ریکالم

توندوتیژی دژ به ژنان زۆرینه ی ژنه قوربانیه كانی توندوتیژی

خوێنده وارن و له نێوان 20 بۆ 40 ساڵیدان

17 »»

5

ش���ێخ جه عف���ه ر مس���ته فا وه زیری ئه ندام���ی پێش���مه رگه و پێش���وی مه كته بی سیاس���ی یه كێت���ی ئاماژه "هێ���زی ك���ه ده كات ئ���ه وه ب���ۆ حی���زب هه ڕه ش���ه یه بۆ س���ه ر ئه م ده س���تكه وتانه ی ك���ه هه مانه "، ئه و مه ترسی كوردستان "ئێستا ده ڵێت

زۆر گه وره ی له سه ره ".ئاوێنه ، س���لێمانی : شێخ جه عفه ر تایبه ت له گفتوگۆیه ك���ی مس���ته فا به ئاوێنه دا رایگه یاند كه "به دڵنیاییه وه له سه ره ، زۆری كوردستان مه ترسی مه ترسیه گه وره كه ش ئه و بارودۆخه هاتۆته له عێراق���دا ك���ه نوێیه ی���ه ئاراوه ، ئه و وتی "ئێس���تا س���نوری كوردس���تان له عێراقه وه هه ر هه موی تیرۆریس���ته كان و داعش و چه كداری كۆنه به عس���یه كانن، دیاره ئه وانه ش مه ترسی گه وره ن بۆ سه ر كوردستان، به جۆرێ���ك له ج���ۆره كان ده كرێ���ت بڵێی���ن ئ���ه و ده س���تكه وتانه ی كه ئه مڕۆ له كوردستاندا هه ن مه ترسی و

هه ڕه شه یان له سه ره ".وتیش���ی "نابێت حیزب چه كداری بمێن���ێ ، ئێم���ه ت���ا له ش���اخ بوین

ش���انازییمان ب���ه وه ده ك���رد هێزی حیزبین، به اڵم كه ئێس���تا له شارین و حكومه تم���ان هه یه ده بێت هه مومان له ژێ���ر كۆنتڕۆڵی حكومه تی هه رێمدا بین، من پێش���تریش وتومه ، هێزی حی���زب هه ڕه ش���ه یه بۆ س���ه ر ئه م ده س���تكه وتانه ی كه هه مانه ، ئه بێت هه بێت، نیشتمانیمان هێزێكی ئێمه

نه ك حیزبی ". ناوبراو جه غتی له س���ه ر ئه وه ش ك���رده وه ك���ه ده بێت هه م���و هێزه كوردییه كان یه كده نگ و یه كهه ڵوێست بن، ئه و وتی "هه ر الیه نێك یه كده نگیی كورد نه پارێزێت به ش���به حاڵی خۆم

به خیانه تكاری ده زانم".ل���ه 2003دا "هه رچه نده وتیش���ی له ژێ���ر فش���ارێكی زۆری ئه مه ریكا و ناوچان���ه ل���ه و هاوپه یمانه كان���ی كش���اینه وه كه ئێس���تا به ده س���ت پێش���مه رگه وه ن، ب���ه اڵم ئه مج���اره مه حاڵه ل���ه و ناوچانه بكش���ێینه وه

ئه بێت به سه ر الشه ماندا بڕۆن".

ماهیر عه بد ره شید ژه نراڵی به عس و ناودارتری���ن فه رمانده ی س���ه ربازیی

جه نگی قادسیه ی سه دام و خه زوری قوسه ی سه دام حسێن، كه له الیه ن برایه ك���ی و چه ن���د كه س���وكارییه وه به مه به ستی چاره سه ركردن هێنرابوه له میوانخان���ه ی یه كێتی س���لێمانی ،

نیشتمانی كوردستاندا بون.به پێ���ی تایب���ه ت: ئاوێن���ه ، ئاوێنه ، بۆ ئاگادار س���ه رچاوه یه كی ماهیر عه بد ره شید "ماوه ی زیاتر له دو

مانگه نه خۆشه ، زیاتر له هه فته یه كیشه له گه ڵ به رزانی برای و كچێكی برازای و به هۆی له تكریته وه نزیكیاندا ژنێكی تێكچون���ی ب���اری ته ندروس���تییه وه

هێنراوه ته شاری سلێمانی ".س���ه رچاوه كه وتی "ئ���ه م خێزانه یه كه مجار ده چن���ه ئوتێل و دوای دو ده برێنه له ئوتێ���ل مانه وه ی���ان رۆژ یه كێت���ی تایبه ت���ی میوانخان���ه ی

نیشتمانی كوردستان".دوش���ه ممه ، "دوێن���ێ وتیش���ی

پاش رۆژێك مانه وه ی له س���لێمانی ، ته رمه ك���ه ی ماهی���ر له الی���ه ن براو تكریت ب���ه ره و كه س���وكاره كه یه وه

برایه وه ".یه كشه ممه ی رابردو، كاتژمێر 7:30 ده قیق���ه ماهیر عه بد ره ش���ید برای پارێزگاری ئێس���تای س���ه الحه دینی سه رده می داعش، له نه خۆشخانه یه كی سلێمانی له ته مه نی 72 ساڵیدا مرد.

كێش���ه ی نێ���وان یه كێت���ی و گ���ۆڕان سلێمانی پارێزگاری به پۆستی سه باره ت به رده وام���ه ، ئه ندامێكی دانوس���تانكاری یه كێتی ده ڵێت "ئه گه ر بمانه وێت ده توانین زۆرینه دروس���تبكه ین"، گۆڕانیش ده ڵێت "دانیشتنه كانمان به بنبه ست گه یشتوه ". ئاوێنه ، س���لێمانی : له باره ی پاس���اوی پێداگری���ی یه كێت���ی له س���ه ر وه رگرتنی س���ه رچاوه یه ك پارێ���زگار، پۆس���تی له بزوتنه وه ی گ���ۆڕان به ئاوێنه ی راگه یاند "یه كێت���ی ده ڵێ���ت ناكرێ���ت پارتی دو

پارێزگاری هه بێت و ئێمه هیچمان نه بێت، ئێم���ه ش پێمانوتون كه ئێوه كه ركوكتان

هه یه ".سه رچاوه كه ئه وه ش���ی نه شارده وه كه گه یش���توه ته "ئێس���تا كۆبونه وه كانیان گرێكوێره ی���ه ك و هیچ به ره وپێش���چونێك نیه ، به اڵم چه ند رۆژێكمان له به رده م ماوه

بۆ گه یشتن به رێككه وتن".له الی���ه ن خۆیش���یه وه له تیف ش���ێخ عومه ر، ئه ندامی ش���اندی دانوستانكاری یه كێتی نیشتمانی كوردستان و به رپرسی

مه ڵبه ندی یه كی ئ���ه و حزبه ، به ئاوێنه ی راگه یان���د، "به دڵنیاییه وه له م هه فته یه دا جارێك���ی دیك���ه داده نیش���ین و خاڵ���ی هاوبه ش���مان له گ���ه ڵ هه م���و الیه نه كان ئه وه ی���ه ك���ه ده مانه وێ���ت به ته واف���وق هه موان به ش���داربین له به ڕێوه بردنی ئه م ش���اره دا، خاڵی ناكۆكیشمان ئه وه یه كه ئێمه س���ورین له س���ه ر ئه وه ی پارێزگار بۆ شاره كه مان و ئیس���تیحقاقی خۆمانه ، بۆ ئه م هه لومه رجه ی ئێستای كوردستان

به ئێمه باشتر به ڕێوه ده برێت".

هێمن هه ورامی ئه ندامی ئه نجومه نی به رپرسی مه كته بی س���ه ركردایه تی و په یوه ندیه كانی ده ره وه ی پارتی ئاماژه به وه ده كات كه ده بێت یه كێتی خۆیان رێگه نه ده ن خه ڵكانێك یه كێتی بخه نه قۆناغێكه وه ك���ه له قۆناغی ئیجماعی ئه و ده ڵێت به ده ریانبگ���رن، كوردی "كه سانێك هه ن له ناو یه كێتیدا ئه گه ر

ده وڵه تی سه ربه خۆش له سه ر ده ستی بارزانی دروس���تبێت، دژی ده وڵه تی

سه ربه خۆی كوردستان ده وه ستن".ئاوێن���ه ، هه ولێر: هێم���ن هه ورامی له گفتوگۆیه ك���ی تایب���ه ت به ئاوێنه دا رایگه یان���د كه "ئێس���تا گونجاوترین كاته ب���ۆ راگه یاندنی س���ه ربه خۆیی كوردس���تان". ئه و وت���ی "پێمانوایه

كۆده نگیی زیاتر له هه ركاتێك ئێستا هه ی���ه له ناو هێ���زه كوردییه كاندا بۆ سه ربه خۆیی ، هه ر الیه نێكی سیاسیش ئه گ���ه ر به رژه وه ن���دی حزب���ی خۆی یه كنه گرێته وه كۆده نگیه ئه م له گه ڵ بۆ رازیكردن���ی ئه مالو ئه وال، بیه وێت له ده ره وه ی ئیجماعی كوردی سیاسه ت بكات یان هه ڵوێستی دیكه بنوێنێت،

نه جوگرافیای كوردستان نه مێژوی كوردستان ره حمی پێده كات".

وتیش���ی "یه كێتی له ناو كۆبونه وه ره س���میه كان پش���تیوانی سیاسه تی جه نابی سه رۆك بارزانین، پشتیوانی ئه و هه وڵوێسته ن كه سه رۆك بارزانی و گرتویه تیه به ر. كوردس���تان هه رێمی ئه گه ر به رپرسێكی نابه رپرسیان لێره

یان له وێ قسه یه ك ده كات، به ڕاستی پێمانوایه كه ئه وه یه كێتی زیاتر ئیحراج ده كات. ده بێت یه كێتی خۆشیان رێگه ن���ه ده ن خه ڵكانێك یه كێت���ی بخه نه قۆناغێكه وه ك���ه له قۆناغی ئیجماعی

كوردی به ده ریانبگرن".لێدوانه كانی له وه اڵم���ی هه ورامی ، ئه م دواییه ی جه میل بایك سه ركرده ی

"پارتی و رایگه یاندبو كه په كه كه شدا بارزان���ی هاوكاری داع���ش ده كه ن"، وت���ی "جه میل بایك له جیاتی ئه وه ی چاره سه ری كێش���ه ی په كه كه بكات

گرفتی زیاتری بۆ دروستده كات".

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار تیراژ: 4500 ته له فۆن: 3201274 ناونیشان: سلێمانی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )435( سێشەممە 2014/7/1

w w w . a w e n e . c o m

12 »» 17 »»

ئاوێنه گرنگترین خاڵه هه مواركراوه كانی په یڕه وی ناوخۆی یه كێتی باڵوده كاته وه

«« 17 «« 12 ««4په یڕه وی ناوخۆی یه کێتی هه موار ده کرێته وه

داعش نه وت ده فرۆشێت و بازرگانه کورده كانیش ده یكڕن

««5"تانكه رێک نه وت به 12 هه زار دۆالر

ئیسرائیل و كورده كان بێده نگیی ئاڵتونه

18

شێخ جه عفه ر: كوردستان مه ترسی زۆر گه وره ی له سه ره

سه ربه خۆیی كوردستان: راگه یاندن بۆ ده وڵه ت نه ك بۆ مێژو

خێزانه كه ی "ماهیر عه بد ره شید" له میوانداریی یه كێتیدا بون

گۆڕان و یه كێتی له سه ر پارێزگاری سلێمانی گه یشتونه ته بنبه ست

هێمن هه ورامی : له ناو یه كێتیدا كه سانێك هه ن ئه گه ر ده وڵه تی سه ربه خۆ له سه ر ده ستی بارزانی دروستبێت له دژین

3

4

22

شێخ جه عفه ر: پێشتریش وتومه ، هێزی حیزب هه ڕه شه یه بۆ سه ر ئه م ده ستكه وتانه ی كه هه مانه

تایبه‌ت(435( سێشه ممه 22014/7/1

ئا: ئاوێنه

یه كشه ممه ی رابردو، كاتژمێر 7:30 ده قیقه یه كێك له ژه نراڵه كانی

به عس، دوای سااڵنێكی زۆر له كوشتارو خوێنڕشتن،

له نه خۆشخانه یه كی سلێمانی چاوی لێكناو بۆ یه كجاریی ئه م جیهانه ی به جهێشت، ئه و خه زوری قوسه ی

كوڕی سه دام و برای پارێزگاری ئێستای سه الحه دینی سه رده می

داعش بو.

ئه و نه وه یه ی كوردس���تان و عێراق، ك���ه له ده یه ی هه ش���تای س���ه ده ی راب���ردودا ته مه نیان هه رزه كار و به ره و ژور ب���و، هه مویان به ن���اوی "ماهیر عه بد ره شید" ئاشنان، ئه و یه كێك بو له ناودارترین فه رمانده سه ربازییه كانی "قادس���یه ی جه نگ���ی س���ه رده می س���ه دام" و ئ���ه و رۆژگاره ی ت���رس و خۆفێك���ی گه وره ، به هۆی كوش���ت و بڕ و قه ساوه تی به عسییه كانه وه باڵی كوردستان و سه رتاس���ه ری به س���ه ر

عێراقدا كێشابو.خاوه ن���ی ك���ه ماهی���ر ژه ن���راڵ ده یان نه وتی ش���وجاعه و ویس���امی رافیده ین���ه ، له قۆناغه كان���ی كۆتایی جه نگی قادس���یه ی سه دامدا، كاتێك هێزه كانی س���وپای پاسدارانی ئێران ده ستیان به سه ر ش���ارۆچكه ی فاودا گرت و شكس���تێكی گه وره یان به سه ر گاردی كۆم���اری و س���وپای عێراقدا

هێنا، به ڵێنیدا كه "فاو" ده گرێته وه و هه ر كه سه ركه وتنیش���ی له و شه ڕه دا به ده س���تهێنا، لومای كچی به دیاری ده دات به كوڕه ك���ه ی س���ه دام، ئ���ه و

هه ردو به ڵێنه كه ی خۆی برده سه ر.ماهی����ر ه����ه م له ب����ه ر گرتن����ه وه ی شارۆچكه ی فاو زیاتر ناوی ده ركردو ه����ه م له به رئ����ه وه ی له ڕێگ����ه ی ژن و به خزم و كه سوكاری بو ژنخوازیشه وه نزیكی س����ه دام، ئ����ه و به درێژایی ئه و سااڵنه ی كه پله به پله پۆستی به رزو به رزتر ده كرایه وه ، ته نها تكریتیه كانی وه ك پاس����ه وان و جێمتمان����ه له ده ور بو، سه رس����ه ختانه ش شه ڕی له پێناو به عس و بۆ س����ه پاندنی ده س����ه اڵتی ده ك����رد، له عێراق����دا تكریتی����ه كان دڵڕه قی����ی و توندوتیژیی ئ����ه م پیاوه به ئه ندازه یه ك بو كه به پێی گێڕانه وه ی فه رمانده ی ش����ه كرچی عه بدولعه زیم تیپی 419ی عێراق، كاتێك محه مه ره له الیه ن ئێرانیه كان����ه وه ده گیرێته وه و س����وپای عێراق به نیاز ب����وه هێرش بكاته وه ، له مه یدانی جه نگه وه ته له فون بۆ ماهیر ده كات و پێیده ڵێت "گه وره م بریندارێك����ی زۆرمان هه ن و له مه یدانی جه نگدا كه وتون، با به ر له هێرشكردن ئه وان هه ڵبگرین و ئه وس����ا پێشڕه ویی زریپۆش����ه كانمان تانك و ت����ا بكه ین پێیده ڵێت: ماهی����ر بجوڵێن. خێراتر به تانك و زریپۆش����ه كانتان به سه ریاندا

بڕۆن".به پێی س����ه رچاوه یه كی ئاگادار بۆ ئاوێنه ، ئه م پی����اوه تكریتییه ته مه ن

72 س����اڵه كه له ش����ه ڕه كانی 1991و 2003ی دژ به ئه مه ریكا به ش����داریكرد و له الیه ن دوای داگیركردن����ی عێ����راق ئه مه ریكاوه ده س����تگیركراو دواتریش ئازادك����را، ماوه ی زیات����ر له دو مانگه نه خۆشه ، زیاتر له هه فته یه كیشه له گه ڵ به رزانی برای و كچێكی برازای و ژنێكی نزیكیاندا له تكریته وه به هۆی تێكچونی باری ته ندروستییه وه هێنراوه ته شاری له وه باس س����ه رچاوه كه سلێمانی ". ده كات ك����ه "ئه م خێزان����ه یه كه مجار ده چنه ئوتێل و دوای دو رۆژ مانه وه یان

له ئوتێل ده برێنه میوانخانه ی تایبه تی یه كێتی نیشتیمانی كوردستان".

س���ه رچاوه كه ئاماژه ی بۆ ئه وه ش كرد كه دوای گرتنی ش���اری تكریت له الیه ن داعش���ه وه ، ئه حم���ه د عه بد ره ش���ید تكریتی برای ژه نراڵ ماهیر عه بد ره شید كراوه به پارێزگاری نوێی سه الحه دین، سه رچاوه كه وتی "دوێنێ دوش���ه ممه ، پاش رۆژێ���ك مانه وه ی له سلێمانی ، ته رمه كه ی ماهیر له الیه ن تكریت به ره و كه سوكاره كه یه وه براو

برایه وه ".

ئا: هاوكار حسێن

گرێكوێره ی پۆستی پارێزگاری سلێمانی له نێوان یه كێتی و گۆڕاندا

تا دێت بێئومێدیی له نێوانیاندا دروستده كات و ئه ندامێكی

دانوستانكاری یه كێتی ده ڵێت ئه گه ر بمانه وێت ده توانین زۆرینه دروستبكه ین. گۆڕانیش ده ڵێت

دانیشتنه كانمان به بنبه ست گه یشتوه .

ب���ااڵ له بزوتنه وه ی س���ه رچاوه یه كی گۆڕان ك���ه ئاگاداری دانوس���تانه كانی به ئاوێنه ی یه كێت���ی ، له گه ڵ نێوانیانه راگه یاند، "یه كێتی پێش���نیاری ئه وه ی كردوه كه پۆستی پارێزگار به شێوه یه ك یه كالییبكرێته وه كه هه ر دو س���اڵێك الی یه كێكیان بێت، به اڵم هێشتا گۆڕان وه اڵمی ئه و پێش���نیاره ی نه داوه ته وه و

له دیراسه كردنیدایه ". له باره ی پاس���اوی پێداگری یه كێتی

له س���ه ر وه رگرتنی پۆس���تی پارێزگار، ئه و سه رچاوه یه ی گۆڕان كه نه یویست راگه یاند، به ئاوێن���ه ی بهێنرێت، ناوی "یه كێت���ی ده ڵێت ناكرێ���ت پارتی دو پارێ���زگاری هه بێ���ت و ئێم���ه هیچمان نه بێ���ت، ئێمه ش پێمانوت���ون كه ئێوه

كه ركوكتان هه یه ".سه رچاوه كه ئه وه شی نه شارده وه كه گه یشتوه ته "ئێس���تا كۆبونه وه كانیان گرێكوێره یه ك و هیچ به ره وپێش���چونێك نیه ، به اڵم چه ن���د رۆژێكمان له به رده م

ماوه بۆ گه یشتن به رێككه وتن". له الیه ن خۆیش���یه وه له تیف ش���ێخ عومه ر، ئه ندامی شاندی دانوستانكاری یه كێتی نیشتمانی كوردستان و به رپرسی مه ڵبه ندی یه كی ئه و حزبه ، به ئاوێنه ی راگه یاند، "به دڵنیاییه وه له م هه فته یه دا جارێك���ی دیك���ه داده نیش���ین و خاڵی هاوبه ش���مان له گه ڵ هه م���و الیه نه كان ئه وه ی���ه ك���ه ده مانه وێ���ت به ته واوفق هه موان به شداربین له به ڕێوه بردنی ئه م

شاره دا، خاڵی ناكۆكیشمان ئه وه یه كه ئێمه سورین له س���ه ر ئه وه ی پارێزگار ئیستیحقاقی خۆمانه ، بۆ شاره كه مان و بۆ ئه م هه لومه رجه ی ئێستای كوردستان

به ئێمه باشتر به ڕێوه ده برێت".له تیف ش���ێخ عومه ر ئاشكرایكرد كه "ئه گه ر ئێمه به دوای زۆرینه دا بگه ڕێین، زۆر ئاسانه بۆمان زۆرینه دروستبكه ین،

به اڵم ده مانه وێت به ته وافوق بێت". له ب���اره ی پێش���نیاری 2 س���اڵ به 2 ساڵیش بۆ پۆستی پارێزگار، ئه و وتی ، "من له سایت و میدیاكانه وه بیستومه ". ماوه ی ته نها یه ك هه فته له به رده مدا ماوه بۆ ئه وه ی ئه و كۆبونه وه كراوه یه ی ئه نجومه نی پارێزگاری سلێمانی كۆتایی بێت كه درایه الیه نه كان بۆ گه یش���تن یه كێتیش ئه ندامه كه ی به رێككه وت���ن. ده لێ���ت، "ئێمه ل���ه الی خۆمانه وه زۆر ئه م له م���اوه ی ب���ه وه ی گه ش���بینین هه فته یه ی له به رده س���تدا ماوه بگه ینه

رێككه وتن".

ئا: هاوكار حسێن

محه مه دی حاجی مه حمود، سكرتێری حزبی سۆشیالیست

دیموكراتی كوردستان له م چاوپێكه وتنه ی ئاوێنه هۆشداریده دات

له وه ی ره نگه له داهاتودا كورد توشی شه ڕ ببێت له گه ڵ داعش. ئاماژه به وه ش ده كات كه ئه گه ر

ئه م هێزه ی داعش بمێنێته وه ، كورد ده بێت تاهه تایه له سه نگه ردابێت به رامبه ریان. ئه و كه به بڕیاری

سه رۆكی هه رێم سه رپه رشتی پالنی ئه منیی كه ركوك ده كات، ده ڵێت،

"ئێمه شه ڕی داعش بكه ین و نه كه ین ئه و شه ڕی ئێمه ده كات".

ئاوێنه : ده وترێت به بڕیاری سه رۆكی هه رێم سه رپه رش���تی پالن���ی ئه منیی

كه ركوك ده كه یت؟

ئه مه مه حم���ود: حاجی محه مه دی له س���اڵی 1991 نی���ه ، یه كه مج���ارم له كه ركوك برینداربوم، له ساڵی 2003ش لێره بوم، له كات���ی هاتنی هێزه كانی لێره بوین. دیجل���ه ش ئۆپه راس���یۆنی بۆیه وه ك پێش���مه رگه یه ك و واجبێكی نیشتمانی هاتوینه ته كه ركوك كه ئه م شاره جێگه ی خۆی هه یه له دڵی هه مو تاكێكی كورد، سه رۆكی هه رێمیش هاته ئێره و كۆبونه وه ی له گه ڵ هێزه كه مان و

الیه نه كان كرد.ئاوێنه : كه واته ئێستا به رپرسیارێتی

سه ربازییت هه یه ؟محه مه دی حاجی مه حمود: راس���ته س���ه رۆكی هه رێم ئه و بڕی���اره ی داوه ، به اڵم به نیس���به ت خۆم���ه وه هه روه ك

پێشمه رگه یه ك لێره م. ئاوێنه : ئه و هێزه ی له گه ڵتدابو، سه ر

به كوێن؟محه م���ه دی حاجی مه حم���ود: ئه و

هێزه له چوارچێوه ی لیوا هاوبه شه كانی وه زاره تی پێش���مه رگه دایه و هێزه كه ی ئێس���تاش جیای���ه ، سۆشیالیس���ت

له ناوچه ی جه باره و قه ره ته په ن.ئاوێنه : بۆچونت چیه له سه ر ئه وه ی ده وترێ���ت تااڵنكاریی ك���راوه له الیه ن هه ندێك فه رمانده ی س���ه ربازیی كورد

له كه ركوك؟محه م���ه دی حاجی مه حم���ود: له و كه ره س���تانه ی له هێزی سوپای عێراق جێم���اوه 75%ی ده س���ت هێزه كانی داعش كه وتوه و 25%ی ده ست خه ڵكی تر كه وتوه و به تااڵنبراوه ، هه ندێكیشی

ره نگه ده ست پێشمه رگه كه وتبێت.ده كرێ���ت ل���ه وه ب���اس ئاوێن���ه : له ناوچه كانی یه كێت���ی جۆرێك له فره

بڕیاری سه ربازیی هه یه ، راسته ؟ محه مه دی حاجی مه حمود: كۆمه ڵێك هێزی جی���اواز هه یه ك���ه هه ندێكیان یه كێتی و له نێ���وان هێزی هاوبه ش���ن

پارتی ، بۆیه ئ���ه م هێزانه جیاوازییان هه ی���ه ، ب���ه اڵم له كاتی رێكخس���تنیدا وه زاره تی پێشمه رگه یان سه رۆكایه تی

هه رێم سه رپه رشتی ده كات.پێش���تر ملمالنێیه ی ئ���ه و ئاوێنه : له كه ركوك پارتی یه كێت���ی و له نێوان هه س���تی له ئێستاش���دا هه ب���و،

پێده كرێت؟ محه مه دی حاج���ی مه حمود: نه ك ته نها له نێوان یه كێتی و پارتی ، به ڵكو ده شێت له ناو حزبێكدا یاخود له ناو یه ك فه وج و لیواشدا ئه و ملمالنێیانه هه یه ، به اڵم گرنگ ئه وه یه كێ ئیش���ی باشتر بكات، خۆش���به ختانه هه مو هێزه كان یه كهه ڵوێستن له س���ه ر پاراستنی ئه و

ناوچه كوردستانیانه .ئاوێنه : ت���ۆ له گ���ه ڵ ئه وه دایت كه

ماده ی 140 كۆتایی هاتوه ؟محه م���ه دی حاجی مه حمود: ماده ی 140 یه ك بابه ت نیه و ته نیا په یوه ندی

به شێكی بۆیه نیه ، به كوردس���تانه وه زۆری جێبه جێك���راوه و ئێس���تا ره نگه ئ���ه رزی كوردس���تان 15%ی مابێ���ت بگه ڕێته وه س���ه ر كوردس���تان. ئێستا ئه و ماده یه ئاسانكاریی وای بۆ كراوه كه ره نگه هه ر بڕیاری سیاس���یی یان ئیداریی یان قانون���ی مابێت، چونكه

زۆرینه ی جێبه جێكراوه .ئاوێن���ه : ده وترێ���ت یه كێتی له گه ڵ ش���ه ڕكردنه له دژی داع���ش و پارتیش به دوربگیرێت، خ���ۆ ئه وه ی���ه له گه ڵ

سیاسه تی كامیان واقعیه ؟محه مه دی حاجی مه حمود: پێموایه ئه مری واقیع گرنگه ، ئه گه ر بۆمانبكرێت هه مو خاكی كوردس���تان بگه ڕێنینه وه سه ر هه رێم كارێكی باشه ، یاخود ئه وه ی ئێس���تا هه یه بیپارێزین. له م قۆناغه دا

ئێمه پێویستمان به به رگرییه .ئاوێنه : واته له گه ڵ ئه وه نیت كورد

شه ڕی داعش بكات؟

محه م���ه دی حاجی مه حم���ود: ئێمه ش���ه ڕی داعش بكه ی���ن و نه كه ین ئه و شه ڕی ئێمه ده كات، به اڵم قۆناغه كان چه ند یارمه تیمان ده دات، پرسیاره كه ش ئه وه ی���ه كه داعش تاك���ه ی ده توانێت بمێنێته وه ؟ بۆی���ه ده بێت كورد خۆی ئاماده بكات، ئه گه ر ئه م هێزه ی داعش بمێنێت���ه وه ، كورد ده بێ���ت تاهه تایه

له سه نگه ردابێت به رامبه ریان.ئاوێن���ه : ت���ۆ له گ���ه ڵ ئه نجامدانی

ریفراندۆمیت؟محه م���ه دی حاجی مه حم���ود: به ڵێ

به ته ئكید.ئاوێنه : به بڕوای تۆ ئاراس���ته ی ئه م

بارودۆخه به ره و كوێ ده چێت؟محه مه دی حاجی مه حمود: پێموایه ك���ورد ده بێت یه كهه ڵوێس���تیی خۆی بپارێزێت و ژیرانه مامه ڵه بكات، ره نگه له داهاتودا كورد توشی شه ڕێكی رۆژانه

ببێت له گه ڵ داعشدا.

ئا: نزار گزالی

كۆمپانیای نه ورۆز تیلیكۆمی بواری گه یاندن و ئینته رنێت له گه ڵ

هاوپشكه كانی كۆمپانیای نه ورۆز تێل توشی كێشه ده بێت، كه یه كێكه له هاوبه شه كانی نه ورۆز تیلیكۆم.

به پێی ئه و به ڵگه نامانه ی ده ست ئاوێنه كه وتون، كۆمپانیای ن���ه ورۆز تیلیكۆمی بواری گه یاندن و ئینته رنێت، كه به یه كێك له كۆمپانیا زه به الحه كانی بواری گه یاندن و بنكه ی له قه ڵه مده درێ���ت و ئینته رنێ���ت پێكهاتوه هه ولێره و له ش���اری سه ره كی له هه ریه ك له كۆمپانیاكانی )نه ورۆز تێل، ریجیناڵ تیلیكۆم، ڤ���ی تێڵی ئوردنی(، له گه ڵ هاوبه ش���ه كانی ن���ه ورۆز تێل كه بریتین له وه زاره تی گواستنه وه و گه یاندنی حكومه تی هه رێ���م و كۆمپانیانی ریجیناڵ تیلیكۆم و س���ه روه ت عی���زه ت محێدین، له كێشه یه كی گه وره دان و كار گه یشتوه ته ئه وه ی له دادگا سكااڵ له سه ر یه كتر تۆمار

بكه ن.به پێی زانیاریه كانی ئاوێنه له ئێس���تادا پش���كدار س���ه روه ت عی���زه ت له رێگه ی داوای عه نكاوه ، دادنوس���ی فه رمانگه ی

له س���ه ر كۆمپانیای ناوبراو تۆماركردوه و دواتر به نوسراوی ژماره 263 له به رواری 24-4-2014 ك���ه وێنه یه ك���ی الی ئاوێنه پارێزراوه ، هۆشداری داوه ته به رێوه به ری كۆمپانی���ای ریجین���اڵ تلیك���ۆم و تیایدا هاتوه كه "به پێی گرێبه س���تی واژۆكراو ل���ه 2013/11/10 س���ه روه ت عیزه ت كه پش���كه كانی ده كاته 15%و به بڕی )7( ملیۆن دۆالر فرۆش���تویه تی به كۆمپانیای ناوبراو تیلیكۆم"، هه روه ه���ا ریجین���اڵ له س���ه ره تای كاركردنی كۆمپانیاكه وه تا س���اڵی 2013 داوای )3( ملی���ۆن دۆالر وه ك قازانجی كۆمپانیاكه ده كات به پێی 15% پش���كه كانی و الیه ن���ی دوه میش تا ئێس���تا ئاماده نیه ئه و ب���ڕه پارانه بدات

به سه روه ت عیزه ت.عی���زه ت س���ه روه ت له مباره ی���ه وه كێش���ه كه ی بۆ ئاوێنه پشتڕاستكرده وه و وت���ی "ماوه یه ك���ه كێش���ه یه كی گه وره له نێ���وان پش���كداره كانی ن���ه ورۆز تێلدا هه ی���ه و كۆمپانی���ای ریجین���اڵ تیلیكۆم حس���اب نه بۆ ئێمه و نه ب���ۆ وه زاره تی ئه وه ب���و به هۆی گه یاندنی���ش ده كات, كه ڵه كه بونی كێشه كان من وه ك خاوه نی 15%ی پش���كه كان بڕیارمدا له هاوبه شی بێمه ده ره وه و پشكه كانی خۆم له مانگی

11 -2013 به بڕی )7( ملیۆن فرۆش���ت به كۆمپانیای ریجین���اڵ تیلیكۆم, به اڵم ئه وان ئاماده نین ئه و بڕه پاره یه م پێبده ن, وێڕای ئه وه ی گرێبه س���تیش له نێوانمادا هه یه , بۆیه من دوج���ار له به رواره كانی 24-4 و 3-6-2014 هۆشداریم داونه تێ, به اڵم وێڕای هۆش���داریه كانی ئێمه وه كو الیه نی داواكار ته نان���ه ت وه اڵمێكی زۆر داوینه ته وه , گاڵته ئامێزیان ناش���یرین و ته نانه ت به زمانی عه ره بییش نوسراوه ".

وتیشی "كێشه كه ئێس���تا له دادگایه , ئێمه هیواداری���ن دادگا یه كالییبكاته وه , به اڵم ئه گه ر یه كالیینه كرێته وه له ئاینده دا له راگه یاندنه كان ورده كاری زیاترو زانیاری وردتر له سه ر ئه م بابه ته و كێشه ی دیكه ی

نێو كۆمپانیاكه ده خه مه ڕو"ئاوێنه زۆر هه وڵی���دا ڕای به رێوه به ری )كاوه تیلیك���ۆم ریجیناڵ كۆمپانی���ای عه بدواڵ( وه ربگرێت به اڵم په یوه ندیه كان ئه نجامیان نه بو, پاش���ان په یوه ندیكرد به به رێوه به ری راگه یاندنی نه ورۆز تیلیكۆم )فاتی���ح به رزنجی(، ناوب���راو وتی "ئه م تێله وه یه , به نه ورۆز په یوه ندی كێشه یه تاكه كه س���یش كه بتوانێت قسه له سه ر ئه م بابه ته ب���كات كاك كاوه یه ، وابزانم

كاك كاوه ش له سه فه ره ".

خێزانه كه ی ماهیر عه بدره شید له میوانداری یه كێتیدا بون

گۆڕان و یه كێتی له سه ر پارێزگاری سلێمانی گه یشتونه ته بنبه ست

محه مه دی حاجی مه حمود: له داهاتودا كورد توشی شه ڕی داعش ده بێت

نه ورۆز تێل و هاوپشكه كانی ده بێته کێشه یان

له الی راسته وه ، ماهیر عه بد ره شید

شوناسی به رزان عه بد ره شید برای ماهیر عه بد ره شید

‌‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

وه‌زیری‌‌پێشوی‌‌پێشمه‌رگه‌‌و‌ئه‌ندامی‌‌فه‌رمانده‌یی‌‌گشتی‌‌هێزی‌‌پێشمه‌رگه‌ی‌‌كوردستان‌جه‌عفه‌ر‌شێخ‌مسته‌فا‌له‌م‌

گفتوگۆیه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌ده‌ڵێت‌"له‌كه‌ركوك‌ناكشێینه‌وه‌،‌ئه‌گه‌ر‌فشارمان‌له‌سه‌ر‌

دروست‌بكه‌ن،‌ئه‌بێت‌به‌سه‌ر‌مه‌یته‌كانماندا‌بڕۆن".‌

زۆر‌ س����ااڵنێكی‌‌ ئێ����وه‌‌ ئاوێن����ه‌:‌پێشمه‌رگه‌و‌وه‌زیری‌‌پێشمه‌رگه‌ش‌بون،‌كوردستان‌ ئایا‌ لێكدانه‌وه‌كانتان‌ به‌پێی‌‌

له‌ئێستادا‌مه‌ترسی‌‌له‌سه‌ره‌؟به‌دڵنیاییه‌وه‌‌ جه‌عفه‌ر‌شێخ‌مسته‌فا:‌كوردستان‌مه‌ترسی‌‌زۆری‌‌له‌سه‌ره‌،‌هه‌ره‌‌مه‌ترس����یه‌‌گه‌وره‌كه‌ش‌ئ����ه‌و‌بارودۆخه‌‌نوێیه‌ی����ه‌‌كه‌‌له‌عێراق����دا‌هاتۆته‌‌ئاراوه‌،‌ئێستا‌سنوری‌‌كوردس����تان‌له‌عێراقه‌وه‌‌داع����ش‌و‌ چه‌ك����داری‌‌ هه‌م����وی‌‌ ه����ه‌ر‌به‌عس����یه‌كانن،‌ تیرۆریس����ته‌كان‌و‌كۆنه‌‌دی����اره‌‌ئه‌وانه‌ش‌مه‌ترس����ی‌‌گه‌وره‌ن‌بۆ‌سه‌ركوردس����تان،‌به‌جۆرێك‌له‌جۆره‌كان‌ده‌كرێت‌بڵێین‌ئه‌و‌ده‌س����تكه‌وتانه‌ی‌‌كه‌‌ئه‌مڕۆ‌له‌كوردس����تاندا‌هه‌ن‌مه‌ترس����ی‌‌و‌هه‌ڕه‌شه‌یان‌له‌سه‌ره‌،‌هه‌ڕه‌شه‌كه‌ش‌به‌و‌جۆره‌‌نییه‌‌كه‌‌بڵێین‌ئیتر‌ته‌واو‌ده‌توانن‌ده‌ست‌به‌سه‌ر‌كوردستاندا‌بگرن،‌به‌اڵم‌

مه‌ترسییان‌هه‌یه‌.ئاوێنه‌:‌كه‌‌مه‌ترسی‌‌له‌سه‌ر‌كوردستان‌هه‌ی����ه‌،‌ئایا‌له‌ئێس����تادا‌ك����ورد‌توانای‌‌

روبه‌روبونه‌وه‌ی‌‌هه‌یه‌؟جه‌عفه‌ر‌ش����ێخ‌مسته‌فا:‌به‌ڵێ‌‌توانای‌‌هه‌یه‌،‌به‌دڵنیاییه‌وه‌‌هه‌ر‌هه‌ڕه‌ش����ه‌یه‌ك‌روبه‌روی‌‌كوردس����تان‌ببێته‌وه‌‌به‌توندی‌‌وه‌اڵممان‌ده‌بێت،‌له‌رابردوشدا‌ئه‌وه‌مان‌

سه‌لماندوه‌.ئاوێنه‌:‌به‌اڵم‌هێزی‌‌پێش����مه‌رگه‌‌به‌م‌شێوه‌‌فره‌بڕیاریی‌و‌حیزبییه‌ی‌‌كه‌‌ئێستا‌ده‌یبینی����ن‌هێزه‌كانی‌‌‌80و‌‌70و‌ته‌نانه‌ت‌سۆسیالیست‌و‌گۆڕانیش‌له‌گۆڕه‌پانه‌كه‌دا‌ه����ه‌ن،‌ئای����ا‌ب����ه‌م‌هه‌مه‌جۆرییه‌‌ئیش‌

ده‌كرێت؟‌جه‌عف����ه‌ر‌ش����ێخ‌مس����ته‌فا:‌راس����ته‌‌هێزه‌كان‌هه‌مه‌جۆرن،‌به‌اڵم‌ئێستا‌ژوری‌‌عه‌مه‌لیات‌دروس����تبوه‌‌له‌سه‌رتاس����ه‌ری‌‌هه‌رێم����ی‌‌كوردس����تان،‌ئ����ه‌و‌ژوران����ه‌‌ده‌كه‌ن،‌ به‌ره‌كان‌ هه‌مو‌ سه‌رپه‌رش����تی‌‌هه‌مو‌ئه‌و‌هێزان����ه‌‌له‌ژێر‌كۆنتڕۆڵی‌‌ئه‌و‌

ژورانه‌دان.ئاوێنه‌:‌باش����ه‌‌ئێستا‌ده‌بینین‌زۆرێك‌خۆیانه‌وه‌‌ به‌چه‌ك����داری‌‌ له‌حیزب����ه‌كان‌ده‌چنه‌‌به‌ره‌ی‌‌جه‌نگ����ه‌وه‌،‌ئه‌مه‌‌مانای‌‌ئه‌وه‌‌نییه‌‌كه‌‌هێزی‌‌پێش����مه‌رگه‌‌هێشتا‌یه‌كگرتو‌نییه‌‌و‌حیزب‌خاوه‌نی‌‌چه‌كداری‌‌

خۆیه‌تی‌؟جه‌عفه‌ر‌ش����ێخ‌مسته‌فا:‌خۆی‌‌راسته‌‌نابێ����ت‌حیزب‌چه‌ك����داری‌‌بمێنێ‌،‌ئێمه‌‌ت����ا‌له‌ش����اخ‌بوی����ن‌ش����انازییمان‌به‌وه‌‌ده‌كرد‌هێزی‌‌حیزبین،‌به‌اڵم‌كه‌ئێس����تا‌له‌ش����ارین‌و‌حكومه‌تم����ان‌هه‌یه‌‌ده‌بێت‌هه‌موم����ان‌له‌ژێر‌كۆنتڕۆڵ����ی‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم����دا‌بین،‌من‌پێش����تریش‌وتومه‌،‌هێزی‌‌حیزب‌هه‌ڕه‌ش����ه‌یه‌‌بۆ‌س����ه‌ر‌ئه‌م‌ده‌ستكه‌وتانه‌ی‌‌كه‌‌هه‌مانه‌،‌ئه‌بێت‌ئێمه‌‌

هێزێك����ی‌‌نیش����تمانیمان‌هه‌بێت،‌نه‌ك‌حیزبی‌،‌ئه‌وه‌ی‌‌ده‌بینی‌‌سۆسیالیس����ت‌كه‌ركوك،‌ ب����ۆ‌ رۆیش����توه‌‌ به‌هێزێكه‌وه‌‌باره‌گاكانیانه‌‌و‌ پاس����ه‌وانی‌‌ هێ����زه‌‌ ئه‌و‌س����ه‌ر‌به‌وه‌زاره‌تی‌‌ناوخۆی����ه‌‌ئه‌وان‌ئه‌و‌بۆ‌ چ����ون‌ كۆكردۆت����ه‌وه‌،‌ هێزانه‌ی����ان‌به‌رگریكردن‌له‌كورد،‌سه‌باره‌ت‌به‌هێزی‌‌یه‌كێتی‌‌و‌پارتی‌‌و‌حیزبه‌كانی‌‌تریش،‌هیچ‌‌رێگرییه‌كی‌‌سیاس����ی‌‌نه‌ب����وه‌‌له‌به‌رده‌م‌به‌ڵكو‌ هێزه‌كانی����ان،‌ یه‌كخس����تنه‌وه‌ی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌رێگربو‌نه‌بونی‌‌موس����ته‌لزه‌ماتی‌‌پێویس����ته‌،‌یه‌كێ����ك‌له‌وان����ه‌‌نه‌بون����ی‌‌ب����وه‌،‌دیاره‌‌ئه‌وه‌‌ میزانییه‌یه‌كی‌‌ته‌واو‌كۆسپ‌بوه‌‌بۆ‌یه‌كخستنی‌‌ئه‌و‌هێزانه‌.

ئاوێن����ه‌:‌كه‌وات����ه‌‌نه‌بون����ی‌‌بودجه‌ی‌‌پێویس����ت‌هۆكار‌بوه‌‌ب����ۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌هێزی‌‌پێشمه‌رگه‌ی‌‌كوردستان‌یه‌كنه‌خرێت؟

جه‌عف����ه‌ر‌ش����ێخ‌مس����ته‌فا:‌به‌ڵ����ێ‌‌نه‌بون����ی‌‌بودج����ه‌ی‌‌پێویس����ت‌رێگری‌‌یه‌ك����ه‌م‌بوه‌‌له‌وه‌ی‌‌‌هێزی‌‌پێش����مه‌رگه‌‌

یه‌كنه‌خرێته‌وه‌.ئاوێن����ه‌:‌ئایا‌وه‌ك‌پارت����ی‌‌و‌یه‌كێتی‌‌یه‌كهه‌ڵوێس����تن‌س����ه‌باره‌ت‌به‌چۆنیه‌تی‌‌

مامه‌ڵه‌كردنتان‌له‌گه‌ڵ‌‌داعش؟جه‌عفه‌ر‌شێخ‌مسته‌فا:‌به‌ڵێ‌‌یه‌كده‌نگ‌و‌الیه‌نێكی����ش‌ ه����ه‌ر‌ یه‌كهه‌ڵوێس����تین،‌یه‌كده‌نگیی‌‌كورد‌نه‌پارێزێت‌به‌شبه‌حاڵی‌‌

خۆم‌به‌خیانه‌تكاری‌‌ده‌زانم.ئاوێنه‌:‌ب����ه‌اڵم‌زیاتر‌له‌س����نوره‌كانی‌‌یه‌كێتی‌‌ش����ه‌ڕ‌و‌پێكدادان����ی‌‌زیاتر‌هه‌یه‌‌

به‌راورد‌به‌سنوره‌كانی‌‌پارتی‌؟جه‌عفه‌ر‌شێخ‌مسته‌فا:‌ئه‌وه‌‌هه‌موی‌‌دوره‌‌له‌راس����تیه‌وه‌،‌ئێمه‌‌ئێس����تا‌له‌ناو‌هێزی‌‌پێش����مه‌رگه‌دا‌هێزی‌‌هاوبه‌شمان‌هه‌ی����ه‌‌له‌مه‌نده‌لی‌‌و‌خانه‌قینه‌وه‌‌تا‌هه‌مو‌پێكه‌وه‌ین،‌ هێزه‌كان‌ هه‌مو‌ سنوره‌كان،‌ب����ه‌اڵم‌هه‌ندێ‌‌ش����وێن‌ه����ه‌ن‌گرنگیی‌‌زیاتریان‌هه‌یه‌،‌ئه‌وان‌له‌و‌ش����وێنانه‌وه‌‌زیاتر‌ش����ه‌ڕ‌ده‌ك����ه‌ن،‌به‌داخ����ه‌وه‌‌ئه‌و‌قسه‌یه‌‌كه‌‌ده‌كرێ‌‌زیاتر‌قسه‌ی‌‌ناحه‌زانی‌‌ك����ورده‌،‌حه‌ق‌نییه‌‌میدیاكانی‌‌ئێمه‌‌ئه‌و‌

جۆره‌‌پرسیارانه‌‌بوروژێنن.

ئاوێنه‌:‌له‌چ‌حاڵه‌تێك����دا‌ئێوه‌ده‌چنه‌‌شه‌ڕی‌‌دژ‌به‌داعشه‌وه‌؟‌

جه‌عف����ه‌ر‌ش����ێخ‌مس����ته‌فا:‌ئێم����ه‌‌له‌حاڵه‌ت����ی‌‌به‌رگریداین،‌له‌‌و‌ش����وێنانه‌‌ك����ه‌‌كوردیانتێدای����ه‌‌و‌به‌ناوچه‌ی‌‌هه‌رێم‌ده‌ناس����رێن‌هێزی‌‌پێش����مه‌رگه‌یان‌تێدا‌جێگیرك����راوه‌،‌ئه‌گ����ه‌ر‌زیات����ر‌بڕۆی����ن‌ده‌چین����ه‌‌ناو‌ع����ه‌ره‌ب،‌كه‌‌چوش����ین،‌ش����ه‌ڕه‌كه‌مان‌ده‌بێت‌به‌ش����ه‌ڕی‌‌كورد‌و‌ع����ه‌ره‌ب،‌له‌كاتێك����دا‌ئه‌وه‌‌خواس����تی‌‌ئێمه‌‌نیه‌‌و‌به‌هیچ‌جۆرێك‌ئێمه‌‌ش����ه‌ڕی‌‌عه‌ره‌ب‌ناكه‌ین،‌له‌هه‌ر‌شوێنێك‌چوینه‌‌هاوپه‌یمانێتیه‌كمان‌ ده‌بێ����ت‌ پێش����ه‌وه‌‌له‌گه‌ڵدا‌بێت‌تا‌پێكه‌وه‌‌ش����ه‌ڕی‌‌داعش‌و‌تیرۆریس����تان‌بكه‌ین،‌بۆیه‌‌پێشڕه‌وییش‌بگۆڕێت‌ ش����ه‌ڕه‌كه‌‌ ده‌ترس����ین‌ ناكه‌ین‌به‌ش����ه‌ڕی‌‌ك����ورد‌و‌ع����ه‌ره‌ب،‌ئه‌گین����ا‌له‌هه‌ر‌شوێنێك‌ تیرۆریستیی‌‌ رێكخراوی‌‌هه‌بێت‌پێشمه‌رگه‌‌له‌و‌شوێنه‌یه‌‌شه‌ڕی‌‌تیرۆر‌ده‌كات،‌چونكه‌‌تیرۆر‌گه‌وره‌ترین‌هه‌ڕه‌شه‌یه‌‌بۆ‌سه‌ر‌هه‌رێمی‌‌كوردستان.ئاوێن����ه‌:‌به‌ب����ڕوای‌‌ت����ۆ‌لێدوانه‌كه‌ی‌‌بارزانی‌‌س����ه‌باره‌ت‌به‌وه‌ی‌‌ماده‌ی‌‌140 كۆتایی‌‌هاتوه‌،‌له‌جێی‌‌خۆیدا‌بو‌كه‌‌بوه‌‌مایه‌ی‌‌توڕه‌بونی‌‌عه‌ره‌به‌كانی‌‌كه‌ركوك؟

مس����ته‌فا: ش����ێخ‌ جه‌عف����ه‌ر‌ده‌س����توریه‌‌و‌ ماده‌ی‌140ماده‌یه‌ك����ی‌‌كات����ی‌‌خۆی‌‌ب����ۆ‌ئه‌و‌ناوچان����ه‌‌دانراوه‌‌كه‌‌كێش����ه‌‌له‌س����ه‌ر‌بون،‌كه‌‌به‌ش����ێك‌ناو،‌ ده‌كه‌وێته‌‌ كوردس����تانیان‌ له‌خاكی‌‌ئێم����ه‌‌له‌روخانی‌‌س����ه‌دام‌پێش����تریش‌ه����ه‌ر‌له‌گفتوگۆدا‌بوین‌ب����ۆ‌دۆزینه‌وه‌و‌ناوچانه‌،‌ ئه‌و‌ گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‌ چاره‌سه‌رێك‌و‌به‌اڵم‌نه‌ك����راوه‌،‌ئه‌مڕۆش‌كه‌‌س����وپای‌‌ل����ه‌و‌ناوچانه‌‌نه‌م����اوه‌،‌ئه‌و‌ عێراق����ی‌‌ناوچان����ه‌‌روبه‌روی‌‌هه‌ڕه‌ش����ه‌‌ده‌بونه‌وه‌‌بۆی����ه‌‌ئێم����ه‌‌وه‌ك‌هێزی‌‌پێش����مه‌رگه‌،‌چوینه‌‌ئه‌و‌ناوچانه‌‌بۆ‌پاراستنی‌‌ئه‌من‌و‌ئاس����ایش،‌بۆ‌زانیاریت‌ئێمه‌‌چوینه‌ته‌‌ئه‌و‌ناوچان����ه‌‌كه‌‌ئه‌مڕۆ‌كوردیان‌تێدایه‌‌نه‌چوینه‌ته‌‌هه‌مو‌خاكی‌‌كوردس����تان‌كه‌‌

به‌زۆر‌عه‌ره‌بیان‌بۆ‌هێنراوه‌.

ئاوێنه‌:‌له‌و‌ناوچانه‌‌ناكشێنه‌وه‌؟جه‌عفه‌ر‌شێخ‌مسته‌فا:خاكی‌‌خۆمانه‌‌

بۆ‌كوێ‌‌بكشێینه‌وه‌؟ئاوێنه‌:‌به‌اڵم‌ل����ه‌‌2003دا‌هه‌ر‌خاكی‌‌

خۆتان‌بوو‌كشانه‌وه‌؟جه‌عفه‌ر‌ش����ێخ‌مس����ته‌فا:‌‌له‌2003دا‌ئه‌مه‌ری����كا‌و‌ زۆری‌‌ فش����ارێكی‌‌ له‌ژێ����ر‌

هاوپه‌یمانه‌كانی‌‌كشاینه‌وه‌.ئاوێن����ه‌:‌ئ����ه‌ی‌‌ئه‌گ����ه‌ر‌ئه‌مجاره‌ش‌ئه‌مه‌ری����كا‌و‌هاوپه‌یمانه‌كانی‌‌فش����ارتان‌ه����ه‌ر‌ دروس����تبكه‌نه‌وه‌،‌ له‌س����ه‌ر‌

ناكشێنه‌وه‌؟نه‌خێر‌ مس����ته‌فا:‌ ش����ێخ‌ جه‌عف����ه‌ر‌ناكش����ێینه‌وه‌،‌ئه‌بێت‌به‌سه‌ر‌الشه‌ماندا‌بڕۆن‌ب����ۆ‌كش����انه‌وه‌،‌ئه‌گ����ه‌ر‌هێزیان‌هێنایه‌‌س����ه‌رمان‌تا‌توانامان‌تێدا‌بێت‌شه‌ڕ‌ده‌كه‌ین،‌ئه‌گه‌ر‌مسقاڵه‌‌زه‌ڕه‌یه‌ك‌غیره‌تمان‌تێدا‌بێ����ت‌ئه‌بێت‌بمێنینه‌وه‌‌هێزه‌كانیان‌به‌سه‌ر‌الشه‌كانماندا‌بڕوات.ئاوێنه‌:‌بۆچی‌‌كاكه‌‌حه‌مه‌‌)كه‌‌راسته‌‌پێش����مه‌رگه‌ی‌‌دێرینه‌(‌كرایه‌‌فه‌رمانده‌ی‌‌هێزی‌‌ناو‌كه‌ركوك،‌له‌كاتێكدا‌ش����ه‌ڕی‌‌ئێستای‌‌ئێوه‌‌ش����ه‌ڕی‌‌پارتیزانیی‌‌نییه‌‌و‌پێویستی‌‌به‌پسپۆڕیی‌‌سه‌ربازیی‌‌نوێیه‌؟‌ئه‌بێت‌ مس����ته‌فا:‌ ش����ێخ‌ جه‌عف����ه‌ر‌ئه‌مڕۆ‌هه‌موم����ان‌مه‌منونی‌‌كاكه‌‌حه‌مه‌‌بین‌كه‌‌س����ه‌رۆكی‌‌حیزبێك����ه‌‌و‌ئاماده‌یه‌‌وه‌ك����و‌پێش����مه‌رگه‌یه‌ك‌بێ����ت‌به‌رگری‌‌له‌كه‌رك����وك‌بكات،‌ئه‌وه‌‌هه‌ڵوێس����تێكه‌‌ب����ه‌رز‌ده‌نرخێن����رێ‌،‌ئێوه‌‌كه‌‌باس����ی‌‌كه‌ركوك‌ده‌كه‌ن‌واده‌زانن‌وه‌ك‌ماس����تی‌‌مه‌ی����و‌وایه‌،‌زه‌مان‌زه‌مان����ی‌‌محه‌مه‌دی‌‌پێكهاته‌ی‌‌ كه‌ركوك‌چه‌ندی����ن‌ مه‌هدیه‌،‌تێدایه‌،‌به‌شێكیان‌عه‌ره‌بی‌‌ته‌عریبكراوو‌دوژمنی‌‌ ك����ه‌‌ ئه‌وان����ه‌‌ توندڕه‌وه‌كان����ن‌سه‌رس����ه‌ختی‌‌كوردن،‌ماڵ����ی‌‌كوردیان‌داگیركردوه‌‌بۆی����ه‌‌له‌هه‌ر‌كاتێكدا‌بۆیان‌بگونجێ‌‌هه‌وڵ����ده‌ده‌ن‌په‌الماری‌‌‌كورد‌به‌هێزێكی‌‌ ك����ورد‌پێویس����تی‌‌ ب����ده‌ن،‌یه‌كگرت����و‌هه‌یه‌‌بۆ‌ئ����ه‌وه‌ی‌‌كۆنتڕۆڵی‌‌ئه‌و‌بارودۆخه‌‌بكات،‌دیاره‌‌كاكه‌‌حه‌مه‌‌به‌توانا‌و‌لێهاتویی‌‌خۆی‌‌ئه‌و‌پۆس����ته‌ی‌‌

پێسپێردراوه‌‌به‌هاوكاری‌‌هه‌مو‌حیزبه‌كان‌له‌وێ‌‌كار‌ده‌كات.

ئاوێنه‌:‌زۆر‌ستایش����ی‌‌ئ����ه‌و‌ڕۆڵه‌ی‌‌كاك����ه‌‌حه‌مه‌‌ده‌كه‌یت،‌ك����ه‌‌له‌كه‌ركوك‌ماوه‌ت����ه‌وه‌،‌ئ����ه‌ی‌‌بۆچی‌‌به‌رپرس����انی‌‌

ئێوه‌ش‌چاو‌له‌وناكه‌ن؟جه‌عفه‌ر‌شێخ‌مسته‌فا:‌ئه‌مڕۆ‌شوانێك‌ئاماده‌یه‌‌بچێت‌بۆ‌ئه‌و‌ناوچانه‌‌به‌رگری‌‌ب����كات،‌نه‌خوازه‌اڵ‌ئه‌وانه‌ی‌‌س����ااڵنێكی‌‌زۆره‌‌خه‌ب����ات‌بۆ‌رزگاری‌‌كوردس����تان‌ده‌ك����ه‌ن،‌بۆیه‌‌ه����ه‌ر‌حیزبێ����ك‌به‌هه‌ر‌به‌رپرسێكی‌‌خۆی‌‌بڵێ‌‌بچۆره‌‌كه‌ركوك‌ئاماده‌یه‌‌بچێت،‌به‌اڵم‌هه‌ر‌كه‌سه‌‌و‌ئیش‌و‌

به‌رپرسیارێتی‌‌له‌شوێنی‌‌خۆی‌‌هه‌یه‌.داعش‌ هێزه‌كانی‌‌ پێتانوای����ه‌‌ ئاوێنه‌:‌ده‌توان����ن‌ب����ۆ‌ماوه‌یه‌ك����ی‌‌درێژخایه‌ن‌له‌به‌رامبه‌ر‌هێزه‌كانی‌‌عێراقدا‌خۆڕاگریی‌‌بك����ه‌ن‌و‌له‌ناوچ����ه‌‌سوننه‌نش����ینه‌كاندا‌

بمێننه‌وه‌؟جه‌عفه‌ر‌شێخ‌مس����ته‌فا:‌بارودۆخێك‌له‌عێراقدا‌هاتۆته‌ئاراوه‌‌ئه‌گه‌ر‌هێزه‌كانی‌‌س����وپای‌‌عێراق‌بش����توانن‌بچنه‌وه‌‌ئه‌و‌شارانه‌ی‌‌كه‌‌لێیان‌داگیركراوه‌،‌ناتوانن‌به‌ئاس����انی‌‌ل����ه‌و‌ش����ارانه‌دا‌بمێننه‌وه‌،‌ل����ه‌دوای‌‌ئازادكردن����ی‌‌عێ����راق‌به‌چه‌ند‌س����اڵێك‌ئ����ه‌و‌هێزان����ه‌‌دروس����تبون،‌شه‌ڕیش����یان‌كردوه‌‌عێ����راق‌نه‌یتوانیوه‌‌له‌ناویانبه‌رێت،‌ئه‌مه‌ریكاش‌نه‌یتوانی‌‌ئه‌و‌هێزانه‌‌له‌عێراقدا‌ده‌ربكات،‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌كۆنتڕۆڵكردن����ی‌‌ئه‌وان����ه‌‌ئاس����ان‌نییه‌،‌ره‌نگه‌‌بتوانن‌ش����وێنیان‌لێوه‌ربگرنه‌وه‌،‌

به‌اڵم‌ناتوانن‌ده‌ریانبكه‌ن.ئاوێن����ه‌:‌كه‌واته‌‌دابه‌ش����بونی‌‌عێراق‌

چاره‌سه‌ره‌؟جه‌عفه‌ر‌شێخ‌مس����ته‌فا:‌ئه‌وه‌‌ئێستا‌به‌كردار‌عێراق‌دابه‌ش‌بوه‌،‌به‌دڵنیاییه‌وه‌‌عێراق‌ناگه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌سه‌رده‌می‌‌پێش‌ئه‌م‌باردۆخه‌‌نوێیه‌‌كه‌‌هاتۆته‌‌ئاراوه‌،‌ئه‌گه‌ر‌بشیانه‌وێت‌ئارامیی‌‌بۆ‌عێراق‌بگه‌ڕێته‌وه‌‌ته‌نها‌دابه‌شكردن‌چاره‌سه‌ره‌كه‌یه‌تی‌.

ئاوێن����ه‌:‌ژماره‌یه‌ك����ی‌‌زۆری‌‌ش����یعه‌‌سیس����تانیه‌وه‌‌ فه‌تواك����ه‌ی‌‌ به‌ه����ۆی‌‌

خۆبه‌خش����انه‌‌چه‌كیان‌هه‌ڵگرتوه‌،‌ئێوه‌‌به‌حوكم����ی‌‌ئه‌زمونی‌‌خۆتان‌پێتانوانییه‌‌ئه‌مه‌‌ببێته‌‌س����ه‌ره‌تای‌‌دروس����تكردنی‌‌هێزێكی‌‌هاوش����ێوه‌ی‌‌سوپای‌‌پاسداران‌

له‌عێراقدا؟‌جه‌عفه‌ر‌شێخ‌مسته‌فا:‌دروستكردنی‌‌به‌دیل‌بۆ‌س����وپای‌‌عێراق����ی‌‌له‌ژێر‌هه‌ر‌ناوێك����دا‌باش‌نیی����ه‌،‌به‌اڵم‌س����وپای‌‌عێراقیش‌س����وپایه‌كی‌‌نیشتیمانی‌‌نه‌بوو‌به‌پێی‌‌ عێ����راق‌ پێكهاته‌كان����ی‌‌ هه‌م����و‌قه‌باره‌ی‌‌خۆیان‌هێزیان‌له‌ناویدا‌نه‌بوه‌،‌تۆ‌بڕوانه‌‌رێژه‌ی‌‌كورد‌له‌سوپای‌‌عێراق‌ده‌بوایه‌‌له‌س����ه‌دا‌بیس����ت‌بۆ‌له‌س����ه‌دا‌بیست‌وپێنج‌بوایه‌،‌به‌اڵم‌له‌سه‌دا‌دو‌بۆ‌سێیه‌،‌له‌كاتێكدا‌باشترین‌شه‌ڕكه‌ره‌كان‌له‌سوپای‌‌عێراقیدا‌كورده‌كانن،‌ئێستاش‌له‌دیاله‌‌ئه‌وانه‌ی‌‌ش����ه‌ڕ‌ده‌كه‌ن‌هه‌ر‌ئه‌و‌كوردانه‌ن‌ك����ه‌‌له‌ناو‌س����وپای‌‌عێراقدا‌ماون،‌كه‌واته‌‌ئه‌م‌س����وپایه‌‌كه‌‌نه‌بۆته‌‌نیشتیمانی‌‌به‌و‌جۆره‌‌خۆی‌‌ده‌گرێت‌كه‌‌

بینیمان.‌‌ئاوێنه‌:‌كه‌واته‌‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌موسڵ‌رویدا‌

چاوه‌ڕوانكراو‌بو؟جه‌عفه‌ر‌ش����ێخ‌مسته‌فا:‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌‌ئێمه‌ش‌ پێیانوت����را،‌ ئێمه‌ش‌ له‌س����ه‌رو‌له‌رابردودا‌ پێش����مه‌رگه‌‌ وه‌زاره‌تی‌‌ وه‌ك‌به‌ئه‌مه‌ریكیه‌كان‌ ئه‌وه‌م����ان‌ چه‌ندینجار‌وتوه‌‌ك����ه‌‌هه‌فتان����ه‌‌ده‌هاتن����ه‌‌المان،‌پێمانده‌وتن‌هه‌ر‌ده‌قه‌یه‌ك‌داعش‌بیه‌وێ‌‌ده‌توان����ێ‌‌موس����ڵ‌بگرێ����ت،‌له‌رابردودا‌هه‌فت����ه‌‌نه‌بوه‌‌به‌ئه‌مه‌ریكی����ه‌كان‌نه‌ڵێم‌داع����ش‌ده‌توانێ‌‌موس����ڵ‌بگرێت،‌به‌اڵم‌پێموانه‌ب����و‌داعش‌بی����ه‌وێ‌‌ئه‌وه‌‌بكات،‌ئ����ه‌و‌ده‌هات‌ته‌قه‌ی‌‌له‌چه‌ند‌ش����وێنێك‌ده‌كرد‌و‌چه‌ن����د‌گه‌ڕه‌كێكی‌‌بۆ‌ماوه‌یه‌ك‌ده‌گرت‌و‌ده‌ڕۆیش����ت،‌به‌اڵم‌كه‌‌بینییان‌س����وپای‌‌عێراقی‌‌به‌بێ‌‌ته‌ق����ه‌‌ده‌ڕوات،‌ئه‌وانیش‌ده‌ستیان‌به‌سه‌رداگرت،‌چونكه‌‌ئه‌وانه‌ی‌‌هاتبون‌بۆ‌موس����ڵ‌له‌900كه‌س‌ئای����ا‌900كه‌س‌ده‌توانێ‌‌ تێنه‌ده‌په‌ڕین،‌ش����ارێك‌بگرێت‌كه‌80ه����ه‌زار‌چه‌كداری‌‌تێدا‌بێت؟‌خۆی‌‌گرتنی‌‌ش����ارێكی‌‌وه‌ها‌پێویس����تی‌‌به‌100هه‌زار‌چه‌ك����دار‌هه‌یه‌،‌كه‌چی‌‌داعش‌به‌‌‌900چه‌كدار‌به‌بێ‌‌ته‌قه‌‌

گرتی‌.ئاوێنه‌:‌پێش����تر‌ده‌نگۆی‌‌ئه‌وه‌‌هه‌بو‌كه‌‌ئێوه‌‌وه‌ك‌یه‌كێتی‌‌ئاماده‌نین‌چه‌ك‌و‌ته‌قه‌مه‌نیه‌كانت����ان‌راده‌س����تی‌‌وه‌زی����ره‌‌نوێیه‌كه‌ی‌‌پێش����مه‌رگه‌‌بكه‌ن‌كه‌‌س����ه‌ر‌تاچه‌ند‌ ئ����ه‌وه‌‌ گۆڕانه‌،‌ به‌بزوتن����ه‌وه‌ی‌‌

راست‌بو؟جه‌عفه‌ر‌شێخ‌مسته‌فا:‌نه‌خێر‌راست‌نیی����ه‌،‌ئه‌و‌وه‌زیره‌‌وه‌زی����ری‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستانه‌،‌ئه‌و‌وه‌زیره‌‌له‌هه‌ر‌ك����ه‌س‌و‌الیه‌نێك‌بێت‌ئێم����ه‌‌هه‌مومان‌ئاماده‌ین‌له‌ژێ����ر‌فه‌رمانیدا‌بجوڵێینه‌وه‌،‌ئێس����تا‌ئه‌و‌وه‌زی����ره‌‌بۆ‌هه‌ر‌ش����وێن‌و‌جه‌نگێ����ك‌فه‌رمان����م‌پێب����كات‌ئاماده‌م‌بچ����م،‌من‌پێش����مه‌رگایه‌تیم‌ب����ۆ‌ئه‌وه‌‌كوردس����تان‌ هه‌رێمی‌‌ كردوه‌‌حكومه‌تی‌‌دروس����تبێت،‌ده‌بێ����ت‌هێ����ز‌و‌چه‌ك����ی‌‌فه‌رمانی‌‌ له‌ژێر‌ كوردستان‌ پێشمه‌رگه‌ی‌‌ئه‌و‌وه‌زیره‌دا‌بێت،‌هه‌ر‌كه‌سێك‌وه‌زیری‌‌پێش����مه‌رگه‌‌بێت،‌تا‌من‌پێش����مه‌رگه‌بم‌

پابه‌ندی‌‌فه‌رمانه‌كانی‌‌ده‌بم.

3)435(‌سێشه‌ممه‌‌‌2014/7/1هه‌نوکه

وه زیری پێشمه رگه بۆ هه ر شوێن و جه نگێك فه رمانم پێبكات ئاماده م بچمجه‌عفه‌ر‌شێخ‌مسته‌فا:‌هێزی‌‌حیزب‌هه‌ڕه‌شه‌یه‌‌بۆ‌سه‌ر‌ئه‌م‌ده‌ستكه‌وتانه‌ی‌‌‌هه‌مانه‌

هه‌فته‌‌نه‌بوه‌‌به‌ئه‌مه‌ریكیه‌كان‌نه‌ڵێم‌داعش‌

ده‌توانێ‌‌موسڵ‌بگرێت

جه‌عفه‌ر‌شێخ‌مسته‌فا‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئاسۆ‌

‌‌‌ئا:‌ئاوێنه‌

چه‌ند‌سه‌رچاوه‌یه‌ك‌له‌مه‌كته‌بی‌‌راگه‌یاندنی‌‌یه‌كێتییه‌وه‌‌ئاماژه‌‌

به‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌ئازاد‌جوندیانی‌‌مه‌زبه‌ته‌ی‌‌لێكراوه‌و‌ئیمزا‌

كۆكراوه‌ته‌وه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌پۆستی‌‌لێپرسراویه‌تی‌‌مه‌كته‌بی‌‌راگه‌یاندن‌

دوربخرێته‌وه‌،‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌نزیك‌له‌ئازاد‌جوندیانیش‌ئه‌وه‌‌

ره‌تده‌كاته‌وه‌و‌ده‌ڵێت‌"خۆی‌‌ده‌ستی‌‌له‌كاركێشاوه‌ته‌وه‌".

س���ه‌رچاوه‌یه‌ك‌له‌مه‌كته‌بی‌‌ناوه‌ندی‌‌نیش���تمانی‌‌ یه‌كێت���ی‌‌ راگه‌یاندن���ی‌‌كوردس���تانه‌وه‌‌ك���ه‌‌نه‌یویس���ت‌ناوی‌‌ئاش���كرابكرێت‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌كه‌‌

"له‌سه‌ره‌تای‌‌مانگی‌‌حوزه‌یراندا،‌شه‌ش‌مه‌ركه‌زیه‌كانی‌‌ كه‌ناڵ���ه‌‌ لێپرس���راوی‌‌یه‌كێتی‌‌ئیمزایان‌له‌دژی‌‌ئازاد‌جوندیانی‌‌لێپرسراوی‌‌مه‌كته‌بی‌‌راگه‌یاندنی‌‌یه‌كێتی‌‌كۆكردوه‌ته‌وه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌پۆسته‌كه‌ی‌‌الببرێت،‌بۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌سته‌‌یاداشتێكیان‌ئاڕاس���ته‌ی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسی‌‌یه‌كێتی‌‌كردوه‌‌و‌تیایدا‌پێداگرییان‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌‌كردوه‌‌كه‌‌ئازاد‌جوندیانی‌‌له‌راپه‌ڕاندنی‌‌ئه‌رك‌و‌كاره‌كانیدا‌س���ه‌ركه‌وتو‌نه‌بوه‌و‌پێویسته‌‌دوربخرێته‌وه‌‌له‌پۆسته‌كه‌ی‌".ئ���ه‌م‌ "ه���ه‌ر‌ وت���ی‌‌ س���ه‌رچاوه‌كه‌‌ده‌ربڕین���ه‌ش‌س���ه‌ره‌نجام‌ ناڕه‌زای���ی‌‌وایكرد‌كه‌‌جوندیانی‌‌به‌ناچار‌ده‌س���ت‌

له‌كاربكێشێته‌وه‌".س���ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌ له‌به‌رامب���ه‌ردا،‌نزیك‌له‌ئازاد‌جوندیان���ی‌‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌

به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌كه‌‌"ئه‌و‌قس���ه‌یه‌‌جوندیان���ی‌‌ ئ���ازاد‌ نیی���ه‌،‌ راس���ت‌دورنه‌خراوه‌ته‌وه‌‌یان‌ناچار‌به‌ده‌س���ت‌له‌كاركێش���انه‌وه‌‌نه‌كراوه‌،‌به‌ڵكو‌خۆی‌‌

ده‌ستی‌‌له‌كاركێشاوه‌ته‌وه‌".سه‌رچاوه‌‌نزیكه‌كه‌‌له‌ئازاد‌جوندیانی‌‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌ش‌كرد‌كه‌‌"پێش���تریش‌چه‌ندینجار‌ئازاد‌جوندیانی‌‌ویستویه‌تی‌‌ده‌ست‌له‌‌و‌پۆس���ت‌و‌كاره‌ی‌‌هه‌ڵبگرێ‌ك���ه‌‌ماوه‌یه‌كی‌‌زۆره‌‌پێیس���پێردراوه‌‌،‌به‌اڵم‌دوایخس���ت‌بۆ‌دوای‌‌دروستبونی‌‌كابینه‌ی‌‌هه‌شته‌می‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم،‌له‌ئێستاش���دا‌كاك‌عیم���اد‌ئه‌حم���ه‌د‌راسپێردراوه‌‌ئه‌و‌پۆسته‌‌وه‌ربگرێت".

ئه‌و‌سه‌رچاوه‌یه‌‌ئه‌وه‌شی‌‌رونكرده‌وه‌‌كه‌‌له‌ئێس���تادا‌جوندیانی‌‌س���ه‌رقاڵی‌‌راگه‌یاندنه‌‌ ده‌زگایه‌كی‌‌ دروس���تكردنی‌‌

كه‌‌پێكدێ���ت‌له‌رۆژنامه‌یه‌كی‌‌هه‌فتانه‌‌و‌)نیش���تیمان(،‌ به‌ناوی‌‌ وێبس���ایتێك‌كه‌‌ل���ه‌20%ی‌‌كاره‌كانی‌‌ئ���ه‌و‌ده‌زگایه‌‌ده‌بێت‌و‌ زانیاری‌‌ گواستنه‌وه‌ی‌‌هه‌واڵ‌و‌ل���ه‌80%‌كه‌ش���ی‌‌گرنگی���دان‌ده‌بێت‌

به‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌‌بیروڕا.دارای���ی‌‌ س���ه‌رچاوه‌ی‌‌ له‌ب���اره‌ی‌‌"هه‌ر‌ وتی‌‌ س���ه‌رچاوه‌كه‌‌ ده‌زگاكه‌ش،‌خودی‌‌كاك‌ئازاد‌جوندیانی‌‌دابینكه‌ری‌‌س���ه‌رچاوه‌ی‌‌دارایی‌‌ده‌زگاكه‌‌ده‌بێت،‌هی���چ‌په‌یوه‌ندیه‌ك���ی‌‌به‌یه‌كێتیی���ه‌وه‌‌سه‌رنوسه‌ره‌كه‌ش���ی‌‌ له‌باره‌ی‌‌ نابێت".‌ئه‌و‌س���ه‌رچاوه‌یه‌‌زانی���اری‌‌وردی‌‌له‌ال‌نه‌بو‌به‌اڵم‌وتیش���ی‌‌"جوندیانی‌‌خۆی‌‌وه‌ك‌سه‌رنوس���ه‌ر‌ناوی‌‌نابێت،‌به‌اڵم‌ده‌زگاك���ه‌وه‌‌ له‌پش���تی‌‌ راس���ته‌وخۆ‌

ده‌بێت".

ئازاد‌جوندیانی‌‌مه‌زبه‌ته‌ی‌‌لێكرا‌یان‌خۆی‌‌ده‌ستی‌‌له‌كاركێشایه‌وه‌؟جوندیانی رۆژنامه یه كی هه فتانه و وێبسایتێك داده مه زرێنێت به ناوی "نیشتیمان"

پێشتریش‌جوندیانی‌‌ویستویه‌تی‌‌ده‌ست‌له‌‌و‌پۆست‌و‌كاره‌ی‌‌

هه‌ڵبگرێ‌كه‌‌ماوه‌یه‌كی‌‌زۆره‌‌پێیسپێردراوه

ئا: نزار گزالی

هێمن هه ورامی ئه ندامی ئه نجومه نی سه ركردایه تی و به رپرسی مه كته بی

په یوه ندیه كانی ده ره وه ی پارتی دیموكراتی دیموكراتی كوردستان، له م

گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "ئێستا گونجاوترین كاته بۆ راگه یاندنی

سه ربه خۆیی كوردستان".

په یتاپه یت���ا رۆژێك���ه ئاوێنه :چه ن���د پش���تیوانی ئیسرائیل كاربه ده س���تانی خۆیان له راگه یاندنی ده وڵه تی كوردستان راده گه یه نن، ئێوه چ���ی له م لێدوانانه دا تێبین���ی و س���ه رنجتان ده خوێنن���ه وه و

له سه ری چییه ؟هێمن هه ورامی: مه سه له ی سه ربه خۆیی، ئ���ه وه مافێك���ی سروش���تیی خه ڵك���ی كوردس���تانه ، ئه وه ی ئێم���ه تێبینیمان ك���ردوه له س���ه ر ئاس���تی نێوده وڵه تی له سه ر ئاس���تی میدیاكان تێگه یشتنێكی زیات���ر ب���ۆ مه س���ه له ی س���ه ربه خۆیی كوردس���تان هه یه . ئه وی���ش په یوه ندی به وه وه هه یه كه كوردستان توانیویه تی مۆدێلێكی س���ه ركه وتو له سه ر مه سه له ی دیموكراسی و مافه كانی مرۆڤ و ئاسایشی پێكه وه ژیان ئابوری و پێشكه وتنی وزه و بخاته ڕو، واتا كوردستان له سه ر ئاستی ناوچه ی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست له و دۆخه نا س���ه قامگیریه ی كه هه یه ، توانیویه تی س���ه قامگیریی خۆی بسه لمێنێت و ببێته به ش���ێك له كلیلی چاره سه ر له ناوچه كه . بۆی���ه ده بینی نه ك ته نه���ا ئه و واڵتانه ، ده بینی له سه ر ئاستی میدیای ئه مه ریكی، میدیای ئه وروپی، ته نانه ت له سه ر ئاستی میدیای توركیش له رۆژانه تێگه یشتنێكی زیاتر و مه قبولیه تێكی زیاتر بۆ پرس���ی

سه ربه خۆیی كوردستان هه یه .ئاوێن���ه : به بڕوای ئێوه كورد ئێس���تا

ئاماده یه بۆ راگه یاندنی ده وڵه ت؟هێمن هه ورامی: ئێمه ده ڵێین ئێس���تا له هه ر كاتێك گونجاوتره ، من به باوه ڕی ل���ه دوای ئیمپراتۆریه ت���ی ماده وه خۆم خاوه نی ده بێت���ه ك���ورد یه كه مج���اره ته واوی خاكی خۆی، واتا كورد ئێس���تا كێشه ی خاكی خۆی نه ماوه ، به اڵم كورد ده بێت هه وڵی ئه وه بدات به یه كگرتویی س���نوره كانی خۆی بپارێزێ���ت و نه بێته به ش���ێك له ش���ه ڕی تایفی، واتا شه ڕی مه زهه بی نێوان شیعه و سوننه له ناوچه كه ، كورد دیبلۆماسیه تێكی هاوسه نگ له گه ڵ واڵتانی ده وروبه ری خۆی و به هه مانشێوه له سه ر ئاستی كۆمه ڵگه ی نێوده وڵه تیش

بگرێته ب���ه ر، بۆ ئه وه ی ئه و قه ناعه ته یان زیاتر ال دروس���ت بكات كه كوردس���تان ئه گه ر به ره و س���ه ربه خۆییش بڕوات هه ر له ناوچه كه به فاكت���ه ری س���ه قامگیریی ده مێنێت���ه وه ، ك���ورد نابێت���ه فاكته ری هه ڕه ش���ه بۆ هی���چ یه كێ���ك له واڵتانی ئیقلیمی یان بۆ هیچ كام له پێكهاته كانی دیك���ه ی ئه و واڵته ی ك���ه پێیده گوترێت

عێراق.ئاوێنه : ئای���ا راگه یاندنی ده وڵه ت به م دۆخه ئاڵۆزه وه كه هێزه سیاس���یه كان یه كهه ڵوێس���ت نین و هێزی پێش���مه رگه حیزبییه و كوردستان یه ك مه رجه عیه تی تێ���دا نییه ، ك���ورد روبه ڕوی مه ترس���ی

گه وره ناكاته وه ؟ هێمن هه ورامی: من له گه ل ئه و پرسیاره نیم كه هێزه كان حزبی بن و یه كمه رجه ع له كوردستان سه رۆكێكی هه رێمی نه بن، په رله مانێك���ی هه ی���ه ، هه ڵبژێ���ردراو هه ڵبژێردراو هه یه ، كابینه ی هه ش���ته می هه رێمی كوردس���تان دروس���تكراو هێزه تێیدا كوردستان براوه كانی س���ه ره كیه به ش���دارن. كۆبون���ه وه ی فراوانی هه مو هێزه سیاسیه كان له گه ڵ سه رۆكی هه رێم كراوه و تیایدا جه خت له سه ر كۆده نگی و یه كده نگ���ی كوردس���تان كراوه ته وه ، كه كورد به شێكه له چاره سه ر و به شدارنابێت به هه مانش���ێوه ش تایف���ی، له ش���ه ڕی پێشمه رگه ی كوردستان ئێستا به درێژایی ه���ه زار و په نج���ا كیلۆمه ت���ر س���نوری كوردس���تان ده پارێزێت. ئ���ه وان خاكی كوردس���تان ده پارێزن، بۆی���ه پێیانوایه ئێستا كۆده نگی نێوان هه رێمی كوردستان له هه مو كاتێكی پێشتر زیاتره ، به ڵگه ش بۆ ئه وه به ش���داری فراوانی هه مو هێزه سیاسیه كان بوه بۆ پشتگیری كردن له و ختابه سیاس���یه ی كه س���ه رۆك بارزانی هه یبوه . پێمانوایه ئێس���تا له هه ر كاتێك زیاتر كۆده نگی هه یه ، بۆیه هه ر الیه نێكی سیاسی ئه گه ر به رژه وه ندی حزبی خۆی له گه ڵ ئ���ه م كۆده نگی���ه یه كنه گرێته وه بۆ رازیكردن���ی ئه مالو ئ���ه وال، بیه وێت له ده ره وه ی ئیجماعی كوردی سیاس���ه ت بكات یان هه ڵوێستی دیكه بنوێنێت، من پێموانیه نه جوگرافیای كوردس���تان نه

مێژوی كوردستان ره حمی پێبكات.ئاوێنه : ئایا ئێوه كار بۆ ئه وه ده كه ن ك���ه بارزانی ببێته تاك���ه مه رجه عیه تی

هه مو كورد؟هێم���ن هه ورام���ی: س���ه رۆك بارزانی هه رێم���ی هه ڵبژێ���ردراوی س���ه رۆكی كوردس���تانی عێراقه ، س���ه رۆك بارزانی تاك���ه س���ه ركرده ی خ���اوه ن كاریزماو

شه رعیه تی شۆڕش���گێڕیی و شه رعیه تی كوردستانه . هه رێمی ئێس���تای یاسایی بۆیه س���ه رۆك بارزانی مێژو ئه و رۆڵه ی پێبه خشیوه ، شه رعیه تی هه ڵبژاردن ئه و پشتیوانی هه روه ها پێبه خشیوه رۆڵه ی الیه نه سیاسیه كانی هه رێمی كوردستان و زۆرین���ه ی خه ڵك���ی كوردس���تان ئ���ه و

پێگه یه ی پێبه خشیوه .ئاوێن���ه : ب���اس ل���ه وه ده كرێت پێش داگیركردنی موس���ڵ له الیه ن داعشه وه ، بارزان���ی ئاگاداربوه و ته نانه ت به ش���ێك ئێرانیش ده ڵێن له شیعه كان و میدیاكانی جێ په نجه شی به و روداوانه وه دیاره ، ئایا ئێوه جۆره لێكتێگه یشتن و رێككه وتنێكی

پێشوه ختتان له گه ڵ داعش هه بوه ؟هێمن هه ورامی: ئه و تۆمه تانه خه ڵكی فاش���یل ئاراس���ته ی پارتی دیموكراتی كوردس���تان و جه نابی س���ه رۆك بارزانی س���ه رۆك جه ناب���ی ئه گین���ا ده كات، له دوای )2003(و روئی���ای رونی هه بو، پێیواب���وه ش���ه ڕی تایف���ی له عێ���راق، عێراق ب���ه ره و دۆخێكی ئاڵۆزتر ده بات، له به غداو ده س���ه اڵت به س���ه نته ركردنی تاكڕه وی���ی مالیك���ی له به غ���دا، عێراق

به ره و دۆخێكی تازه ت���ر ده بات. كاتێك سه رۆك بارزانی له نه ورۆزی ساڵی 2012 هۆش���داریی دا له سه ر ئه وه ی بارودۆخی عێراق به ره و ئاڵۆزی���ی ده ڕوات مالیكی تاكڕه وان���ه مامه ڵه له گه ڵ ئ���ه م دۆخه ده كات، ئ���ه وكات خه ڵكانێك ده یانگوت بارزانی كێش���ه ی كه سیی له گه ڵ مالیكی هه یه ، به اڵم ئێس���تا هه م���و الیه نه كان هاتنه سه ر ئه و پێشبینیانه ی كه جه نابی سه رۆك بۆ دۆخی عێراقی هه بوه . پێش روداوه كانی موسڵ هه ر بۆ زانیاری ئێوه كاتێك مالیكی چوه الی ئۆباما، ئه وكات جه نابی س���ه رۆك بارزان���ی به ته له فون قسه ی له گه ل مالیكی كردوه و پێیگوتوه كه دۆخێكی مه ترس���یدار له سه ر موسڵ هه ی���ه . ئێمه ئاماده ی���ن پێكه وه له گه ڵ له گ���ه ڵ هێزه كانی حكومه تی عێ���راق و به رنامه یه كی هێزه س���وننیه كان دیكه ، هاوب���ه ش دابنێین بۆ ئه وه ی مه ترس���ی تیرۆر نه هێڵی���ن، چونكه ئه گه ر وابڕوات له شوێنه كانی له موسڵ و تیرۆر مه ترسی دیك���ه ش زۆر ده بێت. ب���ه اڵم به داخه وه مالیكی گرنگیی به م زانیارییه و داواكه ی س���ه رۆكی هه رێم نه دا. دوای ئه وه پێش

رۆژێك به چه ند موس���ڵیش روداوه كانی سه ركردایه تی سیاسی ئێمه له خه ت بون له گه ڵ به غدا بۆ ئه وه ی ئاگاداریان بكه ن كه دۆخه كه به ره و مه ترس���یدار ده چێت. له س���ه ر خه ت یه كگرتوه كانیش نه ته وه بوه له گه ڵ به غ���داو پێیگوتوه دۆخه كه ب���ه ره و مه ترس���یدار ده چێ���ت، ب���ه اڵم به داخه وه مالیك���ی گوێی به هیچ كامێك له م هۆش���دارییانه نه داو دۆخه كه ی به م

ئاقاره گه یاند.ئاوێنه : ئه ی بۆچی ناوچه سنورییه كانی ئێوه له گه ڵ داعش به راورد به ناوچه كانی

ژێر ده سه اڵتی یه كێتی ئارامتره ؟هێم���ن هه ورام���ی: ئه م���ه تۆمه تێكی بێبناغه یه و له س���ه ر بنچین���ه ی زانیاری دروست نیه ، ئێوه رۆژنامه نوسن ده توانن بكۆڵنه وه ، سنوری له راس���تیه كان بچن كوردس���تان هه زار و په نج���ا كیلۆمه تره له باش���وری خانه قی���ن ده س���تپێده كات ت���ا ده گاته ش���ه نگال و ره بیع���ه . ئیدی پێشمه رگه له و ناوچانه هه ن، بۆ زانیاری ئێوه ئێمه )40( پێش���مه رگه ی شه هید و )96( بریندارمان هه یه . زۆرینه ی هه مو ئه و شه هیدانه رونه كه له كوێ كوژراون. به ڵگه ش بۆ ئه مه براده رانی ئێمه ئێستا زۆر ئاكتیڤان���ه له جه له وال له ش���ه ڕدان، له گوندی مه ال عه بدواڵو چه ندین شوێنی دیك���ه له ش���ه ڕدان و رونه كێیه ش���ه ڕ ده كات. بۆی���ه ئه و ده نگه نه ش���ازانه ی كه به و جۆره قس���ه له سه ر ئه م بابه ته ده ك���ه ن و ده یانه وێت ناس���نامه ی حزبی به پێشمه رگه و سنوری كوردستان بده نه وه پێموایه هه رێمی كوردستان له جوگرافیاو مێژوی خ���ۆی به ری ك���ردون و خه ڵكی

فاشیلن زیاتر ئه و قسانه ده كه ن.ئاوێن���ه : ب���ه اڵم جه میل بای���ك له دوا لێدوانیدا ده ڵێت بارزانی و پارتی هاوكاری

داعش ده كه ن، ئایا ئه مه وانییه ؟هێم���ن هه ورامی: به داخ���ه وه جه میل له جیاتی ئه وه ی چاره س���ه ری كێش���ه ی په كه كه ب���كات گرفتی زیاتر بۆ په كه كه دروس���ت ده كات. جه می���ل بایك به بیرو بۆچونه توندڕه وه كانی خۆی ناس���راوه ، بۆیه ئه م قس���انه جگ���ه له تۆمه ت هیچ

بنه مایه كی راستیان نیه .ئاوێنه : هه ست به جیاوازییه ك ده كرێت له هه ڵوێس���تی ئێوه و یه كێتیدا به رامبه ر ئایا به مالیكییش، به رامب���ه ر به داعش و ئه م���ه په یوه ندی به وه وه ی���ه كه ئه وان له ئێرانه وه نزیكن و ئێوه ش له توركیاوه ؟

هێمن هه ورام���ی: كۆبونه وه ی جه نابی س���ه رۆك بارزانی له گه ڵ نوێنه ری هه مو الیه نه سیاسیه كان كه به یاننامه ی هاوبه شی

لێده رچ���وه ، وه ف���دی ب���ااڵی مه كته بی سیاس���ی یه كێتیش له وێ به ش���داربوه ، به ئاماده بونی هه مو الیه نه سیاس���یه كان پشتیوان و هاوبۆچون بون له گه ڵ جه نابی سه رۆك له مه سه له ی مامه ڵه كردن له گه ڵ داعش، له گه ڵ عێ���راق، له گه ڵ مالیكی. دواتر پێكهاته ی یه كێتی له ناو حكومه تی هه رێمی كوردستان پێكهاته یه كی دیاره ، له یه كه م كۆبونه وه ی كابینه ی هه ش���ته م كه یه كێتی جێگری س���ه رۆك وه زیران و چه ن���د وه زیرێكی هه یه ، ئه وان له س���ه ر هه م���ان نه هجی سیاس���ی له به یاننامه ی هاوبه شی كابینه ی هه شتیش هاتون، واتا كۆی گشتی پرۆس���ه كه ئه وه یه یه كێتی له ناو كۆبونه وه ره س���میه كان پشتیوانی بارزانین، س���ه رۆك سیاسیه تی جه نابی پش���تیوانی ئه و هه ڵوێسته ن كه سه رۆك بارزانی و هه رێمی كوردس���تان گرتویه تیه به ر. ئه گه ر به رپرس���ێكی نابه رپرس���یان لێ���ره ی���ان ل���ه وێ قس���ه یه ك ده كات، به ڕاس���تی پێمانوایه كه ئ���ه وه یه كێتی زیات���ر ئیح���راج ده كات. ده بێت یه كێتی خۆشیان رێگه نه ده ن خه ڵكانێك یه كێتی بخه نه قۆناغێكه وه كه له قۆناغی ئیجماعی كوردی به ده ریانبگرن. هه روه ها پێمانوایه ئه وانه ی ئه و قسانه ده كه ن گوایه پارتی له توركیا نزیكه و ی���ان یه كێتی له الیه كی دیكه ، یان به ش���ێوازێكی دیكه ته فسیر ده كرێ���ت، به ڕاس���تیی ئه م���ه جۆرێكه له تێنه گه یشتن و جۆرێكه له تێنه گه یشتویی

سیاسی.ئاوێن���ه : ب���ه اڵم چه ند به رپرس���ێكی له ره تكردنه وه ی جۆرێ���ك وه ك یه كێتی ناڕاس���ته وخۆی ئه و قسه یه ی بارزانی كه وتی ماده ی 140 كۆتایی هاتوه به ئاشكرا ده ڵێن م���اده ی 140 ت���ه واو نه بوه ، ئه م

جیاوازیه چۆن ده بینن؟هێمن هه ورامی: ئێمه حس���اب بۆ رای فه رمی یه كێتی ده كه ین، رای فه رمیشیان ئه وه بوه كه وه فدی بااڵیان رایانگه یاندوه به ئاماده بون و ش���اهێدیی هه م���و الیه نه سیاسیه كان. ئه وانه ی كه ده ڵێن ماده ی 140 جێبه جێ نه بوه ، ئه مانه ن كه ئه گه ر ده ستی له سه ر س���ه ربه خۆش ده وڵه تی بارزان���ی دروس���تبێت، دژی ده وڵه ت���ی سه ربه خۆی كوردستان ده وه ستن، ئه گینا ده بێ���ت هه مو الیه نێك ش���انازیی بكات كه به ڵ���ێ م���اده ی 140 جێبه جێكراوه ، پێشمه رگه ئێستا سنوره كانی كوردستان ده پارێزێت. بۆ یه كه مجاره له مێژوی كورد خاكی كوردستان له الیه ن كورده وه ئیداره ده كرێ���ت، بۆیه ئه مانه ی وا بیرده كه نه وه ئه وه جۆرێكه له تێنه گه یشتنی سیاسی.

ئا: به رهه م ئه حمه دو عه بدواڵ گۆران

په یڕه وی ناوخۆی )ی .ن.ك( هه موار ده كرێته وه ، له كۆی 1000 ئه ندامی

به شداربوی كۆنگره ی یه كێتی ، 450 كه سیان به بێ هه ڵبژاردن ده چنه

كۆنگره وه ، رێژه ی ژنان له سه ركردایه تیدا ده بێته 25% و له ده سه اڵتی

سه ركردایه تیش كه مده كرێته وه و ده سه التێكی زیاتر ده درێت به ئه نجومه نی

ناوه ند.

به پێی "هه مواری نوێی په یڕه وی ناوخۆی یه كێتی "، كه كۆپییه كی ده ست رۆژنامه ی ئاوێن���ه كه وتوه و ل���ه رۆژی 2012/6/11 له ئه نجومه ن���ی ئه ندامان���ی كۆمس���یۆن ناوه ن���دی یه كێتی ش���یكردنه وه ی ماده و بڕگه كانیان بۆ په یڕه وی ناوخۆی یه كێتی ك���ردوه ، چه ندین گۆڕانكاری گرنگ كراوه له كۆنگره ی بڕیارله سه ردانی به مه به ستی

داهاتوی یه كێتیدا.له م���اده ی 4دا له په ی���ڕه وی پێش���وی ناوخۆ رێژه ی به ش���داربونی ژن 20% بو، ب���ه اڵم له هه مواركراوه كه دا كراوه به %25، له ماده ی 12دا ده س���ه التی سه ركردایه تی بڕیارده ركردن كه مكراوه ت���ه وه و یه كێتی بۆ گواستراوه ته وه له س���ه ركردایه تییه وه ئه نجومه نی ناوه ند، كه پێشتر پێچه وانه

بو.له ب���اره ی گۆڕینی په ی���ڕه وی ناوخۆی

یه كێتی و كه مكردنه وه ی ده س���ه اڵته كانی حه مه جان ق���ادر حاكم س���ه ركردایه تی كارگێ���ڕی مه كته ب���ی سیاس���ی یه كێتی له لێدوانێكی تایبه تدا به ئاوێنه ی راگه یاند "به ڵ���ێ ئ���ه و گۆڕانكارییان���ه راس���تن و پێش���نیاركراون بۆ كۆنگ���ره ی داهاتوی

یه كێتی ".له ماده ی 15ی په یڕه وه هه مواركراوه كه دا ئاماژه به وه دراوه كه ده بێت كۆنگره هه ر دو س���اڵ جارێك ببه سترێت، له په یڕه وی ناوخۆی پێش���ودا ئاماژه به ماوه و ساڵی به س���تنی كۆنگ���ره نه ك���راوه . هه روه ها ژماره ی په ی���ڕه وه هه مواركراوه كه دا له و ئه ندامان���ی كۆنگره دیاریكراوه كه نابێت

1000 ئه ندام زیاتر بێت.هه روه ها له په یڕه وی نوێ ماده ی 16دا ئه ندامانی كۆنگره دیاریكراوه كه پێكدێن له )ئه ندامانی سه ركردایه تی و ئه نجومه نی ناوه ند كه 151 ئه ندامن، مه كته بی سیاسی پێش���و 50 ئه ندام، ئه ن���دام مه كته به كان ك���ه 12 مه كته به 90 ئه ن���دام، هه روه ها رێژه ی نوێنه رانی رێكخستن دیارینه كراوه دێرینه كان و پێش���مه رگه ئه وانی���ش كه زیندانیی���ه سیاس���ییه كان و رێكخس���تنه دێرینه كان ده گرێته وه و فراكس���یۆنه كانی یه كێتی له په رله مانی عێراق و كوردستان و سه رجه م وه زیره كانی یه كێتی كوردستان و عێ���راق، هه روه ها نوێن���ه رو باڵیۆزه كانی به ڕێوه به ره له ده ره وه و به یه كێتی س���ه ر گش���تیه كان(، ئه م���ه له كاتێدای���ه ك���ه

سكرتێری گش���تی یه كێتی 120 ئه ندامی كۆنگره دیاریده كات.

له په ی���ڕه وه نوێك���ه دا، كۆی گش���تی ئه ندامان���ی كۆنگ���ره به ب���ێ هه ڵبژاردن ده گات���ه نزیكه ی 450 ئه ندام، واته ته نیا 550 ئه ندام ده مێنێته وه بۆ به ش���داربون رێكخس���تنه كانی له ن���او به هه ڵب���ژاردن

یه كێتی له كوردستان و ده ره وه ی واڵت.ل���ه م په ی���ڕه وه تازه ی���ه دا به گریمانه ژم���اره ی هه م���و ئه ندامان���ی یه كێتی به مه زه نده ك���راوه و ئه ن���دام ه���ه زار 250رێژه ی هه ڵبژاردنیش ب���ه 46% واته هه ر 460 ئه ندام به ته نه���ا نوێنه رێكی ده بێت

له كۆنگره . هه روه ه���ا له م���اده ی 17ی په یڕه وه نوێیه كه دا هات���وه "ژماره ی چاودێره كان له به ر ئه وه ی تایبه تمه ندیی پس���پۆڕییان هه ی���ه ل���ه 100 كه س���ه وه بكرێن���ه 25 كه س، به اڵم ئه و پس���پۆڕه شاره زایانه ، له هه ر ش���اره زایانی ناو حیزبه سۆسیال دیموكراته كان���ی ئه ڵمانی���ا، سویس���را، فه ره نس���ا، یۆنان، هه روه ها حیزبی ئه و واڵتانه ی كه ش���اره زاییان له سه ر حیزبی مۆدیرن هه یه ، بۆ نمونه دادو گه شه پێدانی

توركی وCDOی ئه ڵمانی ".ه���ه ر له په یڕه وه تازه ك���ه داو له ماده ی ك���ه دراوه ب���ه وه ش ئام���اژه ش 18دا كۆنگره به بڕیاری ئه نجومه نی جێبه جێكار پێكده هێنرێ���ت ئه م���ه له كاتێكدای���ه كه له په یڕه وه كه ی پێشودا كۆنگره به بڕیاری

پێكده هێنرا س���ه ركردایه تی ئه نجومه نی نه ك ئه نجومه نی جێبه جێكار.

له كۆنگره ی دوو سێدا، ملمالنێی توند له نێوان كوتله كاندا هه بو، كه كام كوتله زۆرتری���ن ئه ندام���ی ده ب���ێ له كۆمیته ی ئ���ه وه ی زۆرترین ب���ۆ س���ه ركردایه تی ، له هه م���و به ده س���تبهێنێت ده س���ه اڵت

بواره كاندا.په ی���ڕه وی 43ی م���اده ی به پێ���ی هه موارك���راوی یه كێتی���ش ك���ه تایبه ته به مه كت���ه ب و ده زگاكان كه 11 مه كته ب و

له كۆنگ���ره ی له خۆده گرێ���ت، ده زگا چواره م���ی یه كێت���ی بڕی���اری البردن���ی مه كته ب���ی كۆمه اڵیه ت���ی دراوه و ده زگای هه ڵبژاردنی ئه و حیزبه ش بكرێته ده زگای

ئامارو هه ڵبژاردن.به گوێ���ره ی هه مواری نوێ���ی په یڕه وی ناوخ���ۆی یه كێتی ل���ه رۆژی 2012/6/11 له ئه نجومه ن���ی ئه ندامان���ی كۆمس���یۆن ناوه ن���دی یه كێت���ی ش���یكرنه وه و ماده و بڕگه كانیان بۆ په یڕه وی ناوخۆی یه كێتی

كردوه .یه كێتی���دا تازه ك���ه ی له په ی���ڕه وه به ته واوی ده س���ه اڵته كانی سه ركردایه تی كه مكراوه ته وه و له به رامبه ردا ده س���ه اڵتی زۆر دراوه به ئه نجومه نی ناوه ند بۆ نمونه له ماده ی 21ی په یڕه وه تازه كه دا ئه رك و ده س���ه اڵته كانی كۆنگ���ره دیاریكراوه كه هه ڵبژاردنی سكرتێری گشتی و هه ڵبژاردنی ئه نجومه نی ناوه ن���ده ، ئه مه له كاتێكدایه له په ی���ڕه وه كۆنه ك���ه دا هه ڵبژاردنی كه سكرتێری گشتی و هه ڵبژاردنی ئه ندامانی

سه ركردایه تییه .حاكم قادر كارگێڕی مه كته بی سیاسی یه كێتی ئام���اژه ی به وه دا كه له كۆنگره دا ده توانرێت گۆڕانكاری له به رنامه و دروشم و

په یڕه و بكرێت.ئه و وتی "ئ���ه م پێش���نیارانه له الیه ن پێش���كه ش یه كێتیی���ه وه كادران���ی به كۆمس���یۆنی بااڵی ئاماده كاری كۆنگره ك���راون، له كۆنگ���ره دا ئ���ه و پێش���نیارو

بۆچونانه ده خرێن���ه به رباس و دوابڕیاری له س���ه ر ده درێت له پێن���او خزمه تكردنی

یه كێتیدا".تازه ك���ه په ی���ڕه وه به پێ���ی ه���ه ر س���ه ره ڕای كه مكردنه وه ی ده سه اڵته كانی س���ه ركردایه تی زیادكردنی ماده یه كه بۆ

لێپرسینه وه له كاره كانی پێشویان.حاكم قادر باس���ی له وه ش كرد كه ئه و گۆڕانكاریانه هیچیان بۆ ئێستا بڕیارنین و ناتوانێت كۆمس���یۆنێك گوتیش���ی "هیچ بڕی���ار بدات له س���ه ر ئ���ه و گۆڕانكاریانه ته نها كۆنگره و ئه ندامانی كۆنگره نه بێت به زۆرینه ی ده نگ بڕیاری له سه رده ده ن".

كۆنگره ی یه كی یه كێت���ی له رۆژه كانی كۆتای���ی كانونی یه كه می س���اڵی 1991 ده س���تیپێكرد، كۆنگ���ره ی دوی یه كێتی له سه ره تای مانگی 2001/2 گیرا، له هۆڵی كارگه ی جلوبه رگ له سلێمانی ، كه ژماره ی ئه ندامانی كۆنگ���ره )1225( ئه ندام بو. كۆنگ���ره ی دو دوای كۆنگ���ره ی یه ك به )9( نۆ س���اڵ و مانگێ���ك گیرا، هه روه ها كۆنگره ی س���ێ له 2010/6/1 له ته الری هونه ر له ش���اری س���لێمانی و به به شداری

)1340( ئه ندام به سترا.جێ���ی ئاماژه یه ، له كۆتای���ی په یڕه وی یه كێتی���داو هه مواركراوه ك���ه ی ناوخ���ۆ له ماده ی 68دا ئاماژه به وه كراوه كه ئه م پرۆگرام و په یڕه وه پاش په س���ه ندكردنی له الی���ه ن كۆنگ���ره ی چ���واره م به 3/2 ده نگه كانی په سه ندو جێبه جێ ده كرێت.

هەنوکە)435( سێشه ممه 42014/7/1

جه‌میل‌بایك‌له‌جیاتی‌ئه‌وه‌ی‌چاره‌سه‌ری‌كێشه‌ی‌په‌كه‌كه‌‌بكات‌گرفتی‌زیاتری‌‌بۆ‌دروستده‌كات

هێمن‌هه‌ورامی‌:‌ده‌بێت‌یه‌كێتی‌رێگه‌نه‌دات‌خه‌ڵكانێكیه‌كێتی‌بخه‌نه‌‌قۆناغێكه‌وه‌‌له‌ئیجماعی‌كوردی‌به‌ده‌ریانبگرن

ئاوێنه‌‌گرنگترین‌خاڵه‌‌هه‌مواركراوه‌كانی‌‌په‌یڕه‌وی‌‌ناوخۆی‌‌یه‌كێتی‌‌باڵوده‌كاته‌وه‌

یه كێتی له كۆنگره دا ده سه اڵتی

سه ركردایه تی كه مده كاته وه

كه سانێك هه ن له ناو یه كێتیدا ئه گه ر ده وڵه تی سه ربه خۆش له سه ر ده ستی

بارزانی دروستبێت، دژی ده وڵه تی سه ربه خۆی كوردستان ده وه ستن

هێمن هه ورامی

5(435( سێشه ممه 2014/7/1کوردستانی

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

داعش ده ستیكردوه به فرۆشتنی نه وت و قاچاغچییه كورده كانیش نه وته كه یان ساغده كه نه وه و ئێرانیش سودمه نده له كڕینی، بازرگانێك ده ڵێت "پاش

تێپه ڕینی دو رۆژ به سه ر كۆنترۆڵكردنی سه اڵحه دیندا، داعش ده ستیكرد

به فرۆشتنی نه وت و حكومه تی هه رێمیش هیچ رێگری لێنه كردین بۆ هێنانه

ناوه وه ی "، قایمقامی دوزخورماتوش ده ڵێت "ئێستا وه زیری ناوخۆ قه ده غه ی

كردوه ".

به دواداچونه كانی زانی���اری و به پێ���ی ئاوێن���ه ، رێكخراوی ده وڵه تی ئیس���امی له عێ���راق و ش���ام )داع���ش( له تكریتی س���ه اڵحه دین و پارێ���زگای س���ه نته ری پارێزگای موسڵ چه ند بۆرییه كی نه وتیان به فرۆشتنی ده س���تیانكردوه كونكردوه و نه وت، كڕی���ارو بازرگانه كان���ی نه وتیش ده چن له و ش���وێنانه ده یكڕن و داعشیش به ده ستیه وه یه تی، سنوره ی ئه و تاوه كو له زاڵگه ی خۆی���ان ده یپه ڕێنێته وه و دواتر

به ره و ئێران ده برێت و ده فرۆشرێت.به پێی زانیارییه كان���ی ئاوێنه له قه زای كفری چه ندین قاچاغچ���ی و بازرگان ئه و كاره ده ك���ه ن، یه كێك له و بازرگانانه كه س���ه رقاڵی ئه و كاره یه "حسێن عه لی"یه ، ئه و له لێدوانێكیدا بۆ ئاوێنه رایگه یاند كه "ئه و نه وته ده هێنرێت���ه كفری و ئێمه ش ده یبه ین و ده یفرۆشین، به اڵم ئێستا رێگه ی

قادر كه ره می سه ر به قه زای دوزخورماتوو چه ند رێگایه كی دیكه یان گرتوه و نایه ڵن بیبه ین، هۆكاره كه شی ئه وه یه ده ڵێت ئه و نه وته داعش ده یفرۆش���ێت و نابێت بێته

كوردستانه وه ".ئه و بازرگانه بۆ ئاوێنه باسی له وه شكرد كه ئ���ه و نه وته نه وتی خامه و له تكریت و سامه ڕاو چه ند ش���وێنێكی دیكه ی سه ر ده هێنرێت و س���ه اڵحه دین به پارێ���زگای داع���ش تانكه ری ب���ه 12 ه���ه زار دۆالر

ده فرۆش���ێت، ئێمه ش تانكه رو شۆفێری به ره گه ز عه ره بی بۆ ده نێرین و ده یهێنین.

سه باره ت به واده ی فرۆشتنی ئه و نه وته له الیه ن داعشه وه حسێن وتی "هه ردو رۆژ دوای كۆنترۆڵكردنی ئه و ناوچانه له الیه ن

داعشه وه نه وتفرۆشتن ده ستیپێكرد".پرس���یار ئه وه ی���ه ئای���ا كوردس���تان ده بێته س���ه نته ری ساغكردنه وه ی نه وتی داع���ش، له و باره ی���ه وه قایمقامی قه زای دوزخورماتو ش���ه الل عه بدول بۆ ئاوێنه

ده ڵێت "هه فته ی پێشو وه زیری ناوخۆی حكومه تی هه رێم سه ردانی دوزخورماتوی كردو بڕیاریدا به هه مو ش���ێوه یه ك رێگه له هاتنه ناوه وی ئ���ه و تانكه رانه بگیرێت و نه یه ته نێو سنوری كوردستانه وه ، به اڵم پێشتر ئه و كاره ده كراو به تانكه رو پاره و

قاچاخ ده هێنرا".به اڵم بازرگانێكی دیكه به ناوی )م ر( رونكرده وه ی زیاتر بۆ ئاوێنه ده خاته روو ده ڵێت "ئ���ه و نه وتی خام���ه له ناوچه ی

زه رگ���ه ی ق���ه زای تكری���ت له خورئاوای قه زای دوزخورماتوی س���ه ر به پارێزگای س���ه اڵحه دینه وه ده یهێنی���ن، كه له الیه ن داعش���ه وه به بڕ ده یفرۆشن واتا به تانكه ر نه ك به ته ن، بۆ ه���ه ر تانكه رێكیش بڕی 12 ه���ه زار دۆالر ده ده ین و ئێمه ش به ته ن ده یفرۆش���ین، كه هه ر ته نێ���ك ده ده ین به شه ش���ه هه زار دۆالرو ه���ه ر تانكه رێك

نزیكه ی 36 ته ن ده بێت".كاتێ���ك پ���اش دو رۆژ كۆنترۆڵكردنی

ده س���تیكرد داع���ش س���ه اڵحه دین به فرۆش���تنی نه وت، له الیه ن پێشمه رگه و پۆل���ی و حكومه تی هه رێمه وه هیچ رێگری رۆژانه نه گی���راو بازرگانان له كڕی���اران و چه ندین تانكه ریان ده هێنا، به اڵم به وته ی )م ر( ماوه ی هه فته یه كه له الیه ن پۆلیسی نه وت و گازی هه رێم���ه وه له ناوچه ی قادر كه ره م رێگه ناده ن به ره و سلێمانی بیبه ن،

ئه مه ش شكست به و كاره ده هێنێت.ئ���ه و بازرگان���ه رونیش���یكرده وه الی داع���ش تانكه رێ���ك به كه مت���ر ل���ه 1,5 كاتژمێر پڕده كرێت و چه ند تانكه ر ببه یت بۆت پڕده كه ن و ده یهێنی���ن و ده یبه ن بۆ س���لێمانی و له وێوه ده برێت ب���ۆ ئێران، ئه گه ریش هه یه ب���ه م نزیكانه حكومه تی هه رێم و وه زاره تی س���امانه سروشتیه كان رێگاك���ه بكات���ه وه و له ب���ری په ڕینه وه ی

تانكه رێك 200 دۆالر گومرك وه ربگرێت.كاره ل���ه و نزی���ك ش���ایه تحاڵێكی به ئاوێنه ی راگه یاند هه مو ئه و تانكه رانه ی ئه و كاره یان ده ك���رد له الیه ن حكومه تی هه رێمه وه ده س���تیان به س���ه ردا گیراوه و بڕیار نیی���ه بیانده ن���ه وه ، ته نانه ت ئه و تانكه ره ی به به تاڵییش گیراوه نادرێنه وه ، به اڵم بازرگان حسێن عه لی ئه و ئه و وته یه ره تده كات���ه وه ده ڵێت "هی���چ تانكه رێك

نه گیراوه ".ئه و ش���ایه تحاڵه ئاشكراشیكرد خه ڵك هه ی���ه له هاواڵتی ك���ورد رۆژانه 200-100 تانكه ری له سنوری داعشه وه په ڕاندوه ته وه بوه ت���ه خاوه ن���ی ده یان ده فت���ه ر دۆالر

له ماوه یه كی كه مدا.

داعش‌نه‌وت‌ده‌فرۆشێت‌و‌بازرگانه‌‌کورده‌‌كانیش‌ده‌یكڕن"تانكه ری به 12 هه زار دۆالر ده كڕن و ده یبه ن بۆ ئێران"

سینیا ئێسڤیتۆڤا* له ئینگلیزیه وه : ئوسامه گوڵپی

هه ر كه ده وڵه تی عێراق وه ها ده كه وێته بكێش���ێت، دواهه ناس���ه كانی به رچ���او كورده كان به رده وام هێزی خۆیان كه ڵه كه ده ك���ه ن. ده س���تگرتن به س���ه ر كه ركوكی زه نگی���ن به ن���ه وت ل���ه م چه ن���د هه فته ی پێش���و بوه نیشانه ی سه رده مێكی نوێ بۆ كورده كان���ی عێراق، كه بۆ چه ندین س���اڵ داوایانده كرد به غدا سیسته مێكی گونجاوی ئاڵتونه ب���ۆ قازانج���ه كان دابه ش���كردنی ڕه ش���ه كه دابمه زرێنێت. ئێستا كورده كان نابێ���ت ل���ه وه زیاتر بوه س���تن، به وپێیه ی ئارامگرت���ن له مڕۆی عێراق���دا نه ك كلیلی س���ه ركه وتن نییه ، به ڵكو شكسته . ئه وان له پ���اش ده س���تگرتن به س���ه ر كه ركوكدا ده س���تیان به ناردنی نه وت ب���ۆ كڕیارێكی ش���ه یدا ده س���تپێكرد – به پێی ئاژانس���ی ڕۆیته رز، یه كه م گوژمی نه وتی كورد سه ری له سه ر ئاش���كه لۆنی ئیسرائیل له به نده ری

ده ریای ناوه ڕاست ده ركرد.په یوه ندیه كانی چاودێ���ری كه ئه وانه ی كورد ئیسرائیل ده كه ن سه ریان له م هه واڵه نه سوڕما. په یوه ندیه كانی ئیسرائیل و كورد له سه ره تای شه س���ته كانی سه ده ی ڕابردو ده ستیپێكرد، كاتێك كارمه ندانی هه واڵگری ئیس���رائیل له كوردستانی عێراق چاالكییان كردوه و یارمه تی ده سه اڵته خۆجێییه كانیان كردوه . ئاس���تی هه ماهه نگی به شێوه یه كی دیار له پاش هه ره س���ی س���ه دام حس���ێن زیادیك���رد: كاتێ���ك به ڵێن���ده رو كۆمپانیا ئیس���رائیلیه كان چون���ه ناو كوردس���تانی عێ���راق و باڵوكردنه وه ی هه واڵ له ڕاگه یاندنه عێراقیه كان له باره ی كۆماندۆ ئیسرائیلیه كان كه مه شقیان به پێش���مه رگه ی كورد كردوه

بوه ته شتێكی ئاسایی.هه رچه نده ، په یوه ن���دی فه رمی هه رگیز پێكنه هێنراون، به شێكی به هۆی په یوه ندی ئه كته رێكی به ئێ���ران-ه وه ، عێراق كوردی گرنگ���ی هه رێمی ك���ه ح���ه ز به په یوه ندی دۆس���تانه ی كورد له گه ڵ ئیسرائیل ناكات. ده كرێت ئه مه ش هۆكاری نكوڵی ئاڵۆسكاوی وه زاره تی سامانه سروشتیه كانی كورد بێت له مه ڕ راپۆرتی فرۆشی نه وت به ئیسرائیل. س���ه رچاوه یه ك له و وه زاره ت���ه وه به تۆڕی ك���وردی ڕوداوی راگه یان���دوه ك���ه "ئه وان هه رگیز راسته وخۆ یان ناراسته وخۆ نه وتیان ئیسرائیل-یش نه فرۆش���توه ." به ئیسرائیل به هه مانش���ێوه دودڵ ب���وه په یوه ندیه كه ی ئاش���كرا بكات، تا به و ج���ۆره په یوه ندی خۆی له گه ڵ توركیا نه خاته مه ترس���یه وه . هه رچۆنێ���ك بێ���ت، ئێس���تا ك���ه دۆخی هه ڵكه وته ی سیاس���ی به ش���ێوه یه كی دیار گۆڕانی به س���ه ردا هات���وه ، ڕه نگه هه ردوال

چاوێك به و په یوه ندیه دا بخشێننه وه .چه ند س���اڵێك له مه وبه ر، باڵوكراوه یه ك هه ولێر له شاری "ئیسرائیل-كورد" به نێوی له باك���وری عێ���راق ده س���تی به وه ش���ان ك���رد. گۆڤاره ك���ه به عه ره ب���ی و ك���وردی باڵوده كرای���ه وه ، ش���رۆڤه ی له م���ه ڕ مێژوو سیاس���ه تی ئیس���رائیله وه له خۆده گ���رت. ڕونیك���رده وه كه جوو سه رنوس���ه ره كه ی ك���ورد زیاتر له په یوه ندیه كی هاوس���ێیه تی نزیكی له ڕاس���تیدا خزمی كۆیانده كاته وه : یه ك���ن كه هه م���ان ڕه چه ڵه كی���ان هه یه – مه به ست پێی باوكی ئینجیلی ئیبراهیم-ه . ئ���ه م دیده له نێو كورده كانی كوردس���تانی عێ���راق به رب���اڵوه ، ل���ه وێ ك���ه زۆرێ���ك پێیانوایه كورده كان ن���ه وه ی ئیبراهیم-ن. به ئیس���رائیل-ه وه په یوه س���تبون ب���ه اڵم له ئاس���ت ئیبراهی���م ناوه س���تێت، به ڵكو هاوته ریب هێڵگه لێكی له كورده كان زۆرێك به ئیس���رائیل ده كێش���ن، نه ته وه یه كی نا-

عه ره ب كه هه م���و دوژمنه كانی ده وروبه ری دژایه تی سه ربه خۆیی ده كه ن.

ئیسرائیل و ته كنه لۆژی پێش���ه نگیه كانی س���وپا ب���اش پڕچه ككراوه ك���ه ی، له گه ڵ سروش���تی گۆڕاوی كۆمه ڵگه ی ئیس���رائیل هه مو وێنه ی س���ه ره كین بۆ ك���وردان، كه هه رگیز وازیان له خه ونبینین به ده وڵه تێكی س���ه ربه خۆی كوردی نه هێناوه . الیه نگرانی په یوه ن���دی دۆس���تانه له گه ڵ ئیس���رائیل باوه ڕیان وایه كه كورده كانیش ش���تێكیان ئیس���رائیل-ی بكه ن هه ی���ه پێشكه ش���ی – هاوبه ش���یه كی نزی���ك له س���ه ر بنه مای به رژه وه ن���دی و به ه���ای دوالیه ن���ه . ئ���ه م له توانایدایه هاوبه ش���یه ، هه ندێك ده ڵێن،

هاوسه نگیه كی نوێی ده سه اڵت له ڕۆژهه اڵتی ناوه ڕاس���ت بخوڵقێنێت و س���ودی بااڵی بۆ

ئیسرائیل هه یه .له م ده قه دا ده كرێت جێی س���ه رنج بێت هه ڵسه نگاندان بۆ دۆخی كوردستانی سوریا بكرێت. له وێ كه كورده كان به هه مانشێوه ئۆتۆنۆم���ی هه رێمێك���ی هه وڵ���ده ده ن دابمه زرێنن. ڕه شنوس���ێكی ده س���تور كه له الیه ن پارتی فه رمانڕه واوه پێشكه شكراوه ، به پێچه وانه ی ده ستوری واڵتانی عه ره به وه ، بنه م���ای وه ك ئیس���امی ش���ه ریعه تی یاس���ادانان دانانێت. له كاتێك���دا ڕێكخراوه توندڕه وه ئیس���امیه كانی وه ك "ده وڵه تی ئیسامی له عێراق و شام" )داعش( له نێوان دانیشتوانی سوننیدا پشتیوانی جه ماوه ری به ده ستهێنا له س���وریاو عێراق، كورده كان به گشتی مه یلیان بۆ ڕوانینێكی میانڕه وتری ئیس���ام پیش���انداوه و له پێناو ده وڵه تێكی هاوچه رخ ده كۆش���ن كه تێی���دا ژنان مافی

یه كسانیان هه یه .له گه ڵ ئه وه شدا، ئیسرائیل نه نزیكترین و ن���ه گرنگترین هاوپه یمانی هه ر ده وڵه تێكی ئابورییه وه ، ل���ه ڕوی له داهاتودا. كوردییه به توركیا- كوردس���تانی عێراق په یوه سته ه وه – نه وتی كورد به بۆری به ستراوه ته وه به به ن���ده ری جیه���ان-ه وه . توركی���ا هه م گه وره ترین ب���ازاڕی هه ر جۆره به رهه مێكی له گه وره تری���ن ی���ه ك ه���ه م كوردیی���ه و هه ن���ارده كاری ش���مه كه بۆ كوردس���تان. ئێران-یش هه روه ه���ا گرنگه بۆ كورده كان له عێراق، هه م هاوس���ێیه كی راس���ته وخۆو هه م واڵتێك كه دانیش���توانێكی به رچاوی كوردی هه یه . سه ركرده ی كورد نێچیرڤان

بارزانی به م دواییانه سه ردانی ئێرانی كرد تا گفتوگۆ له م���ه ڕ یاخیبونی جیهادیه كانی داعش بكه ن له عێراق و پێوه ری گونجاو بۆ ڕوبه ڕوبونه وه ی دابنێن. ئێران به رژه وه ندی له قه تیس���كردنی كورده كان له عێراقدا هه یه تا بتوانێت هه ر جۆره هه ڵچونێكی هه ستی كوردایه تی له نێو ناوچه كوردنیش���نه كانی خۆیدا خامۆش ب���كات. كورده كانی عێراق بۆ ده ستخس���تنی سه ربه خۆیی، ده كۆشن به اڵم ده شخوازن خۆیان ببوێرن له پێكدادان له گه ڵ ده س���ه اڵتێكی مكوڕی هه رێمی وه ك

ئێران.ج���ۆره چ ڕه چاوكردنێ���ك وه ه���ا كاریگه رییه ك���ی له س���ه ر په یوه ندی نێوان كورده كان و ئیس���رائیل ده بێت؟ له ئێستادا وادیاره كه ه���ه ردوال قه باره ی په یوه ندیان زیاد ده كه ن. هه رچه نده سروش���تی نهێنی په یوه ندی���ه كان ه���ه ر ده مێنێت���ه وه . گه ر كورده كانی عێراق له كۆتاییدا سه ربه خۆییان به الیه نی ده وڵه ته كه ی���ان، به ده س���تهێنا، كه مه وه له س���ه ره تادا، زۆر له وه الوازتر و ناس���كتر ده بێت په یوه ندی فه رمی له گه ڵ قودس ببه س���تێت. بۆیه بۆ ده می ئێستا، باڵیۆزخان���ه ی ئیس���رائیل له كه رك���وك – ش���اره كه به قودسی كوردستان ناسراوه –

ڕێی تێناچێت.

*سینیا ئێسڤیتۆڤا شرۆڤه كاری كاروباری عه ره به بۆ كه ناڵی ٩-ی ئیسرائیل به زمانی ڕوس���ی و هه روه ها توی���ژه ره له "میتڤیم"،، په یمانگای ئیسرائیل بۆ سیاسه ته ده ره كیه

هه رێمیه كان. سه رچاوه : ئای24 نیوز

ئیسرائیل‌و‌كورده‌كان،‌بێده‌نگیی‌ئاڵتونه‌

Haartez :که شتییه بار هه ڵگره نه وت هه ڵگره که ی کوردستان له نزیک به نده رێکی ئیسرائێل فۆتۆ ئا: ئاوێنه

به بڕیارێكی مه كته بی رێكخستن، داوا له مه ڵبه ندی 11ی گه رمیان ده كرێت عومه ر

حسێن قادر ناسراو به "عومه ر كڵۆڵ " كه سكرتێری پێشوی "گروپی كه رگه لی كوردستان"ه و گه ڕاوه ته وه ناو ریزه كانی

)ی .ن.ك( بكرێته ئه ندام مه ڵبه ند، به اڵم عومه ر كڵۆڵ ده ڵێت "له وه ته ی شااڵوی عه لی عه سكه ری له وێ نه ماوه ، كارگێڕ مه ڵبه نده كان قۆچم لێئه ده ن، منیش

جوته یان لێئه وه شێنم و هه زار دژایه تی بكرێم یه كێتی به جێناهێڵم".

عومه ر كڵۆڵ به ئاوێنه ی راگه یاند كه پاش وازهێنانم له "گروپی كه رگه لی كوردس���تان" و گه ڕان���ه وه م ب���ۆ ن���او یه كێت���ی داوامكرد كاربك���ه م، گه رمی���ان 11ی له مه ڵبه ن���دی داواكارییه ك���ه م له ڕێگ���ه ی ش���ااڵوی عه لی عه س���كه ری كه ئه وكات لێپرسراوی مه ڵبه ند بو به رزكرای���ه وه بۆ مه كته بی رێكخس���تن، ئه و وت���ی "مه كته بی رێكخس���تنی یه كێتی به بڕیاری ژماره 11 – 348 له 2014/2/23دا بڕیاریدا كه پله ی ئه ندام مه ڵبه ندم پێبدرێت له مه ڵبه ن���دی 11ی گه رمی���ان، به پێی ئه و

فه رمانه چومه مه ڵبه ندی گه رمیان".وتیشی "تا كاك شااڵوی عه لی عه سكه ری لێپرسراوی مه ڵبه ند بو رێزی زۆر لێئه گرتم و ده یوت من ئه ندامی تۆم، به س كه ئه و نه ما من گورگان خواردوبوم، كارگێڕ مه ڵبه نده كان كه وتن���ه ق���ۆچ لێدان���م، منی���ش جوت���ه م لێوه شاندوه و هه میش���ه ئه موت گوناح نییه كه الر ش���اری جه اللییه یه كێتی ده رنه چێت؟

ئێوه كه مته رخه من".

ناوب���راو ئام���اژه ب���ه وه ده كات كه پاش ئ���ه وه ی له مه ڵبه ندی گه رمی���ان ته گه ره یان بۆ بون به ئه ندام مه ڵبه ندێتی دروستكردوه ، داوای ك���ردوه بگوازرێته وه ب���ۆ مه ڵبه ندی خانه قین، ئه و وت���ی "داوام له كاك ره فعه ت لێپرس���راوی مه كته ب���ی رێكخس���تن ك���رد نه قڵبكرێم ب���ۆ خانه قین، وتی له پێش���ه وه بڕۆ بزان���ه نه وه كو نه یانه وێیت. وا دو مانگه م���ن هه وڵئه ده م له گه ڵ مه ڵبه ندی خانه قین، كه چی وه اڵمم ناده نه وه ، دو ش���ه و له مه وبه ر ته له فونم بۆ لێپرسراوی مه ڵبه ندی خانه قین كرد، كه چی وتی : خه ڵك خوا خوایه تی له م كاته دا دوربكه وێته وه شه ڕه ، بۆچی بۆ خۆت

له ماڵه وه دانانیشیت؟!".وتیش���ی "خۆ من له وه ته ی داعش هاتوه له ناو شه ڕه كه دام، به بێ ئه وه ی سه ر به هیچ مه ڵبه ندێك���ی گه رمی���ان ی���ان خانه قینیش بم، وه ك ك���ه ری ناو جۆگ���ه له هه ردوكیان

ده له وه ڕێم". كڵۆڵ جه غت له س���ه ر ئه وه ش ده كات كه ئه و له نێوان سااڵنی 1٩77 تا 1٩7٩ كادری یه كێتی بوه و كاتێك له سه ره تای هه شتاكانی س���ه ده ی رابردوش���دا گروپ���ی كه رگه ل���ی كوردس���تانی دامه زراندوه ، بۆ پاڵپشتیكردن له یه كێتی بوه ، ئه و وتی "كه رێتێكه ش���م هه ر به رنام���ه ی یه كێتی بو، ئه مویس���ت خه ڵك جاشایه تی نه كات، دروشمه كه مان كه رایه تی و كوردایه تی نه ك جاشایه تی و پاشایه تی بو".

ناوب���راو هه رچه ن���ده ئام���اژه ب���ه وه ش ده كات ك���ه كه رێتی له ناخیدایه و هه تا مردن خۆشیده وێت و به ناچاری وازیلێهێناوه ، به اڵم وتی "هه زار دژایه تی���ش بكرێم هه ر یه كێتی به جێناهێڵ���م، چونكه هه ر یه كێتی بوم و ئه و

كه ره ش نیم یه كێتی به جێبهێڵم".

به بڕیاری مه كته بی رێكخستن "عومه ر كڵۆڵ " ده كرێته ئه ندام مه ڵبه ند

عومه‌ر‌كڵۆڵ‌:‌مه‌ڵبه‌ندی‌‌11ی‌‌گه‌رمیان‌و‌8ی‌‌خانه‌قین‌ته‌گه‌ره‌ی‌‌تێده‌خات

ریزبونی ته نکه ره نه وته کان له سه ر سنوری کوردستان فۆتۆ: ئیحسان

هه ر دو رۆژ دوای کۆنترۆڵکردنی ئه و ناوچانه

له الیه ن داعشه وه نه وت فرۆشتن

ده ستیپێکرد

ئا: هاوكار حسێن

به رپرسانی ئه مه ریكا له زاری سه ركرده كورده كانه وه گه یشتونه ته

ئه و بڕوایه ی كه سه ربه خۆیی بۆ هه رێمی كوردستان مه حاڵه و ئاماده ن

ده ستبه رداری نه وته كه ی كه ركوك ببن، به وته ی به رپرسێكی كوردیش

له به غدا، مالیكی پالنی هه بوه له دوای ده رپه ڕاندنی پێشمه رگه

له پارێزگای دیاله ، ده ستبگرێت به سه ر كه ركوكیشدا.

به پێ���ی به ڵگه نامه یه ك���ی س���ایتی ویكیلیكس كه له الی���ه ن باڵیۆزخانه ی ئه مه ری���كا له به غدا نوس���راوه و ئاوێنه ده قه كه ی كردوه به كوردی ، به رپرسانی باڵیۆزخانه ك���ه ئاماژه ب���ه وه ده كه ن ك���ه "كورده كان تێده گ���ه ن له وه ی كه سه ربه خۆیی شتێكی مه حاڵه ، به الیانه وه ئاساییه ئه گه ر ده س���تبه رداری نه وتی كه ركوك بن، به اڵم ن���ه ك ئیداره كه ی

شاره كه ".كه به ڵگه نامه یه دا ئه و له به ش���ێكی مێژوه كه ی بۆ ساڵی 2008 ده گه ڕێته وه ، تێیدا ئاماژه محه مه د ئیحسان، نوێنه ری حكومه تی هه رێم بۆ لیژنه ی ماده ی 140 له به غدا، ده ڵێت، "ئێم���ه ده وڵه تێكی س���اخته مان ناوێت كه له نێوان عێراق، توركیا و ئێران���دا گیربخوات، نه توانین نه وت هه نارده بكه ین و تێكبشكێین".

ئیحس���ان ئاماژه ی ب���ه وه ش كردوه ك���ه "دوای ئ���ه وه ی س���وپای عێ���راق پێشمه رگه ی له پارێزگای دیاله وه ده رنا، ئ���ه وه ی مالیك���ی پالنی دان���اوه بۆ ده س���تبگرێت به س���ه ر كه ركوكیشدا و هێ���زه كوردیی���ه كان ل���ه و ناوچانه ش

ده ربكات".ل���ه زاری به ڵگه نامه ك���ه ه���اوكات ئیحسانه وه ده ڵێت، "ئه گه ر عه ره به كان ل���ه وه ی كه ك���ورده كان نیگه رانب���ن خواستیان له سه ر نه وتی كه ركوكه بۆ سه ربه خۆی ده وڵه تێكی دروستكردنی خۆبژێ���و، ئ���ه وا با مه س���ه له ی نه وت

له حاڵه ته ئیداره كه ی جیابكه نه وه ".ئیحس���ان ئه وه شی نه ش���اردوه ته وه ك���ه حزبی ده ع���وه ی ن���وری مالیكی زۆر به ژماره یه ك���ی "پشتیبه س���توه له به عسیه كان بۆ به ڕێوه بردنی واڵت كه هیچ خۆشه ویستیه كیان بۆ كورد نیه ، هیچ كاتێكیش وه ك ئێس���تا هه س���تی دژه كوردایه تی په ره ینه س���ه ندوه ، به و سااڵنه شه وه كه پرۆسه ی ئه نفالی تێدا

كراوه ".

ده قی به ڵگه نامه كه :08BAGHDAD3030 : ئای دی

ب���ااڵی كورد باب���ه ت: به رپرس���ێكی دانده نێت به هه نگاونانی هه ڵه ی كوردو په ره سه ندنی بۆچونی دژه كورد، داوای

پشتیوانی ئه مه ریكاش ده كات.باڵیۆزخان���ه ی ئه مه ریكا س���ه رچاوه :

له به غدابه روار: 21ی ئه یلولی 2008

پۆلێن: نهێنی

پوخته :له كۆبونه وه یه كی رۆژی 21ی ئه یلول له گه ڵ راوێژكاری بااڵی ئه مه ریكا تۆماس كراجێسكی ، به رپرسی بااڵی حكومه تی هه رێ���م له به غ���دا، ئیحس���ان محه مه د جه ختیكرده وه كه ك���ورد هاوپه یمانه سیاس���ییه كانی به ش���ێوه یه كی خراپ ئیداره داوه و به شێك له به رپرسیارێتیان له ئه س���تۆیه به رامبه ر بونی هه س���تی فراوانی دژه كورد. به اڵم له هه مانكاتدا سه رزه نشتی س���ه رۆك وه زیران نوری مالیكیش���ی كرد بۆ پاشه كش���ه كردن ئ���ه و رۆڵه به فیدرالی���زم، هه روه ه���ا ئێ���ران و توركی���ا و نایارمه تی���ده ره ی كۆنه به عس���یه كان بینیویانه ، هاوكات الوازبونی كاریگ���ه ری ئه مه ریكا، وتی هاوپه یمانیمان ده ده ین باج���ی "ئێمه له گه ڵ ئه مه ریكا". ئیحس���ان داوایكرد ئه مه ری���كا رۆڵێك���ی زیات���ر چاالكانه ببینێ���ت له دۆزینه وه ی چاره س���ه ر بۆ ئه و ناكۆكیانه ی له س���ه ر مه سه له كانی یاس���ای نه وت و گاز، ده س���ه اڵته كانی پێشمه رگه ، ناوچه ناكۆكی له سه ره كان و بودجه . ئ���ه و دانی به وه دا نا كه كورد له روی سیاس���ییه وه ناتوانێت مالیكی ب���ه اڵم هه ریه كه له عادل دوربخاته وه ، عه بدولمه هدی ، ئه ی���اد عه الوی و عه لی ئه دیبی به الوه په سه نده . ئیحسان كه وه ك س���ه رۆكی لیژنه ی فه رعی ماده ی 140 دان���راوه ك���ه تایبه ت���ه به ناوچه به غ���دا. باش���وری جێناكۆكه كان���ی ناوب���راو به گومانه له داواكاری ش���یعه ب���ۆ ناوچه ی نوخه ی���ب –ی پارێزگای ئه نبار. ئه و وتی ، مالیكی پالنی هه یه بۆ به كارهێنانی لیژن���ه ی ماده ی 140 كۆكردنه وه ی پشتیوانی به مه به س���تی بۆ حزبی ده ع���وه له پێش هه ڵبژاردنی ئه نجومه ن���ی پارێ���زگاكان. كورده كان تێده گ���ه ن ل���ه وه ی كه س���ه ربه خۆیی ش���تێكی مه حاڵه ، به الیانه وه ئاساییه ئه گه ر ده س���تبه رداری نه وتی كه ركوك

بن، به اڵم نه ك ئیداره ی شاره كه .بۆ ئه مه ری���كا ب���ااڵی راوێ���ژكاری تۆماس عێ���راق، باكوری كاروب���اری كراجێسكی كه له الیه ن جۆ كاسیدی و به رپرس���انی سیاسیی فۆنگ، رێبیكا باڵیۆزخان���ه وه ی���اوه ری ده كرا، رۆژی 21ی ئه یلول���ی 2008، چاویك���ه وت به محه مه د ئیحسان، نوێنه ری حكومه تی هه رێم له به غدا. محه مه د وه ك سه رۆكی لیژنه ی دانوستانكاری كورد بۆ ماده ی جێناكۆكه كان به ناوچه تایبه ت 140ی دیاریكراوه . هه روه ك كراوه به سه رۆكی لیژنه ی فه رعی تایبه ت به ماده ی 140ی

به تایبه ت عێراق، ناوه ڕاس���تی خوارو نوخه یب وه ك كێشه له سه ری ناوچه ی

له پارێزگای ئه نبار.

ئیحسان بونی هه ستی دژه كورد دوپاتده كاته وه :

له وه ش باسی به راشكاوانه محه مه د كرد كه هیچ كاتێك وه ك ئێستا هه ستی دژه كوردایه تی په ره ینه س���ه ندوه ، به و سااڵنه شه وه كه پرۆسه ی ئه نفالی تێدا كراوه ، كاتێك النیكه م هاوس���ۆزییه كی عه ره بی هه بو بۆ قوربانیه كورده كان. دانی به وه ش���دا نا كه س���ه ركرده كانی ك���ورد ئۆباڵی به ش���ێكی گرنگی ئه و به رپرسیارێتیه یان له ئه ستۆیه ، وتیشی ، ئه وان به ش���ێوه یه كی خ���راپ ئیداره ی هاوپه یمانێتیه سیاسییه كانیان كردوه ، یاسای هه ڵبژاردنی له باره ی به تایبه ت پارێزگاكان و یاسای نه وت و گاز. له گه ڵ ئه وه شدا 4 هۆكاری دیكه ی دیاریكرد: یه كه م، بونی خواستێك له الیه ن عه ره به قه ومیه كان، به نوری مالیكیش���ه وه ، بۆ راس���ته قینه له فیدراڵی دوركه وتنه وه له عێراق. دوه م، ئه و رۆڵه الوازه به اڵم ش���اره زاییه ی ك���ه كۆنه به عس���یه كان هاوپه یمانێتی تێكدان���ی بۆ ده یگێڕن سیاسیی نێوان كوردو شیعه . سێیه م، ئه و رۆڵ���ه نایارمه تیده ره ی كه ئێران و توركی���ا ده یبینن. چ���واره م، الوازیی كاریگ���ه ری ئه مه ریكا، ك���ه هانی ئه و به به رژه وه ندیه كان���ی دژ نه یاران���ه ی ئه مه ری���كا ده دات، ب���ۆ ئه وه ی هێرش بكه نه س���ه ر كورد وه ك هاوپه یمانێكی ئه مه ریكا. ئیحسان وتی ، "ئێمه باجی ئه مه ریكا له گ���ه ڵ هاوپه یمانێتیم���ان

ده ده ین".

ئیحسان داوای یارمه تی ئه مه ریكا ده كات:

كاراجێس����كی ئاماژه ی ب����ه وه دا كه باڵی����ۆز كرۆك����ه ر هانی س����ه ركرده كورده كان����ی داوه بۆ ئ����ه وه ی له گه ڵ له به غدا دیكه به رپرس����انی مالیكی و هاوپه یمانێتی����ه ئ����ه و كۆببن����ه وه و

كه ببوژێن����ه وه نێوان سیاس����ییه ی به رژه وه ن����دی بنه م����ای له س����ه ر هاوبه ش����ه . ئیحسان گومانی خۆیشی نیش����اندا ب����ه وه ی حزب����ی ده ع����وه زۆر به ژماره یه ك����ی پشتیبه س����توه له به عس����یه كان بۆ به ڕێوه بردنی واڵت كه هیچ خۆشه ویس����تیه كیان بۆ كورد نی����ه . وتیش����ی پێویس����ته ئه مه ریكا رۆڵی نێوانكارێك����ی چاالكتر ببینێت له س����ه ر ئه و مه سه له س����ه ره كیانه ی عێراقی الیه ن����ه سیاس����ییه كانی كه دابه ش����كردوه ، له گرنگترینیان یاسای ن����ه وت و گاز، ده س����ه اڵته كانی هێزه ئه منیه كانی حكومه تی فیدراڵ و هێزی پێش����مه رگه ، ماده ی 140 و مه سه له ی ئیحسان سروشتی . سامانی بودجه و وتیش����ی ، تێپه ڕبون����ی كات واده كات چاره س����ه ری ئه و مه س����ه النه ئاسان نه بێت، له سه ر پرسێكی وه كو ناوچه جێناكۆكه كان، "ئێمه پێشتر 3 ساڵ ناتوانین سێ ساڵی دوامانخس����توه ،

دیكه چاوه ڕێبكه ین".

كه ركوك سیمبوڵێكه شایسته ی شه ڕكردنه بۆی ، به اڵم سه ربه خۆیی

كوردستان مه حاڵه كراجێسكی وتی ، پێویسته كورده كان رازیب���ن به رێككه وتنێك���ی هاوب���ه ش ئه وه ی پرس���یاری كه ركوك و له سه ر له ئیحس���ان كرد كه ئاخ���ۆ بۆچونی ئ���ه و چیه بۆ چاره س���ه ر. ئیحس���ان وت���ی ، پێویس���ته كه ركوك ل���ه روی دیموگرافی���ه وه بكرێته چه ند ناوچه ی وه كی���ه ك. له هه مانكات���دا ده ش���ێت كه ركوك بكرێت���ه ناوچه یه كی ئیداری سه ربه خۆ، كورده كان رازینابن به وه ی

كه ركوك بكه وێته ده ره وه ی ده سه اڵتی حكومه تی هه رێم. "ئێمه له ماوه ی 20 ساڵی رابردودا خه باتمان بۆ كه ركوك ك���ردوه ، چ���ۆن ده كرێ���ت به خه ڵكی بڵێین، ئێستا وازی لێدێنین؟". ئه گه ر كه ل���ه وه ی نیگه رانبن عه ره ب���ه كان كورده كان خواس���تیان له سه ر نه وتی كه ركوكه بۆ دروستكردنی ده وڵه تێكی ب���ا ئ���ه وا س���ه ربه خۆی خۆبژێ���و، مه سه له ی نه وت له حاڵه ته ئیداره كه ی جیابكه نه وه . "له به رژه وه ندی ئێمه نیه نه وتی كه ركوك به ده ستبێنین و له گه ڵ داهات���ی نه وتی ش���وێنه كانی دیكه ی عێراق، به هاوبه شی دابه ش نه كرێت". ئیحس���ان وتی ، س���ه ركردایه تی كورد به عه قاڵن���ی و دور له هه س���ت و س���ۆز ده ڕوانێته مه حاڵبونی س���ه ربه خۆیی . س���اخته مان ده وڵه تێك���ی "ئێم���ه ناوێ���ت كه له نێوان عێ���راق، توركیا و ئێران���دا گیربخ���وات، نه توانین نه وت

هه نارده بكه ین و تێكبشكێین".

مالیكی به رده وامه له سه ركوتكردنی كورده كان

ئیحسان ئاماژه ی به وه كرد كه دوای ئه وه ی س���وپای عێراق پێشمه رگه ی مالیكی وه ده رنا، دیال���ه له پارێزگای پالنی داناوه بۆ ئه وه ی ده س���تبگرێت به سه ر كه ركوكیشدا و هێزه كوردییه كان له و ناوچانه ش ده ربكات. ناوبراو دانی به وه ش���دا نا كه كورد توانای ئه وه ی نیه مالیك���ی له ده س���ه اڵت البه رێت، وه ك چ���ۆن ئیبراهیم جه عفه ری البرد

له سااڵنی رابردودا.

ناوچه ی جێناكۆكی ته لكێف ئیحس����ان وتی كه ئ����ه و ماوه یه كه له ناوچه ی ته لكێفی سه ر به پارێزگای له وێ ك����ه گه ڕاوه ت����ه وه ، نه ین����ه وا به رنامه ی����ه ك په ی����ڕه و ده كرێ����ت بۆ س����ڕینه وه ی ئاس����ه واری ته عریب كه له پاش 2003 رویداوه . به پێی وته كانی ئیحسان، عه ره به سوننه كانی ناوچه ی پارێزگای دیكه ی بێجی و شوێنه كانی زۆره ملێیی به ش����ێوه ی سه اڵحه دین، مه سیحیه كان له خێزانه زه وی وزاریان وه رگرت����وه ، له ته لكێفیش ژماره یه كی زۆری ئ����ه و خێزانان����ه هه اڵت����ون بۆ ناوچه كان����ی هه رێم����ی كوردس����تان. لیژنه ی م����اده ی 140 سه رپه رش����تی به رنامه یه ك ده كات ب����ۆ ئه وه ی ئه و خێزان����ه عه ره ب����ه هاوردان����ه ی تازه ئه وه ش ناوچه كه ، الببرێن، هاتونه ته به بڕی له رێگ����ه ی قه ره بوكردنه وه یان 20 ملی����ۆن دین����اری عێراقی بۆ هه ر خێزانێكی����ان. هه روه ها پێدانی بڕێك پاره به خێزانه مه سیحیه كان بۆ دوباره نیش����ته جێبونه وه یان. خێزانه عه ره به س����وننه كان یه ك مانگیان له به رده مه

بۆ ئه وه ی چۆڵی بكه ن.

ئا: شاهۆ ئه حمه د

مه سعود بارزانی سه رۆكی ماوه بۆدرێژكراوه ی هه رێمی كوردستان

له چه ند رۆژی رابردو رایگه یاند ماده ی 140 ته واوبوه و پێویست

ناكات قسه ی له سه ر بكه ین، په رله مانتارێكی یه كێتیش

ده ڵێت،"140 ماده یه كی یاساییه و هه ندێك هه نگاوی بۆ هاویشتراوه ، به اڵم هه نگاوه گرینگه كان ماوه "، پسپۆرێكی یاساییش ئاماژه به وه ده كات "پێویسته ئه و شوێنانه ی

ئێستا به ده ستی كورده وه ن له روی یاساییه وه به رێوه بچێت".

ئه ندام���ی ئه نجومه ن���ی نوێنه ران���ی عێراق له لیستی یه كێتی ئارێز عه بدواڵ له باره ی جێبه جێكردنی ماده ی 140وه به ئاوێن���ه ی راگه یاند"ئه گ���ه ر هه رێمی له چوارچێوه ی ده یه وێت كوردس���تان ئه وا بمێنێت���ه وه عێ���راق ده وڵه ت���ی

ده بێت هه ن���گاوه یاس���اییه كان بنێت سه رژمێریی و ئاساییكردنه وه و ئه ویش ریفراندۆمه ، راس���ته پێش���مه رگه له و ناوچه پێیانده وترێت كه ش���وێنانه یه دابڕێن���راوه كان، به اڵم ئ���ه وه له الیه ن عێراق���ه وه دانی پێنه ن���راوه هه روه ها ئ���ه و ناوچانه ش���ی وه ك���و كه ركوك و قه زاو ناحیه كانی نه گه ڕاوه ته وه س���ه ر هه رێم، له به رئه وه ی ئه گه ر شتی وابێت ئه وا پێویس���ته په رله مانی كوردستان هه ڵبژاردن���ی تێدا بكات���ه وه ، هه ربۆیه من پێموایه ماده ی 140 وه كو خۆیه تی ته نیا شتێك هه بێت ئه وه یه پێشمه رگه ئه و ناوچان���ه ی پڕكردوه ت���ه وه و هیچ

گۆڕانكاری تێدا نه كراوه ".ناوب���راو ئاماژه ی ب���ه وه ش كرد كه ره نگه بونی پێش���مه رگه له و شوێنانه )ناوچ���ه دابڕێن���راوه كان( ب���ۆ خێرا په له ك���ردن له جێبه جێكردن���ی ماده ی 140 باش بێت، هه ربۆیه ش ده رفه تێكی له بارهاتوه ته پێشه وه ، "به اڵم هه ندێك لێدوانه كانی���ان و له رێ���گای ك���ه س

موزایه ده كانیان له بایه خی ئه و ده رفه ته له ده س���تی یاخ���ود كه مده كه ن���ه وه

ده ده ن".ئه ندامی ئه نجومه نی س���ه ركردایه تی پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان عه لی عه ونی له وباره یه وه به ئاوێنه ی راگه یاند، "ماده ی 140 به ئه زمون ده ركه وت هه تا موباده ره كه له ده ستی حكومه تی عێراق بێت، ئه وا هه رگیز ناچێته پێش���ه وه . ئه وه دو جاره بۆمان ده ركه وت سودی نابێ���ت، یه كه می���ان له س���اڵی 1970 له گه ڵ سه دام حسێن هه روه ها له ساڵی 2003ه وه له گ���ه ڵ حكومه ت���ی عێراق،

راستتر بڵێم شیعه كان. ناوبراو پێیوایه باشترین كار ئه وه یه ئێم���ه خۆم���ان هه س���تین و له خۆمان داوا بكه ین به پێی یاس���ا قۆناغه كانی جێبه جێكردن���ی م���اده ی 140 بهاوین و یه كگرتوبین و سیاس���یه كانیش الیه نه

هه ریه ك له ئاوازێك نه بین".ئه نجومه نی پێش���وی په رله مانتاری نوێنه ران���ی عێ���راق ش���ێخ له تی���ف

مس���ته فا له باره ی گه ڕان���ه وه ی ناوچه دابڕێنراوه كانی كوردس���تان به ئاوێنه ی پێیانده وترێت ناوچانه ی راگه یاند"ئه و كوردس���تان هێش���تا ماوه ، بۆ نمونه حه ویج���ه ت���ا حه مری���ن پێیده ڵێ���ن كوردستان، به اڵم كۆتا هێزی پێشمه رگه ل���ه دوزه ، 40 كیلۆمه ت���ر له س���نوری حه مری���ن دوره ، هه ربۆیه زۆر ش���وێن ماوه به تایبه تی ئه و شوێنانه ی سنوری یه كێتیه ، ته نانه ت له س���نوری پارتیش ئه و ش���وێنانه نین له روی جوگرافیه وه پێیانده ڵێن كوردس���تان، به اڵم له گه ڵ ئ���ه وه ش ئه و كاره هه نگاوێكی باش���ه به وه ی ئ���ه و هه ڵه گ���ه وره ی له 2003 له س���ایه ی داعشه وه كردیان ئێس���تا

هاته وه نیوه تایم".

حاك���م ش���ێخ له تیف ك���ه هاوكات له سه ر یاس���اییه ، جه خت پس���پۆڕی ئ���ه وه ش ده كاته وه كه پێویس���ته ئه و له روی لێیه پێش���مه رگه ی شوێنانه ی یاس���ایه وه به رێوه بچێت، به شێوه یه ك

پارێزگای كه ركوك 3/1 له ئه نجومه نی ئه ندامان���ی ئه نجومه ن بڕیار له س���ه ر ئه وه بده ن، كه ده بێت ئه و ش���وێنانه بگه ڕێته وه س���ه ر هه رێمی كوردستان، یان به شێوه یه كی تر 10/1 هاواڵتیانی ئه و شوێنانه بڕیاربده ن له سه ر ئه وه ی كه پێویسته ئه و ناوچانه بچێته وه سه ر ئه وكات هه ربۆیه كوردستان، هه رێمی ده توانین له روی یاس���ایه وه كورد ئه و

شوێنانه به ڕێوه به رێت.سیاسی چاودێری سیاس���ه تمه دار و ك���ورد د.مه حمود عوس���مان له باره ی ماده ی جێبه جێكردنی هه نگاوه كان���ی 140 به ئاوێنه ی راگه یاند"ده بێت له روی یاس���ایه وه ریفراندۆم بكرێت، ئه وكاته خه ڵكی ئه و ناوچانه بڕیارده ده ن له وه ی كه 140 هه لێكی ده س���توریه ، به وه ش روه یاس���ایه كه چاره س���ه ر ده كرێت، هه ربۆیه ئه گه ر زۆرینه ی خه ڵك وتیان ده بێت ئه و ش���وێنانه بگه ڕێته وه سه ر هه رێ���م، ئه و كاته هیچ كه س ناتوانێت

ره خنه ی لێبگرێت".

تایبه‌ت)435( سێشه ممه 662014/7/1

كورد‌ئاماده‌یه‌‌واز‌له‌نه‌وته‌كه‌ی‌‌كه‌ركوك‌بهێنێت‌و‌سه‌ربه‌خۆیی‌‌مه‌حاڵه‌

سه‌ركردایه‌تی‌‌كورد‌هاوڕانین‌له‌سه‌ر‌ماده‌ی‌‌140

ویکیلیکس 2008

هێزه کوردییه کان له که رکوک

حزبی ده عوه ی نوری مالیكی "پشتیبه ستوه

به ژماره یه كی زۆر له به عسیه كان

بۆ به ڕێوه بردنی واڵت كه هیچ

خۆشه ویستیه كیان بۆ كورد نیه

هه ندێك كه س له رێگای

لێدوانه كانیان و موزایه ده كانیان

له بایه خی ئه و ده رفه ته كه مده كه نه وه

7 (435( سێشه ممه 2014/7/1 عێراق

سیستانی و هه ڵوێسته كانی

راس���ته وخۆ به ش���ێوه یه كی هه رچه نده به ش���داری پرۆس���ه ی سیاس���ی ن���اكات، ب���ه اڵم فتواكانی رۆڵێك���ی یه كالكه ره وه ی ل���ه بڕیاردانی سیاس���یدا هه ی���ه ، له كاتی دروس���تبونی هه ر ناكۆكیه كیش له ناو ماڵی ش���یعه دا الیه نه كان چاوه ڕوانی دوا بڕیاری

ئه و ده كه ن.مه رجه عی بااڵی شیعه كانی عێراق ئایه تواڵ عه لی سیستانی س���اڵی )1930( له شاری ئیرشادی ئێران له دایكبوه ، له ته مه نی پێنج س���اڵیه وه ده ستیكردوه به خوێندنی ئاینی ، س���اڵی )1992( بوه ت���ه مه رجه عی بااڵی رژێمی له س���ه رده می عێراق. ش���یعه كانی

به عسدا له ژێر ئیقامه ی جه بریدا بوه . ئه و له ئێس���تادا له یه كێك له كۆاڵنه كانی ش���اری نه جه ف ده ژێت و ماڵه كه شی له ژێر چاودێری و پاسه وانیه كی توندایه ، توانایه كی به هێ���زی له بڕیاردان���دا هه یه ، پرۆس���ه ی دروس���تكردنی بڕیار له الی ئ���ه و لوغزێكه و ژماره یه ك كه س���ی كه م پ���ه ی پێ ده به ن. هه رچه نده راس���ته وخۆ به شداری پرۆسه ی سیاسی ناكات، به اڵم له ماوه ی یانزه ساڵی رابردودا له ڕێگه ی بانگ���ه وازو فتواكانیه وه رۆڵێكی س���ه ره كی له پرۆس���ه ی سیاسیدا

بینیوه .دواب���ه دوای روخان���ی رژێم���ی به ع���س له س���اڵی )2003(، یه كه م بانگه وازی خۆی باڵوك���رده وه و رایگه یان���د ئه مریكیه كان كه سه رپه رش���تی روخانی رژێمی به عس���یان كردوه ، پێویسته كاره كانیان به سه رپه رشتی نه ت���ه وه یه كگرت���وه كان بێ���ت، ئه گه رن���ا وه كو هێزی داگیرك���ه ر مامه ڵه یان له گه ڵدا

ده كرێت.س���اڵی )2005( كه ده س���توری عێراق نوس���رایه وه ، داوای له هاواڵتی���ان كرد به رێژه یه ك���ی زۆر به ش���داری ل���ه ده نگدانی راپرس���ی له سه ر ده س���تور بكه ن. ساڵێك دوای ئه وه ش جارێكی دیكه داوای وه ستانی شه ڕی نێوان چه كداره كانی گروپی موقته دا سه درو هێزه كانی ئه مریكای كرد. له سااڵنی (2006 - 2008( ك���ه ش���ه ڕی مه زه ب���ی نێوان شیعه و سوننه له ناوچه كانی عێراقدا گه یش���ته چڵه پۆپه ، داوای كۆتایهێنان به و

شه ڕه ی كرد.سیس���تانی ، به تون���دی ش���ه ڕی تایه فی ره تده كات���ه وه و پێیوایه له عێراقدا ملمالنێی ئاینی له نێوان شیعه و سوننه دا نیه ، به ڵكو قه یرانی سیاس���ی هه یه و هه ندێك گروپ بۆ ده س���كه وتی سیاس���ی خۆیان توندوتیژی تایه فی به كارده هێنن و ده یانه وێت واقیعێكی نوێ بخوڵقێن���ن و هاوس���ه نگی هێز به الی خۆیاندا بخه ن. ئاماژه به وه شده كات "گروپه ته كفیریی���ه كان" هه وڵ ب���ۆ قوڵكردنه وه ی ملمالنێ���كان ده ده ن و له وباره یه وه پڕۆژه ی

تایبه تی خۆیان هه یه .ناوب���راو، سیس���تمی ویالیه تی فه قیه بۆ عێ���راق به گونجاو نازانێت و له گه ڵ ئه وه دایه ئیسالم ئاینی فه رمی واڵت بێت، سه باره ت به فیدراڵیه ت و "ئه سڵی فیدراڵیه تیش ده ڵێت ئه و جۆره ی بۆ عێراق ده گونجێت، پێویسته له الیه ن نوێن���ه ره هه ڵبژێردراوه كانی گه لی

عێراقه وه بڕیاری لێبدرێت".نه وت یه كێك���ه له بابه ته جێناكۆكه كانی نێوان حكومه ت���ی هه رێم و ناوه ند، له باره ی ئه م پرسه وه سیس���تانی ده ڵێت "پێویسته س���امانه كانی عێراق له نێوان ئه و كه سانه دا دابه ش���نه كرێت كه رێگه ی���ان به خۆیانداوه به ناوی عێراقه وه بدوێن، به پێی به رژه وه ندی

تایبه تیان هه وڵی دابه شكردنی ده ده ن".دیاریكردنی چاره نوس���ی شاری كه ركوك بابه تێكی دیك���ه ی جێگه ی ناكۆكیه ، به اڵم سیس���تانی ده ڵێت "رێگه به لكاندنی یان فرۆش���تنی ناده ین، چونكه ئه وش���اره هی هه م���و عێراقیه كان���ه ئیدی بیروب���اوه ڕی ئاینی���ان هه رچۆنێك بێت، ئ���ه و بابه ته ش

جێگه ی گفتوگۆكردن و تاوتوێكردن نییه ".دوای ئه وه ی "داعش" په الماری شاره كانی نه ین���ه واو تكریت���ی دا، سیس���تانی داوای له س���ه رجه م تایفه كان كرد ش���ه ڕی داعش بكه ن، رونیك���رده وه "ئه گه ر ئ���ه م گروپه جیهادییه تون���دڕه وه له عێراق ده رنه كرێت، ئه وا بانه ڕۆژ هه موان ژیوان ده بنه وه "، ئه و گروپه شی به "گروپێكی ته كفیری و به اڵیه كی

گه وره كه ناوچه كه ی گرتۆته وه " ناوبرد.له ب���اره ی پێكهێنان���ی حكومه تی نوێی عێراق���ه وه ، داوایكرد پارله م���ان له واده ی ده س���توری خۆیدا كۆبێته وه ، به مه به ستی "جێگه ی ك���ه پێكهێنان���ی حكومه تێ���ك په س���ه ندی هه مو الیه نه نیش���تیمانیه كان

بێت".

پرۆفایل

ئا: بارام سوبحی

بڕیاره ئه مڕۆ یه كه مین كۆبونه وه ی خولی نوێی پارله مانی عێراق

ئه نجام بدرێت. هه ر سێ لیسته سوننه كه رایده گه یه نن به شداری كۆبونه وه كه ناكه ن، به اڵم الیه نه

كوردییه كان به شداری كۆبونه وه كه ده كه ن. پارله مانتاری ده وڵه تی

قانون عه بدولسه الم مالیكی ده ڵێت "كۆبونه وه كه روی راسته قینه ی

ئه و كه سانه ده رده خات كه خێرو خۆشیان بۆ عێراق ده وێت و بڕوایان

به پرۆسه ی دیموكراسی هه یه ".

جێگری س����ه رۆك كۆم����اری عێراق خوزه ی����ر خوزاع����ی به مه رس����ومێكی كۆماری داوای له س����ه رجه م پاڵێوراوه پارله مانی هه ڵبژاردن����ی براوه كان����ی عێراق كرد كه رۆژی )7/1( ئاماده ی یه ك����ه م كۆبون����ه وه ی پارله مان ببن. له الی����ه ن مه ه����دی كۆبونه وه ك����ه ش حافز كه به ته مه نتری����ن پارله مانتاره ئه م����ه ده كرێ����ت. س����ه رۆكایه تی له كاتێكدایه تائێستا الیه نه كان له سه ر پۆستی س����ه رۆك كۆمارو پارله مان و حكومه ت رێكنه كه وتون، الیه نه كانیش له ب����اره ی جیاوازی����ان بۆچون����ی به شداریكردن له كۆبونه وه كه دا هه یه .

كورد مالیكی ناوێتپارله مانت����اری پارت����ی دیموكراتی نه جی����ب، نه جیب����ه كوردس����تان الیه ن����ه هه م����و رایده گه یه نێ����ت كوردستانیه كان كۆكن له سه ر پێویستی له پێكهێنان����ی كارا به ش����دارییه كی حكومه ت����دا، ب����ۆ ئه و مه به س����ته ش پارله مان كۆبونه وه ك����ه ی ئام����اده ی ده بن. وتیش����ی "له رۆژانی داهاتودا رێكه وتن له س����ه ر س����ه رۆكایه تیه كان ده كرێ����ت، له گ����ه ڵ ئه وه دای����ن نوری

مالیكی نه بێته وه سه رۆك وه زیران".سه باره ت به وه ی ده یانه وێت سه رۆك

وه زیران����ی داهاتو چۆن بێت، نه جیبه ده ڵێت "پێویس����ته سه رۆك وه زیرانی داهات����و بتوانێت واڵت ل����ه ته نگژه ی ئێستا رزگار بكات، هه روه ها گره نتی بداته الیه نه سیاسیه كان كه هاوبه شی

راسته قینه به دیده هێنێت".

سوننه كان: بایكۆت و رێكنه كه وتنله هه ڵبژاردن����ی )4/30( پارله مانی عێراق����دا، س����ێ لیس����تی عه ره ب����ی س����وننه توانیان كورس����ی پارله مان به ده س����تبهێنن. ئه وانی����ش لیس����تی به س����ه رۆكایه تی موته حی����دون ئوس����امه نوجه یفی و لیستی وه ته نیه ع����ه الوی و ئه ی����اد به س����ه رۆكایه تی لیستی عه ره بیه به سه رۆكایه تی ساڵح

موتڵه گ.لیس����تی وه ته نیه به س����ه رۆكایه تی ل����ه به یاننامه یه كدا ئه یاد ع����ه الوی ، كۆبونه وه ی یه كه م دواخستنی داوای پارله م����ان ده ك����ه ن، تا ئ����ه و كاته ی "پڕۆژه یه ك����ی له س����ه ر رێكه وت����ن نیشتیمانی " ده كرێت. له به یاننامه كه دا هاتوه "پێویس����ته رێكه وتنی سیاسی هه بێت پێ����ش كۆبون����ه وه ی یه كه م، داواده كه ین كۆبونه وه كه دوابخرێت تا ئه و كاته ی رێكه تن له سه ر پڕۆژه یه كی نیش����تیمانی ده كرێ����ت و ده بێته هۆی یه كێت����ی ئاس����ایش و به دیهێنان����ی

عێراق".به گوێره ی ئه نجامی هه ڵبژاردنه كان، پۆستی س����ه رۆك وه زیران بۆ الیه نه شیعه كان یه كالبۆته وه ، به اڵم تائیستا الیه نه ش����یعه كان له سه ر دیاریكردنی كه سێك بۆ ئه و پۆسته رێكنه كه وتون. هه رچی الیه نه كوردییه كانیشه داوای پۆستی سه رۆك كۆمار ده كه ن، ئه وه ش ده بێته هۆی ئه وه ی پۆستی سه رۆكی پارله مان بۆ س����وننه كان بمێنێته وه ، ئه وانیش تائێستا له سه ر كه سێك بۆ

ئه و پۆسته رێكنه كه وتون. موته حی����دون لیس����تی ئه ندام����ی خالی����د عه لوان����ی ، ئ����ه و زانیارییانه

پشتڕاستده كاته وه كه تائێستا له سه ر س����ه رۆكی پۆس����تی بۆ پاڵێوراوێك به ه����ۆی رێكنه كه ت����ون، پارله م����ان رێكنه كه وت����ی الیه نه كانیش له س����ه ر پۆستی س����ه رۆكایه تیه كان، عه لوانی ده ڵێت "پێشبینی ده كه م كۆبونه وه ی یه ك����ه م پرۆتۆكۆل����ی بێ����ت و س����ێ

سه رۆكایه تیه كه هه ڵنه بژێردرێت".

عه ره بی����ه ی لیس����تی وته بێ����ژی موتڵ����ه گ، جاس����م فه الح����ی ئاماژه ب����ه وه ده كات تاوه ك����و ه����ه ر س����ێ عێراق س����ه رۆكایه تیه كه ی پۆس����تی یه كالنه كرێت����ه وه و رێكه وتن له س����ه ر داواكارییه كانی����ان جێبه جێكردن����ی كۆبون����ه وه ی به ش����داری نه كرێ����ت پارله م����ان ناكه ن. فه الح����ی ده ڵێت "به شداریكردن له كۆبونه وه له سایه ی پێشێلكردنی ئێستادا، ره وشه ی ئه م پارێزگاكانمانه و هاواڵتیان����ی ماف����ی

برینداركردنی كه رامه تیانه ". له الی����ه ن خۆی����ه وه پارله مانت����اری ناهی����ده موته حی����دون لیس����تی ئ����ه وه ی "به هۆی داین����ی ، ده ڵێ����ت الیه نه كان له س����ه ر هه ر سێ پۆستی بۆیه رێكنه كه وتون، سه رۆكایه تیه كه

پارله مان كۆبونه وه ك����ه ی ئام����اده ی له وه ده كاته وه جه خت داینی نابین". هه ر سێ لیس����ته سوننه كه به شداری

كۆبونه وه كه ناكه ن.

شیعه كان: دابه شبون و یه كده نگی ناوخۆی����ی و فش����اره به ه����ۆی نوری پێداگ����ری نێوده وڵه تی����ه كان و

مالیكی و لیس����ته كه ی ده وڵه تی قانون له س����ه ر وه رگرتنی پۆس����تی سه رۆك شیعه كان الیه نه تائێس����تا وه زیران، له سه ر دیاریكردنی كه سێك بۆ پۆستی سه رۆك وه زیران رێكنه كه وتون، به اڵم س����ه رجه م الیه نه ش����یعه كان جه خت له به ش����داریكردن ل����ه كۆبونه وه كه ی پارله م����ان ده كه ن، ره نگ����ه ئه وه ش به ه����ۆی فت����وای مه رجه ع����ی بااڵی ش����یعه كان بێت كه داوایكرد به زویی حكوم����ه ت پێكبهێنرێت و رێز له واده

ده ستورییه كان بگیرێت.لیس����تی ئه حراری س����ه ر به ره وتی سه در یه كێكن له و الیه نانه ی به توندی دژایه تی وه رگرتنی پۆس����تی سه رۆك وه زیران له الی����ه ن مالیكیه وه ده كه ن، به اڵم له س����ه ر زاری پارله مانتار ریاز

ساعیدی ئاش����كرای ده كه ن به شداری ده كه ن، پارله م����ان كۆبونه وه ك����ه ی هه رچه ن����ده ب����ه دوری ده زان����ن ل����ه كۆبون����ه وه ی یه كه مدا س����ه رۆكایه تی پارله م����ان هه ڵبژێردرێ����ت، چونك����ه ره نگه رێكنه كه وت����ون و "الیه ن����ه كان نیس����ابی یاس����ایی ب����ۆ ئه نجامدانی

كۆبونه وه كه ش پێكنه یه ت".بۆچونه ك����ه ی به پێچه وان����ه ی دی����اری ئه ندام����ی س����اعیدییه وه ، ئیتالفی مه واتنی س����ه ر به ئه نجومه نی ب����ااڵی ئیس����المی ، ئیبراهیم محه مه د چاوه ڕوان رایده گه یه نێت به حرلعلوم، ده كه ن ژماره یه كی زۆری پارله مانتاران پارله مان كۆبونه وه ك����ه ی ئام����اده ی پارله مانتارانی����ان "زۆرین����ه ی ب����ن

به ڵێنانیداوه ئاماده بن".پۆس����تی یه كالكردنه وه ی له باره ی س����ێ س����ه رۆكایه تیه كه ی عێراقه وه ، له گ����ه ڵ رایده گه یه نێ����ت ناوب����راو ئیتالفی ده وڵه تی قانون و لیسته كانی دیكه دا له دانوس����تاندان بۆ رێكه وتن له س����ه ر ئ����ه و پۆس����تانه ، وتیش����ی پۆس����تی یه كالكردنه وه ی "له پێناوی پابه ندی پێویسته سه رۆكایه تیه كان، واده ده س����تورییه كان بی����ن و بگه ینه

ته واوفوق".هه رچی لیس����تی ده وڵه ت����ی قانونه كه پۆستی سه رۆك وه زیران به مافی ده زانن، سه رۆكه كه یان لیسته كه یان و ده ك����ه ن الیه ن����ه كان له هه م����و داوا ئاماده ی كۆبونه وه كه ی پارله مان بن و له موزایه ده ی سیاسی دوربكه ونه وه .

پارله مانت����اری ده وڵه ت����ی قان����ون عه بدولسه الم مالیكی ، له باره ی یه كه م كۆبون����ه وه ی پارله مان����ه وه ده ڵێ����ت "كۆبونه وه كه روی راس����ته قینه ی ئه و كه سانه ده رده خات كه خێرو خۆشیان بۆ عێراق ده وێت و بڕوایان به پرۆسه ی له ڕوی ده مامك هه یه ، دیموكراس����ی ئه و كه س����انه الده بات ك����ه روخانی عێراق و پارچه كردنی����ان بۆ ویالیه تی

بچوك ده وێت".

ئا: سۆران كامه ران

له دیمانه یه كدا له گه ڵ ئاوێنه ، ئه ندامی سه ربه خۆی ئه نجومه نی نوێنه رانی

عێراق شێخ سه باح ساعدی ، مالیكی به هۆكاری راسته وخۆی قه یرانه كانی

ئێستای عێراق ده زانێت، له هه مانكاتدا به وه تۆمه تباری ده كات زانیارییه

ئه منیه كانی شاردۆته وه و نه یداوه ته الیه نه سیاسیه كان و ئاماده ش

نه بوه بچێته پارله مان. هه روه ها ده ڵێت "روداوه كانی نه ینه واو تكریت سه ركرده سیاسی و سه ربازییه كانی دوچاری سه رسوڕمان و حه په سان

كرد".

ئ���ه و ده ڕوانن���ه چ���ۆن ئاوێن���ه : عێراق���ی س���وپای پاشه كش���ێیه ی له شاره كانی موسڵ و تكریت و ناوچه كانی

دیكه ی دوچاری هات؟س���اعدی : هیچ كه س له س���ه ركرده سیاسیی و س���ه ربازییه كان چاوه ڕوانی نه ده ك���رد به و خێراییه ئه و دو ش���اره بكه ونه ده س���ت چه كداره كانی داعش، پێشتر هه ندێك هه واڵ هه بون باسیان له دزه كردنی چه كدارانی داعش بۆ ئه و ناوچانه ده ك���رد، به اڵم ئه و ده نگۆیانه له و ئاسته دا نه بون كه ئه و دو شاره به و ئه وه ش ده ستیان. ده كه وێته ئاسانیه وایك���رد به ش���ێكی زۆری س���ه ركرده سیاس���ییه كان له هێرش و پێش���ڕه وی گروپه چه كداره كان به و شێوه یه توشی

سه رسوڕمان و حه په سان ببن.ئاوێنه : سه رۆك وه زیران فه رمانده ی گشتی هێزه چه كداره كانه ، ئایا ئه ویش

به رپرس نییه له و داڕوخانه ی دوچاری سوپاو ئه و ناوچانه هات؟

عێراق وه زیرانی ساعدی : س���ه رۆك چه كداره كان���ه ، هێ���زه فه رمان���ده ی له م���اوه ی راب���ردوودا هه م���وو جۆره ئه منی ره وش���ی له س���ه ر زانیاریه كی الیه ن���ه نه یداوه ت���ه ش���اردۆته وه و سیاسیه كان. هه رچه نده چه ند جارێك له ئه نجومه نی ك���را ئاماده بونی داوای

نوێنه رانی عێراق، به اڵم ئاماده نه بو.ئاوێنه : دوای ئه وه ی مه رجه عی بااڵی شیعه كان داوای چه ك هه ڵگرتنی كرد، هه ندێ له كه س���ایه تییه سونه كان ئه و هه وڵه یان به نه رێنی وه سفكرد و باسی ئه وه ی���ان ده ك���رد مه رجه عیه ت له بری ئه وه ی پاڵش���تی خه ڵكی چه وس���اوه بكات، پاڵپش���تی حكومه ت���ی مالیكی

ده كات؟ساعدی : پێویسته راستیه كان وه كو مه رجه عیه ت بگوزرێن���ه وه ، خۆی���ان پاڵپشتی هیچ هێزێكی نه كردوه ، به ڵكو خه ڵكی هانداوه له سه ر هه ڵگرتنی چه ك و به گژاچونه وه ی تیرۆر كه مه ترسیه بۆ س���ه ر عێراق. فه تواكه داوای نه كردوه گروپی میلیش���ایی دروس���ت بكرێت، وه ك���و هه ندێك ك���ه س و الیه ن هه ندێ ئام���اژه ی ب���ۆ ده كه ن، به ڵك���و داوای ئه وه ی كردوه خه ڵكی چه ك هه ڵگرن و به هان���ای س���وپای عێراقی���ه وه بچن ب���ۆ به گژاچونه وه ی تی���رۆر. له بیرمان نه چێت تی���رۆر س���ه رجه م پارێزگانی عێ���راق ده كاته ئامانج و مه ترس���یه بۆ

سه ر هه موان به بێ جیاوازی .ئاوێن���ه : به بڕوای تۆ ل���ه م قۆناغه دا پێویسته سه رۆك وه زیران چی بكات؟

ساعدی : ئه گه ر من له شوێنی مالیكی ده بوم ده س���ت له كاركێشانه وه ی خۆم پێش���كه ش ده ك���رد، خۆم ده خس���ته ژێ���ر به رپرس���یارێتی و جێگ���ه ی لێكۆڵینه وه ، بۆ ئه وه ی راستگۆیانه رێز

له ئیراده ی خه ڵكی بگرم.ئاوێن���ه : باش���ه به ب���ڕوای تۆ چی

وایك���ردوه مالكی ده س���ت ب���ه رداری پۆسته كه ی نه بێت؟

ساعدی : به رده وامی له پۆست و پله و پایه وایكردوه مالیكی ده س���تبه رداری

پۆسته كه ی نه بێت.ئاوێن���ه : پێتوانی���ه ش���ه ڕی داعش مالیكی ده كاته وه به سه رۆك وه زیران

بۆ خولی سێیه م، به هۆی سه رقاڵبونی الیه ن���ه سیاس���یه كان به و ش���ه ڕه وه

البردنی مالیكیان بیرده چێته وه ؟س���اعدی : ئێمه هه موان س���ه ره ڕای له دژایه تی ب���ه رده وام ك���ه ئ���ه وه ی داعش���ین، به اڵم مالیكیش���مان له بیر نه كردوه . پێمانوای���ه مالیكی هۆكاری ئ���ه م قه یرانه یه كه له عێراقدا رویداوه ، بۆیه به هه موو ش���ێوه یه ك هه ڵوێستی ئێم���ه دیاره كه دژی كاندیدكردنه وه ی

مالیكین بۆ ویالیه تی سێیه م.ئاوێن���ه : به ڕای تۆ چ���ی وایكردوه داع���ش و ج���اره دا ئ���ه م له ش���ه ڕی

به عسیه كان پێكه وه كۆببنه وه ؟سه ره كیمان كێش���ه ی دو ساعدی : هه یه ل���ه عێ���راق، كێش���ه ی یه كه م كێش���ه ی تی���رۆره و كێش���ه ی دووه م كێش���ه ی سیاس���یه . پێویسته پێش هه موو شتێك كێشه ی تیرۆر چاره سه ر له تیرۆر خۆم���ان ناوچه كانی بكه ین و پاك بكه ینه وه ، كێش���ه سیاسیه كه ش چاره س���ه ر ده بێ���ت، ب���ه اڵم چه ن���د كه س���انێك هه ن ده یانه وێ ئه م كێشه سیاس���یه بقۆزنه وه ، چاره سه ر كردنی ئ���ه م كێش���ه یه ش ته نه���ا له ڕێ���گای گۆڕانكاریی���ه وه ده بێ���ت. پێویس���ته ئێم���ه به دو ش���ێواز بڕۆی���ن، یه كه م ب���ۆ پاكردن���ه وه ی عێراق ل���ه تیرۆرو چاره سه ركردنی دوه م به عس���یه كان، له ڕێ���گای سیاس���ی كێش���ه ی گۆڕانكاریی���ه وه . بۆ چاكس���ازیش له كای���ه ی سیاس���ی ، ته نها پێویس���ته گۆڕانكاری بكه ی ، چونكه چاكس���ازی له كایه ی سیاسیدا به بێ گۆڕانكاری به

كه سه كان ناكرێت.

كورد به شداری ده كات و سوننه بایكۆتی ده كاتمالیكی‌:‌كۆبونه‌وه‌ی‌‌پارله‌مان‌روی‌‌راسته‌قینه‌ی‌‌الیه‌نه‌كان‌ده‌رده‌خات

پارله‌مانتاری‌‌سه‌ربه‌خۆی‌‌عێراق‌شێخ‌سه‌باح‌ساعیدی‌:

نوری مالیكی هۆكاری سه ره كی قه یرانه كانی ئێستای عێراقه

پێویسته سه رۆك وه زیرانی داهاتو بتوانێت واڵت له ته نگژه ی ئێستا رزگار

بكات، هه روه ها گره نتی بداته الیه نه سیاسیه كان كه هاوبه شی راسته قینه

به دیده هێنێت

* س���ه باح جه لوب فال���ح حامی ساعیدی .

له به س���ره )1974( س���اڵی *له دایكبووه .

په روه رده ی له به كالۆریۆس���ی *وه رزشی هه یه .

تائێستا له س���اڵی )2006(ه وه *ئه ندامی پارله مانه .

له حه وزه ی مامۆستایه توێژه رو *عیلمی و زانكۆی ئاینی سه در.

* تائێس���تا چه ندی���ن دۆس���یه ی گه نده ڵ���ی وه زاره ته كانی بازرگانی مالیك���ی نوس���ینگه ی كاره ب���او

ئاشكراكردوه .

سه‌باح‌ساعیدی‌

دو كێشه ی سه ره كیمان هه یه له عێراق، كێشه ی

یه كه م كێشه ی تیرۆره و كێشه ی دووه م كێشه ی

سیاسیه

‌‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

به‌هۆی‌‌دروستبونی‌‌قه‌یرانی‌‌كه‌میی‌‌به‌نزین،‌پااڵوتگه‌ی‌‌بازیان‌به‌رهه‌می‌‌رۆژانه‌ی‌‌زیاد‌ده‌كات،‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌

به‌رهه‌مهێنانی‌‌پااڵوتگه‌كه‌‌رایده‌گه‌یه‌نێ‌،‌هه‌مو‌توانای‌‌خۆیان‌خستۆته‌‌كار‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌م‌ئه‌زمه‌یه‌دا‌بڕێكی‌‌زیاتر‌

به‌نزین‌به‌رهه‌مبێنن‌‌"له‌ئێستادا‌نزیاد‌له‌ملیۆنێك‌لیتر‌به‌نزینبه‌رهه‌مده‌هێنین،‌ئه‌وه‌ش‌ئه‌وپه‌ڕی‌‌توانای‌‌پااڵوتگه‌كه‌یه‌‌

له‌ئێستادا".

شه‌ش‌جۆر‌سوته‌مه‌نی‌‌به‌رهه‌مدێتپااڵوتگ���ه‌ی‌‌بازیان‌له‌گه‌ڵ‌پااڵوتگه‌ی‌‌كه‌ڵه‌ك���ی‌‌هه‌ولێ���ر،‌ب���ه‌دو‌گه‌وره‌ترین‌پااڵوتگه‌ی‌‌هه‌رێم‌داده‌نرێن،‌پااڵوتگه‌ی‌‌5ملی���ۆن‌ نزیك���ه‌ی‌‌ رۆژان���ه‌‌ بازی���ان‌لیت���ر‌نه‌وتی‌‌خ���او‌له‌رێ���گای‌‌نزیكه‌ی‌‌نه‌وت���ی‌‌ له‌كێڵگ���ه‌‌ 155ته‌نك���ه‌ره‌وه‌‌ته‌قته‌ق���ه‌وه‌‌ك���ه‌‌نزیكه‌ی‌110كلیۆمه‌تر‌لێوه‌ی‌‌دوره‌‌پێده‌گات،‌دواتر‌له‌و‌نه‌وته‌‌خاوه‌‌6جۆر‌سوته‌مه‌نی‌‌به‌رهه‌مده‌هێنێت‌كه‌‌بریتیه‌‌له‌نه‌وتی‌‌س���پی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌مااڵن‌نه‌وتی‌‌ گاز،‌ نه‌فت���ا،‌ به‌كاریده‌هێن���ن،‌ره‌ش،‌به‌نزی���ن‌و‌غ���ازی‌‌مااڵن،هه‌ریه‌ك‌له‌و‌جۆرانه‌ش‌به‌بڕی‌‌جیاواز‌به‌رهه‌میان‌

هه‌یه‌.

بڕی‌‌به‌رهه‌می‌‌سوته‌مه‌نیه‌كان‌چه‌نده‌؟به‌رهه‌مهێن���ان‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌‌توانا‌ بازی���ان‌ نه‌وت���ی‌‌ له‌پااڵوتگ���ه‌ی‌‌نه‌جمه‌دی���ن‌ئه‌وه‌‌ده‌خات���ه‌رو‌كه‌نه‌وتی‌‌ب���ه‌زۆری‌‌ له‌مااڵن���دا‌ ئ���ه‌وه‌ی‌‌ س���پی‌‌نزیكه‌ی‌550ه���ه‌زار‌ به‌كاردێت،رۆژان���ه‌‌لیتر‌به‌رهه‌مدێنین،‌گازیش‌كه‌‌به‌زۆری‌‌به‌كارده‌هێنرێ‌‌ كاره‌بادا‌ له‌وێستگه‌كانی‌‌به‌رهه‌می‌‌رۆژانه‌ی���ان‌نزیكه‌ی‌650هه‌زار‌1ملیۆن‌و500هه‌زار‌ ره‌شیش‌ لیتر،نه‌وتی‌‌لیت���ر‌به‌رهه‌مده‌هێنن‌كه‌‌به‌زۆری‌‌كارگه‌‌گه‌وره‌كان‌كاری‌‌پێده‌ك���ه‌ن،‌به‌رهه‌می‌‌نه‌فتاش‌ك���ه‌‌به‌كردارێك���ی‌‌زۆر‌ئاڵۆز‌دواج���ار‌به‌نزینی‌‌لێدروس���ت‌ده‌كرێت‌به‌رهه‌مێك���ی‌‌تریان���ه‌‌ئه‌وی���ش‌رۆژانه‌‌نزیكه‌ی‌1ملی���ۆن‌و‌100ه���ه‌زار‌به‌رهه‌می‌‌

هه‌ی���ه‌‌و‌هه‌رچی‌‌به‌رهه‌می‌‌به‌نزینیش���ه‌‌لیت���ر‌به‌رهه‌م���ی‌‌ له‌ملیۆنێ���ك‌ زی���اد‌هه‌یه‌‌وغ���ازی‌‌مااڵنیش80ه���ه‌زار‌لیت���ر‌به‌رهه‌مه‌كه‌یه‌ت���ی‌،وه‌ك‌توان���ا‌جه‌ختی‌‌له‌سه‌ر‌ده‌كاته‌وه‌‌ئه‌وه‌‌ئه‌وپه‌ڕی‌‌توانای‌‌پااڵوتگه‌كه‌یه‌‌له‌به‌رهه‌مهێناندا‌"ده‌كرێت‌له‌موجازه‌فه‌ش���مان‌ جۆرێ���ك‌ بڵێی���ن‌كردوه‌‌كه‌‌هه‌مو‌توانای‌‌پااڵوتگه‌كه‌مان‌خس���تۆته‌كار‌بۆ‌به‌رهه‌مهێنانی‌‌به‌نزین،‌ب���ه‌اڵم‌له‌به‌ر‌زۆریی‌‌پێداویس���تی‌‌و‌ئه‌و‌ئه‌زمه‌یه‌ی‌‌ئێستا‌دروست‌بوه‌‌ئه‌وه‌مان‌

كردوه‌".ناتوانن‌مامه‌ڵه‌‌به‌یه‌ك‌لیتره‌وه‌‌بكه‌نئۆكتان���ی‌‌ به‌ئاس���تی‌‌ س���ه‌باره‌ت‌به‌نزینه‌كه‌شیان‌وه‌ك‌ئه‌و‌رونیده‌كاته‌وه‌‌له‌ئێس���تادا‌به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‌گشتی‌‌ئه‌و‌ئۆكتانه‌كه‌ی‌‌ به‌رهه‌میده‌هێنن‌ به‌نزینه‌ی‌‌‌91ب���ۆ‌92،‌ئه‌و‌ب���اس‌له‌وه‌ش‌ده‌كات‌ك���ه‌‌وه‌ك‌خۆیان‌بۆیان‌نیی���ه‌‌مامه‌ڵه‌‌به‌یه‌ك‌لیت���ری‌‌ئه‌و‌به‌نزین���ه‌وه‌‌بكه‌ن‌راده‌ستی‌‌ "هه‌موی‌‌ به‌رهه‌میده‌هێنن‌ كه‌‌حكوم���ه‌ت‌ په‌یوندی���داری‌‌ الیه‌ن���ی‌‌ده‌كه‌ین،‌ئێمه‌‌ته‌نه���ا‌كاری‌‌هونه‌ریی‌‌و‌وه‌زاره‌ت���ی‌‌ ده‌كه‌ی���ن،‌ به‌رهه‌مهێن���ان‌س���امانه‌‌سروشتیه‌كان‌ئه‌و‌الیه‌نه‌یه‌‌كه‌‌مامه‌ڵه‌‌به‌به‌رهه‌مه‌‌سوته‌مه‌نیه‌كانی‌‌ئه‌م‌

پااڵوتگه‌یه‌وه‌‌ده‌كات".

پێنج‌ملیۆنه‌‌و‌هێنده‌ی‌‌20ملیۆن‌به‌نزین‌خه‌رج‌ده‌كات

به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌به‌رهه‌مهێنانی‌‌پااڵوتگه‌ی‌‌بازیان،‌سه‌رس���وڕمانی‌‌خۆشی‌‌نیشاندا‌له‌زۆریی‌‌خه‌رجكردنی‌‌به‌رهه‌می‌‌به‌نزین‌ئ���ه‌و‌هه‌رێمی‌‌ له‌هه‌رێم���دا،‌به‌ب���ڕوای‌‌نزیكه‌ی‌‌ كوردستان‌كه‌‌دانیشتوانه‌كه‌ی‌‌5ملیۆن‌كه‌س‌ده‌بێت‌هێنده‌ی‌‌واڵتێكی‌‌20ملیۆن‌كه‌سیی‌‌به‌نزین‌خه‌رج‌ده‌كات،‌ئه‌و‌وتی‌‌"هه‌رێمی‌‌كوردس���تان‌هێنده‌ی‌‌واڵتێك���ی‌‌20ملی���ۆن‌كه‌س���یی‌‌به‌نزین‌خه‌رج‌ده‌كات".‌هۆكاری‌‌ئه‌مه‌ش‌ته‌نها‌ناگه‌ڕێنێته‌وه‌‌بۆ‌كه‌مته‌رخه‌می‌‌هاواڵتیان،‌به‌ڵك���و‌وه‌ك‌ئه‌و‌ئام���اژه‌ی‌‌پێده‌كات‌پێویس���ت‌بوهۆكاره‌كانی‌‌گواستنه‌وه‌ی‌‌گش���تی‌‌ب���ۆ‌هاواڵتیان‌له‌وه‌ی‌‌ئێس���تا‌زیاتر‌دابین‌بكرای���ه‌‌"لێره‌‌هۆكاره‌كانی‌‌

گواستنه‌وه‌ی‌‌گشتی‌‌زۆر‌نییه‌‌هه‌ربۆیه‌‌هاواڵتی���ان‌ب���ۆ‌ئیش���ی‌‌زۆر‌ئاس���ایی‌‌رۆژانه‌یان‌ئۆتۆمبێل���ی‌‌تایبه‌تی‌‌خۆیان‌هاواڵتیانیش‌ به‌كارده‌هێنن،‌جگه‌ل���ه‌وه‌‌كه‌مته‌رخه‌م���ن‌ب���ه‌وه‌ی‌‌به‌نزینێكی‌‌زۆر‌به‌كارده‌هێن���ن".‌ئ���ه‌و‌جه‌خت‌له‌وه‌ش‌ده‌كات���ه‌وه‌‌"ئه‌و‌به‌نزین���ه‌ی‌‌‌كه‌‌لیتری‌‌به‌500دینار‌ده‌درێته‌‌هاواڵتیان‌له‌س���ه‌ر‌حكومه‌ت���ی‌‌هه‌رێم‌زۆر‌زیاتر‌ده‌كه‌وێت،‌به‌اڵم‌ئه‌وه‌ی���ه‌‌نه‌وته‌‌خاوه‌كه‌‌به‌رهه‌می‌‌

واڵتی‌‌خۆمانه‌‌و‌ناكڕدرێت".‌به‌نزین،‌ كه‌میی‌‌ قه‌یرانی‌‌ دروستبونی‌‌دوای‌‌نه‌هاتن���ی‌‌به‌رهه‌م���ی‌‌پااڵوتگه‌ی‌‌بێجی‌‌بو،‌بۆ‌هه‌رێم،‌كه‌‌پێشتر‌به‌شێك‌له‌س���وته‌مه‌نی‌‌هه‌رێ���م‌له‌رێ���گای‌‌ئه‌و‌كه‌به‌پێی‌‌ ده‌ك���را،‌ دابین‌ پااڵوتگه‌یه‌وه‌‌زانیاریه‌كانی‌‌ئه‌‌و‌ئه‌ندازیاره‌‌رۆژانه‌‌ئه‌و‌پااڵوتگه‌ی���ه‌‌310ه���ه‌زار‌به‌رمیل‌نه‌وتی‌‌پااڵوتوه‌‌و‌به‌رهه‌می‌‌به‌نزینیشی‌‌نزیكه‌ی‌‌

5ملیۆن‌لیتر‌بوه‌.

*پااڵوتگ���ه‌ی‌‌بازی���ان‌نزیكه‌ی‌‌500 كارمه‌ن���دی‌‌هه‌ی���ه‌‌كه‌‌40كه‌س���ێكیان‌

پسپۆڕی‌‌بیانین

ئابوری(435(‌سێشه‌ممه‌‌2014/7/1 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

بۆ‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‌قه‌یرانه‌كه‌‌پااڵوتگه‌ی‌‌بازیان‌به‌رهه‌می‌‌به‌نزین‌زیاد‌ده‌كات "هه‌رێمی‌‌كوردستان‌هێنده‌ی‌‌واڵتێكی‌‌‌20ملیۆن‌كه‌سیی‌‌به‌نزین‌به‌کارده‌هێنێت"

له‌ئێستادا‌رۆژانه‌‌زیاد‌له‌ملیۆنێك‌لیتر‌به‌نزین‌

به‌رهه‌مده‌هێنین،‌ئه‌وه‌ش‌

ئه‌وپه‌ڕی‌‌توانای‌‌پااڵوتگه‌كه‌یه‌

‌‌‌ئا:‌شاهۆ‌ئه‌حمه‌د‌

هه‌فته‌ی‌‌رابردو‌دادگای‌‌فیدڕاڵی‌‌عێراق‌موچه‌ی‌‌خانه‌نشینی‌‌په‌رله‌مانتار‌و‌‌

پله‌تایبه‌تیه‌كانی‌‌هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌‌له‌رێگای‌‌یاسای‌‌موچه‌ی‌‌خانه‌نشینی‌‌یه‌كگرتوی‌‌عێراق،فراكسیۆنی‌‌گۆڕان‌له‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌داوا‌ده‌كات‌هه‌مان‌یاسا‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردستانیش‌جێبه‌جێ‌‌

بكرێت،‌به‌اڵم‌كۆمه‌ڵێك‌ده‌ستكاری‌‌تێدا‌بكرێت،سه‌رۆكی‌‌لیژنه‌ی‌‌دارایی‌‌و‌كاروباری‌‌ئابوریش‌ده‌ڵێت"به‌زوترین‌كات‌پرۆژه‌‌

یاسایه‌ك‌ئاماده‌‌ده‌كه‌ین‌بۆ‌چاوخشاندنه‌وه‌‌به‌موچه‌ی‌‌هه‌مو‌پله‌تایبه‌تیه‌كان".

ئه‌ندامی‌‌فراكس����یۆنی‌‌گۆڕان‌له‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌د.ش����ێركۆ‌حه‌مه‌ده‌مین‌له‌باره‌ی‌‌یاسای‌موچه‌ی‌‌خانه‌نشینی‌‌یه‌كگرتوی‌‌عێراق‌به‌ئاوێن����ه‌ی‌‌راگه‌یاند‌كه‌‌ئه‌و‌پرۆژه‌‌یاس����ایه‌‌له‌مانگی‌‌ش����وباتی‌‌‌2014له‌په‌رله‌مانی‌‌عێراق‌په‌س����ه‌ندكراوه‌،ئه‌وانیش‌وه‌كو‌فراكس����یۆنی‌‌گ����ۆڕان‌داوا‌ده‌كه‌ن‌هه‌مان‌یاس����ا‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردس����تانیش‌جێبه‌ج����ێ‌‌بكرێ�ت،ئه‌و‌وتی‌‌"ب����ه‌اڵم‌پێویس����ت‌ب����ه‌وه‌‌ده‌كات‌كۆمه‌ڵێك‌ده‌س����تكاری‌‌بكرێت‌ئه‌و‌كاته‌‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌گش����تی‌‌له‌به‌رژه‌وه‌ن����دی‌‌هاواڵتیانی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردس����تانه‌‌كه‌‌نزمترین‌موچ����ه‌‌‌400هه‌زار‌

دیناره‌".ناوب����راو‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ش‌ده‌كات‌كه‌ئێس����تا‌له‌هه‌رێم‌كه‌سی‌وا‌هه‌یه‌‌رۆژێك‌وه‌زیر‌نه‌بوه‌‌به‌اڵم‌به‌پله‌ی‌‌وه‌زیر‌خانه‌نش����ین‌كراوه‌،"بۆیه‌‌ئه‌و‌جۆره‌‌خانه‌نش����ینیه‌ی‌‌ئێستا‌له‌هه‌رێمی‌‌

كوردستان‌هه‌یه‌‌بارگرانیه‌كی‌‌گه‌وره‌یه‌‌له‌سه‌ر‌واڵت‌و‌ئه‌گ����ه‌ر‌هات����و‌موچه‌ی‌‌خانه‌نش����ینی‌‌رێكبخرێ�ته‌وه‌‌هه‌م‌دادپه‌روه‌ری‌‌تێدا‌ده‌كرێت‌هه‌م‌له‌خزمه‌تی‌‌ئابوری‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستانیش‌

ده‌بێت".س����ه‌رۆكی‌‌لیژنه‌ی‌‌یاس����ایی‌‌له‌په‌رله‌مانی‌‌كوردس����تان‌د.ڤاال‌فه‌رید‌له‌ب����اره‌ی‌‌موچه‌ی‌‌خانه‌نش����ینیه‌وه‌‌به‌ئاوێن����ه‌ی‌‌راگه‌یاند‌كه‌‌دو‌پرۆژه‌‌یاسا‌له‌باره‌ی‌‌موچه‌ی‌‌خانه‌نشینیه‌وه‌‌خوێندن����ه‌وه‌ی‌‌یه‌كه‌م����ی‌‌ب����ۆ‌كراوه‌"دواجار‌ئێمه‌‌له‌لیژنه‌ی‌‌یاس����ایی‌‌كار‌ده‌كه‌ین‌له‌سه‌ر‌س����یاغه‌كردنی‌‌پرۆژه‌‌یاس����ایه‌ك‌به‌جۆرێكی‌‌ئه‌وتۆ‌له‌به‌ر‌رۆش����نایی‌‌ئه‌و‌پرۆژانه‌‌بێت‌كه‌‌

پێش����كه‌ش‌كراوه‌،له‌الیه‌كی‌‌تره‌وه‌‌پێویسته‌‌بگونجێت‌له‌گه‌ڵ‌كاره‌كانی‌حكومه‌ت".

له‌باره‌ی‌‌ئه‌و‌دو‌پرۆژه‌‌یاس����ایه‌وه‌‌ناوبراو‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌ش‌كرد‌كه‌وا‌له‌پرۆژه‌‌یاس����ای‌یه‌ك����ه‌م‌داوا‌ده‌كرێ����ت‌یاس����ای‌موچ����ه‌ی‌‌خانه‌نشینی‌‌یه‌كگرتوی‌‌عێراق‌جێبه‌جێ‌‌بكرێت،‌به‌اڵم‌هه‌ندێ����ك‌ده‌س����تكاری‌‌بكرێت،ئه‌وه‌ی‌‌تری����ش‌هه‌مانش����ێوه‌یه‌‌ب����اس‌له‌موچ����ه‌ی‌‌خانه‌نش����ینی‌‌كاتی‌‌و‌كۆمه‌ڵێك‌مه‌بادیئی‌‌تر‌ده‌كات،"به‌شێوه‌یه‌كی‌‌گش����تی‌‌هه‌ردو‌پرۆژه‌‌یاسایه‌كه‌‌پێویستی‌‌به‌پێداچونه‌وه‌‌هه‌یه‌".

س����ه‌رۆكی‌‌لیژنه‌ی‌‌یاس����ایی‌‌له‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌جه‌خت‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌ش‌ده‌كاته‌وه‌‌

ك����ه‌‌له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌‌ئ����ه‌و‌دو‌پرۆژه‌‌یاس����ایه‌‌تابعێك����ی‌‌مادیی����ان‌هه‌یه‌‌"بۆیه‌‌پێویس����ته‌‌بگه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌حكوم����ه‌ت‌و‌ئه‌وان‌ره‌زامه‌ندی‌‌

له‌سه‌ر‌ده‌رببڕن".سه‌رۆكی‌‌لیژنه‌ی‌‌دارایی‌‌و‌كاروباری‌‌ئابوری‌‌له‌په‌رله‌مان‌كوردستان‌د.عزه‌ت‌سابیر‌له‌باره‌ی‌‌موچه‌ی‌‌خانه‌نش����ینی‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌كه‌‌له‌گه‌ڵ‌س����ه‌رۆكی‌‌په‌رله‌مان‌قس����ه‌یانكردوه‌‌ك����ه‌‌به‌زوترین‌كات‌پرۆژه‌‌یاس����ایه‌ك‌ئاماده‌‌بك����ه‌ن‌بۆ‌چاوخش����اندنه‌وه‌‌به‌موچه‌ی‌‌هه‌مو‌په‌رله‌مانت����ار‌و‌‌ ئیمتیازات����ی‌ خانه‌نش����ینی‌‌و‌پله‌تایبه‌تیه‌كان،‌ئه‌و‌وتیشی‌‌"سود‌له‌یاسای‌‌موچه‌ی‌‌خانه‌نش����ینی‌‌یه‌كگرت����وی‌‌عێراقیش‌

وه‌رده‌گرین".ناوب����راو‌ئام����اژه‌ی‌‌به‌وه‌ش‌كرد‌ئه‌و‌پرۆژه‌‌یاس����ایه‌‌ل����ه‌دوای‌‌جێبه‌جێكردنی‌‌كاریگ����ه‌ری‌‌ئه‌وتۆی‌‌نابێت‌له‌س����ه‌ر‌ئابوری‌‌واڵت،"به‌اڵم‌ده‌كرێت‌له‌داهاتو‌س����ودی‌‌زۆری‌‌

هه‌بێت‌بۆ‌نه‌وه‌كانی‌‌دوای‌‌ئێمه‌".ئابوریناس����ێك‌پێیوایه‌‌پرۆژه‌‌یاس����اكه‌ی‌‌په‌رله‌مان����ی‌‌عێراق)موچ����ه‌ی‌‌خانه‌نش����ینی‌‌یه‌كگرت����وی‌‌عێراق(‌ش����تێكی‌‌باش����ه‌‌ئه‌گه‌ر‌له‌هه‌رێم����ی‌‌كوردس����تان‌جێبه‌ج����ێ‌‌بكرێت‌

به‌تایبه‌تی‌‌سودی‌‌هه‌یه‌‌بۆ‌چینی‌‌ناوه‌ند.ئابورین����اس‌و‌مامۆس����تای‌‌زانك����ۆ‌ئه‌میر‌له‌ب����اره‌ی‌‌موچه‌ی‌‌خانه‌نش����ینی‌‌ ئه‌حم����ه‌د‌په‌له‌مانت����ار‌و‌پله‌تایبه‌تی����ه‌كان‌به‌ئاوێن����ه‌ی‌‌

راگه‌یاند"ئه‌و‌جۆره‌‌موچه‌ی‌‌خانه‌نش����ینیه‌ی‌‌ئێس����تا‌له‌هه‌رێم����ی‌‌كوردس����تان‌بونی‌‌هه‌یه‌‌جی����اوازی‌‌چینایه‌تی‌‌دروس����ت‌ده‌كات‌وه‌كو‌هه‌بوه‌،به‌اڵم‌ ده‌ره‌به‌گایه‌ت����ی‌‌ له‌س����ه‌رده‌می‌‌ئێس����تا‌به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌‌مۆدێرن‌چینی‌‌سه‌رو‌خوارو‌دروس����ت‌ب����وه‌‌و‌چین����ی‌‌ناوه‌ند‌زۆر‌كه‌مه‌،هه‌ربۆیه‌‌پێویسته‌‌ئه‌و‌كه‌سه‌ی‌‌كه‌ماوه‌ی‌‌وه‌زیریه‌كه‌ی‌‌ ی����ان‌ په‌رله‌مانتاریه‌كه‌ی‌‌ خولی‌‌ته‌واو‌ده‌كات‌ئه‌گ����ه‌ر‌ته‌مه‌نی‌‌مابێت‌ده‌بێت‌بگه‌ڕێته‌وه‌‌س����ه‌ر‌كاره‌كه‌ی‌‌پێشوی‌،‌ئه‌گه‌ر‌هه‌ر‌ش����تێك‌بوه‌،له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ئێستا‌هه‌ی����ه‌‌كاریگ����ه‌ری‌‌نه‌رێنی‌‌كردوه‌ته‌‌س����ه‌ر‌ئاب����وری‌‌و‌به‌رهه‌مهێنان����ی‌‌كه‌مكردوه‌ت����ه‌وه‌‌به‌وه‌ی‌‌له‌جیاتی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌داهاته‌‌له‌پرۆژه‌ی‌‌به‌رهه‌مهێنان‌خه‌رج‌بكات‌ده‌یخاته‌‌ده‌س����تی‌‌كه‌س����ێكه‌وه‌‌كه‌كه‌رتی‌‌نابه‌رهه‌مهێن‌دروست‌

ده‌كات".ئ����ه‌و‌ ده‌زانێ����ت‌ به‌پێویس����تی‌‌ ناوب����راو‌داهات����ه‌ی‌‌ده‌درێت‌به‌موچه‌ی‌‌خانه‌نش����ینی‌‌له‌بواری‌‌به‌رهه‌مهێن����ان‌به‌كاربهێنرێت‌یاخود‌س����ندوقێك‌دابنرێ����ت‌تایب����ه‌ت‌ب����ۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌خه‌ڵكی‌‌كه‌مده‌رامه‌ت‌سودی‌‌لێببینێت،یاخود‌ده‌توانی����ن‌موچ����ه‌ی‌‌فه‌رمانب����ه‌ران‌ئه‌وانه‌ی‌‌له‌ئاس����تێكی‌‌نزمدایه‌‌له‌رێگای‌‌ئه‌و‌داهاته‌وه‌‌

به‌رزبكرێته‌وه‌‌به‌تایبه‌تی‌‌بۆ‌كه‌مئه‌ندامان.ئه‌و‌ئابوریناس����ه‌‌پێی‌‌باشه‌‌هه‌مان‌یاسای‌موچ����ه‌ی‌‌خانه‌نش����ینی‌‌یه‌كگرت����وی‌‌عێراق‌له‌هه‌رێم����ی‌‌كوردس����تان‌جێبه‌ج����ێ‌‌بكرێت،‌"به‌اڵم‌پێویس����ته‌‌له‌په‌رله‌مانی‌‌كوردس����تان‌كۆمه‌ڵێك‌ده‌ستكاری‌‌بكرێت‌و‌پێداچونه‌وه‌ی‌‌پێدا‌بكرێ�ته‌وه‌‌به‌ش����ێوه‌یه‌ك‌له‌گه‌ڵ‌هه‌رێمی‌‌

كوردستان‌بگونجێت".

بۆ‌رێكخستنی‌‌موچه‌ی‌‌خانه‌نشینی‌‌دو‌پرۆژه‌‌یاسا‌له‌په‌رله‌مانه‌له‌هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی‌‌موچه‌ی‌‌خانه‌نشینی‌‌په‌رله‌مانتار‌و‌پله‌تایبه‌تیه‌كان،‌هه‌رێم‌چاو‌له‌به‌غدا‌ده‌كات؟

چه‌ند‌کارمه‌ندێکی‌پااڵوتگه‌ی‌بازیان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئاسۆ‌

دانیشتنێکی‌په‌رله‌مان‌

جیاوازی‌‌زۆر‌له‌موچه‌ی‌‌خانه‌نشینی‌‌

هه‌رێمدا،‌جیاوازی‌‌چینایه‌تی‌‌دروستكردوه‌

‌‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

له‌دیدارێكی‌‌ئاوێنه‌دا‌سه‌رۆكی‌‌زانكۆی‌‌سلێمانی‌‌د.سه‌اڵحه‌دین‌سه‌عید‌‌وه‌اڵمی‌‌چه‌ندین‌پرسیاری‌‌هه‌ستیار‌ده‌داته‌وه‌،‌كه‌‌ماوه‌یه‌كی‌‌زۆره‌‌بۆته‌‌پرسیاری‌‌به‌شێك‌له‌مامۆستیان‌و‌خوێندكارانی‌‌

زانكۆی‌‌سلێمانی‌.

ئاوێنه‌:‌هه‌ندێ‌‌مامۆس���تاتان‌له‌گه‌ڵ‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌هه‌مو‌مانگێ���ك‌موچه‌ی‌‌ته‌واو‌وه‌رده‌گرێ‌،‌به‌اڵم‌كه‌مترین‌ده‌وام‌ده‌كات‌به‌نمونه‌‌دكتۆر...‌هه‌فته‌ی‌‌١٢كاتژمێر‌سه‌روانه‌ی‌هه‌یه‌،‌كه‌چی‌‌كه‌مترین‌ده‌وام‌ده‌كات،‌جگه‌‌له‌وه‌‌دكتۆر...،‌هه‌فته‌ی‌‌١٨كاتژمێر‌س���ه‌روانه‌ی‌هه‌یه‌‌ئه‌ویش‌هه‌مان‌گرفتی‌‌هه‌یه‌،‌مامۆستاش‌هه‌یه‌‌كاتژمێرێ���ك‌دوابكه‌وێ���ت‌له‌موچه‌كه‌ی‌‌

ده‌بڕدرێت،‌ئه‌م‌جیاوازیه‌‌بۆ؟د.س���ه‌اڵحه‌دین:‌ج���ارێ‌‌پێش‌هه‌مو‌ش���تێك‌من‌به‌دواچون‌بۆ‌ئ���ه‌و‌ناوانه‌‌ده‌كه‌م‌ك���ه‌‌پێتوت���م،‌ب���ه‌اڵم‌ده‌بێت‌له‌مامۆس���تایانمان‌ هه‌ن���دێ‌‌ بزانی���ت‌له‌گه‌ڵ‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌ئه‌ركی‌‌وتنه‌وه‌ی‌‌وانه‌ی‌‌تیۆرییان‌له‌س���ه‌ره‌‌سه‌رپه‌رش���تی‌‌وانه‌‌له‌به‌رئه‌وه‌‌ ده‌ك���ه‌ن،‌ پراكتییه‌كانی���ش‌ره‌نگ���ه‌‌هه‌بێت‌به‌ش���ێك‌له‌وانه‌‌له‌به‌ر‌عه‌مه‌لیه‌كانه‌وه‌‌ به‌وانه‌‌ س���ه‌رقاڵبونیان‌ئاماده‌بونی���ان‌له‌وانه‌‌تیۆریه‌كاندا‌وه‌كو‌پێویست‌نه‌بێت،‌ئێمه‌‌خۆشمان‌ده‌رك‌به‌وه‌‌ده‌كه‌ین،‌ئه‌وه‌ش‌كێشه‌ی‌‌زۆینه‌ی‌‌زانكۆكانی‌‌عێراق‌و‌هه‌رێمیش���ه‌،‌له‌سه‌ر‌ئ���ه‌وه‌ش‌س���زای‌‌مامۆس���تامان‌داوه‌‌و‌پاره‌م���ان‌لێبڕی���وه‌،‌ئه‌ركی‌‌س���ه‌رۆك‌مامۆستایان‌ چاودێریی‌‌ به‌شه‌كانیش���ه‌‌بك���ه‌ن‌و‌بزان���ن‌ئاماده‌بونیان‌هه‌یه‌‌یان‌نا،‌ده‌كرێت‌به‌ش���ێك‌له‌وانه‌‌هه‌ر‌له‌ناو‌ئیداریی���ان‌هه‌بێت‌ ئیلتزامی‌‌ زانك���ۆدا‌ئ���ه‌وه‌ش‌وا‌ب���كات‌ك���ه‌‌نه‌توانن‌وه‌كو‌پێویست‌له‌وانه‌‌تیۆریه‌كاندا‌ئاماده‌بن.

ئاوێنه‌:‌له‌زۆربه‌ی‌سكوڵ‌و‌به‌شه‌كانی‌‌دكتۆره‌كان‌ مامۆس���تاو‌ ژماره‌ی‌ زانكۆ‌زۆر‌زیات���ره‌‌له‌ژم���اره‌ی‌خوێن���دكاره‌‌ده‌رچوه‌كان،‌به‌نمونه‌‌كۆلێجی‌پزیشكی‌گشتی‌‌٢٢٣مامۆس���تای‌‌هه‌یه‌،‌كه‌چی‌‌ژماره‌ی‌‌خوێن���دكاره‌‌ پێش���و‌ س���اڵی‌‌خوێندكار‌ ‌١٢٣ ته‌نه���ا‌ ده‌رچوه‌كانیان‌بوه‌،‌واتا‌‌هه‌ر‌مامۆس���تایه‌ك‌ته‌نها‌نیو‌خوێن���دكاری‌پێگه‌یاندوه‌،‌له‌س���كوڵی‌كش���توكاڵ‌نزیك���ه‌ی‌‌٢٤٥مامۆس���تا‌هه‌ی���ه‌،‌كه‌چی‌‌س���اڵی‌‌پێش���و‌ته‌نها‌١٩٩خوێندكاریان‌پێگه‌یاندوه‌،‌له‌سكوڵی‌

ڤێتێن���ه‌ری‌‌و‌چه‌ندینی‌‌تر‌هه‌مان‌ش���ت‌هه‌یه‌،‌ئه‌مه‌‌ئاساییه‌؟

ژم���اره‌ی‌ ج���ارێ‌‌ د.س���ه‌اڵحه‌دین:‌ده‌رچوان‌به‌ژماره‌ی‌مامۆستیان‌به‌راورد‌ناكرێت،‌ژماره‌ی‌ده‌رچوان‌شتێكه‌‌و‌كۆی‌گشتی‌ژماره‌ی‌خوێندكاران‌له‌و‌سكوڵه‌دا‌شتێكی‌‌تر،‌له‌به‌ش���ێك‌له‌و‌سكواڵنه‌ی‌‌ناوتبرد‌ئێمه‌‌مامۆستامان‌لێزیاد‌نییه‌،‌به‌اڵم‌لێتناش���ارمه‌وه‌‌له‌كۆلێژه‌‌زانسته‌‌مرۆڤایه‌تیه‌كاندا‌مامۆس���تامان‌لێزیاده‌،‌له‌هه‌ندێ‌‌به‌ش���یش‌مامۆستامان‌كه‌مه‌‌تاراده‌یه‌ك‌هونه‌ریش،‌ وه‌ك‌شوێنه‌وار‌و‌به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‌گشتی‌‌ئێس���تا‌زانكۆی‌‌س���لێمانی‌‌٢0ه���ه‌زارو‌‌٥00خوێندكاری‌‌مامۆستاش���مان‌ نزیك���ه‌ی‌‌١٤00 هه‌یه‌‌و‌هه‌یه‌،‌جگه‌‌له‌وه‌‌مامۆستای‌‌زانكۆ‌ته‌نها‌ئه‌ركی‌وانه‌وتنه‌وه‌ی‌‌له‌سه‌ر‌نییه‌،‌به‌ڵكو‌

ئه‌ركی‌‌توێژینه‌وه‌شی‌له‌سه‌ره‌.ئاوێنه‌:‌باش���ه‌‌ئه‌و‌توێژیانه‌وانه‌‌چین‌

كه‌‌مامۆستایانی‌‌ئێوه‌‌كردویانه‌؟د.س���ه‌اڵحه‌دین:‌هه‌ر‌س���اڵی‌پێشو‌نزیك���ه‌ی‌‌‌١٥0توێژین���ه‌وه‌ی‌زانس���تی‌له‌گۆڤ���اره‌‌ ئێم���ه‌،‌ مامۆس���تایانی‌‌

نێوده‌وڵه‌تیه‌كاندا‌باڵوكراوه‌ته‌وه‌.‌ئاوێنه‌:‌ئه‌و‌توێژینه‌وانه‌‌س���ودیان‌بۆ‌

هه‌رێم‌چی‌‌بوه‌؟د.س���ه‌اڵحه‌دین:‌خۆی‌‌توێژینه‌وه‌‌دو‌ج���ۆری‌‌هه‌یه‌،‌ئه‌كادیم���ی‌و‌پراكتیكی،‌ئه‌و‌قس���ه‌یه‌‌راس���ت‌نییه‌‌بڵێت‌سودی‌‌بۆ‌كوردس���تان‌چیه‌،‌ره‌نگه‌‌راسته‌وخۆ‌ئێستا‌سوده‌كه‌یان‌به‌ده‌رنه‌كه‌وێت،‌به‌اڵم‌

بۆ‌ئاینده‌ی‌‌زانستی‌‌كوردستان‌سودی‌‌ده‌بێت،‌جگه‌‌له‌وه‌‌هه‌ر‌له‌مس���اڵدا‌سێ‌‌مامۆستامان‌داهێنانی‌‌زانستییان‌كردوه‌،‌به‌داخ���ه‌وه‌‌به‌ش���ێك‌له‌خه‌ڵك���ی‌‌به‌بێ‌‌ئه‌وه‌ی‌‌زانیارییان‌هه‌بێت‌هه‌ڵسه‌نگاندن‌ب���ۆ‌كاره‌كانی‌‌زانكۆ‌ده‌كه‌ن.‌له‌و‌روه‌وه‌‌زۆر‌غ���ه‌در‌له‌مامۆس���تایان‌ده‌كرێ���ت،‌ئه‌وه‌ی‌‌مای���ه‌ی‌‌خۆش���حاڵیه‌‌به‌نیازین‌س���ه‌نته‌ری‌‌ گه‌وره‌تری���ن‌ له‌ئاین���ده‌دا‌توێژینه‌وه‌‌له‌عێراقدا‌دروست‌بكه‌ین.

له‌توێژینه‌وه‌‌و‌ ب���اس‌ ت���ۆ‌ ئاوێن���ه‌:‌ده‌كه‌ی���ت،‌ زانس���تی‌‌ داهێنان���ی‌‌له‌كاتێك���دا‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت���ی‌‌ئایت���ی‌و‌هه‌ی���ه‌،‌ كۆمپیوته‌ریش���تان‌ به‌ش���ی‌‌له‌الیه‌ن‌ زانك���ۆ‌ س���ایته‌كه‌ی‌‌ كه‌چ���ی‌‌گروپی‌‌ئاڤێس���تاوه‌‌ل���ه‌ده‌ره‌وه‌ی‌زانكۆ‌دروستكراوه‌،‌ئه‌ی‌‌ئه‌مه‌‌مانای‌‌چی‌؟

د.سه‌اڵحه‌دین:‌له‌و‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌دا‌دو‌پل���ه‌ی‌‌دكتۆرا‌و‌دو‌ماس���ته‌ر‌هه‌یه‌‌ئه‌وان���ی‌‌تر‌فه‌رمانبه‌رن،‌راس���ته‌‌ئێمه‌‌به‌شی‌‌كۆمپیوته‌ریش���مان‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌وانه‌‌سه‌رگه‌رمی‌‌كاری‌‌خۆیانن‌له‌وانه‌‌وتنه‌‌وه‌و‌كاره‌‌ئیداریه‌كانی‌‌تر،‌به‌داخه‌وه‌‌رێنماییه‌‌داراییه‌كان‌رێگه‌‌به‌من‌ناده‌ن،‌كه‌‌مامۆس���تایه‌ك‌كه‌‌كارێكی‌‌زیاده‌ی‌‌پێبكه‌م‌بتوان���م‌له‌گه‌ڵ‌وانه‌وتنه‌وه‌كانی‌‌كارێكی‌‌تری‌‌پێبكه‌م‌و‌بشتوانم‌به‌بڕێك‌پاره‌‌پاداشتی‌‌بكه‌م،‌بۆیه‌‌به‌ناچاری‌‌بۆ‌كارێكی‌‌وه‌ها‌ده‌بێت‌په‌نا‌بۆ‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌زانك���ۆ‌به‌رین‌كه‌‌ئه‌مه‌‌ش���تێكی‌‌باش‌

نییه‌.

ئاوێنه‌:‌له‌كه‌مپی‌نوێی‌‌زانكۆ‌بیناكانی‌فاكه‌ڵتی‌زانست‌و‌په‌روه‌رده‌‌زانستیه‌كان،‌كه‌‌چه‌ندین‌مانگ���ه‌‌خوێندكار‌ده‌وامی‌‌تێ���دا‌ده‌كات،‌ئه‌گ���ه‌ر‌ته‌واوبوه‌‌بۆچی‌تا‌ئێستا‌ئیش���ی‌تێدا‌ده‌كرێت؟‌ئه‌گه‌ر‌ته‌واو‌نه‌بوه‌‌چۆن‌وه‌رگیراوه‌و‌مه‌سعه‌د‌ئی���ش‌ناكات،‌توالێت‌هه‌ی���ه‌‌دو‌مانگه‌‌

داخراوه‌و‌چاكنه‌كراوه‌ته‌وه‌؟ده‌زان���ن‌ خۆت���ان‌ د.س���ه‌اڵحه‌دین:‌كه‌مپ���ی‌نوێ���ی‌‌زانكۆ‌قۆن���اغ‌به‌قۆناغ‌گه‌وره‌ترین‌ زانست‌ كۆلێژی‌ وه‌رگیراوه‌،‌بینایه‌‌له‌زانكۆدا‌كه‌‌له‌6به‌شی‌زانستی‌

پێكهاتوه‌،‌نزیكه‌ی‌‌‌٨0تاقیگه‌ی‌‌زانستی‌‌تێدایه‌،‌كاتێك‌ئێمه‌‌بیناكه‌مان‌وه‌رگرت‌خ���ۆ‌له‌ن���او‌دیزاینه‌كه‌دا‌نه‌ب���وه‌‌بڵێت‌ئ���ه‌وه‌‌تاقیگه‌ی‌‌فاڵن‌و‌ئ���ه‌وه‌‌تاقیگه‌ی‌‌به‌ش���ێكی‌‌تره‌،‌بۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌سته‌‌ئێستا‌ئێمه‌‌گرێبه‌ستمان‌له‌گه‌ڵ‌كۆمپانیایه‌كی‌‌ئه‌ڵمانی‌‌ك���ردوه‌‌بۆ‌رێكخس���تنی‌‌ئه‌و‌تاقیگان���ه‌‌و‌دانانی‌‌چه‌ندی���ن‌بۆری‌‌كه‌‌پێداویس���تی‌‌تاقیگه‌ك���ه‌ن‌و‌جگه‌‌له‌وه‌‌دانانی‌‌بۆری‌‌ئاوه‌ڕۆ‌چه‌ند‌پێداویستیه‌كی‌‌تریش‌هه‌م���و‌ئه‌و‌كۆمپانی���ا‌ئه‌ڵمانیه‌‌بۆمان‌ده‌كات،‌ئه‌مه‌‌هیچ‌په‌یوه‌ندیه‌كی‌‌به‌و‌كۆمپانیایه‌وه‌‌نییه‌‌كه‌‌كه‌مپی‌‌نوێی‌‌

زانكۆی‌‌دروستكردوه‌.ئاوێن���ه‌:‌ده‌وترێ‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌باشوری‌ ناوه‌‌ڕاست‌و‌ زانكۆكانی‌ ئاستی‌عێراق‌زۆر‌باش‌نیه‌‌یان‌له‌هه‌ره‌‌ئاسته‌‌نزمه‌كاندان،‌به‌اڵم‌تا‌ئێس���تاش‌ئه‌وان‌ده‌بن���ه‌‌سه‌رپه‌ش���تیاری‌خوێن���دكاری‌

دكتۆرا‌له‌زانكۆی‌سلێمانی؟ئێس���تا‌ نه‌خێ���ر‌ د.س���ه‌اڵحه‌دین:‌ئێم���ه‌‌مامۆس���تای‌‌باش���مان‌به‌پله‌ی‌‌هه‌ی���ه‌‌كه‌مترین‌ زۆرب���اش‌ جی���اوازی‌‌راوێژ‌به‌مامۆس���تایانی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌هه‌رێم‌ب���واری‌‌زۆر‌كه‌م‌ ده‌كه‌ی���ن،‌له‌هه‌ندێ‌‌نه‌بێت‌كه‌‌نیمان���ه‌‌ئه‌وه‌یش‌به‌ناچاری‌‌په‌نا‌بۆ‌مامۆس���تایانی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌هه‌رێم‌

ده‌به‌ین.بونی‌ ل���ه‌ده‌ره‌وه‌‌ هه‌رچه‌نده‌‌ ئاوێنه‌:‌له‌نێ���وان‌ براده‌رایه‌ت���ی‌ په‌یوه‌ن���دی‌خوێندكاری‌‌دكتۆراو‌سه‌رپه‌شتیاره‌كه‌ی‌‌

شتێكی‌زۆر‌نه‌شیاوه‌،‌ئه‌گه‌ر‌قه‌ده‌غه‌ش‌‌نه‌بێت،‌به‌اڵم‌وه‌ك‌ده‌وترێ‌‌لێره‌‌ئه‌وه‌‌زۆر‌ئاسایی‌‌بوه‌‌ته‌نانه‌ت‌گه‌یشتۆته‌‌ئاستی‌‌سه‌رپه‌ش���تیاره‌كه‌ی‌ خوێندكار‌ ئه‌وه‌ی‌‌

ده‌عوه‌ت‌ده‌كات؟‌ماسته‌ر‌ وه‌ك‌ دكتۆرا‌ د.سه‌اڵحه‌دین:‌نییه‌،‌پرۆژه‌یه‌كی‌‌هاوبه‌شه‌‌خوێندكاره‌كه‌‌و‌ده‌یكه‌ن،‌ به‌یه‌كه‌وه‌‌ سه‌رپه‌ش���تیاره‌كه‌‌له‌به‌رئه‌وه‌‌زۆر‌ئاساییه‌‌خوێندكار‌له‌گه‌ڵ‌بخۆن‌و‌ نانی���ش‌ سه‌رپه‌رش���تیاره‌كه‌ی‌‌

پێكه‌وه‌‌گه‌شتیش‌بكه‌ن.ئاوێنه‌:‌ده‌وترێ‌‌هه‌ندێ‌‌له‌و‌كه‌سانه‌ی‌‌له‌ده‌ره‌وه‌‌به‌س���ه‌رنه‌كه‌وتویی‌)فش���ل(‌هه‌یانه‌‌ گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌؟‌ له‌خوێندنه‌كه‌یان‌لێره‌‌تقدی���م‌خوێندنی‌ده‌كاته‌وه‌،‌ئه‌وه‌‌

ئاساییه‌؟‌به‌هیچ‌ش���ێوه‌یه‌ك‌ د.س���ه‌اڵحه‌دین:‌وانیی���ه‌،‌ئه‌گ���ه‌ر‌له‌قۆناغ���ی‌‌یه‌كه‌مدا‌س���ه‌ركه‌وتو‌نه‌بو‌بۆی‌‌نیه‌‌تا‌سێ‌‌ساڵ‌

پێشكه‌شی‌‌بكاته‌وه‌،‌ئه‌وه‌‌رێنماییه‌.ئاوێنه‌:‌ره‌نخنه‌یه‌كیش‌له‌دكتۆره‌كانی‌‌به‌ش���ی‌‌پزیشكیی‌‌ده‌گیرێ‌‌كه‌‌هه‌میشه‌‌س���ه‌رقاڵن‌و‌هی���چ‌كاتی���ان‌نیی���ه‌‌بۆ‌ئاماده‌كردنی‌‌وانه‌كانیان،‌پێتانوایه‌‌ئه‌م‌

ره‌خنه‌یه‌‌له‌شوێنی‌‌خۆیدایه‌؟ئ���ه‌و‌ به‌پێ���ی‌‌ د.س���ه‌اڵحه‌دین:‌ده‌ره‌نجامان���ه‌ی‌‌ده‌یبینی���ن‌نه‌خێر،‌با‌به‌نمونه‌‌ش���تێكت‌پێبڵێم،‌له‌ئێس���تادا‌له‌سلێمانی‌‌ باش���ترین‌دكتۆره‌كانی‌‌دڵ‌ده‌رچوی‌‌س���كوڵی‌‌پزیش���كیی‌‌زانكۆی‌‌

سلێمانین.‌

‌‌‌ئا:‌شکۆ

قه‌یرانی‌‌دارایی‌‌و‌ئاڵۆزیه‌كانی‌‌ئه‌م‌دواییه‌ی‌‌عێراقگرفتیانبۆ‌چاالكیه‌كانی‌‌فیستیڤاڵی‌‌پایته‌ختی‌‌گه‌شتیاریی‌‌واڵتانی‌‌عه‌ره‌بی‌‌بۆ‌ساڵی‌‌٢0١٤ی‌‌

هه‌ولێر‌دروستكردوه‌،‌وه‌ك‌ئه‌ندامێكی‌‌سه‌رپه‌رشتیاری‌‌فیستیڤاڵه‌كه‌ش‌

ئاماژه‌ی‌‌پێده‌كات،‌له‌كۆی‌‌‌١00چاالكی‌‌ته‌نها‌نزیكی‌‌‌٣٥چاالكییان‌كردوه‌‌"له‌سه‌ره‌تادا‌قه‌یرانی‌‌دارایی‌‌هه‌رێم‌و‌

به‌مدواییه‌ش‌ئاڵۆزییه‌كانی‌‌عێراق‌بۆوه‌‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌چاالكیه‌كانمان‌كێشه‌ی‌‌‌

گه‌وره‌ی‌‌بۆ‌دروست‌بێت".

ئه‌و‌چاالكیانه‌ی‌‌له‌سه‌ره‌تادا‌كرایه‌كێ���ك‌له‌ئامانج���ه‌‌س���ه‌ره‌كیه‌كانی‌‌پایته‌خت���ی‌‌ نازن���اوی‌‌ به‌ده‌س���تهێنانی‌‌گه‌ش���تیاری‌‌واڵتانی‌‌عه‌ره‌بی‌‌بۆ‌س���اڵی‌‌‌٢0١٤هه‌ولێر،‌ناساندنی‌‌زیاتری‌‌هه‌رێم‌و‌هاتنی‌‌گه‌شتیارێكی‌‌زۆر‌تر‌بو‌بۆهه‌رێمی‌‌كورستان،‌ئه‌مه‌ش‌له‌رێگای‌‌ئه‌نجامدانی‌‌چه‌نده‌ها‌چاالكی‌‌جۆراوجۆر،‌هه‌رچه‌نده‌‌له‌س���ه‌ره‌تادا‌وه‌ك‌ئه‌ندامه‌‌لیژنه‌ی‌‌بااڵی‌‌گه‌ش���تیاریی‌‌ پایته‌ختی‌‌ چاالكیه‌كان���ی‌‌واڵتان���ی‌‌عه‌ره‌ب���ی‌‌له‌هه‌ولێ���ر‌هه‌م���زه‌‌حامی���د‌ئام���اژه‌ی‌‌پێده‌كات،‌به‌ش���ێك‌هاتنی‌‌ له‌وانه‌‌ ك���ردوه‌‌ له‌چاالكیه‌كانیان‌به‌شێك‌له‌رۆش���نبیران‌و‌رۆژنامه‌نوسانی‌‌واڵتانی‌‌عه‌ره‌ب���ی‌‌و‌ئه‌نجامدانی‌‌چه‌نده‌ها‌

چاوپێكه‌وتن‌وئه‌نجامدان���ی‌‌ دی���دار‌و‌فیس���تیڤاڵی‌‌ئادار‌و‌نه‌ورۆز‌و‌خلیس���كان‌له‌س���ه‌ر‌به‌فر‌و‌چه‌ند‌چاالكیه‌كی‌‌تریش‌قه‌یرانی‌‌ روبه‌روبون���ه‌وه‌ی‌‌ به‌اڵم‌ كراوه‌،‌دارای���ی‌‌هه‌رێم‌له‌مانگه‌كانی‌‌س���ه‌ره‌تای‌‌ئه‌مس���اڵدا‌بۆت���ه‌‌ه���ۆی‌‌راوه‌س���تانی‌‌ب���ه‌م‌ له‌چاالكیه‌كانی���ان‌و‌ به‌ش���ێك‌دواییه‌ش‌كه‌مبونه‌وه‌ی‌‌هاتنی‌‌گه‌ش���تیار‌دروستبونی‌‌ داوای‌‌ گشتی‌‌ به‌شێوه‌یه‌كی‌‌

ئاڵۆزییه‌كانی‌‌ئه‌م‌دواییه‌ی‌‌عێراق.

ته‌نها‌٥ملیۆن‌دۆالری‌‌بۆ‌خه‌رجكردون‌ئه‌ندامه‌كه‌ی‌‌لیژنه‌ی‌‌بااڵی‌‌چاالكیه‌كانی‌‌پایته‌ختی‌‌گه‌ش���تیاریی‌‌ب���اس‌له‌وه‌ش‌س���ه‌ره‌تا‌ هه‌رێ���م‌ حكومه‌ت���ی‌‌ ده‌كات‌بڕیاریداوه‌‌٢0ملی���ۆن‌دۆالر‌بۆ‌خه‌رجی‌‌به‌اڵم‌ ب���كات،‌ ته‌رخ���ان‌ چاالكی���ه‌كان‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌تاوه‌كو‌ئێس���تا‌خه‌رجی‌‌كردوه‌‌ته‌نها‌٥ملی���ۆن‌دۆالر‌بوه‌،‌هه‌ر‌ئه‌مه‌ش‌هۆكارب���وه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌و‌‌١00چاالكیه‌ی‌‌كه‌‌به‌نیازبون‌ئه‌نجامی‌‌بده‌ن‌تائێس���تا‌نزیكه‌ی‌‌‌٣٥چاالكیی���ان‌كردوه‌،‌"دیاره‌‌قه‌یران���ی‌‌دارای���ی‌‌هۆكاربو‌ب���ۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێ���م‌نه‌توانێ‌‌ته‌واوی‌‌ئه‌و‌

پاره‌یه‌مان‌بۆ‌دابین‌بكات".

داوای‌‌٥0ملیۆن‌دۆالریان‌له‌حكومه‌تی‌‌عێراقی‌‌كردبو

بااڵی‌‌ لیژنه‌ی‌‌ ئه‌ندامان���ی‌‌ چاوه‌ڕوانی‌پایته‌ختی‌‌ فیس���تیڤاڵی‌‌ سه‌رپه‌شتیاری‌‌

گه‌ش���تیاریی‌‌بۆ‌دابینكردن���ی‌‌خه‌رجی‌‌ته‌نه���ا‌له‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌نه‌بوه‌،‌به‌ڵكو‌وه‌ك‌هه‌م���زه‌‌حامید‌هێم���ای‌‌بۆ‌ده‌كات‌به‌نیازبون‌حكومه‌تی‌‌ناوه‌ندی‌عێراقیش‌بڕه‌‌پاره‌یه‌كیان‌بۆ‌دابین‌بكات،‌ئه‌مه‌ش‌پشتبه‌س���تن‌به‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌نازناوه‌‌له‌سه‌ر‌ئاس���تی‌‌عێراق‌دراوه‌ته‌‌شاری‌‌هه‌ولێر،‌

به‌ده‌ر‌له‌وه‌‌پێشتریش‌كه‌‌شاری‌‌نه‌جه‌ف‌نازناوی‌‌پایته‌ختی‌‌رۆشنبیر‌ئیسالمی‌‌بۆ‌‌٢0١٢پێدراوه‌‌و‌به‌هه‌مانش���ێوه‌‌به‌غداش‌نازناوی‌‌پایته‌ختی‌‌رۆشنبیر‌عه‌ره‌بی‌‌بۆ‌ساڵی‌‌‌٢0١٣پێدراوه‌،‌له‌هه‌ردو‌جاره‌كه‌دا‌حكومه‌تی‌‌عێراق���ی‌‌پاره‌یه‌كی‌‌زۆری‌‌بۆ‌ب���ه‌اڵم‌وه‌ك‌ئه‌و‌جه‌ختی‌‌ دیاریكردون،‌

له‌سه‌ر‌ده‌كاته‌وه‌‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌وان‌ب���ۆ‌هه‌ولێر‌داوای‌‌‌٥0ملیۆن‌دۆالریان‌كردب���و،‌به‌اڵم‌تاكه‌‌دۆالرێكیش���یان‌ئێمه‌‌ پاره‌ی���ه‌ی‌‌ "ئ���ه‌و‌ پێن���ه‌دراوه‌‌ناوه‌ندی‌‌ له‌حكومه‌تی‌‌ داوامانكردب���و‌وه‌ك‌ ده‌ڵێ���ن‌ وه‌ك‌ كه‌مب���و،‌ زۆر‌ئه‌زعه‌ف���ول‌ئیم���ان‌داوای‌‌‌٥0ملیۆن‌

دۆالرم���ان‌كردب���و،‌ب���ه‌اڵم‌هیچیان‌پێنه‌داین،‌له‌كاتێكدا‌پێشتر‌بۆ‌شاری‌‌به‌غدا‌و‌نه‌جه‌ف‌س���ه‌دان‌ملیۆن‌دۆالر‌

دیاریكرابو".

نه‌وه‌ستاون،‌به‌اڵم‌گرفتیان‌بۆ‌دروستبوه

دارای���ی‌،‌‌ له‌قه‌یران���ی‌‌ ب���ه‌ده‌ر‌ئاڵۆزیه‌كان���ی‌‌ئه‌م‌دوایی���ه‌ی‌‌عێراق‌ده‌وڵه‌تی‌‌ ش���ه‌ڕی‌‌چكدارانی‌‌ به‌هۆی‌‌ئیس���المی‌‌له‌عێراق‌و‌ش���ام‌ناس���راو‌ب���ه‌‌)داع���ش(‌وه‌ك‌هه‌م���زه‌‌حامید‌باس���ی‌‌ده‌كات‌هۆكارێك���ی‌‌ت���ر‌بوه‌‌ب���ۆ‌كه‌مبونه‌وه‌ی‌‌هاتنی‌‌گه‌ش���تیار‌و‌دروستبونی‌‌ئاستنه‌گ‌بۆ‌چاالكیه‌كانی‌‌ئه‌ندامه‌كه‌ی‌‌ گه‌شتیاریی‌،‌ پایته‌ختی‌‌سه‌رپه‌ش���تیاری‌‌ ب���ااڵی‌‌ لیژن���ه‌ی‌‌پایته‌خی‌‌ چاالكیه‌كانی‌‌ فیس���تیڤاڵی‌‌گه‌شتیاریی‌‌ئه‌وه‌شی‌‌رونكردوه‌‌كه‌‌بۆ‌ئه‌و‌چاالكیانه‌ی‌‌كه‌‌ماون‌نزیكه‌ی‌‌6٥ چاالكیه‌ك‌ده‌بێ���ت،‌ئه‌گه‌ر‌كۆمپانیا‌گ���ه‌وره‌كان‌ببنه‌‌سپۆنس���ه‌ریان‌ئه‌وا‌به‌پێچه‌وانه‌ش���ه‌وه‌‌ ئه‌نجامی���ده‌ده‌ن‌ناتوان���ن‌ئ���ه‌و‌چاالكیان���ه‌‌بكه‌ن‌كه‌‌پاره‌یه‌كی‌‌ به‌دابینكردنی‌‌ پێویستیان‌زۆر‌هه‌یه‌.ئه‌و‌وتیش���ی‌‌"بۆیه‌‌ناكرێت‌بڵێی���ن‌چاالكیه‌كانم���ان‌وه‌س���تاوه‌،‌به‌ڵك���و‌ده‌ڵێی���ن‌به‌ه���ۆی‌‌قه‌یرانی‌‌دواییه‌ی‌‌ ئ���ه‌م‌ ئاڵۆزیه‌كانی‌‌ دارایی‌‌و‌

عێراق‌گرفتی‌‌بۆ‌دروستبوه‌".

9 )٤٣٥(‌سێشه‌ممه‌‌١/7/٢0١٤ لۆکاڵ

كه س باسی چاالكیه كانی پایته ختی گه شتیاریی هه ولێر ناكات"له 100 چاالكی 35 یان كردوه و قه یرانی دارایی و داعش هۆكارن"

سه رۆکی زانکۆی سلێمانی: له هه ندێ کۆلێژ مامۆستامان زیاده

دیمه‌نێک‌له‌شاری‌هه‌ولێر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئارام‌که‌ریم

له‌‌٢0ملیۆن‌دۆالر‌

حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌‌٥ملیۆن‌

دۆالری‌‌بۆ‌خه‌رجكردوین

د.سه‌اڵحه‌دین‌سه‌عید‌سه‌رۆکی‌زانکۆی‌سلێمانی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئاسۆ‌

سایته‌كه‌ی‌‌زانكۆی‌‌سلێمانی‌‌له‌الیه‌ن‌كۆمپانیایه‌كه‌وه‌‌

دروست‌ده‌كرێت،‌له‌كاتێكدا‌زانكۆ‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌‌

ئایتی‌‌و‌به‌شی‌‌كۆمپیوته‌ریشی‌‌هه‌یه

له‌هه‌ندێ‌‌به‌شی‌‌زانكۆی‌‌سلێمانی‌‌

ژماره‌ی‌‌مامۆستایان‌له‌خوێندكاران‌

زیاتره‌

مامۆستا‌ته‌نها‌ئه‌ركی‌وانه‌وتنه‌وه‌‌

نییه‌،‌ئه‌ركی‌‌توێژینه‌وه‌شی‌

له‌سه‌ره‌

rangalayawene@gmail.com (435( سێشه ممه ‌2014/7/1ره‌نگاڵه

ئه و به س���ه ر زاڵبیت ناتوانیت گۆڕانكاریانه ی ئێستا له به رچاوت روئه دات ئه گه ر به ش���ێوه یه كی باش بی���ر له چاره س���ه ركردنی

نه كه یته وه .

ئ���ه و ناتوان���ن چ���وارده ورت ئازایه تی���ه ی تۆ له بیر بكه ن كه تۆ زۆر ئه یكه یت، له كاره كانتدا ش���ت ئه كه یت بۆ سه ركه وتنی

خۆت.

ب���ۆ ئاماده بك���ه خ���ۆت روبه روبونه وه ی كێش���ه ی تازه ، ئیشه كه ت له شوێنی روداوه كان

به باشی ناڕۆن ئاگاداربه .

هه رچه نده وزه یه كی باشت هه یه ئ���ه م ماوه یه ، ب���ه اڵم ناتوانیت س���ودی پێویس���ت به پێ���ی لێوه ربگری���ت. ره ش���بین مه به

هه مو شتێك چاكده بێت.

كه شێكی خۆش���ه ئه م ماوه یه بورجه ، ئ���ه م له دایكبوانی بۆ له بیركردنه وه واز بۆت قورسه

كۆنه كانت بێنیت.

زۆر ح���ه ز ئه كه ی���ت نهێن���ی بزانی���ت و ده وروبه ره ك���ه ت خۆش خۆتت زۆر كه س���ێكی وای ئه م���ه ش ه���ه ر ئه وێت. هاوكاریی كه متر كه لێكردوی

خه ڵك بكه یت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

له دژی پاتێستا ده نوسێت و پشتیوانی له شۆڕشی كوبا

ده كات

نۆڤێلتی "جوانترین خنكاوی دونیا" باڵوده كاته وه

"له تابلۆکانمدا ئازاره کانی ئه و که سانه ده ردەبڕم که خوازیاری ئاشتی و ئازادیین"

ئا: رێنوار نه جم

کۆتا سه عاته کانی کارکردنی بو. دوای چه ند سه عاتێک ده بوایه دوکانه که ی

بۆ ماوه ی مانگێک دابخستایه و له گه ڵ نوێژی جه ژندا بیکردایه ته وه .

"هه رچه نده تا ئێستا که س نه له ئاسیش و نه له به ڕێوه به رایه تی

گه شت و گوزار هاتوه بڵێ دایبخه ن، به اڵم خۆمان ده زانین که ده بێت له گه ڵ هاتنی مانگی ڕه مه زاندا

دوکانه کانمان دابخه ین".

ئه م���ه وت���ه ی خاوه ن���ی دوکانێک���ی مه یفرۆش���تن ب���و له یه کێک له ش���وێنه

گه شتیارییه کانی شاری سلێمانیی.

چه ند س���اڵێکه له گه ڵ یه که مین رۆژی مانگ���ی ره مه زاندا، هه مو دوکان و یانه و ش���وێنه کانی مه یفرۆش���تن داده خرێن و ئه و داخس���تنه ماوه ی مانگێک درێژه

ده کێشێت. خاوه نی دوکانه که که کوڕێکی گه نجی ب���و، رایگه یاند که س���ااڵنی یه زیدیی راب���ردو ته نها له رۆژه کان���ی ره مه زاندا دوکانه کانیان داده خست و دواتر شه وان ده یانک���رده وه ، "ب���ه اڵم ئ���ه وه چه ند ئیجبار له س���ه رمان ده بێت، س���اڵێک

کراوه که ت���ه واوی مانگه که دوکانه که دابخه ین". له وه اڵمی ئه و پرسیاره ی که کێ پێیانداده خات، ئه و وتی: "س���اڵی پار ئاسایش ده هات و پێیده وتین ده بێت دایبخه ن و له و مانگه دا به هیچ شێوه یه ک مه ی نه فرۆشن، به اڵم ئه مساڵ تا ئێستا که س نه هات���وه ، به اڵم خۆمان ده زانین ده بێت دایبخه ین". هه روه ها راشیگه یاند که له و مانگه دا زه ره رێکی زۆر ده که ن، "مانگانه سێ هه زار دۆالر کرێی دوکانه که ده ده م، ئه م مانگه ش به بێ ئه وه ی هیچ دوکانه ک���ه ش بکه ینه وه ، ده بێت کرێکه بده ی���ن، ئه مه ش زه ره رێک���ی زۆره بۆ

ئێمه ".ل���ه و کاته دا پیاوێک���ی به ته مه ن، که خه ریک���ی کڕینی بڕێک���ی زۆر له مه ی ب���و، وه ک خۆی ده یگ���وت "زه خیره ی مانگێ���ک ده خات"، پێیواب���و که ئه مه پێشێلکردنی ئازادیی تاکه . ئه و ده یوت "هه ر که سه و ئازاده خۆی چی ده کات، بۆچی رێگرییمان لێده که ن له و مانگه دا مه شروب بخۆینه وه ؟ خۆ به حساب ئێمه

حکومه تێکی عه لمانیمان هه یه !".خاوه نی دوکانه که ب���ه ده م به ڕێکردنی موشته رییه کانیه وه که سه رقاڵیانکردبو، له وه اڵمدان���ه وه ی به رده وامب���و س���ه باره ت ئاوێن���ه . پرس���یاره کانی به فرۆش���تنی مه ی له چه ن���د رۆژی به ر

له هاتن���ی مانگ���ی ڕه م���ه زان ئاماژه ی به وه دا که به ش���ێکی زۆری کڕیاره کان بڕێکی زۆر له مه شروب ده به ن که به شی مانگێکیان بکات، "موش���ته رییم هه یه پێش���تر رۆژانه چه ند بیره یه کی که می بردوه ، به اڵم رۆژی پێش���و هات و سێ کێ���س بیره ی برد )هه ر کێس���ێک 24

بیره له خۆ ده گرێت(".هه رچه نده له ماوه ی مانگه که دا سه رجه م دوکانه کانی مه ی فرۆش���تن داده خرێن، به اڵم ل���ه و ماوه یه دا فرۆش���تنی مه ی به ش���ێوه ی قاچ���اخ ده س���تپێده کات، ک���ه نرخه کانی به ش���ێوه ی چه ند قات

به رزده بێته وه .

دوکانه کانی مه یفرۆشتن داده خرێنمه‌یخۆره‌کان‌زه‌خیره‌ی‌مانگێک‌ده‌خه‌ن

ئا: رێنوار

کۆچی هونه رمه ندانی کوردی هه ر چوار پارچه که ی کوردستان بۆ واڵتانی

رۆژئاواو په ره پێدانی هونه ره که یان له و واڵتانه، مێژویه کی کۆنی هه یه و

چه ندین نمونه ی به رچاوی له و شێوه یه هه یه . گه ر کۆچی به شێک له و

هونه رمه ندانه به هۆی سه ختی ژیان له ناوخۆی واڵت یاخود کۆکردنه وه ی

ئه زمون بێت له واڵتانی النکه ی هونه ر، ئه وا زۆرینه یان به هۆی نه بونی ئازادیی و هه ڵهاتن بوه له ده ست سته م و

زوڵمی سیستمه دیکتاتۆره کان.

دالوه ر عوم���ه ر )27 س���اڵ( یه کێکه کوردان���ه ی هونه رمه ن���ده ل���ه و رۆژئ���اوای کوردس���تان ک���ه به ه���ۆی س���ه رکوتکه رییه کانی رژێمی به عس���ی س���وریا، ئه و واڵته ی ب���ه ره و ئه وروپا جێهێشتوه و ئێس���تا نیشته جێی واڵتی

سویسرایه .دالوه ر رایگه یان���د ک���ه له ته مه نێک���ی منداڵییه وه خولیای وێنه کێشان و هونه ری شێوه کاریی بوه "هه ر له و رێگه یه شه وه هه ستم به رامبه ر نه هامه تییه کانی ژیان ده ربب���ڕم به تایبه تی چه وس���اندنه وه ی

گه لی کورد". ئه و له سه ره تاوه چه ندین رێگای جیاوازی هونه ری���ی وێنه کێش���انی به کارهێناوه ، تا دواجار ش���ێوازێکی تایبه ت به خۆی له نێ���وان ئه وی���ش دۆزیوه ت���ه وه ، "ئه بستراکت"و "ئێکسپرێشیۆنیزم"دایه .

ئ���ه و هونه رمه ن���ده رایده گه یه نێت که له ب���واری کوردس���تان له رۆژئ���اوای هونه رمه ندی ش���ێوه کارییدا چه ندی���ن به توان���ا ه���ه ن که خاوه ن���ی رێچکه ی تایب���ه ت به خۆیان���ن، "ب���ه اڵم له ب���ه ر توندوتیژییه کانی رژێمی به عسی دڕنده

بۆ به جێهێش���توه واڵتیان زۆربه ی���ان ئه وه ی بتوانن به ئازادی کاربکه ن".

ئه و ده ڵێت "وه ک کوردێک که بێبه شم له ناس���نامه ی کوردایه ت���ی. هه وڵمداوه له رێگه ی ش���ێوه کاریی بونی خۆم وه ک مرۆڤێ���ک و وه ک کوردێک له تابلۆکانمدا بکێشم". هه روه ها ده ڵێت: "له تابلۆکانم وێنه ی ئاش���تی و ئازادی و خۆشه ویستی له پێناوی���دا ک���ورد ک���ه ده کێش���م له تابلۆکانمدا هه وڵمداوه تێده کۆشێت. ئازاره کان���ی ئه و که س���انه ده رببڕم که

خوازیاری ئاشتی و ئازادیین".له گه ڵ س���ه رهه ڵدانی شۆڕش له سوریا دالوه ر به چه ن���د تابلۆیه ک پش���تیوانی خۆی له و شۆڕش���ه ده رب���ڕی و پێیوایه ئه وه شۆڕشی کوردیش���ه دژی رژێمی به عس���ی س���وریا، له وباره یه وه دالوه ر

ده ڵێت: "ناتوانم چاوه کانم دابخه م له به رامب���ه ر ئ���ه و روداوان���ه ی ک���ه له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاس���ت ڕوده ده ن به تایبه تی له سوریا". ئ���ه و پێیوای���ه س���ه رکه وتنی

شۆڕش���ی سوریا س���ه رکه وتنی کورده کانیش���ه "چونکه ئه وانیش

به ش���ێکبون ل���ه م شۆڕش���ه و ه���ه ر دیکتاتۆرییه ت���ی دژی له س���ه ره تاوه بنه ماڵه ی ئه سه د بون که هه ر ده نگێکی

ئازادییخواز کپ ده که ن". له کۆتاییش���دا دالوه ر عوم���ه ر پێیوایه هونه رمه ندان���ی نێ���وان په یوه ن���دی جی���اوازه کان له پارچ���ه کوردس���تان گرنگ���ه ب���ۆ به هێزکردن���ی هون���ه ری ناوه ڕاس���ت. له رۆژهه اڵت���ی ک���وردی پێشیوایه که له ئێس���تادا به هۆی تۆڕه کۆمه اڵیه تییه کان���ه وه په یوه ندیی نێوان هونه رمه ن���دان باش���ه و له ئه نجامی ئه و په یوه ندییانه ش "هونه ری کوردی بوه ته

خاوه ن ناوو ناسنامه ی خۆی".

"له تابلۆکانمدا ئازاره کانی ئه و که سانه ده ردەبڕم که خوازیاری ئاشتی و ئازادیین"

‌ره‌نگاڵه(435( سێشه ممه 2014/7/1 rangalayawene@gmail.com

گاکاوڕ

كارئاس���انی دێته رێ���ت له كاتی كه س���انی له گه ڵ مامه ڵه كردنت ت���ر، هه موان ب���ه ره و روت دێن و

په رۆشن هه واڵت بزانن.

قه ده ر رۆڵێك���ی گرنگی هه یه له ژیانت���دا، چونك���ه روبه روی هه ندێ حاڵ���ه ت ئه بیته وه كه

هه رگیز بڕوات نه ئه كرد.

جه س���ته ییت و ته ندروس���تی دۆخدایه ، له باشترین ده رونیت مه هێڵ���ه هیچ كاتێك���ت بڕوات

به بێ بیرلێكردنه وه .

ئێس���تا كاتی ئه وه هات���وه كه خه ونه كانت بێنیته دێ ، هه س���ت به ئازای���ی ئه كه یت ك���ه ئه مه ش بۆت���ه هۆی ئه وه ی���ه گۆڕانكاری

له ژیانت دروستبێ .

ئه كه یت به ئاس���وده یی هه ست له و ئیش���انه ی ك���ه ده یانكه یت بۆ خۆت، ئه م كه ش���ه خۆش���ه به ته نه���ا بۆ تۆ نی���ه به ڵكو بۆ

چوارده وره كه ته .

قرژاڵدوانه‌‌

ش���وێنی كاره كه ت پێویس���تی هه یه ، به هره كانت به لێهاتویی و ره نگه ئه مه ش وایكردبێت بڕوات

به خۆت زیاتربێت.

فه‌‌ریکشێر

1010

قه یرانی دارایی بازاڕی میکیاژ کز ناکات ئا: ئاوێنه

ب���ازاڕی میکی���اژی کچان یه کێکه ل���ه و بازاڕانه ی که هیچ کاتێ���ک کزنابێت و هیچ قه یرانێک دایناخات. له ئێس���تادا که م خان���م هه یه گه ر بۆ چونه ده ره وه یه کی که میش بێت،

ئه وا میکیاژه کانی به کارنه هێنێت.

شادان مسته فا، ته مه ن 26 ساڵ، فه رمانبه ر له یه کێک له فه رمانگه کانی شاری سلێمانی، به ئاوێنه ی راگه یاند که هه مو به یانییه ک 30 بۆ 40 خوله ک س���ه رقاڵ ده بێت به میکیاژکردن و هه ڵبژاردنی ئه و پۆش���اکه ی ئه و رۆژه

له به ری ده کات. هه روه ها ئه وه ش���ی ئاشکراکرد گه ر بۆ شوێنێکی تایبه تی وه ک ئاهه نگ یاخود میوانییه کی گرنگ بڕوات، ئه وا کاتێکی زیاتر سه رقاڵده بێت به میکیاژکردنه وه.

ره نگ���ه له ئێس���تادا که م کچ هه بێ���ت به بێ میکیاژ بچێته ده ره وه ، ش���ادان له وباره یه وه ده ڵێ���ت: "میکیاژکردن بوه به پێویس���تییه کی رۆژانه ، گه ر له شوێنێکی گش���تیی یاخود له بۆنه یه کدا کچێک ببینین هیچ میکیاژێکی نه کردوه ئه وا له گه ڵ هاوڕێکانماندا باس���ی ده که ن". هه رچه نده ئه و دان به وه ش���دا ده نێت که هه ندێکجار کچان به شێوه یه ک میکیاژ

ده که ن که پێشتر جوانتر ده رده که وتن، "میکیاژیش لێزانین و سه لیقه ی ده وێت".شادان ئه وه شی راگه یاند که هه مو مانگێک به شێک له موچه که ی ته رخان ده کات بۆ کڕینی میکیاژو ئه و بڕه پاره یه

له هیچ شتێکی دیکه دا سه رف ناکات.به وته ی یه کێک له فرۆش���یاره کانی میکیاژ و پێداویستییه کانی جوانکاریی خانمان، ئه و که ره ستانه هه میشه

بازاڕێک���ی گه رمیان هه یه و به رده وام کچان ڕویان تێده ک���ه ن و داوای جۆری نوێ له میکیاژ ده که ن. ئه و فرۆش���یاره ده ڵێت: "س���ه ره ڕای ئه و قه یرانی داراییه ی کوردستانی تێکه وتوه ، به اڵم بازاڕی ئێمه

نه وه ستاوه ، به رده وام موشته رییه کانمان سه ردانمان ده که ن". هه روه ها وتیشی: "زۆربه ری کااڵکانمان له واڵته کانی لوبنان و تورکیاوه ده هێنین و به رده وام جۆری نوێ و مارکه ی

نوێی که ره س���ته کانی جوانکاریی خانم���ان ده که وێته بازاڕه وه ، ئه وه ش به دڵی کڕیاره کانی ئێمه یه ".

دراماکانی‌ره‌مه‌زان

گه‌ڕان‌به‌دوای‌مانگدا...

ره‌مه‌زانی‌ئێستاره‌مه‌زانی‌جاران

ره‌مه‌زان‌به‌‌کاریکاتێر

چی بەپەیوەندیی نێوان ئێرانی شیعەو ئەلقاعیدەی س���وننی مەزهەبدا بڵێین. چۆن ملمالنێی نێوان هێزە شیعییەکانی ناو عێراق لەگەڵەیه کدا لێکبدەینەوە، بۆ نمونە چۆن جەنگی "س���وپای مەهدی" س���ەر بەموقت���ەدای س���ەدر بەرامبەر بەس���وپای عێراق، ک���ە زۆرینەی هەرە زۆریان ش���یعەن، لێکبدەینەوە. ئەی بەرامبەر چی خۆماندا لەکوردس���تانی یەکێتی، پارت���ی و نێ���وان بەش���ەڕی پارت���ی و پەکەکە، پەکەک���ەو یەکێتی نیش���تیمانی، بڵێین کە هەمویان هەم کوردن و هەم سوننە مەزهەبن. ملمالنێی

نێ���وان س���وننەکانی عێراقیش لەگەڵ یەکدا هیچ���ی کەمتر نیی���ە لەملمالنێ تائیفییەکەی���ان لەگ���ەڵ ش���یعەکاندا، شەڕی نێوان "بزوتنەوەی سەحوەکان" و ئەلقاعی���دە، وەک هەردوکیان دو هێزی س���وننین، هیچی کەمتر نەبو لەشەڕی ش���یعییەکان. هێزە ئەلقاعیدەو نێوان ئەم نمونانە نیش���انی ئ���ەدات ئەوەی کە ملمالنێکانی ئەم ناوچەیە ئاراس���تە دەکات ن���ە کولتورو نە س���ێکتاریزمە، ئەگەرچی ئەو دوانە دەش���ێت هەندێک کاریگەرییان هەبێت. بۆ تێگەئش���تن لەکێش���ەکان دەبێت بچین���ە ئەودیوی

تەفسیریی دینی و کولتورییەوە.

شوناس وەک دروستکراوێکی ئایدیۆلۆژیی

هەمو ئەو شوناسانەی باسمکردن، شوناسی س����وننی و شیعیی و تائیفی و دروستکراوو شوناسی ئەتنی، دینی و ڕاس����تە ئایدیۆلۆژی����ن، داهێن����راوی هەندێک ڕەگوڕیشەیان لەمێژوی کۆندا هەیە، ب����ەاڵم هەمو ئەو شوناس����انە لەدونیایەکی نوێ����داو لەناو کۆمەڵێک چوارچێ����وەی پ����رۆژەو هاوکێش����ەو تایبەتی دەسەاڵت و مەعریفەی مۆدێرندا دەخرێنەگ����ەڕ. دروس����تدەکرێنەوەو ڕابردو لێرەدا ڕابردو نییە بەمانا کۆن و ڕابردویەکی ب����ەاڵم تەقلیدییەک����ەی، داهێنراوو دروس����تکراوە لەئێس����تادا، ڕابردویەکە لەئێس����تادا بەو ش����ێوەیە دروس����ت دەکرێت کە بەدەم کێش����ەو ئێس����تاوە تەحەداکان����ی ملمالن����ێ و بەبەش����ێکی ببێت بتوانێت بچێ����ت، دەس����ەاڵت و پەیوەندییەکی گرنگ����ی

پەیوەندیییەکانی مانا لەئێستادا.ئایدیۆلۆژییان���ە، شوناس���ە ئ���ەم ک���ە لەن���اوەوە تەماحی دەس���ەاڵت و ملمالنێیەکی وێرانکەر بۆ کۆنترۆڵکردنی نفوز س���امان و س���ەروەت و دەوڵەت و خۆی���ان وەک دەکات، ئاراس���تەیان دێری���ن بەکولتورێک���ی درێ���ژەدان نمایش���دەکەن کە پێویس���تی بەوەالی هەی���ەو تاکەکەس���ەکان ڕەه���ای ئەم وەالیەش وەک ئەرک و واجبێکی دینی و ئەخالقیی نمایشدەکەن. ململنێی نێوان شیعەو سوننە لەئێستادا گەڕانەوە نییە

بۆ ملمالنێیەک کە زیاد لەهەزار س���اڵ مێ���ژوی هەی���ە، بەڵک���و ملمالنێیەکی سەرس���ەختی ئەمڕۆیە کە ڕابردو بەو شێوەیە دروستدەکات و دادەڕێژێتەوە کە ستراتیژییەکانی پالن و تەماح و لەڵەگ ئێس���تادا بگونجێ���ت. ش���ەڕی نێوان داع���ش و دەوڵەتی ناوەن���دی لەبەغدا درێژەدان نییە بەو شەڕەی کە له نێوان یەزی���دی کوڕی مەعاویەو حوس���ەینی کوڕی عەلی���دا زیاد لەهەزار س���اڵێک لەمەوبەر ڕویداوە، ئەم جۆرە تەفیسرە نەک تەنها هەڵەیەکی گەورەیە، بەڵکو ڕێگرێکی گەورەشە لەبەردەم تێگەیشتن لەکێشەکانی ئێستا. ملمالنێی داعش و دەوڵەتی ناوەندی عێراق هەم بەشێکە لەملمالنێیەکی سیاسیی و کۆمەاڵیەتیی و دین���ی ناوەکی���ی و ه���ەم لەکۆمەڵێک ملمالنێ و س���تراتیژیی هەرێمایەتی کە نادیارەوە دی���ارو ڕایەڵی بەچەن���دان گرێ���دراوە بەدابەش���بونە سیاس���یی و س���تراتیژییەکان لەئاس���تی دونی���ادا. ملمالنێ���ی نێ���وان حوس���ەین و یەزید بەش���ێکە لەمێژویەکی دێرین کە ئەمڕۆ بەش���ێوازی جی���اواز لەالی���ەن بکەری جیاوازەوە، لەدونیایەکی تەواو جیاوازدا، بۆ مەبەس���تی جیاواز بەکاردەهێنرێن. پالن���ەکان و بک���ەرەکان و ئەوەش���ی س���تراتیژییەتەکان دەجوڵێنێ���ت، ئەو نیی���ە ئەگەرچی وێنەو ملمالنێ دێرینە نمایش���ەکانی بەس���ەختی ئام���ادەن، هێزی کۆمەڵێک بەریەککه وتنی بەڵکو جیهانییە هەرێمایەتی���ی و ناوەکی���ی و سیاس���یی و هەیمەن���ەی لەپێن���اوی

ئابوریی و فەرهەنگیی لەناوچەکەدا.

بایۆلۆژیا و قەدەر؟؟نمایش���ە ئایدیۆلۆژییە کولتورییەکان هەموو ش���وناس و ئینتیما دروستکراو و شوناسی پێش���نیارکراو وفانتازییەکان، شیعەبوون و سونەبوون بۆ نموونە، وەک دیاردەی بایۆلۆژیی نیش���انئەدەن،وەک قەدەرێک���ی بایۆلۆژی���ی ک���ە م���رۆڤ لێیاندەربازبێ���ت. هەموو نەتوانێ���ت دۆخێکدابەهێزب���وون و ل���ە ئەمان���ە خێ���ڵ و بیناکردن���ەوەی س���ەرلەنوێ تائیفە و ئینتیمای سێکتاریانە دیاردەی کولتوریی وبایۆلۆژی���ی نی���ن، بەڵک���و بە کۆمەاڵیەتین و سیاس���ی و دیاردەی دەیان ش���ێوازی جیاواز ب���ە ملمالنێ لەسەردەسەاڵت و بەشێوازی ڕێکخستنی پەیوەندییەکانی دەسەاڵتەوە گرێدراون. ڕۆڵی بەکارهێنانیبەرفراوانی توندوتیژیی، چ لەالیەن دەوڵەت خۆیەوە، چ لەالیەن یەکە نادەوڵەتییەکانەوە ڕۆڵێکیگەورەیە لە زیندووکردنەوە و بەهێزکردنەوەی ئەو شوناسانەدا، جا چ لە فۆرمی شوناسی خێڵەکی یانتائیفدا بێت. زیندوکردنەوەی خێڵ و خێڵگەرایی، ئەوەی بە ئینگلیزی Retribalisation،بەشێکبووە پێیدەڵێن لە سیاسەتی ئەو نوخبە دەسەاڵتدارانەی ل���ە چەن���د دەی���ەی ڕاب���ردوودا لەم ناوچەیەداحوکمڕانبوون. ئەمەش لەبەر ئەوە نا کە خێڵ و خێڵگەرایی دیاردەی لەبایۆلۆژیای بەش���ێکن سروش���تین و کۆمەاڵیەتی کۆمەڵگاکانی ئەم ناوچەیە، بەڵکو لەبەر ئەوەی تەواو گونجاوبوون لەگەڵ ئەوشێوازە لە حوکمڕانی خراپ و نابەرپرس���یاردا ک���ە ل���ەم ناوچەیەدا سەروەربوون. حوکمڕانییەک کەپەنابردن بۆ توندوتیژیی بەش���ێکی س���ەرەکی و بنەڕەتی شێوازی دەسەاڵتدارێتیان بووە. بەدیویئەودیودا مرۆڤ لەناو دونیایەکی پڕ لە توندوتیژیدا بەدوای ئەو یەکانەدا دەگەڕێ���ت ک���ە دەتوانێتبیانپارێزێت، ئەگەر دەوڵ���ەت و دەزگا فەرمییەکانی حوکمڕان���ی ئ���ەم کارەی���ان نەک���رد، یاخ���ود خ���ودی دەوڵەت خ���ۆی بوو بەیەکەێک لە گەمەکەرە توندوتیژەکان، بۆ گەڕانەوە زیندوکردن���ەوە و ئەودەم خێڵ وتائیف���ەی دینی بۆ خۆپاراس���تن

کاردانەوەیەکی سروشتییە.

ملمالنێکانی دونیای ئەمڕۆ ملمالنێکان���ی دونی���ای ئەمڕۆ چەند دینیی���ە تائیف���ە نێ���وان ملمالنێ���ی جیاوازەکان و گروپە ئەتنیە جیاوازەکانە، ئەوەن���دەش ملمالنێی ناو یەک تائیفەو یەک گروپی دینی و ئەتنیشن. کێشەی سوننەکان لەناو خۆیاندا، ملمالنێی نێوان باڵە جیاوازەکانی هێزە ش���یعییەکان، هیچی وای کەمتر نییە لەگەڵ ملمالنێی ئ���ەو الیەنانە لەگەڵ یەک���دا. ئەوەی ئ���ەم ملمالنێیەش لەدونی���ای ئەمڕۆدا

دروستدەکات زۆرهۆکارن کە هەندێکیان کارک���ردن و بەش���ێوازی پەیوەس���تن ئیداره دان���ی دەوڵەت���ەوە، هەندێکیان به پەیوەندیه هەرێمایەتییەکانەوە هەیە، بڕێک���ی تری���ان پابەس���تە بەدیاردەی بەجیهانیبونەوە وەک یەکێک لەچوارچێوە ئەم���ڕۆو دونی���ای س���ەرەکییەکانی ئەوانیتریش���یان ڕەگوڕیشەی ئابوریی و کۆمەاڵیەتیان هەیە. بۆ نمونە لەئاستی کۆمەاڵیەتی���دا بەرزبونەوەی بڕو ڕادەی عەرەبیدا، لەدونی���ای نەخوێندەواریی فێرگەکان���ی ت���ەواوی پاشەکش���ێی خوێندن و وێرانبونی سیستمی پەروەردەو

بۆشی و بەتاڵی زانکۆکانی ئەم ناوچەیە دوای س���ەرەکییەکانن. لەه���ۆکارە بااڵدەستیی دەرەنجامەکانی ئەمانەش بێناوەرۆک و ئاراستەکراوی میدیایەکی بێپرسیار، کە کاری هەرە سەرەکییان مرۆڤەکان���ە، مێشکش���ۆرینەوەی نکوڵیلێک���ردن قابیل���ی ش���تگەلێکن نین. ئەمە جگە لەبااڵدەس���تیی زوڵم و زۆرو پەراوێزخس���تنی کۆمەاڵیەتی���ی و گوێنەگرت���ن و ڕێزنەگرت���ن بەس���ەدان شێوازی جۆربەجۆر لەمرۆڤ. گەورەبونی لەدونی���ای س���واڵکەرەکان ژم���ارەی کوشندە هەژاریی پەیدابونی عەرەبدا، لەپ���اڵ دەوڵەمەندبونێک���ی بێوێن���ەو خەڵکانێک دروس���تبونی خەیاڵی���دا، دەخەن، نەخۆشیان دەخۆنەوە ئاوێک لەپ���اڵ خەڵکانێکدا هەمو ئەو ش���تانە دەخۆن و دەخۆنەوە کە لەگرانبەهاترین کارخانەکان���ی دونیادا دروس���تکراوە، هۆکاری دیکەی دروستبونی ئەو دۆخەی ئەمڕۆن. دروستکردنی دونیایەک لەسی ساڵی ڕابردودا کە تیایدا بڕێکی گەورە لەگەنجان و الوان���ی ئەو دونیایە خەون بەکۆچکردن و هەاڵتن و سەرهەڵگرتنەوە دەبین���ن بۆ ش���وێنێک بتوانێت لەپاڵ دابینکردن���ی نان و ئاوێکی پاکدا، بڕێک پێببەخشێتەوە، کەرامەتیشیان لەڕێزو گەنجنێک ئامادەبن لەدەریاکاندا بمرن، بەاڵم نەبن بەبەش���ێک ل���ەو بێڕیزی و بێکەرامەتییەی لەنیش���تیمانی خۆیاندا

بەرامبەریان دەکرێت.

کێشەکانی دەوڵەتهەڵوەش���اندنەوەو ناوچەی���ەدا لەم دەزگاکانی بەردەوامی هەالرهەالربونی دەوڵ���ەت وەک دەوڵەت، وێرانبون���ی ناوکۆییەکی کۆمەاڵیەتیی، لەدەستدانی توان���ای مۆنۆپۆڵکردن���ی توندوتیژیی، لەالیەن دەزگاکان���ی کۆنترۆڵکردن���ی نابەرپرس���یارو بچوکی نوخبەیەک���ی

س���تەمگەرەوە، دروستکردنی لەشکری تایبەت و لەش���کری تەریب و لەش���کری ناوچەیی و حیزبی و هت���د... لەئاکارە س���ەرەکییەکانی ژیان���ی دەوڵەتە لەم چەند دەیەی دوایی���دا. جگە لەمانە دروس���تبونی "نەزمێکی هەرێمایەتی"، ئیقلیمی���ی"، "نیزامێک���ی بەمان���ای ک���ە تیای���دا دەوڵەتەکان���ی ناوچەکە، هەریەکەو بۆ مەبەس���تێکی جیاواز کە هەمیش���ە مەبەس���تی دینیی و تائیفی کاروب���اری دەس���توەرئەدەنە نیی���ە، دەوڵەتەکانی دراوسێییانەوەو پرۆسەی چاکس���ازیی و گۆڕانکاریی سیاس���یی و پێشخس���تنی ئابوری���ی پەکدەخ���ەن. ب���ۆ نمونە دەس���توەردانی س���عودیەو تورکیاو ئێران لەعێراقدا، دەستوەردانی ئێران و ئیسرائیل و س���وریا لەلوبناندا، قەت���ەر س���عودیەو دەس���توەردانی تورکیاو دەس���توەردانی لەمیس���ردا، ئێران و عێراق و س���عودیەو ئیس���رائیل و قەت���ەرو ئەوانیتر لەس���وریادا نمونەی زەق و بەرچ���اوی ئ���ەم دۆخەن. هەمو ئەم دەس���توەردانانە، کە مەبەس���تی دەس���ەاڵتدارێتی و تەماحی سیاسیی و خەون���ی هەیمەنەک���ردن ئاراس���تەیان دەکات، دەرەنجامی هێجگار نێگەتیڤ و خراپیان بۆ س���ەرجەمی کۆمەڵگاکانی ئ���ەم ناوچەی���ە هەی���ە. ئ���ەم نەزمە هەرێمایەتیی���ە، ک���ە بەدەی���ان هێڵی جیهانی و بەملمالنێ نادی���ارەوە دیارو گرێ���دراوە، نێودەوڵەتییەکان���ەوە کێشەکانی گرنگ و سەرەکیی بەشێکی ئەم ناوچەیە. ئەوەشی ئەم ملمالنێ و کێش���انە ئاراس���تە دەکات، کولت���ورو دین و تائیفیەت نییە، بەڵکو ستراتیژی ناوەکی و دەرەکی دەسەاڵت و هەیمەنەیە. بەکارهێن���ان و بەگەڕخس���تنی دی���ن و کولتورو تائیفیەت، بەشێکن لەم گشتە گەورەیە، ب���ەاڵم بەهیچ مانایەک هێزو هۆکاری دەستنیش���انکەرو س���ەرەکی

نین.

دەره نجامێکی سەرەتاییبەکورتی، کێش���ەکانی ئەم ناوچەیە کەمتر کێش���ەی کولت���ورو دین و زیاتر کۆمەاڵیەت���ی و ئابوری���ی و کێش���ەی سیاس���ین. خاڵێ���ک لەکۆتای���ی ئەم نوس���یەندا بمەوێ���ت باس���ی بک���ەم کێش���ەی گەنجان و الوانی ئەم ناوچەیە ٦٠%، شەست لەس���ەدی، دانیشتوانی خۆرهەاڵت���ی ناوەڕاس���ت گەنجانی ژێر تەمەنی س���ی س���اڵن و زۆربەی هەرە زۆریش���یان کەس���انی ه���ەژارو بێکارو بێئومێدییەکەی لەدۆخ���ی بێئایندەن، ق���وڵ و ترس���ناکدا دەژی���ن، توان���ای دروس���تکردنی خێزانیان نییەو لەڕوی کۆمەاڵیەتییەوە لەدۆخی پەراوێزخستن و تەنهاییەکی گەورەدا دەژین. بەبۆچونی من هەر خوێندنەوەیەک بۆ دیاردەکانی ئەم ناوچەیە باز بەس���ەر ئەم ڕاستییە سادانەدا بنێت و باس لەکاریگەریی ئەم دێ���ڕ یان ئەو دێ���ڕی قورئان، ئەم یان ئەو گوتەی پێغەبەر، فاڵن یان فیس���ار کتێبی عولەماکان���ی کەالم بکات و وەک هۆکاری ئەو دۆخەی ئەمڕۆ لەم ناوچەیدا نمایش���یان ب���کات، هەم خ���ۆی و هەم هەمومان بەهەڵەدا دەبات. کێشەکانی ئ���ەم ناوچەیە کێش���ەی کۆمەاڵیەتی و ئابوری���ی و سیاس���یین، پەیوەندی���ان ژم���ارەی حوکمڕان���ی و بەش���ێوازی دانیش���توان و پرۆس���ەی هەاڵوێ���ردن و پەراوێزخس���تن و هەژارخستنەوە هەیە، ناکرێ���ت کێش���ەگەلێکن ئەمان���ەش بەگریمان���ەی ئ���ەوەی گوای���ە دی���ن و کولتورێ���ک ئامادەیە کە هەزار س���اڵە لێکبدرێت���ەوە. ئام���ادەن، بێگ���ۆڕان نیشاندانی کێشەکانی ئەم ناوچەیە وەک یان دواکەوتو"، "کولتوری دەرەنجامی لەباش���ترین کولتوریی"، "دواکەوتویی دۆخدا، بینینی درەختێکی بچوکە بەبێ لێرەدا دەکرێت دارس���تانەکە. بینینی لەخۆمان بپرس���ین :باش���ە ئەگەر ئەو سەرمایەو سامانە زۆرەی لەناوچەکەدا هەی���ە، ئەگ���ەر ئەو کەرەس���تە خاوە زۆران���ەی کە هەن، ئەگ���ەر ئەو توانا مرۆییەی کە ئامادەیە، بەش���ێوەیەکی باش بخرانایەتە کار بۆ دۆزینەوەی کار بۆ بێکاران و بۆ پێشخستنی ژیانی ئەو ژم���ارە زۆرە لەگەنجانی ناوچەکە، ئایا کێش���ەکانی ئەم ناوچەیە وەک ئەمڕۆکە نائومێدی���ی و ڕادەی ئای���ا دەب���ون؟ لەناوچەکەدا وەک بەدبین���ی توڕەبون و

ئەمڕۆ دەبو؟

٢-٢

لەس���ەر قس���ەکردن لەئەدەبیات���ی دونیای عەرەب و خۆرهەاڵتی ناوەڕاستدا ئاراس���تەیەک هەی���ە ک���ە پێیوایە ئەم بەش���ەی دونی���ا لەهیچ ش���وێنێکی تر ناچێت، ئەم ناوچەی���ە تەواو "ناوازە"و لەکێشەی کێش���ەکانی نە "تایبەت"ە، بەش���ەکانی ت���ری دونی���ا دەچێ���ت، بەرەنگاربون���ەوەو چۆنیەت���ی ن���ە چارەسەرکردنیش���یان. جارێک ئیسالم دەکەنە س���ەرچاوەی هەمو کێشەکان، جارێک خێڵگەرای���ی، خێ���ڵ و جارێک کولتور، جارێکی تر تائیفیەت و لەدۆخی تریش���دا پاتریارکیەت. ئەم ئاراستەیە لەبیرکردن���ەوەدا پێیدەڵێ���ن "ناوازەیی خۆرهەاڵتی ناوەڕاس���ت"، بەئینگلیزیی:

."Middle East exceptionalism"ئەم ش���ێوازە زانس���تیدا لەئەدەبیاتی ناوەڕاس���ت خۆرهەاڵتی ب���ۆ لەڕوانین بەیەکێ���ک لەخراپتری���ن و الوازتری���ن و هەڵەتری���ن ش���ێوازەکانی ڕوانی���ن بۆ ئەم بەش���ەی دونی���ا دادەنرێت. خاڵی س���ەرەکی ئەم ڕوانینە ئەوەیە کە هەر ج���ارەو فاکتەرێ���ک ل���ەو فاکتەرانەی س���ەرەوە دەکاتە یەکەی شیکردنەوەی دیاردەکانی ئەم دونیایەو پێ لەس���ەر ئەوەش دادەگرێت کە ئەم بەشەی دونیا

لەهیچ شوێنێکی تر ناچێت.

کێشەی تیورە یانکێشەی زانیاریی ڕاستەقینە

کێشەی س���ەرەکی قسەکردن لەسەر ناوەڕاس���ت خۆرهەاڵتی دیاردەکان���ی نەبون���ی ڕوانین���ی تی���وری و نەبون���ی دەزگای چەمکی���ی فرەچەش���ن نییە، لەم���ڕوەوە چەندەها تی���ورەو چەندان ه���ەن، جی���اواز چەمکی���ی دەزگای ئ���ەوەی نییە، ی���ان ک���ەم و دەگمەنە، زانیاری���ی وردو ڕاس���تەقینەیە لەس���ەر دیاردەکان���ی ئ���ەو بەش���ەی دونی���او لەس���ەر رەوتە مێژوییەکانیان. نەبونی لێکۆڵینەوەی کۆنکریتە لەس���ەر دیاردە کۆنکریتەکانی ئەو دونیایە. بەش���ێکی بەرچاوی ئەوەی هەیە حوکمی تیوریی گش���تگیرو قەبەیەو ئەوەش���ی غائیبە شیکردنەوەی وردو مێژویی پشتئەستورە بەدات���او زانیاریی و دیدێک���ی مێژویی.زۆربەی هەرە زۆری ئەو نەخۆشییانەی لە "خۆرهەاڵتناس���یی" تەقلدییدا هەیە، لەم تەرزە خوێندنەوەیەش���دا ئامادەیە. لەم ج���ۆرە خوێندنەوە س���ادانەدا، بۆ نمونە، مێ���ژوی لوبنان کورتدەکرێتەوە بۆ مێژوی ناکۆکییەکی تائیفی لەنێوان موسڵمانەکان و مەسیحییەکاندا، مێژوی میس���ر بۆ ناکۆکی نێوان موس���ڵمان و ئەفریقا باک���وری مێژوی قیبتییەکان، بۆ ملمالنێی نێوان بەربەرو عەرەبەکان، مێ���ژوی تورکیا ب���ۆ ملمالنێ���ی نێوان ت���ورک و ک���وردەکان، مێ���ژوی عێراق و ملمالنێی بۆ خەلیج س���عودیەو واڵتانی نێوان شیعەو سوننەکان، مێژوی ئێران بۆ ملمالنێی نێوان کوردو فارس و ئازەریی و عەرەبەکان. زۆرجاریش باس لەئامادەگی گشتگیریی ئیسالم لەم بەشەی دونیادا دەکرێت و ئەو ئیسالمەش وەک فاکتەری هەرە س���ەرەکی گ���ۆڕان و نەگ���ۆڕان، س���تەمگەریی و دواکەوتن، توندوتیژیی و خوێنڕش���تن و وەک ه���ۆکاری دەی���ان و سەدان دیاردەی تر دەبینن. هاوکات بەو ئیسالمە جەوهەرێکی نەگۆڕو نامێژویی دەبەخشن و ئەو جەوهەرەش لەوێنەیەکی داعیشیانەو تائیفییانەدا نمایش دەکەن کە جگە لەکوشتن و بڕین و سوکایەتیکردن بەمرۆڤ شتێکی تری لێچاوەڕێناکرێت و شتێکی تریشی نەکردوە. ئەگەرچی ئەم ناوەندی لەزۆر ش���ێوازە خوێندنەوەیە ڕۆشنبیریی و ئەکادیمیدا ئامادەیە، بەاڵم توان���ای ئەوەی نیی���ە هاریکارمان بێت بۆ ناس���ینی سادەترین دیاردەکانی ئەم

بەشەی دونیا.

سێکتاریزم وەک چەمک ک���ە ب���اس لەمێ���ژوی خۆرهەاڵتی ناوەڕاس���ت دەکرێت، ک���ەس ناتوانێت نکوڵی لەبونی سێکتاریزم، واتە تائیفیەت، ب���کات و وەک فاکتەرێک���ی کۆمەاڵیەتیی گرنگ نەیبینێ���ت. چەمکەکانی تائیفەو بەتایبەتی گرنگن، سێکتاریزم چەمکی لەمڕۆکەی خۆرهەاڵتی ناوەڕاستدا، بەاڵم پەنابردن بۆ ئەم چەمکە بەتەنها بەس نییە بۆ تێگەیش���تن لەڕوداوەکانی ئەم

ناوچەیە. بەر لەهەمو شتێک پێویستە چەمکی تائیف���ەو تائیفیەت لەم رەوتە مێژویی���ە تایبەت���ەی ئەم���ڕۆدا جێگیر بکرێ���ت، ماناکان���ی لەم س���اتەوەختە لەپەیوەندی���دا ببینرێ���ت، تایبەت���دا بەکاریگەریی���ە فرەجەمس���ەرەییەکانی چەن���دان ڕوداوی ناوەکی���ی و دەرەکیی جیاوازەوە بەکاربهێنرێت. ببەسترێتەوە ملمالن���ێ چی���ن و بەچەمکه کان���ی کۆمەاڵیەتیی���ە توندەکانی ناوچەکەوە، بەقەیران���ی دەوڵ���ەت و هەالرهەالربونی دەزگاکانییەوە. بەش���ێوازێکی هێجگار خراپ و وێرانکەری دابەشکردنی سەروەت و سامانی ئابوریی و سەرمایەی ڕەمزییەوە، بەداخرانی گ���ەورەو بەردەوامی کایەی سیاس���ییەوە بەڕوی النی هەرە کەمی بەگۆڕان���ی سیاس���یدا. پلورالیزم���ی دروس���تبونی دانیش���توان و ژم���ارەی ملیۆنەها گەنجی بێ���کارو بێئومێدەوە. لەهەموش���ی گرنگتر ناس���ینەوەی ئەو هێزو پرۆژەو پالن و س���تراتیژانەیە کە پێناسەکردنەوەو وەگەڕخستن و لەپشتی بەکارهێنان���ی چەمکەکان���ی تائیف���ەو زۆر ئام���ادەن. س���ێکتاریزمەوە گرنگیش���ە بزانین ئ���ەو بکەرانەی کە ب���ۆ چەمکەکانی تائیفەو س���ێکتاریزم ن���اوەرۆک و مان���او چ دەگەڕێن���ەوە، ئاراستەو مەبەس���تێکیان دەدەنە پاڵ و چ تێگەیش���تنێکیان بۆیان هەیەو بەچ ش���ێوەیەک بەگەڕیاندەخەن. هاوکات ئەم چەمکە دەخەنە چ پەیوەندییەکەوە لەگەڵ س���ەرچاوە داراییەکان و دەزگاو تواناکان���ی دەوڵەت���ەوە، دەیانخەنە چ پەیوەندییەک���ەوە لەگ���ەڵ مەس���ەلەی شوناس و ڕێکخستنی جیاوازییەکانەوە؟ س���ێکتاریزمی دینیی هەرگیز ناتوانێت بەتەنه���او بەدابڕاوی لەچەمکەکانی ترو لەڕوداوەکانی تری ناوچەکە بەسبێت بۆ ئەوەی لەدۆخی ئاڵ���ۆزی ئەو ناوچەیە

تێبگەین.

کولتورگەرایی وەک ڕێگرلێکدانەوە هەرە سادەو هەرە هەڵەکەی دیاردەکانی ئ���ەم ناوچەیە ئەوەیە ئەو دیاردان���ە بدەینە پاڵ بون���ی ئه م یان ئ���ەو کولتور، پاڵ ئەم کەلەپوری دینی یان ئەویتریان، پێمانوابێت سەرچاوەی توندوتیژیی���ەکان و ناجێگیری���ی و ناکۆکییەکان و گرفتەکانی ئەم بەش���ەی دونی���ا کولتور یان دین���ە، کولتورێکە ک���ە ناهێڵێ���ت لێبوردنی سیاس���یی و کۆمەاڵیەتیی دروستببێت، کە پلورالیزم لەهەم���و ش���ێوازەکانیدا دەکوژێتخ کە هەمو شێوەیەکی لێبوردن لەناودەبات. "کولتورچییەتی���ی"ە، دی���دە ئ���ەم بەئینگلی���زی culturalist،دەیەوێت ئەوە بس���ەلمێنێت لەم ناوچەیەدا کۆمەڵێک میللەت���ی س���ەیرو س���ەمەرەو گەمژەو ن���ەزان و تون���دڕەو دەژی���ن، کۆمەڵێک مرۆڤ کە ناتوان���ن مەدەنی و مۆدێرن و لێبوردە بن و ناتوانن خاوەنی ڕوانینێکی ڕێژەیی و عەقاڵنیی کراوەبن، ئەوەش���ی لەم گش���تە گەورەیە بەرپرسیارە ئەم ی���ان ئەو ئایەتی دینی و ئ���ەم یان ئەو گۆڕانی فۆلکلۆریی و ئەم یان ئەو بەهای

ئەخالقییه .ئەمج���ۆرە لێکدانەوان���ە جگە لەوەی ل���ەڕوی زانس���تییەوە هەڵ���ەو لەڕوی تیوریی���ەوە الواز، بەاڵم س���ودی بۆ دو ب���ەرەی سیاس���یی هەی���ە. یەکەمیان بۆ ئەو نوخبە سیاس���ییە س���تمەگەرو دیکتاتۆرانەی ناوچەکەیە کە سااڵنێکی درێژە حوکمڕانن و میللەتەکانی خۆیان وەک هەڵگری "کولتورێکی دواکەوتو" دەبینن کە ئەم کولت���ورە مرۆڤ���ەکان دەکات ئاژەڵی دڕندە. دوهەمیان بەگیانلەبەرو س���ودی بۆ ئەو سیاسەتە خۆرئاواییانە هەیە کە بۆ پاراستنی قازانج و مەبەستە لەواڵت���ە هەندێ���ک س���تراتیژییەکانی خۆرئاواییەکان لەناوچەکەدا، هاریکاری دیکتاتۆرەکان���ی ناوچەک���ە دەک���ەن. ئەگەر ڕاس���تبێت کولتور یان دین یان سێکتاریزم دەستنیشانی هەڵسوکەوت و کۆمەاڵیەتییەکانی سیاسیی و ستراتیژە ناوچەک���ە بکات، ئەی چ���ی بڵێین، بۆ نمونە، بەکاریی پێکەوەیی و هاریکاریی و هاوب���ەش ب���ەرەی دروس���تکردنی مەس���یحییەکانی لەنێوان لەلوبنان���دا سەر بەمیش���ێل عۆن و شیعەکانی سەر لوبنانی لەجەنگی ئەمانە بەحیزبواڵدا. نێوان س���ااڵنی ١٩٧٥-١٩٩٠دا دوژمنی سەرس���ەختی یەکتر بون، بەاڵم ئەمڕۆ دۆس���تی ژمارە یەک���ی یەکترن. ئەی

بیروڕا(43٥( سێشه ممه ٧/١/12٢٠١4 birura.awene@gmail.com

داعش و کێشەی خوێندنەوە

ئەوەشی ئەم ملمالنێ و کێشانە ئاراستە

دەکات، کولتورو دین و تائیفیەت نییە، بەڵکو

ستراتیژی ناوەکی و دەرەکی دەسەاڵت و

هەیمەنەیە بەکارهێنان و بەگەڕخستنی دین و کولتورو تائیفیەت

بەشێکن لەم گشتە گەورەیە

هەر خوێندنەوەیەک بۆ دیاردەکانی ئەم

ناوچەیە باز بەسەر ئەم ڕاستییە سادانەدا بنێت و باس لەکاریگەریی ئەم

دێڕ یان ئەو دێڕی قورئان، ئەم یان ئەو گوتەی پێغەبەر، فاڵن

یان فیسار کتێبی عولەماکانی کەالم

بکات و وەک هۆکاری ئەو دۆخەی ئەمڕۆ لەم

ناوچەیدا نمایشیان بکات، هەم خۆی و هەم

هەمومان بەهەڵەدا دەبات

ئای���ا داع���ش به رهه م���ی گه ش���ه ی یان ده رئه نجامی ئیسالمی سیاس���یه، دۆخی سیاس���ی و کۆمه اڵیه تی و ئابوری کۆمه ڵ���گای عه ره ب���ه؟ دی���اره داعش رێکخراوێک���ی دابڕاو نی���ه له هه مو ئه و رێکخراوه هاوش���ێوانه ی که پێش ئه و هه بون. ئه گه ر له م ڕوانگه یه وه بنواڕین، به و جۆره ی که داعش هێزێکی ڕادیکاڵی ئه وا توندوتیژیدا له ئه وپه ڕی توندڕه وه ڕه گی ئه م جۆره دونیابینیه ده گه ڕێته وه ب���ۆ رێکخراوه پێش���ینه كانی. ده كرێت لێره دا بپرس���ین ئایا ئیسالمی سیاسی ئای���ا ئاراس���ته یه كدا ده ڕوات؟ ب���ه چ له س���ه ره تای هاتنه نێو پانتایی گشتی ئیس���المی سیاس���ی به ئاراس���ته یه كی س���تونی هه تا بێت توندڕه وتر ده بێت، یان توندڕه وبون ته نها باڵێکه له ئیسالمی سیاس���ی، به جۆرێ���ک له هه مانکات���دا هاوش���ان به توندڕه وب���ون، ئیس���المی سیاسی به پێچه وانه وه له هه ندێ جێگادا میانڕه و یان نه رمڕه و ده بێت. له ڕاستیدا بۆ سه لماندنی ئه وه ی که ئایا ئیسالمی سیاس���ی زیاترو زیاتر توندڕه و ده بێت یان هاوش���ان به توندڕه ویی میانڕه ویش ده بێ���ت پێویس���تی به توێژینه وه یه كی به رفراوان���ی ورد هه ی���ه ک���ه له توانای ئ���ه م نوس���ینه دانیه. ب���ه اڵم ئ���ه وه ی له به رده س���تدایه ئه وه یه که رێکخراوی رێکخ���راوی له هه مانکات���دا تون���دڕه و میانڕه ویش هه ن له نێو کایه جیاوازه کانی ئیس���المی سیاس���یدا. هه بونی هه ردو ئاراس���ته كه ئه وه م���ان پێده ڵێ���ت که ئیسالمی سیاس���ی ده رئه نجامی دیدی دینی. سروش���تێکی نه ك که سه كانه، به م پێیه ئه وه که س���ه كانن که به پێی پێگه ی کۆمه اڵیه تی و سیاسی و ئابورییان ک���ه ئیس���الم به پێ���ی دی���دی خۆیان ڕاڤه ئه كه ن. ئه م دیارده یه پێمانده ڵێت ک���ه ئیس���الم له ئیمان���ه وه بوه ته ڕاو

بۆچون و ڕاڤه کردن. چۆنێتی ڕاڤه كردن بنه مای چۆنێتی ڕایه. دیاره ئاشکرایه که جیاوازیه كی گ���ه وره هه یه له نێوان ئیم���ان و ڕادا. به پێی ئیبن موقه فه ع ڕا بۆیه ده س���ه پێت. نه یاریه وه له رێگای کاتێک دین ده بێته ڕا ئه وا دین ده بێته ئامرازێک���ی نه یاری���ی. بۆیه کاتێک که دین ده بێته ڕا ئه وا که س���ی خاوه ن ڕا ده بێت���ه ڕاڤه كه ری دی���ن. ئه گه ر هاتو که س���ێک دینی به پێی خواستی خۆی

یان بۆخۆی ڕاڤه كرد ئه وا بێدینه.ئه گ���ه ر له پانتایی دین���دارو بێدینیی دوربکه وینه وه، کاتێ���ک دین ڕایه ئه وا ئه سته مه قس���ه له سه ر ڕاستیی بکه ین چونکه جیاوازی ڕا مانای ڕاستێتی یان ناڕاس���تێتی نیه. ده رئه نجامی ئه مه ش لێکدان���ه وه ی ناکۆت���ای دین���ه به پێی خواستی سیاسی و ئابوری وکۆمه اڵیه تی. ئێمه گ���ه ر به خێرایی ئاوڕێک له مێژوی چه ن���د ده ی���ه ی ڕاب���وردو بده ین���ه وه ده بینی���ن ک���ه دۆخ���ی کۆمه اڵیه تی و سیاس���ی و ئابوری راسته وخۆ به رپرس بون له به رهه مهێنانی جۆری ڕاڤه كردنی ئیسالم. که له ئه نجامدا بوه ته هۆکاری به رهه مهێنان���ی جۆری جیاوازی ڕ ه وتی ئیسالمی. لێره وه ده مه وێت بێمه که رتی دوه می دیده كه م، ئه گه ر له به شی یه كه مدا په یوه ندیه كی ڕاسته وخۆ هه بێت له نێوان داع���ش؛ وه ك رێکخراوێکی ئیس���المی سیاس���ی تیرۆریس���ت، له گه ڵ ژینگه ی کۆمه اڵیه تی و سیاسی و ئابوری کۆمه ڵگا، کهله ئه نجامدا ئیسالم ڕاڤه ده کات به پێی ئه و شێوازه ی که به پێویستی ده زانێت بۆ چاره سه ری ئه و دۆخه کۆمه اڵیه تیه، هه یه ڕاسته وخۆش په یوه ندیه كی ئه وا ئیس���المی سیاس���ی و له نێوان جۆری عه ره ب. عه ره ب چ وه ک که لتور چ وه ك دۆخی سیاس���ی. ئه مه ده رئه نجامێکی تا ئاستێک ترس���ناکه. چونکه ئه گه ر کۆمه ڵگاو ج���ۆری نێوان په یوه ن���دی جۆری ئیسالمی سیاسی په یوه ندیه کی ڕاس���ته وخۆبێت. هیچ کۆمه ڵگایه كیش نه چێت ت���ر کۆمه ڵگایه ك���ی له هی���چ له زۆر بواردا. ئه وا ئیس���المی سیاسی کۆمه ڵگایه ك ناگونجێت بۆ کۆمه ڵگایه كی تر، به م پێیه ئیس���المی سیاس���ی که بانگه ش���ه ی جیهانێت���ی ده ک���ه ن یان نه یارێتی ش���ێوازی رێکخستنی مۆدرێن ده كه ن ب���ۆ دونیا که خۆی له ده وڵه تی نه ته وه و سنور ده بینێته وه، بۆ خۆیان

به کۆمه ڵگاو په یوه س���تن رێکخ���راوی ده وڵه ت و نه ته وه كانه وه.

به پشتبه س���تن ب���ه م دی���ده ئای���ا ده كرێت بڵێین که ئیس���المی سیاسی به گشتی و ئیس���المی سیاسی توندڕه و ناوه راس���تدا رۆژهه اڵتی له ناوچه ی که که بزوتنه وه یه كن کۆمه ڵ���ه چاالک���ن به کۆمه ڵگاکانیان���ه وه، په یوه س���تن خواست و له وه اڵمدانه وه ی ش���ێوازێکن به م کۆمه ڵگاکانیان. نه هامه تیه كان���ی پێیه ئیس���المی سیاس���ی عه ره بی بۆ دونی���ای کوردی ناگونجێ���ت به تایبه ت ع���ه ره ب گه لی چه وس���ێنه ری کاتێک

نه ته وه ی کوردن. جیابون���ه وه و س���ه ره تاکانی ئێم���ه تایبه تمه ندی ئیسالمی سیاسی کوردی ل���ه م رۆژان���ه دا، به هیواین ده بینی���ن ته نه���ا موجامه له نه بێ���ت بۆ دۆخه كه به ڵك���و پچڕانێک���ی ڕاس���ته قینه بێت له گه ڵ ئیس���المی سیاس���ی عه ره بدا. ماده م ئیس���المی سیاس���ی ڕایه، ڕاش که سه كانه دونیای دۆخی ده رئه نجامی ئه وا ته نها سروش���تیه که ڕای کوردی جیاوازبێ���ت بۆ دونیا ل���ه ڕای عه ره ب،

له ئه نجامدا ئیس���المی سیاسی کوردی جیاوازبێت له ئیسالمی سیاسی عه ره ب. دی���اره پچڕانێك���ی وه ها ئاس���ان نیه به تایبه ت کاتێک ئیس���المی سیاس���ی کوردی به رهه می ئیس���المی سیاس���ی ئه ندامه کانی عه ره به و چه ندین س���اڵه به بیروڕای بیری عه ره ب گۆش ده كات. ئێس���تا پچڕانێک���ی وه ها پێویس���تی به وه یه که ڕاڤ���ه كاری جیاواز بهێنێته ئاراوه. ب���ه اڵم ئه وه ی ده یبینین بریتیه له خۆس���ه پاندنی روداو به س���ه ر بیردا. ئه م دۆخ���ه ده مانبات بۆ دونیای بیری پۆس���تمۆدرێن که تیایدا روداو رۆڵێکی سه رله نوێ له داڕشتن و ده بینێت گرنگ داڕشتنه وه ی چۆنێتی دونیابینی. روداو له به رده وامیی پچڕان���ه س���اته وه ختی مێژو، س���اته وه ختی ڕاماڵینی پۆشاکی سه ر واقیعه، ساته وه ختی ڕامانه له وه ی که چی���دی پێودانگ و ڕاڤ���ه و وه اڵمه کۆنه كان موقنیع نی���ن. به اڵم قه یرانی روداو بریتی���ه ل���ه وه ی که که ی و چۆن هه س���تی پێده كرێت که روداوه، چۆن ده بێته مامانی بیری نوێ، دیدی نوێ، ڕاڤه ی ن���وێ. ئایا روداوه كانی ئه مڕۆی ناوه ڕاستی عێراق و جێگاکانی تر به سن بۆئه وه ی ئیسالمی سیاسی کوردی بێته ئاراوه؟ ده بێت ئه وه بوترێت که یه كێک له پاڵنه ره كانی گۆڕانکاری له هه ڵوێستی هێزه ئیس���المیه سیاس���یه كانی هه رێم له دیموکراسی و جۆرێک له بونی بریتیه میدی���ای جیاواز له هه رێم. بۆیه دۆخی کۆمه اڵیه ت���ی جارێکی تر بااڵده س���ت داڕش���تنی له چۆنێت���ی ده بێت���ه وه دونیابین���ی. وه ک چۆن کۆمۆنیس���تی چینی و کۆمۆنیستی سۆڤیه تی نه یاربون، ئاساییه که ئیسالمی سیاسی کوردی و ئیسالمی سیاسی عه ره بییش، سه رباری

هاوشێوه یی مه رجه عیان، جودابن. ئه وه ی مایه ی پرسیاره ئه وه یه که ئایا هه تا چه ندێک ئیسالمی سیاسی کوردی ده توانێت روداو بگۆڕێت بۆ فیکر، نه ك ته نها ده رخس���تنی هه ڵوێس���تێک یان کاتێک به تایبه ت جی���اواز. خیتابێکی ئه م هه ڵوێست و خیتابانه به كاربهێنرێن دۆخه ك���ه فش���اری ک���ه بۆئ���ه وه ی که مبکه نه وه و پاش���ان بگه ڕێنه وه سه ر دۆخه کۆنه که. به ش���ێوه یه کی تر ئایا ئێمه چه ندێک له گ���ه ڵ واقیعدا مامه ڵه ده که ین، له هه مانکاتدا چه ندێک له گه ڵ

وتارێکی هه نوکه ییدا مامه ڵه ده که ین؟

13 (435( سێشه ممه 2014/7/1 birura.awene@gmail.comبیروڕا

رێبین هەردی

هەندێک بیریاری فکری سیاسی بەهاری عەرەب���ی بەکۆتاییهاتنی نمونەی دەوڵەتی پاش کۆلۆنیالی���زم ئەزانن. بەکۆتاییهاتنی ئ���ەو حوکمڕانیەی ئەزانن ک���ە لەزوربەی جێگەکاندا یان بەشۆڕش دژی کۆلۆنیالیزم هاتن���ە س���ەر حوک���م، ی���ان بەکوده تای دەس���ەاڵتدارێتیانەی ئەو دژی سەربازیی ه���اوکار یان دەستنیش���انکراوی دەوڵەتی کۆلۆنیال بون. ئەم نوسەرانە بڕوایان وایە ئەوەی رویدا هیچ نیە جگە لەکۆتاییهاتنی ئ���ەم ش���ێوازە لەحوکمڕانی ک���ە لەپاش کۆلۆنیالیزمەوە دروس���تبوە. حوکمڕانیەک کە گەرچی پاش کۆلۆنیالیزم دروس���تبوە، بەاڵم بڕێکی زۆر لەخەس���ڵەتەکانی هەمان دەس���ەاڵتی لەناوخۆی���دا هەڵگرتوە. ئەم حوکمڕانیە ب���ەردەوام لەقەیرانی دەرەکی یان ناوخۆییدا ئەژیاو لەقەیرانێکەوە بەرەو قەیرانێکی ت���ر هەنگاوی ئەنا. دەزگایەکی س���ەرکوتکەرانەی لەپۆلیس���ی سیاس���ی بەناوی جیاوازەوە دروس���تکرد کە بەناوی پاراستنی ئاسایش و نەتەوەو نیشتیمانەوە، زیندانەکانی پڕکرد لەهەمو ئەو هاواڵتیانەی کە لەگەڵ ئاراس���تەو بەرنامەو ش���ێوازی حوکمڕانی���دا نی���ن. لەراس���تیدا دەوڵەتی نیش���تیمانی کە بەناوی رزگاری و شۆڕش و دژایەتی کۆلۆنیالیزمەوە هاتبو، لەناوەڕۆکدا گۆڕاب���و ب���ۆ دەس���ەاڵتدارێتی خێزان یان چەن���د خێزانێک���ی سیاس���ی ک���ە هەمو شتێکی واڵتیان خس���تبوە ژێر کۆنتڕۆڵی خۆیانەوەو بەرژەوەن���دی تایبەتی خۆیان بەناوی بەرگریکردن لەواڵتەوە ئەپاراست. س���ااڵنێکی زۆری حوکمڕان���ی بەخوێ���ن و ئاگرو تیرۆر دەستیپێکرد کە رێزی لەهیچ ش���تێک نەئەگرت کە پەیوەندی بەماف و ئازادی هاواڵتیەکانی خۆیەوە هەبێت. ئەم دروس���تبو، کۆلۆنیالیزم پاش دەوڵەتەی دەوڵەتێکی پۆلیس���یی پڕ لەپیشێلکاری و دەس���ەاڵتدارێتی چاوچنۆکان���ەی چەن���د خێزانێک���ی سیاس���ی بو ک���ە رەوایەتی بون���ی خ���ۆی بەکارئەهێنا ب���ۆ هەرچی س���ەرکوتکردنی زیاترو س���ەقامگیرکردنی هەرچ���ی زیات���ری دەس���ەاڵتی خ���ۆی. بەمانایەکی تر لەسەرەتاداو لەدەوڵەتاکانی پ���اش کۆلۆنیالیزم���دا تی���رۆری دەوڵەت هەبو، ئەش���کەنجەو زیندانیکردن و کوشتن بەدەس���تی دەوڵەت���داران هەبو. دەوڵەتی پ���اش کۆلۆنیالی���زم ن���ەک لەبەدیهاتنی ئ���ەو چاوەڕوانیان���ەدا شکس���تی هێنا کە هەم���و کۆمەڵ���گاکان دوای کۆلۆنیالی���زم چاوەڕێی���ان لێئەک���رد، بەڵک���و چەندان قەیران و کێشەو گرفتی تازەی لەسەرجەم ئەم دروس���تکرد. کۆمەڵگایان���ەدا ئ���ەو ئابوری، ئاس���تەکانی لەهەم���و دەوڵەتە کۆمەاڵیەتی و سیاسی و تەنانەت ئەخالقیدا نەک شکستی هێنا، بەڵکو دەسەاڵتدارێتی خۆی بو بەگرفتێکی س���ەرەکی کە نزیک نیوس���ەدە )کەمتر یان زیاتر( حوکمڕانی واڵتەکان���ی بەخوێ���ن و زیندان و کوش���تن کرد. هەرچەندە ئەم دەس���ەاڵتدارێتیە زۆر بەهێزو لە س���کان نەهات���و دەرئەکەوت، بەتایبەتی پ���اش ئەوەی توانی لەس���ەر رێگ���ەی خۆی ب���ەر بەهەم���و هەوڵەکانی گۆڕانکاری چ ئاش���تیانە یان توندوتیژانە ئاش���تیخوازو بەراپەڕینە ب���ەاڵم بگرێت، عەرەبی���ەکان واڵت���ە جەماوەریەکان���ی لەتونس و بەتایبەتی لەمیس���ر، سەرەتای کۆتاییهاتن���ی ئ���ەم ش���ێوازە حوکمڕانیە دەس���تیپێکرد. هەرچەن���دە نوس���ەرێکی ئەمەریکی بەرەگەز ئێرانی بەناوی حەمید دەباش���ی، بزوتن���ەوەی س���ەوزی ئێران بەس���ەرەتای دەرکەوتنی ئەم ش���ێوازەی شۆڕش دائەنێت، بەاڵم دان بەوەدا ئەنێت کە ئەوەی لەمەیدانی ئازادی میسر رویدا، ترۆپکی ئەو شێوازە خەباتەیە کە کۆتایی بەدەوڵەتی پ���اش کۆلۆنیالیزم هێنا. ئەم کۆتاییهاتنەش وەک هەمان نوسەر ئەڵێت، تەنها کۆتاییهاتنی سیستەمێکی حوکمڕانی نیە، بەڵک���و لەگەڵ خۆیدا کۆتای بەهەمو ئەو کلتورو بڕوا سیاسیانەش ئەهێنیت کە لەقۆناغی کۆلۆنیالیزم و دوای کۆلۆنیالیزمدا دروس���تبون و س���ەریانهەڵدا، ک���ە حەمید دەباش���ی ئیسالمی سیاس���یش بەیەکێک لەوانە دائەنێت. بەراس���تیش لەمیس���ردا کە هەمو پێش���بینیەکان بۆ ئەوە ئەچون ئیس���المی سیاس���ی لەنمون���ەی ئیخواندا ئەبێت���ە ئەڵتەرناتیڤێکی بەهێ���ز بۆ ئەم قۆناغە تازەیە، بەاڵم ئەم ئەزمونە بەهۆی زیاد لەهۆیەکەوە نەیتوانی لەساڵیک زیاتر ئەڵتەرناتیڤێکی رابگرێ���ت و وەک خ���ۆی بەهێز خۆی پیش���انی هەم���و کۆمەڵگای میس���ری بدات. جیهان���ی دوای کەوتنی دەوڵەتی پاش کۆلۆنیالیزم بەو ش���ێوازانە حوکمڕان���ی ناکرێت ک���ە بەرهەمی هەمان

دنیاو قۆناغ بون. بەاڵم ئەم راپەڕینە لەهەمو شوێنەکاندا بەهه م���ان نەخش���ەو رێگادا نەڕوێش���ت و بەهۆی زی���اد لەهۆکارێک���ەوە کە لەجێی لەراپەڕینێک���ی باس���مانکردوە، دی ئاش���تیخوازانەوە گۆڕا ب���ۆ پەنابردنە بەر توندوتیژیەک کە دڵڕەقانەترین شێوازەکانی شەڕی تیا بەکاردێت، وەک لەلیبیاو سوریاو

تا ڕادەیەک یەمەندا ئەیبینین.دۆخ���ی عێ���راق کەمێ���ک ئاڵۆزت���رە، چونکە ئەو دەوڵەت���ەی پاش کۆلۆنیالیزم دروستبوبو بەدەس���تی دەرەکی روخێنرا، هەر لەبەرئ���ەوەش هەمو ئ���ەو ه�ێزانەی کە حوکمڕانییان کەوتە دەس���ت بەهەمان پ���اش کۆلۆنیالیزم عەقڵیەت���ی دۆخ���ی ئەزمون���ە ئ���ەم ک���رد، حوکمڕانیی���ان لەحوکم�ڕان���ی مالیکیدا بەجۆرێک چڕبۆوە کە کاب���را خەونی بەدەس���ەاڵتدارێتیەکی ناوەندگەری وەک سەدام حسێنەوە ئەبینی کە ئەمجارە لەبری سوننیەکان، بەدەست شیعەکانەوەیە. ساویلکەیی مالیکی لەوەدایە لەکاتێکدا هەوڵی دوبارەکردنەوەی هەمان شێوازی حوکم�ڕانی ئەدا کە هەم قۆناغەکە لەروی سیاس���یەوە بەجێیهێش���توەو هەم خۆشی ئەو کەرەستانەی لەبەردەستدا نیە کە رێگەی ئەمجۆرە حوکمڕانیەی پێبدەن. مالیک���ی بەدڵڕەقیەکی گەورەوە پەالماری هەم���و ئەو هێزە س���وننی مەزهەبانەی دا کە لەگەل خەونی بەشیعەکردنی سەرجەم دامودەزگاکان���ی عێراق���دا ناک���ۆک بون. تەنانەت ئەو خۆپیش���اندانه گەورانەش���ی بەتوندی س���ەرکوتکرد کە بەش���ێوازێکی بەتاکڕەویی و ب���ەر ئەیانویس���ت مەدەنی بەش���یعەکردنی دەوڵەتی عێ���راق بگرن. ئەزمونی عێراقی کە بەدەس���تی دەرەکی دروس���تکرابو، ئەو هێزانەی بەڕەاڵو ئازاد کردو بەحوکمڕانی گەیاند کە پەروەردەی کۆلۆنیالیزمن و، پاش دەوڵەتی سیاس���ی جگە لەش���ێوازەکانی ئەم دەوڵەتەش هیچ ش���ێوازێکی تازەی حوکمرانی نە ئەزانن و نە فێر ئەبن. ئەوەی لەموس���ڵ و تکریت و ناوچە س���وننیەکان رویداو روئەدات، هیچ نیە جگە لەشکس���تی بەردەوامی شێوازی حوکمڕان���ی دەوڵەتی پ���اش کۆلۆنیالیزم کە جگ���ە لەقەی���ران و جەن���گ و دڵڕەقی هیچی ت���ر بەرهەمناهێنێت. ئەو دڵڕەقی و هاوس���ەنگەرەکانی داعش و توندوتیژیەی بەکاریدێنن، هەم���ان دڵڕەقی و توندوتیژی دەوڵەتی پاش کۆلۆنیالیزمە کە سااڵنێکی زۆرە بەدڵڕەقیەکی زۆرەوە هەمو کۆمەڵگای س���ەرکوتکردوە. گ���ەورەدا لەزیندانێکی لەبەرامبەر هەر گرت���ە ڤیدیۆیەکدا کە بۆ دڕندەی���ی داع���ش ئەهێنرێت���ەوە، دەیان گرت���ە ڤیدیۆی ت���ر هەن بۆ ئ���ەو هێزانە ئەهێنرێن���ەوە ک���ە گوایە دژی داعش���ن. ئەکرێ���ت دەیان نمونە بۆ دڵڕەقی بێوێنەو سوکایەتیکردن بەمرۆڤ و رێزنەگرتنی هیچ پره نس���یپێکی ئینسانی یاسایی، ئەخالقی لەن���او هەمو ئەو هێزان���ەدا بهێنینەوە کە بەش���ێوەی جیاواز ئامادەگییان لەساحەی سیاس���ی ئەم ناوچەیدا هەیە. ناوچەیەک کە تا هەنوک���ەش دۆخ���ی کۆلۆنیالیزم و تا بەجێنەهێش���توەو کۆلۆنیالیزمی دوای ئەم دۆخ���ەش بەجێنەهێڵێت، هەر ئەبێت

لەقەیرانێکەوە بۆ قەیرانێکی تر بچێت.

شکستی دەوڵەتی پاش کۆلۆنیالیزم

ئەو دڵڕەقی و توندوتیژیەی داعش و

هاوسەنگەرەکانی بەکاریدێنن، هەمان دڵڕەقی و توندوتیژی

دەوڵەتی پاش کۆلۆنیالیزمە کە سااڵنێکی زۆرە

بەدڵڕەقیەکی زۆرەوە هەمو کۆمەڵگای

لەزیندانێکی گەورەدا سەرکوتکردوە

داعش، ئیسالم، عه ره ب

له س���ه روبه ندی هه ڵبژاردنداو له چه ند نوس���ینێكمدا باس���ی ئ���ه وه م كرد كه كورسیه كانی كۆتای توركمان، مه سیحی ، به خستنه بری و پارتیه موڵكی ئه رمه ن له كات���ی س���ودلێوه رگرتن به نی���ازی خۆیدا زیاد له مافی خۆیان كورس���یان له ئه نجومه نه كان، له پارله مان و پێدراوه به داخ���ه وه گوێ ش���لنه كرا ب���ۆ ئه م بۆچون���ه ته نانه ت هاوڕێیانی خۆش���م ئه م نه یانویس���ت گۆڕان له بزوتنه وه ی بابه ت���ه بوروژێنرێ و وتی���ان كاتی نیه به ئێستاش���ه وه ، ب���ۆ ئ���ه وه ی هه ندێ كه س و الیه ن نان و پیاز به م بۆچونه وه نه خۆن و وای لێكنه ده نه وه كه من دژی من پێشنیازی كه مه نه ته وه كانم، مافی ئه وه یه كورس���ی كۆتا هه بێت بۆ كه مه نه ت���ه وه كان و ئاینزاكانی وه ك یه زیدی و كاكه ی و ره چ���اوی كه می���ی ژماره یان هه ڵبژاردن)القاسم هاوكۆلكه ی بكرێت االنتخاب���ی( بۆ ئه وان بكرێ���ت به نیوه یان یه ك له سه ر سێ، واته دیاریكردنی پێوه رێ���ك به پێ���ی كورس���یه كانیان بێت ك���ه پارله مان دیاری���ده كات نه ك بێبنه مای یاسایی و ئه وكاته ئازاد ده بن پێكهێنانی ده نگ���دان و له بیروبۆچون و كوتله ی پارله مانی یان ئه نجومه نه كان و پارێ���زه ری راس���ته قینه و نوێن���ه ری نه ته وه كان و كه م���ه به رژه وه ندیه كانی ئاینزاكان ده بن و هیچ الیه نێك ناتوانێ

بۆ به رژه وه ندی خۆی به كاریانبێنێ.

رۆژی 2014/6/23 پارتی دیموكراتی كوردس���تان بێگوێدان���ه ده نگده ران���ی گ���ۆڕان و یه كێت���ی و یه كگرتوو كۆمه ڵ، شیوعی ... هتد حكومه ته خۆجێیه كه ی هه ولێری پێكهێن���ا به په نابردنه به ر 5 كورس���ی كۆتای كه مینه كان، سێ رۆژ له مه وبه ریش له دهۆك حكومه تی خۆجێی به ته نه���ا پێكهێنا، ئێس���تا حكومه تی هه ولێ���رو دهۆك واته ئ���ه و ناوچه یه ی كه پێیده وترێ زه رد )كه له راس���تیدا زۆرین���ه ی زه رد نی���ه ( یه كالبویه وه بۆ دامه زراوه یی حكومه تی له بری پارتی و خه ڵ���ك، حكومه ت���ی بنكه ف���راوان و حكومه ت���ی حزب به رده وام���ی ده بێ و به م شێوه یه پارتی ده ستی له سلێمانی هه ڵگرت و سێ كورسیه كه ی سلێمانیشی ده كاته قوربانی به رده وامی ده س���ه اڵته

حزبیه كه ی له دهۆك و هه ولێر.حكومه ت���ی له پێكهێنان���ی پارت���ی هه رێمیش���دا، گه ر توانیبای %50+ 1ی كورس���یه كانی مس���ۆگه ر بكات هه مان هه ن���گاوی ده نا به اڵم به 11 كورس���ی خ���ۆی كه مین���ه كان و 38ی كۆت���ای نه ده گه یش���ته 56 كورسی بۆیه ئه مه ی بۆ نه ك���را په نایبرده ب���ه ر حكومه تی بنكه ف���راوان و ده ی���ه وێ ده س���ه اڵتی س���لێمانی و له پارێ���زگای خۆجێ���ی پارێزگای هه ڵه بجه و ئیداره ی گه رمیان و بیتوێن بكاته ئ���ه و پارچه كێكه ی كه الیه نه كان���ی دی پێبداته ش���ه ڕو خۆی ل���ه دوره وه چاودێری���ی ب���كات و ببێته

ده مڕاستیان.پارتی ب���ه م دو هه نگاوه ی له دهۆك و ب���اوه ڕی ك���ه س���ه لماندی هه ولێ���ر به حكومه ت���ی یه كگرتوی كوردس���تان یه كگرتن���ه وه ی هه وڵه كان���ی نی���ه و حكومه ت���ی هه رێمی گه ڕان���ده وه چوار گۆشه ی یه كه م و به كۆنترۆڵكردنی ئه و دو پارێزگایه ئیدی مانایه ك بۆ حكومه تی بنكه فراوان نامێنێ حكومه ت و پارله مان ده بن���ه دو ده زگای بێمانا، توركمان و

مه س���یحی و كلدانه كانیش باش ده زانن كه ئه وان به شكڵ به شداری حكومه تی خۆجێیه تین و ده سه اڵتی فیعلی به ده ست پارتی ده بێ، لیس���تی كه مه نه ته وه كان ده بێ چۆن وه اڵمی ئه و الیه نانه بده نه وه كه خاوه نی 13 كورسین و له حكومه تی خۆجێ���ی هه ولێر به هۆی مس���اوه مه ی ئه وانه وه بێبه ش���كران، ئه و راستیه ش باش ده زانن كه ده نگه كانیان سه دانجار ئه مه زیات���ره ؟ ئه وان له ده نگه كان���ی كه مه نه ته وه كان لیستی ئه بێ پرسێكه وه اڵمیبده نه وه و ئه و ئیحراجیه له به رده م رای گش���تی هه ولێری���ه كان چۆن پینه ده كه ن؟ ئێستا پارتی ناوچه ی زه ردی بۆ خۆی مس���ۆگه ركردو ش���ه ڕ به سێ

كورسیه كه ی ئه كات له سلێمانی و گومانی ئه وه ش هه یه كه س���ێ كورس���یه كه ی س���لێمانی بدات���ه ئ���ه و الیه ن���ه ی كه قایلده بێت ب���ه و حكومه ته خۆجێیانه ی ئ���ه و كه له هه ولێرو دهۆك پێكیهێناوه و سه رئێش���ه ی ب���ۆ دروس���تناكات، ئه و الیه ن���ه ش ك���ه پارت���ی ده نگی س���ێ كورسیه كه ی ده داتێ ئه بێ یان یه كێتی بێت یان گۆڕان هه ركامیش���یان بێت بۆ ئه و گرنگ نی���ه ئه گه ریش هه یه ده نگ به هیچیان نه دات، گرنگ كۆنترۆڵكردنی ناوچه ی زه رده ، به اڵم به هۆی رێككه وتنه ئه گه ری نێوانی���ان س���تراتیجیه كه ی ! پێدان���ی ده نگی ئه و س���ێ كورس���یه به یه كێت���ی نزیكتره ئه گه ریش زۆره كه پارتی له س���لێمانی پۆست وه رنه گرێت، ئه گه ر وه ریش���یگرت ئه وه پۆس���تێكی

ره مزیی وه رده گرێ.به پێی یاسای ژماره 4ی هه ڵبژاردنی ئه نجومه ن���ی پارێزگاكان، ده س���ه اڵتی چاودێری���ی الی ئه نجومه نی پارێزگایه و ده س���ه اڵتی جێبه جێكردنی مه یدانییش به فیعلی پارێزگاره و ئیتر رۆڵێكی ئه وتۆ بۆ پارله مان و حكومه تی هه رێم له سه ر ئاستی ناوخۆ نامێنێ و ئه وه ی ده مێنێ سیاسه تی ده ره وه و بازرگانی نه وته كه

هه ردوكیان به ده ست پارتیه .م���ن لێ���ره وه به كۆمه اڵن���ی خه ڵكی كوردستانی راده گه یه نم گه ر پارتی چاو به م بڕیاره یدا نه خشێنێته وه ، پێویسته الیه نه كان���ی دی به تایب���ه ت گ���ۆڕان و یه كێتی و ئیسالمیه كان له حكومه ته كه ی هه ولێر بكشێنه وه ، ناكرێت له حكومه تی بنكه ف���راوان هاوبه ش بن و له حكومه تی خۆجێیی كه حكومه تی فیعلیه بێبه ش، ئ���ه وه ش له یادنه كه ین به پێی یاس���ای پارێزگاكان پارێزگار كه س���ی یه كه مه و له هه مو پارێزگای���ه فیعلی س���ه رۆكی رویه كه وه و ئه نجومه ن���ی پارێزگا ته نها

رۆڵی چاودێریی ده بینێ،...

سه ردار عه زیز

حكومه تی بنكه فراوان و ده سه اڵتی خۆجێیه تی حزبی

ئایا ده كرێت بڵێین که ئیسالمی

سیاسی به گشتی و ئیسالمی سیاسی

توندڕه و شێوازێکن له وه اڵمدانه وه ی

خواست و نه هامه تیه كانی کۆمه ڵگاکانیان؟

گه ر پارتی چاو به م بڕیاره یدا نه خشێنێته وه

پێویسته الیه نه كانی دی به تایبه ت گۆڕان و یه كێتی و ئیسالمیه كان

له حكومه ته كه ی هه ولێر بكشێنه وه

عومه ری حاجی عینایه ت

19 »»

س����ااڵنێکە کاتی دامەزراندن����ی دەوڵەتی کوردس����تانی هاتوە. یەکێک لەو هۆکارانەی کە کوردستانیان لەهەنگاوێکی لەم شێوەیە دودڵکردب����و بونی ناوچەیەک����ی بەرفراوانی کوردس����تان ب����و ل����ەدەرەوەی دەس����ەاڵتی هەرێمی کوردستان. لەگەڵ داڕمانی سوپای لەبەردەم لەناوچە سوننەنشینەکان عێراقی هێرش����ەکانی داعش و گروپ����ە چەکدارەکان هێزەکانی پێش����مەرگەو ئاسایش هەلەکەیان قۆزت����ەوەو زۆرینەی ناوچ����ە دابڕاوەکانیان گێڕایەوە ژێر دەسەاڵتی کوردستانییان. ئەو هەلەی ک����ە هاتەپێش هیواو حەزو ئارەزوی سەدان ساڵەی کوردس����تانییانی لەگەیشتن بەس����ەربەخۆیی و دامەزراندن����ی دەوڵەتێکی کوردس����تانیی نەک هەر زیندوکردوە بەڵکو کردوە بەداوایەکی جەماوەریی. ئێستا لەهەر کات زیات����ر دەوڵەت����ی کوردس����تانیی بۆتە خەون����ی زۆرینەی گەلی کوردس����تان. چیتر بەتەنی����ا پرۆژەی حزبێک یان س����ەرکردەی

الیەنێک نییە. لەسەرەتا دەبێت ئەوە بڵێین کە شێوازو پرۆسەی دامەزراندنی هەر دەوڵەتێك یەکێکە لەو فاکتەرە سەرەکییانەی، کە تا ڕادەیەک، لەدوارۆژ چارەنوس����ی دەوڵەتە دامەزراوەکە بەتایبەتی فاکت����ەرە ئ����ەم دیاریدەک����ەن. لەحاڵەتی کوردستاندا زۆر باڵکێشە، چونکە هەنگاوێک����ی لەم جۆرە روب����ەڕوی چەندان دەرەکی ناوخۆی����ی و ئاس����تەنگی تەحەدا و

دەکات.یەکێک لەبنەماکانی سەرکەوتن و خۆڕاگری هەر دەوڵەتێک پەیوەس����تە بەوەی کە ئەو دەوڵەت����ە ت����ا چ ڕادەیەک لەپش����تیوانی و خەڵکەکەی زۆرینەی رەزامەندی بەشداری و ڕاگەیاندن����ی ش����ێوازی بەهرەمەن����دە. مژدەبەخشانە پێچەوانەی بەجەماوەریکردنی پرۆس����ەی دامەزراندن����ی دەوڵەت����ە. رۆڵی مژدەبەخش����انەی لەڕاگەیاندنی جەم����اوەر دەوڵەتدا نەک هەر غائیبە، بەڵکو لەکارێکی وادا جەم����اوەر بێئاگادەکرێ����ت لەپرۆژەکە. پەیوەس����تە کوردس����تانیی دەوڵەت����ی کوردستان. بەچارەنوس و خواستی خەڵکی ئەوەش بەش����داریکردن و بەش����داریپێکردنی زۆرینەی جەماوەری کوردستان دەخوازێت. راپرس����ی پێویس����تە ت����ر، بەواتایەک����ی جەماوەریی ببێتە ئەڵتێرنەیتیڤی راگەیاندنی

مژدەبەخشانە . راپرسی گشتی میکانیزمی سەرەکی

دامەزراندنی دەوڵەت؟هەمەالیەنکردن����ی بەجەماوەریک����ردن و یەکێک����ە لەچارەن����وس بڕی����اردان لەپێش����مەرجەکانی س����ەرکەوتنی پرۆسەی کوردس����تان. دەوڵەت����ی دامەزراندن����ی دامەزراندنی دەوڵەتی کوردس����تانیی ناکرێت س����ەرکردەیەک، پێگەکەی هەرچییەک بێت، وەک م����ژدە ڕایبگەیەنێت. ئێم����ە پێمانوایە دەبێ����ت خەڵک����ی کوردس����تان لەرێگ����ەی راپرسییەکی سەرتاسەریەوە بڕیاری خۆی بۆ دامەزراندنی دەوڵەتێکی سەربەخۆ بەجیهان ڕابگەیەنێت. پێداگری ئێمە بنەمای لەس����ەر

ئەم خااڵنەی خوارەوە داناوە:1� لەراپرس����یدا خودی گەلی کوردس����تان کارەکتەری س����ەرەکی دەبێت لەپرۆس����ەی

دامەزراندن و ڕاگەیاندنی دەوڵەتەکەی.2� لەراپرس����یدا هەمو خەڵکی کوردستان ماف����ی بەش����داریکردن و دەنگدانیان دەبێت و هەمو الیەنە سیاسی و کۆمەاڵیەتی و نەتەوەیی و ئاینیی����ەکان وەک یەک دەتوانن بەش����داربن تێیدا، بۆیە پرۆس����ەیەکی ئ����اوا هەر خۆی لەخۆیدا جۆرێکە لەمسۆگەرکردنی كۆده نگیی

سه رجه م هێزو الیه نه کوردستانییەکان.3� راپرس����ی دەکرێت بکرێت����ە بنەمایەک ب����ۆ یەکخس����تەوەی هەرچی زیات����ری ماڵی کوردس����تانییان به جۆرێ����ك كه هەمو الیەک بەگش����تی و بێدودڵی پش����تیوانی لەپڕۆژه ی

دامەزراندنی دەوڵەتەکەیان بکەن.4� راپرس����ی چاکتری����ن وەس����یلەیە ب����ۆ زامنکردن����ی پش����تیوانی نێودەوڵەتی و ڕای گش����تی جیهان����ی چونک����ە وەک بەش����ێک دەبینرێت و دیموکراس����ی لەپراکتیزەکردنی ڕاگەیاندن����ی پێچەوانەک����ەی، دادەنرێ����ت. دەوڵ����ەت بەمژدە، ن����ەک هەر پش����تیوانی نێودەوڵەت����ی لێناکەوێت����ەوە بەڵک����و وەک پراکتیزەکردن����ی دیکتاتۆریی����ەت و بڕیارێکی

تاکالیەنانە وێنادەکرێت.5� راپرس����ی داخ����وازی کوردس����تانییان حزب����ی، تاکەکەس����ی، لەداخوازییەک����ی ئایدیۆلۆجی دەگوازێت����ەوە بۆ داخوازییەکی ناوخۆی����ی ش����ەرعیەتی جەماوەری����ی و پێدەدات و بواری بەدەستهێنانی شەرعییەتی

نێودەوڵەتیش زیاتر دەکات.

6� راپرس����ی زامنکەری پێداویستییەکانی بەرگریک����ردن لەدەوڵەتەک����ە دەبێت چونکە جەماوەری بەشداریپێکردنی بەشداریکردن و کوردس����تان بەهەم����و گروپ����ە سیاس����ی و کەلتورییەکان ، ئاینیی����ەکان و نەتەوەی����ی و زامنی ئەو هێ����زە دەکات کە لەئەگەرەکانی هەر هێرشێکی دەرەکی بیپارێزێت، ئەگەرێک کە ه����ەر ئێس����تاکە لەئارادای����ە چ لەالیەن تیرۆریستەکانی داعش چ لەالیەن هێزەکانی

حکومەتی مەرکەزی.7� ئەزمونی واڵت����ە تازە دام����ەزراوەکان، وەک ته یموری ڕۆژهەاڵت و کۆسۆڤۆ و باشوری س����ودان ئەو ڕاستییە پشتڕاس����تدەکەنەوە کە ئەم س����ەردەمە س����ەردەمی راپرس����ی و گەڕانەوەیە بۆ خەڵک لەجیاتی بەکارهێنانی هێ����ز. ئەوەش����مان پێدەڵێت کە باش����ترین شێوازیش����ە ب����ۆ دڵنیاب����ون لەپش����تیوانی

نێودەوڵەتی و دانپێنان.8� راپرس����ی باشترین هەل دەڕەخسێنێت نێودەوڵەتییەکان بۆ تێکەڵکردنی ڕێکخراوە بەچاودێریکردنی پرۆسەکە. ئەمەش زەمانەتی پشتیوانی نەتەوە یەکگرتووەکان دەکات کە

بۆ پرۆسەیەکی ئاوا چارەنوسساز.

کلیل����ی راپرس����ی گوتم����ان وەک بەجەماوەریکردن����ی پرۆس����ەی دامەزراندنی ب����ۆ ب����ەاڵم کوردس����تانییە، دەوڵەت����ی بەجەماوەریکردنی پرۆسەکە و بەشداریکردن و بەش����داریپێکردنی کۆمەڵگەی کوردس����تانی دەبێ����ت النیکەم لەدو ئاس����تدا لەپرس����ەکە نزیکببینەوە. یەکەم، ئاس����تی هێز و الیەنە سیاس����ی و مەدەنیی����ەکان، دوەم، ئاس����تی جەماوەر. هەوڵدەدەین لەخوارەوە پرۆس����ەو میکانیزم����ەکان لەس����ەر ه����ەردو ئاس����تدا

دیاریبکەین.

پێکهێنانی ئەنجومەنی بااڵی سەرپەرشتییب����ۆ ئ����ەم مەبەس����تە ئێمە پێش����نیازی دەکەین ب����ااڵ ئەنجومەنێکی دامەزراندن����ی ک����ە بڕی����اردەرو جێبەجێک����ەری پرۆس����ە و میکانیزمەکان بێت و ئەرکەکانی دامەزراندنی دەوڵەتەکە بخاتە ئەستۆی خۆی. بۆ ئەوەی بەشداریکردنی هێز و الیەنە سیاسی و ئاراستە فک����ری و پێکهاتە ئایین����ی و نەتەوەییەکانی کوردستان بەشێوەیەکی کاریگەر و هاوبەشانە زامنبکرێت، ئێمە پێمانباش����ە دابەش����بون و قورس����ایی هێزەکان لەپەرلەمانی کوردستان بکرێتە پێ����وەر و قەبارەی نوێنەرایەتی هێز و

الیەنەکان لەئەنجومەنە بااڵکەدا.نابێت و پەرلەمان بەدیل����ی ئەنجومەنەکە سروشتێکی کاتی دەبێت و کۆمەڵێک ئامانج و ئەرکی پێدەس����پێردرێت، لەگەڵ بەدیهێنانی ئەنجومەنەک����ە ئامانجەکان����دا ئ����ەرک و ئێم����ە لەس����ەرەتا هەڵدەوەش����ێتەوە. پێش����نیازدەکەین ک����ە ئەنجومەنە کاتییەکە

بەمشێوەیەی خوارەوە دابمەزرێت:1� قەب����ارەی، واتە ژم����ارەی ئەندامانی، بەشدار لەئەنجومەنەکە بۆ هەر حزب و الیەن و گروپێ����ک بەرێ����ژەی یەک لەس����ەر چواری، واتە چارەكێکی، کورس����ییەکانی ئەو الیەنە

لەپەرلەمانی کوردستان دەبێت.2� پەرلەمانی کوردستان لە 1٠٠ کورسی بۆ

پارتە سیاسییەکانی کوردستان و 11 کورسی کۆتای کەمین����ەکان پێکدێت. بۆیە دەکرێت ئەنجومەنەکە رەنگدانەوەی ئەو دابەشکردنە بێ����ت و هەر حزبێک لەئەنجومەنەکەدا بەیەک ژم����ارەی کورس����ییەکانی لەس����ەر چواری لەئەنجومەنەک����ە نوێن����ەری لەپەرلەمان����دا

هەبێت.3� گروپە نەتەوەیی و ئاینییەکانی بەشدار بەئەندامێ����ک هەریەکەی����ان لەپەرلەم����ان

بەشداردەبن.4� هەر الیەنێک بەبلۆکێک لەئەنجومەنەکە بەش����داریدەکات کە پێکهات����ەی بلۆکەکەی دابەش����دەکرێت بۆ سەر چوار بەش، بریتین

لە:A� نوێنەرانی پەرلەمانیی الیەنەکە.

سیاس����یی مەکتەب����ی نوێنەران����ی �Bالیەنەکە.

C� نوێنەران����ی ئەکادیمی و ڕۆش����نبیریی دانراو لەالیەن الیەنەکە.

D� نوێنەران����ی رێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی دانراو لەالیەن الیەنەکە.

بۆ نمونە ئەگەر حزبێک بیس����ت کورسی لەپەرلەمانی کوردستان هەبێت ئەوە دەبێت پێنج ئەندام����ی لەئەنجومەنەکە هەبێت، کە الیەنەکە بەخ����ۆی بڕیاردەدات لەدیاریکردنی بەمەرجێ����ک بەش����داربوەکانی. ئەندام����ە مس����ۆگەر ژنان/ئافرەت����ان نوێنەرایەت����ی

بکرێت.بۆ پێنج الیەنە س����ەرەکییە بەش����دارەکە لەحکومەتی هەرێم، پارتی و گۆڕان و یەکێتی و یەکگرتوو کۆمەڵ، وا چاکە لەنوێنەرایەتیکردنی ئ����ەم الیەنان����ە بەش����داریکردنی س����ەرۆکی الیەنەکە، لەگەڵ بەشداری سەرۆکی هەرێم و سەرۆکی حکومەت و جێگرەکانییان هەروەها وەزیرەکانی پالندانان، پێش����مەرگە، ناوخۆ و

دارایی بکرێنە مەرج.5� بەشداریپێکردنی خەڵکی ناوچە تازە- ئازادکراوەکان زۆر بەگرن����گ دەزانین، واتە راپرسییە پێشنیازکراوەکە هاوکات لەهەرێم و ناوچ����ە تازە- ئازادک����راوەکان بەڕێوەبچێت، چونکە ناوچە تازە- ئازادکراوەکان بەشێکی زۆر لەخاک و دانیشتوانی کوردستان پێکدێنن و چارەنوسیان هاوبەشە لەگەڵ کوردستانییانی هەرێ����م و ناکرێ����ت لێکجیابکرێن����ەوە. بۆیە س����ەنگی گرنگ����ە و بەش����داریپێکردنیان خ����ۆی هەی����ە، بەتایبەتی لەک����ۆڕو کۆمەڵە

نێونەتەوەییەکان. ئێمە پێمانباشە:A� ه����ەر قەزای����ەک )بێجگ����ە لەقەزای ناوەندی کەرکوک ک����ە وا چاکە 4 نوێنەری هەبێت( بە 2 نوێنەر بەش����داری ئەنجومەنە

بااڵکە بکات، واتە:B� هەریەک لەقەزاکانی شەنگال، شێخان، مەخم����ور، داق����وق، دوب����ز، دوزخورماتو و

خانەقین دەبێت 2 نوێنەریان هەبێت.C� دەش����تی موس����ڵ دەکرێت بەدو قەزا

هەژمار بکرێت و 4 ئەندامی هەبێت.

بااڵک����ە ئەنجومەن����ە بەمش����ێوەیە دەوروب����ەری 5٠ ئەندام����ی دەبێت. وا چاکە لەنوێنەرایەتییەکانی دەرەوەی هەرێم پێکهاتە سیاسی و ئاینیی و نەتەوەییەکانی ناوچەکان ڕەچاوبکرێن. نوێنەرایەتی قایمقام و سەرۆکی

ئەنجومەنی قەزاکە بەچاک دەزانین.

ئەرک و ئامانجی ئەنجومەنە بااڵکە1� هەوڵدان ب����ۆ بەرزکردنەوەی ئیرادەی ب����ۆ هاندانی����ان س����ازکردنیان و خەڵ����ک و دامەزراندنی لەپرۆس����ەی پش����تیوانیکردن

دەوڵەتی کوردستانیی.2� دانانی بەرنامە و میکانیزمی جۆراوجۆر خەڵک����ی کۆدەنگ����ی دروس����تکردنی ب����ۆ کوردس����تان لەپەیوەند بەپرس����ەکە لەسەر هەمو ئاستەکان. دەبێت هەوڵبدات کۆدەنگی الیەن����ە سیاس����ی و ئاینی����ی و نەتەوەی����ی و

کۆمەاڵیەتی و مەدەنییەکان مسۆگەر بکات.نێودەوڵەتی و پشتیوانی کۆکردنەوەی �3نێونەتەوەی����ی لەهەم����و جیهان����دا. بۆ ئەم

مەبەستە وا چاکە:A� لیژنەیەکی کارامە و پرۆفیشناڵ و زمانزان

پێکبهێنرێت بۆ ئەنجامدان و بەدواداچون.B� پێکهێنان����ی لیژنەی فەرع����ی لەهەمو واڵتە گەورە و بڕیار بەدەستەکانی جیهان کە دەکرێت ه����ەم نوێنەرایەتییەکانی حکومەتی هەرێم هەم ڕەوەن����دی کوردیی لەدەرەوەی واڵت بۆ ئەم ئەرکە کەڵکیان لێوەربگیردرێت و

وەگەڕبخرێن.ک����ۆن و دۆس����تە بەس����ەرکردنەوەی �Cتازەکان����ی کورد و کۆکردنەوەی����ان لەگروپی

لۆبی لە واڵتەکاندا.D� پێکهێنانی گروپێک لەڕۆژنامەنوس����ان لەن����اوەوەو دەرەوەی واڵت بۆ خس����تەڕوی پرس����ی بەدەوڵەتبونی کوردس����تان لەدیدی بەچەند دەبێت گرنگی کوردس����تانییانەوە.

الیەنێک بدرێت. لەوانە:I� ڕەوایی و شەرعیەتی مافی سەربەخۆیی

بۆ کوردستانییان.Ii� ئیقناعکردن����ی سیاس����ەتمەداران و ڕای گش����تی جیهانی ک����ە دامەزراندنی دەوڵەتی کوردس����تانیی ن����ەک خەت����ەر نیە لەس����ەر ئاش����تی ناوچەکە بەڵکو فاکتەرێکی گرنگە

تەبای����ی و ئاش����تی و لەس����ەقامگیرکردنی پێکەوەژیان لەناوچەکەو جیهاندا.

Iii� جەختکردن����ەوە لەس����ەر راپرس����ی و تێکەڵکردن����ی ڕێکخ����راوە نێودەوڵەتییەکان

لەپرۆسەکە.Iv� دڵنیاکردنەوەی ڕای گش����تی لەوەی کە پرۆس����ەکە ش����ەفافانەو دیموکراس����یانە

بەڕێوەدەبردرێت.V� جەختکردن����ەوەو س����ەلماندنی ئەوەی کە کوردس����تانێکی ئازاد بەت����ەواوی مافی تورکمانەکان، عەرەبەکان، مەس����یحییەکان، ئێزیدیی����ەکان، کاکەییەکان، ش����ەبەکەکان و هەم����و گروپ����ە سیاس����یی و کۆمەاڵیەت����ی و

ئاینییەکان دەپارێزێت.کۆمەڵگ����ەی دڵنیاکردن����ەوەی �Vi نێودەوڵەتی لەپاراس����تن و زامنکردنی مافی

ژنان لەکوردستانی سەربەخۆدا.دڵنیاکردن����ەوەی کۆمەڵگ����ەی �Viiنێودەوڵەتی لەپاراس����تنی مافەکانی مرۆڤ و ئازادییە مەدەنیی����ەکان و ئازادی رادەربڕین و

رۆژنامەگەری.Viii� دەرکردنی هەرچی زوتری کۆمەڵێک یاس����ا و ڕێس����ا و میکانیزم����ی گونج����او بۆ v ، vi ،( خاڵەکان����ی جێبەجێکردن����ی vii(، چونک����ە کۆمەڵگ����ەی نێودەوڵەت����ی بەقس����ەی گەورەو شیعارات رازینابن . ئەوان شتی بەرجەس����تە وەک یاسا و میکانیزمیان

دەوێت.4� ئەنجومەن����ە بااڵک����ە بەهاوئاهەنگ����ی و بەسودوەرگرتن لەدامەزراوەی دەزگای بااڵی هەڵبژاردن لەکوردستان و هاوکاری وەزارەتە بەپرۆس����ەی دەس����ت پەیوه ندارەکان����ەوە س����ەرژمێری لەهەرێمی کوردس����تان و ناوچە

تازە-ئازادکراوەکان دەکات.5� ئەنجومەنەک����ە رۆژێ����ک بۆ س����ازدانی ئامادەکارییەکانی دیاری����دەکات و راپرس����ی

مسۆگەر دەکات.6� ئەنجومەنەکە ئەنجامدانی راپرسییەکە دەگرێتە ئەستۆ. بۆ ئەو مەبەستەش فۆرمی تایب����ەت بەراپرس����ی بەزمانەکانی عەرەبی و کوردی، ئەگەر پێویست بکات بەئینگلیزیش،

ئامادە دەکات.7� ئەنجومەنەکە کۆمیتەیەک لە وەزیرەکانی پێش����مەرگە و دارای����ی و پالندان����ان و ناوخۆ

پێکدێنێت بۆ:پێویس����ت بودج����ەی دابینکردن����ی �Aبەش����ێوەیەکی ش����ەفافانە ب����ۆ ئەنجامدانی

پرۆسەکە.B� دابینکردنی میکانیزم و فەراهەمکردنی

پێداویستییەکانی ئەنجامدانی راپرسییەکە.پرۆس����ەکە و ئاسایش����ی دابینکردنی �Cخۆئامادەکردن بۆ ه����ەر ئەگەرێک، لەوانە: ئەگ����ەری کاری تیرۆریس����تی و تێکدەران����ە لەالیه ن گروپە تیرۆریستییەکان و تەدەخولی س����ەربازی حکومەت����ی عێراق����ی. ب����ۆ ئەو هێ����زە چەکدارەکانی ت����ەواوی مەبەس����تە کوردس����تان و هێزی بەرگ����ری میللی دەبێت لەحاڵەتی ئامادەباش����یدا بن. دەبێت هەمو هێزەکان لەژێر یەک فەرماندەییدا رێکبخرێن و

تەیار بکرێن. لەکۆتایی ئێمە جەخت لەس����ەر دو خاڵ دەکەینەوە، یەکەم پێش ئەنجامدانی راپرسی بۆ سەربەخۆی کوردستان دەبێت تاکالیەنانە، واتە لەالیەن حکومەتی هەرێمەوە، بەفەرمی ناوچە تازە- ئازادکراوەکان بخرێنەوە س����ەر هەرێ����م. دوەم، ئ����ەو بڕگ����ەو خااڵنەی لەم پێشنیازە هاتون هەموی قابیلی دەستکاری و

دەوڵەمەندکردنن.

لێرەدا قسەم لەوە نییە ئاخۆ بەشداریکردنی ئۆپۆزس����یۆن لەحکومەت����دا ش����یاوە یا نا، دەس����ەاڵتخوازە هێ����زێ هەم����و چونک����ی ئەوەی ب����ەاڵم بانگەش����ەکانی. بەئەندازەی نکوڵی حکومەت����دا کابینەی لەدواکەوتن����ی لێناکرێ، فراوانکردنی هاوبەش����یکردنەکەیە. لەپش����کدارییدا پرس����ەکە ل����ەوەی جگ����ە ن����ەک بەش����داریی راس����تیینەدا چڕبۆت����ەوە الیەنەکان����ە رازیکردن����ی ئامانجەک����ە ک����ە لەبەشینەوەی پێگەو پۆستەکاندا. لەکاتێکدا پشکداریی لەبەش����داریکردنێک کە مەبەستی بەجێگەیاندنی بەڵێن و بەرنامەگەلێکە جیایە. سەرەڕای چونی ئۆپۆزسیۆن بۆ ناو حکومەت، لەو باوەڕە زاتییەوە نییە کە بەنەخشەڕێیان دەتوان����ن حوکمڕان����ی بکەن. ه����اوکات ئەو دروشم و بانگەش����انەی سااڵنی رابوردوشیان، تەنها لەئاس����تی میدیایی و ش����ەقامدا راستە، دەن����ا وەرگێڕانی بۆ کاری سیاس����ی لەنزیک م����ەودادا، ئەگ����ەر نەڵێین ئەس����تەمە، ئەوا رێیتێناچ����ێ. بۆیە، خواس����تی پش����کداریی، بیرکردنەوەی س����ایکۆلۆجی و بەرئەنجامێکی هێزی سیاس����ییەکانە کە دەستاودەستکردنی دەسەاڵت لەبیرکردنەوەیاندا نییە. لەبەرئەوە، بێهواب����ون پاڵنەرێک����ە بۆ ئ����ەوەی دەرفەتە لەدەستچوەكه ی سەروبەندی خۆپیشاندانەکانی

)17(شوبات، دوبارەنەبێتەوە. بەاڵم پرسیارەکە ئەوەیە: کاتێ ئۆپۆزسیۆن دەبێتە بەش����ێکی حکومەت، فەزای گش����تی چی بەس����ەر دێ؟ تا چەند دەنگی ناڕەزایی مایەپ����وچ و کایەی رەخنەش چ����ۆڵ دەبێ؟ هەڵب����ەت، ئەمانە پرس����یارێکن لەنیگەرانی و بەش����ێکی لەبۆچونێک����ی س����ادەوەیە ک����ە دەبەستێتەوە. بەئۆپۆزسیۆنەوە رەخنەکاری بۆچونێک نەک هەر ناڕاستە، بەڵکو کوشتنی رەخنەو بێکارکردنی ئۆپۆزسیۆنیشە لەکایەی سیاسییدا. رەخنە جۆرێکە لەئۆپۆزسیۆنێتی، بەاڵم ئۆپۆزسیۆن- بون بریتی نییە لەرەخنە. پاشان، ئۆپۆزس����یۆنیش وەک هەر الیەنێکی سیاس����ی، مای����ەی رەخنەگرتن����ە. بۆی����ە، ناوەستێ. ئۆپۆزس����یۆندا لەئاس����ت رەخنە هەڵبەت لەم س����ااڵنەدا بۆچونێک بەجۆرێک رەوایەتی س����اختەی وەرگرتبو: نابێ رەخنە لەئۆپۆزس����یۆن بگیرێ، بەپاس����اوی ئەوەی لەوەی ل����ەدەرەوەی دەس����ەاڵتدایە. جگ����ە ئۆپۆزس����یۆنێ کە لەو س����ااڵنەدا ئەزمونکرا، لەبنەڕەتدا چونکی نەزانی����وە. بەرەخنەگرم ئامانجێک����ی رەخنەییان نەب����وە بەئەندازەی هەنگاوی دەس����ەاڵت گرتنە دەس����ت. دیارە، رەخن����ەو جۆرێ����ک نوێنەرایەتیکردن����ی ناڕەزایی بەمانای پ����رۆژەی رەخنەیی نییە. هەڵبەت نوێنەرایەتیکردن����ی رەخنە جیاوازە لەرەخنەگرتنێک کە پیشەکارێکی رۆشنبیریی س����ەربەخۆیە. ئەو راستییەش لەبیرکرابو کە ئۆپۆزس����یۆن بۆیە رەخن����ەو گلەیی و گرفتی لەگەڵ حکومەتدایە تا ئەوەی باوەڕی پێیەتی،

لەناو حکومەتدا جێبەجێی بکات.ئاشکراش����ە، گرفتێک����ی دەس����ەاڵتدارانی "رەخن����ە" ک����ە ئەوەی����ە خۆره����ەاڵت هێزێکی هەڕەش����ەکەرو بەئۆپۆزس����یۆنێکی رەتک����ەرەوەی بونی خۆی����ان دەزانن. ئەمە ن����ەک تێنەگەیش����تنە لەسروش����تی رەخنە، لێرەوە، ئۆپۆزس����یۆنیش. لەچییەتی بەڵکو لێدانی ئۆپۆزسیۆنیشە رەتکردنەوەی رەخنە ک����ە ت����ا ئێس����تەش لەئاس����تی جی����اوازدا مامەڵەیەک����ی نەیاران����ەو ناحەزان����ە لەگەڵ رەخنەگردا ک����راوە. گرفتارییەکەش لەوەدایە کە لەبەرەی ئۆپۆزسیۆنیشدا، هەمان مامەڵە لەگ����ەڵ رەخنەدا کراوە. هەر کاتێ رەخنەیان بەدڵنەبوە، خستویانەتە خانەی دەسەاڵتەوە! کە لەوەدایە هەڵەتێگەیش����تنەکە کەوات����ە، هەمیشە ئۆپۆزسیۆن رەخنەگرو دەسەاڵتیش

رەخنەلێگیراو بێ. ئەم هاوکێشە هەڵەیە جۆرێک لەشەرعیەتی سیاس����ی ب����ۆ خ����ۆی پچ����ڕی: پێناس����ەی رەخنەگرتنی خزاندە جوغزی ئۆپۆزسیۆنەوە. لەکاتێکدا بەهۆی ئۆپۆزسیۆنەوە، رەخنەگرتن بۆ نوسەرانی بێالیەن کارێکی دژوارو سەخت ب����و. بەتایبەت کە رەخن����ەش بوە گوتارێکی سیاسی، ئۆپۆزسیۆن نوێنەرایەتی پێدەکردو هەر رەخنەیەک لەدەسەاڵت نەک هەر بۆیاخی الیەنگیری����ی ئۆپۆزس����یۆنی لێدەکەوت����ەوە، بەڵکو رەخنەگرتنیش لەرەفتاری-ئەتیتیودی- سیاسی ئۆپۆزس����یۆن بۆ روناکبیرو نوسەری جیدی نالەبارترکرد. نەبادا دەسەاڵت لەپێناو ئۆپۆزس����یۆندا بچوکكردنەوەی الوازک����ردن و بیقۆزێت����ەوە. بۆی����ە، نوس����ەرە بێالیەنەکان لەخۆسانس����ۆرکردنێکی بەردەوام����دا کەوتنە "زۆنی سێبەر"ەوە. زۆنێک کە هەم دەسەاڵت و هەم ئۆپۆزس����یۆنیش ئامرازگەرییانە ماس����ی خۆیان تێدا راو دەکرد. دواجار ئەو زۆنە بوە پەراوێزی ئازادیی. پەراوێزێ کە بەئۆپۆزسیۆن فراوان نەبو، بەڵکو بەرەخنەکاریی بەردەوام

کە دەبێتە بەش����ێکی بیرکردنەوەی ئاس����ایی خەڵکی.

لەم سۆنگەوە، مەیدانی رەخنە بەڕۆیشتنی ئۆپۆزسیۆن نەک چۆڵنابێ، بەڵکو وەک هەر کارێکی رۆش����نبیریی درێ����ژەی دەبێ. بەاڵم ت����ا چەند وەک "هێز"و فش����ارێکی سیاس����ی کاریگەر دەب����ێ؟ وەک بیرمەندو ش����اعیری فەرەنس����ی "پۆل ڤالێری" دەڵێ سیاس����ەت "هونەری رێگرتنە لەو ش����تانەی پەیوەس����تن دەگرێتەوە. رەخن����ەش دیارە بەژیانمانەوە" بەاڵم چەندەش رێگریی بکرێ، هێشتا ناکاتە هۆی پەککەوتنی رەخنە. رەنگە مەترسیەکە هەڵوێستی دژە رەخنەیی نەبێ، بەئەندازەی ئەوان����ەی نوێنەرایت����ی گوتارێ����ی رەخنەیی دەکەن. چونک����ی لەنمایش����کردنی رەخنەدا مرۆڤ ئەوەی دەستی پێڕاناگات پەرۆشیەتی، ت����ا ئەوپەڕی رقلێبونەوەو رەتکردنەوە. وەلێ لەپێگەیشتنیدا، دەبێتە وابەستەبون. ئەمەش لەبیرۆکەی حکومەت����ی بنکەفراوان و لەپێناو سازانی گشتیدا دەرکەوت کە ئۆپۆزسیۆنێتی دیموکراسی پوچەڵکردەوە. بنەمایەکی وەک دیموکراسیەک کە زادەی ئەقڵێکی خێڵەکییە نە رەخنەو نە ئۆپۆزسیۆنیشی قبوڵە. چونکی پێداهەڵدەریش خۆمانەیە! نەیار رەخنەگرەو دیارە هەڵپەی "گ����ۆڕان"و ئەوانیتر بۆ چونە نێ����و حکومەتەوە، هاندەری ئ����ەو میکانیزمە بو ک����ە دواجار هێ����زە گ����ەورەکان توانییان رکابەرەکانی����ان لەدورم����ەودادا وەک خۆیان لێبکەن. بەتایب����ەت "پارتی" لەگەڵ هێزێکدا باشتر مانوڤەر دەکات کە بەجێگرەوەی خۆی

نەزانێ.بنکەفراوان" "حکومەتی تێزی لەبەرئەوە، بەجۆرێک پێچانەوەی هەڵوێس����تی رەخنەیی ناڕازییەکانە. بێدەنگکردن����ی جەماوەری����ی و هەروەها دروس����تکردنی مۆدێلێکی سیاسییە کە حکومەت ببێتە پشکوەرگرتن کە دواجار دەس����ەاڵت دەستاودەس����تکردنی بنەم����ای ئەستەم بێ. چونکی لەبری دەسەاڵتگۆڕکێ، هەمو دەبنە جەس����تەی دەسەاڵتەکە. لێرەدا گرفتەکە ئەوەیە هەمو وەک قەوارەو هەروەک ئەو ش����وێنەی لێیهاتون، تێیدا نوێنەرایەتی پاش����خانی حزبی����ان دەک����ەن. لەجیاتی����ی بون بەبەش����ێک لەسیاس����ەتی حکومەتەکە، حکومەت دەکەنە پاش����کۆی ئەجێنداکانیان. لەنێ����و جەس����تەیەکیتر ئەندام����ی وەک حکومەتدا تەشەنە دەکەن و دەیکەنە ئامرازی س����ەرئەنجام پێش����وتریان. خواس����تەکانی پێکهاتەی حکوم����ەت دەکەوێتە دۆخێکەوە: لەپێناو بەشەپۆس����تەکاندا، دەبێ نەک )4( س����اڵ، بەڵکو )2(و ئاواش بڕوا )1( س����اڵ جارێک پۆستەکان بگۆڕدرێ. لێرەوە، شتێک نامێنێتەوە ناوی سیستمس����ازی بەڕێوەبردن بێ، بەڵکو پڕکردنەوەی پۆس����تەکان دەبێتە سیستم. وەزیرێک بەدو ساڵ جارێک بگۆڕێ و جێگرەوەکەش����ی بەمیزاجی شەخسی- حزبی کارەکانی پش����تگوێدەخات لەکاتێکدا خۆشی ب����ەدو س����اڵ ناپەرژێتە س����ەر کێش����ەکان. داواج����ار لەپێن����او پۆس����تگۆڕکێدا رێ����ڕەوو نەریتێک����ی کارگێ����ڕی دروس����تنابێ. لەباتی پۆستگۆڕکێ دەسەاڵت، دەستاودەستکردنی دەبێتە سیس����تم. ئەمەش ئامانجی دەسەاڵتە خواس����تی ناڕەزاییەکان و کپکردن����ەوەی بۆ ئۆپۆزسیۆنیش����ە لەبەجێهێش����تنی رەخنەدا،

وەلێ خودی کایەکە پەکی ناکەوێ.

بیرورا)435( سێشه ممه 2٠14/7/1 14

تێزی "حکومەتی بنکەفراوان" بەجۆرێک پێچانەوەی هەڵوێستی رەخنەیی جەماوەریی و

بێدەنگکردنی ناڕازییەکانە

دروستکردنی مۆدێلێکی سیاسییە کە حکومەت

ببێتە پشکوەرگرتن کە دواجار بنەمای دەستاودەستکردنی

دەسەاڵت ئەستەم بێ

رەخنە لەسەردەمی حکومەتی پاش ئۆپۆزسیۆندا

▼

ره‌هه‌ندیسێیه‌م‌ گۆشه یه که دو هه فته جارێک

"نه وزاد جه مال" ده ینوسێت

میکانیزمەکانی دامەزراندنی دەوڵەتی کوردستانیی

یەکێک لەبنەماکانی سەرکەوتن و خۆڕاگری

هەر دەوڵەتێک پەیوەستە بەوەی کە

ئەو دەوڵەتە تا چ ڕادەیەک لەپشتیوانی و بەشداری و رەزامەندی زۆرینەی خەڵکەکەی

بەهرەمەندە

کە ئەم سەردەمە سەردەمی راپرسی و

گەڕانەوەیە بۆ خەڵک لەجیاتی بەکارهێنانی

هێز. ئەوەشمان پێدەڵێت کە باشترین

شێوازیشە بۆ دڵنیابون لەپشتیوانی نێودەوڵەتی و دانپێنان

د. شێرکۆ کرمانجد. ئارام رەفعەت

15 (435( سێشه ممه 2014/7/1 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

سیاسەتکردن لەناو سیستمی

تەندروستیدەس���تبەکاربونەوەی، رۆژی لەیەک���ەم ت���ازە، ک���ۆن و تەندروس���تی وەزی���ری س���ەلماندی کە ش���ایانی ئەو پۆستە نیە لەبەر هۆکارێکی زۆر سادە ئەویش ئەوەیە جەنابی وەزیر لەباتی ئەوەی سیاس���ەتی تەندروس���تی ب���کات، سیاس���ەت دەکات

لەبواری تەندروستیدا. تەندروستی بەکارمەندانی بواردان بڕیاری بۆ ئەوەی کۆگای دەرمان بکەنەوە، یەکێک بو لەو بەڵێنانەی کە وەزیر بەکوتلەکانی ناو گەرەنتی لەبەرامبەر نیشتیمانیدا یەکێتی پاڵپش���تی ئەوانەی دوای���ی بۆ کردنەوەی بەوەزیر. ئ���ەم بڕیارە س���ەرباری ئەوەی پەیوەندییەکیش���ی هیچ نایاس���اییە، کە بەئامانجی هەر وەزارەتێکی تەندروستیەوە تەندروس���تی ک���ە خزمەتکردن���ی نی���ە هاواڵتیانە. به پێچەوانەوە، بڕیارەکە تەنها سود بەدەس���تەبژێرێکی کەمی کارمەندان دەکات کە لەحزبەوە نزیکن و توانای دارایی ئەوتۆی���ان هەی���ە بۆ کردن���ەوەی کۆگای

دەرمان. نابێ���ت ئەم���ە وا لێکبدرێت���ەوە ک���ە بۆ کارمەندان نەبێت بەهیچ جۆرە دەرمانێکەوە مامەڵە بکەن. لەڕاستیدا ئەوە کارمەندانن ک���ە بنک���ە تەندروس���تیەکان و لەهەندێ حاڵەتیشدا تەنانەت نەخۆشخانەکانیشیان لەڕوی دەرمانەوە بەڕێوەبردوە. بەاڵم ئەو بڕیارەی وەزیر هیچ پەیوەندییەکی بەپێگەو رۆڵ���ی کارمەندانەوە نی���ە. ئەمەی وەزیر دەیکات ئەوەی���ە کە د. دالوەر عەالئەدین ئاگرکۆژینەرەوەو رۆڵبینین���ی ناویدەنێت خۆماندونەکردن بەچارەکردنی هۆکارەکانی

ئاگرەکە. بۆ چارەکردنی ئەم گرفتە، پێویستە واز لەو دەس���تەواژە ئیهانەکەرە بهێنرێت کە ناوی لێنراوە "عیادەی الکۆاڵن" و بەلۆژیکیانیە بیر لەچارەیەکی بنەڕەتی بۆ ئەو کێشەیە بکرێتەوە. ئەوەی لەس���ەرەتادا د. تاهیر هەورام���ی ک���ردی ، هەوڵێکی پۆلیس���یی بو ب���ۆ داخس���تنی ه���ەر 4000 عیادەکە لەڕێی ماسولکەی ئاس���ایش و پۆلیسەوە. ئەوەی ئ���ەم وەزیرەی ئێس���تا دەیکات، مەساجکردنی ئەو دەس���تەیە کە نەتوانرا بابدرێت. باش���ترین چارەسەر ئەوەیە کە ئەو عیادانە بکرێن بەماڵی تەندروس���تی و کارمەندەکانیان بەگرێبەس���ت لەحکومەت کاربکەن بەمەرجێک کە چیی تر لەکەرتی گش���تیدا کارنەکەن و لەو کەرتە خانەنشین بکرێن. واتە ئەو کارمەندانەی لەو عیادانەدا کاردەک���ەن ڕوبەڕوی دو بژاردە بکرێنەوە، یەکەمیان ئەوەیە کە یا لەکەرتی گش���تی کاردەک���ەن و عیادەی الکۆاڵنی���ان نابێت، یانیش عیادەی الکۆاڵنیان دەبێت و لەکەرتی گش���تی کارناکەن. ئەوان���ەی کە بژاردەی یارمەتی دوەم هەڵئەبژێ���رن، پێویس���تە بدرێن لەڕوی دەرمان و ڕاهێنان و پاڵپشتی ترەوەو،وەکو یەکەمین هێڵی مامەڵەکردن لەگەڵ نەخۆش���دا بەکاربهێنرێن. پێویستە لیس���تێکی دیاریکراو لەدەرمان )ئەوە نا کە وەزارەت ئێس���تا دایناوە کە زۆر لەوە زۆرترە کە پێویس���تە کارمەندان مامەڵەی پێوە بکەن( دەستنیشانبكرێ کە دەکرێت لەو ماڵە تەندروس���تیانەدا بەکاربهێنرێت. بەکورت���ی ئەرکی س���ەرەکی ئ���ەو ماڵە تەندروس���تیانە پێشکەشکردنی هۆشیاری تەندروستی و ئەنجامدانی چەند خزمەتێکی

تەندروستی دیاریکراو دەبێت. ت���ەواوی دەبێ���ت ت���ردا، بەدیوەک���ەی مامەڵەکردن لەگەڵ دەرمان )بەدیاریکراوی ئەو دەرمانانەی کە لەو لیستەی سەرەوەی کارمەندان���دا نی���ە( لەالیەن پزیش���کانی دەرمانسازەوە بکرێت. بەاڵم ئەم مۆنۆپۆلە ناکرێت بەبێ بەرامبەر بێت. پێویستە ئەو لەپزیشکانی هەندێک لەالیەن ڕەفتارانەی دەرمانسازەوە دەکرێت وەکو بەکارهێنانی بۆ مۆڵەتەکانیان فرۆش���تنی بڕوانام���ەو بازرگانەکانی بواری دەرمان و شلکردنەوەی ستانداردە زانس���تیەکانیان و شەریکایەتی لەگەڵ هەندێک لەپزیش���کانی پسپۆر )کە هەڵەی ئەوانەی دوایش���ی تیایە( کۆتایی پێبهێنرێت. دیس���انەوە هیچێ���ک لەمانە ناکرێ���ت ئەگەر ئەو دو کارەییەی هەیە لە بواری تەندروستیدا لەنێوان کەرتی گشتی و کەرت���ی تایبەت کۆتای���ی پێنەیەت. واتە بخرێنە دەبێت دەرمانسازانیش دیسانەوە ب���ەردەم دو بژاردە، یا کەرتی گش���تی یا

کەرتی تایبەت. واز تەندروس���تی وەزارەت���ی دەبێ���ت لەبواری تەندروس���تیدا لەسیاس���ەتکردن بهێنێت و دەستبداتە سیاسەتی تەندروستی پشستئەس���تور بەزانست و پالن و ستراتیژ نەک گواس���تنەوەی کێش���ەی کوتلەکانی ناو حزبێکی دیاریک���راو بۆ ناو وەزارەت و

سیستمی تەندروستی.

بەشی یەکەمهەمان ئەو نەخۆش����یانەی کە پیاوان توش����ی ئەبن بەهەم����ان ڕێژە ژنیش توش����ی دەبێت لەس����ەرو ئەمەشەوە زۆربەی ژنان بەش����ێوەیەکی بەرباڵو نەخۆشیەکانی بەدەس����ت دەناڵێنن تایبەت بەژنان و زاوزێ, سەرەڕای ئەم ڕاس����تیانە چەندەها هۆکاریش هەیە له ژناندا نەخۆشیەکان کاریگەری کە خراپت����ر دەکات وەک����و: بەرباڵویی ئابوری و ناس����ەربەخۆیی ه����ەژاری و توندوتیژی و بەدەس����ت ژن نااڵندنی جیاکاری ڕەگەزی و کەمیی دەسەاڵتی زاوزێ و سێکس����ی و لەژیان����ی ژن نزمیی ئاس����تی ڕۆڵی ژن لەبەشداری دروستکردنی بڕیارەکانی ناو خێزان.

ژن ڕوب����ەڕوی دوهەندەو س����ێهەندە لەجی����اکاری دەبێتەوە کاتێک لەگەڵ کۆمەڵەکانی تر وەک ئاوارەکان و ژنانی بێخانەو ئەو ژنانەی کە نیش����تەجێی ژنانی دوروهەژارنشینەکانن، گەڕەکە کۆنەنیش����تەجێن و گەالن����ەی ئ����ەو لەناوچە دێهاتەکان ژیان بەسەردەبەن ئەو ژنانەی کەمئەندامن و توش����بوی مرۆڤن/ بەرگەگری کەمیی ڤایرۆسی ئەیدز. لەم����ەوە بۆمان دەردەکەوێت ک����ە ژن یەکێک����ە ل����ەو کۆمەاڵنەی بەپێش����ترێتی پێویس����تی ک����ە زامنکردن����ی بەمەبەس����تی هەی����ە تەندروستی لەمافی سودمەندبونیان لەم پێناوەشدا دەوڵەتەکان هەروەک ڕێکخراوی ژمارە31ی ڕاستی پەڕەی کردوە ئاماژەی جیهانی تەندروستی ب����ۆ چەندەه����ا ڕێکكەوت����ن و بەڵێن

لەوانەش:هەم����و نەهێش����تنی ڕێکكەوتن����ی ش����ێوەکانی جی����اکاری دژی ژن لە

)مادەی12(دا دەڵێت:1-� دەوڵەت����ە ئەندام����ەکان هەم����و هەنگاوێک����ی گونج����او دەگرنەبەر بۆ نەهێشتنی جیاکاری دژی ژنان لەبواری چاودێریی تەندروستیدا بۆ دڵنیابون ل����ەوەی کە ژن����ان خزمەتگ����وزاری بەپێی دەستدەکەوێت تەندروستیان بنەمای یەکسانی لەنێوان پیاوو ژندا،

لەو خزمه تگوزاریانەش کە پەیوەندیان بەڕێکخستنی خێزانەوە هەیە.

2-� س����ەرەڕای فەرمانەکانی بڕگەی 1 ل����ەم مادەی����ە دەبێ����ت دەوڵەتە ئەندام����ەکان خزمەتگوزاری پەیوەند بەس����کپڕی و لەدایکب����ون و م����اوەی زەیستانی بۆ ژنان دابین بکەن، جگە لەخزمه تگ����وزاری بێبەرامبەر لەکاتی پێویس����تدا، هەروەها خۆراکی تەواو

لەکاتی سکپڕی و شیردان.تایب����ەت نێودەوڵەت����ی بەڵێن����ی کۆمەاڵیەتی و ئاب����وری و بەمافەکانی

ڕۆشنبیری، بڕگەی)2(لەمادەی10 بۆ تایبەتی پاراس����تنی دابینکردنی دایکان ب����ۆ ماوەیەکی گونجاو پێش و پ����اش لەدایکب����ون. پێدانی مۆڵەتی بەموچە لەم کات����ە دیاریکراوەدا یان مۆڵەتی����ک کە س����ودەکانی دڵنیایی

کۆمەاڵیەتی تەواوی لەگەڵ بێت.تایبەت نێودەوڵەتی پەیمانی هەردو کۆمەاڵیەتی و ئاب����وری و بەمافەکانی ڕۆش����نبیری و ڕێکكەوتنی نەهێشتنی هەمو شێوازەکانی جیاکاری دژی ژنان داوای نەهێشتنی جیاکاری دژی ژنان دەکەن لەبواری چاودێری تەندروستی مس����ۆگەرکردنی شانبەش����انی بەدەس����تهێنانی یەکسانی نێوان ژن و بەخزمەتگوزاری لەگەیش����تن پی����او تەندروس����تی. چاودێ����ری چارەس����ەرکردنی هەمو شێوازەکانی لەب����واری ئەوان����ەش جی����اکاری، دابینکردنی چاودێری تەندروس����تی. دڵنیابون لەدەستەبەرکردنی یەکسانی نێوان پیاوو ژن مەبەستی سەرەکین ل����ەدۆزی مافی تەندروس����تیدا، هەر لەمبارەیەوە ڕێکكەوتنی نەهێش����تنی هەمو ش����ێوازەکانی جی����اکاری دژی ژنان)م����ادەی14( بەدیاریکراوی داوا لەدەوڵەت����ە ئەندام����ەکان دەکات کە “دەبێت ژن لەناوچ����ە دێهاتەکان... لەگەشەی س����ودمەندبن بەشداربن و دێه����ات” و “ باش دەس����تیان بگات بەئامڕازەکانی چاودێری تەندروستی و ئام����ۆژگاری و خزمەتگوزاری پەیوەند

بەڕێکخستنی خێزان”.

سیاسەتی تەندروستی دکتۆر شێرکۆ سەعید زمناکۆ ده ینوسێت

ژن و مافی تەندروستی

دكت���ۆر یه حی���ا عه ل���وان پس���پۆڕی هه ناویی و كوێره ڕژێنه كان

نه خ���ۆش: ئایا هه مو ئه و كه س���انه ی نه خۆش���ی ش���ه كره یان هه یه ناتوانن

به رۆژوبن؟دكتۆر: نه خێ���ر ته نها هه ندێ حاڵه ت نه بێت كه ئه ویش پزیش���ك ده توانێت بڕیارب���دات كاتێ���ك ك���ه نه خ���ۆش

ده بینێت.نه خ���ۆش: ئ���ه و ژنان���ه ی دوگیانن و ئایا هه ی���ه ش���ه كره یان نه خۆش���ی

ده توانن به رۆژوبن؟دكتۆر: به هیچ شێوه یه ك ئه و ژنانه ی ش���ه كره ی دوگیانییان هه ی���ه نابێت به رۆژوب���ن. چونك���ه زی���ان به دایك و

كۆرپه له ده گه یه نێت.نه خۆش: كاتێك نه خۆش���ی ش���ه كره ش���ه كره كه ی زۆر دائه به زێ ئه توانێت

رۆژوه كه ی بشكێنێت؟دكت���ۆر: ئه گ���ه ر هاتو ش���ه كره كه ی ل���ه 60 كه مت���ر بو ئه وه پێویس���ته بشكێنێت، رۆژوه كه ی كات به زوترین به اڵم ئه گه ر له و رێژه یه به رزتر بو ئه وا

پێویست ناكات.نه خۆش: وه رزشكردن بۆ ئه و كه سانه ی

شه كره یان هه یه كه ی پێویسته ؟دكت���ۆر: ئه بێت له ش���ه ودا بێت پاش دو كاتژمێ���ر زیات���ر دوای به ربانگ و وه رزشی قورس نه كرێت. باشترینیان

رێكردنه به پێ .نه خ���ۆش: ئه وانه ی له س���ه ر ده رزی ل���ه رۆژدا ئه بێ���ت ئه نس���ۆلینن

به كاریبهێنن؟دكت���ۆر: به ڵێ ئه بێ���ت ده رزیه كانیان له سه ری بوه ستن نابێت به كاربهێنن، به بیانوی ئه وه ی ب���ه رۆژون و له وانه یه شه كره كه یان دابه زیبێت، به اڵم باشتره له دكتۆره كه بپرسین كه ده بێت چه ند

)جرعه ( وه ربگیرێت.نه خۆش: نه خۆش���ی ش���ه كره ئه بێت له به ربان���گ هه مو ش���تێك به ئازادی بخوات چونك���ه به درێژیی رۆژ به رۆژو

بوه ؟دكتۆر: نه خێر نابێت شیرینی بخوات ته نها شتێكی زۆر كه م نه بێت، هه روه ها باش���تره ئ���ه و خۆراكانه بخ���وات كه كاربۆهیدراتی دوانی تێدایه و هه روه ها پێویسته ش���له مه نی زۆر بخوات نه ك ته نها له كاتی به ربانگ به ڵكو به درێژایی

شه وه كه به پارشێویشه وه .

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

نه خۆشی شه كره و ره مه زان

ئا: سەرخێڵ ئاراز فازڵ

پسپۆڕی خۆپاراستنی تەندروستی

بەهۆی هاتنی مانگی پیرۆزی ڕەمەزان بەتایبەتی لەمساڵدا کە زیاتر لە

17 کاتژمێر موسوڵمانانی هەرێمی کوردستان بەڕۆژو دەبن لەهەمانکاتدا ڕەمەزانی ئەمساڵ لەسەرەتای وەرزی هاویندایەو پلەی گەرمای تێدا بەرزە، بۆیە ڕێگەی تەندروست پەیڕەوبکەین تا ڕۆژویەکی ناڕەحەت نەبێت بۆمان و زیانی بۆ سەر تەندروستیمان نەبێت بەڕه چاوکردنی ئەم خااڵنەی خوارەوە:

1- پێویس���تە چەن���د ڕۆژێ���ک پێش هاتنی مانگی پی���رۆزی ڕەمەزان ژەمە خواردنەکانمان کەمبکەینەوە هەرنەبێت ئەو بڕەی ڕۆژانی پێش���وتر دەمانخوار کەمتری بکەینەوە تاوەکو جەستەمان بەشێوەیەکی کتوپڕ لەخواردنی ڕۆژانە

دانەبڕین.2 - ئ���ەوەی ڕۆژوان زیات���ر نیگ���ەران دەکات تینوێتیە کە ئەمەش ئەتوانرێت ئاوی بەخواردنەوەی کۆنتڕۆڵبکرێ���ت

پێویست پێش پارش���ێو هەروەها زۆر گرنگبدەین بەخواردن���ی ئەو میوانەی پێکهاتەی ڕیش���اڵیان هەیە بەتایبەت شوتی کە ڕیشاڵیەو ئاوی زۆری تێدایەو بۆ ئەمێنێتەوە له ڕیخۆڵەکان���دا زۆرتر

هەڵمژین.-3 دورکەوتن���ەوە لەخواردنی س���وێرو چەور لەپارشێودا بەتایبەت نەخواردنی خواردنانەی ئەوجۆرە چونکە مریشک پێویس���تی چەورن و یاخود س���وێرن زۆریان بەئاو هەیە بۆ ڕاگرتنی بااڵنسی

خوێی لەش.4 - دورکەوتن���ەوە لەبەرکەوتنی زۆر بەتیش���کی خۆر کە ئەمە ئەبێتە هۆی بەرزبون���ەوەی پل���ەی گەرمیی و زیاتر دەردان���ی ئاره قی لەش ک���ە وادەکات بااڵنسی ئاو لەلەش���دا کەمبکات بۆیە ڕۆژوان هەست بەتینوێتی زۆر دەکات.

فێنکكردن���ەوەی شوش���تن و - 5دەموچ���اوو ق���ۆڵ بەتایبەت بەش���ی سەرەوەی قۆڵ بەئاوی فێنک و سارد، چونکە ئەوبەشەی بەعەزەاڵت ناسراوە هەندێک مولولەو لیمفەکانی تێدایە زیاتر ئۆکس���جین ئاڵوگۆڕ دەکەن بۆ خوێن و

پلەی گەرمیی لەش دادەبەزێنن.

6 - نەخواردنی شیرینی زۆر پاش ڕۆژو ش���کاندن )وەک پاقالوە، لوقمەقازی و ش���یرینەکانی تر کە شیلەو بڕێکی زۆر شەکریان تێدایە(، چونکە ئەبێتە هۆی بەرزبونەوەی ڕێژەی ش���ه کر هەروەها مانەوه یان لەناو گ���ەدەدا کە وادەکات ل���ەڕۆژدا زیات���ر هەس���ت بەتینوێتی

زیاتربێت.7 - پاش ڕۆژوشکاندن و پێش نانخوادن خواردن���ەوەی بڕێک ئاو پێویس���تە بۆ پاککردن���ەوەی ڕێخۆڵ���ەکان و زیات���ر چاالککردن���ی کاری هەڵمژینی خواردن

لەالیەن ڕیخۆڵەکانەوە.8 - دوربکەونەوە لەش���ەربەتە گیراوەو ت���ۆزەکان، گرنگی���دان بەش���ەربەتی

سروشتی .9 - پ���اش خواردن���ی نان���ی ئێوارەو دوربک���ەوەرەوە ڕۆژو ش���کاندنی نانخ���واردن چونکە لەپاڵکەوتن پاش زیانی هەیە بۆ گەدەو هەرس���نەکردنی

خواردن.10 - دوربکەوەرەوە لەکێشانی جگەرە ڕۆژو دوای ڕاس���تەوخۆ بەتایب���ەت ش���کاندن کار لەسەر ترشەلۆکی گەدە

دەکات بۆ هەرسنەکردنی خواردن.

چەند ڕێنماییەکی تەندروست بۆ ڕۆژوان و مانگی ڕەمەزانی پیرۆز

تایب����ه ت به ریتان����ی پس����پۆرانی ك����ه رایده گه یه ن����ن به خ����ۆراك له ش����ۆردنه وه ی دوربكه ون����ه وه لێنانی . پێش مریش����ك گۆش����ت و ه����ۆی باڵوبونه وه ی چونكه ئه بێته ج����ۆره به كتریای����ه ك كه ناس����راوه ب����ه ))Campylobacte كه هۆكاری توش����بونی مرۆڤ����ه به ژه هراویبونی به خ����ۆراك. پزیش����كانی لیكۆڵ����ه ر ده ڵێن له نیش����انه كانی توشبون به و به كتریای����ه بریتیه له ئازاری س����ك و توندو، س����كچونێكی هێڵنج����دان و هه روه ها ئه م نیش����انانه زیاترو زوتر ده رده كه وێ����ت له هه ندێ كه س وه ك پیرو منداڵ. هه روه ها له و كه س����انه زیاتر گه ش����ه ئه كات ك����ه به رگریی

له شیان كه مه .ئه م نیشانانه پاش دو بۆ پێنج رۆژ دوای چون����ه ژوره وه ی به كتریاكه بۆ

توێژه ره وه كان ده رده كه وێت. له ش ده ڵێن سااڵنه سه دان خه ڵك به هۆی ژه هراویبون����ی خ����ۆراك له ئه نجامی ))Campylobacter( به كتری����ای له واڵت����ی به ریتانیا گیان له ده س����ت ده ده ن. پزیش����كه كان ده ڵێن جگه

له وه ی مریش����ك هۆكاری سه ره كی باڵوبون����ه وه ی به كتریاكه ی����ه . به اڵم ئه م ج����ۆره به كتریای����ه له هه ریه ك له ئ����اوی پیس و جگه ری مریش����ك و هه ندێ ئاژه ڵی تر هه یه كه له ماڵه وه

لێده نرێن.

مریشك پێش كواڵن مه شۆنه وه

هه رچه ن����ده ش����وتی یه كێك����ه ل����ه و میوان����ه ی كه س����ودێكی زۆری هه یه ، به اڵم له هه مانكاتیش����دا ناوكه كه ش����ی چه ندین س����ودی هه یه و ش����اره زایانی بواری خۆراك ئاماژه به وه ده كه ن كه پێویسته تۆوی ش����وتی فڕێنه درێت و به هه مانش����ێوه ی ش����وتێكه بخورێت. پس����پۆره كان باس����یان ل����ه وه كردوه به پرۆتین و ده وڵه مه نده ناوكی شوتی هه روه ها بڕێك����ی زۆر چه وریی تێدایه كه سه رجه میان چه وریه كه متێره كانن ك����ه به س����وده ب����ۆ دڵ و ده یپارێزێ پێست و بۆ به سوده له نه خۆشیه كان و ده یپارێزێت له پیربون. هه روه ها تۆوی ش����وتی كانزاكانی فس����فۆری تێدایه كه بۆ ئێس����ك باش����ه و پۆتاسیۆم كه به رزبونه وه ی له نه خۆشی ده تپارێزێت

په س����تانی خوێن و مس����ی تێدایه كه یارمه تی دروستكردنی ماده ی میالنین ده دات بۆ ئه وه ی ره نگێكی جوان بدات

به پێس����ت و قژ. جگه ل����ه م كانزایانه مه گنیسیۆم و زه نكیش له تۆوی شوتیدا

هه یه .

ئایا ئه زانی ناوكه شوتی ئه م هه مو سوده ی هه یه

خوێندن(435( سێشه ممه 162014/7/1

ریکالم

ئا: رێنوار نه جم

له کاتێکدا له خوێندنگاکاندا وانه یه کی سه ره کیی بۆ زمانی ئینگلیزیی هه یه ، به اڵم ئه و وانه یه ئامانجه کانی خۆی

ناپێکێت و فێرخوازان بۆ بره ودان به ئاستی زمانی ئینگلیزییان په نا ده به نه به ر خول و سه نته ره کان .

زمانێکی بوه ت���ه ئینگلیزی زمان���ی جیهانی و له ته واوی دنیادا به کارده هێنرێت. به هۆی باڵویی ئه و زمانه له سه رانسه ری جیهان���دا ژماره یه ک���ی زۆر له فێرخواز

هه وڵی فێربونی ده ده ن.له هه رێمی کوردستانیش���دا گرنگیدان له ئاس���تێکی ئینگلیزی���ی به زمان���ی به رچاودایه و جگه له وه ی وانه ی زمانی قۆناغه کان���ی له ت���ه واوی ئینگلیزی���ی خوێندندا ده خوێنرێت، هاوکات چه ندین س���ه نته رو خولی تایبه تی���ش هه یه بۆ

فێربونی ئه و زمانه .ئ���ه وه ی جێ���ی پرس���یاری زۆرێ���ک که ئه وه یه په روه رده ی���ه له چاودێرانی سه ره ڕای بونی وانه ی زمانی ئینگلیزیی به اڵم قۆناغه کانی خوێندندا، له ته واوی ئ���ه و وانه یه ئامانج���ه ی خۆی ناپێکێت ب���ه وه ی دوای دوانزه س���اڵ خوێندن، هێشتا خوێندکاران ناتوانن سه ره تاکانی

ئه و زمانه فێرببن و به کاریبهێنن.محه م���ه د، بیردۆس���ت مامۆس���تا مامۆس���تای یه کێ���ک له خوێندنگاکانی ش���اری س���لێمانی، پێیوایه که چه ند ک���ه ه���ه ن بنه ڕه تی���ی کێش���ه یه کی هۆکاری ئاس���تنزمی ئه و وانه یه ، له وانه "کەمی م���اوەی وانەکانە کە لەزۆربەی شوێنەکان س���ی و پێنچ خولەکه ، ئەمە ژمارەی خوێندکاران زۆری س���ەرەڕای لەپۆلەکان���دا". هه روه ها "بەکارنەهێنان یاخ���ود کەم���ی بەکارهێنانی بەش���ی گوێگرتن لەناو پۆلدا کە بەش���ێکی پڕ بۆ خوێندکار و بایەخ و سەرنجڕاکێش���ە تیایدا گوێبیس���تی گفتوگۆی ئینگلیزی دەبن، یاخود بۆ سه رنجراکێشانی زیاتری وانه ک���ه هه ندێکجار پێویس���ت ده کات کورته فیلمێک پیشانی خوێندکاره کان

پەروەردە بەداخەوە وەزارەتی بدرێت، ئامێ���ری ب���ۆ ئ���ه و مه به س���تانه لەناو پۆلەکان���دا دابیننەکردوە و وانەبێژانیش کەمتەرخەمیي���ان تیادا ک���ردوە. جگه له وانه ش لەن���او پۆلدا زمانی ئینگلیزی وەکو زمانی پەیوەندی یان بەکارنایەت

یان کەم بەکاردێت".س���ه ر قوتابخانه کان���ی له پ���اڵ به وه زاره تی په روه رده ، له ناو شاره کانی هه رێمی کوردس���تان چه ندین سه نته رو په یمانگای تایبه ت هه ی���ه بۆ فێربونی زمانی ئینگلیزیی. س���ااڵنه ژماره یه کی زۆر له خوێندکاران و توێژه کانی دیکه ش، روده که نه ئه و سه نته رانه . ئه وه ی جێی س���ه رنجه زۆرێ���ک ل���ه و فێرخوازانه ی ده چنه ئه و س���ه نته رانه ، له هه مانکاتدا له قوتابخانه کانن یاخود پێش���تر وانه ی جی���اوازه کان له قۆناغه ئینگلیزیی���ان خوێندوه . ئایا جیاوازیی ئه و سه نته رانه چیی���ه له گه ڵ پۆله کان���ی خوێندن، که

که مدا له ماوه یه کی یه که می���ان ئه وه ی بگه یه نێت، به فێرخواز س���ود زۆرترین له ماوه یه ک���ی دوه م ئ���ه وه ی ب���ه اڵم کاره ئ���ه و ناتوانێت درێژخایه نیش���دا

بکات؟مامۆس���تا غه ریب س���اڵح مامۆس���تا له س���ه نته ری هێدوه ی، که سه نته رێکی تایبه ته به فێربون���ی زمانی ئینگلیزیی، س���ه رکه وتویی س���ه نته ره کان له چ���او وه زاره ت���ی خوێندن���ی ناوه نده کان���ی هۆکارێ���ک چه ن���د ب���ۆ پ���ه روه رده یه ک���ه م ه���ۆکاری ده گه ڕێنێت���ه وه . "په یوه ندی هه یه به مامۆستاوه ، به شێک له مامۆستایانی وانه ی ئینگلیزیی توانای وتن���ه وه ی مه نهه ج���ی سه نڕایس���ییان نییه و حه ق���ی خۆی پێناده ن. هه روه ها مامۆس���تا خوێن���دکارو په یوه ن���دی ته واو جیاوازه له نێوان س���ه نته ره کان و

خوێندگاکان".هۆکاری دوه م "په یوه ندی به پۆله کانه وه

هه یه . پۆلێکی ته ندروس���ت بۆ فێربونی زم���ان، ده بێت 8 ب���ۆ 16 خوێندکاری قوتابخانه کان���دا له پۆل���ی تێدابێ���ت. ژماره یه ک���ی زۆر له خوێندکار له پۆلێکی بچوکدان و دو ئه وه نده و سێ ئه وه نده ی ئ���ه و رێ���ژه س���تاندارده یه ، ئه م���ه ش چانسی پراکتیککردنی زمانه که له الیه ن به اڵم که مده کات���ه وه . خوێن���دکاره وه له سه نته ره کاندا ژماره ی فێرخواز که مه و چانس���ی پراکتیک���ردن زۆرتره ئه مه ش

هه لی فێربون زیاتر ده ڕه خسێنێت". دیک���ه ش "هۆکارێک���ی هه روه ه���ا په یوه ندی به حه زه وه هه یه ، هه ندێ که س حه زی له فێربونی زمانه که نییه و ره نگه به شێکی خوێندکارانی ناو خوێندنگاکان حه زی���ان به فێربون���ی زمانه که نه بێت، به اڵم هه م���و ئه و فێرخوازان���ه ی دێنه خۆیان به حه زی فێربون سه نته ره کانی

دێن".برادۆس���تیش مامۆس���تا به ب���ڕوای

هۆکاری سه رکه وتویی سه نته ره کان "ئه و حکومیەکاندا لەخوێندنگە میکانیزمەی ل���ەوەی جیاوازت���رە زۆر بەکاردێ���ت لەخوێندنگ���ە تایبەتیەکاندا بەکاردێت، ئەمە جگە لەجیاوازی کەرەستە و بینای خوێندنگەکان. زۆرجار سەرپەرشتیارانی ناچاردەک���ەن وانەبێ���ژان پ���ەروەردە بەتەواوکردن���ی پەرتوکەک���ە، ئەمەش وادەکات مامۆس���تاکە زیاتر بایەخ بدات بەتەواوکردنی پەرتوکەکە نەک چەندێتی فێرب���ون". هه روه ه���ا "ئه و ش���ێوازەی کراوەترە و پێدەکرێت کاری لەپەیمانگا پۆلەکانیش سەرنجڕاکێشترن، لەالیەکی ئازادترن و خوێن���دکارەکان تریش���ەوە ئاسودەتر دەردەکەون. وێنەی مامۆستا لەخوێندنگەکاندا وێنەیەکی بەگش���تی جێگی���رەو خوێندکاران زۆرجار بێ هیچ گرفتێ���ک مملمالنێ���ی لەگەڵدا دەکەن و

لێکتێگەیشتنێکی کەم هەیە".فێرخواز ب����ۆ خوێندنی هه ر خولێکی

زم����ان له س����ه نته ره کان بڕێ����ک پاره ی لێوه رده گیرێت، ئه مه ش وایکردوه هه ندێک له سه نته ره کان گرنگی به ئاستی فێربون نه ده ن و وه ک شوێنێکی بازرگانی لێبێت، له و باره یه وه مامۆستا غه ریب ئاشکرای له س����ه نته ره کان هه ندێک ک����ه ده کات ته نها مه به س����تیان بازرگانییه ، "راسته س����ه نته ره کانی فێربونی زمان نیه تێکی که وتوه ته وه ئه وه ش تێدایه . بازرگانیی سه ر س����ه نته ره کان و جیاوازییان هه یه . هه ندێکیان ته نها مه به ستیان بازرگانییه . پ����ه روه رده وه زاره ت����ی پێویس����ته لێپرس����ینه وه ی جدیی له و س����ه نته رانه لێپرس����ینه وه ی ئه و چاودێریی و بکات. ئێس����تا هه یه له الی����ه ن وه زاره ته وه بۆ س����ه نته ره کان، زۆر ڕۆتینییه . بۆ نمونه هه ندێکج����ار که چاودێران����ی په روه رده ده چن����ه س����ه نته ره کان، ئ����ه وان ل����ه و رۆژه دا ژم����اره ی خوێن����دکاری پۆله کان که مده که نه وه و پێداویس����تییه کان دابین ده که ن، ب����ه اڵم کاتێک رۆیش����تن وه ک خ����ۆی لێدێته وه . پێویس����ته کۆمه ڵێک که سی پس����پۆڕ به وردی چاودێری ئه م

کاره بکه ن".برادۆست مامۆستا ئه وانه شدا له گه ڵ گه شبینه و پێیوایه که ئه گه ر له سااڵنی رابردودا خوێن���دکار دوای ته واوکردنی س���ه رجه م قۆناغه کان هێش���تا ئاستی زمانی ئینگلیزیی زۆر الوازبوبێت، ئه وا له ئێس���تادا به و ش���ێوه ره هایه نییه . ئه و، گۆڕین���ی مه نهه جی ئینگلیزیی بۆ سه نرایس به کارێکی گرنگ وه سفده کات "گۆڕینی پەرتوکی خوێندن بەس���ەنڕایز کارێک���ی باش بو، ئ���ەم پەرتوکە زۆر باش���ە گرنگی���دەدات بەبەکارهێنان���ی ئینگلیزی و شیوازە کۆنەکە قبوڵناکات، به اڵم گەر بەو شێوازە کۆنە بوترێتەوە ئەوا کاریگەری دروس���ت ن���اکات، کە زۆر بەداخ���ەوە هێش���تا ئەم ش���ێوازە کۆن���ە ڕەگەکەی لەب���ن دەرنەهێنراوە و بەکاردەهێنریت. دەتوانم بڵێم کاریگەری گ���ەورەی ئەم پەرتوکە نوێیە هێش���تا بەڕونی دەرنەکەوتوە لەسااڵنی ئایندەدا هەس���تی پێدەکەین، هێش���تا ماویەتی

ڕەوتی خۆی وەربگرێت".

وانه‌ی‌ئینگلیزیی..‌له‌قوتابخانه‌کانه‌وه‌‌بۆ‌سه‌نته‌ره‌کانبۆچی خوێندکار لەسەنتەرەکان فێردەبێت و لەقوتابخانەکان فێرنابێت؟

فێرخواز بۆ خوێندنی هه ر خولێکی زمان

له سه نته ره کان بڕێک پاره ی لێوه رده گیرێت

ئه مه ش وایکردوه هه ندێک له سه نته ره کان

گرنگی به ئاستی فێربون نه ده ن و وه ک شوێنێکی بازرگانی

لێبێت فێربونی زمانی ئینگلیزی پێویستییه کی سه رده م

ئا: دالیا كه مال

ئاماره كان ئه وه نیشانده ده ن كه له هه رێمی كوردستاندا رێژه ی

توندوتیژی دژ به ژنان ساڵ به ساڵ له زیادبوندایه و زۆربه ی ئه و ژنانه ش

كه توندوتیژییان به رامبه ر كراوه خوێنده وار بون و ئاستی ته مه نیان

له نێوان 20 -40 ساڵیدا بوه ، چاالكوانێكی بواری ژنانیش پێوایه ، ئاستی خوێندن ناتوانێت به ته واوی

كاریگه ریی راسته وخۆی هه بێت له سه ر رێگریكردن له توندوتیژی دژ

به ژنان.

به پێی ئه و ئاماره ی له سااڵنی نێوان 2007 -2013 له الی���ه ن به ڕێوه به رایه تی توندوتی���ژی دژی به ره نگاربون���ه وه ی ژنان له سلێمانی تۆماركراوه و كۆپیه كی ده س���ت ئاوێن���ه كه وت���وه ، زۆرینه ی ه���ۆكاری توندوتیژیی���ه كان خێزانین و توندوتیژیه كانی���ش ئه نجامده ران���ی

هاوسه ری ژنان خۆیانن.ئاماری توندوتیژیه كانی ساڵی 2007 به شێوه یه كی گشتی 507 حاڵه ت بوه كه )72%(یان كێش���ه ی خێزانی بون، له س���اڵی 2008، كۆی گش���تی 991 حاڵه تی توندوتیژی دژی ژنان رویداوه كه 489یان كێش���ه ی خێزانین و 319 حاڵه ت به ه���ۆی مێرده كانیانه وه بوه ، هاوكات 387 له و ئافره تانه خوێنده وار

بون. گش���تی ك���ۆی 2009 له س���اڵی حاڵه ته كان 1183 بوه و 45%ی كێشه ی خێزان���ی ب���ون و ل���ه 33%ی له الیه ن مێرده كانیان���ه وه ئه نجام���دراوه و 765 ئه و ژنانه خوێنده واربون. كۆی گشتی توندتیژیه كان له س���اڵی 2010دا 1617 حاڵه ت بوه و 63%ی كێش���ه ی خێزانی بون و 46%ی له الیه ن مێرده كانیانه وه

ئه نجام���دراوه ، ك���ه 43%ی ته مه نی ئافره ته كان له نێوان )21-30( بوه .

له س���اڵی 2011دا ك���ۆی گش���تی توندوتیژی���ه كان دژی ئافره تان 1673 ب���وه و رێژه ی 68%ی ئ���ه و ئافره تانی هۆكاره ك���ه ی ئه ش���كه نجه دراون كێش���ه ی خێزانی بوه و 47%ی به هۆی مێرده كانیان بوه و 34%ی ئه و ژنانه ش خوێنده وار بون، زۆربه شیان ته مه نیان

له نێوان )31 -40( ساڵ بوه .له س���اڵی 2012ش، ك���ۆی گش���تی حاڵ���ه ت 1924 توندوتیژی���ه كان ب���وه كه ئه م���ه ش به رزتری���ن رێژه ی توندوتیژی���ه كان بوه و له م���اوه ی ئه و ش���ه ش س���اڵه ی رابردودا، به جۆرێك 444 حاڵ���ه ت ئه ش���كه نجه دان ب���وه و قوربانیه كانی���ش زۆرب���ه ی ته مه ن���ی له نێوان )21 -30( ساڵیدا بوه ، رێژه ی 40%ی ئه و ئافره تانه ش خوێنده وار بون كه 56%یان له الی���ه ن مێرده كانیانه وه

توندوتیژیان به رامبه ر كراوه . رێ���ژه ی دا 2013 له س���اڵی توندوتیژییه كان كه مێك دابه زیوه و كۆی گشتی بریتی بوه له 1270 حاڵه ت كه زۆربه یان به هۆی حااڵتی خۆسوتانه وه

بوه .له باره ی ئه وه ی زۆرینه ی قوربانیه كان به هار ك���ه خوێن���ده وارن، له وان���ه ن مونزیر، به رێوه به ری رێكخراوی خه ڵك بۆ گه ش���ه پێدان به ئاوێنه ی راگه یاند، بەب���اوەڕی من خوین���دن گرنگە بەاڵم کاریگ���ەری بەتەواوەت���ی ناتوانی���ت ڕاس���تەوخۆی هەبێت کە ژنان نەهێڵن

توندوتیژییان بەرامبەر بکرێت”. س���ه باره ت به وه ی كه زۆربه ی ئه و ئه كرێت به رامبه ر توندوتیژبان ژنانه ی له ته مه ن���ی 21 -40 س���اڵیدان، به هار پێیوایه ، “کچی منداڵیش لەبەر کچبونی جیاوازی لەگەڵ دەکرێت، به اڵم تەمەنی مۆتەکە دەبێت���ە گەورەبونەکەیه ت���ی

لەبەرئەوەی بۆ خێزانی و هاوس���ەری، لەکۆمەڵگای دواکەوتودا ژنان هەڵگری ناموسی خیزانن و لەکەداربونی مه ترسی

دروستدەکات”.بواری ئ���ه و چاالكوانه ی به بۆچونی ژن���ان، زۆربه ی توندوتیژی���ه كان بۆیه روئه دات، مێرده كانیان���ه وه له الی���ه ن چونكه “نەبونی ئازادی نێوان نێرو می نامۆبونە لەیەکتری، بۆیە کاتێک دەچنە ژیر س���ەقفێکەوە، هەموو کێش���ەکان جیاوازییان دونیایه ك سەرهەڵدەده ن و دەبێ���ت، لەبەرئ���ەوە ئەم���ە دەبێتە

سەره تای سەرهەڵدانی ناڕێکی”.س���كااڵیان چاالكوان���ان زۆرب���ه ی له وه هه ی���ه كه له س���ه ره تای رودانی حاڵه ته كان���ی توندوتی���ژی دژی ژنان، راگه یاندن���ه كان به گه رمی���ه وه باس���ی ده كه ن، به اڵم دوای ماوه یه ك بێئه وه ی به دواداچون بكرێت بۆ ده ره نجامه كانی

كه یسه كه ، فه رامۆش ده كرێت. ئ���ااڵ له تیف، به رپرس���ی الپه ڕه ی هاواڵت���ی له رۆژنام���ه ی كۆمه ڵگ���ه له لێدوانێك���دا بۆ ئاوێن���ه وتی ، “هیچ شتێك به قه ده ر هه واڵی كوشتن و تاوان

له م هه رێمه ی ئێمه دا زو ته له ف نابێت، ئێمه به پێی ئه و په نده كوردیه مامه ڵه له گه ڵ باسكردنه وه ی تاوانه كان ده كه ین

كه ده ڵێت “كای كۆن به با مه كه “.باس���نه كردنه وه و پێیوای���ه ئ���ااڵ له بیركردن���ی ئ���ه و تاوانان���ه ته نانه ت له س���ه ر ئاس���تی راگه یاندنه كانی���ش، “كارێكی وه ه���ای كردوه ك���ه الیه نه پۆلی���س و وه ك په یوه ندیداره كان���ی به دواداچون پێویس���ت وه ك دادگاش بۆ ئه و كه یسانه نه كه ن، یان تۆمه تبار به هه ریه ك له و كه یس���انه به سوكترین

سزا ده ربازیان ببێت”. ئ���ه و راگه یاندنكاره دان به وه ش���دا ده نێ���ت كه “نابێت لێ���ره به دوا ته نها به پێوان���ه ی بونی ره گ���ه زی كۆنی و تازه ی���ی مامه ڵه له گه ڵ كه یس���ه كانی تاواندا بكه ین، ئ���ه و تاوانانه ی ئه مڕۆ پشتگوێخستنی ده رئه نجامی روده ده ن ئ���ه و تاوانانه ی���ه كه دوێن���ێ رویانداو

له بیرمانكردن”.ژماره ی���ه ك راب���ردودا له م���اوه ی ژن���ان دژی توندوتی���ژی حاڵه ت���ی له هه رێمی كوردس���تاندا رویاندا، به اڵم له رێگه ی باس���كردنی ماوه یه ك پاش راگه یاندنه وه ، ئیدی وه ك كه یسه كانی رابردو ه���ه رزو له بیرك���ران، دیارترین نمونه ی���ان كوش���تنی دنی���ای ته مه ن 15 س���ااڵن بو له الیه ن مێرده كه یه وه ك���ه له رۆژانی س���ه ره تای ئه نجامدانی تاوانه كه تا ڕاده ی���ه ك به گه رموگوڕیی قس���ه ی له س���ه ركرا، به اڵم له ئێستادا له باره وه خواس���ی ب���اس و كه مترین

ده كرێت.ئه م دیارده یه له الیه ن رۆژنامه نوسان خۆیانه وه زیاتر هه س���تی پێده كرێت، ئااڵ ده ڵێت، “ئه و دۆخه ی كه ئێس���تا له كوردس���تان هه ی���ه واده خوازێت كه بیربكه ین���ه وه چۆن و به چ ش���ێوازێك رێگه نه ده ین ئه م تاوانانه له بیرنه كرێن و تاوانب���اران به بێ س���زا تێنه په ڕن، بۆ النیكه م به وه یه پێویستمان ئه مانه ش نمونه ی ی���ه ك كه یس ببه ین���ه وه كه راگه یاندنه كانه وه كاریگ���ه ری به هۆی

تاوانبار به سزای خۆی گه یشتبێت”.ت���اوان، كوش���تن و ئاماره كان���ی توندوتیژی ئه نجامدان���ی به تایبه ت���ی به رامب���ه ر به ژن���ان رۆژ ل���ه دوای رۆژ به رزت���ر ده بنه وه ، له كاتێك���دا ده یان رێكخراو، س���ه نته ر، به ڕێوه به رایه تی و دام���وده زگا له هه رێم���دا كارده كه ن بۆ كه مكردنه وه ی رێژه ی توندوتیژیه كان.

(435( سێشه ممه 2014/7/1 komalayatyawene@gmail.com17 كۆمه‌اڵیه‌تی

زۆرینه ی ژنه قوربانیه كانی توندوتیژی خوێنده وارن و له نێوان 20 بۆ 40 ساڵیدان

ریکالم

نەبونی ئازادی نێوان نێرو می

نامۆبونە لەیەکتری بۆیە کاتێک دەچنە

ژیر سەقفێکەوە، هەموو کێشەکان سەرهەڵدەده ن و

دونیایه ك جیاوازییان دەبێت

سه ربه خۆیی كوردستان: راگه یاندن بۆ ده وڵه ت نه ك بۆ مێژو

ئاراسته ی دوه م كه ده بێت كاری له سه ر بانگهێشتكردن و كاركردنه له گه ڵ بكرێت ناوه نده توێژینه وه دیاره كانی ئه مه ریكا بۆ كاركردن و مانه وه له كوردستان، بۆ بینینی ناوچه كه ، كوردس���تان و سیاسی دۆخی چونكه تێگه یش���تنێكی هه ڵ���ه له زیهنی ئه م توێژه ره وان���ه دا هه یه كه كاریگه ری له س���ه ر سیاس���ه تی ئه مه ریكا به رامبه ر پرس���ی كورد هه یه ، ئه ویش ئه وه ی كه ئه گه ر كورد له عێ���راق جیاببێته وه ئه وه رۆژهه اڵت���ی ناوه ڕاس���ت ده بێت���ه گۆمی خوێن و، ئێران و توركیاو س���وریاو عێراق یه كده گ���رن و پێك���ه وه ده یڕوخێنن. كه ئه مه بۆ قۆناغی ئێس���تا دروس���ت نییه . بۆی���ه بۆ ئ���ه وه ی سیاس���ه تی دره وه ی ئه مه ریكا بگۆڕیت ده بێت كار له سه ر ئه م ناوه نده توێژینه وانه بكرێت كه به نوسین و توێژینه وه ی ن���وێ رۆڵببینین له گۆڕینی سیاس���ه تی ئه مه ری���كا به روی پرس���ی ك���ورددا. هه ڵبه ت نوس���ین و توێژینه وه له س���ه ر كوردستان له س���ااڵنی رابردو تا ب���ه اڵم زۆرینه ی زیادیكردوه راده ی���ه ك ئه و نوس���ین و توێژینه وانه به ئاراس���ته ی دروس���تكردنی ت���رس له پرس���ی كوردو به ڵگه ش كاریكردوه . جیابونه وه ی كورد بۆ ئه مه راپۆرت و توێژینه وه كانی سااڵنی راب���ردو بو ك���ه ئی���داره ی ئه مه ریكایان 140و م���اده ی ك���ه قه ناعه تپێكردب���و پرس���ی كه رك���وك "به رمیل���ه باروته "و به مه ترس���یدارترین كێش���ه ئه ژماركرابو له عێراق. هه ر له س���ه ر راس���پارده ی ئه م تۆژینه وانه ئه مه ریكا به ش���ێكی تایبه تی له باڵیۆزخانه بو چاودێریكردنی ره وش���ی كه ركوك و ناوچه جێناكۆكه كان كرده وه ، پاش���ان كۆنس���وڵگه رییه كی له كه ركوك كرده وه ، به هۆی ترسی ئه مه ریكا له پرسی كه ركوك. به اڵم له پرسی سوننه و شیعه و تاكڕه وی مالیكی و په راوێزخستنی سوننه بایه خێك���ی ئه وتۆی پێ ن���ه درا له الیه ن توێ���ژه ره ئه مه ریكییه كان���ه وه ، هه ربۆیه به رچاوڕونییه كی ئه مه ری���كا ئی���داره ی ئه وتۆی نه ب���و له مه ڕ ئه م پرس���ه هه تا

گه شته ترۆپكی ته قینه وه . جێبه جێكردن���ی هه مو ئ���ه و تێبینیی و باس���مانكردون، ئێم���ه س���ه رنجانه ی پێویس���تیی به وه یه كابینه ی هه شته می حكومه ت���ی هه رێ���م هه وڵیان ب���ۆ بداو نیشتیمانییانی كوردس���تان وا لێبكا كه هه بێ و به حكومه ته كه ی���ان متمانه ی���ان كۆتایی به گه نده ڵی بهێنرێ و سیسته مێكی دیمۆك���رات ئاوابك���رێ چونك���ه هی���چ سه ركه وتونابێ راناگه یه نرێ و ده وڵه تێك بێ پشتیوانیی گه ل. ئه مڕۆ له بری ئه وه ی وه ك جه زائیریی���ه كان قوربانیی ملیۆنیی بده ین بۆ س���ه ربه خۆیی، پێویس���تیمان به پش���تیوانیی ملیۆنی���ی هه ی���ه . ئ���ه و پشتیوانییه ، ده بێ درێژیش بكرێته وه بۆ كوردانی دایاسپۆڕاو رۆژئاڤای كوردستان و كوردستانی رۆژهه اڵت و كوردستانی باكور. حكومه ت���ی هه رێم ده بێ دان به رۆژئاڤای كوردس���تاندا بنێ تا وه ك قه ڵغانێك بێ بۆ كوردستانی باشور، ده بێ پشتیوانیی پڕۆس���ه ی ئاش���تیی بكا له به رژه وه ندیی باكوری كوردستان. دوای هه مو ئه مانه ، ب���ێ هه بونی یه كێتی���ی ناوخۆیی، هه مو

شتێك مه حاڵ ده بێ. بۆچونی ئێمه ئه وه یه كه سه ربه خۆیی و جیابونه وه له عێراق پرسێكی كردارییه و، تۆكمه به كاركردن و ستراتیژی پێویستی ن���ه ك رێته ریك، س���ه ربه خۆیی هه ی���ه كوردستان ئه مجاره ده بێ بۆ ده وڵه تێكی چه س���پاو بێ نه ك بۆ مێ���ژو. خراپترین كارێكیش كه بكرێت به كارهێنانی پرسی راگه یاندنی س���ه ربه خۆییه وه ك كارتێكی سیاسی بۆ ترساندنی نه یاره كانی كورد. ده بێت پڕۆژه یه ك���ه ك���وردی ده وڵه تی به رله وه ی رابگه یه نرێ���ت ته واو بكرێت و، سازو ئاماده بێت. ئه وه شتێكی رونه الی هه موان كه راپرسیكردن بۆ سه ربه خۆیی ئه نجامه كه شی دیاره ، ئاسانترین كاره و، ئیت���ر به كارهێنان���ی ئه م پرس���ه وه ك هه ڕه ش���ه یه ك به رامبه ر نه یاره كان جگه له ال وازكردن���ی پێگه ی سیاس���ی كوردو هاندان���ی نه یاره كانی ئ���ه م پڕۆژه یه بۆ فه ش���ه لپێهێنانی هی���چ س���ودێكی تری نییه . ئه م هه وڵ���ه ی ئێمه بۆ ئه وه یه كه هانی توێژه رو سیاسیه كانی كورد بده ین كه بیر له نه خش���ه رێگایه ك بكه نه وه بۆ قۆناغی نوێ، هه ڵس���ه نگاندن بۆ تواناو ئاماده ی���ی كۆمه ڵگه و، هێزه ئه منیه كان و توان���ای به رگری و دۆزین���ه وه ی به دیل و، خس���تنه گه ڕی تیمی دیبلۆماسی كوردی بۆ كاركردن به و ئاراس���ته یه و، پاش���ان

به ده زگاكردنی ئه م هه واڵنه .

(435( سێشه ممه 2014/7/1 19تایبه‌ت

ونبون * ناسنامه یه کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )حه مه خورشید رحیم وه یس ( هه رکه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه پرسگه ی ئاوێنه .

* ناسنامه یه کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی ) زانا صالح محمد (هه رکه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه پرسگه ی ئاوێنه . * ناسنامه یه کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )دارا ابوبكر سعید (هه رکه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه پرسگه ی ئاوێنه. * ناسنامه یه کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )هه ڵۆ زاهیر احمد (هه رکه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه پرسگه ی ئاوێنه.

به ڕێوه به ری پۆس���تی دیاریكردنی گش���تی ، قایمقام، به ڕێوه به ری ناحیه و الی فه رمانگه كانی���ش س���ه رۆكی ئه نجومه نی پارێزگاو س���ه رۆكی هه رێم ده بێ و به م ش���ێوه یه به ڕه له ژێر پێی پارله مان و حكومه تی هه رێم ده رهێنراو هه نگاوه ی ئه م ناچاالككران، به فیعلی پارت���ی له م كات���ه هه س���تیاره دا كه باش���وری كوردس���تان له هه ر ساتێكی نادیاره و گۆڕانكاریه دی چاره نوس���ی به په ل���ه ناوچه یی���ه كان ناوخۆی���ی و روده ده ن و مه ترس���ی له سه ر ئه زمونی باش���وری كوردس���تان زیات���ر ده بێ، ده داتێ و مه ترس���یدارمان ئاماژه یه كی پێمانده ڵ���ێ پارتی كاتێ���ك یه كڕیزیی نیش���تیمانی ده وێ كه خۆی برا گه وره بێت! گ���ه ر وانه بێ ئه و ده س���ه اڵتێك پێكدێنێ كه خ���ۆی )الكل فی الكل( بێت با ناوچه كه ی ژێر ده ستی بچوكیش بێت گرنگ ئه وه یه ده س���كه وته مادی و

ئیداریه كانی زۆر بێت.مێژوی���ی و به رپرس���یاریه تی وه ك

ده رككردن به مه ترس���ی ره وشه كه داوا دیموكراتی پارت���ی له س���ه ركردایه تی كوردستان ئه كه م بۆ پاراستنی یه كڕیزیی خه ڵك و پارته سیاسیه كانی كوردستان و هێزی پێشمه رگه ، ده ست له سیاسه تی بهێنێ و تاكالیه نه ی حزبی حوكمداریی چۆن حكومه تی بنكه فراوانیان له هه رێم پێكهێنا هه رواش به یه كڕیزیی حكومه ته

خۆجێیه كان دروستبكه ن. یه كێتیش له س���لێمانی كه براوه ی دوهه مه و 11 كورس���ی هه یه و له دوای كورس���ی )سه رباری به 1 گۆڕانه وه یه به ده ستهێنانی له چۆنیه تی سه رنجمان ئ���ه و 11 كورس���یه (، گه ر ب���ۆی كرابا هه م���ان رێچك���ه ی پارت���ی ده گ���رت ب���ه اڵم ئ���ه و ده نگانه ی كه پێویس���ته ب���ۆ پێكهێنان���ی حكومه ت���ی خۆجێی ب���ۆی په یدا نابێ، س���ه رباری ئه وه ش له مالو له وال باس ل���ه وه ده كات له به ر به رژه وه ندی گش���تی پۆستی پارێزگار بۆ ئ���ه و بێت، گه ر پۆس���تی پارێزگار بۆ ب���راوه ی دوهه م بێ���ت ئیتر نرخی

هه ڵبژاردن له كوێدایه ؟ به هه مانشێوه ی له س���لێمانی یه كێتی���ش پارت���ی ، كورس���یه كی كۆتای مه سیحیه كانی بۆ خ���ۆی داناوه كه كه متر له 400 ده نگی هێناوه و بوه ته خاوه نی یه ك كورس���ی له ئه نجومه ن���ی پارێ���زگا، ئه گه ر زۆره ئه م كورسیه له گه ڵ یه كێتی ببنه یه ك كوتله و له گه ڵ گۆڕان هاوسه نگببن. ئه و كاته ده رئه نجامی هاوكێشه كه ، پارتی و كۆم���ه ڵ و یه كگرت���وو سۆسیالیس���ت

یه كالیی ده كه نه وه .گ���ه ر یه كێت���ی س���وربێت له س���ه ر له سلێمانی پارێزگا پۆستی وه رگرتنی به س���ودوه رگرتن له كورس���ی كۆت���ای مه سیحی و هاوكاری پارتی و كورسیه كه ی سۆسیالیست ئه وه زۆنی زه ردو سه وز دوب���اره ده بێت���ه وه و وه ك مارو په یژه ده گه ڕێینه وه دواوه و ئیتر مانایه ك بۆ

حكومه تی بنكه فراوان نامێنێ.رۆژی 2014/6/26 مه سعود بارزانی سه ردانی كه ركوكی كرد وه ك سه رۆكی هه رێ���م و فه رمان���ده ی گش���تی هێزی

بۆ ده سخۆش���یم له گه ڵ پێش���مه رگه س���ه ردانه كه به اڵم چه ند پرس���ێكی ال

دروستكردم.بۆچی وه زیری پێش���مه رگه ی له گه ڵ نه بو؟ كه پێویس���ت ب���و له گه ڵی بێت به فه رمان���ده كان و ئاش���ناكردنی ب���ۆ به رپرس���انی كه رك���وك و راگه یاندن���ی پشتگیری خۆی بۆ وه زیری پێشمه رگه ی

تازه كه له بزوتنه وه ی گۆڕانه .له وه س���ه یرتر ئه وه بو ك���ه وه زیری پێشمه رگه ی له سه ر كار الدراوی له گه ڵ بو )كه یه كێتیه (، نازانین به چ سیفه تێ كردبویه هاوس���ه فه ری خۆی ، له مه ش س���ه یرتر ئه وه بو كه سكرتێری حزبی سۆسیالیست دیموكراتی ته كلیف كرد

به سه رپه رشتی میحوه ری كه ركوك. 2014/6/26 پێنجش���ه ممه رۆژی س���ه رۆكی حكومه ت به یاوه ریی قوباد تاڵه بانی و ئاش���تی هه ورامی سه ردانی س���ه رۆك وه زیران���ی توركی���ای كردو وه زیری دارایی له گ���ه ڵ نه بو، وه زیری دارایی به ڕێز )رێباز محه مه د عه بدواڵ(

له بزوتنه وه ی گۆڕانه و ئه ندامی لیژنه ی بااڵی وزه یه كه پێكهاتوه له چوار كه س ئه وانیش نێچیرڤان بارزانی )سه رۆكی حكومه ت(، قوب���اد تاڵه بانی )جێگری هه ورامی ئاشتی سه رۆكی حكومه ت(، )وه زیری سامانه سروشتیه كان(، رێباز

محه مه د عه بدواڵ )وه زیری دارایی(.پرسه كه ئه وه یه كه بۆچی له كه ركوك سه رۆكی له گه ڵ پێش���مه رگه وه زیری هه رێم نه بو؟ بۆچی بۆ توركیا وه زیری دارایی هاوسه فه ری سه رۆكی حكومه ت نه ب���و؟ بۆچی له ب���ری فه رمانده یه كی س���ه ربازیی به رپرس���ێكی حزبی كرده فه رمان���ده ی میح���وه ری كه رك���وك؟ )له گ���ه ڵ رێ���زم بۆ كاك���ه محه مه دی حاجی مه حمودو توانا سه ربازیه كه ی (، بۆچی له رێگای وه زیری پێش���مه رگه وه ئه م كاره ی نه ك���رد؟ تۆ بڵێی نیازیان وه زیره كانی گۆڕان و په راوێزخس���تنی ئاماژه گه لێك���ی ئه مان���ه بێ���ت؟ ناته ندروستن، خۆزگه پالن بۆ داڕێژراو

نه بێت؟

حكومه تی بنكه فراوان و ده سه اڵتی خۆجێیه تی حزبی... پاشماوه

میدیا له ش���اره زایان و زۆری���ك به پێی جیهانیه كانیش دوای حوزه یران ده سپێكی قۆناغێك���ی ت���ری پرۆس���ه ی سیاس���یه له عێراقدا، به تایبه ت دوای شكس���تهێنانی ئه و فۆرم���ه ی بونیاتنان���ه وه ی ده وڵه تی نوێی عێراق له الی���ه ن ئه مه ریكاوه . دوای تێپه ڕبونی یانزه س���اڵ دیس���ان ناكۆكیه مه زهه ب���ی و ئیتنی���ه كان كێش���ه ی هه ره سه ره كی مانه وه ی عێراقن به یه كگرتویی. هه ڵبه ته ئه مه ریكیه كان نه یانتوانی ده رس له و هه اڵنه ی به ریتانی���ه كان وه ربگرن كه له بیس���ته كاندا فۆرم���ی ده وڵه ت���ی نوێی به بێ بونیاتنای���ه وه ، له س���ه ر عێراقیان ره چاوكردنی جیاوازیه ئیتنی و مه زهه بی و كولتوریه كانی نێوان پێكهاته كانی عێراق. لۆجیك���ی به ریتانی���ه كان مامه ڵه كردن بو له گه ڵ ئه و دیفاكتۆیه ی كه له دوای هاتنی به ریتانیه كان بۆ كه ن���داوی فارس هه بو، ئه ویش بریتی بو له به هێزیی س���وننه كان و بااڵده ستییان به سه ر داموده زگا سیاسی و س���ه ربازیه كانی ده وڵه ت���ی عوس���مانی. هه مان لۆجی���ك له فۆرمێكی تردا له الیه ن ئه مه ریكیه كان���ه وه په یڕه وك���را ئه وی���ش مامه ڵه كردن بو له گ���ه ڵ دیفاكتۆی دوای 2003 كه بریتی بو له به هێزیی شیعه كان و )كوردیش به رێژه یه ك���ی كه متر( الوازیی س���وننه كان، به تایبه ت به له به رچاوگرتنی زۆرینه ی ش���یعی له عێراقدا، هه ڵبه ته ئه م فۆرمه ی بونیاتناوه ی ده وڵه ت كه هه ریه كه ئه مه ریكیه كان 1٩20و له له به ریتانیه كان ل���ه 2003دا له عێراقدا كردی���ان، فۆرمێكه پێویس���تی به ده وڵه تێكی مه ركه زی به هێز هه ی���ه بۆ پاراس���تنی جیاوازی���ه ئیتنی و ده وڵه ت هێش���تنه وه ی مه زهه بی���ه كان و به یه كگرتویی، سه دام به زه بری هێز توانی پارێزه ری ئه و فۆرمه ی به ریتانیه كان بێت تاوه ك���و 2003، به اڵم واقیعی دوای 2003 هه رگیز ده رفه تی جێبه جێكردنی فۆرمێكی سه نته رگه رایی قبوڵ ناكات. پێكهاته كانی وه ك كوردو سوننه مه حاڵه ئه م لۆجیكه قبوڵ بك���ه ن. هه ڵبه ته ئه مه ریكیه كانیش هێش���تنه وه ی فۆرمه ی ئ���ه و پارێزگاری یه كپارچه یی عێراق ب���ون، ئه و روانینه ی CPAو بریمه ری���ش هه یبو ب���ۆ ده وڵه تی نوێی عێراق ده كرێت بخرێته ئه م قاڵبه وه ، حكومه ته كه ی بۆ ئه مه ریكاش پشتگیری مالیكی تا ئێستاش���ی له گه ڵدا بێت هه ر له م روانگه ی���ه وه ده بینرێت، به و واتایه ی مالیكی هه رده م هه وڵه كانی به ئاراس���ته ی ده وڵه تێك���ی حوكمڕان���ی بونیاتنان���ی س���ه نته رگه راو به هێز بوه ، كه ئه مه خۆی له خۆی���دا به پێچه وانه ی ئاراس���ته ی ئه و ده س���توره رێره و ده كات كه ده ستورێكه له گ���ه ڵ به هێزی���ی س���ه نته ردا ناكۆكه . ئه م���ه ی ئاماژه م���ان پێ���دا جه وه���ه ری

كێش���ه زای ده وڵه ت���ی عێراق���ه كه هه ر له دوای 2003وه ئاراسته كانی تا راده یه ك دیاربون، ب���ه اڵم روداوه كانی ئه مدواییه ی موسڵ به ته وای په رده ی له سه ر شكستی ئه و مۆدیل���ه ی بونیاتنان���ه وه ی ده وڵه ت الدا ك���ه ئه مه ریكی���ه كان ل���ه دوای 2003

گرتبویانه به ر.له په رواێزی ئه م كێش���ه جه وهه ریانه ی كه ئاماژه مان پێدان له ئێس���تادا پرس���ی كوردس���تان هه رێم���ی جیابون���ه وه ی له ده وڵه تی عێراقدا بابه تی هه ره سه ره كی میدی���ا جیهان���ی و هه رێمیه كان���ه ، به اڵم له واقیعدا ئه م پرس���ه پرس���ێكی ئالۆزه و ئیقلیمیه كانی زۆر نێوده وڵه تی و ره هه نده زیاتره له ره هه نده ناوخۆیه كانی، به تایبه ت ئام���اژه كان وامانپێده ڵێن ك���ه ئه مه ریكا هه ڵوه شانه وه ی له گه ڵ جاره ش���یان ئه م عێراقدا نیه ، ئ���ه م روانینه ی ئه مه ریكاش له بنه ڕه تدا په یوه سته به ناله باریی ملمالنێ ئایینی و سیاسیه كانی ناوچه كه به گشتی و ئیقلیمی���ه كان و هاوكێش���ه ئالۆزبون���ی ناس���ه قامگیری سیاس���ی كه ناوچه كه ی پێدا تێپه ڕ ده بێت، به تایبه ت ئه و دۆخه ی كه له دوای دابه ش���بونی عێراقدا دروست ده بێ���ت، دور نی���ه دیس���ان ئه مه ری���كا په لكێش���ی تێوه گالنی سه ربازی بكات بۆ ناوچه كه كه جێگای خۆش���حاڵی نه بێت له الیه ن جیرانه كانی عێراق و دۆس���ته كانی ئیداره ی ئاراسته ی هه روه ها ئه مه ریكادا، ئۆباماش په یڕه وی ئه م جۆره سیاسه تانه ن���اكات له ناوچه كه دا، ه���ه ر وه ك ئه وه ی

له سوریادا بینیمان. خاڵێكی جه وهه ری هه یه كه پێویس���ته سه ركردایه تی كورد بیخاته نێو دۆسیه ی ستراتیجی خۆیه وه گه ر به نیازی راگه یاندنی كیانێكی سه ربه خۆ بێت، ئه ویش ئه وه یه كه بۆ هاتن���ه دی هه ر كیانێكی نه ته وه یی له رۆژهه اڵت���ی ناوین���دا رۆڵ���ی فاكته ره هه رێمیه كان بۆ س���ه ركه وتنی ئه م كیانه زۆر گرنگتره له فاكته ره نێوده وڵه تیه كان، ئه وه ی من مه به س���تمه بیڵێم ئه وه یه كه كورد پێویس���ته گره و له سه ر ره زامه ندی ئه مه ریكا ن���ه كات بۆ بڕیاردان له كیانێكی ب���ۆ چونك���ه س���ه ربه خۆ. نه ته وه ی���ی دروستبونی ده وڵه تێكی كوردی هاوكاریی هێزه هه رێمی���ه كان زۆر گرنگتره له هێزه نێوده وڵه تی���ه كان، به تایب���ه ت توركی���او ئێ���ران، چونك���ه هیچ كیانێك���ی كوردی له ناوچه كه دا ناتوانێ���ت س���ه ركه وتوبێت به بێ پاڵپش���تی هێزه هه رێمیه كانی وه ك ئێران و توركیا، كورد زه روره هه وڵه كانی به ئاراس���ته ی نزیكبون���ه وه بێ���ت له گه ڵ ئێران و توركیا، چونكه له بنه ڕه تدا ئه وان گه ره نتیی مانه وه و سه قامگیری ئه و كیانه ن كه كورد به نیازه رایبگه یه نێت، به تایبه ت ك���ه له ئیس���تادا توركی���ا به رژه وه ن���دی ئابوری و سیاسی بۆ دروستبوه له هه رێمی كوردس���تاندا، ئێرانی���ش پێناچێت چیتر

یه كپارچه ی���ی خاك���ی عێراق���ی ال گرنگ بێت چونكه س���وننه كان مه حاڵه دۆستی عێراقێكی شیعی-ئێرانی بن له ناوچه كه دا، س���وننه كان جگه له سه ر ئێشه بۆ شیعه و ئێران ش���تێكی تر نی���ن، بۆیه پێده چێت ئێران چیتر پاڵپش���تی یه كگرتویی خاكی مه حمود هه رچه ن���ده نه بێ���ت، عێ���راق هاشم ش���ه هرودی ئه وه ی ره تكرده وه كه ئ���ه وان قبوڵ���ی كیانێكی ك���وردی بكه ن ئه مه هه ڵوێس���تی به اڵم له ناوچه ك���ه دا، فه رمیی ئێران نی���ه ، به تایبه ت كه كورد له ئێستادا زیاتر رو له توركیایه تا ئێران، بۆیه ئاس���اییه گه ر لێدوان���ی له م جۆره

هه بێت له الیه ن ئێرانه وه .ده یه وێ���ت توركی���ا وه ك ئێرانی���ش

س���ودمه ندبێت له هاتنه كایه وه ی كیانێكی كوردی، بۆیه ئه وه ی له م قۆناغه دا گرنگه روكردن���ه له ئێ���ران به پێدان���ی زه ماناتی سیاس���ی و ئاب���وری و ئه منی ت���ا راده ی رێككه وتن���ی س���تراتیجی درێژخای���ه ن. به تایبه ت گه ر ك���ورد وه ك ئه و پێوه ندیه درێژخایه ن���ه ئابوریه ی كه له بواری وزه دا له گه ڵ توركیای مۆركردوه ش���تێكی له م بابه ته ش له گه ڵ ئێران بكات ئه مه ده كرێت كلیلی چاره سه ری ئه و گرێكوێره یه بێت، به تایبه ت كه له ئێستادا ئێران له دۆخێكی ناس���ه قامگیریی ئابوریدای���ه ، ده كرێ���ت س���ه ركردایه تی كورد س���ود ل���ه م خاڵه

الوازه ی ئێران وه ربگرێت.وزه كان���ی ت���ه واوی نابێ���ت ك���ورد له ئه مه ریكاوه سه رفبكات چونكه له راستیدا ناتوانی���ن ش���تێكی وامان ده س���تكه وێت له ئه مه ریكا كه یارمه تیده ربێت بۆ ئه م ئه و دۆخه ی ئێس���تای ئێمه ، له هه مانكاتیشدا ئێم���ه ناتوانین س���ه فه قاتی سیاس���ی- political bargaining له گ���ه ڵ ئه مه ریكا بكه ی���ن، وه ك ئ���ه وه ی ده توانین له گه ڵ

ئێران و توركیادا بیكه ین.خاڵی دوه م ئه وه یه كه ئیداره ی ئۆباما له روی سیاس���ه تی ده ره وه ی ئه مه ریكادا زۆر بێجه س���اره تانه و به ح���ه زه ر مامه ڵه دوای گۆڕانكاریه كان���ی له گ���ه ڵ ده كات دواتر له ناوچه ك���ه دا، عه ره ب���ی به هاری ئه مه ری���كا سیاس���ه ته كانی له ئیس���تادا رۆژهه اڵتی له ت���ه واوی شكس���تیانهێناوه ئه مه ریكا ناوچه كه ش���دا. عێراق و ناوین و له رۆهه اڵتی نیه بااڵده س���ت له ئێس���تادا ناویندا، به تایبه ت له واڵتانی شام و كه نداوی فارس���یدا، ئه مه هێ���زه ئیقلیمیه كانن كه بااڵده ست و یاریكه ری سه ره كی ناوچه كه ن، به تایب���ه ت ئه وانه ی س���ه ركردایه تی ئه و ش���ه ڕه مه زهه بیه ی نێوان شیعه و سوننه ده كه ن، به تایبه تی تریش ئێران و توركیاو له ئێستادا س���ه ركردایه تی س���عودیه كه هه رێمی���ان گرتۆت���ه ئه س���تۆو له وپه ڕی به هێزی���دان و س���ه ره كیترین هێزی بااڵی )regional super) powers هه رێمی���نله هه مانكات���دا كاریگه ری یه كالكه ره وه یان هه یه به سه ر رێڕه وی روداوه سیاسیه كانی ناوچه كه ، هه ر له عێراق و سوریاو لوبنان و میس���ره وه بگره تا ده گاته ئه فگانستان. بۆیه زۆر گرنگه كوردو هه رێمی كوردستان نه كه وێت���ه ته ڵزگه و به رداش���ی ملمالنێی Regional- نێوان هێ���زه ئیقلیمی���ه كانPowersو ش���ه ڕه به وه كاله ت���ه كان، كه

له ئێستادا له به هێزترین ئاستدایه .گرنگی ئه و بۆچونه ی ئێمه له و خاڵه وه سه رچاوه ده گرێت كه بۆ ئه وه ی بتوانین په ره به بونیاتنانه وه ی ناسنامه ی سیاسی و نه ت���ه وه ی – Nation-building ك���ورد بده ی���ن له رێگای ئ���ه و ده رفه ته مێژویه ی ئێستا له ئارادایه پێویسته به ر له هه رشتێك پاڵپش���تی هه رێمی ب���ۆ كۆبكرێته وه بۆ

ئ���ه وه ی بتوانرێت كیانێكی س���ه قه مگیر بێت له ناوچه كه دا، ك���ه له بنه ڕه تدا ئه مه ترسی سه ره كی ئه مه ریكایه له دابه شبونی عێراق���دا، نه ك خ���ودی ده وڵه تی عێراق. بۆیه پاڵپش���تی هه رێم���ی و به رژه وه ندیه هه رێمی���ه كان كاریگه ری راس���ته وخۆیان ده بێ���ت له س���ه ر گۆڕین���ی دیدگابین���ی ئه مه ریكا ب���ۆ هاتنه كایه وه ی ده وڵه تێكی ك���وردی ل���ه دوای مه رگی عێراق���دا. به و هه رێمی ئه زمون���ی مه حاڵ���ه واتای���ه ی بێت س���ه قامگیر ئه زمونێكی كوردستان به رژه وه ندیه كانی ره چاوكردن���ی به ب���ێ ئێ���ران و توركی���ا، هه ڵبه ت���ه ده بێت ئه و هه ڵه ی���ه راس���تبكرێته وه كه م���ه رج نیه به رژه وه ندیه كان���ی ئێ���ران و توركیا ته نیا یه كس���ان بێت به زیانگه یاندن به پرس���ی كردبێت زیاده ڕۆیم پێموانی���ه كورده وه . گ���ه ر بڵێم مانه وه ی هه رێمی كوردس���تان وه ك كیانێكی سیاس���ی و ده س���توری تا ئاس���تێكی زۆر به رهه م���ی راگرتنی ئه و بااڵنسه سیاسیه بو كه هێزه كوردیه كانی به سه ر دابه شبون له دوای 1٩٩1 كه بریتی

بو له به ره ی ئێران و به ره ی توركیا.ئێ���ران ش���اره زایی و مێژویه كی درێژی واڵتانی ناوه خۆی له ده ستێوه ردانی هه یه ده وروبه ر هه ر له عێراقه وه بگره تا ده گاته كه نداوو واڵتان���ی فه له س���تین و لوبنان و ئه م سیاسه ته ی پاكستان. ئه فگانستان و ئێران له گه ڵ ئه و هه م���و ناكۆكیانه ی كه رۆژئ���اوا له گه ڵ ئێرانی هه بو كه چی واڵته یه كگرتوه كانی ناچاركرد كه دانوس���اندن له گ���ه ڵ ئێران بكات بۆ ئ���ه وه ی یارمه تی ئه مه ریكی���ه كان ب���ده ن ب���ۆ پاراس���تنی س���ه قامگیری عێراق. واڵته یه گرتووه كان پاش ئ���ه و هه م���و چاوس���وركردنه وه یه به رژه وه ندی ره چاوكردن���ی بێ له ئێران و میرنشینه كانی كه ندا و وا روه و دانوستانه له گه ڵ ئێران. ئێمه ی كورد ده بێت ده رس له م هه نگاوه سیاسیانه وه ربگرین. ئێران و توركی���ا كاریگ���ه ری ئابوری و سیاس���ی و به س���ه ر كۆمه اڵیه تی���ان جیۆگراف���ی و هه رێمی كوردستانه وه زۆر زیاتر تا واڵته یه كگرتوه كان ئه مه ریكا. دواتر ئێمه ی كورد بۆ زه مینه سازی به رژه وه ندیه كانمان ئه بێت س���ه ره تا جیرانه كانم���ان دڵنیابكه ینه وه كه بونی كیانێك���ی كورد ده كرێت مایه ی مه ترس���ی نه بێت بۆ سه ر ئه وانی تر. واتا هاوكاریكردنی هه رێمی كوردستان له گه ڵ توركیاو ئێراندا تا ئێستا ده ره نجامی باشی زۆر زیاتر بوه . بۆیه دوباره یده كه مه وه كه كلیلی هاتنه كایه وه ی ده وڵه تێكی كوردی له ئێستاداو س���ه قه ماگیری دوای قۆناغی به ده وڵه تبون كه زۆر گرنگتره له جاڕدانی سه ربه خۆیی ده وڵه ت، الی ئێران و توركیایه

نه ك واڵته یه كگرتوه كانی ئه مه ریكا.

*خوێندكاری دكتۆرا له زانكۆی ئێكسیتر � به ریتانیا

هه نگاوه كانی ده وڵه تی كوردی له توركیاو ئێرانن، نه ك له ئه مه ریكا

مه حاڵه ئه زمونی هه رێمی كوردستان

ئه زمونێكی سه قامگیر بێت

به بێ ره چاوكردنی به رژه وه ندیه كانی ئێران و توركیا، هه ڵبه ته ده بێت

ئه و هه ڵه یه راستبكرێته وه كه مه رج نیه

به رژه وه ندیه كانی ئێران و توركیا ته نیا یه كسان

بێت به زیانگه یاندن به پرسی كورده وه

زوبێر ره سوڵ*

تایبه‌ت (435( سێشه ممه 182014/7/1

س���ێیه م ج���اری د ب���ۆ ر كوده رفه تێك���ی گه وره ی مێژوی���ی هاتۆته پێش تا بتوانێ كۆتای���ی به و >زه واجه به زۆری<ی���ه بهێنێ كه له ده یه ی دوه می پێكهاته كان���ی راب���ردوه وه س���ه ده ی واڵتی نێ���وان دو روباره كه و ده وروبه ری له عێراقێك���ی ناته بادا كۆكردۆته وه . له دو ده رفه ت���ی راب���ردودا، 1٩٩1 و 2003 دا، دروس���تكرد هه رێمێكی بناغ���ه ی كورد كه ده كرێ ئێس���تا كات���ی ته واوكردنی ب���ێ، به س���تراتیژێكی نیش���تیمانیی كه س���ه قامگیر، خاوه نبڕیار، ده وڵه تێك���ی ماوه -درێ���ژ، دیمۆك���رات به ئاش���تییانه

دروستبكرێ.پرس���ی ك���وردو ده وڵه ت���ی ك���وردی له ئێس���تادا یه كێكه له مژاره گه رمه كانی میدیایی و ناوه نده توێژینه وه كانی دونیا، ته نانه ت له س���ه ر ئاس���تی به رپرس���انی ده وڵه تان باس و خواسێكی گه رمه كه ئایا كورد كۆتایی به >زه واجه به زۆری<یه كه و فیدرالیزم ئازاد<انه كه ی >گرێبه س���ته له عێ���راق دێنێت و به ره و س���ه ربه خۆیی هه ن���گاو ده نێت؟ هۆكاره كانی وروژاندنی ئ���ه م پرس���ه له ئێس���تادا زۆرن ب���ه اڵم دیارترینی���ان بریتیی���ه له كۆنترۆڵكردنی ئه و ناوچان���ه ی كه پێیده وترا >ناوچه ی جێناكۆك< كه ئێس���تا له ده ستی هێزی به شاری كوردس���تاندایه پێش���مه رگه ی كه به نه وتیشه وه ، ده وڵه مه ند كه ركوكی پێش���تر ئه م پرس���ه وه ك خاڵی الوازی كورد له گه ڵ به غ���دا ده بینرا. ئه مه جگه له ترۆپكی شیعه كان سوننه كان و له وه ی به هۆی تێی���دا ك���ه ملمالنێكانیان���دان س���وننه كان و عێراق گۆڕانكارییه كان���ی رۆژئاوای باك���وری توندڕه وه كان گروپه شكس���تیان كۆنترۆڵكردوه و عێراقی���ان له ئێس���تادا هێناوه . عێراق به س���وپای پرسی هه ڵوه شانه وه ی عێراق له ئارادایه . به اڵم ئایا كوردس���تان ب���ۆ راگه یاندنی ده وڵ���ه ت ئاماده ی���ه ؟ ئای���ا پایه كان���ی ده وڵه تب���ون تا چه ند دام���ه زراوه ؟ ئایا ئه گ���ه ره چاوه ڕوانكراوه كانی راگه یاندنی چییه و چه ن���ده خه ڵك و س���ه ربه خۆیی حكومه تی كوردس���تان هۆشیارن پێی؟ هه وڵ���ه دیبلۆماس���ییه كانی ك���ورد چی پێده كرێت؟ رۆڵی ئه مه ریكاو توركیا له م نێوه نده دا چییه ؟ ئێمه له م ش���یكارییه ب���ۆ سیاس���ییه دا هه وڵده ده ی���ن وه اڵم س���ه ره وه پرس���یارانه ی له و به ش���ێك بدۆزینه وه و، ش���یكردنه وه ی پێویست بۆ به ش���ێكی تریان بكه ین تا ئه وه ی ببێته ستراتیژی توێژینه وه ی كاری ده سپێكی توێ���ژه ری ك���ورد به هه ماهه نگی له گه ڵ په رله م���ان و ده زگاكانی ت���ری حكومه ت

كاری بۆ بكرێت.هه رێمی كوردس���تانی عێ���راق له دوای 2003 بوژانه وه یه ك���ی ئاب���وری و ب���ازاڕو بونیاتنان���ه وه ی به خۆی���ه وه بینیوه كه به ب���ه راورد به ش���اره كانی ت���ری عێراق ت���ا ڕاده یه كی���ش جێگ���ه ی س���ه رنج و سه رس���امیی به ش���ێك له بیانییه كان���ه ، ب���ه اڵم ئه م���ه به مانای ئ���ه وه نایه ت كه كوردس���تان زۆر پێش���كه وتوه ، به ڵك���و ئه گ���ه ر ب���ه راوردی بكه ین به به ش���كانی تری عێراق جیاوازییه ك���ی زۆری هه یه . پێش���كه وتنی كوردستان هێشتا نه چۆته قۆناغی س���ه ربه خۆیی ئاب���وری و زۆرێك له كه رت���ه كان نه ك هه ر پێش���نه كه وتون به ڵكو یه كجار له پاش���ن. به نمونه كه رتی بان���ك كه له دونی���ادا یه كێ���ك له كه رته هه ره گرنگانی بازرگانی و پێش���كه وتنه ، له كوردس���تان له خراپترین ره وش���یدایه و هی���چ رۆڵێكی بانك وه ك دامه زراوه یه كی بازرگانی بۆ پشتیوانیكردنی وه به رهێنان و

بازاڕ نابینرێت.له كوردس���تان كه رت���ه وه به رهێن���ان س���تراتیژی و گرنگه كان���ی نه گرتۆته وه ، به ش���ی هه ره زۆری وه به رهێنانی ئێستا كه رت���ی نیش���ته جێبون و میوانخان���ه ی گرتۆته وه ، كه رته به رهه مهێنه ره كانی وه ك كشتوكاڵ، پیشه سازی ناوخۆیی، گه شت و گوزارو هاتوچۆی گش���تیی نه گرتۆته وه . هیچ ده وڵه تێكی گه شه سه ندو یان تازه -گه شه س���ه ندو نیه له دونیادا كه ته واوی

ئه م كه رتانه یان به شێك له م كه رتانه ی بتوانێت كه به جۆرێ���ك نه بوژاندبێته وه زۆرتری���ن پشتبه خۆبه س���تنی هه بێ���ت. هه رێم���ی كوردس���تانی عێ���راق ته واوی ئه م كه رتانه ی ن���ه ك هه ر نه بوژاندۆته وه به ڵكو له پاشه كشه دان، به ڵگه ش بۆ ئه مه ئامارو داتاكانی ژوری بازگانی و وه زاره تی بازرگانی هه رێم���ه كه به نزیكه ی 85%ی بیناسازی و كااڵكانی رۆژانه ، پێداویستی جلوب���ه رگ ل���ه ده ره وه ب���ۆ هه رێم دێت رۆژانه كانیش���ه وه . خۆراكی و به به رهه مه ته نانه ت له ڕوی عه مباركردنی خۆراكه وه كوردستان توانای عه مباركردنی خۆراكی مانگێكی نییه . تا ئێستا گه وره ترین كه رت بۆ ره خس���اندنی ده رفه ت���ی كار بریتییه له كه رتی گشتی كه كه رتێكی به كاربه ره و بڕی 70%ی بودجه ی سااڵنه ی كوردستان ده بات. بۆیه پێشكه وتنه كانی كوردستان نه ك هه ر نزیكنه بۆته وه له ئاستی دوبه ی، به ڵكو نه گه شتۆته ئاس���تی ئوردن، كه خاوه نی هیچ سه رچاوه یه كی نه وت و غاز

نییه .سروش���تی س���امانی وزه و كه رت���ی به س���تراتیژیترین س���ه رچاوه ی داه���ات له عێ���راق و هه رێمی كوردس���تان ئه ژمار ده كرێت، به اڵم ئه م كه رته به شێوه یه كی س���ه ره كی پش���ت به كڕی���اری ده ره كی ده به ستێت و په یوه سته به ملمالنێ سیاسی و گۆڕانكاریی هه رێمی و نێوده وڵه تی. جگه ل���ه وه تا ئێس���تا نه توان���راوه به رهه می سوته مه نی وه ك به نزین و گازو غازی شل هێن���ده به رهه مبهێنرێت كه تێری بازاڕی هه رێمی كوردس���تان بكات. روداوه كانی ئه م دواییه ی عێراق تێستێكی باش بو بۆ كوردستان و هه رێمی حكومه تی خه ڵك و هێش���تا كوردس���تان به دیارك���ه وت پێویس���تییه كی زۆری به ده ره وه ی خۆی هه یه ، هێش���تا كه رتی وزه ی كوردستان پش���ت به به رهه می ده ره كی و ناوچه كانی تری عێراق ده به ستێت، سه ره ڕای بونی به رهه می ناوخۆیی. له ئه گه ری راگه یاندنی سه ربه خۆیی ئه م قه یرانه قوڵترده بێته وه و، زیاتر نێوده وڵه تی فش���اری سیاس���ی و ده بن. كوردستان ته نانه ت له ڕوی كه رتی وزه وه زۆر له پاش���ه و تاكه هیوای كه رتی

ده ره وه . ب���ۆ هه نارده كردنیه ت���ی وزه پڕناكاته وه . پێویس���تییه كان له ناوخۆدا هه ڵبه ت به هێزترین خاڵی كه رتی نه وتی كوردس���تان بریتییه له رێككه وتن له گه ڵ توركی���ا كه به ب���ێ ره زامه ندی���ی به غدا ئاماده یه نه وتی كوردس���تان بفرۆش���ێت به اڵم هێشتاش رون نییه توركیا دواجار ده مانفرۆشێ یا نا، له هه مانكاتیشدا ئه مه خاڵێك���ی الوازه چونكه بونی یه ك رێگه ب���ۆ بازاڕكردنی نه وت، ئابوری و داهاتوی كوردس���تان ل���ه ق ده كات. ل���ه وه هه ر گه ڕێ به هه بونی پرسی كورد له توركیا، به هیچ شێوه یه ك توركیا جێگه ی متمانه نییه به هۆی ئ���ه وه ی رێككه وتنه كان تا ئێس���تا له گه ڵ پارتی دادوگه شه پێدانن و له كات���ی نه مان���ی ئه ردۆغان، س���ه رۆك له حوكمڕانێتییدا، حزبه ك���ه ی وه زیران و ته واوی پیشه س���ازیی نه وتمان ده كه وێته كۆمارییه كان و به وپێیه ی مه ترس���ییه وه ئێستاش تا توركیا نه ژادپه رس���ته كانی بڕوایان به سیاسه تكردنه له گه ڵ مه ركه ز، به غدا، نه ك هه رێم. راسته ئه و قازانجه ی توركی���ا له هه رێم���ی كوردس���تانی ده كا هێنده ده هێنێ كه توركه كان چاوبپۆشن له نه ژادپه رستییان به رانبه ر كورد، به اڵم به هۆی هه بونی پرس���ی كورد له ناوخۆی

واڵتیان، زه حمه ته ئه مه بكه ن.بودجه ی كوردستان و سیستمی به رگری قۆناغ���ی شۆڕش���گێڕیی و ناڕێكخراوه یی تێنه په ڕاندوه . كوردستان به هۆی مانه وه ی له عێراقدا بودج���ه ی به رگری نییه ، جگه له موچ���ه و كه لوپه ل���ی پێش���مه رگه كه كه موكوڕه یه كی زۆری تێدایه . له ئه گه ری دامه زراندنی ب���ۆ ده وڵه ت راگه یاندن���ی به دامه زراوه كردنی به رگری و سیس���تمی پێشمه رگه پێویستی به میزانیه ی تایبه ت هه یه ل���ه ده ره وه ی میزانیه ی كارگێڕیی و قه یرانی هه رێم. وه به رهێنانی حكومه تی دارایی چه ند مانگی رابردو س���ه لماندی كه كوردس���تان هێش���تا پێویس���تیه كی زۆری ب���ه و پاره یه هه یه ك���ه له به غداوه بۆی ره وان���ه ده كرێت، هێش���تا داهاتی ناوخۆیی و ته نانه ت كه رتی وزه ش توانای كوردستانی پێویستییه كانی دابینكردنی نیی���ه . له ئه گ���ه ری راگه یاندنی ده وڵه ت له دۆخێك���ی ئاڵ���ۆزی وه ك ئێس���تا كه كوردستان س���نورێكی زیاتر له 2 هه زار كیلۆمه ت���ری له گه ڵ داع���ش و چه كداره س���وننه كاندایه ، كه تێچوی پاراس���تنی ئه م سنوره و رێگرتن له تێكچونی ره وشی

ئاسایشی كوردستان میلیاران دۆالره .جیابون���ه وه له عێ���راق و راگه یاندن���ی س���ه ربه خۆیی تا راده ی���ه ك دو بابه تی جیاوازن. جیابونه وه له عێراق پرس���ێكی ده ستوریی و هه ڵوه شاندنه وه ی گرێبه ستی مانه وه ی ئ���ه م هه رێمه یه له گه ڵ عێراقی عه ره بی كه ده كرێ���ت به گفتوگۆو وتوێژ له گه ڵ به غ���داو واڵتانی تر ئه نجامبدرێت به تایب���ه ت ئه گه ر ئه م دۆخه ی ئێس���تا دیبلۆماس���یه تی بكێش���ێت. درێ���ژه كوردی و لۆبیگه ری له ئه وروپاو ئه مه ریكا بخرێته گه ڕ ب���ۆ دانپێدانانی نێوده وڵه تی. چونكه به ته نی���ا ئابورییه كی باش به س نییه ب���ۆ ده وڵه تی س���ه ربه خۆ، به ڵكو گه ره نتیكردنی پشتوانی واڵتانی ئه وروپاو ئه مه ریكاو واڵتانی عه ره بی و ئیس���المیی س���ه ربه خۆیی راگه یاندن���ی گرنگ���ه . ئه وكاته ده بێت ك���ه پایه كانی ده وڵه ت ئابوری و له روه كانی له ناوخۆ دامه زراوبن كه لتوری و پاش���ان به رگری، راگه یاندنی س���ه ربه خۆیی ده بێ���ت دواقۆن���اغ بێت، چونك���ه ده وڵه تێكی شكس���تخواردو كه توان���ای خۆڕاگرتنی نه بێ���ت له رابردودا تاقیكراوه ته وه و سه ره نجام روخاوه . كورد ناتوان���ێ جارێكی تر به رگ���ه ی روخانی ده وڵه ته كه ی بگرێ. هه رێمی كوردستان ده بێ كاتێ س���ه ربه خۆیی رابگه یه نێ كه

گه ره نتی مانه وه پێشتر وه ده ستهاتبێ.رازیكردن���ی ئه مه ریكا ب���ۆ راگه یاندنی ده وڵه تی سه ربه خۆی كوردستانی باشور، یه كێكه له ه���ۆكاره ه���ه ره به هێزه كان، ی���ان رونتر بڵێی���ن به هێزترین هۆكار بۆ س���ه ركه وتن و راگه یاندنی ئه و ده وڵه ته . به گفتوگۆیه ك���ی رازیكردن���ه ش ئ���ه م ته له فۆنیی نێوان بای���دن و بارزانی، یان نێوان پالن-بۆ-دانه نراوی كۆبونه وه یه كی جۆن كیری و سه ركردایه تیی كورد نایه ته بون، به ڵكو پێویس���تی به دروستكردنی لۆبییه ك���ی گ���ه وره ی كوردی���ی هه ی���ه به هێزكردن���ی له الی���ه ك و له ئه مه ری���كا هه رێم حكومه ت���ی نوێنه رایه تیكردن���ی هه ی���ه له ئه مه ریكا له الیه كه ی تر، ئه وه ی جێگه ی نیگه رانیی���ه ئه وه یه كه نزیكه ی دو س���اڵ ره تده بێ به س���ه ر گه ڕانه وه ی

قوب���اد تاڵه بانی، نوێن���ه ری حكومه تی هه رێم له ئه مه ریكا، شوێنه كه ی به به تاڵی ماوه ته وه و هێش���تا كه س���ێك له شوێنی ناوخۆیی. دانه نراوه به هۆی ملمالنێكانی رازیكردن���ی ئه مه ریكا دو قۆناغه ، یه كه م به كارنه هێنانی دژایه تینه كردن و قۆناغی ده سه اڵتی خۆی له نه ته وه یه كگرتوه كان دژی ده وڵه تی كورد. قۆناغی دوه م بریتییه كوردستان پاراستنی له پشتیوانیكردن و له هێرش���ی واڵتان���ی بیان���ی. نیگه رانی ئه مه ریكا له دروستبونی ده وڵه تی كوردی ئه و ده رئه نجامه یه كه ئیداره ی ئه مه ریكا چاوه ڕوان���ی ده كات، كه به بۆچونی ئێمه تێگه یش���تنێكی ناته واوه بۆ پرسی كورد له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاست. ئه مه ریكا ترسی ئه وه ی هه یه كه ده وڵه تی كوردی له عێراق ببێت���ه ه���ۆی زیادبون���ی توندوتیژی و، جه نگێك���ی وێرانكه ر، پاش���ان ئه مه ش هه نارده كردنی له سه ر هه بێت كاریگه ری نه وتی عێراق و كوردستان بۆ بازاڕه كانی جیهان، بۆیه ده بێ ده وڵه ت له ئاش���تییدا له توندوتیژیی���دا، ن���ه ك رابگه یه ن���رێ به اڵم پایه كانی ده وڵه ت ده كرێ ئێس���تا قایمبكرێن له كاتێك���دا توندوتیژی هه مو

عێراقی گرتۆته وه جگه له كوردستان. ب���ۆ ره واندنه وه ی ئه م ترس���ه كورد پێویسته به دو ئاراسته ی جیا كاربكات، یه كه میان كاربكات بۆ رازیكردنی كۆماری ئیسالمیی ئێران و توركیا، عێراقی عه ره بی كه ده وڵه تی كوردی نابێته هه ڕه ش���ه بۆ سه ر ئه وان، له م به ینه دا له گه ڵ كۆماری ئۆپۆزسیۆنی ئێران كارتی ئیبس���المیی

ئێرانی���ی به كاربهێنرێت. توركیا، گرنگتر له ئێران، ده بێ هه م هه وڵبدرێ له گه ڵیاندا په یوه ندییه كانی په كه كه و ده وڵه ت باشتر بكرێ و كۆتایی به شه ڕ بێ و داواكارییه كانی په كه ك���ه له به رچاوبگیرێ���ن، هه میش���ه هه وڵب���درێ له ڕێی توركی���اوه قه ناعه ت به توركمان���ه كان بكرێ كه حوكمڕانێتیی كوردستان هه ڵبژێرن نه ك به غدا به سه ر كه ركوكدا. بۆ ئه مه ، توركیا پێویستییه كی له راده به ده ری به كوردستان هه یه ، به اڵم كوردستان ده بێ بزانێ چۆن ئه و نه وت و گازه وه ك كارتێكی سیاسه تكردن له گه ڵ توركی���ا به كاربهێنێ. له گه ڵ س���وننه ی عێراقی���ش ده بێ���ت رێككه وتن له س���ه ر داهاتی نه وتی س���نوره هاوبه ش���ه كان و، كوردس���تان ئاوییه كان���ی س���ه رچاوه به كاربهێنرێت بۆ رازیكردنیان. سه باره ت به ش���یعه ی عێ���راق ده بێ���ت گفتوگۆی مه رجه عه كانی شیعه و له نێوان به رده وام الیه نه سیاسیه كان بێته ئاراوه بۆ پێدانی به پاراس���تنی ده س���توریی گه ره نت���ی شیعه كانی كوردستان، به تایبه ت ئه وانه ی له كه ركوك و ناوچه كانی تر ده ژین. ئه گه ر كورد بتوانێت ئارامی له سنوره كانی خۆی بپارێزێ���ت و به كرداریی نیش���انی دونیای ب���دات، به جۆرێ���ك نه بێته پش���تیوانی تیرۆر، به ڵكو مامه ڵه له گه ڵ س���وننه كان بكات و، به رده وام���ی به په یوه ندییه كانی و به ده زگاكردن���ی په یوه ندیه كان���ی له گه ڵ توركی���او ئێ���ران، ئ���ه وه گه ره نتی دژ نه وه س���تانه وه ی ئه مه ریكای���ه له نه ته وه

یه كگرتوه كان.

سه ربه خۆیی كوردستان: راگه یاندن بۆ ده وڵه ت نه ك بۆ مێژو

كه مال چۆمانیسه ركه وت شه مسه دین

به ته نیا ئابورییه كی باش به س نییه بۆ

ده وڵه تی سه ربه خۆ، به ڵكو گه ره نتیكردنی

پشتوانی واڵتانی ئه وروپاو ئه مه ریكاو

واڵتانی عه ره بی و ئیسالمیی گرنگه .

راگه یاندنی سه ربه خۆیی ئه وكاته ده بێت كه پایه كانی ده وڵه ت

دامه زراوبن له ناوخۆ له روه كانی ئابوری و كه لتوری و پاشان

به رگری

كورد پێویسته به دو ئاراسته ی جیا كاربكات،

یه كه میان كاربكات بۆ رازیكردنی

كۆماری ئیسالمیی ئێران و توركیا،

عێراقی عه ره بی كه ده وڵه تی كوردی

نابێته هه ڕه شه بۆ سه ر ئه وان

چی بكه ین؟عه بدولره زاق شه ریف

بارودۆخی سیاس���ی ئه م سه روه خته ی هه رێمی كوردس���تان، سه نگه ره كانی پێشمه رگه و هه لومه رجی ناوچه گه رمه كان له هه مومان واده خوازێت له خزمه تیدا بوه ستین، له سه ر ئه رز، پابه ندی ئه حكامه كانی سه نگه رو ستونه كانی به رگری

سیاسی و سه ربازیی سه ركردایه تی گه لی كوردستان بین.له رابردودا، قس���ه مان زۆر له سه ر به نیشتمانیكردنی هێزه چه كداره كان كرد، له م رۆژه ئه ترساین و نه كرا، گفتوگۆی زۆر، لیژنه ی هاوبه ش و پسپۆڕ لێكدانه وه و سیناریۆی ئه گه ره كانی ئاینده ، زۆری له سه ر وتراو ستراتیژ و گوتارێكی هاوبه ش پێكنه هات، ئێستا كورتترین پرسیاری به رینترین فه زای بیركردنه وه مان ئه وه یه

كه چی بكه ین؟یه كێتی و پارتی كه لله ی گش���ت گاو گۆتاله كانیان بۆ كواڵندن و رازاندنه وه ی

سفره ی به رژه وه ندییه كانیان له په قره جی ئه م هه رێمی كوردستانه په ستاندوه .هه واڵی مردنی ماهیر عه بدولره ش���ید س���ه ركرده ی به عس���ییه كانی عێراق، برای پارێزگاری ئێستای س���ه الحه دین و هه ماهه نگیی ده واعشه كان، له یه كێك له نه خۆش���خانه كانی شاری سلێمانی ، وه اڵمه كه ی شێواندم، پاكانه ی سه ركرده بااڵكان���ی كورد بۆ خه زره جی ، ئازادی بۆ تاری���ق ره مه زان، لوتف و میوانداری تاریق محێدین، حورمه ت و ماڵئاوایی له ش���ێخ چۆپی و قاس���م ئاغا.. ئه مانه و زۆریترم بیركه وته وه . به ڵێ ئه مه ئه تككردنی ش���اری س���لێمانی و سه روه ریی و قوربانیه كانیه تی له كاتێكدا، حكومداره كانی ئه م واڵته فه رشی سور بۆ جه الدی رۆڵه كانی راده خه ن، سوكایه تییه به سه نگه ره كانی پێشمه رگه له كاتێكدا، بكوژی هاوڕێ پێش���مه رگه كانیان داڵ���ده ئه ده ن و ئه یانپارێزن، به رپرس���یارییه تیه كی گه وره ی���ه به رامبه ر به ئاس���ایش و ئارامی ئه م هه رێمه له كاتێك���دا، هێزه كانی ئاس���ایش و پۆلیس ئه ركی گرانی ئه م هه لومه رجه یان له ئه ستۆدایه و به فه رمانی فه رمانده كان���ی حیزب ده خرێنه خزمه تی پاراس���تنی گیانی خانه واده ی ماهیر

عه بد ره شیده وه .چی بكه ین؟ له گه ڵ كام عه لی رێبكه ین؟ حاته م یان شه مخانی ؟ به ڕیشی كام مه رده یان س���وێند بخۆین، مه جلیسی سیاسی شۆڕشگێره سوننه كانی عه ره ب

له هه ولێر یان عه سائیبی ئه هلی حه ق له كه ركوك؟به خانه خوێكان ده ڵێین چی بكه ین؟ وه اڵممانبده نه وه ، كێ به رپرس���یارییه تی پاراس���تنی روحی پیس و گاڵوی جه الدی قوربانیه كانی كوردو ش���ه هیده كانی

خاكی نیشتمانی به ئێوه سپاردوه ؟

ئا: سه عید محه مه د گۆران

زۆرینه ی ئه و خوێندكارانه ی زانكۆو په یمانگاكان ته واوده كه ن،

چه نده سه ركه وتنیان له و قۆناغه دا دڵخۆشیانده كات، ئه وه نده خه می دامه زراندن و خۆبژێویی نیگه رانیان ده كات و به شێكیشیان ئه و خه مه به "گه وره ترین كۆسپی به رده میان

ده زانن".

ئه مساڵ له 26 ی حوزه یرانی 2014، له رێوره سمێكی تایبه تدا خولی 33یه مین ده رچوانی زانكۆی سه اڵحه دین له یاریگای به رێوه چو, له هه ولێر هه ریری فه رانسۆ كه تێ���دا زیاتر ل���ه )3500( خوێندكار وه رگ���رت، ده رچونی���ان بڕوانام���ه ی هه ریه ك���ه و له بوارو پس���پۆریی جیاواز، ب���ه اڵم زۆربه یان به قس���ه كردنه كانیاندا دیارب���و كه ه���ه ر له ن���او ئاهه نگه كه وه

خه می دامه زراندن دایگرتون.هێ���رش عومه ر, ده رچ���وی كۆلێژی كارگێڕیی و رامیاری , به شی ژمێریاری , جێگای "ئ���ه وه ی راگه یاند، به ئاوێنه ی ل���ه دوای قوتابی���ان الی نیگه رانی���ه ئاهه نگه ئ���ه و ئه نجامدانی ده رچ���ون و خۆشه و وه رگرتنی بڕوانامه ، ئه وه یه كه بی���ر له دامه زراندن ده كه ن���ه وه و خه ونی هه م���و قوتابیه كی ده رچ���وه , ئه مه ش بوه ته غه م و كۆسپێكی گه وره له به رده م

هه مو قوتابیه ك".زۆر دانه مه زران���دن پێیوای���ه ئ���ه و جار وایكردوه كه "خوێن���دكاران دوای ده رچ���ون بیر له چون���ه ده ره وه ی واڵت بكه نه وه و رێگریش���ه له پێكهێنانی ژیانی

هاوسه ریی ".هه روه ه���ا ئه می���ر جیت���ۆ هه ركی , به ش���ی ئ���اداب كۆلێ���ژی ده رچ���وی هێش���تا 2013 و له س���اڵی راگه یاندن, دانه م���ه زراوه , ئه و ده ڵێ���ت: " قوتابی س���ه ره تا خه می ئه وه یان هه یه كه دوای

16س���اڵی ره ن���ج وماندوبون���ی گه رماو س���ه رما و نه بونی س���ه رچاوه ی مادیی، هی���چ هیوایه كی نه ماوه بۆ دامه زراندن, دادپه روه رانه به شێوه یه كی له به رئه وه ی

هه لی دامه زراندنی بۆ ناڕه خسێنن".ئه می���ر پێیوای���ه "ئ���ه وه ی ئێس���تا حكوم���ه ت په ی���ڕه وی ده كات بێپالنیه ، له به رئه وه ی حه ق وایه ئه نجومه نی راژه دابمه زرێنرێت بۆ ئه وه ی هه ر قوتابیه ك بزانێت دوای ئ���ه وه ی كه قۆناغی زانكۆ ته واو ده كات ئاس���ۆیه كی به رچاو ڕونی

هه بێت".به هه مانشێوه سارا فه تاح, ده رچوی كۆلێژی هونه ره جوانه كان, خه می له وانی دیكه كه مت���ر نیه و ده ڵێ���ت، "قوتابی دامه زراندنی خه می ئه وه نده ی ئێس���تا هه یه ئه وه نده خه می ده رچونی له زانكۆ نیه ، بۆیه پێویس���ته حكومه ت كه رتی تایبه ت به ره و پێش ببات بۆ ئه وه ی ئه و قوتابیانه ی دانه مه زراون بتوانن له كه رتی

تایبه ت كاربكه ن".هه م���و "ئاوات���ی وتیش���ی ، ئ���ه و له قۆناغه كانی ده رچون���ه خوێندكارێك خوێندن، به اڵم مه به س���تی س���ه ره كی له خوێن���دن و ته واوكردن���ی قۆناغه كان، ب���ۆ دابینكردنی پاش���ه رۆژی خۆیه تی و

دامه زراندن خه مه هه ره گرنگه كه یه ".پرۆفیس���ۆری خۆش���یه وه الی یاری���ده ده ر دكت���ۆر ئه حم���ه د دزه یی, س���ه رۆكی زانكۆی سه اڵحه دین-هه ولێر, له وتاره كه ی���دا باس���ی له وه ك���رد كه ئاهه نگی "به خته وه ری���ن ئه م���ڕۆ ك���ه زانكۆكه مان خول���ی )33(ی ده رچوانی س���ازده كه ین و گروپێكی دیكه ی قوتابی ده سته بژێری په روه رده كراو به مه عریفه ی جیاوازو هه گبه پڕ له زانست, ئاراسته ی كۆمه ڵگ���ه ده كه ین, تاوه ك���و خزمه تی ئێس���تاو ئاین���ده ی كوردس���تان بكه ن هه ریه ك���ه له بوارو پس���پۆریی خۆی تا كۆمه ڵگه یه كی ته ندروست بێته كایه وه ".

خه می گه وره ی خوێندكارانی زانكۆ دامه زراندنه نه ك ده رچون

ریکالم

ریکالم

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

hamashwan.awene@yahoo.noAwene کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاھیر، سەردەشت عوسمان

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د