گرتە ڤیدیۆکەی سلێمان زیاب یونسهەوڵێک بۆ کوشتنی دونیا لەیادەوەریی

گشتیدا

17 »»

2

وه فدێكی كۆماری ئیس���امی ئێران هێوركردن���ه وه ی به مه به س���تی یه كێتی نێ���وان په یوه ندیه كان���ی بزوتنه وه ی كوردستان و نیشتمانی گ���ۆڕان ده گاته س���لێمانی و به جیا له گه ڵ به رپرس���انی ه���ه ردو الیه ن كۆده بێت���ه وه ، محه م���ه دی حاجی مه حمود ده ڵێت "وه فده كه ی ئێران بۆ پرس و را گۆڕینه وه س���ه باره ت خۆجێی حكومه تی به پێكهێنان���ی له پارێزگای س���لێمانی هاتبون كه

زیاتر كێشه ی له سه ره ".محه مه دی س���لێمانی : ئاوێن���ه ، س���كرتێری مه حم���ود حاج���ی دیموكراتی سۆشیالیس���ت حیزبی له چاوپێكه وتنێك���ی كوردس���تان تایب���ه ت به ئاوێنه دا رایگه یاند له دو رۆژی راب���ردو وه فدێك���ی كۆماری ئیس���امی ئێ���ران ك���ه پێكهاتبو له باڵیۆزی كۆماری ئیسامی ئێران

له به غ���دا حه س���ه نی دانایی فه رو سه ركونسڵگه ری ئێران له سلێمانی و چه ند كه س���ێكی تر به دور له چاوی میدیاكان له گه ڵ زۆربه ی الیه نه كان راوێژ و به مه به س���تی كۆبونه ته وه ، را گۆڕینه وه س���ه باره ت به پرس���ی خۆجێی حكومه ت���ی پێكهێنان���ی له پارێزگای س���لێمانی كه كێشه ی زیات���ر له س���ه ره و هه روه ه���ا ب���ۆ قس���ه كردن ده رب���اره ی پێكهێنانی

حكومه تی هه رێمی كوردستانیش.سه رچاوه یه كی ئاگادار له مباره وه به ئاوێنه ی راگه یاند كه پێرێ 6/8، وه فده ك���ه ی ئێ���ران دوای ئه وه ی چاویان به هێ���رۆ ئیبراهیم ئه حمه د كه وتوه ، ئێواره كه ی له گه ڵ به رهه م س���اڵح كۆبونه ته وه كه داوه تی ئه و بون، س���ه رله به یانی دوێنێش 6/8 مه حمود حاجی محه مه دی له ماڵی بون و دوای ئ���ه وه ی كاتژمێر 11ی

نیوه ڕۆ چاویان به كۆسره ت ره سوڵ نه وش���یروان س���ه ردانی كه وتوه ،

مسته فایان كردوه .ده كات به وه ئاماژه سه رچاوه كه وه فده كه ی مه به ستی سه ره كی كه كێش���ه ی چاره س���ه ركردنی ئێران نێوان بزوتنه وه ی گۆڕان و یه كێتییه پارێزگاو به ئه نجومه نی س���ه باره ت

پارێزگای سلێمانی .له س���ه ر جه ختی س���ه رچاوه كه ئێرانیه كان ك���رده وه ك���ه ئ���ه وه نێوان په یوه ندیه كانی مه به ستیانه هێوربكه نه وه و گ���ۆڕان یه كێت���ی و له ئاستێكی بااڵدا پێكه وه كۆببنه وه به مه به ستی گفتوگۆكردن سه باره ت بڕیاریش���ه وا به كێش���ه كانیان، جارێكیت���ر داهات���ودا له رۆژان���ی

سه ردانی سلێمانی بكه نه وه .

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار تیراژ: 4500 ته له فۆن: 3201274 ناونیشان: سلێمانی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )432( سێشەممە 2014/6/10

w w w . a w e n e . c o m

12 »» 17 »»

سه نته ری گالوپ: عێراقییه كان ناشادترین خه ڵكی دنیان

««11عێراقییه کان به دبه ختن 12 »» 17 »»

بڕینه وه ی موچه بۆ كابانی ناوماڵ له قسه وه بوه به پرۆژه

««9کابانی ماڵ

داعش له کوردستان

نزیکده بێته وه

ریکالم

1312

وه فدێكی ئێران بۆ ئاساییكردنه وه ی په یوه ندیه كانی یه كێتی و گۆڕان له سلێمانییه

خۆکوشتن و قەیرانی بەهاکانچەند سه رنجێ بۆ دیوی ناوەوەی گۆڕان

شۆڕش ئیس���ماعیل ئاماژه به وه ده كات یه كێتی ڤیتۆی له س���ه ر مالیكی نییه بۆ بونه وه به س���ه رۆك وه زی���ر، ئه و ده ڵێت ئه مس���اڵ یه كێتی كۆنگره ی "بڕواناكه م

ببه سترێت".ئاوێنه ، س���لێمانی : شۆڕش ئیسماعیل ئه ندام���ی مه كته ب���ی سیاس���ی یه كێتی نیشتمانی كوردستان و به رپرسی ده زگای تایب���ه ت له گفتوگۆیه ك���ی هه ڵب���ژاردن به ئاوێنه دا رایگه یاند كه دیاریكردنی كات بۆ به س���تنی كۆنگره كارێكی باش نییه ، ئه و وتی "هه مومان حه ز ده كه ین كۆنگره له نزیكتری���ن كات���دا ببه س���ترێ ، به اڵم ده بێت ئاماده كاریی بۆ بكرێت، تا ئێستا له مه كته بی سیاسی باسی كاتی به ستنی

كۆنگره م���ان نه كردوه ، بۆی���ه بڕواناكه م ئه مساڵ كۆنگره ی یه كێتی ببه سترێ ".

ناوب���راو ئاماژه ی ب���ه وه ش كرد له ناو خ���اوه ن كه س���ی س���ه دان یه كێتی���دا پله و پۆس���ت ه���ه ن ك���ه بنه ماڵه هۆی پێشكه وتنیان نیه ، ئه و وتی "راسته قوباد كوڕی مام جه الل و هێرۆخانه ، به اڵم خۆی له چه ندین بواردا ش���اره زا و به سه لیقه یه و دیپلۆماتكاره ، كوڕه كه ی كاك كۆسره تیش له ناو باروتدا له دایكبوه ، دوای ئه وه خۆی ئه ی ده رچوه ، په رله ماندا له هه ڵبژاردنی

نابێت گه نجه كان بێنه پێشه وه ؟".

یه كێتی و گۆڕان بۆ به هێزكردنی پێگه ی خۆی���ان و ده س���ته به ركردنی زۆرین���ه س���لێمانی، پارێزگای له ئه نجومه ن���ی حیزب���ی له كورس���ییه كه ی چاوی���ان كوردستانه و دیموكراتی سۆشیالیست تا ئێستا چه ندینجار په یوه ندییان به و

حزبه وه كرده وه .ئاوێنه / س���لێمانی : به پێی زانیاریی

تا ئێس���تا 5 جار یه كێتی نیش���تمانی كوردستان سه ردانی محه مه دی حاجی مه حمود سكرتێری حزبی سۆشیالیست دیموكرات���ی كوردس���تانیان ك���ردوه ، بۆ ئ���ه وه ی له ئه نجومه ن���ی پارێزگای س���لێمانی ببنه هاوپه یمانیان و زۆرینه له ئه نجومه نه ك���ه به ده س���تبهێنن ب���ۆ ئه وه ی پۆس���تی پارێ���زگار بۆ خۆیان

مسۆگه ر بكه ن.له به رامبه ریش���دا، بزوتنه وه ی گۆڕان 2 ئاوێن���ه زانیارییه كان���ی به پێ���ی دوجار بۆ هه مان مه به س���ت سه ردانی محه مه دی حاجی مه حمودیان كردوه و كورسییه كه ی پێیانوایه هه ردوالشیان نێوانیان هاوس���ه نگی سۆشیالیس���ت

یه كاییده كاته وه .

كۆنگره ی یه كێتی ئه مساڵ نابه سترێتشۆڕش ئیسماعیل: ڤیتۆمان له سه ر مالیكی نییه

یه كێتی و گۆڕان چاویان ئه ندامێكی س���ه ركردایه تی پارتی ئاماژه له سه ر كورسییه كه ی "سۆشیالیست"ه

به وه ده كات كه "له رۆژانی داهاتودا پارتی به فه رمی داوای پۆستی جێگری سه رۆكی په رله م���ان له یه كێت���ی ده كات"، عه دنان موفتیش ده ڵێت "تا ئێستا پۆستی جێگری

سه رۆكی په رله مان یه كایی نه بۆته وه ".ئاوێنه ، هێم���ن مامه ند: عه دنان موفتی ئه ندام���ی مه كته ب���ی سیاس���ی یه كێتی نیشتیمانی كوردستان سه باره ت به پرسی پۆس���تی جێگ���ری س���ه رۆكی په رله مان به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه "تا ئێس���تا ئه و پۆس���ته یه كانه بۆته وه و له رۆژانی داهاتو

یه كایی ده كه ینه وه ".ه���اوكات س���ه عدی ئه حم���ه د پی���ره ئه ندام���ی مه كته ب���ی سیاس���ی یه كێتی به ئاوێنه ی راگه یاند كه "هیچ كه س له ناو پارتی به فه رمی داوای پۆس���تی جێگری س���ه رۆكی په رله مانی له ئێم���ه نه كردوه ، چونكه پێش���وتر ئه و پۆسته بۆ یه كێتی یه كابۆته وه ئێس���تا س���ه یره باسی ئه و

پۆسته ده كرێت".س���ه باره ت ب���ه وه ی ئه گ���ه ر به فه رمی پارتی داوای ئه و پۆسته له یه كێتی بكات یه كێت���ی ئاماده یه ده س���تبه رداری بێت،

پیره وتی "من قسه له سه ر ئه گه ر ناكه م، به اڵم ئه وكاته دانوستانی ده وێت كه ئایا له به رامبه ر چی ئێمه ته نازول له و پۆسته

بكه ین".هه ر س���ه باره ت به م پرسه ، ئه ندامێكی س���ه ركردایه تی پارتی كه نه یویست ناوی "له رۆژانی راگه یاند به ئاوێن���ه ی بهێنرێت داهاتو پارتی به فه رمی داوای ئه و پۆسته له یه كێت���ی ده كات و یه كێتی���ش حه ق���ه چاكه ی پارتی له به رچاوبێت، كه ئێمه ش ده س���تبه رداری زۆر پۆست بوین له پێناو

ئه وان".

عه دنان موفتی : تا ئێستا پۆستی جێگری سه رۆكی په رله مان یه كالیی نه بۆته وه

ژاكی���س بۆكیلی، رۆژنامه نوس و چاالكوانی فه ره نس���ی كه چاودێری ڕه وشی سیاسی خۆرهه اڵتی ناوه ڕاسته ده ڵێت "گه شته كه ی بارزان���ی په یوه ندی به پرس���ی سیاس���ی ك���ورده وه نییه ، ئه و زیاتر بۆ پاڵپش���تی له پرۆژه كانی هه نارده كردنی نه وت هاتوه ".

ئاوێن���ه ، پاری���س: ژاكی���س بۆكیل���ی له په یوه ندییه ك���دا به ئاوێنه ی راگه یاند كه به رپرسه له گه ڵ په یوه ندییان بارزانیه كان فه ره نس���یه كان به گشتی و له گه ڵ سۆسیال دیموكراته كاندا كه ئێس���تا له ده سه اڵتدان به هێزه ، ئه و وت���ی "په یوه ندیه كان دێرینن ته نیا قازانجه كان گۆڕانكارییان به س���ه ردا هاتوه ، جاران بۆ هه واڵێك و نوس���راوێكی رۆژنامه وان���ی و ئێس���تا چۆته ئاس���تێكی بااڵوه و له ب���واری وزه دا خۆی ده بینێته وه و

له پاریس وتووێژی له سه ر ده كرێت".له الیه كی دیكه ش���ه وه ، فاڤیۆ تاباسی، ڕێكخه ر له پارتیدۆ سۆسیالیستا له ئیتاڵیاو

جێگری كه مپینی "پش���تگیری گه النی بێ ده وڵه ت"، به ئاوێنه ی راگه یاند كه "ئیتاڵیا ئێس���تا به ڕه وش���ێكی ئابوری زۆر خراپدا تێپه ڕده بێت و ئه مه وایك���ردوه ئیتاڵیا بۆ بازرگان���ی تێچوی ه���ه رزان بگه ڕێت، كه م س���ه رف ب���كات و زۆر وه ربگرێ���ت. نه وتی له گه ڵ بازرگانیكردن كوردستان و هه رێمی هه ڕاجه ئێس���تا كوردس���تاندا هه رێم���ی له ب���ازاڕی نێوده وڵه تیداو ئه زمونی واڵتانی وه ك توركیاو ئیمارات ئه مه نیش���انده ده ن كه چ قازانجێكی تیایه ، هه ربۆیه له هه رێمی كوردس���تان زیاتر ش���وێنێكی دیكه نییه له دنیادا كه سیاسیه ئیتاڵیه كان به تایبه تی باڵی ڕاس���ت بۆی بگه ڕێن بۆ وه به رهێنانی بازرگانی، بۆیه پشتگیری له هه نارده كردنی

نه وت شتێك نییه به دوری بزانم".

"بارزانی بۆ پاڵپشتی پرۆژه نه وتیه كانی له ئه وروپایه"

45

3

شۆڕش ئیسماعیل

حه سه نی دانایی فه ر

تایبه‌ت(432( سێشه ممه 22014/6/10

ئا: ئیحسان فوئاد

سات به سات داعش له هێڵی ته ماسی نێ���وان ناوچه كوردییه كان���ی پارێزگای موسڵ و كه ركوك و س���ه الحه دین و دیاله نزیكتر ده بێته وه و مه ترس���ی بۆ س���ه ر كورد له ناوچ���ه جێناكۆكه كان گه وره تر ده ڵێت قایمقامی خورمات���و ده بێ���ت، "داعش له حكومه ت���ی عێراق به هێزتره و

به سوپای عێراق رێی پێناگیرێ ".

م���اوه ی چه ن���د رۆژێك���ه هێزه كانی ده وڵه ت���ی ئیس���امی له عێراق و ش���ام ك���ه به )داعش( ناوده برێت، ش���ه ڕێكی گ���ه وره ی ل���ه و ش���ارو ش���ارۆچكانه دا هه ڵگیرساندوه كه به ناوچه ی جێناكۆك داده نرێت ی���ان له ناوچه جێناكۆكه كان و هه رێم���ی كوردس���تان زۆر نزیكن، كه له ش���اری موس���ڵه وه درێژده بێته وه تا ده گات به كه ركوك و خورماتوو سه عدیه و جه له وال، ئه م توندوتیژیانه س���ه ره ڕای دروستكردنی شه پۆلێكی گه وره ی مرۆیی خه ڵكی ش���اری موس���ڵ روه و هه رێمی كوردس���تان، مه ترس���ییه كی گه وره شی له س���ه ر زۆربه ی ناوچ���ه جێناكۆكه كان

دروستكردوه .قایمقامی خورماتو "س���االر عه بدول" به ئاوێنه ی راگه یاند كه ئه وان دوای ئه و زنجیره ته قینه وانه ی كه هه فته ی رابردو رویاندا، چاوه ڕوانی كاره ساتی گه وره ترن، چونكه داع���ش رۆژ به رۆژ له ناوچه كانی ده وروبه ریان چاالكترو به هێزتر ده بێت، ئ���ه و وتی "داع���ش له حكومه تی عێراق

به هێزترو گه وره تره ".هۆكاره كه ش���ی گه ڕانده وه بۆ ئه وه ی كه له ن���او عه ره ب���ه س���وننه كاندا كه زۆربه ی دانیش���توانی هێڵی ته ماس���ی ناوچه جێناكۆكه كان پێكده هێنن پێگه و پش���تیوانیان هه یه ، جگه ل���ه وه ی كه س���وپای عێراق ته نه���ا خاوه نی چه كی له به رامبه ردا به اڵم بیكه یسییه ، سوك و ق���ورس و چه ك���ی خاوه ن���ی داع���ش

دۆشكه یه .ئه و وتی "چاره س���ه ركردنی مه ترسی

داعش به سوپای عێراق ئه سته مه ".

وتیش���ی "هه قه هێ���زه كوردیه كان و حكومه ت���ی هه رێم له م س���اته وه خته دا په ی به گه وره یی ئه م مه ترسییه ببه ن و ن���ه وت نه كه ن، ته نها ش���ه ڕ له س���ه ر له كاتێك���دا ئاسایش���ی نه ته وه یی كورد له مه ترس���یدایه و دابڕاوه كان له ناوچ���ه

ئه وان فه رامۆشیانكردوه ".ناوب���راو ب���اس ل���ه وه ده كات ك���ه ئێس���تا كورد له و ناوچان���ه له كۆچێكی به رده وامدایه و كه چی بۆ ته نها جارێكیش په رله مانی كوردس���تان گرنگی پێناداو قسه ی له سه رنه كردوه ، ئه و وتی "سات لێماننزیكده بێته وه ، مه ترس���ی به سات پێویس���ته الیه نه كوردییه كان یان ئه م ناوچان���ه به جێبهێڵن یان ئه گه ر خۆیان به خاوه نی ده زانن با داكۆكی لێبكه ن كه

هێزو پاره یان هه یه ".وتیشی "تكایه لێمانتێبگه ن ژیانكردن وا گ���ه ر زه حمه ت���ه ، زۆر به مج���ۆره ب���ڕوات مه ترس���ی ئه وه ی���ه خورماتو، جه ل���ه والو س���ه عدیه و قه ره ته پ���ه هه ر كوردی تیانه مێن���ێ ، كورد له و ناوچانه له كۆچێكی به رده وامدان و رۆژانه زیاد له 10 خێزان ئ���ه و ناوچانه چۆڵ ده كه ن و به ره و ناوچه كانی هه رێمی كوردس���تان هه ڵدێن، رۆژ به رۆژیش بونی كورد له م

ناوچانه الوازتر ده بێت".مه ترس���ی و شه ڕ و كوش���تاری داعش باڵی به س���ه ر ناوچه یه كی فراوانی هێڵی ته ماسی نێوان كوردو حكومه تی عێراقدا كێشاوه ، خه ریكه گوندو شارۆچكه كانی به یه كج���اری س���نوره ئ���ه و س���ه ر به تاڵده بن���ه وه له بونی كورد، قه ره ته په

یه كێكه له و شوێنانه .به ڕێوه به ری ناحیه ی قه ره ته په وه هاب به وه دا ئاماژه ی له وباره ی���ه وه ئه حمه د كه له ئێس���تادا قه ره ته پ���ه كپه ، به اڵم هه ندێك جموجۆڵی داعش له گونده كانی س���ه ر به ناحیه ك���ه هه یه ، س���تراتیجی داعش وایه كه پێش ئه وه ی ته قینه وه و له ناوچه یه كدا دروستبكات ده وری شه ڕ ئه ته نێ و دواتر په الم���اری ده دات، ئه و وتی "ئێستا به هۆی جموجۆلی داعشه وه وه س���تاوه و پڕۆژه كانه كارو هه رچ���ی

له ده ستی داعشن له م سنوره ".

ئا: شاهۆ

ته نیا 10 رۆژ ماوه بۆ ئه و ماوه یاساییه ی س���ه رۆكی حكوم���ه ت و جێگره كه ی كه راسپێردرا بۆ پێكهێنانی كابینه ی تازه ی حكوم���ه ت، ت���ا ئێس���تاش الیه نه كانی كاندیده كانی���ان هه ڵب���ژاردن ب���راوه ی پێش���كه ش پۆس���ته حكومیه كان ب���ۆ به ئه نجومه نی وه زیران نه كردوه ، زۆربه ی

ئه و كاندیدانه ش یه كاییبونه ته وه .پارتی

یه كه م���ی ب���راوه ی ك���ه پارت���ی كوردس���تان په رله مانی هه ڵبژاردنه كانی بو به نیازه هه ریه كه له ئاش���تی هه ورامی سروش���تیه كان و س���امانه له وه زی���ری عه ل���ی س���ندی له وه زی���ری پاندانان و ناوخۆ له وه زی���ری كه ری���م س���ه نجاری پۆسته كانی بهێڵێته وه و له پۆسته كانیان

تریش گۆڕانكاری تێدا بكات.س���ه باره ت به دیاریكردن و هێشتنه وه ی ئ���ه و وه زیران���ه وته بێژی فراكس���یۆنی زه رد له په رله مانی كوردس���تان محه مه د عه لی به ئاوێن���ه ی راگه یاند"ئه و ناوانه ی باڵوكراونه ته وه كاندیدن، به اڵم كۆمه ڵێك ناوی تری���ش هه یه ب���ۆ وه رگرتنی ئه و پۆس���تانه ، به اڵم ت���ا ئێس���تا یه كایی

له كۆبون���ه وه ی وابڕی���اره نه بۆت���ه وه و س���ه ركردایه تی بڕیاری تهواوی له س���ه ر

بدرێت.گۆڕان

بزوتنه وه ی گ���ۆڕان كه براوه ی دوه می هه ڵبژاردنه هه ر له س���ه ره تاوه پۆس���تی باڵوك���رده وه و پێش���مه رگه ی وه زی���ری مسته فای س���ه ید قادر ئه ندامی جڤاتی نیش���تیمانی بزوتن���ه وه ی گۆڕانی وه كو كاندید بۆ ئه و پۆسته دیاریكرد، سه باره ت له رێباز هه ریه كه تریش به پۆس���ته كانی محه مه د بۆ پۆس���تی وه زی���ری دارایی و بۆ ده ستنیشانكردوه ، ئابوری كاروباری پۆس���تی وه زیری پیشه سازی و بازرگانی س���اماڵ س���ه ردار پارێ���زه ری یاس���ایی بزوتن���ه وه ی گۆڕان دیاریكراوه ، هه روه ها هاش���م محه مه دیش بۆ پۆستی وه زیری

ئه وقاف و كاروباری ئاینی دیاریكراوه .س���ه باره ت به دیاریكردنی كاندیده كانی بزوتنه وه ی گۆڕان بۆ پۆسته حكومیه كان هه ڵس���وڕاوی بزوتنه وه ی گۆڕان د.ئاسۆ مه حم���ود به ئاوێن���ه ی راگه یان���د "ناوی ئه و كه س���انه ی باڵوكراوه ته وه تا ئێستا نافه رمیه ، هه ربۆیه له چه ند رۆژی ئاینده دا گۆڕان خ���ۆی ئه وكاته ی ك���ه ناوه كانی پێش���كه ش به س���ه رۆكی راس���پێردراوی

حكومه ت كرد ئاشكرای ده كات".ناوبراو ئاماژه ی به وه كرد ئه و كه سانه ی له راگه یاندنه كانه وه باس ده كرێن كاندیدی به هێزن بۆ ئه وه ی ئه و پۆستانه وه ربگرن،

به اڵم كاندیدی یه كاكه ره وه نیه .یه كێتی

یه كێتی نیش���تیمانی كوردس���تان كه ب���راوه ی س���ێیه می هه ڵبژاردنه كان���ه تا ئێستا به شێوه یه كی فه رمی كاندیده كانی ب���ه اڵم به پێی یه كای���ی نه كردوه ته وه ، زانیاری���ه كان ئ���ه وه ی تا ئێس���تا هه یه خۆی وه كو حه مه ره ش���ید د.رێك���ه وت ته ندروس���تی وه زاره ت���ی له پۆس���تی گۆرانی���ش د.یوس���ف ده مێنێت���ه وه و ب���ۆ پۆس���تی وه زی���ری خوێندن���ی بااڵ دیاریكراوه و مامۆستا پشكۆش بۆ پۆستی ئه نفالك���راوه كان و ش���ه هیدان و وه زیری ده رباز كۆس���ره ت ره سوڵیش بۆ پۆستی نیشته جێبون و ئاوه دانكردنه وه و وه زیری خالید دۆس���كی بۆ وه زیری رۆشنبیریی

دیاریكراوه .ئ���ه و به دیاریكردن���ی س���ه باره ت پۆس���ته ب���ۆ یه كێت���ی كه س���انه ی فراكس���یۆنی حكومیه كان په رله مانتاری س���ه وز له په رله مان���ی كوردس���تان زانا عه بدولڕه حم���ان به ئاوێن���ه ی راگه یان���د

"ئێمه تا ئێستاش ئاگادار نه كراوینه ته وه له دیاریكردنی ئه و كه س���انه بۆ پۆستی وه زاره ته كان���ی یه كێتی و پێش���تر وه كو فراكسیۆنی سه وز داوامانكردوه له دانانی وه زیره كانی یه كێتی ئاگاداربین و راوێژمان پێبكرێ���ت، هه ربۆیه ئێمه نازانین ئه وه ی

باڵوبۆته وه راسته یان نا".ناوب���راو ئاش���كرای ده كات "له ناو ئه و كاندیدان���ه ی دیاریك���راون بۆ پۆس���ته حكومیه كان كه سی وای تێدایه من وه كو

په رله مانتار ئاماده نیم ده نگی پێبده م".یه كگرتو

یه كگرت���و ك���ه ب���راوه ی چواره م���ی هه ڵبژاردنه كان���ه كاندی���دی بۆ پۆس���ته یه كایی چه ندینج���ار ب���ۆ حكومیه كان كردوه ته وه بۆ پۆس���تی وه زیری كاره با سه الحه دین بابه كر یاریده ده ری ئه مینداری یه كگرتو دیاریكراوه و بۆ پۆستی وه زیری كاروكاروباری كۆمه اڵیه تیش نه س���ره دین سه عید ئه ندامی سه ركردایه تی و محه مه د هاودیانییش بۆ پۆستی وه زیری هه رێم بۆ هه ماهه نگی نێوان حكومه ت و په رله مان و بۆ پۆس���تی وه زیری هه رێم بۆ كاروباری ناوچ���ه دابڕێنراوه كان گه رچی پێش���تر عومه ر محه مه ئه ندامی سه ركردایه تی بو به اڵم ناوبراو پاشه كشه ی له و پۆسته كردو

تا ئێستاش شوێنه كه ی پڕنه كراوه ته وه .له مباره وه ئه ندامی مه كته بی سیاس���ی یه كگرت���و ئه بوبه كر هه ڵه دنی به ئاوێنه ی راگه یان���د "ئێمه كاندیدمان بۆ پۆس���ته ته نیا یه كاییكردوت���ه وه حكومی���ه كان وه زی���ری هه رێم ب���ۆ كاروب���اری ناوچه دابڕێن���راوه كان نه بێت ك���ه ئه ویش له و هه فته ی���ه له كۆبونه وه ی س���ه ركردایه تی

یه كگرتو یه كاییده كه ینه وه ".كۆمه ڵ

كۆم���ه ڵ وه ك���و ب���راوه ی پێنجه م���ی هه ڵبژاردنه كان كاندیده كانی بۆ پۆس���ته حكومیه كان ت���ه واو یه كایی كردوته وه و ئه ندامی مه جید له عه بدولستار هه ریه كه مه كته بی سیاس���ی بۆ پۆس���تی وه زیری عه بدولره حیم عه بدولره حمان كشتوكاڵ و ئه ندامی سه ركردایه تی بۆ پۆستی وه زیری

هه رێم بۆ كاروباری ژینگه دیاریكردوه .سه باره ت به دیاریكردنی ئه و كاندیدانه ئه ندام���ی مه كته ب���ی سیاس���ی كۆمه ڵ ئه نوه ر س���ه نگاوی به ئاوێن���ه ی راگه یاند "ئێم���ه وه كو كۆمه ڵ ئه و دو كاندیده مان یه كاییكردوه ته وه ، به اڵم س���ه ركردایه تی كۆمه ڵ هێش���تا له كۆبونه وه یه بۆ ئه وه ی پۆس���ته كانی تری���ش بڕی���اری كۆتایی

له سه ربدات و كاندید دیاری بكات".

ئا: هێمن مامه ند، هه ولێر

به رپرسی ناوچه ی فه رمانبه رانی پارتی ماوه ی چه ند ساڵه وه كو فه رمانبه ری حكومی دامه زراوه ، به اڵم پابه ند نییه به ده وامكردن و

له به رامبه ریشدا داواكاری گشتی داوای پێكهێنانی لیژنه یه كی لێكۆڵینه وه ده كات، له به رامبه ریشدا وه زیری رۆشنبیریی بۆ وه اڵمی داواكاری گشتی ده ڵێت به ته له فۆن له گه ڵ

وه زیری داد چاره سه رمانكردو داواكاری گشتییش ده ڵێت ئه م

وه اڵمه ی وه زیری رۆشنبیریی جێگه ی قه بوڵكردن نییه .

به پێی نوسراوێكی تایبه تی داواكاری گشتی كه واژۆی س���ازگار عه لی ناجی س���ه رۆكی داواكاری گش���تی له سه ره و ل���ه رۆژی 2014/5/24 به ژم���اره 391 ئاراس���ته ی وه زیری رۆشنبیریی و الوانی كردوه و وێنه یه كی ده ست ئاوێنه كه وتوه تێیدا هات���وه "به پێی ئه و زانیارییانه ی به ده ستمان گه یشتون له به رێوه به رایه تی هون���ه ری مۆس���یقا چه ندی���ن س���اڵه دامه زراوه و پابه ند نییه به ده وامكردنی ، بۆیه داواكارین به پێكهێنانی لیژنه یه كی نوێنه ری به ئاماده بون���ی لێكۆڵین���ه وه

داواكاری گشتی بۆ لێكۆڵینه وه ".له به رامبه ر ئه و نوس���راوه ی داواكاری گش���تی ، كه بۆ وه زیری رۆش���نبیریی

ناردوه ، كاوه مه حمود ش���اكر وه زیری رۆش���نبیریی و الوان به نوسراوی ژماره 2965 وه اڵمی نوس���راوه كه ی داواكاری هات���وه تێی���دا داوه ت���ه وه و گش���تی ئه م نوس���راوتان بابه تی "ده رب���اره ی بابه ته چاره س���ه ركرا له رێی په یوه ندی ته له فۆن���ی به رێز وه زی���ری داد له گه ڵ

ئێمه تكایه بۆ زانین".س���ه باره ت ب���ه و وه اڵم���ه ی وه زیری به رپرس س���ه رچاوه یه كی رۆشنبیریی له س���ه رۆكایه تی داواكاری گش���تی ، كه له به ر هه س���تیاریی شوێنه كه ی و ترسی لێپرسینه وه و سزادانی سیاسی نه یویست راگه یاند به ئاوێن���ه ی بهێنرێ���ت ناوی "به ڕاستی به هیچ شێوه یه ك وه اڵمه كه ی

وه زیری رۆش���نبیریی و الوان یاس���ایی نیی���ه و نه ده بوا وه زیری رۆش���نبیریی و وه زی���ری داد كه هه ردوكی���ان خه ڵكی یاسایین به م ش���ێوه نایاساییه وه اڵمی

داواكاری گشتییان بدابایه وه ".سه رچاوه كه وتیشی "لێناگه ڕێین ئه م كاره نایاساییه به م شێوه یه تێپه ڕبێت، به اڵم چاوه ڕوان���ی پێكهێنانی كابینه ی هه شته مین و ئه وكاته ئیجرائاتی خۆمان

ده كه ین".ئاوێنه بۆ ئه م مه به سته په یوه ندیكرد وه زی���ری مه حم���ود كاوه به دكت���ۆر رۆشنبیریی و الوان، ناوبراو به توڕه ییه وه به په یامنێری ئاوێن���ه ی راگه یاند "ئه وه

په یوه ندی به تۆو میدیاوه نییه ".

ئا: شاهۆ ئه حمه د

بزوتنه وه ی پێش���وی هه ڵس���وڕاوی س���ه ربازیی س���ه ركرده ی گ���ۆڕان و ئێس���تای یه كێتی نیشتیمانی عوسمان بانیماران���ی له م گفتوگۆی���ه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "بزوتنه وه ی گۆڕان كه باس���ی ده یه وێ���ت ده كات، س���اخته كاری

سه ركه وتنی یه كێتی بێبایه خ بكات".

به رزبون���ه وه ی ه���ۆكاری ئاوێن���ه : بۆچ���ی یه كێت���ی ده نگه كان���ی

ده گه ڕێنیته وه ؟بانیمارانی : به رزبونه وه ی ده نگه كانی یه كێتی ده گه ڕێت���ه وه بۆ هه نگاوه كانی بزوتن���ه وه ی گ���ۆڕان، چونك���ه وه كو پێویست هه نگاوی نه هاویشتوه له چه ند

مانگی رابردو هه روه ها لێكنزیكبونه وه ی گۆڕان له گه ڵ پارت���ی و كۆبونه وه كردن ب���ۆ بچكوككردن���ه وه ی یه كێتی هه مو خه ڵك���ه نیگه رانه كان���ی یه كێت���ی كه ده نگی به گۆڕان داوه ئه وجاره له گۆڕان نیگه رانبون و ده نگیان به یه كێتی داوه .

ئاوێنه : باس ل���ه وه ده كرێت یه كێتی به ه���اوكاری ئێران ته زوی���ری كردوه ،

له وباره یه وه چی ده ڵێن؟له هه م���و بانیماران���ی : عوس���مان هه ڵبژاردنێك باس���ی ته زویر ده كه ین، ئ���ه وه ی یه ك���ه م بهێنێ���ت الیه نه كه ی ت���ر تاوانبار ده كات نازان���م ئێران چی پێده كرێت، راس���ته ئێ���ران ده توانێت له سلێمانی شتێك بكات، به اڵم ناتوانێت له ده���ۆك و كه ركوك و هه ولێر و موس���ڵ ته زویر بكات چونكه یه كێتی له سلێمانی

حكومده كات گه ر هاوكاری بكات، به اڵم یه كێتی له س���لێمانی وه زعی خراپ بوه گۆڕان باش���تره ، بۆیه ئه و قسانه ته نیا سه ركه وتنه كه ی بێئه هه میه تكردنی بۆ پێیخۆش���بێ�ت ئێران ره نگه یه كێتیه ، یه كێتی ده ن���گ زۆر بهێنێ����ت، به اڵم

باوه ڕناكه م ته زویری بۆ كردبێت.ئاوێن���ه : له دوای گه ڕان���ه وه ت بۆ ناو یه كێت���ی بۆ هیچ پۆس���تێكی حكومی

كاندیدكراوی ؟بانیماران���ی : عوس���مان داوایانكردوه ،به اڵم من پێموتن ئاره زوم

لێنیه .ئاوێنه : باس ل���ه وه ده كرێت له دوای گه ڕانه وه ت بۆ ن���او یه كێتی پاره یه كی زۆر و ژماره یه ك ئۆتۆمبێلت وه رگرتوه ؟

عوس���مان بانیمارانی : من بۆ پاره و

پۆس���ت نه بومه ت���ه وه یه كێت���ی هه ر كاتێكیش یه كێك له و دو شته م وه رگرت

خه ڵك هه قی خۆیه تی قسه بكات.ئاوێن���ه : له دوای گه ڕان���ه وه ت بۆ ناو یه كێت���ی باس له وه ده كرێ���ت ژماره ی پاسه وانه كانت و ژماره ی ئۆتۆمبیله كانت زیادیانكردوه ، له وباره یه وه ده ڵێن چی ؟

عوسمان بانیمارانی : ئه وه یان راسته تا ئێس���تا وای���ه هه ندێك پاس���ه وان و سه یاره یان بۆ ناردوم له كاتی بانگه شه ی هه ڵبژاردن بو له سكرتاریه ت بۆمهاتبون، له به رئه وه ی له وبانگه شه یه ئیشمكردوه ئه وانیش مه جبوربون بۆمبنێرن، به اڵم ئێس���تا دۆخه كه ئارامبۆته وه و ئیشمان پێیاننه م���اوه و سوپاس���یان ده ك���ه م و ش���وێنی بۆ ده كه م���ه وه ره وانه ی���ان

خۆیان.

ده ستله كاركێش���اوه ی بری���كاری وه زاره ت���ی دارایی عێراق فازیل نه بی ئاماژه به وه ده كات كه دوای فرۆشتنی گه یش���تنی كوردس���تان و نه وت���ی به بازاڕه كانی جیهان له ئێس���تادا هیچ ئاس���ۆیه كی رون نه م���اوه بۆ ئه وه ی هه رێم و به غ���دا بگه نه رێككه وتنێك و به غ���دا دوب���اره موچه ب���ۆ هه رێمی بنێرێته وه ، ئه و ده ڵێت كوردس���تان

"قه یرانی دارایی درێژه ی ده بێت".

ئاوێنه ، هه ولێر: فازیل نه بی ئاماژه به وه ده كات كه بۆ چاره س���ه ركردنی ئه و قه یرانه داراییه ی چه ند مانگێكه تێكه وت���وه ، حكومه ت���ی هه رێم���ی هه رێم خ���ۆی به رپرس���ه رێگه چاره بدۆزێت���ه وه ، ناوبراو وتی "حكومه تی له چاره سه ركردنی به رپرس���ه هه رێم ئ���ه و قه یران���ه داراییه و ده ش���توانێ چاره سه ری بكات". له باره ی چۆنێتی چاره سه ركردنیشی ئه و رونیده كاته وه

ك���ه هه رێ���م جگ���ه له نه وته ك���ه ی داهاتی ناوخۆش���ی هه ی���ه و ده كرێ ب���ه و دو داهات���ه جی���اوازه موچه ی فه رمانبه ران���ی له كاتی خۆیدا بدات، ئه و وتی "ئه گه ر فرۆش���تنی نه وته كه گرفتی بۆ دروس���ت نه بێت و به شێك له نه وت���ی هه رێم بفرۆش���رێ ، له گه ڵ داهات���ه ناوخۆیه كانی تر، حكومه تی هه رێم ده توانێ موچه ی موچه خۆرانی

له كاتی خۆیدا بدات".

ناوبراو ئه و هه واڵنه ی پێش���تریش له الیه ن ع���ادل مورادی س���كرتێری چه ند یه كێتی و ناوه ندی ئه نجومه نی كه س���ێكی تریش درا بۆ گه ڕانه وه ی نرخاند و ب���ه رز هه رێ���م بودج���ه ی وتیشی "به اڵم بڕینی بودجه ی هه رێم بڕیارێكی سیاس���ی بو، له ئێستاشدا قه یرانه كان قوڵتربونه ته وه به جۆرێك

چاره سه كردنیشی ئاسان نییه ".س���ه باره ت به وه ش كه ب���ۆ له ناو

هه م���و به رپرس���ه كورده كانی به غدا له س���ه ر بڕینی بودجه ی هه رێم ته نها ئ���ه و ده س���تی له كاركێش���اوه ته وه و ده ستله كاركێشانه وه كه به گشتی هه مو به رپرس���ه كورده كانی نه گرتۆته وه ؟ بریكاره ده س���ت له كاركێش���اوه كه ی ئه وه ی عێ���راق، دارایی وه زاره ت���ی رونكرده وه كه ئه و ش���وێنه ی ئه وی لێبوه ك���ه وه زاره تی دارایی عێراقه ، راس���ته وخۆ له وێوه بودجه ی هه رێم

بڕدراوه بۆی���ه وه ك خۆی وتی "من قبوڵم نه بو له شوێنێك ده وام بكه م، كه راس���ته وخۆ بودج���ه ی هه رێمی لێ���وه ببڕرێت، هه ربۆیه پێش س���ێ مانگ راسته وخۆ به غدام به جێهێشت و نه گه ڕامه وه ، س���ه باره ت به وه ش بۆ به رپرس���انی كورد له به غدا هه مویان له كارنه كێش���اوه ته وه ، ده س���تیان ئ���ه وه بڕیارێكی سیاس���یه و ده بێت

له هه رێمه وه بدرێت".

داعش‌له‌کوردستان‌نزیک‌ده‌بێته‌وه‌

كێ‌‌ده‌بێت‌به‌وه‌زیر؟

وه‌زیری‌‌رۆشنبیریی‌‌و‌وه‌زیری‌‌داد‌به‌نایاسایی‌‌گه‌نده‌ڵی‌‌به‌رپرسێكی‌‌پارتی‌‌چاره‌سه‌ر‌ده‌كه‌ن

فازیل‌نه‌بی‌:‌قه‌یرانی‌‌دارایی‌‌درێژه‌ی‌‌ده‌بێت

بانیمارانی‌:‌ره‌نگه‌‌ئێران‌پێیخۆشبوبێـت‌یه‌كێتی‌‌ده‌نگ‌زۆر‌بهێنێـت

پرسه‌نامه‌پرسه و سه ره خۆشی خۆمان ده سته ی ئه ندامی ئاراسته ی کاک ئاوێن���ه ، نوس���ه رانی بنه ماڵه که ی حسێن و هاوکار کۆچی به بۆن���ه ی ده که ی���ن دوایی )ره حمه خان(ی دایکی به ڕێزیانه وه ، له خوای گه وره داواکارین ئه مه دوا ناخۆشیی گیانی بێ���ت و بنه ماڵه که یان به رین به به هه شتی کۆچکردو

شادبکات.

ستافی رۆژنامه و کۆمپانیای ئاوێنه

ئا:‌ئاوێنه‌

محه‌مه‌دی‌‌حاجی‌‌مه‌حمود‌سكرتێری‌‌حیزبی‌‌سۆشیال‌دیموكراتی‌‌

كوردستان‌له‌م‌گفتوگۆیه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌تیشك‌ده‌خاته‌‌سه‌ر‌مه‌به‌ستی‌‌

هاتنی‌‌وه‌فدێكی‌‌كۆماری‌‌ئیسالمی‌‌ئێران‌بۆ‌سلێمانی‌‌و‌ده‌ڵێت‌

"یه‌كێتی‌‌و‌گۆڕانیش‌په‌یوه‌ندییان‌پێوه‌‌كردوین‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌

له‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پارێزگای‌‌سلێمانی‌‌ببینه‌‌هاوپه‌یمانیان".

ئاوێنه‌:‌دوێن���ێ‌‌وه‌فدێكی‌‌كۆماری‌‌ئیس���المی‌‌ئێران‌هاتن���ه‌‌الی‌‌ئێوه‌،‌هاتن���ی‌‌وه‌فده‌كه‌‌به‌‌چ‌مه‌به‌س���ت‌و‌

ئامانجێك‌بو؟محه‌مه‌دی‌‌حاج���ی‌‌مه‌حمود:‌هه‌ر‌وه‌فدێكی‌‌كۆماری‌‌ئیسالمی‌‌ئێران‌كه‌‌دێنه‌‌سلێمانی‌‌و‌كوردستان‌سه‌ردانی‌‌ئێم���ه‌و‌هه‌م���و‌الیه‌نه‌كان���ی‌‌تریش‌ده‌كه‌ن،‌دیاره‌‌ئێستا‌كوردستان‌زیاتر‌ب���ه‌دو‌روداوه‌وه‌‌خه‌ریكه‌،‌یه‌كێكیان‌حكومه‌تی‌‌خۆجێی‌‌و‌پارێزگاكانه‌،‌كه‌‌له‌س���لێمانی‌‌زیاتر‌كێشه‌ی‌‌له‌سه‌ره‌،‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستانیش���ه‌،‌ئه‌وان‌زیاتر‌ب���ۆ‌پرس‌و‌را‌گۆڕینه‌وه‌‌ئه‌و‌ به‌چاره‌س���ه‌ركردنی‌‌ س���ه‌باره‌ت‌مه‌سه‌النه‌‌هاتبون‌و‌راوێژو‌گفتوگۆیان‌

له‌گه‌ڵ‌‌كردین.ئاوێنه‌:‌وه‌فده‌كه‌‌له‌كێ‌‌پێكهاتبو؟مه‌حم���ود:‌ حاج���ی‌‌ محه‌م���ه‌دی‌‌وه‌فده‌كه‌‌له‌باڵوێزی‌‌كۆماری‌‌ئیسالمی‌‌ئێران‌له‌به‌غدا‌حه‌سه‌نی‌‌دانایی‌‌فه‌رو‌سه‌ركونس���ڵگه‌ری‌‌ئێران‌له‌سلێمانی‌‌و‌

چه‌ند‌كه‌سێكی‌‌تر‌پێكهاتبو.ئاوێنه‌:‌وه‌فده‌كه‌‌س���ه‌ردانی‌‌كێیان‌

كرد‌جگه‌‌له‌ئێوه‌؟مه‌حم���ود: حاج���ی‌‌ محه‌م���ه‌دی‌‌كرد،‌ الیه‌نه‌كانیان‌ هه‌مو‌ س���ه‌ردانی‌‌یه‌كێتی‌‌و‌گۆڕانیش،‌الی‌‌ئێمه‌‌وتیان‌

به‌رنامه‌كه‌ی���ان‌ئه‌وه‌ی���ه‌‌س���ه‌ردانی‌‌هه‌مویان‌بكه‌ن.

ئاوێنه‌:‌ئێوه‌‌خاوه‌نی‌‌كورسییه‌كن‌س���لێمانی،‌ پارێزگای‌‌ له‌ئه‌نجومه‌نی‌‌هه‌یه‌و‌ به‌رچ���اوی‌‌ گرنگییه‌كی‌‌ ك���ه‌‌به‌كورس���ی‌‌یه‌كالكه‌ره‌وه‌‌ناوده‌برێت،‌

ئێوه‌‌به‌نی���ازن‌بچنه‌‌پ���اڵ‌‌كامیان:‌یه‌كێتی‌‌یان‌گۆڕان؟

محه‌مه‌دی‌‌حاج���ی‌‌مه‌حمود:‌ئێمه‌‌له‌مباره‌وه‌‌خۆمان‌یه‌كالنه‌كردوه‌ته‌وه‌و‌زباتر‌له‌گه‌ڵ‌‌ته‌وافوقین‌له‌نێوان‌هه‌مو‌الیه‌نه‌كان���دا،‌ئێمه‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌‌ئه‌وه‌ین‌یه‌كێتی‌‌نیشتمانی‌‌و‌گۆڕانیش‌و‌هه‌مو‌الیه‌نه‌كان���ی‌‌تریش‌پێك���ه‌وه‌‌بگه‌نه‌‌ئه‌نجامێ���ك،‌ك���ه‌‌به‌ته‌وافوق‌حكوم‌بك���ه‌ن‌و‌پێمانوای���ه‌‌هی���چ‌الیه‌نێك‌ناتوانێت‌به‌ته‌نه���ا‌حاكم‌بێت،‌ئێمه‌‌له‌چوارچێ���وه‌ی‌‌ته‌وافوق���دا‌خۆمان‌

یه‌كالیی‌‌ده‌كه‌ینه‌وه‌.ئاوێنه‌:‌ئێوه‌‌هه‌ست‌ده‌كه‌ن‌زیاتر‌

له‌یه‌كێتیه‌وه‌‌نزیكن‌یان‌له‌گۆڕان؟محه‌مه‌دی‌‌حاج���ی‌‌مه‌حمود:‌ئه‌وه‌‌الی‌‌ئێمه‌‌هێشتا‌یه‌كالیی‌‌نه‌بوه‌ته‌وه‌،‌خۆیان‌ گۆڕانیش‌ یه‌كێت���ی‌‌و‌ چونكه‌‌پێویستیان‌به‌ته‌وافوقه‌،‌گرنگ‌ئه‌ویه‌‌به‌الی‌‌ئێمه‌وه‌‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌عادیالنه‌‌پۆس���ته‌كانی‌‌پارێ���زگای‌‌س���لێمانی‌‌

دابه‌ش‌بكرێن‌و‌به‌ڕێوه‌ببرێن.ئاوێن���ه‌:‌یه‌كێتی‌‌و‌گ���ۆڕان‌داوایان‌لێنه‌كردون‌كه‌‌ببنه‌‌هاوپه‌یمانیان؟

مه‌حم���ود:‌ حاج���ی‌‌ محه‌م���ه‌دی‌‌گ���ۆڕان‌ یه‌كێت���ی‌‌و‌ هه‌ردوالی���ان‌په‌یوه‌ندیی���ان‌پێ���وه‌‌كردوین،‌به‌اڵم‌ت���ا‌ئێس���تا‌وه‌ك���و‌وت���م‌یه‌كالیی‌‌

نه‌بوینه‌ته‌وه‌و‌له‌گه‌ڵ‌ته‌وافوقین.ئاوێن���ه‌:‌ئای���ا‌ئه‌وه‌ن���ده‌ی‌‌ت���ۆ‌وه‌فده‌كه‌ی‌‌ له‌قس���ه‌ی‌‌ تێبینیتك���رد‌ئێراندا‌ئه‌وان‌له‌گه‌ڵ‌‌ئه‌وه‌ن‌جارێكیتر‌

سه‌رۆك‌كۆمار‌بدرێته‌وه‌‌به‌كورد؟محه‌مه‌دی‌‌حاجی‌‌مه‌حمود:‌به‌ڵێ‌،‌

ئه‌وه‌‌به‌مافی‌كورد‌ده‌زانن.مالیك���ی‌‌ ده‌رب���اره‌ی‌‌ ئاوێن���ه‌:‌

هه‌ڵوێستیان‌چی‌‌بو؟ئه‌وان‌ مه‌حمود:‌ حاجی‌‌ محه‌مه‌دی‌‌له‌س���ه‌ر‌رێككه‌وتنی‌‌نێوان‌كوتله‌كان‌وه‌س���تاون،‌بزانن‌الیه‌نه‌كان‌ده‌گه‌نه‌‌

كوێ‌.

ئا:‌ئاوێنه‌

نوێنه‌ری‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌له‌كۆماری‌‌ئیسالمی‌‌ئێران‌"نازم‌ده‌باغ"‌كه‌‌

له‌سه‌ر‌پشكی‌‌یه‌كێتی‌‌ئه‌و‌پۆسته‌ی‌‌وه‌رگرتوه‌‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌"پێویسته‌‌سه‌ركردایه‌تی‌‌كورد‌بگاته‌‌ئاستێك‌

زیاتر‌پشت‌به‌فاكته‌ری‌‌زاتی‌‌ببه‌ستێت‌نه‌ك‌ده‌ره‌كی‌".

نازم‌ده‌باغ‌له‌په‌یوه‌ندیه‌كدا‌سه‌باره‌ت‌به‌س���ه‌ردانی‌‌ئ���ه‌و‌وه‌ف���ده‌ی‌‌ئێ���ران‌بۆ‌س���لێمانی‌‌ك���ه‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌‌الیه‌نه‌كان‌راگه‌یاند‌كه‌‌ به‌ئاوێن���ه‌ی‌‌ كۆبون���ه‌وه‌،‌"زانیارییه‌كی‌‌ئه‌وتۆی‌‌له‌وباره‌وه‌‌نییه‌"،‌ئه‌و‌وتی‌‌"به‌اڵم‌ئێران‌به‌رده‌وام‌له‌نێوان‌تریش���دا‌ الیه‌نه‌كانی‌‌ گۆڕان‌و‌ یه‌كێتی‌‌و‌

هاتوچۆی‌‌هه‌بوه‌".مه‌س���ه‌له‌ی‌‌ "به‌ته‌ئكی���د‌ وتیش���ی‌‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌پارێ���زگاو‌دیاریكردن���ی‌‌گه‌رمه‌‌ خاڵێكی‌‌ س���لێمانی‌‌ پارێزگاری‌‌له‌نێ���وان‌یه‌كێتی‌‌و‌گۆڕان���دا،‌ئه‌مه‌ش‌

پێویستی‌‌به‌هێوركردنه‌وه‌یه‌".ناوب���راو‌جه‌غت���ی‌‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌وه‌ش‌كرده‌وه‌‌ك���ه‌‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌پارێزگاكان‌پێویستی‌‌به‌ته‌وافوقاتی‌‌سیاسی‌‌هه‌یه‌و‌پێكه‌وه‌‌ الیه‌ن���ه‌كان‌ هه‌مو‌ پێویس���ته‌‌خزمه‌تی‌‌كوردس���تان‌بكه‌ن،‌ئه‌و‌وتی‌‌"به‌ش‌به‌حاڵی‌‌خ���ۆم‌هه‌مو‌الیه‌نه‌كان‌ده‌بێ���ت‌ئیس���تیحقاقاتی‌‌هه‌ڵب���ژاردن‌

ره‌چاو‌بكه‌ن".له‌وه‌اڵمی‌‌ئه‌و‌پرسیاره‌ش���دا‌كه‌‌ئایا‌كۆتاییهێن���ان‌به‌گرژیی‌‌و‌ئاڵۆزیی‌‌نێوان‌یه‌كێتی‌‌و‌گۆڕان‌له‌م‌قۆناغه‌دا‌پێویستی‌به‌په‌نابردن���ه‌‌به‌ر‌ئێران‌نییه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌

بگه‌نه‌‌جۆرێك‌له‌رێككه‌وتن؟‌ناوبراو‌وتی‌‌"به‌شبه‌حاڵی‌‌خۆم‌نه‌ك‌وه‌ك‌نوێنه‌ری‌‌یه‌كێتی‌‌نیش���تمانی‌‌كوردستان،‌ده‌ڵێم‌پێویس���ته‌‌س���ه‌ركردایه‌تی‌‌كورد‌بگاته‌‌ئاس���تێك‌زیاتر‌پشت‌به‌فاكته‌ری‌‌زاتی‌‌ببه‌ستێت‌نه‌ك‌ده‌ره‌كی‌،‌خۆیان‌هه‌وڵی‌‌ته‌رتیبكردن���ه‌وه‌ی‌‌نێو‌ماڵ���ی‌‌خۆیان‌بده‌ن‌و‌په‌نا‌بۆ‌ه���ۆكاره‌‌ده‌ره‌كییه‌كان‌

چاره‌س���ه‌ری‌‌ به‌مه‌به‌س���تی‌‌ نه‌ب���ه‌ن‌كێشه‌كانی‌‌ناوخۆ".

وتیشی‌‌"ده‌بێت‌الیه‌نه‌كان‌بگه‌ڕێنه‌وه‌‌بۆ‌گیانی‌‌هاوكاری‌‌ساته‌وه‌ختی‌‌راپه‌ڕینی‌‌ك���ه‌‌ كوردس���تان،‌ 1991ی‌‌ به‌ه���اری‌‌چه‌ندین‌ده‌سكه‌وتی‌‌وه‌ك‌دروستكردنی‌‌په‌رله‌مان‌و‌ئیداره‌ی‌‌كوردی‌‌و‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردس���تانی‌‌ب���ه‌دوای‌‌خۆیدا‌هێنا،‌هه‌ر‌ئه‌م���ه‌ش‌زیاتر‌به‌رژه‌وه‌ندی‌‌

كوردی‌‌ده‌سته‌به‌ر‌ده‌كات".سه‌باره‌ت‌به‌وه‌ش‌كه‌‌ئایا‌ئێران‌رۆڵی‌‌ئیجاب���ی‌‌هه‌بوه‌‌یان‌س���لبی‌‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردستان؟‌نازم‌ده‌باغ‌وتی‌‌"واقیعه‌كه‌‌ئاش���كرایه‌،‌ئێ���ران‌رۆڵێك���ی‌‌ب���اش‌و‌گه‌وره‌ی‌‌له‌س���ه‌ر‌دۆزی‌‌ك���ورد‌هه‌بوه‌،‌

له‌به‌دیهێنانی‌‌ ش���ۆڕش،‌ له‌به‌رده‌وامیی‌‌مافه‌كانی‌‌خۆی‌‌له‌عێراق،‌له‌بونی‌‌كورد‌به‌س���ه‌رۆك‌كۆماری‌‌عێ���راق،‌ته‌نانه‌ت‌له‌پاراس���تنی‌‌ئه‌منی���ه‌ت‌و‌ئاسایش���ی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌و‌له‌بواری‌‌ئابوریشدا‌كه‌‌چه‌ندین‌مه‌رزی‌‌نێوده‌وڵه‌تی‌‌به‌ڕوی‌‌

هه‌رێمی‌‌كوردستاندا‌كردوه‌ته‌وه‌".كورد‌ "ده‌س���كه‌وته‌كانی‌‌ وت���ی‌‌ ئه‌و‌هه‌موی‌‌له‌خۆیه‌وه‌‌دروست‌نه‌بوه‌،‌جێ‌‌په‌نجه‌ی‌‌ئیجابی‌‌ئێران‌دیاره‌‌و‌به‌توانا‌و‌ه���اوكاری‌‌ه���ه‌ردوال‌ب���وه‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌و‌كۆماری‌‌ئیسالمی‌‌ئێرانی���ش،‌بۆیه‌‌تا‌ئه‌م‌س���اته‌وه‌خته‌‌رۆڵه‌كانی‌‌ئێران‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردس���تان‌

رۆڵی‌‌پۆزه‌تیڤ‌بون".

ئا:‌ئاوێنه‌

ئێران‌وه‌ك‌الیه‌نێكی‌‌كاراو‌كاریگه‌ر‌له‌هاوكێشه‌ی‌‌نێوده‌وڵه‌تیدا‌سه‌باره‌ت‌به‌ناوچه‌ی‌‌رۆژهه‌اڵتی‌‌ناوه‌ڕاست‌خۆی‌‌سه‌پاندوه‌،‌رۆڵێكی‌‌گرنگ‌له‌سوریا‌و‌عێراق‌و‌لوبنان‌و‌فه‌له‌ستین‌و‌ناوچه‌ی‌‌كه‌نداویشدا‌ده‌بینێت،‌به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك‌

كه‌‌هه‌وڵی‌‌چاره‌سه‌ركردنی‌‌هیچ‌كام‌له‌كێشه‌كانی‌‌ئه‌و‌ناوچانه‌‌به‌بێ‌‌پشتیوانی‌‌ئێران‌ئه‌نجامی‌‌نابێت.

دوێن���ێ‌‌س���ه‌رۆك‌كۆم���اری‌‌ئێران‌س���ه‌ردانی‌‌توركی���ای‌‌ك���رد،‌ئه‌م���ه‌‌له‌كاتێكدای���ه‌‌ك���ه‌‌پێش���تر‌زۆر‌باس‌له‌ملمالنێی‌‌دو‌میحوه‌ری‌‌ئێرانی‌‌و‌توركی‌‌ده‌كرا،‌وا‌بڕیاریش���ه‌‌ب���ۆ‌یه‌كه‌مینجار‌بۆ‌م���اوه‌ی‌‌دو‌رۆژ‌وه‌زیری‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ئێران‌و‌ئه‌مه‌ریكا‌راس���ته‌وخۆ‌له‌جنێڤ‌به‌ربه‌س���تانه‌‌ ئه‌و‌ به‌مه‌ش‌ كۆببنه‌وه‌‌و‌داده‌ڕمێن‌كه‌‌چه‌ندین‌ساڵه‌‌له‌نێوانیان‌

دروستبوه‌.راپۆرت���ه‌‌ زۆرب���ه‌ی‌‌ ئێس���تا‌دام���ه‌زراوه‌‌ رۆژنامه‌وانی���ه‌كان‌و‌كاریگه‌ره‌كانی‌‌لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‌سه‌ربازیی‌‌ئه‌مه‌ریك���ی‌‌ب���اس‌له‌وه‌‌ده‌ك���ه‌ن‌كه‌‌ئه‌و‌ گه‌یش���تونه‌ته‌‌ رۆژئاوا‌ ئه‌مه‌ریكاو‌باوه‌ڕه‌ی‌‌ئێران‌بای���ه‌خ‌و‌گرنگی‌‌خۆی‌‌هه‌ی���ه‌‌له‌روبه‌ڕوبون���ه‌وه‌ی‌‌"تیرۆر"دا،‌تی���رۆر‌ دژایه‌تیكردن���ی‌‌ به‌وپێی���ه‌ی‌‌پێویستی‌‌به‌هاوكارییه‌كی‌‌نێوده‌وڵه‌تی‌‌و‌پێده‌چێ���ت‌ گه‌وره‌ت���ره‌،‌ هه‌رێمی���ی‌‌

نێ���وان‌ راس���ته‌وخۆی‌‌ كۆبون���ه‌وه‌ی‌‌ئه‌مه‌ریكی���ه‌كان‌و‌ئێرانیه‌كان‌له‌جنێڤ‌س���ه‌ره‌تای‌‌رێككه‌وتنی‌‌ئ���ه‌و‌دو‌واڵته‌‌بێت‌له‌س���ه‌ر‌دابه‌شكردنی‌‌رۆڵه‌كانیان‌له‌رۆژهه‌اڵتی‌‌ناوه‌ڕاس���تدا،‌كه‌‌كوانوی‌‌نائارامی‌‌و‌سه‌رهه‌ڵدانی‌‌گروپه‌‌توندڕه‌وه‌‌ده‌رگا‌ ئه‌م���ه‌ش‌ ئیس���المییه‌كانه‌،‌ب���ه‌ڕوی‌‌چه‌ندین‌ئه‌گه‌ر‌و‌روداوی‌‌نوێدا‌ناوه‌ڕاس���تدا،‌ له‌رۆژهه‌اڵتی‌‌ ده‌كاته‌وه‌‌هه‌ربۆیه‌‌ئێستا‌هاوپه‌یمانه‌كانی‌‌ئێران‌له‌س���وریا‌و‌عێراق‌و‌یه‌مه‌ن‌و‌حیزبواڵی‌‌به‌متمانه‌به‌خۆكردنێكی‌‌ هه‌ست‌ لوبنان‌زیات���ر‌و‌به‌هێزتر‌ده‌ك���ه‌ن‌و‌پێیانوایه‌‌"میحوه‌ره‌كه‌ی���ان"‌س���ه‌ركه‌وت،‌وه‌ك‌چه‌ن���د‌رۆژێ���ك‌له‌مه‌وبه‌ر‌حه‌س���ه‌ن‌نه‌س���رواڵی‌‌س���ه‌ركرده‌ی‌‌حیزب���واڵی‌‌

لوبنان‌به‌ده‌نگی‌‌به‌رز‌رایگه‌یاند.ئێران‌به‌دو‌ئاڕاسته‌دا‌گه‌مه‌‌ده‌كات:‌پش���تگیریكردنی‌‌ له‌هه‌ڵوێستی‌ تونده‌‌له‌سوریا‌و‌شیعه‌كانی‌‌عێراق‌و‌حیزبواڵی‌‌لوبنان،‌نه‌رمیش���ه‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌‌رۆژئاوادا،‌ئه‌م���ه‌ش‌له‌كاتێكدا‌كه‌‌هاوكات‌له‌گه‌ڵ‌‌سه‌ردانی‌‌دوێنێی‌‌حه‌س���ه‌ن‌روحانیدا‌ب���ۆ‌توركی���ا،‌داود‌ئۆغل���وی‌‌وه‌زیری‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌توركیا‌رایگه‌یاند‌كه‌‌هه‌وڵی‌‌پێكهێنانی‌‌هاوپه‌یمانی‌‌ئێرانی‌‌توركی‌‌و‌كوتله‌یه‌ك���ی‌‌ئابوری‌‌گ���ه‌وره‌‌ده‌ده‌ن،‌ئاسایشی‌‌ پاراستنی‌‌ به‌مه‌به‌ستی‌‌ هه‌م‌ملمالنێ���ی‌‌ تێپه‌ڕاندن���ی‌‌ ناوچه‌ك���ه‌و‌مه‌زهه‌ب���ی‌،‌ه���ه‌م‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌بش���بنه‌‌یه‌كه‌یه‌ك���ی‌‌ئاب���وری‌‌خ���اوه‌ن‌كێش‌و‌

قورسایی‌‌نێوده‌وڵه‌تی‌.

BBC‌،ئا:‌ئاوێنه‌

‌شه‌وی‌‌رابردو،‌سایتی‌‌بی‌‌بی‌‌سی‌‌به‌شی‌‌فارسی‌‌راپۆرتێكی‌‌

به‌ناوی‌‌"تارمایی‌‌قاسمی‌‌سلێمانی‌‌له‌كوردستان"‌باڵوكرده‌وه‌،‌راپۆرته‌كه‌‌ده‌ڵێت‌"قاسمی‌‌سلێمانی‌‌راسته‌وخۆ‌ده‌ستوه‌رده‌داته‌‌كێشه‌‌ناوخۆییه‌كانی‌‌

یه‌كێتییه‌وه‌".

هاتوه‌‌كه‌‌سه‌رله‌شكر‌ له‌راپۆرته‌كه‌دا‌قاسمی‌‌سلێمانی‌‌فه‌رمانده‌ی‌‌هێزه‌كانی‌‌قودس‌"یه‌كه‌ی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌سنوری‌‌سوپای‌‌پاس���داران"،‌به‌هێزترین‌پیاوی‌‌ئه‌منی‌‌و‌سه‌ربازی‌‌ئێرانه‌،‌به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك‌كه‌‌وال‌ستریت‌جۆرنال‌چه‌ند‌مانگێك‌له‌مه‌وبه‌ر‌س���ه‌باره‌ت‌به‌رۆڵی‌‌قاس���می‌‌سلێمانی‌‌له‌رۆژهه‌اڵتی‌‌ناوه‌ڕاست‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌دا‌پاسداران‌ س���وپای‌‌ فه‌رمانده‌یه‌ی‌‌ ئه‌م‌س���اڵی‌‌‌2008په‌یامێك���ی‌‌به‌ئه‌حم���ه‌د‌چه‌له‌بیدا‌ناردوه‌‌بۆ‌دیڤد‌پاتریۆس‌كه‌‌ئه‌وكات‌فه‌رمانده‌ی‌‌هێزه‌كانی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌كردوه‌ته‌وه‌‌ دڵنی���ای‌‌ له‌عێ���راق‌و‌ ب���و‌له‌وه‌ی‌‌كه‌‌ئه‌و‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌س���ه‌ره‌كی‌‌سیاسه‌ته‌كانی‌‌ئێرانه‌‌له‌عێراق‌و‌لوبنان‌و‌

كه‌رتی‌‌غه‌زه‌و‌ئه‌فغانستان.بی‌‌بی‌‌سی‌‌ئاماژه‌‌ده‌كات‌كه‌‌سه‌ره‌ڕای‌‌راپۆرته‌كان���ی‌‌باڵوكراوه‌كانی‌‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‌رۆژئاوا‌س���ه‌باره‌ت‌به‌قاسمی‌‌سلێمانی‌‌كه‌متر‌ئاماژه‌‌به‌رۆڵ���ی‌‌ناوبراو‌ده‌كه‌ن‌به‌ر‌له‌روخانی‌‌رژێمی‌‌سه‌دام،‌به‌اڵم‌ئه‌م‌فه‌رمانده‌یه‌‌زۆر‌به‌رله‌وه‌و‌له‌س���ااڵنێكی‌‌دورتردا‌له‌ڕێگه‌ی‌‌كوردس���تانه‌وه‌‌پێی‌

ناوه‌ته‌‌عێراقه‌وه‌.له‌ده‌ست‌قاسمی‌‌ عێراق‌ "دۆس���یه‌ی‌‌سلێمانیدایه‌،‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌مه‌ریكا‌خوازیاره‌‌له‌س���ه‌ر‌عێراق‌له‌گه‌ل‌ئێ���ران‌گفتوگۆ‌ب���كات،‌ئ���ه‌وا‌به‌بڕوای‌‌من‌پێویس���ته‌‌له‌گه‌ڵ‌‌ئه‌و‌قسه‌‌بكات"،‌ئه‌مه‌‌قسه‌یه‌كی‌‌پێشتری‌‌نێچیرڤان‌بارزانییه‌‌بۆ‌بی‌‌بی‌‌

سی‌.بی‌‌بی‌‌س���ی‌‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌ماوه‌یه‌ك���ه‌‌به‌ش���ێك‌له‌راگه‌یاندنه‌كانی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان،‌قاسمی‌‌سلێمانی‌‌و‌هێزه‌كانی‌‌ژێر‌فه‌رمانی‌،‌تۆمه‌تبار‌ده‌كه‌ن‌به‌وه‌ی‌‌ده‌ستیخستوه‌ته‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌‌

ئه‌مدواییه‌ی‌‌كوردستان‌و‌عێراقه‌وه‌.راپۆرته‌كه‌‌ته‌ئكید‌له‌وه‌‌ده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌

له‌هاوكێشه‌ی‌‌سیاسی‌‌هه‌رێمدا‌یه‌كێتی‌‌له‌ئێرانه‌وه‌‌ زیاتر‌ كوردستان‌ نیشتمانی‌‌نزیكه‌و‌تاڵه‌بانی‌‌سكرتێریش���ی‌‌له‌گه‌ڵ‌‌بوه‌‌و‌ له‌په‌یوه‌ندیدا‌ س���لێمانی‌‌ قاسمی‌‌ده‌نوس���ێت‌"له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌‌پێش���وی‌‌یه‌كێت���ی‌‌ كوردس���تاندا‌ په‌رله‌مان���ی‌‌له‌س���لێمانی‌‌ گۆڕان���دا‌ له‌به‌رامب���ه‌ر‌شكس���تیهێنا،‌ب���ه‌اڵم‌له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌‌ئه‌نجومه‌ن���ی‌‌ عێ���راق‌و‌ په‌رله‌مان���ی‌‌پارێ���زگای‌‌س���لێمانیدا‌دۆخه‌كه‌‌گۆڕاو‌یه‌كێت���ی‌‌كێ���ش‌و‌قورس���ایی‌‌خ���ۆی‌‌له‌هاوكێش���ه‌كاندا،‌ به‌ده‌س���تهێنایه‌وه‌‌قاسمی‌‌ له‌هێزه‌كان‌ به‌ش���ێك‌ هه‌ربۆیه‌‌س���لێمانی‌‌به‌ئه‌ندازی���اری‌‌هه‌ڵبژاردن‌و‌ساخته‌كاری‌‌به‌سودی‌‌یه‌كێتی‌‌نیشتمانی‌‌كوردستانی‌‌ده‌زانن،‌یه‌كێتیش‌به‌توندی‌‌

ئه‌و‌تۆمه‌تانه‌‌به‌درۆ‌ده‌خاته‌وه‌".بی‌‌بی‌‌سی‌‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ش‌ده‌كات‌كه‌‌دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌غیابی‌‌تاڵه‌بانیدا‌یه‌كێتی‌‌ناوخۆیی‌‌ توش���ی‌‌ملمالنێ‌و‌قه‌یران���ی‌‌بۆوه‌،‌كار‌گه‌یش���ته‌‌ئه‌وه‌ی‌‌قاس���می‌‌س���لێمانی‌‌راسته‌وخۆ‌ده‌س���توه‌ربداته‌‌

كێشه‌‌ناوخۆییه‌كانی‌‌یه‌كێتیشه‌وه‌.

3(432(‌سێشه‌ممه‌‌‌2014/6/10هه‌نوکه

محه مه دی حاجی مه حمود: وه فدێکی ئێران

بۆ چاره سه ری کێشه کان له سلێمانییه

تارمایی قاسمی سلێمانی له كوردستانBBC:‌ئه‌ندازیاری‌‌هه‌ڵبژاردنی‌‌ئه‌مدواییه‌ی‌‌كوردستان‌و‌عێراقه‌

نازم ده باغ:به بێ پشتیوانی ئێران ده سكه وته كانی كورد به دینه ده هات

هیچ كێشه یه كی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست به بێ ئێران

چاره سه رنابێت

خۆمان‌یه‌كالیینه‌كردوه‌ته‌وه‌‌

له‌ئه‌نجومه‌نی‌پارێزگای‌سلێمانی‌‌ده‌چینه‌‌پاڵ‌‌

یه‌كێتی‌‌یان‌گۆڕان

مه‌سه‌له‌ی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پارێزگاو‌

دیاریكردنی‌‌پارێزگاری‌‌

سلێمانی‌‌خاڵێكی‌‌گه‌رمه‌‌له‌نێوان‌یه‌كێتی‌‌و‌گۆڕان

له‌غیابی‌تاڵه‌بانیدا‌قاسمی‌‌سلێمانی‌‌

راسته‌وخۆ‌ده‌ستوه‌رده‌داته‌‌

كێشه‌‌ناوخۆییه‌كانی‌‌یه‌كێتییه‌وه

‌‌‌‌قاسمی‌‌سلێمانی‌

‌‌‌‌نازم‌ده‌باغ

‌محه‌مه‌دی‌‌حاجی‌‌مه‌حمود

‌‌‌ئا:‌‌ئاسۆ‌سه‌راوی

شۆڕش‌ئیسماعیل‌ئه‌ندامی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسی‌‌یه‌كێتی‌‌نیشتمانی‌‌كوردستان‌و‌

به‌رپرسی‌‌ده‌زگای‌‌هه‌ڵبژاردن،‌له‌م‌گفتوگۆیه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌ده‌ڵێت‌"بنه‌ماڵه‌‌الی‌

ئێمه‌‌زۆر‌جار‌غه‌دری‌لێده‌كرێت".

‌ئاوێنه‌:‌تا‌ئێس���تا‌ئێوه‌و‌گۆڕان‌له‌سه‌ر‌وه‌رگرتنی‌پارێزگاری‌سلێمانی‌كێبڕكێتانه‌،‌ئایا‌ئێوه‌‌ده‌توانن‌به‌ب���ێ‌‌له‌به‌رچاوگرتنی‌قه‌باره‌ی‌گۆڕان،‌سلێمانی‌به‌ڕێوه‌به‌رن؟

ش���ۆڕش‌ئیس���ماعیل:‌ئێمه‌‌پێشتریش‌گفتوگۆمان‌ ده‌رگای‌ ك���ه‌‌ رامانگه‌یاندب���و‌كراوه‌یه‌‌ئاماده‌ین‌گفتوگۆ‌له‌گه‌ڵ‌سه‌رجه‌م‌الیه‌ن���ه‌كان‌بكه‌ین،‌ن���ه‌ك‌به‌ته‌نها‌گۆڕان،‌ئ���ه‌وه‌ش‌گونجاوترین‌رێگای���ه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌له‌م‌قۆناغه‌دا‌پێك���ه‌وه‌‌بگونجێین،‌ده‌بێت‌كارێك‌بكه‌ی���ن‌به‌هه‌م���وان‌خزمه‌تی‌ئه‌م‌

شاره‌‌بكه‌ین.ئاوێن���ه‌:‌به‌بڕوای‌ئێ���وه‌‌ده‌بێت‌ئێوه‌و‌

گۆڕان‌له‌سه‌ر‌چ‌بنه‌مایه‌ك‌رێكبكه‌ون؟بنه‌مای‌سه‌ره‌كی‌ ئیس���ماعیل:‌ شۆڕش‌رێككه‌وت���ن،‌ئه‌وه‌ی���ه‌‌ك���ه‌‌به‌رنامه‌یه‌كی‌گش���تگیر‌هه‌بێ���ت‌بۆ‌ئ���ه‌وه‌ی‌به‌هه‌موان‌بتوانی���ن‌ئارامی‌ش���اره‌كه‌‌بپارێزین،‌ئه‌و‌ئێم���ه‌‌الی‌خۆمانه‌وه‌‌ خۆش���گوزه‌رانیه‌ی‌به‌ڵێنم���ان‌به‌ده‌نگده‌رانم���ان‌دابو،‌له‌گه‌ڵ‌به‌رنامه‌ی‌الیه‌نی‌ت���ردا‌گونجاندنێكی‌تیا‌بكه‌ین،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌پێك���ه‌وه‌‌به‌ڵێنه‌كانمان‌جێبه‌ج���ێ‌‌بكرێ���ت،‌پێموای���ه‌‌به‌ڵێن���ی‌س���ه‌ره‌كیش‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌ئارامی‌ش���اره‌كه‌‌بپارێزی���ن،‌هه‌وڵبده‌ین‌س���لێمانی‌له‌هه‌مو‌

ڕویه‌كه‌وه‌‌پێشبخه‌ین.ئاوێن���ه‌:‌ئێوه‌‌پێش���تر‌وتبوت���ان‌رازی‌نین،‌د.هه‌ڤ���اڵ‌ئه‌بوبه‌كر‌ببێته‌‌پارێزگار،‌ئه‌گه‌ر‌گۆڕان‌جه‌ختی‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌كرده‌وه‌،‌

هه‌ڵوێستی‌ئێوه‌‌چی‌ده‌بێت؟شۆڕش‌ئیس���ماعیل:‌ئێمه‌‌ئێستا‌باسی‌دو‌قۆناغ���ی‌جیاواز‌ده‌كه‌ی���ن،‌قۆناغێك‌كه‌‌هه‌ڵمه‌ت���ی‌هه‌ڵبژاردن‌بو‌كه‌‌هه‌ڵچون‌و‌داچونی‌تێدابو،‌ئێس���تاش‌قۆناغێكی‌تره‌‌ده‌بێت‌پێكه‌وه‌‌دابنیش���ین‌گفتوگۆ‌بكه‌ین‌رێگاچاره‌یه‌ك‌بدۆزینه‌وه‌‌و‌بگه‌ینه‌‌خاڵێكی‌

هاوبه‌ش.ئاوێنه‌:‌كه‌واته‌‌له‌و‌هه‌ڵوێسته‌ی‌پێشوتان‌

په‌شیمانن؟ش���ۆڕش‌ئیس���ماعیل:‌ئه‌مه‌‌مه‌سه‌له‌ی‌په‌شیمانبونه‌وه‌‌نییه‌،‌وه‌ك‌وتم‌كردنه‌وه‌ی‌ده‌رگای‌گفتوگۆی���ه‌‌له‌گفتوگۆش���دا‌هه‌مو‌شتێك‌قابیلی‌قسه‌له‌سه‌ر‌كردنه‌،‌دڵنیاشم‌مه‌كته‌بی‌سیاسی‌واقعیانه‌‌له‌م‌مه‌سه‌له‌یه‌‌

ده‌ڕوانێ‌.ئاوێنه‌:‌كه‌واته‌‌ڤیتۆتان‌له‌س���ه‌ر‌هه‌ڤاڵ‌

ئه‌بوبه‌كر‌نابێت؟ش���ۆڕش‌ئیس���ماعیل:‌م���ن‌وه‌كو‌خۆم‌ڤیتۆم‌له‌سه‌ر‌هه‌ڤاڵ‌ئه‌بوبه‌كر‌نییه‌،‌ئێمه‌‌باس���ی‌گفتوگۆ‌ده‌كه‌ین‌كه‌‌ئه‌و‌قسه‌یه‌ش‌ده‌ك���ه‌م‌نابێت‌الیه‌نی‌به‌رامبه‌ر‌س���نوری‌

خۆی‌تێپه‌ڕێنێ‌.ئاوێنه‌:‌زۆر‌باس‌ل���ه‌وه‌‌ده‌كرا‌كه‌‌ئێوه‌‌له‌دوایی���ن‌هه‌ڵبژاردندا‌ته‌زوی���ری‌زۆرتان‌س���ه‌رچاوه‌ی‌ له‌چییه‌وه‌‌ ئه‌م���ه‌‌ كردبێت،‌

گرتوه‌؟

به‌داخ���ه‌وه‌‌ ئیس���ماعیل:‌ ش���ۆڕش‌خ���ۆی‌ بردن���ه‌وه‌ی‌ الی���ه‌ن‌ هه‌ن���دێ‌‌‌ده‌بینێته‌وه‌،‌ به‌رامبه‌ره‌كه‌ی���دا‌ له‌دۆڕان���ی‌ئێم���ه‌‌وه‌ك‌خۆمان‌سكااڵش���مان‌هه‌بوو‌دادگا‌و‌ گه‌یان���ده‌‌ پێشلكاریه‌كانیش���مان‌توانیویشمانه‌‌له‌هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‌په‌رله‌مانی‌جیاكردن���ه‌وه‌ی‌ دوب���اره‌‌ دوای‌ عێراق���دا‌ده‌نگه‌كان‌له‌هه‌ندێ‌‌ش���وێن،‌هه‌زار‌ده‌نگ‌بگه‌ڕێنین���ه‌وه‌‌بۆ‌یه‌كێتی،‌نه‌ش���مانكردوه‌‌به‌ه���ه‌را،‌به‌دڵنیایی���ه‌وه‌‌ده‌ڵێ���م،‌ئێم���ه‌‌به‌رنامه‌ی‌سیاسیی‌باشمان‌دانا‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌ل���ه‌‌و‌هه‌ڵبژاردنان���ه‌دا‌ده‌نگه‌كانی‌خۆمان‌

بهێنینه‌وه‌.ئاوێنه‌:‌به‌اڵم‌باس‌له‌ئێران‌ده‌كرێت‌كه‌‌

هاوكارتان‌بوبێت‌بۆ‌ساخته‌كاری؟شۆڕش‌ئیس���ماعیل:‌نه‌خێر‌به‌و‌جۆره‌‌نیی���ه‌،‌یه‌كێتی‌له‌هه‌مو‌ڕویه‌كه‌وه‌‌حزبێكی‌س���ه‌ربه‌خۆیه‌،‌راس���ته‌‌له‌روی‌سیاسیه‌وه‌‌ره‌نگه‌‌ئێران‌كاریگه‌ری‌‌له‌سه‌ر‌ئه‌مه‌ریكاش‌هه‌بێت،‌به‌اڵم‌ئه‌مه‌‌ن���ه‌‌كاری‌ئێرانه‌و‌نه‌‌یه‌كێتیش‌پێویس���تی‌به‌وه‌یه‌،‌به‌راس���تی‌ئه‌وانه‌ی‌ئه‌و‌جۆره‌‌دیعایانه‌‌ده‌كه‌ن‌له‌پێش‌

هه‌ر‌كه‌سێكدا‌گاڵته‌‌به‌خۆیانده‌كه‌ن.ئاوێنه‌:‌مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌گرنگی‌ئێس���تا‌كۆنگ���ره‌ی‌یه‌كێتیی���ه‌،‌كۆنگ���ره‌‌ك���ه‌ی‌

ده‌كرێت؟كۆنگره‌‌ بێگومان‌ ئیس���ماعیل:‌ شۆڕش‌گرنگه‌‌ب���ه‌اڵم‌له‌پاڵ‌كۆنگره‌ش���دا‌گه‌لێك‌ش���تی‌گرنگ‌هه‌ی���ه‌‌كه‌‌پێویس���ته‌‌پێش‌كۆنگ���ره‌‌ئه‌نجامی���ان‌بده‌ی���ن،‌ئه‌وی���ش‌كارامان���ه‌‌ به‌ش���داریكردنی‌ مه‌س���ه‌له‌ی‌له‌حكومه‌تی‌هه‌رێم،‌پاشان‌سیاسه‌تمان‌بۆ‌ئاینده‌ی‌عێراق،‌‌ئێستا‌هه‌مو‌هه‌وڵێكمان‌ئه‌وه‌ی���ه‌‌كه‌‌وه‌فدی‌دانوس���تانكاری‌كورد‌له‌به‌غدا‌س���ه‌ركه‌وتن‌به‌ده‌ستبێنێ‌،‌ئه‌مانه‌‌

به‌المانه‌وه‌‌گرنگن.ئاوێنه‌:‌تا‌چه‌ند‌ئاماده‌كاری‌به‌س���تنی‌كۆنگ���ره‌‌ته‌واوبوه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌له‌مس���اڵدا‌

ببه‌سترێت؟ش���ۆڕش‌ئیس���ماعیل:‌‌ك���ێ‌‌وتویه‌تی‌‌ده‌به‌س���ترێ‌؟،‌ له‌مس���اڵدا‌ كۆنگ���ره‌ی‌‌دیاریكردن���ی‌‌كات‌ب���ۆ‌به‌س���تنی‌‌كۆنگره‌‌پێموایه‌‌كارێكی‌‌باش‌نییه‌،‌هه‌مومان‌حه‌ز‌ده‌كه‌ین‌له‌نزیكترین‌كاتدا‌ببه‌سترێ‌،‌به‌اڵم‌ده‌بێ���ت‌ئاماده‌كاری‌‌ب���ۆ‌بكرێت‌و‌پرۆژه‌ی‌‌ب���ۆ‌ئاماده‌بكرێت،‌تا‌ئێس���تا‌له‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسی‌‌باس���ی‌‌كاتی‌‌به‌ستنی‌‌كۆنگره‌مان‌

نه‌كردوه‌‌بۆیه‌‌ئاوێن���ه‌:‌ئای���ا‌هه‌ڵبژاردن���ی‌ئه‌ندامانی‌كۆنگره‌‌ته‌نه���ا‌له‌الیه‌ن‌ئ���ه‌م‌ده‌زگایه‌وه‌‌ئه‌نجامده‌درێ���ت‌ك���ه‌‌ده‌زگای‌هه‌ڵبژاردنی‌

یه‌كێتییه‌؟ش���ۆڕش‌ئیس���ماعیل:‌بۆ‌ئه‌و‌لیژنه‌یه‌ی‌ك���ه‌‌پێش���تر‌ئ���ه‌و‌كاره‌ی‌ده‌ك���رد‌ئێمه‌‌ب���ۆ‌ئاماده‌كردبون‌له‌باره‌ی‌ پرۆژه‌یه‌كمان‌چۆنێتی‌دیاریكردن���ی‌ئه‌ندامانی‌كۆنگره‌،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌بو‌كۆنگره‌‌دواكه‌وت،‌ئێس���تاش‌هه‌ر‌كاتێك‌نزیكبوینه‌وه‌‌له‌به‌ستنی‌ئه‌وكات‌

قسه‌‌وباسی‌زیاتر‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌ده‌كه‌ینئاوێنه‌:باس‌ل���ه‌وه‌‌ده‌كرێت‌كه‌‌ده‌زگای‌زانیاری‌رۆڵی‌س���ه‌ره‌كی‌له‌كۆنترۆڵكردنی‌كۆنگ���ره‌دا‌ده‌بینێ‌‌و‌ته‌نانه‌ت‌پێش���تریش‌ه���ه‌ردو‌جێگره‌ك���ه‌ی‌س���كرتێر‌نیگه‌رانی‌خۆیان‌له‌چاوترساندن‌و‌فشارهێنانی‌ده‌زگا‌ئه‌منیه‌كان‌له‌م‌مه‌س���ه‌له‌یه‌دا‌ده‌ربڕی،‌بۆ‌

ئه‌مه‌‌ده‌ڵێی‌چی؟ده‌زگای‌ یه‌كه‌م‌ ئیس���ماعیل:‌ ش���ۆڕش‌زانیاری‌نه‌ماوه‌و‌بوه‌‌به‌به‌شێك‌له‌سیستمی‌ئاسایش���ی‌هه‌رێمی‌كوردس���تان،‌زۆرجار‌هاوكاری���ی‌عێراق���ی‌فیدراڵی���ش‌ده‌كات‌

له‌ئاسایش���ی‌نیش���تمانیدا،‌ه���ه‌م‌ئه‌ركی‌ئه‌وان‌جیاوازه‌و‌هه‌م‌كۆنگره‌ش‌به‌ئاسانی‌خه‌رقناكرێت،‌چونكه‌‌بااڵترین‌ده‌س���ه‌اڵتی‌حیزبه‌،‌بۆ‌به‌شی‌دوهه‌می‌پرسیاره‌كه‌ش،‌ره‌نگه‌‌پرس���یار‌له‌خۆیان‌بكه‌یت‌باش���تر‌بێت،من‌پێم‌خۆش‌نیه‌‌له‌بری‌ئه‌و‌به‌ڕێزانه‌‌

له‌مباره‌یه‌وه‌‌بدوێم.ئاوێنه‌:‌تا‌چه‌ند‌له‌گه‌ڵ‌‌ئه‌وه‌ی‌ئه‌ندامانی‌س���ه‌ركردایه‌تی‌و‌مه‌كته‌بی‌سیاسی‌ئێستا‌بۆ‌ هه‌ڵنه‌بژێرن���ه‌وه‌‌ جارێكیت���ر‌خۆی���ان‌

سه‌ركردایه‌تی؟شۆڕش‌ئیس���ماعیل:‌من‌ناتوانم‌له‌سه‌ر‌هیچ‌كه‌سێك‌قسه‌بكه‌م،‌سه‌باره‌ت‌به‌وه‌ی‌كێ‌‌خۆی‌هه‌ڵده‌بژێرێ‌‌یان‌هه‌ڵنابژێرێته‌وه‌،‌كۆنگ���ره‌‌خۆی‌هه‌ڵس���ه‌نگاندن،‌بۆ‌هه‌مو‌مه‌كته‌ب���ی‌ س���ه‌ركردایه‌تی‌و‌ ئه‌ندامان���ی‌سیاسی‌ده‌كات،‌كۆنگره‌‌خۆی‌بۆچونێكی‌گشتگیر‌دروست‌ده‌كات‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌كێ‌‌خه‌اڵت‌ده‌كات‌و‌كێش‌سزاده‌دات،‌‌پێوه‌ری‌پاداش���ت‌و‌س���زا‌په‌ی���ڕه‌و‌ده‌كات‌وه‌كو‌

پره‌نسیپێكی‌بنه‌ڕه‌تی‌ئه‌م‌حیزبه‌.ئاوێنه‌:ج���ا‌ك���ێ‌‌ده‌ڵێ���ت‌له‌كۆنگره‌دا‌بارێك���ی‌وه‌ها‌دروس���تنابێت‌ك���ه‌‌ئه‌وه‌ی‌شایه‌نی‌پاداشت‌بێت‌سزابدرێت‌و‌ئه‌وه‌ش‌كه‌‌ش���ایه‌نی‌س���زا‌بێت‌پاداشت‌بكرێت،‌ئه‌م‌مه‌ترسیه‌‌وه‌كو‌وتم‌زیاتر‌له‌قسه‌كانی‌ره‌نگی‌ تاڵه‌بانی���دا‌ جێگرانی‌ پێش���وتری‌

دابۆوه‌؟شۆڕش‌ئیسماعیل:‌كۆنگره‌‌بێ‌ره‌خنه‌و‌گله‌ی���ی‌نابێ���ت،‌ئه‌م���ه‌‌خ���ۆی‌یه‌كێكه‌‌بۆ‌ كۆنگره‌،‌ به‌س���تنی‌ له‌خاس���یه‌ته‌كانی‌هه‌مو‌حیزبێكی‌سیاسی‌هه‌ر‌وایه‌‌ته‌نانه‌ت‌حیزبه‌كانی‌ لیبراڵترین‌ دیموكراس���یترین‌و‌دونی���اش.‌ئێم���ه‌‌كۆنگره‌‌ده‌به‌س���تین‌بۆ‌چاره‌س���ه‌ركردنی‌كه‌موكوڕییه‌كان،‌دانانی‌

پالنی‌س���تراتیژی،‌نوێكردنه‌وه‌ی‌حیزب..‌ئه‌گ���ه‌ر‌كێش���ه‌یه‌ك‌هه‌بێ���ت‌له‌كۆنگره‌دا‌ده‌كرێت‌له‌كاتی‌خۆیدا‌قس���ه‌ی‌‌له‌س���ه‌ر‌

بكه‌ین.ئاوێنه‌:‌به‌اڵم‌وه‌ك‌پێشتر‌وتم‌جێگرانی‌تاڵه‌بانی‌ئه‌م‌مه‌ترس���یه‌یان‌نه‌شاردۆته‌وه‌،‌

پێتوایه‌‌ئه‌وه‌‌راست‌نییه‌؟ش���ۆڕش‌ئیسماعیل:‌منیش‌كه‌‌39ساڵه‌‌له‌م‌حزبه‌دا‌خه‌ب���ات‌ده‌كه‌م‌حه‌قی‌ئه‌وه‌م‌هه‌یه‌‌كه‌‌بڵێم‌هه‌ر‌كه‌سێك‌قسه‌یه‌ك‌ده‌كات‌ده‌بێت‌له‌كۆنگره‌دا‌به‌به‌ڵگه‌وه‌‌بیسه‌لمێنێ‌،‌ئه‌گه‌ر‌به‌ڵگه‌شی‌پێنه‌بو‌كۆنگره‌‌قسه‌یه‌كی‌

تری‌ده‌بێت.ئاوێنه‌:‌ئایا‌تۆ‌خۆت‌هه‌ڵده‌بژێریته‌وه‌‌بۆ‌

سه‌ركردایه‌تی؟ش���ۆڕش‌ئیسماعیل:‌هێش���تا‌زوه‌‌قسه‌‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌وه‌‌بكه‌م،‌ئه‌م���ه‌‌بڕیاری‌ته‌نها‌خ���ۆم‌نیه‌،‌هه‌ڤاڵ‌وهاوڕێ���ی‌خه‌باتم‌هه‌یه‌‌كه‌‌له‌مجۆره‌‌بڕیارانه‌دا‌پرسیان‌پێده‌كه‌م،‌هه‌روه‌ها‌ئه‌گه‌ر‌س���ه‌ركردایه‌تی‌حیزبه‌كه‌م‌داوای‌ماندوبون���ی‌زیات���رم‌لێبكات،‌وه‌ك‌چۆن‌له‌ڕابردودا‌به‌شانازییه‌وه‌‌قبوڵمكردوه‌،‌ئێستاش‌هه‌ر‌كارێكم‌پێبسپێرن‌ده‌یكه‌م.

ئاوێنه‌:‌تۆ‌له‌سه‌ره‌تای‌شۆڕشی‌نوێ‌وه‌‌وه‌ك‌خ���ۆت‌وتت‌له‌گ���ه‌ڵ‌یه‌كێتی‌بویت‌و‌كادێ���ری‌كۆمه‌ڵ���ه‌‌بویت،‌هه‌س���تناكه‌یت‌ئێستا‌یه‌كێتی‌له‌الیه‌ن‌كۆنه‌‌حسك‌و‌ئااڵی‌

شۆڕشه‌كانه‌وه‌‌به‌ڕێوه‌ده‌برێت؟له‌پێشدا‌ جارێ‌‌ ئیس���ماعیل:‌ ش���ۆڕش‌به‌خت���ه‌وه‌رم‌ب���ه‌وه‌ی‌كه‌‌ئه‌م‌شۆڕش���ه‌‌به‌رهه‌م���ی‌ره‌نج‌و‌خه‌بات���ی‌خۆی‌بینی،‌به‌راستی‌ئێس���تا‌له‌الی‌ئێمه‌‌ئه‌وه‌‌نه‌ماوه‌‌ئه‌م‌پێش���تر‌چی‌بوه‌‌ی���ان‌چ‌بۆچونێكی‌هه‌بو،‌ئه‌وه‌ی‌زۆر‌خزمه‌تی‌یه‌كێتی‌ده‌كات‌ی���ان‌له‌ئاین���ده‌دا‌خزمه‌ت���ی‌ده‌كات‌ئه‌وه‌‌ده‌چێته‌‌پێش���ه‌وه‌،‌پاشان‌)حسكو‌ئااڵی‌ش���ۆڕش‌)وه‌ك‌تۆ‌ده‌ڵێ���ی‌خه‌باتگێڕی‌گه‌وره‌ی���ان‌هه‌یه‌،‌كاتێك‌حه‌زده‌كه‌ن‌له‌ناو‌یه‌كێتیدا‌خزمه‌تی‌نه‌ته‌وه‌‌بكه‌ن،‌ناتوانین‌

ده‌رگایان‌لێنه‌كه‌ینه‌وه‌.ئاوێنه‌:‌باش���ه‌‌ئێوه‌‌هه‌ر‌له‌س���ه‌ره‌تای‌شۆڕش���ه‌وه‌‌مێش���كی‌خه‌ڵكتان‌به‌وه‌‌پڕ‌كرد‌كه‌‌دژی‌به‌میرات‌مانه‌وه‌ی‌ده‌س���ه‌اڵت‌له‌باوكه‌وه‌‌بۆ‌ك���وڕه‌كان‌و‌به‌بنه‌ماڵه‌كردنی‌ده‌سه‌اڵتن،‌ئه‌ی‌ئێستا‌بۆ‌هێنانه‌پێشه‌وه‌ی‌قوب���ادو‌كوڕه‌كانی‌كۆس���ره‌ت‌ره‌س���وڵ‌‌و‌

چه‌ندانی‌تر‌ده‌ڵێن‌چی؟شۆڕش‌ئیسماعیل:‌ئێمه‌‌له‌ناو‌یه‌كێتیدا‌سه‌دان‌پله‌‌و‌پۆستمان‌هه‌یه‌،‌ئه‌ی‌بۆ‌سه‌یری‌سه‌دانی‌وه‌ك‌ئێمه‌‌ناكه‌یت‌كه‌‌بنه‌ماڵه‌‌هۆی‌پێشكه‌وتنمان‌نیه‌،‌راسته‌‌قوباد‌كوڕی‌مام‌جه‌الل‌و‌هێرۆخانه‌‌ب���ه‌اڵم‌خۆی‌له‌چه‌ندین‌بواردا‌شاره‌زا‌و‌به‌سه‌لیقه‌یه‌،‌دیپلۆماتكاره‌،‌سااڵنێكی‌درێژ‌به‌س���ه‌ركه‌وتویی‌نوێنه‌ری‌حكوم���ه‌ت‌ب���وه‌‌له‌ئه‌مه‌ری���كا.‌كوڕه‌كه‌ی‌كاك‌كۆسره‌تیش‌له‌ناو‌باروتدا‌له‌دایكبوه‌،‌دوای‌ئه‌وه‌‌كوڕه‌كه‌ی‌كاك‌كۆسره‌ت‌خۆی‌له‌هه‌ڵبژارندن���ی‌په‌رله‌ماندا‌ده‌رچوه‌،‌ئه‌ی‌

نابێت‌گه‌نجه‌كان‌بێنه‌‌پێشه‌وه‌.ئاوێنه‌:‌به‌اڵم‌كام‌گه‌نج،‌ئه‌وانه‌ی‌كوڕی‌به‌رپرس���ه‌كانن،‌خۆ‌س���ه‌دان‌گه‌نجی‌تری‌به‌توانا‌له‌ناو‌یه‌كێتیدا‌هه‌ن‌ئه‌ی‌بۆ‌ئه‌وانه‌‌

ناهێننه‌‌پێشه‌وه‌؟نه‌هاتونه‌ته‌‌ چۆن‌ ئیس���ماعیل:‌ شۆڕش‌

پێش���ه‌وه‌،‌ده‌رف���ه‌ت‌به‌گه‌نجان���ی‌تریش‌ده‌توان���م‌ پێش���ه‌وه‌،‌ هاتونه‌ت���ه‌‌ دراوه‌‌و‌دنیایه‌ك‌نمونه‌ت‌پێ‌بڵێم‌وه‌ك‌له‌ناو‌هه‌مو‌سه‌ركردایه‌تی‌یه‌كێتیدا‌كه‌‌نزیكه‌ی‌په‌نجا‌هه‌ڤاڵ‌ده‌بن،‌كامیان‌س���ه‌ر‌به‌بنه‌ماڵه‌ن؟‌له‌هه‌م���و‌جومگه‌كانی‌ تری���ش‌ نمون���ه‌ی‌حیزبماندا‌هه‌ن...‌ئه‌س���ڵه‌ن‌بنه‌ماڵه‌‌الی‌

ئێمه‌‌زۆرجار‌غه‌دریشی‌لێده‌كرێت.ئاوێن���ه‌:‌ب���ه‌اڵم‌وه‌ك‌ده‌ڵێ���ن‌ده‌كرێته‌‌

وه‌زیر؟ش���ۆڕش‌ئیس���ماعیل:‌ئه‌وه‌‌مه‌ڵبه‌ندی‌به‌ركه‌وتوه‌،‌ وه‌زاره‌تێكی���ان‌ ك���ه‌‌ هه‌ولێر‌ره‌نگ���ه‌‌ئ���ه‌وان‌پێش���نیاریان‌كردبێ���ت‌ببێت���ه‌‌وه‌زیر‌هه‌رچه‌نده‌‌ئه‌وه‌‌تا‌ئێس���تا‌یه‌كالیینه‌بۆت���ه‌وه‌،‌ئێم���ه‌‌پێنج‌ش���ارمان‌هه‌ی���ه‌‌)س���لێمانی،‌هه‌ڵه‌بج���ه‌،‌هه‌ولێر،‌دهۆك،‌كه‌ركوك(‌هه‌ر‌ش���اره‌ی‌وه‌زیرێكی‌به‌ركه‌وت���وه‌،‌مه‌ڵبه‌نده‌كانی‌ئه‌و‌ش���ارانه‌‌ناوی‌ئه‌و‌كه‌س���انه‌‌كه‌‌پێشنیاریانكردون‌به‌رزده‌كه‌نه‌وه‌‌بۆ‌مه‌كته‌بی‌سیاسی‌له‌وانه‌‌وه‌زی���ره‌كان‌هه‌ڵده‌بژێردرێ���ن،‌ئی���داره‌ی‌راپه‌ڕین‌و‌گه‌رمیانی���ش‌جێگری‌وه‌زاره‌تی‌پێش���مه‌رگه‌‌ وه‌زیری‌ جێگ���ری‌ ناوخ���ۆ‌و‌

پڕده‌كه‌نه‌وه‌.ئاوێن���ه‌:‌مه‌س���ه‌له‌یه‌كی‌گرنگ���ی‌ت���ر‌فرۆش���تنی‌نه‌وته‌،‌ئایا‌ئێ���وه‌‌به‌چۆنیه‌تی‌

فرۆشتن‌و‌داهاته‌كه‌ی‌ئاگادارن؟شۆڕش‌ئیس���ماعیل:‌من‌خۆم،‌چونكه‌‌ئاگادری‌ نه‌ك���ردوه‌،‌ ئیش���م‌ له‌حكومه‌تدا‌ورده‌كاری‌نی���م،‌ب���ه‌اڵم‌كاك‌عیماد‌چه‌ند‌جارێك‌له‌مه‌كته‌بی‌سیاس���ی‌باسی‌ئه‌وه‌ی‌كردوه‌،‌واته‌‌به‌گش���تی‌یه‌كێتی‌ئاگاداری‌

دۆسیه‌ی‌نه‌وتی‌هه‌رێمه‌.ئاوێنه‌:‌ئایا‌ئێ���وه‌‌وه‌ك‌یه‌كێتی‌له‌گه‌ڵ‌‌ئه‌وه‌ن‌مالیكی‌بۆ‌جاری‌س���ێهه‌م‌ببێته‌وه‌‌

به‌سه‌رۆك‌وه‌زیر‌یان‌نا؟ش���ۆڕش‌ئیس���ماعیل:‌ئێم���ه‌‌ڤیتۆمان‌نییه‌،‌له‌گه‌ڵ‌وه‌فدی‌دانوس���تانكاری‌كورد‌كار‌ده‌كه‌ی���ن،‌ئه‌م‌ده‌س���ته‌یه‌‌ئه‌وه‌نده‌ی‌ئاگاداری���ن‌ڤیتۆیان‌له‌س���ه‌ر‌هیچ‌كه‌س‌و‌الیه‌نێك‌نیه‌‌به‌مالیكییشه‌وه‌،‌كێ‌‌ده‌توانێ‌مافه‌‌ده‌ستوریه‌كانی‌كورد‌بچه‌سپێنێ‌‌ئێمه‌‌

له‌گه‌ڵ‌ئه‌ودا‌داده‌نیشین.ئاوێنه‌:‌ت���ۆ‌ده‌ڵێیت‌ڤیۆتمان‌له‌س���ه‌ر‌كه‌س‌نیی���ه‌‌به‌مالیكییش���ه‌وه‌،‌ئه‌ی‌ئه‌وه‌‌براده‌رانی‌پارتی‌نیگه‌ران‌ناكات،‌له‌كاتێكدا‌

ئه‌وان‌به‌توندی‌دژی‌مالیكیین؟ش���ۆڕش‌ئیس���ماعیل:‌ئێمه‌‌قه‌ت‌ئه‌وه‌‌ناكه‌ی���ن‌به‌ته‌نه���ا‌بچین‌له‌گ���ه‌ڵ‌مالیكی‌رێكبكه‌وی���ن،‌ئ���ه‌وه‌‌به‌تاوانێك���ی‌گه‌وره‌‌ده‌زانین‌به‌ته‌نها‌بچین‌گفتوگۆی‌‌یه‌كالیه‌نه‌‌كوردس���تانیین،‌ پارتێكی‌ ئێم���ه‌‌ بكه‌ین.‌الیه‌نه‌‌كوردییه‌كان‌الی‌ئێمه‌‌ئه‌وله‌وییه‌تیان‌

هه‌یه‌و‌پێكه‌وه‌‌بڕیارده‌ده‌ین.ئاوێنه‌:‌ده‌وترێ‌‌ئه‌و‌كه‌سه‌ی‌كه‌‌كورسی‌له‌سلێمانی‌ كۆتای‌مه‌سیحییه‌كانی‌‌هێناوه‌‌)ئامانج‌نه‌جیب(‌به‌بنه‌ماڵه‌‌یه‌كێتین،‌ئه‌وه‌‌

راسته‌؟شۆڕش‌ئیس���ماعیل:‌راسته‌‌بنه‌ماڵه‌یان‌یه‌كێتیه‌‌به‌اڵم‌ئه‌و‌لیسته‌‌به‌رنامه‌ی‌خۆیان‌هه‌ی���ه‌‌بۆ‌كارك���ردن.‌ئه‌وانی���ش‌كوردن،‌خه‌ڵك���ی‌ش���ارن،‌له‌ئێمه‌‌زیات���ر‌خاوه‌نی‌كوردستان‌وئه‌م‌ش���اره‌ن‌و...‌بگره‌‌زۆرجار‌ئه‌وان‌له‌ئێمه‌‌زیاتر‌په‌رۆشی‌واڵته‌كه‌مانن.

هەنوکە)432(‌سێشه‌ممه‌‌42014/6/10

شۆڕش‌ئیسماعیل:‌بڕواناكه‌م‌له‌مساڵدا‌كۆنگره‌ی‌‌یه‌كێتی‌‌ببه‌سترێ‌

‌‌‌ئا:‌ئاكۆ‌حه‌مه‌د‌رابی

14ی‌حوزه‌یرانی‌ئه‌مساڵ‌خولی‌دوه‌می‌ئه‌نجومه‌نی‌نوێنه‌رانی‌عێراق‌كۆتایی‌دێت،‌به‌هۆی‌

ناكۆكیه‌كانی‌نێوان‌الیه‌نه‌كانیش‌تا‌ئێستا‌بودجه‌ی‌ساڵی‌‌2014

په‌سه‌ندنه‌كراوه‌،‌ئه‌ندامێكی‌لیژنه‌ی‌دارایی‌و‌ئابوری‌خولی‌دوه‌می‌

په‌رله‌مانیش‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌"ئه‌گه‌ر‌پێكهێنانی‌حكومه‌ت‌درێژه‌بكێشێت،‌ره‌نگه‌‌ئه‌مساڵ‌ته‌واوبێت‌و‌نه‌توانرێت‌بودجه‌ی‌2014په‌سه‌ندبكرێت،‌ئه‌مه‌ش‌كاریگه‌ریی‌زۆر‌خراپی‌له‌سه‌ر‌ئابوری‌

عێراق‌ده‌بێت".

ئه‌ندامی‌خول���ی‌دوه‌می‌ئه‌نجومه‌نی‌نوێنه‌ران���ی‌عێراق‌له‌لیژن���ه‌ی‌دارایی‌و‌ئابوری،‌نه‌جیب���ه‌‌نه‌جیب‌له‌لێدوانێكدا‌بۆ‌ئاوێنه‌‌ئاماژه‌ی‌به‌وه‌كرد‌كه‌‌له‌دوای‌روخانی‌رژێمی‌به‌عس‌ئه‌وه‌‌یه‌كه‌مینجاره‌‌له‌عێراقدا‌ساڵی‌دارایی‌به‌ره‌و‌ته‌واوبون‌

بچێ���ت‌به‌بێ‌په‌س���ه‌ندكردنی‌بودجه‌،‌به‌پێی‌ په‌رله‌مانت���اره‌‌ ئ���ه‌و‌ به‌گوته‌ی‌سیسته‌می‌دیموكراتی‌ئه‌گه‌ر‌په‌رله‌مان‌بودج���ه‌‌په‌س���ه‌ند‌ن���ه‌كات،‌حكومه‌ت‌ده‌س���ه‌اڵت‌و‌ش���ه‌رعیه‌تی‌خه‌رجكردنی‌

پاره‌ی‌نابێت.ئه‌و‌وتی‌"له‌ده‌س���توری‌عێراق‌ئه‌وه‌‌روننه‌كراوه‌ت���ه‌وه‌‌كه‌‌ئاخ���ۆ‌له‌حاڵه‌تی‌په‌سه‌ندنه‌كردنی‌بودجه‌‌بۆ‌ساڵێك‌یان‌دو‌ساڵ‌پێویسته‌‌چی‌بكرێت،‌ئێستاش‌به‌هۆی‌گرفتی‌په‌سه‌ندنه‌كردنی‌بودجه‌‌كاریگه‌ریی‌خراپی‌كردۆته‌‌سه‌ر‌ئابوری‌واڵت‌و‌كارو‌چاالكییه‌كانی‌داموده‌زگاكانی‌

عێراق‌هه‌موی‌وه‌ستاون".له‌وه‌ش‌ جه‌خ���ت‌ نه‌جیب‌ نه‌جیب���ه‌‌له‌دواكه‌وتن���ی‌ ك���ه‌‌ ده‌كات���ه‌وه‌‌په‌س���ه‌ندكردنی‌بودج���ه‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌كه‌‌قوربانی���ه‌‌ته‌نها‌هاواڵتیان���ن،‌چونكه‌‌پل���ه‌ی‌وه‌زیف���ی‌و‌ئه‌نجامدانی‌پرۆژه‌ی‌خزمه‌تگ���وزاری‌و‌زیادنه‌بون���ی‌موچه‌،‌بازاڕ‌ په‌كیكه‌وتوه‌و‌جموجۆڵی‌ هه‌موی‌سس���تبونی‌زۆری‌به‌خۆی���ه‌وه‌‌بینیوه‌،‌

به‌و‌هۆیه‌وه‌شه‌وه‌‌زیان‌به‌خه‌ڵكی‌عێراق‌كه‌وتوه‌.‌ناوبراو‌ئه‌وه‌ش‌رونده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌چه‌ند‌رۆژێكی‌كه‌م‌ماوه‌‌بۆ‌ته‌واوبونی‌م���اوه‌ی‌خول���ی‌دوه‌م���ی‌ئه‌نجومه‌نی‌نوێنه‌رانی‌عێراق،‌ب���ه‌و‌ماوه‌‌كه‌مه‌ش‌كه‌‌ماوه‌‌به‌هیچ‌ش���ێوه‌یه‌ك‌په‌رله‌مان‌ناتوانێت‌كۆببێته‌وه‌و‌بودجه‌ی‌س���اڵی‌

‌2014په‌سه‌ند‌بكات".ل���ه‌وه‌‌ده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌ ناوبراو‌جه‌خت‌په‌س���ه‌ندكردنی‌پرۆژه‌‌یاسای‌بودجه‌ی‌ساڵی‌2014،‌ده‌كه‌وێته‌‌خولی‌سێهه‌می‌

په‌رله‌م���ان،‌ئه‌و‌وتی‌"له‌و‌خوله‌ش���دا‌‌6مانگی‌دارایی‌ده‌مێنن‌بۆ‌په‌سه‌ندكردنی‌بودج���ه‌ی‌‌2014ئه‌وكاتی���ش‌روننی���ه‌‌ئاخۆ‌ده‌توانرێ���ت‌حكومه‌ت‌پێكبێت‌و‌په‌رله‌مان‌لیژنه‌‌دروستبكات‌و‌كۆبونه‌وه‌‌بكات‌بۆ‌په‌سه‌ندكردنی‌بودجه‌،‌ئایا‌له‌و‌ماوه‌یه‌شدا‌ده‌توانرێت‌ئه‌و‌كێشانه‌ی‌كه‌‌هه‌ن‌چاره‌سه‌ربكرێن‌له‌پرۆژه‌ی‌بودجه‌‌به‌مه‌به‌ستی‌په‌س���ه‌ندكردنی،‌تا‌ئێستا‌

ئه‌وه‌ش‌روننیه‌".نه‌جیب���ه‌‌ئام���اژه‌‌ب���ه‌وه‌ش‌ده‌كات‌

كه‌‌له‌حاڵه‌تێكدا‌ئه‌گه‌ر‌س���اڵی‌دارایی‌ته‌واوبو‌نه‌توانرا‌له‌ئه‌مس���اڵدا‌بودجه‌ی‌‌2014په‌س���ه‌ندبكرێت،‌ئ���ه‌وا‌س���اڵی‌داهاتو‌پرۆژه‌‌یاس���ای‌بودجه‌ی‌2014و‌‌2015به‌جیا‌په‌سه‌ند‌ده‌كرێت.‌چونكه‌‌به‌بێ‌په‌س���ه‌ندكردن‌نابێت.‌به‌بۆچونی‌ئ���ه‌و‌په‌رله‌مانتاره‌‌هۆكاری‌س���ه‌ره‌كی‌2014ه‌و‌ بودج���ه‌ی‌ په‌س���ه‌ندنه‌كردنی‌گه‌یش���تنی‌ب���ه‌م‌رۆژه‌‌ده‌گه‌ڕێت���ه‌وه‌‌ب���ۆ‌دره‌نگگه‌یش���تنی‌پرۆژه‌‌یاس���ای‌بودجه‌‌ب���ۆ‌په‌رله‌م���ان،‌چونكه‌‌29ی‌

كانون���ی‌دوه‌م‌گه‌یش���ته‌‌په‌رله‌م���ان،‌خاڵێك���ی‌دیكه‌‌په‌یوه‌ندی‌به‌كێش���ه‌ی‌سیاس���ی‌و‌ده‌س���توریی‌و‌یاس���اییه‌وه‌‌هه‌بو،‌سیاس���یه‌كه‌ی‌زیاتر‌په‌یوه‌ندی‌به‌كێشه‌كانی‌نێوان‌هه‌رێم‌و‌به‌غداوه‌‌هه‌بو‌به‌تایبه‌ت‌له‌سه‌ر‌مه‌سه‌له‌ی‌نه‌وت‌و‌غاز،‌تا‌ئێس���تاش‌له‌ناو‌بودجه‌‌سیسته‌می‌

فیدرالی‌المه‌ركه‌زی‌نه‌چه‌سپاوه‌".موچ���ه‌ی‌ زیادكردن���ی‌ له‌ب���اره‌ی‌‌فه‌رمانبه‌رانیش‌نه‌جیبه‌‌جه‌ختی‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌‌كرده‌وه‌‌ك���ه‌‌زیادكردنی‌موچه‌ی‌فه‌رمانبه‌ران‌بڕیاری‌ئه‌نجومه‌نی‌وه‌زیرانه‌و‌له‌1/1ی‌‌2014بۆیان‌هه‌ژمار‌ده‌كرێت،‌بۆیه‌‌هه‌ركاتێك‌بودجه‌‌په‌سه‌ندبكرێت،‌زی���اده‌‌موچ���ه‌ش‌خ���ه‌رج‌ده‌كرێ���ت.‌له‌باره‌ی‌موچه‌ی‌خانه‌نشینییش‌ناوبراو‌وتی‌"ئێس���تا‌له‌عێراق‌كار‌به‌یاس���ای‌به‌اڵم‌ ده‌كرێت،‌ خانه‌نش���ینی‌ موچه‌ی‌تا‌ئێس���تا‌له‌هه‌رێ���م‌جێبه‌جێنه‌كراوه‌و‌پێكهێنانی‌حكومه‌تی‌ ل���ه‌دوای‌ ره‌نگه‌‌هه‌رێم‌ئه‌و‌یاسایه‌ش‌له‌كوردستان‌كاری‌

پێبكرێ".‌

"ئه‌مساڵ‌كۆتایی‌‌دێت‌و‌بودجه‌ی‌‌2014په‌سه‌ند‌ناكرێت"په سه ندنه كردنی بودجه كاریگه ریی خراپی كردۆته سه ر ئابوری واڵت

چه‌ند‌رۆژێكی‌كه‌م‌ماوه‌‌بۆ‌ته‌واوبونی‌ماوه‌ی‌خولی‌دوه‌می‌ئه‌نجومه‌نی‌نوێنه‌رانی‌عێراق،‌به‌و‌ماوه‌‌كه‌مه‌ش‌كه‌‌ماوه‌‌به‌هیچ‌شێوه‌یه‌ك‌په‌رله‌مان‌ناتوانێت‌كۆببێته‌وه‌و‌بودجه‌ی‌

ساڵی‌‌2014په‌سه‌ند‌بكات

شۆڕش‌ئیسماعیل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئاوێنه‌

5(432( سێشه ممه 2014/6/10کوردستانی

ئا: رۆژ ئه حمه د، پاریس

نزیكه ی بیست رۆژه بارزانی به ئه وروپادا ده گه ڕێ، له ناوخۆی

هه رێمی كوردستاندا ده وترێت مه به ستی گه شته كه ی به ده ستهێنانی پاڵپشتییه بۆ سه ربه خۆیی كورد له عێراق، به اڵم زۆرێك له چاودێره ئه وروپیه كان كه

له ڕه وشی كورد ئاگادارن به پێچه وانه ی رای گشتی ناوخۆی هه رێمه وه ، ده ڵێن

"گه شته كه ی بارزانی په یوه ندی به پرسی سیاسی كورده وه نییه ، ئه و زیاتر بۆ پاڵپشتی له پرۆژه كانی هه نارده كردنی

نه وت هاتوه ".

دوای ئ���ه وه ی بارزان���ی پێكهێنان���ی كابینه ی نوێی حكومه تی بۆ به رپرسانی خوار خ���ۆی به جێهێش���ت،21ی مانگی راب���ردو ب���ه ره و ئه وروپ���ا به ڕێك���ه وت، ئه مه ریكا تاوه ك���و له توركی���اوه ه���ه ر چاودێرانی سیاسی و شرۆڤه كارانی بیانی لێكدایه وه ، ش���ێواز به زۆر گه شته كه یان له كۆمێنت���اره كان زۆر ئ���ه وه ی ب���ه اڵم له س���ه ری كۆكن، ئه وه یه كه گه شته كه ی بارزانی بۆ به ده س���تهێنانی پاڵپشتیه بۆ هه نارده كردنی نه وتی هه رێمی كوردستان به ب���ۆری س���ه ربه خۆ بۆ توركی���ا ئینجا بازاڕه كانی جیه���ان. توركیاو حكومه تی نزیك كه پشتڕاس���تیانكردۆته وه هه رێم به 3 ملیۆن به رمیل نه وتی هه رێم ئێس���تا له به ن���ده ری جه یهان���ی توركیایه و یه ك ملیۆن به رمیلیشی له الیه ن كۆمپانیایه كی ده وڵه تی توركیاوه )بۆتاش( به كڕیارێكی تا ئێستا نه ناسراوی جیهانی فرۆشراوه . بارزانی له ماوه ی گه ش���ته كه یدا له گه ڵ فه ره نساو ئۆالندی س���ه رۆكی فرانس���ۆ گ���ه وره به رپرس���انی ئیتاڵی���او پاپ���ا فرانسیس���ی یه كه می پاپای كه نیس���ه ی كاتۆلیكی له ڤاتی���كان كۆبۆوه ، بێگومان

زنجیره گه شتێكی دیبلۆماتی گرنگن.ژاكی���س بۆكیلی، كۆن���ه رۆژنامه وان و چاالكوان���ی فه ره نس���ی ك���ه چاودێری ڕه وشی سیاسی خۆرهه اڵتی ناوین ده كات به گه شته كه ی س���ه باره ت به به رده وامی، بارزان���ی بۆ واڵتی فه ره نس���ا به ئاوێنه ی راگه یاند كه "بارزانی���ه كان په یوه ندییان فه ره نس���یه كان به رپرس���ه له گ���ه ڵ سۆس���یال له گ���ه ڵ به تایبه ت���ی زۆره ، دیموكراته كاندا كه ئێستا له ده سه اڵتدان. ئه م په یوه ندیه ده گه ڕێته وه بۆ رۆژگاری كه ره ج كه له دوای شكستی سه رهه ڵدانی شۆڕش���ی ئه یلول، بارزانی���ه كان له ئێران نیش���ته جێبون. ئ���ه م پارت���ه له س���ه ر ئاس���تی ئه وروپا زۆر یارمه تی ناساندنی بارزانیه كانی���ش داوه و بارزانیه كان���ی له به رامبه ردا هه میش���ه قازانجه سیاسی و پارته یان ئه و به رپرس���انی ئابوریه كانی پاراس���توه له ناوچه كان���ی خۆیان���دا كه ئێس���تا هه رێم���ی كوردس���تانی عێراقه به گشتی. ئه م گه شته ی ئێستای بارزانی بۆ دڵنیابونه له پش���تگیری فه ره نسا بۆ فرۆشتنی نه وته كه ی هه رێمی كوردستان كه ئێس���تا له توركیا په نگ���ی خواردوه و هه ر له س���ایه ی ده س���ه اڵتی بارزانیه كان

به ڕێوه ده چێت".وتیشی، "په یوه ندی نێوان بارزانیه كان و سۆس���یال دیموكراته كان ده گه ڕێته وه بۆ دوای شكس���تی 1975، ئه وه ش له رێگای ئه و رۆژنامه نوس���انه وه دروس���ت بو كه له سۆس���یال دیموكراته كانه وه نزیكبون و له ك���ه ره ج بارزانیه كانیان ب���ۆ یه كه مجار بین���ی. كاتێ���ك بارزانی���ه كان له كه ره ج ب���ون له ئێ���ران، یه كه می���ن كه س���انێك ك���ه پێیانگه یش���تن ئه و رۆژنامه نوس���ه فه ره نس���یانه بون، كه ئێستا هه ندێكیان ئه و حزبه ن و دیبلۆمات و سیاسه تمه داری كوردس���تان له هه رێمی هه ندێكیش���یان وه ك كونسوڵی فه ره نسا كاریان كردوه و پۆس���تیان وه رگرتوه ، بۆیه په یوه ندیه كه دێرینه ، هۆش���یار زێباری بڕبڕه ی پشتی په یوه ندیه دێرینه كانیانه كه وه ك وه رگێڕ كاری ك���ردوه ب���ۆ رۆژنامه نوس���ه كان، بۆی���ه وه ك وتم په یوه ندی���ه كان دێرینن ته نیا قازانجه كان گۆڕانكاریان به س���ه ردا هاتوه ، جاران بۆ هه واڵێك و نوس���راوێكی رۆژنامه وانی و ئێس���تا چۆته ئاس���تێكی بااڵوه و له بواری وزه دا خۆی ده بینێته وه و

له پاریس وتوێژی له سه ر ده كرێت".له سه ر ئه وه ش كه ئایا داخوازی بارزانی بۆ پاڵپش���تی پاریس بۆ هه نارده كردنی نه وت���ی هه رێم���ی كوردس���تان ده كرێت له ئه وروپا ده نگبداته وه و تا چه ند بارزانی س���ه ركه وتو ده بێ���ت له به رزكردن���ه وه ی مژاری پرس���ی وزه له واڵتان���ی یه كێتی ئه وروپ���ادا ، ژاكیس وت���ی "بارزانیه كان په یوه ندیه كی توندوتۆڵیان له گه ڵ واڵتانی ئه وروپا به گشتی هه یه . له گه ڵ نه مسا بۆ نمونه په یوه ندی باشیان هه یه ، ته نانه ت كوش���تنی قاس���ملۆ ئ���ه و په یوه ندییه ی

نه پچڕی. ئێس���تا بارزانیه كان ده یانه وێت له ده ره وه ی حزب���ه ئه وروپیه كانی نزیك به ده ستبهێنن، زیاتر پاڵپشتی له خۆیان ئاسایش���ی به ن���او فرۆش���تنه وه ی مه س���یحیه كان له هه رێم���ی كوردس���تان به پاپای ڤاتیكان له به رامبه ر پاڵپشتی بۆ فرۆشتنی نه وت یه كێكه له تاكتیكه كان كه ئه م ڕێنیشانده ری ئه وروپیه كان پێموایه الیه نه ن. هه روه ها ساڵی پاریش ریكالمی به شێك له پاریس بارزانی پۆسته ره كانی بون له و ریكالمانه ی بارزانیه كان كردیان بۆ رای گش���تی فه ره نس���ی بۆ گه یشتن به هه مو الیه نه كان نه ك ته نیا نزیكه كانی خۆیان. من پێموایه س���ه ركه وتو ده بن، چونكه حزبه كوردیه كان هه مو له به رامبه ر بارزانی���ه كان به چۆك كه وت���ون و پاره و

نه وتیش ئێستا هه ر الی بارزانیه كانه ".هاوین���ی پارس���اڵ ئاوێنه ئاش���كرای كرد ك���ه به پاره یه ك���ی خه یاڵی ریكالم له شه قامه كانی پاریس بۆ مه سعود بارزانی كران دواب���ه دوای درێژكردنه وه ی ماوه ی سه رۆكایه تیه كه ی له هه رێمی كوردستاندا، میتۆدێك���ی ریكالمك���ردن كه كه س���انی شاره زا له ئه وروپا پشتڕاستیانكرده وه بۆ به رزكردنه وه پشتگیری و به ده ستهێنانی شكۆی سیاسی الی رای گشتی فه ره نسی پاره یه كی هێنده زۆری تێچوه كه زۆر ڕێی تێده چێت له بودج���ه ی حكومه تی هه رێم درابێ���ت. ئه و میت���ۆدی ریكالمكردنه ش پێش���تر موعه م���ه ر قه زافی س���ه رۆكی ك���وژراوی لیبی���او حوس���نی موباره كی له پاریس���ی س���ه رۆكی البراوی میس���ر به كاریانهێنابو به هه مانش���ێوه پایته خت بۆ وه ده ستخس���تنی پش���تگیری و زیاتر

خۆناساندنیان به رای گشتی فه ره نسی.

فالڤیۆ تاباس���ی، ڕێكخ���ه ر له پارتیدۆ سۆسیالیستا له ئیتاڵیاو جێگری كه مپینی "پش���تگیری گه النی ب���ێ ده وڵه ت"، كه نوێنه ران���ی كوردو فه له ستینیه كانیش���ی تی���ادا بون، ب���ۆ ئاوێنه ی باس���كرد كه ئیتاڵیا ئێس���تا به ڕه وشێكی ئابوری زۆر خراپدا تێپه ڕده بێ���ت و داڕوخانی ئابوری خراپتر به سه ر ئیتاڵیا شكاوه ته وه وه ك زۆرێك له واڵتانی دیكه ی بازنه ی یه كێتی ئه وروپ���او ئێس���تا له و واڵت���ه دا بێكاری

بێشوماره . فالڤیۆ وتی "ئه مه وایك���ردوه ئیتاڵیا ب���ۆ بازرگانی تێچوی ه���ه رزان بگه ڕێت، ك���ه م س���ه رف ب���كات و زۆر وه ربگرێت. نه وتی هه رێمی كوردستان و بازرگانیكردن له گ���ه ڵ هه رێمی كوردس���تاندا ئێس���تا هه ڕاجه له بازاڕی نێوده وڵه تیداو ئه زمونی واڵتان���ی وه ك توركیاو ئیم���ارات ئه مه نیش���انده ده ن ك���ه چ قازانجێكی تیایه ، هه ربۆی���ه له هه رێمی كوردس���تان زیاتر شوێنێكی دیكه نییه له دنیادا كه سیاسیه ئیتاڵیه كان به تایه تی باڵی ڕاست ئێستا بۆی بگه ڕێ���ن بۆ وه به رهێنانی بازرگانی، بۆیه پش���تگیری له هه نارده كردنی نه وت

شتێك نییه به دوری بزانم".سیاس���یه ك���ه ب���ه وه ی په یوه ن���د ئیتاڵیه كان تا چه ند له ڕوی سیاس���یه وه ئام���اده ن یارمه تی هه رێمی كوردس���تان بده ن له به رامب���ه ر قازانجی ئابوریدا؟ تا چه ند ده توانن كۆمه ك بكه ن به پرس���ی وه ك س���ه ربه خۆیی هه رێمه ك���ه له عێراق ك���ه بارزانی بانگه ش���ه ی ب���ۆ ده كات و له راگه یاندنه كانی نزیك له خۆی ده وترێت گه ش���ته كه ی بارزان���ی بۆ ئه و پرس���انه ته رخانكراوه ؟ فالڤیۆ وت���ی "بۆ ئیتاڵیا پرس���ی سیاس���ی هه رگیز ش���تێك نییه له په یوه ندیه له به رئه وه ی لێیبترس���ێت، نێوده وڵه تیه كان���ی۵0 س���اڵی ڕاب���ردودا ئیتاڵیا پش���تگیری ڕژێمی به عسیش���ی

كردوه ، فه ره نساو به لژیكاش هه ر وابون، ڤاتیكانی���ش هه روا له ئه مه ریكای التیندا. كاتێك كورد جینۆس���اید ده كرا0 س���اڵ له مه وب���ه ر، موخابه راتی عێراقی له رۆماو برۆكس���ل و پاریس به ئاش���كرا خه ڵكیان ده فڕاندو سه دام وه ك كه سێكی لێهاتوی به ئه خ���الق نمای���ش ده كرا ك���ه نه وتی ده دانێ و گه ل���ی بێده وڵه ت له بیركرابون. ئێس���تاش وایه و له م باره یه وه ش���تێكی ئه وتۆ نه گ���ۆڕاوه ، هه تا قازانجی ئابوری هه بێت، گرنگ نییه پرس���ه سیاس���یه كه به به یاننامه یه ك و بۆیه ده كرێ���ت چییه . لێدوانێ���ك بڵێی���ن ئیتاڵیا پش���تگیری سه ربه خۆیی هه رێمی كوردستان له عێراق ده كات، یان پارتێكی ئیتاڵی فه رمانڕه وا نزیك له بارزانی ئ���ه وه بكات له به رامبه ر

پاداشتدا".باس���ی ل���ه وه ش كرد كه پش���تگیری سیاس���ی ئیتاڵی���ا به ب���ڕوای ئ���ه و هیچ له هاوكێش���ه ئه وروپی و نێوده وڵه تیه كان

ناگۆڕێت، ئه و وتی "ئیتاڵیا پش���تگیری كورد ب���كات یان نا هیچ له مه س���ه له كه ناگۆڕێ���ت. ئه وه تا ئیتاڵیا چه ند س���اڵه ده ڵێت پشتگیری ته واوی هاتنه ناوه وه ی توركیا بۆ یه كێتی ئه وروپا ده كات، به اڵم

هیچی له و هاوكێشه یه نه گۆڕیوه ". وتیش���ی "ئیتاڵی���ا وه ك���و داپی���ره قس���ه ی كه لێهات���وه په ككه وته ك���ه ی ناخ���وات، ب���ه اڵم ه���ه ر منداڵێ���ك بۆ دڵنیایی و پشتگیری و دروستكردنی شكۆ له ناو ئه وانی ت���ردا ده چێته الی و جۆره ش���ه رعیه تێك وه رده گرێت، لێ داپیره ی په ككه وت���ه دواجار قس���ه كانی زۆر دور ناڕۆن له ئاس���تی خێزاندا، ئیتاڵیاش وایه بۆ مه س���ه له سیاس���یه كان له كۆمه ڵگه ی نێوده وڵه تی و یه كێت���ی ئه وروپادا، بۆیه پێویسته كورد زۆر له م یارییانه ئاگاداربن و پرسی هاتنه ناوه وه ی توركیا كه ئیتاڵیا زۆر پش���تگیری ده كات بابه تێك���ه كورد

ده بێت ئه زمونی لێوه ربگرن".

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

له كۆی 25 كورسی په رله مانی عێراق كه پارتی به ده ستیهێناون به شی هه ره زۆری په رله مانتارانی ئه و حزبه خه ڵكی موسڵ و دهۆك و مێرگه سۆرن، كه له سه ر ده ڤه ری

بادینان هه ژمار ده كرێن. كاندیدێكی ده رچوی ئه و حزبه ش رایده گه یه نێت كه هه ر له زوه وه ناوچه ی موسڵ و بادینان بۆ پارتی یه كالیی بونه ته وه و خه ڵكی

ئه و دو شوێنه به ته واوی پارتییان قبوڵه . كاندیدێكی ده رچوی ئافره تیش

جه خت له وه ده كاته وه كه پێویسته پارتی موراجه عه ی ئه وه بكات كه بۆچی

زۆربه ی په رله مانتاران خه ڵكی ئه و ده ڤه ره ن.

د. عه ره ف����ات كه ره م كاندیدی ده رچوی پارتی بۆ په رله مانی عێراق، له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه هۆكاری زۆریی كورس����یه كانی كورس����یه كانی كه میی له بادینان و پارتی هه ولێ����ر، س����لێمانی و له كه رك����وك و ده گه ڕێنێته وه بۆ ئه وه ی كه پێگه ی پارتی له موس����ڵ و بادینان زۆر به هێزه ، ئه مه ش

ش����تێكی ن����وێ نیه . بۆ نمونه له موس����ڵ له نێ����وان پارت����ی و ئاش����ته واییه كی زۆر زۆربه ی عه ش����یره ته كان هه یه ، به تایبه تی عه شیره تی هه ركی و زێباری له گه ڵ پارتی ئ����ه و ملمالنێیه ی ج����اران هه بو ئێس����تا خه ریكه به ره و نه م����ان ده چێت. ئه مه ش دو عه شیره تی دیاری نیشته جێی موسڵن، بۆیه كاریگه ری خۆی هه یه له سه ر به هێزیی

پێگه ی پارتی له موسڵ.ئ����ه و وت����ی "خه ڵكی����ش ئ����ه وه ی بۆ رونبۆته وه كه پارتی زیاتر ته ركیز ده كاته س����ه ر ئاوه دانی، جگه له وه ش خه ڵكیش ئ����ه وه ده خوێنێته وه كه پارتی له ئاینده دا كوردی و ده وڵه ت����ی بنیاتنه ری ده بێت����ه به هه نارده كردن����ی نه وتیش ره نگرێژی ئه و

سیاسه ته ی كردوه ".دكت����ۆر عه ره ف����ات كه ره م كه س����ه ر به عه ش����یره تی هه ركیی����ه ، یه كێك����ه له و په رله مانتاره ده رچوانه ی خولی سێهه می ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق، له س����نوری قه زای مێرگه س����ۆر كه له س����ه ر ده ڤه ری بادین����ان هه ژمار ده كرێ����ت، ئه و جه خت له س����ه ر ئ����ه وه ش ده كاته وه كه ئێس����تا هۆكارێكی دیكه ی به هێزیی پێگه ی پارتی

له و ناوچان����ه بۆ ئ����ه وه ده گه ڕێته وه كه "پارت����ی هه ر له كۆن����ه وه پێگه ی به هێزی هه بوه له ده����ۆك و مێرگه س����ۆر و ده توانم بڵێ����م كه ئه و دو ش����وێنه به ت����ه واوی بۆ به تایبه تی قه زای یه كالییبونه ته وه پارتی

مێرگه سۆر".ناوب����راو ئام����اژه ب����ه وه ش ده كات كه له هه رێمی كوردس����تاندا ئێستا وایلێهاتوه ك����ه هه ر حزب����ه و زیاتر قورس����ایی خۆی له ناوچه یه كی دیاریكراوه . بۆ نمونه یه كێتی له كه ركوك و ئێس����تا گۆڕان له س����لێمانی و پارتیش له بادینان پێگه ی به هێزی خۆیان هه ی����ه و هه ولێریش وه ك پایته خت موڵكی هه مو ده نگ و ره نگ����ه جیاوازه كانی پێوه

دیاره .له باره ی كه مبونه وه ی ده نگه كانیش����یان له ناو هه ولێرو به شێكی ده وروبه ری و كه میی په رله مانتاری خه ڵكی ئه و ناوچانه ناوبراو ده ڵێت "راسته ئێمه كورسیمان كه میكردوه به اڵم ده نگمان زیادیكردوه و ئێس����تا ئێمه له هه ولێریش ملیۆن����ی ، حزب����ی بوینه ته راس����ته كورس����یمان كه مه به اڵم جه خت له وه ده كه مه وه كه ده نگمان زیادیكردوه . به اڵم ئه و سیسته می هه ڵبژاردنه زیانێكی

گه وره بو ب����ۆ حزبه گه وره كان، بۆ نمونه ئێم����ه كاندیدمان هه یه 14ه����ه زار ده نگی ده نگه كانیشی ده رنه چوه و هێناوه كه چی به فیڕۆچ����ون. بۆ نمونه له خانه قین پارتی ب����ه اڵم به ده س����تهێناوه زۆری ده نگ����ی له به رئه وه ی پارت����ی كاندیدێكی ئافره تی دانه نابو، هی یه كێت����ی به كۆتا ده رچوه و ده نگه كانی ئێمه به فیڕۆچون. به و شێوه یه ئێمه له زۆر ش����وێن ده نگمان به فیڕۆچون ئه گینا هاوكێشه كه جۆرێكی دیكه ده بو".

له الیه ك����ی دیكه وه نه جیب����ه نه جیب، كاندی����دی ده رچ����وی پارت����ی له ده����ۆك له لێدوانێكدا به ئاوێنه ی راگه یاند كه خه ڵك بڕیاری ئه وه ی داوه په رله مانتارانی پارتی زیاتر خه ڵكی ناوچه ی موس����ڵ و بادینان بن، بۆی����ه ئه وه ئیراده و بڕیارو قه ناعه تی خه ڵك����ه . ناوبراو جه ختی له س����ه ر ئه وه كرده وه كه پێویسته پارتیش موراجه عه ی ئه وه بكات و ئه و پرس����یاره له خۆی بكات كه بۆچی زۆربه ی په رله مانتاره كانی زیاتر خه ڵكی ئه و دو شوێنه ن. نه جیبه نه جیب ئاماژه ی به وه ش����كرد كه ئه و سیسته مه ی ب����ۆ هه ڵبژاردنی ئه مج����اره ی په رله مانی عێ����راق په یڕه وكراوه سیس����ته مێكی زۆر

خراپ بوه و هی����چ عه داله ت و لۆژیكی تێدا نه ب����وه . ل����ه م روه وه ناوب����راو نمونه بۆ قسه كانی دێنێته وه و ده ڵێت "بونی چه ند له س����ه ر هه ڵبژاردن جیاوازی بازنه یه كی ئه و سیس����ته می پارێزگاكانداو ئاس����تی هه ڵبژاردنه ی ك����ه په یڕه وكرا، وایكرد كه زیاتر كورس����ی ئێمه له هه ندێك ش����وێن كه مببێ����ت، ب����ۆ نمونه خه ڵكم����ان هه یه 18ه����ه زار ده نگ����ی هێن����اوه ده رنه چوه كه چ����ی كاندید هه یه ب����ه 500 ده نگ بوه به په رله مانت����ارو ده رچوه . ئه مه وایكردوه كه ئێم����ه زیاتر قورس����اییمان له بادینان په رله مانتارانمان زۆربه ی به دیاربكه وێت و

خه ڵكی ئه و ناوچه یه ن".له هه ڵبژاردنی 30ی نیس����انی ئه مس����اڵ پارت����ی دیموكراتی كوردس����تان ژماره ی كورس����یه كانی له 31كورس����یه وه دابه زی بۆ 25كورس����ی. له كۆی ئه و 25كورسیه ی ك����ه پارتی به ده س����تیهێناون 8كورس����ی له دهۆك و 6كورس����ی له موسڵ و 7كورسی هه ولێ����ر ك����ه 3 په رله مانتاریان له س����ه ر سنوری مێرگه سۆر ده رچون. له سلێمانی و كه ركوكی����ش یه كی 2كورس����ی ل����ه و دو

پارێزگایه ، به ده ستهێناوه .

بارزانی‌له‌ئه‌وروپا"بارزانی‌بۆ‌پاڵپشتی‌پرۆژه‌‌نه‌وتیه‌كانی‌له‌فه‌ره‌نساو‌ئیتاڵیاو‌ڤاتیكانه‌"

سێ‌له‌چواری‌‌په‌رله‌مانتارانی‌پارتی‌خه‌ڵكی‌موسڵ‌و‌بادینانن

په یوه ندیه كان دێرینن ته نیا قازانجه كان

گۆڕانكاریان به سه ردا هاتوه ، جاران بۆ کاری

رۆژنامه وانی و ئێستا له بواری وزه دا خۆی

ده بینێته وه و له پاریس وتوێژی له سه ر

ده كرێت

له هه رێمی كوردستاندا هه ر

حزبه و زیاتر قورسایی خۆی له ناوچه یه كی

دیاریكراوه . یه كێتی له كه ركوك و گۆڕان

له سلێمانی و پارتیش له بادینان

بارزانی له گه ڵ کۆشنێرو د. فریدریک تیسۆ له پاریس

ئۆالندو بارزانی له کۆشکی ئه لیزێ

ئا: هاوكار حسێن

به رپرسانی ئه مه ریكا پێشبینی ده كه ن ناكۆكیه كانی نێوان هه ولێرو به غدا

له سه ر پرسی نه وت له داهاتودا زیاتر په ره بسێنێت و له الیه ن خۆیانه وه

شه ش ته وه ری سه ره كی گرنگ ئاشكرا ده كه ن كه ده شێت ببنه مایه ی زیاتری

توندبونه وه ی ئه و گرژیانه .

س����ایتی به ڵگه نامه یه ك����ی به پێ����ی ویكیلیك����س كه له الیه ن باڵیۆزی ئه مه ریكا ده قه كه ی ئاوێن����ه نوس����راوه و له به غ����دا كردوه به كوردی ، به رپرسه ئه مه ریكیه كان ش����ه ش ته وه ری س����ه ره كیان دیاریكردوه وه ك چه قی ملمالنێكان����ی نێوان هه ولێرو به غدا له داهاتودا له س����ه ر پرس����ی نه وت، گه ڕاندن����ه وه ی " له گرنگترینیش����یان داهاته كانی نه وتی هه رێمی كوردس����تان بۆ به غدا، مامه ڵه كردن به ش����رینی گرێبه سته نه وتیه كانی هه ولێره وه ، ئه و پرۆسه یه ی كه پێئه نجامدراون، گرێبه سته كانی به هۆیه وه پێكهات����ه و پرۆس����ه ی ئیداره دان����ی ئ����ه و خاوه ن كۆمپانیای له گ����ه ڵ په یوه ندییه ی

گرێبه ستدا هه یه ".له به ش����ێكی ئ����ه و به ڵگه نامه ی����دا ك����ه مێژوه كه ی بۆ س����اڵی 2009 ده گه ڕێته وه ، ئاماژه به چه ند خاڵێكی دیكه ی جێی ناكۆكی ئه و دوالیه نه كراوه له وانه ، "به راوردكردنی مه رج و به ن����دی ناو گرێبه س����ته كه له گه ڵ رێنمایی و یاسا نیشتمانیه كارپێكراوه كاندا، هه روه ها به رپرس����یارێتی حكومه تی عێراق

به پێی گرێبه سته كان". ه����اوكات باس����یان له وه ش ك����ردوه كه "دانوستانه كانی داهاتو پێده چێت سه خت ب����ن، چونك����ه هه رالیه كی����ان تێڕوانی����ن و ئه وله ویه ت����ی زۆر جی����اوازی هه یه ، وه كو پابه ندبون����ی توندی به غدا به گرێبه س����تی پله ی هه م����ان ش����ێوازی خزمه تگوزاری و پابه ندی هه ولێر به گرێبه ستی به رهه مهێنانی

هاوبه شی ".ه����ه روه ك ئ����ه وه ش رونكراوه ت����ه وه كه "هه رێمی كوردس����تان ئه و ماف����ه به به غدا له س����ه ر بڕیارب����دات ك����ه ره وانابینێ����ت ش����ه رعیبونی گرێبه س����ته نه وتیه كان����ی ، هه ولێر زۆر پێویس����تی به وه ی����ه قه ره بوی خه رج����ی ئه و كۆمپانی����ا بیانیانه ی بواری نه وت بكاته وه كه له هه رێمی كوردس����تان

كارده كه ن".ده قی به ڵگه نامه كه :

10BAGHDAD157 : ئای دی

بابه ت: حكومه تی هه رێم دو گرێبه ستی نه وت باڵوده كاته وه

سه رچاوه : باڵیۆزخانه ی به غدابه روار: 22ی كانونی دوه می 2010

ب����ۆ ته نه����ا پۆڵێننه ك����راو/ پۆلێ����ن: به كارهێنانی ره سمی

پوخته :له هه نگاوێكی دیك����ه ی لێكنزیكبونه وه ی ئاش����كرا له نێوان به غداو هه ولێر له س����ه ر ئیداره دان����ی كه رت����ی نه وت، چۆنیه ت����ی ،2010 دوه م����ی كانون����ی 17ی رۆژی حكومه ت����ی هه رێم����ی كوردس����تان ده قی باڵوكرده وه نه وتیان����ه ی گرێبه س����ته ئه و كه پێشتر به ش����اراوه یی مابونه وه و له گه ڵ ه����ه ردو كۆمپانیای نه وت����ی دی ئێن ئۆو جێن����راڵ ئێنرجی كردبونی بۆ په ره پێدان و به رهه مهێنان����ی كێڵگ����ه نه وتیه كانی ، ئه م هه نگاوه ش بوه بابه تی گفتوگۆی باڵیۆزی س����ه ردانیدا دوایین له میانه ی ئه مه ری����كا ب����ۆ هه ولێر. ئ����ه م كاره دوابه دوای دوایین لێدوانه كانی س����ه رۆك وه زیرانی حكومه تی هه رێم، به رهه م س����اڵح هات كه پێشنیازی دۆزین����ه وه ی رێگه چاره یه كی كردبو بۆ ئه و ملمالنێ درێژخایه ن����ه ی له گه ڵ حكومه تی به غدا هه یه س����ه باره ت به م دو گرێبه سته و هه مو گرێبه س����ته نه وتی����ه تاكالیه نه كانی دیك����ه ی حكومه ت����ی هه رێ����م. هه روه ه����ا پێده چێ����ت ئه مه كاردان����ه وه بێت بۆ ئه و ده ستپێشخه رییه ئاش����تیانه ی كه له الیه ن به غداوه له مانگی تش����رینی دوه می 2009 خرای����ه رو، كاتێ����ك وه فدێك����ی وه زاره تی نه وت����ی به غ����دا به س����ه رۆكایه تی جێگری ئه للعێبی س����ه ردانی عه بدولكه ریم وه زیر، هه ولێری����ان كرد ب����ۆ كۆبون����ه وه له گه ڵ به رهه م س����اڵح، س����ه رۆك وه زیرانی تازه هه ڵبژێردراوی حكومه تی هه رێم. به اڵم هیچ كام له حسێن شه هرستانی ، وه زیری نه وتی عێراق و ئاش����تی هه ورامی ، وه زیری نه وتی حكومه تی هه رێم كه ناكۆكن له سه ر پرسی ئه و گرێبه س����تانه ، ئاماده ی ئ����ه و زنجیره

كۆبونه وانه نه بون. كۆمێنت:

گرێبه س����ته دو ئ����ه و باڵوكردن����ه وه ی به ته نه����ا ب����ه اڵم گرنگ����ه ، هه نگاوێك����ی ناتوانێت ناكۆكی به رده وامی نێوان به غداو هه ولێ����ر له س����ه ر مه س����ه له ی ئیداره دانی وه به رهێنانی نه وت چاره س����ه ربكات. ته نها دوای ئ����ه وه ی به غ����دا ئه م گرێبه س����تانه به شه رعی ده ناسێنێت، پێده چێت رازیبێت به دابینكردن����ی پ����اره ی قازانج����ی نه وت و خه رجی تێچوی نه وت بۆ قه ره بوكردنه وه ی

كۆمپانی����ا بیانیه كان����ی ب����واری ن����ه وت. هه رچه نده هه رێمی كوردس����تان ئه و مافه به به غدا ره وانابینێت كه بڕیاربدات له سه ر ش����ه رعیبونی گرێبه س����ته نه وتیه كان����ی ، هه ولێر زۆر پێویس����تی به وه ی����ه قه ره بوی خه رج����ی ئه و كۆمپانی����ا بیانیانه ی بواری نه وت بكاته وه كه له هه رێمی كوردس����تان

كارده كه ن. به رده وامبونی ئه و زیاده به رهه مهێنانه ی هه رێم����ی نه وت����ی ئاین����ده ی ئێس����تاو كوردستان، به نده له سه ر قه ره بوكردنه وه ی هه م����و خه رجیه ك����ی )ب����ه و خه رجیانه ی وه ریانگرتوه و ئه وانه ش كه وه ریاننه گرتوه ( ئه و كۆمپانیایانه ی كه له هه رێمی كوردستاندا كارده ك����ه ن و هه روه ه����ا پێدان����ی قازانجی گونجاو. به پێی ئ����ه و زانیاریانه ی له الیه ن كۆمپانیاكان باڵوكراونه ت����ه وه ، هه ولێره وه 800 ملیۆن دۆالر خه رجی كرێی كاركردنیان هه بوه . ئ����ه و راگه یاندن����ه ی 17ی كانونی دوه میش به هه مانشێوه دیاركردنی قازانجی

نه وت ب����ۆ كۆبون����ه وه پێش����بینیكراوه كه جێده هێڵێت. هێش����تا هه ولێر و به غدا كۆك نین له س����ه ر بڕو واده و پرۆس����ه ی پێدانی پ����اره ی قه ره بوكردن����ه وه ی خه رجیه كان و قازانجه كانی نه وت. دانوستانه كانی داهاتو پێده چێت سه خت بن، چونكه هه رالیه كیان تێڕوانی����ن و ئه وله ویه ت����ی زۆر جی����اوازی هه یه ، وه ك����و پابه ندبونی تون����دی به غدا خزمه تگوزاری و ش����ێوازی به گرێبه س����تی هه مان پله ی پابه ندی هه ولێر به گرێبه ستی

به رهه مهێنانی هاوبه شی . هه ندێك پرس����ی به رده وامی تر ده شێت سه رهه ڵبده ن، بۆ نمونه ، یه كه م، مه سه له ی گه ڕاندن����ه وه ی داهاته كانی نه وتی هه رێمی كوردس����تان بۆ به غدا كه پێشتر له بواری له هه رێم پااڵوتگه كان����دا خزمه تگ����وزاری و به كارهاتوه . دوه م، مامه ڵه كردن به شیرینی هه ولێ����ره وه ، نه وتیه كان����ی گرێبه س����ته به تایبه تی له سه ر ئه و بنه مایه ی كه تێكڕای شیرینی ئه و 10 گرێبه سته نه وتیانه ی به غدا

ده گه ڕێنه وه بۆ حكومه تی ناوه ند، نه ك بۆ هه رێمێكی دیاریك����راو یاخود پارێزگایه ك. س����ێیه م، ئه و پرۆس����ه یه ی كه به هۆیه وه گرێبه سته كانی پێئه نجامدراون )به شێوه ی یاخ����ود یه كس����ان، ك����راوه ، ده رفه ت����ی پێشبڕكێ و شه فافیه ت(. چواره م، پێكهاته و پرۆس����ه ی ئیداره دانی ئ����ه و په یوه ندییه ی له گه ڵ كۆمپانیای خاوه ن گرێبه ستدا هه یه و ن����ه وت له چوارچێوه ی كرده ی ده رهێنانی به راوردكردنی پێنجه م، گرێبه س����ته كه دا. مه رج و به ن����دی ناو گرێبه س����ته كه له گه ڵ رێنمایی و یاسا نیشتمانیه كارپێكراوه كاندا. به رپرسیارێتی حكومه تی عێراق شه شه م،

به پێی گرێبه سته كه . هه ولێر ژماره یه ك گرێبه ستی ده رهێنانی ن����ه وت و په ره پێدان����ی كێڵگ����ه ی نه وت����ی هه یه له گه ڵ هه ن����دێ كۆمپانیای دیكه كه ده كرێت ببنه مایه ی مشتومڕی زۆر زیاتر. پرۆسه ی پێداچونه وه و به شه رعیه ت زانینی ئه و گرێبه س����تانه )له دیدی به غداوه ( و هه ر

گرێبه س����تێكی دیكه له داهاتودا، هێش����تا پێویس����ته . هیچ رێككه وتنێك نیه له سه ر یاسای نیشتمانیی نه وت و گاز )له ناویشیدا دامه زراندنی چوارچێوه یه كی پیشه سازیی و كۆمپانیایه ك����ی بنیاتنان����ه وه ی دوب����اره نیش����تمانی نه وت( و چ����ۆن به غداو هه ولێر هاوكارده ب����ن له په ره پێدانی كه رتی نه وتی عێراق. ئه گه ر ه����ه ردوال بتوانن رێكبكه ون له س����ه ر میكانیزمێ����ك ب����ۆ پێداچونه وه و ش����ه رعیه تدان به گرێبه س����ته كانی دیكه ی حكومه ت����ی هه رێم و هه ر پرۆس����ه یه ك بۆ گرێبه ستێكی هه ر ئیداره دانی ئه نجامدان و دیك����ه ی نه وت له داهاتودا، ئه م رێككه وتنه ده توانێت ده رگا بخاته س����ه ر پش����ت بۆ فراوانكردن����ی به رهه مهێنان����ی نه وت و گاز له باكور. ئه مه ش ده رفه تی هه نارده كردنی نه وت����ی زیات����ر ده ڕه خس����ێنێت له رێگه ی توركیاو هه روه ها ده ش����ێت گازی هه رێمی كوردس����تان له رێگ����ه ی ب����ۆری نابوكۆوه

ره وانه بكرێت.

ئا: شاهۆ ئه حمه د

په رله مانتارێكی فراكسیۆنی یه كێتی گومانی له سیاسه تی ده وڵه تی

توركیا هه یه و ده ڵێت "هه میشه له ماوه ی رابردوو ئێستاشدا ترسمان

له وه هه بوه رۆژێك بێت توركیا پشت له هه رێمی كوردستان بكات". په رله مانتارێكی پارتیش ده ڵێت"هه ر

گۆڕانكاریه ك له توركیا بكرێت كاریگه ری له سه ر رێككه وتنی نێوان

هه رێم و توركیا نابێت".

س���ه وز فراكس���یۆنی په رله مانتاری له په رله مانی كوردستان د.رێواز فایه ق له ب���اره ی رێككه وتنی نێوان حكومه تی هه رێ���م و توركیا ئ���ه وه ی ب���ۆ ئاوێنه رونكرده وه كه ئه وان وه كو په رله مانتار س���ه رۆكی له گ���ه ڵ له كۆبونه وه ی���ان حكومه تی كاربه رێكه ر و وه زیری سامانه سروشتیه كان هه ندێك زانیاری گرینگیان ده ستكه وتوه ، "به اڵم به پێی ماده ی 11 په رله مانی كوردستان ناتوانین ئاشكرای بكه ین،چونكه كاریگه ری ده بێت له سه ر

دانوستانه كانی نێوان هه رێم و به غدا".ب���ه وه ده كات ئام���اژه ش ناوب���راو كه به ش���ێك له و زانیاریان���ه په یوه ندی هه یه به دۆخی نێوده وڵه تی كوردستان

له سه ر ئاستی ده ره وه ، "به اڵم به شێكی تری په یوه ندی هه یه به دۆخی ناوخۆی به دڵنیایی���ه وه وه كو كوردس���تان كه فراكس���یۆنی س���ه وز به دواداچونی بۆ

ده كه ین".رێككه وتن���ه ی ب���ه و س���ه باره ت نێ���وان حكومه ت���ی هه رێ���م و توركیا په رله مانتاره ك���ه ی یه كێتی وتی "هه مو ترس���مان ئێمه ب���ه رده وام كاتێ���ك و له سیاس���ه تی توركیا هه ب���وه به وه ی رۆژێك بێت و پشت له هه رێمی كوردستان بكات،چونكه له ماوه ی رابردو ئه زمونی له وباره یه وه ،ب���ه اڵم هه ب���وه ترم���ان ده كرێ���ت گره نتیه ك هه بێت هه رچه نده جێگای گومانیش���ه هه بێت بۆ ئه وه ی

توركیا به رده وامبێت".په رله مانتاری ئه وه ش���دا له به رامبه ر له په رله مان���ی زه رد فراكس���یۆنی كوردس���تان ئومێد خۆش���ناو له باره ی ئ���ه و رێككه وتنه ی نێ���وان حكومه تی هه رێ���م و توركیا ئام���اژه ی به وه دا ئه و رێككه وتنه ی كراوه له باره ی ئه وه یه كه له نێوانی���ان هه بێ���ت هه ماهه نگ���ی نه وته وه له باره ی هه ردوالیاندا"ئه وه ش قازانجی زۆری بۆ هه رێمی كوردس���تان هه یه ،ئێمه زۆر كات وا راهاتوین ئه گه ر كه متربێت ماوه ك���ه ی رێككه وتنێ���ك به پێچه وانه وه زیاتره ،ب���ه اڵم س���ودی

رێككه وتنی ل���ه و جۆره هه تا ماوه كه ی قازانجی هه رێمی له پێناوی درێژتربێت كوردس���تانه ،بۆیه له گ���ه ڵ توركیا بوه له به رئ���ه وه ی توركیا خاونی ده وڵه ته و

ئیستیقراری سیاسی هه یه ".

ناوب���راو هێم���ای به وه ش���دا ه���ه ر بێته وه ئاراوه له توركی���ا گۆڕانكاریه ك كێش���ه ی ب���ۆ هه رێم���ی كوردس���تان نابێت "له به رئ���ه وه ی حكومه تی هه رێم ئ���ه و رێككه وتنه ی به پێی س���تانداره

جیهانی���ه كان كردوه وات���ا هه ر كاتێك هه ر گۆڕانكاریه ك له توركیا بو ئه وكات وه كو ده وڵ���ه ت ئیلتیزامات ده كات به و رێككه وتنه وه و هیچ كاریگه ری س���لبی

له سه ر هه رێم نابێت".به رێككه وتن���ی س���ه باره ت ه���ه ر توركیا هه رێم���ی و نێ���وان حكومه تی په رله مانت���اری فراكس���یۆنی گ���ۆڕان عه لی حه مه س���اڵح به ئاوێنه ی راگه یاند "له كۆبونه وه م���ان له گ���ه ڵ س���ه رۆكی حكومه تی كاربه رێكه ر و له گه ڵ وه زیری سامانه سروشتیه كان موناقه شه ی زۆر له وباره ی���ه وه كرا وه اڵمی���ش وه رگیرا ب���ه وه ی ئ���ه و رێككه وتنه 50 س���اڵه توركیا له نێ���وان حكومه تی هه رێ���م و كراوه كه تێیدا خاكی توركیا به كاردێت بۆ فرۆشتنی نه وتی هه رێم به بازاڕه كانی جیهان،به اڵم ئه وه ی گرینگه ئه وه یه ئایا شه فافیه ت هه یه له چۆنیه تی فرۆشتنی ئ���ه و ن���ه وت و چۆنیه ت���ی رێككه وتنی حكومه ت���ی هه رێ���م له گ���ه ڵ ئه وانه ی نه وته كه یان پێفرۆش���توه هه روه ها ئایا به فرۆش���تنی ئه و نه وت���ه و داهاته كه ی ده توانرێت كێش���ه داراییه كانی هه رێم ئام���اژه ی چاره س���ه ربكرێت".ناوبراو به وه ش كرد كه "هه رێمی كوردس���تان مافی خۆیه تی نه وتی خۆی بفرۆشێت، چونك���ه بڕگه یه ك���ی یاس���ایی نیه بۆ

ئ���ه وه ی رێگری���ی بكات،ب���ه اڵم ئێمه كێش���ه مان له گ���ه ڵ ئ���ه وه نیه ،به ڵكو مه به س���تمانه چۆن هه نارده ده كرێت و چ���ۆن ده فرۆش���رێت و داهاته كه ی چی

لێده كرێت".س���ه رۆكی لیژن���ه ی وزه و س���امانه كوردستان له په رله مانی سروشتیه كان له ب���اره ی ج���ه وده ت د.ش���ێركۆ رێككه وتنه ك���ه ی نێ���وان حكومه ت���ی هه رێ���م و توركیا به ئاوێن���ه ی راگه یاند "ئێمه پرس���یاری ئه وه مان كردوه ئه و رێككه وتنه چۆن و چیه و له پێناوی چیه زانیومان���ه رێككه وتنه كه بۆ ماوه ی 50 ساڵه بۆ ئه وه ی پرۆتۆكۆڵی هاوكاری و له نێوان نه وتدا له ب���واری هه ماهه نگی هه رێم و توركیا هه بێت،هه روه ها زانیاری وردم���ان له باره ی ئ���ه و رێككه وتنه وه

نیه ".ناوبراو باس���ی له وه ش كرد كه ئه و راڤه ی یاس���اییه وه له روی رێككه وتنه وتی ده كرێت وئ���ه و ب���ۆ جۆراوجۆری یاس���ایی راوێژكاری ئ���ه وه ی "به پێی س���ه رۆكایه تی حكومه تی كاربه ڕێكه ری هه رێ���م رونیك���رده وه ئ���ه وه مافێكی ده ستوریه كوردس���تان به پێی بڕیاری په رله م���ان له خول���ی س���ێیه م، هه رێم بۆی هه ی���ه وه به رهێنان بكات له بواری

نه وتدا".

تایبه‌ت)432( سێشه ممه 662014/6/10

ویكیلیكس ته وه ره هه ستیاره كانی ناكۆكی نێوان به غداو هه ولێر له سه ر نه وت ئاشكرا ده كات

ویکیلیکس 2010

رێككه وتننامه كه ی هه رێم و توركیا بۆچونی جیاوازی له نێوان په رله مانتاراندا دروستكردوه

سه رۆكی لیژنه ی سامانه سروشتیه كان: زانیاری وردمان له باره ی ئه و

رێككه وتنه وه نیه

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

په رله مانتارێك: هه میشه ترسمان

له وه هه بوه رۆژێك بێت توركیا پشت له هه رێم بكات

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

نه وت و گاز کێشه ی گه وره ی نێوان هه ولێرو به غدا

"یه‌كێتی‌‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌یه‌‌مالیكی‌‌ببێته‌وه‌‌سه‌رۆك‌وه‌زیران"ئوسامه جه میل: كورد سه رۆك كۆماری هه بێت یان نه بێت هیچ له وه زعه كه ناگۆڕێت

سیستانی‌‌ده‌رگا‌به‌ڕوی‌‌مالیكیدا‌داده‌خاتئێران و ئه مه ریكا دوا بڕیاریان له سه ر حكومه تی عێراق نه داوه

7 (432( سێشه ممه 2014/6/10 عێراق

دامه‌زراوه‌ی‌‌فورقانهه شت ساڵ له مه وبه ر بۆ باڵوكردنه وه ی چاالكیه كانی���ان و گه یاندنی په یامه كانیان، به میدیای���ان تایب���ه ت دامه زراوه یه ك���ی دروس���تكرد، به اڵم ئه م دامه زراوه یه ته نها دیمه نه كانی ته قینه وه و كوشتن و په الماردان باڵوده كاته وه ، ئه م دامه زراوه یه ش ناسراوه

به فورقان.ده وڵه ت���ی ئیس���امی له عێراق و ش���ام كه ب���ه "داع���ش" ده ناس���رێت، خاوه نی به ن���اوی میدیایی���ه دامه زراوه یه ك���ی دام���ه زراوه ی فورقان، كه له الیه ن ناس���ر س���ه روكاری س���عودی به ره گه ز غامیدی ده كرێت و له سوریاوه به ڕێوه ده برێت، دوای ئه وه ی چوار س���اڵ له مه وبه ر باره گاكه ی

له عێراق هه ڵوه شێنرایه وه .بیرۆكه ی دروستكردنی دوای ئه وه دێت له )2006/10/15( ئه بو عومه ری به غدادی ئه می���ری كرای���ه زاوی ( داود )حامی���د ده وڵه ت���ی ئیس���امی له عێ���راق. ئه میش له الی���ه ن خۆی���ه وه عه بدولله تیف جبوری ناسراو به )ئه بو عه بدواڵ( كه دواتر له عێراق كوژراو یه كێك بو له سه ركرده كانی پێشوی قاعیده راده سپێرێت بۆ ئه وه ی هاوشێوه ی میدیاكانی تاڵیب���ان و قاعیده ، ده زگایه كی

میدیایی دروست بكات.هه ركه س���ێك ناوب���راو به پێش���نیاری كراوه ته سه رۆكی ئه و دامه زراوه یه نازناوی ئه بو عومه ری پێدراوه . له به ڕێوه بردنی ئه م دامه زراوه یه ش���دا ئه م كه سانه هاوكارییان كردوه : ناس���ر غامیدی خه ڵكی سعودییه وه كو سه رپه رشتیار، عه لی یه مه نی ناسراو به ئه ب���ی زه ه���را، محه مه د عه بدولس���تار جه نابی و نه جاح كه رخی و ئه ندازیار ئه نیس ئه بو دوعا ك���ه ئێس���تا له گرتوخانه كانی عێراق���دان. ئه م كه س���انه ش ش���اره زایی به رهه مهێنانی له مۆنتاژو زۆریان هونه ریی

هونه ریی و میدیایدا هه بوه .ئه م دامه زراوه یه له س���اڵی )2006(ه وه به ش���ێوه یه كی كارا كارده كات و په یوه ست بوه به لیژنه ی راگه یاندنی سه ر به قاعیده و وه ك���و لقێكی میدیای قاعیده وابوه . به اڵم دوای ئ���ه وه ی له مانگی نیس���انی س���اڵی (2013( ئه بوبه ك���ر به غدادی جیابونه وه ی به سه رۆكایه تی قاعیده له رێكخراوی خۆی زه واهیری راگه یاند و داعش���ی دروستكرد، ئ���ه م دامه زراوه یه ش س���ه ربه خۆیی خۆی

وه رگرت.ئام���اژه هه واڵگریی���ه كان زانیاریی���ه به وه ده ك���ه ن له س���ااڵنی )2006 - 2009( دام���ه زراوه ی فورقان له ش���اری حمس���ی سوریا كاریكردوه ، دواتر باره گای سه ره كی گواس���تۆته وه بۆ ناوچه ی زومماری سه ر به پارێزگای موس���ڵ. به اڵم دوای كوژرانی فه رمانده ی به غ���دادی عوم���ه ری ئه ب���و ده وڵه ته كه و وه زی���ری به رگرییه كه ی ئه بو حه م���زه ی موهاجی���ر له س���اڵی )2010(، ده زگای هه واڵگری عێراق هێرش���یكردۆته س���ه ر باره گای دامه زراوه كه ، به اڵم ناسر غامی���دی توانیویه ت���ی ب���ه ره و س���وریا هه ڵبێت و جارێكی دیكه له وێوه ده زگاكه ی

دامه زراندۆته وه .به وته ی شاره زایه كی گروپه چه كداره كان س���ه ركرده كانی ئه م میدیایه تێكه ڵه یه كن به اڵم جیاوازه كان، پسپۆڕییه له ئاراسته و ی���ه ك ئامانج���ی دیاریكراوی���ان هه یه كه ئه ویش پش���تیوانیه له داع���ش. ئه ندامانی ئه م س���وپا میدیایه ش له ژێر ناونیش���انی جۆراوج���ۆردا كارده كه ن وه كو س���ه نته رو دامه زراوه و س���رییه و كه تیب���ه ی میدیایی . ئه م كه س���انه ش بڕوایان وایه كاره كه یان له باڵوكردنه وه ی جگه شه رعیه . ئه ركێكی چاالكیه كانی���ان، ئ���ه م دامه زراوه یه وه كو ئامرازێ���ك بۆ په یوه ندی و گواس���تنه وه ی زانیاری له نێوان ناوچ���ه جۆراوجۆره كاندا

به كارده هێنن.ئه و كه سانه به شێوه ی گروپ كارده كه ن و هه ریه كه ی���ان ئه ركێكی دیاریكراوی هه یه و هه ڵده س���تن به دروس���تكردنی ت���ۆڕ، ئه م تۆڕانه ش هه ریه كه یان له بوارێكدا كارده كات وه ك���و ماڵپه ڕ، په یجی فه یس���بوك و تۆڕه كۆمه اڵیه تی���ه كان ب���ۆ پش���تیوانی ل���ه و ئامانجانه ی كه س���ه نته ری میدیایی داعش

"دامه زراوه ی فورقان" بڕیاری لێده دات.به الی سه ركرده كانی داعشه وه راگه یاندن ئه وپه ڕی گرنگی هه یه و به یه كێك له به ره كانی كاركردنی ده زانن. ئه وانه شی سه رپه رشتی ده كه ن زۆرینه یان سه له فیه سعودییه كانن ك���ه خاوه ن���ی ئه ده بیاتێك���ی وتاربێژی و زمانێكی پاراون. ئه و دامه زراوه یه ش، جگه له باڵوكردنه وه ی كارو چاالكیه كان، فیلمی دیكۆمێنت���اری به رهه مده هێن���ن كه تیایدا چاالكیه كانیان له دژی هێزه كانی ئه مه ریكاو

عێراق ده خاته ڕو.

پرۆفایل

ئا: بارام سوبحی

له دیمانه یه كدا له گه ڵ ئاوێنه ، پارله مانتاری عێراق له لیستی

یه كگرتوی ئیسامی كوردستان ئوسامه جه میل، رایده گه یه نێت

داواكردنی پۆستی سه رۆك كۆمار په یوه ندی به ملمانێكانی نێوان

یه كێتی و پارتیه وه هه یه . هه روه ها ده ڵێت "به غدایه ك نه توانێت

به ره نگاری چوار چه كداری داعش و قاعیده ببێته وه ، به دڵنیاییه وه

ناتوانێت به رانبه ر )200( هه زار هێزی پێشمه رگه خۆی بگرێت".

ئاوێن���ه : بۆچ���ی كورد ب���ه رده وام له س���ه ر پۆس���تی سه رۆك پێداگیری كۆمار ده كات، له كاتێكدا ده سه اڵته كانی

زۆر ته شریفاتیه ؟ئوس���امه : تا ئه و كاته ی مام جه الل س���ه رۆك كۆم���ار بو ئه و پۆس���ته تا ئه ندازه یه ك س���ودی بۆ ك���ورد هه بو، ئه وه ش به حوكمی سه نگ و قورسایی مام جه الل كه نه ده یویست كێشه كانی نێوان هه ولێرو به غدا زۆر گه وره بن و ده یتوانی هێوری بكاته وه و وه كو ره شماڵێك وابو بۆ هه مو الیه نه سیاسیه عێراقیه كان. منیش به المه وه سه یره بۆچی ئه وه نده پێداگیری له سه ر ئه و پۆسته ده كرێت، بۆچی پێداگیری له س���ه ر س���ێ كێشه گه وره كه ی نێوان هه رێم و به غدا ناكه ن ك���ه م���ادده ی )140( و ن���ه وت و گازو پێشمه رگه یه . پێموایه ئه و پێداگیرییه به شێكه له ملمانێكانی نێوان یه كێتی و پارتی و ئه وه نده په یوه ندی به مه سه له ی كوردو كێش���ه چاره نوس سازه كانه وه نیه . كورد سه رۆك كۆماری هه بێت یان نه بێت هیچ���ی له وه زعه كه نه گۆڕیوه و

ناشیگۆڕێت.ئاوێنه : ئایا له ئێس���تادا له ناو كوردا كه س���ێك هه ی���ه وه ك���و م���ام جه الل ته وافوق���ی هه مو الیه نه كانی له س���ه ر

بێت؟ئوسامه : نابێت هیچ كاتێك پۆستێك

یان پله یه كی دیاریكراو له سه ر كه سێك قه تیس بكرێت، پێموایه هه ر كه سێك له كورد ئه و پۆسته ره نگه به ئه ندازه ی خ���ۆی بتوانێت به و كاره هه س���تێت. هه رچه نده پۆس���ته كه ی ته ش���ریفاتیه پێموایه له به رئه وه ده س���تور، به پێی مه رج نیه كه سێكی زۆر به تواناو به هێز ئه و پۆس���ته وه ربگرێت، چونكه وه كو پۆستی سه رۆك وه زیران نیه كه هه مو

كاروباره كان الی ئه و بێت.ئاوێن���ه : پێتوایه تاچه ند چانس���ی مالیك���ی به هێ���زه ببێته وه س���ه رۆك

وه زیران؟ئوس���امه : ئێس���تا مالیكی ش���ه ڕی وه رگرتن���ه وه ی ئه و پۆس���ته ده كات، له الیه ك دژ به سوننه تا به ئێران بڵێت ئه وه من دوژمنایه تی س���وننه ده كه م و ده مه وێ���ت عێ���راق یه كپارچ���ه ببێته ش���یعه ، له الیه كی تره وه كێش���ه ی بۆ دروس���تكردوه و الیه نه كان س���ه رجه م گرفت دروستده كات وه كو كارتی فشار له س���ه ریان بۆ ئ���ه وه ی پێی رازی بن. له الیه كی تره وه به ناوی شه ڕی تیرۆره وه جۆره ها كێشه ی دروستكردوه ، ئه وه ش په یامێكه ده ینێرێت بۆ ئه مه ریكیه كان و ده ڵێت من كه سێكی به هێزم و ده توانم ئی���داره ی عێ���راق بك���ه م. مالیكی تا ئه ندازه یه كی زۆر ل���ه قه یراندایه ، ئه و قه یران���ه ش به دروس���تكردنی قه یرانی تر چاره س���ه ر نابێ���ت. دواجار بڕیاری شیعه كان خۆیانه كێ ده پاڵێون، له ناو سوننه كانیش���دا لیس���تی موته حیدون رایانگه یاندوه به شداری حكومه ت ناكه ن به س���ه رۆكایه تی مالیكی ، له ناو كوردا ببێته وه یه كێتی ح���ه زده كات مالیكی س���ه رۆك وه زیران و به الیه وه ئاساییه ، به اڵم پارتی جارێك بێده نگه و نه قبوڵی

كردوه و نه ره تیكردۆته وه .ئاوێن���ه : تۆ له گه ڵ ئ���ه وه دای كورد پش���تیوانی مالیكی بكات ب���ۆ خولی

سێیه م یان ره تی بكاته وه و بۆچی ؟ئوس���امه : له گ���ه ڵ ئ���ه وه دام ره تی هه ش���ت له ماوه ی بكات���ه وه ، چونكه ساڵی سه رۆكایه تی وه زیرانیدا نه هیچی

بۆ كورد كردو نه هیچی بۆ عێراقیه كان به گشتی كرد. باری سیاسی و ئه منی و خزمه تگ���وزاری عێراق قه یراناوی كردو

رۆژ به رۆژ به ره و خراپی ده چێت.ئاوێن���ه : بۆ به دیل���ی مالیكی ، له ناو ش���یعه كاندا باس له ه���ادی عامری و حس���ێن شه هرس���تانی ده كرێت ، تۆ له گه ڵ ئه وه دایت كورد پشتگیری ئه م

كه سانه بكات؟ئوسامه : ره نگه مالیكی له هه ردوكیان باشتر بێت و به و وه زعه شی بۆ عێراقی دروس���تكردوه . هادی عامری پیاوێكی س���ه ربازی زۆر خراپه و هی���چ رۆڵێكی ئیجاب���ی بۆ ك���ورد نه ب���وه ، له وه ته ی بوه ته سه رۆكی لیژنه ی ماده ی )140( به ته واوه ت���ی لیژنه كه ی په كخس���توه . حسێن شه هرستانی به به رده وامی دژی كورد قس���ه ده كات وه ك���و بڵێی گرێی به رانب���ه ر به كورد هه یه . ب���ه ڕای من باش���ترین كه س بۆ س���ه رۆك وه زیران له چه ند كه س���ێكدا قه تیس���ی ده كه م. به پله ی ی���ه ك ع���ادل عه بدولمه هدی ،

له لیس���تی ئه حرار پارێزگاری میس���ان عه ل���ی دوای به باش ده زان���م چونكه وه كو ده ڵێن زۆر خزمه تگوزاره ، له هێزه لیبراڵه كان ئه ی���اد عه الویم له زۆریان پێ باشتره . به ده ر له هه مویان و ئه گه ر وه كو هه مو عێراق قسه بكه ین ئوسامه نوجه یفی به پله ی یه ك پیاوی ده وڵه ته و

ده توانێت ئیداره ی عێراق بكات.ئاوێن���ه : ب���ه ڕای تۆ باش���تره كورد پێداگری له س���ه ر پۆس���تی س���ه رۆك كۆم���ار، هه ڵنه بژاردن���ه وه ی مالیك���ی ی���ان جێبه جێكردن���ی داواكانی بكات

باشتره ؟له س���ه ر پێداگی���ری ئوس���امه : داخوازیی���ه كان و مه س���ه له چاره نوس سازه كان بكات له هه موی باشتره . كورد له )1991- 2003( هیچ په یوه ندییه كی له گ���ه ڵ به غدا نه بو، هیچ پۆس���تێكی له به غ���دا نه ب���و وه زعی زۆر به باش���ی ده رۆیش���ت. ئ���ه و پۆس���تانه ی به غدا كێشه ی بۆ كورد دروستكردوه ، بۆ ناو حیزبه كوردییه كان دروستكردوه له سه ر

دیاریكردنی كه سێك بۆ ئه و پۆستانه . با ك���ورد بڵێت هه مو پۆس���ته كان بۆ خۆت���ان پیرۆزتان بێت، ب���ه اڵم ته نها

داواكارییه كانمان جێبه جێ بكه ن.ئاوێنه : به گوێره ی ئه زمونی ئه م چوار س���اڵه ت له پارله مان، له چوار س���اڵی چاره سه ر به ره و كێش���ه كان داهاتودا

یان قوڵبونه وه ی زیاتر بڕۆن؟ئوس���امه : به ی���ه ك م���ه رج ب���ه ره و چاره س���ه ر ده ڕوات سنوری كوردستان ببرێته وه حه مرین و ناوچه كانی موسڵ و س���ه رجه م ناوچه دابڕاوه كان بخرێنه وه س���ه ر هه رێ���م، س���ه رۆكی هه رێم���ی كوردس���تان به یاننامه یه كی ده ربكات و بڵێت ئه وه سنوری كوردستانه و هێزی پێشمه رگه بباته ئه و ناوچانه ، ئه وكاته به غدا ناچار ده بێ داخوازییه كانی كورد جێبه جێ ب���كات. به غدایه ك نه توانێت به ره ن���گاری چوار چه ك���داری داعش و قاعیده ببێته وه به دڵنیاییه وه ناتوانێت به رانبه ر )200( هه زار هێزی پێشمه رگه

خۆی بگرێت.ئاوێن���ه : زۆر باس ل���ه رۆڵی ئێران پارله مانتارێ���ك وه ك���و ده كرێ���ت، ده س���توه ردانی راس���ته وخۆی ئێرانت

بینی ؟ئوس���امه : ئێرانی���ه كان نه ده هات���ن راس���ته وخۆ له پارله م���ان له گه ڵم���ان په یوه ندییان زۆر ئ���ه وان دابنیش���ن، به ده زگا ته ش���ریعیه كان نه بو. ئێران له عێ���راق و س���ه ره كیه یاریزانێك���ی قاس���م به رگریكار، نه ك هێرش���به ره به غداو هاتۆته چه ندینجار س���لێمانی س���ه رۆكی كوتل���ه كان چونه ته ئێران. واقیع���ی عێ���راق وایه هه ڵب���ژاردن له عێ���راق ده كرێت و حكوم���ه ت له ئێران ته ش���كیل ده كرێ���ت. ه���ه ر كاتێ���ك له پارله ماندا به خراپ���ه باس له ئێران ش���یعه پارله مانتاره كان���ی كرابێ���ت له پارله مانتاریشیان هه ڵس���اونه ته وه و داوه . ئێم���ه ده مانزان���ی ئێران چۆنه و چۆن مامه ڵه ی له گ���ه ڵ ده كرێت بۆیه رۆژێك له رۆژان وه كو باسمان له ئێران

نه كرد.

ئا: بارام

سه رۆك وه زیرانی عێراق له ماوه ی دوو هه فته ی رابردودا سێ وه فد ره وانه ی

نه جه ف ده كات، به اڵم مه رجه عی بااڵی شیعه كان عه لی سیستانی دیداری ئه و وه فدانه ره تده كاته وه . توركیا هه وڵی

پێكهێنانی هاوپه یمانیه كی سوننی ده دات، ئێران و ئه مریكاش تائێستا

دوا بڕیاری خۆیان له باره ی حكومه تی داهاتوی عێراقه وه نه داوه .

ئه نجام���ی راگه یاندن���ی ل���ه دوای هه ڵبژاردن���ی پارله مان���ی عێراق���ه وه ، هه ریه كه له ئه نجومه نی بااڵی ئیسامی و ره وت���ی س���ه در دژایه ت���ی خۆیانی بۆ سه رله نوێ پااڵوتنه وه ی نوری مالیكی بۆ خولی سێیه می سه رۆكایه تی حكومه ت راگه یاندوه . ئیتافی ده وڵه تی قانونیش نوری پاڵێوراویان ته نها رایده گه یه نێت

مالیكیه .ته نها پاڵێوراو مالیكیه

له ناو الیه نه ش���یعه كاندا، تائێس���تا قان���ون ده وڵ���ه ت ئیتاف���ی ته نه���ا مالیكی نوری كاندیدكردن���ی به فه رمی بۆ س���ه رۆكایه تی حكومه ت راگه یاندوه ، هه ریه ك���ه له ئه نجومه ن���ی بااڵو ره وتی س���ه در له س���ه ر پاڵێ���وراوی خۆی���ان

رێكنه كه وتون.ئه و سێ الیه نه سه ره كیه ی شیعه ش به مه به ستی نه هێشتنی ناكۆكیه كانیان، دانوس���تانن س���ه رقاڵی له ئێس���تادا به مه به ستی دروستكردنه وه ی هاوپه یمانی نیش���تیمانی ، به جۆرێك هاوپه یمانیه كه په یڕه وی ناوخۆی هه بێت و هه ر الیه نێك پاڵێوراوی خۆی دیاری بكات و پاش���ان

دوای یه كابكرێت���ه وه . به ده نگ���دان یه كاكردن���ه وه ی س���ه رۆك وه زی���ران، پاشان رێكه وتن له سه ر پۆسته بااڵكانی

دیكه ش ده كرێت.سیستانی ده رگاكانی داده خات

به پێ���ی زانی���اری و راپۆرت���ی میدیا عێراقی���ه كان، له م���اوه ی دوو هه فته ی رابردودا سه رۆك وه زیرانی عێراق نوری مالیكی به مه به ستی دیدار له گه ڵ گه وره مه رجه عی ش���یعه كان عه لی سیستانی ، س���ێ وه فدی ره وانه ی نه جه ف كردوه ، ل���ه و وه فدان���ه ش له الی���ه ن یه كێ���ك راوێژكاری تایبه تی مالیكی ، عه بدولحه لیم زه هرییه وه س���ه رۆكایه تی كراوه ، به اڵم پێش���وازی ره تیكردۆته وه سیس���تانی ل���ه و وه فدانه بكات. نوسینگه كه ش���ی رایگه یاندوه له ئێستادا پێشوازی له هیچ

وه فدێكی حكومی ناكه ن.هه ڵوێسته كه ی سیستانی له كاتێكدایه پێشتر به ش���یر نه جه فی كه یه كێكه له مه رجه عه كانی ش���یعه ، هه ڵبژاردنه وه ی به ئاش���كرا كردبو و ح���ه رام مالیك���ی داوای گۆڕین���ی كردب���و. زانیارییه كان ده ریده خه ن هه ر چ���وار مه رجه عه كه ی ش���یعه له نه جه ف ه���اوڕان له وه دا كه ده بێ���ت حكومه تی نوێ���ی عێراق هه مو الیه نه كان له خۆبگرێ���ت و هیچ الیه نێك په راوێز نه خرێ���ت، هه روه ها حكومه تی ن���وێ به ش���ێوه یه كی كرده ن���ی كار بۆ گۆڕینی ره وشی ئه منی و خزمه تگوزاری

ئێستا بكات.س���ه ركرده له ره وتی س���ه در حسێن به سری ، ده ڵێت "سیستانی دیداری هه ر كه س���ێكی ره تكرده وه واته به ته واوه تی ئه و كه س���ه ره تده كات���ه وه ، هیوادارین مه رجه عیه ت فش���ار بخه نه سه ر الیه نه

سیاسیه كان بۆ په له كردن له پێكهێنانی حكومه ت".

رازگره كه ی مالیكی ده چێته ئێرانس���ه رچاوه یه كی سیاس���ی ئ���اگادار به مه به س���تی رایگه یاند، به غ���داوه له فش���ار خستنه س���ه ر ئه نجومه نی بااڵو هه ڵوێستیان، گۆڕینی بۆ سه درییه كان نوری مالیكی به ڕێوه به ری نوسینگه كه ی تاریق نه جمی ره وان���ه ی ئێران كردوه . ئ���ه و به وت���ه ی له كاتێكدای���ه ئه م���ه س���ه رچاوه یه ، هه رچه نده نه جم یه كێكه له سیاس���یه دڵخوازه كانی ئێران، به اڵم له الی���ه ن ئ���ه و دو پارته ش���یعه یه وه تێبینی زۆری له س���ه ره و پێیانوایه "له سیاسه تی په راوێزخستن و كه نارخستنی نه یاره كانی���دا، جیاوازییه ك���ی ئه وتۆی

له گه ڵ مالیكیدا نیه ".به وته ی سه رچاوه كان، ئه گه ر مالیكی دڵنیابێته وه له وه ی ناگاته وه كۆش���كی حكومه ت، ئه وا س���ور ده بێت له س���ه ر دیاریكردن���ی هه ڵگ���ری نهێنیه كان���ی و به ڕێوه به ری نوس���ینگه كه ی تارق نه جم ب���ۆ س���ه رۆكایه تی حكوم���ه ت، به اڵم ئه نجومه ن���ی بااڵی ئیس���امی ئه حمه د چه له ب���ی ی���ان ع���ادل عه بدولمه هدی به باشتر ده زانن، سه درییه كانیش له گه ڵ

دیاریكردنی ئیبراهیم جه عفه رین.ئاش���كراو مه كۆك���ی س���ه ردانی نهێن���ی به رپرس���انی عێراق ب���ۆ ئێران له كاتێكدایه ، س���ه رچاوه سیاسیه كان و زانیاریی���ه رۆژنامه وانیه كان ئاش���كرای ده كه ن تائێس���تا ئێران دوا هه ڵوێستی حكومه تی پێكهێنان���ی له باره ی خۆی س���ه رۆكه كه یه وه عێ���راق و داهات���وی رانه گه یان���دوه ، له به رئ���ه وه ی "ئێ���ران بێت پێچه وانه هه ڵوێسته كه ی نایه وێت

له گه ڵ مه رجه عیه تی نه جه ف، تارانیش چاوه ڕوانی دوا هه ڵوێس���تی سیستانی

ده كات". له الیه ن خۆیه وه پارله مانتاری ده وڵه تی قان���ون س���امی عه س���كه ری ، ده ڵێت مه رجه عیه ت و هه ڵوێس���تی "به ته نه���ا رێكه وتنه سیاس���یه كان ب���ه س نین بۆ پێكهێنانی حكومه تی داهاتو". به وته ی ناوبراو پێكهێنانی حكومه ت په یوه سته هه رێمیه كان و ده وڵه ت���ه به رێككه وتنی راش���كاوانه له وباره یه وه ئه مری���كاوه . ده ڵێ���ت "هه ڵبژاردنی مالیكی بۆ خولی دوه می س���ه رۆكایه تی حكومه ت به پێی رێكه وتنێك���ی نێوان ئێ���ران و توركیاو

سوریا و الیه نه عێراقیه كان بو".توركیاو ئه مریكا چی ده كه ن؟

له باره ی هه وڵ و هه نگاوه كانی توركیا ب���ۆ پێكهێنانی حكومه تی نوێی عێراق، پارله مانت���اری ده وڵه ت���ی قانون عه لی عه الق، رایده گه یه نێت توركیا هه وڵده دات هاوپه یمانیه كی سوننی دروست بكات بۆ رێگرتن له وه ی مالیكی بۆ جاری سێیه م ببێته وه س���ه رۆك وه زیران. به بۆچونی عه الق ئه و هه وڵه ی توركیا س���ه ركه وتو نابێت، له به رئه وه ی "ژماره ی كورس���ی ئ���ه و الیه نان���ه ناگاته كورس���یه كانی چه ند هه روه ه���ا قان���ون، ده وڵه ت���ی په یوه ندییان سوننه ش پارله مانتارێكی پشتیوانی خۆیان كردوه و به مالیكیه وه

بۆ راگه یاندوه ".ئه مریكا، به هه ڵوێس���تی س���ه باره ت ئ���اگادار سیاس���ی س���ه رچاوه یه كی تائێس���تا واشنتۆن ئاماژه به وه ده كات هه ڵوێستێكی رون و دیاریكراوی له باره ی حكومه ت���ی چ���وار س���اڵی داهات���وی

عێراقه وه نییه .

به غدایه ك نه توانێت به ره نگاری چوار

چه كداری داعش و قاعیده ببێته وه ، به دڵنیاییه وه

ناتوانێت به رانبه ر )200( هه زار هێزی پێشمه رگه

خۆی بگرێتئوسامه جه میل

عه لی سیستانی

‌‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

ئه‌و‌نه‌وته‌‌عه‌مباركراوه‌ی‌‌هه‌رێم‌كه‌‌له‌رێگای‌‌توركیاوه‌‌له‌چه‌ند‌

رۆژی‌‌رابردودا‌فرۆشراوه‌‌بڕه‌كه‌ی‌‌به‌2ملیۆن‌و‌500هه‌زار‌به‌رمیل‌

مه‌زه‌نده‌‌ده‌كرێت‌وپاره‌كه‌شی‌‌بایی‌‌نزیكه‌ی‌‌200ملیۆن‌دۆالره‌،‌به‌وته‌ی‌‌په‌رله‌مانتارێكیش‌ئه‌و‌پاره‌یه‌‌كه‌‌

له‌بانكێكی‌‌توركیادایه‌‌ته‌نها‌به‌واژۆی‌‌چوار‌به‌رپرسی‌‌هه‌رێم‌به‌یه‌كه‌وه‌‌

ده‌توانرێ‌‌ده‌ربهێنرێ‌.

بایی‌‌9ملیار‌دۆالر‌نه‌وت‌فرۆشراوه‌

له‌دانیش����تنه‌كه‌ی‌‌هه‌فت����ه‌ی‌‌رابردوی‌‌په‌رله‌م����ان‌و‌ س����ه‌رۆكایه‌تی‌‌ ه����ه‌ردو‌حكومی����ی‌‌ به‌رپرس����انی‌‌ حكوم����ه‌ت،‌ئه‌وه‌یان‌ئاش����كراكرد‌كه‌‌تائێستا‌نه‌وتی‌‌فرۆشراوی‌‌هه‌رێم‌بایی‌‌9ملیار‌دۆالر‌بوه‌،‌8ملیار‌دۆالریشیان‌بۆ‌پرۆژه‌كانی‌‌هه‌رێم‌خه‌رجكردوه‌،‌په‌رله‌مانتارێكی‌‌گۆڕانیش‌كه‌‌له‌س����ه‌ر‌ئه‌و‌زانیارییه‌‌سه‌ره‌تاییانه‌‌چه‌نده‌ه����ا‌پرس����یاریان‌هه‌ی����ه‌‌ده‌ڵێت‌"ده‌بێ����ت‌ورده‌كاریی‌‌ئ����ه‌وه‌‌بزانین‌ئه‌و‌داهاته‌‌چ����ۆن‌كردویه‌تیه‌‌9ملیار‌دۆالر‌و‌8ملی����ار‌دۆالره‌كه‌ش‌ل����ه‌كام‌پرۆژانه‌دا‌پارتیش‌ په‌رله‌مانتارێكی‌‌ خه‌رجكراوه‌".‌ئه‌وه‌‌رونده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌له‌و‌كۆبونه‌وه‌یه‌ی‌‌كه‌‌ب����ه‌دور‌ب����و‌له‌چ����اوی‌‌كامێره‌كانی‌‌حكومه‌ت����ی‌‌ س����ه‌رۆكی‌‌ راگه‌یان����دن‌كاربه‌ڕێكه‌ری‌‌هه‌رێم،‌پێیوتون‌لیژنه‌یه‌ك‌دروست‌بكه‌ن‌بابچێته‌‌وه‌زاره‌تی‌‌سامانه‌‌سروش����تیه‌كان،‌ت����اورده‌كاری‌‌نه‌وت����ی‌‌كوردستان‌له‌ئه‌لفه‌وه‌‌تا‌یا‌وه‌ربگرن"كاك‌نێچیرڤان‌پێیوتین‌لیژنه‌یه‌ك‌دروس����ت‌س����امانه‌‌ وه‌زاره‌ت����ی‌‌ بچن����ه‌‌ بك����ه‌ن‌سروشتیه‌كان‌تا‌هه‌مو‌ورده‌كارییه‌كتان‌له‌س����ه‌ر‌نه‌وت����ی‌‌كوردس����تان‌پێبوترێ‌‌

له‌ئه‌لفه‌وه‌‌تا‌یا‌كه‌ی‌".

پاره‌ی‌‌22%ی‌‌موچه‌دابین‌ده‌كاتله‌كاتێكدا‌هه‌مو‌ئومێده‌كان‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌هه‌ڵچنراوه‌‌كه‌‌به‌پاره‌ی‌‌نه‌وتی‌‌كوردستان‌به‌تایبه‌ت‌له‌ئاین����ده‌دا‌بودجه‌‌و‌موچه‌ی‌‌

فه‌رمانبه‌رانی‌‌هه‌رێم‌دابین‌بكرێت،‌به‌اڵم‌به‌وته‌ی‌‌په‌رله‌مانتارێك����ی‌‌گۆڕان‌عه‌لی‌‌حه‌مه‌ساڵح‌فرۆشتنی‌‌نه‌وتی‌‌كوردستان‌تا‌دو‌س����اڵی‌‌تریش‌توانای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌نییه‌‌بودجه‌ی‌‌هه‌رێم‌به‌باش����ی‌‌دابین‌بكات،‌ئه‌و‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كاتئه‌و‌نه‌وته‌ی‌‌تائێستا‌له‌رێگای‌‌توركیاوه‌‌فرۆش����راوه‌‌كه‌‌وه‌ك‌باس‌ده‌كرێت‌2ملیۆن‌و‌500هه‌زار‌به‌رمیل‌ده‌بێ����ت‌"ئه‌گه‌رله‌به‌رمیلێك‌نه‌وت‌$60 بمێنێته‌وه‌‌بۆ‌حكومه‌ت،‌ئه‌وا‌پاره‌كه‌ی‌‌ده‌كات����ه‌‌150ملی����ۆن‌دۆالر،‌له‌كاتێكدا‌پاره‌ی‌‌موچه‌خۆران‌بۆ‌مانگێك‌ده‌كاته‌‌670ملی����ۆن‌دۆالر،‌بۆیه‌‌به‌م‌پێیه‌‌بێت‌ئ����ه‌و‌پاره‌یه‌‌ته‌نه����ا‌ده‌توانرێ‌‌به‌رێژه‌ی‌‌3.22%ی‌‌موچ����ه‌ی‌‌فه‌رمانبه‌ران‌دابین‌

بكات‌ئه‌ویش‌بۆ‌ته‌نها‌مانگێك".

سه‌دان‌پرسیارمان‌هه‌یه‌په‌رله‌مانتاره‌ك���ه‌ی‌‌گ���ۆڕان‌باس‌له‌وه‌ش‌ده‌كات،له‌و‌9ملیار‌دۆالره‌ی‌‌نه‌وتی‌‌فرۆشراوی‌‌له‌پ���رۆژه‌‌ دۆالری‌‌ 8ملی���ار‌ كوردس���تان‌جۆراوجۆره‌كاندا‌خه‌رجكراوه‌‌"ئێمه‌‌سه‌دان‌پرسیارمان‌له‌سه‌ر‌ئه‌و‌داهاته‌‌و‌خه‌رجیه‌كانی‌‌هه‌یه‌،‌ده‌وترێ‌‌بایی‌‌600ملیۆن‌دۆالری‌‌پاره‌‌بۆ‌پرۆژه‌كان���ی‌‌س���لێمانی‌‌و‌گه‌رمیان‌بوه‌‌ده‌بێت‌بزانی���ن‌ئه‌و‌پرۆژان���ه‌ن‌كامانه‌ن".‌ئه‌و‌په‌رله‌منت���اره‌‌هه‌رچه‌نده‌‌زانیاری‌‌زیاتر‌له‌وباره‌ی���ه‌وه‌‌پێ‌بو،‌ب���ه‌اڵم‌ئاماده‌‌نه‌بو‌ئاش���كرایان‌بكات‌"زانیاریمان‌پێدراوه‌‌كه‌‌ئێس���تا‌هه‌رێم‌چه‌ند‌نه‌وت‌به‌رهه‌مده‌هێنی‌،‌تا‌2016ده‌توانی‌‌چه‌ند‌به‌رهه‌مبێنێ‌،‌به‌اڵم‌رێككه‌وتنێك���ی‌‌ئه‌خالقیمان‌هه‌یه‌‌كه‌‌جارێ‌‌

ئه‌و‌زانیارییانه‌‌باس‌نه‌كه‌ین".

بۆچی‌‌هه‌رێم‌ده‌ستیكرد‌به‌فرۆشتنی‌‌نه‌وته‌كه‌ی‌؟

په‌رله‌مانتاری‌‌پارتی‌‌دڵشاد‌شه‌عبانكه‌‌جێگری‌‌سه‌رۆكی‌‌پیشه‌سازیی‌‌و‌سامانه‌‌كوردستان،‌ له‌په‌رله‌مانی‌‌ سروشتیه‌كانه‌‌جه‌خت‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌‌ده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌هه‌رێم‌مافی‌‌خۆی‌‌بو‌به‌بێ‌‌گه‌ڕانه‌وه‌‌بۆ‌به‌غدا‌له‌چواچێوه‌ی‌‌ده‌س����توردا‌ نه‌وتی‌‌خۆی‌‌بفرۆش����ێ‌،‌ئه‌م����ه‌ش‌له‌ب����ه‌ر‌دو‌هۆكار‌"له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌ی‌‌بودجه‌ی‌‌هه‌رێمی‌‌به‌باشی‌‌نه‌ده‌ن����ارد‌و‌وه‌ك����و‌پارێزگایه‌ك����ی‌‌تری‌‌عێراق‌حس����ابی‌‌بۆ‌پارێزگاكانی‌‌هه‌رێم‌ده‌كرد‌نه‌ك‌وه‌ك‌هه‌رێمێكی‌‌فیدراڵ،به‌م‌دواییانه‌‌بودجه‌ش����ی‌‌به‌ته‌واوه‌تی‌‌بڕی‌،‌جگه‌ل����ه‌وه‌‌بودجه‌كه‌ی‌‌به‌36جار‌ده‌نارد‌ئه‌وه‌ش‌هه‌رێمی‌‌توشی‌‌قه‌یران‌ده‌كرد‌و‌

باش����ترین‌چاره‌س����ه‌ر‌ئه‌وه‌ب����و‌هه‌رێم‌له‌چێوارچێوه‌ی‌‌ده‌ستوردا‌ نه‌وتی‌‌خۆی‌‌

بفرۆشێ‌".

2%ی‌‌بۆ‌توركیایه‌به‌پێی‌‌زانیاریه‌كانی‌‌ئه‌م‌په‌رله‌مانتاره‌ی‌‌پارتی‌‌تائێستا‌هه‌رێم‌2ملیۆن‌و‌500هه‌زار‌به‌رمی����ل‌نه‌وت����ی‌‌له‌رێ����گای‌‌توركیاوه‌‌هه‌ن����ارده‌ی‌‌واڵتانی‌‌تر‌ك����ردوه‌،‌وه‌ك‌ئه‌وی����ش‌ده‌ڵێت‌"هه‌رێ����م‌ناچاربوه‌‌كه‌‌له‌رێگای‌‌توركی����اوه‌‌نه‌وته‌كه‌ی‌‌هه‌نارده‌‌بكات"،‌ئه‌م����ه‌ش‌له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌‌هه‌رێم‌واڵتێك����ی‌‌س����ه‌ربه‌خۆ‌نیی����ه‌‌و‌ئه‌ندامی‌‌ئۆپێك‌نییه‌‌تا‌ئ����ه‌و‌مافه‌ی‌‌هه‌بێتخۆی‌‌راس����ته‌وخۆ‌نه‌وت‌بفرۆشێ‌‌"ئه‌وه‌نده‌ی‌‌ئاگادارم‌2%ی‌‌نه‌وته‌كه‌‌بۆ‌توركیا‌ده‌بێت‌

وه‌ك‌حه‌ق����ی‌‌گواس����تنه‌وه‌كه‌ی‌".‌ئ����ه‌و‌رونیش����یده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌نه‌وتی‌‌كوردستان‌به‌نرخ����ی‌‌ب����ازاڕه‌‌جیهانیه‌كان����ی‌‌نه‌وت‌فرۆشراوه‌‌به‌پێی‌‌جۆره‌كه‌.له‌باره‌ی‌‌مافی‌‌كۆمپانیاكانیش‌15%ی‌‌بۆ‌كۆمپانیاكانی‌‌ده‌رهێنانه‌‌و‌85%ی‌‌ب����ۆ‌هه‌رێم‌ده‌بێت،‌ئه‌م����ه‌‌جگه‌له‌وه‌ی‌‌كۆمپانی����اكان‌ناچار‌ده‌كرێن‌4%ی‌‌بده‌نه‌‌حكومه‌ت‌بۆ‌پرۆژه‌‌كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‌"به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌‌گشتی‌‌نزیك����ه‌ی‌‌90%ی‌‌نه‌وته‌‌فرۆش����راوه‌كه‌بۆ‌

حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌".ئه‌وه‌‌تائێس����تا‌هه‌ی����ه‌‌‌55كۆمپانیای‌‌نه‌وتی‌‌جیهانی‌‌له‌كوردستاندا‌كارده‌كه‌ن،‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌ پارت����ی‌‌ په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌‌وت����ی‌‌"ئه‌گ����ه‌ر‌ئ����ه‌و‌كۆمپانیایانه‌‌كه‌‌هه‌ندێكی����ان‌كۆمپانی����ای‌‌زۆر‌گه‌وره‌ی‌‌نه‌وتن،‌دڵنیانه‌بونایه‌‌له‌دۆخی‌‌كوردستان‌به‌دڵنیاییه‌وه‌‌نه‌ده‌هاتن‌لێره‌‌وه‌به‌رهێنان‌

بكه‌ن‌و‌به‌دوای‌‌نه‌وتدا‌بگه‌ڕێن".له‌باره‌ی‌‌ئه‌وه‌ش‌كه‌‌ئه‌ونه‌وته‌ی‌‌ئێستا‌ده‌فرۆش����رێ‌‌به‌رهه‌م����ی‌‌چ‌كێڵگه‌یه‌كی‌‌نه‌وتی‌‌هه‌رێمه‌‌دڵش����اد‌ش����ه‌عبان‌وتی‌‌ته‌قته‌ق‌و‌ تاوكێ‌‌و‌ كێڵگه‌كان����ی‌‌ "نه‌وتی‌‌وابزانم‌خورمه‌ڵه‌ش����ی‌‌تێدای����ه‌،‌ئه‌وه‌ی‌‌مایه‌ی‌‌دڵخۆشیه‌‌نه‌وتی‌‌هه‌رێم‌له‌جۆره‌‌

باش‌و‌مامناوه‌نده‌كه‌ی‌‌جیهانه‌".

ئه‌و‌4كه‌سه‌ی‌‌بۆیان‌هه‌یه‌‌پاره‌ی‌‌نه‌وت‌رابكێشن

وه‌ك‌ئ����ه‌و‌په‌رله‌مانت����اره‌ی‌‌پارت����ی‌‌ده‌یخاته‌روپاره‌ی‌‌نه‌وته‌‌فرۆش����راوه‌كه‌ی‌‌هه‌رێم‌كه‌‌له‌بانكێكی‌‌توركیادایه‌،‌ته‌نها‌به‌واژۆی‌‌چوار‌به‌رپرسی‌‌هه‌رێم‌به‌یه‌كه‌وه‌‌ده‌توان����رێ‌‌ده‌ربهێنرێ‌.ئه‌وانیش‌بریتین‌له‌وه‌زیری‌‌سامانه‌‌سروشتیه‌كان‌و‌وه‌زیری‌‌دارای����ی‌‌و‌جێگری‌‌س����ه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت‌و‌ره‌زامه‌ندیی‌‌سه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت‌وئه‌و‌وتی‌‌"كه‌س����ێكیان‌به‌ته‌نها‌ناتوان����ن‌پاره‌كه‌‌رابكێش����ن‌هه‌تا‌واژۆی‌‌ه����ه‌ر‌چواریانی‌‌له‌س����ه‌ر‌نه‌بێ����ت‌پاره‌ك����ه‌‌ده‌رنایه‌ت".په‌رله‌مانتاره‌كه‌ی‌‌ به‌پێچه‌وان����ه‌ی‌‌ ئ����ه‌و‌گۆڕان����ه‌وه‌،‌رونیكرده‌وه‌‌"ل����ه‌و‌نه‌وته‌ی‌‌تائێس����تا‌فرۆش����راوه‌‌ئه‌گ����ه‌ر‌به‌رمیلی‌‌به‌90تا95$‌یش‌فرۆش����رابێت‌پاره‌كه‌ی‌‌

ده‌كاته‌‌نزیكه‌ی‌‌200ملیۆن‌دۆالر".

‌‌‌ئا:‌ئیحسان‌مه‌ال‌فوئاد

هه‌رچه‌نده‌‌به‌رهه‌می‌ئه‌مساڵی‌دانه‌وێڵه‌‌به‌رێژه‌یه‌كی‌به‌رچاو‌زیادیكردوه‌،‌به‌اڵم‌جوتیاران‌و‌

پسپۆرانی‌بواری‌‌كشتوكاڵ‌له‌گه‌رمیان‌نیگه‌رانن‌و‌پێیانوایه‌‌حكومه‌ت‌هیچ‌گرنگییه‌كی‌به‌و‌بواره‌‌نه‌داوه‌،‌بۆیه‌‌

جوتیاران‌باس‌له‌وه‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌"ره‌نگه‌‌بۆ‌سااڵنی‌داهاتو‌به‌یه‌كجاری‌

ده‌ستبه‌رداری‌‌كاری‌‌كشتوكاڵیی‌بن"،‌پسپۆرێكی‌بواری‌‌كشتوكاڵیش‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌"حكومه‌ت‌پالنی‌هه‌بوه‌‌له‌‌2014سایلۆ‌دروست‌بكات،‌كه‌چی‌

ئێستا‌هه‌ر‌باسیشی‌ناكه‌ن".

محه‌مه‌دجوتیارێكه‌‌ عه‌ب����دواڵ‌ م����ام‌له‌س����نوری‌‌قه‌زای‌‌كفری‌كه‌‌ئه‌مس����اڵ‌زیاتر‌له‌دو‌ت����ه‌ن‌دانه‌وێڵه‌ی‌‌له‌جۆری‌‌گه‌نم‌چاندوه‌و‌به‌رهه‌می‌باشی‌هه‌بوه‌،‌به‌اڵم‌ناڕازییه‌‌له‌بێپالنی‌و‌بێبه‌رنامه‌یی‌حكومه‌ت‌له‌بێنرخكردنی‌‌به‌رهه‌مه‌كانی‌ناوخۆ،‌ئه‌و‌ب����ۆ‌ئاوێنه‌‌وتی‌"ناوچه‌ی‌‌گه‌رمیان‌كه‌‌روبه‌رێكی‌فراوانی‌‌ده‌شتایی‌و‌به‌پیتی‌‌هه‌یه‌و‌س����ااڵنه‌‌ه����ه‌زاران‌ته‌ن‌دانه‌وێڵه‌‌ده‌چێنرێت،‌كه‌چی‌س����ایلۆو‌شوێنی‌‌هه‌ڵگرتنی‌‌نییه‌،‌كه‌‌حكومه‌ت‌ده‌توانێت‌ته‌نها‌به‌هه‌ڵگرتنی‌‌دانه‌وێڵه‌و‌دواتر‌فرۆش����تنی‌‌به‌واڵتان‌قازانجێكی‌‌

زۆر‌به‌ده‌ستبهێنێت".كش����توكاڵ‌و‌ ب����واری‌‌ پس����پۆری‌

ره‌فع����ه‌ت‌ ئاودێرییعه‌بدولموته‌لی����ب‌پشتبه‌س����تن‌ زیادبون����ی‌ مه‌ترس����ی‌به‌هاورده‌ی‌‌ده‌ره‌وه‌‌ده‌خاته‌روو‌ده‌ڵێت‌ه����اورده‌و‌ به‌به‌رهه‌می‌‌ "پشتبه‌س����تن‌خۆماڵی‌،‌ به‌رهه‌می‌‌ پشتگوێخس����تنی‌‌وایكردوه‌‌كه‌رتی‌‌كشتوكاڵ‌له‌خراپترین‌ئاستدابێت،‌به‌ڕاده‌یه‌ك‌به‌رهه‌می‌‌گه‌نم‌و‌جۆ‌ته‌نها‌به‌شی‌‌2-‌3مانگ‌بكات‌و‌به‌پێی‌‌ڕاپۆرتێكی‌‌جیهانی‌‌هاورده‌كردنی‌‌گه‌نم‌له‌الیه‌ن‌عێراق‌و‌كوردستانه‌وه‌‌تا‌ساڵی‌‌‌2020ده‌گاته‌‌رێژه‌ی‌‌70%و‌پێش����بینی‌‌ده‌كرێ����ت‌هه‌مو‌م����اده‌‌خۆراكییه‌كانی‌‌

دیكه‌ش‌هاورده‌بكرێت".كش����توكاڵ‌و‌ وه‌زاره‌ت����ی‌ س����ااڵنه‌‌حكومه‌ت����ی‌هه‌رێ����م‌ن����رخ‌و‌ج����ۆری‌دانه‌وێڵ����ه‌كان‌دی����اری‌ده‌كات،‌م����ام‌عه‌بدواڵی‌‌ته‌مه‌ن‌‌58ساڵ‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌رونیكرده‌وه‌حكومه‌ت‌دانه‌وێڵه‌‌له‌جۆری‌گه‌نمی‌‌نم����ره‌‌یه‌كته‌نێك‌به‌‌800-750 له‌جوتی����اران‌ده‌كڕێت،‌ دین����ار‌ هه‌زار‌"ب����ه‌اڵم‌‌15رۆژه‌‌دروێن����ه‌م‌ك����ردوه‌و‌گه‌نمه‌ك����ه‌م‌له‌و‌ده‌ش����تاییه‌‌فڕێداوه‌،‌ئه‌وه‌ش‌به‌ه����ۆی‌وه‌رنه‌گرتنی‌له‌الیه‌ن‌

حكومه‌ته‌وه‌".له‌ب����اره‌ی‌‌كڕین����ی‌دانه‌وێڵه‌كانی����ان‌حاج����ی‌ بازرگانه‌كان����ه‌وه‌‌ له‌الی����ه‌ن‌سه‌مینی‌جوتیار،‌به‌جلی‌كه‌واو‌سه‌ڵته‌‌كه‌لتورییه‌كه‌ی����ه‌وه‌‌وتی‌"جوتیاران‌بۆ‌ئ����ه‌وه‌ی‌‌دانه‌وێڵه‌كه‌یان‌ماوه‌یه‌كی‌زۆر‌ناكه‌ن،‌ چاوه‌ڕێی‌حكومه‌ت‌ نه‌مێنێته‌وه‌‌ناچار‌بۆ‌هه‌ر‌ته‌نێك50-‌100هه‌زار‌دینار‌

كه‌متر‌ده‌یفرۆشنه‌وه‌‌به‌بازرگانه‌كان".له‌به‌رامب����ه‌ردا‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌گش����تی‌كش����توكاڵی‌گه‌رمی����ان‌ره‌حیم‌حه‌مید‌بێئاگایی‌خ����ۆی‌له‌هاتنی‌بازرگانان‌بۆ‌كڕینی‌دانه‌وێڵ����ه‌‌له‌گه‌رمیان‌ده‌ربڕی‌و‌ئاماژه‌ی‌كرد‌كه‌‌حكومه‌ت‌گه‌نمی‌نمره‌‌یه‌ك‌به‌‌‌792هه‌زار‌دینارو‌نمره‌‌دو‌به‌‌‌682هه‌زار‌دینارو‌نمره‌‌س����ێ‌به‌‌572

هه‌زار‌دینار‌له‌جوتیاران‌ده‌كڕێت.بازرگان‌و‌كڕیاری‌دانه‌وێڵه‌‌له‌گه‌رمیان‌عوسمان‌كه‌ریم‌له‌لێدوانێكدا‌بۆ‌ئاوێنه‌‌ته‌نه����ا‌وتی‌"ج����ۆری‌ب����اش‌و‌خراپی‌دانه‌وێڵه‌‌نرخه‌كان‌ده‌گۆڕێت،‌بۆ‌نمونه‌‌ئێم����ه‌‌گه‌نمی‌زۆر‌ب����اش‌به‌‌740-700 هه‌زار‌دین����ار‌ده‌كڕی����ن‌و‌له‌به‌رامبه‌ردا‌ده‌چین‌له‌خواروی‌عێراق‌به‌‌‌30هه‌زار‌

دینار‌قازانج‌ده‌یفرۆشین".به‌رهه‌م����ی‌ چان����دن‌و‌ ئاماره‌كان����ی‌له‌ئاس����تێكی‌ له‌گه‌رمی����ان‌ دانه‌وێڵ����ه‌‌باشدایه‌،‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌گشتی‌كشتوكاڵی‌گه‌رمیان‌ئه‌و‌ئامارانه‌ی‌خسته‌روو‌وتی‌"ته‌نها‌له‌گه‌رمیان‌ساڵی‌‌2013نزیكه‌ی‌‌‌300هه‌زار‌دۆن����م‌زه‌وی‌‌كراوه‌‌به‌گه‌نم‌كه‌‌نزیكه‌ی‌‌‌100ت����ه‌ن‌به‌رهه‌می‌بوه‌و‌‌100ه����ه‌زار‌دۆنمی����ش‌ك����راوه‌‌به‌جۆ،‌بۆ‌ئه‌مس����اڵی‌‌2014رێ����ژه‌ی‌چاندنی‌گه‌نمبه‌رزبوه‌ته‌وه‌‌بۆ‌‌392هه‌زار‌دۆنم‌كه‌‌پێش����بینی‌ده‌كه‌ین‌زیات����ر‌له‌100 هه‌زار‌ت����ه‌ن‌به‌رهه‌م����ی‌هه‌بێت‌و‌104

هه‌زار‌دۆنمیش‌كراوه‌‌به‌جۆ".سه‌باره‌ت‌به‌نه‌بونی‌سایلۆ‌له‌گه‌رمیان‌

ئ����ه‌و‌پس����پۆره‌ی‌بواری‌‌كش����توكاڵ‌و‌"حكومه‌ت‌ ده‌كات‌ ئاودێرییئاش����كرای‌‌له‌‌2013كۆنفرانس����ی‌‌تایبه‌ت‌به‌پالنی‌‌ئه‌نجام����داو‌پالنی‌‌چوار‌ كش����توكاڵی‌‌ساڵی‌‌داڕشت‌و‌له‌نێویدا‌باسی‌‌سایلۆو‌جێگای‌‌تایبه‌ت‌به‌خه‌زنكردنی‌‌به‌رهه‌مه‌‌كش����توكاڵییه‌كان‌كرا‌كه‌‌پێویست‌بو‌ل����ه‌‌2014-‌2018ئه‌و‌پالن����ه‌‌جێبه‌جێ‌‌بكرێت،‌كه‌چ����ی‌‌هیچی‌‌جیبه‌جێنه‌كرا،‌ئه‌مه‌ش‌ته‌نها‌پشتگوێخستنی‌‌حكومه‌ت‌

بۆ‌كه‌رتی‌‌كشتوكاڵ‌ده‌رده‌خات".‌له‌به‌رامبه‌ردا‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌گشتوكاڵی‌گه‌رمیان‌رونیده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌دروستكردنی‌س����ایلۆ‌كاری‌وه‌زاره‌ت����ی‌بازرگانییه‌و‌ئه‌مس����اڵ‌دروس����تكردنی‌س����ایلۆیه‌ك‌له‌ك����ه‌الر‌راگه‌یه‌ن����را،‌ب����ه‌اڵم‌خراپیی‌دۆخ����ی‌ئابوری‌‌كوردس����تان‌بوه‌‌هۆی‌

راوه‌ستانی.كش����توكاڵی‌ به‌رپرس����ه‌ی‌‌ ئ����ه‌و‌گه‌رمی����ان‌وتیش����ی‌"ئ����ه‌و‌به‌رهه‌مانه‌‌ب����ه‌اڵم‌ هه‌ڵده‌گیرێ����ن،‌ له‌س����ایلۆكان‌س����ایلۆ‌ له‌گه‌رمی����ان‌ هه‌رچه‌ن����ده‌‌نییه‌،‌س����ااڵنه‌‌بنكه‌یه‌ك����ی‌وه‌رگرتنی‌‌دانه‌وێڵه‌ده‌كرێت����ه‌وه‌،‌بۆ‌ئه‌مس����اڵیش‌به‌ش����ێك‌له‌به‌رهه‌م����ه‌كان‌له‌بنكه‌یه‌ك‌ك����ه‌الر‌وه‌رده‌گیرێت‌ ئاغای‌ له‌س����اڵح‌ك����ه‌‌له‌گۆڕه‌پانێك‌پێكدێت‌و‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌دو‌مان����گ‌دانه‌وێڵ����ه‌‌وه‌رده‌گیرێ����ت‌و‌دوات����ر‌ده‌گوازرێته‌وه‌‌بۆ‌س����ایلۆكانی‌دوزخورمات����و‌ی����ان‌دیال����ه‌،‌هه‌ندێك‌

جوتیاریش‌خۆی‌ده‌یفرۆشێت".

ئابوری(432(‌سێشه‌ممه‌‌2014/6/10 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

به‌واژۆی‌‌چوار‌كه‌س‌پاره‌ی‌‌نه‌وتی‌‌كوردستان‌له‌بانك‌ده‌رده‌هێنرێ‌نه وته فرۆشراوه كه پاره ی 22%ی موچه خۆران دابین ده كات بۆ مانگێك

له‌گه‌رمیان‌‌392هه‌زار‌دۆنم‌زه‌وی‌‌كراوه‌‌به‌گه‌نم‌و‌پێشبینی‌‌ده‌كرێت‌100هه‌زار‌ته‌ن‌به‌رهه‌می‌‌بێت‌

نێچیرڤان‌بارزانی‌‌به‌ڵێنیداوه‌‌

ورده‌كاری‌‌نه‌وتی‌‌كوردستان‌له‌)ئه‌لفه‌وه‌‌ تا‌یای‌(‌

به‌‌په‌رله‌مانتاران‌بدرێ‌

ئه‌م‌بۆرییه‌‌نه‌وته‌‌به‌اڵو‌نه‌گبه‌تی‌یان‌خێروخۆشی‌دێنێت‌بۆ‌کورد؟

حكومه‌ت‌پالنی‌هه‌بو‌سایلۆ‌دروست‌بكات،‌كه‌چی‌هه‌ر‌باسیشی‌ناكات

حكومه‌ت‌پالنی‌نییه‌‌بۆ‌هه‌ڵگرتنی‌دانه‌وێڵه

9 (432( سێشه ممه 2014/6/10 لۆکاڵ

ئا: ئاسۆ سه راوی

به پێی وته ی به ڕێوه به ری گومرگی سلێمانی زۆرترین ئه و كااڵیانه ی

له سنوری ئێرانه وه دێنه هه رێمه وه ، بریتین له كه ره سته كانی پاكه ره وه و نایلۆن و چیمه نتۆ و خۆڵی ئاسن و

پۆشاكی هه مه جۆر و قوماش، زۆرترینی ئه و كااڵیانه ش كه له رێگای هه رێمه وه ده ڕۆن بۆ ئێران كه لوپه لی كاره بایی وه ك ته له فیزیۆن و غه ساله و مۆبایل و

تایه ی ئۆتۆمبیلیش به رێژه یه كه ی زۆر ده ڕوات.

نۆ بنكه ی گومرگییان هه یه به ڕێوه به ری گومرگی سلێمانی هاوژین ئاوێنه دا ساالر عه بدولڕه حمانله دیدارێكی ئاماژه به وه ده كات، له ئێس���تادا ئه وان له س���نوره كه دا نۆ بنك���ه ی گومرگییان هه یه ، كه به ش���ێكیان له س���ه ر مه رزی بنكه كانیش���یان چاالكترینی نافه رمین و س���ه یرانبه ن و له بنكه كان���ی بریتی���ن كه ن���اروێ ، ئ���ه و باس ل���ه وه ش ده كات كه نیازی���ان هه ی���ه له بانیمه قانی نزیك چه مچه ماڵ بنكه یه ك���ی گومرگی به ڕوی فیدراڵی���دا ده روازه یه ك���ی حكومه ت���ی بكه ن���ه وه ئه م���ه ش ب���ۆ كۆنترۆڵكردنی هه مو ئه و كااڵیانه ی له و س���نوره وه دێنه ناوخۆی هه رێمه وه "كردنه وه ی بنكه یه كی گومرگیی له بانیمه ق���ان بڕیاری لێدراوه ، به اڵم به هۆی ئه م قه یرانه داراییه ی روی له هه رێم كردوه جێبه جێكردنی وه ستاوه ، ئه گ���ه ر ئه و بنكه ی���ه ل���ه وێ بكرێته وه ژماره ی بنكه گومرگییه كانمان ده بنه 10

بنكه ".

باجی گومرگیی زیادیكردوه له ئێس���تادا حكومه ت���ی هه رێم به پێی پێناس���ه ی گومرگیی نوێ كارده كات كه له الیه ن حكومه تی عێراقیه وه ده رچوه ، به و له كااڵ وكه ل وپه له كان به شێك هۆیه شه وه گومرگی���ان به رێژه ی���ه ك زیادیك���ردوه ، به ڕێوه ب���ه ره ئ���ه و وه ك به نمون���ه ده یخاته ڕوهه رچی جۆره كانی خواردنه وه كهولی���ه كان و جگه ره یه به رێژه ی له %80 گومرگ���ی زیادیك���ردوه هه روه ها هه ندێ بابه ت���ی شوش���ه واتیش گومرگكردنیان ل���ه 5% ب���ۆ 15% ت���ا 20% زیادیكردوه ، ئه مه ش بۆ ماوه ی���ه ك جوڵه ی بازرگانی

باجی گومرگی زیادیكردوه و داهاته كانیش ئاشكرا ناكرێنگومرگی‌‌سلێمانی‌‌"كه‌‌ده‌وترێ‌‌پاره‌‌وه‌رگرتن‌هه‌یه‌،‌غه‌درێكی‌‌گه‌وره‌مان‌لێكراوه‌"

ئا: شاهۆ ئه حمه د

فراكسیۆنی گۆڕان له په رله مانی كوردستان، پرۆژه یاسایه ك بۆ

بڕینه وه ی موچه بۆ كابانی ناوماڵ پێشكه ش ده كات، په رله مانتارێكی

یه كگرتوش ئاماژه به وه ده كات به هۆی ئه و قه یرانه داراییه ی هه رێمی گرتۆته وه جێبه جێكردنی ئه و پرۆژه

یاسایه ئاسان نییه وبۆ ئه مه ش پشت به وته یه كی سه رۆكی په رله مان ده به ستێ كه وتویه تی "ئه و پرۆژه

یاسایانه ی پێویستیان به بودجه هه یه ، ده بێت دوابخرێن تا قه یرانی دارایی

چاره سه ر ده بێت".

سه رۆكی لیژنه ی به رگریكردن له مافی ئێڤار كوردستان له په رله مانی ئافره ت له باره ی پێشكه شكردنی ئه و ئیبراهیم راگه یاند به ئاوێن���ه ی یاس���ایه پرۆژه ك���ه ئ���ه وان وه ك���و گ���ۆڕان له خولی یاس���ایه یان پ���رۆژه ئه و پێشوش���دا به اڵم ك���رد، به په رله مان پێش���كه ش ده نگی پێویس���تی نه هێناوه ،"هه ربۆیه له و خوله ش���دا جارێكی تر پرۆژه یه كی ترم���ان پێشكه ش���كردوه ب���ۆ ئه وه ی هه مو ئافره تێك���ی ناوماڵ موچه ی بۆ ببڕدرێته وه به شێوه یه ك بتوانن بژێوی

ژیانیان دابین بكه ن".ناوبراو ئاماژه ی به وه ش���دا كه ئه وان به بێ جی���اوازی ئینتیمای سیاس���ی و حزبی هه وڵده ده ن هه مو ئافره تێك ئه و ببڕدرێته وه "به تایبه تی ب���ۆ موچه یه ی ئه وان���ه ی توان���ای كاركردنی���ان نیه و

پێویس���تیان به كه س���انی تر هه یه بۆ ئ���ه وه ی بژین،هه روه ها ئ���ه و كچانه ش ده گرێته وه كه ته مه نیان له سه روی چل

ساڵه وه یه ".ئه ندام���ی لیژن���ه ی كاروكاروب���اری كۆمه اڵیه ت���ی و خێزان و من���داڵ حاجی یه كگرتوله باره ی له فراكسیۆنی كاروان ئ���ه و پرۆژه ی���ه وه ئه وه ی ب���ۆ ئاوێنه رونك���رده وه ك���ه ئه و پرۆژه یاس���ایه پێش���تر خوێندن���ه وه ی یه كه م���ی بۆ ك���راوه و پێش���كه ش به س���ه رۆكایه تی په رله مان كراوه هه روه ها ئاشكراش���ی ك���رد كه پرۆژه یاس���ای تری���ش هه یه كه په یوه ندی به و پرۆژه یه وه هه یه "بۆ نمونه پرۆژه یاس���ای بڕینه وه ی موچه بۆ ئافره تانی بێ هاوس���ه ر،بۆیه له وه له یه ككاتدا پرۆژه ك���ه هه ردو ده چێت بكه وێته بكرێ���ت و ب���ۆ خوێندنه وه ی

بواری جێبه جێكردنه وه ".ناوبراو ئه وه ش���ی خس���ته رو كه ئه و له جێبه جێكردنی گرفت یاسایه پرۆژه ده بێت، "چونكه ئێستا ئێمه له هه رێمی دارایی���دا به قه یرانێك���ی كوردس���تان تێپ���ه ڕ ده بین و ئ���ه و پرۆژه یه ش بۆ جێبه جێكردنی بودجه ی پێویسته ،بۆیه سه رۆكایه تی په رله مان ئه وه ی راگه یاند كه وا ئه و یاس���ایانه ی كه پێویس���تیان به بودجه هه یه دوابخرێ���ن تا قه یرانی ده كرێت".حاجی چاره س���ه ر دارای���ی ئ���ه وه ش له س���ه ر جه خ���ت كاروان ده كاته وه ، كه ئه گه ر ئه و پرۆژه یاسایه له په رله مانی كوردستان بو به یاسا "ئه وا به سه ریدا تێپه ڕبێت ساڵێكیش ئه گه ر

ده كه وێته بواری جێبه جێكردنه وه ".

هه ر له وباره یه وه س���ه رۆكی لیژنه ی دارایی و كاروباری ئابوری و وه به رهێنان له په رله مان���ی كوردس���تان د.ع���زه ت سابیر به هه مانش���ێوه باسی له وه كرد كه ئه و پرۆژه یه خوێندنه وه ی یه كه می بۆ كراوه ،وتیش���ی "ئێمه وه كو لیژنه ی دارای���ی و كاروباری ئاب���وری وردبینی یاس���ایه كه پ���رۆژه له س���ه ر خۆمان

ده كه ین و وه اڵمی سه رۆكایه تی په رله مان ده ده ینه وه ".

هه ر له م روه وه توێژه ری كۆمه اڵیه تی دیاری خالید ئه وه ی خسته رو كه هه رێمی كوردستان یه كێكه له و هه رێمانه ی كه داهاتی باش���ی هه یه و ئه و وتی "بۆیه ئ���ه و داهات���ه له خزمه تی پێویس���ته مرۆییدا به كاربهێنرێ ، یه كێك له وانه ش ئه و ئافره تانه ن كه له ماڵه وه ن و ناتوانن كاری ده ره وه بك���ه ن، یاخ���ود به هۆی له كه رتی ناتوانن بڕوانام���ه وه نه بونی تایبه ت و گشتیدا دابمه زرێن و كار بكه ن، بۆیه پێویسته له الیه ن حكومه ته وه له و داهات���ه زۆره ی هه مان���ه موچه یان بۆ دابی���ن بكرێت به مه رجێ���ك كاریگه ری

له سه ر داهاتی گشتی نه بێت".ناوبراو تیش���كی خسته سه ر ئه وه ی پێویس���ته به ش���ێوه یه كی سیسته میی رێكخ���راو ئه و كاره بكرێ���ت "ئه مه ش له پێن���اوی ئه وه ی جی���اوازی نه كرێت هه روه ه���ا ئافره ت���ه كان له نێ���وان به ش���ێوه یه كیش بێت بتوان���ن بژێوی

ژیانیان دابین بكه ن".دابینكردن���ی موچه له ب���اره ی هه ر بۆ كابان���ی ماڵ وته بێ���ژی وه زاره تی عه باس كۆمه اڵیه ت���ی كاروكاروب���اری "له ماوه ی راگه یاند به ئاوێنه ی ئه كره م رابردو هیچ پرۆژه و یاسایه ك پێشكه ش به وه زاره ت نه ك���راوه بۆ ئه وه ی موچه ب���ۆ ئافره تان���ی ناوم���اڵ ببڕدرێته وه ، هه روه ها دابینكردنی موچه په یوه ندی هه یه و كوردس���تانه وه به په رله مان���ی ئه وانن ده توانن پرۆژه پێشكه ش بكه ن و

ره وانه ی وه زاره تی بكه ن".

بڕینه وه ی موچه بۆ كابانی ناوماڵ له قسه وه بوه به پرۆژه "پرۆژه‌‌یاساكه‌‌له‌بواری‌‌جێبه‌جێكردندا‌گرفتی‌‌هه‌یه‌"

گۆڕه پانی گوممرگی سلێمانی فۆتۆ: ئاسۆ

خواردنه وان���ه كااڵ و ل���ه و له هه ندێ���ك كه مك���ردوه ، به ڕێوه به ره ك���ه ی گومرگی سلێمانی ئه وه ش رونده كاته وه كه ئه وان الیه نێك���ی جێبه جێ���كارن به ره زامه ندی الیه نه په یوه ندیداره كانی تری حكومه ت رێگری���ی له هه ندێ كااڵ و ك���ه ل و په ل و ده كه ن بێت���ه هه رێمه وه "ئێمه الیه نێكی جێبه جێكارین داواكاری الیه نه كانی تری حكوم���ه ت جێبه جێ ده كه ی���ن، هه ندێ مه واد هه ن به بڕیاری ته ندروس���تی رێگه له هاتن���ی گیراوه ئێمه ش به پێی یاس���ا رێگری���ی لێده كه ین، یاخ���ود هه ندێجار به ش���ێوه یه كی زانس���تییانه ته له فی���ان

ده كه ین".

"داواكاری گشتی ئاگاداری كاره كانمانه "له ماوه ی راب���ردودا ئاوێنه راپۆرتێكی پ���اره له س���ه ر ئه گ���ه ری وه رگرتن���ی له به ڕێوه به رایه تی ش���یرینیه وه به ناوی گومرگی سلێمانی باڵوكرده وه ، بۆ ئه مه به ڕێوه به ری گومرگ باس له وه ده كات كه له و راپۆرته دا ئاوێنه "غه درێكی ئێجگار گه وره ی لێكردون" ئه و باس له وه ده كات كه ده بو "به مه یدانه یانه بهاتنایه راپۆرتتان له س���ه ر هه ب���ون یان نه بون���ی حاڵه تی وه ه���ا بكردایه ، نه ك به قس���ه ی ئه وه ی

ئ���ه و پێیوایه یان ف���اڵن كه س بۆچونی وایه ك���ه پاره وه رگرت���ن هه یه ، ئه گه ر خۆش���مان گومانی ش���تێكی وه هاشمان لێپێچینه وه ی به دڵنیایی���ه وه كردبێ���ت توندمان كردوه له و روه وه چاوپۆش���ی نه ش���مانكردوه ". ناكه ی���ن و له ك���ه س بۆ پاڵپش���تی ئ���ه و قسانه ش���ی ئه وه ی رونكرده وه ك���ه هه ر له س���ه ره تاوه كه چۆته ئ���ه و به ڕێوه به رایه تیه به هاوكاری داواكاری گش���تی كاره كانی���ان كردوه و ئه و وتی "له یاس���ادا چی هه یه له پێشدا به س���ه ر خۆمدا جێبه جێمكردوه ، ئه وجا رێگرتن بۆ فه رمانبه ره كانم، جگه ل���ه وه

له ه���ه ر دیارده یه كی دزێ���وو نه خوازراو به س���ێ مان���گ جارێ���ك گۆڕان���كاری له لیژنه كان���دا ده كه ین". ئ���ه و جه ختی ل���ه وه ش كرده وه كه كاری بۆ وه رگرتنی هه مو ماف و ئیمتیازاته كانی فه رمانبه رانی كردوه "حه قی خۆیان چی بوه به زیاده وه له هیچ كه موكوڕی���ی بۆیه بۆیانك���راوه

فه رمانبه رێك قبوڵناكه ین".

خۆدزینه وه له باجی گومرگیی سه باره ت به كێشه گومرگییه كانیشیان هاوژی���ن س���االر به ڕێوه ب���ه ری گومرگ ئ���ه وه ی خس���ته رو ك���ه خۆدزین���ه وه

نییه له باج���ی گومرگی����ی ش����تێك بكه ن بنه بڕی به ته واوه ت����ی بتوانن "بۆی����ه هه ندێج����ار ئه وان����ه ده بنه خاڵه گومرگیی ".داهاتی كێش����ه ی بابه ته ئه و گومرگیه كان هه میش����ه ب����وه ك����ه به ڕێوه به ران����ی گومرگ بك����ه ن، ئاش����كرای نه یانتوانی����وه به ڕێوه به ری هاوژین ساالر هه ربۆیه گومرگی س����لێمانی به هه مانش����ێوه له وباره یه وه باسی له وه كرد كه ئه و وه ك به ڕێوه به رێك ده س����ه اڵته كانی دیاریكراوه ، ئاش����كراكردنی داهاتی گومرگیش له ده سه اڵتی ئه ودا نییه .

زیادكردنی باجی گومرگی له هه ندێك بابه تدا، بۆ ماوه یه ك جوڵه ی بازرگانی الوازكردوه

كردنه وه ی بنكه یه كی گومرگی له بانیمه قان بڕیاری لێدراوه

هه ندێ بابه تی شوشه وات گومرگكردنیان له 5% بۆ 15% تا 20% زیادیكردوه

خوێندنه وه ی یه كه م بۆ بڕینه وه ی موچه

بۆكابانی ناوماڵ كراوه

کابانێکی ماڵ

rangalayawene@gmail.com (432( سێشه ممه ‌2014/6/10ره‌نگاڵه

ده كه یت و به خۆت به بڕوابون هه س���ت ب���وه و ب���اش زۆر ته ندروس���تیت كاره كانت ب���ۆ هه نگاوه كانت خه ریكه

ده ستپێده كه یت.

ناتوانی���ت ئه وه ی ئێس���تا ده یبینیت و له پێشچاوت روئه دات روبه روی ببیته وه . بیربكه یته وه پێش���تریش وه ك ئه گه ر

ئه وا هه ر ناتوانی هیچ بكه یت.

پێویس���ته هه مو ئیشێك كه ده یكه یت پاش���ان لێبكه یته وه بی���ری دوج���ار بڕیاربده یت و به و شێوه یه ئه و هه اڵنه ی

ئێستا دوباره نابنه وه .

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

هونه رمه ن���د، زه نگه ن���ه ی جه لی���ل م���اوه ی چه ن���د رۆژێك���ه له پێخه ف���ی نه خۆشخانه دایه ، كوڕه كه ی ده ڵێت "رۆژ به ڕۆژ باری ته ندروستی روو له خراپییه و چاوه ڕوانین بیگوازینه وه بۆ ئه ڵمانیا".

سه ربه س���ت ك���وڕی جه لی���ل زه نگه نه له په یوه ندییه كدا به ئاوێنه ی راگه یاند كه باری ته ندروس���تی باوكی خراپه و دوای بردنی بۆ ئوردونیش هیچ گۆڕانكارییه ك به ره و باش���بون روین���ه داوه ، ئه و وتی

"ت���ا ئێس���تا ده ستنیش���اننه كراوه كه نه خۆش���ه كه ی چیی���ه و چییه ت���ی ، نه له ئوردونی���ش، ن���ه له كوردس���تان و ته نها به پێ���ی بۆچون���ی دكتۆره كانه ، به اڵم به پێی پش���كنین نه دۆزراوه ته وه

چییه تی "ناوب���راو ئاماژه ی به وه ك���رد كه دوای ئ���ه وه ی جه لی���ل زه نگه نه ب���راوه بۆ عه ممان���ی پایته ختی ئوردون، ئێس���تا له نه خۆشخانه ی شاره و هێناویانه ته وه و ده یان���ه وێ مامه ڵ���ه ی گواس���تنه وه ی ب���ۆ ئه ڵمانیا ب���ۆ بكه ن به مه به س���تی

چاره سه ركردن.

الیه ن���ه "لێ���ره وت���ی سه ربه س���ت بۆ ش���تێكیان هه مو په یوه ندیداره كان كردوه و چاوه ڕوانی ئه ڵمانیاین ئه مه ش

كاتی ئه وێت".وتیش���ی "راپۆرتی پزیشكیمان ناردوه بۆ ئه ڵمانی���ا تا له وێ ده ستنیش���انی نه خۆشییه كه ی بكه ن و بزانن چاره سه ری هه ی���ه ی���ان ن���ا، دوای س���ه یركردنی ده ڵێن ده گه ڕێننه وه و وه اڵم راپۆرته كه به وه نده پ���اره و به وه نده كات ده توانن چاره س���ه ری بكه ن، بۆ ئه وه ی پاره كه بانكییه كه و بخه ین���ه س���ه ر حس���ابه پاش���ان داوه تمان بۆ بێته وه و له رێگه ی

كونسوڵگه ریی ئه ڵمانیاوه وه ریبگرین"بنه ماڵه كه ش���ی نیگه ران���ی ناوب���راو به رامبه ر به وه ده رب���ڕی كه رۆژ به رۆژ ب���اری ته ندروس���تی جه لی���ل زه نگه نه خراپتر ده بێت و وتی "ده بوایه حكومه ت كۆمه ڵێك ڤیزه ی ئاماده كراوی هه بوایه بۆ ئه وه ی له حاڵه تی وادا یه كسه ر ئه م

جۆره كه سانه بنێرن".جه لی���ل زه نگه نه ته مه نی 67 س���اڵه و هونه ری و كاری چه ندی���ن ده رهێنه ری "مه ره زه ، له وانه به ناوبانگ���ه ، درامای

ژیان، ژاڵه ، خوله پیزه ، گه رده لول".

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

ئێستا شه قام و كوچه و بازاڕی قه زای س����ۆران پڕبوه له ئۆتۆمبێلی جام ره ش و بێ ژماره ، له كاتێكدا ئه مه به پێی یاسا قه ده غه یه ، كڕیارێكی ئۆتۆمبێالنه ش جه خت ئه م جۆره له وه ده كاته وه كه بازاڕیان گه رمه ، راگه یاندن����ی پۆلیس����ی هاتوچۆی ئه و له بونی نكۆڵ����ی س����ۆرانیش

گرفته ناكات.

سه ربه س����ت قادر كه هاواڵتییه كی نیشته جێی س����ۆرانه ئاماژه به وه ده كات كه ئه و وه ك دانیشتویه كی ئه و ش����اره روی له هه ر شه قامێك به ئۆتۆمبێلی چ����اوی كردبێ����ت، ب����ێ ژماره و ج����ام ره ش كه وتوه ، به گوته ی ناوب����راو ئه و دیارده ش ناوب����راوی نیگه ران كردوه ، چونكه به وت����ه ی سه ربه س����ت "بونی ئه و ژم����اره زۆره له ئۆتۆمبێل����ی جام ره ش و بێ ژماره له ناو س����ۆراندا، بێگوم����ان كاریگ����ه ری زۆر خراپی ده بێت له سه ر ره وشی ئه منی شار، چونكه ده گونجێت كه له و ڕێگه یه وه كاری خ����راپ له و ش����اره روبدات،

بۆیه پێویسته الیه نی په یوه ندیدار ئه م����ه به هه ند وه ربگرن و ڕێگه له و

دیارده یه بگرن".له و یه كێكه محه م����ه د نه ریم����ان كڕی����ن و كاری ك����ه كه س����انه ی فرۆش����تنی ئۆتۆمبێلی بێ ژماره و تۆزوب����ا ده كات، ئ����ه و ئام����اژه ی به وه ك����رد ك����ه بازاڕی����ان گه رمه و كه ده كات����ه وه ل����ه وه جه ختیش ژماره یه ك����ی زۆری ئۆتۆمبێلی بێ ژماره و تۆزوبا هاتونه ته سۆرانه وه و هاواڵتیانیش كڕین و فرۆشتنی پێوه ده كه ن. هۆكاره كه شی ده گه ڕێته وه ب����ۆ ئه وه ی كه نرخ����ی ئه و جۆره نیوه و جیاوازی نیواو ئۆتۆمبێالنه هه ی����ه و زۆر هه رزانترن. وتیش����ی "به شی زۆری ئۆتۆمبێلی بێ ژماره و تۆزوب����ا له ڕانیه و ئاك����رێ داخیلی س����ۆران ده كرێن و جگه له س����ویچ نیه ، دیكۆمێنتێكیان به ڵگه و هیچ ئه وانه شی كه له ئیبراهیم خه لیله وه داخیل ده بن ته نها مه نه فێس����تیان

له گه ڵدایه ".رونك����رده وه ئه وه ش����ی ناوب����راو ك����ه كاتێك كڕین و فرۆش����تن به و له الیه ن ده كرێت ئۆتۆمبێالن����ه وه كڕیارو فرۆشیاره وه به ڵێننامه یه ك

له نێوانیان����دا پڕده كرێته وه و خاڵی س����ه ره كیان بریتی����ه ل����ه وه ی كه چاره س����ه ركردنی كێشه ی مه ده نی فرۆش����یارو ئه س����تۆی ده كه وێته ه����ی حكومیش ده كه وێته س����ه ر

كڕیاره كه .باڵه كی ئیبراهیم له الی خۆی����ه وه له هاتوچۆی س����ۆران له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه وێ����ڕای ره تنه كردنه وه ی زانیارییه كان����ی ئاوێن����ه له س����ه ر زۆربون����ی ئۆتۆمبێلی جام ره ش و له هه مانكاتدا له سۆران، ژماره بێ جه ختی له سه ر ئه وه كرده وه كه ئه وانیش هه س����تیان به و كێشه یه كردوه . ناوبراو ئه وه شی رونكرده وه له گه ڵ له به رنامه یاندایه ئه وان كه لیژنه ی ئه منیی قایمقامی سۆران و الیه نی وه زاره تی ناوخۆ دابنیش����ن گونج����او چاره س����ه رێكی تاك����و ب����ۆ بنه بڕكردن����ی ئ����ه و دیارده یه

بدۆزنه وه .هه ر له و باره ی����ه وه كرمانج عزه ت قایمقامی قه زای سۆران و سه رۆكی لیژنه ی ئه منیی شاره كه ، به ئاوێنه ی راگه یاند كه به م نزیكانه لیژنه یه كی له چه ندین پێكدێنی����ن هاوب����ه ش به مه به س����تی په یوه ندیدار الیه نی

بنه بڕكردن����ی روبه روبون����ه وه و ئۆتۆمبێلی جام ره ش و بێ ژماره ،

چونكه ئه مه پێچه وانه ی یاسایه .

هه رچه ن����ده تا ئێس����تا ئامارێكی نیه سه باره ت له به رده س����تدا ورد به ژم����اره ی ئ����ه و ئۆتۆمبێله جام

ره ش و بێ ژمارانه ی كه له سۆراندا هه ن، به اڵم ئاماژه كان ده ریده خه ن

كه ژماره یان زۆره .

به پێی راپرسیه ك كه له 138 واڵتی گالوپه وه له الیه ن سه نته ری جیهاندا ئه نجام���دراوه ، عێراقیه كان یه كه مین خه ڵك���ی ناش���ادن له سه رتاس���ه ری

دنیادا.

ئه نجامی ك���ه گال���وپ س���ه نته ری راپرسیه كه ی سه ره تای ئه م هه فته یه باڵوك���رده وه ، ئاماژه ب���ه وه ده كات كه ئه م راپرس���ییه ی ل���ه 138 واڵتی جیهاندا ساڵی 2013 ئه نجامداوه ، له م راپرسیه دا له به شداربوان پرسیاركراوه كه ئه وان رۆژێ���ك به ر له ئه نجامدانی به توڕه یی، راپرسییه كه ، هه س���تیان فش���اری روحی، خ���ه م و دڵه ڕاوكێ ، ده ردی جه سته یی، نیگه رانی كردوه ؟

س���ه نته ری ناوبراو وه اڵمه به ڵێكانی گه یشتونه ته كۆكردوه ته وه و پێكه وه ئه و ئه نجامه ی كه خه ڵكی كام واڵت له وانی تر زیاتر ناشاده ، ده ركه وتوه كه عێراقییه كان به پله ی یه كه م دێن

خۆیان له ژیان���ی ناش���ادن و له وه ی ناڕازین.

گالوپ ه���ۆكاری ئه م ناش���ادییه ش بێكاری���ی، ب���ۆ ده گه ڕێنێت���ه وه هه اڵوس���ان، ب���ێ كاره بای���ی و ب���ێ ئاویی و شه ڕو كوش���تارو ته قینه وه و درێژخایه ن، توندوتیژی خوێن���اوی و له سایه ی دۆخێكی به مجۆره دا، گالوپ ده پرس���ێت: ئیتر عێراقیه كان به چی

دڵیانخۆش بێت و شادبن؟به پێ���ی راپرس���ییه كه دوای عێراق، خه ڵكی ئێران و واڵتانی میسر و یۆنان و س���وریا ناش���ادترین خه ڵكی دنیان. واته به پێ���ی راپرس���یه كه ته نانه ت به نگالدیش���ی و ئه فغانی و س���ودانی و زیاتر له عێراقییه كان س���ۆمالییه كان

هه ست به شادی ده كه ن له ژیانیاندا.سه نته ری گالوپ ناودارترین سه نته ری راپرس���ییه له جیهاندا و ساڵی 1935 له ئه مه ریكا گالوپه وه جۆرج له الیه ن

دامه زراوه .

ئ���ه م ماوه یه زۆر هاریكاریی كه س���انی ده وروب���ه رت ده كه ی���ت. هی���چ كاتێك چاك���ه ی خه ڵكی ت���ر له بیرناكه یت كه

به رامبه رت كردویانه .

خ���ۆت ئاماده بكه ب���ۆ روبه روبونه وه ی نی���ت ب���اش زۆر كێش���ه كان. له ئیشوكاره كانت ته نها ده توانیت كاری

كه م بكه یت.

س���ه یری منه تی���ه وه به ب���ێ زۆر خه ڵكان���ی تر ئه كه یت. هه میش���ه خۆت به باشتر ئه زانیت له وان كه چی

واده رناكه ویت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

له دژی پاتێستا ده نوسێت و پشتیوانی له شۆڕشی كوبا

ده كات

نۆڤێلتی "جوانترین خنكاوی دونیا" باڵوده كاته وه

مه ال عه لی "Super Star"ی فه یسبوك "ژنی‌بێ‌‌حیجاب‌وه‌ك‌تاكسی‌وایه‌"

"جه لیل زه نگه نه باری ته ندروستی باش نییه "

سه نته ری گالوپ: عێراقییه كان ناشادترین خه ڵكی دنیان

ئۆتۆمبێلی جام ره ش و بێ ژماره سۆران داده پۆشێتپاڕانه وه ی ژنانی به دبه ختی عێراقمه ال عه لی له کۆڵن

سۆران

‌ره‌نگاڵه(432( سێشه ممه 2014/6/10 rangalayawene@gmail.com

گاکاوڕ

په یوه ندیه كان���ت قوڵده بن���ه وه له گه ڵ كه س���ه نزیكه كانت و زۆر یادگاری نوێ باس ده كه نه وه و كۆمه ڵێك دانیش���تن و

كۆبونه وه ده كه ن.

لێده كرێت گه رم���ت پێش���وازیه كی له الیه ن ئه و كه س���انه وه كه پێشتر تۆیان به ئه مه كیی بایه ختپێ���داون.

له بیرنه كردوه .

ناتوانی���ت ده كه ی���ت هه س���ت چاره س���ه ربكه یت. كێش���ه كانت به اڵم باش���تره هه ر گه شبین بیت

به رامبه ریان.

ئا: ئاوێنه

هه مو كورد ئه و ده ناسن، به په رله مان و به رێكخراوه كان���ی ژن���ان و به س���ایت و نه هات���وی له ژم���اردن به بینه ران���ی ته له فزی���ون و به ئه ندام���ه چاالكه كانی تۆڕی كۆمه اڵیه تی فه یس���بوكه وه ، هه ر هه مویان به م پیاوه ریشنه سپی پۆشه وه س���ه رقاڵن، كه ناوی "عه لی مه حمود كه ڵه ك( عه لی به )مه ال حه س���ه ن"ه و ده ناس���رێت، ئه و رۆژێك ئه م خه ڵكه زۆروزه وه نده به دیمه نی راس���ته وخۆی له كه ناڵه كانه وه خواردن���ه وه ی می���ز سه رسام ده كا و رۆژێكی تریش له تۆڕی به تانه و فه یس���بوكه وه كۆمه اڵیه ت���ی ته ش���ه ردان له ژنانی سفورو مه سیحی و

جوله كه "بێ دینه كان".

به ر له دو س���ێ س���اڵ ، گه ر ناوی مه ال عه لی كه ڵه كت له "گۆگل" بپرس���یایه ، به زه حم���ه ت ه���ه واڵ و راپ���ۆرت یان وێنه یه كی كوالێتی به رزی ئه م پیاوه ت ب���ۆ ده هات، ئ���ه وه ی ئه وس���ا هه بوو نه ب���و ته نها چه ند وێنه یه كی ده گمه نی عه یاده ی "توب���ی نه به وی "یه كه ی بو، كه تیایدا پیاوێكی ریشن له گه ڵ چه ند خه ریكه ، داماودا مات و نه خۆش���ێكی به اڵم گه ر ئه مڕۆ ده رباره ی ئه م مه الیه له گۆگل بپرسی ، ئه وا سه رت له و هه مو په یجه س���وڕ ده مێنێت كه ده رباره ی له ئینته رنێتدا سه دان و هه زاران ئه ون، وێنه و گرته ی ڤیدیۆیی و چاوپێكه وتنی ته له فزیۆنی و راپۆرت و هه واڵ سه باره ت به م���ه ال عه لی هه ن، ئه م���ڕۆ، "خادمی نه به وی شێخ عه لی مه حمود حه سه ن" تۆڕی س���تاره كانی له سۆپه ر یه كێكه

كۆمه اڵیه ت���ی فه یس���بوك، په یجه كه ی 337 ه���ه زارو 168 الیك���ی هه ی���ه ، ه���ه ر یه كێ���ك ل���ه و وێنان���ه ی ك���ه سه دان دایده نێت له فه یس���بوكه كه یدا

الیك ده كرێن.م���ه ال عه لی ، كه له ناحی���ه ی كه ڵه كی داده نیشێت و به پارێزگای هه ولێر سه ر له ناوه ڕاستی ته مه نیدایه ، راگه یاندنه كان له گه وره ترك���ردن و هه ب���وه رۆڵی���ان رابردو هه فته ی ئه و دروس���تكردنیدا، له ڕێگه ی باڵوكردنه وه ی دو وێنه ی خۆی و

له په یحی كۆمێنتێك هاوس���ه ره كه ی و تایبه ت���ی خۆی له ت���ۆڕی كۆمه اڵیه تی فه یسبوك، هه رایه كی گه وره ی نایه وه . كه بازاڕی فه یسبوكی گه رمتركرد، له م دو وێنه یه دا هاوس���ه ره كه ی مه ال عه لی س���ه راپا له نیقاب و عه با و پۆش���اكێكی ره ش پێچ���راوه و ته نها له وێنه یه كیاندا دیاره ، ده س���تی په نجه یه كی چه ن���د ئ���ه وه ی ئه م هه رایه ی نای���ه وه ، ته نها وێنه كه نه بو، به ڵكو زیاتر ئه و كۆمێنته بو كه مه ال عه لی ده رباره ی نوسی بو،

ئه و ده نوس���ێت "هه ر ئافره تێك خۆی داپۆش���ێ ئه وه خوسوس���یه به س بۆ هه ر پیاوه كه ی و خۆشه ویسته كه یه تی، ئه وه دانه پۆش���ێ ئافره تێكیش خۆی

ته كسیه و هی هه مو خه ڵكه "!"ئه م���ه ش نوس���یویه تی هه روه ه���ا به نیقابه وه و ك���ه خۆشه ویس���ته كه مه خوسوسیه ، داوا له خوای گه وره ده كه م هه م���و ئافره تانی جیه���ان وایانلێبێت به گوێی خوای گه وره بكه ن انشاالله"!

ئه م وێن���ه و تێبینیانه هه رایان نایه وه ،

زۆرێ���ك له س���ه ری هاتنه ده ن���گ، تا وه ك خ���وا" "به ن���ده ی س���ه ره نجام م���ه ال عه لی خ���ۆی ده ڵێ���ت، ناچار پۆزشهێنانه وه " به "په ش���یمانبونه وه و

كرا،مه ال عه ل���ی كه ڵه ك، كه له په یجه كه یدا له كات���ی خ���ۆی وێن���ه ی چه ندی���ن ئه وروپ���او ب���ۆ گه ش���تكردنی له ب���ه رده م كاتدرائیه و كه نیس���ه كاندا باڵوكردوه ته وه ، له م س���ااڵنه ی دواییدا كردوه ئه وه ی پڕوپاگه نده ی به رده وام

كه له ڕێگ���ه ی به كارهێنانی قورئانه وه ، له نه خۆشخانه تایبه ته كه ی چاره سه ری نه خۆش���ی ك���ردوه و ده یان كه س���ی له نه خۆش���ی رزگاركردوه ، ئه و ده ڵێت توان���ای ئ���ه وه ی هه یه ك���ه "جنۆكه له له ش���ی مرۆڤ ده رب���كا" و له ڕێگه ی پش���كنینی نه خۆشێكیش���ه وه شوێنی به رم���ۆدا له سێگۆش���ه ی ش���ه یتانی دۆزیوه ته وه و پێداگری له سه ر ئه وه ش ده كات كه میز خواردنه وه ، وه ك خۆی

ئه زمونی كردوه ، "شفا به خشه ".

ئا: مه یسه م عوسمان

ته نگی���ان ئێرانی���ه كان ش���یره مه نیه به ماستی خۆماڵی هه ڵچنیوه ، جوتیارانی ماس���تی كێبڕكێی ناتوانن كوردی���ش ئێرانی بكه ن، ئ���ه وه ش به هۆی كه میی كوردس���تان و الدێكانی خزمه تگوزاری

كه مبونه وه ی به رهه مه خۆماڵیه كانه .

هه ندێك له الدێكانی كوردس���تان ورده ورده به ره و چۆڵب���ون ده چن، ئه وه ش خزمه تگوزاریی���ه كه می���ی به ه���ۆی حكومییه كان ل���ه و ناوچانه دا، هه روه ها نه بونی )له وه ڕ( گژوگیا بۆ ئاژه ڵه كان، ئه وه ش بوه ته ه���ۆی كه میی به رهه می ش���یره مه نیه كان به تایب���ه ت ماس���تی خۆماڵ���ی، گرانبونی نرخ���ی له بازاڕدا ماس���تی هه رزانی زۆریی و له الی���ه ك و ئێرانیش له الیه كی تره وه ، وایكردوه كه

ته نگ به ماستی خۆماڵی هه ڵبچنێت. له گه ڵ سپێده دا، چه ندین ماستفرۆشی به خۆی���ان و ش���ار ل���ه ده ره وه ی ژن زه مبیله كان���ی ده س���تیانه وه كه چه ند جامێك ماس���تی خۆماڵی تێدایه دێنه ن���او بازاڕی س���لێمانی، چه ند مه ترێك له س���ه روی دوكانداره ماستفرۆشه كاندا كه له س���ه نته ری شاره وه یه داده نیشن،

بۆ ئه وه ی ماسته كه یان ساغبكه نه وه . فاتمه تۆفیق، كه ژنێكی به ته مه ن بو، خه ریكی مامه ڵه كردن بو له گه ڵ یه كێك له كڕیاره كاندا، جارناجارێك سه ر قاپی مه نجه ڵی ماس���ته كه ی به رزده كرده وه ، به كڕیاره كه ی ده گوت" باشترین ماسته ، له به رخاتری تۆ نه بێت نایده م به 4000

هه زار دینار".ناوبراو زیاتر له ده س���اڵه بژێوی ژیانی ده ب���ات، به ڕێ���وه به ماستفرۆش���تن هه ندێكجار به هۆی نه فرۆش���تنی چه ند جامێك ده باته ماڵه وه ، وتی: "هه رزانیی ماستی ئێرانییه بازاڕی ئێمه ی شكاندوه ،

چونكه ماستی ئێمه گرانتره ".فاتمه هۆكاری گرانبونی نرخی ماستی خۆماڵ���ی گه ڕان���ده وه بۆ ئ���ه وه ی كه گرانه ، زۆر ئاژه ڵدارییان مه س���روفاتی حكوم���ه ت هیچ ج���ۆره هاوكارییه كان

ناكات.فه رهاد س���ه عید 45 س���اڵ، خه ریكی ژماردنی پاره ی ئه و س���ه تڵه ماس���ته ئێرانی���ه بو كه كڕیب���وی، وتی: "بۆیه ئه م ماس���ته ده كڕم چونكه نرخه كه ی هه رزانتره له ماستی خۆماڵی، تامه كه ی

خۆشتره و پاكتریشه ".رۆژانه ی له رێ���گای وه كیله كانی هێنانی شیره مه نی چه ندین تۆن ماست هاورده ی

هه رێ���م ده كرێ���ت و له رێ���گای دوكانی شیره مه نیه كانه وه ده فرۆشرێت.

ئه بوبه ك���ر كه ریم 28 س���اڵ، دوكانی ش���یره مه نی هه ب���و، وت���ی: "ڕۆژانه 5

كارتۆن ماستی ئێرانی ده فرۆشم به هۆی هه رزانی نرخه كه یه وه ".

ش���یره مه نیه له كۆمپانی���ا هه ندێ���ك پڕفرۆش���یی به ه���ۆی ئێرانیی���ه كان

به رهه مه كانی���ان، بری���كاری تایبه تیان داناوه بۆ ساغكردنه وه ی به رهه مه كانیان

له كوردستاندا.مه نس���ور محه مه دی 27 س���اڵ، وتی

"حكومه ت���ی ئێران���ی زۆرترین گرنگی ده دات به گوندنشینه كان و ئاسانكارییان بۆ ده كات له بواری ئاژه ڵداریدا، ئه وه ش وایكردوه زۆرترین به رهه می شیره مه نی

هه بێت، نرخیشی هه رزان بێت".ل���ه و باره ی���ه وه هۆش���یار مه عروف، مامۆس���تای زانكۆو پس���پۆڕی بواری ئابوری، وتی: "ئێمه ناتوانین ڕێگریی بكه ین له و به رهه مانه ، بۆیه پێویس���ته گومرگی ب���اج و هه رێ���م حكومه ت���ی زۆر له س���ه ر ئ���ه و به رهه مانه دابنێت، به رهه م���ه خۆماڵییه كان ئ���ه وه ی بۆ به رهه مه له گ���ه ڵ پێش���بڕكێ بتوانن ئێرانییه كاندا بكه ن". ناوبراو ئاماژه شی به وه دا كه پێویسته حكومه تی هه رێم بكات، دروست كۆمپانیای شیره مه نی ش���یره مه نییه كان به رهه مهێنانی ب���ۆ له ب���اره ی جۆره كانی���ه وه . به هه م���و كێشه یه شه وه ، ئه و چاره س���ه ركردنی وت���ی: "پێویس���ته گرنگی���ی زیات���ر به الدێ���كان بدرێ���ت و ئاژه ڵداریی زۆر بێت، )ش���ركات متكامله ( به هاوكاری وه زاره تی كش���توكاڵی و پیشه س���ازی ئاژه ڵ، به خێوكردنی بۆ دروستبكرێت ئه وه ی بۆ پێش���كه وتو، به ش���ێوازی بتوانرێت كێبڕكێی به رهه مه ئێرانیه كان

بكات و، نرخه كه شی داببه زێت".

هه س���ت به ئاس���وده یی ئه كه ی���ت ده یانكه یت. كارانه ی به و به رامبه ر بق���ۆزه ره وه و ئیش���ی ئ���ه و هه له

زیاتربكه .

به تێپه ڕبون���ی كات هێوریی بۆ ژیانت ن���وێ و پالن���ی زۆر ده گه ڕێت���ه وه . ب���اش له مێش���كتدا هه ن پێویس���ت

به جێبه جێكردنیان ئه كات.

قرژاڵدوانه‌‌

ئه گه ر ده ستبكه یت به به ره نگاربونه وه ی هه ر كێش���ه یه ك كه دێته پێشت ئه وا ده وروب���ه ر زیات���ر لێتنزیكده بنه وه بۆ

قازانجی خۆیان.

فه‌‌ریکشێر

1010

مه ال عه لی "Super Star"ی فه یسبوك "ژنی‌بێ‌‌حیجاب‌وه‌ك‌تاكسی‌وایه‌"

ماست و شیره مه نی ئێران بازاڕی داگیركردوه

مه ال عه لی و هاوسه ره که یمه ال عه لی له ئه وروپا

مه ال عه لی له کۆڵن

فرۆشتنی ماستی ئێرانی له به ر مزگه وتی گه وره

تێکچونی سیستمی بەهاکانیەکێک لەو چەمکە گرنگانەی زانستی کۆمەڵناسی فەرەنسی ئیمیلی دورکهایم بەش����ێوەیەکی بەرفراون بۆ تێگەیشتن بەکاردێ����ت خۆکوش����تن لەدی����اردەی .Anomie "ئانۆمی"ی����ە، چەمک����ی بەمان����ا زۆر س����ادەکەی ئانۆمی مانای دۆخ����ی نەمانی بەهاکان، ئانۆمی لەمانا التینییەکەیدا مانای دۆخی "بێیاسایی" یان "نەبونی یاسا" دەگەیەنێت ولەزمانی "بێبەهایی" مانای ڕۆژانەش����دا سادەی بەئنیگلیزیی، بەه����ا" نەمان����ی ی����ان" دەگەیەنێ����ت. ،"norm-lessness"دیاردەی نەمانی بەهاکان الی دورکهایم، لەس����اتەوەختی قەیران����ە گەورەکان����دا سەرهه ڵئەدات، ساتەوەختی گۆڕانکاریی گەورەو ژێرەوژوربون����ەوە کۆمەاڵیەتییە گواس����تنەوەی وەک فرەالیەنەکان����دا، کۆمەڵ����گا ئەوروپیی����ەکان لەس����ەدەی نۆزدەهه مدا بۆ قۆناغی پیشەس����ازیی و دروس����تبونی کۆمەڵگایەک����ی مۆدێرن. بەاڵم دۆرکهای����م پێیوایە دۆخی نەمانی بەهاکان و دروس����تبونی شڵەژانی گەورە لەناو سیستمی بەهادا دەشێت بەشێکی کۆمەاڵیەتیی����ش ژیان����ی بەردەوام����ی بێت، تەنها لەس����اتێکدا دروستنەبێت و دواتر کۆتایی پێبێت، بەڵکو دەش����ێت بمێنێتەوەو بببێت بەبەشێکی بەردەوامی ژیان����ی کۆمەاڵیەتی����ی. ئ����ەم دۆخی دروستبونی قەیرانە لەسیستمی بەهاکاندا ئەو دۆخەی����ە کە تیایدا پێش����کەوتنی دەزگاکان����ی گۆڕان����ی کۆمەاڵیەتی����ی، دەوڵەت، دروس����تبونی بیرۆکراس����یی، گۆڕانی ب����ازاڕو خێزان و دەزگاکانی تری ناو کۆمەڵگا لەژێر سایەی هیچ ڕستێک لەبەه����او نۆرمی ئەخالقیدا ڕونادەن. نە بەه����او ئەخالق و نۆرمی دینی، نە بەهاو ئەخالق و نۆرمی مەدەنیی، نە یاسا، نە بەه����ای تازە، هیچ یەکێ����ک لەمانە ئەو ئاراستەناکەن و گۆڕانکارییانە پرۆسەی بەم����ەش بۆش����اییەکی گ����ەورە لەڕوی ئەخالقیی و بەهاییەوە دروستدەکەن کە دەبن����ە هۆی سەرلێش����وانی تاکەکەس و باوەڕنەمانی ماندوب����ون و نائومێدبون و بەو دونیایەی تیای����دا دەژی. دورکهایم پێیوایە ئانۆمی کاتێک دروستدەبێت کە کۆمەڵگا توشی شڵەژان ببێت لەڕێگای هه ندێک کێش����ە و قەیرانی ئازاراوییەوە، یان ب����ەهۆی کۆمەڵێ����ک گۆڕانی لەپڕو سیس����تمی ک����ە چاوەواننەک����راوەوە بەکورتی تێکبدات. نرخەکان بەهاکان و ئانۆمی بریتییە ل����ەو هه لومەرجەی کە تیایدا بەهای ئەخالقیی پێویست و ڕون ئامادە نییە کە بتوانێت هه ڵس����وکەوتی خەڵک و گروپەکان کۆنترۆڵ و ئاراس����تە ب����کات هاوبەش����ێک لەنێ����وان کەرت����ە کۆمەاڵیەتییە جیاوازەکاندا دروستبکات. ئەمەش نەک تەنها مەسەلەی هه ستکردن بەبەرپرس����یارێتی کۆمەاڵیەتی����ی تەواو الوازدەکات، بەڵکو مەسەلەی هه ستکردن بەوەی کە مرۆڤ بەشێکە لەدونیایەکی هاوبەش، بەشێکە لەکۆمەڵگاو بەشێکە لەژینگەیەک����ی تایبەت کە شایس����تەی نرخادنێکی پۆزەتیڤ����ە، تەواو ژی����ان و

الوازو بێدەرتان دەکات. بەبۆچونی من قەیران و بۆش����اییەکی بەهایی و ئەخالقیی گەورەی لەو بابەتەی دوای لەدونیای باس����یدەکات دورکهایم ڕاپەڕیندا لەکوردس����تاندا دروس����تبوە. لەکوردس����تاندا ن����ە ژیانی سیاس����یی، ن����ە ژیان����ی ئابوریی، نە پێش����کەوتنی نێوان ن����ە ملمالنێ����ی کۆمەاڵیەتی����ی، هێزەکان، هیچیان خاوەنی بەهاو نۆرم و ئەخالقی����ی تایبەتی����ی نی����ن، هیچیان یاس����ایەک نیی����ە بەڕێوەی����ان بب����ات و ئەشێ و س����نوری بکات، ئاراس����تەیان ب����ۆ دەستنیش����انبکات و ناش����ێکانیان ئەگەرەکان����ی بەردەمی����ان ڕونبکاتەوە. تەنانەت ژیانی ناو "کۆمەڵگای مەدەنیی" خۆش����ی بەتاڵکراوەتەوە لەبەهاو نرخی تایبەت، چونکە بەش����ی ه����ه رە زۆری ئەم بەش����ە گرنگەی کۆمەڵ����گا لەڕوی ئاراستەکراوەو کۆنترۆڵ و سیاس����ییەوە بێبەهاییەکان����ی ملمالنێ����ی سیاس����یی گواس����تراوە بۆ ش����ێوازی ڕێکخس����تنی پەیوەندییەکان����ی ئ����ەم کۆمەڵگایەو بۆ شێوازی کارکردنیشی. بەشێکی گرنگی کۆمەڵگای مەدەن����ی لەدونیای ئێمەدا، لەباتی ئەوەی هه وڵی ئەو ئاراستەکردنە ئەخالقی����ی و بەهاییە ب����دەن کە ژیانی کۆمەاڵیەتیی پێویستیی پێیەتی، خۆیان ب����ون بەئامرازی گەوره کردنی ئەو دۆخە تازەی����ەی بێبەهایی و بێیاس����اییەی کە

لەئارادایە. بەکورتی ئانۆمی مانای دروس����تبونی دۆخێک تیایدا مرۆڤ هه ست بەوەناکات بتوانێ����ت م����اوە بەهای����ەک ن����ۆرم و مانای����ەک بەژیانی ببەخش����ێت، مانای دروس����تبونی دۆخێ����ک تیای����دا مرۆڤ خۆی وەک کەس����ێک نابینێت بەش����دار لەژیانی کۆمەاڵیەتی����دا. نەبونی نۆرمی کۆمەاڵیەتیی، سەرلێش����ێوان، نەزانینی ئەوەی مرۆڤ چ ڕۆڵێکی هه یەو پێویستە چ ڕۆڵێکی هه بێت، هه ستنەکردنی مرۆڤ بەنرخ و بەه����ای خۆی، نەزانینی ئەوەی چی لەخۆی و چی لەدونیای دەوروبەری چاوەڕوان بکات، باش����ە کامەیەو خراپە کامە، چی دەشێت و چی ناشێت، ئاکارە

سەرەکییەکانی دۆخی ئانۆمین.

بێبەهایی و ئامێزانبونی کۆمەاڵیەتییکێشەی نەمانی بەهاکان و دروستبونی دۆخی بێبەهایی بەپلەی یەکەم کێشەی تێکچون����ی "ئامێزانبون����ی مەعیارییە"، وات����ە ،normative integration"کێشەی نەمانی معیار یان پێوەرێک بۆ ئەوەی بکرێت لەپاڵیدا دەشێ و ناشێکان لەیەکتری جیابکرێنەوە، مەبەست لەمە نەمان����ی ئەو الن����ی هه رەکەمەی بەهاو نرخ و پێوەرە سەرەکیی و بنەڕەتییەکانە کە بش����ێت دانیش����توانی کۆمەڵگایەک قبوڵیانبێت و بەهی خۆیانی بزانن. چەمکی ئانۆمی الی دۆرکهایم هێما بۆ فەش����ەلی هێما دەکات، کۆمەاڵیەتیی ئامێزانبونی بۆ ناکۆگیری����ی و نەمانی یەکێتیی لەناو

سیستمە کۆمەاڵیەتییەکەدا دەکات. ڕاپەڕیندا دوای لەکوردستانی ئەوەی ڕوی����داوە نەمانی ئەم الن����ی هه رەکەمی س����ەرەکییەکانە، بنەڕەتیی و پێ����وەرە دروس����تبونی کۆمەڵگایەکە بەهاو نرخ و پێوەرەکان����ی لەقەیرانێک����ی گ����ەورەدا دەژین. پێ����وەرە تەقلیدییەکانی جاران لەدەس����تدراوەو ئەوەش����ی لەش����وێنی ئەوان دروس����تبوە یان بێپێوەرییە، یان کۆمەڵێک پێوەری نوێیە کە دژ بەڕوکارە تەقلیدییەکانە، پێوەرە ئەخالقییەکانی

لەوان����ەش ب����ۆ نمون����ە دژ بەبەهاکانی بەتەنگەوەهات����ن و دەس����تپاکیی و هاودەردی����ی و هاریکاریی کۆمەاڵیەتیی، دژ بەبەهاکان����ی بەڕەحمیی و لێبوردن و دڵس����وتان بە "ئەویتر"ی الوازو نەدار، هتد... ئەم دۆخی هه ڵوەشاندنەوەیەش مێژویەک����ی درێ����ژی هه یە ک����ە لەزیاد کۆمەاڵیەتی����دا ژیان����ی لەکایەیەک����ی گ����ەورەی ئەخالقی����ی بۆش����اییەکی دروس����تکردوە. ش����ەڕی ناوخ����ۆ هه مو بەهاو پێوەرە سیاس����ییە بەرپرسەکانی وێرانکرد، گەندەڵی����ی و دەوڵەمەندبونی ئابورییەکی دروس����تبونی بێچاودێریی و مافییایان����ە هه مو بەه����ا ئابورییەکان و

ماندوبون����ی ئیش����کردن و ماناکان����ی وێرانک����رد، کۆنترۆڵکردن����ی کۆمەڵگای ناوەک����ی و دابەش����کردنی مەدەنی����ی و بەحیزبیکردن����ی ت����ەواوی هه م����و بەها کۆمەاڵیەتییە پۆزەتیڤەکانی بریندارکرد، گۆڕان����ی دین لەس����ەر دەس����تی هێزە ئیسالمییەکان و هێزە کۆنزەرڤاتیڤەکاندا ب����ۆ کۆمەڵێ����ک هه ڕەش����ەی گ����ەورە لەئازادی و س����ەربەخۆیی و عەقاڵنیبونی مرۆڤ و بچوک و گرگن ڕاگرتنی ئافرەتان، هه م����و بەه����ا دینییەکان����ی وێرانکرد. ئ����ەم وێرانکاریی����ە گەورەیە ش����تێکی بەناوی "ویژدانی دەس����تەجەمعییەوە"، ،collective conscienceنەهێش����تۆتەوە، ی����ان ئ����ەو ویژدانەی ت����ەواو الوازو پەراوێز خس����توە. ئەرکی لەکۆمەڵگادا کۆمەاڵیەتییە ویژدانە ئەم ڕێکخستنی پەیوەندییەکانە لەگەڵیەکداو ئەرک����ی ئەوەیە وا لەمرۆڤ����ەکان بکات هه ست بەوە بکەن لەدەرەوەی خۆیاندا شتێک هه یە کە بەش����ێکە لەوان، هه م پەیوەندییەکانی����ان ڕێکدەخ����ات ه����ه م هه ستی ڕازیبونی کۆمەاڵیەتییان لەناودا دروس����تدەکات. لەپاڵ ئەمانەدا ویژدانی دەس����تەجەمعیی زۆرجار وەک ئامرازێک بۆ دیسپلینکردنی هه ندێک پێداویستیی دەرونیی و عاتیفیی و بۆ س����نوردانان بۆ پەڕگی����رو حەزو هه ندێ����ک چاوەڕوانی ئارەزوی نەشیاو کاردەکات. نەمان یان کۆمەاڵیەتییە، ویژدان����ە ئەم الوازبونی بەش����ێکە لەئاکاری����ی ئ����ەو دونیایەی لەپاڵ قەیرانی بەهاو کێش����ەی نەمانی به هاکان����دا هاتۆتەکای����ەوە. ئەم����ەش مان����ای دروس����تبونی کێش����ەی گەورە لەئامێزانبون����ی کۆمەاڵیەتیدا. بەکورتی ئانۆم����ی دەرەنجام����ی فەش����ەلی هه مو جۆرەکان����ی ئامێزانبونی کۆمەاڵیەتییە، بەق����وڵ، بەتەنهای����ی هه س����تکردن بەنائومێدی����ی، بەنەبون����ی ئامانجێ����ک لەژیاندا، ناونیشانە سەرەکییەکانی ئەم ئامێزانبونی هه ڵوەش����اندنەوەی دۆخی کۆمەاڵیەتییە. ئەمەش مانای دروستبونی دونایەیەکە کە بەهیچ شێوەیەک مانایەک بەئینتیم����ای م����رۆڤ ب����ۆ مرۆڤەکانی دەوروب����ەری ن����ادات. ن����ە ئینتیما بۆ خێزان، نە ئینتیما بۆ دین و نە ئینیتیما بۆ سیاس����ەت، نە ئینتیما بۆ کۆمەڵگا،

هیچ مانایەکیان بۆ نامێنێتەوە.ڕودەدات دونیای����ەدا ل����ەم ئ����ەوەی جێلێژکردن����ی بەردەوام����ی "ملمالنێ" و "ناکۆکی" و "ناتەبایی" یەکی بێچاودێریی و بەدور لەهه مو بەهایەکی ئەخالقییە، بە "هاریکاریی" و "هاودەمیی" و "هاوماڵیی" کۆمەاڵیەتیی. دۆخی هه ر کەس بۆ خۆی و لەس����ەر حیسابی ملش����کاندنی ئەویتر، بێگوێدان����ە دەرەنجامی کارەکان بۆ ئەو ناوەن����دە کۆمەاڵیەتییەی کە مرۆڤەکان بااڵدەس����تەو تیای����دا دەژی����ن، دۆخی دونیایەک����ی پڕ لەنامۆب����ون و غەریببون بەیەکتری����ی دروس����تکردوە. پەتایەکی گەورەی بەدەس����تهێنانی هه مو شتێک کەس����ییەکان بەرژەوەندییه بکرێت کە بەهێزبکات لەهه مو ش����وێنێکدایە، بەبێ ئەوەی بەهایەک یان ڕستێک بەها هه بن سنورێک بۆ بەرزبونەوەی پلەی گەرمای ئەم پەتایەو ئەو خەیاڵە کۆمەاڵیەتیی و سیاسییە کەمبکاتەوە کە لەم پەتایەوە دروستدەبێت. ئەم دۆخە لەکوردستاندا لەئاستە سیاسییەکەیدا بەشەڕی درێژی براکوژیی و بەڕاونانی خەڵکی سلێمانی بۆ هه ولێرو خەڵکی هه ولێر بۆ س����لێمانی و، ب����ۆ هه ڵەبجەو لەزاخ����ۆوە بەهه اڵت����ن لەهه ڵەبج����ەوە ب����ۆ دهۆک، کۆتاییهات. دوای ئەوەش بەناو دونیایەک ملمالنێی هه رەکەمی لەالن����ی داب����ڕاو جەردەیی هه ر بەهایەکی ئینس����انیی و ئەخالقییدا تێپ����ەڕی، ت����ا ئاس����تی پەالماردان����ی دەسەاڵت بۆ کۆمەڵگاو کوشتن و ڕاونان و نانبڕین����ی هه م����و ئەوان����ەی بەفیکەی ئ����ەم حیزب ی����ان ئ����ەو حیزب����ی تر، ئەم ی����ان ئەو باڵی ن����او هه مان حیزب هه ڵناپەڕن. ئەوەی لەسااڵنی نەوەدەوە بەشێوەیەکی بەردەوام لەدونیای ئێمەدا ڕودەدات، نەمان و بزربونی ئەو ش����تەیە کە کۆمەڵناس����ەکان ناوی "یاس����اکانی ,"rules of conduct" ،"هه ڵسوکەوتلێدەنێن. ونبون و لەناوچونی ئەو کۆدە ئەخالقییان����ەی ک����ە الن����ی هه رەکەمی ژیانێک����ی ئەخالقی����ی دابیندەکەن، ئەو هه ستە بەمرۆڤ دەبەخشن کە شتێکی هاوبەش����ی لەگەڵ ئەو ژینگەیەدا هه یە کە تیای����دا دەژی، هاریکاری تاکەکەس دەکات بۆ ئ����ەوەی ئامێزانی ئەو دونیا

کۆمەاڵیەتی����ی و ئەخالقیی و سیاس����یی و دینیی����ە ببێت کە ئامادەیە. ئەو خاڵەی دۆرکهایم جەغتی لێدەکات ئەوەیە لەهه ر ش����وێنێکدا ئامێزانبون����ی کۆمەاڵیەتیی بەهێزبێت، لەوێدا ب����ڕو ڕادەی ئانۆمی و

بڕو ڕادەی خۆکوشتنیش کەمترە.

دۆخی ئابوریی و خۆکوشتنلەگ����ەڵ ک����ە پێیوای����ە دورکهای����م ئابورییەکان����دا قەیران����ە گەورەبون����ی زۆرتردەبێت، خۆکوش����تنیش دیاردەی ئەم����ە ئەزمون����ی خۆرئ����اوات بەوردیی نیشانی ئەدات. بەاڵم دۆرکهایم پێیوایە هه ژارکەوت����ن و نەبونیی خۆیان هۆکاری تەنانەت چونک����ە نی����ن، خۆکوش����تن لەدۆخی گەش����ەکردن و دەوڵەمەندبونی هه یەو ه����ه ر ئابوریش����دا خۆکوش����تن ڕوەوە ل����ەم زیاددەکات. ڕێژەکەش����ی دۆرکهایم ئیتالیا لەسەدەی نۆزدەهه مدا نیش����انیئەدات وەردەگرێت و بەنمون����ە کە گەش����ەکردنی ئابوریی ئیتالیا دوای یەکگرتنەوەی ئیتالیا لەس����اڵی ١٨٧٠، لەڕێ����گای زیادبونی ژمارەی ماش����ێنی بەرهه مهێن����ان، باش����تربونی بازرگانی و هاتوچ����ۆ، ڕێگاوب����ان و باش����تربونی بەرزبون����ەوه ی موچ����ە بەڕێ����ژەی ٣٥ لەس����ەدا بو، کەچی لەنێوان س����ااڵنی ١٨٧٣ ت����ا ١٨٨٩ ڕێژەی خۆکوش����تن بەڕادەی ٢٨ لەسەد زیاددەکات. هاوکات واڵتانێک لەڕوی ئابورییەوە الوازو دۆخی هه ژاریی تیایاندا پەژارەیەکی ئینس����انی گ����ەورەی دروس����تکردوە، کەچ����ی یان خۆکوش����تنیان تێدا نییە، یان ڕێژەکەی زۆر الوازە، دورکهایم نمونەی ئیرلەنداو کاالبری دەهێنێت����ەوە. لێرەوە دورکهایم پێویستە دەڵێت دەکات و ئەنجامگیریی پەیوەن����دی نێ����وان دۆخ����ی ئابوریی و دیاردەی خۆکوش����تن بەش����ێویەکی تر لێکبدرێت����ەوە، ن����ەک پەیوەندییەک����ی ڕاستەوخۆ لەنێوان هه ژاریی و خۆکوشتندا نێوان پەیوەندیی ئەوەی گریمانبکەین. ئابوری����ی هه لومەرج����ی خۆکوش����تن و لێکئەداتەوە خودی هه ژاریی خۆی نییە، بەڵک����و تێکچونی ئەو هاوس����ەنگییەیە ک����ە لەنێوان هه ژاری����ی و دەوڵەمەندییدا لەکۆمەڵگادا دروس����تدەبێت. ش����ێوانی ئ����ەو پەیوەندی����ی و چاوەڕوانیانەیە کە هه ژاریی بەدەوڵەمەندبون و دەوڵەمەندیی ب����ۆ گرێئ����ەدات. بەهه ژاریی����ەوە ڕونکردنەوەی ئەم خاڵە دورکهایم باس پێداویس����تییەکانی نێوان لەپەیوەندی م����رۆڤ و ئامرازەکان����ی دابینکردنی ئەو پێداویستییانە دەکات. ئەم خاڵە بەالی دورکهایمەوە گرنگە. بەر لەهه مو شتێک دورکهایم پێ لەسەر گرنگیبونی کۆمەڵێک بەها دادەگرێت کە بتوانن س����نورێک بۆ ئارەزوو پێداویس����تییە زۆرەکانی مرۆڤ

دابنێ����ن، ک����ە زۆرجار دەکرێ����ت تەواو ش����ێوەیەکی ناماقوڵ و ناعەقاڵنی بگرنە خۆی����ان. ئ����ەم بەه����او ئەخالقیەتەش دەبێ����ت ش����تێک بێت کۆمەڵ����گا ڕێزی بێت، س����ەپێنەری کۆمەڵگا بگرێ����ت، پەیڕەوکەری کۆمەاڵیەتیی����ەکان گروپە لەهه م����و پێیوای����ە دورکهای����م ب����ن. کۆمەڵگایەکدا بەرامبەر بەهه ر پیش����ەو کارێک، هه ندێک بەه����او نرخی تایبەت هه یە، بەرامبەر پیش����ە جیاوازەکانیش بەهاو نرخی جیاواز ه����ه ن. ئەم بەهاو نرخانە بەشێوەیەکی هیرارکی ڕێکخراون. هه ندێکی����ان بەرزو هه ندێکی����ان نزمن، مرۆڤەکان شوێنی تایبەت و دیاریکراویان لەناو ئەو سیس����تمی ڕێکخستنەدا هه یە ک����ە س����نورێک ب����ۆ چاوەڕوانییەکانی و قبوڵنەکردن����ی قبوڵک����ردن و ئاس����تی ژیانیان دادەنێت. هه میش����ە سنورێکی کۆمەاڵیەتی����ی هه یە کە نیش����انیئەدات تا کوێ کەس����ێکی س����ەر بەپیشەیەکی دیاریک����راو، ی����ان ئەندام����ی توێژێکی بتوانێت یان چینێ����ک، کۆمەاڵیەتی����ی دەوڵەمەندبون و وات����ە دەوڵەمەندبێت. پارەداریی یاس����او بەه����او نۆرمی تایبە بەخ����ۆی هه یە، کە کۆمەڵ����گا لەمێژوی

خۆیدا دروستیدەکات. ئەو وێرانبوە لەکوردس����تاندا ئەوەی سیس����تمی بەهاو نۆرمەیە کە لەدەوری دی����اردەی دەوڵەمه ندب����ون و هه ژاری����ی دروس����تبوە. تێکچون����ی هاوس����ەنگیی نێ����وان ئ����ەم دو دیاردەیەی����ە. ئەوەی لەکوردس����تاندا بوە بەبەه����او نۆرم بۆ بێبەهایی بێنۆرمی����ی و دەوڵەمەندبون، خۆیەت����ی، نەمان����ی هی����چ حەرامێکی کە دینییە کۆمەاڵیەتی����ی و ئەخالقیی و بتوانێت س����نورێک بۆ ویستی ئاوساوی دەوڵەمه ندبون دابنێت. لەکوردس����تاندا ش����تێک دروس����تبوە دەکرێ����ت ن����اوی "بەموقەدەس����کردنی دەوڵەمەندبون����ی" لێبنێین کە لەفۆرمی پەرس����تنی پارەو سەرمایەدا دەردەکەوێت، بەجۆرێک ئەوە گرنگ نییە مرۆڤ بە چ شێوەیەک و لەچ ئەوەی دەبێت، دەوڵەمەند ڕێگایەکەوە گرنگ����ە خ����ودی دەستگەیش����تنەکەیە ل����ەم بەش����دارینەکردنیش بەپ����ارە. کەرنەڤاڵی تەقدیس و پەرستنی پارەیەدا، نەک تەنه����ا وەک گێلیەتییەکی تەواوو بێعەقڵییەکی کەم وێنە دەبینرێت، بەڵکو وەک ڕێزنەگرتن����ی موقەدەس خۆش����ی وێنادەکرێ����ت، وەک کوفرێک����ی گەورە. هه مو ئەمانەش لەژینگەیەکی سیاسیی و ئابوریی وا لێ����ڵ و تاریکدا کە ڕێگاکانی دەوڵەمەندبونی بەپارەو دەستگەیشتن خس����تۆتە دەرەوەی هه ر چاودێرییەکی لێپرس����ینەوەیه کی ه����ه ر یاس����ایی و ئەخالقی����ی و ویژدانیی����ەوە. ئەم دۆخە ناڕازیبون و دۆخ����ی ئێم����ەدا لەدونیای کۆمەاڵیەتیی گازەندەیەک����ی گلەی����ی و هێجگار فراوانی دروستکردوە. بەحوکمی دەوڵەمەندب����ون مۆدێل����ی تێکچون����ی کەس����ەکان زەحمەتە بتوانن س����نوری س����نوری چاوەڕوانییەکانی����ان و دەستنیش����انبکەن، ئارەزوەکانی����ان دەوڵەمەن����دە نوخب����ە بێنۆرمی����ی بااڵدەستەکەش، بوەتە هۆی وێرانکردنی ئەخالقی����ی و سیس����تمە س����ەرجەمی بەهاییەکان����ی ناو کۆمەڵ����گاو دۆخێکی دروس����تکردوە بڕێک����ی گ����ەورەی ئەو کۆمەڵگایە هه س����ت بەغەدرێکی گەورە ب����کات. وەک وتم مەس����ەلەکە بەپلەی یەکەم مەس����ەلەی هه ژاری����ی و نەداریی نییە، بەڵکو مەس����ەلەی تێکچونی ئەو هاوس����ەنگییەیە ک����ە هه ژاری����ی لەگەڵ دەوڵەمەندبوندا تازەی����ەی مۆدێلە ئەو دروس����تبونی دروس����تیدەکات. بەخێراییەکی گ����ەورە س����ەرمایەداریی بەهه ژارکەوتنی هاوش����انە پێوانەی����ی، گەورە بەهه م����ان خێرایی. ئەم دوانەش ناوهاوس����ەنگ و زۆر لەپەیوه ندییەک����ی لەدۆخ����ی خۆبەی����ەک بەراوردکردنێکی بەردەوام����دان. تراژیدیای خۆکوش����تنی دو خوشکەکە لەسەیدسادق، بۆ نمونە، پەیوەندیی بەم دۆخەوە هه یە. ڕاس����تە ئەو دو خانمە هه ژار بون، بەاڵم ئەوەی ئەوانی کوش����ت هه ژاری����ی نەبو، بەڵکو بەراوردکردن����ی هه ژاری����ی خۆی����ان بو تری بەدەوڵەمەندبونی خێرای کەسانی ناو ئەو دونیایەی تیایدا دەژین. ئەوەی ئەو دو خانمەی بەرەو خۆکوشتن پاڵنا ئەو دۆخی بەراوردکارییە ڕۆژانەییەیە کە جۆرە تازەکان����ی هه ژاریی لەکۆمەڵگای ئێم����ەدا خ����ۆی بەج����ۆرە تازەکان����ی دونی����ادا، لەهه م����ان دەوڵەمەندب����ون

بەراورد دەکات. شێوازی دەوڵەمەندبون ناماقوڵە، بەش����ێوەیەک لەکوردستاندا ڕێژەییش����ی مەعقولیەتێک����ی هه م����و س����ەندۆتەوە. نەبونیی لەهه ژارکەوتن و ه����ه م ک����ردەی دەوڵەمەندبونەکەو هه م دۆخ����ی هه ژارکەوتنەکە وەک غەدرێکی تەحەمولنەکردن قابیل����ی کۆمەاڵیەتیی وێنادەکرێت. ئەم شێوازی دەوڵەمەندبونە گەورەو نایەکس����انییەکی تەنه����ا نەک ق����وڵ کۆمەاڵیەتی����ی دابەش����بونی دروس����تدەکات، بەڵکو دەس����کارییەکی قوڵی سیستمی چاوەڕوانییەکان دەکات و لەس����ەرخۆی کەڵەکەبون����ی گەش����ەو سەرمایەو حەزو عەشق بۆ کارکردنیش، وایکردوە مرۆڤی ئ����ەوەی وێراندەکات. ئێمە حەزی بەئیشکردن نەبێت و تاقەتی وایکردوە ئ����ەوەی نەمابێت، کارکردنی واڵت پڕببێ����ت لەکرێ����کاری ه����اوردە، ل����ە "ڕۆحی" ئاکارێک����ی ئەبەدی نییە ئینسانی کورددا، بەڵکو پەیوەندیی بەو ڕاس����تییەوە هه یە کە ئیش����کردن چیتر کۆمەاڵیەتیی و پێشکەوتنی سەرچاوەی نیی����ە. پارەداری����ی دەوڵەمەندب����ون و نێ����وان ئیش و س����ەرمایە پەیوەن����دی بەتەواوی تێکچوە. ئیش چیتر سەرچاوەی دەوڵەمەندب����ون نیی����ە، میکانیزمەکانی دەوڵەمەندبون و کەڵەکەکردنی سەرمایە ئەم تری����ان دروس����تکردوە. کەناڵ����ی دۆخ����ە وادەکات ئیش����کردن نەتوانێت بەختەوەریی ڕازیبون و هه س����تی چیتر لەن����او مرۆڤ����ی ئێم����ەدا بخولقێنێ����ت. بێنرخکردن����ی ئیش وەک س����ەرچاوەی

هۆکاری کۆمەاڵیەتی����ی، گەش����ەکردنی سەرەکی وێرانبونی سیستمی بەهاکانی هه موانیش����ەوە لەپێ����ش کارکردن����ە، بەهای دابەش����کردنی کار لەکۆمەڵگادا. ئ����ەم دۆخە وایکردوە ملمالنێ لەس����ەر ببێتە پێگە کۆمەاڵیەتیی����ە گرنگەکان، ملمالنێیەک����ی توند، ل����ەدەرەوەی هه ر ن����رخ و بەهایەکدا. کێش����ەکە ئەوە نییە م����رۆڤ بیر لەو ش����تانە بکات����ەوە کە بەدەس����تینەهێناوە، نییەتی و هێش����تا بەڵک����و ئەوەی����ە نەبونی ئەو ش����تانە وەک زیان ی����ان وەک دواکەوتنی تەواو لەژی����ان، ی����ان وەک زەرەرو زیانێک����ی گەورە وێنابکات کە بەهه ر نرخێک بوە پێویس����تە قەرەبوبکرێتەوە. ئەوەی لەم دۆخی ئانۆمییە ئابورییەدا دروستدەبێت بونەوەرێک����ە ن����ەک تەنها هه س����تدەکات ک����ە بەهای����ەک لەئ����ارادا نیی����ە قابیلی ڕێزلێگرتنبێت، بەڵکو هه ستێکی گەورەش بەغەدرلێکردنی تیادا دروس����تبوە. هه موو ئەمە لەن����او ژینگەیەکدا ک����ە بەرخۆریزم

تیایدا ئایدیۆلۆژیای بااڵدەستە.

بیروڕا(4٣٢( سێشه ممه ١٠/12٢٠١4/6 birura.awene@gmail.com

خۆکوشتن و قەیرانی بەهاکان

١٩ »»

شێوازی دەوڵەمەندبون لەکوردستاندا

بەشێوەیەک ناماقوڵە هه مو مەعقولیەتێکی

ڕێژەییشی لەهه ژارکەوتن و

نەبونیی سەندۆتەوە هه م کردەی

دەوڵەمەندبونەکەو هه م دۆخی

هه ژارکەوتنەکە وەک غەدرێکی

کۆمەاڵیەتیی قابیلی تەحەمولنەکردن

وێنادەکرێت

تراژیدیای خۆکوشتنی دو خوشکەکە

لەسەیدسادق، بۆ نمونە، پەیوەندیی بەم دۆخەوە هه یە

ڕاستە ئەو دو خانمە هه ژار بون،

بەاڵم ئەوەی ئەوانی کوشت هه ژاریی نەبو بەڵکو بەراوردکردنی هه ژاریی خۆیان بو بەدەوڵەمەندبونی

خێرای کەسانی تری ناو ئەو دونیایەی

تیایدا دەژین

ئەوەی وایکردوە واڵت پڕببێت

لەکرێکاری هاوردە، ئاکارێکی ئەبەدی نییە لە

"ڕۆحی" ئینسانی کورددا، بەڵکو پەیوەندیی بەو

ڕاستییەوە هه یە کە ئیشکردن

چیتر سەرچاوەی پێشکەوتنی

کۆمەاڵیەتیی و دەوڵەمەندبون و پارەداریی نییه

لەناو ژینگەی پڕ لە)دڵڕەقی، ناعەدالەتی، نەخوێن���دەواری، ه���ەژاری، گەندەڵ���ی، نەخۆش���ی(یەوە! گۆڕان وەک زیندەخەوێ، زۆرێ هی���وای هومێ���دو بەمای���ەی ب���و لەهاونیشتیمانیان. سەدان مرۆڤی شەریف و خۆبەخش، بەبێ گوێدانە هەڕەشەی گیانی و مادی، لەپێناو بەدیهێنانی ئاشتی و ئاسایش و خۆش���گوزەرانی و دادوەری، خۆیان خستە س���ەر چەقەی ڕێی پوچیی و پاشاگەردانی و بێدادی و نابەرپرسی لەکوردستاندا. لەپێناو تەنککردنەوەی ترسی خەڵک لەچارەنوس و ئ���ارای زەمین���ەی پێکەوەژیان و هێنان���ە ڕکابەرە هێ���زە پەیوەن���دی ڕێکخس���تنی سیاس���ییەکانی کوردس���تان، بەهومێ���دی جێگیرکردنی بزاڤێکی کۆمەاڵیەتی جیاواز، خاوەن ف���ۆڕم و ناوەرۆکێکی نزیک لەیەک، تا گۆڕانێکی پێویست و ڕاستەقینە بەرقەرار لەس���ەرچاوەکانی خەباتی نیازوابو بکات، مەدەنی و سیاسی و کۆمەاڵیەتی ناتوندوتیژەوە هەن���گاو هەڵگرێ بۆ خۆگەیاندنە ئاس���تێ لەپێگەیینی هێ���زو قودرەتی حەرەکی، کە گونجاوب���ێ لەگ���ەڵ بەرەنگارییەکانی ڕۆژ. لەم پێناوەدا ژمارەیەکی زۆر هەڵس���وڕاوو چاالک���وان، بەگۆش���ت و خوێن���ی خۆیان، هاتن���ە لەخۆبردوی���ی بەبەخش���ندەیی و مەیدان و لەوە زیات���ر نەدەکرا کە کردیان. ب���ەاڵم خەون���ەکان لەب���ەر زۆری لەمپەرو ڕێگرەکانی زیاتر ناوەخۆو کەمتر دەرەکی، به ئاگادەهێنرایەوە بەمۆتەکە، زۆربەی جار بەگەرەالوژەی گەمەکردن بەویست و ئامانجە نزیک و دورەکانی خەڵ���ک، بەبلۆکی ناوبڕو بێدەنگکەرەوەو بێباکی ژورەکان، کە تەنها جارج���ارە بەبڕیاری لەپڕو ناسس���تماتیکی ک���ە بیردەکەوت���ەوە ئەوخەڵکانەی���ان بەش���ێوەیەکی مەیدان���ی لەن���او خەڵ���کا لەکاردابون، بەتێپەڕاندن و دەرچون لەبەرنامەو ڕێنومایی���ە بنەڕەتیی���ەکان، بەمامەڵ���ەی شتئاس���او م���ردو لەگ���ەڵ هەڵس���وڕاوانی ڕەه���ای بڕی���اری بەس���ەپاندنی ج���دی، ژمارەی���ەک لەفەرمانبەران)تەعینک���راوان(ی ژورەکان زۆرج���ار وەک ڕێکخ���راو لەناو ڕێکخراو دەرکەوتنی���ان هەبو، بەاڵم ئەوان لەپێگەی بزرو نادیار، تەنها بۆ حەملەیەک ئامادەسازی دەکرا کە لەبەرنامەو ئەجێندای خۆیاندا جێیگرتب���و، بڕیارەکانیش زۆربەی جار بەب���ێ هیچ لێکدانەوەو تەفس���یرێکی مەعقول، کە لەگەڵ گیانی بەش���داری کاراو ئەرێن���ی گونجاب���ێ، ه���ەر ڕۆژە بەگوژم و ش���ێوازێ دادەس���ەپێندراو ش���ۆڕدەکرایە خوارەوە. بەس���وک ڕوانین لەکارو خەباتی ژورەکان، ئەڵق���ەی ئەندامان���ی دەرەوەی بەئامرازکردن و بەکەم گرتنی زۆربەی کەناڵە بەس���ودوەرگرتنی مەدەنیی���ەکان، ئازادو پێگەیش���ت و لەمرۆڤ���ە مش���ەخۆرانە خۆڕس���ک و خۆبەخش���ەکان، ک���ە خاوەن ب���ون و پێش���ینەییەکی دور لەپێگەیاندنی خودی بزوتنەوەی گ���ۆڕان بون، کە دەکرا بەش���ێوەیەکی زات���ی وەرگیرێ���ن و لەکارو خەباتی سیاس���ی و کۆمەاڵیەت���ی و ئابوری ش���وێنی ش���یاوی خۆی���ان وەربگ���رن بۆ خزمەت و س���ودی گشتی کۆمەاڵنی خەڵکی کوردستان، نەک بۆ سودی کاتی و شەخسی لەڕێگەی تاقمێک���ی خۆویس���ت. گ���روه و زاڵکردنی ویستی ڕایەڵەیەکی هەستپێکراوی خۆ لەبەرچاوان ونکەری بان ئۆرگان، وەک تارماییه ک لەسەروی هەمو پەیکەرەو هزری ئافەرێنەران���ەی هەڵس���وڕاوانی بزوتنەوەی گۆڕاندا بەبەردەوامی خۆس���ەپێنی دەکرد، لەپرسە گرنگ و چارەنوسسازەکاندا لەچەند کەس���ێکی بەژمارە کەمدەردەکەوتن و بەبێ پشتبەس���تن بەهیچ لۆگیک���ێ، بەکۆمەکی ئەوکەس���ە بێدەن���گ و بێچاالکییان���ەی کە ڕامان و پرس���یاربون بەبەردەوامی جێگەی لەناو ڕیزەكانی بزوتنەوەی گۆڕان، ئەوانەی زیاتر وەک ش���انەی دزەک���ردوی تەیاراتی پەڕگی���ری دین���ی و پارت���ی و باق���ی هێزە سیاس���ییەکانی کوردس���تان کە ئامانجیان ئەوەب���و لەڕێگ���ەی بزوتن���ەوەی گۆڕانەوە شەڕەکانی خۆیان ئەنجامدەن و ڕق و کینەی خۆیان بەس���ەر نەیارانی خۆیاندا هەڵڕێژن، هەم���و ئەمانە کاریگ���ەری یەکالکەرەوەیان لەس���ەر دیاریکردنی ئاڕاستەی بزوتنەوەکە بڕی���اردەرە، ش���ەبەحە ئ���ەم دادەن���ا، ڤایرۆس���ێ بەرب���او وەک بەش���ێوەیەکی لەباوبون���ەوەی بەردەوامداب���و، ل���ەدەرگا دەهاتەژورەوە، لەپەنجەرەکانەوە دەردەکرا س���ەرەنجام بوە هۆی هەراسانکردنی زۆرێ لەخەڵکە ژیرو هۆشیارەکە، ئەو بەشەش کە ئەجێندای خۆویس���تانە یابچوکی لۆکاڵی یا ئاوێتەیەک لەمانەو سۆزو شەیدایی بۆ کەسێ یا شارێ کۆیکردبونەوە، هەوڵی لێڵکردن و پێنەگەیش���تنی هەڵوێس���تێکی دروس���ت و

ڕاش���کاوانە بەرامب���ەری دەگرتەب���ەر. ئەم خەت���ە بەبەردەوامی وەک هێزێکی نادیاری بان ئی���رادەی گۆڕانخوازان، ک���ەم تا زۆر بەگوێرەی پالنەکانی خۆیان ڕۆڵیانگێڕاوەو ڕێگر بوە لە: پەڕینەوە بۆ دەستنیشانکردنی گرفت و عیلەتەکان، بۆ چونەپێشەوە بۆ ناو کانگای کێشەو گرفتە جدییەکانی ناوەخۆو بۆ تەندروس���ت زەمینەیەکی س���ازکردنی ڕوبەڕوبونەوەو گەیش���تن بەچارەس���ەرێکی گونج���او، ب���ۆ لغاوەکردن���ی قۆرخ���کاری دەستبەس���ەرداگرتن و بۆ پەیوەندییەکان، بەبارمتەگرتن���ی دۆکۆمێن���ت و کەره س���تە لۆجس���تییەکان، ئ���ەم هێڵ���ە هەمیش���ە نادیارو بەردەستخستنی ئەو بەسەرچاوەی بەرنامانەی کە وەک قەنداوێکی خۆشهەزم و ح���ازر هەڵدەڕژای���ە قوڕگ���ی بزاڤەکە، کە هیچ گرنگییەکی ب���ۆ جێگیرکردنی پێگەی کۆمەاڵیەتی بزوتن���ەوەی خەڵک دانەدەناو نەیاندەویست زەمینەیەکی لەبار بێنێتە ئارا بەرفراوانی دیالۆگێکی دەس���تپێکردنی بۆ ژیاری، لەنێوان پێکهاتەو مەیلە سیاس���ی و کۆمەاڵیەتیی و مەزهەبییەکانی ناو ڕیزەکانی دەرەوەی ب���ۆ درێژکردن���ەوەی خ���ۆی و بەرەو بزوتنەوەکەو، هەنگاونان���ی کرداری لەیەکترتێگەیشتن و گەاڵڵەکردنی بنەمایەکی تۆکم���ەی پێکەوەژی���ان و پەرەبەخ���ۆدان. ب���ۆ فەراهەمکردن���ی هەلومەرج���ی دوبارە خۆبەخۆی پەیوەندییەکانی ڕێکخستنەوەی نزیک لەو سەوابیتانەی، کە لەڕوی تیۆرییەوە لەمیدیاکان بەئاشکرا بانگەشەی بۆ دەکرا، تا لەئاستی هەراش���تردا بزوتنەوەکە ببێتە شتێکی جۆری س���ه رنجڕاکێش، بۆ تەواوی کۆمەڵگ���ە، ب���ۆ س���ودگەیاندن بەهێ���زە جێگیرکردنی کوردس���تان و سیاسییەکانی ڕامێک���ی مۆدێ���رن و لەباری سیاس���ی بۆ ناوماڵی کورد. بەواتایەکی تر، گوێزانەوەی بەئینس���انیترکردنی بەسیس���تێمکردن و ڕەوش و فەزای سیاس���ی لەگوتارەوە بۆ ناو ژیان لەپێگەی نزیکدا، پاش���ان گوزەر لەم پێگ���ە پتەوەوە ب���ۆ دەرو دور. ژمارەیەکی زۆر لەئەن���دام و هەڵس���وڕاوی بزوتن���ەوەی گۆڕان، گرنگی و بەهای کارو هەڵس���وڕانی سیاس���ی خۆیان ل���ەوەدا دەبینییەوە، کە بەرو بەرهەمی کارەکانی���ان بۆ پارێزگاری لەژیانبێ، بۆ پەرەدان بەهزری دیموکراتی و تەبایی و ئاش���تی و دادوەری زیاتربێ، نەک نهێنیدا باوکساالری مارەبڕینێکی بەڕێگەی ببردرێ و پاش���ان لەالیەن قوتبی سەرەکی گەندەڵی و بێدادی پەیوەندییەکە ئاشکراکرێ. ئاڕاستەی تەواوی بزوتنەوەکە بەشێوەیەکی ڕادی���کاڵ بگۆڕێ و بیگوازێت���ەوە بۆ بەرەی بەرگ���ری لەدزێوتری���ن نمونەی ئاش���کرای فەسادی ناو دونیای حوکمڕانی. ڕامکردنی بزوتنەوەی چاکسازی بۆ کاردانەوەی بەهێزو تۆڵەو زاڵکردنی چەمک و ئامانجی سیاس���ی ن���اڕون و دوژمنکاران���ە. موفاجەئەپێکردنی ئەندامانی بزوتنەوەکە بەبڕیارەکانی سەرو، نەک ه���ەر لەناو ئەڵقەی بازنەو ڕایەڵەکانی گۆڕان مایەوە، بەڵکو سەرسوڕمانی گەورە لەبڕی���اری لەپڕی چونە پاڵ دەس���تەاڵتی

کۆنس���ەرڤەتیڤ گەندەڵ بو، کە بەرتەقای ناکاراک���ردن و هەڵگەڕان���ەوە لەتەواوی ئەو گوتاران���ەی کە ئامانجە س���تراتیجییەکانی بزوتنەوەک���ەی لەس���ەر هەڵنراب���و کەوتە بەرچاو. دەرکەوتنی ئەو ئەندام ژورانەی کە زۆربەیان بەتەعینات، پێگەی نوێنەرایەتییان پێبڕاوب���و، وەک چ���ۆن بەبڕیاری مەکتەبی دەک���ردو هەڵس���وڕاوانیان موفاجەئ���ەی زۆرب���ەی ج���ار بەپێچەوان���ەی پەی���ڕەوی لەپرێنس���یپەکانی دەس���تەاڵتی ئاس���ۆیی پەیکەری لەترۆپکی ڕێکخراوەییدا، لەکاری ش���ۆڕدەکرایەوە بڕیارەکان ڕێکخراوەییەوە کە کەندو کەلەنی نێوان وتارو کردارەکانی تی���ادا ڕون و هەس���تپێکراوبو، بەبڕیارێکی لەپ���ڕی مەکتەبی بزوتنەوەک���ە، گوژمی هێز ئاڕاس���تەی گ���ۆڕاو دژکەوتەوە لەگەڵ ت���ەواوی ئەو بانگەش���ەو بەرنامەو ئامانجە بنەڕەتییەکان، کە زیاتر لەچوار س���اڵ بو کارو خەبات���ی بەردەوامی ب���ۆ وەڕێدەخرا، ڕەوتی بزوتنەوەکە ئیرادەگەرانە، تەوزیفکرا بۆ مەبەستێکی دورو دژ بەخۆی. هەرچەندە پێگە گواس���تەنەوەکە لەڕوی کردارییەوە، کوتوپڕ بو، بەاڵم بۆ خۆدورگرتن لەقەیرانی ناوەخ���ۆی بزوتن���ەوەی گ���ۆڕان، ل���ەڕوی ڕاگەیاندن���ەوە ه���ەر بەدەمگەرمی جارانی هێڵدرای���ەوە، ب���ەاڵم ڕاس���تی بون���ی ئەم ملمالنێیە لەن���او هەناوی بزوتنەوەکەدا، بۆ زەمەنێک���ی زوتر ل���ەم زەرفییەتەی ئەوڕۆ دەگەڕێتەوە، کە زۆربەی هەڵسوڕاوانی جدی لێی بەئاگابون، هەمیشە چارەی ئەو کەلێن و بۆشاییانە بەکپکردنەوەو بێمنەتی لەوەالنانی هەڵس���وڕاوان و پڕکردن���ەوەی بەکەس���انی ناکاراو بێئاگاو ناهۆشیارو شەیدا بەپۆست و پێگ���ەی مەعنەوی ناوەخ���ۆ پڕدەکرایەوە. کات���ێ لەواری کردارییەوە بزوتنەوەکە چوە ناو هەم���ان زومی حەرام، کە بەحیس���اب دەمێک بو خۆیان بۆ گۆڕینی ئامادەکردبو. زمانی ڕاگەیان���دن، لەگەڵ ئەوەی بەڕیتمی پێش���و بەکەیف���ی ژورەکان هەڵدەس���وڕا، خەراپ و باشی جوتدەکردو سەرە نێزەو ڕمی ڕوشان و هەڕەشەی ڕەهای بێ سەنگرانەوەی دەنارد بۆ س���ەر هەر کەسێ یان ڕەوتێکی سیاس���ی کە ه���اوڕاو هاوئاکاری���ان نەبێ خستنەگەڕی سەرەڕای لەسیاسەتەکانیان. بەبری���ق و پەیام���ی دروش���م و ه���ەزاران ب���اق و هەڵوروژێنەر، ماش���ێنی ڕاگەیاندن بەسەرپۆشی ببێ نەیتوانی سەرکەوتونەبو ڕاس���تییەکان و بیشارێتەوە. لەناوەخۆ وەک پێش���و ڕێگە بەدەربازبونی ڕاو بۆچونەکان بۆ دەرەوە نەدەدراو کپدەکرایەوە، لەس���ەر بنەمای ئەوەی نەوەک بەکەڵکی بەرەی هزر ژەنگاوی و ترس و تۆنان و گەندەڵی تەواوبێ، ئەمەش لەسەرەتادا مەعقولییەتێکی تیابو، تاڕادەی���ەک زۆرب���ەی دەنگ���ە ناڕازییەکان پابەندبون پێیەوە. بەش���ێ لەهەڵسوڕاوان بون بەگۆڕانخوازی ماڵ���ەوە، ژمارەیەکیش دەستیان لەکارکێش���ایەوە، بەاڵم قەوارەی مەزنی بزوتنەوەکە لەن���او خەڵکابو، لەوێ لەناو ئەو بەش���ەی کە زو درکی بەڕاس���تی پێگ���ەو ڕوگ���ەی کالس���یکی بزوتنەوەکە کرد، زمانی گ���ڕاوی و چەقۆی تیژو بڕندەی ڕاگەیاندن دەرەقەتیان نەهات و نەیترساندن، بزوتنەوەک���ە لەبەرامب���ەر هەڵوێس���تیان

وەرگرت.بزوتن���ەوەی لەهەڵس���وڕاوانی بەش���ێ گۆڕان بەو چاوە ل���ەم مانۆڕەیان دەڕوانی، ک���ە جێکردنەوەو تەوزیفکردن���ی تواناکانی ئەڵقەی لەناو ڕیفۆڕمخ���واز بزوتنەوەیەکی س���ەرەکی گەندەڵ���ی لەخولی هەش���تەمی حوکومڕانی���دا، وەک تەوزیفکردنی زنجیی و کۆیلە ئەفریقییەکانە لەناو ڕیزی کۆمەڵەی کۆکلۆس کالن، وەک ئەندامییەتی جولەکەیە لەناو پارتی نازیزس���ت)١(. بەبۆچونی من هەرهێزێکی سیاسی بەرلەوەی پالنی چونە ناو دەستەاڵتی هەبێ، گرنگە لەناو ڕیزەکانی لەخۆڕاگری باش���ی ئەزمونێک���ی خۆی���دا هەبێ و هەڵس���وڕاوانی پەروەردەی خەباتی کۆمەاڵیەتی و شێوازەکانی بەرگری مەدەنی کردبێ و ب���اری ه���زری و ئامادەییان قوڵتر لەگەلەکۆی کاتی و میزاجی بێ، وەک باری سەیرکەرانی یارییەکی تۆپتۆپێن یا فیلمێکی سینەما نەبێ، کە دوای کۆتایی نمایشەکە، پەرتەی لێبکەن و هەریەکە بەئاقرێکا بڕوا. باش���ەو خەراپە بەبێ پێشینە وێنا ناکرێ، ڕەتکردن���ەوەی ڕەه���ا، قبوڵکردنی ڕەهای ملکەچی ڕەه���اش، یاخیبونی ل���ەدوادێ، ڕەه���ا ب���ەدوای خۆی���دا دێن���ێ)٢(. هیچ بزاڤ و بزوتنەوەی���ەک ناتوانێ خۆی بکات بەئاوی بس���میل و ئیسپرتۆی پاککردنەوەی جڤات. دورکەوتنەوە لەعەقڵە گەر هێزێکی سیاس���ی خۆی لەدەرەوەی مێژو وێناکات و خۆی ل���ەدەرەوەی هەمو بون���ی فیزیکی و مەعنەوی کۆمەڵگ���ەدا بدۆزێتەوە، وابزانێ دەس���تپێکی هاودەمی مێژو دەس���تپێکی ئەوانە، بەقودرەتی قادر حەوزەی سیاسی

بگ���ۆڕن بەح���ەوزی تەعمی���دو پاکبونەوە لەهەم���و خەت���او هەڵەکان. ئ���ەو پاکیی و بێخەوشییە نس���بییەی کە هەیەو ئەوەیش کە لەخەیاڵدان���ی زۆرێ لەمرۆڤەکاندا بونی هەیە، لەکاری نزیکدا، لەخۆدروس���تکردندا، لە بردنەپێش���یی پرس���ە مرۆییەکان لەناو کۆمەاڵن���ی خەڵکدا بەدی���دێ، بەگوێگرتن و خوێندنەوەی دروس���ت بۆ ویس���تەکانیان، میکانیزمی لەش���ەفافییەت و بەپەی���ڕەوی لەجوتب���ون کار، لەبڕی���او دیموکرات���ی لەگەڵ ویس���تەکانی جەماوەرو نزیکبونەوە لێیان و بردنەپێش���ێی بازن���ەو ڕایەڵەکانی کار بەئاڕاس���تەی خەبات و کار بۆ خزمەتی ئاش���تی و خۆش���گوزەرانیی و ب���ۆ ئەوان، دادوەری، بەئیس���تیعابکردنی بەکارهێنانی بەدانبەخۆداگرتن و ناتوندوتیژ، ئالییەتێکی پەروەردەک���ردن، بەم میتۆدانەو بەئامانجی پێکەوەژی���ان، زەمین���ەی ڕون، دەک���رێ بەهەموخەس���ڵەتە جیاوازییەکانی، بۆ تاکو فەراهەمکرێ. کۆمەڵگە پێکهاتەکانی کۆی بەپەی���ڕەوی ل���ەم ڕێبازە ئاش���تیخوازانەو دروس���تەوە، دەک���رێ هەلومەرجێک���ی پڕ لەمتمانەو س���ەقامگیری و ئارام بۆ هەموان بێتەئاراو نزیکتربین���ەوە له ژیان و گوزەرانی ئەوڕۆم���ان و تێگەیش���تنمان ب���ۆی هەبێ. ڕەتکردنەوەی ڕەها بۆ هەر ڕەوت و الیەنێ، کپکردن���ی دەنگ���ی ئەوانیت���ر، تەقەال بۆ کۆتای���ی پێهێن���ان و س���ەرپێدانەواندنیان، لەگەڵ ئامانجەکانی شۆڕشێکی کۆمەاڵیەتی یا گۆڕان بەڕێگەی ئاشتیانە یەکناگرێتەوە. بزوتنەوەی خەڵک ناتوانێ بەبێ گرتنەبەری ڕێگ���ەی گفتوگۆی کراوە لەگ���ەڵ هەموان بەب���ێ جی���اکاری و تەعتیم، دەس���تەبەری پێگەی ڕاس���تی بونیان و مافەکانیان بکات. هێزێکی سیاس���ی کۆمەاڵیەت���ی نوێخوازی نزیک لەخەڵ���ک، ئەوکاتە دەتوانێ بەڵێنی بەتەواوی کۆمەڵگە ئارامی و س���ەقامگیری بدات، کە سەرەتا خۆی ئاوێتە بەو کلتورە ئارامە کردبێ، کە ئامانج و خواس���تی خۆی لەسەر بونیادناوەو دەیەوێ بیکاتە نۆرمێ

بۆ تەواوی جوگرافیا ئینسانییەکەی خۆی. بەنزیکایەتی و تێکەڵبون بەهەمو الیەنەکانی ژیانی خەڵ���ک، بەچاندن���ی گیانی تەبایی لەناو ڕیزەکان���ی خۆیدا دەتوانێ گوزەرکات بۆ دەس���تەبەری پەیتاپەیت���ای مافەکان، تەنانەت مافی ئەو الیەنانەیش کە لەبەرەی بەیەکتربون و ڕکابەری خۆیشیدان و دەرگیر ناکۆکی سیاسی لەگەڵیاندا هەیە. هەربۆیە ئەم بازدانە لەپڕە بەئاڕاستەی ناکۆک لەگەڵ ژیانی جڤاکی، دەکرێ س���ودی بۆ گروهی تارمایی هەبێ و دەش���ێ هەندێ گریمانەی گۆڕان���ی بچوک لەگەڵ خۆی���دا بێنێتەئارا، ب���ەاڵم ئەگەری ئ���ەوە بەهێزترە کە خودی بزوتنەوەک���ەو کۆمەڵگە خلۆرکاتەوە بەرەو درزو زەن���دۆری گەورەتر لەوەی کە هەیەو

زیانی گەورەی پێ بگەیەنێ.١� مارت���ن لۆت���ەر کین���گ )کۆمەڵێک

نوسەر(، و: ئەحمەد تاقانە.٢� ئەلبێر کام���ۆ )مرۆڤی یاخی( الپەڕە

.)١٤٠(

13 )٤3٢( سێشه ممه ١٠/6/٢٠١٤ birura.awene@gmail.comبیروڕا

ئاراس فه تاح

ئ����ۆردوگا ن����او زیندانییەکان����ی زۆرەملێکان )KZ( شوناس����یان نەبو، بەڵکو خاوەن ژمارە بون، کە بانگیش دەک����ران بەژمارە بانگدەک����ران، نەک بەناو. کاتێک بەش����ەمەندەفەری واڵغ-گوازەرەوە ب����ۆ ئۆردوگاکان دەهێنران، پێدەبەس����تن، ریزی����ان س����ەرەتا ناچاردەک����ران ماوەیەک بەچیچکانەوە ئەژنۆکانی����ان تاوەک����و دابنیش����ن س����ڕدەبوو پەکیاندەک����ەوت، پاش����ان دابەش����دەکران. قاوش����ەکاندا بەسەر لەوێن����ەی رۆژەوە”وەرزش“ ل����ەو سیس����تەماتیکی ئەش����کەنجەدانێکی ”وەرزشەکان“ دەستیپێدەکرد. رۆژانە لەوێنەی هەب����و، جیاوازیان فۆرم����ی چۆک����دادان، دانیش����تن، ریزگرت����ن، لەسەردەست وەستان، سنگ بەزەویدا خش����اندن و هتد. هەرکەس����ێک لەشی س����وک نەبوای����ەو کارەکان����ی لەکاتی بیراز)فەالقە( رانەپەڕاندای����ە، خۆیدا دەکرا. هەرکەس����ێک چاپوک و چاالک دەک����را، حەس����یرمەیدان نەبوای����ە، هەرکەس����ێکیش الوازو کەنەفت بوایە، بەگولله ی رەحمەت دەکوژرا، یان دەبرا بۆ ژوری گازبارانکردن و جەس����تەکەی دەخرایە ن����او کورەی س����وتاندنەوەو ژیان����ی دەکرا بەدوک����ەڵ. ئەمە دۆخی ”وەرزشکار“انەی ژیانی زیندانییانی ناو ئۆردوگای زۆرەملێی نازییەکان بو کە جولەکەو سنتی و رۆماو سۆسیالیست و کۆمۆنیس����تەکانی زۆرب����ەی واڵتان����ی

ئەوروپای تێدا کۆدەکرایەوە. لەساڵی ١٩٤٢دا )هانریش هیملەر(ی گ����ەورە نازی، کە س����ەرۆکی هەمو ئۆردوگاکان بو، بڕیارێکی بۆ زیندانییان دەک����رد کە لەم����ەودوا بۆی����ان هەیە وەرزش بکەن. ئەم بڕیارەش����ی وەک دیارییەکی ناوێزەی سەرۆک )هیتلەر( بەڕای گشتیی فرۆشت. دیارە زۆرینەی مێژونوس����ان لەس����ەر ئەوە هاوڕان کە لەئۆردوگاکاندا وەرزش����کردن بڕیاری هێندەی پابەندی ئ����ەوە بو کە دۆخی جەس����تەیی زیندانییان ب����اش بکات، بۆ ئ����ەوەی هێزی کارک����ردن و توانای ئەوەندە برەوپێبدات، بەرهەمهێنانیان پەیوەندی بەوەوە نەبو کە زیندانییان لەکاتی فەراغدا چێژ لەژیانیان ببینن. هێزی دەس����تی کار بەبۆنەی جەنگەوە بەرەو نەمان دەچ����و، بۆیە زیندانییان تاکە پڕکەرەوەی ئەم بۆش����اییە بون کە لەپیشەس����ازیی چەک و تەقەمەنیدا هۆکارە ئ����ەم لەپ����اڵ دروس����تبوبو. ئابوریی����ەدا نازیی����ەکان پێویس����تیان بەپڕوپاگەندەش بو دژ بەو زانیارییانەی کە لەس����ەر ژیانی وەحشەتئاسای ناو ئۆردوگاکان بۆ دەرەوە دزەیان دەکرد. ئەوان دەیانویست لەڕێگای وەرزشەوە نیش����انیبدەن کە دۆخی نیشتەجێیانی ن����او ئ����ۆردوگاکان چەن����دە باش����ە. هەرئەمەش بووایک����رد کە دەربازبوان تا س����ااڵنێکی زۆر باس����ی ئەم بابەتە نەک����ەن، نەب����ا وێنایەک����ی پۆزەتیڤ لەس����ەر سیاس����ەتی نازییەکان لەناو

ئۆردوگاکاندا دروستبکات.سەرەڕای ئەم پاش����خانە ئابورییەی بڕیارەکەی هیملەر، وەرزش بەگشتیی و بەتایب����ەت تۆپێن ب����و بەهۆکارێک بۆ کردنەوەی پەنجەرەیەکی بچوک بەسەر ژیانی ئینس����انی ناو ئۆردوگاکاندا، بو بەدیارییەک کە بۆ چەند س����اتێکیش بێ����ت زیندانیی����ان لەڕێگای����ەوە ژان و خ����ەم و ئازارەکانی����ان بیربچێت����ەوە. زیندانیی����ەکان دوای چەندین کاتژمێر له کاری قورس و نائینسانی، دەیانتوانی لەرێ����گای تۆپێنکردن����ەوە پش����ویەک بدەن و ژیانێکی تر بژین. هەر ئەمەش وایکرد ک����ە زو بکەونە خۆیان و تیپ و خولی وەرزش����یی و کەلەوپەلی وەرزش دروستبکەن. لەچەرمی پێاوی هاوڕێ کوژراوەکانیان تۆپیان دروس����تدەکرد، تی-ش����ێرت و لەجلوبەرگەکانیش����یان بۆ کە پاسەوانەکانیش����یان فیک����ەی هەڕەشەو ئاگادارکردنەوە بەکاردەهێنرا، بۆ ناوبژیوانی بەکاربەرن. بەشێوەیەکی گش����تیی تیم����ی ی����اری تۆپێن����ەکان لەح����ەوت ک����ەس پێکهاتب����ون و هەر گێمەی تەنها 35 دەقیقە بو. بینەرانی ت����ەنها زیندانییان نەبون، یارییەکان هەربۆیە بون. پاسەوانەکانیش بەڵکو یارییەکان بەبەردەوامی بینەری زۆریان

هەبو.بەهۆکارێ����ک ب����و تۆپێ����ن ی����اری

ب����ۆ گەورەکردن����ی شانس����ی ژی����ان لەئۆردوگاکان����دا، نەک ت����ەنها لەڕوی هۆکارێکی وەرزش جەس����تەییەوە کە گرن����گ ب����و ب����ۆ تەحەمولکردنی ئەو هەم����و پڕوکان����دن و ماندوبونەی کاری لەتیپەکاندا س����ەرۆکی بەڵکو رۆژانە، هەندێک یارییاندەکردو بەش����ەکانیش دەدا پاس����یان لەیاریکەرەکانی����ش ئ����ەوەی گۆڵ بۆ بەس����ەرۆکەکانیان، بک����ەن. ئەمەش دەب����وە هۆی ئەوەی کە نان����ی زیاتر یان کاری باش����تریان دەستبکەوێت. نان و کار لەئۆردوگاکاندا تاکە گەرەنتییەک بون بۆ بەردەوامبون

لەژیاندا.لەئۆردوگان����دا چەندین گروپی کاری جی����اوازو نەتەوەی جی����اوازو چەندین ئیمانداری س����ەر بەئایینی جیاوازیش زیندانی����ی ب����ون. هەریەکەیان گروپی تۆپێنی تایبەت بەخۆی دروس����تکردبو ک����ە لەخولەکاندا بەرامب����ەر بەیەکتر رەهەن����دە ئ����ەم یارییاندەک����رد. سۆس����یۆلۆگییەوە ل����ەروی چەن����دە لەروی ئەوەن����دەش سەرنجڕاکێش����ە، چەندین بو. کارەساتبار ئینسانییەوە یاری کە لەنێوان گروپە نەتەوەییەکاندا سازدەکران، توندوتیژیی لێدەکەوتەوەو تێدەکەوت. کوشتاریش����ی هەندێکجار بۆ نمون����ە رقی پۆلۆنییەکان لەئەڵمان گەورە بو، ئەوان دەیانویست بیسەلمێنن کە ئەڵمان����ەکان هەڵبژاردەی رەگەزی مرۆڤ نین و لەهەمو کاتێکدا باش����ترین نەتەوەو بااڵترین رەگ����ەز نین. ئەوان بیردەچوەوە ئەوەیان تۆپێندا لەکاتی ک����ە هەموی����ان لەئۆردوگاکان����دا یەک

چارەنوسیان هەیە، ئەویش مردنە.ی����اری تۆپتۆپێ����ن لەئۆردوگاکان����دا ت����ری کەس����ایەتییەکی ش����وناس و لەکات����ی بەخش����ی. بەزیندانیی����ان یاری����زان یاریکردن����دا زیندانیی����ەکان بون، هەر وەرزش����ەوانێک وەزیفەیەکی دیاریک����راوی هەبو کە لەناو تیپەکەیدا دەیگێ����ڕا، جی����اواز ل����ەو وەزیفەیەی ئ����ۆردوگا زۆرەملێکان����دا بۆیان لەناو دیاریکراب����و. ب����ۆ نمون����ە زیندانی����ی لەتیمەکەی����دا رۆڵی گۆڵچ����ی دەگێڕا، ئەندامەکانی ت����ر بەرگریکەر بون، یان لەخەتی نێوەند یارییان دەکرد، یاخود رۆڵ����ی هێرش����بەریان دەگێ����ڕا. ئەوان لەو چرکەس����اتانەدا هەڵگری شوناسە راس����تەقینەکەی خۆیان بون. تەنانەت بینەرەکانیش هەس����تیان بەوە دەکرد کە ئامانجێک هەیەو بۆ چرکەساتێکیش بێ����ت دەتوانن ب����ۆی بژی����ن، ئەویش پشتیوانیکردنی تیپەکەیان و هاندانیانە

بۆ بردنەوە.ئەم کەشەش دۆخێکی خوڵقاندبو کە هەرکەسێک بەالی ئۆردوگاکاندا بەپیاسە بڕۆش����تایەو یاری تۆپێنی زیندانییانی ببینیایەو هات����وهاواری هاندەرانی گوێ لێبوایە، هەس����تی نەدەکرد کە ئەوێ ش����وێنێکە ب����ۆ بەرهەمهێنانی مردن، بەڵکو وێنای ئەوەی لەال دروس����تدەبو کە ئەوێ شوێنێکە بۆ کات بەسەربردن و

چێژبینین لەژیان.

گۆڵکردن لەمردن

دەیانویست لەڕێگای وەرزشەوە

نیشانیبدەن کە دۆخی

نیشتەجێیانی ناو ئۆردوگاکان چەندە باشە. هەرئەمەش

بووایکرد کە دەربازبوان تا سااڵنێکی زۆر

باسی ئەم بابەتە نەکەن

ڕۆڵی هێڵی تارمایی، چەند سه رنجێ بۆ دیوی ناوەوەی بزوتنەوەی گۆڕان

١٩ »»

هەڤاڵ سەید حەسەن

هەرهێزێکی سیاسی بەرلەوەی پالنی

چونە ناو دەستەاڵتی هەبێ، گرنگە لەناو

ڕیزەکانی خۆیدا ئەزمونێکی باشی لەخۆڕاگری هەبێ و

هەڵسوڕاوانی پەروەردەی خەباتی

کۆمەاڵیەتی و شێوازەکانی بەرگری

مەدەنی کردبێ و باری هزری و ئامادەییان قوڵتر لەگەلەکۆی کاتی و میزاجی بێ

دورکەوتنەوە لەعەقڵە گەر

هێزێکی سیاسی خۆی لەدەرەوەی

مێژو وێناکات و خۆی لەدەرەوەی

هەمو بونی فیزیکی و مەعنەوی

کۆمەڵگەدا بدۆزێتەوە، وابزانێ

دەستپێکی مێژو هاودەمی

دەستپێکی ئەوانە

وتی >ئه یانگوت مارکس����ه، گه ر ده نگی پێبده ن ده چن����ه دۆزه خ<. کوڕه که الوبو به ش����ه رمه وه ئه دوا. شوێن به نزینخانه یه ك بو له ناوچه ی گه رمیان. گه رم بو، ڕسته که ق����ورس ب����و. مارکس����بون ڕه نگ����ه له زۆر جێگای دونیا مایه ی ش����انازیی بێت، به اڵم له جێگایه ك����ی وه ك کوردس����تان له میانه ی ستراتیژێکه وه یه، که بریتیه له نادین، مارکس مایه ی کۆمه اڵیه ت����ی و نه فره تلێکراوێک����ی تۆقانێک����ی ئاینیه. مارک����س، عه لمانیه ت، ئه وروپا، عه قڵ، ئازادی، زۆری تر له دونیای کوردیدا به پرۆسه ی نابوتکردندا تێده په ڕن. گه ر رۆژهه اڵتیه كان گله یی له رۆژهه اڵتناسی ده ك����ه ن به وه ی وێن����ای ناش����یرینیان بۆ به هه مانشێوه ئه وا له رۆژئاوا دروستکردون رۆژئاوا له میانه ی ملمالنێی سیاسی و ئاینی و ئه مه به رهه مدێته وه. رۆژهه اڵت����دا ئابوری رویه كه له رو زۆره كانی ئۆکس����یدێنتالیزم، پرۆس����ه یه ده كرێت ئه م رۆژئاواگه رای����ی. یانی نابوتکردن ناوببرێ����ت. به نابوتکردن دروس����تکردنی وێنایه ك����ی ج����ودا له وێنا ڕاسته قینه كه، له پێناوی جواڵندن و وروژاندنی جه ماوه ردا. وێنایه ك که وه ك روپۆش����ێک هه م����و ش����ته كان ده پۆش����ێت و له خۆی����دا کۆیده كاته وه. له م پرۆسه یه دا مارکس یانی دژه دین، که واته هه مو پرۆس����ه که به دژه دینی ڕه نگرێژکراوه و بوه به یه ك. جارێکیان س����ۆکراتی له ب����ازاڕی ئه س����ینا که س����ێک ده یبینێت له رومه تی ڕاده مێنێت و پێیده ڵێت تۆ ب����ه و رومه ت����ه ناش����یرینه وه، خاوه ن )قس����ه ڵۆکێکه ناشیرینیش����ی. رۆحێكی که له ڕێ����گای په ندێکی التینی����ه وه بۆمان ماوه ته وه ک����ه ده ڵێت: ئه وه ی ناش����یرین بێ����ت له رواڵه تدا، ناشیرینیش����ه له ناخدا(. سۆکرات، بیرمه ندی گاڵته جار، ده موده ست پێی ده ڵێت به ڵێ وایه. ده زانێت که توانای هه ڵس����ه نگاندنی که س����ه كه له ئاست په ندو قس����ه ڵۆکه باوه کاندایه، نه ك ده رئه نجامی بزواندنی عه قڵ. پاش����ان سۆکرات ده ڵێت ب����ه اڵم توانیومه هه م����و خراپه كانم بخه مه ژێر کۆنتڕۆڵمه وه. ئه م کێشه ی، تۆ کێیت؟ وه ك ک����ێ به ره����ه م دێیت؟ چ����ۆن کورت ده كرێیت����ه وه بۆ ڕواڵه ت و ک����ه س ناوێرێت په یبه رێ����ت به ناخ����ت، کێش����ه ی گه وره ی دونیایه ك����ن که تیایدا مرۆڤ له س����ه ر وێنا ده ژی. کۆمه ڵ����گای ک����وردی کۆمه ڵ����گای وێنایه، کۆمه ڵگای ته له فزیونه، کۆمه ڵگای روکه شه. مرۆڤی کورد به گشتی ده ترسێت له عه قڵ، ده ترس����ێت له ئاڵۆزی، ده ترسێت له دۆخی ڕاس����ته قینه ی دونیا، ده ترس����ێت

له وه ی بزانێت چی ده گوزه رێت.مارکس����بون له گه رمیان به مانای داکۆکی له دادپه روه ریی نای����ه ت، به مانای دژایه تی چه وس����انه وه نای����ه ت، به مان����ای دژایه تی خه ڵ����ك بزۆرین����ه ی دژ سیس����ته مێکی نای����ه ت، به مانای بوێ����ری له بیرکردنه وه ی ج����وداو ریشه کێش����ی نای����ه ت، به مان����ای س����وکایه تی بنه ماکان����ی هه ڵته كان����ی به م����رۆڤ نای����ه ت، به مانای وه س����تانه وه نای����ه ت له به رامبه ر سیس����ته مێکی ئابوری ک����ه مرۆڤ����ی کورتکردوه ته وه ب����ۆ موچه، به مان����ای گه ڕان����ه وه ی خۆش����ی نایه ت بۆ ژی����ان. ئه مه پیاهه ڵدان نی����ه بۆ مارکس. به ڵکو روهه ڵماڵینی ئه و قوڕبه س����ه رییه یه که دونیای ئێمه له هه م����و بوارێکدا تیایدا ده ژی. قوڕبه سه ری یانی هه بونی خواست ب����ۆ چونه ژێر گڵ، یانی ده ربڕینی حه ز بۆ مردن، بۆ کۆتایی ژیان. قوڕبه سه راکردن، له میانه ی پرۆسه ی ش����یوه ندایه، بۆئه وه ی که س����ێک هاوس����ۆزی ده ربخ����ات له گ����ه ڵ که س����ێکی مردودا، که ده برێت بۆ ئه وه ی بکرێته ژێر گڵه وه. قوڕبه س����ه ری مه عریفی یانی به کارهێنانی مه عریفه وه ك قوڕ، نه ك ب����ۆ بونیادنانی ژیان به ڵکو ب����ۆ ئامانجی چونه ژێرگڵ، ک����ه له روه میتافۆریه كه یه وه )مه ج����ازی( یانی فه رامۆش����کردنی ژیان و دۆستایه تی مردن. مردن به مانای وه ستان، دانه هێن����ان، په ککه وت����ن. له هه مانکات����دا یانی چون����ه ده ره وه ی دونیا، چون بۆ ئه و

دونیا.مارک����س ڕه خن����ه ی له دی����ن هه بو نه ک له به رئ����ه وه ی که س����ێکی دژه دی����ن ب����و، به ڵک����و چونکه ب����ڕوای وه هابو که یه كێک له کۆڵه که كان����ی نادادپه روه ری����ی ئاین����ه. به مانایه ك����ی ت����ر ئای����ن دۆخێک����ی وه ها ئاس����ایی ه����ه ژاری ک����ه ده خولقێنێ����ت بێت، دارای����ی و نه داریی وه ك سروش����تی ده ربکه وێت، کڵێسا ئه و جێگایه بو که دڵی له به رامبه ر سکه برسیه كاندا به هیچ جۆرێک نه ده ج����واڵ. له هه مانکاتدا ئای����ن ئه هوه نی ده به خشیه نه داره كان. به اڵم ئه مڕۆ کاتێک ده بینی����ن که هێزه ئاینیه كان ده خوازن که هه ژاری بکه نه پانتاییه ك بۆ سیاسه تکردن

له رێگای به كاربردنی برسێتیه وه بۆ کڕینی سۆز، ئه وا دین س����ه قه تانه مارکسی بوه. ب����ه اڵم مارکس ئاڵۆزت����ره له هه مو ئه مانه. مارکس����بون، له میانه ی ئه م به کارهێنانه دا هه مو ئه و س����یفه تانه ی تیادایه که ئیدوارد سه عید ڕه خنه ی رۆژئاوا ده كات له رێگایه وه، وه ك چڕکردن����ه وه، س����اده كردنه وه، وه ك

خۆی مانه وه و هه میشه یی. دژایه تیکردن����ی م����ن وه ک مارکس����ێک، ته نانه ت نه ک وه ك مارکس����یه ك، بریتی بو له ساده کردنه وه یه ک له پێناو ناشیرینکردن، سۆزی وروژاندنی هه ڵخه ڵه تاند، تۆقاندن، ئاینی. به داخه وه ئه م وێنا دروس����تکردنه هه م����و جۆره بیرکردنه وه ی����ه ک ده كوژێت، به تایب����ه ت کاتێ����ک له گ����ه ڵ چه مکێک����ی ترس����ناکی وه ك دۆزه خدا تێکه ڵ ده كرێت. له هه مانکات����دا نیش����انه ی گوناه����ی ئ����ه و مرۆڤانه یه که به م جۆره هه ڵده خه ڵه تێنرێن. کاتێک که سێک که سێکی تر وه ک مارکسی تاوانب����ار ده كات مانای وایه خۆی داکۆکی ده وڵه مه نده كان، له ده وڵه مه ن����دی ده كات له گ����وێ خه وان����دن له ئ����ازاری ه����ه ژاران، له ئاساییبونی دزی، گه نده ڵی، به فیڕۆدانی سامانی گش����تی. دیاره ئێمه لێره دا قسه مارکسی سیاس����ی له س����ه ر سیس����ته می ناکه ین، به ڵکو قسه له سه ر دیدی فه لسه فی ئه و کابرایه ئه که ین، له س����ه ر مارکسبون، ن����ه ك مارکس����یبون، یان مارکسیس����یت. ئه م ش����ێواندن و س����ه قه تکردن و فریودانه روه کانی ناش����یرینترین له ه����ه ره یه كێکه دیموکراس����ی. دیموکراسی له کۆمه ڵگایه كی نادیموکرات����دا پرۆس����ه یه که ب����ۆ دژایه تی عه ق����ڵ، بۆ س����وکایه تی به بیرکردنه وه، بۆ دروس����تکردنی وێناو پۆشینی ئاڵۆزیه کانی دونی����ا. دیموکراس����ی به تایب����ه ت له کاتی بانگه ش����ه دا له کۆمه ڵ����گای کوریدا، له بڕی گۆڕین����ه وه ی به ئاگاب����ون و س����اته وه ختی گه وجان����دن و س����اته وه ختی مه عریف����ی، کوشتنی عه قڵه. مرۆڤی گه وج، خه سڵه تی س����ه یری هه یه، گه ر نه یگه وجێنێت هه ست به س����وکایه تی پێک����ردن ده کات. بۆیه له م پرۆسه یه دا ئه وه ی بۆنی مه عریفه ی لێبێت که نار ده خرێت و ئه وه ی بۆنی پاره ی لێبێت پیرۆز ده كرێت. گه ر مارکس����یبون ده تبات بۆ دۆزه خ ئ����ه وا مارکس����ینه بون ده تکات به ئامرازی به رهه مهێنانی دۆزه خ. دۆزه خ ئه و جێگایه یه کاتێک ئێمه ئاماده ین مرۆڤێکی تر بکوژین، ناش����یرنبکه ین، نابوت بکه ین بۆئه وه ی خۆمان بگه ینه به هه ش����ت. به اڵم ئاینه کورتکردنه وه ی هه مویه وه له سه روی له هه ڵویس����تێکی زۆر س����اده دا. ئا لێره وه عه قڵ����ی عه لمانی جارێکی تر پێویس����تی خۆیمان بۆ ده س����ه لمێنێت. به شداریکردن کۆمه ڵ����گاو به رێوه بردن����ی له پرۆس����ه ی ده وڵه ت����دا کارێکی دونیایی مه ده نیه، نه ك کارێکی ئاینی دۆزه خ و به هه ش����تی، کاتێک به ئه وانه وه گرێی ئه ده ین ئه وا له م دونیاش و ل����ه و دونیاش ده بین. مارکس����بون ئه مڕۆ، به هیچ شێوه یه ك له که سێکی به ناو کارل که له سه ده ی نۆزده دا ژیاوه، ناچێت. بۆئه وه ی خۆمان وه ک مرۆڤێکی شایس����ته به ژیان و رێز ته ماشا بکه ین، ده بێت، رێگربین له وه ی

دیموکراسی ببێته دیموفریودان.

رۆژی 4ی حوزه یرانی 2014 دانیش����تنی پارله مانی كوردستان به ڕێوه چو دانیشتنه كه له ناو باڵه خانه ی پارله مان و له ده ره وه ی هۆڵی كۆبونه وه كان گرێدرا تا ئه م ساته رون نیه ئایا دانیش����تن گرێدراوه یان كۆبونه وه بوه ، سه یره ئه ندامی پارله مان بیت و زانیاریت له م روه وه نه بێت، به اڵم به پێی ئه وه ی سه رۆكی پارله م����ان دانیش����تنه كه ی به ڕێوه ده ب����ردو وش����ه ی )نقگه نڤام(ی به كارده هێناپێده چێ دانیش����تن بوبێ، ئه گه ر دانیش����تن بوبێت به هه رحاڵ هه بێت، له پرۆتۆكۆڵدا پێویسته كۆبونه بو یان دانیشتن من ئه م سه رنجانه م

هه بو:رێگ����ه نه درا به زیاتر ل����ه 60 پارله مانتار كه به ش����داری بك����ه ن و ئه م����ه ئاماژه یه كی مه ترسیداره كه له ده ره وه ی پارله مان بڕیار بدرێت كێ به ش����داری ب����كات و كێ نه یكات له كاتێكدا له هیچ ماده یه كی په یڕه وی ناوخۆدا رێگه نه دراوه به ده سته ی سه رۆكایه تی هیچ ئه ندامێك پێشوه خت مه حروم بكات مه گه ر له كاتی دانیشتندا سه رپێچیه ك بكات به پێی بڕگه كان����ی 1، 2، 3 له ماده ی 59 كه ده ڵێ )ئه گ����ه ر ئه ندامه كه پ����اش ئاگاداركردنه وه به رده وام بو له زێده رۆیی ئه وا سه رۆك بۆی هه یه له به شداریكردنی دانیشتنه كه بێبه شی بكات( كه واته س����ه رۆك كاتێك مافی هه یه ئه ندامێك یان زیاتر مه حروم بكات له دانیشتن س����ه رپێچی بكات و پاش ئاگاداركردنه وه ش به رده وامبێت له سه رپێچی نه ك پێشوه خت و له گه ڵ س����ه رۆكی كاربه ڕێكه ر به رێككه وتن بڕی����اری مه حرومكردنی زیاتر له 60 ئه ندام بدات كه هه مان مافیان هه یه و وه ك ئه وانه ی به شداربون نوێنه رایه تی خه ڵكی ناوچه كانی خۆیان ده كه ن و به رپرس����ن له وه اڵمدانه وه ی

پرسی هاواڵتیان و ده نگده ره كانیان. ئه وه ی جێگای س����ه رنج بو س����ه رۆكی دانیش����تنه كه )كۆبونه وه كه ( پارله م����ان

ی به ڕێوه ده بردو ئه ندامان����ی پارله مان بێ رێگه پێدان����ی ئه و بۆی����ان نه بو پرس بكه ن یان تێچێنیان هه بێ و، له رێگای به ڕێزیانه وه پرسیان له میوانه كان ده كرد، به اڵم سه رۆكی حكومه تی هه ڵوه ش����اوه و وه زیری س����امانه سروشتیه كان به ویستی خۆیان قسه یانده كرد بێگه ڕانه وه بۆ سه رۆكی پارله مان و ته نانه ت له كۆبونه وه یه كی حیزبیدا وه ك هه ردوكیان بن توڕه ده بون باسی هه رگیز قابیلی قه بوڵ نیه یان ده كرد، كاتێك سه رۆكی فراكسیۆنی گ����ۆڕان باس����ی له ئاماده نه بونی ت����ه واوی ئه ندامان����ی ئه نجومه نی ب����ااڵی نه وت و گاز كردو داوای ئاش����كراكردنی داهاتی تانكه ره

نه وته كانی كردو وتی ئ����ه م داهاته بۆكوێ ده چێ ؟ س����ه رۆكی حكومه ت����ی كاربه ڕێكه ر توڕه بوو وتی پرس����كردن ئوس����وڵی خۆی هه یه ئێمه ب����ۆ موحاكه مه كردن نه هاتوین و ئه مه قابیلی قه بوڵ نیه و لێره وه س����ه رۆكی پارله مان هاته به ینه وه و به رپرسانه مامه ڵه ی كردوداوای له ئاماده بوان كرد كه پێویس����ته پرس����ی هه س����تیار نه كرێت و به پێكه نینه وه ت����كای له س����ه رۆكی كاربه ڕێكه ر ك����رد كه باس����ی قه بوڵكردن و قه بوڵنه كردن نه كات، به اڵم پێویس����ت بو به رپرسانه تر سنور بۆ سه رۆكی حكومه تی كاربه ڕێكه ر دابنێ و پێی بڵێ ك����ه تۆ مافی توڕه بون����ت نیه چونكه به ڕێ����ز )رابون مه عروف( له بری نیو ملیۆن خۆیه تی ، ده كات وماف����ی پ����رس ده نگده ر پرسه كه ش����ی هیچ جۆره ته شهیرێكی تێدا نیه و ئێ����ره ش پارله مان����ه و دادگای گه له و به رێزیشت به ویستی خۆت هاتویته به رده م ئ����ه م دادگایه و تكایه با پش����وت درێژبێت و وه اڵمی پرس����ه كه ی بده ره وه باشتره نه ك

به توڕه بون پرسه كه ی ونبكه یت.دانیش����نه كه )كۆبونه وه كه ( ب����و بڕی����ار راس����ته وخۆ هه موی په خش بكرێت، من بۆ خۆم وای بۆ ده چوم كه نه توانن راسته وخۆ په خش����ی بكه ن و هه رواش ده رچو، كاتێك ئه ندامانی پارله مان پرس����ێكی هه ستیاریان ده ك����رد، س����ه رۆكی پارله م����ان رایده گرتن به بیان����وی ئ����ه وه ی ك����ه ت����ه وه ری یه كه م ته نها باس له الیه نی ده س����توریی و یاسایی دوهه مدا له به شی نه وتده كه ن و فرۆش����تنی ن����ه وت و فرۆش����تنی له چۆنیه ت����ی ب����اس قه یرانی ئابوری ده كه ن، هه رچه نده هاوڕێ قس����انه له م گوێیان پارله مانتاره كانم����ان نه گرت و تا راده یه ك پرس����ی هه س����تیاریان كرد، به اڵم وه اڵمنه درانه وه به و بیانوه ی كه

له به شی دوهه مدا وه اڵمده درێنه وه .راس����ته وخۆ په خشنه كراو به شی دوهه م ئێمه ی پارله مانت����ارو هاواڵتیانیش له وه ش مه حرومكراین، كاتێك چوینه سه ر شه قام و وتیان ئه وه چۆنبو به ش����داریتنه كرد؟! هیچ وه اڵمێك����م ش����كنه برد له ب����ه رده م خه ڵكدا ئه وه نده نه بێ كه وتم دیاره س����ه رۆكایه تی پارله م����ان ئێم����ه ی به پارله مانتاری پله دو داناوه !گه ر وانیه به چ ماده یه كی یاس����ایی رێگه ی نه داین به ش����داری بكه ین و كێ ئه و

مافه ی پێداون؟!ئه وه ی به ئێمه وترا كه ته نها س����ه رۆكی فراكس����یۆنه كان و لیژنه ی دارایی و كاروباری وزه و پیشه س����ازی و لیژن����ه ی ئاب����وری و سه رچاوه سروش����تیه كان به شداربن، به اڵم ئه وه ی الی من سه یرتر بو لیژنه ی كاروباری

یاساییش له وێ بون!به هه رحاڵ س����ه رۆكی پارله م����ان رێگه ی به زۆربه ی زۆری پارله مانتاران نه دا ئاماده بن و من بۆ خۆم گه ر ئاماده بام لێم ده پرس����ی: به ڕێز جه نابی سه رۆكی پارله مان رێگه م بده بۆ راس����پێرراو كاندیده كانی له هه ردوبه ڕێز

پێكهێنانی كابینه ی شه ش بپرسم.ئه وه ی له هه موی س����ه یرتر ب����و نوێنه ری یه كێ����ك له حیزبه كانی موعاره زه ی س����ابق ده ستخۆش����ی له ئاش����تی هه ورام����ی كرد،

له كاتێكدا هۆكاری س����ه ره كی ئه م قه یرانه سیاس����ه تی وه زاره ته كه ی ئاشتی هه ورامی و جانتكه ی ئه وه كه سه رۆكی كاربه ڕێكه ر زۆر به موسه یته ری و به توانجه وه و بێگه ڕانه وه بۆ سه رۆكی پارله مان له كاتی قسه كانی ئاشتی هه ورامیدا تێچێنێك����ی كردو وتی ئه مه ئه و

جانتایه یه كه وه زاره ته كه تی تێدایه .به ڕێزتان و زۆربه ی به رپرسانی حیزبه كان 23 س����اڵ له مه وب����ه ر كاتێك به ده س����تێك سیپاڵی خاكی و جوتێ ئه دیداسه وه گه ڕانه وه سه روه تتان چه ند بو؟ ئه ی ئێستا سامانتان كاندیده كان����ی خانوه ی ك����ه چه نده ؟ئ����ه و له ده باشان له هه ولێرو پێكهێنانی حكومه ت تێی����دا ده ژینروبه ره كه ی چه ن����ده و؟ نرخی چه نده ؟ به ناوی كێوه تۆماره ؟ چه ند خانوو

پڕۆژه ی دیتان هه یه ؟پێش 23 ساڵ سه روه ت و سامانی پارتی و یه كێتی چه ند بو؟ ئه ی ئه كرێت ئێستا ئه م سه روه ته بزانین؟روبه ری ئه و زه وییانه ی ئه م دو حیزبه و حیزبه كانی دیشبه موعاره زه شه وه

داگیریان كردوه چه نده ؟ له ماوه ی 7 ساڵی رابوردودا ئه و بودجه یه ی له عێراق����ه وه بۆمان دێ چۆن دابه ش����كراوه له نێوان زۆنی زه ردو زۆنی س����ه وز؟ بۆچی دابه ش����كراوه ؟ بودجه ی حیزبه كان چه نده و له س����ه ر چ بنه مایه ك بودجه ی حیزبه كانتان

داوه ؟له هه رك����وێ گردێ، ته پێ، ته پۆڵكه یه ك، روبه رێكی گه وره و س����تراتیجی هه بێ، هی به رپرس����ێكی پارت����ی ی����ان یه كێتیه ، یان حیزبه كانی دییه ، ماڵه ی����ان میوانخانه یه ، ك����ێ پێیداون؟به چ یاس����ایه ك؟ به چه ندو

ئێستا به چه نده ؟ب����ۆ كار ئه وه ن����ده ی س����اڵه 23ده وڵه مه ندبونی حیزبه كانتان و نوخبه ی ناو حیزبه كانتان ده كه ن یه ك بۆ هه زاری ئه وه

كارتان بۆ ده وڵه مه ندیی حكومه ت بكردایه ئێستا پێویستمان به مالیكی نه ده بو؟ بۆچی خه زێن����ه ی حكوم����ه ت به تاڵ����ه و خه زێنه ی

حیزب پڕ؟قوتابخان����ه ی ش����وه یفات و ئه وانه ی وه ك منداڵی خوێندن����گای مه به س����تم ئ����ه ون، خواپێداوانه چه ندیان تێچوه له سه ر میزانیه ی حكوم����ه ت؟ ئایا بۆ منداڵ����ی هه ژارانن یان ده وڵه مه نده كانی به رپرسان و منداڵی ته نها دوای راپه ڕی����ن؟ چۆن ده بێ قوتابخانه یه ك پ����اره له قوتابی وه ربگرێ بۆ خوێندن به اڵم

ده وڵه ت بیناكه ی بۆ دروستبكات؟5 ملی����ار دۆالری ش����یرینی ن����ه وت چی

لێهات؟ بۆ ئێستا نه بێ ئیتر بۆ كه ی ؟مانگانه 200000 ئێران����ی دێنه هه رێم بێ ئ����ه وه ی پ����اره ی ڤیزه بده ن، ب����ه اڵم زیاتر له 200000 هاواڵتی����ه ی هه رێم ده چنه ئێران هه ریه كه 55000 دینار ده ده نه كونسوڵگه ریی ئێران كه ده كات����ه 11ملیار دینار، كێ ئه و ده س����ه اڵته ی به به رپرس����انی س����نور داوه ئه م بڕی����اره ده ربكه ن وهه رێم ل����ه م داهاته مه ح����روم بكه ن؟ كه مانگانه به زیاتر له 15 ملی����ار دینار مه زه ن����ده ده كرێت ئه گه ر باج له ئۆتۆمبێله كانی����ان وه ربگرین وه ك ئه وه ی ئێران له گه ڵ ئێمه ده یكا، ته نانه ت جیاوازی

نرخی بانزینیشمان لێوه رده گرن.به ئابوری ده تان����ه وێ به ڕێزت����ان ئای����ا سه ربه خۆهه نگاو بۆ سه ربه خۆیی بنێن؟گه ر پێویس����تیمان چ ئیت����ر نه خێ����ره وه اڵم به ریسكی فرۆش����تنی نه وت بو؟ گه ر وه اڵم به ڵێیه كه ئاواتی هه موان����ه ، ناكرێت ئێوه و منداڵی ئێوه ی به رپرس����انی ئه م واڵته كاخ نش����ین وخه ڵك ومنداڵی خه ڵك كوخ نشین،

ئاوا به رگه ی جه وری دوژمنان ناگرین.گه ر لێم ده پرسی ئه ی گرده حه یاته كه ی ئێمه ی گۆڕان، منیش به به ڕێزت ئه ڵێم ئه وه ش به نوكی قه ڵه می ئێوه بو، بۆ سپیكردنه وه ی گرده كان و ڤێالكان و س����ه روه ت و س����امانی به رپرس����انی پارتی و یه كێتی ب����و، له گه ڵ ئه وه ش����دا گرده كه به س����ه وزیی ماوه ته وه و ته نه����ا 6 بین����ای بچوك����ی تێدای����ه ، گه ر س����ه وزایی و دارو دره ختی گرده كه نه بوایه س����لێمانی وشك وش����ك ده ینواند، خاوه ن گرده كه كه كۆمپانیای وش����ه یه ئاماده یه بۆ

گه ڕانه وه گه ر ئێوه ده سپێبكه ن.دوا پرس����یارو كه دوای����ی نایه ، ئێمه بێ فرۆش����تنی نه وت 11%ی بودجه ی به غدامان بۆ ده هات و به ش����ی موچه و به گه ڕخس����تنی ده ك����رد پڕۆژه كانیش����ی فه رمانگ����ه كان و به زیادیش����ه وه ، پێمناڵێن ئه م ریسكه چی بو ئێوه كردت����ان به هه نارده كردنی نه وت؟ خه ڵكی كوردس����تان سه ری ئێشی نه ده كرد

ئێوه به زۆر پاراسیتۆڵتان ده رخوارد دا.كۆبونه وه ب����و یان دانیش����تن ت����ه واو بوو خه ڵكی كوردس����تانیش هاتن����ه وه و هیچیان نه دان����ێ و قه یرانی موچ����ه و بودجه ش هه ر

درێژه ی هه یه .به داخ����ه وه به ه����ۆی رێگ����ه پێنه دانمان به ئاماده بون له و دانیش����تنه نه متوانی ئه م پرس����انه بكه م بۆیه به ناچ����اری په نام بۆ

هه فته نامه ی ئاوێنه برد.

بیرورا)432( سێشه ممه 2014/6/10 14

کاتێک که سێک که سێکی تر وه ک مارکسی تاوانبار

ده كات مانای وایه خۆی داکۆکی ده كات

له ده وڵه مه ندی ده وڵه مه نده كان له گوێ

خه واندن له ئازاری هه ژاران له ئاساییبونی

دزی گه نده ڵی به فیڕۆدانی سامانی

گشتی

مارکس‌له‌گه‌رمیان

به‌‌چ‌یاسایه‌ك‌زۆربه‌ی‌‌پارله‌مانتاران‌له‌دانیشتنی‌‌رۆژی‌‌‌2014/6/4مه‌حرومكران؟

دورنزیک گۆشه‌یه‌که

‌‌سه‌ردار‌عه‌زیز‌ده‌ینوسێت

▼

عومه ری حاجی عینایه ت

كه س نی����ه حه ز به وه نه كات س����ه رۆكی هه رێم، النیك����ه م تاوه كو ل����ه روی جیهانی ده ره وه توش����ی ئیحراج����ی نه بین، نمونه ی س����ه رۆكێكی وه هابوایه بۆ ئه وانه ش����ی كه به دوایدا ده بن به سه رۆك، نموزه جێكی جوانی س����ه رۆكایه تی بێت. هه ر ب����ۆ نمونه چه ند گرنگ بو كاتێك بارزانی گه ش����ت ده كات بۆ ده ره وه ی هه رێم پێش����تر به رونی ئه جێندای س����ه ردانه كه ی بخات����ه روو، دوایش له كاتی گه ڕان����ه وه ی له په رله مانه وه كه نوێنه رایه تی گه ل ده كات ئاكامی سه ردانه كه ی بخاته رو، به بێ ئه وه ی هیچ به شێكی سه ردانه كه ی ژێر

خاك بكات. ب����و، گرن����گ چه ن����د له هه مانكات����دا به ته نها سه ردانی سه ردانه كانی س����ه رۆك! خێزانی نه بونایه و كاتێك سه رۆك ده بینی، خێزانی و به سه ردانێكی به وه نه كه ی هه ست

به مه به ستی پشو سه ردانی ده ره وه ی واڵتی كردوه .

ب����ه اڵم قه ده ری ئه م واڵت����ه ی ئێمه وایه ، نه ك م����ن وه ك تاكێكی ئه م هه رێمه به ڵكو په رله م����ان وه ك دامه زراوه یه ك����ی گرن����گ و هه مو ئه وانه شی له م په رله مانه نوێنه رایه تی گ����ه ل ده كه ن، كه س����یان ئ����اگاداری ئه وه نین، كه س����ه رۆك بۆ چ مه به ستێك گه شت س����ه ردانه كه ی ئه جێندای به رونی ده كات و چیه و مه به س����ت له و گه ش����تانه چین؟ تا نیش����تیمان و له به رژه وه ن����دی ئاس����تێ چ

هاونیشتیمانیاندایه ؟په یوه س����ت به س����ه ردانه كانی بارزان����ی، س����ه رچاوه ی هه م����و میدكانی����ش هه ر ئه و س����ه رۆكایه تی كاڵه ی ك����رچ و راگه یه نراوه هه رێم����ه ، ك����ه به روكه ش����ی ئاماژه ی����ه ك به س����ه ردانی بارزان����ی ده كات بۆ ده ره وه ی

واڵت و هیچیتر. بێئاگای����ی هاواڵتی����ان له س����ه ردانه كانی بارزان����ی و بون����ی تیمێك����ی هه میش����ه یی و خێزانی له ده وری س����ه ردانه كانی، ده یانجار دوباره بونه ت����ه وه ، ب����ه اڵم ك����ه س به جدی هه ڵوێس����تی نیه ، به تایبه تی له م كاته دا كه په رله مانداین و تازه ی خولێكی له سه ره تای دوێنێی له هێزێكی په رله مانیش س����ه رۆكی ئۆپۆزس����یۆنه ، كه پێشترو به رله هاتنیان بۆ ناو ده سه اڵت باس����ی ئه كتیڤی په رله مانیان ده رك����ردو پێیانوابو ك����ه په رله مان ده بێت

روحی به ب����ه ردا بكرێت. له م كاته دا بارزانی سه فه رده كات و س����ه رۆكی په رله مانیش الی گۆڕانه و ده ش����بینین له ئاستی سه ردانه كه ی ئ����ه م دوایی����ه ی بارزان����ی، له بێده نگیه كی قوڵدایه و كه س نیه بڵێ جه نابی س����ه رۆك

بۆ كوێ؟ئێستشا دوای ئه وه ی ئه م جومگه گرنگه ی هه رێم له ده س����تی بزوتن����ه وه ی گۆڕاندایه ، پێویس����ته بزانی����ن ئ����ه وه ی ل����ه ده ره وه ی ده س����ه اڵته وه گ����ۆڕان داوایده كردو ده یوت، ت����ا چه ند واقعی����ه و چی ده ڵێ����ت له باره ی س����ه ردانه كه ی بارزانی و سه رۆكی په رله مان هه ڵوێستی چی ده بێت. خۆ النیكه م ده بێت به ده ركردن����ی به یاننامه یه كی����ش بێت ئه وه به خه ڵ����ك بوترێت كه وه ك س����ه رۆكایه تی په رله م����ان و به تایبه ت س����ه رۆكی په رله مان نه پرسی پێكراوه و نه ئاگاداری ئه و گه شته یه . چونكه ئه گه ر هات����و ئه مه مان بینی كه واتا گ����ۆڕان توانیویه ت����ی كه س����ێك دابنێت بۆ سه رۆكی په رله مان، جیاواز له سه رۆكه كانی پێشوی په رله مان و ده توانێت كاری باشترو جیاوازت����ر بكات. به اڵم ك����ه ئه مه ی نه كرد )ك����ه دڵنیام نایكات( ئه وا ناتوانن باس����ی جیاوازی و مۆدێلێكی تری كاری په رله مانی بكه ن، چونك����ه به م پێیه بێ����ت ئه وانیش ناتوانن ده ست بۆ هه مو ئه و پیرۆزیانه به رن ك����ه پێیده وترێت هێڵی س����وری بنه ماڵه ی

بارزانی.

ئێمه ئه وه ده زانین ئه گه ر بێت و به لۆژیكی بارزانی پارتی س����ه ردانه كانی ئه ندامان����ی لێكبده یت����ه وه ، ئه وان بێدودڵ����ی پێیانوایه سه ردانه كانی سه رۆك بێحیكمه ت نیه و هه مو گه ش����ته كانی له به رژه وه ن����دی خه ڵكیدایه و ئه وه ی ئ����ه و ده ی����كات گه ش����تی پرخێرو

به ره كه تن بۆ خه ڵكی كوردستان. به اڵم پرس����یار ئه وه یه ئایا خه ڵكی ئه م قه ناعه ت����ه ی هه یه ؟ م����ن پێموایه زۆرینه ی خه ڵكی كوردس����تان وه ك چۆن بارزانی له م قۆناغه به سه پێنراو ده زانن، له هه مانكاتیشدا پێیانوایه سه ردانه كانی گه شتی سه رۆكێكی ماوه ب����ۆ درێژك����راوی س����ه پێنراوه و هیچ سودێكی نیه و به ده ره له گه شتێكی ره سمی خێزانی����ه و چونه ده ره وه وه یه ك����ی ته نه����ا

هیچیتر. له گ����ه ڵ ئ����ه وه دا ئێم����ه ده زانین هه مو كه س����ێك مافی ئ����ه وه ی هه یه س����ه ردانی تایب����ه ت و خێزانی ئه نجامب����دات و بارزانیش ئه و ماف����ه ی هه یه ، به مه به س����تی تایبه ت و بۆ پش����وی خێزانی س����ه ردانی هه ركوێیه ك بكات كه ئاره زویه تی. به اڵم هه رگیز ناكرێت وه ك ئێس����تا به ناوی هه رێمی كوردستانه وه س����ه ردان ئه نجامبده یت و به ش����ێكی زۆری ئه ندامانی گه شته كه شی كه سانێك بن له ناو خێزانه كه ی یاخود ئه وه نده نزیكبن لێیه وه كه جیاوازیی����ان پێناكرێ له گه ڵ بنه ماڵه ی

بارزانی.

كێ‌ئاگاداری‌گه‌شته‌كانی‌بارزانیه‌؟‌‌

ئێمه بێ فرۆشتنی نه وت 11%ی بودجه ی به غدامان

بۆ ده هات و به شی موچه و به گه ڕخستنی

فه رمانگه كان و پڕۆژه كانیشی ده كرد

به زیادیشه وه ، پێمناڵێن ئه م ریسكه چی بو ئێوه كردتان به هه نارده كردنی

نه وت؟

هونه ر ره سوڵ ئه حمه د

15 (432( سێشه ممه 2014/6/10 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

ئاژار دو هه فته جارێك

ئیسماعیل عوسمان ده ینوسێت

قاچاخچیه كانی ده رمان

چیرۆك���ی ئ���ه و مرۆڤان���ه ی له هه رێمی كوردس���تاندا بونه ت���ه قوربانی ده رمان ئ���ه و له خاوه ن���ی هه ری���ه ك زۆرن، گازنده یان گله یی و سكااڵو چیرۆكانه ش به ده س���ت سیس���ته می ته ندروس���تی و

دكتۆره كانی ئه م واڵته وه هه یه .له م رۆژانه دا له گه ڵ پسپۆرێكی ده رمان قسه وباسمان له سه ر ده رمان و چۆنیه تی هێنان و س���ه رفكردنی له الیه ن كۆگاكانی ده رمان و كۆمپانیاكانی هێنانی ده رمانه وه كرد له هه رێمی كوردستان، ئه و ته ئكیدی ل���ه وه كرده وه كه له م هه رێمه دا ده رمان

بازرگانی گه وره ی پێوه ده كرێت.دیارترین نمونه ی بازرگانیكردنی ده رمان، فه زیحه ی ده رزی ئاڤاس���تین كوێربونی به هۆی هاواڵتی مردن���ی 17 هاواڵتیان و

ده رزی سیفتراكسۆن.بازاڕی ده رمان له هه رێمی كوردس���تاندا به ده ست كۆمپانیاكانی ده رمانی واڵتانی دراوس���ێ و بیانیه كانه وه ی���ه ، ه���اوكات ژماره یه ك له كۆگاكانی ده رمان قاچاخی به ده رمان���ه وه ده كه ن له ژێر س���ێبه ری یاس���ادا، ئه وه ش وایكردوه هه رێم ببێته بازاڕێكی باش بۆ س���اغكردنه وه ی كااڵی

كۆمپانیاكانی ده رمان.له واڵتانی پێش���كه وتودا ده رمان به پێی كوالیتی و جۆره كه ی نرخی خۆی هه یه ، ده رمانی ئاس���تی كوالیتی به رز، نرخی گرانت���رو مام ناوه ن���د هه زانترو كه مێك ئاس���اییه ، ل���ه و هه رزانتریش ده رمانی به اڵم هه م���و ئه مانه له ژێ���ر چاودێریی حكومه تدایه ، پسپۆره كانی ته ندروستیش ره چ���اوی رێژه و ژم���اره ی به كارهێنانی

جۆری ئه و ده رمانه ده كه ن.له نێو دیارده یه كی خ���راپ له ئێس���تادا هه ندێك له دكتۆره پسپۆره كاندا دروست دكتۆره كانه رێككه وتن���ی ئه ویش بوه ، له كۆمپانیاكانی ده رمان له گه ڵ هه ندێك به مه به ستی نوسینی ئه و جۆره ده رمانه بۆ نه خۆشه كانیان و سه رفكردنی له الیه ن ده رمانخانه كانه وه ، بێ ره چاوكردنی باش و خراپیی و گرانی و هه رزانییان، له به رانبه ر ئه وه شدا س���ه فه رو گه شتوگوزار بۆ ئه و دكتۆرانه رێكده خرێت له كاتی پشوه كاندا

بۆ ده ره وه ی واڵت.له ماوه ی پێشودا )مندوب(ێكی ده رمان س���ه ردانی یه كێك له دكتۆره كانی كردوه به مه به ستی پیشاندانی هه ندێك ده رمان و س���ه رفكردنی له الیه ن ئ���ه و دكتۆره وه ، ئه وی���ش له وه اڵمدا وتویه تی س���ه فه ری كۆریای التین و ئه مه ریكای )ئه مه ریكاو باش���ورم( ماوه ئه توان���ن بۆم رێكبخه ن

منیش ده رمانه كانتان بۆ سه رفده كه م.له )مندوب( هه روه ه���ا یه كێكی دیك���ه ه كانی ده رمان به پس���پۆرێكی ده رمانی وت���وه ، مۆبایلێك���ی گاالكس���ی چوارت به دیاری ب���ۆ ده كڕین، به مه رجی ئه وه ی كه ده رمانه كانی كۆمپانیای ئێمه سه رف

بكه یت.ئه مه وه زعی ده رمانه له هه رێمی نه وتدا، كاتێك به س���ته زمان هاواڵتیه كی ئیدی ده ڕواته به رده م یه كێك له ده رمانخانه كانی ش���ارو وه ره ق���ه ی دكتۆرێ���ك ده بات و هه ندێك ده رمانی نیشانده درێت زه مانه ت چیه ئه و ده رمانانه ل���ه روی كوالیتیه وه باش���ن یان خ���راپ، چ���ۆن بزانێت ئه م نیه ب���ه ش ش���ه ریكه ده رمانخانه یه ش له گه ڵ دكتۆره پس���پۆره كه و كۆمپانیای

ده رمانه كه دا؟!من له به رپرسه كانی ئه م هه رێمه ده پرسم كه هه ندێك له وانه ش ش���ه ریكه به ش���ی هێنانی ده رمانن بۆ ئه م هه رێمه ، ئه گه ر ئێوه ئام���اده ی به كارهێنانی ئه م جۆره ئاماده ین ئێم���ه ش ئه وا ده رمانان���ه ن،

ژه هرخواردمان بكه ن.ب���ه اڵم باش ئ���ه وه ده زانین ك���ه ئێوه قه ت ده رمان���ی ده رمانخان���ه حكومی و له ده ره وه به كارناهێنن و ئه هلیه كانی���ش ده رمانی تایبه ت و ه���ای كوالیتیتان بۆ دێت، بۆیه خه می ئێوه خه می هاواڵتیانی ئه م هه رێمه نیه ، به ڵكو خه می ئاینده ی نه وه كانی خۆتانه چۆن ببنه په رله مانتارو

سیاسی له م واڵته دا؟چاودێری لیژن���ه ی ئی���دی پێویس���ته ته ندروستی له په رله مان ئه كتیڤ بێت كه نوێنه ری هاونیشتمانیانی ئه م هه رێمه ن، به دواداچونی جیدی بۆ كێشه ی ده رمان چونكه بكه ن، كوردس���تاندا له هه رێمی وه زاره تی ته ندروس���تی وه زاره تی حزبه

ناتوانێت به م كاره هه ستێت!بۆ ئه وه ی نیش���تیمان نه بێت���ه كۆگای هاواڵتیان مردن���ی چیرۆكی ده رم���ان، به ده رم���ان دوباره نه بێته وه ، پێویس���ته پیش���ه یی و ئیتكی مرۆڤه كان و ویژدانی سه نگی دكتۆره كان یاس���ایی سوێندی مه حه ك بێت، چونكه یاساو لێپرسینه وه

له م واڵته دا نوستوه .

تەندروس���تی مافی زۆرجار ئێمە به وەرگرتن���ی دەبەس���تینەوە تەندروس���تی و خزمەتگ���وزاری نەخۆش���خانەکان، دروس���تکردنی ئەمە راستە بەاڵم مافی تەندروستی پەلئەکێش���ێ بۆ زیاتر لەمە. مافی تەندروستی بریتییە لەبوارێکی فراوان یارمەت���ی مرۆڤەکان لەهۆکار ک���ە تەندروس���تدا لەژیانێک���ی دەدەن بژی���ن، خزمەتگوزاری و ش���تومەک و پێویستە تەندروس���تی ئاسانکاری دابینبکرێت ب���ۆ هەموان بەبێ هیچ جیاکارییەک، ناجیاکاری و یەکسانیی بنەما س���ەرەکیەکانی مافی مرۆڤ و پێکهاتەی گرنگی مافی تەندروستین، زۆر گرنگیش���ە ب���ۆ س���ودمەندبون لەبەرزترین ئاس���تی تەندروستی کە

بتوانرێت دەسته به ربێت.31ی ژم���ارە ڕاس���تی پ���ەڕەی ڕێکخراوی یەکگرت���وەکان و نەتەوە تەندروس���تی جیهانی ک���ە تایبەتە جی���اکاری تەندروس���تی بەماف���ی بەیەکێک لەو هۆکارە س���ەرەکییانە دادەنێت کە ڕێگرە لەسودمەندبونی تەندروس���تی و بەمافی مرۆڤ���ەکان

دەڵێت:جی���اکاری بەمان���ای جی���اوازی و ی���ان وەالن���ان دورخس���تنەوەو خەڵکی کۆمەڵێک س���نوردارکردنی دیاریک���راو لەس���ەر بنەم���او هۆی جۆراوج���ۆر ک���ە بەهۆیان���ەوە یان ی���ان لێیانپەکخس���تن مەبەس���ت س���ودوەرنەگرتن یان پەیڕەونەکردن ی���ان دانپیانەنانی مافەکانی مرۆڤ و ئازادییە سەرەکییەکانی ئەو کۆمەڵە خەڵکەیە، ئەمە بەگش���تی هۆکاری بنەڕەتییە بۆ حاڵەتەکانی نایەکسانی

لەبونیادی سەرەکی کۆمەڵگا.وەالنراوە کۆمەڵە ئەم سەرەنجام الواز دەب���ن و دوچ���اری ه���ەژاری و بۆیە جێی دەب���ن، ناتەندروس���تی سەرسوڕمان نییە کە ئەو کۆمەاڵنەی وەالن���راون ی���ان جیاکراونەت���ەوە ناهەوس���ەنگ بەش���ێکی زۆرج���ار تەندروس���تیان لەتەنگوچەڵەم���ەی

بەربکەوێت )بۆ نمونە توێژینەوەکان لەهەندێ���ک دەریانخس���توە نەژادییەکان و کەمینە کۆمەڵگاکاندا ئەو کۆمەاڵنەی کە کۆنە نیشتەجێن کەمتر س���ودمەندن لەخزمەتگوزاری زانیاری کەمتر بڕێکی تەندروستی و دەس���تدەکەوێت و تەندروس���تییان ب���ۆ کەمتردەبێ���ت چانس���یان دەستکەوتنی شوێنی نیشتەجێبونی گونجاوو ئاوی پاک هەربۆیە ڕێژەی مردن���ی منداڵەکانیان و دوچاربونیان بەبەدخۆراکی بەرزترە لەدانیشتوانی

گشتی(.کاریگەری جیاکاری ئاڵۆزتر ئەبێت کاتێک تاکەکان دوچاری دو هەندەو س���ێ هەندەی جیاکاری دەبن وەک جیاکاری لەسەر بنەمای رەگەزو نەژاد یان بنچینەی نەتەوەیی یان تەمەن )ب���ۆ نمونە لەزۆر ش���وێن ژنان لەو نەتەوانەی کۆنە نیش���تەجێن کەمتر خزمەتگوزاری و زانیاری تەندروستی و زاوزێیان دەستئەکەوێت و پتر دوچاری ئەش���کەنجەی الشەو سێکسی ئەبن

زیاتر لەدانیشتوانی گشتی(.جیاکاری چۆن و لەسەر کام بنەما

دیاریدەکرێت؟تایبەت نێودەوڵەت���ی بەڵێن���ی بەمافەکانی ئاب���وری و کۆمەالیەتی و ڕۆش���نبیری "بڕگ���ەی)2( لەمادەی 2"و ڕێکەوتن���ی مافەکان���ی منداڵ هەروا "2 لەم���ادەی "بڕگ���ەی)1( لیژن���ەی تایبەت بەماف���ە ئابوری و ئەو ڕۆش���نبیرییەکان کۆمەاڵیەتی و بنەمایانەیان دیاریکرد کە بەهۆیانەوە جیاکاری پی���ادە دەکرێت: نەژادو ڕەنگ و ڕەگەزو زمان و ئایین و بۆچونی سیاسی یان شتی تر لەبۆچونەکان و بنچینەی نەتەوەیی یان کۆمەاڵیەتی و موڵ���ک و کەمئەندام���ی لەدایکبون و حاڵەتەکانی ت���ر، هەروەها دەڵێت: ڕوانگەی وەکو تریش���دا لەحاڵەتی تایبەت���ی تاک���ەکان ب���ۆ س���ێکس ی���ان حاڵەتی تەندروس���تی )وەک بەڤایرۆسی کەمیی کەسانی توشبو

بەرگەگریی مرۆڤ/ئەیدز(.

سیاسەتی تەندروستی دکتۆر شێرکۆ سەعید زمناکۆ ده ینوسێت

جیاکاری و مافی تەندروستی

ئا: كورده عه بدولكه ریمدكتۆر حه یده ر ئه حمه د به یاتی پسپۆڕی

نه خۆشیه كانی مندااڵن

نه خۆش: سكچونی منداڵ چیه ؟دكتۆر: چه ند جارێك پیساییكردنی شل له رۆژێكدا كه له ڕاده ی ئاس���ایی زیاتره و دایك هه ستی پێده كات. سكچونی منداڵ ئه بێته هۆی تێكچونی بااڵنس���ی خوێ و ئاو له له ش���داو پاش 1 بۆ2 رۆژ توش���ی

وشكبونه وه ی ده كات.نه خۆش: هۆكاره كانی چین؟

دكتۆر: هه ندێ ج���ار ڤایرۆس، به كتریاو به خۆراك، هه س���تیاریی مشه خۆره كان، خواردن���ی بڕێكی زۆر ش���ه ربه تی میوه ،

ژه هراویی بون.نه خۆش: باش���تر وایه چ���ی بكرێت گه ر

منداڵ سكچونی هه بو؟دكت���ۆر: ئه گه ر س���ه ره تابو گی���راوه ی مه م���ه به ش���ێوه ی تیكس���ترۆالیتی یاخود به پ���ه رداخ هێ���واش هێواش بدا به منداڵه كه ی چونكه ئه وه زۆره گرنگه و ناهێڵێت منداڵه كه وشكببێته وه . باشتره

ئه م گیراوه یه له هه مو ماڵێكدا هه بێت.نه خۆش: له كاتی بونی س���كچون چۆن رێگری���ی لێبكرێت یاخود چۆن مامه ڵه ی

بكه ین؟

دكتۆر: باشتره خواردنی چه ورو شیرین زۆر نه درێ���ت به منداڵ، ئ���ه و خواردنانه نه درێ���ت كه ریش���اڵیان تێدای���ه ، دایك ئاگاداربێت ئه و خواردنانه ی سكچون بۆ منداڵه كه ی دروس���ت ئه كات نه یانداتێ ، هه ندێ خۆراك باشه بیاندات به منداڵه كه ی وه ك مۆزو شۆربای برنج و شه ربه تی سێو

به گشتی ئه م خۆراكانه دژی سكچونن.نه خۆش: خۆپاراستن چۆن ده بێت؟

له كات���ی دای���ك پێویس���ته دكت���ۆر: ئاماده كردنی شیر بۆ منداڵه كه ی ده ستی پاك بش���وات هه روه ه���ا له كاتی پێدانی خواردنی���ش به هه مانش���ێوه ، له گه رم���ا بیپارێزی���ت، ئاوی پاك���ی بداتێ . دایك منداڵه كه پاك و خاوێن رابگرێت و له كاتی گۆڕین���ی دایبیه ك���ه ی زو زو ده س���تی

بشوات.نه خ���ۆش: ك���ه ی س���ه ردانی پزیش���ك

بكرێت؟دكتۆر: ئه گه ر هاتو سكچونه كه به رده وامبو زیادیك���ردوه هه س���تیپێكرد دایكه ك���ه ئه وا پێویس���ته به زوترین كات سه ردانی نه خۆش���خانه ب���كات چونكه س���كچون زۆر مه ترس���یداره به تایبه تی بۆ منداڵ و ئه گه ری مردن له منداڵ زۆر ئه كات ئه گه ر زو چاره سه رنه كرێت چونكه ئه بێته هۆی

وشكبونه وه ی و وه ستانی گورچیله .

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

سكچونی منداڵ

كه مبون����ه وه ی ئاره زوی سێكس����یی له پیاوان یه كێكه له گرفته كانی سێكس كه زۆریه ك له پیاوان له ناوه ڕاس����تی ته مه نیان توشیان ده بێت و به یه كێك قۆناغ����ه ئ����ه و له ناڕه حه تیه كان����ی داده نرێت. به پێ����ی لێكۆڵینه وه كانی سه نته ری ته ندروستیه سێكسیه كانی به ریتانیا. كه میی ئاره زوی سێكسیی

چه ند هۆكارێكی هه یه له وانه :كارو له ش����وێنی ناڕه حه ت����ی

ئیش����وكاره كان كه ڵه كه بون����ی له س����ه ری و كه میی خه وتن و ساردیی نێ����وان ژن و پی����او، هه ندێجاری����ش به خه مۆكی����ه وه هه یه و په یوه ن����دی چاره س����ه ر به وه ده كات پێویس����ت

به كاربهێنرێت.ئه گه ر كێش����ه كانیش ده رونیی نه بن به كه میی زۆری په یوه ن����دی ئ����ه وا به تایبه تی هه یه نێرینه وه هۆرمۆنی هۆرمۆن����ی تیس����تیرۆن. هه روه ه����ا

كه میی ئه م هۆرمۆنه هۆكاره بۆ چه ند نه خۆش����ییه كی تر وه ك پوكانه وه ی ئێسك و شه كره ی جۆری دو هه ندێ

له نه خۆشیه كانی خوێنبه ره كان.له وه كردوه باس����یان توێژینه وه كان نێرین����ه هۆرمۆن����ی له به رئ����ه وه ی بۆیه كارده كاته سه ر خوێنبه ره كان ده بینین یه ك له س����ه ر س����ێی ئه و كه س����انه ی توشی جه ڵته ی دڵ بون گرفتی ساردیی سێكسییان هه بوه .

ئیشوكاری رۆژانه هۆكاره بۆ كه مبونه وه ی ئاره زوی سێكسیی پیاوان

لێكوڵین���ه وه نوێی���ه كان رایانگه یاندوه ئ���ه و مندااڵن���ه ی له ن���او خ���ۆڵ یاری ده كه ن كه متر توش���ی هه س���ته وه ریی )حه ساس���یه ت( ده بن كه زۆرجار ئه و توشبون هۆی ئه بێته هه س���ته وه رییه

به ڕه بۆ.لێكۆڵینه وه كان كه له سه نته ری )جونز هوبكنز( ئه نجامدراون و رۆژنامه ی ده یلی باڵویكردونه ته وه . به ریتان���ی مه یل���ی باس���یان له وه كردوه ئ���ه و مندااڵنه ی كه مت���ر بایه خی���ان پێده درێت له الیه ن باوانیانه وه و رێگه ی���ان پێده ده ن له ناو خۆڵ ی���اری بك���ه ن. كه متر توش���ی هه ندێ نه خۆش���ی و حه ساسێت ده بن. چونكه له شیان هه رزو هه ندێ به كتریا ده ناسێت و به رگریی بۆ دروست ده كات به رامبه ر به زۆرێك له و میكرۆبانه ی كه

ئه بنه هۆی هه ستیاریی .رۆب���رت ود كه یه كێكه له ئه نجامده رانی لێكۆڵینه وه كه ئاماژه ی به وه ده كات ئه و مندااڵن���ه ی له ته مه نی یه ك س���اڵییاندا

زۆرت���ر له ن���او خۆڵ و له گه ڵ پش���یله و هه ندێ ج���ۆره ئاژه ڵدا یاری ده كه ن 3 ئه وه نده كه متر توشی هه ستیاریی ده بن

له به رامبه ر به هاوته مه نه كانی خۆیان كه كه متر به ركه وتنیان هه یه له گه ڵ خۆڵ و

ئه و جۆره ئاژه اڵنه .

با منداڵه كه ت له ناو خۆڵ یاری بكات

مه رج نیه بۆ ئه وه ی خۆت به دوربگریت هه رچی ئه وه كۆلیسترۆڵ له نه خۆشی خواردن���ه باش���ه كان هه ی���ه له خۆتی به پێچه وان���ه وه به ڵك���و بگریت���ه وه . ش���اره زایانی لێكۆڵینه وه كانی به پێی بواری خۆراكیی پێن���ج جۆر خواردن هه ی���ه ك���ه رۆڵ���ی گرنگی���ان هه یه له دابه زاندن���ی رێ���ژه ی كۆلیس���ترۆڵ ك���ه یه كێكه له هۆكاره كانی توش���بون

به نه خۆش���یه كانی دڵ. توێژینه وه ك���ه باس���ی له هه ری���ه ك له خواردنه كان���ی )ریش���اڵه كان، زه یتی زه یتون، شیری ماس���ت( چه ره س���ات، كه مچه وریی ، ده كات كه هۆكارن ب���ۆ كه مبونه وه ی رێژه ی كۆلیس���ترۆڵی زیانبه خش. هه ر هه مان توێژینه وه ئه وه ی ده رخس���توه كه له كات���ی به كارهێنان���ی ئه م پێنج خواردن���ه ئه گ���ه ری 20%ی رێ���ژه ی

كۆلیس���ترۆڵ ئه كرێت له ماوه ی س���ێ مانگدا.

* كۆلیسترۆڵ به یه كێك له و نه خۆشیانه داده نرێت كه هۆكاره بۆنه خۆشیه كانی دڵ. ئه م���ه جگه له هۆكاره كانی تر كه قه ڵه ویی و له جگه ره كێش���ان و بریتین نه خۆش���یه كانی وه رزش و كه می���ی ش���ه كره و به رزبون���ه وه ی په س���تانی

خوێن و بۆماوه یی .

پێنج جۆر خواردن 20%ی كۆلیسترۆڵت داده به زێنن

تایبه‌ت(432( سێشه ممه 162014/6/10

ریکالم

ئا: شاهۆ ئه حمه د

به هۆی ئه و زیاده ڕۆییه ی ده كرێته سه ر زه وی و زاری شاری كۆیه له الیه ن

به رپرسه سه ربازییه كان، قایمقامی كۆیه شێخ چاپوك عومه ر ده ستی

له كاركێشایه وه و سه رۆكی شاره وانی و فه رمانبه رانی به رێوبه رایه تی شاره وانی مانیانگرتوه و به رپرسانی سه ربازییش

به رده وامن له داگیركردنی موڵكی گشتی ، تا ئێستاش هیچ كه س و الیه نێكیش لێپرسینه وه ی له گه ڵ

ئه و كه سانه نه كردوه و موڵكه كه ش نه گه ڕێنراوه ته وه و وه زاره تی

شاره وانییش له وباره یه وه بێده نگه ، كه واته كێ كۆیه به ڕێوه ده بات؟!

له باره ی ئه و زیاده ڕۆییه ش یه كێتی كه حوكمی ئه و شاره ی به ده سته

ده ڵێت "الیه نه كانی تریش به شدارن له و زیاده ڕۆییه ی له كۆیه ده كرێت".

ئه ندام���ی س���ه ركردایه تی و به رپرس���ی مه ڵبه ندی 14رێكخستنی كۆیه ی یه كێتی نیشتیمانی كوردستان ره هبه ر سه ید برایم له ب���اره ی ئه و زیاده ڕۆیی���ه و ناجێگیریی ش���اری كۆیه به ئاوێنه ی راگه یاند "ئێمه پش���تگیری زیاده ڕۆییه وه ئه و له باره ی له قایمقام و س���ه رۆكی شاره وانی ده كه ین له وه ی نابێت س���یمای ش���ار تێكبدرێت ده بێت سنورێك دابنرێت و رێگه چاره یه ك بدۆزرێته وه بۆ ئه و زیاده ڕۆییه ی ده كرێته

سه ر موڵكی گشتی له شاری كۆیه ".ناوبراو ئاماژه ش به وه ده كات كه "ته نیا یه كێتی نیشتیمانی زیاده ڕۆیی نه كردوه ، به ڵكو الیه نه كانی تریش به ش���دارن له و زیاده ڕۆییه ی ده كرێته سه ر موڵكی گشتی له كۆیه ، بۆیه ناكرێ���ت رێگه به الیه نێك بدرێت و رێگه له الیه ن���ێ بگیرێت، به اڵم ئ���ه و بابه ت���ه وا به ره و چاره س���ه ربون

ده چێت".به رپرسی مه ڵبه ندی 14رێكخستنی كۆیه ی یه كێت���ی ئاشكراش���ی ده كات كه ئه وان

داوایان له قوباد تاڵه بانی كردوه له دوای ده س���تبه ركاربونی له جێگری س���ه رۆكی حكومه ت، له ش���اری كۆیه ده ستبكرێت به زه وی دابه ش���كردن كه چه ندین ساڵه نه ك���راوه ، هه روه ها رێگه چاره یه كیش بۆ ئه و زیاده ڕۆیی���ه بدۆزێته وه كه ده كرێته س���ه ر موڵكی گشتی له ش���اره كه ، ئه و وتی "هه روه ها له كاتی هاتنی كاك مه ال به ختیار بۆ ش���اری كۆیه ئه و بابه ته مان پێوتوه ئه ویش هێرشی توندی كردوه ته س���ه ر ئ���ه و كه س���انه ی زیاده ڕۆیی���ان كردوه ته س���ه ر موڵكی گشتی له شاری

مام جه الل".س���ه باره ت به لێدوانێكی په رله مانتارێكی گ���ۆڕان ك���ه وتب���وی "ئه و كه س���انه ی

زه ویی���ان داگیرك���ردوه له الیه ن حزبه وه رێگه یانپێ���دراوه " س���ه ید برای���م وت���ی "هیچ كه س���ێك له الیه ن ئێمه وه رێگه ی پێنه دراوه بۆ ئه وه ی زه وی شاری كۆیه داگیرب���كات، بۆ ئه و مه به س���ته ش هیچ

به ڵگه یه ك له به رده ستدا نیه ".په رله مانتارێك���ی بزوتن���ه وه ی گ���ۆڕان كه خه ڵكی ش���اری كۆیه ی���ه باس له وه زه وی كه س���انه ی "ئ���ه و ك���ه ده كات له الی���ه ن داگیرك���ردوه ش���اره وانییان حزبه وه رێگه یانپێدراوه و به شێكی زۆریان

به رپرسانی سه ربازیین".گ���ۆڕان فراكس���یۆنی په رله مانت���اری له په رله مانی كوردس���تان قاره مان قادر له باره ی داگیركردنی زه وی وزاری شاره وانی

له كۆیه به ئاوێنه ی راگه یاند "ئێمه وه كو په رله مانت���ار ك���ه نوێنه رایه تی خه ڵكی كۆیه ده كه ین له گ���ه ڵ لیژنه ی ناوخۆی په رله م���ان كه لیژنه یه ك���ی تایبه تمه نده به كێش���ه ئیدارییه كان قس���ه مانكردوه و ورده كاری ئه و زیاده ڕۆییه مان پێداون و بۆ ئه و مه به س���ته ش له الیه ن ئه و لیژنه یه وه بانگهێش���تی قایمقام���ی كۆیه ده كرێت و

له وباره یه وه قسه ی له گه ڵ ده كرێت ".ناوب���راو ئام���اژه ی ب���ه وه ش ك���رد كه ئه وان زانی���اری ته واویان هه یه له باره ی ئه وه ی كێن ئه وانه ی زه وی ش���اره وانیان داگیرك���ردوه ب���ۆ ئ���ه و مه به س���ته ش ناوخۆی به لیژنه ی داوه زانیارییه كانیان س���ه رقاڵی له ئێستاش���دا په رله م���ان و

به دواداچونن بۆ ئه و بابه ته ، له به رئه وه ی خه ڵكی ش���اری كۆیه زۆر نیگه رانن له و ئه وانه ی چونكه ده كرێت، زیاده ڕۆییه ی ده س���تدرێژییان كردوه ته س���ه ر موڵكی گشتی به رپرس���انی ساربازیین و له الیه ن

حزبه وه رێگه یانپێدراوه .ئیس���المی كوردستان وه كو یه كگرتوی الیه نێك���ی سیاس���ی له ش���اری كۆی���ه كردبێته زیاده ڕۆیی���ان ره تیده كات���ه وه س���ه ر موڵكی گشتی له ش���اری كۆیه و له مباره ی���ه وه به رپرس���ی لق���ی كۆیه ی یه كگرت���وی ئیس���المی كاوه مه مه ن���د به ئاوێنه ی راگه یاند "ئێمه نه ك له شاری كۆیه به ڵكو له هه مو كوردستان ته حه دا ده كه ین یه ك مه تری زه وی شاره وانیمان

داگیركردبێت، ئه وانه ش���ی ئه و تۆمه تانه بۆ ئه ندامان���ی ئێمه ده كه ن ده یانهه وێت خه ڵكی به وه وه سه رقاڵبكه ن بۆ ئه وه ی ئ���ه و ته زوی���ره گه وره ی���ه ی له كۆیه كرا بكه ن، په رده پۆش���ی له بیریانبچێته وه و له به رئه وه ی هه مو خه ڵكی كۆیه ده زانێت كێ زه وی داگیركردوه و كێ رێگه یپێداون، بانگه ش���ه ی له كات���ی به تایبه ت���ی هه ڵبژاردن���ه كان هه ندێ���ك به رپرس���ی س���ه ربازیی رێگه یان بۆ خۆش���كرابو بۆ

ئه وه ی زه وی شاره وانی داگیربكه ن".هه ڵس���وڕاوی بزوتنه وه ی گۆڕان فه رمان كه م���ال له ب���اره ی داگیركردن���ی زه وی حزبیه وه به رپرسانی له الیه ن شاره وانی به ئاوێن���ه ی راگه یاند "ئ���ه و بارودۆخه ی ئێس���تا له ش���اری كۆیه گوزه ر ده كات ده گه ڕێته وه ب���ۆ زه مینه ی به رێوه بردنی حزب���ی له الی���ه ن ده س���تی حزب���ه وه و ئ���ه و به ڕێوه بردنه ش ده مێكه هه س���تی پێده كرێ���ت له كۆی���ه كه به رپرس���انی ده سه اڵت و به رپرسانی سه ربازیی زه وی و موڵكی گش���تی داگیر ده كه ن به تایبه تی له كاتی بانگه ش���ه ی هه ڵبژاردن له الیه ن حزبی ده س���ه اڵته وه ئه و زه وی وزاره بۆ

مه رامی سیاسی به كاردێت".له باره ی ئه وه ی بۆچی ده س���ه اڵتدارانی كۆیه ناتوانن لێپرس���ینه وه له و كه سانه بكه ن كه زه وی شاره وانییان داگیركردوه ناوبراو وتی "له به رئه وه ی ئه و كه سانه ی داگیركردوه حزبین و زه وی شاره وانییان ئه و كه سه ده سه اڵتدارانه ش له كۆیه هه م حزبین، بۆیه ناتوانرێت لێپرس���ینه وه ی

له و بابه ته بكرێت.هه ر سه باره ت به و زیاده ڕۆییه ی ده كرێته سه ر موڵكی گش���تی پارێزگاری هه ولێر نه وزاد هادی به ئاوێنه ی راگه یاند "له كاتی بانگه شه ی هه ڵبژاردن ته نیا له كۆیه نیه زیاده ڕۆیی ش���اره كان له زۆربه ی به ڵكو كراوه ، هه ربۆیه له ئێس���تادا به دواداچون كراوه و هه مو ئه وانه ی زه وی شاره وانییان داگیركردوه ده درێن���ه دادگا و ئیجرائاتی

پێویستیان له گه ڵ ده كرێت".

كۆیه.. شاری بێ حاکمیه‌كێتی‌:‌الیه‌نه‌كانی‌‌تریش‌به‌شدارن‌له‌و‌زیاده‌ڕۆییه‌ی‌‌ده‌كرێت

ئه و كه سانه ی زه وی شاره وانییان

داگیركردوه له الیه ن حزبه وه رێگه یانپێدراوه و به شێكی زۆریان

به رپرسی سه ربازیین

شاری كۆیه

کوردس����تان و لەگ����ەڵ لەکارکردن����م بارودۆخی سیاس����ی و بۆ چاودێریکردن����م کۆمەاڵیەت����ی، هەن����دێ ج����ار دەگەم����ە حەقیقەتێک����ی زۆر ت����اڵ ک����ە تاڵییەکەی ئەوەندە زەقە، هەروەکو فەڕەنس����ییەکان دەڵێ����ن، چ����او کوێ����ر دەکات. ناوەڕۆکی گرتە ڤیدیۆکەی س����لێمان زی����اب یونس و لیژنەی س����ەرۆکی لەالیەن باڵوکردنەوەی ماف����ی م����رۆڤ لەپەرلەمانی کوردس����تان هەوڵێک����ە بۆ کوش����تنی دونی����ای منداڵ لەیادەوەری����ی گش����تیماندا. هەروەها ئەم هەوڵە ئەوەمان پێدەڵێت کە هەمو ئەوانەی لەپش����ت تۆمارک����ردن و باڵوکردنەوەی ئەو گرت����ە ڤیدیۆی����ەدان بەئاگاو هۆش����یارانە کاردەکەن دژی رەوتی پێش����کەوتوخوازانە لەهەرێم����ی کوردس����تان و لەدونیاش. ئەم کردەوانە کە بەن����اوی ئازادیی رادەربڕین و جگ����ە ئەنجامدەدرێ����ن، ش����ەفافیەتەوە لەوەی کە دەیەوێ دونی����ا لەیادەوەریمان بڕی����ارو یاس����او دژی رەش����بکاتەوە، رێککەوتننامە نێودەوڵەتییەکانیشن لەسەر ئاس����تی ناوخۆی هەرێم و لەس����ەر ئاستی جیهانیش. لەخوارەوە ئاماژە بەو یاس����او

رێککەوتننامانە دەدەم.دی����ارە ئامان����ج ل����ەم گرت����ە ڤیدیۆیەو باڵوکردن����ەوەی ئەوەی����ە کە ش����ەرعیەت من����داڵ و دونی����ای بەکوش����تنی ب����دات سەرلێش����ێوێندراو، هاوتا لەگەڵ ئەمەش، ئەوانەی کە بەرگری لەدونیا دەکەن بە"بێ لەروانگەی دەدات؛ لەقەڵ����ەم ش����ەڕەف" ئەوانەی لەپش����ت ئەو گرت����ە ڤیدیۆیەن، من و تۆش، هەمو ئەوانەی لەس����ەر ئاستی جەماوەریی و حکوم����ەت و رێکخراوەی����ی و دەوڵەتاندا دژی تاوانەکانی شەرەف خەبات دەکەی����ن و بەرگری لەماف����ی دونیاو دوعاو فاتیمەو بەنازو پێاڵو کوردستانەکان و هەمو ئەوانی دیکە دەکەین، بێ شەڕەفین، دەبێ بەدەردی ئەوان ببردرێین، ریسوا بکرێین و

بکوژرێین. لەکوردس����تان و ئازادیخ����واز ژنان����ی لەدیاس����پۆرا هاوش����انی ئافرەتانی جیهان س����ااڵنێکی زۆرە خەب����ات دەک����ەن ب����ۆ گۆڕین����ی ئ����ەم تێگەیش����تنەو ئازادکردنی جەستەو سێکس����والیتی ژن وەکو چاوگی شەرەف. لەس����ەر ئاس����تی نێودەوڵەتی، دوای خەباتێک����ی ش����ێلگیرانەو بەردەوام، رەوت����ی پێش����کەوتوخواز لەن����او یوئێن و گوێگرتن هاتە س����ەرخەت و حکومەتەکان لەداواکاریی ژنانی یەکس����انیخواز. لەمەوە تاوان و توندوتیژی بەبیانوی >شەرەف<و ئیدانەک����ران و وەکو کولتور دابونەری����ت و م����رۆڤ مافەکان����ی >پێش����ێڵکاریی< داوا س����ۆنگەیەوە ل����ەم لەقەڵەم����دران. لەحکوم����ەت و دام����ودەزگا دەوڵەتییەکان کرا کە لەروی یاس����اییەوە نەرمی نەنوێنن >ش����ەرەف<، بەتۆمەتبارانی بەرامب����ەر بەڵکو وەکو تاوان و هەر پێش����ێڵکارییەکی دیک����ەی مافی م����رۆڤ مامەمەڵەی لەگەڵ بک����ەن. هەروەها س����تراتیژی گونجاویش دابڕێژن بۆ بەدەنگەوەهاتنی قوربانیانی ئەم تاوانانەو پاراستن و دابینکردنی مافیان.

کات����ێ یوئێ����ن، ئاس����تی لەس����ەر رێککەوتننامەی س����یداو )١٩٧٩( داڕێژرا، ئەم بابەت����ە فەرامۆش����کرا )بڕوانە پورنا سەن، ٢٠٠٥(١. دواتر، کۆمیتەی چاودێریی رێککەوتننامەک����ە چەن����د راس����پێرییەکی راگەیاندو لەبڕگەی ١٩ی راس����پێرییەکاندا ه����ەاڵواردن و توندوتی����ژی دژی ژن، ئەگەر لەالی����ەن ئەندامان����ی خێزانیش����ەوە بێت، وەکو پێش����ێڵکاری مافی مرۆڤ ناساندوەو دەڵێ دەوڵەتان لێپرس����راون بەرامبەر بەم لەسالی ١٩٩٣یوئێن گرنگی توندوتیژیانە. زیاتری بەم بابەتەداو "راگەیاندنی نەهێشتنی توندوتیژی دژی ژن"ی راگەیاند هاوتا لەگەڵ پۆس����تی راپۆرتۆری تایبەت بەتوندوتیژی دژی ژن )ساڵی١٩٩٤(. دوابەدوای ئەمەو لەساڵی ٢٠٠٠ وە، مەسەلەی شەرەف وەکو هۆکارێک بۆ بەکارهێنانی توندوتیژی دژی ژن زیاتر وروژێنرا: کۆمیتەی کاری س����ەر بەکۆمیس����یۆنی تایب����ەت بەقەدەغەکردنی هەروەها کەمینەکان پاراستنی جیاکاری و بۆ کردە نەریتخ����وازەکان و کۆمیتەی مافی منداڵ-یش کەوتنە توێژینەوە لەس����ەر ئەم

راپۆرتەکانیان لەدۆکیومێن����ت و بابەت����ەو قسەیان لەسەرکرد.

لەسەر ئاستی دەوڵەتاندا، دوای چەندەها کەیس����ی کوش����تنی ژنانی وەک����و فاتیمە شاهیندال و سورجیت ئەپوال و هێشو یونس و زۆری دیکە، بەتایبەت����ی لەناو کۆمونیتیە ئێتنیکیی����ەکان، حکومەتانی واڵتانی وەکو بەریتانیاو س����وێدو هۆڵەندا دەس����تیانکرد بەداڕش����تنی پرۆگ����رام و وەرگرتنی هەندێ پێوەری پێویس����ت ب����ۆ بەرەنگاربونەوەی ئ����ەم ت����اوان و توندوتیژییانە. ب����ۆ نمونە لەبەریتانیا، دوای کوش����تنی هێشو یونس )٢٠٠٢(، پۆلیسی مێترۆپۆلیتان دەستیکرد بۆ ناوخۆی����ی گروپێک����ی بەپێکهێنان����ی لەناو راهێنان پرۆگرامێکی جێبەجێکردنی دەزگای پۆلی����س ب����ۆ هۆش����یاری و کاری دروست لەس����ەر تاوانەکانی شەرەف. هەر دوای ئەم����ە بو س����کۆتالندیارد رایگەیاند کە خەریک����ی پێداچونەوەیە بۆ فایلی ١٠٩ کەیسی کوشتنی ژنان کە لەنێوان ١٩٩٣- ٢٠٠٣ رویاندابوو پێشتر بەبیانوی جیاجیا داخراب����ون. لەدەرەنجامی ئ����ەم کارانەدا، پۆلیس پێناس����ەی توندوتیژیی پەیوەست بەشەرەفی راگەیاند، واتە جۆری دەردەکەو خاس����یەتەکانی دیاریکرد. دواتر، لە ٢٠٠٧ داواکاری گش����تی لەبەریتانیا دەس����تیکرد خول����ی کەیس����ەکان و بەپێداچون����ەوەی راهێنانی لەسەرئاستی داواکاری تایبەتمەند ب����ۆ کارکردن لەمەڕ ئ����ەم بابەتە کرایەوە. س����ەرەڕای رێنومایی و رێس����او سیاسەتی نوێ����ی تایبەت ب����ەم بابەت����ە لەبەریتانیا، هەروەکو کەیسی بەناز مەحمود لەرابردوو کەیس����ی کچێکی س����وریایی بەناوی رانیا BBC, Juneالعاید لەئێس����تادا )بڕوان����ە١٣, ٢٠١٤ (٢ دەیس����ەلمێنێ، تا ئێس����تا ئەفس����ەرانی پۆلیس و داواکاری گش����تی و میدیاکاران وەکو پێویس����ت و بەشێوەیەکی گونج����اوو رەوا کار لەس����ەر ئ����ەم بابەتە

ناکەن. بەاڵم ئیرادەیەکی سیاسی هەیە بۆ برەودان بەس����تراتیژی و کاری جدی لەسەر

ئەم مەسەلەیە.پێویس����تە ئەوەش بڵێم کە لەبەرئەوەی ئەم پرۆگرام و پێوەرو رێنوماییانە دوای١١ی س����ێپتێمبەر دەس����تیان پێک����رد، زۆرێک لەچاالکوانانی مافی مرۆڤ مەترسی ئەوەیان هەبو کە بابەتەکە لەبەرژەوەندیی سیاسیی و دابەشکردنی زیاتری جیهان بەسەر باکورو باش����ور، مەس����یحی و ئیس����الم، رۆژئاواو ببێتە ئەمەش بەکاربهێنرێ����ت و رۆژهەاڵت هۆی ستیگماتیزکردنی زیاتری کۆمونیتییە ئێتنیکیەکان و ئیس����الم و رۆژهەاڵت. دیارە لەسەر ئاستی دەرەوە، بەتایبەتی ئەوروپا، ئەمە برەو بەئایدیۆلۆژیای رەگەزپەرستیی ک����ە دەدات تون����دڕەوەکان راس����تڕه وه ل����ەدژی پەناب����ەرو موهاجی����ر بەک����وردو ت����ورک و ع����ەرەب و پاکس����تانی و هیندی، تەواوی س����ەرەنجام بەکاریدەهێنن. هتد. کۆمیونیتیەک����ە ب����ە "ژنک����وژو بەربەری" لەقەڵەم����دەدەن. ژنانی ک����ورد لەدەرەوە ل����ەدژی ئ����ەم رەوت����ەش خەباتیانکردوەو لەرێگای پێناس����ەکردن و ناساندنی کولتور بەرەنگاری بەمێت����ۆدی سۆس����یۆلۆژییانە

راستڕه وه توندڕەوەکان بونەتەوە.

دەوڵەتان����ەی ئ����ەو ئاس����تی لەس����ەر کوردس����تانیان دابەش����کردوە )تورکی����ا، ئێران، س����وریا، عێراق( تەنی����ا لەتورکیا چاکسازیی یاس����ایی کراوەو بەپێی مادەی ٤٦٢ی یاس����ای سزای تورکیا بکوژی ژنان بەبیانوی شەرەف سزاکەی کەمناکرێتەوە. لەس����وریاو عێراق و ئێران ئەم مەس����ەلەیە لەسەر ئاستی حکومی و تەشریعی تا ئێستا

کاری بۆ نەکراوە. کوردستان، هەرێمی ئاس����تی لەس����ەر دەستپێش����خەریی ٢٠٠٠ەوە لەس����اڵی دەس����ەاڵت دەستیپێکرد. س����ەرەتا لەروی یاس����اییەوە، مادەکانی ژمارە ١٣٠، ١٣١، ١٣٢، ٣٧٧، ١٢٨ لەیاسای سزای عیراقی دەس����تکاریکراون. لەس����ەر بنچینەی ئەم دەس����تکارییە، کوش����تنی ژن وەک����و هەر کوش����تنێكی دیکە دادەنرێت و سزای بکوژ کەمناکرێتەوە لەس����ەر بنچینەی شەرەف. هەنگاوی گرنگ لەروی یاس����ایی لەس����اڵی ٢٠١١ ن����را کاتێک پەرلەمانی کوردس����تان دەنگی لەس����ەر یاس����ای ژمارە ٨ بەناوی خێ����زان بەرەنگاربون����ەوەی >یاس����ای لەتوندوتیژی لەهەرێمی کوردس����تان< دا. پرۆژەی ئەم یاس����ایە بەدەستپێش����خەریی حکوم����ەت و چاالکوان����ان و رێکخ����راوەکان لەسەرکرد. کاریان بەهەماهەنگی داڕێژراو لەم یاس����ایەدا، بۆ یەکەمجار پێناس����ەی توندوتیژی����ی خێزان����ی لەن����او دەقێک����ی رەس����می هەرێمی کوردس����تان جێگیرکرا. لەم پێناس����ەیەدا تەرکیز خراوەتە س����ەر توندوتیژی ناو خێزان و باس لەتوندوتیژیی دەرەوەو فەزای گش����تی ناکرێت )بڕوانە: خێ����زان بەرەنگاربون����ەوەی یاس����ای کوردس����تان، لەهەرێم����ی لەتوندوتی����ژی ،٢٠٠٧ لەس����اڵی .٢٠١١(٣ حوزەیران����ی حکومەتی هەرێمی کوردستان کۆمیسیۆنی خێزان����ی توندوتیژی����ی بەدواداچون����ی خس����تە س����ەرپێ و لەیەک����ەم کۆبونەوەی

ئ����ەم کۆمس����یۆنەدا بڕی����اری دامەزراندنی بەڕێوەبەرایەتیی گشتیی بەرەنگاربونەوەی ئ����ەم درا. ئاف����رەت دژی توندوتی����ژی بەڕێوەبەرایەتیی����ە لەژێ����ر سەرپەرش����تی وەزارەتی ناوخۆدایەو س����ەرەتا لەهەرسێ پارێزگاکەو دواتر نوس����ینگەو لقی تایبەت لەشارو شارۆچکەکان کرایەوە. دوای ئەمە، چەند شێڵتەرێک و هەندێ دەزگای حکومی دیک����ە دام����ەزران بەئامانجی پاراس����تنی ژنانی هەڕەش����ەلێکراوو هەروەها داڕشتنی س����تراتیژیی چاودێریکردن. س����تراتیژی و ژنان دژی توندوتیژی بەرەنگاربون����ەوەی بەه����اوکاری نێ����وان ئەنجومەن����ی ب����ااڵی کاروباری خانمان و یوئێن داڕێژراو لەسالی ٢٠١٢ ئەنجومەنی وەزیران پەس����ەندیکردو ب����واری جێبەجێکردن����ەوە. هەر خرای����ە بەس����ەرۆکایەتی هەمانس����اڵ لەهاوین����ی س����ەرۆکی حکوم����ەت ب����ۆردی چاودێریی مافەکانی ژن دامەزرا، کە وەکو سەکۆیەک هەم����و وەزی����رو الیەنە پەیوەندی����دارەکان کۆدەکاتەوە بۆ گفتوگۆو بڕیارو یەکخستنی تواناکان و هەماهەنگی و چاودێریکردن لەمەڕ توندوتیژی����ی ناوخێزان و دژی ژنان. ئەمانە وەکو سیاس����ەت و س����تراتیژو چاکس����ازی کاری زۆرباش بون، بەاڵم لەس����ەر ئاستی

ب����ەرەوڕوی تەحەددای زۆر جێبەجێکردن بونەت����ەوە. ئ����ەم تەحەددایانە بەش����ێكی پەیوەندیی بەنەبونی ئیرادەی سیاس����یەوە هەیە، بەش����ێكی دیکەش����ی پەیوەس����تە بەالوازیی دامودەزگا حکومیەکان و نەبونی شارەزایی و پسپۆڕیی لەم بوارەدا. هەروەها لەکاتی رودانی ئاریشەو قەیرانی سیاسیدا جا چ لەسەر ئاستی ناوخۆو حیزبەکان بێت )بۆ نمونە: دواکەوتن و کێشەی پێكهێنانی حکوم����ەت(، یا لەس����ەر ئاس����تی عێراق و ناوچەکە )کێش����ەی نێوان هەرێم و بەغدا، بڕینی موچە، شەڕی س����وریاو تەدەخولی واڵتانی ناوچەکە(، لەم حاڵەتانەدا پرس����ە کۆمەاڵیەتی����ەکان بەگش����تی و مەس����ەلەی توندوتی����ژی دژی ژن بەتایبەت����ی دەچنە پەراوێزی سیاسەت و وەکو پێویست ئاوڕیان لێنادرێتەوە. بەاڵم سەرەڕای کەموکوڕیی و سستی لەجێبەجێکردنی یاساو بڕیارەکان، ناتوانی����ن نکوڵی لەمە بکەی����ن کە ئەمانە دەستپێش����خەریی گرن����گ ب����ون لەالیەن دەس����تەیەکی کەم����ی پێش����کەوتوخوازی ناو دەس����ەاڵتی کوردیەوە ن����راون و ژنانی هۆش����یارو چاالکیش سااڵنێکی زۆر کاریان

لەسەرکردوە. شەرەف چەمکێکی فرەرەهەندو ئاڵۆزە. رێزی ناو خێ����زان و پێگ����ەی کۆمەاڵیەتی دەگرێت����ەوە )بڕوان����ە جی����ل، بەگیخانی، هەیگ، ٢٠١٢(٤، بەاڵم ئ����ەو رێزو پێگەیە لەالیەک بەڕەفتارو سێکسوالیتی ئافرەتەوە بەن����دە، لەالیەکیش بەڕادەی دەس����ەاڵت و زاڵبون����ی پی����او ب����ۆ کۆنترۆڵکردنی ژن و جەس����تەو رەفت����اری ژن دەپێورێ����ت. جا بۆ ئ����ەوەی پیاو بیس����ەلمێنێ کە پێگەی کۆمەاڵیەتی بەهێزە، ئەوە دەبێ کۆنترۆڵی ژن ب����کات و ئازادییەکانی تەس����کبکاتەوەو وەکو پاس����ەوانی زیندانی����ەکان هەردەم چاوی لەس����ەربێت و رەفتاری بپش����کنێ و س����زای بدات. ژن زیندانی ش����ەرم و حەیاو

شەرەفە لەزەمینەیەکی پڕ لەترس و نهێنی و گومان گیریخواردوەو پیاویش پاسەوانێکی زاڵ و خاوەن هێزو دەسەاڵتە. تاکە پێوەری بۆ کۆتاییهێن����ان بەژیانی زیندانیەکانی کە ژنن، ش����ەرەفە. هەر ئەویشە بڕیاردەدات کەی و لەکوێدا ئەم ش����ەرەفە لەکەداربوەو دەبێ چۆن و ک����ەی زیندانییەکە بباتە بەر

تیغی مەقسەلە. ئ����ەو کۆمەڵگایەی ئەم����ە قبوڵدەکات، کۆمەڵگایەکی دڵرەق و بێبەزەیی و ترسناکە، لەجیات����ی ئ����ەوەی ئەم رەفت����ارو تاوانانە ئیدانە بکات و کاربکات بۆ بەس����زاگەیاندنی تاوانباران، شایان لەبکوژ دەنێت و ئامادەیە بەرگری لێبکات و بیپارێزێت. ترسناکتریش لەم����ە ئەوەیە کە پیاو ل����ەو کۆمەڵگانەدا وادەزانێ ئەمە پرس����ی ژن و کێشەی ژنانەو دەبێ ه����ەر ئ����ەوان ئاراس����تەکە بگۆڕن و س����نورێک بۆ ئ����ەو ت����اوان و توندوتیژیانە دابنێ����ن. پیاوی زاڵ و پاس����ەوانی زیندانی ژنبون، لەم هاوکێشەیەدا زۆر دەست و پێ سپی و بەستەزمان دێتە بەرچاو؛ ئەو وەکو بێدەرەتانێک خۆی دەنوێنێت کە ئاراستەی خۆی نەزانێت. کەچی بەرواڵەت، کۆمەڵگا هی پی����اوەو پیاو زۆر خ����ۆی پێ گەورەو زاڵ و بکەرە. رای گش����تی ل����ەم کۆمەڵگا

پیاوساالریانەدا لەدەستی پیاوە، سیاسەت و میدیاو س����ەکۆکانی بیروڕاو فیکر لەالیەن پیاوان����ەوە ئاراس����تە دەکرێ����ن و کۆنترۆل کراون. بۆ گۆڕینی رای گش����تی دەربارەی مەسەلەی ش����ەرەف و توندوتیژی بەبیانوی شەرەف، پێویستە پیاو بجوڵێ و شێڵگیرانە بەبێ ترس و دڵەراوکێ بێتە مەیدان. بەڕای من، ت����ا پیاو خۆی التەری����ک بکات و ئەم کێش����ەیە بەهی خۆی نەزانێت، تا پیاوان لەگەڵ هەر کوش����تن و تاوانێ����ک لەجیاتی م����ۆراڵ بەخش����ینەوەو تۆمەتکردنی ژنانی چاالکوان، نەڕژێنە س����ەر شەقام و چەشنی کەیسی کوشتنە سیاسییەکان شانبەشانی ژن����ان ئیدانەی ئ����ەو بارودۆخ����ە نەکەن، ئەوە ئ����ەم کۆمەڵگایە ناگۆڕێ����ت و تاوان و توندوتیژییەکانی����ش دژی ئافرەت گەش����ە دەکەن. وا دیارە هەمو ئەو پیاوانەی خۆیان بەڕابەری رای گشتی و دەسەاڵتی سیاسی و راگەیان����دن و رێکخراوەی����ی و مافی مرۆڤ و یەکس����انی دەزانن، کاتێ لەهەلومەرجێکی ئاوادا ناجوڵێن، ئەوە ئەوانیش دەستەمۆی ئەو ئەقڵیەتە شەرەفخوازەن و ئەو دۆخەیان قبوڵەو پەس����ەندیانکردوە. ئ����ەو باوکەی چەق����ۆ دەخاتە س����نگی کچەک����ەی، ئەو برایەی خوش����کەی دەداتە بەر گولەو ئەو مێردەی ژنەکەی هەنجن بەهەنجن دەکات، وەک����و ئ����ەو ئافرەتان����ە الوازن و زیندانی ئەقلیەتی گش����تین، بۆیە ناتوانن تەکانێک بدەن و خۆیان لەم سیس����تەمە جەرگبڕەی

پیاوساالری رزگار بکەن. باڵوکردنەوەی ئەو گرتە ڤیدیۆیە زەنگێکی ترسناکەو دەمانگەڕێنێتەوە خاڵی سەرەتا، س����ەردەمی عەبدولخالق مەعروف کە وتی ش����ەرەف لەناوگەڵی ئافرەت����ە. بەڵێ تا ئێستاش لەناو ئەقڵیەتی گشتیی کوردیدا ش����ەرەف لەناوگەڵ����ی ئافرەت����ە، پێگەی کۆمەاڵیەتی و رێ����زی پیاویش هەر لەوێیە: واتە پیاو بێهێزو پاس����یڤ و الوازەو تەنیا کاتێ دەجوڵێ و کاردەکات بۆ دروستکردن و بەرزراگرتنی ش����ەرەفەکەی، ئەوکاتەیە کە تاوان دەکات، کە هەڵدەس����تێ بەکوشتنی ئ����ەو مێینەیەو بەمەش چەپڵەو ش����ایان و ش����ەرعیەت دەبات����ەوە. ئەوەی لەپش����ت تۆمارک����ردن و باڵوکردن����ەوەی ئ����ەو گرتە ڤیدیۆیەیە، وەکو ئ����ەوەی کە بکوژ داڵدە دەدات و دەیپارێ����زێ، وەک����و بکوژ خۆی، دەی����ەوێ بەڕای گش����تی بڵێ����ت دونیای من����داڵ و سەرلێش����ێوێندراو تاوانب����ار بوو

ش����ایانی کوش����تن بوو دوای کوش����تنیش ش����ایانی ریس����واییکردنە تا لەیادەوەریی گش����تی بس����ڕێتەوە. بەڵێ ئەوانە بانگی رای گش����تی دەک����ەن تا دونی����ای منداڵ و مافخوراو دوای کوش����تن جارێکی دیکەش لەناو یادەوەریی گش����تی لەدونیای دەرەوە بکوژنەوە. لەکۆمەڵگایەکی ئاوادا، لەس����ەر هەمو ئاس����تێکی کۆمەاڵیەتی و سیاس����ی و رۆش����نبیریدا، زۆرن ئەوان����ەی پەنج����ەی ت����اوان بۆ دونی����ای من����داڵ درێژدەکەن و دەدەن و بەکوش����تنەکەی ش����ەرعیەت دەیانەوێ لەیادەوەریی گش����تیش بیکوژن. ئەوان����ە لەگەڵمان دەژین، دەش����ێ باوک و براو کوڕو خۆشەویس����تمان ب����ن. ئەمانە هەر بەش����ەرعیەتدان بەکوش����تنی دونیاو ناوەستن، گشتی لەیادەوەریی سڕینەوەی بەڵک����و دەیانەوێ ئێم����ەش بکوژن، هەمو ئەوانەی ک����ە بەرگری لەدابینکردنی حەقی ئەم منداڵە دەکەین و دەمانەوێ بەزیندویی لەیادەوەریی گشتیماندا رایبگرین، لەروانگەی ئەمانەدا بەدڕەوش����ت و ><بێشەرەف<< ین، بۆیە بەشێوەیەکی ناراستەوخۆ داوای کوش����تنی هەمومان دەکەن. جا تەنیا ئەو کاتەی ئەو هەموە پێک����ەوە، لەناو چینی سیاسی و رێکخراوەیی و رۆشنبیرییدا، بەبێ س����ەنگەرگرتن لەیەکتری، بەڵکو پێکەوەو دەتوانین ئەوسا کاربکەین، بەهەماهەنگی

بەر بەو پەتا کوشندەیە بگرین.سه رچاوه :

Sen. Purna, ‘Crime of honour: Value and meaning , in Welchman.L and Hossain. S, Honour: Crimes, paradigms and violence against

.women, Zed Books, 2005-Rania Alayed case: Wife mu ”dered by >jealous< husband” http://www.bbc.com/news/uk-england-

manchester-27700962 یاس����ای ژمارەی ٨ ی س����اڵی ٢٠١١، یاس����ای بەرەنگاربوون����ەوەی خێ����زان لە http://توندوتیژی لە هەرێمی کوردس����تانwww.kurdistan-parliament.org/files/

articles/1 Gill. A, Begikhani N, Hague. G “Honour -based violence in Kurdish communities”, in Women<s StudiesInternational Forum,Volume 35, Is-

.sue 2, March–April 2012

من‌ده‌ترسمله‌م‌مه‌مله‌كه‌ته‌ی‌ژن‌كوژه‌داسپێده‌یه‌ك‌له‌خه‌و‌هه‌ڵسم

له‌بڕی‌خۆر‌پیاوێك‌به‌ئاسمانه‌وه‌‌بێتعاموده‌كانی‌سه‌رشه‌قام‌هه‌مووی‌بووبن‌به‌پیاو

دره‌خته‌كان‌بۆنی‌پیاویان‌لێبێتباوكم‌له‌گۆرستان‌هات‌بێته‌وه‌‌له‌جیاتی‌دایكم‌چام‌بۆتێكات

من‌ده‌ترسمبه‌یانیه‌ك‌بچم‌بۆقه‌یسه‌ری‌پیره‌‌هه‌ولێرێ‌

ئه‌ودوكاندارانه‌ی‌لیباس‌و‌ستیانی‌ژن‌ده‌فرۆشنبه‌س‌دۆخینی‌شه‌ڕواڵ‌بفرۆشن

مریشك‌فرۆشه‌كان‌به‌ته‌نیا‌كه‌ڵه‌شێر‌بفرشنئای‌من‌چه‌نده‌‌ده‌ترسم‌دواجار‌ئه‌م‌مه‌مله‌كه‌ته‌‌ژن‌كوژ

یه‌ك‌ژنی‌تیا‌نه‌مێنێتبۆنی‌پیاو‌بۆگه‌نی‌بکات‌

هێمن‌مامه‌ند

)٤٣٢( سێشه ممه ٢٠١٤/٦/١٠ komalayatyawene@gmail.com17 كۆمه‌اڵیه‌تی

گرتە ڤیدیۆکەی سلێمان زیاب یونس:

هەوڵێک بۆ کوشتنی دونیا لەیادەوەریی گشتیدا

دنیابکوژه که ی دنیا له گرته ڤیدیۆیه که دا

ژنانی ئازادیخواز لەکوردستان و لەدیاسپۆرا هاوشانی ئافرەتانی جیهان سااڵنێکی زۆرە خەبات دەکەن بۆ گۆڕینی ئەم تێگەیشتنەو

ئازادکردنی جەستەو سێکسوالیتی ژن وەکو چاوگی شەرەف

نەزەند بەگیخانی- نوسەرو توێژەری ئەکادیمی

تایبه‌ت (432( سێشه ممه 182014/6/10

دارایی پارته سیاسییه كان و چۆنیه تی به ده ستهێنان و خه رجكردنی یه كێكه له و بابه تانه ی ده یانساڵه توێژه رانی زانستی سیاس����ه تی س����ه رقاڵكردوه . له وه گه ڕێ هه ر خ����ودی پارتی سیاس����ی له دیدی قوتابخان����ه ی جیاجی����ای فیكریی ماناو پایه ی جۆراوجۆری هه یه . ئامانجی ئه م نوس����ینه كه هاوكاته له گ����ه ڵ ئه گه ری دارای����ی پاڵپش����تی به یاس����اییكردنی پارله مانی له الیه ن حزبه سیاس����یه كان كوردستانه وه تیشكخستنه سه ر الیه نی جۆراوجۆرو ئه زمون����ی جیاوازی دارایی پارت����ه سیاس����یه كانه له چه ندین واڵتی دونیادا. ئه مه ش له پێناوی ئاشناكردنی خوێن����ه ر به ئه زمون و روانگ����ه ی جیاواز دارێژه رانی هاوكاریكردن����ی له الی����ه ك، قان����ون و بڕیار له واڵتی خۆمان له الیه كی

دیكه .

سه رچاوه ی دارایی حزبه كانپرۆفیس����ۆر رۆبێرت ویلیه م له زانكۆی دارهام����ی به ریتانیا كه خ����اوه ن ده یان توێژینه وه یه له بواری پارته سیاسییه كان باس له چه ندین جۆر سه رچاوه ی دارایی پارت����ه سیاس����ییه كان ده كا له دونی����ا. ئه و ده ڵێ "ده كرێ ب����ه و جۆره پۆلێنی س����ه رچاوه ی دارایی حزبه سیاسییه كان بكرێ، سه رچاوه ی گشتی و سه رچاوه ی تایبه تی ، یاسایی و نایاسایی، ناوخۆیی و تاكه كه س����ی ، داموده زگایی و ده ره كی ، ئاش����كراو نهێنی ، ته نانه ت له روی بڕه وه پۆلێنبكرێ" زۆر به ك����ه م و ده توان����رێ

.)Williams,: 2)وات����ه كاتێك باس����ی دارای����ی حزبه سیاسییه كان ده كرێ قسه ته نیا له سه ر ئه و بڕه پاره یه نی����ه كه حكومه ت یان ده وڵ����ه ت ده یدات����ه حزب����ه كان، به ڵكو ده یان سه رچاوه ی دیكه هه ن كه ده بێ

رۆشناییان بخرێته سه ر.

به یاساییكردنی پاڵپشتی گشتی ئه گه ر ته نیا هه ڵوه س����ته بخه ینه سه ر ئه و سه رچاوه یه داراییه ی كه ده وڵه ت بۆ حزبه كان دابینی ده كا كه پێیده گوترێ nState subve پاڵپش����تی ده وڵ����ه تtion، ده یان هۆكارو مودێل و ش����ێوازی دابه ش����كردن له ئه زمون����ی گه النی دونیا ده كه ونه به رچ����او. هه ریه كه یان خاوه ن خۆیه تی . خراپی باشی و تایبه تمه ندی و ج����ارێ ئه گه ر له وه ده س����تپێبكه ین كه

بۆچ����ی ده وڵ����ه ت پاڵپش����تی حزبه كان ئ����ه م پرس����یاره توێژه ران����ی ده كات؟ بواره ك����ه ی س����ه رقاڵكردوه ، به ش����ێك كاتێك حزب ده ڵێ����ن له لێكۆڵ����ه ره وان ئیدی وه ربگرێ له حكومه ت پاڵپش����تی گشتیه كان له داموده زگا یه كێك ده بێته چیت����ر واڵت و Public utilitiesی تایبه ت خۆبه خش����ی ده زگایه كی وه كو nVoluntary private a نامێنێت����ه وه

.)sociations )Bizen, 2004:701به مانایه ك����ی دیك����ه حكوم����ه ت كاتێك پاره ی گشتی ، كه پێویست وایه بخرێته خزمه تی كاروباری گشتی واڵت و خزمه تی گشتی ، ده به خشێته حزبه سیاسییه كان، ئی����دی ئه و حزبانه وه ك����و داموده زگای گش����تییان لێ����دێ و ده بێ هه م����ان ئه و مامه ڵه یان له گ����ه ڵ بكرێ كه داموده زگا گشتیه كانی ده وڵه ت له بواری چاودێری و به دواداچون و رونیه تی له گه ڵیان ده كرێ. حزبه كان ته نی����ا پاره وه رناگرن، به ڵكو ده بێ له چۆنیه تی خه رجكردنی ده وڵه ت داموده زگاكانی����ان ئاگاداربكه ن����ه وه و ده كه ون����ه ژێ����ر چاودێری و پش����كنینی له ئه گ����ه ری چاودێ����ری و ده زگاكان����ی ئه و به فیڕۆدانی خراپ س����ودوه رگرتن و هاوكاریه ی ده وڵه ت، حزبه كان روبه روی لێپرسینه وه و س����زادان ده بنه وه . ئه وان Public ده كه ونه ژێر چاودێری گش����تیپره نسیی ره چاوی پێویسته controlو رونێتی – شه فافیه ت Transparecyی

بكه ن و ئاماده بن بۆ چاودێركردنی .واڵتانی زۆرین����ه ی ئ����ه وه ی له پ����اڵ رۆژئاوای ئه وروپ����اش به جۆری جیاجیا ده كه ن، حزب����ه كان دارایی پاڵپش����تی به اڵم مۆدێلی پاڵپش����تی گش����تی زیاتر رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست و له نێو حزبه كانی گه ش����ه یكرد. س����ه ریهه ڵداو ئه وروپ����ا ئه مه ش بۆ پاڵپش����تیكردن له كرانه وه ی nPolitical pl سیاس����ی و فره حزب����ی ralism. به تایب����ه ت ك����ه زۆرینه ی ئه و واڵتانه له الیه ن حزبێكی شیوعی به هێز و رێكخ����راو به رێوه ده ب����ران ك����ه خاوه ن پێگه ی جه ماوه ریی و سه رچاوه ی دارایی و بناغه ی رێكخراوه یی خۆی بو، بۆ ئه وه ی ده رفه تی گه شه بۆ حزبه نوێ و لیبراله كان دروستبكرێ، به جۆرێك توانای ئه وه یان هه بێ كه گه ش����ه بكه ن و ملمالنێ له گه ڵ بكه ن، ده س����ه اڵتداره كه ك����ۆن و حزبه پێویس����ت وابو ده وڵه ت پاڵپش����تی ئه و

پرۆسه یه بكا.به گشتی دو مۆدێل هه یه بۆ چۆنیه تی ده ستنیشانكردنی ئه و بڕه ی كه ده درێته حزب����ه كان، یه ك����ه م پێ����ی ده گوت����رێ Principle of- وه كیه كی پره نس����یپی

equalityو ئه وه ی دیكه ش پێیده گوترێ Principle of - پره نس����یپی رێژه ی����یproportionality. هه ڵبه ت مه به س����ت له پره نسپی یه كه م ته رخانكردنی بڕێكی یه كس����انه بۆ هه م����و حزب����ه كان به بێ سیاسی ، قه باره و سه نگی ره چاوكردنی ئه وه ی دوه م ره چ����اوی قه باره ی حزب و كوتل����ه سیاس����ییه كان ده كات ل����ه روی كورسی ده نگ و ژماره ی به ده ستهێنانی پارله مانیه وه . هه ن����دێ له واڵتان هه ردو مۆدێلیان تێكه ڵكردوه و به رێژه نمونه یه كی سه ركه تویان داهێناوه . بۆ نمونه هه نگاریا رێژه ی 25%ی سه رمایه ی ته رخانكراو بۆ دابه ش به یه كسانی سیاسییه كان حزبه ده كاته س����ه ر هه مو حزبه سیاسییه كان كه كورسیبان له پارله مان هێناوه و %75 به گوێره ی ژماره ی ده نگه كانیان دابه ش ده كا. له پورت����وگال 20% به یه كس����انی دابه ش����ده كرێته سه ر ئه و پارت و گروپ و هه ڵب����ژاردن به ش����داری كاندیدان����ه ی ده كه ن و 80%ی له سه ر بنه مای ئه نجامی هه ڵبژاردن دابه ش����ده كرێ. ئه م مۆدێله زیاتر له خزمه تی حزب����ه بچوكه كانه كه ناتوان����ن كورس����ی زۆر به ده س����تبێنن،

به مجۆره له بڕی یه كه م سودمه ند ده بن و له بڕی دوه میش رێژه یه كیان به رده كه وێ كه ده توانن له گه ڵ س����ه رچاوه ی دیكه ی داراییدا خۆیان له گۆڕه پانه كه بهێڵنه وه .

به ڕای ئه م مۆدێل����ه زیاتر له خزمه تی فره یی سیاسییه نه ك ته نیا ره چاوكردنی كورس����ی پارله مان وه كو ئه وه ی هه ندێ كوتله ی پارله مانی له ئێستای پارله مانی كوردستان پێشنیاری بۆ ده كه ن. چونكه ئه م����ه پارێزگاری زیات����ر له فره یی ده كا و جۆرێ����ك له هاوس����ه نگی له گۆڕه پانی

سیاسی كوردستان ده پارێزێ.بۆ ئه زمونی كوردس����تان من پێشنیار ده كه م به دو بڕ ئه و س����ه رمایه یه دابه ش بكرێ كه ب����ۆ پاڵپش����تی دارایی حزبه سیاسیه كان دابین ده كرێ، بڕی 30%ی ته رخانبك����رێ بۆ پاڵپش����تی كه مپه ینی بكرێته دابه ش به یه كسانی هه ڵبژاردن و س����ه ر هه م����و ئ����ه و كوتل����ه و حزبانه ی به ش����داری هه ڵبژاردن ده كه ن، 70%یش بهێڵرێته وه و دوای هه ڵبژاردن به گوێره ی ده نگ به س����ه ر ئ����ه و حزبان����ه دابه ش بكرێ ك����ه ده نگه كانیان له نیوكورس����ی چونكه ده س����تپێده كات. پارله مانیه وه هیچ ره وایه تی نیه كه ئه و پاره یه ته نیا له سه ر بنه مای كورس����ی دابه ش بكرێ ئامانجه ك����ه پارێزگاریكردنه له كاتێ����ك له فره یی سیاس����ی ، ئه گه ر ته نیا له سه ر بنه مای كورس����ی بێ ئی����دی ئه و پێنج هێ����زه گه وره یه ئه و داهات����ه بۆ خۆیان قۆرخ ده كه ن و كاریگه ری خراپ له س����ه ر ئه گ����ه ری دروس����تبونی هێ����زو ته یاری دیكه له ئاین����ده داده نێن. به و جۆره ی پێش����نیاركراوه له سه ره وه ، بڕێكی باش ته رخانده كرێ هه ڵبژاردن كه مپه ینی بۆ كه به یه كسانی كوتله كان ده توانن سود

له ده وڵه ت و داهاتی گشتی وه ربگرن.

سه رچاوه كانی داراییدی����اره حزب����ه كان له دونیادا پش����ت به س����ه رچاوه ی دیكه ش ده به ستن له پاڵ ئه وه ی له ده وڵه ت وه ریده گرن، بۆ نمونه له رێی ئابونه ی مانگانه ی ئه ندامه كانیان، پاڵپش����تی كۆمپانیاو كه رت����ی تایبه ت و واڵت، له ناوخۆی ده وڵه مه ند كه س����انی رێكخراوی نێوده وڵه تی ، حزبی هاوبه رنامه ئه مجۆره بیانی . ده وڵه ت����ی له ده ره وه ، پاڵپش����تیانه ش له هه ندێ واڵت به قانون رێكخراون و به هه ندێكی دیكه به كراوه یی هێڵراونه ته وه كه ره نگه لێره بواری ئه وه نه ب����ێ نمونه و مۆدێلی زۆر باس بكه ین. ئه وه ی گرنگه پارله مانتارانی كوردستان ده ب����ێ ئ����ه م ب����واره ش له چوارچێوه ی قانونه كه یان����دا جێبكه ن����ه وه ، ئایا رێگه

ده درێ حزبی كوردی پ����اره له واڵتێكی دیكه ی هه رێمی یان بیانی وه ربگرێ؟ یان ده وڵه مه ن����دی بیانی و كۆمپانیای بیانی و رێكخ����راوی نێوده وڵه ت����ی رێگه پێدراون پاره و پاڵپشتی له حزبی كوردی بكه ن؟ زۆرین����ه ی حزبه كوردییه كانی ئێس����تا په یوه ن����دی هاوپه یمانێت����ی و خ����اوه ن توندوتۆڵ����ن له گه ڵ واڵتانی دراوس����ێ، زانی����اری دروس����ت نی����ه ك����ه پاره یان لێوه رده گ����رن یان نا، ب����ه اڵم گومانیش هه یه و گومانه كانی����ش له جێی خۆیانن. بۆی����ه ئه م����ه ش ده بێ به جدی����ی بیری بۆ رێس����ای له قانونه كه لێبكرێت����ه وه و

دابنرێ.له الیه ك����ی دیكه ده بێ بپرس����ین ئایا رێگه پێدراون كوردس����تان حزبه كان����ی بكه ن بازرگانی كۆمپانیای����ان هه ب����ێ و له هه رێم یان ناراس����ته وخۆ هاوبه ش����ی پرۆژه كان����ی وه به رهێن����ان و بازرگان����ی ببن؟ واته حزب چ����ۆن چۆنی ده توانێ تایبه تدا له كه رتی دارایی س����ه رچاوه ی

هه بێ؟ده ب����ێ له بیرمان نه چێ ك����ه پارتی و یه كێت����ی وه ك����و دو حزب����ی گ����ه وره و حزب����ه هاوش����ێوه ی ته مه ندرێ����ژ، ش����یوعیه كانی واڵتانی پۆستكۆمۆنیزم، ده مێكه له ده س����ه اڵتن و تا ئ����ه م دواییه به كراوه ی����ی بودج����ه ی كوردس����تانیان به فۆرم و ش����ێوه ی جۆراوجۆر خستبوه خزمه ت خۆیان. ئ����ه و دو حزبه خاوه ن جه ماوه ریی رێكخس����تن و بناغه یه ك����ی گه وره ن له نێ����و جه رگی داموده زگاكانی له نێو رێكخراوه له ده ره وه یدا، ده وڵه ت و هون����ه ری و جه م����اوه ری و پیش����ه یی و میللیه كان����دا. له گه ڵ ئ����ه وه ش خاوه ن له بواری ئابوریه كی گه وره ن سه رچاوه و جۆراوج����ۆری وه به رهێن����ان و بزنس����دا. به شێكی دیاری كۆمپانیا گه وره و پرۆژه گه وره كانی كوردس����تان یان راسته وخۆ هی ئه وانن یان به ش����ی گه وره ی ئه وانی تێدای����ه . قانوندانه ری كورد له ئێس����تادا ده بێ ئه و راستیانه ی له به رچاوبێ كاتێك پرۆژه بۆ به قانونكردنی دارایی حزبه كان ده ستنیش����ان ده كا. ده بێ به ئاش����كراو راش����كاوانه په نجه له س����ه ر ئه و بابه ته دانێ ك����ه حزب چۆن چۆن����ی ده توانێ

بازرگانی بكا؟

چاودێری و لێپرسینه وه پرس����ی پاره داركردنی حزبه كان ته نیا به وه كۆتایی نایه ك����ه بڕه پاره یه كیان به گوێره ی كورس����ی ب����ۆ ته رخانبكه ی و پرسی گرنگ قۆناغی دوای دابه شكردنی دارایی دێ، ئه و قۆناغ����ه ی گه وره ترین

كوردییدا له هه ناوی حوكمداری كێشه ی له خۆ گرتوه كه چاودێری و به دواداچونه

.Checks and balancesپارله مانتاران����ی كوردس����تان ده ب����ێ به رون����ی له قانونه كه ی����ان ئ����ه وه ش جێبكه ن����ه وه كه حزب����ه كان له به رامبه ر وه رگرتنی ئ����ه و هاوكارییه له حكومه تی له به رامب����ه ر هه روه ه����ا كوردس����تان، رێكخس����تنی س����ه رچاوه كانی دیك����ه ی دارایشیان، چیان له ئه ستۆیه ؟ له به رامبه ر كێدا به رپرسیارن؟ ئه ی سزاكه یان چیه

ئه گه ر پێشێلكاریانكرد؟ئه گ����ه ر بابه ت����ه ئ����ه م هه ڵب����ه ت له چوارچێوه ی قانونه كه ش جێیبكرێته وه جێبه جێكردنی وابكرێ، پێویس����ته كه ده وه س����تێته س����ه ر چاالكی و بێالیه نی و ئازایه ت����ی داموده زگاكان����ی چاودێ����ری له هه رێم وه كو ده س����ته ی ده س����تپاكی ، دیوانی چاودێری دارایی، داواكاری گشتی ، دواتر سه ربه خۆیی و بێالیه نی ده سه اڵتی ئازایه ت����ی س����ه ربه خۆیی و دادوه ری و قانونه كاندا. له جێبه جێكردنی حكومه ت به ب����ێ ئه مانه پێش����ێلكارییه كان وه كو

ئه وه ی ئێستا هه یه ده مێننه وه .

دوا وته دارای����ی به قانونكردن����ی پرۆس����ه ی حزبه كان بۆ واڵتانی تازه گه ش����ه كردو، ی����ان رێگوزه ر بۆ دیموكراس����ی كارێكی گرنگ����ه و وه كو پێویس����ت باس����كراوه ، له هه مانكاتدا كارێكی ئاس����ان و بێكێشه نیه . چونكه بێگومان روبه رو ده بێته وه له گ����ه ڵ به رژه وه ن����دی ده ی����ان الیه ن و كه سایه تی سیاسی و، ئاسه واری سیاسی و ئابوری له گ����ه ڵ خۆی ده هێنێ. ئامانجه بنه ڕه تییه كانی ئه م پرۆسه یه ئه وه یه كه دارایی گشتی رێكبخرێ و رێ له به فیرۆدان بگی����رێ ئه مه ش له رێ����ی ته رخانكردنی بڕی دیاریكراو، ده رگا داخس����تن له سه ر هه روه ها چاودێری كراوه ، خه رجكردنی بۆ به كارهێنانی چۆنیه تی خه رجكردن و به رژه وه ندی گش����تی و پرۆسه ی سیاسی له واڵت. هه روه ها بۆ پاراس����تنی فره یی سیاس����ی و پارێزگاریكردنه له و حزبانه ی خاوه ن سه رچاوه ی دیكه ی دارایی نین و ده نگه كانی له به رژه وه ندی و گوزارش����ت ژماره یه ك خه ڵك ده كه ن و ناتوانن به بێ پاڵپش����تی ده وڵه ت له به رامب����ه ر حزبه گ����ه وره و مێژویی و خاوه ن س����ه رچاوه ی

دیكه ی دارایی خۆیان بگرن.

له ب����واری دكت����ۆرا خوێن����دكاری •سیاسه ت و حوكمڕانی له زانكۆی لێسته ری

ئینگلیزی له به ریتانیا

پاڵپشتی‌‌دارایی‌پارته‌‌سیاسییه‌كان،‌هۆكارو‌ئه‌زمون

نوس���ینێك ئەگەر ه���ەر بەرهەمێك���ی فیكریی ئینج���ا كۆمەاڵیەتی سیاسی لێنەكەوێتەوە، پێموابێت نەنوسرێ باشترە، 23 ساڵە گوێمان پڕ بوە لەنوسینی كرچ و كاڵ و داڕش���تن و ئینش���ای زۆر الواز، كاتێك دەت���ەوێ گفتوگۆیەك���ی فیكریی و سیاسی بكەیت، خێرا پڕ دەدەنە بەر پێت و بەرەو روت هەڵناكشێن، ئیتر پەنا بۆ شتی الوەكی و البەال و كەسیی دەبەن، كە ئەمە لەهەمو دونیادا نەك هەر باوی نەماوە، بەڵكو مایەی قێزلێبونەوەش���ە. ئەمە س���ەرەڕای ئەوەی كەس ناتوانێ موزایەدەی سیاس���ی بەس���ەرمەوە بكات، دەنا دەبو ئەم هەرێمە تەسلیم بەدەستی جەهل بكەین، تا ئێستا ل���ەم هەرێمی كوردس���تانە، بەتایبەت الی ئەوانەی دۆگمن بەبڕوای ئەو چەقبەستوانە م���رۆڤ كە چوە ری���زی حزبێكەوە ئیتر تا مردن دەبێت ه���ەر لەناوی���دا بمێنێتەوە، هاتنەدەرەوەی لەم ریزە دەبێتە عەیبەیەكی زۆر گەورە، بۆیە چەقبەس���توەكان كاتێك دەیانەوێ���ت گفتوگۆت بك���ەن خێرا دەڵێن تۆ شیوعی بویت و ئێس���تا پارتیت، نازانم ئەوانە بۆچ���ی رۆژێك بۆ ژیاننامەی گەورە فەیلەس���وفەكانی رۆژئاوا تەرخان ناكەن تا تێبگەن، دەیان فەیلەسوفی گەورە لەریزی كۆمۆنیزمدا ب���ون و دواییش وازیانلێهێناوە. بۆچی ناچ���ن ژیاننامەی كان���ت و فیختەو هیگڵ بخوێنن���ەوە كە چەندە پەیوەندییان لەگەڵ پاش���او دەسەاڵت خۆش���بوە. ئایا رەوایە رەخنە ئاراس���تەی میش���ێل فۆكۆ،

ئەریك فرۆم، كارل پۆپەر،تەنانەت زۆربەی دامەزرێنەران و ئوس���تادەكانی قوتابخانەی فرانكفۆرت كە ژمارەی���ان زۆرە ... بكەین كە لەبەرچی سەرەتا ماركسیستبون و دواتر ئەو بیروباوەڕەیان بەماركسیزم وەكو خۆی

نەما؟! من هەمیشە لەگەڵ نوسینی فیكریی و سیاس���یدام، بەاڵم با گفتوگۆیەكی ئاقاڵنە بێت و خاڵە الوازەكان رون و شیبكاتەوە بۆ ئەوەی بەرامبەرەكەی جارێكی دیكە هەڵەی وا دوبارەنەكاتەوە، بۆیە من لەم نوسینەمدا ناچمە سەر ئەو نوسینانەی كە لەسەر من دەنوسرێن، ئاخر گفتوگۆ بەفیكر دەكرێت، كاتێ���ك فیكر غائیب ب���و، گفتوگۆش هیچ بەهایەكی نامێنێ. من بۆ راس���تی پێكانی ئەو بۆچونەم برادەرێك رەخنەی لێگرتوم و هەوڵیداوە ش���تێكی فیكریی بخاتەرو وەك بڵێ���ی پێمبڵێ���ت ئەوەتا منی���ش لەفیكر دەڵێت: بیزانیای���ە( دەزان���م، )خۆزگ���ە )لەڕوی فەلسەفەشەوە سەر بەسەفسەتەی سۆفستاییەكانە كە س���وكرات رابەرایەتیی دەكرد، ئەوەم ب���ۆ ئەوە بو كە زۆر گرنگە خوێنەر ئاراس���تەی فیكریی و بیركردنەوەی ئەو نوس���ەرە بزانێت ك���ە دەیخوێنێتەوە(مەبەستی بەندەیە، بەراستی زۆر گرنگە!

ئەوەی رۆژێك لەرۆژان وتارێكی لەس���ەر فەلسەفەی كالسیكی یۆنان خوێندبێتەوە، هەڵەی ئاوا زەق و زل ناكات. چونكە سوكرات دوژمنی سەرس���ەختی سۆفستاییەكان بو. نامەوێ باسی شێوازو هۆكاری سەرهەڵدانی سۆفس���تاییەكان بك���ەم، چونك���ە ئ���ەو گفتوگۆیانە زیاتر بۆ كتێب یان بۆ گۆڤارێكی فیكریی گونجاوترن، بۆیە لێرە تەنیا باسی ئەو جیاوازییانەی نێوان سۆفس���تاییەكان و سوكرات دەكەم، بەو هیوایەی سودێكی بۆ

خوێنەرانیش هەبێت. سۆفستایی بەواتای زانا هەندێكجاریش بەواتای مامۆس���تا هاتوە، لەس���ەروبەندی كۆتایی سەدەی شەشەم و سەرەتای سەدەی پێنجەم���ی پێش زایینی س���ەریانهەڵداوە،

سۆفستاییەكان ژمارەیان سی)30(كەسێك دەبو، راستەوخۆ دەچونە ناو خەڵك و ئەو ش���وێنانەی خەڵكی لێكۆدەبۆوە، وتاریان بون، گوتاربێژی سەركەوتو دەخوێنده وه و وانەیان بەمنداڵ���ە دەوڵەمەندەكان دەوت، هەمو ئ���ەو بەرهەمە فیكریی���ەی هەیانبو، دەیانبەخش���ی پ���ارە بڕێك لەبەرامب���ەر بەخەڵ���ك، واتا بڕوایان بەزانس���ت و فیكر بەرامب���ەر پ���ارە هەبو. سۆفس���تاییەكان قوتابخانەی���ەك ب���ون، ش���ارەزای هونەرو فیكرو زمان و رەوانبێژیی بون،هیچ بڕوایان بەرەهاگەرایی نەبو، واتا دژی رەهایی بون، پێیانوابو كە هەمو شتێك رێژەییەو ناكرێ هیچ ش���تێك بەرەها وەربگیرێ، بۆ نمونە كاتێك كەسێك كارو كردەوەیەك دەنوێنێ، ئەم كارو كردەوەیە لەدۆخێكەوە بۆ دۆخێكی دیكە دەگۆڕێت، زۆرجاری وا هەیە كەسێك لەب���ارو دەرونێك���ی تایبەتیی���ەوە كارێك دەكات، بەاڵم لەبارودەرونێكی دیكە، بڕوای وا نییە هەمانكار دوبارە بكاتەوە، دەیانوت )با( كە هەڵدەكات رەنگە الی من ئەو)با(یە گەرم بێت، بەاڵم الی كەس���ێكی دیكە بۆ نمونە بەس���ااڵچویەك س���ارد بێت. یان ئەوەی نەخۆش���ی زەردتكی هەبێت، دونیا ب���ەزەردی دەبینێ، بەاڵم كەس���ێكی دیكە بەجۆرێك���ی دیكەی دەبین���ێ، یان ئەوەی )تا(ی قورس���ی لێبێت، هەمو خواردنێكی لەناودەم تاڵە، بەاڵم لەراستیدا خواردنەكە ت���اڵ نییە لەوانەیە هەنگوینیش بێت. بۆیە سۆفستاییەكان دەیانوت زانینیش رێژەییە، ئەوەی من دەیزانم رێژەیەكە سبەی دەبێتە رێژەیەك���ی دیكە. ئینجا سۆفس���تاییەكان بڕوایان وابو بەخش���ینی هەمو بەرهەمێكی ئەقڵ���ی و فیكریی پێویس���تە لەبەرامبەریدا بڕێك پ���ارە وەربگریت، ناب���ێ بەخۆڕایی بیبەخش���یتەوە. دیارترین و بەناوبانگترینی رابەرانی قوتابخانەی سۆفستاییەكان، ئەم Protagoras پڕۆتاگۆراس دو كەس���ەن: Gorgias 480 پ.ز هەروەها گۆرگیاسn410485/480 – 410 پ.ز . گرنگتری���ن وتەی

پڕۆتاگ���ۆراس ئەوەب���و كە وت���ی )مرۆڤ پێوەری هەمو شتێكە(. بۆیە وتی دو جۆر یاس���ا هەن یەكێكیان یاس���ای سروشتە، ئەویدیكەش یاس���ای مرۆڤە. پرس���یارێكی گرنگی سۆفس���تاییەكان ئەوەب���و كە ئایا زمان مرۆڤ دایهێناوە، یان كاری سروشت و گەردونە. چونكە بەبڕوای پڕۆتاگۆراس یاسا هی بێدەسەاڵتەكانە. پڕۆتاگۆراس یەكەمین كەس بو لەنوس���یندا نێ���رو مێی لەیەكدی جودا كردەوە، یەكەمین كەس بو بنەماكانی لۆژیك و س���ەرف و و نەحوی دانا، هەروەها ناو، س���یفەت، فیعلی لەیەكجیاكردۆتەوە.

سۆفس���تاییەكان یەكەمین كەس و یەكەمین قوتابخان���ە بون ك���ە فەلس���ەفەیان لەناو قوتابخانە فیكریی���ەكان دەرهێناو بردیانە سەر ش���ەقام و ناو خەڵك. بۆیە لەقۆناخی خۆیاندا بزوتنەوەیەكی زۆر رۆش���نگەرییانە بون، چونكە ئەقڵیان بەس���ەر سروش���تدا زاڵكرد. ئەم���ە زۆر بەكورتی چەند دێڕێك بو لەب���ارەی سۆفس���تاییەكانەوە، ئەی با بزانین سوكرات چی بو؟ تۆ بڵێی سوكرات

رابەرایەتی سۆفستاییەكانی كردبێت؟س���وكرات بەتون���دی دژایەت���ی خ���ۆی بەرامبەر بەسۆفس���تاییەكان نیش���اندەدا، چونكە سوكرات بڕوای بەرەهایی هەبو نەك رێژەیی بەپێچەوانەی سۆفستاییەكانەوە كە بڕوایان بەرێژەیی هەبو، سوكرات كە دەیوت من یەك ش���ت دەزانم كە هیچ نازانم، ئەوە هیچ بوارێكی بۆ گفتوگۆ نەدەهێش���تەوە، بەرەهاییەوە باس���ی دەك���رد. ئەمە خاڵی بنەڕەت���ی و ناوەك���ی جیاوازییەكانی نێوان سوكرات و سۆفستاییەكان بو، ئینجا سوكرات لەسۆفس���تاییەكان ب���ەردەوام رەخن���ەی دەگرت بەوەی كە زانس���ت و هونەر بەپارە دەفرۆشن، بۆیە سوكرات بەسۆفستاییەكانی دەوت بازرگان، چونكە لەبەرامبەر زانست و هونەرەكەیاندا پارەیان كۆدەكردەوە، بەاڵم سوكرات دژی پارە وەرگرتن بو، ئەگەرچی ئەوی���ش بەردەوام لەناو گەن���ج و الوەكاندا بو، باری ئابوریشی خراپ بو، بەاڵم بڕوای بەپ���ارە وەرگرتن نەبو، س���وكرات حەزی لەفەلسەفەكەشیدا گرنگی بەچاكە دەكرد، بەسروشت نەدەدا، بەڵكو گرنگی بەپرسی راستی ئاكار، چاكە، خراپە دەدا. پیاوێك ب���وە هیچ گرنگ���ی بەجلوبەرگ ن���ەدەداو لەبەرامبەر گەرماو سەرماشدا خۆڕاگر بوە، هەبوە، ناشیرینی لەروخساردا شێوەیەكی بەاڵم هەوڵی دابینكردنی دادپەروەریی دەدا، لەبەرامبەر سپارتاییەكانیشدا شەڕیكردوە.

سوكرات كەسێكی تا رادەیەك میسالی و عاتیف���ی بوە، بەتایب���ەت لەوكاتەی كە بۆ ماوەی یەك مانگ لەگرتوخانە پەس���ترابو،

بۆ ئەوەی لەس���ێدارەی ب���دەن، بەبۆنەی ئەوەی گوایا دەرمانی ژەهرەكە لەشوێنێكی دورە ت���ا دەگات كاتی دەوێ، س���وكرات ماوەی مانگێكی لەگرتوخانە بەس���ەر برد، لەم���اوەی ئەم مانگەدا ئەو پۆلیس���ەی كە پاس���ەوانی گرتوخانەكە بو، داوای لێكرد بەجێبهێڵێت، گرتوخانەك���ە هەڵبێت و كە رابكات و رەتیك���ردەوە ب���ەاڵم س���وكرات لەرۆژی تەنان���ەت جێبێڵێت، گرتوخان���ە دادگاییكردنیش���یدا)ئانیتۆس(كە یەكێ���ك بو لەو سێ كەس���ەی كە سكااڵیان لەسەر خستە پێشنیارێكی تۆماركردبو، سوكرات بەردەم دادگاو وتی هەر كاتێك س���وكرات داوایكرد كە سزاكەی سوك بكەن بۆیبكەن. بەاڵم س���وكرات زۆر بەتوندی بەرامبەر ئەو پێش���نیارەو دادگاش وەس���تایەوە، دەن���ا دادگاش لەهەوڵ���ی ئەوەدابو كە س���زاكەی سوك بكەن و ژەهرخوارد نەكرێ، هەر ئەو پۆلیس���ەی داوای هەاڵتن���ی لێكردبو كاتێ ژەهرەكەی دایە دەس���ت سوكرات لەقوڵپی

گریانی دا. بەكورتی س���وكرات و سۆفیستەكان دو ئاراس���تەی فیكریی پێچەوانەن، بەداخەوە دوای 23 س���اڵ فێ���ری گفتوگۆی فیكریی نەبوین، بۆیە پێموابێ ئەم كورتە نوسینەم بەس���ە بۆ ئەوان���ەی ئەلفێكیان بەس���ە. ئامادەش نیم وەاڵمی كەس���انێك بدەمەوە

كە ناخوێننەوە. گفتوگ���ۆی فیكریی و سیاس���ی لەگەڵ ئەو كەس���انە دەك���ەم كە ئەهل���ی فیكرو سیاس���ەت بن، بەاڵم ئ���ەو برادەرانەی كە بەوەاڵمدان���ەوەی م���ن دڵیانخۆش���دەبێت، بەرنامەیەك���ی ب���ا لێدەك���ەم داوای���ان تیڤ���ی لەه���ەر كەناڵێك رێكبخ���ەن لەوێ لەگ���ەڵ دەكەم، دەتوانن مونازەرەیەكیان چەند كەسێكیش وەك سپێر لەگەڵ خۆیان بهێنن لەكاتی تێكەوتنیان پەنایان بۆ بەرن ب���ۆ قورتاركردنی���ان، ئ���ەوكات بۆ خەڵك دەردەكەوێ���ت كێ دەرگای چونە دەرەوەی

ناو ستۆدیۆی لێ بزر دەبێت.

فوئاد سدیق

هێمن میرانی *

گفتوگۆی‌فیكریی‌بەئەهلی‌فیكر‌دەكرێ

تا ئێستا لەم هەرێمی كوردستانە

بەتایبەت الی ئەوانەی دۆگمن بەبڕوای ئەو

چەقبەستوانە مرۆڤ كە چوە ریزی حزبێكەوە ئیتر تا مردن دەبێت

هەر لەناویدا بمێنێتەوە هاتنەدەرەوەی لەم ریزە دەبێتە عەیبەیەكی زۆر

گەورە

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

ئایا حزبه كانی كوردستان رێگه پێدراون

كۆمپانیایان هه بێ و بازرگانی بكه ن له هه رێم

یان ناراسته وخۆ هاوبه شی پرۆژه كانی

وه به رهێنان و بازرگانی ببن؟ واته حزب

چۆن چۆنی ده توانێ سه رچاوه ی دارایی له كه رتی تایبه تدا

هه بێ؟

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

بەرخۆریزم و ئارەزویەکێ����ک لەئ����اکارە س����ەرەکییەکانی دەرگای����ە کردن����ەوەی بەرخۆری����زم نەھێش����تنی ئ����ارەزوەکان و لەس����ەر ڕێگرە لەبەردەمیان����دا، تەرجەمەکردنی ئارەزوەکانە ب����ۆ کااڵو خزمەت و چێژیی ھه مەج����ۆری قابیلی کڕین و فرۆش����تن. گرێنادات بازاڕ بەرخۆریی ئایدیاۆلۆژیی بەبون����ی "پێداویس����تیی"ەوە، بەڵک����و بەتێرکردنی ئ����ارەزوەوە. بەبازاڕیکردنی کۆمەڵگاو بەبازاڕیکردنی پەیوەندییەکان، بەشێکە لەم ئابوریی ئارەزوە، بەجۆرێک ڕێگرێ����ک نەمێنێت����ەوە بتوانێ����ت ئەم ئابورییە سنورداربکات. دەوڵەمەندەکانی دونیای دوای ڕاپەڕین سنورێک بەحەزو ئارەزوەکانی����ان نەماوەت����ەوە، خان����وو

باڵەخان����ە، ئۆتۆمۆبێل����ی ھه مەج����ۆر، س����ەفەر ب����ۆ واڵتانی تر، س����ەیرانگای داوەتکردنی گ����ەورە، ئاھه نگی ناوازە، گۆرانیبێژە س����ینەماو ئەس����تێرەکانی ن����اودارەکان، ژن����ی تازە ھت����د... ئەم ھه واڵی دەوڵەمەندان����ە س����ەرمایەدارە لەدایکبونی جۆرێک لەئارەزو ڕادەگەیەنن ک����ە دەکەوێت����ە دەرەوەی ھ����ه ر بەھاو ئەخالقیی و کۆمەاڵیەتی����ی و نۆرمێک����ی یاس����اییەوە. ئەوەی لێرەدا تێکدەچێت سنوری جیاکردنەوەی واقیعە لەناواقیع، جیاکردن����ەوە خەی����اڵ و فانتازیایە لەو دونیا مادییەی کە ھه یە. دورکهایم ئەم جۆرە لەفانتازی����ا ناودەنێت "فانتازیای کەس����ێکی ت����ا گرت����و". فانتازییەکی بێس����نور کە ن����ەک توان����ای تێرکردن و

بەڵکو مەحاڵە، تەواوەتی وەدیھێنانی خۆش����ی تێکەڵ بەو دۆخی وڕێنەکردنە بو کە تای زۆر دروس����تیدەکات. ئەوەی ئ����ەم فانتازییە تاگرت����وە لەکۆمەڵگادا تەحەمولە، بەختەوەریی����ە، دەیکوژێت ڕازیبونە بەژیان لەفۆرمە س����ادەکانیدا، لەپارەو بەردەوام����ە بیرنەکردن����ەوەی س����ەرمایە، ھه نگاونانی قۆناغ بەقۆناغ و لەس����ەرخۆیە. ئەم پەت����ا گەورەیە، کە لەبنەڕەتدا پەتای گروپە بااڵدەستەکەی ن����او کۆمەڵگایە ئێمەو نەخۆش����ییەکی سیاس����یی و ئەخالقیی����ە، ب����ەرەو ئەوە دەچێت ببێت بەنۆرمی بااڵدەست و بەناو ھه مو خانەیەکی کۆمەڵگادا باڵوببێتەوە. ئەم جۆرە کۆمەڵگای����ە لەئۆتۆمۆبێلێک دەچێت کە نەتوانێت ئیس����تۆپ بکات،

ناچاربێ����ت بەردەوام و بەبێ وەس����تان، بەبێ ئاوڕدانەوە بۆ دواوە، بەبێ بینینی ئەوانەی لەو دەوروبەردا دەژین، بەپێنان بەسەر زۆر شێوە ژیانی ھێمن و پەیوەندی ئینس����انیدا، بڕوات. مرۆڤ لەم دۆخەدا بەجۆرێک سەرلیدەش����ێوێت کە نازانێت چی پێویس����تە بۆ ژیانی و چی پێویست نییە، چ����ی ماقوڵە چ����اوەڕوان و داوای ب����کات و چی ناماقوڵ����ە وازیلێبھێنێت، چی دادپەروەرانەیەو چی بێدادییە، چی بەرگریلێکردن و قابیلی بەھایەکە نۆرم و چیش دەچێتە چوارچێوەی نەش����یاویی کۆمەاڵیەتیی و ئەخالقییەوە. بەش����ێکی زۆری ئەوانەی لەدونیای ئێمەدا خۆیان دەک����وژن، لەناو ئەو دۆخ����ە تایبەتەدا

خۆیان دەکوژن.

(432( سێشه ممه 2014/6/10 19تایبه‌ت

ونبون * ناس���نامه یه كی باری شارس���تانی سلێمانی ونبوه به ناوی )س������یروان حه مه صالح ( ھه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ

پرسگه ی ئاوینه .

awene.comwww

گۆڵکردن لەمردن... پاشماوه خۆکوشتن و قەیرانی بەهاکان... پاشماوه کاتێک تیپێکی جولەکە لەگەڵ تیپێکی یارییان ئ����ۆردوگادا ناو پاس����ەوانانی دەک����رد، زیندانییان لەوچرکەس����اتەدا بیری����ان لەوە نەدەک����ردەوە کە ھەمان یارییەک����ە دوای رکەبەران����ە ئ����ەو دەش����ێت بەدوژمنەکەیان و دەبن����ەوە بیانک����وژن. لەس����ەرپێچیکردنێکدا لەپاس����ەوانان زیندانییان بردن����ەوەی ت����ەنھا بردن����ەوەی گەمەی����ەک نەبو، بەڵکو نیش����اندانی ئەو راستییەش بو کە ئەمان لەشوێنێکی تردا بەتواناترو بەدەس����ەاڵتترن. زیندانییان ھەمیش����ە دۆڕاو نین وەکو لەگەمەی دەس����ەاڵتدا لەشوێنێکی بەڵکو دەشێت دەیبینین، تردا ب����راوەی گەمەیەکی تر بن، وەکو لەیاری تۆپێندا دەبینرا. گەر پاسەوانان لەگەمەی ژیاندا براوەبن، ئەوا دەشێت لەیاری تۆپێندا دۆڕاوبن. گەر پاسەوانان

لەژیاندا گۆڵ لەزیندانییان بکەن، ئەوا زیندانیان لەتۆپێن����دا دەتوانن گۆڵیان لێبک����ەن. گوڵک����ردن لەپاس����ەوانان و بکوژان، بەخشینی ھەستی سەرکەوتن راس����تەقینەی لەگەمەیەک����ی ب����و ش����ێوەھاوتادا. رکەبەرێتییەک����ی زیندانیی����ان ئ����ەو راس����تییەیان باش دەزانی کە ئەوان لەگەمەی دابەشکردنی بناغەی لەسەر پێشوەختی دەسەاڵتدا

ھێز، یارییەکەیان دۆڕاندوە. یاری تۆپێن لەئۆردوگاکاندا بەھەمو رەھەندە ئاڵۆزەکانییەوە، شانسی ژیانی زیندانییان����ی گەورەترک����ردو وێنایەکی ترو وش����یارییەکی تری پێبەخش����ین. زیندانییان لەو ڕۆژانەی یاری تۆپێنیان دەکرد، گۆڵیان لەمردن دەکرد، النیکەم لەکاتی یاریکردندا ئەوەیان بیردەچوەوە

کە مردن سبەینی گۆڵیان لێدەکات.

سه رۆكایه تی دادگای تێهه ڵچونه وه سلێمانیدادگای به رایی سلێمانی /باری شارستانی

ژماره : 1043/ب /2014 به روار /27 / 5 / 2014

ئ����������اگاداری داواكار ))س�ه رباز محمد فرج ((

داوا لێكراو : به ڕێوبه رایه تی ره گه زنامه و باری شارس���تانی له سلێمانی سه ره ڕای كاره كه ی ، داواكار داوای به رایی به ژماره ی سه ره وه له م دادگایه تۆمار كردوه بۆ گۆرینی ناوی )خۆی ( له)س�ه رباز( بۆ )ب�ه ختیار ( بۆیه بڕیارماندا به باڵو كردنه وه ی ئه م ئاگاداریه له رۆژنامه یه كی رۆژانه ی ناوخۆی به پێی ماده ی )21( له یاس���ای باری شارس���تانی جا ھه ر كه س و الیه نێك مافی رێگری ھه یه له م داوایه په یوه ندی بكه ن به م دادگایه وه یان بڕیارێكی یاس���ایی له بری خۆی بنێرێت له ماوه ی )10( ده رۆژدا له دوای باڵوكردنه وه ی ئه م ئاگاداریه س���ه ردانی دادگاكه مان بكات به پێچه وانه وه دادگا داواكه ده بینێ به گوێره ی

یاسا ..له گه ڵ رێزدا ........

دادوه ر كاروان وریا علی سۆرانی

سه رۆكایه تی دادگای تێهه ڵچونه وه سلێمانی دادگای به رایی سلێمانی /باری شارستانی

ژماره : 1043/ب /2014 به روار /27 / 5 / 2014

ئ����������اگاداری داواكار ))س�ه ر باز محمد فرج ((

داوا لێكراو: به ڕێوبه رایه تی ره گه زنامه و باری شارستانی له سلێمانی سه ره ڕای كاره كه ی ، داواكار داوای به رایی به ژماره ی سه ره وه له م دادگایه تۆمار كردوه بۆ گۆرینی ناوی كچه ناكامه كه ی له )دالی�ا( بۆ )م�روه ( بۆیه بڕیارماندا به باڵو كردنه وه ی ئه م ئاگاداریه له رۆژنامه یه كی رۆژانه ی ناوخۆی به پێی ماده ی )21( له یاس���ای باری شارس���تانی جا ھه ر كه س و الیه نێك مافی رێگری ھه یه له م داوایه په یوه ندی بكات به م دادگایه وه یان بڕیارێكی یاس���ایی له بری خۆی بنێرێت له ماوه ی )10( ده رۆژدا له دوای باڵوكردنه وه ی ئه م ئاگاداریه سه ردانی دادگاكه مان بكات به پێچه وانه وه دادگا داواكه ده بینیێ به گوێره ی

یاسا ..له گه ڵ رێزدا ........

دادوه ر كاروان وریا علی سۆرانی

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

به ھۆی ده رچونی ھه ردو قایمقامی ره واندزو مێرگه سۆر بۆ په رله مانی

عێراق له سه ر لیستی پارتی، چه ندین كه سی نیشته جێ و ده ره وه ی ئه و

دو شوێنه شه ڕی ئه وه ده كه ن كه له سه ر كورسی قایمقامیه تی ره واندزو

مێرگه سۆر دابنیشن. قایمقامی ره واندزیش ده ڵێت "زۆر له قایمقام و

به ڕێوه به ره كان گۆڕانكارییان به سه ردا دێت".

كاندیدی ره وان���دزو قه زای قایمقامی ده رچ���وی پارتی ب���ۆ په رله مانی عێراق س���یروان س���یرینی ك���ه زیات���ر له 4 قایمقام���ی ره واندزی س���اڵ پۆس���تی بۆ ئه وه ی له لێدوانێكدا به ڕێوه ب���ردوه ، ئاوێنه رونكرده وه كه ئێستا چاوه ڕوانی كابینه ی نوێ ده ك���ه ن و گۆڕانكارییه كی زۆر ده كرێ���ت و زۆر ل���ه و به ڕێوه ب���ه رو قایمقامانه له شوێنه كانی خۆیان نامێنن و زۆرب���ه ی به ڕێوه به ره كانیش كه ده مێكه له وێ���ن گۆڕانكارییان به س���ه ردا دێت و ھه ندێكیشیان خۆیان داوای گۆڕانكاریی و

ئاڵوگۆڕیان كردوه .سیرینی وتی "ھه ر به رپرسێك ئه گه ر له ماوه ی چوار س���اڵدا، ئه و پالنه ی كه دایناوه نه یتوانی جێبه جێی بكات ھه قه وازبهێنێ���ت، چونكه گله یی خه ڵكت زۆر

دێته سه ر".ناوب���راو ئه وه ش���ی رونك���رده وه كه خه ڵكێك���ی زۆر ھ���ه ن داوای ش���وێنی ئه ویان كردوه و پێش���وایه ئه وه به سیڤی ئه وه ی له باره ی ده كرێت���ه وه ، یه كالیی مه رجه ئه و كه س���ه ی داده نرێت خه ڵكی خۆجێ���ی ناوچه كه بێ���ت، ناوبراو وتی

"له س���ه ر ئه م پرس���ه بۆچونی جیاواز ھه یه ، به اڵم من خۆم به المه وه ئاساییه س���لێمانیش له ھه ولێرو خه ڵكێ���ك كه بێت، گرنگ ئه وه یه كه سێكی خه مخۆری به باش���ی به توانابێت و بێت و خه ڵكه كه

ئیداره ی ناوچه كه بدات".له الیه كی دیكه وه كاندیدێكی ده رچوی پارتی و قایمقامی مێرگه س���ۆر كه ئێستا به ڕێوه ب���ه ری له الی���ه ن پۆس���ته كه ی ناحی���ه ی گۆڕه ت���و به ڕێ���وه ده برێت، له لێدوانێك���دا خه لی���ل" "خۆش���ه وی به ئاوێنه ی راگه یاند كه ئه و كه سه ی بۆ داده نرێت مێرگه سۆر قایمقامی پۆستی لێهاتویی كه سه كه ، وێڕای ره چاوكردنی پێویسته ش���اره زاییه كی باشی ھه بێت و ئاگاداری ره وشی ناوچه كه بێت، چونكه ئ���ه و قه زایه ناوچه یه ك���ه تایبه تمه ندیی خ���ۆی ھه ی���ه ، ئه مه جگه ل���ه وه ی كه له گه ڵ س���نوری جوگرافیه وه ل���ه روی توركیاو ئێران ھه ی���ه . ناوبراو ئاماژه ی به وه ش���دا كه به دڵنیایی���ه وه خه ڵكێك ھه ن كه به ته مای ئه و پۆس���ته ن، به اڵم تا ئێس���تا ھیچ كه سێك بۆ ئه و پۆسته یه كالیینه بۆته وه و به فه رمی ھیچ شتێك

رانه گه یه نراوه . له الیه كی دیك���ه وه قایمقامی قه زای سۆران، كرمانج عزه ت، له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه ئه وه ی رونكرده وه كه تا ئێس���تا به فه رم���ی بڕیاری ھی���چ گۆڕانكارییه ك نه دراوه و تا ئێس���تا ھی���چ له ئارادانیه . پرس���ی گۆڕان���كاری قایمقامه كانی ئه و ده ڤه ره و به ڕێوه به ره كان زیاتر كه وتۆته س���ه ر پێكهات���ه ی نوێ���ی حكوم���ه ت و پارێ���زگای ھه ولێ���ر، ناوب���راو جه ختی له سه ر ئه وه ش كرده وه كه "من ده مێكه له و پۆس���ته دام و بێتاق���ه ت بوم و خۆم ئاره زوی ئه وه ده كه م كه س���ێكی دیكه

بێته جێگه كه م. بۆ ئه و مه به سته ش خۆم پێش���نیارم داوه ته الیه نی په یوه ندیدار ئه گه ر گۆڕانكاری له پۆسته ئیدارییه كانی سنوری پارێزگای ھه ولێر كرا پێمخۆشه یه كێ���ك ل���ه و پۆس���تانه ی گۆڕانگاریی به س���ه ردا دێت پۆس���ته كه ی من بێت و

ئاره زو ده كه م له و پۆسته نه مێنم". ئاوێن���ه ھه وڵیدا لێدوان���ی قایمقامی چۆمانیش له سه ر ئه و پرسه وه ربگرێت،

به اڵم په یوه ندییه كه س���ه ركه وتو نه بو. به پێی ئه و زانیارییانه ی ده س���ت ئاوێنه كه وتون، له س���نوری ئه و چوار قه زایه دا ده ره وه ی له ن���اوه وه و ك���ه س چه ندین ئ���ه و قه زایانه خۆی���ان ئاماده كردوه بۆ ئه و پۆس���تانه . بۆ قه زای ره واندز ناوی ئه وقافی به ڕێوه به ری "وه یسی سه عید" رۆژبه یانی و حوسێن س���یروان سۆران و مه مه ده دێت، كه ئێس���تا به ڕێوه به ری

س���ۆرانه . خۆراك���ی دابه ش���كردنی س���ه رچاوه كه ئاماژه ی ب���ه وه كرد كه ھه رچی وه یس���ی س���ه عیده به كه سێكی نزیكی ماڵی بارزانی داده نرێت و له الیه ن ئه وانه وه پش���تگیری ده كرێت. ھه رچی حوسێن مه مه ده خه ڵكی ره واندزه و ئه و پۆسته به مافی خۆی ده زانێت، سیروان ناحیه ی به ڕێوه به ری ك���ه رۆژبه یانیش وه رتێیه و ئێس���تا به وه كاله ت قایمقامی

ره وان���دز به ڕێوه ده ب���ات له الیه ن یونس رۆژبه یان���ی ئه ندامی مه كته ب سیاس���ی پارت���ی پش���تگیری لێده كرێت، ھه رچی مێرگه سۆریش���ه قایمقام���ی پۆس���تی چه ن���د كه س���ێكی نیش���ته جێی ئ���ه و ش���وێنه خۆی���ان ئاماده ك���ردوه ، به اڵم به پێی گوته ی س���ه رچاوه یه كی ئاگادار، پۆس���تی قایمقامی ئه و ش���وێنه ره نگه به ئاس���انی یه كالییببێته وه . س���ه باره ت به چۆم���ان و س���ۆرانیش به پێی گوته ی چۆمان خه ڵكی ره نگه س���ه رچاوه یه ك كه سێكی نیشته جێی شاره كه یان بوێت و سۆرانیش تا ئێس���تا دیار نیه ، چونكه سۆران پێكهاته یه كی ئاڵۆزو ھه مه ره نگی ھه یه له روی پێكهاته ی دانیش���توانه وه . ب���ه اڵم به پێ���ی گوت���ه ی كرمانج عزه ت قایمقامی ئێستای س���ۆران، ئه وه ی كه گرنگه سیس���ته مه نه ك شه خس، ئه گه ر سیسته مێكی ئیداری باش و رێك و پێك ھه بێت به ئاسانی ئیشه كان به ڕێوه ده چن. ده ڤ���ه ری س���ۆران خۆی له ھ���ه ر چوار ق���ه زای س���ۆران، ره وان���دز، چۆمان و مێرگه سۆر ده بینێته وه ، له ھه ردو قه زای زۆرینه یه و پارتی مێرگه س���ۆر سۆران و ره واندز له چۆم���ان و به پێچه وان���ه وه ش به پێی گوته ی به رپرسانی یه كێتی ئه وان پله ی یه كه میان تیادا به ده س���تهێناوه ، ھه ربۆی���ه ش به رپرس���انی یه كێتی له و یاداش���تێكیان به فه رم���ی ناوچه ی���ه داوه ته مه كته بی سیاس���ی حزبه كه یان و داوا ده ك���ه ن ئیداره ی ئه و دو ش���وێنه بكه وێته ده س���ت خۆیان. به اڵم ھه رچی له وه جه خ���ت پارتین به رپرس���ه كانی ده كه ن���ه وه كه ئ���ه و پۆس���تانه له روی یاس���اییه وه مافی یه كێتی نیه ، چونكه ھه ڵبژاردن بۆ پارێزگاكان كراوه نه ك بۆ

قه زاو ناحیه كان.

شه ڕی وه رگرتنی پۆستی قایمقامی ره واندز، مێرگه سۆر، سۆران و چۆمان گه رمه پارتی‌گۆڕانكاری‌له‌پۆسته‌‌حكومیه‌كانی‌ده‌ڤه‌ری‌سۆران‌ده‌كات

ده ڤه ری سۆران فۆتۆ: ئاکۆ

له شه رعیه تی شۆڕشگێڕییه وه بۆ شه رعیه تی باوكه شۆڕشگێڕ

به‌رزان‌شیوه‌جانی‌

له‌دوای‌راپه‌ڕین‌و‌هه‌ڵبژاردنی‌په‌رله‌مان‌و‌دروستكردنی‌حكومه‌تی‌هه‌رێمی‌كوردستان،‌هه‌رچی‌پله‌و‌پۆستی‌بااڵ‌هه‌بو‌له‌م‌كوردستانه‌‌له‌نێوان‌پارته‌‌سیاسیه‌كانی‌دابه‌شكرا،‌جا‌به‌ده‌ره‌نجامی‌هه‌ڵبژاردن‌یان‌رێككه‌وتنی‌سیاس���ی،‌له‌و‌نێوه‌نده‌شدا‌پۆسته‌كان‌ته‌وایان‌بۆ‌ئه‌و‌كه‌سانه‌‌بون‌كه‌‌‌ش���ه‌رعیه‌تی‌شۆڕشگێڕیی‌شاخیان‌به‌خۆیان‌دابو‌ئه‌گه‌رچی‌گه‌لێجار‌ئه‌و‌به‌ڕێزانه‌‌ئه‌و‌وته‌یه‌یان‌دوباره‌ده‌كرده‌وه‌‌ك���ه‌‌ئه‌وان‌بۆ‌پۆس���ت‌و‌پ���اره‌‌خه‌باتی���ان‌نه‌ك���ردوه‌،‌"الوان‌له‌و‌س���ه‌رده‌مه‌دا‌به‌هۆی‌بێكاریی‌و‌گرفتی‌خوێندن‌و‌كۆچی‌به‌لێشاو‌بۆ‌ده‌ره‌وه‌‌هێنده‌‌بیریان‌له‌و‌به‌ش���دارییه‌‌‌سیاس���ییه‌‌نه‌ده‌كردوه‌‌یان‌

وایانلێكردبون‌بیری‌لێنه‌كه‌نه‌وه‌".دوای‌پرۆس���ه‌ی‌ئازادی���ی‌عێ���راق‌)هێنانه‌‌پێش���ه‌وه‌ی‌گه‌نج‌و‌خوێنی‌تازه‌(‌دروش���می‌هه‌مو‌حزبه‌كانی‌كوردس���تان‌بو،‌ئه‌مه‌ش‌‌فێڵێك‌بو‌له‌الوان‌و‌گه‌نجان‌ده‌كرا،‌چونكه‌‌باوكه‌‌شۆڕش���گێڕه‌كان‌ته‌مه‌نیان‌رو‌له‌هه‌ڵكش���ان‌بوو‌ته‌ندروس���تییان‌روله‌داكش���ان‌بو‌بۆیه‌‌بۆ‌به‌رده‌وامیدان‌به‌ش���ه‌رعیه‌تی‌شۆڕش���گێڕیی‌شاخ‌گه‌نجان‌دێننه‌پێش���ه‌وه‌‌و‌له‌هه‌مو‌الیه‌كه‌وه‌‌به‌لێش���او‌گه‌نج‌و‌الو‌پاڵێوراون‌و‌ده‌پاڵێون‌و‌‌پۆس���تیان‌پێده‌ده‌ن‌و‌پۆس���تیان‌بۆ‌داده‌تاشن‌و‌پله‌ی‌س���ه‌ربازییان‌پێده‌درێت،‌به‌اڵم‌چ‌گه‌نجێك؟‌بۆ‌ده‌بێت‌ته‌نها‌كوڕی‌به‌رپرس���ه‌كان؟‌)مه‌به‌س���تم‌به‌رپرس���ه‌‌بااڵكانه‌(‌بۆ‌ته‌نها‌برازاو‌كوڕه‌زاو‌كچه‌زاو‌ئاوه‌ڵزاواو‌زاواكانتان‌پێش���نیارتان‌بێت‌بۆ‌پێدانی‌پله‌و‌پۆس���ته‌كان؟‌به‌ڕاست‌ئه‌مه‌‌هێنانه‌پێشه‌وه‌ی‌گه‌نج‌و‌الوه‌‌یان‌

چاوبه‌ستانی‌گه‌نجان‌و‌الوانه‌؟دڵنیام‌زۆرێك‌ه���ه‌ن‌ده‌ڵێن‌ئه‌مانه‌‌بڕوانامه‌یان‌هه‌یه‌‌و‌له‌ده‌ره‌وه‌‌بون‌و‌ش���اره‌زاو‌ئه‌كادیمین،‌ئاخر‌پرسیتان‌چۆن‌ئه‌م‌بڕوانامانه‌یان‌وه‌رگرت،‌پرس���یتان‌چۆن‌ش���اره‌زاو‌لێهاتو‌بون،‌ئه‌و‌سه‌رده‌مه‌ی‌ئ���ه‌وان‌‌به‌داهات‌و‌پاره‌ی‌ئه‌م‌واڵته‌‌له‌باش���ترین‌زانكۆكانی‌جیهان‌ده‌یانخوێن���د‌گه‌نجانی‌ئێره‌‌له‌ژێر‌ره‌حمه‌تی‌ش���ه‌ڕی‌ناوخۆی‌ئێوه‌‌بون،‌ئه‌و‌سه‌رده‌مه‌‌كامه‌‌گه‌نجی‌ئه‌م‌واڵته‌‌رۆژێ‌به‌سكی‌تێر‌ده‌چوه‌‌قوتابخان���ه‌،‌بیرمه‌‌به‌ئێمه‌یان‌ده‌وت‌بخوێنن‌هیچ‌نه‌بێت‌بڕوانامه‌ی‌س���ه‌ره‌تایتان‌هه‌بێت‌بۆ‌داهاتوتان‌باشه‌،‌به‌اڵم‌بێئاگابوین‌له‌وه‌ی‌‌كۆمه‌ڵێ‌گه‌نجی‌باوكشۆڕشگێڕی‌له‌دوری‌دوره‌وه‌‌به‌كۆڵی‌بڕوانامه‌و‌

پسپۆڕیی‌و‌به‌شاره‌زایی‌و‌لێهاتوییه‌وه‌‌به‌ره‌و‌واڵت‌ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌".كام‌گه‌نج‌و‌الوه‌‌پۆس���تی‌پێدراوه‌‌له‌پۆسته‌‌بااڵكان‌گه‌ر‌پێوه‌ری‌دانان���ی‌باوكه‌شۆڕش���گێڕه‌كه‌ی‌نه‌بوبێت‌یان‌كه‌س���ێكی‌نزیكی؟!‌ئیتر‌حه‌قی‌خۆیه‌تی‌گه‌نجان‌و‌الوانیش‌له‌وه‌‌هۆش���یارتربن‌و‌چیتر‌رێگه‌نه‌ده‌ن‌به‌م‌ش���ێوه‌یه‌‌له‌الیه‌ن‌پارته‌‌سیاس���یه‌كان‌مامه‌ڵه‌یان‌له‌گ���ه‌ڵ‌بكرێت‌و‌به‌ناوی‌ش���ه‌رعیه‌تی‌شۆڕش���گێڕیی‌باوكه‌كانه‌وه‌‌

له‌به‌ڕێوه‌بردن‌و‌كاری‌سیاسی‌دوربخرێنه‌وه‌.

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

hamashwan.awene@yahoo.noAweneکوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌کاوه‌‌گه‌رمیانی،‌سەردەشت‌عوسمان،‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

کۆڕی شانۆی با شانۆی وشکه ساڵی نمایشده کات

مه ال عه لی"Super Star"ی فه یسبوك

10

‌ریکالم

م���ه‌ال‌عه‌لی‌‌كه‌ڵ���ه‌ك‌خه‌ڵكێك���ی‌‌زۆری‌‌به‌خۆیه‌وه‌‌س���ه‌رقاڵ‌‌و‌سه‌رسامكردوه‌،‌ئه‌و‌رۆژێك‌میز‌ده‌خواته‌وه‌و‌رۆژێكیش‌ده‌ڵێت‌

"ژنی‌‌بێ‌‌حیجاب‌وه‌ك‌تاكسی‌‌وایه‌".

هه‌م���و‌كورد‌ئه‌و‌ده‌ناس���ن،‌به‌په‌رله‌مان‌و‌به‌س���ایت‌و‌ ژن���ان‌و‌ به‌رێكخراوه‌كان���ی‌به‌بینه‌رانی‌‌له‌ژماردن‌نه‌هاتوی‌‌ته‌له‌فزیون‌و‌به‌ئه‌ندام���ه‌‌چاالكه‌كانی‌‌تۆڕی‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌ب���ۆ‌ هه‌موی���ان‌ ه���ه‌ر‌ فه‌یس���بوكه‌وه‌،‌ساته‌وه‌ختێك‌بیر‌له‌قس���ه‌و‌كاره‌‌سه‌یرو‌س���ه‌مه‌ره‌كانی‌‌ئه‌م‌پیاوه‌‌ریش���نه‌‌سپی‌‌پۆشه‌‌ده‌كه‌نه‌وه‌،‌ئه‌و‌رۆژێك‌ئه‌م‌خه‌ڵكه‌‌زۆرو‌زه‌وه‌نده‌‌به‌دیمه‌نی‌‌راسته‌وخۆی‌‌میز‌خواردنه‌وه‌ی‌‌له‌كه‌ناڵه‌كانه‌وه‌‌سه‌رسامده‌كا‌و‌له‌ت���ۆڕی‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌ رۆژێك���ی‌‌تری���ش‌فه‌یس���بوكه‌وه‌‌به‌تانه‌و‌ته‌شه‌ردان‌له‌ژنانی‌سفورو‌مه‌سیحی‌و‌جوله‌كه‌‌"بێ‌‌دینه‌كان".‌به‌ر‌له‌س���ێ‌‌س���اڵ‌،‌گه‌ر‌ناوی‌‌مه‌ال‌عه‌لی‌‌كه‌ڵه‌كت‌له‌"گۆگل"‌بپرسیایه‌،‌به‌زه‌حمه‌ت‌

هه‌واڵ‌‌و‌راپۆرت‌ی���ان‌وێنه‌یه‌كی‌‌كوالێتی‌‌ب���ه‌رزی‌‌ئه‌م‌پیاوه‌ت‌ب���ۆ‌ده‌هات،‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌وسا‌هه‌بوو‌نه‌بو‌ته‌نها‌چه‌ند‌وێنه‌یه‌كی‌‌ده‌گمه‌نی‌‌نه‌خۆشخانه‌‌تایبه‌ته‌كه‌ی‌‌"توبی‌‌نه‌ب���ه‌وی‌"‌بو،‌كه‌‌تیایدا‌پیاوێكی‌‌ریش���ن‌له‌گه‌ڵ‌‌چه‌ند‌نه‌خۆش���ێكی‌‌مات‌و‌داماودا‌خه‌ریكه‌،‌به‌اڵم‌گه‌ر‌ئه‌مڕۆ‌ده‌رباره‌ی‌‌ئه‌م‌مه‌الیه‌‌له‌گۆگل‌بپرس���ی‌،‌ئه‌وا‌سه‌رت‌له‌و‌هه‌مو‌په‌یجه‌‌سوڕ‌ده‌مێنێت‌كه‌‌ده‌رباره‌ی‌‌ئه‌ون،‌س���ه‌دان‌و‌هه‌زاران‌وێن���ه‌و‌گرته‌ی‌‌ڤیدیۆی���ی‌‌و‌چاوپێكه‌وتن���ی‌‌ته‌له‌فزیۆنی‌‌و‌راپۆرت‌و‌هه‌واڵ‌له‌ئینته‌رنێتدا‌س���ه‌باره‌ت‌

به‌مه‌ال‌عه‌لی‌‌هه‌ن،ئه‌م���ڕۆ،‌"خادم���ی‌نه‌به‌وی‌ش���ێخ‌عه‌لی‌مه‌حم���ود‌حه‌س���ه‌ن"‌یه‌كێكه‌‌له‌س���ۆپه‌ر‌ستاره‌كانی‌‌تۆڕی‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌فه‌یسبوك،‌په‌یجه‌ك���ه‌ی‌‌‌337ه���ه‌زارو‌‌168الیك���ی‌هه‌یه‌،‌ه���ه‌ر‌یه‌كێ���ك‌له‌و‌وێنان���ه‌ی‌كه‌‌الیك‌ سه‌دان‌ دایده‌نێت‌ له‌فه‌یسبوكه‌كه‌یدا‌

ده‌كرێن.