Μικρασιατική Ηχώ_414

Πληθαίνουν οι αντιδράσειςγια το ενδεχόμενο να μετα-τραπεί σε τζαμί ο βυζαντι-νός ναός της Αγίας Σοφίαςστη Νίκαια της Βιθυνίαςπου λειτουργεί στις μέρεςμας ως μουσείο. Διακεκρι-μένα μέλη της επιστημονι-κής κοινότητας, όπως οΤούρκος βυζαντινολόγοςκαθηγητής Engin Akyürekκ. ά., αντιμετωπίζουν αρνη-τικά ένα τέτοιο ενδεχόμενοπου δείχνει ότι η Τουρκίαδεν έχει διδαχτεί τίποτααπό το παρελθόν. Για νέαπολιτιστική βαρβαρότητακάνει λόγο ο βουλευτήςτης Ν.Δ. κ. Τάσος Νερά-ντζης, ο οποίος μάλιστα

κατέθεσε σχετική ερώτησηστη Βουλή για τον Υπουρ-γό Εξωτερικών. To θέματης μετατροπής σε τέμε-νος του ιστορικού ναού τηςΑγίας Σοφίας στη Νίκαια

έθεσε στο Ευρωπαϊκό Κοι-νοβούλιο ο Kύπριος ευρω-βουλευτής του ΔΗΣΥ καιεκ των αντιπροέδρων τουΕΛΚ Γιαννάκης Κασουλί-δης.

EΦH

MEPIΔEΣΠEPIO

ΔIK

A

(X+7)

EKΔOTΩN

ΠΛHPΩMENOTEΛOΣ

Tαχ. Γραφείο

Aριθμός Άδειας

ΚΕΜΠ ΚΡΥΟΝΕΡΙΟΥ

ΔΙΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ

«ΕΝΩΣΕΩΣ ΣΜΥΡΝΑΙΩΝ»

ΕΤΟΣ 54ο - ΑΡΙΘ. ΦΥΛ. 414

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011

ΓΡΑΦΕΙΑ: ΣKOYΦA 71A & MAΣΣAΛIAΣ

106 80 ΑΘΗΝΑ

ΤΗΛ.: 210 3633618 - FAX: 210 3634636

ENTYΠO KΛEIΣTO AP. AΔEIAΣ 1067/96 – KΩΔIKOΣ 2966

« Π α τ ρ ί δ α μ ο υ ζ ε ι ς , ό σ ο σ ε θ υ μ ό μ α σ τ ε » ( Α λ έ ξ η ς Μ π ί σ τ ι κ α ς )ΧΟΡΗΓΙΑ: ΚΟΙΝΩΦΕΛΕΣ ΙΔΡΥΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ & ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ

Με καταγωγή από τη Μικρά Ασίαο Πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος

ΣΕΛ.3

ΕΚΔΗΛΩΣΗΓΙΑ ΤΟ ΣΜΥΡΝΙΟ

ΖΩΓΡΑΦΟΓ. ΠΡΟΚΟΠΙΟΥ

Ομιλητές:Κλαίρη Προκοπίου,φιλόλογος,Προκ. Παπαστρατής,καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου,Γιώργ. Προκοπίου, καθηγητής Ε.Μ.Π.Δευτέρα, 23 Ιανoυαρίου,ώρα 19.00, ΒιβλιοθήκηΕνώσεως Σμυρναίων

Στην ετήσια πανηγυρική συνεδρία της, πουπραγματοποιήθηκε το βράδυ της Πέμπτης 29 Δε-κεμβρίου, η Ακαδημία Αθηνών απένειμε τα βρα-βεία και τους επαίνους του Ιδρύματος για το έτος2011.

Μεταξύ των τιμηθέντων ήταν και η σκιτσογρά-

φος κ. Έλλη Σολομωνίδη – Μπαλάνου, η οποίαέλαβε το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών σε ανα-γνώριση της πεντηκονταετούς καλλιτεχνικής τηςδημιουργίας σε σχεδιάσματα.

ΣΕΛ. 3

Βραβείο στην Έλλη Σολομωνίδη

ΑΝΤΙΔΡAΣΕΙΣγια την Αγία Σοφία της Νίκαιας

«Εμείς δεν νικηθήκαμε», ελαιογραφία(0,90 Χ 0, 80 μ.), 1921-22, συλλογήΠολεμικού Μουσείου της Αθήνας.

Άποψη τηςΑγίας Σοφίαςστη Νίκαιατης Βιθυνίαςπου οιΤούρκοιεπιδιώκουντη μετατροπήτης σε τζαμί(Φωτογραφία:ΝίκοςΜαγγίνας).

2 MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011

Γεύσεις και Νοστιμιές από τη Σμύρνη

Επιμέλεια: ΙΩΑΝΝΑ ΑΡΑΜΠΑΤΖΗ - ΤΖΑΝΟΥΔΑΚΗ

Διμηνιαία έκδοση της«ΕΝΩΣΕΩΣ ΣΜΥΡΝΑΙΩΝ»

Γραφεία:

Σκουφά 71A & Mασσαλίας106 80 Αθήνα

Τηλ.: 210 3633618 Fax: 210 3634636E-mail: [email protected]

www.enosismyrneon.gr

EKΔOTHΣ:Ευάγγελος Τσίρκας

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ:Νίκος Βικέτος

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ-ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΗ:Κορίνα Σπηλιώτη

ΠAPAΓΩΓH:PRESS LINE

Μάγερ 11 – 104 38 Αθήνα

Τηλ.: 210 5225.479

Ενυπόγραφα κείμενα εκφράζουν απόψειςτων συγγραφέων και δεν απηχούν κατ’ανάγκη θέσεις της εφημερίδας ή της

Ενώσεως Σμυρναίων.

ΣΜΥΡΝΕΪΚΗ ΒΑΣΙΛΟΠΙΤΑ (λειψανάβατη)

Προέλευση: Από την κυρία Ελένη Κοκκώνη, τηςοικογένειας του γνωστού σμυρναϊκού εμπορικούοίκου Κοκκώνη στην Αθήνα.Υλικά: – 2 φλιτζ. τσαγιού βούτυρο φυτίνη– 1 δάχτυλο (στο φλιτζ. τσαγιού) λάδι– 1 φλιτζ. τσαγιού ζάχαρη– 1 φλιτζ. τσαγιού. αλισίβα (βλ. συνταγή

«σταχτόνερο») ή χυμό πορτοκαλιού– Χυμό από 1 πορτοκάλι και μισό λεμόνι – ½ κουτ.γλυκού γαρίφαλο τριμμένο– 2 κουτ.γλυκού μπέικιν πάουντερ (όχι πολύ

γεμάτα)– 1 κιλό περίπου αλεύρι

Για τη διακόσμηση– γαρίφαλα ολόκληρα– ξύλινη σφραγίδα βυζαντινού αετού– 1 αυγό, για το άλειμμα της πίταςΕκτέλεση:Χτυπάμε 5-6 λεπτά το βούτυρο με το λάδι, τη ζάχαρηκαι το γαρίφαλο και ρίχνουμε σιγά σιγά τα υγρά.Προσθέτουμε λίγο λίγο το αλεύρι με το μπέικινπάουντερ και τα πλάθουμε, ώσπου να δημιουργηθείσφιχτή ζύμη .Τη βάζουμε σε στρογγυλό βουτυρωμένο ταψί,τοποθετούμε νόμισμα από την κάτω πλευρά και τηναπλώνουμε μέχρι τις άκρες του ταψιού, κάνοντας τηνεπιφάνεια λεία με τις παλάμες μας.Η πίτα στολίζεται ως εξής:Με ένα πιρούνι χαράζουμε έναν κύκλο γύρω γύρωαπό το ταψί. Μετά χαράζουμε έναν Σταυρό πουστηρίζεται σε ένα ανεστραμμένο μισοφέγγαρο.Με γαρίφαλα γράφουμε τα αρχικά του αρχηγού τηςοικογένειας επάνω και τη νέα χρονιά κάτω. Οι δύοσφραγίδες με τον δικέφαλο αετό, που «πατάμε»δεξιά και αριστερά, συμβολίζουν το κλείδωμα τουπαλιού χρόνου και το ξεκλείδωμα του νέου.Όταν την ετοιμάσουμε, την αλείφουμε με αβγό για ναπάρει χρώμα. Ψήνεται σε μέτριο φούρνο 50 λεπτάπερίπου .(με αυτή τη συνταγή, αλλά με πορτοκάλι, όχι μεαλισίβα, και 2 αυγά, φτιάχνουμε κουλουράκια).Έθιμα:Η πίτα κόβεται το πρωί της Πρωτοχρονιάς, αφού οπατέρας έχει γυρίσει από την εκκλησία και έχεισπάσει το ρόδι για το καλό. (Το ρόδι το είχε στηνεκκλησία μαζί του για ευλογία).Η πίτα κόβεται ως εξής:Χαράζουμε τον Σταυρό. Αυτό το κομμάτι είναι τουΧριστού, του σπιτιού κ.λπ. και φυλάσσεται μέχρι τωνΦώτων, οπότε μοιράζεται σε όλους μετά τον αγιασμό.Η υπόλοιπη πίτα κόβεται ξεκινώντας από πάνωαριστερά που είναι το κομμάτι του πατέρα, επάνωδεξιά που είναι το κομμάτι της μητέρας και ταυπόλοιπα κομμάτια μοιράζονται ανάλογα.

Εις μνήμην ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙ-ΔΟΥ, η κ. Αννα Πολυτίμου – Παπακωνσταντίνουκατέθεσε 30 ευρώ υπέρ της εφημερίδας «Μικρα-σιατική Ηχώ».

Εις μνήμην των αγαπημένων της Σμυρναίων –Μικρασιατών ΜΙΧΑΗΛ ΚΡΥΣΤΑΛΛΑ, ΚΑΛ-ΛΙΟΠΗΣ ΚΡΥΣΤΑΛΛΑ, ΦΩΤΕΙΝΗΣ ΚΡΥ-ΣΤΑΛΛΑ - ΜΟΥΤΑΦΗ, ΜΑΡΙΤΣΑΣ ΚΡΥΣΤΑΛ-ΛΑ - ΜΑΤΖΟΡΑΚΗ, ΔΕΣΠΟΙΝΑΣ ΚΡΥΣΤΑΛ-ΛΑ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΜΟΥΤΑΦΗ και ΙΩΑΝΝΟΥΞΕΝΑΚΗ, ανώνυμη φίλη κατέθεσε 500 ευρώ υπέρτων σκοπών της Ενώσεως Σμυρναίων.

Εις μνήμην της μητέρας του Χρύσας, ο κ. Γέωρ-γιος Ισαακίδης κατέθεσε 20 ευρώ υπέρ των σκο-πών της Ενώσεως Σμυρναίων.

Εις μνήμην της αγαπημένης της φίλης ΒΑΣΙΛΙ-ΚΗΣ ΦΟΥΝΤΟΥΚΑΚΟΥ - ΚΥΡΑΤΣΟΥΛΗ, η κ.Μαρία Βαϊάννη κατέθεσε 200 ευρώ υπέρ των σκο-πών της Ενώσεως Σμυρναίων.

Εις μνήμην των γονέων της, η κ. ΑικατερίνηΜπεκιάρογλου – Εξαδακτύλου κατέθεσε 50 ευρώυπέρ των σκοπών της Ενώσεως Σμυρναίων.

Eις μνήμην ΓΑΡΟΥΦΑΛΙΑΣ και ΕΛΕΥΘΕΡΙ-ΟΥ ΝΑΥΠΛΙΩΤΗ, η κ. Γεωργία Ναυπλιώτη κα-τέθεσε 500 ευρώ υπέρ των σκοπών της ΕνώσεωςΣμυρναίων.

Eις μνήμην των γονέων της ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ καιΑΘΗΝΑΣ ΜΑΛΤΕΖΟΥ, η κ. Αντωνία Μαλτέζουκατέθεσε 50 ευρώ υπέρ των σκοπών της ΕνώσεωςΣμυρναίων.

ΔΩΡΕΕΣ

Ο Σύνδεσμος «Ρίζες»στο χωριό SOS Βάρης

ΤΟ Παιδικό Χωριό SOS Βάρης επισκέφτηκε στις 25 Νοεμβρίου, το πρωί,κλιμάκιο του Συνδέσμου Μικρασιατών Κωνσταντινοπολιτών «ΡΙΖΕΣ»,προκειμένου να βρεθεί κοντά στα παιδιά που φιλοξενούνται εκεί. Ταμέλη του κλιμακίου παρέδωσαν στους υπεύθυνους του χωριού ρουχι-σμό, παιχνίδια και τρόφιμα, ενώ παράλληλα ξεναγήθηκαν στους χώ-ρους και τις εγκαταστάσεις του από τον διευθυντή κ. Πέτρο Παπαδά-κη, ο οποίος και τους ενημέρωσε για τη λειτουργία του οργανισμού.Ευχάριστη έκπληξη προκάλεσε το γεγονός της εγκάρδιας υποδοχήςτην οποία οι μητέρες SOS και τα παιδιά επιφύλαξαν στα μέλη των «Ρι-ζών».

Ο Νίκος Καραμπουρνιώτης και η Λιάνα Πετρίδου από το Σύνδεσμο Μικρασιατών -Κωνσταντινουπολιτών «Ρίζες» (Χαλανδρίου) ενημερώνονται για το έργο που επιτελείται στοπαιδικό χωριό SOS Bάρης.

Έχασαν την ηρεμία τουςαπό τους δημοσιογρά-

φους οι κάτοικοι του χωριούΔεσφίνα της Φωκίδας σαν μα-θεύτηκε η είδηση για την ανά-ληψη της πρωθυπουργίαςαπό τον οικονομολόγο καθη-γητή κ. Λουκά Παπαδήμο, κα-θώς δεν ήταν και λίγοι εκείνοιαπό τα ΜΜΕ που έσπευσαννα αναζητήσουν συγγενείςτου νέου Πρωθυπουργού στοόμορφο αυτό χωριό της κε-ντρικής Ελλάδας. Η πληρο-φορία για την καταγωγή τουκ. Παπαδήμου είναι βέβαιαακριβής αλλά κατά … το ήμι-συ, αφού αφορά μόνο τον πα-

τέρα του, το γεν. διευθυντήτου πάλαι ποτε ΑνωτάτουΣυμβουλίου Δημοσίων Υπη-ρεσιών, Δημήτριο Παπαδήμο.Από την πλευρά της μητέραςτου, της οδοντιάτρου Καλλιό-πης Παπαδήμου – Κουτρού-λη, ο Πρωθυπουργός της Ελ-λάδος έχει στέρεες μικρασια-τικές ρίζες. Είναι εγγονός τηςΣμυρναίας Πολύμνιας Γεωργ.Ανταλίδου και του Οδεμη-σιώτη γιατρού, ΓεωργίουΚουτρούλη.

Το Διοικητικό Συμβούλιοτης Ενώσεως Σμυρναίων απέ-στειλε συγχαρητήρια επιστο-λή προς τον Πρωθυπουργό

της Ελλάδος κ. Λουκά Παπα-δήμο, στην οποία μεταξύ άλ-λων αναφέρει: «Με συναίσθη-ση της μεγάλης τιμής που πε-ριποιεί στην Ένωσιν Σμυρναί-ων και στο Μικρασιατικό Κό-σμο της χώρας, η εκ μητρόςκαταγωγή σας από τη Σμύρ-νη και το Οδεμήσιο, παρακα-λούμε δεχθείτε τα ειλικρινήμας συγχαρητήρια για τηνανάληψη των πρωθυπουργι-κών σας καθηκόντων και τιςεγκάρδιες ευχές μας για τηνεπιτυχία του έργου σας, απότην οποία προσδοκούμε ταβέλτιστα για την Ελλάδα μαςκαι το λαό της».

MIKPAΣIATIKH HXΩ, ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011 3

Με μικρασιατικές ρίζες ο Πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος

Η Έλλη Σολομωνίδητιμήθηκε από τηνΑκαδημία ΑθηνώνΚΑΤΑ την πανηγυρική συνεδρίασητης Ακαδημίας Αθηνών, που πραγ-ματοποιήθηκε παρουσία του Πρω-θυπουργού κ. Λουκά Παπαδήμου,στις 29 Δεκεμβρίου, στη μεγάλη αί-θουσα τελετών του Ιδρύματος, τι-μήθηκε η σύμβουλος της Ενώσεως

Σμυρναίων και γνωστή σκιτσογρά-φος κ. Έλλη Σολομωνίδη – Μπα-λάνου για το πεντηκοντάχρονοκαλλιτεχνικό της έργο.

Όπως αναφέρει στην Έκθεσητου Γεν. Γραμματέα της Ακαδημίαςκ. Βασιλείου Πετράκου το Βραβείοτης Ακαδημίας απονέμεται στην κ.Έλλη Σολομωνίδη «για το σύνολοτης καλλιτεχνικής της δημιουργίαςσε σχεδιάσματα τα οποία συνθέ-τουν ένα συνεχές χρονικό της θεα-τρικής, της μουσικής και της καλλι-τεχνικής επικαιρότητας της Ελλά-δος. Με τα σχέδιά της συλλαμβάνειφυσιογνωμίες, εκφράσεις, κίνησηκαι χαρακτηριστικά. Τα μικρά, κα-θημερινά δημιουργήματά της απο-κτούν ζωή και σχηματίζουν το πα-νόραμα των καλλιτεχνικών συμβά-ντων του τόπου μας».

Η διάκριση της Ακαδημίας απο-τελεί τιμή για όλο τον προσφυγικόκόσμο, αφού η κ. Έλλη Σολομωνί-δου συνδέεται από τη μητέρα της,Σοφία το γένος Αντωνιάδη, με τηνΚωνσταντινούπολη και από τον πα-τέρα της, Σπύρο Σολομωνίδη, με τηΣμύρνη και την Καισάρεια της Καπ-παδοκίας. Υπενθυμίζουμε εδώ ότι οπαππούς της, Σωκράτης, είχε διατε-λέσει δημογέροντας στην πατρίδατου και εκδότης, μαζί με τον Γ. Υπε-ρίδη, της ιστορικής εφημερίδας«Αμάλθεια», όπως επίσης ότι θείοςτης ήταν ο γνωστότατος σμυρναιο-

Συλλεκτικό Ημερολόγιο της Ενώσεως Σμυρναίων για το 2012

Δεν πρόλαβε καλά – κα-λά να κυκλοφορήσει

το Ημερολόγιο της Ενώσε-ως Σμυρναίων για το 2012και έγινε κυριολεκτικάανάρπαστο από μέλη καιφίλους του σωματείου. ΤοΗμερολόγιο, που εκδόθη-κε σε περιορισμένο αριθ-μό αντιτύπων, περιέχει πά-νω από 20 έγχρωμα καιασπρόμαυρα καρτ ποστάλαπό τη Σμύρνη και τα πε-ρίχωρά της, που ανήκουνστο φωτογραφικό αρχείοτης Ενώσεως.

Το Ημερολόγιο πλαισιώ-νει ο χαιρετισμός τουπροέδρου της Ενώσεως κ.Ευάγγελου Τσίρκα με τηνευχή να προστεθούν οι ει-κόνες από την ιωνική πρω-τοπολιτεία που κοσμούντην έκδοση «στα αποθέ-ματα μνημοσύνης μας γιατις ελληνικές πατρίδεςτης Μικράς Ασίας». Ακο-λουθεί το κείμενο τουαντιπροέδρου του σωμα-τείου μας κ. Φαίδωνα Πα-παθεοδώρου, ο οποίος δί-νει το στίγμα των σημερι-νών αγώνων της ΕνώσεωςΣμυρναίων « 90 χρόνια με-τά ... συνεχίζουμε να θυ-μόμαστε, να μιλάμε, ναγράφουμε, να δημιουρ-

γούμε για τη Σμύρνη, τηΜικρασία, την καθ’ ημάςΑνατολή. … Ενενήνταχρόνια μετά, είμαστε πα-ρόντες». Στο τελευταίοκείμενο του Ημερολογίουμε τίτλο: ««Carte postale –Το ταξίδι της ποτέ δεν τε-λειώνει» η κ. Ελένη Μπί-στικα – Κατραμοπούλου,μέλος του Δ.Σ. της Ενώσε-ως, γράφει για τις καρτ-ποστάλ «που στάλθηκανσε καίριο χρόνο και τόπο,για να μας θυμίζουν τηνγλυκειά πατρίδα που δενξεχνιέται» πως «ταξιδεύ-ουν και μιλούν με τη δικήτους θωριά, όμορφες καιπερήφανες, που δεν φο-βούνται τον χρόνο, απο-δείξεις μιας Σμύρνης που

αγάπησε τα παιδιά της,που και αυτά δεν την ξε-χνούν και περνούν στα δι-κά τους παιδιά την ίδιααγάπη της μνήμης». Καικαταλήγει: «Αλλά η ευχήταξιδεύει: “Με υγείαν καιευτυχία το 2012”». Στοοπισθόφυλλο το σκίτσοτης Έλλης ΣολομωνίδουΜπαλάνου, μέλος του Δ.Σ.της Ενώσεως, από τηγιορτή της Ανάστασηςστην Αγία Φωτεινή τηςΣμύρνης. Η αναστάσιμηελπίδα που ζει μέσα μαςγια καλύτερες μέρες!

Λόγω της μεγάλης τουζήτησης το ημερολόγιοθα επανεκδοθεί και θα κυ-κλοφορήσει εντός του Ια-νουαρίου.

Έλλη Σολομωνίδη-Μπαλάνου

(Συνέχεια από στη σελ. 15)

Πληθαίνουν οι αντιδράσειςακόμα και στο εσωτερικό της

Τουρκίας για το ενδεχόμενο να με-τατραπεί σε τζαμί το ιστορικός βυ-ζαντινός ναός της Αγίας ΣοφίαςΝικαίας που λειτουργεί στις μέρεςμας ως μουσείο.

Σε άρθρο του, στην εφημερίδαCumhuriyet (Tζουμχουριέτ), με τίτ-λο «Κάτω τα χέρια από το ΜουσείοΑγίας Σοφίας Νίκαιας», ο τουρκι-κής καταγωγής, βυζαντινολόγοςΚαθηγητής Engin Akyürek αναφέ-ρεται στο γεγονός της μετατροπήςτου Μουσείου της Αγίας Σοφίας τηςΝίκαιας σε τέμενος, εκφράζονταςτην αντίθεσή του για την απόφασηαυτή. Παρατηρεί δε, ότι «εάν αυτήη εκμετάλλευση της θρησκείας δενείναι σκόπιμο πολιτικό σόου, τότεείμαστε αντιμέτωποι με μία ιδιαίτε-ρα ανησυχητική κατάσταση».

Ενας άλλος Τούρκος πανεπιστη-μιακός, ο καθηγητής Cengiz Bektasστην εφημερίδα Evrensel αναφέρε-ται στη μετατροπή σε τζαμί τηςΑγίας Σοφίας Νικαίας εκφράζο-ντας την απορία του και την αντί-θεση του, λέγοντας ότι αυξήθηκαναυτοί οι οποίοι δεν “παίρνουν μα-θήματα”, δεν διδάσκονται απο τοπαρελθόν. «Ειδάλλως, δεν θα επα-ναλαμβάνονταν τα λάθη. Η Ανατο-

λή (Μικρά Ασία) είναι μία χοάνηπολιτισμών, γλωσσών, θρησκειώνκ.α.», σημειώνει.

Ο βουλευτής Τ. ΝεράντζηςΓια νέα πολιτιστική βαρβαρότη-

τα κατηγορεί τους Τούρκους ο βου-λευτής της Ν.Δ. Β’ Πειραιά ΤάσοςΝεράντζης, καθώς «μετέτρεψαναυθαίρετα και αιφνιδιαστικά» σετζαμί το Μουσείο της Αγίας Σο-φίας στη Νίκαια της Βιθυνίας. «Τοθέμα έχει σημαντικές και πολυσή-μαντες διαστάσεις» υποστηρίζει οΝικαιώτης πολιτικός, ο οποίος μά-λιστα κατέθεσε ερώτηση στη Βου-λή που απευθύνεται προς τονΥπουργό Εξωτερικών. Ολόκληροτο κείμενο της ερώτησης του κ. Νε-ράντζη έχει ως εξής:

Οδυνηρή έκπληξη ένοιωσαν καιέντονα αποδοκίμασαν η χριστιανι-κή αλλά και η επιστημονική κοινό-τητα, όπου γης, την αυθαίρετη, εκμέρους των Τούρκων, μετατροπήσε τζαμί του Μουσείου της ΑγίαςΣοφίας, στη Νίκαια της Βιθυνίας.

Η Νίκαια της Βιθυνίας, αρχαίακαι ακμαιότατη πόλη της ΜικράςΑσίας, διετέλεσε για 56 έτη (μετάτην άλωση δηλαδή της Κωνσταντι-νουπόλεως από τους Φράγκους)πρωτεύουσα του Βυζαντινού Κρά-

τους. Εντός του ναού δε της Αγ. Σο-φίας διεξήχθησαν οι εργασίες της Ζ’Οικουμενικής Συνόδου, η οποίααπεφάσισε την αναστήλωση και τηνπροσκύνηση των ιερών εικόνων.

Κορυφαίοι Τούρκοι ακαδημαϊκοίδάσκαλοι, όπως ο Engin Akyürekκαι ο Cengiz Bektas αρθρογράφη-σαν, αποδοκιμάζοντας έντονα τηνενέργεια αυτή και καλώντας όσουςέχουν πολιτιστικές ευαισθησίες νααντιδράσουν.

Αλλά και στην Ελλάδα υπήρξεέντονη συγκίνηση σε θρησκευτικούςκαι πατριωτικούς κύκλους, λαμβα-νομένων υπόψη και ότι το 1922 πολ-λοί πρόσφυγες από τη Βιθυνίαεγκαταστάθηκαν στην Ελλάδα, αλ-λά και ότι μια από τις μεγαλύτερεςπροσφυγούπολεις της χώρας είναιη Νίκαια του Πειραιά.

Καταλήγοντας ο κ. Νεράντζηςρωτάει τον Υπουργό Εξωτερικώνεάν: (α) Ελαβε γνώση αυτής της νέ-ας πολιτιστικής βαρβαρότητας τωνΤούρκων; Και (β) Σε ποιές ενέρ-γειες προέβη ή πρόκειται να προ-βεί και πότε;».

Στο Ευρωπαϊκό ΚοινοβούλιοΌπως μας πληροφορεί από την

Κύπρο ο συνεργάτης μας Αριστεί-δης Βικέτος, το θέμα της μετατρο-

πής σε τέμενος του ιστορικού ναούτης Αγίας Σοφίας στη Νίκαια έθε-σε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο,στις 21 Νοεμβρίου, ο Kύπριος ευ-ρωβουλευτής του ΔΗΣΥ και εκ τωναντιπροέδρων του ΕΛΚ ΓιαννάκηςΚασουλίδης.

Ο Κύπριος ευρωβουλευτής ανα-φέρει ότι κατόπιν αποφάσεως τηςΓενικής Διεύθυνσης Βακουφίωντης Τουρκίας και έπειτα από αμφι-λεγόμενες εργασίες ανακαίνισης,ξεκίνησε να λειτουργεί ως τέμενοςο ναός της Αγίας Σοφίας στη Νί-καια (Ιznik). Ο Κύπριος ευρωβου-λευτής επισημαίνει στην ερώτησήτου την ιστορική αξία του ναού καιτονίζει πως «Η υλική (εν μέρει) καιπνευματική (πλήρης) αλλοίωση τουεν λόγω ιερού τόπου λατρείας καιη συνεπακόλουθη αναίρεση του δι-καιώματος του εκκλησιάζεσθαι τωνΧριστιανών της περιοχής είναι κά-θετα αντίθετη με τις αρχές και αξίεςτης ΕΕ και των Ηνωμένων Εθνών».

O κ. Κασουλίδης ρωτά πώς μπο-ρεί να παρέμβει η Ευρωπαϊκή Επι-τροπή για τη διάσωση του ιστορι-κής αξίας αυτού ναού της Νίκαιας,μιας πόλης με την οποία έχει στε-νούς πνευματικούς δεσμούς ολό-κληρη η Χριστιανοσύνη, ανεξαρτή-τως δόγματος.


ENGIN AKYÜREK (Τούρκος βυζαντινολόγος):

«Κάτω τα χέρια από την Αγία Σοφία της Νίκαιας»

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2012

ΔΕΥΤΕΡΑ 23/1, ώρα 19.00, ΒιβλιοθήκηΕνώσεως Σμυρναίων (οδός Καρύτση 3)Εκδήλωση αφιερωμένη στο Σμυρνιό ζω-γράφο Γεώργιο Προκοπίου. Θα μιλήσουνοι Κλαίρη Προκοπίου, φιλόλογος, Προκό-πης Παπαστρατής, καθηγητής ΠαντείουΠαν/μίου και Γιώργος Προκοπίου, καθη-γητής Ε.Μ.Π.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012

ΠΕΜΠΤΗ 2/2, ώρα 18.00, Λέσχη ΑξκώνΕνόπλων Δυνάμεων (πλατ. Ρηγίλλης)Κοπή Βασιλόπιτας Ενώσεως Σμυρναίων.Ζωντανή ελληνική μουσική. Παραδοσια-κοί χοροί και τραγούδια της ΜικράςΑσίας. (Θα εκδοθεί αναλυτικό πρόγραμ-μα).

ΔΕΥΤΕΡΑ 6/2, ώρα 19.00, ΒιβλιοθήκηΕνώσεως Σμυρναίων (οδός Καρύτση 3)Διάλεξη Αγγ. Γαβριήλ με θέμα «Τέσσεριςρομαντικοί ποιητές και η Σμύρνη. (Αλεξ.Σούτσος-Θεόδ. Ορφανίδης, Ηλ. Τανταλί-δης και Ιω. Καρασούτσας)». Ομιλητής οκ. Αρχάγγελος Γαβριήλ, τ. σχολ. σύμβου-λος φιλολόγων.

ΚΥΡΙΑΚΗ 19/2, ώρα 08.30, Ι. Ναός ΑγίουΓεωργίου Καρύκη (πλατ. Καρύκη)Θ. Λειτουργία μετ’ αρτοκλασίας επ’ ευ-καιρία της εορτής του Αγίου Πολυκάρ-που, επισκόπου Σμύρνης. Στη συνέχεια θαπροσφερθούν καφές και αναψυκτικά στηΒιβλιοθήκη της Ενώσεως Σμυρναίων.

ΜΑΡΤΙΟΣ 2012ΔΕΥΤΕΡΑ 5/3, ώρα 19.00, ΒιβλιοθήκηΕνώσεως Σμυρναίων (οδός Καρύτση 3)Εκδήλωση αφιερωμένη στο μικρασιατι-

κής καταγωγής Γάλλο συγγραφέα ΚλεμάνΛεπίδη (Κλεάνθη Τσελεμπίδη) με ομιλή-τρια την κ. Κατερίνα Σπυροπούλου, καθη-γήτρια Γαλλικής Γλώσσας – διδάσκουσαστο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

ΣΑΒΒΑΤΟ 24/3, ώρα 11.00, Βιβλιοθήκη Ενώσεως Σμυρναίων(οδός Καρύτση 3)Τακτική Γενική Συνέλευση των μελών τουσωματείου. Σε περίπτωση μη απαρτίας θαεπαναληφθεί το επόμενο Σάββατο 31/3,την ίδια ώρα. (Θα σταλούν προσκλήσειςστα μέλη).

ΔΕΥΤΕΡΑ 26/3, ώρα 19.00,Βιβλιοθήκη Ενώσεως Σμυρναίων (οδός Καρύτση 3)Διάλεξη με θέμα «Η συμβολή των Μικρα-σιατών στην Επανάσταση του 1821» καιομιλητή τον κ. Τάκη Σαλκιτζόγλου, επιτ.δικηγόρο και συγγραφέα.

ΕΝΩΣΙΣ ΣΜΥΡΝΑΙΩΝ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Ιανουάριος – Μάρτιος 2012

Παρουσία του προξένουτου Μεξικού στην Αθήνα

και πολλών ανθρώπων τωνΓραμμάτων πραγματοποιή-θηκε στις 31 Οκτωβρίου, τοαπόγευμα, στη Βιβλιοθήκητης (οδός Καρύτση 3) η εκ-δήλωση που οργάνωσε ηΈνωσις Σμυρναίων για να τι-μήσει τον μικρασιατικής κα-ταγωγής διάσημο Μεξικανόσυγγραφέα, ποιητή, διπλω-μάτη και ακτιβιστή HomeroAridjis ( Όμηρο Αριτζή).

Ο Όμηρος Αριτζής γεννή-θηκε στη μικρή πόλη Κοντε-μπέκ του Μεξικού το 1940και είναι το μικρότερο απότα πέντε παιδιά του ΝικίαΑριτζή, Μικρασιάτη πρόσφυ-γα από τα Θείρα της Μ.Ασίας, ο οποίος μετά το 1922αναζήτησε μια καλύτερη ζωήστο Μεξικό. Πολυγραφότα-τος ποιητής και πεζογράφοςέχει στο ενεργητικό του 40βιβλία με ποίηση, μυθιστό-ρημα, δοκίμιο, θέατρο καιπαιδική λογοτεχνία. Πολλάαπό αυτά έχουν δημοσιευτείσε ξένες γλώσσες. Το ιστο-ρικό του μυθιστόρημα «1492»(Μεξικό 1985) έγινε bestseller και μεταφράστηκε σε12 γλώσσες. Ίδρυσε και προ-εδρεύει της «Ομάδας των

100», με εκλεκτούς Μεξικα-νούς διανοοπαρεμβαίνουνσυχνά για οικολογικά προ-βλήματα της χώρας τους.Για τη δράση του αυτή απέ-σπασε τρία διεθνή βραβεία.Υπήρξε επίσης καθηγητήςστα Πανεπιστήμια της Ιντιά-να, της Νέας Υόρκης και Κο-λούμπια στις ΗΠΑ. Υπηρέ-τησε ως πρέσβης του Μεξι-κού στην Ελβετία και στηνΟυνέσκο. Διετέλεσε πρόε-δρος της Παγκόσμιας Ορ-γάνωσης Συγγραφέων (PEN)για 10 χρόνια και είναι αντε-πιστέλλον μέλος της ελλη-νικής Εταιρείας Συγγραφέ-ων.

Στην εκδήλωση, ύστερααπό σύντομη εισήγηση τουπροέδρου της ΕνώσεωςΣμυρναίων, κ. ΕυάγγελουΤσίρκα, μίλησε ο αντιπρόε-δρος του σωματείου κ. Φαί-δων Παπαθεοδώρου μεθέμα «Τα Θείρα ΜικράςΑσίας, πατρίδα της οικογέ-νειας Αριτζή». Στη συνέχειαο συγγραφέας και μεταφρα-στής Γιώργος Ρούβαληςαναφέρθηκε στο έργο τουΌμηρου Αριτζή και διάβασεποιήματα από τη συλλογή«Ηλιακά και άλλα ποιήματα»(Μετάφραση: Έλσα Κορνέ-

τη, Γιώργος Ρούβαλης. Κοι-νωνία των (δε)κατων, Αθήνα2011), που κυκλοφόρησετην ημέρα της εκδήλωσης.Ανάμεσα στα ποιήματα πουδιαβάστηκαν ήσαν «Ταάσπρα σύκα της Σμύρνης»,«Η θεία Ερμιόνη», «ΣινέΑπόλλων» κά. Τελευταίοςέλαβε το λόγο ο ΌμηροςΑριτζής ο οποίος διάβασεστα ισπανικά αποσπάσματααπό το ημερολόγιο του πα-τέρα του, ενώ μετάφραζεαπευθείας ο Γιώργος Ρού-βαλης. Ο Νικίας Αριτζής είχεπολεμήσει με τον ελληνικόστρατό εναντίον των Τούρ-κων και ήταν ένας από τους

τελευταίους που εγκατέλει-ψαν τη Σμύρνη, λόγω τηςσφαγής το 1922.

Στο Μεξικανό ποιητή οπρόεδρος της ΕνώσεωςΣμυρναίων επέδωσε εκ μέ-ρους του σωματείου τιμητικόδίπλωμα και αναμνηστικήπλακέτα.

Προς τιμήν του ποιητή καιτης κυρίας Ομ. Αριτζή , τοΔιοικητικό Συμβούλιο τηςΕνώσεως Σμυρναίων παρέ-θεσε δείπνο στο ξενοδοχείο«ΤΙΤΑΝΙΑ», της οδού Πανε-πιστημίου, στο οποίο παρε-κάθησαν ο πρόξενος του Με-ξικού και ο κ. Γ. Ρούβαληςμετά της συζύγου του.


Ένας διακεκριμένος Μικρασιάτης της διασποράςΟ Όμηρος Αριτζής τιμήθηκεαπό την Ένωση Σμυρναίων

Όμηρος Αριτζής (αριστερά) με τον Γιώργο Ρούβαλη στην εκδήλωση τηςΕνώσεως Σμυρναίων (Φωτογραφία από το περιοδικό Επίκαιρα, 17/11-23/11/11).

Ένας καλός φίλος και συ-νεργάτης στον αγώνα

των μικρασιατικών συλλόγωνγια τη διατήρηση της μνήμηςτων πατρίδων της καθ’ ημάςΑνατολής, ο πρόεδρος τηςΟΙ.ΟΜ.ΚΩ. καθηγητής τουΕ.Μ.Π. κ. Νικόλαος Ουζούνο-γλου ανήκει από τις 5 Δεκεμ-βρίου στη μεγάλη οικογένειατων οφφικιάλων της Μεγάληςτου Χριστού Εκκλησίας, κα-θώς έλαβε το οφφίκιο του Άρ-χοντα Προστάτη των Γραμμά-των. Η χειροθεσία του νέουΆρχοντα πραγματοποιήθηκε

την παραμονή της ονομαστι-κής του εορτής μετά τον μέγα

εσπερινό στον πανηγυρίζονταΙ. Ναό του Αγίου Νικολάου

Υψωμαθείων της Κωνσταντι-νούπολης από τον ίδιο τον Οι-κουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρ-θολομαίο.

Προσφωνώντας τον νέο Άρ-χοντα ο σεπτός Προκαθήμε-νος της Ορθοδοξίας τουυπενθύμισε πως με το οφφίκιοκαι τον Σταυρό που το συνο-δεύει κατέστη συγκυρηναίοςτης εσταυρωμένης και μαρτυ-ρικής Εκκλησίας της Κωνστα-ντινουπόλεως και τον προέ-τρεψε να συνεχίσει την προ-σφορά του εις την νεότητα καιτην παιδεία «μετά μείζονος ζή-λου και αγάπης».

Εμφανώς συγκινημένος ο κ.Ουζούνογλου στην αντιφώνη-

Άρχοντας Προστάτης των Γραμμάτωνο καθηγητής Νικολάος Ουζούνογλου

Ο καθηγητής Νικόλαος Ουζούνογλου μετά τη χειροθεσία του σε άρχοντα της ΜΧΕ.

(Συνέχεια στη σελ. 7)

Με ενδιαφέρον διάβασα τοάρθρο της συναδέλφου

Μαίρης Γκικάκη για τις αρχαιότη-τες της Σμύρνης που βρίσκονταιστο μουσείο του Λούβρου (Μ.Ηχώ, 410, Mάρτιος / Απρίλιος2011). Το δικό μου άρθρο αποτε-λεί συνέχεια- συμπλήρωση αυ-τού του άρθρου και αναφέρεταια. στον τρόπο απόκτησης του«Δία της Σμύρνης» τον 17ο αιώ-να, β. στην παρουσία στην πόλητου Antoine Galland, καθώς καιγ. στην προσπάθεια διεκδίκησηςτου αγάλματος από το δήμαρχοΣμύρνης.

Ανάμεσα στα χιλιάδες εκθέμα-τα1 του μουσείου του Λούβρουμπορούμε να δούμε το «Δία τηςΣμύρνης». Πρόκειται για μνημει-ακό άγαλμα ρωμαϊκών χρόνωνύψους 2,34 μέτρων που μετα-φέρθηκε στη Γαλλία το 1680. Αρ-χικά θεωρήθηκε άγαλμα Ασκλη-πιού2, αλλά αποκαταστάθηκε το1686 από το γλύπτη PierreGranier ως «Δίας» με την προ-σθήκη του χεριού με τον κεραυ-νό. Έως και τον 19ο αιώνα η απο-κατάσταση των μη ολόκληρωναγαλμάτων ήταν διαδεδομένηπρακτική, ειδικά στην Ιταλία. Μετα σημερινά δεδομένα όμως μι-λάμε για καταστροφή τμήματοςτου αυθεντικού αγάλματος πουδυσκολεύει τη μελέτη του.

Το άγαλμα του Δία ανήκει μαζίμε άγαλμα Απόλλωνα, επίσηςρωμαϊκών χρόνων, σε μία ομάδα«αρχαίων» που μεταφέρθηκανστη Γαλλία από τη Σμύρνη και τηγύρω περιοχή επί ΛουδοβίκουΙΔʼ3 με ενέργειες του AntoineGalland (1646- 1715).

Ο Galland ήταν ακόλουθοςτου Γάλλου πρεσβευτή στηνΚωνσταντινούπολη Nointel4, πε-ριηγητής και μεταφραστής τηςπρώτης μετάφρασης στην Ευρώ-πη του αραβικού «Χίλιες και μίανύχτες»5. Ο Κ. Σιμόπουλος ανα-φέρει ότι «ήταν ανάμεσα στουςεκλεκτούς πεπαιδευμένους συ-νεργάτες του Nointel, είχε σπου-δάσει ανατολικές γλώσσες6, κα-τώρθωσε να εκμάθη την ομιλου-μένη ελληνική»7. Υπήρξε πολυ-γραφότατος και μεταξύ των έρ-γων του είναι και το «La voyage àSmyrne» (1678). Η δράση τουGalland εντάσσεται «στις εκστρα-τείες αρπαγής ή αγοράς αρχαιο-τήτων, ειδών τέχνης και σπάνιωνελληνικών χειρογράφων για την

προσωπική συλλογή (του Nointel)ή για λογαριασμό του Λουδοβί-κου ΙΔ’ και του Κολμπέρ»8. Ήόπως έγραψε σε επιστολή του οΡισελιέ: «Εφόσον τα ωραιότεραμνημεία της αρχαιότητας φαίνε-ται να έχουν επιβιώσει από τις κα-κουχίες τόσων αιώνων […] έχωήδη γράψει σ’ όλη την Ανατολήκαι έχω εκδώσει τις απαραίτητεςδιαταγές, όπου υπάρχουν πρόξε-νοι της Γαλλίας, να ψάξουν επιμε-λώς για οτιδήποτε»9.

Η περιγραφή της αποστολήςτου Galland στη Σμύρνη – εκτόςαπό το το «La voyage à Smyrne»-σώζεται σε επιστολή (1 Νοεμβρί-ου 1680)10 του ίδιου προς τον αβ-βά της Βουλής (abbe deChambre):

«Την επομένη της άφιξής μουστη Σμύρνη, είδα στον Ολλανδόέμπορο δύο μεγάλα μαρμάρινααγάλματα αρκετά ωραία, το ένατου Δία και το άλλο μιας γυναί-κας, του οποίου έλειπε το κεφάλι.Ήταν ντυμένη και οι πτυχές ήτανθαυμάσιες. Αλλά δεν μπόρεσα ναδω παρά το σχέδιο ενός αγάλμα-τος του Απόλλωνα Πύθιου, τοοποίο είχε σταλεί στη Γαλλία μεένα πλοίο, που έφυγε τότε για τηΜασσαλία με συνοδεία ενός βα-σιλικού πλοίου11. Ο ίδιος ο έμπο-ρος βρήκε τέσσερα παλιά κεφά-λια με ένα μεγάλο μάρμαρο σκα-λισμένο με ελληνικά γράμματα, τοοποίο είχε τέσσερις επιγραφέςεποχής διαφόρων ρωμαίων αυτο-κρατόρων, με αναφορές σε Βάκ-χο και αγώνες […] προς τιμήντου. Το πιο παράξενο που είχε (οέμπορος) ήταν μία επιστολή τουαυτοκράτορα Αυρηλίου πριν γίνειΚαίσαρ, που την απευθύνει προςτους ιερείς του θεού και τους ευ-χαριστεί για τα καλά λόγια για τηγέννηση του παιδιού του. Η πιο

παλιά από τις επιγραφές αναφε-ρόταν στον αυτοκράτορα Δομι-τιανό. […] ακόμη μία επιγραφήαφιερωμένη στον ίδιο το Βάκχοαπό κάποιον Οινόμαο […] Αυτάτα αγάλματα, κεφαλές και επι-γραφές που αντέγραψα τα έστει-λα στον M. Spon για να αυξήσειτη συλλογή του βρέθηκαν σε ένααμπέλι λίγο κάτω από το στάδιο,όπου πήγα με τον Πρόξενό μας12.Ο κόπος του ταξιδιού μας άξιζε,γιατί είδαμε μία παλιά τοιχογρα-φία που παρίστανε εκ του φυσι-κού (παράσταση με) μία μορφήμε άλογο, οπλισμένη με κράνοςστο κεφάλι, μία άλλη μισή, ένανάνδρα γυμνό στη στάση ενός αν-θρώπου που κάποιος θα του κό-ψει το κεφάλι και άλλες τρειςμορφές ντυμένων γέρων. Οι κε-φαλές ήταν καλά διατηρημένεςμε πολύ ωραίο σχέδιο. Το σύνολοήταν ζωγραφισμένο με λάδι πάνωσε ένα στρώμα γύψο13 που δενείχε περισσότερο από δύο γραμ-μές πάχος, για αυτό μπορούσενα αφαιρεθεί χωρίς να αφαιρέ-σουν κάτι ολόκληρο14. Από κάτωαπό αυτό το στρώμα βλέπουμεένα άλλο ίδιου πάχους και σε ένατρίτο από κάτω με τα ίδια χαρα-κτηριστικά που έδειχναν ότι ζω-γράφισαν την ίδια ιστορία με τηνπρώτη. Αυτή η εφεύρεση για νασυνεχίσεις περισσότερο μια ζω-γραφιά μου φάνηκε πολύ παρά-ξενη. […]. Ο τόπος που βρισκό-ταν ήταν ένα κτίριο μακρύ καιφαρδύ, στεγασμένο με τρούλο15,ζωγραφισμένο με μωσαϊκά, αυτόπου οι Λατίνοι ονομάζουνtesselatum opus. […] Η πρώτημου φροντίδα όταν έφτασα (στηΣμύρνη) ήταν να ψάξω για παλιάνομίσματα (medailles) και ελληνι-κά χειρόγραφα (βιβλία). Βρήκαμερικά νομίσματα, αρκετά πε-ρίεργα, και δίνω τον κατάλογο,και άλλα που θα μπορούσα ναβρω αργότερα σε άλλη ευκαιρία.Αγόρασα πρώτα δύο ελληνικάχειρόγραφα. Το ένα είχε συλλογήαπό Συνόδους με εκκλησιαστικέςεπιστολές του Αγίου Βασιλείου,του Πέτρου και του πατριάρχηΑλεξανδρείας Διονυσίου και στοτέλος υπήρχε ένα μικρό κείμενομε τίτλο “Περί Φράγγων” (sic στοπρωτότυπο), δηλαδή αναφέρεταισε Φράγκους ή Λατίνους, τοοποίο περιείχε περίπου είκοσι άρ-θρα για πράγματα που οι Έλλη-νες κατηγορούσαν τη Ρωμαϊκήεκκλησία για τη θρησκεία. Το άλ-

λο χειρόγραφο ήταν ένα είδοςκατήχησης με ερωτήσεις και απα-ντήσεις για την πίστη και τα μυ-στήρια. Υπήρχε ακόμα σύστασησε εξομολογητές για καλή εξομο-λόγηση και μία ομολογία πίστηςπου δεν απευθύνεται στο ΆγιοΠνεύμα, αλλά μόνο στον Πατέ-ρα». Και σε άλλο σημείο: «Αγόρα-σα στη Σμύρνη ένα νόμισμα απότο νησί Τένεδος με την επιγραφήΤΕΝΕΔΙΩΝ»16.

Ο Galland παρέμεινε με δια-στήματα στη Σμύρνη ως το σει-σμό του 1688, όταν γκρεμίστηκετο σπίτι του και έφυγε για τη Γαλ-λία μετά από περίπου δέκα χρό-νια αναζητήσεων και «αρχαιολο-γικών» ερευνών. Στο βιβλίο τουHenri August Omont (σελ. 220-221 ) υπάρχει αναλυτικός κατά-λογος με τα έξοδα που έκανε οGalland τα χρόνια 1683-1688 γιανα αποκτήσει νομίσματα ή χειρό-γραφα.

Το κείμενο του Galland με τηνπεριγραφή της θέσης / κτίσμα-τος όπου βρέθηκαν τα αγάλματαδημιουργεί πολλά ερωτηματικά.Η περιγραφή της «παλιάς εικό-νας» (peinture) - κατασκευή μελάδι / τέμπερα, υπόστρωμα γύ-ψου - θυμίζει περισσότερο τοιχο-γραφία (στα γαλλικά peinturemurale) με πολυπρόσωπη παρά-σταση μαρτυρίου ή σκηνή απόβίο στρατιωτικού αγίου. Τα επάλ-ληλα στρώματα θυμίζουν επιζω-γραφίσεις.

Δεύτερο ζητούμενο είναι η εύ-ρεση του ναού (κοντά στο στά-διο) με τρούλο και ψηφιδωτό δά-πεδο που σώζεται, χωρίς μάλι-στα να αναφέρεται ρητά ότι πρό-κειται για χριστιανικό ναό.

Στην ίδια περιοχή «λίγο κάτωαπό το στάδιο», αυτή την περίο-δο (17ος αιώνας) υπήρχε καιαναφέρεται από πολλούς περιη-γητές ο τάφος του αγίου Πολυ-κάρπου17. Όμως τον 17ο αιώναήταν ήδη μουσουλμανικό ιερόκαι στο «Voyage à Smyrne» οGalland αναφέρεται (2000, σελ.90) στην εκκλησία του Αγ. Πολυ-κάρπου «μεταξύ του κάστρου καιτης Saint- Venerande. Επίσηςστις πλαγιές του Πάγου βρισκό-ταν ο ναός του Αγίου Ιωάννη Θε-ολόγου18. Η απάντηση είναι δύ-σκολη. Πρόκειται για κακή / ελλι-πή περιγραφή ενός από αυτά ταγνωστά κτίσματα ή για άγνωστηχριστιανική/ βυζαντινή εκκλησία


Γαλλικές αρχαιολογικές έρευνες στη Σμύρνη, 1680Του ΠΕΤΡΟΥ ΜΕΧΤΙΔΗ

Αntoine Galland (1646-1715)

εγκαταλελειμμένη το 1680; Τα δύο αγάλματα, Δία και

Απόλλωνα, που εκτίθενται στηνπτέρυγα Ελληνικών, Ρωμαϊκώνκαι Ετρουσκικών του Λούβρου19

αποτέλεσαν το θέμα μίας πρότα-σης / αιτήματος του δημάρχουΣμύρνης Aziz Kocaoglu τον Νο-έμβριο 2009 προς το μουσείοτου Λούβρου για τον επαναπα-τρισμό τους ως αποτέλεσμα λα-θρανασκαφής ή παράνομης από-κτησης.

Η απάντηση του διευθυντή τουΜουσείου του Λούβρου, HenriLoyrette, δόθηκε με συνέντευξητύπου τον Ιανουάριο 2010. Ανα-φέρει χαρακτηριστικά «τα δύογλυπτά που βρίσκονται στο μου-σείο αποκτήθηκαν από την τουρ-κική αγορά νόμιμα, λόγω τωνπρονομιακών σχέσεων του Γάλ-λου βασιλιά Λουδοβίκου ΙΔ’ με τηχώρα σας. Αντίθετα με όσα υπο-στηρίζει ο δήμαρχος Σμύρνης, οιδιεθνείς συμφωνίες δεν αφορούντην επιστροφή έργων τέχνης πουαποκτήθηκαν νόμιμα πριν από αι-ώνες. Η διεθνής συμφωνία κατάτης αρχαιοκαπηλίας που αποδέ-χτηκε η Γαλλία το 1997 δεν ανα-φέρεται σε αγορές του παρελθό-ντος. Αυτά τα έργα τέχνης είναιβασικά μέρη της Γαλλικής συλλο-γής και δεν πρόκειται να επιστρα-φούν».

Όσο και να μη θέλω να συμφω-νήσω με αυτά τα επιχειρήματα,θεωρώ ότι κινούνται σε σωστήνομική βάση. Μιλάμε για άλλεςεποχές και άλλες πρακτικές. Τααγάλματα φαίνεται ότι μεταφέρ-θηκαν νόμιμα στη Γαλλία.

Η προσπάθεια του δημάρχουΣμύρνης Aziz Kocaoglu κινείται,μετά την κατηγορηματική αυτήάρνηση, προς στη μελλοντική έκ-θεση των αγαλμάτων στη Σμύρ-νη. Στην Τουρκία το θέμα πήρειδιαίτερες διαστάσεις (αναφορέςσε εφημερίδες, blogs, ομάδα στοfacebook)*.

*Ευχαριστώ τη Χάρη Βασιλειάδου- Πασχα-λίδου για τη μετάφραση του γαλλικού κειμέ-νου.

1. Κατά τη Μαίρη Γκικάκη (ο.π.) αναφέρο-νται στους καταλόγους του Λούβρου περίπου1600 αντικείμενα με προέλευση τη Σμύρνη.

2. Πιθανή θέση, κατά τους περιηγητές, τουναού του Ασκληπιού ‘τα θεμέλια πάνω από τοεβραϊκό νεκροταφείο’ (F.V.J. Arundell, vol. II,σελ. 407-411)

3. ‘Βασιλιάς Ήλιος’, 1638- 1715. Βασίλευευπό κηδεμονία από 5 ετών (1643) και ουσια-στικά από το 1661 ως το θάνατό του.

4. Η θητεία του στην Κωνσταντινούποληπεριγράφεται στο ‘L’ Odysee d’ un ambas-sadeur. Les voyages du marquis de Nointel(1670- 80)’ – εκδόθηκε από τον Albert Bandal(1900)

5. Μάλιστα κατηγορήθηκε από άλλουςΟριενταλιστές ότι οι ιστορίες δεν είναι αυθε-ντικές αλλά τις ‘ανακάλυψε’ στους παραμυ-θάδες των δρόμων της Σμύρνης και των άλ-λων πόλεων της Ανατολής που ταξίδεψε

6. Τουρκικά, αραβικά, περσικά.7. Κ. Σιμόπουλος, τόμος α’, σελ. 666-669

‘Το ημερολόγιο του Galland, 1674’8. Κ. Σιμόπουλος, τόμος α’, σελ. 652 9. Στο Richard Stoneman, ‘Αναζητώντας

την Κλασική Ελλάδα’, 1996, σελ. 135, μετά-φραση Ελ. Αγγελομάτη- Τσουγκαράκη (πε-ρισσότερα για τους Γάλλους αρχαιοθήρεςστο ίδιο βιβλίο, σελ. 134- 170 ‘Μάρμαρα γιατον Γάλλο βασιλιά, 1667- 1789’)

10. Bibl. roy. de Munich, ms francais 727, t.II, p. 16-21 & 25-26 (στο Henri August Omont,1902, σελ. 209-211) Περιγραφή των αγαλμά-των επίσης από τον Etienne Michon ‘Trois

statues antiques provenant de Smyrne, dansancienne collection du roi’, (REG 16, 1903,198- 207)

11. Προφανώς μία παλαιότερη επίσημη‘αρχαιολογική’ αποστολή. Το άγαλμα αρχικάήταν στις Βερσαλλίες και αργότερα στο Λού-βρο (αριθμός 73 στον Κατάλογο Frohner)

12. Πιθανώς ο Fouquier (Henri AugustOmont, 1902, σελ. 186)

13. Κονίαμα.14. Εννοεί από την παράσταση. Αυτός είναι

σήμερα ο σωστός τρόπος αποτοίχισης τοιχο-γραφιών.

15. Voute: τρούλος ή θόλος16. Henri August Omont, 1902, σελ. 21517. Π. Μεχτίδης ‘Μ. Ηχώ’ 387 Μάρτιος-

Απρίλιος 2007 ‘Ο τάφος του Αγίου Πολύκαρ-που στη Σμύρνη’

18. Για τον ναό του Αγ. Ιωάννη Θεολόγου:Π. Μεχτίδης, Β. Αγιαννίδης, «Ο ναός του Αγί-ου Ιωάννη Θεολόγου στη Σμύρνη και το Ευ-αγγέλιο του Μελέτιου Πετροκόκκινου», Πελιν-ναίο, 51, φθινόπωρο 2009 και αναδημοσίευσηστη Μικρασιατική Ηχώ, 406,407

19. Για όσους επισκεφθούν το Λούβρο: τοάγαλμα Δία εκτίθεται στην πτέρυγα Denon,ισόγειο, αίθουσα Α. Αριθμός καταλόγου Ma13 (MR 255). Το άγαλμα Απόλλωνα στην ίδιαπτέρυγα, αίθουσα 10, αριθμός καταλόγου Ma928 (MR 79).


Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ενώσεως Σμυρναίων

και η εφημερίδα «Μικρασιατική Ηχώ»

σας εύχονται

Χρόνια Πολλά και Καλή Χρονιά

Άρχοντας Προστάτης των Γραμμάτων

ο καθηγητής Νικολάος Ουζούνογλου

(Συνέχεια από τη σελ. 5)

σή του ευχαρίστη-σε τον Παναγιώτα-το για την υψίστητιμή που του επι-φύλαξε, αναφέρ-θηκε στους δε-σμούς του με τηγεννήτορα γη τηςΠόλης, στους προ-γόνους του από τηγη της Καππαδο-κίας, στους δασκά-λους και στην οικο-γένειά του. Δεν πα-ρέλειψε να κάνειλόγο και στους συ-ναδέλφους τουστην ΟΙ.ΟΜ.ΚΩ.«στα εκπατρισμένατέκνα της Ιερήςαυτής Πόλης» πουπιστεύουν το λα-μπρό μέλλον τηςΡωμιοσύνης σκοπό

για τον οποίο,όπως είπε, «μο-χθούμε όλοι μαςπαντού εντός καιεκτός της Βασιλεύ-ουσας». «Η δικαίω-ση και η αποκατά-σταση της Ρωμιο-σύνης είναι ταυτό-σημη με την επι-κράτηση του δικαί-ου και της ανθρώ-πινης αξιοπρέπει-ας», τόνισε και κα-τέληξε: «Εξ ονόμα-τος όλων δεσμεύο-μαι να συνεχίσου-με τις προσπάθει-ές μας με ειλικρι-νές και ενωτικόπνεύμα, με υπομο-νή και καρτερικό-τητα για το καλότης Ρωμιοσύνης».

«Φως εξ Ανατολών» στον Ιανό

Στις 28 Νοεμβρίου 2011 έγινε στον Ιανό η παρουσίαση του τρίτου μέρους της μυ-θιστορηματικής τριλογίας του Ευάγγελου Μαυρουδή Επιστροφή στη Σμύρνη μετίτλο «Φως εξ Ανατολών». Το βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος πα-ρουσίασαν ο στρατηγός Ευάγγελος Τσίρκας, πρόεδρος της Ένωσης Σμυρναίων,ο ιστορικός Αντώνης Κλάψης και η συγγραφέας Έλενα Χουζούρη. Αποσπάσματαδιάβασε η ηθοποιός Λυδία Κονιόρδου. Ο κ. Τσίρκας υπογράμμισε τη λεπτομερει-ακή περιγραφή των Μικρασιατικών μαχών στο βιβλίο αναλύοντας κριτικά τα στρα-τηγικά σφάλματα του στρατού μας κατά τη διάρκεια της εκστρατείας. Τις ρεαλι-στικές δυνατότητες του κινήματος της Μικρασιατικής Άμυνας που επίσης περι-γράφεται αναλυτικά στο μυθιστόρημα παρουσίασε ο κ. Κλάψης με ιδιαίτερη ανα-φορά στο ρόλο και τις προσδοκίες του Αγίου Χρυσοστόμου Σμύρνης. Τέλος η καΧουζούρη αναφέρθηκε στις λογοτεχνικές αρετές του έργου και κυρίως στην πρι-σματική παρουσίαση των γεγονότων, στοιχείο πρωτοτυπίας και μοναδικότηταςγια την τριλογία. Στη φωτογραφία το πάνελ των ομιλητών και ο συγγραφέας.


Ηήττα στη μάχη του Μα-ντζικέρτ υπήρξε από τις

σημαντικότερες της ιστο-ρίας της Βυζαντινής αυτο-κρατορίας και σε ευρωπαϊκόεπίπεδο ένα από τα σπουδαι-ότερα και δραματικότερατης ευρωπαϊκής ιστορίας.Και τούτο διότι άνοιξε πλέοντις θύρες για την κατάληψητης Βυζαντινής Ανατολής. Ηήττα αυτή θεωρείται απόπολλούς ιστορικούς ως ηαρχή του τέλους της Βυζα-ντινής κυριαρχίας στη ΜικράΑσία και μακροπρόθεσματου τέλους της αυτοκρατο-ρίας. O ιστορικός A. Gfrorerστο έργο του «ΒyzantinischeGeschichten» αναφέρει ότιμετά από αυτή τη μάχη τοκράτος του Βυζαντίου πε-ριήλθε στα χέρια των Τούρ-κων, ενώ άλλος, ο Gelzer,ονομάζει τη μάχη «θανάσιμηστιγμή για τη μεγάλη Βυζα-ντινή αυτοκρατορία …αν καιοι συνέπειές της, με όλες τιςτρομερές τους πλευρές, δενέγιναν αισθητές αμέσως, τοανατολικό τμήμα της ΜικράςΑσίας, η Αρμενία και η Καπ-παδοκία-οι επαρχίες, από τιςοποίες προήλθαν τόσοι περί-φημοι αυτοκράτορες και πο-λεμιστές και που αποτελού-σαν την κύρια δύναμη τηςΑυτοκρατορίας-χάθηκαν γιαπάντα, ενώ οι Τούρκοι άπλω-σαν τις νομαδικές τους σκη-νές επάνω στα ερείπια τηςαρχαίας ρωμαϊκής δόξας. Τολίκνο του πολιτισμού έγινεβορά του ισλαμικού βαρβα-ρισμού και της τελείας κτη-νωδίας». Το περίεργο είναιότι αυτές καθ’ εαυτές οιστρατιωτικές συνέπειες δενήταν δραματικές και ανυπέρ-βλητες, ούτε έδιναν τηνεντύπωση της εθνικής κατα-στροφής. Αυτό διότι οι δυνά-

μεις του Ουρσέλιου και Ταρ-χανιώτη (27000 άνδρες),ήταν άθικτες, ενώ πολλοίαπό τους λοιπούς διασώθη-καν ως φυγάδες, και ως εκτούτου εύκολα μπορούσαννα συγκεντρωθούν, να ανα-συνταχθούν και ανασυγκρο-τηθεί έτσι η βυζαντινή στρα-τιά. Οι κύριες και δραματι-κές, όπως απεδείχθη ιστορι-κά συνέπειες, επήλθαν απότην αιχμαλωσία αρχικά καιτην ανατροπή, στη συνέχεια,του αυτοκράτορα ΡωμανούΔιογένη, ύστερα από τηνεπακολουθήσασα εμφύλιασύρραξη. Δεν πρέπει να λη-σμονούμε ότι για πρώτη φο-ρά σε όλη την μακραίωνηιστορική διαδρομή της αυτο-κρατορίας συλλαμβάνεταιαιχμάλωτος ο βυζαντινός αυ-τοκράτορας. Νομίζουμε ότιη ιστορικός Αικ. Χρυστοφι-

λοπούλου στο μνημονευό-μενο έργο της: «Η ΒυζαντινήΙστορία», αποδίδει κατά τρό-πο απόλυτο τις συνέπειεςτης αιχμαλωσίας του αυτο-κράτορα και της ανατροπήςτου αναφέροντας: «το συ-ντριπτικό ηθικώς και πολιτι-κώς ήταν η αιχμαλωσία τουαυτοκράτορος. Η εθνική κα-ταστροφή ακολούθησε όχιγιατί χάθηκε μια μάχη στιςεσχατιές του κράτους-καιστο παρελθόν είχαν χαθείμάχες μέσα στην καρδιά τηςαυτοκρατορίας-αλλά γιατίάρχισε εμφύλιος πόλεμοςκαι συνεχίσθηκε η εσωτερικήδιαμάχη, που τις τελευταίεςδεκαετίες δυναμίτιζε τηνομαλότητα και μεθόδευεαπερίσκεπτα την στρατιωτι-κή αποδυνάμωση του Βυζα-ντίου». Με την άποψη αυτήσυμφωνεί το σύνολο σχεδόν

των ιστορικών, πολλοί απότους οποίους θεωρούν τηνανατροπή του αυτοκράτοραΡωμανού Διογένη ως έσχατηπροδοσία, χαρακτηρισμόςπου δεν απέχει της πραγμα-τικότητας και με τον οποίοσυμφωνούμε απόλυτα. 47Αυτό διότι όπως σημειώνεικαι ο ιστορικός Καραγιαννό-πουλος « Η πτώση και λίγοαργότερα θάνατος του Ρω-μανού σήμαιναν την αποτυ-χία της τελευταίας προσπά-θειας για αναδιοργάνωσηκαι σωτηρία του κράτους». Μετά το Μαντζικέρτ ακολού-θησε περίοδος εμφυλίουσυρράξεως διότι η πολιτικήπαράταξη έταξε ως μοναδι-κό σκοπό της την ανατροπήκαι εξόντωση του Ρωμανού.Και όταν το πέτυχαν, αντί ναανασυγκροτήσουν ισχυρέςστρατιωτικές δυνάμεις γιανα αντιμετωπίσουν τις απει-λές, ασχολήθηκαν με την αύ-ξηση των προνομίων τους. Ονέος αυτοκράτορας Μιχαήλυπήρξε ένα ανδρείκελο πουαντί να ασχολείται με τιςυποθέσεις της αυτοκρατο-ρίας ασχολείτο με τη λογο-τεχνία, την ποίηση και τη φι-λοσοφία, νομίζοντας ότι έτσιθα βοηθούσε στη λύση τωνπροβλημάτων.

Οι συνέπειες της εμφυλίουσυρράξεως και ιδίως τηςανατροπής του Ρωμανούδεν άργησαν να εμφανι-σθούν, στην ανατολή και δύ-ση. Έτσι οι Σελτζούκοι θεω-ρήσαντες με την ανατροπήτου Ρωμανού ότι δεν δε-σμεύονται από την υπογρα-φείσα συνθήκη, την παρα-βίασαν και επανάρχισαν τιςεπιδρομές κατά των ανατο-λικών επαρχιών της αυτο-κρατορίας. Από άλλη πλευ-ρά της αυτοκρατορίας οι

Με θέμα «Η μάχη του Μαντζικέρτ. Η αρχή της πτώσεως τηςΒυζαντινής αυτοκρατορίας και του ξεριζωμού του χριστιανι-σμού από τη Μικρά Ασία» μίλησε το βράδυ της 3ης Οκτωβρίου

20011, στη Βιβλιοθήκη της Ενώσεως Σμυρναίων, ο αντιστρά-τηγος ε.α. και ιστορικός κ. Γεώργιος Λιάκουρης. Από την ομι-λία του αυτή το απόσπασμα που ακολουθεί.

Η μάχη του ΜαντζικέρτΣυνέπειες της ήττας - Διαπιστώσεις - Συμπεράσματα

Του ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΛΙΑΚΟΥΡΗΑντιστρατήγου ε.ά. - Ιστορικού

Η μάχη του Μαντζικέρτ από γαλλική μινιατούρα του 15ου αιώνα, στην οποία οιπολεμιστές απεικονίζονται με δυτικό οπλισμό και ρουχισμό.

Νορμανδοί εκμεταλλεύθη-καν την ήττα στο Μαντζικέρτκαι ολοκλήρωσαν την κατά-ληψη της Ιταλίας το 1071,καταλαμβάνοντας τη Βάρη(σημερινό Μπάρι) και ετοιμά-ζονταν να μεταφέρουν τονπόλεμο στις απέναντι ακτέςτης Βαλκανικής, κάτι πουέκαναν μετά από μια δεκαε-τία. Συγχρόνως οι υποτελείςλαοί της Βαλκανικής έδρα-ξαν της ευκαιρίας και επανα-στάτησαν. Όπως οι Βούλγα-ροι υπό τον Κωνσταντίνο Βο-δινό (Borin) και οι Πετσενέ-γκοι και Ούζοι, που επανέλα-βαν τις επιδρομές και τις λε-ηλασίες στις παραδουνάβιεςεπαρχίες της αυτοκρατο-ρίας.

Άλλη συνέπεια της ήτταςτου Μαντζικέρτ, αλλά και τηςεμφυλίου συρράξεως πουεπακολούθησε ήταν οι στά-σεις των διαφόρων αρχηγώνκαι αρχηγίσκων, είτε ήταν μι-σθοφόροι, είτε διάφοροι πρί-γκιπες των λαών που αποτε-λούσαν την Βυζαντινοί αυτο-κρατορία (Αρμένιοι κ.α.), οιοποίοι βρήκαν ευκαιρία ναεκφράσουν τις όποιες απο-σχιστικές τάσεις και διαθέ-σεις τους. Αυτό είχε ως συ-νέπεια να ανατραπεί η πολι-τική ισορροπία που επί αιώ-νες επικρατούσε στην Ανα-τολή και να υποκατασταθείαπό κατάσταση ανισορρο-πίας. Με άλλα λόγια καιόπως σημειώνει ο Σπ. Βρυώ-νης: «η διοικητική εξουσίατου Βυζαντίου κατέρρευσεστη Μικρά Ασία αμέσως με-τά το Μαντζικέρτ, και στο χά-σμα που δημιουργήθηκεΤούρκοι, Αρμένιοι και Νορ-μανδοί προσπαθούσαν ναιδρύσουν τα δικά τους κρά-τη».

Εάν θελήσουμε να αναζη-τήσουμε \σχολιάσουμε τώρατα αίτια της ήττας, θα μπο-ρούσαμε να αναφέρουμε ταακόλουθα:

Από πολιτικής πλευράς:η χαλαρή στάση του αυτο-

κράτορα Ρωμανού Διογένηαπέναντι των πολιτικών τουαντιπάλων, τους οποίουςστην ουσία άφησε, τουλάχι-στον στις δύο πρώτες εκ-στρατείες του, να διοικούντην αυτοκρατορία και να και-

ροφυλακτούν ώστε στηνπρώτη ευκαιρία να κινηθούνεναντίον του.

Από στρατιωτικής δε από-ψεως:

η άκαιρη και βιαστική σύ-γκρουση του αυτοκράτοραμε τον αντίπαλο. Θα έπρεπεπρώτα να προσπαθήσει νακερδίσει χρόνο με διπλωμα-τικά μέσα, ώστε να μπορέσεικαι το θρόνο του να σταθε-ροποιήσει πολιτικά και ναολοκληρώσει τον εξοπλισμό,εκπαίδευση και αναδιοργά-νωση του στρατού.

Η μη προσαρμογή της ορ-γανώσεως, στρατηγικής καιτακτικής του βυζαντινούστρατού από το Ρωμανό Διο-γένη , στις ιδιομορφίες τηςστρατηγικής και τακτικήςτου νέου αντιπάλου. Συγκε-κριμένα αντί να συγκροτηθείη στρατιά από συνδυασμόευκινήτων και ταχυκινήτωντμημάτων και κλασσικώντμημάτων του βυζαντινούστρατού, χρησιμοποιήθηκε ηπαραδοσιακή συγκρότησητου βαρέος πεζικού και ιππι-κού που επί πλέον χαρακτή-ριζε η έλλειψη συνοχής, οιατέλειες στην εκπαίδευσηκαι οι ελλείψεις σε οπλισμόως συνέπεια της πλήρουςπαραμελήσεώς του απότους προγενέστερους αυτο-κράτορες. Δεδομένα πουδεν μπορούν να διορθω-θούν-βελτιωθούν εύκολα.

Η κατάτμηση των δυνάμε-ων με το διαχωρισμό τηςστρατιάς σε δύο τμήματα μετην αποστολή σε άλλη κα-τεύθυνση, εκτός κυρίας προ-σπαθείας, των δύο στρατη-γών Ταρχανιώτη και Ουρσέ-λιου και η μη επιστροφήτους, αποστέρησαν από τοΡωμανό σημαντικές δυνά-μεις στην κυρία προσπάθειατης εκστρατείας.

Η έλλειψη πληροφοριώνκαι η εμπιστοσύνη σε μη εξα-κριβωμένες πληροφορίες ήη αγνόηση άλλων, σε συν-δυασμό με την κακή εκτίμη-ση των δυνατοτήτων τουαντιπάλου, ή το χειρότερο, ηταύτιση των δυνατοτήτωντου αντιπάλου με τις δικέςτου επιθυμίες. Όλα αυτά συ-νέτειναν στον αιφνιδιασμότου Ρωμανού Διογένη.

Η αυτομολία των μισθοφό-ρων Ούζων και Πατζινάκων,είχε καθοριστική σημασία.Πέραν τούτου όμως, κατέ-δειξε τις καταστροφικές συ-νέπειες που είχε για τη Βυζα-ντινή Αυτοκρατορία, η κα-τάργηση του θεσμού τηςυποχρεωτικής θητείας και ηυποκατάστασή της με το σύ-στημα της εξαγοράς.

Η χαμηλή επαγγελματικήαξία, αλλά και η αναξιοπιστίατων ηγετών και διοικήσεωνμεγάλων κλιμακίων, αποστέ-ρησαν από την ανωτάτη διοί-κηση της δυνατότητας απο-κεντρώσεως ευθυνών καιαποστολών και όπου αυτόέγινε κατέληξε σε προδοσία,όπως αναλύεται στις επόμε-νες παραγράφους.

Η στάση του διοικητού τηςεφεδρείας Ανδρόνικου Δού-κα, είχε ως συνέπεια να μηνκινηθεί και να μην εκτελέσειη εφεδρεία τις εντολές τουαυτοκράτορα. Άντ’ αυτώνεπεδόθη σε διασπορά ψευ-δών ειδήσεων από μέρουςτου, ενέργειες που αποτε-λούν πράξεις εσχάτης προ-δοσίας. Αποδεικνύουν όμωςσυγχρόνως και το μέγεθοςτης διαφθοράς στα ανώτερακλιμάκια της διοικητικής καιστρατιωτικής μηχανής τηςαυτοκρατορίας, αλλά και τηςεπισημανθείσης ανωτέρωχαλαρής αντιμετωπίσεωςτων πολιτικών του αντιπάλωναπό τον ηγέτη-αυτοκράτο-ρα, στον οποίο πρέπει να κα-ταλογίσουμε ευθύνη κακήςεπιλογής των βασικών διοι-κήσεων σχετικά τουλάχιστονμε την επιλογή του διοικητούτης εφεδρείας.

Η εξ ίσου προδοτική καιανεξήγητη στάση των στρα-τηγών Ιωσήφ Ταρχανιώτηκαι Ουρσέλιου, που αντί ναεπιστρέψουν στη βάση τηςστρατιάς ενημερώνονταςσυγχρόνως και τον αυτοκρά-τορα περί της αφίξεως τηςσελτζουκικής στρατιάς, αυ-τοί προτίμησαν να υποχωρή-σουν προς το ασφαλές εσω-τερικό της αυτοκρατορίας,και

τέλος η διακοπή της υπο-χωρήσεως της εμπρόςγραμμής από το Ρωμανό,μόλις διαπίστωσε τη διάλυση

της οπισθοφυλακής, και ηαπόφασή του να δώσει μά-χη, όλα συνέτειναν στην τε-λική ήττα.


Γεώργιος Λιάκουρης,Αντιστράτηγος ε.α.

Ο Αντιστράτηγος Γεώργιος Λιά-κουρης γεννήθηκε στο χωριό ΜικρήΜαντίνεια Καλαμάτας. Το 1960 ει-σήλθε στη Στρατιωτική Σχολή Ευελ-πίδων από την οποία εξήλθε το 1963ως αξιωματικός Πεζικού.

Είναι απόφοιτος της Σχολής Αε-ροπορίας Στρατού, της Σχολής Ξέ-νων Γλωσσών του Στρατού (τμήμαΑγγλικής), της Ανωτάτης ΣχολήςΠολέμου και της Σχολής ΕθνικήςΑμύνης. Είναι επίσης πτυχιούχοςτης Σχολής Νομικών και Οικονο-μικών Επιστημών του Α. Π. Θ.Ομιλεί την αγγλική.

Κατά τη διάρκεια της σταδιο-δρομίας του διοίκησε όλα τα κλι-μάκια της στρατιωτικής ιεραρχίαςαπό Λόχο μέχρι και Μεραρχία καιυπηρέτησε σε πληθώρα επιτελικώνθέσεων από το Τάγμα Πεζικού μέ-χρι το ΓΕΣ.

Το 1996 αποστρατεύθηκε με τοβαθμό του αντιστράτηγου τιμηθείςμε τον τίτλο του επίτιμου Διευθυ-ντή Δ’ κλάδου ΓΕΣ. Μετά την απο-στρατεία του και για δέκα χρόνιαδιετέλεσε καθηγητής στη ΣΣΕ.

Τιμήθηκε με σειρά τιμητικώνδιακρίσεων (μετάλλια – παράσημακ.ά).

Έχει πλούσιο συγγραφικό έργο(διατριβές, μελέτες και άρθρα).Σημαντικότερο έργο του θεωρείταιη δίτομη «Στρατιωτική Ιστορία τηςΕλλάδος» την οποία συνέγραψεγια τις ανάγκες της ΣΣΕ. Έχει,επίσης, πραγματοποιήσει διαλέ-ξεις στην Ανωτάτη ΔιακλαδικήΣχολή Πολέμου και στη ΣχολήΕθνικής Αμύνης.

Είναι μέλος του Συνδέσμου Επι-τελών Εθνικής Αμύνης, του οποίουδιετέλεσε και πρόεδρος (2008-2011), μέλος της Επιτροπής Μελε-τών – Ερευνών του ΣΕΕΘΑ, τηςΕλληνικής Επιτροπής Στρατιωτι-κής Ιστορίας και της Εστίας ΝέαςΣμύρνης.

Αφορμή για τη συγγραφήτου άρθρου αποτελεί το

μελέτημα του καθηγητή τηςΙστορίας στο Πανεπιστήμιοτης Λευκωσίας Πέτρου Πα-παπολυβίου με τον τίτλο«Καθηγητές “εξ Ελλάδος”στην αγγλοκρατούμενη Κύ-προ. Η πρώτη περίοδος(1893-1931)» (βλ. περιοδ.Πολύπτυχον, αφιέρωμα στονΙωάννη Χασιώτη, Granada2008, σσ. 513- 524) που λά-βαμε πρόσφατα και στοοποίο ο συγγραφέας παρου-σιάζει τις προσωπογραφίεςπρώτες εκ των σημαντικοτέ-ρων «Ελλαδιτών» καθηγητώνπου δίδαξαν στα κυπριακάσχολεία Μέσης Εκπαίδευ-σης από το 1893, γενέθλιοέτος του Παγκυπρίου Γυ-μνασίου Λευκωσίας, έως τα«Οκτωβριανά» του 1931.Ανάμεσά τους και τρεις Μι-κρασιάτες καθηγητές (σ.σ. ηέρευνα του κ. Παπαπολυβί-ου συνεχίζεται) που άφησανέντονη τη σφραγίδα τουςστην κυπριακή εκπαίδευσητου μεσοπολέμου. Είναι οΠασχάλης Δ. Πασχαλίδης, οΙωάννης – Αντιφών Συκου-τρής και ο Δημήτριος Χα-μουδόπουλος.

Ο Πασχάλης Δ. Πασχαλί-δης (Χουδί της Βιθυνίας1884 – Πάφος 1943), ολο-κλήρωσε τις εγκύκλιεςσπουδές στη γενέτειρά τουκαι με υποτροφία του Συλλό-γου Μικρασιατών «Ανατο-λή», γράφτηκε στη ΡιζάρειοΕκκλησιαστική Σχολή απότην οποία το 1903 έλαβε τοδίπλωμά του με βαθμό «άρι-στα 10». Αμέσως μετά υπη-ρέτησε για έξι χρόνια ως δά-σκαλος στη Μ. Ασία (πέντεστο Χουδί και ένα στο Ικόνιο)και στη συνέχεια, πιθανότα-τα κατά το 1911, επανήλθεστην Αθήνα και σπούδασεστη Φιλοσοφική Σχολή του

Πανεπιστημίου Αθηνών, απ’όπου αποφοίτησε επίσηςμε «άριστα 10» το 1915. Μημπορώντας να φύγει ούτεγια τη Γερμανία λόγω του Α’Παγκόσμιου Πολέμου αλλάούτε και για την πατρίδα του,ύστερα από τα μέτρα της κυ-βέρνησης των Νεοτούρκωνκατά των Ελλήνων, αναγκά-στηκε να δεχτεί τη θέση τουδιευθυντή στο Ημιγυμνάσιοτης Πάφου. Χάρις στο ανύ-στακτο ενδιαφέρον, στονυπέρμετρο ζήλο και το επι-στημονικό – παιδαγωγικό έρ-γο του νέου διευθυντή τοΗμιγυμνάσιο γνώρισε μεγά-λη ανάπτυξη και κατέστη σύ-ντομα κέντρο πνευματικήςακτινοβολίας ολόκληρης τηςεπαρχίας. Το 1924 το Ημιγυ-μνάσιο έγινε εξατάξιο Γυ-μνάσιο και ο Πασχαλίδης οπρώτος Γυμνασιάρχης τηςΠάφου. Νέα λαμπρή περίο-δος άρχισε για το νέο σχο-λείο ιδίως αφότου αναγνωρί-στηκε από την ελληνική κυ-βέρνηση ως ισότιμο με ταγυμνάσια της Ελλάδας. Πα-ράλληλα με το καθαρά εκ-παιδευτικό του έργο ο Πα-σχαλίδης ασχολήθηκε ευδό-κιμα και με τη λαογραφία. Τοενδιαφέρον του γι’ αυτήν εί-χε εκδηλωθεί από νωρίς μετην έρευνα των εθίμων τηςΒιθυνίας, συνεχίστηκε, όταν

βρέθηκε στην Κύπρο. Καρ-πός των κόπων του η κατάρ-τιση μια αξιόλογης συλλο-γής από κυπριακά παιχνίδια,θρησκευτικά ποιήματα, δη-μοτικά τραγούδια κ.ά. πουδημοσιεύτηκαν στα περιοδι-κά «Λαογραφική Κύπρος»και «Κυπριακές Σπουδές» μεεπιμέλεια της κόρης του,Μάγδας Μ. Κιτρομηλίδου.

Ο Ιωάννης – Αντιφών Συ-κουτρής (Σμύρνη 1901 – Κό-ρινθος 1937) ήταν πρωτότο-κο παιδί μιας φτωχής οικογέ-νειας με καταγωγή από τηΧίο. Φοίτησε στην Ευαγγελι-κή Σχολή τα σκληρά χρόνιατου Α’ Παγκοσμίου Πολέ-μου, τελείωσε με άριστα τιςσπουδές του το 1918 και διο-ρίστηκε δάσκαλος στο Μου-ρεντιέ, ένα μικρό χωριό σταπερίχωρα της Μαγνησίας,που διατηρούσε αστική σχο-λή. Τον επόμενο χρόνο τονβρίσκουμε δευτεροετή φοι-τητή στη Φιλοσοφική ΣχολήΑθηνών. Τον Οκτώβριο του1922, με το πτυχίο του Πανε-πιστημίου στο χέρι πήγεστην Κύπρο, ύστερα απόπρόσκληση του μητροπολί-τη Κιτίου Νικόδημου Μυλω-νά και διορίστηκε καθηγητήςστο Ιεροδιδασκαλείο τηςΛάρνακας. Στη Μεγαλόνησοο νεαρός φιλόλογος παρέ-

μεινε μέχρι το 1924, οπότεεπέστρεψε στην Ελλάδα.Στην Κύπρο ο Συκουτρήςάφησε εποχή με την κριτικήσκέψη και τις μελέτες τουστο περιοδικό «ΚυπριακάΧρονικά».

Ο Δημήτριος Χρ. Χαμου-δόπουλος (Σμύρνη 1878 –Αμμόχωστος 1928). Απόγο-νος μεγάλης σμυρναϊκής οι-κογένειας, η οποία συναριθ-μεί στους κόλπους της εκλε-κτές φυσιογνωμίες της πνευ-ματικής Σμύρνης, όπως τουςαδελφούς Μηνά και ΑρμόδιοΔημ. Χαμουδόπουλου. Ανε-ψιός των δύο προηγουμέ-νων, ο Δημήτριος Χρ. Χα-μουδόπουλος αποφοίτησεαπό την Ευαγγελική Σχολήτης γενέτειράς του και ακο-λούθως από τη ΦιλοσοφικήΣχολή του ΠανεπιστημίουΑθηνών με βαθμό άριστα.Φιλομαθέστατος, πολύ-γλωσσος, χαρισματικός εκ-παιδευτικός και φιλόλογοςδίδαξε στο διδασκαλείο τηςΠάτμου, στην ΑναξαγόρειοΣχολή Βουρλών, στη ΣχολήΕμπορίου και Γλωσσών τηςΚωνσταντινούπολης. Διετέ-λεσε καθηγητής φιλολογι-κών μαθημάτων στη Σμύρνη.Δίδαξε στην τροφό Ευαγγε-λική Σχολή και στο Ελληνο-γαλλικό Λύκειο Χρήστου


Τρεις Μικρασιάτες καθηγητές στην Κύπροκατά την Α’ περίοδο της Αγγλοκρατίας

(1893-1931)Του ΝΙΚΟΥ Χ. ΒΙΚΕΤΟΥ

Πασχάλης Πασχαλίδης Ιωάννης – Αντιφών Συκουτρής Δημήτριος Χαμουδόπουλος

Αρώνη και αναμίχθηκεστην πνευματική κίνησητης γενέτειράς του κατάτα δύσκολα χρόνια του Α’Παγκοσμίου Πολέμου.Μετά τη ΜικρασιατικήΚαταστροφή υπηρέτησεστην Κύπρο με τις θερμό-τερες συστάσεις τού συ-μπατριώτη του Ι. Συκου-τρή και άφησε εποχή ωςγυμνασιάρχης του Γυ-μνασίου Βαρωσίων απότο 1924 έως το Μάρτιοτου 1928, οπότε και απε-βίωσε ενώ δίδασκε τουςμαθητές του. Ορισμένοιστίχοι των ποιημάτων τουεκδόθηκαν με τον τίτλο«Λησμονημένοι σκοποί»,μετά το θάνατό του, μεφροντίδα της γυναίκαςτου Ελένης, το γένοςΑλεξάνδρου Λαμπρινούαπό την Κωνσταντινούπο-λη.

Στους τρεις παραπάνωεκπαιδευτικούς ας μαςεπιτραπεί να προσθέσου-με και τον φιλόλογο Βα-σίλειο Τατάκη (1897-1986). Απόφοιτος της Ευ-αγγελικής Σχολής Σμύρ-νης ο Τατάκης, μολονότικαταγόταν από την Άν-δρο, διατήρησε μέχρι τοτέλος της ζωής του στε-νούς δεσμούς με τουςκύκλους των Σμυρναίωνπροσφύγων και το επι-στημονικό περιοδικό «Μι-κρασιατικά Χρονικά».Όπως μας πληροφορεί οΠ. Παπαπολυβίου, ο Αν-δριώτης καθηγητής ερ-γάστηκε στο Γυμνάσιοτης Λεμεσού από το 1923μέχρι και το 1926 και τηνεπόμενη χρονιά στο Πα-γκύπριο Γυμνάσιο Λευκω-σίας. Στη Λεμεσό συνδέ-θηκε με τον κύκλο τουπρωτοποριακού λογοτε-χνικού περιοδικού«Αβγή», ενώ στη Λευκω-σία σημαντική εμπειρίαγια αυτόν αποτέλεσε η δι-δασκαλία της τραγωδίας«Ιφιγένεια εν Ταύροις»,στη δημοτική (1927),στην οποία ο ίδιος υπο-δύθηκε τον Ορέστη.

* Οι φωτογραφίες είναι από τοαρχείο του καθηγητή Πέτρου Πα-παπολυβίου.


ΣΤΕΡΝΟ ΑΝΤΙΟ

Στο Νεοκλή Σαρρή

Είναι βέβαιο ότι στη ζωήκάθε ανθρώπου η γνωριμίαμε ορισμένους συνανθρώ-πους του έχει σαν αποτέλε-σμα να αλλάξει την πορείατου. Διαμορφώνεται μία νέαστάση ζωής και αναδεικνύε-ται λόγος και πράξη που μέ-χρι πρότινος ούτε καν είχεσκεφτεί η ανθρώπινη οντό-τητα. Και από τότε φανερώ-νεται ένας άλλος κόσμοςκαι ο σπόρος βγάζει καρ-πούς.

Στη δική μου περίπτωσηένας από τους ανθρώπουςπου άλλαξαν τη ζωή μου, μετους οποίους άνοιξε μία νέαπραγματικότητα ιδεών καιπολιτισμού, πολιτικής και αν-θρώπινης δραστηριότηταςήταν ο Νεοκλής Σαρρής.

Η γνωριμία με τον Κωνστα-ντινουπολίτη δάσκαλο στααμφιθέατρα, στις αίθουσεςδιαλέξεων και εκδηλώσεων,σε ανθρώπινες και φιλικέςστιγμές, μου έδωσε τη δυνα-τότητα να κατανοήσω πολ-λά από τα ζητήματα πουαπασχόλησαν και απασχο-λούν τους Έλληνες και τιςΕλληνίδες εδώ αιώνες. Ανά-μεσά τους, η Κωνσταντινού-πολη, η Ίμβρος και η Τένε-δος, η Μικρά Ασία, η Θράκη,ο Πόντος και η Καππαδοκία,το Οικουμενικό Πατριαρ-χείο, το Οθωμανικό κράτοςκαι η Τουρκία, η Γενοκτονίακαι η αναγνώριση, η ελληνι-κή κοινωνία και η συνέχειατου Ελληνισμού.

Η γνωριμία συγκλονιστικήόπως συμβαίνει με ανθρώ-πους όπως ο Νεοκλής Σαρ-ρής, στα μάτια, στην έκφρα-ση και στο λόγο του οποίουαντιλαμβανόσουν την ευθύ-νη που είχε αναλάβει και τηνευθύνη που αναλογούσεπλέον (και) σε εσένα. Για κά-θε θέμα είχε την ολοκληρω-μένη, τεκμηριωμένη, εμπερι-στατωμένη άποψη και θέση,αλλά ταυτόχρονα άκουγεόπως όφειλε και οφείλει νακάνει κάθε επιστήμονας και

άνθρωπος του μεγέθουςτου.

Δυναμικός και ήρεμος,απόλυτος και διαλογικός,ικανότατος ομιλητής καιεξαίρετος ακροατής.

Η επιστημονική αντικειμε-νικότητα συνδυαζόταν μεβαθιά ανθρώπινα και ελληνι-κά συναισθήματα. Όπωςμου έλεγε κάθε φορά, όταννέος άνθρωπος αντίκρισεγια πρώτη φορά την Αθήναέκλαψε, όπως έκλαψε όταναντίκρισε για πρώτη φοράτην ιδιαίτερη πατρίδα μου τηΘράκη, αυτή τη φορά διωκό-μενος από την Τουρκία, μετις απελάσεις των Κωνστα-ντινουπολιτών.

Η συγκεκριμένη στιγμήστη ζωή του τον είχε επηρε-άσει βαθύτατα, δεν μπορού-σε να γίνει άλλωστε και δια-φορετικά και αυτός ο σταθ-μός στη ζωή του ήταν έναςοδηγός για την πολυσχιδήτου πορεία. Η Ελλάδα και οιΈλληνες όπου γης, οι φοιτη-τές του Παντείου και όχι μό-νο, γνώρισαν έναν άνθρωποκαι καθηγητή από αυτούςπου σπανίζουν και τείνουνπρος εξαφάνιση. Έναν άν-θρωπο και καθηγητή με ειλι-κρίνεια, ευθύτητα και αμε-σότητα, αγάπη για τον Ελλη-νισμό και τους νέους ανθρώ-πους, με θάρρος και με απέ-ραντη διάθεση προσφοράς.Τις, μεταξύ των άλλων, πα-ραπάνω αρετές και προτε-ρήματα του Νεοκλή Σαρρήκαρπώθηκαν χιλιάδες άν-θρωποι, εντός και εκτός Ελ-λάδος. Άλλαξε η σκέψη, ολόγος και η πράξη τους, ηζωή τους πήρε μία πορείαδιαφορετική από την γνω-στή, την κοινή.

Η αναγνώριση του ανθρώ-που και δασκάλου ΝεοκλήΣαρρή, πέρασε από πολλέςδιακυμάνσεις και εμπόδια.Σήμερα πλέον είναι διαπι-στωμένο ότι η εκτίμηση στοπρόσωπό του είναι ολοκλη-ρωμένη στον πυρήνα του ελ-

ληνικού λαού και στουςστρατιωτικούς και πολιτι-κούς κύκλους της Τουρκίας,παρά στην ελλαδική ομάδαπου χρησιμοποιεί τον τίτλο«ελίτ». Τα κείμενα, οι παρεμ-βάσεις και η δραστηριότητατου Νεοκλή Σαρρή έβαλαντο στίγμα τους σε πολλάκομμάτια της επιστημονικήςκαι πολιτικής ανάλυσης γιατεράστια ζητήματα πουαφορούν τον Ελληνισμό. Εί-ναι όμως μάλλον χαρακτηρι-στικό των ανθρώπων της εμ-βέλειας του Νεοκλή Σαρρήη αποδοχή να έρχεται απόμη ομάδες και προσωπικό-τητες του συστήματος καιτου καθεστώτος, αλλά απότο Λαό, την πρωτογενή πηγήΔικαίου και Αντικειμενικότη-τας.

Ήταν ευλογία η γνωριμίαμου με το Νεοκλή Σαρρή καισχέση παίδευσης και φιλίαςπου αναπτύχθηκε μεταξύμας. Είναι αναρίθμητες οιώρες διδασκαλίες σε συλλο-γικό και προσωπικό επίπεδο-πέρα από το αμφιθέατρουπήρχε και το ανοιχτό γρα-φείο- που αφιέρωσε για ναμας μεταδώσει τις ιδέες τουκαι τις γνώσεις του. Η σχέσηήταν βαθιά, ανθρώπινη, μεσεβασμό και αγάπη. Όπωςπρέπει, κατά τη γνώμη μου,να είναι κάθε ανθρώπινησχέση και κυρίως μεταξύ δα-σκάλου και μαθητή.

Νεοκλή Σαρρή σε ευχαρι-στούμε για όσα μας έδωσεςαπλόχερα, με ελληνική καρ-διά και συναίσθημα, με γεν-ναιοδωρία, ανιδιοτέλεια καιανυπόκριτη αγάπη.

Ο Θεός να δώσει παρηγο-ριά στην οικογένειά σου,στον ελληνικό λαό που σεαγάπησε και να χαρίσει ανά-παυση στην υπέροχη ψυχήσου.

Καλή αντάμωση και ΚαλήΑνάσταση !

Θεοφάνης Μαλκίδης

Το Σάββατο 12 Νοεμβρίου2011 πραγματοποιήθηκε

στην Πεύκη Αττικής (αίθου-σα «Μανόλης Αναγνωστά-κης» του Πνευματικού Κέ-ντρου, στο Δημαρχείο Λυκό-βρυσης-Πεύκης) ενδιαφέ-ρουσα επιστημονική ημερίδαενώπιον πυκνού ακροατηρί-ου κατοίκων, ιδίως μικρασια-τικής καταγωγής, της περιο-χής. Θεματικός τίτλος τηςημερίδας «Διασχίζοντας τοΑιγαίο: Μεταναστεύσεις καιπολιτισμικές αλληλεπιδρά-σεις. Το παράδειγμα των Μι-κρασιατών της Αττικής», πουκινήθηκε σ’ αυτούς τους δύοάξονες, τους οποίους προσ-διόριζε ο τίτλος, δηλαδή τιςμεταναστευτικές μετακινή-σεις από την κυρίως Ελλάδαπρος τα παράλια και άλλεςπεριοχές της Δυτ. ΜικράςΑσίας και τις προσφυγικέςεγκαταστάσεις Μικρασιατώνστην Ελλάδα (με επίκεντροτης ημερίδας την Αττική),αφ’ ενός, και τις πολιτισμικέςαλληλεπιδράσεις μεταξύ τωνδύο περιοχών, εντεύθεν καιεκείθεν του Αιγαίου, αφ’ ετέ-ρου).

Έτσι η ημερίδα χωρίστηκεσε δύο θεματικές συνεδρίες.Στην πρώτη για τις «μετανα-στεύσεις (μετακινήσεις καιεγκαταστάσεις) προς καιαπό τα δυτικά παράλια τηςΜικράς Ασίας» μίλησε εισα-γωγικά ο Ιωάν. Καραχρή-στος, ερευνητής του Κέ-ντρου Λαογραφίας της Ακα-δημίας Αθηνών, για τα «με-ταναστευτικά ρεύματα απότο Αιγαίο και τον ελλαδικόχώρο προς τα δυτικά παρά-λια της Μικράς Ασίας (18ος –αρχές 20ού αιώνα)». Παρου-σίασε με συντομία τους τό-πους, από τους οποίους κυ-ρίως οι κάτοικοι μετανάστευ-αν για λόγους ιστορικοπολι-τικούς (π.χ. Ορλωφικά, το1770 κ.ε.) και οικονομικούς-επαγγελματικούς (Δωδεκά-

νησα, Ανατ. Αιγαίο, Κυκλά-δες, Πελοπόννησο, Κύθηρακ. ά.) σε συγκεκριμένες πε-ριοχές της Δυτ. ΜικράςΑσίας κάνοντας και ιστορικήαναδρομή στο φαινόμενοαυτών των μετακινήσεωναπό τα δυτικά (νησιά Αιγαί-ου, Πελοπόννησο) προς ταανατολικά (Μ. Ασία). Τηνανάλυση των μετακινήσεωναπό συγκεκριμένους τόπουςεξορμήσεως σε αντίστοι-χους προορισμού και εγκα-ταστάσεως συνόδευαν πα-ραστατικοί χάρτες.

Στη συνέχεια ο γράφων μί-λησε με θέμα «Εγκαταστά-σεις και επαγγέλματα Κυ-κλαδιτών στη Σμύρνη πριναπό τα μέσα του 19ου αιώνα»και παρουσίασε στοιχείααπό αρχειακές πηγές τουςέτους 1835 για τις μόνιμεςεγκαταστάσεις Κυκλαδιτώνεπαγγελματιών κυρίως καιβιοτεχνών στη Σμύρνη προ-ερχομένων κυρίως από τανησιά Τήνο, Νάξο, Άνδρο,αλλά και Φολέγανδρο, Κύ-θνο, Κίμωλο, Σίκινο κ.ά. Απότα ποσοτικά στοιχεία πουαναλύθηκαν προκύπτει ο με-

γάλος αριθμός και η εντυπω-σιακή, σχεδόν κυρίαρχη πα-ρουσία ορισμένων επαγγελ-μάτων των Κυκλαδιτών τηςΣμύρνης στα ισνάφια (συ-ντεχνίες) της ιωνικής πρω-τεύουσας, όπως των βου-τσάδων (βαρελάδων) τηςΝάξου και των παπουτσή-δων και υποδηματοποιών(τζαγκάρηδων) της Τήνου.

Στη συνέχεια η Αθηνά Δα-σκαλάκη, ερευνήτρια τουΤμήματος Γενεαλογίας καιΠροφορικής Ιστορίας τουΙδρύματος Μείζονος Ελληνι-σμού, παρουσίασε ανακοί-νωση με τίτλο «Η αγροτικήεγκατάσταση των προσφύ-γων στην Αττκή μέσα απότις μαρτυρίες των κατοίκωντης. Το παράδειγμα της Λυ-κόβρυσης και της Πεύκης»,αναλύοντας στοιχεία τηςεπιτόπιας έρευνάς της στηνπεριοχή και τις αγωνιώδειςπροσπάθειες του Κράτους,φορέων και των ίδιων τωνπροσφύγων για την αγροτι-κή εγκατάστασή τους, τηνένταξη και προσαρμογήτους στο νέο περιβάλλονόπου αναγκάστηκαν βίαια

να ενταχθούν.Ο Μενέλ. Χαραλαμπίδης,

διδάκτωρ ιστορίας, αναφέρ-θηκε στην «Κοινωνική έντα-ξη και πολιτική συμπεριφο-ρά των Μικρασιατών προ-σφύγων στην Αττική» κυ-ρίως στις πρώτες δεκαετίεςμετά την εγκατάστασή τουςστην Ελλάδα και επισήμανετους παράγοντες που επέ-δρασαν στην σταδιακή κοι-νωνική τους ένταξη και στηνμετακίνησή τους από τη Βε-νιζελική παράταξη προς τηνΑριστερά.

Στην δεύτερη συνεδρίαγια τις «πολιτισμικές αλληλε-πιδράσεις» ο Παρ. Ποτηρό-πουλος, ερευνητής του Κέ-ντρου Λαογραφίας, μίλησεμε θέμα «Καταγραφές τηςπροσφυγικής μνήμης. Με-ταφορές και μετασχηματι-σμοί πολιτισμικών παραδό-σεων σε πρόσφυγες της Ατ-τικής από το αρχείο του Κέ-ντρου Λαογραφίας». Ανέλυ-σε πολιτιστικά στοιχεία πουμετέφεραν οι πρόσφυγεςαπό τη Μ. Ασία στην Αττικήκαι το σταδιακό μετασχημα-τισμό των λαϊκών παραδό-


ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΣΤΗΝ ΠΕΥΚΗ ΑΤΤΙΚΗΣ

Μετανάστευση και πολιτισμικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ Μικράς Ασίας και Ελλάδος

του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΜΗΛΑΚΗ

Από την επιστημονική συζήτηση στην Ημερίδα «Διασχίζοντας το Αιγαίο». Στο κέντρο η διευθύντρια του ΚέντρουΛαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών κ. Αικατερίνη Πολυμέρου –Καμηλάκη. Δεξιά, ο διευθυντής του ΙΜΕ κ. ΜιχάληςΒαρλάς και αριστερά ο αντιπρόεδρος του Συλλόγου Μικρασιατών Πεύκης κ. Θεοδόσης Ζαχαριάδης.

σεών τους στο νέο περιβάλ-λον παρουσιάζοντας και ερ-μηνεύοντας υλικό από ταχειρόγραφα του ΚέντρουΛαογραφίας, που προέρχο-νται από προσφυγικούς οικι-σμούς της Αττικής.

Ο Γιώργος Βοζίκας, ερευ-νητής του ίδιου Κέντρου, μί-λησε για «Πολιτισμικές αλλη-λογορίες. Το νεκροταφείοτων Σουρμένων στην Αθήνα»και ανέλυσε κυρίως το ταφι-κό έθιμο των Ποντίων μετάτο Πάσχα να επισκέπτονταιτο Σαββατοκύριακο του Θω-μά το νεκροταφείο των προ-σφύγων από τα Σούρμενατου Πόντου και να συντρώ-γουν κοντά στους τάφουςτων προγόνων τους, έθιμοπου τελευταία τείνει να λάβειπαμποντιακό χαρακτήρα μεπενταήμερη διάρκεια.

Η Ζωή Μάργαρη, ερευνή-

τρια επίσης του Κέντρου Λα-ογραφίας, είχε θέμα ««ΔυοΜελιωτάκια βγήκανε συρτόγια να χορέψουν» . Ορχηστι-κά ταξίδια στις «αλησμόνη-τες πατρίδες»» κάνονταςαναδρομή στη μουσικολαο-γραφική και χορολογική βι-βλιογραφία της ΜικράςΑσίας και επισημαίνοντας,μεταξύ άλλων, τις δυσκολίεςπου παρουσιάζει σήμερα ηέρευνα των χορών της Μ.Ασίας, λόγω έλλειψης συ-γκεκριμένων πηγών.

Μετά τις ενδιαφέρουσεςσυζητήσεις, που προκάλε-σαν στο πυκνό ακροατήριοοι ανακοινώσεις, έγινε συζή-τηση στρογγυλής τραπέζηςμε θέμα «Μελετώντας τηνιστορία και τον πολιτισμότων Μικρασιατών. Ερευνητι-κές προσεγγίσεις» με συζη-τητές την Αικ. Πολυμέρου-

Καμηλάκη, διευθύντρια τουΚέντρου Λαογραφίας, τηνΚλεοπάτρα Φέρλα από τοΊδρυμα Μείζονος Ελληνι-σμού, το Μιχ. Βαρλά από τοίδιο Ίδρυμα και το ΘεοδόσηΖαχαριάδη, αντιπρόεδροτου Συλλόγου ΜικρασιατώνΠεύκης-Λυκόβρυσης Αττι-κής η «Ιωνία», σύλλογος οοποίος ήταν και ο οικοδε-σπότης της ημερίδας. Απότην ενδιαφέρουσα συζήτη-ση, που συντόνισε ο Ιω. Κα-ραχρήστος, για τη σημασίακαι την αξία της μελέτης τηςιστορίας και του πολιτισμούτων αλησμόνητων πατρίδωντης «καθ’ ημάς Ανατολής»τόσο για τους ερευνητές,όσο και προπαντός για τουςσημερινούς Έλληνες καιιδίως τους έχοντας μικρα-σιατική και προσφυγική κα-ταγωγή, προέκυψε, πέραν

των άλλων και η πρότασητης κ. Αικ. Πολυμέρου-Κα-μηλάκη για την οργάνωσητο έτος 2012, με αφορμή ταενενήντα χρόνια από τη Μι-κρασιατική Καταστροφή,ενός μεγάλου συνεδρίου γιατον πολιτισμό της Μ. Ασίαςαπό το Κέντρο Λαογραφίαςκαι το Ίδρυμα Μείζονος Ελ-ληνισμού, τους δύο επιστη-μονικούς φορείς που είχαναναλάβει το επιστημονικόμέρος της ημερίδας.

Στο τέλος της επιτυχημέ-νης από κάθε άποψη ημερί-δας ο Σύλλογος Μικρασια-τών προσέφερε σε δεξίωσηπλούσιους μικρασιατικούςμεζέδες για τους συνέδρουςκαι όλους όσους παρέστη-σαν στην εκδήλωση.

* O κ. Παναγιώτης Καμηλάκης είναιερευνητής τέως του Κέντρου Λαο-γραφίας της Ακαδημίας Αθηνών.


Παραμύθια και παραδόσεις από τις πατρίδες της Καππαδοκίας

ΣΤΙΣ 12 Δεκεμβρίου 2011έγινε η παρουσίαση τουνέου βιβλίου του ΙορδάνηΠαπαδόπουλου (ακάμα-του ερευνητή των στοι-χείων του μικρασιατικούπολιτισμού) με τίτλο:«Καππαδοκικά παραμύ-θια και λαϊκές παραδό-σεις. Φάρασα – Σύλλη –Αραβάν – Γούρδουνος»,ΚΕ.ΜΙ.ΠΟ. 2011, σσ. …Το βιβλίο είναι μια συλλο-γή από παραμύθια καιλαϊκά αφηγήματα, ταοποία έχει συλλέξει καικαταγράψει ο συγγραφέ-ας, κυρίως από τα Φάρα-σα, αλλά και από άλλεςμικρασιατικές πολίχνες,γραμμένα στο τοπικόγλωσσικό ιδίωμα. Όλασυνοδεύονται από από-δοσή τους στα νεοελλη-νικά αλλά και από λεξιλό-γιο, από το οποίο αποδει-κνύεται ότι οι εκ πρώτηςόψεως «περίεργες» ελλη-νικές λέξεις των παραμυ-θιών είναι ελληνικότατες,που ανάγονται στα βυζα-

ντινά ή στα αρχαία χρό-νια, αλλά απλώς υπέστη-σαν φθογγολογικές καιλεξιλογικές αλλοιώσεις,όχι περισσότερες απ’όσες υπέστησαν τα τσα-κώνικα, τα ποντιακά ή τακρητικά. Από την άποψηαυτή η προσφορά τουΙορδάνη Παπαδόπουλουείναι ιδιαίτερα θετική,αφού αναδεικνύει την επίτόσους αιώνες εκφορά

του ελληνικού λόγου στααπομονωμένα αυχμηράοροπέδια της Καππαδο-κίας.

Η παρουσίαση του βι-βλίου έγινε στη Νέα Ιω-νία, στη φιλόξενη αίθου-σα της Ένωσης ΣπάρτηςΜικράς Ασίας. Μετά απότις προσφωνήσεις τουΔημάρχου Νέας Ιωνίας κ.Ηρακλή Γκότση, τηςΠροέδρου του συλλόγου

«Καππαδοκία» κας Όλ-γας Φτούλη και του αντι-προέδρου του ΚέντρουΣπουδής και ΑνάδειξηςΜικρασιατικού Πολιτι-σμού κ. Λουκά Χριστο-δούλου, ακολούθησε ηπαρουσιάση του βιβλίουαπό τον κ. Τάκη Σαλκιτζό-γλου και τον κ. Χάρη Σα-πουντζάκη.

Την εκδήλωση έκλεισεο ίδιος ο συγγραφέαςπου διάβασε ενδιαφέρο-ντα αποσπάσματα από τοβιβλίο του επεξηγώνταςτις ιδιαιτερότητες τουιδιώματος των Φαράσωνμε τη βοήθεια της καςΜάνθας Ζήβα.

Προηγουμένως ο χο-ρευτικός όμιλος της Ορ-γάνωσης Πολιτισμού,Αθλητισμού και Νεολαίαςτου Δήμου Νέας Ιωνίαςκατέθελξε και συγκίνησετο πολυπληθές ακροατή-ριο με τους καππαδοκι-κούς χορούς που παρου-σίασε.

Τ. Α. Σ. Η γιαγιά Ευλαμπία Παπαδοπούλου απο τα Φάρασα. Μέχρι το 1955 που πέθανεέλεγε παραμύθια στα εγγόνια της.

MIΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑΧΡΟΝΙΚΑΤόμος 24ος

Αθήνα 2011, σσ. 373Εκδ. Ενώσεως

ΣμυρναίωνΤιμή: 25 ευρώ

Πριν κάποια χρόνια, στηνπαρουσίαση του 22ου τόμουτων «Μικρασιατικών Χρονι-κών» (Μ.Χ.), με την ευκαιρίατης συμπληρώσεως εβδομήνταχρόνων ζωής του περιοδικούσυγγράμματος της ΕνώσεωςΣμυρναίων είχα πει ότι τα καλάέργα του επιστημονικού λόγουκαι της έρευνας είναι, ακόμηκαι σε αντίθεση προς τον άν-θρωπο δημιουργό τους, σαν τοκαλό κρασί: πολύχρονα εξακο-λουθούν να λάμπουν από ζωήκαι να επιτελούν «έργον εθνικάαναγκαίο», όπως τα «Μ.Χ.»,αφού η Ένωσις Σμυρναίωνέχει από την ίδρυσή της, το1936, ως σκοπό τη «διάσωσηκαι διατήρηση της πολιτιστικήςκληρονομιάς των ελληνικώνπατρίδων της Μικράς Ασίας,καθώς και (την) έρευνα, μελέτηκαι προβολή όλων των στοιχεί-ων που συγκροτούν την ιστορίακαι τον πολιτισμό του Μικρα-

σιατικού Πολιτισμού πριν καιμετά το 1922».

Ο νέος, 24ος τόμος των«Μ.Χ.» όχι μόνο επαληθεύειτην ανάληψη αυτού του σκοπού,αλλά, αυτή τη φορά αποτελείδιπλό επίτευγμα: ποιοτικούάθλου και εθνικού στόχου, μά-λιστα μια δεινή για τον ελληνι-σμό λεηλασίας της ψυχικής καιοικονομικής αντοχής του ελλη-νικού λαού. Ο ποιοτικός άθλοςπου επιτελείται στις 373 σελίδεςτων «Μ.Χ.» συνίσταται στηνπολυφωνία των άρθρων, 17 τοναριθμό και των 4 βιβλιοκρισιών(εκ των οποίων τρεις από τονΧρ. Μπαλόγλου). Οι μελέτεςοιακοστροφούν πολύτροπα τοναναγνώστη – μελετητή:

φιλοσοφικά (Εύδοξος ο Κνί-διος από τον Χριστόφορο Πο-

λυκάρπου), ιστορικά (Η Ταρσός των

Ρωμαϊκών Χρόνων από τον Χρ.Μπαλόγλου, Η Τρίτη Σταυρο-φορία και τα δεινά της Μ.Ασίας από τη Ν. Πολυχρονο-πούλου – Κλαδά, Οι αγνοούμε-νοι Έλληνες στρατιώτες καιπολίτες της Μικρασιατικής Κα-ταστροφής από τον ΙωάννηΓκλαβίνα, Μικρασιατικές μαρ-τυρίες από τον Θεοδόση Πυλα-ρινό, Επιστολές ΧρυσοστόμουΣμύρνης από τη Λήδα Ιστικο-πούλου, Η αραβοποίηση τουΠατριαρχείου Αλεξανδρείαςαπό τον Αρχάγγελο Γαβριήλ, ΟΧρυσόστομος ΧατζησταύρουΜητροπολίτης Εφέσου από τονΧρήστο Μπαλόγλου),

ιστορικά και νομικά (Η γε-νοκτονία του ΜικρασιατικούΕλληνισμού από την Χαρά Γα-λανού),

γεωγραφικά (Ο κόλπος τηςΜάκρης από τον Πέτρο Μεχτί-δη),

λαογραφικά (Τα παραμύθιατων Μικρασιατών Ελλήνωναπό την Μαριάνθη Καπλάνο-γλου),

γλωσσικά (Ελληνική γλώσ-σα και οθωμανική εξουσία απότον Τάκη Σαλκιτζόγλου, Στα-χυολογήματα οθωμανο-τουρκι-κής διοικητικής ορολογίας απότον Αντώνιο Καζαντζόγλου),

παιδαγωγικά (Στάσεις μα-θητών στην Ροδοκανάκειον ήκατά Καισάρειαν ιερατική Σχο-λή από τη Λήδα Ιστικοπούλου),

πολιτιστικά (Η βιεννέζικηοπερέττα στη Σμύρνη από τηνΑγγ. Σκανδάλη, Μουσική καιμουσικοί από τη Σμύρνη απότον Βασίλη Πετρόχειλο, ο μι-

κρασιάτης Τάσος Αθανασιάδηςαπό την Α. Κελεσίδου).

Πριν τελειώσω θα περιορι-στώ σε μια εκτίμηση που περι-λαμβάνει και όσα προσωπικάαπεκόμισα από τη μελέτη μου.Αλήθεια, σκεφθήκαμε ότι οιΤούρκοι, που πριν το ’22 έστελ-ναν γράμματα στην Ευρώπηχρησιμοποιώντας την ελληνικήγλώσσα, άρχισαν τη γλωσσοτο-μή στη συνέχεια κάτω από τοσύνθημα του παντουρκισμού;

Οι δικοί μας δεν έπαψαν ωςτις τελευταίες μέρες της ζωήςτους, να εξιστορούν τα καλάτων μικρασιατικών πατρίδων.Οι Σμυρνιές μας μάς περπάτη-σαν στη Σμύρνη της μουσικής,όπως τώρα οι συγγραφείς τωνσχετικών άρθρων, για να ακού-σουμε τις μελωδίες, τα τραγού-δια της Αγγέλας Παπάζογλουαπό την ίδια, από τις οπερέττες,να καμαρώσουμε τους αθλητι-κούς Συλλόγους, τα Σχολείατου ελληνικού πολιτισμού, τηνΕυαγγελική Σχολή, το ΟμήρειοΠαρθεναγωγείο – γιατί ξεχνά-με την επίδρασή του στον ίδιοτον Κεμάλ; Το νομικά κατοχυ-ρωμένο δίκαιο της εναντίωσηςστη γενοκτονία, όπως το αναλύ-ει η Χαρά Γαλανού, είναι κι αυ-τό παραμυθία και προτροπή μηλήθης. Αλλά και η αντίδρασητων προγόνων μας, όταν τηνπτώχευση στην Αθήνα (1892) τηδιασκέδαζαν στα καφέ αμάν,είναι και μήνυμα καρτερίας,που οφείλουμε στη γενιά τωννέων μας, θα έλεγα πως σ’ αυ-τούς κυρίως θα αφιέρωνα τον24ο τόμο των «Μ.Χ.» μας.

Άννα Κελεσίδου


BIBΛΙΟγραφικά

Έργο εθνικά αναγκαίο

Τα τελευταία χρόνια των Σπαρταλήδωνστο οροπέδιο των ρόδων

Tο μυθιστόρημα της Ειρήνης Κατσίπη - Σπυ-ριδάκη, με τίτλο: «Στο οροπέδιο των Ρόδων» πα-ρουσίασε η Ένωση Σπάρτης Μ. Ασίας ( η οποίαανέλαβε και τη δαπάνη της εκδόσεώς του) τηΔευτέρα 7 Νοεμβρίου, στο Πνευματικό της Κέ-ντρο στην Ν. Ιωνία.

Πρόκειται για ένα έργο που εκτυλίσσεταιστην Ισπάρτα (Σπάρτη) της Πισιδίας, αλλά καιστην πρωτοπολιτεία της Ανατολής, τη Σμύρνη,την κρίσιμη τριετία 1919-1922, όταν μετά την κα-τάληψη της τελευταίας από τον Ελληνικό στρατόεξαπολύθηκε κύμα τρομοκρατίας από τον Κε-μάλ ιδίως στις περιοχές που γειτνίαζαν με τα μέ-τωπα του πολέμου, όπως ήταν η Πισιδία.

Το βιβλίο παρακολουθεί τον επικό αγώνατων γυναικών της Σπάρτης κατά την περίοδο1919-1922, όταν πήραν στα χέρια τους τις τύχεςτων οικογενειών τους, καθώς οι άντρες τουςεξορίστηκαν στα βάθη της Ανατολής και κατα-λήγει με τη δραματική έξοδο των Σπαρταλήδωναπό την προγονική τους πατρίδα και την εγκα-τάστασή τους στο συνοικισμό Ποδαράδες (ση-μερινή Ν. Ιωνία).

Για τη συγγραφέα και το βιβλίο μίλησαν oαναπληρωτής καθηγητής του ΠανεπιστημίουΑθηνών Χάρης Μπαμπούνης, η πρόεδρος τηςΓυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς ΝανίναΣακκά, η εκπαιδευτικός - δρ του Πανμίου Αθη-

νών Ζαχαρούλα Καραβά και ο πρόεδρος τηςΕνώσεως Χάρης Σαπουντζάκης. Κείμενα απότο βιβλίο διάβασε η ηθοποιός Εύα Λιγνού.

Τελευταία στο βήμα ανέβηκε η συγγραφέαςκ. Κατσίπη, η οποία αναφέρθηκε στις αιτίες πουσυνέβαλαν στο να ασχοληθεί με το συγκεκριμέ-νο θέμα και στο πλαίσιο των ιστορικών πληρο-φοριών που είχε για τη δημιουργία του «Ορο-πέδιου των Ρόδων».

Η εκδήλωση έκλεισε με τον Ζαχαρία Κα-ρούνη που τραγούδησε τραγούδια της Μ. Ασίας,συνοδευόμενος από τον Στάθη Ουλκέρογλουστο πιάνο.

«Πού πας διαμάντι να κρυ-φτείς, μάλαμα να σκουριάσεις/ και κόκκινο τριαντάφυλλονα κιτρινοφυλλιάσεις;»

M’ αυτούς τους τρυφερά λυ-ρικούς στίχους η λαϊκή μούσατης Μάνης υποδηλώνει όλο τομέγεθος της απώλειας τουαγαπημένου προσώπου, υπαι-νισσόμενη ταυτόχρονα μετα-φορικά και τις πολύτιμες αρε-τές που το κοσμούσαν.

Και τέτοιες ακριβώς αρετέςκαι προτερήματα χαρακτήρι-ζαν τη Βάσω, που, αν και δενείναι δυστυχώς πλέον ανάμε-σά μας, έχει αφήσει έντονη τησφραγίδα της σ’ όσους είχαντην ευτυχία να τη γνωρίσουν.Η ακεραιότητα του χαρακτή-ρα της, η καλωσύνη, η ευγέ-νεια, η παρρησία, η γενναιο-δωρία, η ευαισθησία, η καρτε-ρικότητα, η ανιδιοτελής διά-θεση προσφοράς, η πίστη σεαρχές και αξίες διαχρονικές,σε συνδυασμό με την αγάπηγια την ελληνορθόδοξη παρά-δοση και την πολύπλευρη καιβαθειά καλλιέργειά της, τηνέκαναν να ξεχωρίζει και να

γίνεται αγαπητή σε όλους. Η Βάσω Φουντουκάκου –

Κυρατσούλη, από ιστορική οι-κογένεια της Μάνης (Μα-ντούβαλου από την πλευράτης μητέρας της), γεννήθηκεστον Πειραιά, σπούδασεΚλασσική Φιλολογία καιΙστορία - Αρχαιολογία στοΠανεπιστήμιο Αθηνών καιδιέπρεψε ως καθηγήτρια στοΑ’ Αρσάκειο - Τοσίτσειο Λύ-κειο Εκάλης της Φιλεκπαι-δευτικής Εταιρείας, της οποί-ας μάλιστα είχε εκλεγεί καιεταίρος. Υπηρέτησε με αυτα-πάρνηση και υψηλό αίσθημαευθύνης την εκπαίδευση έχο-ντας μεταγγίσει σε εκατοντά-δες νέους ανθρώπους τα αγα-θά της ουσιαστικής, ελληνικήςπαιδείας, γεγονός που οι πε-ρισσότεροι ανεγνώρισαν καιαναγνωρίζουν με ευγνωμοσύ-νη.

Από τον γάμο της με τοναείμνηστο Γεώργιο Κυρα-τσούλη (με μικρασιατικές ρί-ζες από τη Μάκρη της Μ.Ασίας) απέκτησε δύο θαυμά-σια παιδιά – το Θεόφιλο και

την Καλλίνα, που διακρίθη-καν ο καθένας στον τομέα του– και μία χαριτωμένη εγγο-νούλα.

Μολονότι δεν είχε γεννηθείστη Μάνη, υιοθετώντας τησωκρατική στάση απέναντιστην έννοια «πατρίδα», έτρε-φε ιδιαίτερη αγάπη για τη γε-νέτειρα των προγόνων της,καρπός της οποίας ήταν η συ-γκέντρωση και έκδοση «Πα-ραμυθιών της Μάνης» όπωςτης τα διηγήθηκε η μητέρατης.

Η Βάσω δεν ήταν μικρασια-τικής καταγωγής οι ρίζες τουσυζύγου της όμως και άλλεςσυγκυρίες της ζωής συνετέλε-σαν ώστε, χάρη και στην ευαι-σθησία και ευρυμάθειά της,να γίνει θερμή φίλη του Μι-κρασιατικού Ιδεώδους καιθερμή επίσης φίλη της Ενώσε-ως Σμυρναίων. Με ιδιαίτερηπροθυμία και ζωηρό ενδιαφέ-ρον συμμετείχε στις εκδηλώ-σεις και δράσεις της Ενώσεωςσυχνά και με ενεργό ρόλο(π.χ. σε βιβλιοπαρουσιάσεις).Και ασφαλώς ήταν μεγάλη

ικανοποίηση για τον κύκλοτου συλλόγου μας να πλαι-σιώνεται και να στηρίζεταιαπό τέτοιου επιπέδου φίλους,μία ακόμη επιβεβαίωση τηςθέσης και καταξίωσης του ελ-ληνικού Μικρασιατικού Πολι-τισμού στις συνειδήσεις τωνσημερινών Ελλήνων.

Χωρίς αμφιβολία οι λίγεςγραμμές δεν μπορούν ούτετην ποιότητα του ανθρώπουνα αποδώσουν ούτε και τηθλίψη των «περιλειπομένων»να εκφράσουν. Ας έχουμεόμως την παραμυθία, υπό τηνέννοια της ορθόδοξης «χαρ-μολύπης» την πεποίθηση

ότι εκείνη θα αναπαύεται«εν σκηναίς δικαίων» καιεμείς «οι ζώντες, οι περιλει-πόμενοι» θα την έχουμε θη-σαυρίσει στη μνήμη μας,αφού είχαμε την αγαθή τύχηνα ζήσουμε και να μοιραστού-με μαζί της όσα πολύτιμα καιάφθορα ενώνουν τους ανθρώ-πους , ίσως και πέρα από ταόποια «σύνορα».

Μαρία Βαϊάννη


ΟΙ ΠΟΛΥΤΙΜΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ

Βασιλική Φουντουκάκου - Κυρατσούλη

(Συνέχεια από τη σελ. 3)

Τμήθηκεαπό την Ακαδημία

γράφος συγγραφέας Χρή-στος Σολομωνίδης.

Η ξεχωριστή καλλιτέχνηςη οποία έχει κερδίσει τηνεκτίμηση όλων για το έργοτης αλλά κυρίως για τηνπροσήνεια και τη σεμνότη-τά της, μετά τη βράβευσήτης, δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ: «Είναι μεγάλη η τιμήπου αισθάνομαι, καθώς εί-ναι η αναγνώριση μίας πο-ρείας 50 ετών για το συνο-λικό μου έργο και συγκε-κριμένα για τα δύο βιβλίαμε σκίτσα που είχα σχεδιά-σει, το πρώτο το οποίο είχεβγει το 1988 με σκίτσα τριά-ντα ετών και το δεύτεροπριν ένα χρόνο με σκίτσα20 ετών».

Αφιέρωμα στη Θράκηαπό του «Ίωνες» Βόλου

H Πολιτιστική Εστία Μικρασια-τών Μαγνησίας «ΙΩΝΕΣ», στο πλαί-σιο του θεσμού Μικρασιατικά 2011σε συνεργασία με την ΠανελλήνιαΟμοσπονδία Θρακικών Σωματείων(ΠΟΘΣ) και το Σύλλογο ΘρακώνΜαγνησίας, διοργάνωσε κύκλο εκ-δηλώσεων - αφιέρωμα στη Θράκη.Όπως επισημαίνεται, πριν από ενε-νήντα χρόνια (1922-2012) σε μια κοι-νή πορεία, Μικρασιάτες και Θρα-κιώτες άφηναν για πάντα τη γη τωντριών χιλιετηρίδων του γένους, όπουανθοβολούσε η σκέψη και η προκο-πή και έπαιρναν της εξορίας το δρό-μο.

Τα μέλη των συλλόγων τίμησαναπό κοινού τη μνήμη της Ανακομιδήςτων Ιερών Λειψάνων του Αγίου Γρη-γορίου του Νέου (Καλλίδη), Μητρο-πολίτη Ηρακλείας και Ραιδεστού, μεπανηγυρικό Εσπερινό στις 19/10 καιμε Θεία Λειτουργία στις 20/10, στονΙ. Ν. Ευαγγελιστρίας Ν. Ιωνίας Μα-γνησίας.

Στις 24/10, σε ημερίδα στο Πολιτι-στικό Κέντρο Ν. Ιωνίας μίλησαν γιατη Θράκη ο κ. Θεοφάνης Μαλκίδης,δρ Κοινωνικών Επιστημών και ο κ.Ελευθέριος Χατζόπουλος, πρόεδροςτης ΠΟΘΣ και συγγραφέας. Έπειταέγινε παρουσίαση του Ημερολογίου2012 της Εστίας, από τα μέλη τουΔ.Σ. των Ιώνων κ. Δ. Κωνσταντάρα-Σταθαρά και κ. Αργυρώ Μάμαλη-Κοπάνου, με προβολή διαφανειώνκαι θεματικό αφιέρωμα στη Θράκη.Στο ημερολόγιο-ατζέντα προβάλλε-ται η «πολύπαθη» Θράκη σε μια ιστο-ρική διαδρομή από την αρχαιότηταέως το 1922 αλλά και άλλες θεματι-κές όπως παιδεία, εθνικοί ευεργέτες,κοινωνικές αντιλήψεις, έθιμα, χοροίκαι τραγούδια, προϊόντα κ.α. Έμφα-ση δίνεται στην «κλεμμένη» και«διαρπαγμένη» γη της Βόρειας καιΑνατολικής Θράκης με τα αμέτρητακάλλη και τις ακμάζουσες πολιτείεςόπως η Αδριανούπολη, η Ραιδεστός,η Φιλιππούπολη, η Καλλίπολη και η

Κωνσταντινούπολη. Μουσικό χρώμα στην εκδήλωση

έδωσαν τόσο το χορευτικό συγκρό-τημα Θρακών Μαγνησίας όσο και ηερμηνεία του θρήνου «Όλα μας τακαράβια» από τη μουσικολόγο κ.Βασ. Γούση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρονπαρουσίασε η έκθεση φωτογραφι-κού υλικού από τις θρακικές αλη-σμόνητες πατρίδες. (Το Ημερολόγιο2012 διατίθεται από τους «ΙΩΝΕΣ»στην τιμή των 3 ευρώ).

Α. Μ. – Κ.

Με ένα παραδοσιακό μι-κρασιάτικο γλέντι με χο-

ρούς και τραγούδια από τηΣμύρνη και τη χερσόνησοτης Ερυθραίας (Αλάτσατα,Βουρλά, Τσεσμές) ξεκίνησετην Κυριακή 18 Δεκεμβρίου2011, ώρα 13.00, το ταξίδιτης στην ΕΤ1 η κοσμοαγαπη-μένη εκπομπή του εθνομου-σικολόγου και καθηγητή τουΠανεπιστημίου Αθηνών Λά-μπρου Λιάβα «Το αλάτι τηςγης».

Στο γλέντι που στήθηκε γιαλογαριασμό της πρώτης εκ-πομπής τραγούδησαν και χό-ρεψαν οι γυναίκες του Χο-ρευτικού Ομίλου του Πνευ-ματικού Κέντρου Δήμου Νέ-ας Ερυθραίας «ΠνευματικόΚέντρο Έρευνας και Μελέ-της του Μικρασιατικού Πολι-τισμού της Χερσονήσου τηςΕρυθραίας» του Δήμου Κηφι-σιάς) με επικεφαλής την Τού-λα Σιδέρη, οι οποίες απέδω-σαν με γνήσιο και αυθεντικότρόπο χορούς και τραγούδιααπό τη μικρασιατική πατρί-δα. Και επειδή γλέντι μικρα-σιάτικο χωρίς καλό φαγητόδεν γίνεται, γέμισε το τηλεο-πτικό στούντιο από ένα σωρό

παρασκευάσματα (σμυρναίι-κα σουτζουκάκια, παστουρ-μαδόπιτες, κατημέρια, μπου-ρέκια, χαλβά, ρολλά, αλα-

τσατιανό τηγανιτό κ.ά).Μαζί τους ήταν το ζεύγος

Σαραγούδα, ο δεξιοτέχνηςκυρ-Νίκος με το ούτι του και

η σύντροφός του Γιασεμή, μετην όμορφη «σμυρναίικια»φωνή της, οι μουσικοί Σωκρά-της Σινόπουλος (πολίτικη λί-ρα, λαούτο), Χρίστος Τσια-μούλης (ούτι, λαούτο) και Κώ-στα Μερετάκης (τουμπελέκι).

Η έρευνα, παρουσίαση καιμουσική επιμέλεια ήταν τουΛάμπρου Λιάβα, η σκηνοθε-σία του Γιάννη Μαράκη, ηεπιμέλεια της Σοφίας Σπυρά-του. Το συντονισμό του Χο-ρευτικού Ομίλου και την επι-λογή τραγουδιών και χορώνέκανε ο Θοδωρής Κοντάρας.

Ήταν μια απόλαυση αυτή ηεκπομπή και ένα τονωτικό χα-ράς στις μίζερες μέρες πουπερνάμε. Φυσικά δεν έλειψεκαι η συγκίνηση, όταν ο Θ.Κοντάρας μίλησε μπροστάστο φακό για κάποιους απότους πρωτεργάτες της κίνη-σης των γυναικών, όπως τηνΚλεονίκης Τζοανάκη, με τημεγάλη προσφορά στη δια-τήρηση της παραδοσιακήςμουσικής, τον Παντελή Πολι-τάκη, αυτοδίδακτο οργανο-παίκτη που συντρόφευε πά-ντα την παρέα με το τουμπε-λέκι του και άλλους Ερυθραι-ώτες.


ΜΕ ΤΟΝ ΧΟΡΕΥΤΙΚΟ ΟΜΙΛΟ ΤΗΣ Ν. ΕΡΥΘΡΑΙΑΣ

Γνήσιο μικρασιάτικο γλέντι στο «Αλάτι της Γης»

Από τα γυρίσματα της εκπομπής «Το αλάτι της γης». Eπάνω: Αλατσιατιανόςμπάλος με τη Μαρία Τσοανάκη και τον Θοδωρή Κοντάρα. Κάτω: Μέλη τουΧορευτικού Ομίλου της Νέας Ερυθραίας.

ΕΝΕΝΗΝΤΑ χρόνια μετά τη Mικρασια-τική Καταστροφή η σκηνοθέτης ΜαρίαΗλιού και ο ιστορικός Αλέξανδρος Κι-τροέφ θέλησαν να τιμήσουν τον κόσμοπου χάθηκε το 1922, συγχρόνως όμως νατιμήσουν και την επιστήμη της ιστορίας.Έτσι δημιούργησαν το ιστορικό ντοκιμα-ντέρ Σμύρνη: Η καταστροφή μιας κοσμο-πολίτικης πόλης, 1900-1922.

Τη Δευτέρα 23 Ιανουαρίου 2012, στις20.30, στο Πολιτιστικό Κέντρο του Μου-σείου Μπενάκη στον αριθμό 138 της οδούΠειραιώς θα πραγματοποιηθεί η πρώτηπροβολή του ντοκιμαντέρ. Την ταινία συ-νοδεύει ομότιτλη φωτογραφική έκθεση, ηοποία εγκαινιάζεται την επόμενη μέρα,Τρίτη 24 Ιανουαρίου, στις 20.00, στο Κε-

ντρικό Κτήριο του Μουσείου Μπενάκη(οδός Κουμπάρη 1).

Με τη νέα τους ταινία η Μαρία Ηλιούκαι ο Αλέξανδρος Κιτροέφ, δημιουργοίτου βραβευμένου ντοκιμαντέρ Το Ταξίδι.Το Ελληνικό Όνειρο στην Αμερική, μετάαπό τέσσερα χρόνια έρευνας σε Ευρώπηκαι Αμερική, επιχειρούν να φέρουν πίσωστο κοινό, εικόνες ξεχασμένες σε «κλει-στά» αρχεία αλλά και μια νέα οπτική πουσυμπεριλαμβάνει όλες τις κοινότητες στηζωή της Σμύρνης καθώς και τα δραματικάγεγονότα του 1922.

Ιστορικοί από την Αμερική και την Ευ-ρώπη μιλούν για την μεγάλη Ιστορία ενώΣμυρνιοί, πρώτης, δεύτερης και τρίτης γε-νιάς, αφηγούνται τις προσωπικές τους

ιστορίες. Μάλιστα, τρεις από αυτούς, ξε-τυλίγουν οικογενειακές μικρο-ιστορίες σεσχέση με τα γεγονότα, από την Ελληνική,την Αρμενική και την Τουρκική πλευρά,από τα χρόνια του κοσμοπολιτισμού ως ταχρόνια της καταστροφής.

Κατά τη διάρκεια της έκθεσης (25 Ια-νουαρίου-26 Φεβρουαρίου 2012) το κοινόθα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσειμια σειρά προβολών του ντοκιμαντέρ στοκεν-τρικό κτήριο του Μουσείου Μπενάκη,στην οδό Κουμπάρη: Καθημερινά (εκτόςΤρίτης): 11.00, 12.30, 14.00, 15.30. Απογευ-ματινές προβολές κάθε Πέμπτη: 17.30,19.00, 20.30, 22.00. Κυριακές: 11.00, 12.30.Παραγωγή: ΠΡΩΤΕΑΣ μη κερδοσκοπικήεταιρεία

ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΚΑΙ ΕΚΘΕΣΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ

ΣΜΥΡΝΗ: Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΜΙΑΣ ΚΟΣΜΟΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΟΛΗΣ, 1900-1922

Documents

Μικρασιατική Ηχώ_414