"ئیبراهیمی عه لیزاده " س���كرتێری كۆمه ڵه ی کوردستانی ئێران ئاماژه به وه ده كات كه جه مس���ه ره كانی یه كێت���ی خاوه ن���ی پالتفۆرم���ی سیاسی شه فاف و رون نین، ئه مه ش به كێشه كان ناسیاسی رواڵه تێكی داوه و رێگ���ه ی داوه ب���ه وه ی كه واقیعیه ته كاندا به س���ه ر چاووراو

حاكم بێت.ئیبراهیمی س���لێمانی : ئاوێنه ، له چاوپێكه وتنێك���ی عه لی���زاده تایبه ت به ئاوێن���ه دا رایگه یاند كه "یه كێ���ك له گرفت���ه كان ئه وه ی���ه هیچ���كام ل���ه و كوتالن���ه ی ن���او

"ی.ن.ك" كه له میدیاكاندا باسیان لێده ك���رێ، خاوه ن���ی پالتفۆرمی سیاس���ی ش���ه فاف و رون نین تا بتوانی���ن له س���ه ر ئه و ئه ساس���ه جیاواز، به رنامه یه كی بیانناسین، ستراتێژێكی جیاواز، یان ته نانه ت ش���ێوه كارێكی جیاواز كه ئه میان باس���ی جیابكاته وه ، له ئه وی���ان

لێناكرێ".ئ���ه و وتی "یه كێتی نیش���تمانی رێكخراوێك���ی ئیعتی���ادی نیی���ه ، به ش���ێك له ده س���ه اڵت و له مێژوی له وه ها ئه و واڵته ی���ه ، هه ربۆی���ه كێش���ه كان چونكه رێكخراوێكدا،

خۆیان ئه گ���ه ر هه ن به واقیع���ی ده رینه خ���ه ن و به ش���ه فافی جیاوازیه كان���ی خۆی���ان باس���ی نه ك���ه ن، كۆمه ڵ���گا له كۆتایی���دا بیركردن���ه وه ی خ���ۆی له جێگه ی

واقیعیه ت داده نێت"."له بارودۆخ���ی وتیش���ی ئێس���تادا، به هۆی ئه و هاوسه نگی سیاس���یه ی ك���ه له كوردس���تاندا له و یه كێتی الوازبونی پێكهاتوه ،

هاوسه نگیه دا، زیانبه خشه ".

به نوس���راوێك گش���تی داواكاری بۆ ئاگادارده كاته وه ناوخۆ وه زاره تی پێدانی زانیاری له سه ر ئه و حزبانه ی له هه ڵبژاردنه كانی نه یانتوانی���وه كه رابردودا بگه نه په رله مان، به مه به ستی یاس���ایی رێ���كاری گرتنه ب���ه ری له گه ڵیان���دا و پێیانده ڵێت كه "ته نیا بڕێك به ده س���تهێنانی مه به س���تیان پاره یه كه س���ااڵنه مه زه نده ده كرێت

به زیاتر له 28 ملیار دینار".ئاوێنه ، هه ولێر: به پێی نوسراوێكی داواكاری گشتی ده سته ی مافی گشتی ، كه كۆپیه كی ده ست ئاوێنه كه وتوه ، كوردس���تان رێكخراوی ح���زب و 15مانگان���ه پ���اره له بودجه ی گش���تی "پاره و وه رده گرن و حكومه تی هه رێم

سامانی گشتی " به فیڕۆده ده ن.نوس���راوه كه ی داواكاری گشتی ئه و

حزبان���ه ی به "بچ���وك" پۆلێنكردوه و ئاماژه ی به وه ك���ردوه كه "ئه م حزبه په رله مان و نه گه یش���تونه ته بچوكانه رۆڵێكی سیاس���یان هیچ چاالك���ی و نیی���ه و هه ندێكی���ان هه ر به ش���داری ته نیا نه ك���ردوه ، هه ڵبژاردنیش���یان بڕێك به ده س���تهێنانی مه به س���تیان پاره یه كه س���ااڵنه مه زه نده ده كرێت

به 28ملیارو 556 ملیۆن دینار".

له به ش���ێكی ت���ری نوس���راوه كه ی له حزب���ی ب���اس گش���تی داواكاری ش���یوعی عێراق ده كات و له وباره یه وه هاتوه "حزبی شیوعی عێراقی به هیچ هه ڵبژاردنی به ش���داری ش���ێوه یه ك په رله مان���ی كوردس���تانی نه كردوه ، عێراقی���ه ، حزبێك���ی له به رئ���ه وه ی كه چی مانگانه بڕی 75 ملیۆن دینار هه رێ���م وه رده گرێت، له حكومه ت���ی

هه روه ها له حكومه تی عێراقیش پاره وه رده گرێت، له كاتێكدا حزبی شیوعی كوردس���تانیش مانگان���ه ب���ڕی 400 ئه ندامانی دینار وه رده گرێت و ملیۆن مه كته بی سیاس���ی حزبی ش���یوعی ئه ندامی سه ركردایه تین كوردس���تان

له حزبی شیوعی عێراقیش".یه كێك ل���ه و حزبانه ی كه داواكاری گش���تی داوای گرتنه ب���ه ری رێكاری

یاس���ایی ل���ه دژی ده كات، )حزب���ی رزگاری كوردستان(ه ، كه "ئه و حزبه به شداری دوا هه ڵبژاردنی په رله مانی كوردس���تانی ك���ردوه و ته نی���ا 132 ده نگ���ی به ده س���تهێناوه ، له كاتێكدا مانگان���ه 20 ملیۆن دینار له حكومه ت

وه رده گرێ ".

س���لێمانی لێكۆڵین���ه وه ی دادگای لێكۆڵینه وه له دو تۆمه تباری دۆس���یه ی ئاسۆس هه ردی ده ستپێده كاته وه ، پاش تێپه ڕین���ی س���اڵ و نیوێك له وه س���تانی ئاس���ۆس پارێزه ره كه ی لێكۆڵینه وه كه ،

ه���ه ردی ده ڵێ���ت "نه ده ب���و به درێژایی ئ���ه و ماوه ی���ه رێوش���وێنی لێكۆڵینه وه

بوه ستایه ".ف���ازڵ كارزان س���لێمانی : ئاوێن���ه ، به ئاوێنه ی هه ردی ئاس���ۆس پارێزه ری راگه یان���د ك���ه دۆس���یه ی په الماردانی س���ێ له الی���ه ن ه���ه ردی ئاس���ۆس كه س���ه وه ل���ه 2011/8/29دا، له قۆناغی لێكۆڵین���ه وه دا ك���را به دو كه یس���ه وه ، یه كێكی���ان دانی به تاوانه كه ی خۆیدا ناو س���اڵی رابردو حكومی خۆی وه رگرت و ئێس���تا له زیندانه ، به اڵم دو كه سه كه ی ت���ر له كات���ی لێكۆڵینه وه له دۆس���یه ی تۆماركردنی به هۆی هه ردی، ئاس���ۆس داوایه ك له الیه ن عومه ر فه تاح كارگێڕی له سه ر یه كێتییه وه ، مه كته ب سیاس���ی ش���وان محه مه د سه رنوس���ه ری پێشوی ئاوێنه ، دادگای به رایی داوای دۆس���یه ی ئه م دو تۆمه تب���اره ی كرد و به و هۆیه وه لێكۆڵینه وه ل���ه وان راگیرا، كارزان فازڵ

وتی "له راس���تیدا نه ده بو ئ���ه م داوایه ی عوم���ه ر فه ت���اح بكرێ���ت به پاس���او بۆ راگرتنی رێوش���وێنی لێكۆڵینه وه له و دو

تۆمه تباره ".چه ندی���ن ئ���ه وه ی "دوای وتیش���ی داواكاریمان پێشكه ش كرد، هه فته ی رابردو دۆسیه ی ئه و دو تۆمه تباره گه ڕێنرایه وه ب���ۆ دادگای لێكۆڵین���ه وه ، وا بڕی���اره لێكۆڵینه وه له گه ڵیان ده س���تپێبكاته وه ، پاش وه رگرتن���ی ره زامه ندی "مه رجع"ی

یه كێك له تۆمه تباره كان".بریتی���ن تۆمه تب���اره دو ئ���ه م رابردوش س���اڵی "أ.م.م". له "ر.م..أ" و به 2012/2/17دا، "رزگار جه بار ئه حمه د" له الیه ن دادگای تاوانه كانی سلێمانی به 8 ساڵ حوكم درا، پاشان ئاسۆس هه ردی لێیخۆشبو، نوسراوه كه ی لێخۆشبونه كه ی په یوه س���تكرا به دۆس���یه كه یه وه و ب���ه م هۆیه شه وه دادگای تێهه ڵچونه وه ی هه رێم

حوكمه كه ی كه مكرده وه بۆ دو ساڵ .

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار تیراژ: 4500 ته له فۆن: 3201274 ناونیشان: سلێمانی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )416( سێشەممە 2014/2/18

w w w . a w e n e . c o m

12 »» 17 »»

به ده نگه وه چونی هاواڵتیان بۆ کارته ئه له کترۆنییه که الوازه

«« 17 «« 12 ««2کارتی ئه له کترۆنی

سێ کۆمپانیا بازاڕی ئینته رنێتی کوردستانیان کۆنترۆڵ کردوه

««8خاویی هێڵه کانی ئینته رنێت رۆژئاوای کوردستانڕێژەی گەنجەکانی باشوری کوردستان لەڕیزی ئیسالمییە توندڕەوەکانی سوریا لەزیادبوندایە

5 »»

ریکالم

داواكاری‌‌گشتیی‌‌رێكاری‌‌یاسایی‌‌له‌دژی‌‌‌15حزبی‌‌كوردستان‌ده‌گرێته‌به‌ر

"سااڵنه زیاتر له 28 ملیار دینار به فیڕۆ ده ده ن"

لێكۆڵینه وه له دو تۆمه تباری دۆسیه ی ئاسۆس هه ردی

ده ستپێده كاته وه

ریکالم

كه س له وه زاره تی كاروباری كۆمه اڵیه تی ناپرسێت!

3

18

16

س����ه ركرده ی سێ جه مس����ه ره كه ی دوێنێیاندا له كۆبون����ه وه ی یه كێتی به مه به س����تی بارزان����ی له گ����ه ڵ كێش����ه كانی چاره س����ه ركردنی نه گه یش����تنه رێککه وتن، ناوخۆیان سه رچاوه یه كیش ده ڵێت "هێشتا ئه م سه ركردانه خاڵی ناكۆك و جیاوازیان

له خاڵی هاوبه شیان زیاتره ".ئاوێنه ، هه ولێ����ر: دوێنێ 2/17، س����ه ركرده ی سێ جه مس����ه ره كه ی یه كێت����ی نیش����تمانی كوردس����تان هێرۆ س����اڵح، به ره����ه م "دكت����ۆر ئیبراهیم ئه حمه د، كۆسره ت ره سوڵ " له هاوینه هه واری پیرمام به مه به ستی ناو كێش����ه كانی چاره س����ه ركردنی یه كێتی كۆبونه وه ، س����ه رچاوه یه ك به ئاوێن����ه ی راگه یاند كه ئه م س����ێ

سه ركرده یه ی یه كێتی نه گه یشتونه ته خاڵێك����ی كارو له س����ه ر ئ����ه وه ی هاوب����ه ش رێبك����ه ون، له به رئه وه ی "خاڵ����ی ناكۆك و جیاوازیان له خاڵی

هاوبه شیان زیاتره ".س����ه باره ت به و خاڵه جیاوازانه ، "جه مس����ه رێك وتی س����ه رچاوه كه پێیوایه جه مس����ه ره كه ی تر پابه ند نه بوه ب����ه و دو رێكه وتننامه یه ی كه یه كه میان له كۆتایی ساڵی رابردودا له سلێمانی و دوه میشیان له سه ره تای به سه رپه رشتی له تاران ئه مس����اڵدا رێكه وتون له س����ه ری ئێرانی����ه كان بۆ ئ����ه وه ی هه رس����ێكیان پێكه وه یه كێتی به ڕێوه ب����ه رن و بڕیارده رێك ب����ۆ یه كێتی دیاریبك����ه ن، هه روه ها س����ه باره ت به ئه نجامدان����ی چه ن����د

ئۆرگانه له مه كته ب و گۆڕانكارییه ك ناكۆكن و یه كێتی هه س����تیاره كانی جه مس����ه رێكیش تۆمه تبار ده كرێت ب����ه وه ی زۆربه ی ه����ه ره زۆری ئه و مه كته ب و ئۆرگانان����ه ی یه كێتی بۆ خۆی ده سه اڵتخوازی به رژه وه ندی و كۆنتڕۆڵ كردوه ، ئه مه جگه له وه ی س����ه باره ت به دیاریكردنی واده یه ك ب����ۆ كۆنگ����ره ی داهات����وی یه كێتی

ناكۆكن".وتیش����ی "فره مینبه ریی بڕیارده ر له ناو یه كێتیدا، نه ك هه ر كاریگه ری له ن����او یه كێتی خۆیدا نه خوازراوی دروس����تكردوه ، به ڵك����و كاریگه ری له س����ه ر پێكهێنان����ی حكوم����ه ت و په یوه ندیه كان����ی له گه ڵ الیه نه كانی

تریش دروستكردوه ".

سێ جه مسه ره كه ی یه كێتی نه گه یشتنه رێککه وتن

عه لیزاده : جه مسه ره كانی یه كێتی خاوه نی پالتفۆرمی سیاسی شه فاف و رون نین

وه زیران ئه نجومه نی ئاس����تی له سه ر قه ره بوكردن����ه وه ی ب����ۆ لیژن����ه زیندانیانی ش����ه ڕی ناوخۆ پێكهاتوه و قه ره بوكردنه وه كه پێشنیاریش����كراوه له 5 ملیۆن دیناره وه ده ستپێبكات تا

25ملیۆن دینار.به ڕێوه به ری س����لێمانی: ئاوێن����ه ، گشتی كاروباری زیندانیه سیاسیه كانی كوردس����تان عه بدواڵی مام ره س����وڵ، ئاش����كرایده كات ئاوێنه دا له دیدارێكی

كه له سه ر ئاستی ئه نجومه نی وه زیران لیژنه بۆ قه ره بوكردنه وه ی زیندانیانی

شه ڕی ناوخۆ پێكهاتوه و.مام ره س����وڵ هێما به وه ش ده كات، هه م����و ئه وان����ه ی ده س����ه لمێنرێ كه ماوه كه ی����ان ج����ا زیندانیك����راون، یاس����ا به پێی بێ����ت، هه رچه ندێ����ك مافی ئه وه ی����ان ده بێت كه پارچه یه ك زه وییان پێبدرێت و هه ر به پێی یاسای زیندانیه سیاسیه كان، كه له په رله مانی

كوردس����تان په س����ه ندكراوه ، هه م����و به خشیش زیندانییه كی سیاسی وه ك

بڕی 20 ملیۆن دیناری پێده درێت.به پیێی زانیاریه كان پێش����نیاركراوه قه ره بوكردنه وه كه ی����ان ل����ه 5 ملیۆن دیناره وه ده س����تپێبكات، تا 25ملیۆن دینار، ئه وانه شی نه خۆشكه وتبن به بێ به رامبه ر چاره س����ه ریان ب����ۆ بكرێت، به پێ����ی به دواداچونه كانیش ژماره یان

زیاتر له 10 هه زار كه س ده بێت.

زیندانیانی شه ڕی ناوخۆ به 5 تا 25ملیۆن دینار قه ره بو ده كرێنه وه

ئەی ناو، من جەنگاوەری تۆ نیم13

تایبه‌ت(416( سێشه ممه 22014/2/18

ریکالم

ئا: ئاوێنه

93 په نابه ری كوردی رۆژهه اڵت له كه مپی ئه لوه لید كه ده كه وێته سنوری پارێزگای ئه نب���ارو ته نها 2 كیلۆمه تر له س���نوری س���وریاوه دوره ، له به رده م هه ڕه ش���ه ی به رده وامبون���ی به ه���ۆی تیاچون���دان شه ڕی نێوان هێزه كانی سوپای عێراق و داعش���ه وه ، وته بێ���ژی ئ���ه و په نابه رانه له ڕێگ���ه ی ئاوێن���ه وه داوا له حكومه تی هه رێ���م ده كات فریایانبكه وێت و ده ڵێت "ئه گه ر به هانامانه وه نه یه ن تیاده چین".

خه بات���ی محه م���ه دی وته بێ���ژی ئه و په نابه ران���ه له په یوه ندییه كدا به ئاوێنه ی راگه یاند كه به هۆی نزیكیانه وه له سنوری سوریا و هه ڵكه وتنی كه مپه كه یانه وه له ناو پارێزگای ئه نباردا كه ئێس���تا شه ڕێكی گه رم���ی تیا روده دات له نێوان هێزه كانی س���وپای عێراق و داعش���دا، رۆژ به رۆژ و سات به سات زیاتر هه ست به وه ده كه ن

مه ترسی لێیان نزیكتر ده بێته وه ."له هه لومه رجێك���ی وت���ی خه ب���ات ئه وه نده خراپداین كه ناكرێت پێیبوترێت ژیان، نه ئاومان هه یه و نه كاره باو نه داوو

ده رمان و نه پێویستیه كانی ژیان".

ئه و ناڕه زایی خۆی و هه مو په نابه رانی ك���وردی رۆژئ���اوای به رامب���ه ر ب���ه وه ده رب���ڕی كه حكومه تی هه رێ���م ئاماده نیی���ه پێش���وازیان لێب���كات، خه ب���ات وت���ی "نازانین وه زاره ت���ی ناوخۆ بۆچی ئاماده نیی���ه بمانگوازێته وه بۆ هه رێمی كوردستان؟! بۆچی ئێمه كوردنین؟! با

بۆمانرونبكه ن���ه وه و بزانین بۆچی كه س به هانامانه وه نایه ت".

په نابه ران���ی كوردی رۆژه���ه اڵت، له و خێزان و بنه مااڵنه پێكدێن كه له سه ره تای ده ی���ه ی 1980دا به هۆی هه ڵگیرس���انی شه ڕی كۆماری ئیسالمی ئێرانه وه له دژی رۆژهه اڵتی كوردس���تان، په نایان هێنایه

به ر عێراق و له كه مپی ئه لتاش كۆكرانه وه ، دوای روخانی رژێمی به عس���یش به هۆی توندڕه وه كان���ه وه ئیس���المیه گروپ���ه په رته وازه بون و كۆمه ڵێكیان په نایانبرده به ر كه مپی ئه لوه لید له س���ه ر س���نوری سوریا، ئێستا ئه و كه مپه 93 كوردو 10 ئه هوازی و 12 فه له ستینی له خۆده گرێ .

93 په نابه ری كوردی كه مپی ئه لوه لید ژیانیان له مه ترسیدایه

"داوا‌له‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌ده‌كه‌ین‌فریامانبكه‌وێت"

ئا: رێنوار نه جم

10 رۆژ به س���ه ر دابه شکردنی کارتی ئه لکترۆن���ی ده نگدان تێپ���ه ڕ ده بێت و به ده نگه وه چون���ی هاواڵتیانی���ش ب���ۆ له ئاس���تێکی کارت���ه کان وه رگرتن���ی دیکه ش���ه وه له الیه ک���ی الوازدای���ه . به کارت���ه مامه ڵه ک���ردن ده نگ���ۆی باڵوده بێت���ه وه و ئه له کترۆنییه کان���ه وه ڕایده گه یه نێت کۆمسیۆنیش به رپرسی به س���ه ریدا ساغببێته وه الیه نێک هه ر کڕی���ن و فرۆش���تن ب���ه و کارتان���ه وه ده کات لێپێچینه وه ی یاس���ایی له گه ڵدا

ده کرێت.

جار له دوای ج���ار له هه ڵبژاردنه کانی عێراق و هه رێمی کوردستاندا، کۆمسیۆنی بااڵی سه ربه خۆی هه ڵبژاردنه کان رێگای ن���وێ به کارده هێنێت بۆ رێگریکردن له ئه نجامدانی دڵنیابون "ساخته کاریی"و

هه ڵبژاردنێکی خاوێ���ن. له هه ڵبژاردنی ساڵی رابردوی په رله مانی کوردستاندا، مۆری ئه له کترۆنی به کارهات و به وته ی به رپرس���انی کۆمس���یۆن تا ڕاده یه کی به رچاو رێگریی کردوه له ساخته کاریی. ئه نجومه نی داهات���وی بۆ هه ڵبژاردنی ئه نجومه ن���ی عێ���راق و نوێنه ران���ی که کوردس���تان هه رێمی پارێزگاکانی بڕیاره له رۆژی 30ی نیسانی ئه مساڵدا ئه نجامبدرێ���ت، رێگایه ک���ی ن���وێ بۆ به ر له ساخته کاریی گیراوه ته به رگرتن له الیه ن کۆمسیۆنی هه ڵبژاردنه کانه وه ، کارت���ی به کارهێنان���ی ئه وی���ش

ئه له کترۆنییه .کارته که به ش���ێوه ی زیره ک و تایبه ت ب���ۆ ه���ه ر ده نگده رێک دروس���تکراوه به ش���ێوه یه ک ته نه���ا ده توانرێت یه ک ج���ار ده نگ���ی پێبدرێت. سیس���تمی دابه شکردنه که شی ئه وه یه که که سه که خ���ۆی یاخود که س���ێکی پل���ه یه کی

ده توانێت کارته ک���ه وه ربگرێت. به اڵم ئه وه ی تا ئێستا جێگای سه رنجه ئه وه یه ک���ه هاواڵتیان به ڕێژه یه کی که م ده چن

بۆ وه رگرتنی کارته ئه لکترۆنییه کان.ل���ه و باره ی���ه وه به رپرس���ی یه کێک له ش���اری کۆمس���یۆن له بنکه کان���ی س���لێمانی که تێیدا کارتی ئه له کترۆنی راگه یاند: به ئاوێنه ی ده کرێت، دابه ش "له ک���ۆی 21894 کارت ک���ه له المانه ، تائێس���تا ته نه���ا 5193 که س هاتون و به رێژه ی واته وه رگرتوه . کارته کانیان %23ی هاواڵتیان به ده نگ بانگه وازه که ی ب���ۆ وه رگرتنی کۆمس���یۆنه وه هاتون

کارته ئه له کترۆنییه کان".کارت���ه وه رگرتن���ی واده ی ئه له کترۆنییه کان رۆژی 20ی نیس���ان، وات���ه 10 رۆژ پێ���ش ده س���تپێکردنی ئه گه ر دێت، کۆتای���ی هه ڵبژاردنه کان ئه و ماوه یه له الیه ن کۆمسیۆنه وه درێژ

نه کرێته وه .

ئه و به رپرس���ه ی بنکه که باسی له و کێش���انه کرد له بنکه کان���ی وه رگرتنی روبه رویان ئه لکترۆنییه کان���دا کارت���ه ده بێت���ه وه "ئ���ه و که س���انه ی س���ه ر به وه زاره ت���ی ناوخ���ۆن کارته کانی���ان له گه ڵ گشتییدا نه گه ڕاوه ته وه . هه روه ها کارته کانیان له هاواڵتیانیش ژماره یه ک نه گه ڕاوه ت���ه وه ، ته نه���ا له بنکه ک���ه ی ئێمه ، پێنج ه���ه زار که س کارته کانیان

نه گه ڕاوه ته وه ".س���ه رۆكی مس���ته فا سه ربه س���ت س���ه ربه خۆی ب���ااڵی كۆمس���یۆنی هه ڵبژاردنه كانی عێ���راق، له باره ی ئه و دو گرفت���ه وه به ئاوێن���ه ی ڕاگه یان���د: "ئه وانه کێشه نین، ئه وانه ی سه ردانی بنک���ه کان ده که ن و ناوی���ان نه هاتوه ، له م���اوه ی تۆماری ن���اوی ده نگده ران بنکه ی ده نگدانه که یان گۆڕیوه ، ئه مانه ئاخر وه جبه کارته کانیان ده گه ڕێته وه و دابه ش ده کرێ���ت". هه روه ها ئاماژه ی

به وه ش���دا: "بۆ ده نگدانی تایبه تیش تا ئێستا کارته کانی ئه وانیش له ئیسپانیاوه نه هات���وه ، له کات���ی هاتنیش���دا ئێمه به رێگایه ک���ی دیارییک���راو کارت���ه کان

دابه ش ده که ین". هه رچه نده ده نگ���ۆ هه یه که کڕین و ئه له کترۆنییه وه به کارت���ی فرۆش���تن بکرێت، به اڵم به پێی به دواداچونه کانی ئاوێن���ه ئ���ه و حاڵه ته که مه و هێش���تا نه بوه ته دیارده . ئه وه ی ده ست ئاوێنه که وتوه ل���ه و باره ی���ه وه هاواڵتییه کی ناوچه ی گه رمیانه ، که خۆی به ئاوێنه ی ڕاگه یان���د که الیه نێکی دیارییکراو بڕی سه د هه زار دیناریان پێداوه له به رامبه ر فرۆشتنی کارته ئه له کترۆنه که یدا. له و باره ی���ه وه به رپرس���ی بنه که که ڕونی کرده وه : "ئه گه ر رێ و ش���وێنه کان که دانراون وه ک خ���ۆی جێبه جێ بکرێن، ئه وا ئه سته مه که سێک بتوانێت له بری یه کێکی دیکه ئه و کارته ئه له کترۆنییه

به کاربهێنێت و ده نگ بدات. له به رئه وه ی ده نگبدات، ده چێت که س���ێک کاتێک ده بێت وه سیقه یه کی دیکه ی پێبێت که ناوو وێنه ی ت���ازه ی خۆی پێوه بێت، واته ک���ه س ناتوانێت ته نه���ا به کارته

ئه له کترۆنییه که ده نگبدات". هه روه ها سه ربه س���ت مس���ته فاش دوپاتیکرده وه که ئه گه ر که س���ێکیش هه بێت کارته کان بکڕێت، س���ودی لێ مامه ڵه خه ڵکان���ه ی "ئ���ه و نابینێت: به کارته کان���ه وه ده که ن، دیاره ئاگایان له ڕێ و ش���وێنه کانی ئێمه نییه . ته نها بون���ی کارت���ی ئه له کترۆنییه که مافی ده نگدان مس���ۆگه ر ناکات، ده بێت ئه و که س���ه ی که ده نگده دات به ڵگه نامه ی ڕه سمیی دیکه ش���ی پێبێت". هه روه ها وتیشی: "ئه گه ر که سێک یاخود الیه نێک به سه ریدا ساغ بویه وه که مامه ڵه به و کارتان���ه وه ده کات، ئه وا ئێمه ڕێکاری

یاسایی له گه ڵدا ده گرینه به ر".

ئا: كامه ران محه مه د

هاواڵتیه ك، كه خاوه نی كۆمپانیایه كی له ڕێگ���ه ی فڕۆكه وانیی���ه ، گه ش���تی ساخته كارییه وه ، به سه دان پارچه زه وی له شاری هه ولێر له حكومه ت وه رده گرێت و دوای فرۆشتنه وه ی سه رجه م زه وییه كان و تێپه ڕینی چه ندین ساڵ، ئینجا ئاشكرا ده بێت و خۆی ش���وێنبزر ده كات، به و كۆمه اڵیه ت���ی و كێش���ه ی هۆی���ه وه ش له نێوان كڕیار و هه ڕه ش���ه ی كوش���تن

فرۆشیاره كان دروست ده بێت.

به پێی ئ���ه و دۆكۆمێنتانه ی كه وتۆته ده ست ئاوێنه ، له ساڵی 2011 كه سێك به ناوی هه ندرێن محه مه د ره ش���ید، بۆ پش���كی ته س���ه روفكردن وه رگرتنی و ئ���ه و زه وییانه ی ك���ه حكومه تی هه رێم فه رزكردن���دا ش���ار و له فراوانكردن���ی ده یدات���ه خاوه ن موڵك���ه كان، ده بێته بری���كاری یه كێ���ك له موڵكداره كان���ی هه ولێ���ر، به ن���اوی ڕازقی���ه عه ب���دواڵ محه مه د/ دانیش���توی ئێستای به غدا. به وهۆیه وه ش ده ی���ان زه وی وه رگرتوه وه كو موسته حه قاتی خۆی، به اڵم به پێی له نوس���ینگه كانی ئاوێنه به دواداچونی فرۆش���تنی زه وی ده ركه وت���وه ، ك���ه بریكاری ناوب���راو، توانیویه تی ڕوبه ری له بنه ڕه ت���ه وه به چه ندین موڵك���ه كان دۆنم له وه زاره تی كشتوكاڵ زیاد بكات و

به مه ش توانیویه تی به س���ه دان پارچه زه وی زی���اده له وه زاره تی ش���اره وانی وه ربگرێت و نه خش���ه ی چه ند گه ڕه كێك فراوان بكات هه موش���ی به نرخی س���ێ تا پێن���ج ده فت���ه ر دۆالر به هاواڵتیان

فرۆشتۆته وه .له خاوه ن���ی یه كێك���ه پش���تیوان نوسینه گه كانی فرۆشتنی زه وی و ده ڵێت " ته زویره ك���ه ی هه ندرێ���ن ته نیا یه ك شێوه ی نه بو، ئه و جگه له وه ی ژماره ی دۆنمه كانی زیادكردوه ، له هه ندێكیشیان كارتی خه ڵكی و واژۆی شاره وانی ته زویر كردبو. من له ڕۆژێك���دا 7 پارچه زه ویم به كارته كانه وه به بڕی 27 ده فته ر دۆالر لێكڕی، هه ر ئه و ڕۆژه ش پێنج ده فته ر دۆالرم قازان���ج كرد، ب���ه اڵم به ڕێكه وت به هاوڕێیه كم پیشاندا و ئه ویش وتی ئه م ڕه قه مانه ه���ی خزمێكی منه و حاكمه و ئه وان نایفرۆشن، دوای لێكۆڵینه وه بۆم ده ركه وت كه ئه مه دوباره یه و ته زویره ، دواج���ار پاره كه م���ان به چه ندین قۆناغ

وه رگرته وه ".ئه گه رچی هه ندرێن محه مه د ره ش���ید ل���ه و بریكارنامه یه ی كه بۆ كڕیا ره كانی كردوه و الی ئاوێنه یه ، له ناونیشانه كه ی نوسیویه تی دانیشتوی ناز سیتی، به اڵم یه كێك له خاوه ن نوسینه گه كان ده ڵێت من چومه ته ماڵه كه ی له ئیمپایه ر ده ژیا )ئیمپایه ر ڕاقیترین شوێنی هه ولێره (. سه باره ت به ش���وێنی كڕین و فرۆشتنی

نوس���ینه گه كان خاوه ن زه ویه كانیش، ب���اس ل���ه وه ده ك���ه ن، ك���ه هه ندرێن نوسینگه ی عه قاراتی نه بوه و مامه ڵه كانی له كۆمپانیای مه رجان بۆ گه شتوگوزاری فرۆكه وان���ی ئه نجامداوه . وتیش���یان " له ناو كۆمپانیاكه ی، چه ندین فه رمانبه ر كاری لێده كردو ژورێكی تایبه تی خۆی له نهۆم���ی س���ه ره وه هه بو، ك���ه پڕبو له وێنه ی خۆی له گه ڵ سه رۆك بارزانی و تر، بارزانی و س���ه ركرده كانی مه سرور له كاتی هه ڵبژاردنه كانیشدا، شاشه یه كی گه وره ی ئه لیكترۆنی هه ڵواس���یبو، كه

وێنه ی بارزانی تێدا پیشانده درا".پش���تیوان ده ڵێ���ت "م���ن چومه ته په ڕاوگه ش���ی دیاری كۆمپانیا ك���ه ی و

پێداوم".كه وتۆت���ه مه رج���ان كۆمپانی���ای سه ر ش���ه قامی س���ه ره كی 100مه تری له عه ین���كاوه و له ئێس���تادا داخ���راوه و كۆمپانیاك���ه ی پێش���ه وه ی جام���ی شكێنراوه ، ده نگۆی ئه وه هه یه له الیه ن قوربانیان���ه وه جامه ك���ه ش���كێنراوه و چونه ته ناو كۆمپانیاكه بۆ بردنی شته گرانبه هاكان ئه گ���ه ر تێیدا بێت، وه كو

قه ره بوكردنه وه ی پاره كانیان.چۆن ته زویره كه ئاشكرابو؟

خاوه نی نوسینگه كان و سه رچاوه یه كی به رپرسی شاره وانیش باسیان له وه كرد، كه بزربونی هه ندرێن محه مه د ره شید، زه وییه كانه وه له س���ه ره تاوه به ه���ۆی

نه بوه ، به ڵكو به هۆی ئه وه وه بوه ، كه ناوبراو پاره یه كی زۆری له پێشانگاكانی ئۆتۆمبێ���ل بردوه ، ئه م���ه جگه له وه ی به ن���اوی وه رگرتن���ی ڤیزه ی ش���نگن چه ندی���ن ده فت���ه ر دۆالری له خه ڵ���ك وه رگرتوه . كاتێك ده نگۆی به ناوكردنی زه ویی���ه كارته كان باڵوكرایه وه ، خاوه ن نوسینگه كان و هاواڵتیان چون سه ردانی كۆمپانی���ای مه رجانیان كرد بۆ ئه وه ی هه ندرێ���ن بێت به ناوی���ان بكات، به اڵم كۆمپانیا و ژم���اره ته له فۆنه دو ده فته ر دۆالرییه ك���ه ی داخرابون، دوای گه ڕان و س���وڕانێكی زۆر بۆی���ان ده ركه وت، كه

ناوبراو ڕایكردوه .ئ���ه وه ی جێگه ی س���ه رنجه ، زۆرێك له زه ویی���ه كان ل���ه ڕوی ئه وله ویات���ه وه هیچ كێش���ه یه كیان نی���ه و له وه زاره تی كش���توكاڵ و ش���اره وانی و تاپ���ۆ، هیچ نایاس���اییه كیان تێدا نیه و س���ه رجه م كاره ته كانیش ئه س���ڵین و واژۆی س���ه ر زه وییه كه ش ئه س���ڵێن و كاره ته كانیش

له نه خشه دا هه ن .ت���ره یه كێك���ی پوش���ۆ حاج���ی زه وی چه ندی���ن له قوربانی���ه كان و له هه ندرێ���ن كڕیوه ، ئ���ه و ده ڵێت " من هه م���و زه وییه كانم ئه وله ویاتیان هه یه و كێش���ه یان نی���ه ، بۆیه م���ن به رپرس نی���م و ئه گ���ه ر ئه و فێڵ���ی له حكومه ت كردبێت نابێت ئێمه باجه كه ی بده ین"، وتیشی " كارته كانی ئێمه له شاره وانی

دابه شكراوه و واژۆیه كان هی شاره وانیه و ته زوی���ر نییه ، من كاتێ���ك زه وییه كانم كڕی، تا نه چومه سه ر ئه وله ویاته كه ی پاره م نه دا، بۆم ده ركه وت بێكێش���ه یه

بۆیه كڕیم".به پێ���ی به دواداچونی ئاوێنه ، به هۆی ئه م ڕوداوه وه ، بازاڕی فرۆشتنی زه وی له و ناوچان���ه ی هه ندرێ���ن كاری تێدا ئێستا وه س���تاوه ، كردوه به ته واوه تی كێش���ه یه كی گه وره له نێ���وان خاوه ن دروستبوه ، هاواڵتیان نوس���ینگه كان و گه یش���تۆته هه ڕه ش���ه ی كوشتن و میل ڕاكێش���ان و چه ندین كه س به و هۆیه وه پاره و پولیان له ده س���ت نه ماوه . تاكو كۆبونه وه له نێوان چه ندین ئێس���تاش ش���اره وانی نوس���ینگه كان و خ���اوه ن ئه نجام���دراوه و له الیه ن ش���اره وانیه وه دڵنه وایی قوربانیان كراوه ته وه ، به وه ی

مافه كانیان نافه وتێ.شاره وانی به رپرس���ه كه ی سه رچاوه هه ولێر، كه به وردی ئاگاداره له كێشه كه ، وێڕای پشتڕاس���تكردنه وه ی كێش���ه كه تاپۆ و ڕاگه یاند، شاره وانی و به ئاوێنه ی ت���ر مه عنیه كان���ی به ڕێوه به رایه تی���ه چڕوپڕدان و به دواداچونی له كۆبونه وه و ده یانه وێ���ت به ت���ه واوی له خه له له ك���ه بگه ن، چونك���ه تا ئێس���تا به ته واوی دیارنیه چۆن كراوه ، وتیشی "حكومه ت له هه وڵی چاره س���ه ركردنی كێشه كه یه و به حكومه ت���ه وه ئ���ه وه ی په یوه ن���دی

هه یه ، ئه گه ر كارته كان ئه س���ڵی بون و فێڵه ك���ه له حكوم���ه ت كراب���و، ئ���ه وا هه قیان نافه وتێ، به اڵم ئه گه ر كه سێك گوناهی كڕیبێت، ته زوی���ری كارتێكی حكومه ت چیه ؟ له گه ڵ ئه وه ش هه وڵی

چاره سه رییان بۆ ده ده ین".

به‌ده‌نگه‌وه‌چونی‌هاواڵتیان‌بۆ‌کارته‌‌ئه‌له‌کترۆنییه‌که‌‌الوازه‌"هه ر الیه نێک کڕین و فرۆشتن به کارته که وه بکات لێپرسینه وه ی له گه ڵ ده کرێت"

هاواڵتییه‌ك‌فێڵ‌له‌چه‌ندین‌‌وه‌زاره‌ت‌ده‌كات‌و‌به‌سه‌دان‌ده‌فته‌ر‌دۆالر‌ده‌بات

كه مپی ئه لوه لید

بینای کۆمپانیاکه

3(416( سێشه ممه ‌2014/2/18هه‌نوکه

داواكاری‌‌گشتیی‌‌رێكاری‌‌یاسایی‌‌له‌دژی‌‌‌15حزبی‌‌كوردستان‌‌ده‌گرێته‌به‌ر "سااڵنه‌‌زیاتر‌له‌‌‌28ملیار‌دینار‌به‌فیڕۆده‌ده‌ن‌"

ئا: هێمن مامه ند

داواكاری گشتیی به نوسراوێك وه زاره تی ناوخۆ

ئاگادارده كاته وه بۆ پێدانی زانیاری له سه ر ئه و حزبانه ی كه نه یانتوانیوه

له هه ڵبژاردنه كانی رابردودا بگه نه په رله مان، به مه به ستی گرتنه به ری

رێكاری یاسایی له گه ڵیاندا و به وه ش وه سفیان ده كات كه "ته نیا مه به ستیان به ده ستهێنانی بڕێك

پاره یه كه سااڵنه مه زه نده ده كرێت به زیاتر له 28 ملیار دینار".

به پێی نوس����راوێكی داواكاری گشتی ده س����ته ی مافی گشتی ، كه كۆپیه كی به تایبه ت ده ست ئاوێنه كه وتوه ، ناوی 15 حزب هات����وه و داواده كرێت به هۆی "به هه ده ردانی پاره و سامانی گشتییه وه له بودجه ی گش����تی هه رێ����م"، رێكاری

یاساییان له گه ڵدا بگیرێته به ر.گش����تی داواكاری به نوس����راوه كه ی ده س����ته ی مافی گش����تی به ژماره 6/ 91، له رۆژی 2014/1/21، بۆ به ش����ی ناوخۆی یاس����ایی وه زاره تی كاروباری "پاڵپش����ت هاتوه ، تێیدا نێ����ردراوه و به ئه حكام����ی م����اده ی 1/ چ����واره م له یاس����ای داواكاری گش����تی ژم����اره 159 ی س����اڵی 1979ی هه مواركراو، مه رجه له بونی ئاشنابون به مه به ستی

یاس����اییه كان له و حزبانه ی كه ناویان ماده ی به گوێره ی هات����وه له خواره وه 9/یه كه م و دوه م و س����ێیه م له یاس����ای حزبه كان ژماره 17ی س����اڵی 1993ی زانی����اری داواكاری����ن هه موارك����راو، ته واومان ب����ۆ ره وانه بكه ن، به تایبه ت بونی ب����اره گا به مه به س����تی وه رگرتنی

رێكاری یاسایی " .نوس����راوه كه ی داواكاری گشتی ئه و پۆلێنكردوه و به "بچ����وك" حزبان����ه ی ئام����اژه ی به وه كردوه ك����ه "ئه م حزبه بچوكان����ه نه گه یش����تونه ته په رله مان و هی����چ چاالك����ی و رۆڵێكی سیاس����یان نیی����ه و هه ندێكیی����ان هه ر به ش����داری هه ڵبژاردنیش����یان نه ك����ردوه ، ته نی����ا مه به س����تیان به ده س����تهێنانی بڕێ����ك پاره یه كه س����ااڵنه مه زه نده ده كرێت دین����ار، ملی����ۆن 556 به 28ملی����ارو بێگومان ئه م����ه ش به هه ده ردانی پاره و س����امانی گش����تییه له بودجه ی گشتی

هه رێم".نوس����راوه كه ی ت����ری له به ش����ێكی له حزب����ی ب����اس گش����تی داواكاری ش����یوعی عێراق ده كات و له وباره یه وه هاتوه "حزبی ش����یوعی عێراقی به هیچ ش����ێوه یه ك به ش����داری هه ڵبژاردن����ی په رله مان����ی كوردس����تانی نه ك����ردوه ، عێراقی����ه ، حزبێك����ی له به رئ����ه وه ی كه چی مانگانه ب����ڕی 75ملیۆن دینار له حكومه ت����ی هه رێ����م وه رده گرێ����ت،

هه روه ه����ا له حكومه تی عێراقیش پاره وه رده گرێت، له كاتێكدا حزبی شیوعی 400 ب����ڕی مانگان����ه كوردس����تانیش ملیۆن دین����ار وه رده گرێت و، ئه ندامانی مه كته ب����ی سیاس����ی حزبی ش����یوعی كوردس����تان ئه ندامی س����ه ركردایه تین

له حزبی شیوعی عێراقیش".هه ر له نوسراوه كه ی داواكاری گشتی باس له بزوتن����ه وه ی دیموكراتی گه لی ئه م له باره ی ده كات و كوردس����تانیش بزوتنه وه یه داواكاری گش����تی ده ڵێت: "ته نیا س����ه رۆكی حزبه كه خدر روسی به ش����داری هه ڵبژاردنی كردوه ئه ویش له سه ر لیستی حزبی شیوعی كوردستان به ژماره 107، به اڵم ته نیا 283 ده نگی

به ده ستهێناوه ".له باره ی ئه وه ی كه داواكاری گشتی ناوی حزبه ك����ه ی ئه وی هێناوه و داوای گرتنه به ری رێكاری یاس����ایی ده كات، خدر روسی بۆ ئاوێنه باس له وه ده كات كه ئ����ه و بودجه یه ی ئه وان وه ریده گرن "له وانه ی����ه پاره ی چه ن����د رۆژی یه ك كه س بێت، پاش����ان داواكاری گشتی پێویس����ت ناكات ئه نجامی هه ڵبژاردن بكاته پێوه ر، چونكه هه مومان ده زانین له كوردستان هه ڵبژاردن چۆن ده كرێت و

چۆن ساخته ی تێدا ده كرێت".یه كێكی تر له و حزبانه ی كه داواكاری گش����تی داوای گرتنه ب����ه ری رێ����كاری یاسایی له دژی ده كات، )حزبی رزگاری

كوردستان(ه و له نوسراوه كه ی داواكاری گش����تی كه ب����ۆ وه زاره ت����ی ناوخۆی ناردوه هاتوه ، "ئه و حزبه به ش����داری هه ڵبژاردنی ك����ردوه ، به اڵم ته نیا 132 له كاتێكدا به ده س����تهێناوه ، ده نگ����ی مانگانه 20 ملی����ۆن دینار له حكومه ت

وه رده گرن".س����ه باره ت به م نوسراوه ی داواكاری گشتی رێكار ئه حمه د، سكرتێری حزبی رزگاری كوردس����تان بۆ ئاوێنه وتی ،" ئه ی ئه و كاتانه ی باره گاكانی ئێمه یان داده خست و بودجه كه ی ئێمه یان ده بڕی

داواكاری گشتی له كوێ بو؟".رێ����كار وتیش����ی " ئه ی ئ����ه و هه مو س����اخته كاریه ی له هه ڵب����ژاردن ك����راو كۆمس����یۆن ده نگی ئێمه ی س����وتاندو داواكاری ئ����ه ی نه ك����رد، هه ژم����اری گشتی له كوێ بو تا سكااڵیه ك له سه ر كۆمس����یۆن تۆمار بكات، ئێمه ته حه دا ده كه ی����ن، ئه گ����ه ر لیژنه یه كی بێالیه ن هه بوایه و ده نگه كانی ئێمه ی بژماردبایه ، ئه وه به ته نی����ا له هه ولێر له پێنج هه زار ده ن����گ كه مترمان نه ده هێن����ا، ئه گه ر ئێمه له هه ولێر چوار هه زارو نۆسه دو نۆ ده نگیشمان هێناوه با بێن باره گاكه مان

دابخه ن".ئه مه ی خواره وه ناوی ئه و حزبانه یه كه داواكاری گش����تی ناویهێناون و بڕی ئه و بودجه یه شی دیاریكردوه كه مانگانه

له حكومه تی هه رێمی وه رده گرن:

1/ پارت���ی پارێزگارانی دیموكراتی كوردستان 45 ملیۆن دینار

دیموكراس���یخوازانی بزوتنه وه ی /2كوردستان 25 ملیۆن دینار

3/ بزوتن���ه وه ی رزگاری دیموكراتی كوردستان 25 ملیۆن دینار

ئاش���تیخوازانی بزوتن���ه وه ی /4كوردستان 12 ملیۆن دینار

س���ه ربه خۆی كاری پارت���ی /5كوردستان 21 ملیۆن دینار

پێش���كه وتنخوازانی پارت���ی /6كوردستان 18 ملیۆن دینار

7/ پارتی نه ته وه یی كوردستان 20 ملیۆن دینار

8/ ئۆجاغ���ی توركم���ان 30 ملیۆن دینار

9/ كۆمه ڵه ی رۆش���نبیری توركمان 16 ملیۆن دینار

10/ كۆمه ڵ���ه ی لیبراڵی توركمان 10 ملیۆن دینار

11/ پارت���ی برایه ت���ی توركمان 5 ملیۆن دینار

نه ته وه ی���ی رزگاری حزب���ی /12توركمان 1 ملیۆن دینار

13/ حزبی رزگاری كوردس���تان 20 ملیۆن

14/ حزب���ی ش���یوعی عێ���راق 75 ملیۆن دینار

گه لی دیموكراتی بزوتن���ه وه ی /15كوردستان 30 ملیۆن دینار

ئا: هاوکار حسێن

به پێی زانیاریه كان بزوتنه وه ی گۆڕان هه ر له سه ره تاوه به نیازی وه رگرتنی

پۆستی سه رۆكی په رله مان بوه ، به اڵم پۆستی جێگری سه رۆكی حكومه تی

وه ك مانۆڕێك به كارهێناوه بۆ مسۆگه ركردنی وه زاره تی ناوخۆ، تا له رێگه ی وه رگرتنی ئه م وه زاره ته وه

یه كێتی به ته واوی الوازبكات، سه رچاوه یه كی ناو یه كێتیش ده ڵێت،

"توانیویانه له و مانۆڕه دا سه ركه وتوبن و به وه رگرتنیشی یه كێتی الواز ده بێت".

تا ئێس���تا گۆڕان س���ێ دانیش���تنی ب���ۆ راس���پێردراو الیه ن���ی له گ���ه ڵ پێكهێنان���ی حكوم���ه ت ك���ه پارت���ی دیموكرات���ی كوردس���تانه ئه نجامداوه و به ش���ێك ناوخۆ وه زاره تی هه میش���ه بوه له پێش���نیازو داواكارییه كانی وه ك مه رجێ���ك بۆ به ش���داربون له كابینه ی

هه شته مدا.پێده چێت هێزه كوردیه كان گه یشتبنه ئ���ه و راس���تیه ی ك���ه له ژینگه یه ك���ی وه كو رۆژهه اڵتی ناوه ڕاس���تدا، یه كێك له ئامڕازه ه���ه ره به هێزه كانی مانه وه و گه شه كردن، پاره و چه كه . له سیستمی حوكمڕان���ی هه رێمی كوردستانیش���دا، چ���وار وه زاره ت���ی س���ه ره كی هه ن كه وه ك پۆستی سیادی مامه ڵه یان له گه ڵ به پاره وه په یوه ندی دوانیان ده كرێت، هه یه و دوانیش���یان به چه ك، ئه وانیش وه زاره ته كانی س���امانه سروشتیه كان،

دارایی ، ناوخۆو پێشمه رگه ن.بزوتنه وه ی چوارچێوه یه ش���دا ل���ه و گۆڕان هه میش���ه له دانوس���تانه كانیاندا پێداگری���ان له س���ه ر وه زاره تی ناوخۆو دارای���ی ك���ردوه ، چونك���ه دڵنیان كه سروش���تیه كان س���امانه وه زاره ت���ی به دیفاكتۆ بوه ت���ه موڵكی پارتی و هه ر له س���ه ره تاوه تا ئێس���تا كلیل و قفڵی ئ���ه و وه زاره ته به ته نیا الی پارتی بوه ، كابینه ی له دو پێشمه رگه ش وه زاره تی راب���ردودا الی یه كێتی ب���وه و هه ر الی

ئه ویش ده مێنێته وه .پێداگری له سه ر وه رگرتنی وه زاره تی ناوخ���ۆ له الی���ه ن گۆڕان���ه وه چه ندین لێكدان���ه وه ی جی���ای ب���ۆ ده كرێ���ت،

به ش���ێك له چاودێران پێیانوایه یه كێك له ه���ۆكاره كان په یوه ندی به وه وه هه یه كه زۆرین���ه ی "نانبڕاوه كان���ی گۆڕان" له رابردودا س���ه ر ب���ه م وه زاره ته بون و وه رگرتنی له رێگ���ه ی ده یه وێت گۆڕان قه ره بویه ك���ی وه زاره ت���ه وه ئ���ه م شایسته یان بكاته وه . به شێكی دیكه ی ب���ه وه وه هه بێت كه ره نگه په یوه ندی گۆڕان بیری له وه كردبێته وه له رێگه ی هه م وه زاره ت���ه وه ئه م به كارهێنان���ی ژینگه یه ك���ی ئه منی له ب���ار بۆ ئه ندام و هه ڵس���وڕاوه كانی بڕه خس���ێنێت و هه م ژماره یه كی زۆر ده نگ���ی فه رمانبه رانی له هه ڵبژاردنه كان���ی وه زاره ته ك���ه ش

داهاتودا بۆ خۆی رابكێشێت.بۆ ئ���ه وه ی سیاس���یی چاودێرێكی ئاوێنه ئاشكراكرد كه گۆڕان "ده یه وێت له رێگه ی وه زاره تی ناوخۆوه له هێزێكی رێكخراوو هێزێكی ببێته جه ماوه ریه وه هێزی پۆلیسی بۆ خۆی مسۆگه ربكات و كۆنترۆڵی ناوچه یه كی دیاریكراو بكات، بۆ ئه م���ه ش به دو قۆن���اغ كارده كات، یه كێتیدا ناوچ���ه ی له ژێر یه كه مج���ار پاش���ان ده كات و دروس���ت هێزێ���ك

په لده كێشێت بۆ ناوچه كانی دیكه ".به پێ���ی ئ���ه و زانیاریان���ه ی له چه ند س���ه رچاوه یه كی ناو یه كێتیه وه ده ست ئاوێن���ه كه وت���وه ، یه كێت���ی نیگه رانه ل���ه و داواكاریه ی گ���ۆڕان بۆ وه رگرتنی نیگه رانیه ش���ی ئه م ناوخۆ و وه زاره تی به بارزانی راگه یاندوه له دوا كۆبونه وه ی مه كته بی سیاسیاندا له گه ڵ بارزانی كه هه فته ی رابردو ئه نجامدرا، وه ك یه كێك له س���ه رچاوه كانیش وتی ، "گۆڕان هه ر له سه ره تاوه پێیان باش نه بوه جێگری به ڵكو وه ربگرن، س���ه رۆكی حكومه ت س���ه رۆكی په رله م���ان وه ربگرن، به اڵم له دانوستانه كان ئه مه یان وه ك مانۆڕێك به كارهێنا ب���ۆ ئه وه ی بیكه نه كارتێكی س���ازش، بۆشیان چوه سه رو زیره كانه

ئه و مانۆڕه یان به كارهێنا".ئه و سه رچاوه یه ئه وه شی رونكرده وه كه له ئێس���تادا گۆڕان وای نیش���انداوه ك���ه "به رامبه ر یه كێتی نه رمی نواندوه ، به مه ش پارتی به الی خۆیدا راكێشاوه و له یه كێتی فش���ار پارتی وایلێك���ردوه بكات بۆ رازیب���ون به پێدانی وه زاره تی نه شارده وه ئه وه شی به گۆڕان". ناوخۆ

كه وه رگرتنی وه زاره تی ناوخۆ له الیه ن گۆڕان���ه وه واته "به هێزبون���ی گۆڕان و كۆتایی یه كێتی به الوازی له به رامبه ردا

دێت". گۆڕان له الیه ن خۆیه وه به وپێیه ی هێزی كوردستانه ، هه رێمی دوه می سیاسیی وه رگرتن���ی وه زاره تی ناوخ���ۆ به مافی خۆی ده زانێت. له و چوارچێوه یه ش���دا محه م���ه د حاج���ی ، رێكخ���ه ری ژوری بزوتنه وه ی سیاسییه كانی په یوه ندییه گۆڕان بۆ ئاوێنه باس���ی له وه كرد كه "یه كێك له هۆكاره كان ئه وه یه كه گۆڕان هێزی دوه مه و ماف���ی خۆیه تی یه كێك له وه زاره ته س���یادیه كان وه ربگرێت كه

وه زاره تی ناوخۆ یه كێكه له وانه ".

حاج���ی ئه وه ش���ی نه ش���ارده وه كه "وه زاره تی سامانه سروشتیه كان پارتی هه ڵیبژاردوه ، كوردس���تان دیموكراتی چونكه به شێكی زۆری دۆسیه ی نه وت به ده س���ت س���ه رۆكی حكومه ته وه ی���ه ك���ه له پارتی���ه ، پێش���مه رگه ش له دو یه كێتیه وه به ده ست رابردودا كابینه ی بوه ، پێده چێت ئه مج���اره ش بدرێته وه

به یه كێتی ".ه���اوكات محه مه د حاج���ی ئاماژه ی به وه ش كرد كه هه س���تیان به جۆرێك له هه س���تیاری كردوه له الیه ن یه كێتی و پارتی���ه وه ، هۆكاره كه ش���ی ب���ۆ ئه وه گێڕایه وه كه "كاتێك باس له وه بكرێت هێزێكی نوێ وه زاره تێكی ئه منی وه كو

ناوخۆ وه ربگرێ���ت، له وانه یه كۆمه ڵێك پرس���یارو دودڵ���ی له الی���ه ن یه كێتی و

پارتیه وه دروست ببێت". له الیه كی دیكه وه ، ئارام شێخ محه مه د ئه ندامی وه فدی دانوس���تانكاری گۆڕان بۆ پێكهێنانی حكومه ت، جه غت له سه ر ئه وه ده كاته وه ك���ه "وه زاره تی ناوخۆ یه كێكه له وه زاره ته سیادیه كان و ئێمه ش به رنامه مان هه یه بۆ ئه و وه زاره ته ".

له باره ی نیگه رانیه كانی یه كێتیشه وه ، ش���ێخ محه مه د وتی ، "ئێمه تا ئێس���تا ته نها گفتوگۆمان له گه ڵ پارتیدا هه بوه و له هیچ الیه كمان نه بیستوه الری هه بێت له س���ه ر ئه وه ی كه گ���ۆڕان وه زاره تی

ناوخۆی پێبدرێت".

له پاڵ وه زاره تی ناوخۆدا بزوتنه وه ی گۆڕان داوای وه زاره تی دارایشی كردوه و ئارام ش���ێخ محه مه د، نه یشارده وه كه "وه زاره تی داراییش گفتوگۆی له س���ه ر

كراوه ".پ���اش تێپه ڕینی چ���وار مانگ و نیوو دێژه كێشانی دانوستانه كان بۆ پێكهێنانی كابینه ی هه ش���ت، باس له وه ده كرا كه پۆستی جێگری س���ه رۆكی حكومه ت و گرێكوێ���ره ن و په رله م���ان س���ه رۆكی خه ریكه ب���ه ره و كرانه وه ده چن، به اڵم پێده چێ���ت هێزه سیاس���ییه كان دوای ئه مه ش چه ندی���ن ورده گرێكوێره ی تر بێته رێی���ان كه كردنه وه ی���ان له وه ی

یه كه م ئاسانتر نه بێت.

یه‌کێتی‌ترسی‌هه‌یه‌‌وه‌زاره‌تی‌‌ناوخۆ‌بدرێت‌به‌گۆڕان‌گۆڕان:‌وه‌زاره‌تی‌ناوخۆ‌به‌‌مافی‌خۆمان‌ده‌زانین

الیه نگرێکی یه کێتی فۆتۆکان: رێبه ر نه جم الیه نگرێکی گۆڕان

حزب هه یه له هه ڵبژاردندا

ته نها 132 ده نگی هێناوه مانگانه 20 ملیۆن دینار

له حکومه ت وه رده گرێت

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

ئا: هاوكار حسێن

نیو كاتژمێر پێش روداوه كه ، دایكی په یوه ندی پێوه ده كات بۆ ئه وه ی

بگه ڕێته وه ماڵه وه ، به اڵم داوا ده كات یه ك كاتژمێری تر مۆڵه تی

پێبدات، كاتژمێره كه تێپه ڕ ده بێت و ئه و هه ر دیارنیه ، له پڕ كه سێكی

نه ناسراو به مۆبایله كه ی ئه و ته له فۆن ده كات و ده ڵێت، "وابزانم ئه مه كوڕی ئێوه یه ، بلوزێكی سوری له به ردایه و برینداره له نه خۆشخانه یه "، به مجۆره

خێزانه كه یان ده زانن كه زمناكۆی كوڕیان له خۆپیشاندانه كه ی رۆژی 17ی شوباتدا

به ركه وتوه .

پێش 3 س���اڵ له مه وبه رو له رۆژی 17ی شوباتی 2011، زمناكۆ رزگار دوای ئه وه ی له قوتابخان���ه ده گه ڕێت���ه وه ب���ۆ ماڵه وه ، بڕیارده دات له گه ڵ چه ند هاوڕێیه كیدا بچنه ریزی ئه و خۆپیشاندانه ی كه له به رده ركی سه را سازكرابو، به اڵم ئه و له ماڵه وه و له الی دایكی ده ڵێت، "ده چ���م بۆ بازاڕ بۆ پێاڵو

كڕین". زمناك���ۆ، ك���ه ل���ه و رۆژه دا ته نه���ا 3 رۆژێكی مابو پێبنێته ش���انزه هه مین ساڵی ته مه نی���ه وه ، دوای خواردنی نانی نیوه ڕۆ، "بلوزێكی س���وری له به رك���ردو كاڵوه كه ی كرده سه ری و قه یتانی كاله كانی توندكرد، وه ك ئ���ه وه ی خۆی ب���ۆ روداوێكی كتوپڕ

ئاماده بكات".به هۆی ئه و په ڵه هه وره چڕانه ی كه له و رۆژه دا به ری ئاسمانیان گرتبو، ماته مینیه ك جموجوڵ���ه كان داگرتب���و، ش���اره كه ی له ناوه ندی شاردا نائاسایی ده هاتنه به رچاو، هه ستده كرا روداوێكی نه خوازراو به ڕێوه یه . پاساوی خۆپیشاندانه كه بۆ پشتیوانیكردن ب���و ل���ه و شۆڕش���ه جه ماوه رییان���ه ی كه

هه ندێ���ك واڵتانی عه ره ب���ی وه ك تونس و میسرو یه مه ن و به شێك له لیبیای گرتبۆوه و به رده ركی خۆپیش���اندانه كه ش ش���وێنی

سه رای سلێمانی بو. نی���وه ڕۆ، پ���اش 3ی كاتژمێ���ر ت���ا خۆپیش���اندانه كه و هه م���و ش���ته كانی دی ئیدی به ڕێ���وه ، به ئاس���ایی ده ڕۆیش���تن دوای ئ���ه وه بارودۆخه كه تا ده هات به ره و ئاڵۆزب���ون ده چوو دیمه ن���ی روداوه كانیش له به رده رك���ی س���ه راوه ورده ورده به ره و سه ره تای شه قامی سالم ده گوازرانه وه ، تا گه یشته به رده م لقی 4ی پارتی دیموكراتی كوردس���تان. له وێ ئاڵۆزبونی ره وش���ه كه گه یش���ته لوتكه ، په رده له سه ر روداوێكی یه كێك زمناكۆش هه ڵدرای���ه وه و تراژیدی ب���و له كاره كته ره كانی ناو ئ���ه و دیمه نانه . خۆپیش���انده ران كه وتن���ه ب���ه رد گرت���ن له باره گای لقی چوار و به ره و ناو باره گاكه پێشڕه وییان ده كرد، به اڵم له پڕ ده ستڕێژی به ئاراس���ته ی باره گاكه وه و له ن���او گولله چه ن���د ده س���تیپێكردو خۆپیش���انده ران

خوله كێك ته قه كردن به رده وامبو. ته ق���ه كان، ده نگ���ی به بیس���تنی خۆپیشانده ران وه ك ده نكه كانی ته زبیحێكی پساو په رش���وباڵوبون، به اڵم نزیكه ی 57 كه س برینداربون، دوان له وانه له به رامبه ر باره گاكه و له ب���ه رده م دوكانێكی داخراودا به بێ جوڵه ب���ه ڕودا كه وتبون، یه كێكیان ناوی رێژوان عه لی بو كه هه ر له وێ گیانی له ده س���تدابو، ئه وی تریان ك���ه بلوزێكی

سوری له به ردابو، زمناكۆ رزگار بو.كاتێك ئه م هه واڵه ده درێته خێزانه كه ی زمناكۆ، به جۆرێك ده شڵه ژێن كه سه ر ئه وه نه پرژێن به ئۆتۆمبیل بچنه نه خۆش���خانه ، به ڵكو وه ك دایكی زمناكۆ ده ڵێت، "خۆم و كوڕه كه م به پێی په تی رامانكرد، تا نیوه ی رێگ���ه رۆیش���تین، دوای���ی گه ڕاینه وه بۆ

ئۆتۆمبیله كه مان".

نازدار محه مه دی دایكی زمناكۆ، ته مه ن 38 س���اڵ، كاتێ���ك باس���ی دیمه نه كانی ناو نه خۆش���خانه كه و ته ندروس���تی كوڕه برینداره ك���ه ی ده كرد ل���ه و رۆژه دا، گریان به ری گ���ه روی گرتبوو وت���ی ، "له ژورێكدا به ب���ێ ئاوو به بێ خوێن دایانابو بۆ ئه وه ی

بمرێت، خوێن له به ری ده ڕۆیشت".زمناك���ۆ دوای برینداربون���ی ، ره وانه ی توركیا كرا به مه به ستی چاره سه رو ماوه ی زیاتر ل���ه دو مانگ مای���ه وه ، وه ك دایكی ده ڵێت، "هیوای چاكبونه وه ی له سه دا یه ك بو". تائێس���تاش 3 جار نه شته رگه ری بۆ كراوه و چه ند جارێكیش براوه ته ده ره وه ی

واڵت به مه به ستی چاره سه ر". 3 رۆژی دیك���ه ، زمناك���ۆ ده بێته نۆزده س���اڵ. ئه و یه كێك له خولیاكانی فێربونی زمانه ، به تایبه تی ئینگلیزی ، چونكه وه ك خۆی ده ڵێت، "به هره یه كی باشی هه یه له و روه وه ". ئێس���تا ده ست و قاچ و چاوێكیشی به ته واوی كارناكات و به یارمه تی دارش���ه ق ده ڕوات به ڕێ���وه ، وه ك دایكیش���ی وتی ، "ناتوانێ���ت ته نان���ه ت گۆره ویه كانی خۆی دابخات"، پێاڵوه كانی قه یتانی له پێبكات و ب���ه اڵم له گه ڵ ئه وه ش���دا ئ���ه و هیوایه كی گه وره ی هه یه به وه ی به ته واوی چاكبێته وه و "له هیندس���تان پێیانوتم چوار پێنج ساڵی

دیكه چاكده بیته وه ".ئه و ساڵه ی برینداربو، زمناكۆ له قۆناغی ده یه می زانس���تی بو، ئیدی له و س���اڵه وه نه یتوانیوه بگه ڕێته وه قوتابخانه ، ئێس���تا ك���ه بارودۆخی ب���ه ره و باش���ی ده چێت، له س���ه ره تای س���اڵی خوێندندا بۆ ماوه ی 10 رۆژێ���ك گه ڕاب���ۆوه قوتابخانه ، به اڵم "كاتێك هه س���تیكردوه پێشتر چۆن چوه ب���ۆ قوتابخانه و ئه مس���اڵیش چۆنه ، ئیتر

نه یتوانی به رده وامبێت". 17ی ش���وبات ل���ه الی زمناك���ۆ به های خ���ۆی هه یه ، ئ���ه و ده ڵێت، "ئ���ه و رۆژه

رۆژێك���ی گه وره یه و شۆڕش���ێكی پیرۆزبو له دژی گه نده ڵی و نادادی و س���ته مكاری "، ته نانه ت ئه و جلوبه رگانه ش���ی خۆشده وێت ك���ه له و رۆژه دا پێ���وه ی برینداربوه ، بۆیه ئێستاش به رده وام به رگی سور ده پۆشێت. دایكیش���ی ده ڵێت، " من شانازیده كه م كه دایكی زمناكۆم، چونكه به هۆی دوانی وه ك كوڕه كه ی من ره نگه چه نده ها كه موكوڕی

میلله ته كه مان چاره سه ربكرێت". خێزانه كه ی زمناكۆ هه رچه نده سكااڵیان له سه ر تۆمه تبارانی روداوه كه تۆماركردوه ، به اڵم ئه وان له ئێس���تادا بێهیوابون له وه ی

تۆماركردنی س���كااڵ بتوانێ���ت مافیان بۆ به رده وام ئه وه ش���دا له گه ڵ بگێڕێت���ه وه ، ده ڵێ���ن، "ئێم���ه هیچمان ناوێ���ت، ته نها

بكوژه كان بدرێنه دادگا". له گ���ه ڵ یه كه می���ن په یوه ندیكردنم���ان له گه ڵ زمناك���ۆ، نیگه رانیه كی زۆری پێوه دیاربو، یه كسه ر وتی ، "بۆچی هه ر له 17ی ش���وباتدا منتان بیرده كه وێت���ه وه ؟". ئه و هیچ ش���تێكی له سه ر ئه و رۆژه بیرنه ماوه و ئه وه ش���ی كه ده یزانێت له ده می دایكیه وه بیستویه تی ، چونكه كاریگه ری فیشه كه كه

كه به ر الی راستی سه ری كه وتبو، توشی ئه و حاڵه ته ی كردوه كه هیچ شتێكی ئه و رۆژه ی له بیرنه مێنێت. به اڵم هه ر كه ویستی باسی هه ندێك روداوه كانی ئه و رۆژه بكات، كه مێك ئاو تێزای���ه چاوه كانی و لێوه كانی كه وتنه له رزی���ن، چاوه كانی بڕینه به رپێی خ���ۆی و هه ناس���ه یه كی قوڵی هه ڵكێش���ا وه ك ئه وه ی ئاخ بۆ ش���تێكی له ده س���تچو هه ڵبكێشێت و وتی ، "هه مو ساڵێك له گه ڵ نزیكبونه وه ل���ه و رۆژه ، خه مێك له ناخه وه

دامده گرێت و زۆر بێتاقه ت ده بم".

هەنوکە(416( سێشه ممه 42014/2/18

هێشتا‌جله‌‌سوره‌كانی‌‌له‌به‌ردایه‌زمناكۆ‌رزگار:‌بۆچی‌‌هه‌ر‌له‌17ی‌‌شوبات‌منتان‌بیردێته‌وه‌؟

زمناکۆ دوای بریندارکردنی له به رده م لقی 4ی پارتی -17ی شوباتی 2011 فۆتۆ: محه مه د جه مال

زمناکۆ رزگار 3 ساڵ دوای بریندارکردنی فۆتۆ: ئاوێنه

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

سه رۆكی ده سته ی سه ربه خۆی مافی مرۆڤ، جه خت له وه ده كاته وه كه ره وشی

مافی مرۆڤ له هه رێمی كوردستاندا له ئاستێكی خراپدایه و رۆژانه پێشێلكاری

به رامبه ر هاواڵتیان ئه نجامده درێت. ئاماژه به وه ش ده كات كه تا ئێستا چاره نوسی دیله كانی شه ڕی ناوخۆ

به نادیاری ماوه ته وه و راشیده گه یه نێت كه هیچ سكااڵیه كیان به ده ست نه گه یشتوه

له باره ی بونی زیندانی نهێنی.

س����ه رۆكی ده سته ی س����ه ربه خۆی مافی مرۆڤ له هه رێمی كوردس����تان، زیا بترۆس له گفتوگۆیه ك����دا له گه ڵ ئاوێن����ه رایگه یاند "وه ك ده سته ی س����ه ربه خۆی مافی مرۆڤ

نیگه رانین له ره وشی مافی مرۆڤ و تێبینی و س����ه رنجی خۆمان هه یه و ئه گه ر به گش����تی س����ه یری بكه ین ره وش����ی ماف����ی مرۆڤ

له حاڵێكی خراپدایه ". له ب����اره ی س����كااڵی ئ����ه و زیندانی����ه ش ك����ه هه فته ی راب����ردو نامه ك����ه ی له الیه ن په رله مانتارێكه وه باڵوكرایه وه و تێیدا ئه وه باس����كراوه كه به به رچ����اوی مێرده كه یه وه ده س����تدرێژی كراوه ته س����ه ر، ناوبراو وتی "له سه ر ئه و كێش����ه یه په رله مانتار سۆران عوم����ه ر په یوه ن����دی پێوه كردین و ئێمه ش لیژنه م����ان پێكهێن����اوه ب����ۆ رونكردنه وه و به ده ستهێنانی زانیاری و گه یشتن به ئه نجام له سه ر ئه و كێشه یه . به اڵم به پێی مه رجی یاسایی پێویس����ت بو ئه م سكااڵیه واژوی س����كااڵكاری له س����ه ر بوایه چونكه واژۆی

سكااڵكاری له سه ر نیه ".

ناوب����راو ره خنه ی ئه وه ش����ی گ����رت كه زۆربه ی ئه و یاس����ایانه ی ك����ه له په رله مان ده رده چ����ن له باره ی مافی م����رۆڤ "وه ك پێویس����ت جێبه جێ ناكرێن و هاواڵتیانیش

وه ك پێویست ئاشنای یاساكان نین". س����ه باره ت به و پرس����یاره ی كه زۆرجار تۆمه تب����اران ب����ۆ ماوه یه كی درێ����ژ به بێ له به ندینخانه كان، راده گیرێن دادگاییكردن زی����ا بترۆس وێ����ڕای ئ����ه وه ی به گرفتێكی رونیش����یكرده وه گ����ه وره ی وه س����فكرد، كه "ئه مه ش پێش����لكاری ماف����ی مرۆڤه و هاواڵتی هه یه سێ چوار ساڵه كه یسه كه ی به الیه كدا نه خ����راوه و یه كالنه بۆته وه ، بۆیه راس����پارده مان داوه ت����ه ئه نجومه نی بااڵی دادوه ریی و داوامان لێك����ردون كه به زویی

ئه م كێشه یه چاره سه ر بكه ن". به رامبه ر پێش����ێلكاریش بونی له باره ی

لێدانی س����وكایه تیكردن و رۆژنامه نوسان و كه مئه ندامان له پایته ختی هه رێم، سه رۆكی ده سته ی مافی مرۆڤ رایگه یاند، "ئێمه به ر له س����ه ندیكاش ئاماژه مان به و پێشێلكاریه ك����ردوه ك����ه به رامب����ه ر رۆژنامه نوس����ان ئه نجام����دراون و باس����مان له وه ك����ردوه كه راپه ڕاندن����ی له كات����ی رۆژنامه نوس����ان كاره كانی����ان روبه روی ئه ش����كه نجه و لێدان ده بنه وه و زیندانی ده كرێن و تا ئێس����تاش به یاس����ای س����زادانی عێراق����ی دادگای����ی ده كرێ����ن، له كاتێكدا پێویس����ته كه به پێی یاسای ژماره 35ی ساڵی 2007 مامه ڵه یان

له گه ڵدا بكرێت".زی����ا بت����رۆس ئه وه ش����ی راگه یان����د كه له ئه نجومه ن����ی دادوه ریی ئه وان داوای����ان ك����ردوه دادگایه كی تایبه تمه ن����د دابنرێت به دادگاكانی تێك����ه ڵ به رۆژنامه نوس����ان و

دیك����ه نه كرێت، چونكه مافیان ده خورێت و به قانون����ی س����زادانی عێراق����ی له گه ڵیان

ده جوڵێنه وه كه ئه مه ش هه ڵه یه . له باره ی پێشێلكاریش به رامبه ر به ژنان، ناوب����راو وتی، "له هه ندێك ش����وێن رێژه ی پێش����ێلكاری و خۆسوتاندن و كوشتنی ژنان به رزبۆت����ه وه و له هه ندێك ش����وێنیش وه ك

كۆیه و ئاكرێ هه ر بونی نیه ". هاوكات س����ه رۆكی ده سته كه دان به وه دا ده نێت ك����ه دۆخی كرێكارانی بیناس����ازی "خراپ����ه و رۆژان����ه له س����ه ر كاره كانی����ان ده كه ون����ه خ����واره وه و گی����ان له ده س����ت داوای����ان ده س����ته كه یان بۆی����ه ده ده ن، له س����ه ندیكا كرد كه رێنمایی ده ربكه ن بۆ ئه و كرێكاره بیانیانه ی كه له ده ره وه دێنه هه رێمی كوردس����تان". چونك����ه به گوته ی ئه و به رپرس����ه ی مافی م����رۆڤ زۆربه یان

به كارده هێنرێن و بازرگانییان پێوه ده كرێت، "به تایبه ت هه ندێ����ك له ئافره تان له ئێران و له واڵتانی دیكه ده خرێنه ناو واڵتی ئێمه بۆ نائاشنایه كلتورێكی ئه مه ش له شفرۆشی،

به كۆمه ڵگه ی ئێمه ".شه ڕی دیله كانی چاره نوس����ی له باره ی ناوخۆش ئ����ه و به رپرس����ه ی مافی مرۆڤ به ئاوێنه ی راگه یاند كه "چه ند سكااڵیه كمان بۆ هاتوه و هه موشی الی ئێمه یه ك كه یسه به ناوی كه یسی بێس����ه رو شوێنانی شه ڕی ناوخۆ، كه چاره نوس����یان نادی����اره . ئێمه س����كااڵكانمان به رزكردۆت����ه وه ب����ۆ الیه نه په یوه ندیداره كان و داوای پێدانی زانیاریمان كردوه ده رباره ی چاره نوس����ی ئه و بێسه رو شوێنانه ، به اڵم تا ئێستا هیچ زانیارییه كمان به ده ست نه گه یش����توه و هه ركاتێكیش هه ر

شتێكمان ده ستكه وت، باڵویده كه ینه وه ".

"ره‌وشی‌مافی‌مرۆڤ‌له‌هه‌رێم‌له‌ئاستێكی‌خراپدایه"‌

ئه و رۆژه رۆژێكی گه وره یه و شۆڕشێكی

پیرۆز بو له دژی گه نده ڵی و نادادی و

سته مكاری

ئا: شوان حەمە

لەکاتێکـــدا کۆبونەوەکانـــی جنیـــفـ دو بـــۆ کۆتایهێنان به شـــەڕی ناوخۆی سوریا شکســـتیهێنا، کوردانی ڕۆژئاوا به بەشـــداری نەتـــەوەو گروپـــە ئاینزا جیاوازەکان سێ کانتۆنیان له ناوچەکانی عەفرین و کوبانی و جەزیرە ڕاگەیاند. لەم دیدارەدا ســـینەم محەمەد هاوسەرۆکی ئەنجومەنی گەلی ڕۆژئاوای کوردستان و ئەندامی دەســـتەی بڵند، تیشکدەخاتە ســـەر ئایندەی کانتۆنەکان و هەڵوێستە باشـــوری جەماوەریەکانی سیاســـی و کوردســـتان و هەڵوێســـتی پێشوه ختی ئەمریکیەکان ســـەبارەت پەیڕەوکردنی سیســـتەمی خۆســـەری له ڕۆژئـــاوای

کوردستان.

ئاوێنـــە: له ئێســـتادا ســـێ کانتـــۆن کۆبانـــی و عەفریـــن و له هەرێمەکانـــی جەزیـــرە ڕاگەیه نـــراوە. ئایا ئایندەی

کانتۆنەکان به کوێ دەگات؟سینەم محەمەد: پاشەڕۆژی کانتۆنەکان بونیادنانی سیســـتەمێکی خۆســـەری هاوبەشـــی دیموکراتـــە کـــە کـــورد و عەرەب و ئەرمەنی و ئیسالم و مەسیحی و یەزیدییـــە. بەکورتی هەمـــو نەتەوەو ئاینزاکانی رۆژئاوای کوردستان پێکەوە بەشدارن له خۆبەڕێوەبردن و بەدیهێنانی سیســـتەمی دەخوازیـــن ئاشـــتی. خۆســـەری نەک تەنها بـــۆ ڕۆژائاوای کوردســـتان، بەڵکە بۆ هەمو ســـوریاو بکرێت. پەیڕەو ناوەڕاست خۆرهەاڵتی دەمانەوێت فیکری کالسیکی حوکمڕانی تێکبدەین و ســـەرلەنوێ لەسەر بناغەی سیســـتەمێکی خۆســـەری دیموکراتی

بونیادی بنێینەوە.ئاوێنـــە: له نێـــوان هـــەردو کانتۆنـــی کوبانـــی و جەزیـــرەدا به درێژایی زیاتر له سەد و پەنجا کیلۆمەتر دەیان گوندی عەرەبـــی هـــاوردە هەن! له باشـــوری کوردســـتان ئەزمونی ســـەرنەکەوتوی هەیە؟ دابڕاوەکانمان ناوچە کەرکوک و

ئێوە دەتانەوێت به کوێ بگەن؟گوندە لەنێـــوان محەمـــەد: ســـینەم عەرەبیەکاندا هەندێک گوندی کوردیش وەک خۆیـــان ماون. ئێمـــە ئاگادارین بەشـــێک لـــەو عەرەبانـــە مەیلیان بۆ بـــەرەی نوســـرەو هێـــزە ئیســـالمیە تونـــدڕەوەکان هەیـــە، ئاگاداریشـــین زۆربەی ئەو ئۆتۆمبێله بۆمبڕێژکراوانەی له سنورەکانی ئێمە دەته قێنرێنەوه لەو گوندانەوە بۆمبڕێژ دەکرێن. بەاڵم، ئێمە نامانەوێ شەڕی کورد و عەرەب بکەین. له ئێستادا ســـێ کانتۆن هەن و هەرسێ کانتۆنەکەش بەدەست کوردەوەن، هەمو ڕەنگە بەشدارن. ئاینزاکانیتر نەتەوەو

له داهاتـــودا بتوانین کانتۆنەکان لەیەک یەکگرتویان ئەنجومەنێکـــی بدەیـــن و

لێدروست بکرێت.ئاوێنـــە: کاریگەری پارتـــی کرێکارانی کوردســـتان و پارتی دیموکرات لەسەر

دۆخی ڕۆژئاوا له چ ئاستێکدایە؟

ســـینەم محەمەد: پەکەکەو پارتی دو پارتی کوردین. گرنگ ئەوەیە کاریگەری ئەرێنی لەســـەر دۆخی ڕۆژئاوا دابنێن. ئێمە دڵمان دێشـــێت لەکاتێکدا دوازدە کەتیبەی دروستکراوی ئەم واڵت و ئەو واڵت شـــەڕی ئێمە دەکەن، ســـنوری باشوری کوردستانمان لێدابخرێت و ڕێگە له هاتنەناوەوەی خۆراک و پێداویســـتیە

پزیشکیەکان بگیرێت. ئاوێنە: کۆنگـــرەی نەتەوەیی له هەولێر

بەکوێ گەیشت؟ســـینەم محەمەد: کۆنگرەی نەتەوەیی له بنەڕەتدا بـــۆ کۆکردنەوەی کوردانە.

بۆ یەکخستنی هەڵوێست و دروستکردنی هاوپەیامیی کـــوردە. به بڕوای ئێمە تا نەبێت، یەکهەڵوێست یەکدەنگ و کورد کۆنگرە ســـەرکەوتو نابێت. له ئێستادا بەڕێز ئۆجەالن نامەیەکی بۆ ســـەرۆکی هەرێم ناردوە، دەڵێم ســـەرۆکی هەرێم نـــەک ســـەرۆکی پارتـــی! پێویســـتە ســـەرۆکی وەک بارزانـــی مەســـعود هەرێمێکی کـــوردی رەفتار بکات نەک تەنها وەک سەرۆکی پارتی. ئومێدمان وایە وەاڵمی بارزانی بۆ ســـەرۆک ئاپۆ له بەرژەوەنـــدی گەلی کورد و کۆنگرەی

نەتەوەییدا بێت.ئاوێنە: له شەڕەکانی نێوان " یەپەگە" لەالیەک و نوســـرەو داعش لەالیەکیتر، چەندین گەنجی باشـــوری کوردســـتان بەناوی ئیســـالمی تونـــدڕەو کوژراون. هەســـتی تۆ چییە کاتێـــک دو گەنجی کورد بەهۆی ئایدیۆلۆجیای جیاوازەوە

یەکتر دەکوژن؟ســـینەم محەمەد: بەر لەوەی وەاڵمی پرســـیارەکە بدەمـــەوە دەمەوێت بڵێم کە ئێمە شـــانازی به گەلی باشـــورەوە دەکەیـــن. ئێمە پشـــتیوانی و کۆمەکی ســـلێمانی و هەڵەبجـــەو هەولێرو هەمو بیرناچێت. کوردســـتانمان باشـــوری بۆ وەاڵمی پرســـیارەکەت دەڵێم ئێمە دڵمان ژان دەکات کاتێک دەبیســـتین گەنجێکـــی کورد له باشـــوەرەو هاتوەو نوســـرەو چەکدارەکانـــی لەگـــەڵ داعشـــدا گەنجەکانی ڕۆژئاوا دەکوژن و ناوچەکانمان وێران دەکەن. ئێمە ئازار یان هەڵەبجەیی گەنجێکـــی دەچێژین هەر ناوچەیەکی تری باشـــور بێت بۆ کوشتنی کوردی ڕۆژئاوا. ئێمە نازانین ئەو چەکدارەی شەڕمان لەگەڵ دەکات عەرەبه یان چیچانییە یان کوردە. بەاڵم دەزانیـــن ئەو هاتوە ئێمـــە دەکوژێت. بەگوێرەی ئەو زانیاریانەی الی ئێمەیە ڕێـــژەی گەنجە کوردەکانی باشـــوری ئیســـالمییە له ڕیزەکانی کوردســـتان توندڕەوەکانـــدا له زیادبوندایـــە. دیارە مـــن ناتوانـــم زانیـــاری زیاتـــر بدەم بـــەاڵم، داواکارم له حکومەتی هەرێمی کوردستان ، له میدیاکانی باشورو هەمو الیەن و کەســـانی پەیوەندیدار کاربکەن بۆ ڕێگرتن له هاتنـــی گەنجی کورد بۆ

کوشتنی کورد له ڕۆژئاوا.ئاوێنـــە: باســـی میدیـــات کـــرد، تا چەند ئـــاگاداری میدیاکانی باشـــوری

کوردستانن؟ سینەم محەمەد: ڕەنگە وەک پێوسیت ئـــاگادار نەبین بـــەاڵم دەزانین قەناتی ڕوداو ئەجەندایەکـــی گڕێـــدراوەو دژی ئێمـــە کاردەکات. هەواڵـــی ناڕاســـت باڵودەکاتەوە. بۆ نمونە پێش نزیکەی دو مانگ وتیان گوایە ســـاڵح موسلیم ڕایکردوەو عەبدولکەریم عومەر جێگەی

گرتوەتەوە، ئـــەو هەواڵەش بەتەواوی ناڕاست بو. هەر میدیایەک بەو شێوەیە کاربکات ڕاســـتگۆیی خۆی لەدەســـت

دەدات. ئاوێنـــە: پەیوەندیەکانتـــان لەگـــەڵ

واڵتانی دراوسێ چۆنە؟ســـینەم محەمـــەد: ئێمە پێشـــوازی له هەڵوێســـتی ئەرێنـــی هـــەر واڵتێک دەکەین قبوڵمـــان بکات. بەاڵم ئەوەی قبوڵمان نەکات ئێمەش قبوڵی ناکەین. هەڵوێستی حکومەتی ئێرانی و حکومەتی عێراقی باشـــن، بەهەرحـــاڵ نەبونەتە بەربەســـت. کاتێک ســـنوری باشوری کوردســـتانمان لێ داخـــرا حکومەتی عێراقـــی دەروازەیەکی بـــۆ کردینەوە. بەاڵم هەڵوێستی تورکیا دوژمنکارانەیە، تورکیا سنوری بۆ توندڕەوی ئیسالمی خستوەتە سەرپشـــت تا شەڕی ئێمە

بکەن. ئاوێنە: کێشـــەی نێوان ئێوەو ئەمریکا

چییـــە؟ بۆچـــی ئەمریکا ئێـــوە قبوڵ ناکات؟

ســـینەم محەمەد: ڕەنگە ئەمریکا ئێمە وەک دژەکاری کاپیتالیـــزم ببینێـــت. پەیڕەوکردنی سیســـتەمی خۆســـەری هەرگیز دژی ئەمریـــکا نییە. به بڕوای ئێمە ئەو سیســـتەمە بـــۆ خۆرهەاڵتی ناوەڕاســـت له هەمو سیستەمەکانی تر گونجاوترە. ئایا بۆ دەبێت سیســـتەمی کانتۆنی بۆ سویســـرا حەاڵل بێت بەاڵم بـــۆ ئێمە حەرام بێت؟ بەهەرحاڵ ئێمە هیوادارین گۆڕانکاری ئەرێنی بەســـەر

هەڵویستی ئەمریکیەکاندا بێت.

بارزانی بەرپرسیاریەتی

سەرۆکی هەرێمێکی

کوردی له ئەستۆدایەنەک تەنها

سەرۆکی پارتی!

فاشیزم و جیاوازی

یەکێـــک لـــەو ئەرگومێنتانـــەی کە بـــوون و نەبوونی تێـــزەی بەرامبـــەر فاشـــیزم ڕوبـــەروی ببینـــەوە، ئـــەو قســـەکردن دەڵێت. کـــە بۆچوونەیە دەکوژێت و جیاوازییەکان له فاشـــیزم، دەیشارێتەوە، بەو مانایەی کە چەمکی فاشـــیزم چەمکێکی گشـــتییە و وەک پۆڵـــی پێچەوانەی چەمکـــە تایبەتی و وردەکان دەردەکەوێت و ڕێز دانانێت بۆ ئەو شـــەبەنگە جیاوازانەی کە دەشێت بوونیان کۆمەاڵیەتیـــدا له کایەیەکـــی هەبێت. له ڕاستیدا ئەم بۆچوونە »کە تاکە ئەرگومێنتێکە دژ به تێزی فاشیزم بێت« قســـەکردن شایەنی بینیبێتم و لەســـەر ژمارەیەک هەڵەی زۆر گەورە و شـــوبهاندنی زۆر سەتحی دامەزراوە کە

لێرەدا هەندێکیان کورتدەکەمەوە.1. ئـــەم تێزەیە وا له دونیا دەڕوانێت هەرکاتێک قســـەمان له فاشـــیزم کرد، ئیتر ناتوانین قســـە لەســـەر جیاوازی بکەین، کە قسەشمان لەسەر جیاوازی کرد ناتوانین قســـە لەســـەر فاشیزم بـــەوەدا له خۆرهـــەاڵت هێزی بکەین. جیـــاواز هەیە کەواتە فاشـــیزم بوونی نییـــە، بەوەدا له کوردســـتان یەکێتی و گۆڕان و پارتی و یەکگرتوو و ... هتدمان هەیە، ئیدی قسەکردن لەسەر فاشیزم، جیاوازی ئـــەم هێزانە دەشـــارێتەوە، ئەمانە هێـــزی رەنگاورەنگن و بوونیان خۆی دەلیله کە فاشـــیزم بوونی نییە. ئـــەم تێزەیـــە وا له دونیـــا دەڕوانێت وەک ئـــەوەی لەســـەردەمی نازییەت و ئەڵمانیـــا، له ئیتالیـــا و فاشـــییەتدا جیـــاوازی نەبووبێـــت. وەک ئـــەوەی بشـــێت یان بکرێـــت کۆمەڵگایەک یان قۆناغێک یـــان بوونێک بەبێ جیاوازیی هەبێـــت، وەک له ئەڵمانیـــا و ئیتالیای فاشـــییەتدا نازییـــەت و ســـەردەمی کۆمەڵگایەکی خاڵی له جیاوازیی حاکم له هەموو شتێکدا، یەکســـان بووبێت، تەبا و ڕێکەوتوو لەســـەر فاشیزم. لەو ســـاتەدا کە نازییەت له ئەڵمانیا دێتە ســـەر کار، ئەڵمانیا النکـــەی دەیەها هێزی سیاســـی و فیکرییـــە، بێئەوەی ئەو جیاوازییانە رێگربن له سەرهەڵدانی فاشیزم له هەناوی کۆمەڵگای ئەڵمانیا و ڕاکێشـــانی ملیۆنەهـــا مـــرۆڤ بۆ ژێر تـــۆڕ و تەپکەکانی خـــۆی. گەر بوونی جیاوازی ئەرگۆمێنێت بێت دژ به بوونی فاشـــیزم، ئـــەوکات دەبێت فاشـــیزم بوونی قۆنـــاغ و ســـەردەمێکدا له هیچ نەبووبێت، چونکـــە جیاوازی له هەموو هەیە، بوونـــی قۆناغێکدا ســـەردەم و له هەمـــوو کۆمەڵگایەکدا بوونی هەیە. به بڕوای من تـــەواو به پێچەوانەی ئەم ڕاکێشانی فاشیزم مەنتیقییەوە، هەڵە جیاوازییە بۆ پله هـــەرە ڕەهاکانی، بۆ جیاکردنەوەیەکـــی سەرتاســـەریی، بۆ گەیاندنـــی جیاوازیـــی به پلەیـــەک کە هیچ هاوبەشـــێکی ئینســـانی له نێوان جیاوازەکاندا بەدی نەکرێت. فاشـــیزم ڕاکێشانی جیاوازییە بۆ پلەی راسیزم، بۆ پلـــەی پۆڵینی بایۆلـــۆژی له نێوان »مـــن« و »ئەویـــدی« دا. فاشـــیزم ئەوەیە هێزێک یان شوناسێک نەتوانێت بەبێ دروســـتکردنی وێنەیەکی دوژمن، وێنەیەکـــی حەیوانـــی له ئەویدی خۆی پێناســـە بکات، وەک وێنەی جووەکان الی نازیـــزم، وەک وێنـــەی کافر الی تاڵیبانەکان، وەک وێنەی شـــیعە الی وەهابییەکان، وەک وێنەی بەهائییەکان الی شـــیعە، وەک وێنـــەی کورد الی تورک... واتە تێرمی فاشـــیزم، تێرمی تێڕامانـــە له سروشـــتی جیاوازییەکان، نـــەوەک تێرمی الدان و ســـڕینەوە بێت له بینینی جیاوازییەکاندا. فاشیزم »وەک سیستم« نەوەک پێچەوانەی جیاوازی نییە، بەڵکو ئەو رەفتار و هێڵکێشـــان و خـــۆ دوورگرتن و خـــۆ دیاریکردن و خۆ پێناسەکردنانەیە کە هێزە جیاوازەکان له فـــەزای پەیوەندییەکانیاندا دەیگرنە

بەر.2. ئەم بۆچوونە وا سەیری جیاوازیی دەکات، وەک ئەوەی کاتێک قســـەمان له جیـــاوازی کـــرد، ئـــەوکات قســـە له لێکچوون ناکرێت، کاتێکیش قسەمان له لێکچوون کرد ئیتر قســـە له جیاوازی

زادەی بۆچوونـــە ئـــەم ناکرێـــت. تێگەیشتنێکی ســـەتحی و میکانیکییە، کـــە جیـــاوازی وەک دۆخێکی موتڵەق وەردەگرێـــت. له ئاســـتی فەلســـەفیدا تـــەواو گرێـــدراوی پرســـی جیاوازی پرسی شـــوناس، هاوجووتی، ترازان و هیگڵیدا له دیالەکتیکی هاوشـــێوەییە. جیاوازیی هیچ نییە جگە له ســـاتێکی لـــە وەک یەکی و هاوشـــێوەیی، ترازاو جیاوازی ئەو ئەگـــەرە ناوەکییەیە کە هەڵیگرتووە، له ناوخۆیدا شوناســـێک ئەو پارادۆکسە ناوەکییەیە کە وادەکات شوناســـێک بجوڵێـــت و پێچەوانەکەی خۆی دروســـتبکات. ئەنتـــی تێز الی هیگڵ بەشێکی ناوەکی »تێز«ـە، واتە »لێکچوو«یەکی لەتبوونـــی جیاوازی پێشـــترە کـــە دژەکەی خـــۆی له ناو الی بەرهەمدەهێنێتـــەوە. خۆیـــدا هیـــگڵ، جیـــاوازی لەتبوونێکی ڕەها و یەکســـەرە نییە بەڵکو ناکۆکی ناوەکی پێشـــینەیە«. »یەکێتییەکـــی نـــاو دوورکەوتنـــەوەی شوناســـێکە لەوەی پێشـــووی« »هاوجووتـــی چیتـــر ســـەرەتایی« وەک »هارمۆنییەتـــی خۆی بژی. نەک هەر ئەوە، خواســـتی گەڕانەوە بۆ لێکچوون بەشێکی گرنگی دیالەکتیکە. دیالەکتیکی هیگڵی کاتێک لەسەر ســـێ النەی »تێز ـ ئەنتی تێز ـ ســـنتێز« ئیشـــدەکات، واتە لەسەر تەوەری ســـێ النـــەی »لێکچـــوون ـ جیاوازی ـ لێکچـــوون« دەجوڵێتەوە. »دوا لێکچوونیـــش ـ واتە ســـنتێز« لێکچوونێکـــی داخراو نییـــە، دەرگای جیاوازیی هەمیشە دەرگایەکی کراوەیە، ســـنتێزهیچ نییە جگە له ســـاتێک کە کرانەوەیەکـــی ئەبـــەدی له هەناویدایە، بێئەوەی هیچ کات بگاتە ئەو ســـاتەی شـــوناس بۆ هەمیشـــە لەگەڵ خۆیدا هاوجـــووت و تەبابێتـــەوە، واتـــە بێ

ئەگەری جیاوازی بژی.لەســـەدەی بترازێیـــن، له هیـــگڵ بیســـتدا دۆلۆز فەیلەســـوفی گەورەی جیاوازییەکانـــە. دۆلۆز بـــاوەڕی بەوە نەبوو کە جیاوازی کارێکی به دیالەکتیک و تێزی ناکۆکییەوە هەبێت، جیاوازییەکان له بەرەنجامـــی ترازانـــی شوناســـێکی ئەســـڵی لەخۆی بەرهەم نایەن، بەڵکو جیهان له پرۆســـەی گۆڕانی بەردەوامی خۆیـــدا، جیاوازیـــی بەرهەمدەهێنێت، بێئەوەی جیاوازییەکان زادەی دژایەتی شوناسێک بن بۆ خۆی یان بۆ ئەویدی. جیاوازییەکان ئاماژە نین بۆ لەتبوونی هیچ له بنەڕەتدا پێشینە، یەکێتییەکی ماهیییەتێکـــی یەکگرتوو بوونی نییە، لێـــرەدا دۆلـــۆز وەک نیتشـــە باوەڕی بەوەیـــە کە خودی جیـــاوازی به مانای لێکنەچوون و دووبارەنەبوونەوە نایەت،

5(416( سێشه ممه 2014/2/18کوردستانی

به‌ختیار‌عه‌لی‌ده‌ینوسێت

ستەمی خۆرهەاڵتی و ستەمی خۆرئاوایی »فاشیزم وەک سنتێز«

سینەم محەمەد هاوسەرۆکی ئەنجومەنی گەلی ڕۆژئاوای کوردستان بۆ ئاوێنە:

ڕێژەی گەنجەکانی باشوری کوردستان لەڕیزی ئیسالمییە توندڕەوەکانی سوریادا لەزیادبوندایە

19»»

هەڵوێستی حکومەتی ئێرانی و حکومەتی

عێراقی باشن، کاتێک سنوری باشوری کوردستانمان لێ داخرا حکومەتی

عێراقی دەروازەیەکی بۆ کردینەوە، بەاڵم هەڵوێستی تورکیا

دوژمنکارانەیە

گەر بوونی جیاوازی ئەرگۆمێنێت بێت

دژ به بوونی فاشیزم ئەوکات دەبێت فاشیزم له هیچ

قۆناغ و سەردەمێکدا بوونی نەبووبێت، چونکە جیاوازی

له هەموو سەردەم و قۆناغێکدا بوونی هەیە، له هەموو

کۆمەڵگایەکدابوونی هەیە چەند گه ریالیه کی کورد له رۆژئاوای کوردستان

سینەم محەمەد

ئا: هاوكار حسێن

به رپرسانی ئه مریكا 8 ساڵ له مه وبه ر نه خشه رێگه ی پێشخستنی هه رێمی

كوردستانیان له روی سیاسیی و ئابوری و ئه منیه وه پێشنیازكردوه و پێیانوابوه

یه كه مین هه نگاو كه پێویسته به و ئاراسته یه دا بنرێت "دادگاییكردنی به رپرسه گه نده ڵه كانه "، هه روه ك پێیانوایه سیستمی ئابوری هه رێم

له الیه ن هه مان ئه و كه سانه وه قۆرخكراوه كه سیاسه تیان قۆرخكردوه .

نهێن���ی به ڵگه نامه یه ك���ی به پێ���ی ده س���ت وێنه یه كی ك���ه ویكیلیك���س، ئاوێن���ه كه وت���وه ، له س���اڵی 2006-ه وه عێراق و ئه مریكیه كان���ی دیپلۆمات���كاره هه رێمی كوردستان چه ندین پێشنیاریان ب���ۆ به هێزبون���ی هه رێمی كوردس���تان له شێوه ی نه خشه رێگه یه كدا خستوه ته ڕو، ورده كاریی ئه و نه خشه رێگه یه ش���یان بۆ

حكومه تی ئه مریكا رونكردوه ته وه . ل���ه و به ڵگه نامه یه دا كه س���اڵی 2006 ئه مریكیه كان���ه وه به رپرس���ه له الی���ه ن نوسراوه و پێشنیاره كانیان بۆ پێشخستنی بواری ئابوری و سیاسیی و ئه منی هه رێم خستوه ته ڕو، هاتوه ، "ئه مریكا ده توانێت هان���ی حكومه تی هه رێمی كوردس���تان بدات بۆ گرتنه به ری چه ند رێوشوێنێك، ب���ه اڵم ده بێ���ت ئ���ه وه ی له بیربێت كه یه كێتی و پارتی به رهه ڵس���تی هه ر جۆره چاكس���ازییه ك ده كه ن ك���ه ببێته هۆی سیاس���یی و ده س���ه اڵتی كه مكردنه وه ی

ئابورییان".ناو ورده كاریه كان���ی له چوارچێ���وه ی نه خشه ڕێگه كه دا، به الی ئه مریكیه كانه وه یه كه می���ن هه نگاو كه پێویس���ته بنرێت

بریتی���ه ل���ه "دادگاییكردنی به رپرس���ه گه نده ڵه كان". دواتر دێنه س���ه ر ئه وه ی به ئاراس���ته ی هه نگاوبنرێت پێویس���ته "دانانی ده س���تورێكی وا ك���ه گه ره نتی مافه كان���ی ت���اك ب���كات و دامه زراندنی س���ه ربه خۆ، دادوه ری سیس���تمێكی رێگه دان به بونی ئۆپۆزس���یۆنی سیاسیی كاریگ���ه ر له به رامبه ر یه كێت���ی و پارتی ، راگه یان���دن، ئ���ازادی گه ره نتیكردن���ی به خش���ینی ده س���ه اڵت به ئه نجومه ن���ی

پارێزگاكان".ناو له باس���كردنی هێزه سیاسیه كانی هه رێمی كوردستانیش���دا باس���یان له وه كردوه كه "مه س���عود بارزانی ده سه اڵتی به س���ه ر به هێزت���ره زۆر مه رك���ه زی حزبه كه یدا كه كه متر ده رفه تی مشتومڕو ناڕه زایه ت���ی تێدا ده بینرێ���ت به به راورد

له گه ڵ تاڵه بانی و حزبه كه ی ". به ڵگه نامه كه دا دیك���ه ی له به ش���ێكی ئاماژه دراوه به وه ی كه "سیستمی ئابوری هه رێ���م له الیه ن هه مان ئه و كه س���انه وه قۆرخك���راوه كه سیس���تمی سیاس���یان سامانێكی بونی سه ره ڕای قۆرخكردوه . گرنگ���ی ژێ���ر زه وی ، ب���ه اڵم هه رێم���ی كوردستان به ده ست گرفته كانی بێكاری و

نه بونی سوته مه نیه وه ده ناڵێنێت".ده قی به ڵگه نامه که :

06BAGHDAD4768 : ئای دیكوردس���تان: هه رێم���ی باب���ه ت: مه سه له كان، سه ركرده كان، هه نگاوه كانی

به ره وپێشچونس���ه رچاوه : باڵیۆزخان���ه ی ئه مری���كا

له به غدابه رواری ناردن: 30ی كانونی یه كه می

2006پۆلێن: نهێنی

پوخته :هه رێمی كوردستان له چاو ناوچه كانی دیك���ه ی عێ���راق بوژان���ه وه به خۆیه وه وه به رهێنان���ی چاالكان���ه ده بینێ���ت و ده ره ك���ی و ته نان���ه ت گه ش���توگوزاری نێوده وڵه تیشی به گه ڕخستوه . به گشتیی هه رێمی كوردس���تان زۆر له ناوچه كانی دیك���ه ی عێ���راق ئارامت���ره ، له گ���ه ڵ ماده ی چه ك و به قاچاغبردنی ئه وه شدا هۆشبه رو چه كدار له سه ر سنوری ئێران به دیده كرێن، هه روه ها بونی په كه كه ش گرژیه كانه به رده وامی س���ه رچاوه یه كی له گ���ه ڵ توركی���ا. ئه مری���كا ده توانێت هانی حكومه ت���ی هه رێم بدات بۆئه وه ی هه ن���گاوی راس���ته قینه بنێ���ت له دژی گه نده ڵی و نیش���اندانی شه فافێتی زیاتر له بواری حكومڕانیدا. ئێمه هه وڵه كانمان چڕده كه ینه وه بۆ یارمه تیدانی حكومه تی هه رێم و به غدا له مه سه له ی كۆنترۆڵكردنی س���نوره كان له پێن���او كه مكردن���ه وه ی قاچاخچێتی . ئه مه یه كێكه له و زنجیره شیكاریانه ی كه تیمی ئاوه دانكردنه وه ی هه رێمی���ی ئه مریكا بۆ پارێزگانی عێراق

ده یكات.

مه سه له سیاسیه كانله الیه ن هه ردو هه رێمی كوردس���تان پارتی دیموكراتی كوردس���تان و حزبی كوردس���تانه وه نیش���تمانی یه كێت���ی قۆرخك���راوه ، ك���ه مانگ���ی ش���وباتی 2006، ه���ه ردو حكومه تی س���لێمانی و حكومه تی بونه یه كیانگرته وه و هه ولێر هه رێمی كوردستان. ئه م یه كگرتنه وه یه هه ندێك سه رئێش���ه ی به دواوه ده بێت و به ته واوه تیش كام���ڵ نیه . هه ریه كه یان به جی���ا وه زاره ته كان���ی وه ك ناوخ���ۆو دادوه ری دارای���ی و پێش���مه رگه و

به بنه ما پابه ندب���ون به ڕێ���وه . ده به ن دیموكراتیه كان و مافی مرۆڤ به تایبه تی ئاس���ته ناگاته راگه یان���دن، ئ���ازادی

ستاندارده كانی خۆرئاوا.

مه سه له ئابورییه كانبه ب���ه راورد كوردس���تان هه رێم���ی له گ���ه ڵ باق���ی ناوچه كان���ی دیك���ه ی به رده وامدایه و له بوژان���ه وه ی عێ���راق، به شێوه یه كی چاالك كه رتی وه به رهێنانی ده ره كی و گه ش���توگوزاری نێوده وڵه تی به گه ڕخستوه . له گه ڵ ئه وه شدا سیستمی ئابوری هه رێم به ه���ۆی مه ركه زیه تێكی خراوه ته س���ه رو بارگرانی بۆماوه ییه وه له الیه ن هه مان ئه و كه سانه وه قۆرخكراوه كه سیستمی سیاس���یان قۆرخكردوه . س���ه ره ڕای بون���ی س���امانێكی گرنگی ژێ���رزه وی ، به اڵم هه رێمی كوردس���تان به ده س���ت گرفته كانی بێكاری و نه بونی س���وته مه نیه وه ده ناڵێنێ���ت. له ماوه ی چه ن���د مانگ���ی راب���ردودا، چه ندی���ن س���لێمانی له پارێزگای خۆپیش���اندان به هۆی نه ب���ون و خراپی خزمه تگوزاریه به ش���ه ناوخۆیه كانی س���ه ره تایه كان و زانكۆو موچه رویانداوه ، كه به گش���تیی له الیه ن گه نجان و ژنان و مامۆس���تایان و رێكخراوه كان���ی كۆمه ڵگه ی مه ده نیه وه

ئه نجامدراون.

ئاسایش له چاو به گشتیی كوردستان هه رێمی ناوچه كانی دیكه ی واڵت زۆرێك ئارامتره ، هێزه ئه منیه كانی كورد كه پێشمه رگه و داموده زگاكانی ئاسایشن واڵت ده پارێزن. خه ڵكی ده توانن ماڵه كانیان جێبهێڵن و به بێ ترس روبكه نه سوپه رماركێته كان. له گه ڵ ئه وه ش���دا هێش���تا قاچاخچێتی

به چه ك و ماده ی هۆش���به رو هاتوچۆی ئێران س���نوری له س���ه ر چه كداره كان به رده وام���ه ، هه روه ها بون���ی په كه كه س���ه رچاوه ی كوردس���تاندا له هه رێمی توركیا. له گه ڵ ته نگژه كانه به رده وامی ئه گ���ه ری پێكدادانی چه ك���داری له گه ڵ توركی���ا له ئارادای���ه ، به تایبه تی له به ر رۆشنایی ئه و راپۆرتانه ی كه باس له وه ده ك���ه ن توركیا ده خوازێ���ت هه نگاوی راس���ته وخۆ بگرێته ب���ه ر له س���ه ر ئه و هاتنه ناوه وه ی مه سه له یه و هه ڕه ش���ه ی ب���ۆ ده كات كوردس���تان هه رێم���ی هێرشكردنه س���ه ر په كه كه . له مه ودای دوردا، ئه م په یوه ندیه ئارامه ی ئێستای نێوان یه كێتی و پارتی سه رده كێش���ێت ب���ۆ پێكدادانی چه ك���داری وه ك چۆن

له رابردودا وابو.

یاریزانه سیاسیه سه ره كیه كانج���ه الل تاڵه بانی ، س���ه رۆك كۆماری عێراق و س���كرتێری گش���تیی یه كێتیه و مه س���عود بارزانیش س���ه رۆكی هه رێم و سه رۆكی پارتیه ، هه مو كه سێكی دیكه به جۆرێ���ك له جۆره كان له ژێ���ر ركێفی ئه م دو پیاوه دان. هه رێمی كوردس���تان له الیه ن حكومه تی هه رێمی كوردستانه وه به ڕێوه ده برێ���ت كه له ژێر ده س���ه اڵتی مه س���عود بارزانی و نێچیرڤ���ان بارزانی برازاو زاوایدایه . ئه نجومه نی پارێزگاكان له ساڵی 2005 دامه زران له ژێر گوشاری ئه مری���كا، ب���ه اڵم ده س���ه اڵتی كه میان هه یه و س���یخناخكراون به وانه ی له الیه ن

حزبه وه دامه زرێنراون. مه سعود بارزانی ده سه اڵتی مه ركه زی زۆر به هێزت���ره به س���ه ر حزبه كه یدا كه كه متر ده رفه تی مش���تومڕو ناڕه زایه تی تێ���دا ده بینرێ���ت به ب���ه راورد له گ���ه ڵ

تاڵه بانی و حزبه كه ی .

كۆمێنت: هه نگاوه رێتێچوه كانی به ره وپێشچون

ئه مریكا ده توانێ���ت هانی حكومه تی هه رێمی كوردستان بدات بۆ گرتنه به ری ب���ه اڵم ده بێ���ت ئ���ه م رێوش���وێنانه ، ئه وه ی له بیربێت ك���ه یه كێتی و پارتی به رهه ڵس���تی هه ر جۆره چاكسازییه ك ده كه ن كه ببێته ه���ۆی كه مكردنه وه ی

ده سه اڵتی سیاسیی و ئابورییان:دادگاییكردنی به رپرسه گه نده ڵه كان و دانانی ده س���تورێكی وا ك���ه گه ره نتی دامه زراندنی ب���كات و ت���اك مافه كانی س���ه ربه خۆ، دادوه ری سیس���تمێكی رێگه دان به بونی ئۆپۆزسیۆنی سیاسیی كاریگه ر له به رامب���ه ر یه كێتی و پارتی ، گه ره نتیكردن���ی ئ���ازادی راگه یان���دن، به ئه نجومه نی ده س���ه اڵت به خش���ینی توان���ای به جۆرێ���ك پارێ���زگاكان به رزكردن���ه وه ی داه���ات و خه رجكردنی بودجه یان هه بێت، رێگه دان به رێكخراوه ناحكومیه كان و رێكخراوه كانی كۆمه ڵگه ی مه ده نی بۆ كاركردن دور له ده ستێوه ردانی حكومه ت���ی هه رێم و یه كێت���ی و پارتی ، كه ركوك و مه س���ه له ی چاره سه ركردنی به گوێره ی دیكه جێناكۆكه كانی ناوچه ماده ی 140ی ده س���تورو به شێوه یه كی ش���ه فاف و ئاشتیانه كه تێیدا مافه كانی گشت پێكهاته و گروپه ئیتنیه كانی دیكه

له به رچاوبگیرێت. ئێمه ده توانین هانی حكومه تی هه رێم قانونی و به وه ی چوارچێوه یه كی بده ین رێكوپێك په ره پێبدات بۆ پێشخس���تنی سیس���تمێكی تایبه ت و وه به رهێنان���ی ئاب���وری و بانكی كاریگ���ه ر. ده ركردنی نێوده وڵه ت���ی گونج���اوی یاس���ایه كی تایب���ه ت به نه وت و گاز ك���ه كۆك بێت له گه ڵ یاسای نیشتمانیدا. كۆتاییهێنان به قۆرخكاری گرێبه س���ته كان و مه سه له یه كێتی و له الیه ن دیك���ه ئابورییه كانی چوارچێوه یه كی داڕش���تنی پارتیه وه ، قانون���ی و رێكوپێ���ك بۆ پێشخس���تنی هه رێمی كوردس���تان هاوش���ان له گه ڵ

به هێزكردنی یه كگرتویی عێراقدا. قاچاقخچێتی له گه ڵ مامه ڵه كردن بۆ به رده وامده بی���ن ئێم���ه نایاس���ایی ، له دروس���تكردنی بنكه س���ه ربازیه كانی سه ر سنور و پش���تیوانیكردنی پۆلیسی س���نوری و گومرگ���ی نیش���تمانی . بۆ كه مكردن���ه وه ی ئه گ���ه ری پێكدادان���ی چه ك���داری له گه ڵ توركیا، پێویس���ته هانی حكومه تی هه رێم بده ین بۆئه وه ی ك���راوه بێ���ت ب���ه روی وه به رهێنان���ی توركی���اداو به جۆرێ���ك مامه ڵه له گه ڵ په كه كه دا بكات كه نیگه رانیه ره واكانی كه مكردنه وه ی له به رچاوبگرێت. توركیا مه ترس���ی ره واندنی ش���ه ڕیش له نێوان یه كێتی و پارتی ده كه وێته سه ر ئیراده ی خۆیان بۆئه وه ی به رژه وه ندیه حزبیه كان بكه نه قوربان���ی به رژه وه ندیه بااڵكان و

سیستمێكی دیموكراتی قبوڵبكه ن.

تایبه‌ت(416( سێشه ممه 662014/2/18

ئه مریكا پێشنیاز ده كات "به رپرسه گه نده ڵه كان"ی هه رێم دادگایی بكرێن"ئابوری‌‌هه‌رێم‌هه‌مان‌ئه‌و‌كه‌سانه‌‌قۆرخیانكردوه‌‌كه‌‌سیاسه‌تیان‌پاوانكردوه‌"

سه ره ڕای بونی سامانێكی گرنگی ژێرزه وی ، به اڵم

هه رێمی كوردستان به ده ست گرفته كانی

بێكاری و نه بونی سوته مه نیه وه

ده ناڵێنێت

ئا: جوتیار شه ریف

مه كۆی شاره زوری بزوتنه وه ی گۆڕان ماوه ی چه ند مانگێكه كێشه و

ناكۆكی تێكه وتوه و دابه شبون به سه ر دو گروپدا، گروپی یه كه م به "قۆرخكار" ناوده برێن و گروپی

دوه میش به به ره ی "ناڕازی "، ته نانه ت ناكۆكیه كان گه یشتونه ته ئاستێك "شه ڕی ده سته ویه خه ی " تێكه وتوه .

هه ڵسوڕاوی دیاری قه زای شاره زورو كاندیدی ژماره 22ی هه ڵبژاردنی پێشو، سۆران عومه ر، له گروپی ناڕازییه كانه و له باره ی ئه و ده نگۆیانه وه به ئاوێنه ی ڕاگه یان����د، "گرفته كانم����ان له گ����ه ڵ گروپی به رامبه ر بۆ پێش هه ڵبژاردن هه وڵده ده ن ئ����ه وان ده گه ڕێت����ه وه و ل����ه ده وری خۆی����ان رازی خه ڵك����ی كۆبكه نه وه ، بۆئ����ه وه ی له هه ڵبژاردنه ناوخۆییه كان����ی بزوتن����ه وه ی گۆڕاندا ئاماده ی����ی ده ربچ����ن و هه رخۆی����ان نین و پۆسته كان ده ستاوده ستكردنی ئاماری ده س����تكاری پێناوه شدا له م له به رژوه ندی ك����ردوه ئه ندامانی����ان

خۆیان". س����ۆران ئام����اژه ب����ه وه ش ده كات "هیچ گرفته كانیان كه ش����اردنه وه ی ناكات، به بزوتنه وه ك����ه خزمه تێ����ك له الیه ن هێنده ی ڕاب����ردودا له ماوه ی دژایه تیمان مه كۆكه وه تری باڵه كه ی ئه كرێت، هێن����ده له الیه ن حیزبه كانی ت����ره وه دژایه تیمان نه ك����راوه "، ئه و كێش����ه كانمان ك����ه نایش����ارێته وه "ش����ه ڕی گه یش����توه ، به ئاس����تێك ده سته ویه خه "ی لێكه وتوه ته وه ، "بۆیه ئێمه ڕاپۆرتێكی 14 خاڵیمان نارد بۆ رێكخه ری گش����تی بزوتنه وه ی گۆڕان، ژوری په یجوری ، ژوری یاسایی و ژوری ڕۆژنامه وانی ، ب����ه اڵم ژوری په یجوری ك����ه له جێگای مه كته ب ڕێكخس����تنی به ڕاپۆرتێك����ی ت����ره ، حیزبه كان����ی 11خاڵ����ی وه اڵمی ئێمه ی����ان دایه وه ، سه رنجمان له سه ر وه اڵمه كه بێ الیه ن نه بونی سه ره وه یه ، ته نانه ت پێیانوتم

داوای لێبوردن بكه ". له به رامبه ر قسه كانی سۆران عومه ر، به رپرسی مه كۆی شاره زور، شاخه وان ره ئوف ئاماده نه بو لێدوان له وباره یه وه بدات و به ئاوێنه ی راگه یاند، "ئاماده نیم

هیچ لێدوانێك بده م له وباره وه ، چونكه هیچ كێشه یه ك بونی نیه ".

به چه ند په یوه ندیمانكرد ه����اوكات ئه ندامێك����ی تری گروپ����ی ناڕازییه وه

كه له ڕابردودا به نیازی جیاكردنه وه ی مه كۆ بون، ئه وان راستی گرفته كانیان پشتڕاستكرده وه ، به اڵم وتیان "ژوری په یجوری ئاگاداری كردوین لێدوان بۆ

هیچ ده زگایه كی راگه یاندن نه ده ین".ش����ه ماڵ خۆیش����یه وه ، له الی����ه ن عه بدولوه فا، به رپرسی ژوری په یجوری بزوتن����ه وه ی گۆڕان بون����ی گرفتێكی

ش����اره زور له مه كۆی له وش����ێوه یه ی ره تنه كرده وه ، به اڵم له بری باسكردنی گرفته كه پێش����نیاری بۆ ئاوێنه كرد

خه ریكی بابه تی تر بێت.

مه كۆی شاره زوری بزوتنه وه ی گۆڕان شه ڕی ده سته ویه خه ی تێده كه وێت

مه کۆی شاره زوری بزوتنه وه ی گۆڕان فۆتۆ: ئاوێنه

ژوری په یجوری ئاگاداری كردوین لێدوان بۆ هیچ

ده زگایه كی راگه یاندن نه ده ین

7 (416( سێشه ممه 2014/2/18 عێراق

پرۆفایل

ئا: بارام سوبحی

به تۆمه تی ئه ندامێتیان له حیزبی به عسی هه ڵوه شاوه یاخود ئه ندامێتیان له یه كێك ل���ه ده زگا داپڵۆس���ێنه ره كانی به ع���س (442( پاڵێوراوی لیس���ته جیاوازه كان له هه ڵبژاردن���ی پارله مان���ی عێراق دور ده خرێنه وه ، كه ژماره یه ك پارله مانتاری ئه م خوله و خولی پێشوی پارله مانیشی تێدایه . دورخراوه كان پێیانوایه مه رامی هه یه ، بڕیاره كانه وه له پش���ت سیاسی ده س���ته ی لێپرس���ینه وه و دادپه روه ری عێراقی���ش رایده گه یه نێت پش���تیان به

(12( ملیۆن به ڵگه نامه به ستوه .

ده سته ی لێپرسینه وه و دادپه روه ری كه پێشتر ناوی "ده سته ی ریشه كێشكردنی وردبینیك���ردن دوای ب���و، به ع���س" له دۆس���یه كانی زیاتر له ده هه زار كه س ك���ه خۆیان بۆ خولی نوێ���ی پارله مان )450( نزیك���ه ی پااڵوت���وه ، عێ���راق پاڵێ���وراو دورده خات���ه وه ، له كاتێك���دا زیاتر هه ڵبژاردنه كاندا پێشوی له خولی

له )500( پاڵێوراو دورخرانه وه .لێپرس���ینه وه و ده س���ته ی وته بێژی دادپ���ه روه ری به ختیار قازی ، رایگه یاند له ك���ۆی ن���اوی )10293( ك���ه س كه خۆیان بۆ هه ڵبژاردنی پارله مانی عێراق پااڵوتوه و ره وانه ی ده سته كه یان كراوه ، تائێستا ته نها وردبینكردنی ناوی هه زار پاڵێوراو ماوه . له و ژماره یه ش تائێستا (442( پاڵێوراو رێكاره كانی ده سته كه له هه ڵبژاردنه ك���ه ده یانگرێت���ه وه و دورده خرێنه وه "له كاتێكدا له هه ڵبژاردنی ش���ه ش له ك���ۆی )2010(دا س���اڵی ه���ه زار پاڵێ���وراو )560( پاڵێوراویان

دورخرانه وه ".

هه ڵبژاردنی )4/30( رۆژی بڕیاروایه خولی نوێی پارله مان���ی عێراق ئه نجام بدرێت، بۆ ئ���ه م هه ڵبژاردنه ش نزیكه ی زیاتر هاوپه یمانێتی و ق���ه واره و )200)له ده هه زار پاڵێوراو ركابه ری له س���ه ر به ده ستهێنانی )328( كورسی پارله مان ده ك���ه ن. هه ڵبژاردنه كه ش به لیس���تی نیمچه كراوه و به سیستمی سانتلیگۆی

هه مواركراو ئه نجام ده درێت.به وت���ه ی ق���ازی له م���اوه ی رابردودا نزیك���ه ی )12( ملی���ۆن به ڵگه نام���ه ی پێش���وی رژێم���ی داموده زگاكان���ی به عس���یان پێگه یشتوه ، كه تایبه تن به ئه ندامانی حیزبی به عس و ئه و كه سانه ی داپڵۆس���ێنه ره كانیدا ل���ه داووده زگا كاریانك���ردوه ، هه ر ئ���ه وه ش وایكردوه بڕی���اری دورخس���تنه وه ی ژماره ی���ه ك پارله مانتاری ئه م خوله و خولی پێشوی پارله مان ب���ده ن، له كاتێكدا له رابردودا به هۆی له به رده ست نه بونی ئه و به ڵگانه رێگه یان پێدراوه به ش���داری هه ڵبژاردن

بكه ن.لیس���تی موته حی���دون ك���ه له الیه ن ئوسامه نوجه یفی سه رۆكی پارله مانه وه سه رۆكایه تی ده كرێت و پێگه ی به هێزیان پارێ���زگای نه ینه وایه ، تائێس���تا )13( پاڵێوراویان به رێكاره كانی ده س���ته ی له هه ڵبژاردن كه وت���وه و لێپرس���ینه وه

دورده خرێنه وه .پارله مانت���اری لیس���تی موته حیدون ت���ه اڵڵ خوزه ی���ر زه وبه ع���ی ، پێیوایه دورخس���تنه وه ی ئه و ژماره پاڵێوراوه ی سیاس���ی "مه رامێك���ی لیس���ته كه یان له پش���ته ". له هه مانكاتیش���دا ده سته ی لێپرسینه وه و دادپه روه ری به وه تۆمه تبار ده كات كه كه وتۆته ژێر فش���اری الیه نه

فه رمانڕه واكانه وه .

زه وبه ع���ی جه خت ل���ه وه ده كاته وه له ناو ئه و كه س���انه ی كه له لیسته كه یان ئه م پارله مانت���اری دورخراونه ت���ه وه ، خوله و خولی پێش���وی پارله مانیش���ی تێدای���ه ، به اڵم ئاماده نه ب���و ناوه كانیان ئاشكرا بكات، به هۆی ئه وه ی له ئێستادا ل���ه دادگای تێهه ڵچون���ه وه س���كااڵیان تۆمارك���ردوه و چاوه ڕوان���ی دوا بڕیاری دادگا له باره ی دورخستنه وه یان ده كه ن. "باڵوكردن���ه وه ی ده ڵێ���ت زه وبه ع���ی ناوی ئه و كه س���انه له ئێس���تادا وه كو ناوزڕاندنیانه ، بۆیه ناوه كانیان ئاش���كرا

ناكه ین".لیستی عێراقیه ی نیشتیمانی كه ئه یاد عه الوی س���ه رۆك وه زیرانی پێش���وتری )23( ده كات س���ه رۆكایه تی عێ���راق پاڵێوراوی به هۆی رێكاره كانی ده سته ی دورخستنه وه یان بڕیاری لێپرسینه وه وه

له هه ڵبژاردن بۆ ده رچوه .پارله مانتاری لیس���تی عێراقیه سالم پاڵێ���وراوی )23( رایگه یان���د دل���ی بڕیاری دورخستنه وه یان لیس���ته كه یان بۆ ده رچوه ، كه دیارترینیان سه ركرده ی سه اڵحه دین له پارێزگای لیس���ته كه یان پارله مانتاری عه بدولجه بارو ش���ه عالن پێش���وی خه ڵكی ئه نبار وه ساب شاكر و رازگری نهێنی بزوتنه وه ی ویفاق له به غدا

عه بدولستار بایره .له دژی رێكاره كان ناوبراو به بۆچونی پارله مانتارانی ئێس���تاو پێشو ئاماژه ی "زاڵبونی تایفه گه رایی سیاس���یه به سه ر حكومه تیش ده س���ته كه دا، بڕیاره كانی ئه و كه س���انه س���زا ده دات كه هاوڕای

بۆچونه كانی نه بون".پارله مانت���ار ش���ه عالن عه بدولجه بار دورخ���راوه كان و له پاڵێوراوه یه كێك���ه به وته ی خۆی رۆژێك له رۆژان الیه نگری

به عس نه بوه . ئه و ل���ه )2003 - 2010( ناحیه ی دیجله ی س���ه ر به ڕێوه ب���ه ری به قه زای س���امه ڕا بوه ، له هه ڵبژاردنی ك���ه پارێزگاكانیش���دا ئه نجومه ن���ی س���اڵی رابردو ئه نجامدرا سه رۆكایه تی لیس���تێكی ك���ردوه و توانیویان���ه پێنج پارێ���زگای له ئه نجومه ن���ی كورس���ی سه اڵحه دین و سه رۆكایه تی ئه نجومه نه كه

به ده ستبهێنن.ته نه���ا رایده گه یه نێ���ت ش���ه عالن، به ڵگه ی���ه ك ك���ه له س���ه ری هه بێ���ت گرته یه كی ڤیدیۆیه كه به مۆبایل له كاتی دانیش���تنێكی ئاس���ایدا تۆمارك���راوه و )2006( س���اڵی ب���ۆ مێژوه ك���ه ی ده گه ڕێت���ه وه . له و گرته یه دا ش���ه عالن ده ڵێ "خۆزگه سه دام له رۆژێكی دیكه دا له س���ێداره بدرایه نه وه كو یه كه م رۆژی

جه ژنی قوربان".دورخس���تنه وه ی پارله مانتاره ئ���ه و به بڕیارێكی سیاس���ی ده زانێت نه وه كو قانون���ی ، به هۆكاری ئ���ه وه ی "چه ندین سیاس���ه تمه داری دیك���ه ش به فه رم���ی لێدوانیان بۆ میدیاكان داوه و ره خنه یان رۆژی له یه كه م سه دام له له سێداره دانی جه ژندا گرتوه ". هه روه ها ده ڵێت "له ناو نوسینگه ی سه رۆك وه زیران و فه رمانده ی گش���تی هێزه چه كداره كاندا ژماره یه ك به عس���ی هه یه ، كه چ���ی له رێكاره كانی

ده سته ی لێپرسینه وه ریزپه ڕكراون".س���ه باره ت به وه ی له ناو ئه و ملیۆنان به ڵگه نام���ه نوێی���ه ی ك���ه ده س���ته ی لێپرسینه وه باسیده كات، به ڵگه ی نوێ له سه ر ش���ه عالن هه یه ، ده ڵێت "مایه ی سه رس���وڕمانه دوای ده س���اڵ )12(

ملیۆن به ڵگه نامه ی نوێ ده ربكه ون".له الی���ه ن خۆیه وه ئه ندام���ی لیژنه ی لێپرسینه وه و دادپه وه ری قه یس شه زه ر رایده گه یه نێت، ده سته كه یان لیژنه یه كی ح���ه وت كه س���ی هه ی���ه و لێكۆڵینه وه ل���ه و كه س���انه ده كات ك���ه گومانیان لێده كرێت و تۆمه تیان له سه ره ، ته نانه ت چاوپێكه وت���ن له گه ڵ ئه و كه س���انه ش ده كه ن ك���ه دورده خرێنه وه و وتیش���ی "بڕیاره كانی ئه و لیژنه یه ش به ده نگدانه و

بڕیاری تاكه كه سی نییه ".

ئا: ئاوێنه

به هۆی ناكۆكیه كانی نێوان هه ردو حكومه ت���ی هه رێم و ناوه ند له س���ه ر بودجه ی تائێس���تا نه وت، پرس���ی ئه مس���اڵی عێراق په سه ند نه كراوه . هاوپه یمانی كوردستانی رایده گه یه نێت ئه گه ری رێكه وتن له س���ه ر پرس���ی پارله مانتارێك���ی هه ی���ه . ن���ه وت عێراقیش رایده گه یه نێت ناوه ند دژی خواس���ته كانی كورد نی���ه له باره ی نه وت و بودجه ی پێشمه رگه وه ، به ڵكو قانوندا له چوارچێ���وه ی ده یه وێ���ت

رێكبخرێن.

ئه نجومه نی وه زیرانی عێراق رۆژی (2014/1/15( به ب���ێ ره زامه ن���دی وه زیره كورده كان، بودجه ی س���اڵی ره وان���ه ی په س���ه ندكردو )2014)پارله مانی عێراقی كرد، به اڵم به هۆی ناكۆكی نێوان الیه نه سیاسیه كانه وه به تایبه ت���ی ناكۆكی نێ���وان هه رێم و ناوه ند له سه ر پرسی نه وت تائێستا بودجه ی ئه مساڵ په سه ند نه كراوه .

لیس���تی س���ه رۆكی جێگ���ری هاوپه یمانی كوردس���تان موحس���ین س���ه عدون، رایگه یاند دانوستانه كان له باره ی پرس���ی نه وته وه گه یشتۆته هه یه ئه گه ری كۆتایی و قۆناغه كانی له كۆبونه وه ی نێوان حكومه تی هه رێم و ناوه ندا كه بڕیاروایه له م هه فته یه دا رێكه وتنی بگه ن���ه بدرێ���ت ئه نجام كۆتای���ی ، به وه ش ده توانرێت بودجه

په سه ند بكرێت.دیارترین خاڵه ناكۆكیه كانی نێوان هه رێ���م و ناوه ن���د له باره ی پرس���ی نه وته وه یه حكومه تی عێراق داواده كات هه نارده كردنی نه وتی هه رێم له ڕێگه ی نه وتی به بازاڕكردن���ی كۆمپانی���ای عێراق "س���ۆمۆ"وه بێ���ت و )%17( بیانیه كانیش نه وتیه كرێی كۆمپانیا كه له كوردس���تان كارده كه ن له سه ر به ش���ه بودجه ی هه رێمی كوردستان بێت. هه رێمیش رۆژانه )400( هه زار

به رمیل نه وت هه نارده بكات.ده ستوری س���ه عدون، به بۆچونی ماف���ی داوه ته هه رێ���م و پارێزگاكان حكومه ت���ی له گ���ه ڵ به هاوبه ش���ی نه وتی خۆیان ناوه ندی سیاس���ه تی خۆی سیاس���ه ته ش ئ���ه و هه بێت،

هه نارده ك���ردن و له به رهه مهێن���ان و دانان���ی داهاته ك���ه ی له خه زێنه كه ی حكومه ت���ی ناوه ندی���دا ده بینێته وه . س���ه باره ت به وه اڵم���ی حكومه ت���ی هه رێمیش بۆ داواكارییه كانی به غدا، س���ه عدون ده ڵێ "هه رێم به پێویستی ده زانێت لیژنه یه كی هاوبه ش هه بێت له نێوان هه ردوالدا بۆ سه رپه رش���تی كاری كۆمپانیای س���ۆمۆو چاودێری

به رهه م و هه نارده ی نه وتی هه رێم".بودج���ه ی )2014( عێراق بڕه كه ی (174.6( ترلیۆن دیناره و به ش���ی گه وره ی بۆ كه رتی وزه و ئاسایش���ه . س���اڵی بودجه ی له كاتێكدایه ئه وه

(138( ترلیۆن دینار بوه .ب���ه بودج���ه گه یش���تنی دوای پارله م���ان، رۆژی )2/11( لیس���تی له كۆبون���ه وه ی قان���ون ده وڵه ت���ی پارله مان كش���انه وه ، به هۆی ئه وه ی تاوتوێكردن���ی بودج���ه نه خراب���وه به رنام���ه ی كاری پارله مان���ه وه . بۆ چاره سه ركردنی ناكۆكیه كانیش رۆژی عێراق پارله مانی (2/13( سه رۆكی ئوس���امه نوجه یفی ، كۆبونه وه یه كی داخراوی له گ���ه ڵ وه فدی حكومه تی هه رێ���م و ناوه ند و س���ه رۆكی كوتله و لیژنه كانی پارله مان له باره ی گه یشتن بودج���ه ی له ب���اره ی به رێكه وت���ن ئه مس���اڵه وه ئه نجامدا، به اڵم به هۆی رێكنه كه وتن���ی نێوان ئه و الیه نانه وه كۆبونه وه ی به دواخس���تنی بڕیاریدا پارله مان ب���ۆ كاتێكی نادیار تاوه كو ئه و كاته ی الیه نه كان ده گه نه رێكه وتن

له سه ر په سه ندكردنی بودجه .جێگری سه رۆكی لیستی هاوپه یمانی هه رێمی ره تیده كاته وه كوردس���تان كوردس���تان یه ك به رمیله نه وتیشی هه نارده كربێ���ت و ده ڵێت "ته حه دای هه ر كه س���ێك ده كه م وابڵێیت، كێ به ڵگه یه ك���ی له وباره ی���ه وه هه یه با بیخات���ه ڕو". س���ه رباری به رده وامی ناكۆكیه كان و نه گه یشتن به رێكه وتن، به اڵم سه عدون گه شبینه به وه ی كه هه رێم و ناوه ند له س���ه ر پرسی نه وت

ده توانن بگه نه رێكه وتن.هه رچه نده به شێك له پارله مانتاران ره خنه له دواكه وتنی په س���ه ندكردنی بودجه ی ئه مساڵ ده گرن، به اڵم به پێی له به رده س���تدان زانیارییانه ی ئ���ه و له ماوه ی ده ساڵی رابردودا تائێستا

حكومه تی عێ���راق بودجه ی له كاتی خۆیدا په سه ند نه كردوه .

به بۆچونی ئه ندامی لیژنه ی دارایی پارله مانی عێراق عه بدلحسێن یاسری ، دواكه وتنی په س���ه ندكردنی بودجه ی ئه مساڵ زیانی زۆری به ئابوری عێراق گه یاندوه و بوه ته ه���ۆی دواكه وتنی جێبه جێكردنی پڕۆژه كانیش. له باره ی داواكارییه كانی هه رێمی كوردستانیش ب���ۆ پێدان���ی موچه ی پێش���مه رگه و پ���اره ی كۆمپانیا نه وتیه كان له الیه ن حكومه تی به غداوه ، یاس���ری ده ڵێت ئ���ه و "حكومه ت���ی فیدراڵ���ی دژی س���ه رنجی به ڵكو نیه ، داواكارییانه له س���ه ر ش���ێوازی جێبه جێكردنیان

هه یه ".هه رچه نده به شێك له پارله مانتاران پێیانوایه ناكۆكیه كانی نێوان هه رێم و ناوه ن���د بۆت���ه ه���ۆی دواكه وتن���ی ب���ه اڵم بودج���ه ، په س���ه ندكردنی پارله مانتاران باس به شێكی دیكه ی له وه ده كه ن له ئێس���تادا هه ر الیه نه و سه رقاڵی بابه تێكه ئه وه ش وایكردوه

په سه ندكردنی بودجه دوابكه وێت.ئه ندامی لیژنه ی دارایی حه س���ه ن به یات���ی ئاماژه ب���ه وه ده كات كوتله سیاس���یه كان بۆ تێپه ڕاندنی بودجه هۆكاره كه ش���ی نی���ن، هاوده ن���گ "هاوپه یمانی ئه وه ی بۆ ده گێڕێته وه نیشتیمانی س���ه رقاڵی ئاماده كارییه ب���ۆ هه ڵبژاردنی پارله مان، لیس���تی كۆبونه وه كانی بایكۆتی موته حیدون پارله مانی كردوه ، به هۆی دواكه وتنی په سه ندكردنی بودجه وه عێراق رۆژانه

دوچاری زیان ده بێته وه ".له الیه ن خۆیان����ه وه پارله مانتاره ش����یعه كانی الیه نگ����ری حكومه ت داواده كه ن بودجه به و ش����ێوه یه ی ل����ه حكومه ته وه هاتوه په س����ه ند دوانه خرێ����ت. چیت����ر بكرێ����ت و له وباره ی����ه وه ئه ندام����ی لیژن����ه ی كینانی ئه میر پارله م����ان قانونی رایده گه یه نێت وه ك����و هاوپه یمانی نیش����تیمانی یه كهه ڵوێستن له سه ر په سه ندكردنی بودجه به و شێوه یه ی له حكومه ته وه هاتوه ، به پێویستی ده زانێت ته نها بڕگه ی دیاریكردنی پت����رۆدۆالر هه مواربكرێت����ه وه و له یه ك دۆالره وه بۆ پێنج دۆالر زیاتر

بكرێت.

سه‌فای‌‌بودجه‌دوای ساڵێك زیاتر له بێ وه زیری ، كرایه وه زیری دارایی و س���ه ره تای كاره كانیشی به دروس���تكردنی قه ی���ران له گه ڵ هه رێم و هه ڕه شه ی كه مكردنه وه ی به شه بودجه ی هه رێ���م و نه ناردنی موچه ی كوردس���تان

ده ستپێكرد: سه فائه دین سافی .د. س���ه فائه دین محه مه د عه بدولحه كیم موس���ا سافی س���اڵی )1957( له به سره له دایكب���وه ، س���اڵی )1987( له زانكۆی كوه یت به كالۆریۆس���ی له قانون هێناوه ، له قاهیره ش ماس���ته رو دكتۆرای له بواری قانوندا هێناوه . له ماوه ی سااڵنی )1982 - 2005( وه كو پارێزه رو راوێژكاری قانونی له ژماره یه ك كۆمپانیای عه ره بی و جیهانی چالك له بواره كانی بازرگانی و پیشه سازی

كاریكردوه .له گه رم���ه ی ،)2013/3/1( رۆژی خۆپیش���اندانی عه ره به سوننه كان و له ناو ئه نب���اردا، خۆپیش���انده رانی ئاپ���ۆرای د.رافی���ع عیس���اوی وه زی���ری دارای���ی له پۆسته كه ی له كاركێش���انه وه ی ده ست راگه یاند، به هۆی سوربونیش���ی له س���ه ر ئه و هه ڵوێس���ته ی و نه گه ڕانه وه ی بۆ سه ر كاره كه ی ، مالیكی عه لی شوكری وه زیری پالندانان كه له سه ر پشكی ره وتی سه در ئ���ه و پۆس���ته ی وه رگرتب���و به وه كاله ت ك���رد به وه زی���ری دارای���ی . ئه نجومه نی رۆژی له كۆبون���ه وه ی عێ���راق وه زیرانی (16 /12 /2013(دا، بڕیاریدا به راسپاردنی سافی بۆ به ڕێوه بردنی پۆستی وه زاره تی

دارایی به وه كاله ت له بری شوكری .ئه س���تێره ی به ختی س���افی ل���ه دوای س���اڵی )2003( و روخانی رژێمی به عس رۆیش���ت و چه ندین ب���ه ره و هه ڵكش���ان پۆس���تی جیاوازی وه رگ���رت. به جۆرێك هه ر له و س���اڵه دا له الی���ه ن ئه نجومه نی حوكمه وه كرای���ه ئه ندامی ئه و لیژنه یه ی بۆ ئاماده كردنی نوس���ینه وه ی ده ستوری عێ���راق پێكهێنرا. س���اڵی دواتریش بوه ئه ندامی لیژنه ی دامه زرێنه ری هاوپه یمانی یه كگرتوی عێراقی ش���یعه كان. له ئایاری (2005 - 2006( ب���وه وه زی���ری ده وڵه ت نیش���تیمانی ب���ۆ كاروب���اری كۆمه ڵه ی له حكومه ت���ی راگ���وزه ر ك���ه ئیبراهی���م جه عفه ری س���ه رۆكایه تی ده ك���رد. هه ر له و س���اڵه دا بوه ت���ه ئه ندام���ی لیژنه ی ئاماده كردن و داڕش���تنه وه ی ده س���توری

هه میشه یی عێراق.س���ه رۆكی دامه زرێن���ه رو س���افی توێژینه وه و ب���ۆ به س���ره یه دامه زراوه ی لێكۆڵین���ه وه و گه ش���ه پێدان، هه روه ه���ا دوو كتێب���ی چاپكرا وو چوار توێژینه وه ی هه یه كه یه كێكی���ان له باره ی تاوانه كانی چه كی كیمیاییه له قانونی نێوده وڵه تیدا. له ئایاری )2006( تاوه كو كانونی یه كه می (2010( وه زیری ده وڵه ت بوه بۆ كاروباری پارله م���ان. له به رئه وه ی وه زیری ده وڵه ت ب���وه ، بۆیه زۆرج���ار ب���ۆ پڕكردنه وه ی وه زیر. كراوه ته به وه كاله ت پۆس���ته كان بۆ نمونه له نیس���انی )2007( تا شوباتی (2009( بوه ت���ه وه زیری داد به وه كاله ت. له ش���وباتی )2008( تا ئ���ازاری )2009( گرێبه س���ته لیژنه ی بوه ت���ه س���ه رۆكی ناوه ندییه كان���ی س���ه ر ب���ه ئه میندارێتی له نیسانی وه زیران. ئه نجومه نی گش���تی (2008( ت���ا ئێس���تا س���ه رۆكی لیژنه ی ئاوه دانكردنه وه و خزمه تگوزاری پاڵپشتی

به سره یه .مالیكیدا كابینه كه ی له هه ردو س���افی وه زی���ری ده وڵه ت ب���وه ب���ۆ كاروباری پارله مان. دوای ئه وه ی فه الح س���ودانی گه نده ڵی له س���ه ر بازرگان���ی وه زی���ری له پۆس���ته كه ی الب���را، ناوب���راو چ���وه شوێنه كه ی و له حوزه یرانی )2009( تاوه كو كانونی یه كه می )2010( به وه كاله ت بوه وه زی���ری بازرگان���ی و ئه ندام���ی لیژنه ی

ئابوری له ئه نجومه نی وه زیران. نزی���ك و به كه س���ێكی له به رئ���ه وه ی مالیك���ی سه رس���ه ختی هه وادارێك���ی داده نرێت، بۆیه جگه له كاروباری وه زیری ، س���ه روكاریكردنی رێكخراوه كانیش���ی پێ س���پێردرا، به جۆرێك له ئ���ازاری )2012( بوه ته س���ه رۆكی دامه زراوه ی زیندانیانی

سیاسی به وه كاله ت.له دوای ئه وه ی كرای���ه وه زیری دارایی به وه كاله ت، سه ره تای كاره كانی به رستێك قه یران و كێش���ه و گرف���ت له گه ڵ هه رێمی ناوبراو چونكه ده ستپێكرد، كوردستاندا داوای پش���تیوانی له كه مكردنه وه ی به شه بودجه ی كوردستان له )17%( بۆ )%13( ناكۆكیه كانیش به هۆی هه روه ها ده كات. فه رمانبه رانی نه وته وه ، موچه ی له باره ی كوردس���تانی نه ناردو كوردستانی توشی

قه یرانێكی دارایی گه وره كرد.

)442(‌كاندید‌له‌هه‌ڵبژاردنی‌‌پارله‌مان‌دورده‌خرێنه‌وه‌ده سته ی لێپرسینه وه پشت به )12( ملیۆن به ڵگه نامه ده به ستێت

پارله‌مانتارێكی‌‌كورد:‌تائێستا‌هه‌رێم‌یه‌ك‌به‌رمیل‌نه‌وتی‌‌هه‌نارده‌‌نه‌كردوه‌

رێكاره كان له دژی پارله مانتارانی ئێستاو پێشو

ئاماژه ی زاڵبونی تایفه گه رایی

سیاسیه به سه ر بڕیاره كانی

ده سته كه دا، حكومه تیش ئه و

كه سانه سزا ده دات كه هاوڕای بۆچونه كانی نه بون

له ماوه ی ده ساڵی رابردودا

تائێستا حكومه تی عێراق بودجه ی له كاتی خۆیدا په سه ند

نه كردوه

ئا: شاهۆ ئه حمه د

له باره ی یاسای خانه نشینی كه ماوه یه ك له مه وبه ر له ئه نجومه نی

نوێنه رانی عێراق به زۆرینه ی ده نگی په رله مانتاران په سه ندكرا

په رله مانتارێكی كورد ده ڵێت "پێویسته هه رێمی كوردستان په یوه ستبێت به و یاسایه وه "

ئابوریناسێكیش ره خنه له یاساكه ده گرێت.

گۆڕانكارییه كانی ناو یاسا نوێیه كه ل����ه و یاس����ای خانه نش����ینیه ی ك����ه ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق به زۆرینه ی ده نگی ئه ندامانی په سندی كرد، هاتوه ، هه ر كه س����ێك ته مه نی 65 ساڵ بێت و خزمه تی 15 ساڵی هه بێت، به بڕی 400 هه زار دینار خانه نشین ده كرێت، به اڵم ئه و كه س����انه ی ته مه نیان له 65س����اڵ به ره و ژوره و خزمه تی 15 ساڵیان نیه ، ئه وا به پێی یاساكه ئه گه ر 11 ساڵ بو بڕی 150 هه زار دین����ار ده بێت، ئه گه ر 12س����اڵ بو 200 ه����ه زار دینار ده بێت، ئه گه ر 13س����اڵ بو 250ه����ه زار دینار ده بێت، ئه گه ر 14بو 350هه زار ده بێت، ئه گه ر 15ساڵیش به س����ه ره وه بو بڕی 400ه����ه زار دین����ار ده بێ����ت، له یه كێك له بڕگه كان����ی ئه و یاس����ایه هاتوه هه ر كه س����ێك ئه گه ر چه ند س����اڵ خزمه تی

له هه رێمی كوردستان هه بێت له عێراقدا خۆی خانه نشینكرد ئه وا ئه و خزمه ته ی هه رێم����ی كوردس����تانی ب����ۆ هه ژم����ار

ده كرێت، به پێچه وانه وه ش.س����ه باره ت به خانه نش����ینكردنی پله تایبه ته كانیش موچه ی خانه نشینه كانیان ل����ه 80% كه مكرایه وه بۆ ل����ه 25% كه به رێوه ب����ه ره وه زی����ر و په رله مانت����ار و

گشتیه كان و... هتد ده گرێته وه .

پێویسته هه رێم یاساكه جێبه جێ بكات

ئه ندامێك����ی ئه نجومه ن����ی نوێنه رانی عێراق رایده گه یه نێت پێویسته هه رێمی كوردستان په یوه ستبێت به و یاسایه وه ، چونكه له به رژه وه ندی كورددایه و خاڵی ئه رێنیی زۆری تێدایه بۆ خانه نشینه كانی هه رێمی كوردستان، د.بایه زید حه سه ن ئه ندام����ی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق له فراكس����یۆنی گۆڕان ب����ۆ ئاوێنه وتی "یاس����ایه كی زۆر باش����ه به تایبه تی بۆ خانه نشینه كانی هه رێمی كوردستان كه دادپه روه ریی تێدا كراوه ، بۆیه له س����ه ر حكومه تی هه رێمی كوردستان پێویسته ئه و یاسایه له هه رێمدا جێبه جێ بكات، له به رئه وه ی هه م به پێی ده ستور ده بێت جێبه جێی بكات، هه م ئێمه له هه رێمدا یاس����ایه كی تایبه ت به خانه نش����ینیمان نیه ". ناوب����راو ئاماژه به وه ده كات له و له په رله مانی كه خانه نشینی یاسایه ی

عێراق ده رچوه باس����ی خانه نش����ینیی پله تایبه ته كانی هه رێمی كوردس����تان ناكات، بۆیه حكومه تی هه رێم ده توانێت به یاس����ایه ك موچ����ه ی خانه نش����ینیی

پله تایبه ته كان رێكبخات.به اڵم له به رامبه ر ئه وه شدا ئه ندامێكی عێراق نوێنه ران����ی ئه نجومه نی ت����ری ئام����اژه ب����ه وه ده كات هی����چ ج����ۆره

هه رێمی حكومه تی له سه ر "ئیلزام"ێك كوردس����تان نی����ه بۆ ئه وه ی یاس����اكه جێبه ج����ێ كوردس����تان له هه رێم����ی دلێ����ر عه بدولقادر له مباره یه وه بكات، ئه ندام����ی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق له فراكس����یۆنی هاوپه یمانی كوردستان به ئاوێن����ه ی راگه یان����د "هه م����و ئ����ه و یاسایانه ی له به غدا ده رده چن حكومه تی

سه رپش����كه كوردس����تان، هه رێم����ی له جێبه جێكردن����ی یان نه كردنی ، به اڵم خه ڵكه له به رژه وه ندی یاس����ایه ی ئه و بكرێت، جێبه ج����ێ پێویس����ت ئ����ه وا ئێس����تا ئێمه داوا له حكومه تی هه رێمی كوردس����تان ده كه ین یاسای خانه نشین كوردستانه خه ڵكی له به رژه وه ندی كه

جێبه جێ بكات".

تێبینیمان له سه ر یاساكه هه یه ئه ندامێك����ی په رله مانی كوردس����تان رایده گه یه نێت ئه و یاسایه ی "خانه نشینی " ك����ه له په رله مان����ی عێ����راق ده رچ����و یاس����ایه كی باش����ه ، به اڵم ئێمه وه كو په رله مانتار تێبینیمان له س����ه ری هه یه د.شێركۆ جه وده ت ئه ندامی په رله مانی كوردس����تان له فراكسیۆنی یه كگرتو بۆ ئاوێنه وتی "یاس����اكه به گشتی باشه ، به اڵم ئێمه وه ك����و په رله مانتار تێبینی خۆم����ان هه یه كه ئه وی����ش په یوه ندی هه یه به ئیمتیازاتی پله تایبه ته كان، ئێمه ده مانه وێت له ئه وه نده ی دیاریكراوه كه له 80% كه مكراوه ته وه بۆ 25% له وه ش تریش خاڵێكی كه مبكرێت����ه وه ، زیاتر ئه وه یه له یاساكه خزمه تی )موجاهید( هه ژمار كراوه كه په یوه ندی به به غداوه هه یه ئێمه ده مانه وێت ئه وانه ی له رابردو پێش����مه رگه بون خزمه تیان بۆ هه ژمار

بكرێت".ناوب����راو جه خت ل����ه وه ش ده كاته وه

به پێ����ی ده س����تور ده بێ����ت هه رێم����ی كوردستان "ئیلزام"بێت به و یاسایه وه .

ئابوریناسێك ره خنه له یاساكه ده گرێت

پسپۆرێكی ئابوری سه ره ڕای به باش زانین����ی یاس����اكه ه����اوكات ره خنه ش له یاس����اكه ده گرێت، ئه می����ر ئه حمه د پسپۆری ئابوری به ئاوێنه ی وت "یاسای خانه نشینی كه له به غدا ده رچوه پێویسته هه رێمی كوردستانیش جێبه جێی بكات، ب����ه اڵم پێویس����ته دیاریكردنی ته مه نی كه سه كه له 65 ساڵه وه كه مبكرێته وه ب����ۆ ته مه نێكی كه متر، بۆ ئه وه ی زیاتر ده رچوانی به گه نجان و بدرێت ده رفه ت له جێ����گای په یمان����گاكان زانك����ۆ و به وه ش بكه ن خزم����ه ت به ته مه نه كان خواس����ت زۆر ده بێت به رهه میش زۆر ده بێ����ت له هه مانكاتی����ش ده بێته هۆی كه مبون����ه وه ی بێكاری����ی له بازاڕه كانی

هه رێمی كوردستان" .به جێبه جێكردنی س����ه باره ت ه����ه ر له هه رێم����ی خانه نش����ینی یاس����ای كوردستان ئاوێنه په یوه ندیكرد به دلێر تاری����ق وته بێ����ژی وه زاره ت����ی دارایی حكومه تی هه رێمی كوردس����تان، به اڵم ناوبراو، به بیانوی ئه وه ی ره شید تاهیر بری����كاری وه زاره ت����ی دارایی قس����ه ی له س����ه ر یاس����اكه كردوه ، ئاماده نه بو

هیچ لێدوانێك بدات.

ئا: ئاسۆ سه راوی

ته نزنوسێك، ئینته رنێته كه ی سلێمانی له خاوییدا به زوڵفی له یال به راورد ده كات،

شاره زایه كی ئه و بواره ش جه خت له وه ده كاته وه ، الیه نه په یوه ندیداره كانی

حكومه ت كه مترین چاودێرییان له سه ر كۆمپانیاكانی ئینته رنێت

هه یه "ئه گه ر سیستمی كۆمپانیایه ك به شی 5هه زار هێڵ بكات، پێویسته حكومه ت چاودێریی بكات و 10هه زار

هێڵی نه فرۆشرێ ، به داخه وه ئێستا ئه و چاودێرییه بونی نییه ".

به شێك له هاواڵتیان به به رده وام گله یی له خاویی هێڵه كان����ی ئینته رنێت ده كه ن، تا ده گاته ئه وه ی ته نزنوس����ێكی وه ك د. شێركۆ عه بدواڵ له نوسینێكدا بڵێ "زوڵفی له یال به قه ده ر ئینته رنێته كه ی س����لێمانی خ����او نیی����ه ". الیه ن����ی په یوه ندی����داری حكومه تی����ش له س����لێمانی ، جه خت له وه ده كاته وه ك����ه ب����ه رده وام كۆمپانیاكانی گازه ن����ده ی له گله ی����ی و ئینته رنێتی����ان

هاواڵتییان ئاگاداركردۆته وه . ئینته رنێتی هه مو هه رێم س����ێ گه وره

كۆمپانیا هێناوێتی به پێی به دواداچونه كانی ئاوێنه ، هێڵی ئینته رنێتی هه مو هه رێمی كوردس����تان، له س����ێ س����ه رچاوه وه به كێبڵ دێت، كه له رێگای ئه ویتریشیان له ئێرانه و دوانیان توركیاوه یه ، ئه و دوانه ی له رێگای ئێرانه وه هاتون هه ریه ك له هێڵه كانی السرد فایبر و ئای كیو نێتۆركه ، هه رچی هێڵی سێیه مه كه ن����ه ورۆز تیلیكۆمه له رێگای توركیاوه هاتوه ، شاره زای بواری ئینته رنێت رێباز كامی����ل كه هاوكات به رپرس����ی به ش����ی ماركێتین����ی كۆمپانیای كوردتێله ، ئاماژه به وه ده كات، كه هه ریه ك له و سێ گه وره كۆمپانیایه له ناوخۆی هه رێمدا ئینته رنێت به كۆمپانیاكان����ی تر ده فرۆش����نه وه ، ئه و )نیزام����ی به ش����ێوه ی كۆمپانییان����ه ش شێرین( سیستمی پشكداریی ، ئینته رنێت

به هاواڵتیان ده فرۆشنه وه .

نرخی مێگایه ك چه نده و چۆنیش ده فرۆشنه وه ؟

به پێی لێكدانه وه كانی ئه و ش����اره زایه ، هه ری����ه ك له و س����ێ گ����ه وره كۆمپانیایه نرخ����ی مێگایه ك له س����ه ر خۆی����ان كه م ده كه وێ����ت، ب����ه اڵم تێچون����ی گه یاندنی باڵوكردنه وه ی گوزاری����ه و ئه و خزم����ه ت به ناو ش����اره كانی كوردس����تان ئه و نرخه زی����اد ده كات، ئه وانیش ه����ه ر مێگایه ك

به نرخی جیاواز به كۆمپانیا ناوخۆییه كانی له نێوان ك����ه ده فرۆش����نه وه ئینته رنێت )50 – 70 – 80 $( ده بێ����ت، كۆمپانیا ناوخۆییه كانی����ش ه����ه ر مێگایه ك به پێی )سیس����تمی پش����كداریی ( ده فرۆشنه وه به نزیكه ی 12ك����ه س یان زیات����ر به پێی سیاسه تی فرۆشتنی كۆمپانیاكه به نرخی 30ه����ه زار دین����ار و زیاتری����ش، )به پێی رێكه وتنی نێوان كۆمپانیاكان و هاواڵتیان نرخه كه دیاری ده كرێت( ئه و ش����اره زایه ده ڵێ����ت "به و ج����ۆره هێڵ����ی ئینته رنێت خاو ده بێته وه ، كه یه ك مێگا به زۆرترین خه ڵك بفرۆشرێت هه موشیان له یه ككاتدا له سه ر هێڵ ده بن". ئه و رونیشكرده وه كه ئه و كۆمپانیایانه ی راسته وخۆ ئینته رنێت به هاواڵتی����ان ده فرۆش����نه وه به ش����ێوه ی یان )Wimax( وایه رلێ����س سیس����تمی)CDMA( به كارده هێنن كه ئێستا له واڵته پێشكه وتوه كان ئه و سیستمه زۆر به كه می كاری پێده كرێت، چونك����ه ده بێته هۆی خاوبونه وه ی هێڵه كان، "ئێستا له زۆربه ی

واڵتان سیستمی )LTE( به كارده هێنن كه له یه ككات����دا بورجێك ده توانێ 350 مێگا له خ����ۆی بگرێت، به اڵم له سیس����تمه كانی ت����ری وایه رلێس بورجێك 30 تا 45 مێگا زیاتر له خۆی ناگرێت، ئه گه ر كۆمپانیاكه

مێگایه كی زۆریشی هه بێت".

نرخ گونجاوه و هێڵه كان خاونئینته رنێت����ی نرخ����ی له ب����اره ی كۆمپانیاكانیش����ه وه رێب����از كامیل ئه وه رونده كات����ه وه كه نرخ����ه كان تا راده یه ك گرفت����ی ئ����ه وه ی ب����ه اڵم گونج����اون، دروس����تكردوه خاویی هێڵه كان����ه ، بۆیه پێویسته حكومه ت ئاسانكاریی بكات، تا زۆرترین گه وره كۆمپانیا هێڵی ئینته رنێت له رێ����گای كێبڵ����ه وه بێنێت����ه هه رێم����ی كوردس����تان "گرفتی خه ڵك����ی له خاویی هێڵه كان����ه ن����ه ك نرخه كه ی ، م����ن ناڵێم هه ر كۆمپانیایه ك چۆنی پێخۆش����بوبێت زه وی كوردس����تان هه ڵدرێ و كێبڵی تێدا رابكێش����ێ ، به اڵم ئه گه ر له جیاتی س����ێ

گه وره كۆمپانیا 6 كۆمپانیا بن، كێبڕكێ باش����تر دروست ده بێت، ئه وكاته نرخیش داده ب����ه زێ و هێڵه كانی����ش خێراتر ده بن، هه رچه ند ئێس����تا له سلێمانی كێبڕكێ له و به شاره كانی به به راورد باش����تره بواره دا

هه ولێر و دهۆك".

پێویسته حكومه ت چاودێرییان بكاتئ����ه و ش����اره زایه ی ب����واری ئینته رنێت هێمای به وه شده دا كه پێویسته چاودێریی كۆمپانیایانه ی ئ����ه و له س����ه ر حكومه ت به هاواڵتیان ئینته رنێت هێڵی راسته وخۆ ده فرۆش����نه وه زۆر زیاتر بێت، به جۆرێك رێگرییان لێب����كات، كه نه هێڵێ له توانای خۆی����ان زیاتر هێ����ڵ بفرۆش����ن "ئه گه ر سیس����تمی كۆمپانیایه ك به ش����ی 5هه زار حكوم����ه ت پێویس����ته ب����كات، هێ����ڵ چاودێری����ی ب����كات نه هێڵ����ێ 10ه����ه زار هێڵی لێبفرۆش����ێ ، به داخه وه ئێستا ئه و چاودێریی����ه بونی نیی����ه ، كۆمپانیا هه یه له سه ره تای ده س����تبه كاربونیه وه ، چونكه

به شداربویه كی كه می هه بو هێڵه كه ی زۆر باش بو، ئێستا له به ر زۆریی به شداربوانی هێڵێكه ی زۆر خراپه بوه ، ئه وه ش مانای ئه وه ی����ه حكوم����ه ت له و باره ی����ه وه هیچ

چاودێریی و لێپرسینه وه یه كی نییه ".

له سلێمانی 16 كۆمپانیای ئینته رنێت هه یه

پێدانی مۆڵه تی كاركردن به كۆمپانیاكانی ئینته رنێت له سلێمانی له الیه ن به ڕێوه به ری پۆس����ته و گه یاندنه وه یه عه بدواڵ محه مه د عه بدواڵ به ڕێوه به ری ئه و به ڕێوه به رایه تیه ئام����اژه ب����ه وه ده كات ك����ه له س����نوری پارێزگای س����لێمانی مۆڵه ت����ی كاركردن "لیژنه مان وتی ئه و دراوه ته 16كۆمپانیاو هه ی����ه ب����ۆ به دواداچون����ی كه موكوڕیی و خاوبونه وه ی هێڵه كانی ئینته رنێت، به اڵم ئێم����ه ناتوانین هیچ كۆمپانیایه ك س����زا بده ی����ن، به ڵكو ئ����ه وه كاری وه زاره ته ". ئ����ه و داوا له هاواڵتیانی����ش ده كات، ك����ه هه ر گرفتێكی����ان له گ����ه ڵ كۆمپانیاكانی

ئینته رنێ����ت هه ی����ه ب����ا به زوتری����ن كات ئاگاداریان بكه نه وه ت����ا له الی خۆیانه وه به دواداچون����ی ب����ۆ بكه ن. ئه و وتیش����ی "به پێی س����تانداردی جیهانی ئه و هێڵه ی ده گاته ته له فون����ه وه وای����ه ری له رێگای هاواڵتی زۆر له هێڵه هه واییه كان باشتره ،

له كوردستانیش هه ر به و جۆره یه ".

باجی كۆمپانیاكان چه نده ؟ئ����ه و س����ااڵنه ی باج����ی له ب����اره ی كۆمپانیایانه ش به رپرسی به شی گه یاندنی هه م����ان به ڕێوه به رایه ت����ی ، ژیان ئه حمه د ساڵح، ئه وه رونده كاته وه ئه و كۆمپانیایانه ی له سنوری س����لێمانیدا كارده كه ن 5ملیۆن دیناری����ان لێوه رده گیرێ ، ئه گ����ه ر بڕۆنه قه زا و ناحیه كانی����ش بڕی پاره كه ده بێته 8ملیۆن دین����ار. ئه و وتیش����ی "بۆ هه ر له ره له رێكیش )ت����ه ڕه دود( بڕی 1ملیۆن دینار وه رده گرین، واته كۆمپانیاكه چه ند له ره له ری هه بێت، ده بێت سااڵنه ئه وه نده

ملیۆن دینار بدات".

ئابوری)416( سێشه ممه 2014/2/18 8

سێ‌کۆمپانیا‌‌بازاڕی‌ئینته‌رنێتی‌کوردستان‌کۆنترۆڵ‌ده‌که‌ننرخی‌‌هه‌ر‌مێگایه‌ك‌بۆ‌كۆمپانیاكان‌چه‌ند‌ده‌كه‌وێت‌و‌به‌چه‌ندیش‌ده‌یفرۆشنه‌وه‌؟

موچه ی خانه نشینكردنی

پله تایبه ته كان له 80% كه مكرایه وه

بۆ له %25

پێویستبو ته مه نی

خانه نشینکراو له 65 ساڵ كه متربوایه

ئه‌و‌گۆڕانكارییانه‌‌چین‌كه‌‌به‌سه‌ر‌یاسای‌‌خانه‌نشینیدا‌هاتوه‌؟"یاساكه‌‌له‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌خانه‌نشینانه‌‌و‌پێویسته‌‌له‌هه‌رێمیشدا‌جێبه‌جێ‌‌بكرێت"

خاوی هێڵه کانی ئینته رنێت گرفته گه وره که ی ئینته رنێتی کوردستان فۆتۆ: رێبه ر نه جم

ئه گه ر له جیاتی 3كۆمپانیا، 6 كۆمپانیا

ئینته رنێت بهێنن، كێبڕكێ باشتر

دروست ده بێت و هێڵه كانیش باش ده بن و نرخیش

داده به زێ

9 (416( سێشه ممه 2014/2/18 لۆکاڵ

ئا: ئاسۆ سه راوی

به ڕێوه به ری گشتی كاروباری زیندانه سیاسیه كانی كوردستان عه بدواڵی مام ره سوڵ، له دیدارێكی ئاوێنه دا

ئه وه ئاشكرا ده كات كه له سه ر ئاستی ئه نجومه نی وه زیران لیژنه بۆ قه ره بوكردنه وه ی زیندانیانی

شه ڕی ناوخۆ پێكهاتوه "هه رچه نده ئه وانه نابنه ئه ندامی ئێمه ، به اڵم

قه ره بو ده كرێنه وه ". هه روه ها وه اڵمی به رپرسی مه ڵبه ندی سلێمانی

یه كێتیش ده داته وه كه پێشتر ره خنه ی توندی له كاروباری زیندانیه

سیاسیه كان گرتبو.

موچه زیندانی سیاسی چه نده ؟به ڕێوه به ری گشتی كاروباری زیندانه سیاس���یه كانی كوردستان، كاتێك دێته سه ر باس���ی زیندانیانی سیاسی رژێمه ی���ه ك له دوای یه كه كان���ی عێراق، ئه وه ده خاته رو كه زیاتر له 9هه زار دۆسیه ی پێشكه ش���كراوه ، ب���ه اڵم تاكو ئێس���تا دۆس���یه ی 5ه���ه زارو 152 كه س به پێی پشتڕاس���تكراوه ته وه و به ڵگه نام���ه كان موچه یان ب���ۆ بڕاوه ته وه و بڕی موچه ی ه���ه ر یه كێ���ك له وانه ش به پێی یاس���ا جیاوازیی هه یه ، ئه وانه ی زیاتر له ساڵێك گیرابن، مانگانه بڕی 500هه زار دیناریان پێده درێت، بۆ هه ر ساڵێكی زیندانیش ب���ڕی 50ه���ه زار دینار ده چێته س���ه ر موچه كه ی���ان، ئه وانه ش ك���ه له 6مانگ تا ساڵێك كه متر گیرابن، مانگانه بڕی 250هه زار دینار موچه یان هه یه ، ئه گه ر له 6مانگ كه متر زیندان���ی كرابن، ئه وا ته نه���ا بۆ یه ك جار بۆ ه���ه ر مانگێكی زیندانی بڕی 500ه���ه زار دیناریان وه ك

به خشیش پێده درێت نه ك موچه .

زه وی و 20ملیۆن دیناریان پێده درێتعه بدواڵی مام ره س���وڵ هێما به وه ش ده كات، هه مو ئه وانه ی ده سه لمێنرێ كه زیندانیكراون، جا ماوه كه یان هه رچه ندێك بێت، به پێی یاسا مافی ئه وه یان ده بێت كه پارچه ی���ه ك زه وییان پێبدرێت و ئه و وتی "تاكو ئێس���تا له سنوری پارێزگای سیاسی 1135زیندانیكراوی س���لێمانی زه وییان پێدراوه ، له هه ولێر 848 كه س و له دهۆكیش 566 كه س نوس���راویان بۆ ك���راوه تا زه ویی���ان پێبدرێ���ت". هه ر به پێی یاسای زیندانیه سیاسیه كان، كه په سه ندكراوه ، كوردستان له په رله مانی هه م���و زیندانییه ك���ی سیاس���ی وه ك دین���اری بڕی 20ملی���ۆن به خش���یش پێده درێت، به اڵم وه ك ئه و به پرس���ه ی زیندانی���ه سیاس���یه كان ده ڵێت "تاكو ئێستا ئه و بڕگه یاسایه نه چۆته بواری

ده كه ین ته مه نن���ا جێبه جێكردن���ه وه ، له كابینه ی نوێدا جێبه جێ بكرێت".

ه���ه ر به پێی ئ���ه و یاس���ایه ی كاری ئه نفالكراوه كانیش ده ك���ه ن، له س���ه ر وه ك زیندانی سیاسی هه ژمار ده كرێن، وه ك نه بوبن س���ودمه ند به مه رجێ���ك كه س���وكاری ش���ه هیدان "ئه وانه وه ك زیندانی سیاس���ی ئه نفالكراو كراونه ته له هه ڵه بجه 145كه س و له گه رمیان271 و له دهۆكی���ش زیات���ر له 140 كه س���مان

هه یه ".

زیندانیانی شه ڕی ناوخۆ چۆن قه ره بو ده كرێنه وه ؟

زیندانی���ه یاس���اكه ی به پێ���ی زیندانیانی كوردس���تان، سیاسیه كانی ش���ه ڕی ناوخۆ نابن���ه ئه ندامی ئه وان، ب���ه اڵم وه ك عه ب���دواڵی مام ره س���وڵ جه خت���ی له س���ه ر ده كات���ه وه هه م���و پش���تگیریه كیان ده كه ن، تا به جۆرێك له جۆره كان قه ره بو بكرێنه وه ، ئه و باس

ل���ه وه ده كات، كه بۆ ئه و مه به س���ته چاویان به سه رۆكی حكومه ت نێچیره ڤان بازرانی كه وتوه ئه ویش به ڵێنی ئه وه ی داوه كه قه ره بو بكرێنه وه و لیژنه یه كیش له سه ر ئاس���تی ئه نجومه نی وه زیران بۆ قه ره بوكردنه وه یان پێكهاتوه ، ئه و وتی قه ره بوكردنه وه كه یان "پێش���نیارمكرد له 5 ملیۆن دیناره وه ده ست پێبكات، تا 25ملیۆن دینار، پێشنیاری تریش هه بو به وه ی به پێ���ی رۆژی گیرانیان قه ره بو بكرێن���ه وه ، به نمونه بۆ ه���ه ر رۆژێكی زیندانی 100 دیناریان پێبدرێت، یاخود ئه گه ر له س���اڵێك زیاتر زیندانی كرابو ب���ۆ هه ر رۆژێ���ك 80 ه���ه زار دیناریان ل���ه وه ئه گه ر نه خۆش پێبدرێت، جگه كه وتبن به بێ به رامبه ر چاره سه ریان بۆ بكرێت، هه مو ئه وانه ش تاوه كو ئێس���تا پێش���نیارن و بڕیاری یه كالییكه ره وه یان له باره وه نه دراوه ، به پێی به دواچونه كانی ئێم���ه ژماره یان زیاتر له 10 هه زار كه س

ده بێت".

چی به به رپرسی مه ڵبه ندی سلێمانی یه كێتی ده ڵێت؟

پێشتر به رپرسی مه ڵبه ندی سلێمانی یه كێتی نیش���تمانی كوردستان له تیف شێخ عومه ر ره خنه ی ئه وه ی له زیندانیه سیاس���یه كان گرتب���و، ك���ه كۆمه ڵێك ك���ه س كراونه ته زیندانی سیاس���ی كه ش���ایه نی ئه وه نی���ن، له به رامبه ر ئه و قسانه یدا به ڕێوه به ری گشتی كاروباری كوردس���تان سیاس���یه كانی زیندان���ه عه ب���دواڵی مام ره س���وڵ، ئاماژه به وه ده كات كه پێویست بو ئه و به رپرسه ی گش���تیه وه داواكاری له رێگای یه كێتی به به ڵگ���ه وه ره خن���ه ی له كاره كانی���ان بابه تێكی له راگه یاندنه وه نه ك بگرتایه وه ه���ا بورژێنێ و ئه و وتی "به رپرس���ی مه ڵبه ندی س���لێمانی یه كێتی كه سێكی به ده س���ه اڵته ، ك���ه ره خن���ه له ئێم���ه ده گرێت ده بێت به به ڵگه وه قسه بكات، بداته داواكاری گش���تی ، به ڵگه كانیش نه ك له راگه یاندن���ه وه باس له بابه تێكی

وه ها بكات".ئه و رونیشكرده وه كه پێشتر له سه ر هه م���ان پ���رس له گه ڵ ش���ێخ له تیف گفتوگۆی كردوه "هه مو ئه وانه ی قس���ه له س���ه ر ئێمه ده كه ن، بێمه نه ت ده كه م چییان هه یه با بڕۆنه دادگا و س���كااڵی خۆیان بكه ن، ئه و كاته ئێمه ش قسه ی

خۆمان ده بێت".سیاسیه كان، زیندانیه به رپرسه كه ی هێمای به وه ش���دا كه له س���ه ر كه یسی چه ندین زیندانی سیاس���ی نوس���راوی بۆ ئاسایش���ی ش���اره كان ك���ردوه تا لێكۆڵینه وه له باره ی رابردویانه وه بكرێت "هه مو ئه و وه اڵمانه ی به ده س���ت ئێمه گه یشتوه ده ڵێن ئه و كه سانه خه ڵكانی

تێكۆشه رن و هیچ گرفتێكیان نیه ".

كاروباری به ڕێوه ب���ه ری گش���تی *كوردس���تان سیاس���یه كانی زیندان���ه عه بدواڵی مام ره س���وڵ یه ك س���اڵ و 1

مانگ و 27رۆژ زیندانی بوه .

زیاتر‌له‌‌10هه‌زار‌زیندانیانیی‌‌شه‌ڕی‌‌نا‌وخۆ‌قه‌ره‌بو‌ده‌كرێنه‌وه‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌زیندانه‌‌سیاسیه‌كان‌وه‌اڵمی‌‌به‌رپرسی‌‌مه‌ڵبه‌ندی‌‌سلێمانی‌‌یه‌كێتی‌‌ده‌داته‌وه‌

ئا: شاهۆ ئه حمه د

حزبی دیموكراتی كوردستانی ئێران كه ئێستا له كه مپێك له دوری 5كیلۆمه تر

له شاری كۆیه نیشته جێن, وه كو خۆیان ئاماژه ی پێده كه ن تا ئێستا حكومه تی هه رێمی كوردستان وه كو

پێویست خزمه تگوزاری بۆ دابین نه كردون، سه رۆكی شاره وانی كۆیه ش

باس له وه ده كات كه له پڕۆژه ی په ره پێدان، چه ند پرۆژه یه كیان بۆ

حزبی دیموكرات كردوه .

ئه ندامێك����ی حزب����ی دیموك����رات كه پێیباش����ه ن����اوی نه هێنرێ����ت له باره ی "ئێمه وت به ئاوێنه ی كێش����ه كانیانه وه له ناو كه مپی حزبی دیموكرات له حاڵێكی زۆر خراپدای����ن حكومه تی����ش كه مترین خزمه تگ����وزاری پێش����كه ش كردوی����ن، كوردانی هاوكاریكردنی ل����ه وه ش جگه باشوریش له ئاستی پێویست نه بوه ئێمه

چاوه ڕێی زیاترمان له وان ده كرد" .ئه و ئه ندامه ی حزبی دیموكرات جه خت ل����ه وه ده كاته وه ئه و هیچ كات پش����تی به موچه ی ح����زب نه به س����توه ، چونكه

ناتوانێت پێویس����تیه كان پ����ڕ بكاته وه ، به ڵكو بۆ درێژه دان به ژیانی به به رده وامی ئی����ش ده كات و له هه مانكاتیش یارمه تی

حزب ده دات.خزمه تگوزاریه كان به كه می سه باره ت له ناو كه مپی حزب����ی دیموكرات، كه ریم په روی����زی ئه ندامی مه كته بی سیاس����ی حزب����ی دیموكراتی كوردس����تانی ئێران به ئاوێنه ی راگه یاند "وه كو خزمه تگوزاری یارمه تی حكومه تی هه رێمی كوردستان ئێم����ه ی داوه ، ب����ه اڵم تا ئێس����تا وه كو پێویست نه بوه ، هه روه كو چۆن له هه مو ش����وێنێك كه موكوڕی����ی هه ی����ه له الی ئێمه ش به و جۆره یه ، له ناو كه مپی حزبی دیموكرات كه موكوڕیی خزمه تگوزاریمان زۆره ، هیواخوازی����ن الیه نی په یوه نداری حكومه ت ئه و كێشانه مان بۆ چاره سه ر ب����كات". ناوبراو ئه وه ش����ی رونكرده وه ك����ه ئ����ه وان وه ك����و حزب����ی دیموكرات له ش����اری كۆیه چه ندینجار س����ه ردانی به رپرسانی حكومییان كردوه و چه ندین داواكاریشیان پێشكه ش كردوه ، به اڵم تا ئێس����تا نه توانراوه به پێی پێویست ئه و

داواكارییانه جێبه جێ بكرێت. به پێ����ی ئ����ه و زانیاریانه ی ده س����ت

ئه ندامانی له ئێس����تادا ئاوێنه كه وتون، حزبی دیموكرات له روی بژێوی ژیانه وه له ئاستێكی زۆر خراپدان و ناتوانن پشت به حزبه كه یان ببه ستن بۆ ئه و مه به ست زۆرێكیان ئیش����وكاری جیاجیا ده كه ن و له هه مانكاتیش یارمه تی حزبه كه ش����یان

ده ده ن.ئه ندامانی بژێوی ئاس����تی ده رباره ی په رویزی كه ری����م دیموك����رات حزب����ی ئه ندام����ی مه كته ب����ی سیاس����ی حزبی دیموك����رات ده ڵێ����ت "ئه ندامانی حزبی دیموكرات له دۆخێكی خراپدا نین، به اڵم له گه ڵ ئ����ه وه ش له بارێكی زۆر باش����دا نین، به اڵم ده توانین بڵێین له ئاستێكی

مامناوه نددان".داهاتی حزبی س����ه رچاوه ی له باره ی دیموك����رات ئ����ه و ئه ندام����ه ی مه كته بی سیاسی حزبی دیموكرات، جه خت له وه ده كاته وه ئه وان ته نیا له رێگای یارمه تی ئه ندامان و دۆس����تانی حزبه وه و له رێگای پێدانی ئابونه ی حزب����ه وه ده ژین و هیچ جۆره په یوه ندیه كی مادیان له گه ڵ هیچ

الیه نێك نیه .سه باره ت به دابینكردنی خزمه تگوزاری بۆ كه مپی حزبی دیموكرات س����ه رۆكی

ش����اره وانی كۆیه ئام����اژه به وه ده كات، له پ����ڕۆژه ی ئ����ه وان وه كو ش����اره وانی په ره پێدان چه ند پرۆژه یه كیان بۆ حزبی

دیموكرات هه بوه .س����ه رۆكی ش����اره وانی ق����ه زای كۆیه هیم����داد مه جید له ب����اره ی پڕۆژه كانیان بۆ كه مپی حزب����ی دیموكرات بۆ ئاوێنه وتی "ئێمه ل����ه دو پ����رۆژه پاره مان بۆ دابینك����ردون، له رێ����گای قایمقام����ه وه له پرۆژه ی په ره پێدان بۆیان دابینكراوه ، هه رچه نده ئه و بڕه پاره یه زۆر نیه ، به اڵم

هه ر ئه وه نده مان له ده سه اڵت هه یه ".ناوب����راو ئاماژه ی به وه كرد له س����اڵی 2013 ب����ۆ حزبی دیموكرات كه ئێس����تا دو گروپ����ن ب����ۆ هه ریه كه ی����ان ب����ڕی 250ملی����ۆن دینارمان ب����ۆ دابینكردون، به هه مانش����ێوه یه ش بۆ ئه مساڵی 2014 بۆ هه ریه كه یان بڕی 250ملیۆن دیناریان

بۆ دابینكراوه .ئاشكرای كۆیه ش����اره وانی سه رۆكی ده كات هه ردوال له الیه ن چاپوك عومه ر قایمقام����ی ق����ه زای كۆی����ه بانگكراون و داواكاری خۆی����ان پێش����كه ش ك����ردوه ئێم����ه ش به پێی ده رخس����ته كانی ئه وان

پرۆژه مان پێكه شكردون.

حزبی‌‌دیموكرات‌له‌كۆیه‌,‌له‌روی‌‌خزمه‌تگوزاریه‌وه‌‌له‌دۆخێكی‌‌خراپدایه‌سه‌رۆكی‌‌شاره‌وانی‌‌كۆیه‌:‌بۆ‌دو‌پرۆژه‌‌پاره‌مان‌بۆ‌دابینكردون

پێشنیاركراوه زیندانیانی شه ڕی ناوخۆ له 5ملیۆن

دیناره وه تا 25ملیۆن دینار قه ره بو بكرێنه وه

ئه ندامانی حیزبی دیموکرات

له دۆخێکی خراپدا نین، به الم له گه ڵ ئه وه ش له بارێکی

زۆر باشدا نین

حیزبی دیموکرات که دو گروپن

بۆ هه ریه کێکیان بڕی 250 ملیۆن

دینارمان بۆ دابینکردون

به رپرسی مه ڵبه ندی سلێمانی یه كێتی ، ده بێت به به ڵگه وه قسه بكات، به ڵگه كانیش بداته داواكاری گشتی ، نه ك له راگه یاندنه وه باسی بكات

زیندانێک له هه رێمی کوردستان فۆتۆ: ئاوێنه

‌ره‌نگاڵه(416( سێشه ممه 2014/2/18 rangalayawene@gmail.comrangalayawene@gmail.com (416( سێشه ممه ‌2014/2/18ره‌نگاڵه

گاکاوڕ

روبه روبونه وه كانت له زۆربه ی الیه نه كانی ژیانت، له الیه نی كۆمه اڵیه تی و ئابوری و ته ندروستی و ته نانه ت الیه نی سۆزداریت،

زۆر ده بن.

ئ���ه م هه فته یه پ���ڕ له به خت ده بێت ب���ۆ ئێ���وه ، هه س���ت به بونی خۆت ده كه یت و زیاتر پایه ی كۆمه اڵیه تیت

به هێز ده بێت.

په س���تانه كانی ده وروبه رت، چ په س���تانی ده ره كی بن یاخود له سه رت ناوه كی ، كاریگه رییان

دروستكردوه .

ئ���ه و به خۆش���ی هه س���ت ده بێ���ت گۆڕانكارییان���ه بكه یت كه به س���ه رتدا هاتون. ت���ۆ ده ته وێت هه مو ش���تێك

به ویستی خۆت بڕوات.

هه س����ت به ناڕه حه تی ده كه یت و ره نگه هیچ شتێكت بۆ نه گونجێت و به ته مای هه ر خۆش����ییه ك بیت

ئێستا نایه ته دی .

ره نگه ئه ركه كانت به باشی بڕۆن، به اڵم الیه نی ته ندروستیت هیچ باش نیه و پێویس����ته چاودێریی

بكه یت.

قورس���ه بته وێت رزگارت بێت ل���ه و ش���تانه ی كه بێ���زارت به خۆتدا دان ده كه ن. هه ندێ

بگره .

به هه ن���دێ پێویس���تت له خۆت و هه ی���ه گۆڕانكاری به وریاییه وه له كاره كه ت���دا.

مامه ڵه بكه .

خۆزگه به ش���تێك مه خوازه ك���ه ببێته هۆی ئ���ازار بۆ كه ش���ێكی ده وروب���ه رت.

ناڕه حه ت به سه ر ده به یت.

ده گرن، رێڕه وی خۆیان كاره كانت كۆنترۆڵك���ردوه ، ئامانجه كان���ت خه ریكه به س���ه ر سه ركێشییه كاندا

زاڵده بیت.

ره نگ���ه كۆتای���ی بێ���ت ب���ه و هه مو ناڕه حه تیانه ی ك���ه ماوه یه كه به هۆی كه س���ێكی نزیك له خێزانه كه ت توشت

بون.

قرژاڵدوانه‌‌

بورجه ك���ه ت باش���ه و ره نگ���ه تۆ به دڵی كاره كان زۆرین���ه ی ب���ڕۆن، بیرو هۆش���ت فراوانتر

كردۆته وه .

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

10

گۆشه یه كی تایبه ته به جل و به رگ

برانده كانی جیهانی پۆشاك دیزاینی

به هارانه یان باڵوكرده وه

كاری دیزاینی جل و به رگ تاكه هونه ره پێش وه رزی خ����ۆی ده رده كه وێت، وات����ا كه زس����تانه ده توانین باڵوكراوه ی جلی دیزاینه ره كان ببینین بۆ وه رزه كانی

تر.(Missoni( مسیۆنی یه كێكه له باشترین برانده كانی ئه مڕۆ كه له جیهانی جل و به رگدا ده یبینین، هه مووشمان ده توانی����ن به ڕه نگ����ه جوانه كان����ی به كاریده هێنن بۆ دیزاینی جله كان بیناس����ینه وه ، له هه فته ی فاش����ێۆن

مسێۆنی كۆلێكشنی به هاره ی 2014ی باڵوكرده وه .كۆلێكش����نه كه له كاڵه وه بۆ تۆخ ده یڕوانی، )سپی، ڕه ش، س����ه وزو س����وور( دیارتری����ن ره نگه كانی بوو، مسێۆنی ته نها بیری له ڕه نگ نه كردبۆوه به ڵكو بیری له و كه س����انه ش كردبۆوه كه له ب����ه ری ده كه ن بپێی ته مه ن و بااڵب����ه رزی و كێش و ڕه نگی پێس����تیش هه ر له )پانتۆڵی قوماش����ی درێژو كورت بۆ ش����ه وو ڕۆژ،

چاكێت و بۆدی كورت و درێژو عه زی درێژو كورت(.له باش����ترین یه كێك����ه )Missoni( مس����یۆنی

هه ڵبژاردنه كانت بۆ به هاری 2014.

پاڵێوراوه کانی ئۆسکار بۆ باشترینه کانی سینه ما

ئا: ئاوێنه

دو حاج���ی له قل���ه ق له س���ه ر رێگه ی س���ه ره كی نێوان عه ربه ت-س���لێمانی ، ده گ���رن و له هێالنه كه ی���ان نۆبه ت���ه به س���ه ر یه كێكیان ج���ار زۆرین���ه ی ك���ه س هه ڵكوڕم���اوه و هێالنه ك���ه وه نازانێت به و ش���ێوه قوڵ���ه بیر له چی ده كات���ه وه ، به ده گمه نیش هه ردوكیان پێكه وه ده بینرێن، به اڵم له م كاتانه شدا ئه وی ده وه س���تێت و به پێوه یه كێیان

دیكه یان هه ڵنیشتوه . حاج���ی له قل���ه ق گۆش���ت خ���ۆره و له نێچی���ره ف���راوان زنجیره یه ك���ی ئاژه ڵییه كان ده خوات كه مێروو ماسی و وشكاوه كی و خشۆك و شیرده رو باڵنده ی بچوك ده گرێته وه . زۆربه ی خۆراكه كه ی له روب���ه ره ئاوییه ته نكه كان و له س���ه ر زه وی له نێوان س���ه وزاییه ته نكه كاندا هه ڵده گرێته وه ، به اڵم ئه و كه س���انه ی نازانن، كارده ك���ه ن ده وروب���ه ره له و بۆچی ئه م دو له قله قه ئه و شوێنه یان هه ڵبژاردوه بۆ نیشته جێبون، شوێنێك نزی���ك رێگه یه كی خێرا و پڕ هاژه هاژی

جوڵه ی ئۆتۆمبیل. س���پیه ، ره ش و ره نگیان له قله قه كان ك���ه باڵنده یه كی گه وره ی���ه له خێزانی په ڕه كه ی زۆرین���ه ی له قله قی���ه كان، س���پییه و به ش���ێكی باڵه كانی ره شه ، له قله قێكی پێگه یش���تو قاچی س���ورو

درێژه و ده نوكێكی سوری تیژی هه یه و له نوك���ی ده نوكییه وه بۆ كۆتای كلكی )115 ده گات���ه )100- درێژییه ك���ه ی س���م و درێژیی هه ردو باڵیشی پێكه وه به كراوه ی���ی ده گات���ه )155 - 215(

سم. له هێالنه ك���ه ره نگه نۆبه ت���ه گرت���ن ه���ه م ب���ۆ پاراس���تن بێت و ه���ه م بۆ كڕكه وتن بێت له س���ه ر هێلكه ، چونكه له قل���ه ق ته نها له گه ڵ ی���ه ك له قله قی دیاریكراو له ره گ���ه زی به رامبه ر زاوزێ ده كات، ب���ه اڵم ت���ا كۆتای���ی ته مه ن له گه ڵ���ی نامێنێت���ه وه . هه ردوكی���ان هێالنه یه كی گه وره له چیلكه دروس���ت ده كه ن، كه ره نگه بۆ چه ند س���اڵێك به كاربهێنرێته وه . سااڵنه مێیه كه یه ك ج���ار كڕ ده كه وێت كه به ش���ێوه یه كی گش���تی چوار هێلك���ه ده كات و دوای 33 ب���ۆ 34 رۆژ كڕكه وتن، هێلكه كان هه ڵدێ���ن. نێ���ره و مێیه كه به س���ه ره هه ردوكیشیان كڕده كه ون و له س���ه ری به چكه كانی���ان، ده ده ن���ه خ���ۆراك هه روه ها به چكه ك���ه هێالنه كه ی دوای 58 بۆ 64 رۆژ له هه ڵهاتن به جێدێڵێت، ب���ه اڵم بۆ ماوه ی 7 ب���ۆ 20 رۆژی تر له الی���ه ن دایكه و باوكه ك���ه وه خۆراك

وه رده گرێت.ئه م باڵنده یه بوه ته هۆی سه رهه ڵدانی چه ندین چیرۆك و ئه فس���انه به درێژایی ئه و ناوچانه ی كه تێیدا ده ژی، هه روه ها

ناسراوترین چیرۆكیش له سه ر له ق له ق ئ���ه و چیرۆكه یه كه ب���اس له هێنانی

كۆرپه له ده كات له الیه ن له قله قه وه .به هۆی قه ب���اره گه وره كه ی و راوكردنی هێالنه كه ی دروستكردنی جانه وه ران و له سه ر سه ربان و نیشته جێبونی له نزیك مرۆڤه وه ، حاجی له قله ق ئاماده بونێكی خۆسه پێنی هه یه كه كاریگه ری هه یه بۆ مرۆڤ���ه كان، كه لت���وری له س���ه ر نمونه له میس���ری دێریندا له نوس���ینه هیرۆگلیفیه كان���دا له قل���ه ق په یوه ندی نوس���ینی له به رۆح���ه وه ، هه ب���ووه عیب���ری و له ناو جوله ك���ه دا به له قله ق ده ڵێن كاسیدا كه به مانای )میهره بان و

به سۆز( دێت. ره نگه له قله قه كان له هه رێمی كوردستاندا هاونیش���تمانیه كانیان هاوش���ێوه ی بیره وه ری تاڵیان هه بێت له گه ڵ روداوه نه خوازراوه كان���دا، به تایب���ه ت كاتێك له مانگی ئای���اری 1994 و له گه رمه ی ش���ه ڕی ناوخۆدا، هێالنه ی له قله قێك به س���ه ر مناره ی مزگه وت���ی خانه قای هه ولێ���ر كرایه ئامانج و له قله كه كوژرا. كۆمه ڵگه ی له ن���او ئه وه ش���دا له گه ڵ كورد و كۆمه ڵگه موسوڵمانه كاندا رێزی له قله ق ده گیرێت، له به رئه وه ی سااڵنه فه ریزه ی ح���ه ج به جێدێنن، به وپێیه ی كه له كۆچی سااڵنه یاندا به ناو مه كه دا تێده پ���ه ڕن، هه ر له به ر ئه وه ش���ه كه

به حاجی له قله ق ناسراوه .

دو حاجی له قله ق رێگه ی عه ربه ت-سلێمانی ئاوه دانده كه نه وه

سیریل له دایکبوی شاری سلێمانییه و م����اوه ی پێنج س����اڵه کاری هونه ریی ده کات و رایده گه یه نێت که وه س����تان له خه یاڵیدا نییه چونکه "زۆر خه ونی جوان����ی هونه ریی����م هه ی����ه و به هیوام

بیهێنمه دی".سیریل هاتنه پێشه وه ی ئافره تانی کورد له بواری گۆرانی وتن به ستایڵی نوێی به الوه باشه بۆ خزمه تکردنی زیاتری هونه ری کوردی هه ر له کالسیکه وه تا

مۆدێرن و سه رده میی. ئ����ه م گۆرانیبێژه نوێیه که ی ئه لبومه له هه ش����ت گیان(ه و )باب����ه به ناوی گۆرانی����ی پێکهاتوه و کاری له س����ه ر

بنه مایه کی جیاواز کردوه .س����یریل رایده گه یه نێت که عاش����قه ، به اڵم عاشق به ژیان، به هونه ر، به ژیان و کار چونکه بڕوای وایه که هه ر شتێک عاش����قی نه بی ناتوانی سه رکه وتوبیت تێیدا. بۆی����ه ده ڵێت "ئه گه ر بمانه وێ

به رده وامبین، ده بێت عاشق بین".له ژماره یه کی نوێی گۆڤاری ئاوێنه کان که ژماره 81ه ، درێژه ی ئه م بابه ته و چه ندی����ن بابه تی دیک����ه ی هونه ریی و هه مه ڕه ن����گ بخوێنن����ه وه . گۆڤ����اری ئاوێن����ه کان گۆڤارێک����ی هه مه ڕه نگه و کۆمپانیای مانگێک ناوه ڕاستی هه مو

ئاوێنه ده ریده کات.

سیریل: ئه گه ر بمانه وێ به رده وامبین، ده بێت عاشق بین

کرییستیان بێل)Christian Bale ( (40 ساڵ(: له فیلمی (American hustle(، ئ���ه م ئه کت���ه ره له س���اڵی 2010 خه اڵتی ئۆسکاری بۆ ئه کته ری الوه کی به ده ستهێناوه و جگه له ئه مس���اڵ، ته نها ئه و جاره بۆ خه اڵتی ئۆسکار

پاڵێوراوه .بروس دیرن )Bruce Dern( (77 ساڵ(: سی و شه ش

س���اڵ پێش ئێس���تا ئه م ئه کته ره پاڵێورا بۆ وه رگرتنی خه اڵت���ی ئۆس���کار له رۆڵی ئه کت���ه ری الوه ک���ی، به اڵم )Nebraska( به ده ستینه هێنا. به به شداریکردنی له فیلمی

به شداری ده کات له ئۆسکاری ئه مساڵ.ش���یواتاڵ ئیجیوفۆر )Chiwetel Ejiofor( (36 س���اڵ(: ،)Years a Slave 12( ئه کته ری س���ه ره کییه له فیلم���یئه م���ه یه که مین ج���اره بپاڵێورێت ب���ۆ وه رگرتنی یه کێک

له خه اڵته کانی ئۆسکار. 44) )Matthew McConaughey( ماتی���ۆ ماکونهیساڵ(: له فیلمی )Dallas Buyers Club( به شداریی ک���ردوه . ماکونه���ی یه که مینجاره ب���ۆ خه اڵتێکی

ئۆسکار بپاڵێورێت. )Leonardo DiCaprio( لیۆناردی���ۆ دیکاپری���ۆ(39 س���اڵ(: به ئه مس���اڵه وه پێنجه می���ن جاره دیکاپریۆ بپاڵێورێت بۆ وه رگرتنی ئۆسکار، به اڵم

تا ئێستا س���وارچاکه ئاڵتونیه که ی به ده ستنه هێناوه . ئه مساڵ پاڵێوراوێکی .)wolf of wall street( به هێزه بۆ وه رگرتنی ئۆسکار به فیلمی

یه کێک له خه اڵته گرنگه تاکه که س���ییه کان که له ئاهه نگی ئۆس���کاردا ده به خش���رێت، خه اڵتی باشترین ئه کته ری کوڕو کچه له رۆڵی سه ره کیی و الوه کیدا. بۆ هه ر یه ک له و چوار خه اڵته پێنج ئه کته ر پاڵێوراون.

باشترین ئه کته ری کوڕ بۆ ڕۆڵی سه ره کیی:

ئامی ئادامز )Amy Adams( (39 ساڵ(: پێشتر چوارجار پاڵێوراوه بۆ وه رگرتنی ئۆسکار له رۆڵی باشترین ئه کته ری الوه کیدا، به اڵم هیچ جارێکیان به ده ستینه هێناوه ، ئه مساڵ بۆ پێنجه م جار به اڵم له بری ئه کته ری الوه ک����ی، بۆ ئه کته ری س����ه ره کیی پاڵێوراوه به فیلمی

.)American Hustle) Blue( له فیلمی :)44 ساڵ) )Cate Blanchett( کیت بالنچیتJasmine( رۆڵی بینیوه . پێشتر شه ش جار پاڵێوراوه بۆ ئۆسکارو جارێکیان خه اڵته که ی به ده س����تهێناوه بۆ باشترین ئه کته ر له رۆڵی

الوه کیی له ساڵی 2006. ج����ودی دێن����چ )Judi Dench( (79 س����اڵ(: حه وته مین جاره بپاڵێورێت بۆ وه رگرتنی ئۆس����کار. خاوه نی ئۆسکارێکه که له ساڵی 1999 بۆ رۆڵی باش����ترین ئه کته ری الوه کیی. له ئه مساڵدا به فیلمی

(philomena( به شداری ئاهه نگی ئۆسکار ده کات.س����اندرا بولوک )Sandra Bullock( (49 س����اڵ(: پێنج ساڵ پێش ئێستاو له س����اڵی 2009دا له یه که مین جاری پااڵوتنی بۆ خه اڵتی ئۆس����کار، توانی خه اڵته که به ده ستبهێنێت بۆ رۆڵی ئه کته ری سه ره کیی. ئه مس����اڵیش به رۆڵبینینی له فیلمێکی ن����اوازه دا )Gravity( ده یه وێت دوه مین ئۆس����کاری خۆی

به ده ستبهێنێت.میریل ستریپ )Meryl Streep( (64 ساڵ(: ئه م ئه کته ره له گه ڵ ئۆس����کاردا مێژویه کی گه شی هه یه . 17 جار بۆ خه اڵتی ئۆسکار پاڵێوراوه و 3 جاریان ئۆس����کاری بردوه ت����ه وه . به فیلم����ی )August: Osage County( چاوی

له بردنه وه ی چواره مین ئۆسکاری خۆیه تی.

باشترین ئه کته ری کچ بۆ رۆڵی سه ره کیی:

داڤید راسڵ )David o russell(: ده رهێنه ری یه کێک له فیلمه (American hustle(، پێشتر سێ جار پاڵێوراوه بۆ وه رگرتنی

ئۆسکار، به اڵم هیچ جارێک به ده ستی نه هێناوه .ئه لفۆنسۆ کوارۆن )Alfonso Cuaron(: ئه مه چواره مین جاره کوارۆن بپاڵێورێت بۆ خه اڵتێکی ئۆسکار، له ڕابردودا ب���ۆ چه ن���د خه اڵتێکی جی���اوازی وه ک مۆنتاژ و نوس���ین، پاڵێوراوه به اڵم ئۆس���کاری به ده س���تنه هێناوه . ئه مس���اڵ

به فیلمی )gravity( به شداری ئاهه نگی ئۆسکار ده کات.س���تیڤ ماکووی���ن )Steve McQueen(: له گ���ه ڵ ئ���ه م Years a 12( پااڵوتنه ی���ه دا بۆ باش���ترین ده رهێنانی فیلمیSlave(، ماکووی���ن دوه مینج���اره ده پاڵێورێت بۆ وه رگرتنی

خه اڵتی ئۆسکار.مارتن سکورس���یزی )Martin Scorsese(: پێشتر ئه م ده رهێنه ره 11 جار بۆ وه رگرتنی ئۆسکار پاڵێوراوه ، ته نها یه کجارو له ساڵی 2006 توانی خه اڵته که به ده ستبهێنێت. wolf of wall( سکورس���یزی کاری ده رهێنانی بۆ فیلمی

street( ک���ردوه . :)Alexander Payne( پای���ن ئه لکس���انده ر ده رهێنه ری فیلم���ی )Nebraska(، ئه مه حه وته مین ج���اره بپاڵێورێ���ت و به ش���داری ئاهه نگی ئۆس���کار بکات. پێش���تر له ساڵه کانی 2011 و 2004 دو خه اڵتی

ئۆسکاری به ده ستهێناوه .

باشترین ده رهێنه ره کان:

سه رجه م پاڵێوراوه کانی هه شتاو شه شه مین ئاهه نگی ئۆسکار

)Gravity) )Prisoners)

)Inside Llewyn Davis

)Nebraska)

)The Grandmaster)

باشترین سینه ماتۆگرافی:

)Barkhad Abdi)

)Jonah Hill)

)Bradley Cooper)

)Jared Leto)

Michael Fassbender

)Sally Hawkins)

)Julia Roberts)

)June Squibb)

)Jennifer Lawrence)

)Lupita Nyongo)

)American Hustle)

)Blue Jasmine)

)Dallas Buyers Club)

)Her)

)Nebraska)

باشترین سیناریۆ )ئۆرجیناڵ(:باشترین ئه کته ری کچ بۆ رۆڵی الوه کیی:باشترین ئه کته ری کوڕ بۆ ڕۆڵی الوه کیی:

‌ره‌نگاڵه(416( سێشه ممه 2014/2/18 rangalayawene@gmail.comrangalayawene@gmail.com (416( سێشه ممه ‌2014/2/18ره‌نگاڵه

گاکاوڕ

روبه روبونه وه كانت له زۆربه ی الیه نه كانی ژیانت، له الیه نی كۆمه اڵیه تی و ئابوری و ته ندروستی و ته نانه ت الیه نی سۆزداریت،

زۆر ده بن.

ئ���ه م هه فته یه پ���ڕ له به خت ده بێت ب���ۆ ئێ���وه ، هه س���ت به بونی خۆت ده كه یت و زیاتر پایه ی كۆمه اڵیه تیت

به هێز ده بێت.

په س���تانه كانی ده وروبه رت، چ په س���تانی ده ره كی بن یاخود له سه رت ناوه كی ، كاریگه رییان

دروستكردوه .

ئ���ه و به خۆش���ی هه س���ت ده بێ���ت گۆڕانكارییان���ه بكه یت كه به س���ه رتدا هاتون. ت���ۆ ده ته وێت هه مو ش���تێك

به ویستی خۆت بڕوات.

هه س����ت به ناڕه حه تی ده كه یت و ره نگه هیچ شتێكت بۆ نه گونجێت و به ته مای هه ر خۆش����ییه ك بیت

ئێستا نایه ته دی .

ره نگه ئه ركه كانت به باشی بڕۆن، به اڵم الیه نی ته ندروستیت هیچ باش نیه و پێویس����ته چاودێریی

بكه یت.

قورس���ه بته وێت رزگارت بێت ل���ه و ش���تانه ی كه بێ���زارت به خۆتدا دان ده كه ن. هه ندێ

بگره .

به هه ن���دێ پێویس���تت له خۆت و هه ی���ه گۆڕانكاری به وریاییه وه له كاره كه ت���دا.

مامه ڵه بكه .

خۆزگه به ش���تێك مه خوازه ك���ه ببێته هۆی ئ���ازار بۆ كه ش���ێكی ده وروب���ه رت.

ناڕه حه ت به سه ر ده به یت.

ده گرن، رێڕه وی خۆیان كاره كانت كۆنترۆڵك���ردوه ، ئامانجه كان���ت خه ریكه به س���ه ر سه ركێشییه كاندا

زاڵده بیت.

ره نگ���ه كۆتای���ی بێ���ت ب���ه و هه مو ناڕه حه تیانه ی ك���ه ماوه یه كه به هۆی كه س���ێكی نزیك له خێزانه كه ت توشت

بون.

قرژاڵدوانه‌‌

بورجه ك���ه ت باش���ه و ره نگ���ه تۆ به دڵی كاره كان زۆرین���ه ی ب���ڕۆن، بیرو هۆش���ت فراوانتر

كردۆته وه .

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازووفه‌‌ریکشێر

10

گۆشه یه كی تایبه ته به جل و به رگ

برانده كانی جیهانی پۆشاك دیزاینی

به هارانه یان باڵوكرده وه

كاری دیزاینی جل و به رگ تاكه هونه ره پێش وه رزی خ����ۆی ده رده كه وێت، وات����ا كه زس����تانه ده توانین باڵوكراوه ی جلی دیزاینه ره كان ببینین بۆ وه رزه كانی

تر.(Missoni( مسیۆنی یه كێكه له باشترین برانده كانی ئه مڕۆ كه له جیهانی جل و به رگدا ده یبینین، هه مووشمان ده توانی����ن به ڕه نگ����ه جوانه كان����ی به كاریده هێنن بۆ دیزاینی جله كان بیناس����ینه وه ، له هه فته ی فاش����ێۆن

مسێۆنی كۆلێكشنی به هاره ی 2014ی باڵوكرده وه .كۆلێكش����نه كه له كاڵه وه بۆ تۆخ ده یڕوانی، )سپی، ڕه ش، س����ه وزو س����وور( دیارتری����ن ره نگه كانی بوو، مسێۆنی ته نها بیری له ڕه نگ نه كردبۆوه به ڵكو بیری له و كه س����انه ش كردبۆوه كه له ب����ه ری ده كه ن بپێی ته مه ن و بااڵب����ه رزی و كێش و ڕه نگی پێس����تیش هه ر له )پانتۆڵی قوماش����ی درێژو كورت بۆ ش����ه وو ڕۆژ،

چاكێت و بۆدی كورت و درێژو عه زی درێژو كورت(.له باش����ترین یه كێك����ه )Missoni( مس����یۆنی

هه ڵبژاردنه كانت بۆ به هاری 2014.

پاڵێوراوه کانی ئۆسکار بۆ باشترینه کانی سینه ما

ئا: ئاوێنه

دو حاج���ی له قل���ه ق له س���ه ر رێگه ی س���ه ره كی نێوان عه ربه ت-س���لێمانی ، ده گ���رن و له هێالنه كه ی���ان نۆبه ت���ه به س���ه ر یه كێكیان ج���ار زۆرین���ه ی ك���ه س هه ڵكوڕم���اوه و هێالنه ك���ه وه نازانێت به و ش���ێوه قوڵ���ه بیر له چی ده كات���ه وه ، به ده گمه نیش هه ردوكیان پێكه وه ده بینرێن، به اڵم له م كاتانه شدا ئه وی ده وه س���تێت و به پێوه یه كێیان

دیكه یان هه ڵنیشتوه . حاج���ی له قل���ه ق گۆش���ت خ���ۆره و له نێچی���ره ف���راوان زنجیره یه ك���ی ئاژه ڵییه كان ده خوات كه مێروو ماسی و وشكاوه كی و خشۆك و شیرده رو باڵنده ی بچوك ده گرێته وه . زۆربه ی خۆراكه كه ی له روب���ه ره ئاوییه ته نكه كان و له س���ه ر زه وی له نێوان س���ه وزاییه ته نكه كاندا هه ڵده گرێته وه ، به اڵم ئه و كه س���انه ی نازانن، كارده ك���ه ن ده وروب���ه ره له و بۆچی ئه م دو له قله قه ئه و شوێنه یان هه ڵبژاردوه بۆ نیشته جێبون، شوێنێك نزی���ك رێگه یه كی خێرا و پڕ هاژه هاژی

جوڵه ی ئۆتۆمبیل. س���پیه ، ره ش و ره نگیان له قله قه كان ك���ه باڵنده یه كی گه وره ی���ه له خێزانی په ڕه كه ی زۆرین���ه ی له قله قی���ه كان، س���پییه و به ش���ێكی باڵه كانی ره شه ، له قله قێكی پێگه یش���تو قاچی س���ورو

درێژه و ده نوكێكی سوری تیژی هه یه و له نوك���ی ده نوكییه وه بۆ كۆتای كلكی )115 ده گات���ه )100- درێژییه ك���ه ی س���م و درێژیی هه ردو باڵیشی پێكه وه به كراوه ی���ی ده گات���ه )155 - 215(

سم. له هێالنه ك���ه ره نگه نۆبه ت���ه گرت���ن ه���ه م ب���ۆ پاراس���تن بێت و ه���ه م بۆ كڕكه وتن بێت له س���ه ر هێلكه ، چونكه له قل���ه ق ته نها له گه ڵ ی���ه ك له قله قی دیاریكراو له ره گ���ه زی به رامبه ر زاوزێ ده كات، ب���ه اڵم ت���ا كۆتای���ی ته مه ن له گه ڵ���ی نامێنێت���ه وه . هه ردوكی���ان هێالنه یه كی گه وره له چیلكه دروس���ت ده كه ن، كه ره نگه بۆ چه ند س���اڵێك به كاربهێنرێته وه . سااڵنه مێیه كه یه ك ج���ار كڕ ده كه وێت كه به ش���ێوه یه كی گش���تی چوار هێلك���ه ده كات و دوای 33 ب���ۆ 34 رۆژ كڕكه وتن، هێلكه كان هه ڵدێ���ن. نێ���ره و مێیه كه به س���ه ره هه ردوكیشیان كڕده كه ون و له س���ه ری به چكه كانی���ان، ده ده ن���ه خ���ۆراك هه روه ها به چكه ك���ه هێالنه كه ی دوای 58 بۆ 64 رۆژ له هه ڵهاتن به جێدێڵێت، ب���ه اڵم بۆ ماوه ی 7 ب���ۆ 20 رۆژی تر له الی���ه ن دایكه و باوكه ك���ه وه خۆراك

وه رده گرێت.ئه م باڵنده یه بوه ته هۆی سه رهه ڵدانی چه ندین چیرۆك و ئه فس���انه به درێژایی ئه و ناوچانه ی كه تێیدا ده ژی، هه روه ها

ناسراوترین چیرۆكیش له سه ر له ق له ق ئ���ه و چیرۆكه یه كه ب���اس له هێنانی

كۆرپه له ده كات له الیه ن له قله قه وه .به هۆی قه ب���اره گه وره كه ی و راوكردنی هێالنه كه ی دروستكردنی جانه وه ران و له سه ر سه ربان و نیشته جێبونی له نزیك مرۆڤه وه ، حاجی له قله ق ئاماده بونێكی خۆسه پێنی هه یه كه كاریگه ری هه یه بۆ مرۆڤ���ه كان، كه لت���وری له س���ه ر نمونه له میس���ری دێریندا له نوس���ینه هیرۆگلیفیه كان���دا له قل���ه ق په یوه ندی نوس���ینی له به رۆح���ه وه ، هه ب���ووه عیب���ری و له ناو جوله ك���ه دا به له قله ق ده ڵێن كاسیدا كه به مانای )میهره بان و

به سۆز( دێت. ره نگه له قله قه كان له هه رێمی كوردستاندا هاونیش���تمانیه كانیان هاوش���ێوه ی بیره وه ری تاڵیان هه بێت له گه ڵ روداوه نه خوازراوه كان���دا، به تایب���ه ت كاتێك له مانگی ئای���اری 1994 و له گه رمه ی ش���ه ڕی ناوخۆدا، هێالنه ی له قله قێك به س���ه ر مناره ی مزگه وت���ی خانه قای هه ولێ���ر كرایه ئامانج و له قله كه كوژرا. كۆمه ڵگه ی له ن���او ئه وه ش���دا له گه ڵ كورد و كۆمه ڵگه موسوڵمانه كاندا رێزی له قله ق ده گیرێت، له به رئه وه ی سااڵنه فه ریزه ی ح���ه ج به جێدێنن، به وپێیه ی كه له كۆچی سااڵنه یاندا به ناو مه كه دا تێده پ���ه ڕن، هه ر له به ر ئه وه ش���ه كه

به حاجی له قله ق ناسراوه .

دو حاجی له قله ق رێگه ی عه ربه ت-سلێمانی ئاوه دانده كه نه وه

سیریل له دایکبوی شاری سلێمانییه و م����اوه ی پێنج س����اڵه کاری هونه ریی ده کات و رایده گه یه نێت که وه س����تان له خه یاڵیدا نییه چونکه "زۆر خه ونی جوان����ی هونه ریی����م هه ی����ه و به هیوام

بیهێنمه دی".سیریل هاتنه پێشه وه ی ئافره تانی کورد له بواری گۆرانی وتن به ستایڵی نوێی به الوه باشه بۆ خزمه تکردنی زیاتری هونه ری کوردی هه ر له کالسیکه وه تا

مۆدێرن و سه رده میی. ئ����ه م گۆرانیبێژه نوێیه که ی ئه لبومه له هه ش����ت گیان(ه و )باب����ه به ناوی گۆرانی����ی پێکهاتوه و کاری له س����ه ر

بنه مایه کی جیاواز کردوه .س����یریل رایده گه یه نێت که عاش����قه ، به اڵم عاشق به ژیان، به هونه ر، به ژیان و کار چونکه بڕوای وایه که هه ر شتێک عاش����قی نه بی ناتوانی سه رکه وتوبیت تێیدا. بۆی����ه ده ڵێت "ئه گه ر بمانه وێ

به رده وامبین، ده بێت عاشق بین".له ژماره یه کی نوێی گۆڤاری ئاوێنه کان که ژماره 81ه ، درێژه ی ئه م بابه ته و چه ندی����ن بابه تی دیک����ه ی هونه ریی و هه مه ڕه ن����گ بخوێنن����ه وه . گۆڤ����اری ئاوێن����ه کان گۆڤارێک����ی هه مه ڕه نگه و کۆمپانیای مانگێک ناوه ڕاستی هه مو

ئاوێنه ده ریده کات.

سیریل: ئه گه ر بمانه وێ به رده وامبین، ده بێت عاشق بین

کرییستیان بێل)Christian Bale ( (40 ساڵ(: له فیلمی (American hustle(، ئ���ه م ئه کت���ه ره له س���اڵی 2010 خه اڵتی ئۆسکاری بۆ ئه کته ری الوه کی به ده ستهێناوه و جگه له ئه مس���اڵ، ته نها ئه و جاره بۆ خه اڵتی ئۆسکار

پاڵێوراوه .بروس دیرن )Bruce Dern( (77 ساڵ(: سی و شه ش

س���اڵ پێش ئێس���تا ئه م ئه کته ره پاڵێورا بۆ وه رگرتنی خه اڵت���ی ئۆس���کار له رۆڵی ئه کت���ه ری الوه ک���ی، به اڵم )Nebraska( به ده ستینه هێنا. به به شداریکردنی له فیلمی

به شداری ده کات له ئۆسکاری ئه مساڵ.ش���یواتاڵ ئیجیوفۆر )Chiwetel Ejiofor( (36 س���اڵ(: ،)Years a Slave 12( ئه کته ری س���ه ره کییه له فیلم���یئه م���ه یه که مین ج���اره بپاڵێورێت ب���ۆ وه رگرتنی یه کێک

له خه اڵته کانی ئۆسکار. 44) )Matthew McConaughey( ماتی���ۆ ماکونهیساڵ(: له فیلمی )Dallas Buyers Club( به شداریی ک���ردوه . ماکونه���ی یه که مینجاره ب���ۆ خه اڵتێکی

ئۆسکار بپاڵێورێت. )Leonardo DiCaprio( لیۆناردی���ۆ دیکاپری���ۆ(39 س���اڵ(: به ئه مس���اڵه وه پێنجه می���ن جاره دیکاپریۆ بپاڵێورێت بۆ وه رگرتنی ئۆسکار، به اڵم

تا ئێستا س���وارچاکه ئاڵتونیه که ی به ده ستنه هێناوه . ئه مساڵ پاڵێوراوێکی .)wolf of wall street( به هێزه بۆ وه رگرتنی ئۆسکار به فیلمی

یه کێک له خه اڵته گرنگه تاکه که س���ییه کان که له ئاهه نگی ئۆس���کاردا ده به خش���رێت، خه اڵتی باشترین ئه کته ری کوڕو کچه له رۆڵی سه ره کیی و الوه کیدا. بۆ هه ر یه ک له و چوار خه اڵته پێنج ئه کته ر پاڵێوراون.

باشترین ئه کته ری کوڕ بۆ ڕۆڵی سه ره کیی:

ئامی ئادامز )Amy Adams( (39 ساڵ(: پێشتر چوارجار پاڵێوراوه بۆ وه رگرتنی ئۆسکار له رۆڵی باشترین ئه کته ری الوه کیدا، به اڵم هیچ جارێکیان به ده ستینه هێناوه ، ئه مساڵ بۆ پێنجه م جار به اڵم له بری ئه کته ری الوه ک����ی، بۆ ئه کته ری س����ه ره کیی پاڵێوراوه به فیلمی

.)American Hustle) Blue( له فیلمی :)44 ساڵ) )Cate Blanchett( کیت بالنچیتJasmine( رۆڵی بینیوه . پێشتر شه ش جار پاڵێوراوه بۆ ئۆسکارو جارێکیان خه اڵته که ی به ده س����تهێناوه بۆ باشترین ئه کته ر له رۆڵی

الوه کیی له ساڵی 2006. ج����ودی دێن����چ )Judi Dench( (79 س����اڵ(: حه وته مین جاره بپاڵێورێت بۆ وه رگرتنی ئۆس����کار. خاوه نی ئۆسکارێکه که له ساڵی 1999 بۆ رۆڵی باش����ترین ئه کته ری الوه کیی. له ئه مساڵدا به فیلمی

(philomena( به شداری ئاهه نگی ئۆسکار ده کات.س����اندرا بولوک )Sandra Bullock( (49 س����اڵ(: پێنج ساڵ پێش ئێستاو له س����اڵی 2009دا له یه که مین جاری پااڵوتنی بۆ خه اڵتی ئۆس����کار، توانی خه اڵته که به ده ستبهێنێت بۆ رۆڵی ئه کته ری سه ره کیی. ئه مس����اڵیش به رۆڵبینینی له فیلمێکی ن����اوازه دا )Gravity( ده یه وێت دوه مین ئۆس����کاری خۆی

به ده ستبهێنێت.میریل ستریپ )Meryl Streep( (64 ساڵ(: ئه م ئه کته ره له گه ڵ ئۆس����کاردا مێژویه کی گه شی هه یه . 17 جار بۆ خه اڵتی ئۆسکار پاڵێوراوه و 3 جاریان ئۆس����کاری بردوه ت����ه وه . به فیلم����ی )August: Osage County( چاوی

له بردنه وه ی چواره مین ئۆسکاری خۆیه تی.

باشترین ئه کته ری کچ بۆ رۆڵی سه ره کیی:

داڤید راسڵ )David o russell(: ده رهێنه ری یه کێک له فیلمه (American hustle(، پێشتر سێ جار پاڵێوراوه بۆ وه رگرتنی

ئۆسکار، به اڵم هیچ جارێک به ده ستی نه هێناوه .ئه لفۆنسۆ کوارۆن )Alfonso Cuaron(: ئه مه چواره مین جاره کوارۆن بپاڵێورێت بۆ خه اڵتێکی ئۆسکار، له ڕابردودا ب���ۆ چه ن���د خه اڵتێکی جی���اوازی وه ک مۆنتاژ و نوس���ین، پاڵێوراوه به اڵم ئۆس���کاری به ده س���تنه هێناوه . ئه مس���اڵ

به فیلمی )gravity( به شداری ئاهه نگی ئۆسکار ده کات.س���تیڤ ماکووی���ن )Steve McQueen(: له گ���ه ڵ ئ���ه م Years a 12( پااڵوتنه ی���ه دا بۆ باش���ترین ده رهێنانی فیلمیSlave(، ماکووی���ن دوه مینج���اره ده پاڵێورێت بۆ وه رگرتنی

خه اڵتی ئۆسکار.مارتن سکورس���یزی )Martin Scorsese(: پێشتر ئه م ده رهێنه ره 11 جار بۆ وه رگرتنی ئۆسکار پاڵێوراوه ، ته نها یه کجارو له ساڵی 2006 توانی خه اڵته که به ده ستبهێنێت. wolf of wall( سکورس���یزی کاری ده رهێنانی بۆ فیلمی

street( ک���ردوه . :)Alexander Payne( پای���ن ئه لکس���انده ر ده رهێنه ری فیلم���ی )Nebraska(، ئه مه حه وته مین ج���اره بپاڵێورێ���ت و به ش���داری ئاهه نگی ئۆس���کار بکات. پێش���تر له ساڵه کانی 2011 و 2004 دو خه اڵتی

ئۆسکاری به ده ستهێناوه .

باشترین ده رهێنه ره کان:

سه رجه م پاڵێوراوه کانی هه شتاو شه شه مین ئاهه نگی ئۆسکار

)Gravity) )Prisoners)

)Inside Llewyn Davis

)Nebraska)

)The Grandmaster)

باشترین سینه ماتۆگرافی:

)Barkhad Abdi)

)Jonah Hill)

)Bradley Cooper)

)Jared Leto)

Michael Fassbender

)Sally Hawkins)

)Julia Roberts)

)June Squibb)

)Jennifer Lawrence)

)Lupita Nyongo)

)American Hustle)

)Blue Jasmine)

)Dallas Buyers Club)

)Her)

)Nebraska)

باشترین سیناریۆ )ئۆرجیناڵ(:باشترین ئه کته ری کچ بۆ رۆڵی الوه کیی:باشترین ئه کته ری کوڕ بۆ ڕۆڵی الوه کیی:

C M Y K

ئازادی بریتیە له مافی ئەنجامدانی

هەر کارێک بمانەوێت، لەبەرامبەر

پاراستنی هەر ئەرکێک لەبەرامبەر

پراکتیزەکردنی ئەو مافەدا بۆمان

دروست دەبێت

ئه م شۆڕشه به چ ش���ێوه یه ك به رپابكرێت و به ڕێوه ببرێ���ت، بێده نگبوونه له ئامرازه كانی ئ���ه م شۆڕش���ه ، پێمانناڵێت ئه م شۆڕش���ه توندوتیژیی ده كات به كه ره سه یان خه باتی هه مووشییه وه له س���ه رووی ئاشتیخوازانه ، شاردنه وه ی چه شن و فۆرمی ئه و سیسته مه نوێیه یه كه ئه و ده یه وێ���ت بیخاته جێگای سیس���ته مه كۆنه ك���ه ، پێمانناڵێ���ت ئ���ه و سیس���ته مه مه وع���وده ناوی چیی���ه ، ئایا سیس���ته مێكی ته واو نوێیه كه به شه رییه ت تاوه ك���و ئه مڕۆ درك���ی پێنه ك���ردووه یان پێكهاتێك���ی نوێ���ی جیوه ئاس���ای بێفۆرم و ناوه رۆكه ، هه یه و نییه ، له هه موو شوێنێكه و له هی���چ شوێنێكیش���دا نییه . ئ���ه وه ی ئه م گوتاره هه یه تی هه ندێك قس���ه ی ئینشایی گش���تییه له س���ه ر پێداویس���تی "گۆڕان���ی "گۆڕانی ڕیش���ه یی" و "گۆڕانی سیس���تم" و بونی���اده قووڵه كان"، به ب���ێ وه اڵمدانه وه ی ساده ترین پرسیار له س���ه ر كرده ی گۆڕان و ئه و بكه ره كان���ی و چه مكی شۆڕش���كردن و

سیسته مه ی خه ونی پێوه ده بینێت.

هانا ئارێنت و شۆڕش The Human كتێب���ی ئ���ه وه ی Condition "دۆخ���ی م���رۆڤ"ی ژن���ه فه یله س���وف هان���ا ئارێن���ت بخوێنێته وه ، ئ���ه و ڕوانینه ی ال گه اڵڵ���ه ده بێت كه دیدی ئارێنت بۆ مۆدێرنه ، وه ك دیدی بڕێكی زۆر له نووس���ه ران و بیریاران���ی دونیای مۆدێرن، دیدێك���ی نێگه تیڤه . الی ئارێن���ت مۆدێرنه توان���ای گ���ه وره و فره ج���ۆری ئه زموون���ه ئینسانییه كانی نزم و كه مكردۆته وه . مۆدێرنه مه داری كرده ی سیاسیی ڕاسته قینه ی كه م و بچووككردۆته وه ، مه دای سه رقاڵبوونی مرۆڤی ته سككردۆته وه و گش���تیی"ه وه به "مه جالی له زۆر ڕووش���ه وه ش���ێواندویه تی. له الیه كی دیكه وه مۆدێرنه "جیهانی ژیان"ی خس���تۆته "به رخۆریی شه خس���یی"، ڕه حمه ت���ی ژێر "ڕێكخستن و وه زیفه ی حیساببۆكراو" و "سود و قازانج���ه كرده گی���ی و عه مه لیی"ه كان���ه وه . ئ���ه وه ی ئارێنت ب���ه ره و كه له پوری فیكریی شۆڕشگێڕ و كرده ی شۆڕشگێڕیی ده بات ئه م دۆخه تایبه ته ی دونی���ای مۆدێرنه . بابه تی به شێكه شۆڕش���گێڕییش كرده ی شۆڕش و له دیدێك كه به دوای چاالككردنه وه ی كرده ی سیاس���ییدا ده گه ڕێت، وه ك سه رچاوه یه ك بۆ خه مخ���واردن له دونیا و گ���ه ڕان به دوای ئارێنت الی ده سته جه معییدا. به خته وه ریی ش���ۆڕش "ڕووداو"ه ، ئ���ه و ڕووداوه ی���ه كه زنجیره ی پێداویستییه كان، به مانای زنجیره ی ب���ه ره و تێكده ش���كێنێت زه روره ت���ه كان، پارادایمێكی ن���وێ بۆ ئازادیی ده په ڕێته وه . ئارێن���ت لێ���ره دا قس���ه له دروس���تكردنی سه ره تایه كی نوێی ڕاسته قینه و دروستكردنی داهێنه ران���ه ڕاس���ته قینه ی ئه زموونێك���ی ده كات. یه كێك له دواهه مین كتێبه كانیش���ی به ت���ه واوی بۆ خوێندن���ه وه و تیۆریزه كردنی

شۆڕش ته رخانده كات. به بۆچوون���ی ئارێنت ئه وه ی ڕوخس���اری بیس���ته می س���ه ده ی ڕاس���ته قینه ی ده ستنیشانكردوه دوو جۆر ڕووداوه ، جه نگ و ش���ۆڕش. به اڵم جه نگ به هۆی دروستبوونی چه كی ئه تۆمیی���ه وه ، كه ده توانێت كۆتایی به ژیان له س���ه ر ئه م ئه س���تێره یه بهێنێت، ده شێت به ره و ماڵئاواییكردن بڕوات، به اڵم شۆڕشكردن ئه و ش���ته یه كه ده مێنێته وه و له گه ڵمان���دا ب���ۆ س���به ینێ دێ���ت. ئ���ه م به رده وامییه ی شۆڕشیش په یوه ندی به وه وه هه یه كه ش���ۆڕش په یوه ندییه كی پێشین و ناوه كی���ی پت���ه وی به مه س���ه له ی ئازادیی و مه سه له ی تێكۆش���ان دژ به سته مگه رییه وه

هه یه . به بۆچوونی ئارێنت له گ���ه ڵ هاتنه كایه ی شۆڕشی فه ره نسیدا هه موو شۆڕشگێڕه كانی دونیا له و ڕاس���تییه گه یشتن كه مه سه له ی شۆڕش���كردن مه س���ه له ی پینه وپه ڕۆكردنی ئه و ده زگا و مافانه نییه كه به ر له ش���ۆڕش له مێژوودا یه كه مجاریش ب���ۆ له ئارادابوون، به ئاش���كرایی و له ناو "مه جالی گش���تیی"دا مه س���ه له كۆمه اڵیه تییه كانی وه ك هه ژاریی سروش���تی دیارده یه ك���ی چیت���ر وه ك وێن���ا نه ده ك���ران، به ڵكو وه ك���و جۆرێك له ئازارچه شتن و په ژاره ی ئینسانیی ده بینران كه ده شێت مرۆڤه كانی لێبپارێزرێت. ئارێنت ده ڵێ���ت له دوای شۆڕش���ی فه ره نس���ییه وه له پینه وپه ڕۆكردنی س���ه ره كی مه س���ه له ی مه س���ه له ی ب���ۆ ده گۆڕێ���ت واقیع���ه وه هاتنه كایه ی "جه سته یه كی سیاسیی" نوێ. گرنگیی ش���ۆڕش الی ئارێنت ل���ه وه دا نییه "سیستم"ێك ده ڕوات و "سیستم"ێكی تر دێت، كاپیتالیزم ده ڕوات و ناكاپیتالیزم دێته كایه ، )ئێمه زاراوه ی ناكاپیتالیزم وه كی نازاراوه به كارده هێنین، چونكه ئه و گوردانه ماركسییه لیبرالیزمی كاپیتالی���زم و ڕه خنه ی نوێیه ی نوێ ده كات پێمانناڵێ���ت ئه لته رناتیڤه كه ی چیی���ه (. ئ���ه وه ی الی ئارێنت له شۆڕش���دا گرنگه چه رخ و فه له كی نێوان سیس���تمه كان نییه ، به ڵكو مه سه له ی "دروستبوونی هیوای

تازه "یه ، مه س���ه له ی هاتنه كایه ی "ئه گه ری ده س���تپێكردنه وه ی تازه " و "دروس���تبوونی س���ه ره تای نوێ"یه ، ئه مانه ش وه ك به شێك له هۆشیارییه كی سیاسیی و ئایدیۆلۆژیی نا، وه ك له م ماركس���یزمه نوێی���ه دا ئاماده یه ، به ڵكو وه ك به شێك له ئه گه ره ناوه كییه كانی ك���رده ی مرۆی���ی خ���ۆی، وه ك به ش���ێك له بكه ربوون���ی هه میش���ه یی م���رۆڤ، وه ك به شێك له مشورخواردنی مرۆڤ بۆ جیهان. هانا ئارێنت كه باس له شۆڕش ده كات باس له هیچ پێشبینییه كی مێژوویی ناكات، باس له م یان ل���ه و حه تمییه ت ناكات، وێنه یه كی تۆتالیتێر پێش���نیار ناكات بۆ ئاینده . جگه له مه ئارێنت ته واو له و ڕاس���تییه ئاگاداره و به درێژییش باس���یده كات، چۆن حیكایه تی شۆڕشه كان ده توانن ببن به حیكایه تی وردو هیواكان و گۆڕنانی ئومێده كان و خاشبوونی وێرانبوونی مژده و به ڵێنه كان. بۆیه الی هانا ئارێنت شۆڕش هه میشه هه ڵگری ڕه گه زێكی تراژی���دی گه وره یه . هه روه ه���ا باوه ڕی وایه شته باش���ه كان له مێژوودا ته مه نیان كورته ، به اڵم هه میش���ه هه ندێك س���اتی ده گمه ن و گرنگ دروس���تده بن كه ده كرێت "سه ره تای

تازه "یان تیادا دروستببێت.به بۆچوونی ئارێنت، سه ره ڕای ئه و ڕاستییه تااڵنه ، ش���ۆڕش هێش���تا س���اته وه ختێكی ئیلتیزامی به هێز و پێویس���ته و ش���انۆیه كه ك���رده ی ڕاس���ته قینه و ئازایه ت���ی وره و به رجه سته ده رده كه وێت و تیایدا پاڵه وانانه ده بێ���ت. ئارێنت له باس���كردنی شۆڕش���دا ته نها له س���ه ر تراژیدیاكانی شۆڕش و له سه ر زیانه مادییه كان���ی و ڕووكاره نێگه تیڤه كانی ناوه ستێت، ته نها قس���ه له و ڕۆحه ناسك و ناجێگی���ره ی ش���ۆڕش ناكات كه ده ش���ێت پڕببێ���ت له توندوتیژی���ی و خوێ���ن، به ڵكو له سه ر ئه و ساته وه خته پاڵه وانانه ی شۆڕش ده وه س���تێت كه تیایان���دا دووباره بوونه وه و خۆجوین���ه وه و پینه وپه ڕۆك���ردن له الی���ه ن "داهێنانی ڕیش���ه یی" و له الی���ه ن "ئازادیی"

خۆی���ه وه ده به زێنرێ���ن. ئارێن���ت ته نه���ا له س���ێ دۆخكدا نرخ و به ها ب���ۆ ئه و دۆخی پاڵه وانانه ی ش���ۆڕش داده نێت: كاتێك ئه و گشتیی و ئازادییه كی هه ڵگری پاڵه وانبوونه ،public freedom بێ���ت ئاش���كرا ده س���ته جه معیی به خته وه رییه كی هه ڵگری بێ���ت public happiness و هه ڵگری public ڕۆحێك���ی ده س���ته جه معیی بێتspirit. له ن���او هه ریه كێكی���ش له و س���ێ به رچ���او و په ڕینه وه یه ك���ی پرنس���یپه دا ڕاس���ته وخۆ هه ی���ه له "ژیانی تایب���ه ت"ه وه بۆ "ژیانی گش���تیی" له ڕێگای به ش���داریی چاالكانه ی هاواڵتیان له و ژیانه گش���تییه دا. ئ���ه م به ش���دارییه ش ده بێت���ه پراكتیكێكی داهێنه رانه كه چوارچێوه یه ك دروستده كات بۆ "مه جالێكی گشتی" نوێ. وه ك ده بینین مه سه له ی سه ره كی لێره دا، مه سه له ی گۆڕینی

ئه م "سیس���تم" به و "سیس���تم"ی تر نییه ، "مه جالێكی دروستكردنی مه سه له ی به ڵكو گش���تیی" نوێیه ك���ه توان���ای دابینكردنی ئازادیی زیاتر و به شداریی زیاتری كه سه كان له ژیانی گشتیدا ده سته به ربكات. له م دیده ئارێنتیه دا به كارهێنان���ی توندوتیژیی ته نها ئه وكاته مانایه كی پۆزه تیڤی هه یه كه به شێك بێت له كرده ی دروس���تكردنی ئه و "مه جاله گش���تییه " نوێیه ،public space. كه له بنه ڕه تدا به شێكه له پرۆسه ی گه وره كردنی

ئازادیی مرۆڤه كان.

شۆڕش و ڕیفۆرمئ���ه وه ی له ڕوانینی ئارێنتدا بۆ ش���ۆڕش، وه ك له ڕوانین���دا بۆ پرۆس���ه مێژووییه كانی تریش گرنگه ، مه س���ه له ی نائومێدنه بوونه . ئارێنێت بیرمه ندێكه نائومێد نابێت، چونكه باوه ڕی وایه ك���رده ی مرۆڤ كرده یه ك نییه بكرێت كۆتایی پێبهێنرێت، هه میشه توانا و ئه گ���ه ری واش دێنه پێش���ه وه كه ده توانن "س���ه ره تای نوێ" دروستبكه ن. به بۆچوونی ئارێنت ئه وه ی مێژووش نیش���انمان ئه دات نه مان و بزربوونی بیرۆكه ی ش���ۆڕش نییه ، به ڵكو وه بیرهێنانه وه ی ئه و ڕاس���تییه یه كه مرۆڤه كان له ساته وه ختی مێژوویی جیاوازدا هه ست به وه ده كه ن كه پێویسته ڕووبه ڕووی پێك���ۆڵ و ته حه داكان ببنه وه و "س���ه ره تای نوێ" دروستبكه ن. هیوای ئارێنت هیوایه كه له ن���او هه ردوو چه مكی ئازادیی و شۆڕش���دا ئاماده یه . ئ���ه م دووان���ه ش په یوه ندییه كی به یه كه وه پته وی���ان ئۆرگانیی ناوه كی���ی و هه ی���ه . ئارێنت باوه ڕی وای���ه هه لومه رجی مێژووی���ی چه نده ناله بار و نادۆس���ت بێت، ب���ه اڵم له و ڕاس���تییه ناگۆڕێ���ت كه مرۆڤ بوونه وه رێكی ئ���ازاده ، بوونه وه رێكه كرده و هه ڵب���ژاردن و بڕیاره كان���ی له الی���ه ن ئ���ه و هه لومه رجه مێژووییه وه ده ستنیشانناكرێت، ناتوان���ن جه ب���ری س���اته مێژوویی���ه كان ئازادی���ی م���رۆڤ و توان���ای هه ڵبژاردن���ی ه���ه رده م هه میش���ه و مرۆڤ له ناوبب���ه ن؛ ده توانێت بیر له دروس���تكردنی س���ه ره تای نوێ بكاته وه و خه ریكی دروس���تكردنی ئه و س���ه ره تایه ش بێت. مادام مرۆڤ هه میش���ه هه ڵگری ئ���ه م ئه گه ری ده س���تپێكردنه وه و ئه م بڕه ی���ه له ئازادیی، بۆیه شۆڕش���كردن به ش���ێكه له چاوه ڕوانییه كانی مرۆڤ خۆی و له چاوه ڕوانییه كانی مێژوو خۆش���ی. شۆڕش وه ك هه وڵدان بۆ دروس���تكردنی سه ره تای نوێ، وه ك ئه گه ر، به به رده وامی له گه ڵمانه . الی ئارێنت ئازادی خۆشی به شێكه له دۆخی مرۆڤبوون خۆی، ئه ویش شتێكه وه ك ئه گه ر ب���ه رده وام له گه ڵماندایه ، یه كێك���ه له توانا ه���ه ره س���ه ره كیی و بنه ڕه تییه كانی مرۆڤ ب���ۆ ده سپێش���خه ریكردن و ده س���تپێكردن، به اڵم ش���تێكه ته نها له گه ڵ ئه وانیتر و له ناو ده بێت. به رجه س���ته كۆمه اڵیه تیدا كرده ی الی ئارێنت ئازادیی كرده یه كی سروش���تی نییه ، س���ایكۆلۆژیش دیارده یه كی نیی���ه و به ڵك���و به ش���ێكه له توان���ا كرده ییه كان���ی م���رۆڤ. ئارێنت باس ل���ه وه ده كات له گه ڵ له دایكبوونی هه ر مرۆڤێكدا "س���ه ره تایه كی نوێ" ده ستپێده كات، به اڵم ئه م له دایكبوونه بایۆلۆژییه به س نییه بۆئه وه ی مرۆڤ ببێت به مرۆڤێكی ئازاد و شۆڕشیش ببێت به به شێك له ك���رده ی چاالكانه ی مرۆڤ له ناو جیهاندا، ئه وه ی پێویس���ته "له دایكبوونی دووهه م"ه . تاكه كه سیی له دایكبوونه ش كرده یه كی ئه م نییه ، به ڵكو كرده یه ك���ی مێژووییه و له گه ڵ به كورتی الی دروس���تده بێت. ئه وانیت���ردا ئارێن���ت په یوه ندییه ك���ی ناوه كی���ی گرنگ له نێوان ئازادی و شۆڕشدا هه یه ، ئازادیی هه م هه لومه رج و ژینگه ی ڕاس���ته قینه ی شۆڕشه ، هه م ش���ۆڕش خۆش���ی به رزترین ته عبیره له ئازادیی. ئه م دیده بۆ ش���ۆڕش له و دیده س���تالینییه ته قلیدییه ڕزگارمان ده كات كه جگه له زاراوه ی "سیستم" هیچیتری پێنییه له سه ر دونیا قس���ه ی پێبكات. شۆڕش الی ئارێنت هه وڵدانه بۆ دروستكردنی سه ره تای نوێ، سه ره تای داهێنه رانه ، له گه ڵ ئه وانیتر و ئامانجی س���ه ره كیش به هۆی ئه وانیتره وه ، له شۆڕش دروستكردنی "مه جالێكی گشتیی" نوێی ئازاد و پڕ به شداریی چاالكانه ی زیاتره ؛

وه ك ئه گه ریش هه میشه له گه ڵماندایه . ل���ه م دیده دا ڕیفۆرم ش���تێك نییه دابڕاو له شۆڕش، ده ش���ێت ریفۆرم وه ك شێوازێك له شێوازه كانی گۆڕانكاریی سه ره تایه ك بێت بۆ دروستكردنی "سه ره تایه كی نوێ"، ده شێت به ش���ێك بێت له كرده یه كی ده سته جه معیی پیاده كردنی گۆڕانكاری���ی كه بكرێت ببێت به به ش���ێك له دروس���تكردنی "مه جالێك���ی گشتیی" نوێ كه ئازادیی زیاتر و به شداریی چاالكانه ی زیاتر ده س���ته به ربكات. ڕوانینی ئێمه بۆ ریفۆرم و شۆڕش زۆر نزیكه له م دیده ئارێنتییه وه ، ریفۆرم ب���ۆ ئێمه مانای ئه وه نییه دوای هه ڵبژاردن، هه ندێك كه س بێن و به ناوی جه م���اوه ره وه كاری ریفۆرم بكه ن، یان ببن به ریفۆرمیستێكی فه رمیی و بیكه ن به پیشه یه كی سیاسیی، ئه م جۆره ریفۆرمه

نه هه وڵدانه بۆ دروس���تكردنی سه ره تایه كی نوێ، نه به ش���ێكه له كرده ی دروستكردنی "مه جالێكی گش���تیی" ن���وێ. له هه مانكاتدا ریفۆرم بۆ ئێمه مانای جێگۆڕكێی پنته كانی ده سه اڵت نییه . گه ر قسه ش له پرسی ریفۆرم له كوردس���تاندا بكه ین، ئه وا ڕیفۆرم بۆ ئێمه مانای دابه شكردنی عادیالنه ی ده سه اڵته كان نیی���ه له نێ���وان ئۆپۆزیس���یۆن و پارت���ی و یه كێتیدا، به ڵكو ئه و مانا ئارێنتییه ی هه یه ك���ه به ئازادییه وه گرێیئ���ه دات. ریفۆرم له م دۆخه ی ئه مرۆی كوردستاندا یه ك ره هه ندی رادیكاڵی هه یه ؛ ئه ویش خستنه ژێر پرسیاری ك���ۆی سیس���ته می سیاس���یی و ئابووریی و فه رهه نگیی حوكمڕانی هه رێمی كوردستانه ، ریفۆرم ب���ۆ ئێمه مانای ده س���تكاریكردنی ئه و له ن���او ده س���ه اڵته په یوه ندییه كان���ی سیسته مه داخراوه سیاسییه دا و تێكشكاندنی ئ���ه و هه ره مییه ته یه كه ده س���ه اڵت له خۆی گرتووه و كۆڵه كه كانی ده سه اڵتدارێتی خۆی له س���ه ر بنیاتناوه . ئه مه جگه له تێكشكانی ئه و تۆڕه ده زگاییه ش كه ئه م په یوه ندییانه ی ده س���ه اڵت دروس���تیكردوون و ه���ه ر ئ���ه م په یوه ندییانه ش ده یانپارێزن. هه ركه س���ێك خۆی گێل نه كات و خه ریكی درۆهه ڵبه س���تن نه بێت، ئه و ڕاستییه باش ده زانێت كه ئێمه چه ندانجار ئه م ڕوانینه مان بۆ چاكسازیكردن و ڕیفۆرم به نووسین و قسه كردن به یانكردووه و به رگریمان لێكردوه . ئه م كرده ی "خس���تنه ژێر پرسیاره "، وه كو دۆڵۆز ده ڵێت كرده یه كی "شۆڕشگێڕانه "یه ، چونكی له وه ده رده چێت خه س���ڵه تی ریفۆرمی به مانا ته قلیدییه كه ی هه بێ���ت، به ڵك���و پت���ر ده چێت���ه خانه ی" شۆڕش"ه وه . دۆڵۆز ئه و جیاوازییه دۆگماییه له نێوان ریفۆرم و شۆڕشدا ناكات كه گوتاره

ته قلیدییه كانی ماركسیزم ده یكه ن.

بێنرخكردنی ڕیفۆرم ئ���ه م گوردان���ه ماركس���ییه نوێی���ه كه ره خن���ه له چه مكی ریفۆرم ده گرێت و ڕیفۆرم له قه ڵه مده دات، سیاس���یی به نوكته یه ك���ی ره خن���ه له فۆرمێك���ی دیاریك���راوی ریفۆرم ناگرێ���ت، به ڵكو ریف���ۆرم وه ك نه نگییه كی مه عریفی���ی بێهووده ییه ك���ی سیاس���یی و ڕیفۆرمدا له نێ���وان ش���ۆڕش و ده بینێ���ت، دیوارێ���ك هه ڵده چنێ���ت ك���ه ئه وه ن���ده ی پیاده كردنی ك���رده ی له ب���ه رده م ڕێگ���ره گۆڕانكاریدا ده یه كی ئه وه ڕێخۆش���كه ر نییه بۆ پیاده كردنی گۆڕان���كاری. ئه وه ی ئه مڕۆ ته ماشایه كی واقعییانه و بابه تییانه ی دۆخی كوردس���تان بكات، ده بینێت ك���ه گوتاری ڕیفۆرم و چاكس���ازیی ل���ه وه ده رچووه هی ئه م هێزی ئۆپۆزیس���ۆن ی���ان ئه ویتریان و هی ئه م گروپ یان ئه و گروپی كۆمه اڵیه تی بێت، ته نان���ه ت پارت���ی و یه كێتیش داوای ریفۆرم ده ك���ه ن. بێگومان به ش���ێكی ئه م سیاس���یی و دیماگۆگییه ت���ی داواكردن���ه درۆكردنێكی ڕووته ، به اڵم به ش���ه كه ی تری به فش���ار و ویس���ت و به رامبه ر كاردانه وه یه خواس���تی ڕیفۆرمكردن له كوردستاندا. ئه م گوردانه شۆڕش���گێڕه نابینایه به رامبه ر به و راستییه كه گه ر ناڕه زاییه تییه كۆمه اڵیه تی و به رده وام���ی فش���اری سیاس���ییه كان و كۆمه ڵگای ئێمه نه بایه ، یه كێتی و پارتی تا قیامه ت باس���ی ریفۆرمیان نه ده كرد. پرسی س���ه ره كیی بۆ ئێمه پێداگرتنه له سه ر ئه و راستییه كه له دۆخی ئه مڕۆكه ی كوردستاندا به های گوتاری ئه و ریفۆرمه ی كه ده سه اڵت ده خاته ژێر پرس���یاره وه له به های شۆڕش كه متر نییه . ئه مڕۆ له كوردستاندا سیسته می ده س���ه اڵتدارێتی و ش���ێوازی پیاده كردن���ی ده س���ه اڵت له ژێ���ر پرس���یاردایه ، هه م���وو جومگ���ه كان و ده زگاكان و میكانیزمه كان���ی ده س���ه اڵتدارێتییه و ئ���ه م ئیش���كردنی ش���ه رعییه تی سیاسییان له ژێر پرسیاردایه . ئێمه به چه ندین شێوه و له چه ندین نووسین و بۆنه دا رای خۆمان له س���ه ر ئه م مه سه له یه به یانكردوه و به وردی له سه ری دواوین. له سه ر ئاسته سیاسیی و پراكتییه كه شی ته نها هێما بۆ ئه و نامیلكه یه ده كه ین كه له هه ڵبژاردنی ٢٠٠٩دا نووس���یمان و باڵوك���رده وه . له وێدا ڕا وبۆچوونی خۆمان ده رباره ی به ڕاشكاوانه كوردس���تانی س���به ی به رجه س���ته كردوه . ره هه نده سیاسی و ده زگایی و ئه خالقییه كانی ئ���ه و بۆچوونانه مان تا ئه م���ڕۆش به هاكانی

خۆیان له ده ستنه داوه .چه مك���ی ریف���ۆرم ب���ۆ ئێمه ئ���ه و مانا گش���تی و هه رزان���ه سیاس���ییه ی نییه كه ته نها له دابه ش���كردنی غه نیم���ه ی ئابووری له نێوان ئه كته ره سیاس���ییه كاندا گیربخرێت ی���ان له دابه ش���كردنی خوش���ك و برایانه ی ده س���ه اڵت له نێ���وان هێزه سیاس���ییه كاندا كورتبكرێته وه . ریفۆرم هێزێكی مه ده نییانه ی دژ به توندوتیژیی���ه ك���ه ده توانێت له رێگای فش���اری به رده وامه وه كۆمه ڵێ���ك هه رێمی ده سه اڵت له ده ست ئه و نوخبه بچووكه ی كه خۆیان به نوێنه ری ئه به دی كۆمه ڵگای ئێمه

ده بینن، بسه نێته وه .

ئێمه سیاس���ه ت به مانا )هان���ا ئارێنت(ییه ك���ه ی وه كو "خه مخواردنێ���ك له جیهان" خه مخواردن���ه ش ئ���ه م ته ماش���اده كه ین. وه ك پرۆژه یه ك���ی ب���ه رده وام ب���ۆ گۆڕان و دروس���تكردنه وه ی جیه���ان ده بینی���ن. له م ڕوانینه دا سیاس���ه ت ئه و رووبه ره گشتییه یه كه ئینس���انه كان تیایدا كۆده بنه وه ، تاوه كو پێك���ڕا خ���ه م له جیهان���ی خۆی���ان بخۆن، به ته نگ شته هاوبه ش و پێكه وه ییه كانیانه وه بێن، مش���وری خۆی���ان و نه وه كان���ی دوای خۆش���یان بخۆن. لێره دا رووبه ری سیاسه ت رووبه رێكی گشتییه و جێگای رق و مشتومڕی شه خس���یی نیی���ه ، په یوه ن���دی به ژیان���ی هاوبه شی مرۆڤه كانه وه هه یه نه ك به مه سه له شه خسیی و كێش���ه ده رونییه كانیانه وه . ئه م ڕوانینه وامانلێده كات كاری رۆش���نبیر له م رووبه ره دا به وه بزانین كه نه هێڵێت سیاسه ت بكرێت به رووبه ری شه خس���یی و پاراس���تنی تایبه ته كانی ده س���تكه وته به رژه وه ن���دی و كه سان و گروپ و خێزانی سیاسیی دیاریكراو. ئه وه كاری رۆشنبیره مه ترسییه كانی گۆڕانی جیهانی سیاس���ه ت بۆ ماڵی سیاسییه كان، موڵكی گشتیی بۆ موڵكی تایبه ت و سیسته می سیاسیی بۆ سیسته مێكی خێزانیی ببینێت. ئه وه ئیشی رۆش���نبیره به رگریی له چه مكی سیاسه ت بكات، وه كو رووبه رێكی گشتیی بۆ بیركردنه وه و چاالكی و هه وڵدان بۆ گه یشتن به چاك���ه ی گش���تیی. جیهانی سیاس���ه ت بۆ ئێم���ه ش���وێنی له دایكب���وون و كه وتن و هه ڵس���انه وه و مردنی هێزه سیاس���ییه كانه ، ملمالنێی جیاوازییه كانه ، مه نزڵگای جێگای بیركردنه وه یه له باشه ی كۆمه ڵگا، شوێنێكه پڕ جوڵه و ملمالن���ێ و ڕاگۆڕكێ و كێبه ركێی جیاواز. سیاسه ت بۆ ئێمه بریتییه له كرده ی دروس���تكردنی جیهان، وات���ه ئه و جیهانه ی كه به ب���ێ بیركردن���ه وه نه ده توانین بنیاتی بنێین، نه ده توانین بیگۆڕین و نه ده ش���توانین بیپارێزی���ن. بۆئه وه ی سیاس���ه تیش بكه ین گفتوگۆی���ه به بیركردن���ه وه و پێویس���تمان ڕووبه رێ���ك گش���تییدا، له رووبه رێك���ی راوبۆچوونه كان���ی تێدا بگۆڕین���ه وه ، تیایدا بگه ین به ده رئه نجامێك كه "باشه ی گشتیی"

ئامانجه كه یه تی. ئێمه ڕامانوایه رۆش���نبیر ناتوانێت له ناو سیاسه تكردن و له نێوان گش���تیدا رووبه ری سیاسه تنه كردندا هه ڵبژێرێت، چونكه هه موو فیكرێ���ك، هه موو بزاوتێك���ی كۆمه اڵیه تی و هه موو ئاماده بوون و به شداربوونێك له فه زای گشتییدا، كرده یه كی سیاسییه ، هه م به مانا سیاسییه كه ی و هه م به مانا فه لسه فییه كه ی. به مان���ا سیاس���ییه كه ی، چونكه به ش���ێكه له كرده ی به ش���داربوون و داڕش���تنی ژیانی گش���تییه ، به مانا فه لسه فییه كه شی، چونكه مرۆڤ له ڕێگای ئه و به ش���دارییه وه پیاده ی مرۆڤبوونی خ���ۆی له ناو دونی���ادا ده كات و كه س���انیتر و له گه ڵ په یوه ندییه وه ده چێته له گ���ه ڵ جیهاندا. ئێمه هه رگیز سیاس���ه ت كورتناكه ین���ه وه ب���ۆ ئ���ه وه ی نوێنه رم���ان هه بێت و ئه و نوێنه رانه ش به ناوی كۆمه ڵگاوه قسه بكه ن، یان رۆشنبیران خۆیان ئه و رۆڵی نوێنه رایه تیی���ه بگێڕن، ی���ان هێزێك بێت و به ناوی هه مووانه وه بدوێت. سیاس���ه ت الی ئێمه به توندی به س���تراوه ته وه به پلورالیزم و ئازادییه وه ، وایتێده گه ین كه س���نووره كانی له ك���رده ی ئازادی���ی موماره س���ه كردنی سیاسیدا به و چه ش���نه به رجه سته ببێت كه هه موو كه س���ێك هه م توانای به شداربوونی هه بێت و هه م به ش���ی هه بێت له و دونیایه دا كه دروس���تده كرێت. سیاس���ه ت له یه ككاتدا ڕووی له ئازادی���ی و ڕووی كرده یه ك���ه به رده وام���ه ئیش���كردنێكی له ده س���ه اڵته ، له س���ه ر په یوه ندی نێوان ئه و دوو ڕه هه نده گرنگ���ه ی ژیانی كۆمه اڵیه تی، به جۆرێك ئه م ئیشكردنه ڕێ له وه بگرێت ده سه اڵت و ئازادی به جۆرێك بخرێنه گ���ه ڕ ببنه ڕه چه ته یه ك بۆ دروس���تبوونی ده س���ه اڵتێكی گشتگیری دژ به جیاوازی و پلورالیزم. ئه م ڕوانینه واده كات ڕۆش���نبیری ره خنه ی���ی نه بێت به به ش���ێك له هیچ پرۆژه یه كی تۆتالیتاری دژ به ئازادی و جیاوازی، واده كات نه بێت به هه ڵگری تیۆری تۆتالیتێ���ر و لێكدانه وه ی یه كس���ه ره و ڕه ها؛ هه ڵگری فیكرێك نه بێت نه توانێت النی هه ره كه می جیاوازیی���ه كان ببینێت، یان چه مكی جیاوازی���ی بێمانا بكات به وه ی كۆمه ڵگاكان كورتبكات���ه وه ب���ۆ س���ه رۆكه كان و ملمالنێ كۆمه اڵیه تی و سیاسییه كانیش له ناو چه مكه

گش���تییه كانی "شارس���تانێتی خۆرئ���اوا" و "ئه تنییه كان"دا "ئایی���ن" و "خۆره���ه اڵت" و قوفڵ ب���كات. ئه م ڕوانینه ب���ۆ جیاوازیی و ئه م كورتكردنه وه یه ی كۆمه ڵگا بۆ هه ندێك كه سایه تی س���ته مگه ر خۆی سه ر به فیكری سه ده كانی ناوه ڕاسته و دیدێكی تۆتالیتاریی ترسناكیش ئاراسته ی ده كات، چونكه نه ك نابینێت و كۆمه ڵ���گاكان فره ڕه نگ���ی ته نها توانای ئه وه ی نییه دوو ئه زموونی سیاسیی له یه كتری جیابكات���ه وه ، به ڵكو فره ڕه نگییه گه وره كانی ناو فیكریش نابینێت و جه نگێكی دۆنكیشۆتییانه له نێوان تیوره كاندا دروست ده كات. وه كچۆن به حه ماسه تێكی خورافییه وه كۆمه ڵگاكان و هێزه سیاسییه كانی ناوچه كه ب���ۆ ئه س���ه د و سیس���ی و كورتده كات���ه وه داعش و جه بهه ی نووس���ره ، ئاواش به هه مان زۆره وه به سه فس���ه ته یه كی حه ماس���ه ت و هه موو فیكر و هه موو میت���ۆد و تیۆرییه كان كورتده كاته وه بۆ كۆمه ڵێك ڕسته ی گشتیی و ئینش���ایی و كۆمه ڵێ���ك حوكمدانی گش���تی پێویس���تی هه ریه كێكیان س���ه لماندنی كه

به نووسینی هه زاران الپه ڕه هه یه .به كورتی ئێمه كاری سیاسییانه ی رۆشنبیر له خه مخواریدا بۆ جیهان ده بینین، به شێكی گرنگی ئ���ه م خه مخوارییه ش ئه وه یه جیهان كورتنه كه ین���ه وه بۆ ئه م یان ئه و ده ركه وتی به ته نها، به زۆر كۆمه ڵگاكان و ئه زموونه كان و مرۆڤ���ه كان نه ترێنجێنین���ه ژێر چه تری ئه م ی���ان ئ���ه و زاراوه وه به ته نه���ا. باوه ڕبوون به جیهان و به مرۆڤ، كورتنه كردنه وه ی دونیا بۆ یه ك ڕه نگ و یه ك ئه گه ر و یه ك سیناریۆ، بینین���ی جیاوازی���ی و توانای س���ه رله نوێ ده س���تپێكردنه وه و دروستكردنه وه ، به شێكه له ئه ركی ڕۆش���نبیر وه ك بكه رێكی فیكریی. ئه وه كار و ئاكاری رۆشنبیریی ره خنه یی نییه به زمانێكی پڕ له غرور و پڕ له نه رجسیه تییه وه سیاس���یی كۆمه اڵیه تی و كرده یه كی هه موو ئ���ه وه ی ب���كات، واینیش���انبدات بێمان���ا مرۆڤه كان له ناو دونی���ای خۆیاندا ده یكه ن و ئه نجامیئه ده ن، مادام له گه ڵ س���ایكۆلۆژیا و وێنا و خولیا هه نووكه یی و شه خس���ییه كانی ئ���ه ودا ناگونجێت، ئیتر ك���رده ی بێمانان و كۆمبارسی ناو دونیایه كی بێكرده و بێجوڵه و

بێئاینده ن.

مانا كۆنكرێته كانی "خه مخواردن له جیهان""خه مخواردن له جیهان" ده س���ته واژه یه كی گش���تگیر و ڕه ها نییه كه پڕبێت له بۆشایی، به ڵكو له ه���ه ر دۆخ و ژینگه یه كی مێژووییدا مانایه كی كۆنكریتی هه یه . له ژینگه یه كی وه ك ژینگه ی سیاسی و كۆمه اڵیه تی و فه رهه نگیی ئێم���ه دا، خه مخ���واردن ژینگه ك���ه ی وه ك له مه س���ه له مان���ای خه مخواردنه له جیهان س���ه ره كییه كانی ئه و كۆمه ڵگایه ؛ بۆ نموونه خه مخواردنه ل���ه وه ی بۆچی ئه و كۆمه ڵگایه له وه دا سه رناكه وێت چوارچێوه یه كی گشتیی مافپه روه ر و یاس���ایی و بۆ جێكردنه وه یه كی ڕێزداری���ی جیاوازییه كان���ی دروس���تبكات، ناتوانێ���ت ده س���ه اڵتدارێتییه كه ی بۆچ���ی ببێته سیس���تمێكی دیموكراس و مافپه روه ر، بۆچی مرۆڤی ئه و كۆمه ڵگایه به به رده وامی و به ش���ێوازی جی���اواز برین���دار ده كرێ���ت و ڕووبه ڕووی بڕ و ڕاده ی جیاواز له ئه شكه نجه و ئازارچه ش���تن ده كرێته وه كه نائینس���انی و كاره س���اتێكی گه وره و بۆچی ناش���یرینه ؟ ترس���ناكی وه ك كاره س���اتی ئه نفال نابێته پردێ���ك بۆ دروس���تكردنی هوش���یارییه كی مێژوویی و سیاسیی بۆ به گژاچوونه وه ی هه موو چاودێریكردنێكی توندوتیژیی و شێوازه كانی به رده وامی ده س���ه اڵت؟ بۆچی كاره س���ات و رووداوه كان نابنه س���ه ره تایه ك بۆ ڕێزگرتن له مرۆڤ و به پیرۆزته ماشاكردنی خودی ژیان خ���ۆی؟ بۆچ���ی بوونی ده س���توور گرنگه و ئه و ده س���توره ی ئه مڕۆكه و ب���ه م فۆرمه ی پێشنیارده كرێت، له كوردستاندا ئێستایه وه كاره س���اته بۆ نه وه كان���ی داهاتوو؟ بۆچی هه ڵبژاردنه وه ی نایاسایی بارزانی به سه رۆكی هه رێ���م نابێ���ت وه ك كرده یه كی ئاس���ایی ببینرێت و بۆچی پێویسته ڕێ له وه بگیرێت ك���ه ده س���ه اڵته كان له ده س���تی خێزانێكی سیاس���یدا كۆببنه وه ؟ بۆچی لێسه ندنه وه ی ه���ه ر رووبه رێك���ی سیاس���یی و ئابووریی و رۆش���نبیریی له م سیس���ته مه س���وڵتانییه گرنگیی س���تراتیژیی خ���ۆی هه یه ؟ بۆچی به رگریكردنێك���ی ڕه خنه ییان���ه له میدی���ای ئه هل���ی ب���ۆ به رهه مهێنان���ی هوش���یاریی و

چاودێریك���ردن و ڕه خنه كردن���ی به رده وامی كرده ی كۆمه اڵیه تیی و سیاسیی و فه رهه نگیی گرنگه ؟ بۆچی گرنگه له تاوانه سیاسییه كان بێده نگنه بین و په نا بۆ هه موو ش���ێوازه كانی ناڕه زایی مه ده نیی و به گژاچوونه وه یان به رین؟ له په یوه ندیشیدا به ڕۆشنبیر خۆیه وه ، بۆچی گرنگه ڕۆش���نبیر به نووسین شتێك نه ڵێت و بۆ ئه نجامبدات؟ پێچه وانه ك���ه ی به كرده وه گرنگه ڕۆشنبیر خۆی وه ك پێغه مبه رێك وێنا نه كات و وه ك بكه رێك له پاڵ كۆمه ڵێك بكه ری كۆمه اڵیه تی تردا ده ربكه وێت؟ بۆچی، وه ك دۆڵۆز ده ڵێت، گرنگ���ه تیۆرییه كان تیۆری لۆكاڵی ن���او كایه یه ك���ی دیاریكراوبن نه ك تیۆری تۆتالیتێر ك���ه ته ماحی لێكدانه وه ی

هه موو دونیای هه بێت؟

رۆش���نبیر كاری ئێم���ه به بۆچوون���ی ده س���تكاریكردنی گۆڕی���ن و راڤه ك���ردن و ك���ۆی ئه و ش���تانه یه ، به تایبه ت���ی گۆڕین و ده س���تكاریكردنی ئه و ش���تانه ی كه فیكر و سیاسه ت و ئه خالق ده یانه وێت ئاساییانبكه ن و به دۆخێكی به پێدراوی سروشتیی و بیانكه ن نه گۆڕ. ئیش���ی ڕۆش���نبیر به ش���داریكردنه له به رهه مهێنان���ی هۆش���مه ندیی گۆڕان���دا، هۆش���مه ندییه ك عه قڵییه تی باو و ئاساییبوو وه ك قه ده رێك���ی مێژوویی نه گۆڕ نه بینێت و وه ك ش���تێك نمایش���ینه كات ك���ه قابیلی گۆڕان نییه . تێڕامانی رۆش���نبیر له س���اته ته نگه ژه و له گرفت و له واقیع، مێژووییه كان، ملمالن���ێ زۆره كانی ناو ژیانی سیاس���یی و له ك���رده فه رهه نگی���ی، كۆمه اڵیه تی���ی و لۆكاڵییه كانی به رگریكردن، تێڕامانی گرنگن، چونكه رۆشنبیر ئه توانێت مانا به ڕووداوه كان ببه خش���ێت، ل���ه وه ڕزگاریان ب���كات ته نها ڕووداوی ڕووت و بێده الل���ه ت بن. رۆش���نبیر ئه توانێ���ت ئه و ڕووداوانه بكات به به ش���ێك به خه مێكی ڕه خنه ی���ی و له هوش���یارییه كی ده سته جه معیی گرنگ. كارێك كه ڕۆشنبیری به رپرس���یار نایكات، یان پێویسته نه یكات، یان هه ڵه یه بی���كات، گاڵته كردنه به كرده ی به رگری���ی بك���ه ره كۆمه اڵیه تیی���ه كان، یان ناونانی ئه و كردانه یه به پێچه وانه ی ناوه ڕۆكه كۆمه اڵیه تییه كه یان���ه وه . بۆ نموونه ناونانی توڕه بوون���ی گه نجانی ك���ه الر وه ك ته عبیر له ڕۆحێكی فاشیستی گریمانكراو گوایه هه موو خۆرهه اڵتی خواردوه ، یان النیكه م ناساندنیان وه ك ڕۆحێك���ی ش���ه ڕانگێز كه به ش���ێكه خۆرهه اڵتیی. فاشیستی له مێگاسیستمێكی نه ك حوكمدانان���ه نرخان���دن و ئه مج���ۆره ته نها هه ڵه و ناڕاس���ت و دابڕاون له ساده ترین فیكریی كاری ئه خالقییه كان���ی پرنس���یپه ڕۆش���نبیران، به ڵكو بێنرخكردنێكی ته واوی هه موو كرده یه كی به رگریش���ه كه گروپێكی ئه م پێیهه ڵبس���ێت. دیاریكراو كۆمه اڵیه تی ڕه خنه ی قس���ه كردنه ش نووس���ین و جۆره رادیكاڵ نین، به ڵك���و حوكمی بێناوه ڕۆك و بێبنه مان، تیۆرییه ك نییه ده سه اڵت تووشی

ش���ۆك ب���كات، به ڵك���و خ���ودی بزوتنه وه كۆمه اڵیه تییه كان و بكه ره كانی تووشی شۆك

ده كات.

دیموكراسییه ت وه ك سیسته مێك بۆ به رهه مهێنانی جیاوازیی

یه كه م به پل���ه ی له جیهان خه مخ���واردن خه مخواردن���ه ب���ۆ ئ���ه و فره ڕه نگییه ی كه به بوون���ی م���رۆڤ و به بوون���ی جیهان���ه وه جیاوازییه كان و بۆ په یوه سته ، خه مخواردنه مرۆڤ���ه كان. پلوراڵبوون���ی دۆخ���ی ب���ۆ ئ���ه م ڕوانین���ه ئارێنتییه یه ب���ۆ جیاوازیی وامانلێ���ده كات یه كێك له مان���ا گرنگه كانی سیاس���ه ت به به رهه مهێنانی "هۆش���مه ندیی هۆش���مه ندییه ك گرێبده ین، جیاوازیی"ه وه هه م توانای بینینی جیاوازییه كانی هه بێت، هه م بتوانێت ببێت به هێزێكیش بۆ پاراستنی جیاوازی���ی و ه���ه م له خه می دروس���تكردنی دونیایه كی پلوراڵیش���دا بێ���ت كه له ڕێگای هه بوونی م���اف و هه بوونی ڕێ���ز و هه بوونی دانپیانانه وه جیاوازییه كان ڕێكبخات. به رای ئێم���ه چه مكی سیاس���ه ت به ب���ێ چه مكی جیاوازیی، هی���چ مانایه كی نامێنێت و هه موو هه وڵدانێ���ك ب���ۆ جیاكردن���ه وه ی ئه م دوو چه مكه له یه كتری به ته نها كرده یه كی تیۆریی ترس���ناك نییه ، به ڵكو هه نگاوێكی عه مه لی ترسناكیشه به ره و دروستكردنی دونیایه كی له جیاوازی���ی ب���اس تۆتالیت���ار. كاتێ���ك ده كه ین، مه به ستمان ته نها گرنگیی بینینی دونیای كۆمه اڵیه تی���ی مرۆڤه كان نییه وه ك دونیایه كی پ���ڕ له جیاوازیی، هه روه ك چۆن به ته نها مه به س���تمان له وه نییه پێ له سه ر ئه و ڕاس���تییه ئه نترۆپۆلۆژیی���ه دابگرین كه مرۆڤب���وون خۆش���ی ده ركه وت���ی جیاوازی هه یه ، به ڵكو زیاتر مه به س���تمان له پرۆسه ی به رهه مهێنانی "هۆش���مه ندییه كی جیاكاره "، هۆش���مه ندییه ك تیایدا پلورالیزمی كۆمه ڵگا نه ك ته نها شوێنی بیرلێكردنه وه بێت، به ڵكو شوێنی پاراستن و ڕێزلێگرتن و ڕێكخستنیش بێت له ڕێ���گای تۆڕێكی گ���ه وره له مافه وه . به رهه مهێنانی هۆش���مه ندیی جیاوازیی ته نها مان���ای رێگه گرت���ن نییه له دروس���تكردنی كۆمه ڵ���گا یه كده نگكردن���ی یه كڕه نگی���ی و به ناوی نه ته وه و ئایین و حیزب و سه رۆكه وه ، به ڵكو ڕێگرتنیش���ه له هه موو ئه و شێوازانه له فیكر كه پ���ڕن له ئه گه ری تۆتالیتارییانه ی نووستوو نه نوستوو، پڕن له دید و بۆچوون و حوكم و به رخوردی موتڵه ق، چه نده ڕادیكاڵ ده رده ك���ه ون، ب���ه اڵم هێن���ده تاكڕه هه ند و

گشتگیر و وێرانكه ری جیاوازیین. ئه م خاڵه یه وامانلێكده كات به رده وام پێ له س���ه ر ئه وه دابگرین كه سیاسه ت كرده و چاالك���ی بیركردن���ه وه و بینین و پاراس���تن و كۆمه ڵ���گا و جیاوازییه كان���ی ڕێكخس���تنی هێزه كانه ، هه م له فیك���ر و هه م له پراكتیكی كۆمه اڵیه تی���دا. ئه م پرۆس���ه یه ش له ڕێگای دین و نه ته وه و ده وڵه ت و پیرۆزییبه خش���ین ش���تگه له گ���ه وره و جیاوازییكوژه كانی تری له م شێوانه وه دروستنابێت، به ڵكو له ڕێگای دروس���تكردنی ش���وناس و ئینتیمای ئازاد و چوارچێوه یه كی گشتیی پلورالیی و یاسایی و به رهه مدێت. دیموكراسییانه وه مافپه روه ری وه زیفه ی ئ���ه م چوارچێوانه ته نها ڕێزگرتنی ته واو نییه له خ���ودی جیاوازییه كان، به ڵكو مامه ڵه كردنیان���ه وه ك پێدراوێك���ی ه���ه ره س���ه ره تایی ژیانی كۆمه اڵیه تی و ئینس���انی، وه ك به ش���ێكی جه وهه ری���ی له مرۆڤبوون و مرۆڤه كان ئازادانه ی پێكه وه ژیانی خواستی

له گه ڵ یه كتر.پرسی سه ره كیی سیاسه ت له واڵتی ئێمه دا به هێز ده وڵه تێكی دروس���تكردنی پرس���ی یان الواز نییه . ئه م كێش���ه یه كێش���ه یه كی دروس���تكراوه نه ده توانێت وه اڵمی پرس���ه س���ه ره كییه كانی دونیای ئێمه بداته وه و نه ده توانێت ده ستنیش���انی كێشه ی سه ره كیی ده س���ه اڵت له دونی���ای ئێمه دا ب���كات. ئه م كێشه یه كێشه یه كی تیۆریی دروستكراوه نه هێزی ئه وه ی هه یه واقیعی ئێمه وه كو خۆی بخوێنێته وه و نه توانای بینینی واقیعیش���ی هه یه وه كو خۆی، به ڵكو تاكه هێزی له وه دا به رجه سته ده بێت كه واقعێكی پێدراوت بۆ دروس���تده كات كه له ژیانی سیاسیی ئێمه دا بوونی نییه . گوتاری سه ره كیی له كۆمه ڵگای ئێمه دا نه یه كده نگیی و نه ناوكۆیی پێویستی تێدای���ه تاوه ك���و هه موو هێ���زه كان خه می دروستكردنی ده وڵه تێكی به هێزیان هه بێت و نه هیچ هێزێكی���ش هه ڵگری ئه و گوتاره یه . ئه وه ش���ی ئێم���ه له ناوچه ك���ه دا ده یبینین درس���تبوونی ده وڵه تی به هێز نییه ، به ڵكو پارچه پارچه بوون و به پێچه وان���ه وه ، رێ���ك دروستبوونی ده وڵه ت و هه ڵوه ش���اندنه وه ی بك���ه ر و هێزی لۆكاڵی���ی و ناوده وڵه تین، جا تائیفیی و سیكترایس���تییه كه یدا له فۆرمه چ بێت، یان له فۆرمه ئه تنی و ده سه اڵتدارێتییه

لۆكاڵییه كانیدا. به بۆچوونی ئێمه مه ترس���ی س���ه ره كیی له دونیای ئێمه دا مه ترس���ی دروس���تبوونی ده وڵه تی به هێز نیی���ه . ده وڵه تی به هێزیش

له دیدی ئێمه دا، ده وڵه تێك نییه ده ستبخاته ناو هه موو بواره كانی ژیان���ه وه و هه موویان به یه كڕه ن���گ ڕه نگڕێژبكات، ده وڵه تی به هێز له دیدی ئێمه دا ئه و ده وڵه ته یه كه ده وڵه تی هه موو كۆمه ڵگایه ، هی هه موو جیاوازییه كانه ، ره وایه تی خ���ۆی له هێزه وه ناهێنێت، به ڵكو له مسۆگه ركردنی ئه و چوارچێوه گشتییانه وه ده یهێنێت ك���ه پێگه ی یه كس���ان به هه موو جیاوازییه كان ده به خش���ێت و ئه م پێگانه ش له ڕێگای یاس���ا و ماف���ه وه ڕێكده خات. له م ئاس���ته ی ئێس���تای گه ش���ه كردنی فیكری سیاسی له دونیادا ئه م ش���ێوازه له ده وڵه ت جگه له ده وڵه تی دیموكراسیی هیچ مۆدێلێكی تر نییه . كاتێك باس له رێزگرتنیش ده كه ین مه به س���تمان مانا ئه خالقییه رووته كه ی ئه م چه مكه نییه ، ئه گه رچی ئه م مانایه مانایه كی گرنگه ، به ڵكو مه به س���تمان ئه و رێسایانه یه كه سیاسه ت له رێگای "كرده "وه به رجه سته ی ده كات. مه به ستمان له دروستكردنی ڕستێك ده زگایه كه نه توان���ن و نه یانه وێت و نه كرێت س���وكایه تی به م���رۆڤ بكه ن. ڕێ���ز لێره دا به و مانایه به كارده هێنین كه فه یله س���وفی ئیس���رائیلی ئاڤیش���ای مارگه لیت له كتێبی به كاریده هێنێت. به حورمه ت"دا "كۆمه ڵگای ڕێ���ز له په یوه ندی���دا به بوون���ی كۆمه ڵێ���ك یاس���ا و ماف و ده زگاوه ده بینین كه ڕێگربن به بۆچوونی به م���رۆڤ. له س���وكایه تیكردن ئێمه ش���تێك نییه به مانای سیاس���ه تكردن به بێ رێزگرتن له رێساكانی جیاوازیی و مافی بوون���ی جیاوازانه و پلورالیزم���ی كۆمه ڵگا. پلورالیزمیش ته نه���ا ره هه ندێكی نه ته وه یی نیی���ه ، وات���ه دونی���ا ته نه���ا له نه ت���ه وه ی جی���اواز پێكنه هاتووه ، به ڵك���و ره هه ندێكی گه ردوونیش���یی هه یه ك���ه داده به زێته ناو هه موو ئاسته كانه وه ، له دینه وه بۆ ئه خالق، له فه رهه نگه وه بۆ شێوه ژیان و له زمانه وه بۆ

خه ون و چاوه ڕوانیی جیاواز.خاڵێك���ی ت���ر ك���ه چه مكی سیاس���ه ت له خۆیده گرێ���ت و ئێم���ه دا له ڕوانین���ی به مه س���ه له یه كی هێجگار سه ره كی و گرنگی ده زانین، بریتییه له بوونی دیالۆگ و ڕاگۆڕكێی دیالۆگ و جیاوازییه كاندا. له نێوان به رده وام ڕاگۆڕینه وه یه ك بتوانێت ببێت به چوارچێوه ی "هه قیقه ت"ان���ه ی ئ���ه و به رهه مهێنان���ی كۆمه ڵگا له س���اتێك له س���اته كانیدا باوه ڕی به مانا سیاس���یی و هه قیقه ت پێیده هێنێت. ده بێت���ه ئه خالقییه ك���ه ی كۆمه اڵیه تی���ی و ئ���ه و ده رنجام���ه گش���تییه قبووڵكراوانه ی كه ل���ه م كرده ی دیالۆگه دا دروس���تده بێت، ن���ه ك هه قیقه تی یه ك هێز و ی���ه ك گروپ و یه ك تی���ۆر. هه موو ئه مان���ه ش ده ركه وتی جیاوازی كۆمه ڵگا و ئه زموونێكی دیموكراسی ته ندروستن. به بۆچوونی ئێمه ئه وه ی شه رم له وه ده كات باس له دیموكراس���ییه ت بكات، ئاماده ی���ه بێش���ه رمییش به رامبه ر به هه موو كرده یه كی سیاس���یی ئه نجامبدات و بێڕێزیی به رامب���ه ر به خه باتی ئینس���ان ب���كات بۆ گه وره كردنه وه ی رووبه ره باش���ه كانی ژیان. دیموكراسییه ت بۆ ئێمه ئه و سیستمه یه كه ده توانێت به ش���ێكی گه وره ی ئ���ه و ئه ركانه ئه نجامبدات، دیموكراسییه ت ئه و سیستمه یه گه ر هه ڵه ش بكات له چۆنیه تی ڕێكخس���تنی له ساته كاندا له ساتێك گه ر جیاوازییه كاندا، ناهه قیی به رامب���ه ر جیاوازییه كانیش بكات، ئه وا ش���ێوازی كاركردنی دیموكراس���ییه ت و ئامرازه تیۆرییه كان���ی و فیكری و پێش���ینه ئه و هه ڵگری كاركردن���ی س���ه ره كییه كانی توانایه ن كه ده توانن هه ڵه كانی ئه م سیستمه دیموكراس���ییه ت بێگومان ڕاس���تبكاته وه . سیس���ته مێكی پرۆژه ت���ه واو و كامڵ نییه كه بێهه ڵه و بێخه وش���بێت، به اڵم سیس���تێمكه ده توانێ���ت هه ڵه كان���ی خ���ۆی ببینێ���ت و ده ش���توانێت بڕێكی زۆری���ان چاكبكاته وه . ف���ه زای به رده وام���ی به دیموكراتیكردن���ی گشتیی، كه دیالۆگ و ڕاگۆڕكێ و دانوستاندن خه س���ڵه ته گرنگه كانی پێكده هێنن، یه كێكه س���ه ركه وتن س���ه ره كییه كانی له ئام���رازه به سه ر هه ڵه كاندا و گرنگترین وه زیفه یه كیشه سیاس���ه تێك بیه وێ���ت دونیایه ك���ی ئارام و ئه نجامیب���دات. به رهه مبهێنێ���ت، هێم���ن به دیموكراس���ییه ت و قس���ه گوتنێك هه موو بێبه هاكردنی له ژێر دروشمی كورتكردنه وه یدا بۆ لیبرالیزم، ی���ان خراپتر بۆ نیولیبرالیزم، یان بۆ كاپیتالیزم، به تایبه تی له دونیایه كی وه ك دونی���ای ئێم���ه دا، وه ك وڕێنه یه ك���ی تیۆری���ی ڕووت ده بینی���ن. ئێم���ه ناڵێی���ن دیموكراس���ییه ت سیس���تمێكی بێكێشه یه و قابیل���ی ڕه خنه كردن نییه ، ب���ه اڵم ئه وه ی گاڵته كردن به دیموكراسییه ت ببێت به به شێك له گوتارێكی ریتۆریكئاس���ای شۆڕش���گێڕیی بێناوه ڕۆك و هێرشكردنه سه ر دیموكراسییه ت ببێت به ئامرازێك ب���ۆ بێنرخكردنی كرده ی سیاسیی خۆش���ی و ناونانی ئه م شتانه ش، له ژێ���ر چه ت���ره س���تالینییه كه ی هه ندێك فه یله سوفی پۆست ماركسییدا، به "ڕه خنه ی ڕادیكاڵ"، به سه فسه ته یه كی خورافی ده زانین كه ده شێت ده ره نجامی سیاسیی و مه عریفیی

خراپی لێبكه وێته وه .

ریفۆرم و شۆڕششه مش���ونیی گوتارێكی له كوردس���تاندا ئاماده یه كه دژ به لیبرالیزم و دیموكراسییه ت و ڕیف���ۆرم و چاكس���ازیی قس���ه ده كات و باس له بێهووده ی���ی به رگریی و خه باتی مه ده نیی و ئاش���تیخوازانه ده كات. ب���اس له بێچاره یی و ش���ۆڕش ده كات، ب���اس ل���ه وه ده كات كه نابێ���ت داخوازی گۆڕانی گ���ه وره و بچووك و هه نگاو لۆكاڵ���ی و بچ���ووك و چاكس���ازیی به هه ن���گاو بوون���ی هه بێت و ده بێ���ت دونیا گوتاره ئ���ه م بگۆڕدرێت. له ڕه گوڕیش���ه وه شۆڕش به تاقه ئامرازی گۆڕانكاریی ده زانێت و ڕیفۆرمكردن و له س���ه ر قسه كردنێك هه موو ش���ۆڕش، وه ك ده ره وه ی چاكس���ازیی وه هم و ترسنۆكی و س���اویلكه یی وێناده كات، ی���ان وه ك پینه وپه ڕۆكردن و ش���اردنه وه ی كێش���ه كان و ونكردنی چاره ی راس���ته قینه ده ناس���ێنێت. ئه م گوتاره له نێوان شۆڕش و ریفۆرمدا بۆش���اییه كی قابیلی پڕنه كردنه وه دروس���تده كات و وه ك دوو به ره ی دژبه یه ك كێش���ه كان جیاده كات���ه وه . له یه كتری���ان به لۆژیك���ی یان ش���ۆڕش و ڕزگاربوون و یان ریف���ۆرم و خۆهه ڵخه ڵه ت���ان لێكده دات���ه وه . دونی���ا ی���ان س���پییه و شۆڕش���گێڕه ، یان ره ش���ه و ریفۆرمخوازه . ئه م سه نگه رگیرییه "ڕه خنه ی "فیك���ر" و به ناوی دۆگمایی���ه ش ئه و ئ���ه وه ی ئه نجامئه دات و ڕادی���كاڵ"ه وه له س���ه ر شۆڕش گوتاره شه مشونییه ش���ی قبووڵنه بێت، وه ك گه مژه و ساویلكه و ترسنۆك وێناده كرێت و وه ك به ش���ێك له هه وڵدان بۆ

پاراستنی "سیستم" نیشانده درێت.ئه وه ی ئ���ه م گوتاره له س���ه ر ش���ۆڕش دۆگمایی و ه���ه ره مانا دووباره یده كات���ه وه ستالینییه كانی ش���ۆڕش و ڕیفۆرمه . شۆڕش لێره دا مانا ماركس���ییه ه���ه ره ته قلیدییه كه تێناپه ڕێنێ���ت و ریفۆرمی���ش له ژێ���ر هه مان مان���ادا لێكده درێت���ه وه و نه فره تده كرێ���ت. شۆڕشكردن له م دیده س���تالینییه دا مانای گواس���تنه وه "سیس���تم"ێك و تێپه ڕاندن���ی ب���ه ره و "سیس���تم"ێكی ت���ر، گواس���تنه وه له كاپیتالیزمه وه به ره و ش���تێكی تر كه ئه م گوتاره یان نازانێت چ ناوێكی لێبنێت، یان ناوێرێت ناوی بنێ���ت. ئه م گوتاره ده زانێت ئه گه ر ئه م دژایه تیكردنه ی كاپیتالیزم به ناوی سۆسیالیزم یان كۆمۆنیزمه وه بكرێت، ئه گه ر ئه و ئه ڵته رناتیڤه سۆسیالیزم یان كۆمۆنیزم بێت، ئه وا هه ر زوو هه م ڕه هه نده یۆتۆپییه وێرانكه ره كانی ئه م ش���ێوازه له بیركردنه وه ده رده كه وێ���ت، هه م هه موو ئ���ه و ئه زموونه مێژوویی���ه خوێناویی���ه ش وه بیری هه مووان به ناوی سۆس���یالیزمه وه ك���ه ده هێنێته وه له س���تالینیزم و ماوی���زم و س���ه دامیزم و زۆر ئه زموون���ی ناش���یرینی تری ل���ه م بابه ته دا

ده ركه وت. دروس���تكردنی ئێم���ه به بۆچوون���ی جیاكارییه كی ستالینییانه ی ڕادیكاڵ له نێوان تیۆرییه وه ، ل���ه ڕووی ڕیفۆرمدا، ش���ۆڕش و جیكارییه ك���ی دۆگماییه . ئه م دیده س���ه ر ب���ه و قوتابخانه یه یه كه هه م���وو خه باتێكی رۆژانه ی خه ڵك وه ك���و كرده یه كی بێكه ڵك ده بینێت، چونكی ش���ه ڕی سیاسه ت ته نها له تێكشكاندنی سیس���ته مدا كورتده كاته وه . ئێمه نه دروس���تكردنی دیوارێك���ی گه وره له نێوان ئه م دوو چه مكه دا به ڕاست ده زانین و ن���ه پێش���مانوایه چه مكی ش���ۆڕش به مانا ئه مڕۆدا له دونیای ده توانێت ماركسییه كه ی هاریكارم���ان بێت بۆ تێگه یش���تن له گۆڕان و تیۆریزه كردن���ی گۆڕانكاریی. ئێمه ش���ۆڕش نه به چه مكێكی پی���رۆز ده بینین كه ده بێت هه م���وو بزوتن���ه وه كۆمه اڵیه تیی���ه كان له و كانییه پاكه دا ئاو بخۆنه وه و، نه ریفۆرمیش به نه خۆش���یی بۆ كۆمه ڵگا له قه ڵه مده ده ین، له مه ترس���ییه كانی گروپ���ه كان تاوه ك���و ئاگاداربكه ینه وه . بۆ ڕوونكردنه وه ی بۆچوونی خۆشمان له سه ر شۆڕش و ڕیفۆرم هه وڵده ین هه ندێ���ك ڕوانین له "هان���ا ئارێنت" و "جیل دول���وز"ه وه وه ربگرین و وه ك ئه لته رناتیڤێك بۆ ئه م دیده نامێژوویی و س���تالینییه نوێیه نیش���انیبده ین. ئه وه ی به الی ئێمه وه گرنگه چه رخ و فه له ككردن نییه له نێوان "سیستم" و ناش���رینكردن و ت���ردا، "سیس���تم"ێكی نییه به كاپیتالیزم، قسه وتنێكی ئینشاییانه به ڵكو به رده وامیی كرده ی گۆڕانكارییه كان و ئامراز و قوواڵیی گۆڕانكارییه كان و ش���ێواز و ئامانجی بكه ره كانی ئ���ه و گۆڕانكارییه كانه . ئه م گوتاره شه مش���ونییه هه موو خه باتێكی رۆژانه ی خه ڵك ب���ۆ دژایه تیكردنی بێدادی و سنووره كانی گه وره كردنه وه ی نایه كسانیی و ماف و ئازادییه كان، وه كو كرده یه كی بێهووده و خۆهه ڵخه ڵه تێن���ه ر ده بینێ���ت، چونكی ئه م گوتاره شه ڕی سیاسه ت ته نها له تێكشكاندنی سیسته مدا كورتده كاته وه . بۆیه ئه وه ی له م گوتاره شه مش���ونییه دا ده رباره ی ش���ۆڕش ته واوییه تی بێده نگبوونی سه رنجه ، شوێنی پێمانناڵێت ئ���ه م شۆڕش���ه ، له بكه ره كانی كێ ئه م شۆڕش���ه به رپابكات. بێده نگبوونه «« 1٩«« 1٩له س���تراتیژه كانی ئه م شۆڕشه ، پێمانناڵێت

13 )416( سێشه ممه 18/٢/٢٠14 birura.awene@gmail.comبیروڕا بیروڕا)416( سێشه ممه 18/٢/12٢٠14 birura.awene@gmail.com

چەس����پاندنی ئازادی����ە تایبەتی����ەکان، یەکەمین هەنگاوی گەیش����تن به ئاسودەیی مرۆڤە، کە ئاسودەیی کۆمەڵگاش بەدوای خۆیدا دێنێت. بەوپێیەی هیچکەس مافی ئەوەی نیە به پێوەرە تایبەتیەکانی خۆی، ش����ێوازی ژیان و چۆنیەتیی بیرکردنەوەی خەڵکی دیکە هەڵبس����ەنگێنێت، یەکەمین هەنگاویگەیش����تن به ئاس����ودەیی لەدانانی پێدەکات: نیش����انێکەوە دەس����ت خەت و ق����ەزاوەت نەک����ردن "حوک����م ن����ەدان"ی

مرۆڤەکانە لەسەر یەکدی.ئەم باوەڕە لەس����ەر بنەم����ای "ئازادیی دەیەوێت" هەرچی لەهەڵبژاردن����ی مرۆڤ دام����ەزراوە کە بەهایەک����ی گرنگی رەوتی کالس����یکی قوتابخانەی لیبڕاڵیزمە و دواتر لیبرالیزمی مۆدێرن گەش����ەی پێدا. جۆن ستیوارت میل، لەگۆشەنیگایەکی لیبراڵیی کالس����یکەوە لەکتێبی "لەب����ارەی ئازادی" گوت����ی تەنها ئازادیەک ک����ە مانای ئازادی ببەخشێت له "گەیشتن به ئامانجەکانمان بەو شێوەیەی خۆمان دەمانەوێت" بەرجەستە دەبێ����ت. هەروەه����ا گوتی ئەگ����ەر هەمو مرۆڤایەتی هاوڕابن لەس����ەر مەسەلەیەک و تەنها ی����ەک کەس رایەکی جیاوازی هەبو، بەهەمان ئەو ئەندازەی����ەی "ئەوان" مافی بێدەنگکردن����ی "ئەو" ی����ان نیە، "ئەو"یش مافی بێدەنگکردنی "ئەوان"ی نیە، ئەگەر هێز و دەسەاڵتەکەش����ی ئەوەی بۆ مەیسەر بکات. بێدەنگکردن����ی یەک کەس، رەنگە بێدەنگکردنی حەقیقەت بێت. ئەم تیۆرەی ج����ۆن س����تیوارت میل بوە س����ەرچاوەی دەسەاڵتی رەهای ئازادیە نەرێنیەکان، ئەو ئازادیانەی کە هیچ کەس و گروپێک بۆیان

نیە دەخالەتی تێدا بکەن.ئەم بۆچونە تا دەرکەوتنی فەلس����ەفەی تۆم����اس هیل گری����ن ببوە س����ەرچاوەی داڕش����تنی بیری لیبرالیزم، ب����ەاڵم گرین تیۆری لیبرالیزمی ئەرێن����ی یان" ئازادیی پۆزەتیڤ"ی خستەڕو کە بوە سەرچاوەی رەوتی لیبرالیزم����ی مۆدێرن. گرین گوتی: دەکات ئاراس����تە مرۆڤ����ەکان "ئ����ەوەی بەرژەوەندی����ی تایبەت����ی خۆی����ان نی����ە، بەڵکو حاڵەتی ئاڵۆز هەن کە بەش����داری کەس����ێتیمان- لەگەشەس����ەندنی دەکەن ئ����اکاری ئێمە". ئەم تی����ۆرەی گرین بوە بناغەیەکی پێویست بۆ دامەزراندنی رەوتی لیبرالیزمی نوێ کە جەخت له بەش����داریی کۆمەڵگاو دامەزراوە سیاسیەکان دەکاتەوە ئازادیەتایبەتی����ەکان و له "بەهێزک����ردن"ی

ناسنامەو گەشەپێدانی کەسێتی.دەوڵەت کالسیک لیبرالیزمی لەکاتێکدا لەکایەکانی ژیان دوردەخاتەوەو سەرەنجام کۆمەڵ����گا نزیک دەکاتەوە له ئانارش����یزم، دەهێنێتەوە دەوڵ����ەت ن����وێ لیبرالیزمی ن����او کایەکان����ی ژی����ان و به بەرپرس����یاری زەمینەیەک لەفەراهەمکردن����ی دەزانێ����ت کە تیایدا تاک، کۆمەڵ����گا و دامەزراوەکان ب����دەن "باش����ترینەکان بڕی����اری واقیعی هەڵبژێرن". تۆماس گرین وەک رەخنەیەک ئەگەر گوت����ی: کالس����یک، له لیبرالیزمی بمانەوێ����ت ئاماژە بەو راس����تیە بدەین کە دەس����تەواژەی "ئازادی" شێواوە، ئەوەندە بەسە کە پێناسەی ئازادی بەوجۆرە بکەین کە بریتی بێ����ت له "هێزی ئەنجامدانی هەر ش����تێک بمانەوێت ئەنجامی بدەین". ئەمە پێناسەی ئەو ئازادیە نیە کە ئێمە بەدوایدا

دەگەڕێین.له لیبرالیزم����دا ئازادیی مرۆڤ جەوهەر و کرۆک����ی هەمو دەس����تەواژەکانی دیکەیە، بۆیە کاتێک کارلێک و گەمەی هاوس����ەنگی هێزەکان����ی ناو کۆمەڵ����گا رۆژهەاڵتیەکان بەه����ا رەتکردن����ەوەی بەبەهان����ەی رۆژئاواییەکان و پێویستیی عەشیرەتگەری و خزمایەتی و ناوچەگەری و ناموس و جیاکاریە کۆمەاڵیەتیەکانی دیکە ئازادیە تایبەتیەکان پێشێل دەکەن، مانای ئەوەیە، تاکەکان نا، بەڵکو ئەو رەوتە داپلۆسێنەرانە بەهاکانی لیبرالیزم پێشێل دەکەن. کاتێک لیبرالیزم رەتبکرێت����ەوە، م����رۆڤ ی����ەک ب����ژاردەی ب����ۆ دەمێنێت����ەوە، ئەوی����ش قبوڵکردنی "فاش����یزم"ە، یان یەکێ����ک له ئامۆزاکانی کۆنینەپارێزیی کۆمیونی����زم و خۆی، واتە

ئەرستۆکراسی.بۆ ئەوەی ئەم باوەڕەی "هیچ کەس مافی ئەوەی نی����ە به پێوەرە تایبەتەکانی خۆی، ش����ێوازی ژیان و چۆنیەتیی بیرکردنەوەی خەڵکی دیکە هەڵبسەنگێنێت" له ئانارشیزم جیابکرێت����ەوە، لیبرالیزم����ی مۆدێرن مافە ئەرێنیەکان دێنێتە پێش����ەوەو بەقەباره ی نەرێنی����ەکان ماف����ە لەگ����ەڵ یەکس����ان

دەیانخاتە تای تەرازو. بەمەش لەبەرامبەر هەر ئازادیەک، ئەرکێک دروس����ت دەبێت. له لیبرالیزم����ی نوێ����دا ئەرک����ی حکومەت تەنها پاراس����تنی ئازادیەکان نیە، بەڵکو بەدواداچونی ئەرکەکانیش����ە، ئەمە تەنها رێگەیەکە لەبەردەم مرۆڤایەتی بۆ رێگرتن لەئانارشیزم-بێ بەند و باری. ئەو گۆڕانەی لیبرالیزمی مۆدێرن بەس����ەر مانای ئازادی له فەرهەنگی لیبرالیزمی کالس����یکی داهێنا بریتی بو له گۆڕینی رستەی "ئازادی بریتیە لەهێزی ئەنجامدانی هەر کارێک بمانەوێت"،

بۆ رستەیەکی دیکە بەم شێوەیە:- ئازادی بریتیە له مافی ئەنجامدانی هەر پاراس����تنی لەبەرامبەر بمانەوێت، کارێک هەر ئەرکێک لەبەرامب����ەر پراکتیزەکردنی

ئەو مافەدا بۆمان دروست دەبێت.لەبنەڕەت����دا لەناو دەس����تەواژەی هێزی ئەنجامدان����ی کارێک، "ویس����ت" هەیە بۆ ئەنجامدانی کارەکە، بەاڵم ئەوەی ویستەکە دەخاتە ن����او چوارچێوەیەک����ی گونجاوتر ب����ۆ رێگرت����ن له "س����ەرەڕۆیی، بەرەاڵیی، ف����ەوزا" بریتیە له چاودێریکردنی "ئەرک"ی له "ماف"ەکان����ی لەرێزگرت����ن تاک����ەکان یەکدی. بۆ دروستکردنی ئەو چوارچێوەیە دەوڵەت لەرێی پرۆس����ەی دیموکراس����ی و بەسیس����تمێکی نوێنەرایەتی����ی ش����ەفاف "لێپرس����راو" و "کاربەدەس����ت" و دەبێت����ە بەم����ەش مافە ئەرێنی����ەکان دەردەکەون و

تاکگەرایی سنوردار دەبێت.بەه����ۆی جیاوازیی فۆرمی "ش����ار"ەوە، کۆمەڵ����گا له گرێکوێرەکان����ی یەکێ����ک نائارامەکان فراوانبونی بازنەی حەقانیەتی یەک����دی، له کاروب����اری دەس����توەردانە لەئ����ازادی و ش����ێوەی ژیان����ی یەک����دی. لەکۆمەڵگا نائارامەکاندا، خاڵێکی هاوبەش بریتیە لەفراوانبون����ی بازنەی نوێنەرایەتی لەتاکەکان����ەوە بۆ س����ەرۆکی خێزانەکان، لەخێزانەکانەوە بۆ خێڵەکان، لەخێڵەکانەوە یان له ناوچەکانەوە بۆ ئاراستەو تایفەیەکی ئاینی ی����ان رەوتێکی سیاس����ی. بەمەش کۆمەڵ����گا، بەرل����ەوەی بەدەس����ت رادەی لەکاروبارەکانیانەوە تەدەخولی دەوڵ����ەت بکەوێت����ە ن����او گفتوگۆیەکی فەلس����ەفی لەب����ارەی ئازادی����ەکان، وزەو توانایەک����ی زۆر خەرجی گرفت����ی تەدەخولی تاکەکان بڕیاردان دەکات. یەکدی����دا لەکاروب����اری لەس����ەر قەزاوەتکردن یەکدی، لەجیاتیی دۆخی کەسانی دیکە، هەڵبژاردنی شێوەی بیرکردنەوەو ژیان و پۆش����اک و دیاریکردنی هێڵی سور بۆ کەس����انی دیکە، دیارترین نمونەکانی تەدەخول����ی تاکەکانە له ژیانی یەکدی و س����ەرەنجام پێش����ێلکردنی مافی

هەڵبژاردن و بڕیاردانی یەکدی.ئ����ەم کێشمەکێش����ەی نێ����وان تاکەکان لە وێناکردنی هەیە گەورەی بەشدارییه کی کەسێتی و دروستکردنی ناسنامەدا، زۆربەی جاریش، بەوپێیەی کێشمەکێشەکە لەسەر س����ەکۆیەکی فەلسەفی-زانس����تیدا ئەنجام نادرێت، سەرەنجام دروستکردنی کەسێتیی توندوتی����ژی لێدەکەوێت����ەوە ک����ە ناتوانن لەن����او کۆمەڵگاو رۆڵیکی "تەندروس����ت" پرۆس����ەی ژیانی مرۆڤایەتی بگێڕن، لەبەر ئەوەشە کە زۆر لەکۆمەڵگا رۆژهەاڵتیەکان کێشمەکێش����ەکانی داخراوی لەبازنەیەکی نێوان کەسێتیەکاندا دەخولێنەوە و مێژوی خۆیان دوبارە دەکەنەوە، هێشتا سەرقاڵی ئەوپرسیارو گەنگەش����ەکردنی خستنەڕو و پرس����ە س����ەرەتاییانەن ک����ە لەکۆمەڵگا

رۆژئاواییەکاندا یەکالیی بونەتەوە،...

سیاسه ت له نێوان پرسی شۆڕش و پرسی ریفۆرمداسیاسه‌ت‌‌وه‌ك‌"خه‌مخواردنێك‌له‌جیهان"

مه ریوان وریا قانعئاراس فه تاح

پرسی سه ره كیی سیاسه ت له واڵتی

ئێمه دا پرسی دروستكردنی

ده وڵه تێكی به هێز یان الواز نییه . ئه م كێشه یه كێشه یه كی

دروستكراوه نه ده توانێت وه اڵمی پرسه سه ره كییه كانی

دونیای ئێمه بداته وه و نه ده توانێت ده ستنیشانی كێشه ی سه ره كیی ده سه اڵت

له دونیای ئێمه دا بكات

هه ركه سێك خۆی گێل

نه كات و خه ریكی درۆهه ڵبه ستن

نه بێت، ئه و ڕاستییه باش

ده زانێت كه ئێمه چه ندانجار ئه م ڕوانینه مان بۆ

چاكسازیكردن و ڕیفۆرم به نووسین و

قسه كردن به یانكردووه و

به رگریمان لێكردوه

ئەی ناو، من جەنگاوەری تۆ نیم

زاگرۆس رێباز*

C M Y K

ئازادی بریتیە له مافی ئەنجامدانی

هەر کارێک بمانەوێت، لەبەرامبەر

پاراستنی هەر ئەرکێک لەبەرامبەر

پراکتیزەکردنی ئەو مافەدا بۆمان

دروست دەبێت

ئه م شۆڕشه به چ ش���ێوه یه ك به رپابكرێت و به ڕێوه ببرێ���ت، بێده نگبوونه له ئامرازه كانی ئ���ه م شۆڕش���ه ، پێمانناڵێت ئه م شۆڕش���ه توندوتیژیی ده كات به كه ره سه یان خه باتی هه مووشییه وه له س���ه رووی ئاشتیخوازانه ، شاردنه وه ی چه شن و فۆرمی ئه و سیسته مه نوێیه یه كه ئه و ده یه وێ���ت بیخاته جێگای سیس���ته مه كۆنه ك���ه ، پێمانناڵێ���ت ئ���ه و سیس���ته مه مه وع���وده ناوی چیی���ه ، ئایا سیس���ته مێكی ته واو نوێیه كه به شه رییه ت تاوه ك���و ئه مڕۆ درك���ی پێنه ك���ردووه یان پێكهاتێك���ی نوێ���ی جیوه ئاس���ای بێفۆرم و ناوه رۆكه ، هه یه و نییه ، له هه موو شوێنێكه و له هی���چ شوێنێكیش���دا نییه . ئ���ه وه ی ئه م گوتاره هه یه تی هه ندێك قس���ه ی ئینشایی گش���تییه له س���ه ر پێداویس���تی "گۆڕان���ی "گۆڕانی ڕیش���ه یی" و "گۆڕانی سیس���تم" و بونی���اده قووڵه كان"، به ب���ێ وه اڵمدانه وه ی ساده ترین پرسیار له س���ه ر كرده ی گۆڕان و ئه و بكه ره كان���ی و چه مكی شۆڕش���كردن و

سیسته مه ی خه ونی پێوه ده بینێت.

هانا ئارێنت و شۆڕش The Human كتێب���ی ئ���ه وه ی Condition "دۆخ���ی م���رۆڤ"ی ژن���ه فه یله س���وف هان���ا ئارێن���ت بخوێنێته وه ، ئ���ه و ڕوانینه ی ال گه اڵڵ���ه ده بێت كه دیدی ئارێنت بۆ مۆدێرنه ، وه ك دیدی بڕێكی زۆر له نووس���ه ران و بیریاران���ی دونیای مۆدێرن، دیدێك���ی نێگه تیڤه . الی ئارێن���ت مۆدێرنه توان���ای گ���ه وره و فره ج���ۆری ئه زموون���ه ئینسانییه كانی نزم و كه مكردۆته وه . مۆدێرنه مه داری كرده ی سیاسیی ڕاسته قینه ی كه م و بچووككردۆته وه ، مه دای سه رقاڵبوونی مرۆڤی ته سككردۆته وه و گش���تیی"ه وه به "مه جالی له زۆر ڕووش���ه وه ش���ێواندویه تی. له الیه كی دیكه وه مۆدێرنه "جیهانی ژیان"ی خس���تۆته "به رخۆریی شه خس���یی"، ڕه حمه ت���ی ژێر "ڕێكخستن و وه زیفه ی حیساببۆكراو" و "سود و قازانج���ه كرده گی���ی و عه مه لیی"ه كان���ه وه . ئ���ه وه ی ئارێنت ب���ه ره و كه له پوری فیكریی شۆڕشگێڕ و كرده ی شۆڕشگێڕیی ده بات ئه م دۆخه تایبه ته ی دونی���ای مۆدێرنه . بابه تی به شێكه شۆڕش���گێڕییش كرده ی شۆڕش و له دیدێك كه به دوای چاالككردنه وه ی كرده ی سیاس���ییدا ده گه ڕێت، وه ك سه رچاوه یه ك بۆ خه مخ���واردن له دونیا و گ���ه ڕان به دوای ئارێنت الی ده سته جه معییدا. به خته وه ریی ش���ۆڕش "ڕووداو"ه ، ئ���ه و ڕووداوه ی���ه كه زنجیره ی پێداویستییه كان، به مانای زنجیره ی ب���ه ره و تێكده ش���كێنێت زه روره ت���ه كان، پارادایمێكی ن���وێ بۆ ئازادیی ده په ڕێته وه . ئارێن���ت لێ���ره دا قس���ه له دروس���تكردنی سه ره تایه كی نوێی ڕاسته قینه و دروستكردنی داهێنه ران���ه ڕاس���ته قینه ی ئه زموونێك���ی ده كات. یه كێك له دواهه مین كتێبه كانیش���ی به ت���ه واوی بۆ خوێندن���ه وه و تیۆریزه كردنی

شۆڕش ته رخانده كات. به بۆچوون���ی ئارێنت ئه وه ی ڕوخس���اری بیس���ته می س���ه ده ی ڕاس���ته قینه ی ده ستنیشانكردوه دوو جۆر ڕووداوه ، جه نگ و ش���ۆڕش. به اڵم جه نگ به هۆی دروستبوونی چه كی ئه تۆمیی���ه وه ، كه ده توانێت كۆتایی به ژیان له س���ه ر ئه م ئه س���تێره یه بهێنێت، ده شێت به ره و ماڵئاواییكردن بڕوات، به اڵم شۆڕشكردن ئه و ش���ته یه كه ده مێنێته وه و له گه ڵمان���دا ب���ۆ س���به ینێ دێ���ت. ئ���ه م به رده وامییه ی شۆڕشیش په یوه ندی به وه وه هه یه كه ش���ۆڕش په یوه ندییه كی پێشین و ناوه كی���ی پت���ه وی به مه س���ه له ی ئازادیی و مه سه له ی تێكۆش���ان دژ به سته مگه رییه وه

هه یه . به بۆچوونی ئارێنت له گ���ه ڵ هاتنه كایه ی شۆڕشی فه ره نسیدا هه موو شۆڕشگێڕه كانی دونیا له و ڕاس���تییه گه یشتن كه مه سه له ی شۆڕش���كردن مه س���ه له ی پینه وپه ڕۆكردنی ئه و ده زگا و مافانه نییه كه به ر له ش���ۆڕش له مێژوودا یه كه مجاریش ب���ۆ له ئارادابوون، به ئاش���كرایی و له ناو "مه جالی گش���تیی"دا مه س���ه له كۆمه اڵیه تییه كانی وه ك هه ژاریی سروش���تی دیارده یه ك���ی چیت���ر وه ك وێن���ا نه ده ك���ران، به ڵكو وه ك���و جۆرێك له ئازارچه شتن و په ژاره ی ئینسانیی ده بینران كه ده شێت مرۆڤه كانی لێبپارێزرێت. ئارێنت ده ڵێ���ت له دوای شۆڕش���ی فه ره نس���ییه وه له پینه وپه ڕۆكردنی س���ه ره كی مه س���ه له ی مه س���ه له ی ب���ۆ ده گۆڕێ���ت واقیع���ه وه هاتنه كایه ی "جه سته یه كی سیاسیی" نوێ. گرنگیی ش���ۆڕش الی ئارێنت ل���ه وه دا نییه "سیستم"ێك ده ڕوات و "سیستم"ێكی تر دێت، كاپیتالیزم ده ڕوات و ناكاپیتالیزم دێته كایه ، )ئێمه زاراوه ی ناكاپیتالیزم وه كی نازاراوه به كارده هێنین، چونكه ئه و گوردانه ماركسییه لیبرالیزمی كاپیتالی���زم و ڕه خنه ی نوێیه ی نوێ ده كات پێمانناڵێ���ت ئه لته رناتیڤه كه ی چیی���ه (. ئ���ه وه ی الی ئارێنت له شۆڕش���دا گرنگه چه رخ و فه له كی نێوان سیس���تمه كان نییه ، به ڵكو مه سه له ی "دروستبوونی هیوای

تازه "یه ، مه س���ه له ی هاتنه كایه ی "ئه گه ری ده س���تپێكردنه وه ی تازه " و "دروس���تبوونی س���ه ره تای نوێ"یه ، ئه مانه ش وه ك به شێك له هۆشیارییه كی سیاسیی و ئایدیۆلۆژیی نا، وه ك له م ماركس���یزمه نوێی���ه دا ئاماده یه ، به ڵكو وه ك به شێك له ئه گه ره ناوه كییه كانی ك���رده ی مرۆی���ی خ���ۆی، وه ك به ش���ێك له بكه ربوون���ی هه میش���ه یی م���رۆڤ، وه ك به شێك له مشورخواردنی مرۆڤ بۆ جیهان. هانا ئارێنت كه باس له شۆڕش ده كات باس له هیچ پێشبینییه كی مێژوویی ناكات، باس له م یان ل���ه و حه تمییه ت ناكات، وێنه یه كی تۆتالیتێر پێش���نیار ناكات بۆ ئاینده . جگه له مه ئارێنت ته واو له و ڕاس���تییه ئاگاداره و به درێژییش باس���یده كات، چۆن حیكایه تی شۆڕشه كان ده توانن ببن به حیكایه تی وردو هیواكان و گۆڕنانی ئومێده كان و خاشبوونی وێرانبوونی مژده و به ڵێنه كان. بۆیه الی هانا ئارێنت شۆڕش هه میشه هه ڵگری ڕه گه زێكی تراژی���دی گه وره یه . هه روه ه���ا باوه ڕی وایه شته باش���ه كان له مێژوودا ته مه نیان كورته ، به اڵم هه میش���ه هه ندێك س���اتی ده گمه ن و گرنگ دروس���تده بن كه ده كرێت "سه ره تای

تازه "یان تیادا دروستببێت.به بۆچوونی ئارێنت، سه ره ڕای ئه و ڕاستییه تااڵنه ، ش���ۆڕش هێش���تا س���اته وه ختێكی ئیلتیزامی به هێز و پێویس���ته و ش���انۆیه كه ك���رده ی ڕاس���ته قینه و ئازایه ت���ی وره و به رجه سته ده رده كه وێت و تیایدا پاڵه وانانه ده بێ���ت. ئارێنت له باس���كردنی شۆڕش���دا ته نها له س���ه ر تراژیدیاكانی شۆڕش و له سه ر زیانه مادییه كان���ی و ڕووكاره نێگه تیڤه كانی ناوه ستێت، ته نها قس���ه له و ڕۆحه ناسك و ناجێگی���ره ی ش���ۆڕش ناكات كه ده ش���ێت پڕببێ���ت له توندوتیژی���ی و خوێ���ن، به ڵكو له سه ر ئه و ساته وه خته پاڵه وانانه ی شۆڕش ده وه س���تێت كه تیایان���دا دووباره بوونه وه و خۆجوین���ه وه و پینه وپه ڕۆك���ردن له الی���ه ن "داهێنانی ڕیش���ه یی" و له الی���ه ن "ئازادیی"

خۆی���ه وه ده به زێنرێ���ن. ئارێن���ت ته نه���ا له س���ێ دۆخكدا نرخ و به ها ب���ۆ ئه و دۆخی پاڵه وانانه ی ش���ۆڕش داده نێت: كاتێك ئه و گشتیی و ئازادییه كی هه ڵگری پاڵه وانبوونه ،public freedom بێ���ت ئاش���كرا ده س���ته جه معیی به خته وه رییه كی هه ڵگری بێ���ت public happiness و هه ڵگری public ڕۆحێك���ی ده س���ته جه معیی بێتspirit. له ن���او هه ریه كێكی���ش له و س���ێ به رچ���او و په ڕینه وه یه ك���ی پرنس���یپه دا ڕاس���ته وخۆ هه ی���ه له "ژیانی تایب���ه ت"ه وه بۆ "ژیانی گش���تیی" له ڕێگای به ش���داریی چاالكانه ی هاواڵتیان له و ژیانه گش���تییه دا. ئ���ه م به ش���دارییه ش ده بێت���ه پراكتیكێكی داهێنه رانه كه چوارچێوه یه ك دروستده كات بۆ "مه جالێكی گشتی" نوێ. وه ك ده بینین مه سه له ی سه ره كی لێره دا، مه سه له ی گۆڕینی

ئه م "سیس���تم" به و "سیس���تم"ی تر نییه ، "مه جالێكی دروستكردنی مه سه له ی به ڵكو گش���تیی" نوێیه ك���ه توان���ای دابینكردنی ئازادیی زیاتر و به شداریی زیاتری كه سه كان له ژیانی گشتیدا ده سته به ربكات. له م دیده ئارێنتیه دا به كارهێنان���ی توندوتیژیی ته نها ئه وكاته مانایه كی پۆزه تیڤی هه یه كه به شێك بێت له كرده ی دروس���تكردنی ئه و "مه جاله گش���تییه " نوێیه ،public space. كه له بنه ڕه تدا به شێكه له پرۆسه ی گه وره كردنی

ئازادیی مرۆڤه كان.

شۆڕش و ڕیفۆرمئ���ه وه ی له ڕوانینی ئارێنتدا بۆ ش���ۆڕش، وه ك له ڕوانین���دا بۆ پرۆس���ه مێژووییه كانی تریش گرنگه ، مه س���ه له ی نائومێدنه بوونه . ئارێنێت بیرمه ندێكه نائومێد نابێت، چونكه باوه ڕی وایه ك���رده ی مرۆڤ كرده یه ك نییه بكرێت كۆتایی پێبهێنرێت، هه میشه توانا و ئه گ���ه ری واش دێنه پێش���ه وه كه ده توانن "س���ه ره تای نوێ" دروستبكه ن. به بۆچوونی ئارێنت ئه وه ی مێژووش نیش���انمان ئه دات نه مان و بزربوونی بیرۆكه ی ش���ۆڕش نییه ، به ڵكو وه بیرهێنانه وه ی ئه و ڕاس���تییه یه كه مرۆڤه كان له ساته وه ختی مێژوویی جیاوازدا هه ست به وه ده كه ن كه پێویسته ڕووبه ڕووی پێك���ۆڵ و ته حه داكان ببنه وه و "س���ه ره تای نوێ" دروستبكه ن. هیوای ئارێنت هیوایه كه له ن���او هه ردوو چه مكی ئازادیی و شۆڕش���دا ئاماده یه . ئ���ه م دووان���ه ش په یوه ندییه كی به یه كه وه پته وی���ان ئۆرگانیی ناوه كی���ی و هه ی���ه . ئارێنت باوه ڕی وای���ه هه لومه رجی مێژووی���ی چه نده ناله بار و نادۆس���ت بێت، ب���ه اڵم له و ڕاس���تییه ناگۆڕێ���ت كه مرۆڤ بوونه وه رێكی ئ���ازاده ، بوونه وه رێكه كرده و هه ڵب���ژاردن و بڕیاره كان���ی له الی���ه ن ئ���ه و هه لومه رجه مێژووییه وه ده ستنیشانناكرێت، ناتوان���ن جه ب���ری س���اته مێژوویی���ه كان ئازادی���ی م���رۆڤ و توان���ای هه ڵبژاردن���ی ه���ه رده م هه میش���ه و مرۆڤ له ناوبب���ه ن؛ ده توانێت بیر له دروس���تكردنی س���ه ره تای نوێ بكاته وه و خه ریكی دروس���تكردنی ئه و س���ه ره تایه ش بێت. مادام مرۆڤ هه میش���ه هه ڵگری ئ���ه م ئه گه ری ده س���تپێكردنه وه و ئه م بڕه ی���ه له ئازادیی، بۆیه شۆڕش���كردن به ش���ێكه له چاوه ڕوانییه كانی مرۆڤ خۆی و له چاوه ڕوانییه كانی مێژوو خۆش���ی. شۆڕش وه ك هه وڵدان بۆ دروس���تكردنی سه ره تای نوێ، وه ك ئه گه ر، به به رده وامی له گه ڵمانه . الی ئارێنت ئازادی خۆشی به شێكه له دۆخی مرۆڤبوون خۆی، ئه ویش شتێكه وه ك ئه گه ر ب���ه رده وام له گه ڵماندایه ، یه كێك���ه له توانا ه���ه ره س���ه ره كیی و بنه ڕه تییه كانی مرۆڤ ب���ۆ ده سپێش���خه ریكردن و ده س���تپێكردن، به اڵم ش���تێكه ته نها له گه ڵ ئه وانیتر و له ناو ده بێت. به رجه س���ته كۆمه اڵیه تیدا كرده ی الی ئارێنت ئازادیی كرده یه كی سروش���تی نییه ، س���ایكۆلۆژیش دیارده یه كی نیی���ه و به ڵك���و به ش���ێكه له توان���ا كرده ییه كان���ی م���رۆڤ. ئارێنت باس ل���ه وه ده كات له گه ڵ له دایكبوونی هه ر مرۆڤێكدا "س���ه ره تایه كی نوێ" ده ستپێده كات، به اڵم ئه م له دایكبوونه بایۆلۆژییه به س نییه بۆئه وه ی مرۆڤ ببێت به مرۆڤێكی ئازاد و شۆڕشیش ببێت به به شێك له ك���رده ی چاالكانه ی مرۆڤ له ناو جیهاندا، ئه وه ی پێویس���ته "له دایكبوونی دووهه م"ه . تاكه كه سیی له دایكبوونه ش كرده یه كی ئه م نییه ، به ڵكو كرده یه ك���ی مێژووییه و له گه ڵ به كورتی الی دروس���تده بێت. ئه وانیت���ردا ئارێن���ت په یوه ندییه ك���ی ناوه كی���ی گرنگ له نێوان ئازادی و شۆڕشدا هه یه ، ئازادیی هه م هه لومه رج و ژینگه ی ڕاس���ته قینه ی شۆڕشه ، هه م ش���ۆڕش خۆش���ی به رزترین ته عبیره له ئازادیی. ئه م دیده بۆ ش���ۆڕش له و دیده س���تالینییه ته قلیدییه ڕزگارمان ده كات كه جگه له زاراوه ی "سیستم" هیچیتری پێنییه له سه ر دونیا قس���ه ی پێبكات. شۆڕش الی ئارێنت هه وڵدانه بۆ دروستكردنی سه ره تای نوێ، سه ره تای داهێنه رانه ، له گه ڵ ئه وانیتر و ئامانجی س���ه ره كیش به هۆی ئه وانیتره وه ، له شۆڕش دروستكردنی "مه جالێكی گشتیی" نوێی ئازاد و پڕ به شداریی چاالكانه ی زیاتره ؛

وه ك ئه گه ریش هه میشه له گه ڵماندایه . ل���ه م دیده دا ڕیفۆرم ش���تێك نییه دابڕاو له شۆڕش، ده ش���ێت ریفۆرم وه ك شێوازێك له شێوازه كانی گۆڕانكاریی سه ره تایه ك بێت بۆ دروستكردنی "سه ره تایه كی نوێ"، ده شێت به ش���ێك بێت له كرده یه كی ده سته جه معیی پیاده كردنی گۆڕانكاری���ی كه بكرێت ببێت به به ش���ێك له دروس���تكردنی "مه جالێك���ی گشتیی" نوێ كه ئازادیی زیاتر و به شداریی چاالكانه ی زیاتر ده س���ته به ربكات. ڕوانینی ئێمه بۆ ریفۆرم و شۆڕش زۆر نزیكه له م دیده ئارێنتییه وه ، ریفۆرم ب���ۆ ئێمه مانای ئه وه نییه دوای هه ڵبژاردن، هه ندێك كه س بێن و به ناوی جه م���اوه ره وه كاری ریفۆرم بكه ن، یان ببن به ریفۆرمیستێكی فه رمیی و بیكه ن به پیشه یه كی سیاسیی، ئه م جۆره ریفۆرمه

نه هه وڵدانه بۆ دروس���تكردنی سه ره تایه كی نوێ، نه به ش���ێكه له كرده ی دروستكردنی "مه جالێكی گش���تیی" ن���وێ. له هه مانكاتدا ریفۆرم بۆ ئێمه مانای جێگۆڕكێی پنته كانی ده سه اڵت نییه . گه ر قسه ش له پرسی ریفۆرم له كوردس���تاندا بكه ین، ئه وا ڕیفۆرم بۆ ئێمه مانای دابه شكردنی عادیالنه ی ده سه اڵته كان نیی���ه له نێ���وان ئۆپۆزیس���یۆن و پارت���ی و یه كێتیدا، به ڵكو ئه و مانا ئارێنتییه ی هه یه ك���ه به ئازادییه وه گرێیئ���ه دات. ریفۆرم له م دۆخه ی ئه مرۆی كوردستاندا یه ك ره هه ندی رادیكاڵی هه یه ؛ ئه ویش خستنه ژێر پرسیاری ك���ۆی سیس���ته می سیاس���یی و ئابووریی و فه رهه نگیی حوكمڕانی هه رێمی كوردستانه ، ریفۆرم ب���ۆ ئێمه مانای ده س���تكاریكردنی ئه و له ن���او ده س���ه اڵته په یوه ندییه كان���ی سیسته مه داخراوه سیاسییه دا و تێكشكاندنی ئ���ه و هه ره مییه ته یه كه ده س���ه اڵت له خۆی گرتووه و كۆڵه كه كانی ده سه اڵتدارێتی خۆی له س���ه ر بنیاتناوه . ئه مه جگه له تێكشكانی ئه و تۆڕه ده زگاییه ش كه ئه م په یوه ندییانه ی ده س���ه اڵت دروس���تیكردوون و ه���ه ر ئ���ه م په یوه ندییانه ش ده یانپارێزن. هه ركه س���ێك خۆی گێل نه كات و خه ریكی درۆهه ڵبه س���تن نه بێت، ئه و ڕاستییه باش ده زانێت كه ئێمه چه ندانجار ئه م ڕوانینه مان بۆ چاكسازیكردن و ڕیفۆرم به نووسین و قسه كردن به یانكردووه و به رگریمان لێكردوه . ئه م كرده ی "خس���تنه ژێر پرسیاره "، وه كو دۆڵۆز ده ڵێت كرده یه كی "شۆڕشگێڕانه "یه ، چونكی له وه ده رده چێت خه س���ڵه تی ریفۆرمی به مانا ته قلیدییه كه ی هه بێ���ت، به ڵك���و پت���ر ده چێت���ه خانه ی" شۆڕش"ه وه . دۆڵۆز ئه و جیاوازییه دۆگماییه له نێوان ریفۆرم و شۆڕشدا ناكات كه گوتاره

ته قلیدییه كانی ماركسیزم ده یكه ن.

بێنرخكردنی ڕیفۆرم ئ���ه م گوردان���ه ماركس���ییه نوێی���ه كه ره خن���ه له چه مكی ریفۆرم ده گرێت و ڕیفۆرم له قه ڵه مده دات، سیاس���یی به نوكته یه ك���ی ره خن���ه له فۆرمێك���ی دیاریك���راوی ریفۆرم ناگرێ���ت، به ڵكو ریف���ۆرم وه ك نه نگییه كی مه عریفی���ی بێهووده ییه ك���ی سیاس���یی و ڕیفۆرمدا له نێ���وان ش���ۆڕش و ده بینێ���ت، دیوارێ���ك هه ڵده چنێ���ت ك���ه ئه وه ن���ده ی پیاده كردنی ك���رده ی له ب���ه رده م ڕێگ���ره گۆڕانكاریدا ده یه كی ئه وه ڕێخۆش���كه ر نییه بۆ پیاده كردنی گۆڕان���كاری. ئه وه ی ئه مڕۆ ته ماشایه كی واقعییانه و بابه تییانه ی دۆخی كوردس���تان بكات، ده بینێت ك���ه گوتاری ڕیفۆرم و چاكس���ازیی ل���ه وه ده رچووه هی ئه م هێزی ئۆپۆزیس���ۆن ی���ان ئه ویتریان و هی ئه م گروپ یان ئه و گروپی كۆمه اڵیه تی بێت، ته نان���ه ت پارت���ی و یه كێتیش داوای ریفۆرم ده ك���ه ن. بێگومان به ش���ێكی ئه م سیاس���یی و دیماگۆگییه ت���ی داواكردن���ه درۆكردنێكی ڕووته ، به اڵم به ش���ه كه ی تری به فش���ار و ویس���ت و به رامبه ر كاردانه وه یه خواس���تی ڕیفۆرمكردن له كوردستاندا. ئه م گوردانه شۆڕش���گێڕه نابینایه به رامبه ر به و راستییه كه گه ر ناڕه زاییه تییه كۆمه اڵیه تی و به رده وام���ی فش���اری سیاس���ییه كان و كۆمه ڵگای ئێمه نه بایه ، یه كێتی و پارتی تا قیامه ت باس���ی ریفۆرمیان نه ده كرد. پرسی س���ه ره كیی بۆ ئێمه پێداگرتنه له سه ر ئه و راستییه كه له دۆخی ئه مڕۆكه ی كوردستاندا به های گوتاری ئه و ریفۆرمه ی كه ده سه اڵت ده خاته ژێر پرس���یاره وه له به های شۆڕش كه متر نییه . ئه مڕۆ له كوردستاندا سیسته می ده س���ه اڵتدارێتی و ش���ێوازی پیاده كردن���ی ده س���ه اڵت له ژێ���ر پرس���یاردایه ، هه م���وو جومگ���ه كان و ده زگاكان و میكانیزمه كان���ی ده س���ه اڵتدارێتییه و ئ���ه م ئیش���كردنی ش���ه رعییه تی سیاسییان له ژێر پرسیاردایه . ئێمه به چه ندین شێوه و له چه ندین نووسین و بۆنه دا رای خۆمان له س���ه ر ئه م مه سه له یه به یانكردوه و به وردی له سه ری دواوین. له سه ر ئاسته سیاسیی و پراكتییه كه شی ته نها هێما بۆ ئه و نامیلكه یه ده كه ین كه له هه ڵبژاردنی ٢٠٠٩دا نووس���یمان و باڵوك���رده وه . له وێدا ڕا وبۆچوونی خۆمان ده رباره ی به ڕاشكاوانه كوردس���تانی س���به ی به رجه س���ته كردوه . ره هه نده سیاسی و ده زگایی و ئه خالقییه كانی ئ���ه و بۆچوونانه مان تا ئه م���ڕۆش به هاكانی

خۆیان له ده ستنه داوه .چه مك���ی ریف���ۆرم ب���ۆ ئێمه ئ���ه و مانا گش���تی و هه رزان���ه سیاس���ییه ی نییه كه ته نها له دابه ش���كردنی غه نیم���ه ی ئابووری له نێوان ئه كته ره سیاس���ییه كاندا گیربخرێت ی���ان له دابه ش���كردنی خوش���ك و برایانه ی ده س���ه اڵت له نێ���وان هێزه سیاس���ییه كاندا كورتبكرێته وه . ریفۆرم هێزێكی مه ده نییانه ی دژ به توندوتیژیی���ه ك���ه ده توانێت له رێگای فش���اری به رده وامه وه كۆمه ڵێ���ك هه رێمی ده سه اڵت له ده ست ئه و نوخبه بچووكه ی كه خۆیان به نوێنه ری ئه به دی كۆمه ڵگای ئێمه

ده بینن، بسه نێته وه .

ئێمه سیاس���ه ت به مانا )هان���ا ئارێنت(ییه ك���ه ی وه كو "خه مخواردنێ���ك له جیهان" خه مخواردن���ه ش ئ���ه م ته ماش���اده كه ین. وه ك پرۆژه یه ك���ی ب���ه رده وام ب���ۆ گۆڕان و دروس���تكردنه وه ی جیه���ان ده بینی���ن. له م ڕوانینه دا سیاس���ه ت ئه و رووبه ره گشتییه یه كه ئینس���انه كان تیایدا كۆده بنه وه ، تاوه كو پێك���ڕا خ���ه م له جیهان���ی خۆی���ان بخۆن، به ته نگ شته هاوبه ش و پێكه وه ییه كانیانه وه بێن، مش���وری خۆی���ان و نه وه كان���ی دوای خۆش���یان بخۆن. لێره دا رووبه ری سیاسه ت رووبه رێكی گشتییه و جێگای رق و مشتومڕی شه خس���یی نیی���ه ، په یوه ن���دی به ژیان���ی هاوبه شی مرۆڤه كانه وه هه یه نه ك به مه سه له شه خسیی و كێش���ه ده رونییه كانیانه وه . ئه م ڕوانینه وامانلێده كات كاری رۆش���نبیر له م رووبه ره دا به وه بزانین كه نه هێڵێت سیاسه ت بكرێت به رووبه ری شه خس���یی و پاراس���تنی تایبه ته كانی ده س���تكه وته به رژه وه ن���دی و كه سان و گروپ و خێزانی سیاسیی دیاریكراو. ئه وه كاری رۆشنبیره مه ترسییه كانی گۆڕانی جیهانی سیاس���ه ت بۆ ماڵی سیاسییه كان، موڵكی گشتیی بۆ موڵكی تایبه ت و سیسته می سیاسیی بۆ سیسته مێكی خێزانیی ببینێت. ئه وه ئیشی رۆش���نبیره به رگریی له چه مكی سیاسه ت بكات، وه كو رووبه رێكی گشتیی بۆ بیركردنه وه و چاالكی و هه وڵدان بۆ گه یشتن به چاك���ه ی گش���تیی. جیهانی سیاس���ه ت بۆ ئێم���ه ش���وێنی له دایكب���وون و كه وتن و هه ڵس���انه وه و مردنی هێزه سیاس���ییه كانه ، ملمالنێی جیاوازییه كانه ، مه نزڵگای جێگای بیركردنه وه یه له باشه ی كۆمه ڵگا، شوێنێكه پڕ جوڵه و ملمالن���ێ و ڕاگۆڕكێ و كێبه ركێی جیاواز. سیاسه ت بۆ ئێمه بریتییه له كرده ی دروس���تكردنی جیهان، وات���ه ئه و جیهانه ی كه به ب���ێ بیركردن���ه وه نه ده توانین بنیاتی بنێین، نه ده توانین بیگۆڕین و نه ده ش���توانین بیپارێزی���ن. بۆئه وه ی سیاس���ه تیش بكه ین گفتوگۆی���ه به بیركردن���ه وه و پێویس���تمان ڕووبه رێ���ك گش���تییدا، له رووبه رێك���ی راوبۆچوونه كان���ی تێدا بگۆڕین���ه وه ، تیایدا بگه ین به ده رئه نجامێك كه "باشه ی گشتیی"

ئامانجه كه یه تی. ئێمه ڕامانوایه رۆش���نبیر ناتوانێت له ناو سیاسه تكردن و له نێوان گش���تیدا رووبه ری سیاسه تنه كردندا هه ڵبژێرێت، چونكه هه موو فیكرێ���ك، هه موو بزاوتێك���ی كۆمه اڵیه تی و هه موو ئاماده بوون و به شداربوونێك له فه زای گشتییدا، كرده یه كی سیاسییه ، هه م به مانا سیاسییه كه ی و هه م به مانا فه لسه فییه كه ی. به مان���ا سیاس���ییه كه ی، چونكه به ش���ێكه له كرده ی به ش���داربوون و داڕش���تنی ژیانی گش���تییه ، به مانا فه لسه فییه كه شی، چونكه مرۆڤ له ڕێگای ئه و به ش���دارییه وه پیاده ی مرۆڤبوونی خ���ۆی له ناو دونی���ادا ده كات و كه س���انیتر و له گه ڵ په یوه ندییه وه ده چێته له گ���ه ڵ جیهاندا. ئێمه هه رگیز سیاس���ه ت كورتناكه ین���ه وه ب���ۆ ئ���ه وه ی نوێنه رم���ان هه بێت و ئه و نوێنه رانه ش به ناوی كۆمه ڵگاوه قسه بكه ن، یان رۆشنبیران خۆیان ئه و رۆڵی نوێنه رایه تیی���ه بگێڕن، ی���ان هێزێك بێت و به ناوی هه مووانه وه بدوێت. سیاس���ه ت الی ئێمه به توندی به س���تراوه ته وه به پلورالیزم و ئازادییه وه ، وایتێده گه ین كه س���نووره كانی له ك���رده ی ئازادی���ی موماره س���ه كردنی سیاسیدا به و چه ش���نه به رجه سته ببێت كه هه موو كه س���ێك هه م توانای به شداربوونی هه بێت و هه م به ش���ی هه بێت له و دونیایه دا كه دروس���تده كرێت. سیاس���ه ت له یه ككاتدا ڕووی له ئازادی���ی و ڕووی كرده یه ك���ه به رده وام���ه ئیش���كردنێكی له ده س���ه اڵته ، له س���ه ر په یوه ندی نێوان ئه و دوو ڕه هه نده گرنگ���ه ی ژیانی كۆمه اڵیه تی، به جۆرێك ئه م ئیشكردنه ڕێ له وه بگرێت ده سه اڵت و ئازادی به جۆرێك بخرێنه گ���ه ڕ ببنه ڕه چه ته یه ك بۆ دروس���تبوونی ده س���ه اڵتێكی گشتگیری دژ به جیاوازی و پلورالیزم. ئه م ڕوانینه واده كات ڕۆش���نبیری ره خنه ی���ی نه بێت به به ش���ێك له هیچ پرۆژه یه كی تۆتالیتاری دژ به ئازادی و جیاوازی، واده كات نه بێت به هه ڵگری تیۆری تۆتالیتێ���ر و لێكدانه وه ی یه كس���ه ره و ڕه ها؛ هه ڵگری فیكرێك نه بێت نه توانێت النی هه ره كه می جیاوازیی���ه كان ببینێت، یان چه مكی جیاوازی���ی بێمانا بكات به وه ی كۆمه ڵگاكان كورتبكات���ه وه ب���ۆ س���ه رۆكه كان و ملمالنێ كۆمه اڵیه تی و سیاسییه كانیش له ناو چه مكه

گش���تییه كانی "شارس���تانێتی خۆرئ���اوا" و "ئه تنییه كان"دا "ئایی���ن" و "خۆره���ه اڵت" و قوفڵ ب���كات. ئه م ڕوانینه ب���ۆ جیاوازیی و ئه م كورتكردنه وه یه ی كۆمه ڵگا بۆ هه ندێك كه سایه تی س���ته مگه ر خۆی سه ر به فیكری سه ده كانی ناوه ڕاسته و دیدێكی تۆتالیتاریی ترسناكیش ئاراسته ی ده كات، چونكه نه ك نابینێت و كۆمه ڵ���گاكان فره ڕه نگ���ی ته نها توانای ئه وه ی نییه دوو ئه زموونی سیاسیی له یه كتری جیابكات���ه وه ، به ڵكو فره ڕه نگییه گه وره كانی ناو فیكریش نابینێت و جه نگێكی دۆنكیشۆتییانه له نێوان تیوره كاندا دروست ده كات. وه كچۆن به حه ماسه تێكی خورافییه وه كۆمه ڵگاكان و هێزه سیاسییه كانی ناوچه كه ب���ۆ ئه س���ه د و سیس���ی و كورتده كات���ه وه داعش و جه بهه ی نووس���ره ، ئاواش به هه مان زۆره وه به سه فس���ه ته یه كی حه ماس���ه ت و هه موو فیكر و هه موو میت���ۆد و تیۆرییه كان كورتده كاته وه بۆ كۆمه ڵێك ڕسته ی گشتیی و ئینش���ایی و كۆمه ڵێ���ك حوكمدانی گش���تی پێویس���تی هه ریه كێكیان س���ه لماندنی كه

به نووسینی هه زاران الپه ڕه هه یه .به كورتی ئێمه كاری سیاسییانه ی رۆشنبیر له خه مخواریدا بۆ جیهان ده بینین، به شێكی گرنگی ئ���ه م خه مخوارییه ش ئه وه یه جیهان كورتنه كه ین���ه وه بۆ ئه م یان ئه و ده ركه وتی به ته نها، به زۆر كۆمه ڵگاكان و ئه زموونه كان و مرۆڤ���ه كان نه ترێنجێنین���ه ژێر چه تری ئه م ی���ان ئ���ه و زاراوه وه به ته نه���ا. باوه ڕبوون به جیهان و به مرۆڤ، كورتنه كردنه وه ی دونیا بۆ یه ك ڕه نگ و یه ك ئه گه ر و یه ك سیناریۆ، بینین���ی جیاوازی���ی و توانای س���ه رله نوێ ده س���تپێكردنه وه و دروستكردنه وه ، به شێكه له ئه ركی ڕۆش���نبیر وه ك بكه رێكی فیكریی. ئه وه كار و ئاكاری رۆشنبیریی ره خنه یی نییه به زمانێكی پڕ له غرور و پڕ له نه رجسیه تییه وه سیاس���یی كۆمه اڵیه تی و كرده یه كی هه موو ئ���ه وه ی ب���كات، واینیش���انبدات بێمان���ا مرۆڤه كان له ناو دونی���ای خۆیاندا ده یكه ن و ئه نجامیئه ده ن، مادام له گه ڵ س���ایكۆلۆژیا و وێنا و خولیا هه نووكه یی و شه خس���ییه كانی ئ���ه ودا ناگونجێت، ئیتر ك���رده ی بێمانان و كۆمبارسی ناو دونیایه كی بێكرده و بێجوڵه و

بێئاینده ن.

مانا كۆنكرێته كانی "خه مخواردن له جیهان""خه مخواردن له جیهان" ده س���ته واژه یه كی گش���تگیر و ڕه ها نییه كه پڕبێت له بۆشایی، به ڵكو له ه���ه ر دۆخ و ژینگه یه كی مێژووییدا مانایه كی كۆنكریتی هه یه . له ژینگه یه كی وه ك ژینگه ی سیاسی و كۆمه اڵیه تی و فه رهه نگیی ئێم���ه دا، خه مخ���واردن ژینگه ك���ه ی وه ك له مه س���ه له مان���ای خه مخواردنه له جیهان س���ه ره كییه كانی ئه و كۆمه ڵگایه ؛ بۆ نموونه خه مخواردنه ل���ه وه ی بۆچی ئه و كۆمه ڵگایه له وه دا سه رناكه وێت چوارچێوه یه كی گشتیی مافپه روه ر و یاس���ایی و بۆ جێكردنه وه یه كی ڕێزداری���ی جیاوازییه كان���ی دروس���تبكات، ناتوانێ���ت ده س���ه اڵتدارێتییه كه ی بۆچ���ی ببێته سیس���تمێكی دیموكراس و مافپه روه ر، بۆچی مرۆڤی ئه و كۆمه ڵگایه به به رده وامی و به ش���ێوازی جی���اواز برین���دار ده كرێ���ت و ڕووبه ڕووی بڕ و ڕاده ی جیاواز له ئه شكه نجه و ئازارچه ش���تن ده كرێته وه كه نائینس���انی و كاره س���اتێكی گه وره و بۆچی ناش���یرینه ؟ ترس���ناكی وه ك كاره س���اتی ئه نفال نابێته پردێ���ك بۆ دروس���تكردنی هوش���یارییه كی مێژوویی و سیاسیی بۆ به گژاچوونه وه ی هه موو چاودێریكردنێكی توندوتیژیی و شێوازه كانی به رده وامی ده س���ه اڵت؟ بۆچی كاره س���ات و رووداوه كان نابنه س���ه ره تایه ك بۆ ڕێزگرتن له مرۆڤ و به پیرۆزته ماشاكردنی خودی ژیان خ���ۆی؟ بۆچ���ی بوونی ده س���توور گرنگه و ئه و ده س���توره ی ئه مڕۆكه و ب���ه م فۆرمه ی پێشنیارده كرێت، له كوردستاندا ئێستایه وه كاره س���اته بۆ نه وه كان���ی داهاتوو؟ بۆچی هه ڵبژاردنه وه ی نایاسایی بارزانی به سه رۆكی هه رێ���م نابێ���ت وه ك كرده یه كی ئاس���ایی ببینرێت و بۆچی پێویسته ڕێ له وه بگیرێت ك���ه ده س���ه اڵته كان له ده س���تی خێزانێكی سیاس���یدا كۆببنه وه ؟ بۆچی لێسه ندنه وه ی ه���ه ر رووبه رێك���ی سیاس���یی و ئابووریی و رۆش���نبیریی له م سیس���ته مه س���وڵتانییه گرنگیی س���تراتیژیی خ���ۆی هه یه ؟ بۆچی به رگریكردنێك���ی ڕه خنه ییان���ه له میدی���ای ئه هل���ی ب���ۆ به رهه مهێنان���ی هوش���یاریی و

چاودێریك���ردن و ڕه خنه كردن���ی به رده وامی كرده ی كۆمه اڵیه تیی و سیاسیی و فه رهه نگیی گرنگه ؟ بۆچی گرنگه له تاوانه سیاسییه كان بێده نگنه بین و په نا بۆ هه موو ش���ێوازه كانی ناڕه زایی مه ده نیی و به گژاچوونه وه یان به رین؟ له په یوه ندیشیدا به ڕۆشنبیر خۆیه وه ، بۆچی گرنگه ڕۆش���نبیر به نووسین شتێك نه ڵێت و بۆ ئه نجامبدات؟ پێچه وانه ك���ه ی به كرده وه گرنگه ڕۆشنبیر خۆی وه ك پێغه مبه رێك وێنا نه كات و وه ك بكه رێك له پاڵ كۆمه ڵێك بكه ری كۆمه اڵیه تی تردا ده ربكه وێت؟ بۆچی، وه ك دۆڵۆز ده ڵێت، گرنگ���ه تیۆرییه كان تیۆری لۆكاڵی ن���او كایه یه ك���ی دیاریكراوبن نه ك تیۆری تۆتالیتێر ك���ه ته ماحی لێكدانه وه ی

هه موو دونیای هه بێت؟

رۆش���نبیر كاری ئێم���ه به بۆچوون���ی ده س���تكاریكردنی گۆڕی���ن و راڤه ك���ردن و ك���ۆی ئه و ش���تانه یه ، به تایبه ت���ی گۆڕین و ده س���تكاریكردنی ئه و ش���تانه ی كه فیكر و سیاسه ت و ئه خالق ده یانه وێت ئاساییانبكه ن و به دۆخێكی به پێدراوی سروشتیی و بیانكه ن نه گۆڕ. ئیش���ی ڕۆش���نبیر به ش���داریكردنه له به رهه مهێنان���ی هۆش���مه ندیی گۆڕان���دا، هۆش���مه ندییه ك عه قڵییه تی باو و ئاساییبوو وه ك قه ده رێك���ی مێژوویی نه گۆڕ نه بینێت و وه ك ش���تێك نمایش���ینه كات ك���ه قابیلی گۆڕان نییه . تێڕامانی رۆش���نبیر له س���اته ته نگه ژه و له گرفت و له واقیع، مێژووییه كان، ملمالن���ێ زۆره كانی ناو ژیانی سیاس���یی و له ك���رده فه رهه نگی���ی، كۆمه اڵیه تی���ی و لۆكاڵییه كانی به رگریكردن، تێڕامانی گرنگن، چونكه رۆشنبیر ئه توانێت مانا به ڕووداوه كان ببه خش���ێت، ل���ه وه ڕزگاریان ب���كات ته نها ڕووداوی ڕووت و بێده الل���ه ت بن. رۆش���نبیر ئه توانێ���ت ئه و ڕووداوانه بكات به به ش���ێك به خه مێكی ڕه خنه ی���ی و له هوش���یارییه كی ده سته جه معیی گرنگ. كارێك كه ڕۆشنبیری به رپرس���یار نایكات، یان پێویسته نه یكات، یان هه ڵه یه بی���كات، گاڵته كردنه به كرده ی به رگری���ی بك���ه ره كۆمه اڵیه تیی���ه كان، یان ناونانی ئه و كردانه یه به پێچه وانه ی ناوه ڕۆكه كۆمه اڵیه تییه كه یان���ه وه . بۆ نموونه ناونانی توڕه بوون���ی گه نجانی ك���ه الر وه ك ته عبیر له ڕۆحێكی فاشیستی گریمانكراو گوایه هه موو خۆرهه اڵتی خواردوه ، یان النیكه م ناساندنیان وه ك ڕۆحێك���ی ش���ه ڕانگێز كه به ش���ێكه خۆرهه اڵتیی. فاشیستی له مێگاسیستمێكی نه ك حوكمدانان���ه نرخان���دن و ئه مج���ۆره ته نها هه ڵه و ناڕاس���ت و دابڕاون له ساده ترین فیكریی كاری ئه خالقییه كان���ی پرنس���یپه ڕۆش���نبیران، به ڵكو بێنرخكردنێكی ته واوی هه موو كرده یه كی به رگریش���ه كه گروپێكی ئه م پێیهه ڵبس���ێت. دیاریكراو كۆمه اڵیه تی ڕه خنه ی قس���ه كردنه ش نووس���ین و جۆره رادیكاڵ نین، به ڵك���و حوكمی بێناوه ڕۆك و بێبنه مان، تیۆرییه ك نییه ده سه اڵت تووشی

ش���ۆك ب���كات، به ڵك���و خ���ودی بزوتنه وه كۆمه اڵیه تییه كان و بكه ره كانی تووشی شۆك

ده كات.

دیموكراسییه ت وه ك سیسته مێك بۆ به رهه مهێنانی جیاوازیی

یه كه م به پل���ه ی له جیهان خه مخ���واردن خه مخواردن���ه ب���ۆ ئ���ه و فره ڕه نگییه ی كه به بوون���ی م���رۆڤ و به بوون���ی جیهان���ه وه جیاوازییه كان و بۆ په یوه سته ، خه مخواردنه مرۆڤ���ه كان. پلوراڵبوون���ی دۆخ���ی ب���ۆ ئ���ه م ڕوانین���ه ئارێنتییه یه ب���ۆ جیاوازیی وامانلێ���ده كات یه كێك له مان���ا گرنگه كانی سیاس���ه ت به به رهه مهێنانی "هۆش���مه ندیی هۆش���مه ندییه ك گرێبده ین، جیاوازیی"ه وه هه م توانای بینینی جیاوازییه كانی هه بێت، هه م بتوانێت ببێت به هێزێكیش بۆ پاراستنی جیاوازی���ی و ه���ه م له خه می دروس���تكردنی دونیایه كی پلوراڵیش���دا بێ���ت كه له ڕێگای هه بوونی م���اف و هه بوونی ڕێ���ز و هه بوونی دانپیانانه وه جیاوازییه كان ڕێكبخات. به رای ئێم���ه چه مكی سیاس���ه ت به ب���ێ چه مكی جیاوازیی، هی���چ مانایه كی نامێنێت و هه موو هه وڵدانێ���ك ب���ۆ جیاكردن���ه وه ی ئه م دوو چه مكه له یه كتری به ته نها كرده یه كی تیۆریی ترس���ناك نییه ، به ڵكو هه نگاوێكی عه مه لی ترسناكیشه به ره و دروستكردنی دونیایه كی له جیاوازی���ی ب���اس تۆتالیت���ار. كاتێ���ك ده كه ین، مه به ستمان ته نها گرنگیی بینینی دونیای كۆمه اڵیه تی���ی مرۆڤه كان نییه وه ك دونیایه كی پ���ڕ له جیاوازیی، هه روه ك چۆن به ته نها مه به س���تمان له وه نییه پێ له سه ر ئه و ڕاس���تییه ئه نترۆپۆلۆژیی���ه دابگرین كه مرۆڤب���وون خۆش���ی ده ركه وت���ی جیاوازی هه یه ، به ڵكو زیاتر مه به س���تمان له پرۆسه ی به رهه مهێنانی "هۆش���مه ندییه كی جیاكاره "، هۆش���مه ندییه ك تیایدا پلورالیزمی كۆمه ڵگا نه ك ته نها شوێنی بیرلێكردنه وه بێت، به ڵكو شوێنی پاراستن و ڕێزلێگرتن و ڕێكخستنیش بێت له ڕێ���گای تۆڕێكی گ���ه وره له مافه وه . به رهه مهێنانی هۆش���مه ندیی جیاوازیی ته نها مان���ای رێگه گرت���ن نییه له دروس���تكردنی كۆمه ڵ���گا یه كده نگكردن���ی یه كڕه نگی���ی و به ناوی نه ته وه و ئایین و حیزب و سه رۆكه وه ، به ڵكو ڕێگرتنیش���ه له هه موو ئه و شێوازانه له فیكر كه پ���ڕن له ئه گه ری تۆتالیتارییانه ی نووستوو نه نوستوو، پڕن له دید و بۆچوون و حوكم و به رخوردی موتڵه ق، چه نده ڕادیكاڵ ده رده ك���ه ون، ب���ه اڵم هێن���ده تاكڕه هه ند و

گشتگیر و وێرانكه ری جیاوازیین. ئه م خاڵه یه وامانلێكده كات به رده وام پێ له س���ه ر ئه وه دابگرین كه سیاسه ت كرده و چاالك���ی بیركردن���ه وه و بینین و پاراس���تن و كۆمه ڵ���گا و جیاوازییه كان���ی ڕێكخس���تنی هێزه كانه ، هه م له فیك���ر و هه م له پراكتیكی كۆمه اڵیه تی���دا. ئه م پرۆس���ه یه ش له ڕێگای دین و نه ته وه و ده وڵه ت و پیرۆزییبه خش���ین ش���تگه له گ���ه وره و جیاوازییكوژه كانی تری له م شێوانه وه دروستنابێت، به ڵكو له ڕێگای دروس���تكردنی ش���وناس و ئینتیمای ئازاد و چوارچێوه یه كی گشتیی پلورالیی و یاسایی و به رهه مدێت. دیموكراسییانه وه مافپه روه ری وه زیفه ی ئ���ه م چوارچێوانه ته نها ڕێزگرتنی ته واو نییه له خ���ودی جیاوازییه كان، به ڵكو مامه ڵه كردنیان���ه وه ك پێدراوێك���ی ه���ه ره س���ه ره تایی ژیانی كۆمه اڵیه تی و ئینس���انی، وه ك به ش���ێكی جه وهه ری���ی له مرۆڤبوون و مرۆڤه كان ئازادانه ی پێكه وه ژیانی خواستی

له گه ڵ یه كتر.پرسی سه ره كیی سیاسه ت له واڵتی ئێمه دا به هێز ده وڵه تێكی دروس���تكردنی پرس���ی یان الواز نییه . ئه م كێش���ه یه كێش���ه یه كی دروس���تكراوه نه ده توانێت وه اڵمی پرس���ه س���ه ره كییه كانی دونیای ئێمه بداته وه و نه ده توانێت ده ستنیش���انی كێشه ی سه ره كیی ده س���ه اڵت له دونی���ای ئێمه دا ب���كات. ئه م كێشه یه كێشه یه كی تیۆریی دروستكراوه نه هێزی ئه وه ی هه یه واقیعی ئێمه وه كو خۆی بخوێنێته وه و نه توانای بینینی واقیعیش���ی هه یه وه كو خۆی، به ڵكو تاكه هێزی له وه دا به رجه سته ده بێت كه واقعێكی پێدراوت بۆ دروس���تده كات كه له ژیانی سیاسیی ئێمه دا بوونی نییه . گوتاری سه ره كیی له كۆمه ڵگای ئێمه دا نه یه كده نگیی و نه ناوكۆیی پێویستی تێدای���ه تاوه ك���و هه موو هێ���زه كان خه می دروستكردنی ده وڵه تێكی به هێزیان هه بێت و نه هیچ هێزێكی���ش هه ڵگری ئه و گوتاره یه . ئه وه ش���ی ئێم���ه له ناوچه ك���ه دا ده یبینین درس���تبوونی ده وڵه تی به هێز نییه ، به ڵكو پارچه پارچه بوون و به پێچه وان���ه وه ، رێ���ك دروستبوونی ده وڵه ت و هه ڵوه ش���اندنه وه ی بك���ه ر و هێزی لۆكاڵی���ی و ناوده وڵه تین، جا تائیفیی و سیكترایس���تییه كه یدا له فۆرمه چ بێت، یان له فۆرمه ئه تنی و ده سه اڵتدارێتییه

لۆكاڵییه كانیدا. به بۆچوونی ئێمه مه ترس���ی س���ه ره كیی له دونیای ئێمه دا مه ترس���ی دروس���تبوونی ده وڵه تی به هێز نیی���ه . ده وڵه تی به هێزیش

له دیدی ئێمه دا، ده وڵه تێك نییه ده ستبخاته ناو هه موو بواره كانی ژیان���ه وه و هه موویان به یه كڕه ن���گ ڕه نگڕێژبكات، ده وڵه تی به هێز له دیدی ئێمه دا ئه و ده وڵه ته یه كه ده وڵه تی هه موو كۆمه ڵگایه ، هی هه موو جیاوازییه كانه ، ره وایه تی خ���ۆی له هێزه وه ناهێنێت، به ڵكو له مسۆگه ركردنی ئه و چوارچێوه گشتییانه وه ده یهێنێت ك���ه پێگه ی یه كس���ان به هه موو جیاوازییه كان ده به خش���ێت و ئه م پێگانه ش له ڕێگای یاس���ا و ماف���ه وه ڕێكده خات. له م ئاس���ته ی ئێس���تای گه ش���ه كردنی فیكری سیاسی له دونیادا ئه م ش���ێوازه له ده وڵه ت جگه له ده وڵه تی دیموكراسیی هیچ مۆدێلێكی تر نییه . كاتێك باس له رێزگرتنیش ده كه ین مه به س���تمان مانا ئه خالقییه رووته كه ی ئه م چه مكه نییه ، ئه گه رچی ئه م مانایه مانایه كی گرنگه ، به ڵكو مه به س���تمان ئه و رێسایانه یه كه سیاسه ت له رێگای "كرده "وه به رجه سته ی ده كات. مه به ستمان له دروستكردنی ڕستێك ده زگایه كه نه توان���ن و نه یانه وێت و نه كرێت س���وكایه تی به م���رۆڤ بكه ن. ڕێ���ز لێره دا به و مانایه به كارده هێنین كه فه یله س���وفی ئیس���رائیلی ئاڤیش���ای مارگه لیت له كتێبی به كاریده هێنێت. به حورمه ت"دا "كۆمه ڵگای ڕێ���ز له په یوه ندی���دا به بوون���ی كۆمه ڵێ���ك یاس���ا و ماف و ده زگاوه ده بینین كه ڕێگربن به بۆچوونی به م���رۆڤ. له س���وكایه تیكردن ئێمه ش���تێك نییه به مانای سیاس���ه تكردن به بێ رێزگرتن له رێساكانی جیاوازیی و مافی بوون���ی جیاوازانه و پلورالیزم���ی كۆمه ڵگا. پلورالیزمیش ته نه���ا ره هه ندێكی نه ته وه یی نیی���ه ، وات���ه دونی���ا ته نه���ا له نه ت���ه وه ی جی���اواز پێكنه هاتووه ، به ڵك���و ره هه ندێكی گه ردوونیش���یی هه یه ك���ه داده به زێته ناو هه موو ئاسته كانه وه ، له دینه وه بۆ ئه خالق، له فه رهه نگه وه بۆ شێوه ژیان و له زمانه وه بۆ

خه ون و چاوه ڕوانیی جیاواز.خاڵێك���ی ت���ر ك���ه چه مكی سیاس���ه ت له خۆیده گرێ���ت و ئێم���ه دا له ڕوانین���ی به مه س���ه له یه كی هێجگار سه ره كی و گرنگی ده زانین، بریتییه له بوونی دیالۆگ و ڕاگۆڕكێی دیالۆگ و جیاوازییه كاندا. له نێوان به رده وام ڕاگۆڕینه وه یه ك بتوانێت ببێت به چوارچێوه ی "هه قیقه ت"ان���ه ی ئ���ه و به رهه مهێنان���ی كۆمه ڵگا له س���اتێك له س���اته كانیدا باوه ڕی به مانا سیاس���یی و هه قیقه ت پێیده هێنێت. ده بێت���ه ئه خالقییه ك���ه ی كۆمه اڵیه تی���ی و ئ���ه و ده رنجام���ه گش���تییه قبووڵكراوانه ی كه ل���ه م كرده ی دیالۆگه دا دروس���تده بێت، ن���ه ك هه قیقه تی یه ك هێز و ی���ه ك گروپ و یه ك تی���ۆر. هه موو ئه مان���ه ش ده ركه وتی جیاوازی كۆمه ڵگا و ئه زموونێكی دیموكراسی ته ندروستن. به بۆچوونی ئێمه ئه وه ی شه رم له وه ده كات باس له دیموكراس���ییه ت بكات، ئاماده ی���ه بێش���ه رمییش به رامبه ر به هه موو كرده یه كی سیاس���یی ئه نجامبدات و بێڕێزیی به رامب���ه ر به خه باتی ئینس���ان ب���كات بۆ گه وره كردنه وه ی رووبه ره باش���ه كانی ژیان. دیموكراسییه ت بۆ ئێمه ئه و سیستمه یه كه ده توانێت به ش���ێكی گه وره ی ئ���ه و ئه ركانه ئه نجامبدات، دیموكراسییه ت ئه و سیستمه یه گه ر هه ڵه ش بكات له چۆنیه تی ڕێكخس���تنی له ساته كاندا له ساتێك گه ر جیاوازییه كاندا، ناهه قیی به رامب���ه ر جیاوازییه كانیش بكات، ئه وا ش���ێوازی كاركردنی دیموكراس���ییه ت و ئامرازه تیۆرییه كان���ی و فیكری و پێش���ینه ئه و هه ڵگری كاركردن���ی س���ه ره كییه كانی توانایه ن كه ده توانن هه ڵه كانی ئه م سیستمه دیموكراس���ییه ت بێگومان ڕاس���تبكاته وه . سیس���ته مێكی پرۆژه ت���ه واو و كامڵ نییه كه بێهه ڵه و بێخه وش���بێت، به اڵم سیس���تێمكه ده توانێ���ت هه ڵه كان���ی خ���ۆی ببینێ���ت و ده ش���توانێت بڕێكی زۆری���ان چاكبكاته وه . ف���ه زای به رده وام���ی به دیموكراتیكردن���ی گشتیی، كه دیالۆگ و ڕاگۆڕكێ و دانوستاندن خه س���ڵه ته گرنگه كانی پێكده هێنن، یه كێكه س���ه ركه وتن س���ه ره كییه كانی له ئام���رازه به سه ر هه ڵه كاندا و گرنگترین وه زیفه یه كیشه سیاس���ه تێك بیه وێ���ت دونیایه ك���ی ئارام و ئه نجامیب���دات. به رهه مبهێنێ���ت، هێم���ن به دیموكراس���ییه ت و قس���ه گوتنێك هه موو بێبه هاكردنی له ژێر دروشمی كورتكردنه وه یدا بۆ لیبرالیزم، ی���ان خراپتر بۆ نیولیبرالیزم، یان بۆ كاپیتالیزم، به تایبه تی له دونیایه كی وه ك دونی���ای ئێم���ه دا، وه ك وڕێنه یه ك���ی تیۆری���ی ڕووت ده بینی���ن. ئێم���ه ناڵێی���ن دیموكراس���ییه ت سیس���تمێكی بێكێشه یه و قابیل���ی ڕه خنه كردن نییه ، ب���ه اڵم ئه وه ی گاڵته كردن به دیموكراسییه ت ببێت به به شێك له گوتارێكی ریتۆریكئاس���ای شۆڕش���گێڕیی بێناوه ڕۆك و هێرشكردنه سه ر دیموكراسییه ت ببێت به ئامرازێك ب���ۆ بێنرخكردنی كرده ی سیاسیی خۆش���ی و ناونانی ئه م شتانه ش، له ژێ���ر چه ت���ره س���تالینییه كه ی هه ندێك فه یله سوفی پۆست ماركسییدا، به "ڕه خنه ی ڕادیكاڵ"، به سه فسه ته یه كی خورافی ده زانین كه ده شێت ده ره نجامی سیاسیی و مه عریفیی

خراپی لێبكه وێته وه .

ریفۆرم و شۆڕششه مش���ونیی گوتارێكی له كوردس���تاندا ئاماده یه كه دژ به لیبرالیزم و دیموكراسییه ت و ڕیف���ۆرم و چاكس���ازیی قس���ه ده كات و باس له بێهووده ی���ی به رگریی و خه باتی مه ده نیی و ئاش���تیخوازانه ده كات. ب���اس له بێچاره یی و ش���ۆڕش ده كات، ب���اس ل���ه وه ده كات كه نابێ���ت داخوازی گۆڕانی گ���ه وره و بچووك و هه نگاو لۆكاڵ���ی و بچ���ووك و چاكس���ازیی به هه ن���گاو بوون���ی هه بێت و ده بێ���ت دونیا گوتاره ئ���ه م بگۆڕدرێت. له ڕه گوڕیش���ه وه شۆڕش به تاقه ئامرازی گۆڕانكاریی ده زانێت و ڕیفۆرمكردن و له س���ه ر قسه كردنێك هه موو ش���ۆڕش، وه ك ده ره وه ی چاكس���ازیی وه هم و ترسنۆكی و س���اویلكه یی وێناده كات، ی���ان وه ك پینه وپه ڕۆكردن و ش���اردنه وه ی كێش���ه كان و ونكردنی چاره ی راس���ته قینه ده ناس���ێنێت. ئه م گوتاره له نێوان شۆڕش و ریفۆرمدا بۆش���اییه كی قابیلی پڕنه كردنه وه دروس���تده كات و وه ك دوو به ره ی دژبه یه ك كێش���ه كان جیاده كات���ه وه . له یه كتری���ان به لۆژیك���ی یان ش���ۆڕش و ڕزگاربوون و یان ریف���ۆرم و خۆهه ڵخه ڵه ت���ان لێكده دات���ه وه . دونی���ا ی���ان س���پییه و شۆڕش���گێڕه ، یان ره ش���ه و ریفۆرمخوازه . ئه م سه نگه رگیرییه "ڕه خنه ی "فیك���ر" و به ناوی دۆگمایی���ه ش ئه و ئ���ه وه ی ئه نجامئه دات و ڕادی���كاڵ"ه وه له س���ه ر شۆڕش گوتاره شه مشونییه ش���ی قبووڵنه بێت، وه ك گه مژه و ساویلكه و ترسنۆك وێناده كرێت و وه ك به ش���ێك له هه وڵدان بۆ

پاراستنی "سیستم" نیشانده درێت.ئه وه ی ئ���ه م گوتاره له س���ه ر ش���ۆڕش دۆگمایی و ه���ه ره مانا دووباره یده كات���ه وه ستالینییه كانی ش���ۆڕش و ڕیفۆرمه . شۆڕش لێره دا مانا ماركس���ییه ه���ه ره ته قلیدییه كه تێناپه ڕێنێ���ت و ریفۆرمی���ش له ژێ���ر هه مان مان���ادا لێكده درێت���ه وه و نه فره تده كرێ���ت. شۆڕشكردن له م دیده س���تالینییه دا مانای گواس���تنه وه "سیس���تم"ێك و تێپه ڕاندن���ی ب���ه ره و "سیس���تم"ێكی ت���ر، گواس���تنه وه له كاپیتالیزمه وه به ره و ش���تێكی تر كه ئه م گوتاره یان نازانێت چ ناوێكی لێبنێت، یان ناوێرێت ناوی بنێ���ت. ئه م گوتاره ده زانێت ئه گه ر ئه م دژایه تیكردنه ی كاپیتالیزم به ناوی سۆسیالیزم یان كۆمۆنیزمه وه بكرێت، ئه گه ر ئه و ئه ڵته رناتیڤه سۆسیالیزم یان كۆمۆنیزم بێت، ئه وا هه ر زوو هه م ڕه هه نده یۆتۆپییه وێرانكه ره كانی ئه م ش���ێوازه له بیركردنه وه ده رده كه وێ���ت، هه م هه موو ئ���ه و ئه زموونه مێژوویی���ه خوێناویی���ه ش وه بیری هه مووان به ناوی سۆس���یالیزمه وه ك���ه ده هێنێته وه له س���تالینیزم و ماوی���زم و س���ه دامیزم و زۆر ئه زموون���ی ناش���یرینی تری ل���ه م بابه ته دا

ده ركه وت. دروس���تكردنی ئێم���ه به بۆچوون���ی جیاكارییه كی ستالینییانه ی ڕادیكاڵ له نێوان تیۆرییه وه ، ل���ه ڕووی ڕیفۆرمدا، ش���ۆڕش و جیكارییه ك���ی دۆگماییه . ئه م دیده س���ه ر ب���ه و قوتابخانه یه یه كه هه م���وو خه باتێكی رۆژانه ی خه ڵك وه ك���و كرده یه كی بێكه ڵك ده بینێت، چونكی ش���ه ڕی سیاسه ت ته نها له تێكشكاندنی سیس���ته مدا كورتده كاته وه . ئێمه نه دروس���تكردنی دیوارێك���ی گه وره له نێوان ئه م دوو چه مكه دا به ڕاست ده زانین و ن���ه پێش���مانوایه چه مكی ش���ۆڕش به مانا ئه مڕۆدا له دونیای ده توانێت ماركسییه كه ی هاریكارم���ان بێت بۆ تێگه یش���تن له گۆڕان و تیۆریزه كردن���ی گۆڕانكاریی. ئێمه ش���ۆڕش نه به چه مكێكی پی���رۆز ده بینین كه ده بێت هه م���وو بزوتن���ه وه كۆمه اڵیه تیی���ه كان له و كانییه پاكه دا ئاو بخۆنه وه و، نه ریفۆرمیش به نه خۆش���یی بۆ كۆمه ڵگا له قه ڵه مده ده ین، له مه ترس���ییه كانی گروپ���ه كان تاوه ك���و ئاگاداربكه ینه وه . بۆ ڕوونكردنه وه ی بۆچوونی خۆشمان له سه ر شۆڕش و ڕیفۆرم هه وڵده ین هه ندێ���ك ڕوانین له "هان���ا ئارێنت" و "جیل دول���وز"ه وه وه ربگرین و وه ك ئه لته رناتیڤێك بۆ ئه م دیده نامێژوویی و س���تالینییه نوێیه نیش���انیبده ین. ئه وه ی به الی ئێمه وه گرنگه چه رخ و فه له ككردن نییه له نێوان "سیستم" و ناش���رینكردن و ت���ردا، "سیس���تم"ێكی نییه به كاپیتالیزم، قسه وتنێكی ئینشاییانه به ڵكو به رده وامیی كرده ی گۆڕانكارییه كان و ئامراز و قوواڵیی گۆڕانكارییه كان و ش���ێواز و ئامانجی بكه ره كانی ئ���ه و گۆڕانكارییه كانه . ئه م گوتاره شه مش���ونییه هه موو خه باتێكی رۆژانه ی خه ڵك ب���ۆ دژایه تیكردنی بێدادی و سنووره كانی گه وره كردنه وه ی نایه كسانیی و ماف و ئازادییه كان، وه كو كرده یه كی بێهووده و خۆهه ڵخه ڵه تێن���ه ر ده بینێ���ت، چونكی ئه م گوتاره شه ڕی سیاسه ت ته نها له تێكشكاندنی سیسته مدا كورتده كاته وه . بۆیه ئه وه ی له م گوتاره شه مش���ونییه دا ده رباره ی ش���ۆڕش ته واوییه تی بێده نگبوونی سه رنجه ، شوێنی پێمانناڵێت ئ���ه م شۆڕش���ه ، له بكه ره كانی كێ ئه م شۆڕش���ه به رپابكات. بێده نگبوونه «« 1٩«« 1٩له س���تراتیژه كانی ئه م شۆڕشه ، پێمانناڵێت

13 )416( سێشه ممه 18/٢/٢٠14 birura.awene@gmail.comبیروڕا بیروڕا)416( سێشه ممه 18/٢/12٢٠14 birura.awene@gmail.com

چەس����پاندنی ئازادی����ە تایبەتی����ەکان، یەکەمین هەنگاوی گەیش����تن به ئاسودەیی مرۆڤە، کە ئاسودەیی کۆمەڵگاش بەدوای خۆیدا دێنێت. بەوپێیەی هیچکەس مافی ئەوەی نیە به پێوەرە تایبەتیەکانی خۆی، ش����ێوازی ژیان و چۆنیەتیی بیرکردنەوەی خەڵکی دیکە هەڵبس����ەنگێنێت، یەکەمین هەنگاویگەیش����تن به ئاس����ودەیی لەدانانی پێدەکات: نیش����انێکەوە دەس����ت خەت و ق����ەزاوەت نەک����ردن "حوک����م ن����ەدان"ی

مرۆڤەکانە لەسەر یەکدی.ئەم باوەڕە لەس����ەر بنەم����ای "ئازادیی دەیەوێت" هەرچی لەهەڵبژاردن����ی مرۆڤ دام����ەزراوە کە بەهایەک����ی گرنگی رەوتی کالس����یکی قوتابخانەی لیبڕاڵیزمە و دواتر لیبرالیزمی مۆدێرن گەش����ەی پێدا. جۆن ستیوارت میل، لەگۆشەنیگایەکی لیبراڵیی کالس����یکەوە لەکتێبی "لەب����ارەی ئازادی" گوت����ی تەنها ئازادیەک ک����ە مانای ئازادی ببەخشێت له "گەیشتن به ئامانجەکانمان بەو شێوەیەی خۆمان دەمانەوێت" بەرجەستە دەبێ����ت. هەروەه����ا گوتی ئەگ����ەر هەمو مرۆڤایەتی هاوڕابن لەس����ەر مەسەلەیەک و تەنها ی����ەک کەس رایەکی جیاوازی هەبو، بەهەمان ئەو ئەندازەی����ەی "ئەوان" مافی بێدەنگکردن����ی "ئەو" ی����ان نیە، "ئەو"یش مافی بێدەنگکردنی "ئەوان"ی نیە، ئەگەر هێز و دەسەاڵتەکەش����ی ئەوەی بۆ مەیسەر بکات. بێدەنگکردن����ی یەک کەس، رەنگە بێدەنگکردنی حەقیقەت بێت. ئەم تیۆرەی ج����ۆن س����تیوارت میل بوە س����ەرچاوەی دەسەاڵتی رەهای ئازادیە نەرێنیەکان، ئەو ئازادیانەی کە هیچ کەس و گروپێک بۆیان

نیە دەخالەتی تێدا بکەن.ئەم بۆچونە تا دەرکەوتنی فەلس����ەفەی تۆم����اس هیل گری����ن ببوە س����ەرچاوەی داڕش����تنی بیری لیبرالیزم، ب����ەاڵم گرین تیۆری لیبرالیزمی ئەرێن����ی یان" ئازادیی پۆزەتیڤ"ی خستەڕو کە بوە سەرچاوەی رەوتی لیبرالیزم����ی مۆدێرن. گرین گوتی: دەکات ئاراس����تە مرۆڤ����ەکان "ئ����ەوەی بەرژەوەندی����ی تایبەت����ی خۆی����ان نی����ە، بەڵکو حاڵەتی ئاڵۆز هەن کە بەش����داری کەس����ێتیمان- لەگەشەس����ەندنی دەکەن ئ����اکاری ئێمە". ئەم تی����ۆرەی گرین بوە بناغەیەکی پێویست بۆ دامەزراندنی رەوتی لیبرالیزمی نوێ کە جەخت له بەش����داریی کۆمەڵگاو دامەزراوە سیاسیەکان دەکاتەوە ئازادیەتایبەتی����ەکان و له "بەهێزک����ردن"ی

ناسنامەو گەشەپێدانی کەسێتی.دەوڵەت کالسیک لیبرالیزمی لەکاتێکدا لەکایەکانی ژیان دوردەخاتەوەو سەرەنجام کۆمەڵ����گا نزیک دەکاتەوە له ئانارش����یزم، دەهێنێتەوە دەوڵ����ەت ن����وێ لیبرالیزمی ن����او کایەکان����ی ژی����ان و به بەرپرس����یاری زەمینەیەک لەفەراهەمکردن����ی دەزانێ����ت کە تیایدا تاک، کۆمەڵ����گا و دامەزراوەکان ب����دەن "باش����ترینەکان بڕی����اری واقیعی هەڵبژێرن". تۆماس گرین وەک رەخنەیەک ئەگەر گوت����ی: کالس����یک، له لیبرالیزمی بمانەوێ����ت ئاماژە بەو راس����تیە بدەین کە دەس����تەواژەی "ئازادی" شێواوە، ئەوەندە بەسە کە پێناسەی ئازادی بەوجۆرە بکەین کە بریتی بێ����ت له "هێزی ئەنجامدانی هەر ش����تێک بمانەوێت ئەنجامی بدەین". ئەمە پێناسەی ئەو ئازادیە نیە کە ئێمە بەدوایدا

دەگەڕێین.له لیبرالیزم����دا ئازادیی مرۆڤ جەوهەر و کرۆک����ی هەمو دەس����تەواژەکانی دیکەیە، بۆیە کاتێک کارلێک و گەمەی هاوس����ەنگی هێزەکان����ی ناو کۆمەڵ����گا رۆژهەاڵتیەکان بەه����ا رەتکردن����ەوەی بەبەهان����ەی رۆژئاواییەکان و پێویستیی عەشیرەتگەری و خزمایەتی و ناوچەگەری و ناموس و جیاکاریە کۆمەاڵیەتیەکانی دیکە ئازادیە تایبەتیەکان پێشێل دەکەن، مانای ئەوەیە، تاکەکان نا، بەڵکو ئەو رەوتە داپلۆسێنەرانە بەهاکانی لیبرالیزم پێشێل دەکەن. کاتێک لیبرالیزم رەتبکرێت����ەوە، م����رۆڤ ی����ەک ب����ژاردەی ب����ۆ دەمێنێت����ەوە، ئەوی����ش قبوڵکردنی "فاش����یزم"ە، یان یەکێ����ک له ئامۆزاکانی کۆنینەپارێزیی کۆمیونی����زم و خۆی، واتە

ئەرستۆکراسی.بۆ ئەوەی ئەم باوەڕەی "هیچ کەس مافی ئەوەی نی����ە به پێوەرە تایبەتەکانی خۆی، ش����ێوازی ژیان و چۆنیەتیی بیرکردنەوەی خەڵکی دیکە هەڵبسەنگێنێت" له ئانارشیزم جیابکرێت����ەوە، لیبرالیزم����ی مۆدێرن مافە ئەرێنیەکان دێنێتە پێش����ەوەو بەقەباره ی نەرێنی����ەکان ماف����ە لەگ����ەڵ یەکس����ان

دەیانخاتە تای تەرازو. بەمەش لەبەرامبەر هەر ئازادیەک، ئەرکێک دروس����ت دەبێت. له لیبرالیزم����ی نوێ����دا ئەرک����ی حکومەت تەنها پاراس����تنی ئازادیەکان نیە، بەڵکو بەدواداچونی ئەرکەکانیش����ە، ئەمە تەنها رێگەیەکە لەبەردەم مرۆڤایەتی بۆ رێگرتن لەئانارشیزم-بێ بەند و باری. ئەو گۆڕانەی لیبرالیزمی مۆدێرن بەس����ەر مانای ئازادی له فەرهەنگی لیبرالیزمی کالس����یکی داهێنا بریتی بو له گۆڕینی رستەی "ئازادی بریتیە لەهێزی ئەنجامدانی هەر کارێک بمانەوێت"،

بۆ رستەیەکی دیکە بەم شێوەیە:- ئازادی بریتیە له مافی ئەنجامدانی هەر پاراس����تنی لەبەرامبەر بمانەوێت، کارێک هەر ئەرکێک لەبەرامب����ەر پراکتیزەکردنی

ئەو مافەدا بۆمان دروست دەبێت.لەبنەڕەت����دا لەناو دەس����تەواژەی هێزی ئەنجامدان����ی کارێک، "ویس����ت" هەیە بۆ ئەنجامدانی کارەکە، بەاڵم ئەوەی ویستەکە دەخاتە ن����او چوارچێوەیەک����ی گونجاوتر ب����ۆ رێگرت����ن له "س����ەرەڕۆیی، بەرەاڵیی، ف����ەوزا" بریتیە له چاودێریکردنی "ئەرک"ی له "ماف"ەکان����ی لەرێزگرت����ن تاک����ەکان یەکدی. بۆ دروستکردنی ئەو چوارچێوەیە دەوڵەت لەرێی پرۆس����ەی دیموکراس����ی و بەسیس����تمێکی نوێنەرایەتی����ی ش����ەفاف "لێپرس����راو" و "کاربەدەس����ت" و دەبێت����ە بەم����ەش مافە ئەرێنی����ەکان دەردەکەون و

تاکگەرایی سنوردار دەبێت.بەه����ۆی جیاوازیی فۆرمی "ش����ار"ەوە، کۆمەڵ����گا له گرێکوێرەکان����ی یەکێ����ک نائارامەکان فراوانبونی بازنەی حەقانیەتی یەک����دی، له کاروب����اری دەس����توەردانە لەئ����ازادی و ش����ێوەی ژیان����ی یەک����دی. لەکۆمەڵگا نائارامەکاندا، خاڵێکی هاوبەش بریتیە لەفراوانبون����ی بازنەی نوێنەرایەتی لەتاکەکان����ەوە بۆ س����ەرۆکی خێزانەکان، لەخێزانەکانەوە بۆ خێڵەکان، لەخێڵەکانەوە یان له ناوچەکانەوە بۆ ئاراستەو تایفەیەکی ئاینی ی����ان رەوتێکی سیاس����ی. بەمەش کۆمەڵ����گا، بەرل����ەوەی بەدەس����ت رادەی لەکاروبارەکانیانەوە تەدەخولی دەوڵ����ەت بکەوێت����ە ن����او گفتوگۆیەکی فەلس����ەفی لەب����ارەی ئازادی����ەکان، وزەو توانایەک����ی زۆر خەرجی گرفت����ی تەدەخولی تاکەکان بڕیاردان دەکات. یەکدی����دا لەکاروب����اری لەس����ەر قەزاوەتکردن یەکدی، لەجیاتیی دۆخی کەسانی دیکە، هەڵبژاردنی شێوەی بیرکردنەوەو ژیان و پۆش����اک و دیاریکردنی هێڵی سور بۆ کەس����انی دیکە، دیارترین نمونەکانی تەدەخول����ی تاکەکانە له ژیانی یەکدی و س����ەرەنجام پێش����ێلکردنی مافی

هەڵبژاردن و بڕیاردانی یەکدی.ئ����ەم کێشمەکێش����ەی نێ����وان تاکەکان لە وێناکردنی هەیە گەورەی بەشدارییه کی کەسێتی و دروستکردنی ناسنامەدا، زۆربەی جاریش، بەوپێیەی کێشمەکێشەکە لەسەر س����ەکۆیەکی فەلسەفی-زانس����تیدا ئەنجام نادرێت، سەرەنجام دروستکردنی کەسێتیی توندوتی����ژی لێدەکەوێت����ەوە ک����ە ناتوانن لەن����او کۆمەڵگاو رۆڵیکی "تەندروس����ت" پرۆس����ەی ژیانی مرۆڤایەتی بگێڕن، لەبەر ئەوەشە کە زۆر لەکۆمەڵگا رۆژهەاڵتیەکان کێشمەکێش����ەکانی داخراوی لەبازنەیەکی نێوان کەسێتیەکاندا دەخولێنەوە و مێژوی خۆیان دوبارە دەکەنەوە، هێشتا سەرقاڵی ئەوپرسیارو گەنگەش����ەکردنی خستنەڕو و پرس����ە س����ەرەتاییانەن ک����ە لەکۆمەڵگا

رۆژئاواییەکاندا یەکالیی بونەتەوە،...

سیاسه ت له نێوان پرسی شۆڕش و پرسی ریفۆرمداسیاسه‌ت‌‌وه‌ك‌"خه‌مخواردنێك‌له‌جیهان"

مه ریوان وریا قانعئاراس فه تاح

پرسی سه ره كیی سیاسه ت له واڵتی

ئێمه دا پرسی دروستكردنی

ده وڵه تێكی به هێز یان الواز نییه . ئه م كێشه یه كێشه یه كی

دروستكراوه نه ده توانێت وه اڵمی پرسه سه ره كییه كانی

دونیای ئێمه بداته وه و نه ده توانێت ده ستنیشانی كێشه ی سه ره كیی ده سه اڵت

له دونیای ئێمه دا بكات

هه ركه سێك خۆی گێل

نه كات و خه ریكی درۆهه ڵبه ستن

نه بێت، ئه و ڕاستییه باش

ده زانێت كه ئێمه چه ندانجار ئه م ڕوانینه مان بۆ

چاكسازیكردن و ڕیفۆرم به نووسین و

قسه كردن به یانكردووه و

به رگریمان لێكردوه

ئەی ناو، من جەنگاوەری تۆ نیم

زاگرۆس رێباز*

جێگر نازم

ف���اروق ڕه فی���ق له به رنامه ی ژیانی ئێمه ی كه ناڵ���ی NRT له گه ڵ ئه وه ی ك���ه گوتی سیاس���ه ت له كوردس���تان نیه به اڵم جۆره په ره دۆكس���ێكی الی م���ن دروس���تكرد كاتێك توش���ی ئه م هه ڵه یه لۆژیكیه بو كه دانینا به هه بونی سیاسی كورد هه تا ئه گه ر به شاخاوی و نه خوێنده وار وه سفیش���یان بكات. من به ته واوی له گه ڵی كۆكم له م بۆچونه ی به اڵم كاتێك پرسیاری ئه وه ی لێكرا كه داخوا سیاسیه كانی كه نه دا ده خوێننه وه گوت���ی به ڵ���ێ و نمون���ه ی به مای���كڵ ئیگناتێ���ف هێنایه وه كه مامۆس���تای مێژوی سیاس���یه له زانكۆی هارڤه رد و )PROSPECT( گۆڤ���اری به پێ���ی

ژم���اره 39ی به ركه وت���وه له ڕیزبه ندی 100 گه وره تری���ن بیرمه نده زیندوه كانی ئیگناتێف ئه زمون���ی ب���ه اڵم جیهان. زۆر پرسیار دروست ده كات سه باره ت به وه ی ك���ه ئای���ا بیرمه ندێكی گه وره سه ركه وتوشبێ؟ سیاسیه كی ده توانێ مای���كل ئیگناتێف له س���اڵی 2005 واز له مامۆس���تایه تی زانك���ۆی هارڤ���ه رد دێنێ و ده چێته وه كه ن���ه دا كه ماوه ی 30 س���اڵه به جێی هێشتوه تا ده ست به كاری سیاسی بكات. له ساڵی دواتر هه ڵده بژێ���ردرێ به ئه ندامی په رله مانی كه نه دی له سه ر لیستی پارتی لیبڕال. هه ر به هیوای "ڕزگاركردنی پارتی لیبراڵ ل���ه م له ڕێالدانه ی ك���ه تێیكه وتوه ," ئیگناتێ���ف خ���ۆی بۆ س���ه رۆكایه تی له س���اڵی 2007 پارته ك���ه ده پاڵێوێ ب���ه اڵم س���ه رناكه وێ و ده بێته جیگری س���ه رۆكی پارته كه تا دو س���اڵ دواتر كاتێك سه رۆكی پارته كه ده ست له كار ده كێش���ێته وه ئه وكات ناوبراو ده بێته سه رۆكی پارته كه . به اڵم له هه ڵبژاردنی س���اڵی 2011ی كه ن���ه دا پارتی لیبڕاڵ به س���ه رۆكایه تی ئیگناتێ���ف توش���ی گه وره ترین شكس���ت ده ب���ێ له مێژوی خۆی و ته نانه ت ناوبراو كورس���یه كه ی خۆش���ی له په رله مان له ده ست ده دات. ئیگناتێف له سیاس���ه ت شكست دێنێ به اڵم به ده س���تبه تاڵی نایه ته ده ره وه به ڵك���و كتێبێك���ی ئێج���گار گرین���گ ده نوس���ێ به ناوی )ئاگر و س���ۆته ك: له سیاسه ت( نوشوس���ت سه ركه وتن و ئه م كتێبه باسی ئه زمونی بیرمه ندێكه كه ویستویه تی چیتر ته نها له تیۆریه وه به ڵك���و نه خوێنێت���ه وه سیاس���ه ت وه ك خ���ۆی ده ڵێ )بچێت���ه ناو گه مه ڕاس���ته قینه كه " ئیگناتیێ���ف ده چێته ڕیزی ئه م بیرمه ندانه ی كه هه وڵی بونه فه یله سوفی پاشایان داوه وه ك ماریۆ ڤاگلس لۆس���ه به اڵم س���ه رنه كه وتون. هۆی ئ���ه م س���ه ركه وتنه ش وه ك له م كتێبه ی ئیگناتیێ���ف ده رده كه وێ ئه م جیاوازیانه ی خواره وه یه له نێوان دنیای ئاكادیمیا و سیاسه ت. له ئه كادیمیا ئه و كات ڕێزت ده گی���رێ كه بوێرانه دوای

ڕاستی بكه وی و هه رچیه ك له مێشكتدایه بیڵێی به اڵم له سیاسه ت وه ك ناوبراو ده ڵ���ێ "ده ب���ێ فلته رێ���ك له نێ���وان مێشكت و ده مت دابنێیت." له سیاسه ت له واڵتێك���ی دیموكراتی, به تایبه ت���ی په یوه ن���دی فیزیایی له گ���ه ڵ ده نگده ر وه ك ده ست له ش���ان دان و تۆقه كردن سه ره كیه بۆ س���ه ركه وتنی سیاسیه ك ب���ه اڵم كه س���ی ئه كادیم���ی و بیرمه ند زۆربه ی���ان مرۆڤ���ی دوره په رێزن و زۆر كۆمه اڵیه تی نی���ن. له ئه كادیمیا ئامانج هه میشه یه كان به ڕاسته قینه گه یشتنه كات���ی ده ب���ێ له سیاس���ه ت ب���ه اڵم گونجاو بۆ هه ر پێش���نیار و ئایدیایه ك بدۆزیته وه چونكه ئه وه ی له سیاس���ه ت دوێنێ ڕاس���تبوه ڕه نگه ئه مڕۆ ڕاست نه ب���ێ. له ئه كادیمی���ا و جیه���ان هزر, هه ڵویس���ته كانت له س���ه ر بنچین���ه ی ب���اوه ڕت به ئایدیایه ك���ه وه ده بێ, لێ له سیاسه ت تۆ هه ڵوێستێك ده رده بڕی كه له ڕكابه ره كانت جیاتبكاته وه و مه رج نیه باوه ڕیشت پێیبێ. له ئاكادیمیا, تۆ وش���ه به كاردێنی بۆ قه ناعه تپێكردن و دۆزینه وه ی ڕاس���تی وه لێ له سیاسه ت وش���ه به كاردێن���ی بۆ دورس���تكردنی په یوه ندی له گه ڵ جه ماوه ر. له ئه كادیمیا مرۆڤ وه ك سۆكرات به دوای ئایدیایه ك ده كه وێ تا ده گاته ئه نجامێكی كۆتایی لۆژیكی ج���ا ئه نجامه كه هه رچیه ك بێ ب���ه اڵم ئه مه له سیاس���ه ت ڕوخێنه ره . لێره پرس���یارێك خۆی ده س���ه پێنێ, بۆچ���ی بیرمه ندێ���ك ئاس���وده یی ناو كتێبه كان���ی به جێدێڵ���ێ و ده چێته ناو سیاس���ه ت؟ زۆریان ئه م پرسیاره به م

كه ئه خالقی���ه وه اڵمده ده نه وه قه وانه بارودۆخ���ی واڵته كه ی���ان ك���ه ئه وانی خس���تۆته مه ركه زێكی سه ركردایه تی و واڵت پێویستی به چاكسازی هه یه بۆیه هاتونه ته ناو سیاس���ه ت. به اڵم گه وره ئه دیب���ی ئه مه ری���كای التینی و پیرۆ, خاوه ن���ی خه اڵت���ی نۆب���ڵ له ئه ده ب، ماری���ۆ ڤارگه س لۆس���ا ك���ه ئه ویش خۆی بۆ هه ڵبژاردنه كانی سه رۆكایه تی واڵته ك���ه ی پ���ااڵوت له س���اڵی 1990 و له بیره وه ریه كانی ب���ه اڵم ده رنه چ���و, به ناوی )ماسیه ك له ناو ئاو( وه اڵمێكی زۆر س���ه رنجڕاكیش ده دات���ه وه ئ���ه و له س���ه ر زاری ژنه كه ی كه پێیگوتوه " سه ره كی فاكته ری ئه خالقی ئیلتزامی نه ب���و بۆ چونه ناو سیاس���ه تی به ڵكو سه ركێشی و وه همی ژیان له ئه زمونێكی پڕی ریسك و نوسینی ڕۆمانێكی مه زن له ژیانی ڕاس���ته قینه تۆی���ان برده ناو سیاس���ه ت." ڤارگه س لۆس���ه خۆشی نكوڵی له وه ناكات و ده ڵێ "من هه میشه ب���ڕوام وابوه كه ڕۆماننوس���ین بۆ من ڕێگایه ك بوه بۆ ژیانی ئه و ژیان و ئه و نه متوانیوه خۆم كه سه ركێش���یانه ی تێیان���دا بژیم بۆی���ه ناتوانم ڕه تی ئه و ئه گ���ه ره بكه م���ه وه كه ل���ه و قواڵیه تاریكانه ی كه نه هێنیترین پاڵنه ره كانی كرداره كانمان���ی تێ���دا داده ڕێ���ژرێ, حه زی سه ركێش���ی به ره و سیاس���ه ت پاڵینابم نه ك جۆرێك له خۆنه ویس���تی یان ئیلتزام���ی ئه خالقی". هۆیه كیتری ڕه نگه به سیاس���ی بیرمه ن���دان بونی ئیگناتیێف خۆتاقیكردنه وه بێ. حه زی كاتێك پرس���یاری ئه وه ی لێده كرێ كه

بۆچی ده یه وێ ببێته سه رۆك وه زیران له وه اڵمدا ده ڵێ "پێموایه كاری سه رۆك وه زیران قورس���ترین كاره له واڵت بۆیه منیش ده م���ه وێ خ���ۆم تاقیبكه مه وه داخ���وا ده توانم ئ���ه م كاره بكه م یان نا." ڤارگه س لۆس���اش هه ر له وه اڵمی ئه م پرس���یاره به ڕۆژنامه نوسێك ده ڵێ "ئه گه ر پێموانه بوایه كه س���ه رۆكایه تی له جیهان كاره مه ترس���یدارترین پیرۆ م���ن هه رگی���ز خۆم ب���ۆ ئ���ه و كاره نه ده پااڵوت."ئیگناتیێ���ف له دڵی خۆی وه ك ڕێزگرتنێ���ك بۆ باوكی كه گه وره دیپلۆماتێك���ی كه نه دی ب���وه ده چێته ناو سیاس���ه ت. ب���ه اڵم ده ڵ���ێ "هه ر كه سێك ده یه وێت بچێته ناو سیاسه ت پێویس���ته بزانێ بۆچی ده چێ و ناكرێ به جێهێنانی ی���ان بۆ خۆتاقیكردنه وه ح���ه زی باوك ئه م ڕێی���ه بگرێ به ڵكو پێویسته قه ناعه تی به هۆێك هه بێ كه بۆی ئه م ڕێگه یه بگرێ." ناوبراو باسی ژیانی سیاس���ی خ���ۆی ده كات و ده ڵێ " له په رله م���ان وه الئی من وه ك هه مو پارته كه م كوتله كه م و بۆ سیاس���یه ك بو نه ك بۆ ڕاس���تی هی���چ هاوڕێیه كم ل���ه ده ره وه ی پارته ك���ه ی خ���ۆم نه بو ته نان���ه ت ڕقیش���م له الیه نه كه ی تر بو له هه رسێ هه ڵبژاردن كه به شداریم تێدا كرد دیبه یته كه له س���ه ر داهاتوی واڵت نه بو به ڵكو هه مو هه وڵمان بێبه شكردنی الیه نه ك���ه ی ت���ر ب���و له ش���ه رعیه تی سیاسی . ئێمه یه ك هه ناسه شمان له وه پێبهێنینه یه كتری كه خه س���ارنه كرد قه ناع���ه ت له هی���چ ش���تێك." ئه وه ی ئیگناتیێفی له سیاس���ه ت ماندو ده كرد به قسه ی خۆی ئه وه بوه كه له م پیشه یه كه سانیتر هه ڵتده س���ه نگێنن و سه نگت ته س���لیمبونت "له گه ڵ ده كه ن دیاری بۆ پێویس���تیه كانی ژیانی سیاس���ی , كه س���ایه تیه گشتیه كه سی ناوه خۆت ده گۆڕێ دوای س���اڵێك له چونم بۆ ناو سیاسه ت زۆر جار ده چومه به ر ئاوێنه و س���ه یری وێنه ی خۆمم ده كرد. له هه مو ژیان���م جلی هێنده جوان���م له به ر نه بو بو له هه مو ژیانیشم هه ستم به م جۆره به تاڵیه نه كردبو. هه س���تم ده كرد كه كه سێكیتر منی داگیركردوه كه هه رگیز

من نایناسم".به اڵم ئیگناتیێ���ف به رگرێكی به هێز نابێ له سیاسه ت ده كات. سیاسیه كان هه رگی���ز خۆی���ان له و پرۆس���ه یه پێ تێیدان. سیاس���یه كان گرینگتربێ كه به یه ك���ه وه گه ل���ه كان نه ت���ه وه و ده به س���تنه وه و توموحه بێشه رمه كانی خۆیان له خزمه ت���ی ئه وانیتر داده نێن. به اڵم وه ك ماكس وێبه ر ده ڵێ " ته نها ئه و كه سه به كه ڵكی سیاسه ت دێ كه دڵنیاب���ێ له وه ی ك���ه ناڕوخێ كاتێك جیهان به بۆچونی ئ���ه و هێنده گه مژه یان هی���چ و نائاماده یه ب���ۆ وه رگرتنی ئه وی كه ئه و پێشكه شی ده كات, ته نها كه س���ێك كه بتوانێت له به رامبه ر ئه م هه مو كۆسپه بڵێ )سه ره ڕای ئه مه ش(

ئه و به كه ڵكی سیاسه ت دێ".

محه مه د گه ردی

نوێی كابینه ی پێكهێنانی مه سه له ی حكومه تی هه رێمی كوردستان و كێشه ناوخۆییه كان���ی یه كێت���ی نیش���تمانی كوردس���تان دوو بابه ت ب���وون كه له ماوه ی رابردوودا به راس���ت و چه پ به ته نگی یه كێتی دا ده درا و ئه و ره خنه یه ش���تێكی ب���او بوو ك���ه گوایه كێش���ه ناوخۆییه كان���ی یه كێتی نه یهێش���تووه

حكومه ت دروستبێت.له راس���تێدا ئه مه له گه ڵ ئه وه ی كه ناهه ق���ی و بوختانێك���ی زل بوو كه له ی.ن.ك ده ك���را، په یوه ن���دی به باری ناوخۆی یه كێتی وه هه بوو.كه م تا زۆر كێشه ی زۆربه ی حزبه كوردییه كان یه ك ره نگی���ان هه یه و له یه ك ده چن، به اڵم بێ به ختییه ك���ه ی یه كێتی له وه دایه كه یه كه م مام جه الل كه چه تری كۆكه ره وه ی هه موو ده نگه كانی ناو حزب بوو، باری ته ندروستی ناجێگیره و ئێستا كه سێك نی���ه هه م���وان كۆبكات���ه وه . دوه میش ئه وه یه كه یه كێت���ی وه ك به عزه پارت و بزووتنه وه یه ك كێش���ه ناوخۆییه كانی

خۆی نه شاردۆته وه .ی.ن.ك ناوخۆییه كان���ی كێش���ه په یوه ندی به بۆش���ایی م���ام جه الل و و فراوانخ���وازی هه وڵ���ی هه ندێ���ك

هه لپه ره س���تانه ی ن���او حزب���ه وه هه یه ب���اری هاوس���ه نگییه ك���ه ده ویه وێت ناوخۆییه كان���ی ی.ن.ك ب���ه الی خۆیدا بش���كێنێته وه . ئه وه ی ك���ه له ئه لف و بێی سیاسه ت بزانێ زۆر باش ئاگاداره له وه ی كه حزبێك���ی وه ك یه كێتی كه ئێس���تا س���ه ركرده مێژووییه ك���ه ی له بارێك���ی ته ندروس���تی نه گونجاودایه و له هه ڵبژاردنی رابردووش���دا شكستێكی هێنا و ئێس���تاش به ره و هه ڵبژاردنێكی دیك���ه ده ڕوات، دوو رێگه ی له به رده م دایه یان ئه وه تا به ره و دۆخێكی خراپتر ده ڕوات ی���ان به پێچه وان���ه وه له رێی به الوه نان���ی ناكۆكیی���ه ناوخۆییه كان هه وڵ���ی ده ربازكردن���ی ئ���ه و قۆناخه هه س���تیاره ی داهاتوو ده دات. له كه س ش���اراوه نیه كه ویس���تی چاكسازی و ویس���تی یه كێتی وه زعی باش���كردنی هه م���وو كادر و ئه ندامانی ئه و حزبه یه . به اڵم نابێ ئه وه بكرێته پاس���اوێك بۆ دروس���تكردنی كه لێ���ن و درزی دیكه له

په یكه ری حزبدا.به شێوه ی گش���تی ئه وه بارودۆخی ناوخ���ۆی یه كێتیی���ه و په یوه ندییه كی ئه وتۆش���ی ب���ه پێكهێنان���ی حكومه ت نه بووه و نیه . ناكۆكی نێوان سه كرده كانی یه كێتی له س���ه ر ئه وه نی���ه كه یه كیان داوای پۆس���تێك بكات و ئه ویان شتی

دیكه ی بوێت، بگره زۆربه یان له س���ه ر داواكارییه كانی ی.ن.ك رێك و س���وور بوون و یه كێتی���ش وه ك هه ر حزبێكی دیكه مافی خۆیه تی دانوس���تان له سه ر وه رگرتنی پۆس���ته كان بدات وه ك چۆن هه ندێك ح���زب و الیه ن له س���ه ره تادا ده یانگوت ئێمه پۆستمان به الوه گرنگ نیه به رنامه ئه ساسه و دواتریش له سه ر ئه رزی واقع ملی حزبه كانی دیكه یان له

پێناو پۆسته كانی خۆیان ده شكاند.ب���ه اڵم وه ك ك���ورد واته ن���ی گا كه ك���ه وت چه قۆی بۆ تی���ژ ده كرێت و به هۆی ئه و وه زعه تایبه ته ی یه كێتییه وه هه مو خه تایه كی پێكنه هاتنی حكومه ت ده خرایه ئه س���تۆی یه كێتی و ده كرایه

قۆچی قوربانی رووداوه كان.ئه گینا له راس���تیدا س���ووده مه ندی یه ك���ه م له پێ���ك نه هاتن���ی حكومه ت خودی پارتی دیموكراتی كوردس���تانه . چونكه به مه له الیه ك ناكۆكی یه كێتی –گۆڕانی قووڵتر كرد. له الیه كی دیكه ش له هه لومه رجێكی قه یراناوی و نادیاردا حوكمڕانی خۆی ده كرد. به ده ر له وه ش مه س���ه له ی كاتی سه رۆكایه تی هه رێمی پێ شارده وه كه پێشتر ئۆپۆزیسیۆن به سه رۆكی ماوه به سه رچوو ناویان ده برد و ئێس���تاش وه ك مه رج���ه ع مامه ڵه ی

له گه ڵ ده كه ن.

به شی یه که م

تێنه گه یش���تنێکی به ده س���ت ک���ورد ترس���ناکه وه ده ناڵێنێ���ت له س���تراتیژی سیاس���ه تی ده ره وه ی هێز و ده وڵه ته كان له دونی���ادا. یه كێ���ک ل���ه و واڵتانه ی که ک���ورد زۆرترین خراپ تێگه ش���تن و خۆ به هه ڵه بردنی هه یه ده رباره ی ئه مریکایه. هه م���و قه یرانی ک���ورد ل���ه و نیگایه وه سه رچاوه ده گرێت که کوردانه ده ڕوانێته دونی���ا. ئه مه مان���ای ئه وه نیه که وه ك کوردێکی به ئاگا له پێگه ی جیوپۆله تیکی ک���ورد ده نواڕێت���ه دونی���ا، به ڵکو ته واو به پێچه وان���ه وه. ڕوانین���ی کوردانه یانی ڕوانینێکی پشتبه ستو به سۆز، به عه قڵی

خێزانی و خێڵه كی.به هه ڵه تێگه یش���تن له ئه مریکا و کورد ته نها سیاسی و چاودێر و خه ڵكی ساده ی كوردی نه گرتوه ته وه به ڵکو زۆربه ی زۆری ئه و نوسینه ئه كادیمی و بڕوانامه بااڵیانه ی له زانک���ۆ جۆراوجۆره كان���ی دونیادا که له س���ه ر ئه م بابه ته ده نوس���ن به ده ست خراپ تێگه یش���تنێکی قوڵه وه ده ناڵێنن. میت���ۆدی باو ل���ه م ب���واره دا وه هایه که کرۆنۆلۆجیانه دوای ئه و روداوانه ده که ون که له م په یوه ندی���ه دا رویداوه له میانه ی ده رئه نجامێک ک���ه هه وڵده درێت کاتدا و

له م پرۆسه یه هه ڵبهێنجرێت. له م نوس���ینه دا هه وڵ���ی ئه وه ئه ده م به کورتی و به پوختی ستراتیژی سیاسه تی به رامبه ر به گش���تی و ئه مریکا ده ره وه ی کورد بخه مه پێشچاو. پوخته ی دیده كه ی من ئه مه یه. ئه مریکا ئامانجی له سیاسه تی ده ره وه ی ئه وه یه که بااڵده ستی بێڕکه به ر بێت له ئاس���تی گه ردوندا. سیاسه ته كانی له هه ر بستێکی س���ه ر گۆی ئه م زه ویه، سه رباری جیاوازی و هه ندێکجار ناته باییان،

هه مو له پێناو ئه م ئامانجه دایه.

پاشخانپاش س���ه رکه وتنی له جه نگی جیهانی دوه م، ئه مری���کا که وته س���ه ر خولیای ئه وه ی که ببێته هێزێکی جیهانی، ئه گه ر ب���ۆی بکرێ���ت ببێت���ه به هێزترین هێزی جیهان. به اڵم هه ر پاش جه نگی جیهانی دوه م جه نگی س���ارد ده س���تی پێکرد. جه نگی سارد له روی ستراتیژیه وه مانای وه هاب���و که ئه مریکا له بڕێکی زۆری گۆی زه وی هێزێکی نه ی���اری هه یه که رێگره له ده س���ه اڵتی ئه مریک���ی. وه ك هه م���و هێزێ���ک، ئه مریکا و س���ۆڤیه ت ته یاربون به چه ك و سه رباز، ئایده لۆژیا و پروپاگه نده هه روه ه���ا ته کنه لۆجی���ا. هه ری���ه ك له م ئامرازانه پێکه وه یان به جودا له ش���وێنه له پێناو به کارده برا دونیادا جیاوازه كانی رکه به رایه تی یه كتر. ئ���ه م رکه به رایه تیه ش���ێوازی جیاوازی به خۆی���ه وه ده بینی: ه���ه ر له داگیرکردن���ی واڵت���ه وه، هه ت���ا دارد ه س���ت و حیزب���ی دروس���تکردنی پش���تیوانی س���ه رکرده كان و هاری���کاری

ئابوری و سه ربازی له خۆی ده گرت.پاش روخانی دیواری به رلین زه مینه ی ئ���ه وه ره خس���ا ک���ه ئه مری���کا خه ونی بااڵده س���تی خ���ۆی ڕابگه یه نێت. یه که م ده ق���ی پروپاگه نده یی له م بواره دا ده قی کۆتای���ی مێ���ژوی فرانس���یس فۆکۆیاما ب���و. کاتێ���ک مامۆس���تاکه ی فۆکۆیاما به ده ق���ی پێکدادانی که لتوره كان وه اڵمی فۆکۆیاما ئه داته وه، یانی هێشتا دونیا بێ ڕکه به رنیه بۆ بااڵده ستی ئه مریکا. به ڵکو گه ر کۆمۆنیزم وه ك رکه به رێک دۆڕا، ئه وا که لتور جێگای گرتوه ته وه و که لتوره كان له دۆخی پێکه وه بوندا نین به ڵکو له دۆخی

پێکداداندان.به اڵم ئه مه رێگر نه ب���و هه تا ئه مریکا ده س���ت بکات به سیاس���ه تی سه پاندنی هه ژمونیه ت. هه ژمون سه پاندن ده كرێت به گراند ستراتیژی ناوببرێت یان ستراتیژی م���ه زن. ئه م ج���ۆره س���تراتیژیه بریتیه له تاک���ه س���تراتیژیه تێکی دیاریکراو که هه مو هێزه کانی ده وڵه ت به نه رم و ره قه وه ده خرێت���ه کار ب���ۆ فه راهه مبونی. گراند س���تراتیژی له خه ون و تواناوه سه رچاوه ده گرێت. خ���ه ون به مانی ئه وه ی واڵتێک چۆن ده خوازێت وێنای خۆی بکات، چۆن وێنابکرێت له الیه ن ئه وانی تره وه هه روه ها توانا بریتیه له ئامرازه کانی فه راهه مکردنی ئه م خه ون���ه. بونی ئ���ه م دوانه گرنگه. بۆ نمونه واڵتێک���ی وه ك چین له مێژودا هه رگیز ئامانجی ئه وه نه بوه که له سنوری ده ره وه، بچێت���ه دیاریک���راوی خۆیه وه چونکه خۆی وه ها وێناکردوه که ناوه ندی

دونیایه و ده ره وه ی سنوری چین شایانی ئه وه نیه که بۆی بڕۆیت. به اڵم ئه مریکا دروس���تبونی له ئه نجام���ی فراوانخوازی و ده ستبه سه راگرتنی خاک و ئاوی خه ڵکانی

تر بوه، ئه وه ی پێیده وترێت فرۆنتێر.سیاس���ه تی ده ره وه ی هه م���و واڵتێک یه ك���ه م؛ ڕه هه ن���د: ل���ه دو بریتی���ه سیاسه تکردن له ده ره وه له پێناو ئامانجی ناوه وه. گه ر واڵتێک کااڵ به رهه مبهێنێت ده بێ���ت کرۆک���ی سیاس���ه تی ده ره وه ی له س���ه ر ئه وه بێت که چ���ۆن به جۆرێک سیاسه ت بکات هه تا زه مینه بۆ فرۆشتنی زیاتری کااڵ بس���ازێنێت له ده ره وه. به اڵم ب���ۆ واڵتێکی وه ك ئه مریکا وه ك هێزێکی گ���ه وره، سیاس���ه تی ده ره وه جودای���ه ئاسایی. له سیاسه تی ده ره وه ی واڵتێكی لێره دا ده ره وه بۆ ئه مریکا، به پێچه وانه ی زۆربه ی واڵتانی جیهان کیش���وه رێک یان ناوچه یه ك���ی تایبه تی س���ه ر گۆی زه وی نیه به ڵکو هه مو گۆی زه وی و ئاس���مان و گه ردونه. که واته جۆری دوه می سیاسه تی ده ره وه ئه وه ی���ه که سیاس���ه تی ده ره وه بونی نیه، به ڵکو هه مو دونیا به ش���ێکه

له سیاسه تی ناوه وه.له م جۆره سیاسه تی ده ره وه دا ئه مریکا له هه وڵی ئه وه دایه که چۆن له سه ر گۆی زه وی هێزێکی تری وه ها س���ه رهه ڵنه دات که رکه به رایه تی بکات. ئه م سیاس���ه ته به ش���ێوازێكی چ���ڕ و فراوانت���ر هه م���ان سیاس���ه ته که به ریتانیا پاش ش���ه ڕی گرتیه به ر: ئه وروپا به رامب���ه ر ناپۆلیون ئه وی���ش له رێگای هاوس���ه نگی هێزه وه و رێگرتن له س���ه رهه ڵدانی هه ر واڵتێک که خواستی ئه وه ی هه بێت که ده ست به سه ر له ماوه ی بگرێت. ئه وروپادا کیش���وه ری چه ند س���اڵی رابوردودا ئه مریکا، به هۆی ئه م دیده وه زیاتر چاالک بوه، به تایبه ت له روی سه ربازیه وه له جیهانی ئیسالمیدا، چونک���ه ئه م پانتایی���ه، ته نها جێگایه ك بوه که دژایه ت���ی ئه مریکای تیادا کراوه

به شێوه یه کی چه كداری.له م پێناوه دا ئه مریکا چه ند جه نگێکی به رپاک���رد. ئ���ه م جه نگان���ه له کاتێکدا س���ه ربازیه وه ل���ه روی س���ه رکه وتوبون به اڵم له روی س���ه قامگیری و دابینکردنی ب���ه اڵم شکس���تخواردبو. ئاسایش���ه وه ئامانجی سه ره كی پێکا له وه ی که چیدی تیرۆریزمی ئیسالمی مایه ی مه ترسی نیه بۆ س���ه ر سیس���ته می ئابوری و سیاسی

جیهانی، به ڵکو زیاتر وه ك تێکده رێکه.ئ���ه وه ی ده بێ���ت ب���ۆ ئێم���ه ی کورد رون بێ���ت ئه مه یه: کرۆکی سیاس���ه تی درێژه پێ���دان و ئه مری���کا ده ره وه ی ئه مریکای���ه هه ژ مونیه ت���ی پاراس���تنی به س���ه ر جیهاندا. ئه م دۆکترنه نه گۆڕه، به اڵم ئه و ئامرازانه ی ک���ه به كارده برێت ب���ۆ فه راهه مبون���ی له جێگایه ك���ه وه بۆ جێگایه كی تر ده گۆرێت هه روه ها له روی

کاتیشه وه ده گۆڕیت.

بیرورا(416( سێشه ممه 2014/2/18 14

دورنزیک گۆشه‌یه‌که

‌‌سه‌ردار‌عه‌زیزو‌نیاز‌نه‌جمه‌دین‌‌ده‌ینوسن

سیاسه‌تی‌ده‌ره‌وه‌ی‌ئه‌مریکا

ده ره وه بۆ ئه مریکا به پێچه وانه ی

زۆربه ی واڵتانی جیهان، کیشوه رێک

یان ناوچه یه كی تایبه تی سه ر گۆی زه وی نیه به ڵکو

هه مو گۆی زه وی و ئاسمان و گه ردونه

ئه زمونی ئیگناتێف زۆر پرسیار

دروست ده كات سه باره ت به وه ی

كه ئایا بیرمه ندێكی گه وره ده توانێ

سیاسیه كی سه ركه وتوشبێ؟

له كه س شاراوه نیه كه ویستی چاكسازی و باشكردنی وه زعی

یه كێتی ویستی هه موو كادر و ئه ندامانی ئه و

حزبه یه . به اڵم نابێ ئه وه بكرێته پاساوێك

بۆ دروستكردنی كه لێن و درزی دیكه له په یكه ری حزبدا

ته نها ئه و كه سه به كه ڵكی سیاسه ت

دێ كه دڵنیابێ له وه ی كه ناڕوخێ بتوانێت له به رامبه ر ئه م هه مو كۆسپه بڵێ )سه ره ڕای

ئه مه ش(

ئه‌پده‌یتكردنی‌‌فاروق‌ره‌فیق

كابینه‌ی‌‌نوێ‌‌و‌قۆچی‌‌قوربانی‌

15 (416( سێشه ممه 2014/2/18 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

ئاژار دو هه فته جارێك

ئیسماعیل عوسمان ده ینوسێت

حكومه ت و خه می ته ندروستی هاواڵتیان!

پێده چێت زۆرێك له ئێمه ئه و پرسیاره مان الدروس���ت بوبێ���ت، كه بۆچ���ی دۆخی له وانه ش مه ترس���یداره كان نه خۆش���یه جه ڵته ی ش���ێرپه نجه و نه خۆش���یه كانی دڵ و په س���تانی خوێن، له هه رێمی نه وتدا ب���ه و رێژه مه ترس���یداره روی له زیادبون

كردبێت؟ئه م پرس���یاره پێش ئه وه ی پرس���یاری هاواڵتی���ان بوایه پێویس���تی ب���ه وه بو حكومه ت و وه زاره تی جیدی پرس���یاری ته ندروس���تی بوای���ه ، ب���ه اڵم به داخه وه )عه داد( بوه ته ته ندروس���تی وه زاره تی ته نها رێژه و ژماره ی نه خۆشیه كان حساب

ده كات.پزیشكیه كان و س���ه رچاوه وته ی به پێی پسپۆرانی پزیش���كی به شێك له هۆكاری سه ره كی گه شه ی ئه م جۆره نه خۆشیانه ب���ه و ج���ۆره خێرای���ه به پل���ه ی یه كه م په یوه ندی به خۆراك و ژینگه و به ش���ێكی

دیكه ی په یوه ندی به بۆماوه وه هه یه .راگه یاندن���ه ئ���ه و ت���ری الیه ك���ی مه ترس���یداره یه كه حكومه ت و وه زاره تی ته ندروس���تی به رده وام له سه ر نه خۆشیه ده كات���ه وه و ب���اوی مه ترس���یداره كان به تایبه ت نه خۆشی ش���ێرپه نجه ، ئه گه ر دۆخی ته ندروستی هه رێمی به م جۆره ی ئێس���تا بڕوات ئه وا ئیدی حه قوایه هه رێم ناوبنێی���ن "پیاوه نه خۆش���ه كه " له چه ند ساڵی ئاینده شدا واڵت ده بێته )هه رێمی

شێرپه نجه (.ته ندروستی و به رده وام وه زاره تی ئه وه ی ش���انازی وه س���فی به ره مزی حكومه ت ده كات، ئه وه یه كه ده ڵێت" بڕی بودجه ی )...( بۆ دۆخی ته ندروستی و چاره سه ری س���ه رفكردوه " ش���ێرپه نجه نه خۆش���ی س���تراتیژی له سیاس���ه ت و له كاتێك���دا ئه وه ی پێش پێویس���ته ته ندروس���تیدا چاره سه ری ئه م نه خۆشیه مه ترسیدارانه رێگرییه كان���ی هه ن���گاو و ب���كات، چاره سه ركردن بگرێته به ر بۆ رێگریكردن

له گه شه كردنی ئه م جۆره نه خۆشیانه .حكومه ت���ی هه رێم خه می ته ندروس���تی هاواڵتیان���ی نیه ، چونك���ه حكومه تێكه چه نده له سیاس���ه تدا بێ س���تراتیژو بێ له ته ندروستیدا، چونكه هێنده ش پالنه ، ئه وانه ی له تۆپ سیسته می ته ندروستیدان خه ڵكانێ���ك نی���ن له پالن و سیاس���ه ت و

ستراتیژی ته ندروستیدا شاره زابن.ب���ۆ نمونه ، له ماوه ی راب���ردودا داواكاری گش���تی لیس���تێكی باوكرده وه كه تێدا به هه ندێ���ك خ���ۆراك كردبو ئام���اژه ی ئه وانیش، پێكهاتب���ون له كۆمه لێك ماده كه له ئاستی نێوده وڵه تیدا قه ده غه بون، هه روه ها ئه و مادانه ی مه ترس���ین له سه ر نه خۆشی ش���ێرپه نجه و په ستانی خوێن و هه روه ها كۆمه ڵێك ماده ی مه ترس���یداری دیكه ك���ه كاریگه ری خراپیان له س���ه ر

ته ندروستی هاواڵتیان هه بوه و هه یه .ته ندروس���تی وه ك ب���ه اڵم وه زاره ت���ی ماده یه كی ئیعالمی مامه ڵه ی له گه ڵ كرد هیچ ج���ۆره به داوداچونێكی پێویس���تی نه ك���رد بۆ ئ���ه و خۆراكانه ی مه ترس���ین له س���ه ر ژیان���ی هاواڵتیان، س���ه ره ڕای ئه وه ی كه ئه و لیس���ته ی باوكرابویه وه كۆمه ڵێك كۆدی هێمای زانستی بون كه تێگه یشتنیان بۆ هاواڵتیان ئاسان نه بو، ئه وه ش وایكرد كه هاواڵتیان نه زانن ئه و مادان���ه چین و له كوێدا ه���ه ن بۆ ئه وه ی

خۆیانی لێبه دور بگرن.میدیاكارێكی وه ك له به داوداچونێكم���دا ته ندروس���تی به راوردێك���ی ئ���ه و كۆد و هێمایان���ه م كرد كه له لیس���تی داواكاری گش���تی و له یبڵی ئ���ه و خۆراكانه دا له ناو هه ندێك له بازاڕو سوپه رماكێته كاندا بونی هه یه ، ئه وانیش هه ندێك جۆری خۆراك و ماده غازیی���ه كان و هه روه ه���ا كۆمه لێك له ش���یره مه نیه كان بون، ئه وه م به دیكرد كه هه ندێك ل���ه و مادانه كه له ئاس���تی نێو ده وڵه تیدا قه ده غ���ه ن، له بازاڕه كانی

هه رێمدا به دیده كرێت!حكومه ت و لیژنه ی ته ندروستی په رله مان و وه زاره تی ته ندروستی له كوێ سیسته می ئه كرێت هه رێم���ه ن؟ ئه م ته ندروس���تی هاواڵتی ئه م هه رێمه له به رده م مه رگێكی له س���ه رخۆدابن به هۆی ئه و خۆراكانه كه بازرگان و كۆمپانیاكان���ی ئێوه ده یهێننه هه رێم���ه وه ، به اڵم ئێ���وه ش بێده نگیتان

لێهه ڵبژاردوه .هه رێم بوه ته "پیاوه نه خۆشه كه " ئێوه ش ئه خالق���ی و لێپرس���راوێكی له ب���ه رده م مێژو گه وره دان، ته ندروس���تی یاسایی و

لێتان خۆش نابێت.

دكت���ۆر دۆس���تی نه جات عوس���مان، خوێ���ن و نه خۆش���یه كانی پس���پۆری شێرپه نجه و به ڕێوه به ری نه خۆشخانه ی

هیوا

نه خۆش: شێرپه نجه چیه ؟نه خۆش���ییه كی دۆس���تی : دكت���ۆر سه رده مه و بریتیه له تێكچونی سیستمی

كۆنترۆڵی خانه كانی له شی له مرۆڤ.نه خۆش: هۆكاری نه خۆشییه كه ؟

دكتۆر دۆس���تی : ل���ه 80% ی هۆكاری نه زان���راوه ، نادی���ارو نه خۆش���ییه كه بریتیه ده مێنێت���ه وه ك���ه ئه ویتریش ه���ۆكار كۆمه ڵ���ێ له كۆبون���ه وه ی وه ك ناڕاس���ته وخۆ به ش���ێوه یه كی كهولیه كان و خواردنه وه جگه ره كێشان له قوتوكراوو ناته ندروس���ت و خۆراكی قه ڵه وی و نه كردنی وه رزش و پیسبونی ژینگ���ه به دوكه ڵی س���ه یاره و یان هه ر پاش���ه رۆیه كی تر، هه روه ه���ا هۆكاری بۆم���اوه و بونی هه وكردن بۆ ماوه یه كی زۆر له له ش���دا هه مو ئه مانه هۆكارن بۆ

توشبون به شێرپه نجه .نه خۆش: نیشانه كانی نه خۆشه كه .

دكتۆر دۆستی : نیشانه كان له جۆرێكی شێرپه نجه وه بۆ یه كێكی تر ده گۆڕێت، ب���ه اڵم زیات���ر نیش���انه كان بریتی���ن له كۆكه یه ك���ی ب���ه رده وام هه رچه ن���د ه���ه ر وه ربگرێ���ت چاره س���ه ریش ب���ه رده وام ده بێت، دابه زینی كێش���ی زۆر له ماوه یه ك���ی ك���ه م، كه مخوێنی ، خوێنبه ربون���ی زۆر له هه ن���دێ جۆری

شێرپه نجه ی خوێن.نه خۆش���ییه كه ئای���ا نه خ���ۆش: باوده بێته وه له كه سێكه وه بۆ یه كێكی

تر؟دكتۆر دۆستی : نه خێر به هیچ شێوه یه ك باونابێت���ه وه ، به اڵم باش���تروایه ئه و كه س���انه ی توشی ش���ێرپه نجه ده بن

خوێن نه به خشن.

كه س���انه ی ئ���ه و ئای���ا نه خ���ۆش: ش���ێرپه نجه یه كانیش له نه خۆشخانه ی كارده كه ن مه ترسی توشبونیان هه یه ؟

دكتۆر دۆس���تی : نه خێر، به اڵم ئه بێت ئاگاداری ئه وه بن ك���ه ده بێت به وردی مامه ڵه له گه ڵ ئه و چاره سه رو تیشكه كیمیاویان���ه بك���ه ن، چونك���ه ئه گه ر به شێوه ی هه ڵ مامه ڵه ی بكه ن له وانه یه ئه و چاره سه رانه ببێته هۆی توشبونی ستافه ته ندروستیه كه به نه خۆشییه كه .

نه خ���ۆش: رێژه ی توش���بون له هه ردو ره گه ز وه ك یه كه ؟

دكتۆر دۆستی : هه ندێ جۆری شێرپه نجه له ژنان زۆره وه ك شێرپه نجه ی مه مك، هه ندێك���ی ت���ر له پی���اوان زۆره وه ك

پرۆستات.نه خۆش: ئایا چاره سه ری هه یه ؟

دكتۆر دۆستی : جاران ئه م نه خۆشییه ب���ه ده رده پیس���ه كه ناوده ب���را، به اڵم ئێس���تا به ه���ۆی ئه و چاره س���ه رانه ی ئێس���تا له دونیاو الی ئێم���ه ش هه یه زو ئه گه ر ش���ێرپه نجه كان زۆرین���ه ی فریای بكه ویت چاره س���ه ری هه یه . بۆ نمونه ش���ێرپه نجه ی مه م���ك ئه گه ری چاكبونه وه ی 85%ه ، پرۆستات 80% ه ، لیمفه گرێكان 90% ه زیاتر، كۆلۆن %70 نه خۆشییه كه سه رجه م به گشتیش ه .

له 60% چاره سه ری هه یه .نه خ���ۆش: رێنمایی تۆ بۆ كه س���ه كان

چیه ؟دكت���ۆر: پێویس���ته ئافره ت���ان دوای ته مه نی 40 س���اڵی تیشكی مامۆگرافی بگرن سااڵنه ، هه روه ها له هه ردو ره گه ز پێویس���ته هه ر ش���ه ش مانگ جارێك پشكنینی گشتی بكه ن، له كاتی بونی هه ر گرێیه ك پێویس���ته به زوترین كات سه ردانی پزیشك بكات بۆ ئه وه ی دواتر نه بێته كێشه ، وه رزشكردن و خواردنی

خۆراكی ته ندروست.

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

شه یگۆ

کانشیه

ه خۆبه ن

شێرپه نجه

بون���ی پرخه له كاتی خه وت���ن به یه كێك داده نرێ���ت و خ���ه و له ناره حه تیه كان���ی به ش���ێكی زۆر خه ڵكی ئ���ه م گرفته یان هه ی���ه و بوه ت���ه ه���ۆی ناره حه ت���ی بۆ كه سه كه و ده وروبه ره كه شی و شاره زایانی بواری پزیشكیی باس له وه ده كه ن كه ئه م هه نگاوانه ئه بنه هۆی چاره س���ه ركردنی

ئه و كێشه یه :-

1. كه م كردنه وه ی كێش. ئه مه به یه كێك داده نرێ���ت. قه ڵ���ه وی له هۆكاره كان���ی چونك���ه له كات���ی قه ڵه وی���ی چ���ه وری له گه ردن���دا كۆئه بێت���ه وه و ئه بێته هۆی

ته نگه نه فه سی .2. دوركه وتنه وه له خه وتن له س���ه ر ده م و پش���ت، چونكه له وكاتانه هه وا به باشی

ناچێت بۆ لوت.

هه ندێج���ار ئ���ه و حه بان���ه ی .3به كارده هێنرێ���ت بۆ خ���ه و ئه بنه هۆی دروس���تبونی پرخه چونكه ئه و حه بانه

ماسولكه كان خاوده كه نه وه .الته نیشت و له س���ه ر خه وتن .4پشتیه كی به رز به كاربهێنه له كاتی نوستن

بۆ یارمه تیدانی كرداری هه ناسه دان.

ئ���ه و لێكۆڵین���ه وه كان به پێ���ی فه رمانبه ران���ه ی له ش���وێنی كاره كانیان ناره حه تكردنیان به ه���ۆی ئاس���وده نین له الی���ه ن به ڕێوه به ره كانیان���ه وه زیات���ر توشی نه خۆش���ی ده بن و له ئه ركه كانیان

خاوده بنه وه .

به پێ���ی لێكۆڵینه وه یه ك ك���ه له یه كێك له زانكۆكان���ی ویالیه ت���ه یه كگرتوه كانی ئه مه ری���كا ئه نجام���دراوه ئام���اژه به وه ده كات ئ���ه و فه رمانبه ران���ه ی مامه ڵه ی ناخۆش���یان به رامب���ه ر ده كرێت له الیه ن به ڕێوه به ره كانیان زیاتر توش���ی كێش���ه به پێی ه���ه ر ب���ون. ته ندروس���تیه كان

ناره حه تیی���ه و ئ���ه و توێژین���ه وه كان هیالكییه ی كه له ش���وێنی كار توش���ی ده بیت ئه بێته هۆی گۆڕانكاری له چاالكی به مه ش ل���ه ش و به رگریه كان���ی خان���ه ئه گه ری زۆره توش���ی هه وكردنی به هێز ببیت. دكت���ۆر رالف ئیفان���ز راوێژكاری ته ندروس���تی ده رونیزانی پیشه س���ازی . ده ڵێ���ت به كارهێنانی وش���ه ی ناخۆش و هاواركردن به سه ر فه رمانبه ران كاریگه ری هه یه له سه ر ده رون و مێشكیان و دابه زینی كۆئه ندامی مێش���ك و به م���ه ش وره یان به رگری خۆیان ئاماده ئه كه ن بۆ شه ڕێك و هه میشه به و شه ڕه وه مێشكیان سه رقاڵ

ده بێت و كه متر بایه خ به كار ده ده ن.

گۆرچیل����ه كان رۆلێك����ی گرینگیان هه یه له جه سته و رێكخس����تنی شله له له شدا، بۆیه له كاتی بونی گرفت له گۆرچیله كان ب����ۆ ته ندروس����تی گرفت����ی چه ندی����ن مرۆڤ دروس����ت ده كات. له م باره یه وه پس����پۆرانی ب����واری كۆئه ندامی میزه رۆ ئه وه ده سه لمێنن كه ده كرێت پارێزگاری له گورچیله كان بكرێت به چه ند هه نگاوێك

له وانه .

په ستانی خوێن، كۆمه ڵه ی ئه مه ریكی بۆ ئاشكرایكردوه گورچیله نه خۆشیه كانی پێویس����ته تێكڕای په س����تانی خوێن بۆ نه خۆش����ه كانی گورچیل����ه 80/130بێت تاكو كاروباره كانی ئه نجامبدات، ئه وه ش له ڕێگه ی كه مكردنه وه ی خوێ له خواردن، به كارهێنان����ی وه رزش، ئه نجامدان����ی ده رمانی به رزبونه وه ی په س����تانی خوێن له و كه سانه ی په ستانی خوێنیان هه یه .

بكرێت پارێزگاری پێویس����ته ش����ه كر، چونكه له خوێندا ش����ه كر له هاوسه نگی به رزبون����ه وه ی ئاس����تی گلوك����ۆز زیان ده توانرێت ده گه یه نێ����ت، به گورچیل����ه له رێگه ی كه مخواردنی شه كرو ئه نجامدانی

وه رزشه وه پارێزگاریی لێبكرێت.توێژین����ه وه كان جگه ره كێش����ان، راس����ته وخۆ كاریگه ری ده ریانخس����توه دروس����تده كات و گورچیله كان له س����ه ر ئه گه ر خۆی گرفتی گورچیله كانی هه بێت

ده بێته هۆی زیادبونی .شله مه نی ، بۆ كه مكردنه وه ی گرفته كانی گورچیله پێویسته ئاوو شله مه نی زیاتر بخورێته وه باش����تره رۆژانه لیترو نیوێك

ئاو بخورێته وه .پێویس����ته ئازارش����كێن، ده رمان����ی ئ����ه و ده رمانان����ه كه مبكرێت����ه وه وه ك: نابرۆكس����ین، ئه س����پرین، ئیبرۆفی����ن، ئیس����تامینۆفین، چونك����ه ده بێته هۆی بچوككردن����ه وه ی خوێنبه ره كان و دواجار

كه مرۆشتنی خوێن بۆ گورچیله كان.به هۆی له وانه ی����ه خۆراك، سیس����تمی كه ڵه كبونی به رهه مه پرۆتینی و كانزاكانی وه ك فس����فۆڕو پۆتاس����یۆم گورچیل����ه فرمانه كان����ی وه ك پێویس����ت ئه نج����ام نه دات، ئه وه ش ده بێت����ه هۆی چه ندین

گرفتی مه ترسیدار.دوركه وتنه وه له كه س����ێك كه نه خۆشه : ئه و كه س����انه ی نه خۆش����ی گورچیله یان هه یه باش����تر خۆیان له سه ردانی كردنی ئ����ه و كه س����انه بپارێزن نه خۆش����یه كی گ����وازراوه یاخ����ود هه رهه وكردنێكی����ان

هه یه .

به 7 هه نگاو گورچیله كانت بپارێزه

به ڕێوه به ری خراپ فه رمانبه ر توشی نه خۆشی ده كات

به م شێوه یه پرخه پرخت نامێنێت

ئه م���رۆی واڵت���ه له دونی���ای دروس���تبونی پێش���كه وتوه كاندا حكومه ت به پێی رێژه ی هێنانی ده نگه له الی���ه ن ئه و حیزبان���ه ی كه ده نگی زیاتر ده هێنن و به ڵێنی خزمه تكردن و باش���تركردنی ژیان���ی تاكه كانی ناو ئ���ه و حیزبانه ی ده ده ن، كۆمه ڵ���گا حكوم���ه ت پێكدێن���ن كاندیده كانیان به تواناو كه س���انی بۆ وه زاره ت���ه كان لێهات���ون و به پێچه وان���ه ی حكومه تی واڵته ش���ه رقیه كان له جیاتی ئه وه ی ك���ه حیزب���ه ب���راوه كان هه وڵبده ن كه ته نه���ا وه زاره ته پ���اره دارو پاره زۆرتر له به رچاوبگرن دروستكه ره كان گرنگ���ی به و وه زاره تان���ه ده ده ن كه له گ���ه ڵ خه ڵ���ك له په یوه ندی���دان تا بتوانن كێشه و گرفتی خه ڵك تێبگه ن و كارئاسانییان بۆ بكه ن له و رێگه یه وه س���ه ركه وتنی خۆی���ان له ده نگدان���ی

داهاتو مسۆگه ر بكه ن. له حكومه تی هه رێمی كوردس���تاندا به پێی ئه زمونی چه ند س���اڵی رابردو ئه وه ن���ده ی كه حیزبه كان هه وڵیانداوه وه زاره ته كانی س���امانه سروشتیه كان و دارایی و ناوخۆ به ده ستبێنن ئه وه نده یان بۆ گرنگ نه بوه وه زاره تێكی وه ك كارو كاروب���اری كۆمه اڵیه تی و په روه رده یان به ده ستبێت ئه گه ریش به ده ستیانبوبێ هه س���تیان به گرنگ���ی ئ���ه و وه زاره ته نه كردوه و نه یانتوانیوه وه زیرێكی كاراو دڵس���ۆزی بۆ دابنێ���ن. به نمونه كارو ئه و وه زاره ته ی كاروباری كۆمه الیه تی كه گرنگترین و هه ستیارترین كاره كانی

كۆمه ڵگایه ی ئه م جه س���ته ی خانه ی الیه ك���ه خێزانه و له ناو خێزانیش���دا پێداویس���تیه مادی و مه عنه ویه كان بۆ توێژه په راوێزو گیرۆده كان دابین ده كات بۆیه ته نها كه سێك كه بتوانێت ده ركی ئه م وه زاره ته بكات كه تاكی له نه وت بۆ گرنگتر بێت. ئه م وه زاره ته وه زاره تی بێ���وه ژن، ئه و ژنان���ه ی جیاده بنه وه ، سه رپه رشته كان، منداله بێ پیره كان، گه وره كچان، ژنانی هه ڕه شه لێكراوه ، وه زاره تێك به م هه مو مه سه له گرنگه وه له یه ك���ه م كابینه ی حكومه تی هه رێمی كوردس���تانه وه جێگه بایه خ نه بوه بۆ پیاوانی سیاسی ئه م واڵته ، رۆژ به رۆژ رون ده بێت���ه وه كه جیاكردنه وه ی ئه م ته ندروس���تی له وه زاره تی وه زاره ت���ه له سه ره تای دروس���تبونی حكومه ته وه له ب���ه ر گرنگی���ی وه زاره ته ك���ه نه بو به ڵك���و داتاش���ینی وه زاره تێ���ك بۆ حكومه ته كه . ئه وان تا ئێستا گرنگیی خێزانی���ان ال رون نه بۆته وه له كاتێكدا رۆژ به رۆژ ژماره ی كێش���ه كانی خێزان به رزده بێته وه . ساڵی پار زیاتر له 1000 كێشه ی خێزانی ته نها له دادگای هه ولێر هه بو، ئه مساڵیش من كه خۆم ئه ندامی له دادگای خێزانیم ئاشته وایی لیژنه ی هه ولێ���ر هه فتانه به هه م���و لیژنه كان نزیكه ی زیاتر له 200 دۆسیه ی خێزانی له بنكه ی پۆلیس���ه وه دێت���ه لیژنه كه . زۆر به هه مانشێوه دهۆك له سلێمانی و له دۆس���یه كانیش به جیابونه وه كۆتای دێت. به پێ���ی دوائاماریش جیابونه وه له هه رێمی كوردستان ته نها له 9مانگی س���اڵی پ���ار 4603 ب���وه ، خانه كانی داڵده دان كه 4 خان���ه ن زۆربه ی كات ژم���اره ی ئه و ژنان���ه ی له وێن له نێوان 25بۆ 40 ژنی هه ڕه شه لێكراوی تێدایه ، ژماره یه ك���ی زۆریش بێ���وه ژن هه یه ، ژماره یه كی به رچاو گه وره كچ هه یه كه هاوكاری ئه م وه زاره ته نه یگرتونه ته وه . تا دێ���ت ژماره ی ژن���ه بێالنه كان رۆژ

ب���ه رۆژ زی���اد ده كات. حكومه ت گه ر له مه ترس���ی دابڕانی من���داڵ له دایك و ب���اوك و چون���ی گه ن���ج ب���ۆ زیندان و راكردنی ژن له ماڵ و نه بونی خانه یه كی گه وره هاوكارینه كردن���ی شایس���ته و كچان و چون���ه ش���ه قامی بێالنه كانی دره ك نه ك���ردوه ، حكوم���ه ت بین���ای به رێوه به رو فه رمانبه رو دروستكردوه ، هێزێك���ی زۆری كاركردنی هه یه به اڵم وه ك هه م���و رۆژهه اڵت���ی ناوه ڕاس���ت به رپرس���ی شایسته بۆ ئه و شوێنه كه لێ���زان بێت و ب���ڕوای به كاره كه بێت و كاری فك���ری و مه یدانی ب���ۆ كردبێت دانانێت. به ڵكو به رێكه وتنی ناو حیزب كه سانێك داده نرێن كه ته نها رازیكردنی

ئ���ه م باڵ و ئ���ه و باڵ���ی حیزبیه ، گه ر حیزبه كانی ئێمه ده یانه وێت هه نگاوێك به ره وپێشه وه بچن و به ده ردو مه ینه تی خه ڵك ئاش���نابن ده بێت دڵسۆزترین و لێزانترین كه سیان له م پۆسته دابنێن تا ره زامه ندی و دڵخۆشی خه ڵك بۆ الی كاروباری رابكێشن. وه زاره تی خۆیان كۆمه اڵیه تی كه له سه ره تای دامه زراندنی حكومه ت���ی هه رێمه وه به ر یه كێك له و دو حیزبه كه وتوه ئه وانیش نه یانتوانی كه س���ێك بدۆزنه وه ك���ه گرنگیی ئه م وه زاره ت���ه بزانێ���ت، بۆی���ه زۆرترین له م وه زاره ته دایه وه زیره كێش���ه كان یه ك ل���ه دوای یه كه كانی ئه م وه زاره ته وه زاره ته كه یان ب���ۆ نه كرد ش���ه ڕیان هه ریه كه یان وه زاره ته كه ی به كۆمه ڵێك كێش���ه وه به جێهێش���ت كه من زیاتر روی ده مم له دوای���ن وه زیره ژنه كه یه له به رئ���ه وه ی بۆ مه س���ه له ی خێزان و ژن ئ���ه و چاوه ڕوانیه ی ل���ه و هه مانبو له پی���او نه مانبو كه وه ك خۆی به های ئه وه نده ی خانم���ه ئ���ه م پێب���دات؟ ك���ه بۆی گرن���گ بو وێن���ه ی بگیرێت له راگه یاندن���ه كان باڵوبێته وه ئه وه نده كاری بۆ مه س���ه له كان نه كرد كه ته نها گۆشه یه كی بچوكی كه مته رخه میه كانی پاش���ان خوێن���ه ر حوكم وه رده گرم، بدات، به لێبوردنی گشتی بكوژی ژنان به ربون، شه ڵته ره كان رۆژ به رۆژ به ره و خراپتر چ���ون و چه ندین ژن هه ڵهاتن و تا گه یش���ته ئه وه ی كه كچێك دو جار له خانه ی دهۆك بدرێت به شوو. كچێك له خانه ی سلێمانی به پالنی چاودێرێكی ش���ه و ببرێته ده ره وه و ده س���تدرێژیی بكرێته س���ه رو كه من چ���وم بۆ خانه بنه ماڵه ی ئه و كوڕه ی ده س���تدرێژییان كردبو له ناو شه ڵته ردا مامه ڵه یان ده كرد به چه ند پاره خۆش ده بێت؟! له زیندانی ژنانی هه ولێر به رپرسی ژنه كان سزای ژنه كانی دابوو ئه م به رپرس���ه سزادرا س���زاكه جێبه جێكردن���ی له جیات���ی

كردیه به رێوه به ری شه ڵته ری هه ولێر، سوتانی ش���ه ڵته ری سلێمانی له الیه ن ژنێ���ك له ژنه كان���ی خان���ه وه و مردنی ئ���ه و ژنه و ده ی���ان پێش���ێلكاری تر. ماوه ی 4 س���اڵ نوێن���ه ری وه زاره تی كاروب���اری كۆمه اڵیه تی و رێكخراوه كان به سه رپه رش���تی رێكخ���راوی هاردالند ب���ۆ خانه كان په یڕه وێك���ی كاری���ان نوس���ی بۆ ئه وه ی له و س���ه رگه ردانیه ده ربچێت تا رۆشت بڕیاری نه دا كاری پێبكرێ���ت، هاوكارینه كردن���ی گه وره كچان كه بۆ یه كه مجار به پش���تیوانی به رپرس���ی نوس���ینگه ی رێكخ���راوی راگه یان���دن و روناكبیری ژن���ان چونه الی بۆ هاوكاری ئ���ه و گه وره كچانه ی ته مه نیان س���ه رو 50 س���اڵه جۆرێك مامه ڵه ی كردن كه یه كێكیان وتی: خۆ بۆ س���واڵ نه هاتوین! بۆ ژنانی بێالنه چه ندینجار ئه م داوایه مان به رزكرده وه پشتگوێیخست، مه سه له ی دابه شكردنی موچ���ه ی بێوه ژنه كان ك���ه ئه مه پڕه كه مئه ندام���ان، له نادادپ���ه روه ری. كارگوزاران���ی خه ڵوه تگ���ه ی پی���ری،

زیندانه كان هتد. حكومه ت���ی ك���وردی له ئێس���تادا س���ه رقاڵی مامه ڵه كردن���ه له س���ه ر لێ���ره دا مه قام���ه كان، پۆس���ت و داواده ك���ه م له س���ه رۆكی حكومه تی گه ر سیاس���یه كان الیه نه هه رێ���م و پۆستی وه زاره ته كان دابه ش ده كه ن ئ���ه و وه زاره تانه ی كه به مه س���ه له ی ژن و منداڵ و ناوه ڕۆك���ی كۆمه ڵگاوه سه روكاریان هه یه كه سی گونجاویان كۆمه ڵگای له به رئ���ه وه ی دابنێن بۆ ك���وردی رۆژ ب���ه رۆژ گرفت���ی زیاتر ده بێت، گرنگه به دڵسۆزیی و خه مه وه روبه روبێت���ه وه و چاره یه ك له گه ڵیدا بدۆزێت���ه وه ب���ۆ كێش���ه كان ته نها له فكری پۆس���ت و مه قام و كاركردن بۆ حیزبه كه ی نه بێ���ت به ڵكو خۆی

به وه زیری میلله ته كه ی بزانێت.

به ڕێزان/ كۆمسیۆنی بااڵی سه ربه خۆی هه ڵبژاردنه كان، هه مو فراكسیۆن و پارته سیاس����یه كان، پارێ����زگا و ئه نجومه ن����ی س����ه رۆك و قائیمق����ام، پارێ����زگاكان، كاندید و ئه نجومه ن����ی ش����اره وانیه كان، ئه ن����دام په رله مانه كان����ی كوردس����تان و ڕاگه یان����دن، كه ناڵه كان����ی عێ����راق، مه ده نی، كۆمه ڵ����گای ڕێكخراوه كان����ی هاواڵتی و هاونیشتمانیانی كوردستان.

ب���ا به هه مومان هه وڵبده ین س���یمای ش���ارۆچكه كانی شار و شارس���تانێتی كوردستان بپارێزین، به تایبه تی كه ئێستا په رله مانی هه ڵبژاردن���ی دو له به رده م پارێزگاكانین، ئه نجومه ن���ی عێ���راق و به هیوای ئه وه ی بتوانین ڕێگری بکه ین له و شێواندنانه ی له ئه نجامی داپۆشینی شاره كان به پۆسته ر و وێنه ی كاندیده كان په رله مان���ی له هه ڵبژاردنه كان���ی له )2013/9/21( و ڕویاندا كوردستاندا هه ڵبژاردنه كان���ی پێشتریش���دا، كه تا له هه مو ش���ێواندنه كان سیمای ئێستا بس���تێكی ئ���ه م هه رێم���دا ده بینرێت، به تایبه ت���ی له پارێ���زگای س���لێمانی و ده وروبه ری، كه كاره ساتی شێواندنه كان

هه مو پێوه رێکیان تێپه ڕاند.ئه وه ی گومانی تێدا نیه كه شێوازی جوان���ی و بیركردن���ه وه له پاراس���تنی سیمای ش���ار پێوه رێكه بۆ ناساندن و كه لتوره ناس���نامه ی جیاكردن���ه وه ی جی���اوازه كان. كه واته ده توانین بڵێین، كه جوانی ش���ار، پاك ڕاگرتنی ش���ار، هه ڵسه نگاندنی كه لتور و ناسنامه یه بۆ

ئاستی ڕۆشنبیریی تاكه كانی، له هه مان كاتدا دیاریكردنی ئاس���تی پێشكه وتنی

كۆمه ڵگاكان.ده پرس���ین ك���ێ هه یه جوان���ی ناو م���اڵ و پاكڕاگرتن���ی ن���او ماڵی خۆی به الوه مه به س���ت نه بێ���ت؟ ئایا كه س ڕازی ده بێ���ت ناوماڵه كه ی به ش���ێوه ی سه رجاده و كۆاڵنه كان بشێوێنرێت؟ ئایا كێ هه یه له دڵه وه هه س���ت به بێزاری و ئ���ازار نه كات، كه س���ه نته ری ش���ار و به رزه پردو پایه كانی ستون و ده روازه و دیواره ڕاگره كان به و شێوه یه شوێنراوه

ده بینێت؟بۆ ڕێگه گرتن له م شێواندنه ئامانجمانه ك���ه هه وڵبده ین ئه و وش���یارییه له الی تاك���ی كورد دروس���ت بكه ین كه چۆن شارستانێتی سیماكانی له جوانی و ڕێز بگرێ���ت له هه م���و كاتێكدا به گش���تی، هه ڵبژادنه كاندا بانگه ش���ه ی له كات���ی له ڕێگ���ه ی ئه م���ه ش به تایبه ت���ی ، ته ندروست ژینگه یه كی دروس���تكردنی بۆ هاوكاریكردن و له یه كتر تێگه یش���تن توێژه چین و هه مو به به ش���داریكردنی

كۆمه اڵیه تیه كان .ئینتیمای به هێزكردنی دروستكردن و نیشتمانی له سه ر بنه مای خۆشه ویستی بۆ نیشتمان نه ك تاك و حیزب په رستن، ب���ا ئینتیمام���ان )له ج���اده و كۆاڵن و دیواره كانی���ه وه ده س���تپێبكات، به ره و به هاكانی تر(. پێویس���ته پێش ئه وه ی ب���اس له ده وڵه تی ك���وردی بكه ین، با فێری خۆشه ویستی کوچه و كۆاڵنه كانی و

پاراستنیان ببین.مه به س���تمانه ب���ۆ تێگه یاندنی هه مو تاكێك���ی كورد، كه مافی هاواڵتیبونی و موڵكدارێتی خۆیه تی بۆ هه مو بستێكی ئه م نیش���تمانه كه بتوانی���ن بڵێین نا ب���ۆ ش���ێواندن و تێكدانی ڕوخس���اری

شارستانی شار.بایه خپێدانه ئه وه ی جێگای سه رنج و ل���ه م بانگه وازه مان���دا، كه پێویس���ته ئ���ه م چی���دا له پێن���اوی بپرس���ین، ش���ێواندنانه ئه نج���ام ده درێ���ت: ئایا

له ڕێگه ی ش���یواندنی س���یمای ش���ار و ده ربڕین���ی ژینگه ی���ی، كاول���كاری دڵس���ۆزی و وه فادارییه بۆ خودی تاك و زۆرترین به هه ڵواسینی ئایا حزبه كان؟ الفیته و پۆسته ره كان، كاریگه ریی هه یه له به ده ستهێنانی زۆرینه ی ده نگه كاندا؟ له پیس���كردن و بێده نگبونم���ان ئای���ا ژینگه ی ش���ێواندنی ناش���یرینكردن و نیه ش���ارۆچكه كاندا، جۆرێك ش���ار و نێگه تیفانه تیایدا؟ له به شداریكردنێكی ئایا ئه م ش���ێواندنه ، پێوه رێک نیه بۆ تاكه كانی ئاستی وش���یاری نرخاندنی كۆمه ڵ���گا؟ ك���ه پێمانده ڵێ���ت چه ند پێویس���ته كار له سه ر په روه رده ی تاك بكه ین؟ ئایا په نابردنه به ر ڕێ و شوێنی یاس���ایی و، توندكردنی شێوازو جۆری س���ه رپێچیكردنه كاندا له كاتی سزادان ته نها چاره س���ه ر و ڕێگره ل���ه م دیارده به رپرس���یاره ك���ێ ناشارس���تانیانه . له ڕێگه گرت���ن ل���ه م ش���ێواندنه ؟ ئه ی له ب���ری كامان���ه ن ئه ڵته رناتیف���ه كان به و شێوه پۆس���ته ره كان هه ڵواسینی ناشارستانیانه ؟ بۆ وه اڵمدانه وه ی هه مو ڕیزبه ندی ئه م پرس���انه ، هه وڵده ده ین كۆمه ڵێك داواكاری و ڕاسپارده بخه ینه ڕو، به رپرس���یارێتی گرنگترینی���ان: ك���ه یه كه می پاكڕاگرتنی شار و جوانی شار ده كه وێته ئه س���تۆی ش���اره وانیه كان، پارێ���زگا و ئه نجومه ن���ی پارێ���زگاكان، كه چاوپۆش���ی نه كرێ���ت له هه مو ئه و ده كرێت )تج���اوزات( زیاده ڕۆیان���ه ی له داپۆشینی ش���ار و شارۆچكه كاندا كه به پۆسته ری كاندیده كان، هه ر له شوێنه دی���وار و ده روازه كان تا گش���تیه كان و هاتوچۆكان. ترافیك���ی ده گاته هێما و ڕێگه ن���ه دان به هه ڵواس���ینی الفیت���ه و گش���تی و به ش���ێوه یه كی ڕیكالمه كان پۆس���ته ری كاندید و حیزبه كان له كاتی له بازار و بانگه ش���ه ی هه ڵبژاردن���ه كان شوێنه گشتیه كاندا ته نها له و شوێنانه دا نه بێت كه به پێی یاس���ا و ڕێنماییه كانی له الیه ن ش���اره وانیه كان و كۆمس���یۆنی ب���ااڵوه ته رخ���ان ده كرێ���ن ب���ۆ ئه م

مه به س���ته. هه وڵبدرێت پۆسته ره كان و ژیاننام���ه ی كاندی���ده كان و كاره كانیان تایب���ه ت به ڕیكالم���ه كان له شاش���ه ی به فیدیو له چه ند شوێنێكی دیاریكراو، بۆ هه مو الیه نه كان به شێوه یه كی یه كسان ڕێگه یان پێبدرێت باڵوبكرێته وه . یاخود به شێوه ی باڵوكراوه )منشورات( به سه ر فه رمانگه كاندا قوتابخان���ه كان، مااڵن و باڵوبكرێته وه، ئه مه جگه له كه ناڵه كانی ڕاگه یاندن و وێبس���ایت و فه یسبوك ....كاریگه ریی���ان گه وره تری���ن هت���د، ده بێت ل���ه م بواره دا. ب���ا به هه مومان هه ڕه مه ك���ی و له هه ڵواس���ینی ڕێگ���ه ب���ێ به رنامه ییانه بگری���ن، بۆ ئه وه ی نازن���اوی ش���ایه نی ش���اره كا نمان كه لتوری و ڕۆش���نبیری، یان پایته ختی گه ش���توگوزاری بێت. وه ك هه نگاوێكی ده ستپێش���خه ری و، ب���ۆ ده رخس���تنی هه ڵوێس���تی راس���ته قینه نه ك ته نها به وش���ه به ڵكو به كردار، داوا ده كه ین له ئه ن���دام په رله م���ان و هه روه ه���ا ئه و كاندی���ده به ڕێزان���ه ی ك���ه ده رنه چون به هه ڵگرتن���ی له هه ڵبژاردن���ه كان، ئه مه ش له به رپرس���یارێتی، به ش���ێك به ته رخانكردنی بڕی موچه ی مانگێكیان بۆ بۆیاخك���ردن و پاككردن���ه وه ی ئه و كاولكاریانه ی ئه نجامدراوه له هه ڵواسینی پۆسته ره كانیاندا. پێشنیار ده كه ین كه جۆری ئه و سزایانه ی بۆ سه رپێچیه كان بكرێت و به ڕاس���تی توندتر دانراب���ون جێبه جێ بكرێت به س���ه ر ن���ه ك ته نها به ڵك���و ڕێكخراوه كانی���ان، حی���زب و خ���ودی كاندیده كانیش بگرێته وه . داوا له كۆمس���یۆنی بااڵ ده كه ین، كه ڕۆڵی به قه ده غه كردنی ببینێ���ت، كاریگه رتر هه ڵواس���ینی پۆسته ر له س���ه ر دیوار و س���تونه كانی كوچه و كۆاڵن و ش���ه قام و شوێنه گش���تیه كاندا. كاركردن له سه ر ئاس���تی وش���یاری به رزكردن���ه وه ی تاك���ی كورد و هه ڵوێس���ت وه رگرتن بۆ قبوڵنه كردنی كاولكاری و ناشیرینكردنی شار به ده س���تی هه ركه سێك و الیه نێك بێت، كه ئه م جۆره كارانه ش���ێواندنی

ژینگه یه، تێپه ڕاندنی )تلوث بصري( یه ، ده بێت بخرێته خانه ی تاوانه وه . كارا كردنی ڕۆڵی میدیاكان به ش���ێوه یه كی گشتی له هه مو ئاسته كاندا، له نامۆكردنی ئه م دیارده ناشارستانیانه و، گه یاندنی په یامێ���ك به هه م���و چی���ن و توێ���ژه جی���اوازه كان، كه ئه م ج���ۆره كارانه دواكه وتوه كانن كۆمه ڵگا ته نها سیمای كه له ڕوی پێشلكاری یاسا و گه نده ڵیدا

له لوتكه دان.

دوا وته:به بێ الیه ن���ه كان حی���زب و به هه مو جیاوازی )به وانه ی كه له ده س���ه اڵتدان به چه پ���ه كان و ئۆپۆزس���یۆنن، ی���ان به س���ه ربه خۆ و عه لمانی���ه كان، با تكای���ه، ده ڵێ���م: ئیس���المیه كان( له هه ڵبژاردنه كانی ئه مجاره دا، پاراستنی جوانی شار و سیمای شارستانێتی شار، ببێته ڕه مز و ڕیكالمی هه ڵبژاردنه كانتان. تكایه ئه و بودج���ه خه یاڵیانه ی كه بۆ هه ڵواسینی پۆسته ر به دارو دیواره كانی شار و شارۆچكه كاندا ته رخان ده كرێت ، به ڵك���و له نۆژه نكردنه وه و س���ه رله نوێ دیوارو پاككردن���ه وه ی بۆیاخك���ردن و ستونی به رزه پرد و كاره باكان به كاربهێنن. به هه مو كاندیده پاڵێوراوه كان ده ڵێیم: تكایه به پاكڕاگرتنی ش���ار و تێكنه دانی جوانی ش���ار دڵس���ۆزی خۆتانمان بۆ نیشانبده ن، پاشان باسی به رنامه و پالن و تكایه بكه ن. مانیفێستی حیزبه كانتان به پۆسته ر و وێنه كانتان شه قام و كوچه و ش���ارۆچكه كانمان ش���ارو كۆاڵنه كانی لێمه ش���ێوێنن. پێش���نیار ده ك���ه م، با به هه موم���ان كه مپینێ���ك ڕابگه یه نین، )نا بۆ ش���ێواندن و تێكدانی س���یمای شارستانێتی ش���ار و شارۆچكه كان(. با به هه مومان بوه س���تین دژی ئه وه ی كه تاكه كه س���ێك یان حیزبێك، ئیراده ی ڕێنماییه كانه وه بێت، یاس���ا و له سه رو به رژه وه ندییه كی ب���ۆ بیانه وێت، كه ی

كاتی

تایبه‌ت(416( سێشه ممه 162014/2/18 xwindnyawene@gmail.com

وه زیری میلله ت بن نه ك وه زیری حزبكه س له وه زاره تی كاروباری كۆمه اڵیه تی ناپرسێت!

بانگه وازێك: له پێناو پاراستنی سیمای شارستانێتی شارو شارۆچكه كانی كوردستان له بانگه شه ی هه ڵبژادنه كاندا

رۆژی ڤاالنتاین و پیاوه گیرفانخاڵییه كان

هۆزان مه حمودسه رس���وڕهێنه ر به ش���ێوه یه كی ئه وه ی له كوردستاندا به دی ده كرێ خۆ سه رقاڵكردنه له م فێبرای���ه ردا. له 14ی به ڤاالنتاین���ه وه ڕۆژه دا به تایب���ه ت پیاوان به پێخۆش���بونی خۆی���ان بێت ی���ان وه ك چاولێكه ریی بێت ده كه ونه كڕینی گ���وڵ و دیاری گرانبه ها بۆ یار و هاوس���ه ره كانیان. ئه وه ی من ده یبینم له ڕێگه ی ئه و وێنانه وه كه پۆست ده كرێنه كورده كانم، ه���اوڕێ فه یس���بوكی س���ه ر ئه وه ی���ه كه ئه م بۆنه ی���ه خه ریكه ده چێته قاڵبی جه ژنێكی نه ته وه یی یان دینی وه ك ڕه مه زان و قوربانه وه . ب���ۆ نمونه ده بینیت ته واوی خانه واده كه رۆژی ڤاالنتاین جه ژن ده گێ���ڕن و زۆر به گرنگی ده زانن له م ڕۆژه دا دیاری به یه كتر پێشكه ش بكه ن. له كاتێكدا كه واڵتی ئێم���ه ئه وه ن���ده ی توندوتیژی و بێڕێ���زی تێ���دا ئه نجام ده درێ���ت به رامبه ر به مێینه نیو ئه وه نده خۆشه ویستی و عه شقی تێدا نابینرێ. له هه مانكاتیش���دا بانكه كانی كارمه ند و له پ���اره ، خاڵی���ن كوردس���تان موچه بگیره كان ناچار به خۆپیشاندان كران بۆ ئه وه ی موچه كانیان بۆ س���ه رف بكرێ. من ده پرس���م له م دوالیزم���ه ی بێموچه یی و توندوتیژیی���ه دا چ���ۆن ده ك���رێ ڕۆژێ���ك هه بێت بۆ خۆشه ویستی؟ ئایا ئه م رۆژه وه بیرهێنانه وه یه بۆ ئه وه ی كه ش���تێك هه یه س���ه پاندنی یان به ناوی خۆشه ویس���تی؟ رۆژێك���ی سه رتاس���ه رییه بۆ نیش���اندانی خۆشه ویس���تی له ڕیگ���ه ی كڕین���ی دیاری گرانبه ه���اوه . ئایا ئ���ه وه ی گیرفانی خاڵی بێت ل���ه م ڕۆژه دا ده بێت چی بكات؟ چۆن خۆشه ویستی خۆی ده ربڕێ بۆ هاوسه ر یان

یاره كه ی؟ڕۆژه ئ���ه م بێ���ت راس���تی ئ���ه وه ی س���ه رمایه داریدا له بازاڕی سه رتاسه رییانه به رهه مه كان و بۆ س���اخكردنه وه ی ڕۆژێكه خه ریككردنی خه ڵ���ك به پاره خه رجكردن و به رخۆرییه وه . له هه م���و حاڵه تێكدا خاوه ن بازاڕو كۆمپانیا و فاكتۆریه كان سودمه ندن. ل���ه م حاڵه ت���ه دا پی���اوی گیرف���ان خاڵی وادێته پێشچاو كه دڵی خاڵی بێت له عه شق. به و مانایه ی ك���ه ئه م پیاوێك نییه توانای پێشكه ش���كردنی دیاری گرانبه های هه بێت به رخۆریی و كولت���وری به هاوس���ه ره كه ی. هه مو له كڕینی تێرنه ب���ون خه رجك���ردن و س���تایله كانی خش���ڵ و زێ���ڕو ئه ڵم���اس و ج���ل و ب���ه رگ كراوه ت���ه خولی���ای ژنان. ئه و پیاوه ش���ه ی كه به حیس���اب ژنه كه ی، خۆش���بوێت عه ش���یقه كه ی یان یاره كه ی ده بێت ئه وه نده گیرفانی پڕبێت كه بتوانێت له ئاست ئه م به رخۆریه دا بێت. ئا لێره دایه ك���ه خۆشه ویس���تی و ڕۆژی ڤاالنتاینی���ش ده كرێت���ه بۆنه یه ك���ی بازاڕی���ی و به هاكه ی ته نه���ا ده بێته ئه وه ی چه نده پیاو بتوانێت توانای كڕین���ی كااڵی هه بێ���ت. بێگومان ده بێ���ت ئه و پرس���یاره ش له خۆمان بكه ین ك���ه ئایا بۆ به ته نها پیاو ده خرێنه به ر ئه م به رپرسیارێتییه ی كااڵ كڕینه وه ؟ بۆ ده بێت ئه وان گیرفان پڕبن و ده ستپێش���خه ربن بۆ كڕین���ی دیارییه كان، ژن له كوێی ڤاالنتاین و خۆشه ویستیدا وه ستاوه ؟ كاتێك په یوه ندی هێن���ده ناهاوس���ه نگ بێت و پی���او ببێته پاڵه وان���ی نمایش���كردنی خۆشه ویس���تی، دیارییه ك���ی پێشكه ش���كردنی له ڕێگ���ه ی ئاڵتون ی���ان ئه ڵماس و یان هه ر ش���تێكی تره وه ئیدی به های یه كسانیی فڕێده درێته كام گۆش���ه یه وه ؟ ئ���ه م رۆژه له خۆرئاوا و له خۆرهه اڵتیش كراوه ته ڕۆژێك بۆ به رخۆریی زیات���ر، كڕینی دیاری و پ���اره خه رجكردن له ڕێستورانت و شوێنه گرانه كاندا. پیاو له م ڕۆژه دا ب���ۆ ئه وه ی بیس���ه لمێنێ كه چه ند هاوڕێكه ی ی���ان هاوژینه كه ی خۆش ده وێ ده بێت له وه پێشتر مش���وری گیرفانی یان كارتی بانقه كه ی خواردبێت كه پاره ی تێدا بێت. له هه مانكاتیشدا مرۆڤه هۆشیاره كان و عاش���قه ڕاس���ته قینه كان له ده ره وه ی ئه م به نۆرمكردنه ی ڕۆژی خۆشه ویستییه ژیانی خۆیان ڕێ���ك ده خه ن. له الیه ك���ی دیكه وه ئ���ه م رۆژه جۆرێكه له س���ه پاندن و جه خت له س���ه ركردنه وه ی په یوه ندی ته نها له نێوان پی���اودا واته )هێترۆسێكس���واڵی( و ژن و كه ئ���ه وه ی له س���ه ر ته ئكیدكردنه وه ی���ه خۆشه ویس���تی هێترۆنۆرمه تیڤه و كۆمه ڵگا ده خوڵق���ێ نێرومێ���دا له نێ���وان ته نه���ا نه ك ئه وانی ت���ر. ئ���ه م جه ختكردنه وه یه له س���ه ر هێترۆنۆرمه تیڤبون���ی كۆمه ڵ���گا، هۆمۆسێكس���واڵ و خس���تنه ده ره وه ی ترانس���جێنده ره كانه ب���ۆ ده ره وه ی نۆرمی باوی خێزان. به هه مو شێوه یه ك ئه م رۆژه ده بێته ڕۆژێك بۆ نوخبه ، دیاره نوخبه یه ك له پاره داری هێترۆسێكس���واڵ. به بڕوای من خۆشه ویستی و عه شق هه ڵگری هیچ یاسا و س���ه پاندنێك نین، مرۆڤ ده بێت له وپه ڕی ئازادی���دا ئاهه نگ���ی خۆشه ویس���تی خۆی دیاری بكات له ده ره وه ی هه ر مۆدێلێك یان

عه قدێكی كۆمه اڵیه تی سه پێنراو.بۆ من ئه و ڕۆژه ڕۆژی خۆشه ویس���تییه كه دور له هه مو به رخۆریی و به بازاڕیكردنێك مرۆڤ���ه كان چێ���ژ له په یوه ن���دی خۆی���ان وه رده گ���رن. ب���ۆ من هه م���و ڕۆژێك ڕۆژی 14ی به ته نه���ا ن���ه ك خۆشه ویس���تییه

فێبرایه ر.houzan2007@yahoo.com

روناك فه ره ج ره حیم

د. سه یران ته ها ئه حمه د

وه زیری کاروباری کۆمه اڵیه تی

ئه وه نده ی كه بۆی گرنگ بو وێنه ی بگیرێت له راگه یاندنه كان

باڵوبێته وه ئه وه نده كاری بۆ مه سه له كان نه كرد

19 »»

(416( سێشه ممه 2014/2/18 komalayatyawene@gmail.com17کۆمه‌اڵیه‌تی

ئا: هاوكار حسێن

له یه كێك له گه ڕه كه نوێیه میللیه كانی شاری سلێمانیدا و له سه ر شه قامێكی

سه ره كی ، دوكانێك له پاڵ ده یان دوكانی دیكه دا، له هه مویان جیاوازتر

دێته پێشچاو، جیاوازیه كه نه دوكانه كه یه ، نه كه لوپه له كانی ناوی ، به ڵكو خاوه نه كه یه تی كه دو خوشكی

تازه پێگه یشتون و له هه مانكاتیشدا خوێندكارن.

فرۆش����گایه كی خوش����كه ، دو ئه و جلوبه رگ به ناوی )س����یدرا( له س����ه ر شه قای جوت-س����ایدی هه واری شار، به ڕێوه ده به ن ك����ه یه كێكه له گه ڕه كه میللیه تازه دروستبوه كانی سلێمانی و

ده كه وێته به شی رۆژئاوای شاره كه . س����ۆنیا، 18 ساڵ، كه خوێندكاری پۆلی یانزه ی ئاماده ییه ، له س����ه ره تادا كه مێ����ك دودڵ ب����وه ل����ه وه ی بتوانن سه ركه وتوبن، به اڵم به تێپه ڕبونی كات ئه و ترس����ه ره ویوه ته وه و ئێستا وه ك فرۆش����یارێكی پۆشاكی ژنان و مندااڵن له گه ڕه كه كه ی خۆیان ناسراوه . ئه و بۆ ئاوێنه باس ل����ه وه ده كات "یه كه مجار كه دایك����م و باوك����م بیرۆكه كه یان بۆ باس����كردم، تا ڕاده ی����ه ك قورس بو به الم����ه وه ، چونك����ه كۆمه ڵگه ی ئێمه تا ڕاده ی����ه ك ئه وه قبوڵناكات ئافره ت بكات، ئیشی سه ربه خۆ بێته ده ره وه و

به اڵم خۆمان پێمانخۆش بو". خوش����كه كه ی س����ۆنیاو وابیریانكردوه ته وه كه له روی مادییه وه پش����ت به خۆی����ان ببه س����تن و هی����چ بارگرانی����ه ك نه خه نه س����ه ر باوكیان، "بۆچ����ی خۆمان كارنه كه ین تا خۆمان

پێبگه یه نین؟"به ڕێوه بردن����ی له پ����اڵ ئ����ه وان به رده وامیش����ن دوكانه كه ی����ان، له خوێن����دن و ئیش����ه كه یان نه بوه ت����ه خوێندنه كه ی����ان، له ب����ه رده م رێگ����ر به نۆبه له گه ڵ خوش����كه كه م "چونكه ده كه ین و دوكانه ك����ه سه رپه رش����تی كۆش����ش ده ستبه تاڵییش����دا له كاتی

ده كه م"، سۆنیا وای وت. كاره كان����ی خش����ته یه ك به پێ����ی دوكانه كه و خوێندنیان دابه ش����كردوه ، له قوتابخانه ی����ه ، س����ۆنیا كاتێ����ك سه رپه رش����تی خوش����كی س����ۆمای دوكانه كه ده كات و پاشان رۆڵه كانیان ده گۆڕن����ه وه و س����ۆما دوكانه ك����ه بۆ خوشكه كه ی جێده هێڵێت و ده چێت بۆ

قوتابخانه . سۆما، 14 ساڵ، خوێندكاری پۆلی هه ش����ته می بنه ڕه تیه و به ش����انازیه وه ب����ۆ ك����ردوه پیش����ه كه ی باس����ی هاوپۆله كان����ی و ده ڵێ����ت، "زۆر كه س كاتێكیش لێكردوین و ده ستخۆشییان خوێن����دكاره له گ����ه ڵ له قوتابخان����ه

ئه وان ده كه م، باس����ی هاوڕێكانماندا هانم����ده ده ن بۆ ئ����ه وه ی به رده وامبم، چونكه ده ڵێن خۆش����ه كاتێك خۆتان به سه ربه ستی دێنه ده ره وه و له ماڵه وه

دورده كه ونه وه ". هێشتا به ته مه ن س����ۆما ئه گه رچی ئه زمونێكی ئه وت����ۆی كاركردنی نیه ، به اڵم ئه و به جۆرێك متمانه ی به خۆی هه یه كه باس����ی كاره ك����ه ی ده كات،

به گه ش����بینیه وه ده دوێ����ت و ته نانه ت هانی ئه وانه ش ده دات كه هاوشێوه ی خ����ۆی خولیایه كی له و ش����ێوه یه یان هه ی����ه ، "هه م����و كه س����ێك توان����ای سه ركه وتنی هه یه ، ئه گه ر هه وڵبدات، بۆی����ه داوا له و ئافره تان����ه ده كه م كه ده خوازن هه نگاوی له و شێوه یه بنێن،

نه ترسن". وه س����تا به ختیار، باوكی س����ۆنیا و

سۆما، هه ر له سه ره تاوه له خستنه ڕوی بیرۆكه ك����ه ی بۆ كچه كان����ی ، ئامانجی سه ره كی ده س����تكه وتی قازانج نه بوه ، ئ����ه وه ش ناش����ارێته وه ك����ه ئ����ه وان سه ركه توبون و زیانیان نه كردوه له روی مادیی����ه وه ، "ته نها ویس����تم كچه كانم سجن نه بن له ماڵه وه و بیسه لمێنن كه

ئافره تانیش ده توانن كاربكه ن"."من هه مو شته كانیان بۆ دابینده كه م و نرخه كانیان بۆ جێگیرده كه م و ئه وانیش كاروباره كانی دیكه ده به ن به ڕێوه ، من ئیش����وكاره كانیان"، ده ستوه رناده مه

وه ستا به ختیار وا ده ڵێت. به دریه ، دایكی ئه و دو خوش����كه یه و "زۆر ده ڵێ����ت، خ����ۆی وه ك یارمه تییانده ده م و هاوكاریه كی باش����م كردون له س����ه ره تاوه بۆ ده س����تكردن به كاره كه ، چونكه ه����ه ر له منداڵیه وه ئاواته خوازب����وم وه ك پیاوان خاوه نی ئابوری سه ربه خۆو سامانی خۆم بم". ئ����ه وان له رێكخس����تنی كاروباره كانی ناوماڵیشدا كاره كانیان دابه شكردوه .

ئه وه ی وایكردوه دوكانه كه ی سۆما و سۆنیا جیاوازبێت له ناوچه كه دا، ئه وه یه كاتێ����ك كڕی����اره كان ك����ه زۆرینه یان ئافره ت����ن، دێن����ه دوكانه كه هه س����ت به ئاسوده یی و س����ه ربه خۆییه كی زیاتر ده ك����ه ن له مامه ڵه ك����ردن و داواكردنی پێداویس����تیه كانیاندا، به تایب����ه ت كه ده بینن خاوه نی فرۆشگاكه له ره گه زی

خۆیانه . له ئێس����تادا كارئاس����انی له الی����ه ن حكومه ته وه كراوه بۆ ئه و كه س����انه ی ده خوازن ببنه خاوه نی پڕۆژه و كاری خۆیان، ئه وی����ش له رێگه ی وه رگرتنی بڕێ����ك پاره وه به ش����ێوه ی قیس����ت، له چوارچێ����وه ی پالنێكدا كه به قه رزی بچوك ناسراوه و ئافره تانیش ده توانن

لێی سودمه ندبن. پڕۆژه ی قه رزی بچوك ماوه ی س����ێ س����اڵه له الیه ن حكومه ته وه خراوه ته به جۆرێك جێبه جێكردن����ه وه ، بواری هه ر كه سێكی خاوه ن پیشه ده توانێت بڕێك پاره ك����ه له ملیۆنێكه وه بۆ 15

ملی����ۆن دین����ار ده بێ����ت له حكومه ت پ����ڕۆژه ی بیخات����ه وه ربگرێ����ت و كاره كه یه وه و به شێوه یه كی درێژخایه ن

لێی وه رده گیرێته وه . عه باس ئه كره م، وته بێژی وه زاره تی كارو كاروباری كۆمه اڵیه تی به ئاوێنه ی راگه یاند، "له ماوه ی ئه و سێ ساڵه دا، 779 ژن پڕۆژه یان ئه نجامداوه و قه رزی

بچوكیان وه رگرتوه ". س����اڵی 2011، نزیك����ه ی 188 ژن قه رزی بچوكیان وه رگرتوه و پرۆژه یان پێئه نجامداوه ، س����اڵی 2012 ژماره كه بوه ته 314 ژن و له س����اڵی 2013شدا،

225 ژن قه رزه كه یان وه رگرتوه . پرۆژه كانی����ش زیات����ر بواره كان����ی وه ك س����اڵۆن و جوان����كاری و درومان س����ه ركه توبون تاڕاده یه كیش ب����ون و له و كاره یاندا، به اڵم س����ۆنیا و س����ۆما له دوكانه كه دا، ئه وه ی كرێچین له گه ڵ كه لوپه كانیش����دا له دابینكردن����ی پشتیان به س����امانی خۆیان به ستوه و

سودمه ندنه بون له و پڕۆژه یه .

دو خوشك، هه م دوكاندارو هه م خوێندكار

ئا: كورده عه بدولكه ریم

سوپاس بۆ فه یسبوك كه پاش چه ندین ساڵ دوركه وتنه وه ، دو هاوڕێی

منداڵی پێكه وه كۆكرده وه ، ئه وان دوای ئه وه ی یه كتری ده دۆزنه وه و

هاوڕێیه تیه كه یان به هێزده بێته وه ، ورده ورده په یوه ندییه كه یان سه رده كێشێت

بۆ خۆشه ویستی و پاشان باس و خواسی هاوسه رگیری دێته پێشه وه ، به اڵم

ئه وه ی ناهێڵێت ئه م چیرۆكه به كۆتایی بگات، شیره .

شیالن، ته مه ن 23 ساڵ، ماوه یه ك به ر له ئێس���تا له رێگه ی فه یسبوكه وه كوڕێكی كۆن���ه دراوس���ێی خۆی���ان ده دۆزێته وه كه پێش���تر هه ردوكی���ان له یه ك گه ڕه ك قۆناغ���ی سه ره تایش���مان گه وره ب���ون و

له هه مان قوتابخانه ته واوكردوه . پ���اش ماوه ی���ه ك هاوڕێیه تیه ك���ه ی په یوه ندیه كی بۆ ده گۆڕێت فه یسبوكیان نیوێك پ���اش س���اڵ و خۆشه ویس���تی و بڕی���ارده ده ن كه هاوس���ه رگیری بكه ن، ب���ه اڵم "خۆزگه ه���ه ر به خۆشه ویس���تی

بماینایه ته وه ".ئه وه ی واده كات ش���یالن خۆزگه یه كی وا بخوازێ���ت، رێگری خێزانی و زانس���تی نی���ه ، به ڵكو ش���تێكه په یوه ن���دی زیاتر

به بیروب���اوه ڕی ئاین���ی كلتوریه وه هه یه ، ئه ویش بابه تی شیرخواردنی پێكه وه ییه ، چونكه له كۆتاییدا شیالن بۆی ده رده كه وێت ئه و كوڕه ی به نیازه هاوسه رگیری له گه ڵ

بكات برای شیریه تی .ئاینی���ه وه مامۆس���تا جه عفه ر له روی گوانی كه كه س���ایه تیه كی ئاینیه ، ده ڵێت "به پێ���ی ئیمام���ی ش���افعی ، هه ركاتێك منداڵێ���ك پێنججار به ته واوه تی ش���یری ژنێك بخ���وات، ئه وه ده بێ���ت به منداڵی خۆی و هه مو كه س���وكاری ئه و ژنه وه ك دایك و باوك و كوڕو كچه كانی پورو خاڵ و مام ده بن به هه مان كه س���ی منداڵه كه ش و م���اره ی لێیاننایه ت، هه روه ه���ا مه رجی دوه می���ش ئه وه ی���ه ده بێت ئ���ه و منداڵه ته مه نی ل���ه دو س���اڵ كه متربێت كاتێك

شیری ئه و ژنه ی خواردوه ".ش���یالن توشی ش���ۆك ده بێت كاتێك ب���ۆ یه كه مجار رازی دڵی ل���ه الی دایكی ده كات���ه وه ، "چونك���ه كاتێ���ك دایك���م ئاگادارك���رده وه ك���ه ئه مه وێ���ت له گه ڵ كۆنه ك���وڕی حه پس���ه خانی ئ���ارام-ی دراوس���ێی خۆمان هاوس���ه رگیری بكه م، دایكم تێیگه یاندم كه هه رگیز ناتوانم ئه و

خه ونه م بێنمه دی ". موس���وڵمانه كان و له كۆمه ڵگ���ه كورده واریدا، شیرپێدان له الیه ن دایكه وه به منداڵێ���ك ك���ه ته نان���ه ت ه���ی خۆی

نه بێ���ت، په یوه ندیه كی پته و له نێوان ئه و منداڵه و وه چه كانی دایكه كه دا له داهاتودا دروستده كات، به جۆرێك كه رێگر ده بێت له وه ی هاوسه رگیری روبدات له نێوانیاندا.

مامۆستا جه عفه ر ئاماژه به وه ده كات كه له ئاینی ئیسالمدا هۆكاره كه ده گه ڕێته وه بۆ دو ش���ت "یه كێكیان ئه وه یه كه شیر پی���رۆزه له نێوان دای���ك و منداڵ و ده بێت رێز له و پیرۆزییه بگیرێت، دوه میش���یان په یوه ندی���ه كۆمه اڵیه تیه كه ی���ه "، بۆی���ه له شه ریعه تی ئیسالمدا هاوسه رگیری نێوان منداڵه كه و دایكه ش���یرده ره كه به یه كێك

له هۆكاره كانی حه رامبون داده نرێت. چیرۆكی ش���یرپێدانی ئ���ارام له الیه ن دایكی شیالنه وه ده گه ڕێته وه بۆ ئه وكاته ی كه دایكی ئارام نه خۆشبوه و كه س نه بوه شیری پێبدات، بۆیه ناچار دایكی شیالن گرتویه تی���ه خۆی و بۆ ماوه یه ك ش���یری

پێداوه . له روی ته ندروستیه وه حاڵه تی خوشك و برای شیری له زانس���تی پزیشكیدا بونی نیه و تاوه كو ئێس���تا هیچ توێژینه وه یه ك ئام���اژه ی به خراپ���ی ئه و ش���یرخواردنه

نه كردوه له هیچ رویه كه وه . كه مال، ئ���اواز دكتۆره له وباره ی���ه وه لێپرس���راوی هۆبه ی خۆراك و گه ش���ه ی ئاماژه ی خۆپاراس���تن، له هۆبه ی منداڵ

به وه كرد، "هیچ كاتێك خواردنی شیرێكی تر جگه له شیری دایكی خۆی ، زیانی نیه و بگره 1000 جار باش���تره له وه ی ش���یری قوت���و بخوات، چونكه ئ���ه و پێكهاتانه ی له ش���یری دایكدایه له هیچ شیرێكی تردا نیه و چه ندین سودی ته ندروستی هه یه ". هه رچه نده دكتۆره ئاواز نازانێت له روی ئاینیه وه هۆكاری رێگری له هاوسه رگیری چیه ، ب���ه اڵم ل���ه روی ته ندروس���تییه وه پێیوای���ه ، "هی���چ كاتێك ئ���ه و حاڵه ته زیانی بۆ ئه و دو كه س���ه نیه كه شیریان پێكه وه خ���واردوه و ته نانه ت بۆ دوارۆژی

منداڵه كانیشیان". ب���ه اڵم بیركردن���ه وه ی دایكی ش���یالن جی���اوازه و ئ���ه م وتانه ی دكت���ۆره ئاواز ناتوانێ���ت بۆچون���ی بگۆڕێ���ت، بۆی���ه به بیستنی چیرۆكی كچه كه ی ده ستبه جێ به ش���یالن ده ڵێ���ت، "خ���وا غه زه بم���ان لێده گرێ���ت، چۆن ش���و به ب���رای خۆت ده كه یت؟". به مه ش ته ونی ئه و چیرۆكه هه ڵوه ش���ایه وه كه ماوه ی چه ند ساڵێك ش���یالن و ئارام خه ون���ی ره نگاوره نگیان په یوه ندیه كه یان هه ڵده چن���ی و له س���ه ر له ئه وینداریه وه هاته وه س���ه ر خوش���ك و

برایه تی .

تێبین���ی ناوه كان���ی ئ���ارام و ش���یالن خوازراون

شیرخواردن، دو خۆشه ویست ده كاته وه خوشك و برا

یه كێكیان ئه وه یه كه شیر پیرۆزه له نێوان دایك و منداڵ و ده بێت

رێز له و پیرۆزییه بگیرێت، دوه میشیان

په یوه ندیه كۆمه اڵیه تیه كه یه

هیچ كاتێك ئه و حاڵه ته زیانی

بۆ ئه و دو كه سه نیه كه

شیریان پێكه وه خواردوه و ته نانه ت

بۆ دوارۆژی منداڵه كانیشیان

سۆماو سۆنیا له کاتی کارکردن له دوکانه که یاندا فۆتۆ: ئاوێنه

داوا له و ئافره تانه ده كه م كه ده خوازن هه نگاوی له و شێوه یه بنێن، نه ترسن

ئا:‌ئاوێنه‌

"ئیبراهیم���ی‌‌عه‌لی���زاده‌"‌ك���ه‌‌ته‌مه‌نێكی‌‌كاری‌‌ بی���ر‌و‌ له‌گ���ه‌ڵ‌‌ كۆمه‌ڵ���ه‌‌و‌ له‌ن���او‌چه‌پ‌و‌كۆمۆنیس���تیدا‌به‌س���ه‌ربردوه‌،‌له‌م‌"ره‌گێكی‌‌ ده‌ڵێ���ت‌ ئاوێنه‌دا‌ گفتوگۆی���ه‌ی‌‌چه‌پبون‌له‌په‌كه‌كه‌و‌یه‌كێتی‌‌و‌گۆڕانیش���دا‌

به‌دیناكرێت".

په‌كه‌كه‌‌و‌پاشه‌كشێ‌ئاوێنه‌:‌ئێس���تا‌له‌كوردس���تانی‌‌گه‌وره‌دا‌چه‌ندین‌حی���زب‌و‌رێكخراوی‌‌جیاجیا‌هه‌ن،‌به‌ب���ڕوای‌‌تۆ‌له‌نێ���و‌ئه‌م‌هه‌م���و‌حیزب‌و‌رێكخراوان���ه‌دا،‌هێزێكی‌وا‌هه‌ی���ه‌‌بخرێته‌‌

خانه‌ی‌چه‌په‌وه‌؟ئێران‌ له‌كوردستانی‌ عه‌لیزاده‌:‌ ئیبراهیم‌كۆمه‌ڵه‌‌ئه‌و‌ده‌وره‌ی‌هه‌یه‌،‌له‌ش���وێنه‌كانی‌دیكه‌ی‌كوردس���تان‌رێكخراوی‌چه‌پ‌هه‌ن،‌ب���ه‌اڵم‌ئه‌گ���ه‌ر‌مه‌به‌س���ت‌هێزێكی‌چه‌پی‌

رادیكاڵی‌كاریگه‌ر‌بێ،‌بونی‌نییه‌.له‌مه‌وبه‌ر‌ ئاوێنه‌:‌"پ.ك.ك"‌س���ااڵنێك‌خۆی‌به‌بزوتنه‌وه‌یه‌كی‌‌چه‌پ‌ده‌ناساند.‌ئایا‌ئێستا‌ده‌كرێ‌ئه‌و‌پێناسه‌یه‌ی‌بۆ‌بكه‌ین؟ئیبراهیم‌عه‌لیزاده‌:‌"پ.ك.ك"‌له‌رابوردوی‌دوردا‌هه‌رچ���ی‌بوبێ���ت،‌ئێس���تا‌له‌روی‌پرۆگرامی‌سیاسی‌و‌له‌روی‌ئامانجێكه‌وه‌‌كه‌‌بۆ‌خۆی‌دیاریك���ردوه‌،‌وه‌كو‌رێكخراوێكی‌ناسیۆنالیست‌پێناس���ه‌‌ده‌كرێت.‌هه‌ڵبه‌ت‌الموایه‌‌وه‌ك���و‌رێكخراوێك���ی‌نه‌ته‌وه‌ییش‌له‌س���ه‌ر‌ئامانجه‌‌دیاریكراوه‌كانی‌پێش���وی‌خ���ۆی‌پێداگری‌ن���اكات‌و‌له‌م‌روه‌ش���ه‌وه‌‌

پاشه‌كشه‌ی‌كردوه‌.ئاوێنه‌:‌ئه‌م‌پاشه‌كشه‌یه‌‌بۆچی‌؟‌بۆچی‌ده‌س���تیپێكردو‌ له‌چه‌پ���ه‌وه‌‌ "پ.ك.ك"‌ئه‌مڕۆكه‌‌ئاراسته‌یه‌كی‌دیكه‌‌ده‌گرێته‌به‌ر؟

عه‌لیزاده‌:‌چه‌پب���ون‌و‌چه‌پ‌ ئیبراهی���م‌مان���ه‌وه‌‌ب���ه‌ر‌له‌هه‌ر‌ش���تێك‌پێویس���تی‌به‌پێگ���ه‌ی‌كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌له‌ن���او‌چین���ی‌كرێ���كاردا‌هه‌ی���ه‌.‌"پ.ك.ك"‌ئه‌گه‌رچ���ی‌ناوی‌كرێكارانی‌كوردس���تانی‌به‌سه‌ره‌وه‌بو‌هه‌رگی���ز‌ئاوڕێكی‌له‌خه‌باتی‌س���ه‌ربه‌خۆی‌كرێ���كاران‌نه‌دایه‌وه‌.‌جگه‌‌له‌وه‌‌"پ.ك.ك"‌ئه‌گه‌رچ���ی‌به‌ه���ۆی‌بارودۆخ���ی‌توركیا‌و‌س���ته‌مكاری‌بێس���نوری‌ده‌وڵه‌تی‌توركیا‌بوه‌‌به‌رێكخراوێك���ی‌به‌هێزی‌جه‌ماوه‌ریی،‌له‌هیچ���كام‌له‌قۆناغه‌كانی‌ژیانی‌سیاس���ی‌خۆی���دا‌وه‌اڵم���ده‌ره‌وه‌ی‌پێویس���تیه‌كانی‌زه‌مانه‌ی‌خ���ۆی‌نه‌بوه‌.‌هه‌ربۆیه‌‌ئه‌گه‌ریش‌خۆی‌به‌چه‌پ‌ناس���اندبێ،‌وه‌كو‌رێكخراوی‌"پ.ك.ك"‌ نه‌ك���ردوه‌.‌ عه‌مه‌ل���ی‌ چ���ه‌پ‌پێكهاتنی���دا،‌ س���ه‌ره‌تای‌ له‌س���اڵه‌كانی‌پێوه‌ندیه‌ك���ی‌توندوتۆڵ���ی‌له‌گ���ه‌ڵ‌هێزه‌‌چه‌په‌كانی‌توركی���او‌ته‌نانه‌ت‌ناوچه‌كه‌ش‌ب���و.‌به‌اڵم‌ئ���ه‌و‌هێزه‌‌كه‌‌له‌و‌ش���وێنه‌وه‌‌ده‌س���تپێده‌كات،‌ده‌گات‌به‌وه‌‌كه‌‌ده‌بینین‌س���اڵی‌رابردو‌له‌كاتێكدا‌كه‌‌حه‌ره‌كه‌یه‌كی‌جه‌ماوه‌ری���ی‌به‌هێز‌له‌س���تانبوڵ‌و‌ش���اره‌‌گه‌وره‌كانی‌توركیا‌ده‌كه‌وێته‌ڕێ،‌"پ.ك.ك"‌به‌ش���داری‌تێدا‌ناكات.‌ئه‌مه‌‌له‌حاڵێكدایه‌‌كه‌‌ئێوه‌‌ده‌زانن‌"پ.ك.ك"‌سااڵنی‌رابردو‌ده‌یتوانی‌به‌ته‌نه���ا‌حه‌ره‌كه‌ی‌جه‌ماوه‌ریی‌گه‌وره‌‌له‌ستانبوڵ‌و‌ش���اره‌‌توركنشینه‌كان‌بخات���ه‌ڕێ‌و‌هاوئاهه‌نگی‌بكات‌له‌گه‌ڵ‌هێزه‌‌"پ.ك.ك"‌ به‌مج���ۆره‌‌ توركیا.‌ چه‌په‌كانی‌خۆی‌له‌هاوپش���تی‌و‌هاوكاری‌ره‌وتی‌چه‌پ‌بۆچونه‌ی‌ ئ���ه‌م‌ بێبه‌ش���كرد.‌ له‌توركی���ا‌به‌رانبه‌ر‌به‌هێزه‌كان���ی‌پارچه‌كانی‌دیكه‌ی‌ب���ه‌م‌ش���ێوه‌یه‌‌بو.‌ كوردس���تانیش‌هه‌ر‌هه‌ڵبه‌ت‌ئه‌و‌هه‌ڵوێسته‌‌ئینفیعالیه‌‌به‌رانبه‌ر‌به‌حه‌ره‌ك���ه‌ی‌جه‌ماوه‌ری���ی‌س���اڵی‌پار،‌كوردستانیش���ی‌گرته‌وه‌.‌له‌ده‌وره‌یه‌كدا‌كه‌‌پرۆسه‌ی‌ئاش���تی‌له‌گه‌ڵ‌ده‌وڵه‌تی‌توركیا‌له‌ئاراداب���و،‌"پ.ك.ك"‌له‌جیات���ی‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌زه‌ختی‌جه‌ماوه‌ر‌له‌ش���اره‌‌گه‌وره‌كانی‌كوردس���تان‌به‌كاربێنێ‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌ده‌وڵه‌تی‌توركیا‌ناچار‌ب���كات‌به‌ڵێنه‌كانی‌جێبه‌جێ‌بكات،‌له‌و‌س���اڵه‌دا‌كوردس���تانی‌توركیا‌

له‌هه‌میشه‌‌بێده‌نگتربو.ئاوێنه‌:‌هه‌س���تناكه‌ی‌ئه‌م‌گه‌ڕانه‌وه‌یه‌ی‌ریالی���زم،‌ ب���ۆ‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی���ه‌‌ "پ.ك.ك"‌ك���ه‌‌به‌هۆی‌‌ناس���ینی‌كلتورو‌ئ���ه‌و‌ژیانه‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی���ه‌ی‌خه‌ڵك���ی‌تێی���دا‌ده‌ژین،‌سیاسه‌تێكی‌‌واقیعبینانه‌‌په‌یڕه‌و‌ده‌كات؟

ئیبراهی���م‌عه‌لیزاده‌:‌ك���رده‌وه‌‌پێوانه‌ی‌حه‌قیقه‌ت���ه‌.‌ئای���ا‌"پ.ك.ك"‌له‌ئاكام���ی‌ره‌چاوكردن���ی‌ئ���ه‌و‌ج���ۆره‌‌سیاس���ه‌تانه‌‌به‌هێزتر‌بوه‌‌یان‌الوازتر؟‌به‌بڕوای‌من‌ئه‌م‌جۆره‌‌هه‌ڵوێس���ت‌و‌سیاسه‌ته‌‌"پ.ك.ك"ی‌

الوازكردوه‌."پ.ك.ك"‌ ت���ۆ‌ به‌ب���ڕوای‌ ئاوێن���ه‌:‌

نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‌بۆ‌واقیعیه‌ت؟ئیبراهی���م‌عه‌لی���زاده‌:‌نه‌گه‌ڕاوه‌ته‌وه‌‌بۆ‌واقیعیه‌ت،‌به‌ڵكو‌ته‌سلیمی‌دواكه‌وتوییه‌كانی‌رو‌له‌له‌ناوچونی‌كۆمه‌ڵگا‌بوه‌.‌ته‌س���لیمی‌ئه‌و‌دواكه‌وتوییانه‌ی‌كه‌‌هێزێكی‌پێش���ڕه‌و‌نه‌ك‌هه‌ر‌نابێ‌سه‌ریان‌بۆ‌دانه‌وێنێ،‌به‌ڵكو‌بیانگۆڕێت.‌"پ.ك.ك"‌ده‌وری‌ پێویس���ته‌‌

پێشڕه‌وایه‌تی‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌نابینێت.

یه‌كێتی‌‌و‌قاسملوكوردستان‌ نیش���تمانی‌ یه‌كێتی‌ ئاوێنه‌:‌یه‌كێك‌له‌و‌هێزانه‌‌بو‌كه‌‌پێش���تر‌به‌شێك‌له‌پێكهاته‌ك���ه‌ی‌چه‌پ‌ب���و.‌ئایا‌تۆ‌ره‌وتی‌چ���ه‌پ‌له‌یه‌كێت���ی‌نیش���تمانی‌ئه‌م���ڕۆدا‌

به‌دیده‌كه‌یت؟ئیبراهیم‌عه‌لیزاده‌:‌یه‌كێتی‌نیش���تمانی‌كوردس���تان‌هه‌ر‌رابردویه‌كیش���ی‌بوبێت،‌ئه‌مڕۆكه‌‌له‌باشترین‌حاڵه‌تدا‌وه‌كو‌هێزێكی‌ده‌كرێت.‌ پێناس���ه‌‌ دیموكرات‌ سۆس���یال‌دیموكراته‌كانی‌ هێ���زه‌‌سۆس���یال‌ ئێم���ه‌‌جیهانی‌به‌گشتی‌به‌یه‌كێتی‌نیشتمانیشه‌وه‌‌له‌چوارچێوه‌ی‌چه‌پ���دا‌نابینین.‌به‌رنامه‌ی‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌هێزه‌‌سۆسیال‌دیموكراته‌كانی‌ئه‌وتۆی‌ جیاوازیه‌ك���ی‌ ئه‌م���ڕۆ‌ جیه���ان،‌له‌گه‌ڵ‌هێزه‌كان���ی‌نه‌یاری‌دوێكه‌یان‌نییه‌و‌جاری‌واش‌هه‌یه‌‌له‌وانیش‌راس���تترن.‌بۆ‌نمونه‌‌ئێس���تا‌جیاوازیه‌كی‌به‌رچاو‌له‌نێوان‌به‌رنام���ه‌ی‌پارت���ی‌و‌یه‌كێتی���دا‌نابین���ی.‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌ به‌رنامه‌ی‌ له‌نێوان‌ جیاوازیه‌ك‌یه‌كێتی‌و‌گۆڕاندا‌نابینی.‌ئه‌وه‌نده‌‌نه‌بێ‌كه‌‌گۆڕان‌ده‌ڵێت‌كه‌‌ئه‌گه‌ر‌هاتینه‌‌ده‌س���ه‌اڵت‌گه‌نده‌ڵ‌نابین.‌ئه‌وه‌ش‌جیاوازی‌سیاسی‌و‌

كۆمه‌اڵیه‌تی‌نییه‌.‌ئاوێنه‌:‌یه‌كێتی‌له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‌گرنگیه‌كی‌

زۆری‌به‌ئه‌ده‌بیاتی‌چه‌پ‌نه‌داوه‌؟ئیبراهی���م‌عه‌لی���زاده‌:‌ئ���ه‌وه‌‌پێوه‌ندی‌پێش���مه‌رگانه‌یان‌ خه‌بات���ی‌ ب���ه‌ده‌وره‌ی‌بوه‌.‌ئێس���تا‌ئه‌و‌ئه‌ده‌بیاته‌‌به‌كارناهێنن‌و‌گۆڕاوه‌و‌ رێكخراوه‌ییه‌كه‌ش���یان‌ پێكهاته‌ی‌یه‌كێتی‌ نه‌م���اوه‌و‌ ره‌نج���ده‌ران‌ كۆمه‌ڵه‌ی‌له‌بۆچونه‌كانی‌چه‌پی‌رابردو‌پاشه‌كش���ه‌ی‌

كردوه‌.ئاوێنه‌:‌ئه‌م‌پاشه‌كش���ه‌یه‌‌بۆچی‌‌رویدا‌و‌به‌بڕوای‌تۆ‌له‌چ‌س���اته‌وه‌ختێكه‌وه‌‌یه‌كێتی‌

ئه‌و‌پاشه‌كشه‌یه‌‌ده‌كات؟ئیبراهی���م‌عه‌لیزاده‌:‌ئه‌م‌پاشه‌كش���ه‌یه‌‌ده‌ك���را،‌ ورده‌ورده‌‌ له‌راب���ردودا،‌ ئه‌گ���ه‌ر‌له‌وكات���ه‌وه‌‌كه‌‌یه‌كێتی‌ده‌بێ‌به‌به‌ش���ێك‌كوردس���تان‌ هه‌رێم���ی‌ له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ره‌وتێك���ی‌خێرات���رو‌قه‌تعیت���ر‌به‌خۆیه‌وه‌‌ده‌گرێ���ت.‌چه‌پمان���ه‌وه‌‌له‌ده‌وره‌یه‌كدا‌كه‌‌له‌ده‌س���ه‌اڵتدابو،‌به‌واتای‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌پشت‌بزوتنه‌وه‌‌ كۆمه‌ڵ���گاو‌ رادیكاڵی‌ به‌هێ���زی‌كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كانی‌پێشڕه‌و‌ببه‌ستێ.‌ئه‌مه‌ش‌له‌گه‌ڵ‌مه‌نتیقی‌پاراستنی‌ده‌سه‌اڵت‌به‌هه‌ر‌

قیمه‌تێك‌نایه‌ته‌وه‌.ئاوێنه‌:‌قسه‌یه‌ك‌هه‌یه‌‌كه‌‌ده‌ڵێت‌قاسملو‌ده‌وری‌هه‌بوه‌‌له‌وه‌دا‌كه‌‌مام‌جه‌الل‌به‌ره‌و‌

سۆسیال‌دیموكرات‌هه‌نگاو‌بنێت؟ئیبراهیم‌عه‌لی���زاده‌:‌به‌بڕوای‌من‌دكتۆر‌قاس���ملو‌كاریگه‌ریه‌كی‌فیكری‌له‌سه‌ر‌مام‌ج���ه‌الل‌نه‌بو.‌له‌س���ه‌ر‌یه‌كێتی‌و‌له‌س���ه‌ر‌م���ام‌جه‌اللیش‌كاریگ���ه‌ری‌فیكری‌نه‌بوه‌.‌به‌جۆرێك‌كه‌‌بڵێین‌ئه‌وانی‌به‌ره‌و‌سۆسیال‌دیموكراس���ی‌راكێش���ابێت.‌دكتۆر‌قاسملو‌چونكه‌‌خۆی‌له‌ناو‌سۆسیال‌دیموكراته‌كانی‌ئه‌وروپ���ادا،‌به‌تایبه‌ت���ی‌دوای‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌دژایه‌تی‌له‌گه‌ڵ‌هێرش���ی‌سۆڤیه‌ت‌بۆ‌سه‌ر‌چێكوسلواكی‌كردو‌ئه‌و‌واڵته‌ی‌به‌جێهێشت،‌كه‌س���ایه‌تیه‌كی‌ناس���راو‌بو،‌له‌م‌بابه‌ته‌وه‌‌كارئاس���انی‌دیپلۆماتیكی‌ب���ۆ‌مام‌جه‌الل‌ده‌كرد.‌به‌هۆی‌ئه‌و‌پێوه‌ندیانه‌وه‌‌كه‌‌هه‌یبو‌به‌ئه‌م‌و‌ئه‌وی‌ده‌ناساندن.‌راسته‌‌كه‌‌حیزبی‌

له‌بزوتنه‌وی‌ به‌ش���داری‌ به‌هۆی‌ دیموكرات‌خه‌ڵكی‌كورددا،‌پێوه‌ن���دی‌نزیكی‌له‌گه‌ڵ‌‌ئه‌نته‌رناسیونالی‌سوسیالیست‌هه‌بو،‌به‌اڵم‌قاسملو‌نه‌ك‌هه‌ر‌ده‌وری‌كاریگه‌ری‌فیكری‌له‌س���ه‌ر‌مام‌جه‌الل‌بۆ‌نزیكبونه‌وه‌‌له‌بیری‌سۆسیال‌دیموكراتیك‌نه‌بو،‌به‌ڵكو‌خۆیشی‌وه‌ك���و‌بیروبۆچ���ون‌لێیدوركه‌وتبۆوه‌.‌مام‌جه‌الل‌له‌ڕوی‌نه‌ریتی‌سیاس���ی‌و‌ته‌نانه‌ت‌ئه‌خالقیش���ه‌وه‌،‌وه‌كو‌شه‌خس���ی‌خۆی‌تا‌راده‌یه‌ك���ی‌زۆر‌له‌ژێر‌كاریگه‌ری‌ماویس���م‌دا‌ب���و،‌ئه‌و‌كاریگه‌ری���ه‌ی‌له‌گه‌ڵ‌‌خۆی‌تا‌

ئیستاش‌هێناوه‌.

یه‌كێتی‌‌و‌ملمالنێكانی‌‌ئێستای له‌رابردودا،‌"ی.ن.ك"‌ ئێس���تاو‌ ئاوێنه‌:‌حیزبێكی‌پڕ‌له‌ملمالنێ‌‌بوه‌.‌به‌تایبه‌ت‌گه‌ر‌له‌م‌ساته‌وه‌خته‌دا‌سه‌یری‌بكه‌ین،‌پێتوایه‌‌

فیكری‌ هۆكارێك���ی‌ ملمالنێیه‌ی���ان‌ ئ���ه‌م‌له‌پشته‌وه‌یه‌‌یان‌كێشه‌كان‌شه‌خسین؟

ئیبراهی���م‌عه‌لیزاده‌:‌یه‌كێك‌له‌گرفته‌كان‌ئه‌وه‌ی���ه‌‌كه‌‌هیچ���كام‌ل���ه‌و‌كوتالنه‌ی‌ناو‌باس���یان‌ له‌میدیاكان���دا‌ ك���ه‌‌ "ی.ن.ك"‌لێده‌ك���رێ،‌خاوه‌نی‌پالتفۆرمی‌سیاس���ی‌ش���ه‌فاف‌و‌رون‌نی���ن‌تا‌بتوانین‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌و‌ئه‌ساس���ه‌‌بیانناس���ین.‌به‌رنامه‌یه‌كی‌جیاواز،‌ستراتیژێكی‌جیاواز،‌یان‌ته‌نانه‌ت‌ش���ێوه‌كارێكی‌جیاواز‌كه‌‌ئه‌میان‌له‌ئه‌ویان‌جیاكاته‌وه‌،‌باس���ی‌لێناك���رێ.‌ژماره‌یه‌ك‌له‌ئه‌ندامانی‌ریزه‌كانی‌یه‌كێتی‌كه‌‌به‌س���ه‌ر‌كوتله‌كاندا‌دابه‌ش‌بون،‌له‌روی‌خۆشه‌ویستی‌شه‌خس���ی،‌بیره‌وه‌ری‌و‌پێشینه‌ی‌مێژویی‌ئه‌م‌یا‌ئه‌و‌به‌رپرس،‌یان‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌له‌پشت‌س���ه‌ری‌ئه‌م‌و‌ئ���ه‌و‌ده‌گوت���رێ،‌ئینتخابی‌خۆی���ان‌ده‌ك���ه‌ن‌و‌ژماره‌یه‌ك���ی‌زۆرتریش‌بێهه‌ڵوێس���ت‌ده‌مێننه‌وه‌.‌ئه‌مه‌‌رواڵه‌تێكی‌ناسیاسی‌به‌كێش���ه‌كان‌داوه‌و‌رێگه‌ی‌داوه‌‌به‌وه‌ی‌كه‌‌چاوراو‌به‌س���ه‌ر‌واقیعیه‌ته‌كاندا‌حاكم‌بێت.‌یه‌كێتی‌نیشتمانی‌رێكخراوێكی‌ئیعتی���ادی‌نییه‌،‌به‌ش���ێك‌له‌ده‌س���ه‌اڵت‌و‌له‌مێژوی‌ئ���ه‌و‌واڵته‌ی���ه‌.‌هه‌ربۆیه‌‌له‌وه‌ها‌رێكخراوێكدا،‌چونكه‌‌كێش���ه‌كان‌به‌واقیعی‌هه‌ن‌ئه‌گه‌ر‌خۆیان‌به‌شه‌فافی‌ده‌رینه‌خه‌ن‌و‌نه‌كه‌ن،‌ باس���ی‌ خۆی���ان‌ جیاوازیه‌كان���ی‌خۆی‌ بیركردنه‌وه‌ی‌ له‌كۆتایی���دا‌ كۆمه‌ڵگا‌

له‌جێگه‌ی‌واقیعیه‌ت‌داده‌نێت.ئاوێنه‌:‌كه‌واته‌‌ئه‌و‌ملمالنێیانه‌‌له‌كوێوه‌‌

سه‌رچاوه‌‌ده‌گرن؟ئیبراهی���م‌عه‌لیزاده‌:‌به‌ه���ۆی‌كه‌مبونی‌مه‌علومات‌له‌مباره‌وه‌‌هه‌ڵسه‌نگاندن‌ئاسان‌نیی���ه‌.‌ئاماژه‌‌به‌دو‌فاكت���ۆر‌له‌وانه‌یه‌‌له‌م‌بابه‌ته‌وه‌‌یارمه‌تی���ده‌ر‌بێت.‌یه‌كه‌م‌ئه‌وه‌ی‌

كه‌‌یه‌كێتی‌نیش���تمانی‌هه‌ر‌له‌س���ه‌ره‌تای‌پێكهاتنیه‌وه‌‌خه‌س���ڵه‌تێكی‌نیمچه‌‌به‌ره‌یی‌هه‌ب���وه‌و‌بونی‌مینب���ه‌ری‌جی���اواز‌تێیدا‌به‌ره‌سمی‌ناسراوه‌.‌كه‌وایه‌‌ئاساییه‌‌ئه‌گه‌ر‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌و‌رێچكه‌‌جیاوازی‌سیاس���یش‌له‌ناوی���دا‌به‌دیبك���رێ‌و‌س���ه‌ره‌نجام‌ئ���ه‌و‌سیاس���ی‌ له‌پالتفۆرمی‌ خۆیان‌ جیاوازیانه‌‌جیاوازیش���دا‌ببیننه‌وه‌.‌مه‌به‌س���ت‌ئه‌وه‌یه‌‌جی���اوازی‌ئه‌م‌و‌ئ���ه‌و‌ده‌توانێ‌پاس���اوی‌رێكخراوه‌ی���ی‌هه‌ب���ێ.‌فاكت���ۆری‌دوهه‌م،‌له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌ یه‌كێتی���ه‌‌ شكس���تهێنانی‌ئه‌خیردا.‌لێكۆڵینه‌وه‌‌له‌س���ه‌ر‌هۆكاره‌كانی‌ئه‌و‌شكسته‌و‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌هه‌ر‌الیه‌نه‌ی‌چه‌نده‌‌ته‌قانده‌وه‌،‌ كێش���ه‌كانی‌ لێیبه‌رپرس���یاره‌‌یه‌كێت���ی‌نیش���تمانی‌ل���ه‌م‌هه‌ڵبژاردنه‌دا،‌س���تراتیژێكی‌رونی‌نه‌بو.‌بۆ‌نمونه‌‌كاتێك‌یه‌كێت���ی‌بڕی���ارده‌دات‌ك���ه‌‌له‌هه‌ڵبژاردندا‌به‌لیستی‌جیاواز‌به‌ش���داری‌بكات،‌مانای‌ئه‌وه‌ی���ه‌‌كه‌‌ده‌بێ‌له‌هه‌ڵمه‌تی‌هه‌ڵبژاردندا،‌جیاوازیه‌كانی‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌م‌الیه‌ن‌و‌ئه‌و‌الیه‌ن‌باس‌بكات.‌ئێمه‌‌له‌كه‌مپه‌ینی‌هه‌ڵبژاردنی‌جیاوازیه‌كان���ی‌ نه‌مانزان���ی‌ یه‌كێتی���دا،‌سیاسی‌و‌ تاكتیكی‌ س���تراتیژو‌ له‌به‌رنامه‌و‌له‌حوكمڕانیدا،‌له‌گه‌ڵ‌پارتی‌و‌ته‌نانه‌ت‌له‌گه‌ڵ‌گۆڕانی���ش‌چییه‌؟‌كۆمه‌ڵگای‌كوردس���تان‌پرس���یاری‌ كێش���ه‌و‌ گه‌لێك‌ له‌به‌رانب���ه‌ر‌واقیعیدای���ه‌،‌كه‌‌وه‌اڵمی‌ئه‌م‌پرس���یارانه‌‌ده‌توانێ‌جیاوازیه‌كان‌ده‌ربخات:‌بۆ‌نمونه‌‌ناڕه‌زایه‌تی‌خه‌ڵك‌و‌ به‌كێشه‌ی‌ وه‌اڵمدانه‌وه‌‌كه‌مبونی‌خزمه‌تگوزاری‌گش���تی،‌گه‌نده‌ڵی‌دارایی‌و‌ئی���داری‌و‌ه���ۆكاری‌قوڵبونه‌وه‌ی‌سه‌رسوڕهێنه‌ری‌كه‌لێنی‌چینایه‌تی،‌یاسای‌كارو‌كێشه‌ی‌كرێكارانی‌كۆچبه‌ر،‌مه‌سه‌له‌ی‌دیموكراس���ی‌له‌كوردس���تان،‌ئابوری‌ئه‌و‌واڵته‌‌به‌گش���تی‌و‌ئابوری‌پیشه‌سازی‌نه‌وت‌ده‌وڵه‌تی‌ له‌گ���ه‌ڵ‌ پێوه‌ندی‌ به‌تایبه‌ت���ی،‌مه‌رك���ه‌زی‌و‌گیروگرفته‌كان���ی،‌ته‌ناقوزاتی‌وه‌زعی‌واقیعی‌له‌گه‌ڵ‌یاساكانی‌فیدراڵیزم،‌سیاس���ه‌ت‌ داب���ڕاوه‌كان،‌ ناوچه‌‌ پرس���ی‌به‌رانبه‌ر‌به‌ده‌وڵه‌تانی‌ئیقلیمی،‌سیاس���ه‌ت‌به‌رانب���ه‌ر‌به‌بزوتنه‌وه‌ی‌كورد‌له‌پارچه‌كانی‌دیكه‌ی‌كوردس���تان،‌كێشه‌كانی‌رۆژهه‌اڵتی‌ناوه‌ڕاست‌به‌گش���تی‌كه‌‌كار‌ده‌كه‌نه‌‌سه‌ر‌هه‌رێمی‌كوردستان‌و‌پریشكی‌ئاوریان‌له‌م‌ناوچه‌یه‌ش‌نزیكبۆت���ه‌وه‌؛‌ئه‌مانه‌‌هه‌مویان‌مه‌س���ه‌له‌ی‌واقیعین‌كه‌‌جی���اوازی‌بۆچون‌له‌س���ه‌ریان‌له‌نێوان‌هێزه‌‌سیاس���یه‌كاندا،‌به‌تایبه‌ت���ی‌له‌نێوان‌یه‌كێت���ی‌و‌ئه‌وانیتردا‌له‌وانه‌‌ لێوه‌ناكرێ���ت.‌هیچ���كام‌ باس���یان‌هه‌ڵبژاردن.‌ كه‌مپه‌ین���ی‌ به‌ناوه‌ڕۆكی‌ نابن‌كاتێ���ك‌ئه‌مانه‌‌مه‌علوم‌نین‌و‌شكس���تیش‌به‌سه‌ردا‌دێت،‌ئه‌وجار‌كێشه‌‌شه‌خسیه‌كان‌زه‌قده‌بن���ه‌وه‌.‌دی���اره‌‌ئیختیالف‌له‌س���ه‌ر‌رێكخراوه‌ی���ی‌و‌ ته‌كنیك���ی‌و‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌شێوه‌كار‌له‌ناو‌حیزبگه‌لێكی‌وه‌كو‌یه‌كێتی‌نیش���تمانیدا،‌به‌رده‌وام‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌بۆچی‌وای‌لێدێ‌ك���ه‌‌حیزبێك‌ده‌بات���ه‌‌به‌رده‌م‌ئه‌زم���ه‌ی‌له‌و‌چه‌ش���نه‌وه‌؟‌به‌ب���ڕوای‌من‌ناكامی‌سیاسیه‌وه‌یه‌.‌ ئه‌ساس���ه‌ن‌به‌هۆی‌كۆمه‌ڵگایه‌كی‌ له‌گه‌ڵ‌ نیش���تمانی‌ یه‌كێتی‌سیاس���ی‌زیندو‌ب���ه‌ره‌و‌ڕوه‌،‌پێویس���ته‌‌به‌رنامه‌و‌پرۆژه‌ی‌سیاس���ی‌جیاوازی‌خۆی‌به‌شه‌فافی‌بخاته‌‌به‌رده‌ست‌و‌به‌به‌رده‌وامیش‌

ئه‌و‌كاره‌‌بكات.كوردستان‌ نیش���تمانی‌ یه‌كێتی‌ ئاوێنه‌:‌له‌م‌بارودۆخه‌ی‌‌ئێس���تایدا‌چۆن‌پێناس���ه‌‌

ده‌كه‌ی؟ئیبراهیم‌عه‌لیزاده‌:‌له‌بارودۆخی‌ئێستادا،‌به‌ه���ۆی‌ئه‌و‌هاوس���ه‌نگی‌سیاس���یه‌ی‌كه‌‌یه‌كێتی‌ الوازبونی‌ پێكهاتوه‌‌ له‌كوردستاندا‌نیشتمانی‌له‌و‌هاوسه‌نگیه‌دا‌زیانبه‌خشه‌.

ئاوێنه‌:‌به‌پێی‌‌هه‌مو‌ئه‌وانه‌ی‌‌كه‌‌باستكرد‌پێتوانیه‌‌یه‌كێتی‌له‌قه‌یراندا‌ده‌ژی؟

ئیبراهی���م‌عه‌لی���زاده‌:‌بێگومان‌یه‌كێتی‌نیشتمانی‌له‌ئه‌زمه‌دایه‌،‌به‌اڵم‌به‌هۆی‌ئه‌وه‌ی‌ك���ه‌‌مێژویه‌كی‌دورودرێ���ژی‌له‌موقاوه‌مه‌ت‌به‌دیكتاتۆری‌به‌عسدا‌هه‌یه‌،‌به‌هۆی‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌مێ���ژوی‌ئ���ه‌و‌حیزبه‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌مێژوی‌خوێناوی‌و‌پڕ‌له‌هه‌ڵس���وكه‌وتی‌میلله‌تێك‌تێكه‌ڵبوه‌،‌ئ���ه‌و‌زه‌رفیه‌ته‌ی‌هه‌یه‌‌كه‌‌له‌م‌

ئه‌زمه‌یه‌‌ده‌ربازبێت.ئاوێن���ه‌:‌پێتوای���ه‌‌ئه‌و‌مێ���ژوه‌‌فریای‌

ده‌كه‌وێ؟ئیبراهیم‌عه‌لی���زاده‌:‌تا‌ماوه‌یه‌ك‌به‌ڵێ،‌

به‌اڵم‌نه‌ك‌بۆ‌هه‌میشه‌.ئاوێن���ه‌:‌وات���ه‌‌یه‌كێت���ی‌ده‌توانێ‌له‌و‌

قه‌یرانانه‌‌ده‌ربازبێت؟ئیبراهی���م‌عه‌لیزاده‌:‌رێ���گای‌ده‌ربازبون‌

هه‌یه‌.ئاوێنه‌:‌كامه‌یه‌؟

ئیبراهیم‌عه‌لیزاده‌:‌كێشه‌كان‌به‌شێوه‌ی‌سیاسی‌و‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌ساس���ی‌وه‌اڵمدانه‌وه‌‌به‌گرینگترین‌پرس���یارگه‌لێك‌كه‌‌له‌به‌رده‌م‌كۆمه‌ڵگادان‌به‌ش���ه‌فافی‌خۆیان‌ده‌رخه‌ن.‌چونك���ه‌‌ه���ه‌ر‌وه‌كو‌وت���م‌یه‌كێت���ی‌هه‌ر‌له‌س���ه‌ره‌تاوه‌‌ئه‌وه‌ی‌به‌ره‌سمی‌ناسیوه‌‌كه‌‌رێكخراوێكی‌فره‌‌مینبه‌ره‌،‌كه‌وایه‌‌ده‌توانێ‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌كێش���انه‌‌هه‌ڵب���كات‌و‌ته‌نانه‌ت‌ملمالنێ‌له‌س���ه‌ریان‌له‌خاڵی‌الوازه‌وه‌‌بكات‌به‌خاڵی‌به‌هێز‌بۆ‌خۆی.‌یه‌كێتی‌نیشتمانی‌دیاریكراوه‌،‌ حیزبێك���ی‌ كه‌‌ له‌هه‌مانكاتدا،‌رێكخراوێكی‌جه‌ماوه‌ریش���ه‌،‌بۆ‌ش���كڵدان‌له‌كێشه‌كانیش���دا،‌ واقیعی‌ به‌هاوس���ه‌نگی‌بێنه‌كایه‌وه‌.‌هه‌ڵبه‌ت‌ پێویس���ته‌‌جه‌ماوه‌ر‌م���ه‌رج‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌هه‌مو‌الی���ه‌ك‌پابه‌ندی‌پێڕه‌وی‌ناوخ���ۆی‌ملمالنێكان‌بن.‌پێڕه‌وی‌ناوخۆ‌به‌ڵگه‌نامه‌یه‌ك‌نییه‌‌بۆ‌رازاندنه‌وه‌ی‌ئام���رازی‌ به‌ڵك���و‌ حی���زب،‌ رواڵه‌ت���ی‌رێكخستنی‌ئه‌و‌ملمالنێیه‌شه‌.‌بۆچی‌ده‌بێ‌هاتنه‌خواره‌وه‌ی‌به‌رپرس���ێك‌له‌ده‌سه‌اڵت،‌ك���ه‌‌هه‌ڵه‌ی‌ئاش���كرای‌كردب���ێ،‌ئه‌وه‌نده‌‌پرۆس���ه‌یه‌كی‌پ���رژان‌و‌ئازاربێ���ت؟‌بۆچی‌ده‌بێ‌كه‌س���انێك‌به‌رپرس���یارێتی‌خۆیان‌له‌م‌یان‌له‌و‌هه‌ڵه‌ی‌سیاسی‌و‌رێكخراوه‌یی‌نه‌س���ه‌لمێنن؟‌پێویس���ته‌‌پابه‌ند‌به‌ده‌نگی‌

جه‌م���اوه‌ری‌حیزبه‌كه‌یان‌ب���ن،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌ئه‌گه‌ر‌پێویس���ت‌ب���و‌به‌بێ‌س���ڵكردنه‌وه‌‌

كورسی‌ده‌سه‌اڵت‌به‌جێبێڵن.

گۆڕان‌له‌نێوان‌دو‌به‌رداشدایه‌ئاوێنه‌:‌ئێس���تا‌له‌هه‌رێمی‌كوردس���تان‌ده‌بینین‌ك���ه‌‌بزوتنه‌وه‌ی‌گ���ۆڕان‌یه‌كێكه‌‌له‌هێزه‌‌كاریگه‌ره‌كان‌و‌به‌پێی‌ئه‌نجامه‌كانی‌دواهه‌ڵبژاردنیش‌ب���راوه‌ی‌دوهه‌م‌بوه‌،‌تۆ‌كه‌‌سه‌یری‌گۆڕان‌ده‌كه‌ی،‌ئه‌م‌بزوتنه‌وه‌یه‌‌

له‌چ‌خانه‌یه‌كدا‌پێناسه‌‌ده‌كه‌یت؟گۆڕان‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ عه‌لی���زاده‌:‌ ئیبراهیم‌تا‌ئێستا‌ده‌وری‌ئیجابی‌هه‌بوه‌‌له‌وه‌ی‌كه‌‌رێگان���ه‌دات‌جه‌ماوه‌ری‌خه‌ڵ���ك‌به‌ره‌و‌بێ‌ته‌فاوه‌تی‌خه‌مساردی‌له‌سیاسه‌تدا‌بڕوات.‌ده‌وری‌بوه‌‌له‌وه‌ی‌كه‌‌خه‌ڵك‌له‌ده‌سه‌اڵتی‌سیاسی‌بێخه‌م‌نه‌بێت.‌ئایا‌ئه‌و‌بزوتنه‌وه‌یه‌‌ده‌توانێ‌له‌نواندنی‌ئ���ه‌م‌ده‌وره‌ی‌خۆیدا،‌ه���ه‌روا‌به‌رده‌وامبێ���ت؟‌بزوتنه‌وه‌ی‌گۆڕان‌ئینتخابێكی‌ له‌به‌رده‌م‌ هه‌ڵبژاردندا‌ به‌دوای‌ناو‌ بچێت���ه‌‌ ئه‌گ���ه‌ر‌ چاره‌نوسس���ازدایه‌.‌ده‌س���ه‌اڵت‌و‌له‌ن���او‌ده‌س���ه‌اڵتدا،‌وه‌اڵمی‌ئ���ه‌و‌ته‌وه‌قوعاته‌‌بدات���ه‌وه‌‌كه‌‌خۆی‌له‌ناو‌خه‌ڵك���دا‌پێكیهێن���اوه‌و‌به‌و‌هۆیه‌ش���ه‌وه‌‌ده‌نگی‌له‌خه‌ڵك‌وه‌رگرتوه‌،‌ئه‌وه‌‌ده‌سه‌اڵت‌زۆر‌زو‌به‌بنبه‌س���ت‌ده‌گات.‌خ���ۆ‌ئه‌گ���ه‌ر‌به‌پێی‌ئه‌و‌ته‌وه‌قوعه‌ش‌كه‌‌لێیانده‌كرێت،‌جه‌ماوه‌رییان‌ پێگه‌ی‌ نه‌كه‌ن‌ هه‌ڵسوكه‌وت‌له‌ده‌ستده‌ده‌ن.‌خه‌ڵك‌چاوه‌ڕێی‌ده‌سكه‌وتی‌مه‌لموس���یان‌لێده‌كه‌ن.‌خۆ‌ئه‌گه‌ر‌نه‌چنه‌‌ناو‌ده‌س���ه‌اڵت،‌ده‌بێ‌ده‌سه‌اڵت‌بخه‌نه‌‌ژێر‌فشاری‌ش���ه‌قامه‌وه‌.‌له‌وه‌ش���دا،‌هه‌روه‌ك‌خۆپیشاندانه‌كانی‌به‌رده‌ركی‌سه‌را‌دیتمان‌زۆر‌به‌پارێزن‌و‌نایانه‌وێ‌داهاتوی‌سیاس���ی‌

خۆیان‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌ساس���ی‌خۆپیشاندان‌و‌بینا‌ سه‌رش���ه‌قام‌ ده‌ربڕینی‌ ناڕه‌زایه‌ت���ی‌بكه‌ن.‌ئه‌گه‌ر‌وه‌كو‌ئۆپۆزیسیۆن‌بمێننه‌وه‌و‌خه‌ڵك‌له‌ئاكام���ی‌هه‌وڵه‌كانی‌ئه‌وان‌وه‌كو‌ئۆپۆزیسیۆن‌گۆڕانكاریه‌ك‌نه‌بینن،‌پێگه‌ی‌جه‌ماوه‌ریی���ان‌الواز‌ده‌بێ���ت.‌بزوتنه‌وه‌ی‌گۆڕان‌له‌ژێر‌به‌رداشی‌ئه‌م‌دو‌حاڵه‌ته‌دایه‌.ئاوێن���ه‌:‌تۆ‌له‌ناو‌بزوتن���ه‌وه‌ی‌گۆڕاندا،‌

ره‌گێكی‌چه‌پبون‌به‌دی‌ده‌كه‌یت؟گۆڕان‌ بزوتنه‌وه‌ی‌ عه‌لی���زاده‌:‌ ئیبراهیم‌له‌باش���ترین‌حاڵه‌تی‌خ���ۆدا،‌هه‌وڵده‌دات‌ل���ه‌روی‌پێكهات���ه‌ی‌رێكخراوه‌ی���ی‌و‌پێڕه‌و‌پرۆگ���رام‌و‌له‌روی‌به‌رنامه‌ی‌سیاس���یه‌وه‌،‌حیزبێك���ی‌سۆس���یال‌دیموكراتی‌له‌جۆری‌نوێنه‌رایه‌تی‌ ناوه‌ڕاس���تیه‌كه‌ی‌ رۆژهه‌اڵتی‌بكات.‌دی���اره‌‌به‌لێكدانه‌وه‌ی���ه‌ك‌كه‌‌ئێمه‌‌بۆ‌چه‌پ‌هه‌مانه‌،‌بزوتن���ه‌وه‌ی‌گۆڕان‌له‌م‌

خانه‌دا‌ناگونجێت.

پارتی‌‌و‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌محافزكارپارت���ی‌ دیك���ه‌،‌ هێزێك���ی‌ ئاوێن���ه‌:‌دیموكراتی‌كوردس���تانه‌،‌ئای���ا‌ئه‌و‌ده‌نگه‌‌زۆره‌ی‌ك���ه‌‌هێنای،‌ده‌الل���ه‌ت‌له‌وه‌‌ناكات‌هێش���تا‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌كوردی،‌كۆمه‌ڵگایه‌كی‌موحاف���زكاره‌،‌به‌حوكمی‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌پارتی‌ده‌كرێ‌وه‌كو‌یه‌كێك‌له‌هێزه‌‌محافزكاره‌كان‌

پێناسه‌‌بكرێ؟ئیبراهی���م‌عه‌لیزاده‌:‌له‌كۆمه‌ڵگایه‌كدا‌كه‌‌جه‌م���اوه‌ری‌خه‌ڵك‌تا‌راده‌ی���ه‌ك‌هاتبێته‌‌مه‌یدان‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌له‌رێگه‌ی‌هه‌ڵبژاردنێكی‌له‌چاره‌نوسی‌سیاسی‌خۆیدا‌ پارله‌مانیه‌وه‌‌ده‌خاله‌ت‌ب���كات،‌جه‌م���اوه‌ر‌له‌نێوان‌ئه‌و‌هێزانه‌ی‌كه‌‌له‌س���احه‌كه‌دا‌ه���ه‌ن‌به‌ناچار‌ئینتخاب���ی‌خ���ۆی‌ده‌كات‌و‌به‌وپێیه‌‌ده‌نگ‌ده‌خاته‌‌نێو‌س���ندوقه‌وه‌.‌پێموانییه‌‌ئه‌مه‌‌نمونه‌یه‌ك‌بێ‌بۆ‌س���ه‌لماندنی‌محافزكاریی‌كۆمه‌ڵگای‌ئێمه‌.‌جه‌ماوه‌ری‌خه‌ڵك‌ده‌زانن‌كه‌‌ده‌ب���ێ‌ژی���ان‌به‌ڕێوه‌بچێ���ت.‌كاتێك‌ك���ه‌‌هێزێكی‌جیاوازی‌دیك���ه‌‌نه‌بینن،‌یان‌هه‌بێ‌و‌متمان���ه‌ی‌خه‌ڵكی‌به‌ره‌و‌الی‌خۆی‌متمانه‌ی‌ نه‌توان���ن‌ رانه‌كێش���ابێ‌و‌خه‌ڵك‌پێبك���ه‌ن،‌به‌درێ���ژه‌ی‌وه‌زع���ی‌مه‌وجود‌

ره‌زایه‌ت‌ده‌ده‌ن.

كۆمه‌ڵه‌كان‌و‌گرفتی‌‌تایبه‌تیانئاوێنه‌:‌بێینه‌‌س���ه‌ر‌باس���ی‌حیزبه‌كانی‌ئێس���تا‌ كوردس���تان،‌ رۆژهه‌اڵت���ی‌‌نزیكبونه‌وه‌ی���ه‌ك‌له‌نێ���وان‌دو‌كۆمه‌ڵ���ه‌دا‌هه‌یه‌‌كه‌‌یه‌كی���ان‌عوم���ه‌ری‌‌ئیلخانیزاده‌‌س���ه‌ركردایه‌تی‌ده‌كاو‌یه‌كی���ان‌عه‌بدواڵی‌‌موهت���ه‌دی‌،‌به‌بڕوای‌‌تۆ‌وه‌كو‌س���كرتێری‌كۆمه‌ڵه‌ی‌حیزبی‌‌كومۆنیستی‌‌ئێران،‌چۆن‌له‌یه‌كگرتنه‌وه‌ی‌ئ���ه‌م‌دو‌الیه‌نه‌‌ده‌ڕوانی‌و‌

هۆكاره‌كانی‌چین؟ئ���ه‌وان‌ عه‌لی���زاده‌:‌ ئیبراهی���م‌جیابونه‌وه‌یه‌كه‌یان‌هیچ‌مه‌بنایه‌كی‌سیاسی‌نه‌ب���وه‌،‌یه‌كگرتنه‌وه‌ش���یان‌حه‌ره‌كه‌یه‌كی‌ئاس���اییه‌.‌ئه‌گ���ه‌ر‌هات���و‌یه‌كیانگرته‌وه‌،‌ئه‌وه‌‌راس���تگۆیی‌له‌خه‌باتی‌سیاس���یدا‌وا‌حوكم‌ده‌كات‌كه‌‌ب���ۆ‌خه‌ڵكی‌رونبكه‌نه‌وه‌‌ئه‌وكاته‌‌ب���ه‌چ‌هۆكارێ���ك‌لێكجیابونه‌وه‌؟‌ئه‌و‌هۆكارانه‌‌چۆن‌له‌به‌ینچون‌كه‌‌ئێس���تا‌مه‌جالی‌یه‌كگرتنه‌وه‌‌ره‌خس���اوه‌؟‌هه‌روه‌ها‌ره‌خن���ه‌‌له‌و‌توندوتیژیانه‌‌بگرن‌كه‌‌له‌كاتی‌جیابونه‌وه‌یاندا‌ل���ه‌دژی‌یه‌ك‌به‌كاریانهێنا.‌ده‌نگدانه‌وه‌ی‌ئه‌و‌هه‌ڵسوكه‌وته‌ی‌ئه‌وكاتیان‌به‌رانبه‌ر‌به‌كێشه‌كانیان،‌كاریگه‌ری‌له‌سه‌ر‌بیروڕای‌گش���تی‌خه‌ڵك‌بوه‌و‌ره‌خنه‌گرتن‌

لێیان‌بۆ‌دوپاتنه‌بونه‌وه‌یان‌پێویسته‌.‌ئاوێنه‌:‌به‌بڕوای‌‌تۆ‌بۆ‌به‌و‌شێوه‌یه‌‌كه‌رت‌

بون‌و‌به‌م‌شێوه‌یه‌‌یه‌كده‌گرنه‌وه‌؟ئیبراهیم‌عه‌لیزاده‌:‌كه‌رتبونه‌كه‌یان‌هیچ‌ئه‌ساس���ێكی‌ئایدیۆلۆژیك،‌سیاس���ی‌یان‌به‌رنامه‌یی‌نه‌بو،‌كێشه‌ی‌رێكخراوه‌یی‌یان‌

شه‌خسییان‌هه‌بو.ئاوێنه‌:‌ئه‌ی‌یه‌كگرتنه‌وه‌كه‌یان؟

ئیبراهی���م‌عه‌لی���زاده‌:‌واپێده‌چ���ێ‌كه‌‌ئ���ه‌و‌جۆره‌‌كێش���انه‌ی‌ئ���ه‌وكات‌هه‌یانبو‌كه‌مبوبن���ه‌وه‌.‌هه‌ڵب���ه‌ت‌به‌ڕێوه‌بردنی‌دو‌ته‌شكیالتی‌له‌و‌چه‌ش���نه‌‌وه‌كو‌یه‌ك،‌له‌و‌بارودۆخه‌داو‌له‌كوردستانی‌عێراق،‌ئه‌وه‌ش‌له‌وانه‌ی���ه‌‌گیروگرفتی‌تایبه‌تی‌خۆی‌هه‌بێ‌ك���ه‌‌هانیان‌بدات‌به‌م‌جۆره‌‌چاره‌س���ه‌ری‌‌

بكه‌ن.

په‌كه‌كه‌و‌پارتی‌ئاوێنه‌:‌ئێس���تا‌له‌ئاس���تی‌كوردستانی‌گ���ه‌وره‌دا،‌دو‌هێ���ز‌ه���ه‌ن‌له‌ملمالنێدان:‌"پ.ك.ك"و‌پارتی‌دیموكراتی‌كوردستان،‌ت���ۆ‌هه‌س���تده‌كه‌ی‌جیاوازیه‌ك���ی‌فیكری‌

له‌نێوان‌ئه‌و‌دوانه‌دا‌هه‌یه‌؟ئیبراهیم‌عه‌لیزاده‌:‌بێگومان‌جیاوازیه‌كی‌فیكری‌ق���وڵ‌له‌نێوانیاندا‌وج���ودی‌نییه‌،‌ئه‌گه‌ر‌هه‌ش���بێ‌زۆر‌كه‌مه‌،‌به‌اڵم‌جیاوازی‌هه‌یه‌‌له‌س���تراتیژی‌سیاس���یاندا،‌جیاوازی‌هه‌یه‌‌له‌به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانی‌رێكخراوه‌ییاندا،‌

تایبه‌ت(416(‌سێشه‌ممه‌‌2014/2/18 18

هێزێكی‌چه‌پی‌كاریگه‌ر‌له‌كوردستاندا‌بونی‌نییه‌گفتوگۆیه‌ك‌له‌گه‌ڵ‌‌ئیبراهیمی‌‌عه‌لیزاده‌

19 »»

‌حكومه‌تی‌هه‌رێم‌و‌به‌تایبه‌تی‌پارتی‌

كۆمه‌ڵێك‌به‌رژه‌وه‌ندیان‌له‌گه‌ڵ‌توركیا‌هه‌یه‌‌كه‌‌هه‌وڵده‌ده‌ن‌بیپارێزن‌و‌هه‌ڵبه‌ت‌پاراستنی‌ئه‌و‌به‌رژه‌وه‌ندیانه‌ش‌بۆ‌

ئه‌وان‌باجی‌خۆی‌هه‌یه

بزوتنه‌وه‌ی‌گۆڕان‌له‌باشترین‌حاڵه‌تی‌خۆیدا‌هه‌وڵده‌دات‌حیزبێكی‌سۆسیال‌

دیموكراتی‌له‌جۆری‌رۆژهه‌اڵتی‌ناوه‌ڕاستیه‌كه‌ی‌

بێت

تێبینی‌:‌ئه‌مه‌‌به‌شێكه‌‌له‌گفتوگۆی‌‌ئاوێنه‌‌له‌گه‌ڵ‌ئیبراهیمی‌‌عه‌لیزاده‌،‌بۆ‌خوێندن���ه‌وه‌ی‌‌كۆی‌‌گفتوگۆكه‌،‌سه‌ردانی‌‌سایتی‌‌ئاوێنه‌نیوز‌بكه‌:

www.awene.com

به‌هۆی‌ناكامی‌سیاسیه‌وه‌یه‌‌

یه‌كێتی‌نیشتمانی‌له‌گه‌ڵ‌كۆمه‌ڵگایه‌كی‌سیاسی‌زیندو‌

به‌ره‌و‌ڕوه

ئیبراهیم‌عه‌لیزاده

(416( سێشه ممه 2014/2/18 19تایبه‌تنفوزی���ان له س���ه ر هه ی���ه ملمالن���ێ كوردس���تاندا، دیك���ه ی له پارچه كان���ی جیاوازی هه یه له بارودۆخێكی كۆمه اڵیه تی ك���ه هه ر كام ل���ه و دو الیه ن���ه كاری تێدا ده ك���ه ن. ئ���ه و جیاوازیان���ه كاریكردۆته كێشه یه ك هه ردوال. پێوه ندیه كانی س���ه ر كه ئێس���تا گرنگه پێوه ن���دی به ده وڵه تی توركیاوه هه یه ، الیه نێكیان له گه ڵ ده وڵه ت له حاڵی ش���ه ڕ یان بڵێین ئاماده باشی بۆ ش���ه ڕدایه و الیه نێكیان پێوه ندی دۆستانه و ئابوری درێژماوه ی له گه ڵ ده وڵه تی توركیا

دامه زراندوه .ئاوێن���ه : ت���ۆ پێتوایه ئه م���ه هۆكاری

سه ره كی ملمالنێی ئه م دو الیه نه یه ؟ئیبراهیم عه لیزاده : به رژه وه ندی ئابوری بۆ هه رێمی كوردستان و بۆ پارتی له سه روی "پ.ك.ك"دایه و له گ���ه ڵ پێوه ندیه كان���ی

ئه وه ش له رێگای توركیاوه دابین ده بێت.ئاوێنه : ئ���ه ی ملمالنێی���ان له نێوانیاندا نییه له س���ه ر نفوزی���ان له پارچه كانی تری

كوردستان؟ئیبراهی���م عه لی���زاده : بێگومان ئه وه ش یه كێك له ملمالنێكانه ، به اڵم الم وانییه كه پارتی س���تراتێژیه كی كوردستانی به واتای په ره پێدانی هه بێت. گه وره ی كوردستانی ئه و نفوزه بۆ پارتی له پێناوی به هێزكردنی پێگه ی خ���ۆی له كوردس���تانی عێراقدایه . پارتی هه وڵده دات قواڵیی سیاس���ی نفوزی خۆی زیاتر بكات. ده زانین كه "پ.ك.ك" سه رده مانێك دروشمی كوردستانی گه وره ی به رزده كرده وه ، ئێس���تاش له ناو ریزه كانی "پ.ك. ك"دا كه منی���ن ئ���ه و كه س���انه ی ك���ه له روی ئه و ته وه هوم���ه وه له ریزه كانی "پ.ك.ك"دا چاالك���ی ده ك���ه ن. به مپێیه ، ت���ا راده ی���ه ك جی���اوازی هه ی���ه له نێوان ئامانجی "پ.ك.ك" ك���ه هێزی پارتنێری خ���ۆی له پارچه كانی دیكه ی كوردس���تان دروستكردوه له گه ڵ ئامانجی پارتی. به هۆی ئه وه كه سیاس���ه تێكی جیاوازی به رانبه ر به ئه زمه ی سوریا هه یه ، ته ئیدی حكومه تی خۆبه ڕێوه به ری رۆژئاوا ناكات و هه وڵده دات بۆ ئه وه ی كه الیه نه كانی نه یاری "پ.ی.د" به هێز ب���كات و جێگای���ان ب���ۆ بكاته وه . له كوردس���تانی توركیا ئ���ه و هه واڵنه ی كه هه یه بێ سه مه ره و دروستكردنی به دیل بۆ

"پ.ك.ك" كارێكی ئاسان نییه .ئاوێنه : ئه ی له كوردستانی رۆژهه اڵت؟

له كوردس���تانی عه لی���زاده : ئیبراهی���م رۆژهه اڵت حیزبی سیاسی هاوچه شنی ئه وان ئه وانیش���دا كاریگه ری له ژێر له مێژینه یه و له كوردس���تانی پارت���ی پێكنه هات���وه . رۆژه���ه اڵت هه وڵده دات بۆ ئ���ه وه ی له ناو كه سایه تیه ناسراوه كان، له ناو روناكبیران و هونه رمه نداندا الیه نگرانی خۆی بدۆزێته وه و

ته قویه تیان بكات.ئاوێن���ه : ئه ی ده گوت���رێ ئه و هه واڵنه ی ده درێت ب���ۆ یه كگرتن���ه وه ی دو باڵه كه ی

دیموكرات، پارتی له پشتیه وه یه ؟ ئیبراهی���م عه لی���زاده : دی���اره هه ر دو باڵه ك���ه ی دیموكرات له زۆر روه وه له پارتی نزیكت���رن. به اڵم ئ���ه وه زۆرت���ر ده چێته ئ���ه و خانه یه وه كه ئ���ه و حیزبانه له وانه یه زیات���ر له روی مادی���ه وه له یارمه تی پارتی

به هره مه ند بن.ئاوێنه : زۆرجار باس���ی ئه وه ده كرێ كه هۆكاری نه به س���تنی كۆنگره ی نه ته وه یی، نێ���وان پارت���ی و "پ.ك.ك"یه . ملمالنێی ئێوه ك���ه یه كێ���ك له ئه ندامانی كۆمیته ی ئاماده كاربون، ئایا ئه و ملمالنێیه به هۆكاری

نه به ستنی كۆنگره ده زانن؟ئیبراهیم عه لیزاده : به ڵێ، به بڕوای ئێمه هۆكاره س���ه ره كیه كه ی ئه مه بو. ده وڵه تی توركی���ا به و هیوایه بو به و پرۆس���ه یه كه ناوی نابو "ئاشتی"، "پ.ك.ك"و بزوتنه وه ی هه ربۆیه الوازبكات. توركیا كوردس���تانی هه وڵیده دا كه ئه وه نده ی بكرێت پرۆسه كه درێژبكاته وه . بۆ "پ.ك.ك"ش ئه وه باشبو كه له رێگه ی كۆنگره ی نه ته وه ییه وه ته ئیدی هێزه كانی هه مو پارچه كانی كوردستانیشی ب���ۆ سیاس���ه ته كه ی خۆی دابی���ن بكات. "پ.ك.ك" ت���ا قۆناغێكی دیاریكراو له گه ڵ ئه م پرۆسه یه چوه پێش. به اڵم سه رئه نجام له كاتێكدا كه ده وڵه تی توركیا ئاماده نه بو، هیچ���كام له به ڵێنه كان���ی جێبه جێ بكات، "پ.ك.ك"ش له الی خۆیه وه پرۆس���ه كه ی سه ركردایه تیه كه شی ته نانه ت وه س���تاندو گۆڕانكاری تێدا پێكه���ات. ئیتر كۆنگره ی نه ته وه یی نه یده توانی نه ئامانجی ده وڵه تی توركی���او نه ئامانج���ی "پ.ك.ك" دابی���ن بكات. ه���ه ر له رۆژی یه كه م���ی دامه زرانی كۆمیته ی ئام���اده كارو له ڕه وتی كاركردنی ئه و كۆمیته ی���ه دا، به رانبه ر به به رژه وه ندی له وانه كوردستان، داگیركه ری ده وڵه تانی په یدابو. به رهه ڵه ست توركیاش ده وڵه تی ئاماده كاردا، كۆمیت���ه ی كاری له گه رمه ی بارودۆخی كوردستانی سوریاش گۆڕانكاری نێوان كه وت���ه ناكۆك���ی به س���ه رداهات و سیاس���ه تی پارت���ی و "پ.ك.ك" به رانبه ر به پرس���ی ئه و ناوچه ی���ه . گۆڕانكاریه كانی كوردس���تانی س���وریا له دژی به رژه وه ندی ده وڵه ت���ی توركی���ا بو. ئه مان���ه هه موی له الیه ك و له الیه كی دیكه ش���ه وه ، هه روه ك وت���م بۆ پارت���ی پاراس���تن و به هێزكردنی پێوه ندی ئاب���وری له گه ڵ ده وڵه تی توركیا به تایبه ت له كاتێكدا كه پیشه سازی نه وت له كوردس���تان گه ش���ه ی كردب���و، گه لێك حه یاتی ب���و. پارت���ی به رژه وه ندی خۆی ب���ۆ پێوه ندی له گ���ه ڵ ده وڵه ت���ی توركیا ب���ه الوه گرینگتر له ش���وێن گرتنی كۆنگره

بو. "پ.ك.ك" هه س���تی ب���ه وه ده كرد كه ئه گه ر به ش���وێن به ڕێوه چون���ی كۆنگره دا ب���ڕوات، ناچ���ار ده بێت ئیمتی���ازی زۆرتر به پارتی بدات. درێژه دان به م پرۆس���ه یه ی له به رژه وه ن���دی خۆی���دا نه ده دیت. ئه مانه ملمالنێی س���ه ره كی ب���ون. هه ڵبه ت له ناو دیكه ش كێش���ه ی ئاماده كاردا، كۆمیته ی هه بو كه به نیسبه ت كێشه سه ره كیه كه وه الوه كی بون. وه كو كێش���ه له سه ر رێژه ی ئه ندامانی هه ر كام له پارچه كانی كوردستان له كۆنگ���ره دا، كێش���ه ی س���ه ركردایه تی و به ڕێوه بردنی كۆنگره ، كێشه له سه ر ده قی

بڕیارنامه كانی كه ئاماده كرابون.ئاوێنه : تۆ ئاماژه ت به دو شت كرد، ئایا رۆیش���تنی قه ره یالن و هاتنی جه میل بایك پێوه ندی به كۆنگره ی نه ته وه یی و سیاسه تی

"پ.ك.ك"ه وه بو به رانبه ر به پارتی؟ئیبراهی���م عه لیزاده : م���ن مه علوماتێكم نیی���ه له م باره وه . به اڵم ئ���ه م گۆڕانكاریه له س���ه ركردایه تی "پ.ك.ك"دا، هاوكات���ه پرۆسه ی گه یش���تنی به بنبه س���ت له گه ڵ ئاشتی و په ره س���ه ندنی كێشه كانی پارتی و "پ.ك.ك" له س���ه ر بارودۆخ���ی س���وریاو كۆنگره ی نه ته وه یی. هه ربۆیه به ش���ێوه ی مه نتیقی ده توانین ته س���ه وری ئه وه بكه ین كه ئه م دو حاڵه ته به یه كتر مه ربوت بون.

ئاوێنه : ئاماژه ت به رۆڵی توركیا كرد. ئایا پێتوای���ه كه ده وڵه تی توركیا ده وری هه یه له دیاریكردنی كوردیه كان له س���ه ر حیزبه

بڕیاری سیاسیدا؟ئیبراهیم عه لی���زاده : بێگومان ده وڵه تی توركی���ا ت���ا راده یه ك كاریگه ری له س���ه ر حیزبه سیاس���یه كانی كوردس���تان هه یه . به اڵم ئ���ه و كاریگه ری���ه م���ه رج نییه كه دیاریكردنی بڕیاری سیاسی بێت. ده توانین ناوی بنێین رێكخستنی به رژه وه ندیه كانیان توركی���ا. حكومه تی ده وڵه ت���ی له گ���ه ڵ كۆمه ڵێك پارت���ی به تایبه ت���ی هه رێ���م و به رژه وه ندی���ان له گه ڵ توركی���ا هه یه كه پاراستنی هه ڵبه ت بیپارێزن و هه وڵده ده ن ئه و به رژه وه ندیانه ش بۆ ئه وان باجی خۆی

هه یه .

پارتی و توركیا و.. ئێرانئاوێن���ه : یانی ده وڵه ت���ی توركیا رۆڵی هه یه له سه ر دیاریكردنی ئاراسته ی سیاسی

پارتیدا؟ ئیبراهی���م عه لی���زاده : ده وڵه تی توركیه كاریگه ری خۆی هه ی���ه . به اڵم ته نیا ئه وه نییه . پارتی و حكومه ت���ی هه رێم چه ندین فاكته ری دیكه ش بۆ دیاریكردنی ئاراسته ی سیاسی خۆیان له به رچاو ده گرن كه ئه وانه له گ���ه ڵ به رژه وه ندیه كانی ده وڵه تی توركیا یه ك نین. بۆ نمون���ه پێوه ندی حكومه تی هه رێ���م و ده وڵه ت���ی ناوه ن���دی عێ���راق، له به رچاوگرتن���ی هاوس���ه نگی هێز له گه ڵ كۆماری ئیس���المی ئێران، له به رچاوگرتنی سیاسه تی گشتی ده وڵه تی ئه مریكا به رانبه ر به عێراق و ناوچه كه ، هه ربۆیه ناكرێ بڵێین كه ده وڵه تی توركیا به ته واوی موسه یته ره به س���ه ر دیاریكردنی بڕیاری سیاس���ی بۆ

پارتی و بۆ حكومه تی هه رێم. ئاوێنه : له و هاوكێش���انه دا، رۆڵی ئێران

چۆن ده بینی؟ئیس���المی ئیبراهیم عه لیزاده : كۆماری ئێران كاریگه ری له سه ر ده وڵه تی ناوه ندی عێراق هه یه و زۆر ئاس���اییه كه هه وڵده دات كه ئه و نف���وزه ی له كوردس���تانیش په ره پێبدات. رژێمی ئێران هه وڵده دات كه رێگا نه دات بۆشاییه كی وه ها پێكبێت كه هه موی ده وڵه تی توركیا پڕیبكات���ه وه . به اڵم به و حاڵه شه وه الموایه كۆماری ئیسالمی ئێران له م بابه ته وه دواكه وتوه و توركیا ده س���تی بااڵت���ری هه یه . كۆماری ئیس���المی ئێران نه له روی ئابوریه وه و نه له روی سیاس���یه وه توانیویه له گه ڵ نف���وزی ده وڵه تی توركیا

له هه رێمی كوردستان به رانبه ركێ بكات.ده بینی���ن ئێس���تا ب���ه اڵم ئاوێن���ه : ك���ه ئێ���ران له پێكهێنان���ی حكومه ت���دا، ناو جه مس���ه ره كانی له لێكنزیككردنه وه ی

یه كێتیدا، رۆڵی سه ره كی هه یه ؟ئیبراهی���م عه لی���زاده : ده ی���ه وێ رۆڵی س���ه ره كی ببینێت، به اڵم تێیدا سه ركه وتو نه ب���وه . هه وڵه كان���ی بێ س���ه مه ر بوه . بۆ نمون���ه ده بینی���ن ك���ه نه یتوانی ئه و ج���ۆره ی كه ئێوه ده ڵێن جه مس���ه ره كانی یان س���ه ره ڕای لێكنزیكبكاته وه ، یه كێتی هه وڵه كانیش���ی ت���ا ئێس���تا حكوم���ه ت

پێكنه هاتوه .ئاوێن���ه : ئه گ���ه ر كۆم���اری ئیس���المی نه بوایه ئه و كێشمه كێش���انه ی ناو یه كێتی به خۆی���ه وه توندت���ری ئاراس���ته یه كی

نه ده گرت؟ئیبراهیم عه لی���زاده : به بڕوای من ئێران ده خاله تی نه بوایه باش���تر ده بو. كۆماری ئیس���المی عاش���قی چاوو برۆی یه كێتی و هه رێمی كوردستان نییه . كۆماری ئیسالمی ئێران خێری هه رێمی كوردستان به گشتی، خێری یه كێتی نیشتمانی به تایبه تی ناوێت، ئه گه ر ده س���تێوه ردان ده كا له كاروباره كان به ش���وێن به رژه وه ن���دی خۆیدایه . كاتێك كه ده یه وێ كاریگه ری له س���ه ر كێشه یه ك دابنێ���ت ئه وه بزانه كه خه ریكی پالندانانه بۆ پرۆژه یه ك���ی داهاتوی خ���ۆی. ئه گه ر جه مس���ه ره كانی یه كێتی له جیاتی ئه وه ی له ئیمكانات و ت���اران به رنه كێش���ه كه یان زه رفیه تێ���ك كه له ناوخۆی كوردس���تان و له ناو هێزه سیاس���یه كانیدا هه یه ، كه ڵكی

وه رگرتبایه ، به ئاكامی باشتر ده گه یشت.

ونبون

* ناس���نامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )شیرزاد قادر صالح( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

* هه ویه یه كی كۆمپانیای ب�ه ه��ا ونبوه به ناوی )جمال عبدالقادر عب�دالكریم( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوینه .

بانگه‌وازێك:‌له‌پێناو...‌پاشماوه‌دروست هه میش����ه یی شێواندنێكی بكه ن. هیوادارین كه خودی كاندیده كان خۆیان پشتگیری ئه م كه مپینه بكه ن و ڕازی نه بن پۆسته ره كانیان به و شێوه هه ڕه مه كیه هه ڵبواس����رێت. به رباڵوو به هه م����و تاكێكی ك����ورد به جیاوازی ڕه نگ و بیر و بۆچونه كانتانه وه ده ڵێم، هه ر هه مومان له به رده م به رپرسیارێتی ویژدان����ی و ئه ركێكی نیش����تمانیداین، به رپرسیارین له وه ی كه وشه و بڕیاری خۆمان هه بێت. تكای����ه ڕازی مه بن، ڕێگه مه ده ن كه پۆسته ری كاندیده كان هه ڵبواسرێت به دیواری ماڵ و مزگه وت و دوكانه كانت����ان، به نه خۆش����خانه كان،

به خوێندن����گا و زانكۆكانتان، به باخچه گش����تیه كان، هێماكان����ی هاتوچ����ۆ، كاره ب����اكان محه ول����ه ی به س����تون و ته نان����ه ت دی����واری گۆڕس����تانه كان. تكای����ه ده نگ مه ده ن ب����ه و حیزبه ی، به و كاندیده ی كه ئاماده یه له پێناوی مس����ۆگه ركردنی ده نگێكی زیاتر، بێ گوێدانه ڕێنمایی و یاس����اكان، زۆر بێ به زه ییانه ، كوێرانه س����یمای جوانی و ناشیرین ش����اره كانمان شارستانێتی

ده كات.

*مامۆس����تای زانكۆی س����لێمانی، فاكه ڵتی یاسا و ڕامیاری

سیاسه‌ت‌له‌نێوان‌پرسی‌شۆڕش‌و...‌پاشماوه‌به ش���داریكردنی مش���تومڕی دی���اره ئۆپۆزیس���ۆن له ده س���ه اڵتدا بۆ ئێمه هه ر له م گۆش���ه نیگایه وه گرنگ���ه كه پرۆژه ی پارتی و له الیه ن ده سه اڵت مۆنۆپۆڵكردنی یه كێتییه وه سس���ت و الوازبكرێت و پاشان ب���ه ره و له ناوچوون بڕوات. ب���ه ڕای ئێمه هه موو درزخستنێك بۆ ناو ئه م سیسته مه سیاسییه ئابووریی و سه ربازیی و ئه منییه ی كوردستان كرده یه كی رادیكااڵنه یه و گرنگێتی خۆی له پرۆسه ی گۆڕانی ژیانی سیاسییمان نیشانده دات. به شداریكردنی ئۆپۆزیسیۆن له دامه زراندنی نه خش���ه ی سیاسیی واڵت، مانای تێركردن���ی ئاره زووه كانی ئه م یان

ئ���ه و گروپ، ئه م یان ئه و سیاس���ه تمه دار نیی���ه ، گ���ه ر ئه مه بێت هی���چ مانایه ك بۆ نامێنێته وه ، سیاس���ییان به ش���داربوونی به ڵك���و ده بێ���ت به مان���ای الوازك���ردن و پاشان تێكش���كاندنی پرۆژه ی سوڵتانیزم بێت له كوردس���تاندا. هه ر هێزێكیش له و هێزان���ه ی ئه مڕۆ له ئۆپۆزیس���یۆندان گه ر سیاس���ییان پاشه كش���ه ی بچووكتری���ن به رامبه ر ب���ه م پڕۆژه یه نیش���اندا، ئه وه بێچه ندوچوون ده ب���ن به نموونه یه كی تری یه كێت���ی نیش���تیمانی كوردس���تان، واته ده بن به به ڵێنده رێكی سیاس���یی بۆ پرۆژه ئابووریی و ده سه اڵتدارێتییه سوڵتانییه كه ی

پارتی. له ك���ه س راس���تییه مان ئ���ه و ئێم���ه سیاس���ه ت دونیای ك���ه نه ش���اردۆته وه له واڵت���ی ئێم���ه دا دونیایه كی ناش���رینه ، به ڕاده یه كیش ناشیرینه كه چاككردنه وه ی زه حمه ت���ه ، به اڵم ئه وه ی ده ش���ێت ئێمه له كه س���انیتر جیابكات���ه وه ئه وه یه ئێمه بێئومێ���د نی���ن، النیكه م ده س���تبه رداری هه وڵ���ی گۆڕان���ی ئ���ه و دونیا ناش���رینه نابین. ئێمه ده زانین سیاس���ه تی كوردیی ن���ه به رۆش���نبیران جوانده كرێ���ت و ن���ه كه سیاس���ییه كانیش، به ئۆپۆزیس���یۆنه ئه وان خۆشیان چه ندان كێشه ی فیكریی و

سیاس���یی گه وره و قووڵی���ان هه یه . به اڵم ئه م ناش���رینێتییانه وامانلێن���اكات ته نها ببینین و ده س���ه اڵت هێزه وێرانكه ره كه ی پووچگه راییانه باسی سیسته می سیاسیی دونیای خۆمان بكه ین. ئه ركه س���وكه كه هه ڵنابژێری���ن و بڵێین من قس���ه ی خۆمم له س���ه ر سیاس���ه ت كردوه و ته واو، باسی دوو هێزه س���ه ره كییه كه م كردوه و ته واو، ڕۆشنبیرانی به ئه ركی ئێمه به پێچه وانه وه ده زانین له به ره نگاربوونه وه یه كی فیكریی و ئه خالقی���ی و سیاس���یی به رده وامدابن بۆ ڕێگرتن له چه س���پاندنی زیاتری پایه كانی

ئه و سوڵتانیزمه سیاسییه ی به ڕێوه یه .

ئەی‌ناو،‌من‌جەنگاوەری‌تۆ‌نیم...‌پاشماوه‌تێکەڵبون���ی "وەه���م" و "لۆژی���ک"ی کۆمەڵ���گا لەن���او ئونیڤێرس���الی س���ەرچاوەی هێش���تا نائارامەکان���دا تێکەڵکردن���ی "بەها"کانە. خودی ئەو نائارامی���ەش وەک چ���ۆن بەرهەمێکی "لۆژیک"ەیە، "وەهم" و تێکەڵبونی ئەو بونەتە بەم���ەش سەرچاوەش���یەتی، کۆمەڵگای بەکارب���ەرو تیایاندا یەکێک لەگرنگتری���ن ئەو پایان���ە روخاوە کە بەوج���ۆرەی رۆژئ���اوای فەرهەنگ���ی ئێس���تا بەرهەمهێن���اوە ئەویش بریتیە له پیشەسازی و داهێنان و بەرهەمهێنان، بێ ئەمانەش هیچ دەوڵەتێک ناتوانێت بەرادەیەک سەربەخۆیی خۆی بەدەست بێنێت کە نەبێتە پاش���کۆی سیاسەت و دەوڵەتێکی نێودەوڵەتیەکانی کارلێکە دیک���ە. دەب���و زۆر زوت���ر، وەک چۆن مرۆڤ���ی وای پیشەس���ازی شۆڕش���ی حەقیق���ەت و واقیع���ی بەرهەمهێن���ا،

ژیانی کۆمەڵ���گا نائارامەکان تاکەکانی گەیاندبایە ئەو رایەی کە چیدی نەبێتە جەنگاوەری کەس���ی دیکە تەنها لەبەر ناوەک���ەی، بەڵک���و ببێتە ه���ەواداری بەهایەک کە بیگەیەنێتە ئاس���ودەیی. چیدیک���ە مرۆڤ���ەکان کوێرانە نەکەونە بانگەش���ەکان و گوتار و بەر س���یحری کەمێکیش له بەرهەم و دەستکەوتەکانی

مرۆڤەکان بڕوانن.کۆمەڵگای کوردس���تان، ئێستا زیاتر لەهەرکاتێک پێویس���تی به ئەنجامدانی گفتوگۆیەکی ئازادانەی کراوەی ئازایانە هەیە، گفتوگۆی خوێندنەوەی بەهاکان و هەڵبژاردنی باشترین بەهاکان. کۆمەڵگا ئاس���تی به بەرزکردنەوەی پێویس���تی کەسەکاندا لەئاستی هەیە گفتوگۆکان ب���ۆ ئاس���تی بەه���اکان، لەخوالنەوە بەدەوری ناوەکاندا بۆ هەڵس���ەنگاندنی بەرهەمەکانی���ان، ئ���ەو گفتوگۆی���ەش

پێویس���تی به فەراهەمکردن���ی زەمینە هەیە، زەمینەیەک کە تیایدا تاکەکان، پیشەییەکان، ئیلیت، سەندیکا زانکۆ، مێدیا و رێکخ���راوە مەدەنیەکان بتوانن بکەونە زیات���رەوە هێزێکی بەتوان���او چاالکیەک���ی بەرهەمهێنەر، لەئەنجامی ش���ەڕی له بەرهەم���ەکان و روانی���ن توان���اکان و کێبڕکێ���ی داهێنەران���ەوە پوش و پەاڵش���ی ناو سیاسەت لەکانیی ئەوەی لەجیاتی دوربخرێت���ەوە. ژیان حزبەکان ببنە س���ەرچاوەی جواڵندنی حەماس و ش���وری تاکەکان، ویس���تی تاکەکان بۆ ژیانێکی شایس���تەتر ببێتە سەرچاوەی ئاراستەکردنی کاری حزبی، النیک���ەم ئایدۆلۆجیەک���ی ئاش���کرای سیاسی، لەچۆنیەتیی مامەڵەی رەوتە سیاسیەکان لەگەڵ بازاڕ و شەقام و ئایین و نیشتمانیەکان نەتەوەیی و س���تراتیجە جێ���گای خ���ودی قەب���ارەی ح���زب و

له ناو حزبەکانیش���دا ن���اوی دیاریکراو بگرێتەوە، بۆ ئەوەی کێشمەکێشەکانی نێ���وان ئەندامانی کۆمەڵگا بەرهەمێکی س���ەرەنجام ه���زری و ئاش���کرای تاک���ەکان هەبێ���ت و بەرجەس���تەیان تاکەکانی ئەنجامدانی شەڕی له ئاستی سەرخس���تنی ئاس���تی بچنە دیکەوە خۆیان���ەوە. مەدەنی���ی نەب���ەردی ت���اک دەتوانن س���ەرەنجام دەوڵەت و س���ود لەبەرهەم���ی کێشمەکیش���ێکی تەندروس���ت وەربگ���رن و چیدی بەدەم رکابەری و دوژمنایەتیەوە لەو بازنەیەدا نەخولێنەوە کە س���ەدان س���اڵە تیایدا بچوکیشیان ئیزافەیەکی دەخولێنەوەو نەخستۆتە سەر شارستانیەتی مرۆڤ.

له زانس���تە ماس���تەر *خوێندکاری - زانکۆی سینسیناتی سیاس���یەکان،

ئەمریکا

ستەمی‌خۆرهەاڵتی‌و‌ستەمی‌خۆرئاوایی...‌پاشماوه‌ بەڵک����و ئەوەی ب����ەردەوام دەگەڕێتەوە، ئ����ەوەی هەمیش����ە دووبارەدەبێتەوە خودی جیاوازییە. بەاڵم هاوش����ان ب����ەم پێداگرتنە لەس����ەر جیاوازیی، دۆلۆز تاکە فەیلەسوفی گەورەی خۆرئاواش����ە کە به بەرباڵوی قس����ە له فاش����یزم دەکات، تێ����زی دونیای����ەک کە له جیاوازیی دروس����تبووە الی دۆلۆز، بەرەو ئ����ەوەی ناب����ات، فاش����یزم ل����ەو جیهانەدا نەبینێت، یاخود باوەڕی به سیس����تم نەبێت، پێی وانەبێ����ت کەپیتالیزم وەک سیس����تم، هێزێک و ماش����ێنێکی گەورەی پەکخس����تن و جیاوازییەکانە. ئارەزووەکان و لەکارخستنی بوونی جیاوازیی وەک جەوهەری پرۆس����ەی گۆڕانی هەمیش����ەیی الی دۆل����ۆز، هیچ کات بەرەو ئ����ەو هەڵەیەی ناب����ات بڵێت چونکە جی����اوازی هەی����ە کەوات����ە فاش����یزم نییە، لێرەوە دۆلۆز چەندە قس����ە لەسەر جیاوازی دەکات، هێندەش قس����ە لەس����ەر فاشیزم و میکرۆفاش����یزم دەکات. بوون����ی جی����اوازی مانای ئ����ەوە نییە کە سیس����تمێک نییە دژ بیانخاتە به ئارەزووی مرۆڤ����ەکان کاربکات، ناو یەک قاڵبەوە، یەکجۆر ئارەزوو و یاس����ا و نەزمیان بەسەردا بسەپێنێت. جیاوازی خۆی جیاوازییەک نییە، ل����ەدەرەوەی پەیوەندی، لەدەرەوەی گۆڕانی ب����ەردەوام، له دەرەوەی دروس����تکردنی هەرێم����ی تایب����ەت به خۆی، پەیوەندی تایبەت به خۆی، ترس����ی تایبەت به خ����ۆی، هێزی تایب����ەت به خۆی، جیاوازی س����اتێکی داخراو نییە، جەوهەرێکی نەگۆڕ نییە بەرامبەر جەوهەرێک، بەڵکو جیاوازی و لێکچوون دوو دیوی بزۆک����ن، له پەیوەندیدا دروستدەبن، کە قسە له فاشیزم دەکەین واتا قسە له شوناسێک دەکەین کە پەیوەندییەکی پارانۆیی به جیهانەوە هەیە، واتە سوبێکتێکە بارک����راوە به توان����ای توندوتیژیی نالۆژیکی. بوون و نەبوونی جیاوازی کار له بوون و نەبوونی فاشیزم ناکات، چونکە جیاوازی بنەمایەکی ئەنتۆلۆژی بوونە، بەاڵم فاش����یزم دۆخێکی تایبەت����ی پەیوەندییە کە لەس����ەیرکردنێکی

تایبەتەوە بۆ جی����اوازی و له پەیوەندی نێوان جیاوازییەکانەوە دروستدەبێت.

لیبراڵ و بانگەشەی سێهەم: به پێچەوانەی راس����تڕەوەکانەوە، کە گوایە بانگەش����ە بۆ جیاوازی بانگەش����ەیە بۆ دیموکراس����ییەت، پێداگرتنی زۆر له س����ەر جیاوازی سیاس����ی، ڕێگایەک����ی نزیکە بەرەو فاش����یزم. چونکە فاش����یزم بریتییە له خۆ دوورخستنەوەیەکی جیاکردنەوەیەکی له »ئەوی����دی«. گ����ەورە رەهای����ە له نێ����وان »م����ن« و »ت����ۆ« دا. جیاکردنەوەی »حیزبەکان« و »فەردەکان« و جیاوازبوونەوە به ن����اوی »نەتەوەکان«�����ە »خ����راپ«. »چ����اک« و بنەمای لەس����ەر پێداگرتنی زۆر لەس����ەر جیاوازی، له زۆربەی دۆخەکاندا پێداگرتنە لەسەر دابەشکردنێک کە بەرەو دوالیزم����ە داخراوەکانمان دەبات. هیچ کات فاش����یزم بەبێ پێداگرتن لەس����ەر جیاوازی دروس����ت نابێت. پێداگرتن لەسەر جیاوازی نێوان »مەسیحییەت« و »جوو«، له نێ����وان »ئاریب����وون« و »س����امیبوون«، له نێوان »جەرمان« و »ناجەرمان«، له نێوان »لیبرالیزم و سۆس����یالیزم« و »ناس����یونال نازییەت����ی دروس����تکرد. کۆمۆنی����زم« دا، فاشیزم ئەو خواستی خۆجیاکردنەوە قووڵە دروستیدەکات کە شوناس����ێک داگیردەکات ، بەجۆرێ����ک به ن����اوی جیاوازیی����ەوە خۆی جیادەکاتەوە. سیاس����ی ژینگەی له تەواوی وەک س����اتی خۆ جیاکردن����ەوەی نازییەت، س����اتی خۆجیاکردنەوەی س����ەدام حوسەین له تەواوی کۆمەڵگای مرۆڤایەتی و شەڕکردنی لەگەڵ نیوەی دەوڵەتانی سەر زەویدا، ساتی خۆجیاکردنەوەی قاعیدە و دابەش����کردنی بۆ دونیا به سەر دوو بەش����دا. هەڵبەت ناکرێت هەموو جۆرێ����ک له جیاوازی و خۆجیاکردنەوە به دەروازەی فاشیزم بزانین. جیاوازی کاتێک دەبێتە دەروازەی فاش����یزم کە رەهەندێکی سیاس����ی رووتی هەبێت، به ڕۆحییەتی منی ب����اش و تۆی بەد ئیش����بکات، به ئاس����تێکی س����ەتحی فیکر قس����ە ب����ۆ ع����ەوام بکات و

بدات و پۆپۆلیس����تییەکان هەستە ختوکەی گەشبینی درۆزن و قارەمانێتی وەهمیان تێدا بچێنێت، بیانخاتە ژێر تیرۆری هەڵوێستەوە و بیەوێت له ژێر فشاری دابەشکردنی دونیا بۆ دووالنەی »خائین � نیشتیمان پەروەر«دا، عەقڵییەتی مرۆڤ����ەکان وەک یەک لێبکات. س����روت و ڕیتواڵی دەستەجەمعی بخاتە گەڕ، وەک ئەوەی »ش����یوەنی دەس����تەجەمعی« بس����ازێنێت تا هەمووان لەدەوری مردویەکی له هیچ����ە ی����ان کۆبکات����ەوە موق����ەدەس مێژوویی« و »س����ەرکەوتنی س����اتەوەختی خوراف����ی دروس����تبکات، ی����ان ب����ەردەوام پێویستی به دوژمنێک هەبێت تا لەبەردەمیدا خۆی پاکتر و جوانتر نیشانبدات. مەرجەکانی فاشیس����تی له خۆجیاکردنەوەی ئەمج����ۆرە له زۆرب����ەی خۆجیاکردنەوە سیاس����ییەکانی

دونیای ئێمەدا هەیە.چوارەم: کوش����تنی جیاوازی له فاشیزمدا جیاوازیی����ەوە ڕەتکردن����ەوەی له ڕێ����گای نییە. بەڵک����و له رێ����گای بێنرخکردن و کەم بەهاکردن و ناش����یرینیکردنی جیاوازییەوەیە، وات����ە دەرکردن����ی جیاوازە له ناو سیس����تم، دروستکردنی له خود، دوورخس����تنەوەیەتی س����نوورێکی ئاس����نینە کە هەرچی بکەوێتە ئەودی����و ئەو س����نوورەوە هەم����وو مافێکی لێدەس����ێنرێتەوە. وات����ە فاش����یزم بریتییە له بوارن����ەدان به جیاوازییەکان تا دەربکەون، تا هەم����وو هەمان مافی����ان هەبێت، نەوەک له بنەڕەتدا هەر جیاوازی����ی قەبووڵ نەبێت و بۆ دۆخێکی وەک یەکی و تەبایی ئینس����انیی له نێوان هەموو شوناسەکاندا بگەڕێت. فاشیزم پیشەسازیی دروستکردنی »ئەویدییەک« �ە کە ش����ایەنی ژیان نییە، شایەنی ئەوە نییە کە لەگەڵ سوبێکتی فاشیستیدا تێکەڵبکرێت

یان بەراوردبکرێت.پێنجەم: قسەکردن لەسەر فاشیزم مانای ئەوە نیی����ە کە ئەو جیاوازیان����ەی له فەزای سیاس����یدا هەیە بایەخیان نییە. واعیزەکانی لیبرالییەت وادەزانن کە قس����ەت له فاش����یزم

کرد، ئیتر مان����ای هیچ جیاوازییەک له نێوان هێزە سیاسییەکاندا قایل نیت. یان فاشیزم شتێک نییە بکرێت بەرامبەری بوەستینەوە، کە قس����ە له فاش����یزم دەکەین قسە لەسەر پەیرەوپرۆگرامی باش یان خراپ نییە، قسە لەوە نییە کە دەش����ێت هەڵوێستی پارتێک بەرامب����ەر ئەم کێش����ە یان ئەویدی باش����تر بێت، بەڵکو قسەیە لەسەر فەزایەکی بارکراو به گیانی توندڕەوی، به ماشێنگەلێک کە نیازی شێواندن و تێکشکاندن له ناخیاندا پەروەردە دەبێت. لێ����رەدا دەبێت بڵێی����ن کە ناکرێت جیاوازی له کایەی سیاس����ی خۆیدا تاکە ناو و پێناسەی جیاوازیمان پێشکەشبکات. لێرەدا جارێکی تر هەڵەی کوشندەی پۆزەتیڤیست و لیبراڵ����ەکان دەردەکەوێت����ەوە کە بۆ هەموو زاراوەیەک تەنیا بۆ دیوە سیاسییە ڕووتەکەی دەگەڕێن����ەوە و ب����ۆ دی����وە سیاس����ییە زۆر ڕوکەش و سەتحییەکەشی. لەم نێوکۆییەشدا قووڵەکانی ڕاس����تەقینە و به مان����ا جیاوازی کورتدەبێتەوە بۆ هەندێک جیاوازی سیاسی کورتبڕ و هەنوکەیی و پڕوپاگەندەیی کە هێزە سیاس����ییەکانی کوردس����تان بانگەشەی بۆ دەکەن. بەمجۆرە چەند جیاوازیەکی ڕوکەش له دروش����مدا الی »یەکێتی و پارتی و گۆڕان و یەکگرت����وو ... هت����د« بەرزدەکرێنەوە بۆ پلەی جیاوازی ڕادی����کال، بۆ پلەی دابڕانی بنەڕەتی و ستراکتوریی. هەر ئەم تێگەیشتنە ب����ۆ خۆی ش����اهیدە کە ئ����ەم عەقڵییەتە چ دیدگایەک����ی کاریکاتێری بۆ جیاوازیی هەیە، چۆن جیاوازییە کورتخای����ەن و الوەکییەکان بەرزدەکاتەوە بۆ ئاس����تی جی����اوازی هەرە گەورە، ت����ا له پش����ت ئ����ەم جیاوازییانەوە درێژە به مێژووی گەمە سیاس����ییە تەقلیدی و دووبارەکان����ی خ����ۆی بدات. لەم خاڵەش����دا جیاوازی وەک کەرەستەیەک بۆ خزمەتکردنی دیموکراسییەت دەرناکەوێت، بەڵکو دەبێتەوە به کەرەس����تەیەک بۆ بونیادنانەوەی شوناسە لەخۆبایی و داخراو و خۆ به پاک زانەکان، کە

هەنگاوی یەکەمن بۆ باوەشی فاشیزم.

17ی شوبات بێده نگ تێپه ڕی

‌‌رێنوار‌نه‌جم

‌3ساڵ‌به‌ر‌له‌ئێس����تاو‌دوای‌روداوه‌که‌ی‌به‌رده‌م‌لقی‌4ی‌پارتی‌و‌کوژرانی‌مێرد‌منداڵێک‌به‌فیشه‌کی‌ڕاسته‌وخۆی‌پاسه‌وانی‌باره‌گاکه‌و‌برینداربونی‌چه‌ندانی‌دیکه‌،‌سلێمانیی‌و‌هه‌رێمی‌کوردستان‌رۆژێکی‌ته‌واو‌کپی‌به‌سه‌ربرد.‌وه‌ک‌ده‌ڵێن‌بێده‌نگی‌پێش‌هه‌ڵکردنی‌زریان‌بو.‌له‌دوای‌ئه‌و‌رۆژه‌وه‌‌له‌19ی‌ش����وباته‌وه‌،‌هه‌رچه‌نده‌‌خۆپیشاندانه‌کان‌ته‌نها‌له‌س����نوری‌پارێزگای‌س����لێمانیی‌ئه‌نجام‌ده‌درا،‌به‌اڵم‌ته‌واوی‌هه‌رێمی‌کوردس����تان‌له‌دۆخێکی‌ش����ڵه‌ژاودابو‌و‌ک����ه‌س‌نه‌یده‌زانی‌

کاتژمێرێک‌دواتر‌چی‌ڕوده‌دات.

ئه‌وه‌ی‌له‌کاتژمێره‌کانی‌یه‌که‌می‌ئه‌و‌ڕوداوه‌وه‌‌داواکاریی‌راسته‌وخۆ‌و‌بێ‌پێچ‌و‌په‌نای‌هه‌مو‌الیه‌کی‌ناڕازیی‌بو،‌ده‌ستگیرکردن‌و‌به‌دادگایی‌گه‌یاندن����ی‌ته‌قه‌ک����ه‌ران‌و‌هه‌مو‌ئه‌وانه‌ی‌له‌پش����ت‌رش����تنی‌خوێنی‌هاواڵتیانی‌مه‌ده‌نییه‌وه‌‌بون.‌ڕاسته‌‌داواکاریی‌سه‌راکانی‌ئازادی‌رۆژ‌به‌رۆژ‌زیادی‌ده‌کرد‌و‌داوای‌گۆڕانکاریی‌ریش����ه‌یی‌ده‌کرا،‌به‌اڵم‌گه‌ر‌بیانوی����ه‌ک‌هه‌بوبێت‌ب����ۆ‌ئه‌و‌داواکارییانه‌‌به‌و‌پاس����اوه‌ی‌کاتی‌زۆر‌ده‌وێت،‌بۆ‌نمونه‌‌نه‌مانی‌گه‌نده‌ڵیی‌و‌به‌نیش����تمانی‌کردنی‌هێزه‌کانی‌پێش����مه‌رگه‌و‌ناوخۆ،‌ئه‌وا‌بڕیاری‌ڕاده‌ستکردن‌و‌به‌دادگایی‌گه‌یاندنی‌ته‌قه‌ک����ه‌ران‌)که‌‌به‌ش����ێکی‌زۆریان‌ئاش����کران‌و‌ته‌نان����ه‌ت‌به‌ڵگه‌ی‌ڤیدیۆییش����یان‌له‌س����ه‌ره‌(‌ته‌نها‌"به‌ڵێ‌"یه‌ک‌و‌ئیمزایه‌کی‌س����ه‌رۆک‌و‌

مه‌کته‌ب‌سیاسییه‌کانی‌پێویسته‌.

ئه‌وه‌ی‌دوای‌‌3ساڵ‌مایه‌ی‌تێڕامانه‌،‌هه‌ڵوێستی‌ئه‌و‌هێزانه‌یه‌‌که‌‌تا‌دوێنێ‌ئۆپۆزسیۆن‌بوون‌و‌ئێس����تا‌هه‌ڵپه‌ی‌چوونه‌‌ده‌سه‌اڵتیانه‌.‌به‌تایبه‌تی‌گۆڕان،‌ئه‌وان‌له‌کاتی‌خۆپیش����اندانه‌کانی‌س����ێ‌ساڵ‌به‌ر‌له‌ئێستادا‌سه‌ری‌زمان‌و‌بنی‌زمانیان‌به‌جێ‌گه‌یاندنی‌داواکارییه‌کانی‌خۆپیشانده‌ران‌بو‌له‌پێش����ه‌وه‌یان‌به‌دادگایی‌گه‌یاندنی‌تۆمه‌تباران‌.‌به‌اڵم‌ئێستاو‌له‌س����ه‌روبه‌ندی‌پێکهێنانی‌کابینه‌ی‌نوێدا،‌ئه‌و‌هێزانه‌که‌‌خه‌ریکی‌گفتوگۆی‌راسته‌وخۆن‌له‌گه‌ڵ‌دو‌هێزه‌‌ده‌سه‌اڵتداره‌که‌،‌نه‌مانبیس����ت‌جارێک‌له‌جاره‌کان‌گه‌ر‌بۆ‌تاقیکردنه‌وه‌ش‌بێت،‌پرسی‌ڕاده‌ستکردنه‌وه‌ی‌تۆمه‌تبارانه‌‌بورژێنن.‌براده‌ران‌دڵسۆزی‌بۆ‌که‌س‌و‌کاری‌ش����ه‌هیدان‌و‌داواکاریی‌خۆپیش����انده‌ران‌به‌بڕینه‌وه‌ی‌موچه‌‌بۆ‌چه‌ند‌که‌سێک‌نابێت،‌به‌ڵکو‌به‌دڵسۆزیتان‌ده‌بێت‌بۆ‌جه‌ختکردنه‌وه‌‌له‌سه‌روه‌ریی‌یاسا‌و‌ئه‌و‌به‌ڵێنه‌ی‌که‌‌پێتان‌دابون‌له‌فشار‌دروستکردن‌له‌پێناو‌ئه‌و‌دۆزه‌دا‌که‌‌بنچینه‌یه‌کی‌هه‌ره‌‌سه‌ره‌کییه‌‌بۆ‌په‌یڕه‌وکردنی‌دیموکراسیی‌و‌بنیاتنانی‌کۆمه‌ڵگای‌مه‌ده‌نی‌له‌هه‌رێمی‌کوردستاندا.‌

تێپه‌ڕینی‌یادکردنه‌وه‌ی‌ئه‌مس����اڵی‌ئه‌و‌ڕوداوه‌‌گه‌وره‌یه‌ی‌مێژوی‌نوێی‌ئێمه‌،‌به‌چه‌ند‌به‌رنامه‌یه‌کی‌ته‌قلیدیی‌و‌کۆمه‌ڵێک‌قسه‌ی‌دوباره‌،‌گومانه‌کانمان‌به‌رامبه‌رتان‌زیاتر‌ده‌کات‌که‌‌هێزه‌‌ئۆپۆزسیۆنه‌کانیش‌ناتوانن‌دونیایه‌کی‌جیاوازتر‌له‌وه‌ی‌یه‌کێتیی‌و‌پارتییمان‌بۆ‌دروست‌

بکه‌ن.

‌ریکالم

‌ریکالم

هێشتا جله سوره کانی له به ردایه زمناکۆ‌رزگار:‌بۆچی‌هه‌ر‌له‌‌17ی‌شوبات‌منتان‌بیردێته‌وه‌؟پێش‌‌3ساڵ‌له‌مه‌وبه‌رو‌له‌رۆژی‌17ی‌شوباتی‌2011،‌زمناکۆ‌ڕزگار‌دوای‌ئه‌وه‌ی‌له‌قوتابخانه‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌ماڵه‌وه‌،‌بڕیارده‌دات‌له‌گه‌ڵ‌چه‌ند‌هاوڕێیه‌کیدا‌بچنه‌‌ڕیزی‌ئه‌و‌خۆپیشاندانی‌که‌‌له‌به‌رده‌رکی‌سه‌را‌سازکرابوو،‌به‌اڵم‌ئه‌و‌له‌ماڵه‌وه‌‌له‌الی‌دایکی‌ده‌ڵێت‌"ده‌چم‌بۆ‌بازاڕ‌بۆ‌پێاڵو‌کڕین".‌به‌اڵم‌ئه‌و‌ڕۆژه‌‌بۆ‌زمناکۆ‌تراژیدی‌ده‌بێت‌و‌گولله‌یه‌ک‌ده‌نرێت‌به‌سه‌رییه‌وه‌و‌به‌سه‌ختی‌بریندار‌ده‌کرێت.‌17ی‌شوبات‌له‌الی‌زمناکۆ‌به‌های‌خۆی‌هه‌یه‌.‌ئه‌و‌ده‌ڵێت:‌"ئه‌و‌ڕۆژه‌‌ڕۆژێکی‌گه‌وره‌یه‌و‌شۆڕشێکی‌پیرۆزبو‌له‌دژی‌گه‌نده‌ڵی‌و‌نادادی‌و‌سته‌مکاری"،‌ته‌نانه‌ت‌زمناکۆ‌ئه‌و‌جل‌و‌به‌رگانه‌شی‌خۆشده‌وێت‌که‌‌له‌و‌رۆژه‌دا‌پێوه‌ی‌برینداربوه‌،‌بۆیه‌‌ئێستاش‌به‌رده‌وام‌به‌رگی‌سور‌ده‌پۆشێت.‌دایکی‌ئه‌و‌برینداره‌ش‌ده‌ڵێت:‌"من‌شانازیی‌ده‌که‌م‌که‌‌دایکی‌زمناکۆم،‌چونکه‌‌

به‌هۆی‌دوای‌وه‌ک‌کوڕه‌که‌ی‌من‌ڕه‌نگه‌‌چه‌نده‌ها‌که‌م‌و‌کوڕیی‌میلله‌ته‌که‌مان‌چاره‌سه‌ر‌بکرێت".

ل 4ل 4

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

hamashwan.awene@yahoo.noAweneکوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر،‌سەردەشت‌عوسمان

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د