ژماره 436

كوردس��تان په رله مانی په رله مانتارێكی ئاماژه به وه ده كات ك��ه "پارله مانتاران به سه یاره و به نزین و شۆفێری خۆشیانه وه هه ندێكیان وه رناگ��رن و نیوه موچ��ه ش به ته كسی هاتوچۆ ده كه ن و هه ندێكیشیان

به پیكابی ده بڵ و به ئۆتۆمبێلی قه رز".ئاوێن��ه ، تایبه ت: په رله مانتار عومه ری

حاجی عینای��ه ت هه ڵه بجه یی له وتارێكدا كه ل��ه م ژماره یه ی رۆژنام��ه ی ئاوێنه دا باڵوبۆته وه ئه وه رونده كاته وه كه "سه رۆكی پارله مان ب��ه رده وام چاوه ڕێی وه زاره تی داراییه ته مویلی بكات بۆ ئه وه ی موچه ی پارله مانت��اران و كارمه نده كانی بدات كه ژماره ی��ان نزیك��ه ی 600 كارمه نده و 60

كه س له م كارمه ندانه راوێژكارن به موچه ی به رزو تایب��ه ت و حاڵی حازر موچه كه یان له به رئه وه ی زیاتره پارله مانتار له وه زیرو

موچه بڕین نایانگرێته وه ".ئه و ده ڵێت "پارله مانتاران به س��ه یاره و به نزین و شۆفێری خۆشیانه وه نیوه موچه ش وه رناگرن و هه ندێكیان به ته كسی هاتوچۆ

ده كه ن و هه ندێك به پیكابی ده بڵ و هه ندێك به ئۆتۆمبێلی قه رز بۆ ئه وه ی كه س ده رك به وه نه كات كه به ته كسی هاتوچۆ ئه كه ن خۆی��ان دوائه خه ن تا ئاخ��ر پارله مانتار ده رده چ��ێ، ئیت��ر س��واری ته كس��ی له گه ڵ وه زی��ره كان له والش��ه وه ده بن و ئۆتۆمبێل و ره تڵ��ی ده س��تبه كاربونیان

ده س��ته ی حیمای��ه و چه ن��د ش��ۆفێرو س��ه رجه م پێداویس��تیه كانیان بۆ دابین ده كرێ له الیه ن س��ه رۆكی حكومه ته وه ، هۆكاری ئه م ئیزدیواجیه ته رونه له نێوان پارله مانت��اران وه زیره كان��دا س��ه رۆكی حكومه ت له پارتیه و له په نا حه جه كه دایه واته )بودجه ی نه وت(، به اڵم س��ه رۆكی

پارله مان له گۆڕانه و دوره له س��ه رچاوه ی داه��ات و ده ب��ێ چاوه ڕێ��ی وه زاره ت��ی دارایی بێت وه زاره تی داراییش چاوه ڕێی

وه زاره تی سامانه سروشتیه كان"

ریکالم

ئه‌نجومه‌نی‌‌پارێزگای‌‌سلێمانی‌پارتی و کۆمه ڵ و یه کگرتو له کۆبونه وه ی

ئه مرۆدا بێالیه ن ده بن

2 »»

55

ئه نجومه نی س��ه ركردایه تی ئه ندام��ی یه كێت��ی فه ری��د ئه سه س��ه رد ئاماژه به وه ده كات كه دوای نه خۆش��كه وتنی دیموكرات��ی پارت��ی تاڵه بان��ی ، یه كێت��ی س��ه رقاڵیی كوردس��تان، به كێشه ناوخۆییه كانیه وه قۆستوه ته وه ب��ۆ به هێزكردنی خۆی ، ئ��ه و ده ڵێت "ده مانه وێت رێگه بگرین له وه ی هه ندێك الی��ه ن بمانكه نه پاش��كۆو ده مانه وێت

سیاسه تێكی سه ربه خۆمان هه بێت".ئاوێنه ، سلێمانی : پرسی ئه نجامدانی ریفراندۆم و س��ه ربه خۆیی كوردس��تان

هه ڵوێس��تی بارزانیی��ه وه ، له ده م��ی جیاوازی له ناو یه كێتیدا له گه ڵ پارتی و الیه نه كانی ترو له ناوخۆیی یه كێتیش��دا دروس��تكردوه ، ته نها دوێنێ و له س��ێ له كۆس��ره ت هه ریه كه جی��ادا، كاتی ره س��وڵ عه ل��ی ، جێگری س��كرتێری گشتیی یه كێتی ، حاكم قادر حه مه جان، كارگێ��ڕی مه كته بی سیاس��یی و عادل ناوه ندی ئه نجومه نی موراد س��ه رۆكی یه كێت��ی له س��ێ به یاننام��ه ی جیادا هه ڵوێستی شه خس��ی خۆیان له باره ی ره وش��ی سیاسیی ئێس��تای هه رێمی

كوردستان و عێراق رونكرده وه .ه��اوكات به ش��ێك له چاودێران ئه م فره ده نگییه ی ناو یه كێتی له م دۆخه ی ئێستادا به وه لێكده ده نه وه كه یه كێتی هه س��ت به وه ده كات خ��ۆی ناتوانێت به ناچاریی روداو دروستبكات و زۆرجار ده بێ��ت دوای ئه و روداوانه بكه وێت كه پارتی دیموكراتی كوردستان دروستیان ده كات، وه ك ته سلیم نه بونیش به رامبه ر ئ��ه و روداوه دروس��تكراوانه ی پارتی ، ده كه وێته جۆرێك له ناڕه زایی ده ربڕین و نیشاندانی هه ڵوێستی جیا، به اڵم فه رید

ئه سه س��ه رد، ئه ندامی س��ه ركردایه تی یه كێتی نیش��تمانی كوردستان له گه ڵ ناڕونیی ك��ه نایش��ارێته وه ئ��ه وه ی سیاس��ه ته كانی له هه ڵوێس��ت و هه یه یه كێتی��دا، به ئاوێن��ه ی راگه یان��د كه "له هه مو حاڵه تێك��دا ئێمه و پارتی دو حزب��ی جیاوازین، هه رچۆنێكیش ببینه هاوپه یمان و دۆس��تی یه كتری ، هێشتا دی��دی جیاوازم��ان بۆ مه س��ه له كان

هه یه ". ئ��ه و وتی "ئێمه له س��اڵی پ��اره وه نه خۆش��كه وتنی دوای به تایبه ت��ی

م��ام ج��ه الل و ده ركه وتن��ی هه ندێك كێش��ه ، توش��ی دۆخێك��ی تایب��ه ت بوی��ن، ئ��ه م ماوه یه زۆرت��ر خه ریكی مه س��ه له ناوخۆییه كانی خۆمان بوین، له به رامب��ه ردا پارتی توانی ئه م ماوه ی بۆ بقۆزێته وه یه كێتی س��ه رقاڵبونه ی ئاراس��ته كردنی خۆی و به هێزكردن��ی تێڕوانینه كانی خۆی بۆ مه س��ه له كانی

كوردستان و ده ره وه ی كوردستان".فه رید ئه سه س��ه رد ئام��اژه به وه ش ده كات كه ئێستا حزبه كه ی "تا ڕاده یه كی زۆر قۆناغی ناكۆكیه كانمان تێپه ڕاندوه و

خه ریكه ده گه ڕێینه وه بۆ سه ر رێڕه وی هاوئاهه نگیه ك��ه ی دروس��تكردنه وه ی ئه یلول��ی 21ی هه ڵبژاردن��ی پێ��ش 2013. ئه مه ش ره نگه واپێویست بكات به هه ندێك تایبه تم��ان سیاس��ه تێكی مه س��ه له هه بێت و رێ له وه بگرین كه ئێمه ببین به پاشكۆ یان هه ندێك الیه ن بیانه وێت بمانكه نه پاشكۆ، ده مانه وێت

سیاسه تێكی سه ربه خۆمان هه بێت".

کۆمپانیای‌باڵڤ‌پەیک‌ئاوێنە‌دابەش‌دەکات‌نرخی‌‌1000دینار‌ تیراژ:‌‌4500 ته‌له‌فۆن:‌3201274 ‌ ناونیشان:‌سلێمانی‌گه‌ڕه‌کی‌شۆڕش-‌به‌رامبه‌ر‌ئاماده‌یی‌شۆڕشی‌کوڕان‌

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )436( سێشەممە 2014/7/8

w w w . a w e n e . c o m

12 »» 17 »»

كونسڵی گشتی فه له ستین له كوردستان: به رنامه ی ئیسرائیل تێكدانی عێراقه

«« 17 «« 12 ««5سه‌ربه‌خۆیی‌‌كورد‌له‌دیدی‌‌فه‌له‌ستینیه‌كانه‌وه‌

"به شداریی ئۆپۆزسیۆنی پێشو له حكومه تدا زۆر ناله بارانه و چاوه ڕواننه كراو بو"

««9حكومه‌ت‌بنكه‌فراوان‌و‌پڕقه‌یرانه‌

یه‌كێتی‌:‌ده‌مانه‌وێت‌سیاسه‌تێكی‌‌سه‌ربه‌خۆمان‌هه‌بێتپارتی‌سه‌رقاڵبونی‌‌یه‌كێتی‌‌به‌كێشه‌‌ناوخۆییه‌كانه‌وه‌‌قۆزته‌وه‌‌بۆ‌به‌هێزكردنی‌‌خۆی‌

ریکالم

كورد‌دۆستی‌‌نییه‌‌"ئیسرائیل"‌نه‌بێت

3

13

"په‌رله‌مانتاران‌له‌به‌ر‌بێموچه‌یی‌‌به‌ته‌كسی‌‌و‌پیكابی‌‌ده‌بڵ‌‌هاتوچۆ‌ده‌كه‌ن"

هه‌لیکار

ماڵپه‌ڕی‌)كه‌ركوك‌ناو(‌پێویستی‌به‌‌كارمه‌ندێكی‌ماركێتین‌هه‌یه‌.‌هه‌ر‌كه‌س��ێك‌خوازیاری‌كاركردن��ه‌‌با‌)CV(یه‌ك��ه‌ی‌بنێرێت‌بۆ‌ئه‌م‌

‌)[email protected](ناونیشانه‌‌

یان‌په‌یوه‌ندی‌بكات‌به‌م‌ژماره‌‌ته‌له‌فۆنه‌وه‌:‌0533192047

تایبه‌ت)436(‌سێشه‌ممه‌‌22014/7/8

‌ئا:‌هاوكار‌حسێن

ئه‌مڕۆ‌لیسته‌‌براوه‌كانی‌‌هه‌ڵبژاردن‌جارێكی‌‌دیكه‌‌ده‌چنه‌وه‌‌ناو‌هۆڵی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پارێزگای‌‌سلێمانی‌،‌

به‌بێ‌‌ئه‌وه‌ی‌‌بگه‌نه‌‌رێككه‌وتن‌له‌سه‌ر‌دابه‌شكردنی‌‌پۆسته‌‌ئیدارییه‌كانی‌‌

شاره‌كه‌‌له‌ماوه‌ی‌‌ئه‌و‌پانزه‌‌رۆژه‌ی‌‌كه‌‌بۆیان‌دیاریكرابو،‌چاوه‌ڕوانیشده‌كرێت‌جارێكی‌‌دیكه‌‌ماوه‌كه‌‌درێژبكرێته‌وه‌،‌به‌اڵم‌كۆمه‌ڵ‌و‌یه‌كگرتو‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌و‌

هه‌نگاوه‌‌نین.‌‌‌

له‌دوای‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ی‌‌30ی‌‌نیسانی‌‌رابردو،‌به‌ه��ۆی‌‌ناكۆكی‌‌نێوان‌الیه‌نه‌‌براوه‌كانی‌‌هه‌ڵبژاردن‌له‌سه‌ر‌چۆنیه‌تی‌‌س��لێمانی‌،‌ پارێ��زگای‌‌ ئیداره‌دان��ی‌‌به‌تایبه‌ت��ی‌‌گۆڕان‌و‌یه‌كێت��ی‌،‌ئه‌مڕۆ‌دوه‌مجاره‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌نوێ‌‌كۆببێته‌وه‌،‌

ب��ه‌اڵم‌پێناچێت‌هێش��تا‌س��ه‌رۆكی‌‌ئه‌نجومه‌ن‌و‌پارێزگار‌دیاریبكرێت.‌

به‌پێی‌‌ئه‌و‌زانیارییانه‌ی‌‌ده‌ست‌ئاوێنه‌‌كه‌وتون،‌ئه‌گه‌ر‌بێتو‌تا‌دانیشتنه‌كه‌ی‌‌ئه‌م��ڕۆ‌یه‌كێتی‌‌و‌گۆڕان‌نه‌گه‌یش��تنه‌‌هیچ‌رێككه‌وتنێ��ك‌بۆ‌یه‌كالكردنه‌وه‌ی‌‌پۆس��تی‌‌پارێزگارو‌ئه‌و‌پرس��ه‌‌خرایه‌‌ده‌نگدانه‌وه‌،‌ئه‌وا‌لیسته‌‌هاوبه‌شه‌كه‌ی‌‌كۆم��ه‌ڵ‌و‌یه‌كگرتو،‌هه‌روه‌ه��ا‌پارتی‌‌دیموكراتی‌كوردستانیش‌به‌بێ‌‌الیه‌نیی‌‌ده‌مێننه‌وه‌و‌ده‌نگ‌ناده‌ن،‌به‌مه‌ش‌نه‌‌یه‌كێتی‌‌و‌نه‌‌گۆڕان‌ده‌توانن‌پره‌نسیپی‌‌قانون��ی‌‌50+‌1ب��ۆ‌یه‌كالكردن��ه‌وه‌ی‌‌پۆسته‌كانی‌‌ئه‌نجومه‌ن،‌به‌ده‌ستبهێنن.لیستی‌‌ س��ه‌رۆكی‌‌ مه‌حمود‌ مه‌هدی‌‌ئیس��المی‌‌و‌ یه‌كگرت��وی‌‌ هاوبه‌ش��ی‌‌شاندی‌‌ ئه‌ندامی‌‌ ئیس��المی‌‌و‌ كۆمه‌ڵی‌‌دانوستانكاری‌‌ئه‌و‌لیسته‌‌سه‌رسوڕمانی‌‌خۆی‌‌نیش��اندا‌له‌پێداگری��ی‌‌هه‌ریه‌كه‌‌

له‌گ��ۆڕان‌و‌یه‌كێتی‌‌له‌س��ه‌ر‌پۆس��تی‌‌به‌ئاوێن��ه‌ی‌‌ س��لێمانی‌‌و‌ پارێ��زگاری‌‌راگه‌یان��د،‌"نازانم‌بۆچی‌‌ته‌نها‌ش��تی‌‌موقه‌ده‌س‌له‌الیان‌پارێزگاره‌،‌تا‌ئێستا‌ئه‌وه‌ن��ده‌ی‌‌ئێمه‌‌بزانی��ن‌هیچ‌الیه‌ك‌له‌گ��ۆڕان‌و‌یه‌كێت��ی‌‌پاڵێوراویان‌نیه‌‌بۆ‌س��ه‌رۆكی‌‌ئه‌نجومه‌ن‌و‌جێگره‌كه‌ی‌،‌ئه‌مه‌ش‌واده‌كات‌كه‌‌دانیشتنه‌كه‌‌هیچ‌

به‌رهه‌مێكی‌‌نه‌بێت".مه‌حمود‌وتیش��ی‌،‌"ئه‌گ��ه‌ر‌ئه‌وان‌هه‌ردوالیان‌س��وربن‌له‌س��ه‌ر‌پۆستی‌‌پارێزگار،‌ئه‌ی‌‌كێ‌‌سه‌رۆكی‌‌ئه‌نجومه‌ن‌بێت؟‌به‌اڵم‌ئێمه‌‌نابین‌به‌س��ه‌رخه‌ری‌‌الیه‌ك‌به‌س��ه‌ر‌الیه‌كی‌‌تردا،‌هه‌رچه‌ند‌هه‌ردوالی��ان‌داوایانلێكردوین‌ده‌نگیان‌

پێبده‌ین".پێده‌چێ��ت‌به‌هێزتری��ن‌بڕی��ار‌كه‌‌له‌دانیش��تنی‌‌ئه‌م��ڕۆی‌‌ئه‌نجومه‌ن��ی‌‌بدرێ��ت،‌ س��لێمانیدا‌ پارێ��زگای‌‌

درێژكردن��ه‌وه‌ی‌‌ئ��ه‌و‌ماوه‌یه‌‌بێت‌كه‌‌له‌كۆبونه‌وه‌یه‌ك��ی‌‌یه‌ك��ه‌م‌و‌پانزه‌‌رۆژ‌پێش‌ئه‌مڕۆ‌درا،‌هه‌ردو‌الیه‌نی‌‌گۆڕان‌و‌یه‌كێتی‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌بگه‌نه‌‌رێككه‌وتن‌كه‌‌

خاڵی‌‌ناكۆكیان‌پۆستی‌‌پارێزگاره‌.له‌الیه‌ن‌خۆیش��یه‌وه‌‌له‌تیف‌ش��ێخ‌عومه‌ر،‌به‌رپرس��ی‌‌مه‌ڵبه‌ندی‌‌یه‌كێتی‌‌نیشتمانی‌‌كوردستان‌و‌ئه‌ندامی‌‌شاندی‌‌دانوس��تانكاری‌‌ئه‌و‌حزبه‌،‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌"كاتی‌‌زیاترمان‌پێویسته‌‌بۆ‌گه‌یشتن‌به‌رێككه‌وتن،‌به‌اڵم‌تا‌ئێستا‌

ئه‌وه‌مان‌بۆ‌نه‌كراوه‌".‌‌ئه‌م‌وتانه‌ی‌‌شێخ‌عومه‌ر‌له‌كاتێكدایه‌‌ك��ه‌‌لیس��ته‌‌هاوبه‌ش��ه‌كه‌ی‌‌دو‌هێزه‌‌ئیسالمیه‌كه‌‌ئاماده‌نین‌بچنه‌‌ژێر‌بڕیاری‌‌كۆبونه‌وه‌كه‌،‌ م��اوه‌ی‌‌ درێژكردنه‌وه‌ی‌‌له‌وباره‌ی��ه‌وه‌‌مه‌ه��دی‌‌مه‌حمود‌وتی‌،‌ناده‌ین،‌ به‌درێژكردنه‌وه‌ك��ه‌‌ "ده‌ن��گ‌

ئه‌گه‌ر‌ماوه‌كه‌‌درێژبكرێته‌وه‌".

له‌تی��ف‌ش��ێخ‌عوم��ه‌ر‌جه‌خت��ی‌‌له‌س��ه‌ر‌ئ��ه‌وه‌ش‌كرده‌وه‌‌ك��ه‌‌ئه‌وان‌)یه‌كێت��ی‌‌و‌گ��ۆڕان(،‌"ه��ه‌ر‌ده‌بێت‌بگه‌ین‌به‌رێككه‌وت��ن‌و‌چاری‌‌دوه‌ممان‌نی��ه‌".‌ب��ه‌اڵم‌دوپاتیش��یكرده‌وه‌‌كه‌‌ئ��ه‌وان‌به‌ته‌نیا‌نی��ن،‌"به‌ڵكو‌الیه‌نی‌‌تری��ش‌هه‌ی��ه‌‌پێیوایه‌‌كه‌‌س��لێمانی‌‌له‌م‌هه‌لومه‌رجه‌‌سیاس��ییه‌ی‌‌ئه‌مڕۆدا‌به‌یه‌كێت��ی‌‌و‌به‌پارێزگارێك��ی‌‌یه‌كێتی‌‌

ده‌برێت‌به‌ڕێوه‌".به‌پێ��ی‌‌ئ��ه‌و‌زانیارییان��ه‌ش‌ك��ه‌‌به‌ئاوێن��ه‌‌گه‌یش��تون،‌بزوتن��ه‌وه‌ی‌‌گ��ۆڕان‌له‌ن��او‌خۆیاندا‌دابه‌ش��بون‌له‌سه‌ر‌پێش��نیازی‌‌وه‌رگرتنی‌‌پۆستی‌‌پارێ��زگار‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌ته‌نها‌‌2س��اڵ،‌به‌ش��ێك‌له‌گه‌ڵیدای��ه‌و‌به‌ش��ێكیش‌دژیه‌تی‌،‌خودی‌‌ئه‌م‌پۆسته‌ش‌بوه‌ته‌‌نێوان‌ دانوس��تانه‌كانی‌‌ گرێكوێ��ره‌ی‌‌

یه‌كێتی‌‌و‌گۆڕان.‌

"چاوه ڕێین بزانین یه كێتی چی ده دات به پارتی

له سلێمانی جا ئێمه ش شتیان پێده ده ین"

ب��ۆ‌پێدانی‌‌پۆس��ته‌كانی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌به‌یه‌كێت��ی‌،‌پارتی‌‌ پارێ��زگای‌‌هه‌ولێر‌چاوه‌ڕێی‌‌ئه‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌له‌س��لێمانی‌‌یه‌كێتی‌‌و‌گۆڕان‌چی‌‌به‌پارتی‌‌ده‌ده‌ن.

ئه‌ندامێك��ی‌‌ هه‌ولێ��ر:‌ ئاوێن��ه‌،‌دیموكرات��ی‌‌ پارت��ی‌‌ س��ه‌ركردایه‌تی‌‌كوردس��تان‌تایبه‌ت‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌"مه‌سه‌له‌ی‌‌پۆس��تی‌‌پارێزگاری‌‌هه‌ولێر‌

مافی‌‌خۆمانه‌و‌ئه‌وه‌‌یه‌كالبۆته‌وه‌".پارتی‌‌ ئه‌ندامه‌ك��ه‌ی‌‌س��ه‌ركردایه‌تی‌‌كه‌‌نه‌یویس��ت‌ناوی‌‌بهێنرێت‌ئه‌وه‌شی‌‌به‌ئاوێنه‌‌راگه‌یاند‌"ئێس��تا‌دانوستانمان‌له‌گه‌ڵ‌الیه‌نه‌كان‌ده‌س��تپێكردوه‌،‌به‌اڵم‌پۆس��ته‌كانی‌‌ پێدانی‌‌ پێش‌ ده‌مانه‌وێت‌به‌گۆڕان‌و‌ هه‌ولێر‌ پارێزگای‌‌ ئه‌نجومه‌نی‌‌یه‌كێتی‌‌پرس��ی‌‌ئه‌نجومه‌ن��ی‌‌پارێزگای‌‌سلێمانی‌‌یه‌كالبێته‌وه‌و‌چاوه‌ڕێی‌‌ئه‌وه‌ین‌بزانی��ن‌ل��ه‌وێ‌‌چ��ی‌‌ده‌ده‌ن‌به‌پارتی‌،‌ئه‌گه‌ر‌هاتو‌ئه‌وان‌له‌سلێمانی‌‌پارتییان‌بێبه‌شكرد،‌ئه‌وا‌ئێمه‌ش‌له‌هه‌ولێر‌مافی‌‌پۆس��ته‌كان‌ ده‌نگ‌ به‌زۆرینه‌ی‌‌ خۆمانه‌‌بۆ‌خۆم��ان‌به‌رین‌و‌وه‌ك‌چ��ۆن‌ئه‌وان‌له‌س��لێمانی‌‌ئێمه‌‌بێبه‌ش‌بكه‌ن‌ئێمه‌ش‌هه‌مان‌مامه‌ڵه‌یان‌له‌گه‌ڵ‌ده‌كه‌ینه‌وه‌".

" تازه وه زیری سامانه سروشتیه كان ده ڵێت

له پالنماندا هه یه چه ند پااڵوگه یه ك دروست بكه ین"

‌ئا:‌هێمن

ئه‌و‌چوار‌ملیار‌دۆالره‌ی‌‌كه‌‌له‌كابینه‌ی‌‌شه‌شه‌م‌له‌فرۆشی‌‌نه‌وت‌مابوه‌وه‌‌

تا‌ئێستا‌بوه‌‌به‌شه‌ش‌ملیار‌دۆالرو‌وه‌زیری‌‌سامانه‌‌سروشتیه‌كانیش‌

له‌باره‌ی‌‌ئه‌و‌بڕه‌‌پاره‌یه‌‌وه‌اڵمی‌‌نییه‌.

دكتۆر‌ش��وان‌قه‌اڵدزه‌یی‌‌س��ه‌رۆكی‌‌ئیس��المی‌‌ بزوتن��ه‌وه‌ی‌‌ فراكس��یۆنی‌‌تایب��ه‌ت‌ كوردس��تان‌ له‌په‌رله‌مان��ی‌‌به‌ئاوێن��ه‌ی‌‌رایگه‌یاند‌"دوای‌‌ئه‌و‌هه‌مو‌ساڵه‌ی‌‌حكومڕانیی‌‌كورد‌تازه‌‌وه‌زیری‌‌سامانه‌‌سروشتیه‌كان‌ده‌ڵێت‌له‌پالنماندا‌هه‌یه‌‌چه‌ند‌پااڵوگه‌یه‌ك‌دروست‌بكه‌ین،‌ئه‌مه‌‌له‌كاتێك��دا‌ده‌یانتوانی‌‌به‌و‌چوار‌ملیار‌دۆالره‌ی‌‌كه‌‌له‌كابینه‌ی‌‌شه‌ش��ه‌م‌دروس��ت‌ پااڵوگانه‌یان‌ ئ��ه‌و‌ مابوه‌وه‌‌بكردایه‌،‌كه‌واته‌‌هێش��تا‌به‌ش��ێوازی‌‌دروس��ت‌ پااڵوگه‌‌ به‌فیفت��ی‌‌ فیفت��ی‌‌

ده‌كرێت".ه��اوكات‌گ��ۆران‌جه‌الل‌س��ه‌رۆكی‌‌فراكسیۆنی‌‌س��ه‌وز‌تایبه‌ت‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌به‌پرس��ی‌‌ "س��ه‌باره‌ت‌ راگه‌یان��د‌دروس��تكردنی‌‌پااڵوگ��ه‌كان‌وه‌زی��ری‌‌وه‌اڵمێك��ی‌‌ سروش��تیه‌كان‌ س��امانه‌‌باوه‌ڕپێك��راوی‌‌په‌رله‌مان��ی‌‌نه‌دایه‌وه‌،‌تازه‌‌بۆ‌دروس��تكردنی‌‌پااڵوگه‌ش‌زۆر‌

دره‌نگه‌".

‌ئا:‌هانا‌چۆمانی‌

چه‌كدارانی‌‌خه‌الفه‌تی‌‌ئیسالمی‌‌كه‌‌پێشتر‌به‌"داعش"‌ناسرابون‌په‌یتا‌په‌یتا‌عێراق‌جێده‌هێڵن‌و‌به‌ره‌و‌

سوریاو‌ناوچه‌كانی‌‌تری‌‌ئه‌و‌واڵته‌‌ده‌گه‌ڕێنه‌وه‌.

‌هه‌ر‌له‌س��ه‌ره‌تای‌‌سه‌رهه‌ڵدانی‌‌هێزه‌‌نوس��ره‌"‌و‌ "جه‌بهه‌ی‌‌ توندڕه‌وه‌كان��ی‌‌زۆر‌كه‌م‌ ژماره‌یه‌ك��ی‌‌ "داع��ش"ه‌وه‌،‌دوایان‌ كوردستان‌ هه‌رێمی‌‌ له‌گه‌نجانی‌‌له‌دژی‌‌ ئ��ه‌وان‌ كه‌وتن‌و‌شانبه‌ش��انی‌‌نه‌یاره‌كانیان‌شه‌ڕیانكرد،‌به‌شێكیشیان‌له‌هه‌ڵكوتانه‌‌س��ه‌ر‌موس��ڵدا‌له‌الیه‌ن‌به‌ش��دارییانكرد،‌ داعشه‌وه‌‌ هێزه‌كانی‌‌ئ��ه‌م‌گه‌نج��ه‌‌كوردانه‌ی‌‌ن��او‌داعش‌هه‌موی��ان‌ن��اوه‌‌كوردییه‌كانی‌‌خۆیان‌

گۆڕیوه‌‌به‌ناوی‌‌عه‌ره‌بی‌‌و‌ئیسالمی‌."ئه‌بو‌توراب‌ئه‌لكوردی‌"‌كه‌‌خه‌ڵكی‌‌هه‌ڵه‌بجه‌ی‌شه‌هیده‌و‌س��اڵێك‌زیاتره‌‌له‌وانه‌،‌ یه‌كێك��ه‌‌ س��وریا‌ رویكردۆته‌‌له‌ڕێگ��ه‌ی‌‌ له‌په‌یوه‌ندییه‌ك��دا‌ ئ��ه‌و‌فه‌یس��بوكه‌وه‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌ڕاگه‌یاند‌كه‌‌"دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌موسڵ‌‌و‌ئه‌و‌ناوچانه‌مان‌الله‌،‌حوكمی‌‌ فه‌تح‌كردو‌به‌پشتیوانی‌‌خودا‌و‌قورئان‌و‌ئاینی‌‌ئیسالممان‌تێدا‌سه‌پاند،‌خۆشبه‌ختانه‌‌خه‌الفه‌ته‌كه‌مان‌س��ه‌ركه‌وتنی‌‌به‌ده‌س��تهێنا،‌ئێس��تا‌گه‌ڕاوینه‌ت��ه‌وه‌،‌له‌س��وریاین‌و‌ل��ه‌وێ‌ده‌ست‌به‌جیهاد‌ده‌كه‌ینه‌وه‌‌دژی‌‌به‌شار‌

ئه‌سه‌دی‌‌گومڕا".ئه‌و‌وت��ی‌‌"خه‌الفه‌ت‌و‌خه‌لیفه‌كه‌مان‌شێخ‌ئه‌بوبه‌كر‌به‌غدادی‌‌خوابیپارێزێت‌و‌بیهێڵێت‌بۆمان،‌قورئانی‌‌كرده‌‌بنه‌مای‌‌هاواڵتیانی‌‌ بۆ‌ حوكم‌و‌خۆشگوزه‌رانیی‌‌

خه‌الفه‌تی‌‌ئیس��المی‌‌و‌ئێس��تا‌ئاینی‌‌پیرۆزی‌‌ئیس��الم‌چه‌سپاوه‌و‌ئینشائه‌اڵ‌ش��یعه‌‌ ده‌س��ه‌اڵتی‌‌ ناهێڵین‌ هه‌رگیز‌

بگه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌ئه‌و‌ناوچانه‌".وتیش��ی‌‌"چه‌ند‌ڕۆژێك‌پێش‌مانگی‌‌س��ه‌رۆكی‌‌ له‌الیه‌ن‌ پی��رۆز‌ ڕه‌مه‌زانی‌‌ئاگاداركراینه‌وه‌‌ ئه‌منیه‌تمان‌ ش��ورای‌‌خۆمان‌ كۆبكه‌ینه‌وه‌و‌ چه‌كه‌كانمان‌ كه‌‌حازربكه‌ی��ن‌بگه‌ڕێینه‌وه‌‌بۆ‌س��وریاو‌جیهاد‌له‌عێراق‌كۆتای��ی‌‌هات،‌ئینجا‌

له‌سوریا‌ده‌ستبكه‌ین‌به‌جیهاد".هه‌روه‌ه��ا‌ئه‌بو‌ئه‌یم��ه‌ن‌ئه‌لكوردی‌‌

یه‌كێكی‌‌دیكه‌یه‌‌له‌و‌گه‌نجه‌‌كوردانه‌ی‌‌نزیكه‌ی‌‌ساڵێكه‌‌چوه‌ته‌‌سوریاو‌ئێستا‌له‌ویالیه‌تی‌‌ئه‌لبه‌ره‌كه‌یه‌،‌ئه‌و‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌كه‌‌"ئێمه‌‌جیهادمان‌له‌عێراق‌نزیك��ه‌ی‌‌هه‌فته‌یه‌كه‌‌ ه��ات‌و‌ كۆتایی‌‌گه‌ڕاوینه‌ته‌وه‌‌بۆ‌سوریا‌بۆ‌فراوانكردنی‌‌خه‌الفه‌تی‌‌ ده‌وڵه‌ته‌كه‌م��ان‌ س��نوری‌‌ئیس��المی‌‌و‌جێبه‌جێكردنی‌‌بڕیاره‌كانی‌‌

خه‌لیفه‌".ئه‌و‌وتی‌‌"ئێمه‌‌بچینه‌‌هه‌ر‌شوێنێك‌ئاینی‌‌ئیسالم‌ده‌كه‌ینه‌‌په‌یڕه‌وی‌‌یاساو‌ژیان،‌ئێمه‌‌له‌هه‌مو‌جیهان‌هه‌وڵده‌ده‌ین‌

ئینش��ائه‌اڵ،‌ ئازادبكه‌ین‌ موس��ڵمانان‌ئه‌وه‌ش‌ته‌نیا‌به‌جیهادی‌‌شه‌ڕو‌جه‌نگ‌

ده‌كرێت".وتیشی‌‌"ئێمه‌‌ناوچه‌‌زوڵملێكراوه‌كانی‌‌عێراقمان‌به‌حوكمی‌‌خوداو‌قورئانی‌‌پیرۆز‌ئازادكردو‌مه‌الئیكه‌تیش‌یارمه‌تییانداین،‌س��نوری‌‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌مانمان‌دیاریكرد،‌جیهادی‌‌شیعه‌مان‌كرد،‌ئێستا‌نۆره‌ی‌‌

سوریایه‌"."زۆرین��ه‌ی‌‌هێزه‌كانم��ان‌ وتیش��ی‌‌گه‌ڕاوینه‌ته‌وه‌‌سوریاو‌به‌شێكی‌‌كه‌ممان‌له‌عێراق‌م��اون،‌ئه‌وێمان‌ته‌س��لیمی‌‌

موسوڵمانانی‌‌سونه‌‌كردوه‌ته‌وه‌،‌له‌هه‌ر‌ش��وێنێك‌غه‌در‌له‌ئیسالم‌بكرێت‌ئه‌وا‌ئازادی‌‌ده‌كه‌ین‌و‌راده‌ستی‌‌موسڵمانانی‌‌

سوننه‌ی‌‌ده‌كه‌ینه‌وه‌".به‌پێ��ی‌‌به‌واداچ��ون‌و‌وه‌رگرتن��ی‌‌داعش،‌ چه‌كدارانی‌‌ ناو‌ زانیارییه‌كانی‌‌كه‌مبون��ه‌وه‌ی‌‌چاالكیه‌كانیان‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌گه‌ڕێت��ه‌وه‌‌كه‌‌زۆرینه‌ی‌‌ئه‌و‌هێزه‌ی‌‌هاتبونه‌‌عێراق‌گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌‌بۆ‌سوریاو‌ئێستا‌ژماره‌یان‌كه‌مبۆته‌وه‌و‌سه‌رجه‌م‌خۆیان��دا‌ له‌گ��ه‌ڵ‌ چه‌كه‌كانیش��یان‌

بردوه‌.

‌ئا:‌هێمن‌مامه‌ند

هاتنی‌‌ژماره‌یه‌كی‌‌زۆری‌‌ئاواره‌ی‌‌عه‌ره‌ب‌به‌ره‌و‌شاری‌‌هه‌ولێر،‌

قه‌ره‌باڵغییه‌كی‌‌گه‌وره‌ی‌‌له‌شوێنه‌‌گشتییه‌كانی‌‌ئه‌و‌شاره‌دا‌

دروستكردوه‌‌و‌نرخی‌‌پێداویستی‌‌ژیان‌و‌كه‌لوپه‌لیشی‌‌به‌ڕێژه‌یه‌كی‌‌به‌رچاو‌به‌رزكردوه‌ته‌وه‌،‌هاواڵتیان‌و‌ئاواره‌‌عه‌ره‌به‌كانیش‌به‌توانجه‌وه‌‌ده‌ڵێن‌

"هه‌ولێر‌بۆته‌‌پایته‌ختی‌‌ئاواره‌كانی‌‌عه‌ره‌ب‌بۆ‌ساڵی‌‌2014".

س��ه‌عاتێكه‌‌ له‌چاره‌ك��ه‌‌ "زیات��ر‌لێ��ره‌‌به‌پێوه‌‌وه‌س��تاوین‌و‌مێزێكمان‌به‌رناكه‌وێت‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌لێیدابنیشین".

‌ئه‌م��ه‌‌قس��ه‌ی‌‌مامۆس��تا‌نێرگ��ز‌محه‌م��ه‌دی‌‌ته‌مه‌ن‌‌30س��اڵه‌‌بو،‌ئه‌و‌كه‌‌له‌یه‌كێك‌له‌رێستۆرانته‌كانی‌‌شاری‌‌جێگه‌یه‌ك‌ ب��و‌ چ��اوه‌ڕوان‌ هه‌ولێ��ر‌

به‌تاڵبێت‌و‌بچن‌دابنیشن.ئه‌و‌وت��ی‌‌"ئێمه‌ش‌ئه‌زمونێكی‌‌تاڵ‌‌و‌ناخۆش��مان‌له‌گه‌ڵ‌‌ئاواره‌ی��ی‌‌هه‌یه‌،‌به‌تایبه‌تی‌‌كاتی‌‌كۆڕه‌وه‌كه‌،‌هیوادارین‌قه‌یران��ی‌‌عێ��راق‌درێژه‌‌نه‌كێش��ێت‌و‌ئه‌مانیش‌به‌زویی‌‌بگه‌ڕێنه‌وه‌‌بۆ‌ش��ارو‌

شوێنی‌‌خۆیان"."هه‌ر‌به‌ته‌نیا‌ئ��اواره‌ی‌‌عه‌ره‌ب‌نین‌به‌ده‌یان‌جۆر‌ئاواره‌‌رویان‌له‌كوردستان‌كردوه‌"،‌ئه‌مه‌‌قسه‌ی‌‌لوقمان‌مه‌عروف‌بو،‌ئه‌و‌وتی‌‌"شاره‌كه‌‌به‌ته‌نیا‌ئاواره‌ی‌‌

عه‌ره‌ب��ی‌‌له‌خۆنه‌گرت��وه‌‌به‌ه��ه‌زاران‌ئاواره‌ی‌‌ف��ارس‌و‌كوردانی‌‌رۆژهه‌اڵت‌و‌به‌گش��تی‌‌ له‌خۆگرت��وه‌‌ باكوریش��ی‌‌هه‌رچی‌‌ئاواره‌ی‌‌دونیایه‌‌روی‌‌له‌هه‌ولێر‌

كردوه‌".بوه‌‌ قه‌ره‌باڵغ‌ هه‌ولێ��ر‌ ئه‌گه‌رچ��ی‌‌به‌هۆی‌‌هاتنی‌‌ئ��ه‌و‌هه‌مو‌ئاواره‌یه‌وه‌،‌به‌اڵم‌دوكاندارو‌ئوتێل‌و‌رێستۆرانته‌كان‌به‌هۆی‌‌كران��ه‌وه‌ی‌‌زیاتری‌‌ئیش‌و‌كارو‌بازاڕیانه‌وه‌‌دڵیان‌به‌و‌ئاوارانه‌‌خۆشه‌.خاوه‌ن��ی‌‌ ك��ه‌‌ كانه‌ب��ی‌،‌ دان��ا‌سوپه‌رماركێتی‌‌دانایه‌‌له‌شاری‌‌هه‌ولێر‌له‌وه‌ته‌ی‌‌ "له‌راستیدا‌ وتی‌‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‌ئ��ه‌و‌ئاوارانه‌‌روی��ان‌له‌هه‌ولێر‌كردوه‌‌ئه‌وان‌ زیادیكردوه‌و‌ فرۆش��مان‌ بازاڕ‌و‌

پاره‌ی��ان‌زۆره‌و‌پاره‌‌خ��ه‌رج‌ده‌كه‌ن،‌ئه‌گ��ه‌ر‌له‌به‌ر‌ئ��ه‌وان‌نه‌بوایه‌‌به‌و‌بێ‌به‌نزینی‌‌و‌بێ‌‌موییه‌ی‌‌خه‌ڵكی‌‌بازاڕمان‌

نه‌ده‌بو".نیی��ه‌‌ له‌به‌رده‌س��تدا‌ ورد‌ دات��ای‌‌س��ه‌باره‌ت‌به‌ژماره‌ی‌‌ئه‌و‌هاواڵتیانه‌ی‌‌ب��ه‌اڵم‌ ك��ردوه‌،‌ له‌هه‌ولێ��ر‌ روی��ان‌هه‌مه‌ج��ۆرن،‌تاهیر‌عه‌ب��دواڵ‌جێگری‌‌پارێزگاری‌‌هه‌ولێر‌سه‌باره‌ت‌به‌ژماره‌ی‌‌ئاواره‌كان��ی‌‌هه‌ولێر‌وتی‌‌"له‌راس��تیدا‌ته‌نیا‌ه��ه‌ر‌عه‌ره‌ب‌نین،‌رۆژهه‌اڵتیمان‌هه‌یه‌و‌خه‌ڵكی‌‌باكورمان‌هه‌یه‌و‌خه‌ڵكی‌‌سوریاو‌رۆژئاوای‌‌كوردستان‌و‌سه‌دانی‌‌ترمان‌هه‌یه‌و‌ژماره‌كه‌‌ناجێگیره‌و‌رۆژ‌

به‌رۆژ‌له‌به‌رزبونه‌وه‌دایه‌".

ئه نجومه نی پارێزگای سلێمانی هه مان سیناریۆی یه كه مجار دوباره ده كاته وه

زۆربه ی چه كدارانی داعش عێراق جێده هێڵن و ده گه ڕێنه وه بۆ سوریا

هه ولێر.. له پایته ختی گه شتیاریی عه ره به وهبۆ پایته ختی ئاواره كانی عه ره ب

ریکالم

هێزه‌کانی‌داعش‌له‌‌عێراق

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

له یه كه م رۆژی روداوه كانی دوای موسڵ و پێشڕه وی پێشمه رگه بۆ

ناوچه سنورییه كانی كوردستان، تا ئێستا ته نها نه توانراوه هه ردو ناحیه ی جه له والو سه عدیه ی سه ر به پارێزگای

دیاله كۆنترۆڵ بكرێت، له ئێستادا له نێو هێزه سه ربازییه كاندا باس باسی سه عدیه و جه له والو قه ناسه كانی گروپه

چه كداره كانه و هه ر رۆژه و چه ند كه سێك ده كوژن، به ڕێوه به ری ناحیه ی جه له والش ده ڵێت ئه گه ر له ماوه ی 48-72 كاتژمێر كۆنترۆڵ نه كرێت ئه وا مه ترسی گه وره

دروستده كات.

تا ئێستا نهێنی و هۆكاری كۆنترۆڵنه كردنی هه ردو گه ڕه كی وه حده و ته جنید له ناحیه ی جه له وال بوه ته جێی پرسیار، به ڕێوه به ری ناحیه ی جه له وال ئه نوه ر حس��ێن پێیوایه پێش��مه رگه و هێزه كوردیی��ه كان وادیاره ئه زمونی ش��ه ڕی ناوش��اریان نییه ، ئه مه جگه ل��ه وه ی به رنامه یه ك��ی تۆكمه بونی نییه ب��ۆ روبه ڕوبونه وه ی داع��ش و گروپه

چه كداره كان.به رپرسێكی س��ه ربازیی كورد له ناحیه ی جه ل��ه وال نه یویس��ت ن��اوی باڵوبكرێته وه به بیانوی ئ��ه وه ی ناتوانن لێ��دوان بده ن وته كانی به ڕێوه ب��ه ری ناحیه ی جه له والی پشتڕاس��تكرده وه كه هه ڵه یه كی گه وره ی پێش��مه رگه و هێزه كوردییه كان ئه وه یه تا ئێستا تاكتیكی شه ڕ نازانن و كۆمه ڵ كۆمه ڵ كۆده بنه وه و شه ڕ له ش��وێنێكدا به یه كه وه ده كه ن، بۆیه به ئاس��انی ده كرێنه ئامانج و ده كوژرێن، ته نها دژه تیرۆر هونه ری شه ڕی

كۆاڵنه كان ده زانێت و سه ركه وتوه .له به رامبه ردا به رپرسی محه لی خانه قینی حزبی ش��یوعی جه وهه ر خدر ئاشكرایكرد ك��ه به ته نها ئه و دو گه ڕه كه نییه كۆنترۆڵ ناكرێ��ت، به ڵكو له الیه ك ئ��ه و دو گه ڕه كه ده كه وێته ئه وپه ڕی شاره كه و له وێوه ده چنه سه عدیه و تبج و حه مرین و گونده كان و هاتوچۆ

ده كه ن و هێزو ته قه مه نی و پێداویستیان بۆ دێ��ت، له الیه كی تره وه هه رچی به عس��ی و ش��ۆڤینییه كان له و گه ڕه كانه كۆبونه ته وه و دوژمنی سه رس��ه ختی كوردن و شه ڕی ماڵ پێشمه رگه ش له به رامبه ردا ده كه ن و به ماڵ

تاكتیكی ئه و شه ڕه ی نییه .به ڕێوه به ره كه ی ناحیه ی جه له وال مه ترسی دۆخه ك��ه ده خات��ه روو ده ڵێ��ت پێموایه دۆخه كه به ره و باش��ی ن��اڕوات و ده بێت چ زوه هێزه كوردییه كان به رنامه یه كی تۆكمه دابڕێ��ژن ب��ۆ كۆنترۆڵكردنی ئه و ش��اره و ئه گ��ه ر درێژه بكێش��ێت مه ترس��ی گه وره دروس��تده كات، چونكه داع��ش به رده وام تاكتیكی ش��ه ڕكردنیان ده گۆڕن و ئێس��تا بۆم��ب به كارده هێن��ن و ماڵه ك��ورده كان ده ته قێنن��ه وه ، ئه گه ریش زیاتر دزه بكه نه نێو كۆاڵنه كانه وه و بۆمبڕێژی بكه ن مه ترسی گه وره دروستده كات، بۆیه ده بێت له ماوه ی 48-72 كاتژمێ��ردا ئه و ش��اره به ته واوی

كۆنترۆڵ بكرێت.زانیاری جه ل��ه وال ناحیه ی به ڕێوه به ری ئه وه ش ده خاته ڕو كه ئه وه ی له ئێستادا شه ڕ ده كات و ده ستبه رداری ئه و دو گه ڕه كه نابێت

داعش و قاعیده و نه قشبه ندی و به عسییه كانه و له و چه ن��د گه ڕه كه كۆبونه ته وه و ش��ه ڕی گه وره ده كه ن بۆ ئ��ه وه ی كورد كۆنترۆڵی ش��اره كه نه كات، به اڵم به هۆی ئه م چه ند رۆژه ی رابوردوه وه پێش��مه رگه ئه زمونێكی كات به زوترین ئومێ��ده وارم وه رگرت��وه و

كۆنترۆڵی بكه ن.له م چه ند رۆژه ی پێشودا چه ند قۆناغێكی س��ه رۆك كه س��ایه تی و له گه ڵ گفتوگ��ۆ هۆزه كان��دا ك��راوه و نه گه یش��تونه ته هیچ ئه نجامێك و ده ڵێن ئێمه هیچمان به ده ست نیی��ه و گروپ��ه چه ك��داره كان كۆڵناده ن و ش��ه ڕ ده كه ن، به اڵم له گورزی پێشمه رگه ئاگاداركراونه ت��ه وه ئه گ��ه ر راس��پارده ی چه كداره كان نه كه ن و شاره كه به جێنه هێڵن یان رێگه ی ئاش��تی نه گرنه به ر ئه وا گورزی

كوشنده یان لێده درێت.ئاڵۆزییه كان��ه وه رۆژی له یه ك��ه م له جه له والو س��ه عدی پێش��مه رگه و داعش هه ر جاره و الیه كیان هێرش ده كه نه س��ه ر یه كت��ری ، به اڵم هیچ الیه كیان نه یانتوانیوه ده ستبه س��ه ر ش��وێنی الیه نی به رامبه ردا بگرێت و له ئێس��تادا هه ردوالیان بۆردومانی یه كتری ده كه ن، ئه مه جگه له وه ی چه كی قه ناس مه ترسیدارترین چه كه بۆ هه ردوال.

ئه و به رپرس��ه س��ه ربازییه ی كورد بۆ ئاوێنه رونیش��یكرده وه هه تاوه كو جه له وال ناتوانرێ��ت ناحیه ی كۆنت��رۆڵ نه كرێ��ت سه عدیه كۆنترۆڵ بكرێت، چونكه سه عدیه به جه له والدا تێپه ڕ ده بێت، له نێو جه له والشدا تا ئێستا چه ند گه ڕه كێك كۆنترۆڵ نه كراوه ، چونكه عه شیره تی كه ره وییه كان كه له كۆنه به عسییه كان پێكدێت له و شوێنه ن و رقێكی زۆریان له كوردو به تایبه ت یه كێتییه ، بۆیه

شه ڕی مان و نه مان ده كه ن.ناحی��ه ی جه ل��ه وال ده كه وێت��ه باكوری رۆژهه اڵت��ی ش��اری باقوبه ی س��ه نته ری پارێ��زگای دیال��ه و نزیك��ه ی 90 ه��ه زار هاواڵتی له ك��وردو توركمان و عه ره ب تێیدا كۆچكردنه وه به هۆی به اڵم نیش��ته جێیه ، له سااڵنی رابوردودا ژماره ی كورده كان روی

له كه مبونه وه كردوه .

ئا: ئاوێنه

له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا، د.مه حمود عوسمان سیاسه تمه داری ناسراوی

كوردو په رله مانتاری پێشوی عێراق ده ڵێت "چاوه ڕوانی ئه وه نیم كه

كێشه كانی عێراق وا به زویی بگه نه چاره سه ر".

س��ه ربه خۆیی باس��ی كورد ئاوێنه : لێ��دوان و له هه مانكاتیش��دا ده كات و بۆچون��ی جیاواز و ته نان��ه ت ناكۆكیش له مباره یه وه ده رده ب��ڕن، ئه م ناته باییه

گرفتی زیاتر بۆ كورد دروستناكات؟د.مه حمود: پێویسته كورد له م وه خته دا زۆر یه كده ن��گ بێ��ت، له الیه كه وه كورد ده یه وێ��ت مالیكی نه مێنێت، له الیه كه وه باس��ی ریفراندۆم و سه ربه خۆیی ده كات، ئه مانه شتی گه وره گه وره ن، له كاتێكدا كه ئێران دژه و به ئاشكرا لێدوان ده دات و توركیا و روس��یا دژن و له والوه میسریش له س��ه ر ره زامه ندیی ئه مه ریكاش دژه و نییه ، له م وه خته دا ئه م شته گه ورانه كه باس ده كرێن، ئه گه ر كورد یه كڕیز نه بن دۆخیان زۆر خراپتر ده بێت، له به رئه وه رێكبك��ه ون و به یه ك��ه وه پێویس��ته سیاس��ه تێكی یه كگرتوی��ان هه بێ��ت، مكوڕیش بن له سه ری ، چونكه یه كنه بون

كێشه یان بۆ دروست ده كات.ئاوێن��ه : ئایا ئه م كات��ه گونجاوه بۆ

سه ربه خۆیی ؟د.مه حمود: تا ئێس��تا كه س نه یوتوه ئێس��تا داوای س��ه ربه خۆیی ده كه ین، باس��ی ئه وه ده كرێت كۆمسیۆنێكی بااڵ بۆ هه ڵب��ژاردن له هه رێمی كوردس��تان دروس��تبكرێت، ئه گه ر ئه و كۆمس��یۆنه دروستكرا ئینجا بڕیار ده درێت بۆ ئه وه ی راپرسی بكرێت، له ناوچه دابڕێنراوه كان ب��ۆ گه ڕانه وه بۆ س��ه ر كوردس��تان و راپرس��ییه كیش كه هی هه م��و كورده دیاریكردنی ماف��ی س��ه ربه خۆیی و بۆ

چاره نوس.ئاوێن��ه : خۆت له گه ڵ ئ��ه وه ی كورد

سه ربه خۆبێت له م ئان و ساته دا؟خۆیه تی ماف��ی ك��ورد د.مه حمود: چ��اره ی ماف��ی س��ه ربه خۆبێت و

خۆنوس��ینی هه بێت، ب��ه اڵم ئایا چۆن جێبه جێ ده كرێت؟ ده بێت هه لومه رجی له گه ڵ��ی ناوچه ك��ه نێوده وڵه ت��ی و بگونجێت، ده وڵه ت هه بێت پش��تیوانیت لێب��كات، س��ه ربه خۆیی مافی خۆمانه و ئه گ��ه ر ریفراندۆمێ��ك بكرێ��ت له هه ر ده وێت، سه ربه خۆیی بپرسیت كوردێك دامه زراندن��ی س��ه ربه خۆیی و ب��ه اڵم ده وڵه ت بۆ كورد ش��تێكی ئاسان نییه به ڕای من. ده بێت په رله مانی كوردستان یاساییه كانی الیه نه سیاس��ی و له هه مو

بكۆڵێته وه .ئاوێنه : ئایا بارزانی وه ك به دیهێنانی خه ونێك��ی مێژویی كورد مامه ڵه له گه ڵ پرس��ی س��ه ربه خۆیی ده كات یان وه ك

ئامڕازێكی گوشار له سه ر به غدا؟غه یری مه س��عودو كاك د.مه حمود: كوردێ��ك هی��چ مه س��عودیش، كاك نییه س��ه ربه خۆیی نه وێ��ت، به اڵم ئه م هه نگاوان��ه ی ك��ه ده درێن فش��ارێكی گرنگیش��ن بۆ س��ه ر به غداو ده وڵه تان، بۆ ئ��ه وه ی كار بكه ن ت��ا حكومه تێك له به غدا دروستبكه ن كه شه راكه تی تێدا بێت و ده س��تور جێبه جێ بكات و ئه وه ی تا ئێستا نه بوه ببێت، ئه وه ش خاڵێكی گرنگ��ه ، ئه م��ه وا ده كات ئه مه ری��كاو ده وڵه تان��ی تر و عێراقیش حس��ابێكی زیاتر بۆ كورد بكه ن، به ڵێ ئه م هه نگاوه كه به ره و سه ربه خۆیی بێت ئه گه ر پێی بكرێت باش��ه كه ئاس��ان نییه ، به اڵم

ئامڕازێكی فشاریشه .ئاوێنه : ئه گه ر مالیكی واز له س��ه رۆك وه زیریی بهێنێت، ئه م قس��ه و باس��ی

سه ربه خۆییه كۆتایی دێت؟د.مه حم��ود: به ڕای من به ڕۆیش��تنی

مالیكی كێشه كه چاره سه رنابێت.ئاوێن��ه : به اڵم زیاتر جه غت له س��ه ر

الچونی مالیكی ده كرێته وه ؟د.مه حم��ود: ئ��ه وه راس��ته ، به اڵم كێشه له سیاس��ه ته كاندایه ، ئایا ئه وه ی ك��ه دێ 140 جێبه جێ ده كات؟ نه وت و پێش��مه رگه ده كات؟ جێبه ج��ێ گاز جێبه جێ ده كات؟ ئه و ش��تانه گرنگن، راسته مالیكی بوه به كێشه و كۆسپ، نه كورد له گه ڵیه تی نه س��وننه و نه نیوه ی به گۆڕینی كێش��ه كه به اڵم ش��یعه ش،

شه خس چاره سه رنابێت.ئاوێنه : پێش��بینی ده كه ی��ت دۆخی ب��ه ره و كرانه وه بڕوات عێراق به مزوانه

یان به پێچه وانه وه ؟د.مه حم��ود: چاوه ڕوانی ئه وه نیم كه كێش��ه كان وا به زویی بگه نه چاره سه ر، ته نانه ت دانیشتنی په رله مان كه بڕیاربو ئه م��ڕۆ بكرێت خراوه ت��ه 8/12، ئه مه مانای ئه وه یه كوتل��ه كان رێككه وتنیان نییه له سه ر هیچ شتێك، ئه وه له والشه وه

داعش هه یه و زۆر مه ترسیداره .

3(436( سێشه ممه ‌2014/7/8هه‌نوکه

ئه‌ندامێكی‌‌سه‌ركردایه‌تی‌‌یه‌كێتی‌:ده مانه وێت رێگه بگرین له وه ی هه ندێك الیه ن بمانكه نه پاشكۆ

د.مه حمود: سه ربه خۆیی كوردستان كارێكی ئاسان نییه

نهێنییه كانی پشت كۆنترۆڵنه كردنی جه له وال

‌داعش‌به‌رده‌وام‌تاكتیكی‌‌شه‌ڕ‌ده‌گۆڕن

ئا: ئاوێنه

لێدوانه جیاجیاكانی به شێك له سه ركردایه تی یه كێتی له باره ی ئه م هه لومه رجه نوێیه ی عێراق و هه رێمی كوردستانی پێدا تێپه ڕده بێت، ئه و

حزبه ی روبه ڕوی ره خنه ی فره مه رجه عیی كردوه ته وه له بڕیارداندا، ئه ندامێكی سه ركردایه تی یه كێتیش

ئه و دۆخه به وه لێكده داته وه كه ئه وان ده یانه وێت رێ له وه بگرن

"هه ندێك الیه ن بیانه وێت بمانكه نه پاشكۆ و ده مانه وێت سیاسه تێكی

سه ربه خۆمان هه بێت".

له ئێس��تادا جۆرێ��ك له یه كگرتویی هێ��زه سیاس��یی به گوت��اری به تایبه ت دی��اره ، كوردییه كان��ه وه له باره ی پرس��ی ریفراندۆم و ئه گه ری هه نگاونان به ره و سه ربه خۆییبون كه زۆرتری��ن مش��تومڕی له ناوه نده كانی به دوای ناوچه كه و جیهان راگه یاندنی خۆیدا هێناوه ، به اڵم ئه وه ی جێگه ی س��ه رنجه بۆچونی یه كێتی نیشتمانی له مباره یه وه كه هێشتا كوردس��تانه نه یتوانی��وه له رێگ��ه ی مه رجه عێكی خۆی هه ڵوێس��تی خاوه نبڕی��اره وه به ت��ه واوی له س��ه ر ئ��ه و پرس��انه

رونبكاته وه .ته نها دوێنێ و له س��ێ كاتی جیادا، هه ریه كه له كۆس��ره ت ره سوڵ عه لی ، جێگری س��كرتێری گشتیی یه كێتی ، حاك��م ق��ادر حه مه ج��ان، كارگێڕی مه كته ب��ی سیاس��یی و ع��ادل موراد سه رۆكی ئه نجومه نی ناوه ندی یه كێتی له س��ێ به یاننامه ی جیادا هه ڵوێستی

شه خس��ی خۆیان له باره ی ره وش��ی سیاسیی ئێستای هه رێمی كوردستان و

عێراق رونكرده وه .له چاودێران ئه م هاوكات به ش��ێك فره ده نگییه ی ناو یه كێتی له م دۆخه ی ئێستادا به وه لێكده ده نه وه كه یه كێتی هه س��ت به وه ده كات ناتوانێت روداو دروس��ت بكات و زۆرج��ار به ناچاری ده بێت دوای ئه و روداوانه بكه وێت كه پارتی دیموكراتی كوردستان دروستیان ته س��لیمنه بونیش وه ك ده كات، دروستكراوانه ی روداوه ئه و به رامبه ر پارتی ، ده كه وێته جۆرێك له ناڕه زایی ده ربڕین و نیشاندانی هه ڵوێستی جیا.

به اڵم فه رید ئه سه س��ه رد، ئه ندامی نیش��تمانی یه كێتی س��ه ركردایه تی كوردستان له گه ڵ ئه وه ی نایشارێته وه ك��ه ناڕونی��ی هه یه له هه ڵوێس��ت و سیاس��ه ته كانی یه كێتیدا، ده شڵێت، "له هه م��و حاڵه تێكدا ئێمه و پارتی دو حزبی جیاوازین، هه رچۆنێكیش ببینه هێشتا یه كتری ، دۆستی هاوپه یمان و دیدی جیاوازمان بۆ مه سه له كان هه یه ، به اڵم هه ندێك ش��تی هاوبه شیشمان

له نێواندا هه یه ". پرس��ی ئه نجامدان��ی ریفران��دۆم و سه ربه خۆیی له ده می مه سعود بارزانی ، سه رۆكی پارتی و س��ه رۆكی هه رێمی كوردستانه وه كه وته ناو بازنه ی باس و خواس��ی ناوخۆی��ی و ده ره كی ، به اڵم به شێك له یه كێتی نیگه رانن له وه ی ئه م هه واڵنه ی پارت��ی و بارزانی له حاڵه تی ببێته ه��ۆی به ئه نجامگه یش��تنیدا، گه وره بون��ی زیاتری رۆڵ��ی بارزانی و حزبه كه ی له س��ه ر ئاس��تی هه رێمی كوردس��تان و ناوچه كه ش��دا، بۆی��ه

له ناو یه كێت��ی به دیده كرێت مه یلێك بۆئه وه ی ته گه ره ب��ۆ ئه م هه واڵنه ی پێیانوایه دروس��تبكرێت و بارزان��ی

ئه وه ی بارزانی ده یكات مانۆڕكردنه .ئه ندامه كه ی سه ركردایه تی یه كێتی -

یش ده ڵێت، "خۆی سیاس��ه ت به بێ مانۆڕ نابێت، ئێمه له س��اڵی پاره وه نه خۆش��كه وتنی دوای به تایبه ت��ی

مام ج��ه الل و ده ركه وتن��ی هه ندێك كێش��ه ، توش��ی دۆخێك��ی تایبه ت بوی��ن، ئه م ماوه یه زۆرت��ر خه ریكی مه سه له ناوخۆییه كانی خۆمان بوین، له به رامبه ردا پارتی توانی ئه م ماوه ی س��ه رقاڵبونه ی یه كێتی بقۆزێته وه بۆ به هێزكردن��ی خۆی و ئاراس��ته كردنی مه سه له كانی بۆ تێڕوانینه كانی خۆی

كوردستان و ده ره وه ی كوردستان".فه رید ئه سه س��ه رد ئاماژه به وه ش حزبه ك��ه ی ئێس��تا ك��ه ده كات "تاڕاده یه كی زۆر قۆناغی ناكۆكیه كانمان ده گه ڕێینه وه خه ریك��ه تێپه ڕاندوه و بۆ س��ه ر رێڕه وی دروس��تكردنه وه ی هه ڵبژاردنی پێ��ش هاوئاهه نگیه كه ی 21ی ئه یلول��ی 2013. ئه مه ش ره نگه سیاس��ه تێكی ب��كات واپێویس��ت تایبه تمان به هه ندێك مه سه له هه بێت و رێ له وه بگرین كه ئێمه ببین به پاشكۆ یان هه ندێك الیه ن بیانه وێت بمانكه نه ده مانه وێت سیاس��ه تێكی پاش��كۆ، س��ه ربه خۆمان هه بێ��ت، چونكه ئه و سیاسه ته سه ربه خۆیه له گه ڵ بۆچونی

هه ندێك الیه ندا یه كتر ده بڕێت". ئه م هه ڵوێستانه ی یه كێتی له به رامبه ر پرسه هه نوكه ییه كانی سه ر گۆڕه پانی سیاسیی هه رێم و عێراق له كاتێكدایه ، كه هه ست به جۆرێك له زیندوكردنه وه ی ناكۆكیی��ه كۆن و نوێكانی ناو یه كێتی ده كرێ��ت، ئه م��ه جگه ل��ه وه ی كه ب��ه اڵم بیروبۆچون��ه ، ناكۆكی��ی به جێهێش��توه كاریگه ریی به ته واوی یه كهه ڵوێس��تیی وه رگرتنی له س��ه ر چاره نوسسازه كان، پرس��ه له ئاست هه ر ئه م��ه ش وایكردوه زۆرینه ی ئه و ئه ندام مه كته ب سیاسییانه ی یه كێتی باڵوكردوه ته وه ، به یاننامه ی��ان ك��ه زۆر به جدی��ی پێداگریی��ان له س��ه ر "یه كگرتویی و یه كێتی و یه كهه ڵوێستیی

كورد" كردوه ته وه .ده ركه وت��ه ی له دیارتری��ن كه یه كێتی ناوخ��ۆی ناكۆكییه كانی چه ند سه رچاوه یه كی تایبه ت ئاماژه یان پێكرد، له ئێستادا ئه وه یه كه به شێك

له و باڵ��ه ی ده نگیان ن��ه دا به قوباد تاڵه بانی بۆ بون به جێگری سه رۆكی حكومه تی هه رێم،له ئێستادا ده یانه وێ له مكات��ه دا تۆڵه ی خۆی��ان بكه نه وه له باڵه كه ی هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه د كه دارایی و ئاساییش و دژه تیرۆرو ده زگای یه كێتییان په یوه ندییه كانی زانیاری و

له ده ستی خۆیاندا چڕكردوه ته وه .رازیبون��ی له گ��ه ڵ ه��اوكات سه ركردایه تی كورد بۆ به شداریكردن له پرۆس��ه ی سیاس��یی به غدا له ژێر له ئێستاوه ئه مه ریكادا، فش��اره كانی هه ست به جۆرێك له ناكۆكیی ده كرێت یه كالیكردن��ه وه ی پرس��ی له س��ه ر پۆستی س��ه رۆك كۆمار كه یه كێتی به مافی خۆی ده زانێت و بۆئه مه ش هه م د.به رهه م س��اڵح و هه م د.نه جمه دین كه ریم ملمالنێیانه له سه ر وه رگرتنی .

له الیه ن خۆشیه وه فه رید ئه سه سه رد به ئاوێن��ه ی راگه یان��د، "هیچ كاتێك به راده ی ئێس��تا ناكۆكیه كانی نێوان

باڵه كان كه منه بۆته وه ".پێده چێ��ت ناڕونیی له هه ڵوێس��تی به بازنه یه كی په یوه ن��دی یه كێتی��دا فراوانتر ل��ه وه وه هه بێت كه به ته نها هه رێمی كوردستان بگرێته وه ، به ڵكو به شێك له چاودێران پێیانوایه هه ندێك له م هه ڵوێس��تانه ی یه كێتی ده شێت له ژێر فشاری ده ره كیدا بێت، ئه وه ی ده رده كه وێت چوارچێوه یه ش��دا له م ئه وه یه كه ئێران به به رده وامی له سه ر خه ته بۆ ئه وه ی یه كێتی پشت نه كاته مالیكی و شیعه كان و به ته واوی نه چێته ئ��ه و به ره یه وه كه بارزان��ی ده یبات به ڕێوه كه هه مو هه وڵ و كۆشش��ی بۆ

البردنی مالیكی چڕكردوه ته وه .

ئه م فره ده نگییه ی ناو یه كێتی له م

دۆخه ی ئێستادا به وه لێكده درێته وه كه

یه كێتی هه ست به وه ده كات ناتوانێت روداو دروست بكات و زۆرجار

به ناچاری ده بێت دوای ئه و روداوانه بكه وێت كه پارتی

ده یانخوڵقێنێت

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

له هه مو حاڵه تێكدا ئێمه و پارتی دو حزبی جیاوازین،

هه رچۆنێكیش ببینه هاوپه یمان و دۆستی

یه كتری ، هێشتا دیدی جیاوازمان بۆ مه سه له كان هه یه ،

به اڵم هه ندێك شتی هاوبه شیشمان له نێواندا هه یه

‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

ئه گه ر كورد یه كڕیز نه بن دۆخیان زۆر

خراپتر ده بێت، له به رئه وه

پێویسته به یه كه وه رێكبكه ون و

سیاسه تێكی یه كگرتویان

هه بێت، مكوڕیش بن له سه ری ،

چونكه یه كنه بون كێشه یان بۆ

دروست ده كات

دۆخه كه به ره و باشی

ناڕوات و ئه گه ر شه ڕی جه له وال درێژه بكێشێت

مه ترسی گه وره دروستده كات

هەنوکە(436( سێشه ممه 42014/7/8

ئا: ئاسۆ سه راوی

خاوه نی به نزیخانه یه كی بازرگانی ئاماژه به وه ده كات ئه گه ر مه رجه

"قورسه كانی " هێنانی به نزینی بازرگانی الببرێت، ئه وان نرخی

لیترێك به نزینی بازرگانی داده به زێنن بۆ كه متر له هه زار دینار، وه زیری

سامانه سروشتیه كانیش به ڵێنده دات ئه و مه رجانه نه هێڵێت.

قورسترین مه رجی هێنانی به نزینی بازرگانی به الی بازرگانانی ئه و بواره هه بون��ی ش��وێنی عه مباركردنی 30 بازرگانێكیش به نزین��ه ، لیتر ملیۆن ده ڵێت، "حكومه ت خۆش��ی شوێنی هه ڵگرتنی ئه و بڕه له به نزینی نییه ".

به پێی بڕیاره كانی وه زاره تی سامانه سروش��تیه كان، ه��ه ر بازرگانێك��ی س��وته مه نی ده بوای��ه هاورده كردنی رۆژانه ی 500 هه زار لیتر به نزین كه متر نه بوایه ، دوای وه رگرتنی موڵه ته كه ش ئ��ه و 30رۆژدا له م��اوه ی ده بوای��ه هه روه ها هاورده بكردایه ، به نزین��ه ی مه رجیشه هێنانی به نزین له 10ملیۆن قورس��ترین نه بێت، كه مت��ر لیت��ر مه رجیش به الی بازرگانانه وه ، شوێنی به نزین لیتر عه مباركردنی 30ملی��ۆن بو كه به وت��ه ی بازرگانێك حكومه ت خۆشی شوێنی عه مباركردنی 30ملیۆن

لیتر به نزینی نییه . خاوه ن��ی به نزینخان��ه ی ده روازه له س��لێمانی ، جه الل س��ه عید ئاماژه به وه ده كات كه گه وره ترین عه مباری له س��لێمانی حكومه ت س��وته مه نی ئه وه ی عه ربه ته كه نزیكه ی 25ملیۆن لیتر سوته مه نی ده گرێت، "ئیتر چۆن مه رجی وه ها قورس بۆ بازرگانانی ئه و

بواره داده نێن، به راستی ئه و مه رجه ده بێته هۆی قۆرغكاری به وه ی چه ند كۆمپانیایه كی دیاریكراو بتوانن به نزین

بهێنن". ده روازه به نزیخان��ه ی خاوه ن��ی ئ��ه وه ش رونده كات��ه وه ئه گ��ه ر ئه و مه رجه قورس��انه هه ڵبگیرێن، نرخی هه ر لیترێك به نزینی بازرگانی كه متر ده بێته وه له هه زار دینار، "ساڵی پێشو چونكه هاورده كردنی به نزین ئازادبوو مه رجی قورسی له سه ر نه بو، لیترێك به نزینی باشی بازرگانی به 950 دینار

بو".خاوه نی به نزینخانه ی هه وار، عه بدواڵ جه الل، هه مان بۆچونی هه یه و پێیوایه مه رجه قورسه كانی وه زاره تی سامانه سروشتیه كان بۆ هاورده كردنی به نزین،

گرفتی كه میی به نزینی دروستكردوه و "چ��ۆن بازرگانێك ده توانێ ش��وێنی به نزینی لیتر 30ملیۆن عه مباركردنی هه بێت، ئه و مه رجه ته نها بۆ ئه وه یه چه ند كۆمپانیایه كی دیاریكراوی نزیك حزب س��ودمه ندبن له هێنانی به نزینی

بازرگانی ". یه كێكی ت��ر له مه رجه كان، هێنانی 500 ه��ه زار لیت��ره له رۆژێكدا، به اڵم "ئه وه ش ده ڵێ��ت، ج��ه الل عه بدواڵ مه رجێك��ی قورس��ه و ئاس��ان نییه بازرگانێ��ك بتوانێ رۆژان��ه ئه و بڕه

بێنێ ".له كۆبون��ه وه ی دوێن��ی په رله مانی س��امانه وه زی��ری كوردس��تان، سروشتیه كان ئاشتی هه ورامی جه ختی له س��ه ر ئه وه كرده وه كه دانانی ئه و مه رجان��ه ته نها ب��ۆ كۆنتڕۆڵكردنی هاورده كردن��ی به نزی��ن ب��وه ، نه ك ئیشكردن بێت بۆ به رژه وه ندی چه ند ئاماده یی حیزب��ی ، كۆمپانیایه ك��ی خۆش��ی نیش��اندا بۆ هه ڵگرتنی ئه و مه رجانه ، "تا ئێستا ئێمه مه رجه كانی ئه وه نه كردوه ، جێبه جێ خۆش��مان له كاتێكدا ئاگادارین له سلێمانی كه س هه بوه به بێ مۆڵه تی ئێمه ش به نزینی

هێناوه ".په رله مانت��ار عه ل��ی حه مه س��اڵح له باره ی ئه و به ڵێنه ی وه زیری سامانه سروشتیه كانه وه به ئاوێنه ی راگه یاند، "پێویس��ته ئه و به ڵێنه بكرێته بڕیار و ته نه��ا وه ك به ڵێ��ن نه مێنێت��ه وه ". ئه و ئاماژه ی به وه ش��دا كه به شێكی ت��ر له قس��ه كانی وه زیری س��امانه سروشتیه كان پێویستی به به دواداچونه "به تایبه ت بردنی به ش��ێك له به نزینی حكومیه وه و له پااڵوتگه یه كی حكومی

فرۆشتنی به نرخی بازرگانی ".

ئا: هاوكار حسێن

دوای هه ر بانگهێشتێكی ئاشتی هه ورامی بۆ په رله مان له رابردودا،

شێوازی وه اڵمدانه وه و لێدوانه تونده كانی به رامبه ر په رله مانتاران

بوه ته جێگه ی مشتومڕو ناڕه زایه تی لێكه وتوه ته وه ، به اڵم له دانیشتنه كه ی

دوێنێدا ته واو به پێچه وانه وه ده ركه وت، په رله مانتارێكیش ده ڵێت، "گه وره یی

قه یرانه كه شێوازی قسه كردنه كه ی نه رمكردوه ".

دوێن��ی ئاش��تی هه ورام��ی، وه زیری هه رێم سامانه سروشتیه كانی حكومه تی بۆ رونكردنه وه ی قه یرانی كه میی به نزین و س��وته مه نی بانگێش��تی په رله مان كراو تێیدا جیاواز له بانگهێش��ته كانی پێشو، ته نانه ت وه اڵم��ی نه رمیه وه به وپ��ه ڕی پرس��یاره دوباره كانیش��ی ده دای��ه وه ، له كاتێك��دا زۆرج��ار له وان��ه ی رابردودا ئاماده نه بو وه اڵمی پرس��یارێك بداته وه ك��ه به دڵ��ی نه بوایه ، یاخ��ود هه ندێك به لێدوانی توند هێرش��ی ده كرده س��ه ر

په رله مانتاران. دوایین هه ڵوێس��تی له و شێوه یه ی ئه و پیاوه ته مه ن 66 س��اڵه ، كۆبونه وه كه ی 4ی حوزه یران��ی ئه مس��اڵ ب��و، كاتێك له وه اڵمی س��ه رۆكی فراكس��یۆنی گۆڕان توش��ی هه ڵچون ب��وو رایگه یاند، "نابێ ئاوا قس��ه بكه ن، ئه لحه مدولیال له مه ودوا دیكه دا له به شێكی نه ماوه ". ئۆپۆزسیۆن وت��ی ، "ئه گه ر نه هاتمای��ه وه باوه ڕناكه م كه س بیزانیایه ماده ی خامی نه وتی چیه ،

كه س ده یزانی".ه��اوكات رۆژی 23ی نیس��انی 2013، له دانیش��تنی په رله مانی كوردستاندا كه به خس��تنه ڕوو گفتوگۆكردنی بو تایبه ت یاس��ای دیاریك��ردن و وه رگرتنی پڕۆژه

شایسته داراییه كانی هه رێمی كوردستان-ئاش��تی فیدراڵ، له داهاته كانی عێ��راق هه ورامی له دانیش��تنه كه دا هێرشی كرده ئۆپۆزس��یۆن و په رله مانتاران��ی س��ه ر داوایكرد كه "خۆتان به به غدا مه فرۆشن"، ئه و وتانه ی گرژیی و ئاڵۆزیی لێكه وته وه و داوای داوایانك��رد په رله مانت��اران لێبوردنیان لێبكات، دواتر وه زیر ناچاربو داوای لێبوردن بكات و به بڕیاری سه رۆكی له پڕۆتۆكۆڵی قس��ه كانی په رله مانی��ش

ره سمی سڕدرایه وه .ئاش��تی هه ورام��ی ك��ه له س��لێمانی عه بدواڵ راس��ته قینه ی ناوی له دایكبوه و دكتۆرای پله ی عه بدواڵیه ، عه بدولڕه حان له ئه ندازه ی یه ده گی نه وت له س��كۆتله ندا 2006ه وه له س��اڵی وه رگرت��وه ، به به رده وامی له پۆسته كه یدا وه ك وه زیری س��امانه سروشتیه كانی حكومه تی هه رێم ماوه ت��ه وه . هه ڵچونه كانی ئ��ه و به ته نها به رامب��ه ر په رله مانت��اران نه بوه ، به ڵكو هه ندێكجار له كۆنگره رۆژنامه نوسییه كاندا هه س��تیاره كانه وه پرس��یاره به ه��ۆی

توڕه بوه و وه اڵمی توندی داوه ته وه . له س��ه ره تای مانگی ش��وباتی 2013، له وه اڵمی رۆژنامه نوسیداو له كۆنگره یه كی كه ناڵێكی رۆژنامه نوس��ێكی پرسیارێكی توڕه بوو كتوپ��ڕ ناوبراو ئۆپۆزس��یۆن، رۆژنامه نوس��ه كه ی ئامۆژگاریك��رد ك��ه "فه خرت هه بێت به وه زاره ت و حكومه ته كه ی

خۆت و مه به به دوژمنی ناوخۆ".هه ندێك له په رله مانتاران پێیانوایه ئه و گۆڕانه ی ئێس��تا به سه ر شێوازی لێدوان و وه اڵمدانه وه ی ئاش��تی هه ورامیدا هاتوه ، په یوه ن��دی هه یه به گه وره یی ئه و قه یرانه دارای��ی و س��وته مه نیه ی ك��ه روبه روی س��امانه وه زاره تی هه رێ��م و حكومه تی

سروشتیه كان بوه ته وه . د. عزه ت س��ابیر، ئه ندام��ی لیژنه ی وزه و سامانه سروش��تیه كانی په رله مانی

كوردس��تان پێیوایه گه وره یی قه یرانه كه وه اڵمدان��ه وه ی ش��ێوازی وایك��ردوه له الیه ن په رله مانت��اران پرس��یاره كانی ئاشتی هه ورامیه وه گۆڕانی به سه ردابێت و پێش��تر "چونكه راگه یاند، به ئاوێن��ه ی كێش��ه ی به نزین له مه ی ئێستا گه وره تر نه بوه ، قه یرانی دارایی و بێپاره یی حكومه ت هه رگیز له مه گه وره تر نه بوه ، كێشه كه ش

هه مو شوێنه كانی تری گرتوه ته وه ".

هۆكارێك��ی په رله مانت��اره ئ��ه و دیك��ه ی نه رمیی نواندنه ك��ه ی هه ورامی ده گه ڕێنێته وه بۆ ئ��ه وه ی كه وه زاره تی س��امانه سروش��تیه كان ئه و پالنه ی كه دایناب��و ب��ۆ چاره س��ه ركردنی قه یرانی س��وته مه نی ، "س��ه ركه وتو نه ب��و، بۆیه هه س��تیان به فه ش��ه ل ده كرد، هه روه ها واقیع��ی له ش��تی په رله مانتارانی��ش ب��ه والوه هیچ��ی تری��ان ن��ه وت، بۆیه پێویس��ته له س��ه ری گوێبگرێت و وه اڵمی په رله مانتارانیش بداته وه و پێشنیاره كانی

جێبه جێ بكات".عزه ت س��ابیر ره تیكرده وه وه اڵمه كانی ئاش��تی هه ورامی قه ناعه تی پێكردبێت و وتی ، "وه اڵمه كانی قه ناعه تی پێنه كردین، بۆیه سه پاندمان به سه ریدا كه پالنه كه ی

بگۆڕێت".هه ر له وباره یه وه عادل عه زیز له لیژنه ی راگه یاندنی رۆشنبیریی و په یوه ندییه كان و په رله مانی كوردستان به ئاوێنه ی راگه یاند، "ئه و گۆڕانه له شێوازی قسه كردن ره نگه په یوه ندی به باری ده رونیی ئه و كه سه وه هه بێ��ت، كاتێ��ك توندبی��ت ئه وی��ش

كاردانه وه ی ده بێت".ع��ادل عه زیز به هه مانش��ێوه ی عزه ت سابیر ره تیكرده وه كه وه اڵمه كانی ئاشتی "چونكه پێكردین، قه ناعه ت��ی هه ورامی زۆر وریایان��ه و عاقاڵنه خ��ۆی ده دزیه وه

له پرسیاره كان".

گه‌وره‌یی‌‌قه‌یرانه‌كانئاشتی‌‌هه‌ورامی‌‌نه‌رمده‌كات

مه‌رجه‌كانی‌‌حكومه‌ت‌رێگره‌‌له‌داشكانی‌‌نرخی‌‌به‌نزین

ریکالم

حكومه ت خۆشی شوێنی عه مباركردنی 30ملیۆن لیتر به نزینی نییه

5(436( سێشه ممه 2014/7/8کوردستانی

ئا: نزار گزالی

نه زمی حه زوری، كونسڵی گشتی فه له ستین له كوردستان له م گفتوگۆیه ی

ئاوێنه دا ده ڵێت "ئێمه له گه ڵ مافی سه ربه خۆیی و چاره نوسی سه رجه م

میلله ته چه وسێنراوه كانین له هه مو دونیا".

ئاوێنه : ئێستا ئیسرائیل و سه ركرده كانی به ش��ێوه یه كی ئاش��كرا و په یت��ا په یت��ا س��ه ربه خۆیی ب��ۆ خۆی��ان پاڵپش��تی ئێوه به تێڕوانینی راده گه یه نن، كوردستان

ئه مه ده گه ڕێته وه بۆچی؟نه زم��ی ح��ه زوری: س��ه ره تا ده مه وێت ئێوه ی ك��ورد رق و قینی ئێم��ه به رانبه ر به ئیسرائیل تێكه ڵ به مه سه له ی پشتگیری ئیس��رائیل بۆ س��ه ربه خۆیی كوردس��تان نه ك��ه ن، واته كه ئێمه دژی ئیس��رائیلین ئه مه واناگه یه نێت كه دژی س��ه ربه خۆیی ئێوه ین، مه سه له ی نێوان ئێمه و ئیسرائیل كێش��ه یه كی له مێژینه ی��ه و هه م��و جیهان له به رچاوه ، ئیس��رائیلی تاوانكاریه كان��ی رۆژانه میدیا جیهانیه كانیش قس��ه له سه ر شه هیدبونی منااڵنی فه له ستینی ده كه ن كه به ده ستی ئیسرائیل ده كوژرێن. بۆ وه اڵمی پرسیاره كه ش��ت هه ڵوێس��تی ئیس��رائیل جێبه جێكردنی به رژه وه ن��دی و له الیه ن��ی مه رامه كانی س��ه رچاوه ی گرتوه ، ده یه وێت ج��ۆره كاریگه ریه كی��ش ب��ۆ ده وروب��ه ر دروس��تبكات، هه روه ها بۆ جێبه جێكردنی سیاسه تی فیتنه گه رایی خۆی له چوارچێوه ی به رنامه به رفراوانه كه ی بۆ تێكدانی عێراق و

هه ڵوێستی به رانبه ر ئێران.ئاوێن��ه : لێ��ره و ل��ه وێ له نێ��و واڵته عه ره بیه كان��دا ب��اس ل��ه وه ده كرێ��ت, ده وڵه تی كوردی، ئیسرائیلی دوه م ده بێت

له ناوچه كه دا، به بڕوای تۆ وایه ؟نه زمی حه زوری: من گوێبیس��تی ئه مه نه ب��وم، ته نانه ت ئه وه ی گوێبیس��تی بوم كۆمكاری عه ره بی له بڕی��ارو لێدوانه كانیدا ده ڵێت هه رێمی كوردستان به شێكه له عێراقی فی��دراڵ، نه یانگوتوه ئیس��رائیلی دوه مه و له لێدوانێك��ی فه رمیدا داوا ده كه ن هه رێمی كوردس��تان پابه ندی رێككه وتنی س��اڵی 2005 بێ��ت و هه رێمێك بێت له چوارچێوه ی

عێ��راق. هه روه ها من وه ك��و خۆم ئه گه ر شتێكی هاوش��ێوه ش گوترابێت ته واو دور له راستی ده زانم، به ڵگه ی ئه وه ش هه رێمی له ده وروبه ره كه ی، به ش��ێكه كوردس��تان مه به ستم له ناوچه كه یه به هه مو شێوه یه ك چ له روی نه ریت و چ له روی ئاین و چ برایه تی و هه روه ها ت��اد.. ئه رێیان��ه و په یوه ن��دی روداوه كانی ئه مدواییه ئه وه ی س��ه لماندوه كه هه رێمی كوردستان پارچه یه كی ئارامه نه ك ته نها بۆ كورد، به ڵكو ئه و عه ره بانه ی كه له ناوچه جیاوازه كانی عێراق و ده ره وه ی عێراقیش روی تێده ك��ه ن، كه له نێوانیاندا ره وه ندی فه له ستینیش��یی تێ��دا بوه كه له ش��اره كانی دیكه ی عێراق��ه وه هاتونه ته به سنگفراوانیشه وه كوردس��تان و هه رێمی پێش��وازیكراون، بۆی��ه هه ڵه یه ئه گه ر ئه و

تێڕوانینه به رانبه ر به كوردستان هه بێت.له ت��ۆڕه رۆژێك��ه چه ن��د ئاوێن��ه : كۆمه اڵیه تیه كان هێرشێكی چڕتان ئاراسته ده كرێ��ت، گوایه ئێوه دژی س��ه ربه خۆیی كوردستانن، ته نانه ت كه مپینێك راگه یه نراوه

بۆ ئه وه ی كونسڵخانه كه تان دابخرێت؟نه زم��ی حه زوری: به ڕاس��تی ئه وه ی تۆ باسی ده كه ی منیش گوێبیستی بوم و دوای ئاگاداركردن��ه وه م له الی��ه ن چه ند برایه كی كورد، خۆشم ئه و هێرشه م بینی، له رێگه ی ئاوێن��ه وه ده مه وێت ب��ۆ خه ڵكی هه رێمی كوردس��تان رونبكه م��ه وه ، چونكه ئه وه ی كه وروژێنراوه بابه تێكی چه واشه كارانه یه ، كه سێك وروژاندویه تی كه نازانم مه به ستی له م وروژاندن و قسه هه ڵبه ستنه چیه ! كۆی مه س��ه له كه دوای سه ردانێكی ئێمه بۆ الی برای به ڕێ��زم كه مال موس��لیمی وه زیری س��ه رچاوه ی ئاینی كاروب��اری ئه وقاف و گرت، ئه وه بو من هه فته ی رابردو به بۆنه ی هاتنی مانگ��ی ره مه زان و ه��ه م به بۆنه ی ده س��تبه كاربونی وه ك وه زی��ری ئه وقاف و كاروباری ئاینی و هه روه ها بۆ دروستكردنی په یوه ندیه ك��ی برایان��ه له گ��ه ڵ جه نابی وه زیر وه ك ئه وه ی هه مان په یوه ندی رێزو برایانه مان له گه ڵ وه زیری پێش��ودا هه بو، له دانیشتنه كه دا چه ند بیرۆكه یه ك باسكراو فه له ستین و كێش��ه كانی باردۆخ و باس��ی باردۆخ��ی ناوچه كه و عێراقیش��مان كرد، هه روه ه��ا هیواكانم��ان هاوب��ه ش ب��ون،

به وپێیه ی ئێمه هه ردوال له هه مان ئازارداین، به جه نابی وه زیرم راگه یاند كه ئێمه هه ردوال له ژێر زوڵمێكی مێژوییدا ده ژین كه به ریتانیا دروس��تیكردوه ، ئ��ه و زوڵم��ه مێژوییه ش په ڵه یه كی ره ش��ه به س��ه ر به ریتانیاوه تا ئه وكاته ی هه ڵوێستی خۆی راستده كاته وه به رانب��ه ر به هه ردو میلله تی فه له س��تین و كوردستان، گفتۆگۆكانمان رونبو، به كورتی ئازاره كانی و باسمان له دۆخی فه له س��ین و جه نگی كاولكاری رۆژانه و پاشگه زبونه وه ی به رده وامی ئیس��رائیل له پرۆسه ی ئاشتی و بێهه ڵوێس��تیی ئه مه ریكا س��ه باره ت به م كارانه ی ئیسرائیل، هه روه ها باسی پرۆسه ی ئاش��تبونه وه ی نیش��تمانی فه له س��تین و تاد... سه باره ت به مه س��ه له ی پاڵپشتیی به رپرسانی ئیس��رائیلیش بۆ سه ربه خۆیی كوردس��تان، من وتم ئ��ه و دوژمنه دوای ئه وه ی فه له ستینیه كان له پێناو ئاشته وایی ده ستبه رداری 78%ی خاكی خۆمان بوین بۆ ئیس��رائیل ته نانه ت له پێناو ئاشته وایی كه چی ئه وان پابه ندی ئاشتی و ئاشته وایی

نادروسته كانیان به رده وامن، نابن و له كرده بۆی��ه ئێوه ی ك��ورد ئ��ه و داواكاریه تان و هه ر هه نگاوێك به ئاڕاس��ته ی سه ربه خۆیی كوردس��تان ده رئه نجامی ره ن��ج و خه باتی چه ندین س��اڵه تانه و ده بێت رۆڵی ئه وانه ی ده وروبه رت��ان به هه ن��د وه ربگ��رن، ئیدی س��ه رجه م دانیش��تنه كه زۆر ئه رێیانه بو، ب��ه و ئه رێیان��ه ش كۆتایی پێه��ات. به اڵم ئه وكه سه ی كه چه ند قسه یه كی له خۆیه وه هه ڵبه س��توه ك��ه پۆس��تی به رێوه به ری راگه یاندنی وه زاره ت��ی ئه وقاف و كاروباری ئاینی هه یه و ناوی )مه ریوان نه قشبه ندی(ه ته نانه ت له سه ره تای دانیشتنه كه ی من و جه ناب��ی وه زیر كه له هۆڵیك��ی گه وره بو، هه ر ئام��اده نه بو، دواتر هات��ه ژوره كه و له سوچێكی دور له من دانیشت، به شایه تی جه نابی وه زیرو هه م��و ئاماده بوه كان هیچ گفتۆگۆیه ك له نێوان م��ن و ئه ودا روینه دا، قس��ه كان له نێ��وان من و وه زی��ر بو وه ك ئه وه ی له سه ره وه خستمه رو، كه چی ئه وه ی بوه جێی سه رس��وڕمان مه ریوان هه ڵساوه

له الپه ره كه ی خۆی له فه یس��بوك وا باس ده كات كه گفتوگ��ۆ له نێوان من و ئه و بوه و چه ندین شتی دیكه شی هه ڵبه ستوه ، ئه مه زۆر ناراسته و شتی هه ڵبه ستراوه و گوزارشت له رای من ناكه ن و سه رجه م ئاماده بوانیش

شایه دی ده ده ن.ئاوێنه : كه وابێت هه ڵوێس��تی فه رمیتان

چی بوه ؟نه زمی ح��ه زوری: من دوای ئه و كرداری په یوه ندی��م به جه نابی وه زی��ر كرد، وه زیر بێئاگای��ی خۆی له م كاره ی نه قش��به ندی نیش��انداو وتی من داوای لێبوردن ده كه م و به ڵێنیش��یدا به دواداچ��ون به رانب��ه ر ئه و كاره ی راگه یاندكاره ك��ه ی وه زاره ت بكات، من هه ر به مه ش نه وه س��تام یاداش��تێكی فه رمی��م ئاراس��ته ی وه زاره ت��ی ناوبراوو به رێ��ز ناوخ��ۆو له وه زی��ری هه ری��ه ك ده ره وه و په یوه ندیه كان��ی به رپرس��ی ته نانه ت س��ه رۆكایه تی حكومه ت و چه ندین الیه نی دیكه ی به رپرسیش��م له م قس��ه بۆ هه ڵبه ستن و نانه وه ی ئاژاوه و له كه داركردنی

نه قشبه ندیه وه له الیه ن هه ڵویس��ته كانمان له ب��ه ر هه روه ه��ا ئاگاداركردونه ت��ه وه ، هه ڵویس��تی ج��وان و رێزگرتن��ی جه نابی وه زیری ئه وقاف و كاروباره ی ئاینی په نه مان بۆ ب��ه ر دادگا نه ب��ردوه ، چونكه جه نابی وه زیر كه س��ێكی زۆر هزر فراوان بوو دوای روداوه كه ش به ڵێنیداوه به دواداچون بكات. من دوپاتی ده كه مه وه كه ئێستا بابه ته كه به رف��راوان بوه و چه ندین ب��رای كورد زۆر به توندی هێرشیان كردۆته سه ر ئێمه ، من لێره وه رایده گه یه نم وێڕای ئه وه ی كه ئه م بابه ته هه ڵبه س��تراوه ، به اڵم نیگه ران نیم له هه ڵوێستی توندی ئه وان چونكه به رگری له ماف��ی ره وای خۆی��ان ده ك��ه ن. بۆیه ئه وه ی رونیبكه مه وه ده زانم به پێویس��تی به رێز نه قشبه ندی وروژاندویه تی په یوه ندی به من��ه وه نیه و گوزارش��ت له بۆچونی من ناكات، په یوه ندی��ه به رفراوانه كانی منیش له گه ڵ چین و توێژه جیاوازه كانی كوردستان

گه واهیده رن.به رانب��ه ر ت��ۆ هه ڵویس��تی ئاوێن��ه :

به سه ربه خۆیی كوردستان چییه ؟نه زم��ی ح��ه زوری: ئێمه له گ��ه ڵ مافی سه ربه خۆیی و چاره نوسی سه رجه م میلله ته چه وسێنراوه كانین له هه مو دونیا، له نێوانیاندا میلله تی كورد، هه میشه ش گوتومانه گه لی كوردو س��ه رجه م نه ته وه كانی دیكه ی نێو عێراق ت��ا ئه و كات��ه ی له ژێر س��ێبه ری عێراقدابن ده بێت تێبینی یاس��او سیستمی عێ��راق بك��ه ن، ئێم��ه ش وه ك میلله تێك كه خه بات ده كه ین له پێناو س��ه ربه خۆیی بێگومان له گه ڵ گه ل��ی كوردین بۆ ئه وه ی

سه ربه خۆیی خۆی به ده ستبێنێت.ئاوێن��ه : ئایا ئێ��وه وه كو فه له س��تین ئام��اده ن دان به ده وڵه ت��ی كوردیدا بنێن

ئه گه ر هات و راگه یه نرا؟له ده س��ه اڵتی ئه وه ح��ه زوری: نه زمی مندا نیه ، كونس��ڵێك یان باڵیۆزێك له هه ر ش��وێنێك بێت ناتوانێ��ت دان به واڵتبونی هه ر ش��وێنێكدا بنێت، ئه م بڕیاره ده بێت س��ه رۆكایه تی فه له س��تین و ئه نجومه ن��ی وه زیرانی واڵته كه م یه كالیی بكه نه وه ، به اڵم وه ك هه س��ت و هه ڵوێس��تی تاكه كه سیم، به ڵ��ێ من له گه ڵ ئازاره كانی گه لی كوردم و

هیوادارم بگه ن به ئامانجه كانیان.

ئا: ئاوێنه

سااڵنێكی زۆر كه كورد قڕان و كوشت و بڕ ده كرا، جگه له چیاكان دۆستێكی دیكه ی نه بو، ئێستاش نه گبه تی كورد له وه دایه

كه هه نگاو بۆ سه ربه خۆیی ده نێت، بۆ پیشتوانی و داننان به م "ده وڵه ته رانه گه یه نراو"ه دا جگه له "ئیسرائیل"

دۆستێكی دیكه ی نییه .

چه ن��د رۆژێكه په یتا په یتا س��ه ركرده و سیاس��ه تمه دارانی ئیس��رائیلی پشتگیری راشكاوانه ی خۆیان بۆ دامه زراندنی ده وڵه تی كوردس��تان ده رده بڕن، زۆرب��ه ی كوردی باش��ور كه س��ااڵنێكی زۆر قورس و گران ئازاریان به ده س��ت ده سه اڵتدارانی عه ره بی "عێراق"ه وه چه ش��توه ، وه ك س��ه ره تای ده ركه وتن��ی خێر ل��ه م لێدوانانه ده ڕوانن، پش��تیوانی ئه م پێیانوای��ه به ش��ێكیش ده ربڕین��ه ل��ه م ئانوس��اته دا له "نه گبه تی

كورددایه ".ك��وردو ج��وه كان ه��ه ر له دێرزه مانه وه ئاشنای یه كتر بون و مێژویه كی دورودرێژیان ناوچه كه ش��دا له كوردس��تان و پێك��ه وه دامه زراندنی دوای ب��ه اڵم به س��ه ربردوه ، ده وڵه ت��ی ئیس��رائیل، ئ��ه م په یوه ندییه ئاش��كرایه سه ریكێشاوه بۆ په یوه ندییه كی پڕ له نهێنی و شاراوه ، دروستكردنی یه كه مین رایه ڵی په یوه ندی نێوان ئیسرائیل و كورد، له ده س��تی كه س��ایه تییه كی پڕ له "ره مزو راز"ی مێ��ژوی كورد ده س��تپێده كات كه ئه ویش "كامه ران به درخان"ه ، ئه و پیاوه ی كه وه چه ی میرێكی ده ستڕۆیشتوی سه ده ی نۆزده هه م و مامۆس��تای زانكۆی س��ۆربۆن بو، ئه و هه میش��ه خه ونی به ئازادی كوردو هه مو كه مایه تییه كان��ی دیكه ی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاس��ته وه ده بینی و هه مو ژیانی خۆی ب��ۆ ژیاندن��ه وه ی ك��ورد و دامه زراندن��ی ده وڵه تی كوردس��تان ته رخانكرد. كامه ران به درخ��ان زۆر له نزیك��ه وه دامه زرێن��ه ری ده وڵه تی ئیس��رائیل "دیڤید بن گۆریۆن" و "گۆڵدا مائیر"ی سه رۆك وه زیری پێشوتری ئیس��رائیلی ده ناس��ی و هاوڕێ��ی نزیك��ی

ده ره وه ی وه زاره ت��ی دامه زرێنه رێك��ی ئیسرائیل "مۆریس فیش��ه ر" بو، ته نانه ت "كامه ران به ڵگه نام��ه به پێ��ی هه ندێ��ك به درخان ئیش��ی ب��ۆ ئیس��رائیل ده كردو موخابه راتی��ی نهێن��ی و كاری چه ندی��ن له عێراق و لوبنان و س��وریادا بۆ ئیس��رائیل ئه نجامداوه "، ئه و كه س��ێكی پ��ڕ له وزه ی له ب��ڕان نه هاتو بو كه ب��ه رده وام له نێوان پاریس و به یروت و تاراندا له هاتوچوندا بوه و س��ه رده مانێكیش رۆڵی باڵی��ۆزی له نێوان مسته فا بارزانی و جیهانی ده ره وه دا بینیوه و زۆربه ی كات ئیس��رائیلییه كان به مه به ستی راوێژیان پێشبینیكردنی روداوه كان پرس و پێكردوه و له نزیكیش��ه وه ش��او ته یموری به ختیاری یه كه م سه رۆكی ساواكی ئێرانی

ناسیوه . 1963 س��اڵی به درخ��ان كام��ه ران به نهێن��ی ده كا و ئیس��رائیل س��ه ردانی ده گه یه نێت بارزانی ده ستپێش��خه رییه كی

به سه ركرده كانی ئیسرائیل.یه ك��ه م په یوه ندی راس��ته وخۆ و هاتنی مۆس��ادیش بۆ كوردستانی عێراق، له الیه ن )دیڤی��د كه محی ( پیاوی ده ستڕۆیش��توی مۆس��اده وه ئه نجامده درێت، ك��ه له ئایاری 1965دا دیڤید كه محی و شه مسه دین موفتی )ك��ه به یه كێ��ك له باش��ترین هاوڕێكانی ئیسرائیل ناوده برێت(، له ئێرانه وه ئاودیوی سنوری كوردستانی عێراق ده بن و ده چن بۆ

الی بارزانی له حاجی ئۆمه ران.موخابه راتیی په یوه ن��دی هیڵێكی ئیتر ئه كتیڤ له نێوان ته لئه بیب و تاران و حاجی مۆساد و به هاوكاری ده كرێته وه و ئۆمه راندا س��اواكیش ده زگای "پاراس��تن"ی پارتی دروس��تده كرێت ك��ه ش��ه كیب عه قراوی و مه س��عود بارزانی رۆڵێك��ی گرنگیان له و ده زگایه دا پێده س��پێردرێت و به مه به س��تی مه ش��ق و راهێنانیش س��ه ردانی ئیسرائیل ده كه ن. به ش��ێك له و ئیس��رائیلیانه ی كه هاتوچ��ۆی بارزانیی��ان ك��ردوه ، دوژمنی سه رس��ه ختی "عه ره ب" بون، وه ك رافائیل ئیتان سه رۆك ئه ركانی پێشوی ئیسرائیلی ، كه له یاداشته كانیدا به ناو "سه رباز" ئاماژه ب��ه وه ده كات كاتێ��ك له س��اڵی 1969دا

س��ه ردانی بارزان��ی ك��ردوه خه نج��ه ری به رپشتێنه كه ی خۆی به دیاری پێبه خشیوه . له به رامبه ریشدا، مسته فا بارزانی و چه ندین س��ه ركرده ی دیك��ه ی شۆڕش��ی ئه یلول،

به نهێنی سه ردانی ئیسرائیلیان كردوه ."شلۆمۆ نكدیمۆن" له كتێبه كه یدا "موساد له عێ��راق و واڵتان��ی دراوس��ێ - داڕمانی ئومێ��دی ئیس��رائیلی و ك��ورده كان" ئه و ئاڵۆزانه نهێنی و موخابه راتییه په یوه ندییه ده گێڕێته وه كه چۆن موس��ادی ئیسرائیل و ساواكی ئێران، شۆڕش و كێشه ی كوردیان ب��ۆ به رژه وه ن��دی خۆی��ان وه ك كارتێكی سیاس��ی له دژی دوژمنه كانیان به كارهێنا و ئاماژه به وه ده كات كه "بارزانی و دو كوڕه زۆر نزیكه كه ی ئیدریس و مه س��عود باوه ڕی ته واویان هه بو كه ته نها ئیسرائیل ده توانێت دانپێنانی ئه مه ریكا به ئه وان مسۆگه ر بكات"، هه روه ها پێداگری له س��ه ر ئه وه ش ده كات كه ده زگاكانی ساواك و ته نانه ت موسادیش ژێر به ژێر رۆڵێك��ی كارا و گرنگیان بینیوه له شكستپێهێنانی گفتوگۆو ئاگربه سته كانی نێوان شۆڕشی ئه یلول و حكومه تی عێراق و

ده ستپێكردنه وه ی شه ڕدا، ئه م په یوه ندییه ژێر به ژێرانه به رده وام ده بن تا س��ه ره نجام له ئ��ازاری 1975دا كاتێك ش��ا و س��ه دام له جه زائی��ر رێكده ك��ه ون، به ش��ێوه یه كی

تراژیدیی هه مو شتێك هه ره س ده هێنێت.ب��ه اڵم دوای راپه ڕینی 1991، دیس��ان قس��ه و باس س��ه باره ت به په یوه ندیه كانی كوردو ئیس��رائیل هاته وه ئ��ارا و هه ندێك ئاماژه له ئێستا هه واڵیش له سه رچاوه كانی به وه ده كه ن ك��ه خه ریكه په یوه ندییه كانی له چوارچێوه ی ك��ورد ئیس��رائیل و نێوان ده بنه تێده په ڕێ��ت و ئه منی و س��ه ربازیی

په یوه ندی ئابوری .ك��ه چاوپێكه وتنێك��دا له میان��ه ی پێش��تر ئاوێنه له گ��ه ڵ د.جاكوێس نێریا راوێ��ژكاری س��ه رۆك وه زیرانی پێش��وی ئیس��رائیل )ئیس��حاق رابی��ن( و جێگری س��ه رۆكی هه واڵگریی س��وپای ئیسرائیل ئه نجامیداب��و، ئه و وتی "په یوه ندی فه رمی كوردستاندا هه رێمی ئیس��رائیل و له نێوان نیه له به رئه وه ی كوردس��تان به ده وڵه تێكی س��ه ربه خۆ دانانرێ��ت، له ئێس��تادا له ژێر سه روه ریی عێراقدایه . كه له ساڵی 1948ه وه ئێمه له دۆخی ش��ه ڕداین له گ��ه ڵ عێراقدا، كه واته ئێس��تا ده توانیت تێبگه یت له وه ی بۆچ��ی په یوه ندی دیپلۆماس��ی فه رمیمان له گه ڵ كوردس��تان نیه ، به اڵم له ئاستێكی نافه رمیدا ئه و په یوه ندیه نزیكه ی 50 ساڵه

به رده وامه ".وتیشی "ئیسرائیل هه رگیز هیچ ده رفه تێكی له ده س��تنه داوه بۆ هاندانی دروس��تكردنی واڵتێك��ی ك��وردی، هه مو س��ه رۆكه كانی ئیسرائیل هه روا وه فاداربون، بۆ ئه م واڵته كوردیه نوێیه و له وه ته ی هه رێمی كوردستان دروستبوه ئیسرائیلیه كان ناوه ناوه سه ردانی

ئه و ناوچه یان كردوه ".د. جاكوێ��س نێری��ا جه غتی له س��ه ر ئه وه ش كرده وه كه "ئ��ازادی نرخ و باجی خ��ۆی هه ی��ه و ده بێت بدرێت، به گش��تی ئه م نرخه خوێن، فرمێس��ك و شه ونخونیه ، به ب��ێ ئه مان��ه ش س��ه ربه خۆیی بۆ كورد دروس��تنابێت و كه س��یش ل��ه م دنی��ادا

الناكاته وه بۆ الی تۆ".

سه‌ربه‌خۆیی‌‌كوردستان‌له‌دیدی‌‌فه‌له‌ستینیه‌كانه‌وه‌كونسڵی‌گشتی‌فه‌له‌ستین‌له‌كوردستان:‌به‌رنامه‌ی‌‌ئیسرائیل‌تێكدانی‌‌عێراقه‌

كورد‌دۆستی‌‌نییه‌‌"ئیسرائیل"‌نه‌بێت!

که ئێمه دژی ئیسرائیلین ئه مه واناگه یه نێت كه

دژی سه ربه خۆیی ئێوه ین،

مه سه له ی نێوان ئێمه و ئیسرائیل

كێشه یه كی له مێژینه یه

ئازادی نرخ و باجی خۆی هه یه و

ده بێت بدرێت به گشتی ئه م نرخه خوێن، فرمێسك و

شه ونخونیه

دو‌ئاڕاسته‌ی‌‌پێچه‌وانه‌یه كه م: هه رچه نده ئیبراهیم ئه حمه دو سیاس��ه تمه داری یه ك��ه م تاڵه بان��ی باش��وری كوردستان بون كه له هاوینی 1963دا له پاریس چاویان به ش��ه معون پێرێس س��ه رۆكی ئێس��تای ئیسرائیل كه وتوه كه ئه وكاته باڵیۆزی ئیسرائیل بو له فه ره نس��ا، به اڵم عوفره بینگۆی دایان موش��ێ س��ه نته ری لێكۆڵه ری له ته لئه بی��ب له كتێبه كه ی��دا )كوردی عێ��راق: بنیاتنان��ی ده وڵ��ه ت له نێو ده وڵه ت��دا( ئام��اژه ب��ه وه ده كات كه تاڵه بان��ی و هاوڕێكان��ی یه كه م كه س بون له ناو كورددا به مه به س��تی لێدانی سیاس��ی له بارزانی و ب��ۆ خزمه تكردن په یوه ندییه ی ئه م چه پانه یان به فكری كوردو ئیس��رائیلیان له قاودا، دواتریش له س��ه ره تای دامه زراندن��ی یه كێت��ی نیشتمانی كوردس��تاندا ئه مه یان كرده خاڵێكی ناكۆكی نێوان خۆیان و پارتی . له ئه س��ینا له س��اڵی 2008دا ب��ه اڵم كۆنگره ی سۆشیال به س��تنی له كاتی دیموكراته كان��دا، تاڵه بان��ی به گه رمی ده ستی خس��ته نێو ده س��تی یه هود باراك��ی وه زی��ری پێش��وی ده ره وه ی له وێن��ه یه كێ��ك ئیس��رائیلییه وه ، ئه حمه دی ئیبراهیم هێ��رۆ دیاره كانی هاوسه ریش��ی دانیش��تنیه تی له پ��اڵ

تسیڤی لیڤنی وه زیری پێشوی ده ره وه ی ئیسرائیل له كۆبونه وه یه كی ژنانی كارای جیهانداو سێهه میش��یان هاوسه رگیریی قوباد تاڵه بانییه له گه ڵ ئه مه ریكییه كی به ڕه گ��ه ز جوله كه "ش��یری كردهام" ك��ه باوك��ی كه س��ایه تییه كی دیاری

جوله كه كانی ئه مه ریكایه .زۆر ئیس��رائیل هه رچه ن��ده دوه م: پێداگریی له سه ر هاوسۆزیی و پشتیوانی ب��ه اڵم ده كات، باش��ور له ك��وردی ئه زمونێكی پ��ڕ له پیالنگێڕانی به رامبه ر به كوردی باكورو په كه كه هه یه . س��اڵی 1982 له كاتی هێرش��كردنیدا بۆ س��ه ر به یروت، ده س��تی چوه خوێنی چه ندین ئه ندام��ی په كه ك��ه وه ، س��اڵی 1996 بنكه كانی په كه ك��ه ی له بیقاعی لوبنان بۆردومانك��رد، ئیس��رائیل ب��ه رده وام لۆجس��تیی و موخابه راتیی و كۆمه ك��ی به توركی��ا سیاس��ی س��ه ربازیی و ك��ردوه ل��ه دژی په كه ك��ه ، ته نان��ه ت ئۆجه النیشدا عه بدواڵ له ده ستگیركردنی بین��وه گرنگ��ی رۆڵێك��ی له كینی��ا له هاوكاریكردنی میتی توركیدا، ئۆجه الن له رۆما به كرێس كۆچێ��رای راگه یاندوه كه "توركیا به دواوه یه تی و ش��وێن پێی هه ڵده گرێت، به اڵم ئایا به بێ هاوكاریی

ئیسرائیل ده توانێت بمگاتێ ؟".

نه زمی حه زوری

مسته فا بارزانی

ئا: هاوكار حسێن

مه سعود بارزانی سه رۆكی هه رێم له رێگه ی نامه یه كی تایبه ته وه بۆ

سه رۆكی ئه مه ریكا، جه ختده كاته وه له پشتیوانیكردنی پرۆسه ی دیموكراتی

له عێراق و پێشیوایه ماده ی 140 نه خشه رێگه یه كی رونه بۆ ناوچه دابڕاوه كان و بارودۆخی كه ركوك.

له نامه یه ك��دا ك��ه به بۆن��ه ی بونی ئاراس��ته ی ئه مه ری��كا به س��ه رۆكی ب��اراك ئۆبام��ای ك��ردوه ، بارزان��ی پێمانوای��ه "ئێم��ه نوس��یویه تی ، ده س��توری عێراق، له رێگ��ه ی ماده ی 140ه وه نه خشه رێگه یه كی رونی داناوه بۆ دۆزینه وه ی چاره س��ه ری ئاشتیانه ب��ۆ ناوچه داب��ڕاوه كان، به بارودۆخی كه ركوكیش��ه وه . پێویسته بارودۆخی ئه و ناوچانه له رێگ��ه ی ریفراندۆمێكی له س��ه ر بڕیاری��ان جه ماوه ریی��ه وه

بدرێت".ده ق��ی ئ��ه و نامه یه ك��ه له الیه ن ویكیلیكس��ه وه ره س��می پێگ��ه ی باڵوكراوه ت��ه وه و ئاوێن��ه ده قه ك��ه ی له خواره وه ك��ردوه به كوردی ، بارزانی له ب��اره ی ئاین��ده ی په یوه ندییه كانی نوس��یویه تی ، هه ولێر، به غداو نێوان "ئێمه له هه رێمی كوردس��تان هه میشه به شێكین له چاره سه ر بۆ ئه و كێشانه . پش��تیوانیكردنی له سه ر سوریش��ین پرۆس��ه ی دیموكراتی له عێراق. وه ك له پرۆس��ه ی سیاس��یی به ش��ێكیش عێراقێك��دا ده مێنینه وه كه پابه ندبێت

به دیموكراسیه وه ". مێژوی ناردنی ئه و نامه یه بۆ ساڵی 2009، ده گه ڕێت��ه وه ئ��ه و كاته ی كه باراك ئۆباما ب��ۆ یه كه مین جار وه ك هه ڵبژێردرا و ئه مه ریكا نوێی سه رۆكی بارزانی وێڕای پیرۆزبایی به و بۆنه یه وه ، گش��تییه كانی هێڵ��ه له نامه كه ی��دا كوردس��تان هه رێم��ی سیاس��ه تی "جه ناب��ی ده ڵێ��ت، رونده كات��ه وه و س��ه رۆك داوای پشتیوانیتان لێده كه م ب��ۆ سیاس��ه ته كانمان. پێمانوایه كه هه مو له به رژه وه ندی سیاسه ته كانمان

گه النی عێراقدایه ". له به شێكی دیكه ی نامه كه یدا بارزانی نوسیویه تی ، "به ته واویش بڕوامان وایه

كه فیدراڵی باشه بۆ عێراق".

ده قی به ڵگه نامه كه 09BAGHDAD138 : ئای دی

بابه ت: نامه یه ك له بارزانی سه رۆكی

هه رێم بۆ سه رۆك ئۆباماس��ه رچاوه : باڵیۆزخانه ی ئه مه ریكا

له به غدابه روار: 20ی كانونی دوه می 2009

پۆلێن: زۆر نهێنی

هه رێمیی ئاوه دانكردن��ه وه ی تیمی ئه مه ری��كا له هه ولێ��ر ئ��ه م نامه یه ی خواره وه ی له الیه ن مه س��عود بارزانی كوردس��تانه وه هه رێم��ی س��ه رۆكی پێگه یش��ت به مه به س��تی گه یاندن��ی

به سه رۆك ئۆباما. ده قی نامه كه :

سه رۆك باراك ئۆباماكۆشكی سپی

واشنتن دی . سی .والیه ته یه كگرتوه كانی ئه مه ریكا

سه اڵحه دین هه رێمی كوردستان، عێراق12ی كانونی دوه می 2009

به رێز سه رۆك ئۆباما،به ناوی خه ڵكی هه رێمی كوردستانی عێراق و خۆمه وه ، ده مه وێت جارێكی تر هیوای س��اڵێكی نوێی پڕ خۆشیت بۆ

بخوازم و به گه رمی پیرۆزباییت لێبكه م به بۆن��ه ی هه ڵبژاردن��ت به س��ه رۆكی

والیه ته یه كگرتوه كانی ئه مه ریكا. من ئ��ه م نامه یه بۆ ئێوه ده نوس��م به كورت��ی ت��ا س��ه رۆك جه ناب��ی سیاس��ه تی هه رێم��ی كوردس��تانتان له سه ر چه ند پرسێكی گرنگ له عێراق

بۆ رونبكه مه وه .هه رێم��ی خه ڵك��ی له راس��تیدا كوردس��تانی عێراق زۆری چه ش��توه به ده ست رژێمه كانی پێشوی عێراقه وه . له ساڵی هه ش��تاكانی سه ده ی رابردو، زیاتر له 180 هه زار كورد بێسه روشوێن ك��ران یاخود له ناوبران له الیه ن رژێمی پێشوی س��ه ددام حسێنه وه . هه زاران ئێمه خه ڵك��ی كاولكران. گوندم��ان روبه روی جینۆسایدێكی حاشاهه ڵنه گر بۆوه و ئه م��ه ش له الی��ه ن په رله مانی عێراق، س��ه رۆكایه تی كۆماری عێراق و دادگای بااڵی تاوان��ه كان له عێراقه وه دان��ی پێدان��راوه . له عێراق��ی نوێدا، ئێمه هه رچیه كمان پێبكرێت ده یكه ین ب��ۆ دڵنیابون له وه ی ك��ه گه له كه مان هه رگیز جارێكی تر توشی ده رده سه ری

له وشێوه یه نه بێته وه . له عێ��راق سیاس��یی پرۆس��ه ی

له ساڵی هه نگاوده نێت و به ره وپێشه وه 2003ه وه ، گه لێك پێشكه وتنی ئیجابی له عێراق هاتونه ته كایه وه . به اڵم له گه ڵ ئه وه ش��دا، عێراق هێش��تا له به رده م چه ندین ته حه دیاتی گه وره دایه . تیرۆر، توندوتیژی تائیفی و ده س��توری عێراق نیگه رانیه كانن. هه م��و س��ه رچاوه ی ئێمه له هه رێمی كوردس��تان هه میشه به شێكین له چاره سه ر بۆ ئه و كێشانه .

كوردس��تان له هه رێم��ی ئێم��ه پش��تیوانیكردنی له س��ه ر س��ورین پرۆس��ه ی دیموكراتی له عێراق. وه ك له پرۆس��ه ی سیاس��یی به ش��ێكیش عێراقێك��دا ده مێنینه وه كه پابه ندبێت ه��ه ر دژی به دیموكراس��یه وه . هه وڵێكیش ده وه ستینه وه كه رێگربێت له گه شه س��ه ندنی عێراق و مه به س��تی گه ڕان��ه وه بێ��ت ب��ۆ دیكتاتۆریه ت و س��ه ركوتكاری س��ه رده می راب��ردو. فیدراڵی كه بڕوامانوای��ه به ته واویش باشه بۆ عێراق. فیدراڵی دیموكراسیه ت به هێز ده كات و یارمه تی به ره وپێشچونی

ئاسایشیش ده دات له عێراق. ئێم��ه به ت��ه واوی پش��تیوانی له و رێككه وتنه نوێیانه ده كه ین كه له نێوان ئه مه ریكاو عێراقدا ئیمزاكراون. پێمانوایه

ئه و رێككه وتنانه له به رژه وه ندی هه مو گه النی عێراقه ، به هه رێمی كوردستان و

والیه ته یه كگرتوه كانیشه وه . ئێم��ه بڕوام��ان وایه ك��ه عێراق پێویس��تی به گه ش��ه ی ئابوری خێرا هه ی��ه . ئابوری عێراق به ش��ێوه یه كی سه ره كی پشتبه ستوه به نه وت. جێگه ی داخه ، تا ئێس��تا مامه ڵه ی حكومه تی فیدراڵ له گه ڵ كه رتی نه وتدا له ئاستی پێویس��ت نه بوه . بۆ ئه وه ی ئابوری و ژێرخانی ئابوری عێراق بنیاتبنێینه وه و بیبوژێنین��ه وه ، پێویس��ته هه نارده و به رهه مهێنانی ن��ه وت زیادبكات. ئێمه له هه رێمی كوردس��تان ده توانین رۆڵی خۆمان ببینین. چه ند گرێبه س��تێكی نه وتیمان واژۆكردوه بۆ به رزكردنه وه ی ئاس��تی به رهه مهێنان و هه نارده كردنی نه وت. ئه م گرێبه ستانه له به رژه وه ندی گه الن��ی عێراقدای��ه . له ده ره نجام��ی نه وتی رون��ی نه بونی سیاس��ه تێكی له الیه ن حكومه تی فیدراڵی عێراقه وه ، واڵت روب��ه روی چه ندین به ربه س��تی

ئابوری ده بێته وه . داب��ڕاوه كان، به ناوچه س��ه باره ت به بارودۆخ��ی كه ركوكیش��ه وه ، ئێمه له رێگه ی پێمانوایه ده ستوری عێراق،

ماده ی 140ه وه نه خشه رێگه یه كی رونی بۆ دان��راوه به مه به س��تی دۆزینه وه ی چاره س��ه ری ئاش��تیانه بۆ ره وش��ی ئه و ناوچان��ه . پێویس��ته بارودۆخی ئه و ناوچانه له رێگ��ه ی ریفراندۆمێكی جه ماوه رییه وه بڕیاریان له سه ر بدرێت. وه ك به شێكی جیانه بۆوه له عێراق، ئێمه له هه رێمی كوردستان ئاشتی و ئاسایش به رقه رارده كه ین ل��ه و ناوچانه دا. ئه و ئاسایش��ه وه نه بونی به هۆی ناوچانه توندوتیژو كرده وه ی گه لێك روبه روی تیرۆریس��تی بونه ته وه . ئێمه دڵنیاین ل��ه وه ی كه ئ��ه وان س��ودمه ند ده بن له هه مان ئه و راده ی ئاشتی ، ئاسایش و له هه رێمی ئێس��تا كه دیموكراسیه ی

كوردستانی عێراق به رقه راره . عێ��راق واڵتێكی ف��ره نه ته وه و فره ئاینیی��ه . ئێمه بڕوام��ان به مافه كانی گشت پێكهاته ئه تنی و ئاینیه كان هه یه له هه رێمی كوردستان، به توركمانه كان، كلدان��ه كان، ئاش��ورییه كان، مه س��یحیه كان، موس��وڵمانه كان، ئێزدیی��ه كان و ئه وان��ی تریش��یه وه . پێكهاته یه ك��ی ه��ه ر ناس��نامه ی ئاین��ی و ئه تنی��ش، له هه رێمه كه ماندا رێزلێگیراوه . له راستیدا، له ماوه ی چه ند ساڵی رابردودا، چه ندین ئه ندامی ئه و پێكهاتانه به هۆی توندوتیژی و تیرۆره وه هه اڵتون و عێراق دیكه ی له ناوچه كانی په نایان بۆ هه رێمی كوردستان بردوه . له پڕۆژه ی ده س��توری خۆش��ماندا بۆ دڵنیاییمان ئێمه كوردستان، هه رێمی داوه ك��ه ماف��ه ئاینی و سیاس��یی و كلتورییه كانی گشت كه مایه تیه ئه تنی و كوردس��تاندا له هه رێمی ئاینی��ه كان

ده سته به رده كرێت. جه نابی سه رۆك داوای پشتیوانیتان لێده كه م بۆ سیاسه ته كانمان. پێمانوایه ك��ه سیاس��ه ته كانمان له به رژه وه ندی

هه مو گه النی عێراقدایه . له كۆتاییدا، جه نابی سه رۆك چاومان له په یوه ندیی��ه به رده وامه به هێزه كانی یه كگرت��وه كان و والیه ت��ه نێ��وان كوردس��تانه وه . به هه رێمی عێراق��ه ، ئێم��ه خۆم��ان به هاوپه یمانی والیه ته یه كگرتوه كان��ی ئه مه ری��كا ده زانین و ئ��ه م هاوپه یمانێتی��ه ش ته نها س��ود ده گه یه نێت به ئاس��ایش و سه قامگیری ناوه ڕاس��تی له عێ��راق و رۆژهه اڵت��ی

گه وره .له گه ڵ ئه وپه ڕی رێزی تایبه تیم

دڵسۆزتانمه سعود بارزانی

سه رۆكی هه رێمی كوردستانی عێراق

تایبه‌ت(436( سێشه ممه 662014/7/8

بارزانی‌‌بۆ‌ئۆباما:‌‌140نه‌خشه‌رێگه‌ی‌ناوچه‌‌دابڕاوه‌كان‌و‌كه‌ركوكه‌ویکیلیکس 2009

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

خوێندنه وه كان بۆ دۆخی عێراق نه زانراوه ، كورد گه یشتوه ته سنوری 100 ساڵه ی رابوردوی خۆی و هێزی جێگیركردوه ،

ئه گه ر هه یه پاش هێوربونه وه ی دۆخی ئه منیی ناوچه كه ، مالیكی و به غدا داوای

كشانه وه ی كورد بكه ن، ئه ندامێكی ئه نجومه نی قه زای دوزخورماتو ئه وه

به دور نازانێت، یه كێتیش ده ڵێت "سه ركردایه تی كورد بڕیاریداوه

نه كشێته وه ".

نه یویست سه ربازیی بااڵی به رپرسێكی ناوی باڵوبكرێت�ه وه بۆ ئاوێنه رونیكرده وه له سه ر ئاس��تی عێراق، له كه ركوكه وه بۆ تازه خورمات��وو داق��وق و دوزخورمات��وو س��لێمان بگ و له وێوه تاوه ك��و چیاكانی حه مرین و نێوان��ی قه ره ته په و جه له وال كه ناوچه ی دبجی پێده وترێت، له دبجیش��ه وه ب��ۆ ناوچه ی نه دا له رێگای ئیمام وه یس تا ده گاته شاره بان و مه نده لی، ئه مه خه تێكی زۆر به هێزی گروپه چه كداره كان و سوننه و به عس��ییه كانه كه ده توانم بڵێم له 90%ی عه ره به كانی ئه و ناوچانه س��ه ر به گروپه بۆی��ه به عس��ییه كانن، چه ك��داره كان و

كۆنترۆڵكردنیان قورس ده بێت.

هێ��زی خ��ۆی ك��ورد له به رامب��ه ردا جێگیركردوه و كش��انه وه یان ال زه حمه ته ، به اڵم ره نگ��ه پاش گه ڕان��ه وه ی ئارامیی ناوچه ك��ه مالیكی فش��اری كش��انه وه ی ئه نجومه ن��ی ئه ندام��ی ب��كات، ك��ورد قه زای دوزخورماتو كه م��ال گلی به دوری نازانێ��ت مالیك��ی ئ��ه و داوای��ه بكات و ئه گ��ه ر دۆخه كه ده ڵێ��ت "به دڵنیاییه وه حكومه تی مالیكی و ئ��ه وا جێگیرببێته وه به غدا داوای كش��انه وه ی ك��ورد ده كه ن،

به اڵم من كشانه وه به خیانه ت ده زانم".س��ه رچاوه یه كی ئاگادار له سلێمان به گ به ئاوێن��ه ی راگه یاند زنجیره گوندێك هه ن سلێمان پشتی ده گاته له دوزخورماتوه وه به گ و له وێشه وه به ره و باشوری خۆرهه اڵتی سلێمان به گ له چیاكانی حه مرین، ئه مانه شوێنێكی سه ختن و به كه وتنه ده ستی داعش دۆخه كه زۆر خراپ ده بێت و ره نگه به چه ند س��اڵی تر نه توانرێت پێیان چۆڵبكرێت و له ژێ��ر ده س��تیان ده ربهێنرێ��ت، چونكه ئه گه ر ئه و شوێنانه بكه وێته ده ستیان ئه وا به شه وانیش به رۆژ خۆیان حه شارده ده ن و

چاالكیی گه وره ئه نجامده ده ن.ئ��ه و س��ه رچاوه یه ئاش��كرایكرد له دو هه فته ی پێش��ودا كه ش��ه ڕ دروس��تبو گه وره تری��ن جبه خانه ی چه ك و ته قه مه نی س��وك و قورس به تازه یی كه هی سوپای

عێراق ب��وه كه وتوه ته ده س��تی داعش و شه ڕی پێده كه ن.

گونده كانی ده وروبه ری ناحیه ی سلێمان به گ��ی س��ه ر به ق��ه زای دوزخورماتو كه پێكدێت له لوق��م و حه فرییه و ئه لبوغه نام و مه فت��ول و حه فتولعێش��ه و س��اری گۆل و چه ندی��ن گوندی تر، به كه وتنه ده س��تی داعش مه ترس��ی گه وره دروست ده كه ن و

به ئاسانی پێیان چۆڵناكرێت.ئه نجومه نی ئه ندامه ك��ه ی الی خۆیه وه ق��ه زای دوزخورماتو رایگه یاند گونده كانی س��لێمان به گ و ئ��ه و زنجی��ره گوندانه ی ده وروب��ه ری تاوه ك��و س��نوری حه مرین نزیك��ه ی ش��ه ش س��اڵه پراكتیكیی��ه ن به ده س��تی داعش و نه قش��به ندی و گروپه چه كداره كانه وه ی��ه ، هه رچه ن��ده چه ندین س��اڵه ك��ورد داوای س��نوری حه مرینی كردوه ، كه چی زۆربه ی ئه و گوندانه كوردی

لێنییه عه ره ب و توركماننشینن.ئای��ا كورد ده توانێت بۆ هه میش��ه له و سنورانه بمێنێته وه یان كه دۆخه كه باش بو مالیكی به كورد ناڵێت بكشێنه وه وه ك ئه وه ی له 2007 رویدا؟ ئه مه ئه و پرسیاره یه تاكی كوردی وه اڵمه كه ی ده وێت، له باره ی نادیاری��ی دۆخی ئێس��تا ناوچه كێش��ه له س��ه ره كان و جێگیربونی هێزی كوردی، به رپرس��ی هێزه كوردییه كان له میحوه ری

ناوچ��ه ی دیاله و س��ه اڵحه دین مس��ته فا "دۆخه كه راگه یاند به ئاوێن��ه ی چاوڕه ش زۆر ئاڵ��ۆزه و ناتوان��م خوێندنه وه بۆ ئه م دۆخ��ه ی عێراق بك��ه م و ك��ه س نازانێت ده گات��ه كوێ؟ به اڵم ئێمه له و ش��وێنه ی س��نوری كوردس��تانه و خاكی كورده و تا ئه و شوێنه ی له ده سه اڵتی خۆمدایه كاری خۆمان كردوه و هێزی پێشمه رگه مان تێیدا جێگی��رو پته وكردوه و هه رگیز ناكش��ێینه

دواوه ".ه��اوكات كه م��ال گلیی��ش پێیوای��ه خۆێندن��ه وه ی ئ��ه م دۆخ��ه نه زان��راوه ، پێهات��وه و كۆتای��ی به غ��دا "پێموای��ه س��وننه كان و داعش و گروپه چه كداره كان ل��ه م ناوچان��ه ن و پێش��مه رگه ده س��تی به س��ه ردا گرت��وه ، ئه مه ش كێش��ه یه بۆ كورد، چونكه س��نورێكی سوننه نش��ینه و له ئایینده دا ره نگه كێشه له نێوان سوننه و كه سایه تی و هه رچه نده دروستبێت، كورد خه ڵكی عاقڵی عه ره به س��وننه كانی ئه م ناوچه یه پێیانباش��ه ئه م سنورانه بخرێته

سه ر هه رێمی كوردستان".له ئێستادا له سنوری دوزخورماتوو دیاله پارت��ی هیچ هێزێكی ئه وتۆی س��ه ربازیی نییه و ته نها له نێو دوزخورماتو ئاسایش��ی هه یه و هێزه كانی تر هه موی سه ر به یه كێتی

نیشتیمانی كوردستانه .

پاش‌هێوربونه‌وه‌ی‌‌دۆخه‌كه‌‌مالیكی‌داوای‌‌كشانه‌وه‌ی‌كورد‌ده‌كاتئه‌ندامێكی‌ئه‌نجومه‌نی‌قه‌زای‌‌دوزخورماتو:‌كشانه‌وه‌‌به‌خیانه‌ت‌ده‌زانم

ئۆباماو بارزانی

ئێمه خۆمان به هاوپه یمانی والیه ته

یه كگرتوه كانی ئه مه ریكا ده زانین و

ئه م هاوپه یمانێتیه ش ته نها سود ده گه یه نێت به ئاسایش و سه قامگیری

له عێراق و رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستی گه وره

پێشمه رگه له ئاما ده باشیدا

7 (436( سێشه ممه 2014/7/8 عێراق

هاوتاكه ی مالیكی ل��ه نوس��ینگه ی جه عف��ه ری و مالیكی كاریك��ردوه ، كه متری��ن ده ركه وتن��ی له راگه یاندنه كانه وه هه بوه ، سه رنج و گومانی زۆر له سه ر رابردوی هه یه ، به اڵم له ئێستادا یه كێك��ه له پاڵێ��وراوه به هێ��زه كان بۆ

شوێنگرتنه وه ی مالیكی : تارق نه جم.ت��ارق نه جم عه ب��دواڵ ل��ه ته مموزی (1946( له ناس��رییه له دایكبوه ، باوكی سه رۆكی هۆزی سه عداوییه بوه له قه زای ش��ه تره ی پارێزگای زیقار، له ئێستاش��دا موحانی برای بوه ته سه رۆك هۆز. كۆلێژی ش��ه ریعه ی له زانكۆی به غدا ته واوكردوه . س��اڵی )1976( عێراقی به ره و میس��ر جێهێش��توه ، له زانكۆی ئه زهه ر ماسته رو

دكتۆرای له زمانی عه ره بیدا هێناوه .سه رچاوه ش��یعه كان باس له وه ده كه ن نه جم له كۆتایی شه سته كانه وه په یوه ندی به حیزب��ی ده ع��وه وه كردوه ، له ترس��ی چوه ته له س��ێداره دان ده س��تگیركردن و میس��ر. به اڵم هه ندێك سه رچاوه ی دیكه ده ڵێن ئه وكاته ی له میس��ر بوه په یوه ندی به هه واڵگری عێراقه وه هه بوه و تا خوێندنی ته واوك��ردوه ، مانگان��ه )400( دۆالری له

باڵێوزخانه ی عێراق وه رگرتوه .ده عوه الیه نگران��ی حیزبی هه رچه نده ب��اس له وه ده كه ن نه ج��م یه كێك بوه له نه یاره كان��ی رژێم��ی به ع��س و چه ندین چاالكی سیاس��ی و میدیایی هه بوه ، به اڵم نه یاره كانی ئه وه ره تده كه نه وه و ده ڵێن تا روخانی رژێمی به عس له س��اڵی )2003( و گه ڕان��ه وه ی بۆ عێراق، هی��چ چاالكیه كی

نه بوه .دوای وه رگرتن��ی بڕوانام��ه ی دكتۆرا، له س��ااڵنی )1981 - 1986( له زانكۆی مه لی��ك عه بدولعه زیز له ش��اری جه ده ی سعودییه وانه ی وتۆته وه ، پاشان چوه ته زانك��ۆی ئیم��ارات و تا س��اڵی )1991( له وێ وانه ی وتۆت��ه وه . دواتریش به هۆی چوه ته گرێبه س��ته كه ی هه ڵوه شانه وه ی یه م��ه ن و تا )2001( له زانكۆی س��ه نعاو له كۆلێژی ئاداب وانه ی وتۆته وه . س��اڵی (1996( پله ی پرۆفیس��ۆری وه رگرتوه . س��اڵی )2001( چوه ته له ن��ده ن و داوای

مافی په نابه ری سیاسی كردوه .ل��ه )2003( به ع��س روخان��ی دوای گه ڕاوه ت��ه وه عێ��راق، له حكومه تی كاتی عێراقدا بۆ بریكاری وه زیری خوێندنی بااڵ پاڵێوراوه ، به اڵم حاكمی مه ده نی ئه مریكی ئه وكات��ی عێراق پ��ۆڵ بریم��ه ر رێگه ی وه زیرانی له سه رده می سه رۆك پێنه داوه . ئیبراهی��م جه عفه ریدا، بوه ته به ڕێوه به ری

كارگێڕی له نوسینگه كه ی .به ناوبانگبونی نه ج��م، هاوكاته له گه ڵ یه ك��ه م كابینه ی ن��وری مالیكی ، چونكه له ساڵی )2006( له سه ر داوای عه بدولحه لیم زه هری ش��ێخی حیزبی ده عوه ، كراوه ته به ڕێوه به ری گشتی نوسینگه كه ی مالیكی و پێنج س��اڵ ل��ه و پۆس��ته دا ماوه ته وه . دواتریش بوه ته راوێژكارو یه كێك له كه سه نزیكه كانی مالیكی و پۆستی سه ركردایه تی

له حیزبی ده عوه وه رگرتوه .ئه و به كه س��ێكی هێمن و نهێنی پارێزو وردو رێك ل��ه به جێهێنان��ی كاره كانیدا ده ناس��رێته وه . هه روه ه��ا به كه م��ی له میدیاوه ده رده كه وێت، هه ندێك كه س��یش به عه ب��د حه مودی س��كرتێری س��ه دام حس��ێنی ده ش��وبهێنن. ته نانه ت ده ڵێن جارێك پارله مانتار س��ه لمان جومه یلی له شێخ خالید عه تیه ی س��ه رۆكی قه واره ی ده وڵه تی قانونی پرس��یوه : تارق نه جم چ

كاره یه ؟ ئه ویش وتویه تی : نازانم.به ده ر له وه زیفه حكومیه كه ی به شداری چه ند چاالكیه كی سیاس��ی ك��ردوه ، كه دیارترینیان ئه ندامێتی له ش��اندی عێراق رێكه وتنامه ی واژوكردن��ی له كات��ی بوه ئه من��ی له گ��ه ڵ ئه مری��كا، هه روه ها بۆ هێوركردن��ه وه ی په یوه ندییه كان��ی نێوان هه ولێ��رو به غدا س��ه ردانی كوردس��تانی كردوه ، له كاتی سه رهه ڵدانی خۆپیشاندانی س��وننه كانی پارێزگای ئه نباریش��دا، بۆ دانوس��تاندن له گه ڵیان��دا نوێنه رایه ت��ی

مالیكی كردوه .عێراق��دا پارله مان��ی له هه ڵبژاردن��ی ل��ه )4/30( س��ه رۆكایه تی كه مپه ین��ی قانونی ده وڵه ت��ی لیس��تی هه ڵبژاردنی ك��ردوه . چ��اوی ب��ه عه لی سیس��تانی مه رجه ع��ی ب��ااڵی ش��یعه كان كه وتوه ، ده وترێت پش��تیوانی ناوب��راوی هه یه بۆ ئه وه ی ببێته س��ه رۆك وه زیرانی داهاتوی

عێراق.

پرۆفایل

ئا: بارام

رێكخراوی ده وڵه تی ئیسالمی له عێراق و شام "داعش"، كه له ئێستادا فه رمانڕه وای

چه ند پارێزگاو ناوچه یه كی عێراقن، به شێوه یه كی هه ڕه می به ڕێوه ده برێت. به جۆرێك ئه بوبه كر به غدادی سه رۆكی

رێكخراوه كه له لوتكه دایه و خاوه نی ده سه اڵتێكی ره هایه ، رێكخراوه كه ش

له چه ندین ده سته و ئه نجومه نی سه ربازی و شه رعی پێكدێت.

دوای كۆنترۆڵكردنی ش��اره كانی موسڵ و تكری��ت له س��ه ره تای مانگ��ی حوزه یرانی ئه مس��اڵدا، داعش بوه ت��ه یه كێكه له ناوه دیاره كان��ی میدی��ای ناوخۆی��ی و جیهانی . ئه م رێكخراوه به هۆی ئه و ش��ێوازی نهێنی پارێزیی��ه ی په ی��ڕه وی ده كات، تائێس��تا به ڕێوه ب��ردن و په یك��ه ره ی به فه رم��ی رێكخستنی خۆی ئاش��كرا نه كردوه ، به اڵم توێژه ران و شاره زایانی گروپه ئیسالمیه كان و ئ��ه و به ڵگان��ه ی ده س��تكه وتون، چۆنێتی به ڕێوه بردنی ده س��ته و ئه نجومه نه كانی ئه و

رێكخراوه و به رپرسه كانی رونده كه نه وه .

به غدادی .. حاكمی ره هارێكخراوی داعش به ش��ێوه یه كی هه ڕه می به ڕێوه ده برێت، ئه بوبه كر به غدادی سه رۆكی رێكخراوه ك��ه له لوتك��ه ی هه ڕه مه كه دایه . حاكمی ره های رێكخراوه كه یه و ده س��ه اڵتی به رپرس��انی ئه می��رو هه ی��ه ، ت��ه واوی داده نێ��ت، س��ه ركرده كان رێكخراوه ك��ه و ده توانێت فه رمان بۆ ئه نجومه نی س��ه ربازی ده ربكات، له س��ه ر ه��ه ر بڕیارێكیش رازی

نه بێت ڤیتۆی ده كات و ره تیده كاته وه .

ئه نجومه نی سه ربازی ئ��ه م ئه نجومه نه ئه ب��و ئه حمه د عه لوانی له گه ڵ س��ێ ئه ندامی دیكه دا سه رۆكایه تی ده كات. ئه ركی ئ��ه م ئه نجومه نه پالندانان و س��ه ربازییه كان و س��ه ركرده سه رپه رشتی به دواداچونی ش��ه ڕه كانه . به غ��دادی دوای راوێژكردن به ئه نجومه نی ش��ورا، سه رۆكی

ئه نجومه نی سه ربازی هه ڵده بژێرێت.

ئه نجومه نی شوراله الیه ن ئه بو ئه ركان عامری سه رۆكایه تی ده كرێت و ژم��اره ی ئه ندامه كانی )9 - 11(

ئاوێنه‌‌په‌یكه‌ره‌ی‌‌رێكخراوه‌یی‌‌داعش‌باڵوده‌كاته‌وه‌به غدادیی له لوتكه دایه و رێكخراوه كه

له چه ندین ده سته و ئه نجومه ن پێكدێت

ئا: بارام سوبحی

دو پارله مانتاری لیستی ده وڵه تی قانون رایده گه یه نن كۆنترۆڵكردنی كه ركوك و

ناوچه جێناكۆكه كان له الیه ن هێزه كانی پێشمه رگه وه كاتیه و بۆ پاراستنی ئه و

ناوچانه یه ، هه روه ك راشیده گه یه نن چه ندین بژارده ی قانونی و ده ستوری بۆ وه رگرتنه وه ی ئه و ناوچانه هه ن، داواشده كه ن به رپرسانی

كورد به حیساباتی خۆیاندا بچنه وه .

دوای ئه وه ی له سه ره تای مانگی حوزه یرانی رابردودا، گروپی داعش په الماری شاری موسڵی داو دواتر به ره و دیاله و كه ركوك و سه اڵحه دین كش��ان، هێزه كان��ی پێش��مه رگه بڕیاریاندا به پاراس��تنی س��نوره كانی كوردس��تان له و ناوچانه ی كه مادده ی )140( ده یانگرێته وه و

به ناوچه جێناكۆكه كان ناوده برێن.

دوای كۆنترۆڵكردنی ناوچه جێناكۆكه كان، س��ه رۆكی هه رێم و به رپرسانی بااڵی حیزبی و حكومی له كوردستان رایانگه یاند، هێزه كانی پێشمه رگه له و ناوچانه ناكشێنه وه . هه فته ی رابردو مه س��عود بارزانی س��ه رۆكی هه رێمی كوردستان له وتارێكدا له پارله مانی كوردستان رایگه یاند بۆ گه ڕانه وه ی ئه و ناوچانه بۆ سه ر هه رێمی كوردستان راپرسی ده كه ن و هێزه كانی پێش��مه رگه ش ل��ه و ناوچانه ناكش��ێنه وه . ه��ه روه ك بارزانی رایگه یاند تائێس��تا )53( پێش��مه رگه له و ناوچانه و له روبه ڕوبونه وه ی

گروپی داعشدا گیانیان له ده ستداوه .هه رێم به رپرس��انی هه ڵوێس��تی لێدوان و س��ه باره ت به ئاین��ده و چاره نوس��ی ناوچه جێناكۆكه كان، كاردان��ه وه ی جیاوازی الیه نه عێراقیه كانی لێكه وت��ه وه ، له الیه ن خۆیانه وه پارله مانتارانی ده وڵه ت��ی قانون كه له الیه ن نوری مالیكی سه رۆك وه زیرانه وه سه رۆكایه تی ده كرێت، به توندی به رپه رچی ئه و لێدوانانه یان پارله مانتارێكی��ان ته نان��ه ت دای��ه وه ، رایده گه یه نێت كه ركوك له الیه ن پێشمه رگه وه

داگیركراوه .پارله مانتاری ده وڵه تی قانون عه لی عه الق، كۆنترۆڵكردنی سنوره كانی كوردستان له الیه ن داگیركردن ب��ه پێش��مه رگه وه هێزه كان��ی ناوده ب��ات، ئه و ده ڵێ��ت "به دڵنیاییه وه ئه م داگیركردن و كۆنترۆڵكردنه كاتیه و بۆ پاراستنی ئه و ناوچانه یه و ئه وه ش كارێكی ئاس��اییه ". له ب��اره ی لێدوان��ی به رپرس��انی هه رێمه وه ، عه الق ده ڵێت "لێدوانی هه ندێك له به رپرسانی كورد، كه جارێكی دیكه ئه و ناوچانه راده ست ناكه نه وه ، ئ��ه وه بابه تێكی تره و به م نزیكانه

گه ل وه اڵمی خۆی له وباره یه وه ده بێت".له ده س��توری هه میش��ه یی عێراق��دا ك��ه س��اڵی )2005( په س��ه ندكرا، ماده ی )140( ب��ۆ چاره س��ه ركردنی كێش��ه ی كه رك��وك و هه رێمی ده ره وه ی كوردس��تانیه كانی ناوچه كوردس��تان دیاریك��را، س��ێ قۆناغیش بۆ جێبه جێكردن��ی ئه و ماده ی��ه دانرا كه بریتی بون له ئاسایكردنه وه ، سه رژمێری و راپرسی ، دوا واده ی جێبه جێكردن��ی ئ��ه و ماده یه ش

كۆتایی س��اڵی )2007( بو، به اڵم تائێس��تا ته نها قۆناغی ئاسایكردنه وه جێبه جێكراوه .

پارله مانتار عه لی عه الق، باس له وه ده كات بۆ گێڕانه وه ی كه ركوك و ناوچه جێناكۆكه كان بۆ ژێر ده سه اڵتی حكومه تی ناوه ندی ، بژارده ی ده س��توری و قانونی هه یه و ده ڵێت "پێویسته ك��ورده كان به باش��ی پێداچون��ه وه بكه ن و

به خۆیان��دا بچنه وه ". ئه و نیگه رانه له وه ی كه هێزه كوردییه كان دۆخی ئێس��تای عێراقیان قۆس��تۆته وه بۆ كۆنترۆڵكردنی ئه و ناوچانه و ده ڵێت "كورده كان بارودۆخی مه ترس��یداری ئێس��تای عێراقیان بۆ به رژه وه ندی تایبه تی خۆیان به كاریانهێناوه ، بۆیه ده بێت به باش��ی

به حیساباتی خۆیاندا بچنه وه ".به گوێ��ره ی ده س��توری عێراق س��نوری ده س��ه اڵتی حكومه ت��ی هه رێ��م، وات��ه ئه و ناوچان��ه ی تا پێش روخانی رژێمی به عس له نیسانی )2003( له ژێر ده سه اڵتی هه رێمدا بوه ده كات��ه )41939( ك��م2، واتا )48.6%(ی خاكی باش��وری كوردستان. ئه و ناوچانه شی به جێناكۆك ناوده برێن روبه ره كه ی )44330( ك��م2 وات��ا )51.4%(ی خاك��ی باش��وری روداوه كانی له دوای پێكدێنیت. كوردس��تان موس��ڵه وه تائێس��تا )65% بۆ 75%( خاكی ناوچ��ه ی جێناك��ۆك ئازادك��راوه وه و له ژێر

كۆنترۆڵی پێشمه رگه دایه . لیس��تی ده وڵه تی پارله مانتارێكی دیكه ی قانون پێیوایه به كۆنترۆڵكردنی ئه و ناوچانه له الیه ن پێش��مه رگه وه ، كورد ده رگای گرفتی به ڕوی خۆیدا كردۆته وه ، نه وه كو كێش��ه كانی

چاره سه ر كردبێت.پارله مانت��اری ده وڵه تی قانون هه نا تائی ، پێیوایه مافی كورد نیه ده س��ت به سه ر ئه و ناوچانه دا بگرێت، هه روه ها ده ڵێت "كورده كان ب��ه م كاره ی��ان ده رگای گرفت��ی گه وره یان به سه ریان خۆیاندا له گه ڵ حكومه تی ناوه ندی و راش��یده گه یه نێت عێراقدا كردۆته وه ". گه لی

ب��ژارده ی ده س��توری و قانون��ی و قه زایی بۆ جێناكۆكه كان ناوچه كه ركوك و وه رگرته وه ی

له ده ستی كورد هه یه .له ئێس��تادا س��ه نته ری ش��اری كه ركوك و قه زاكان��ی داق��وق و دبس له ژێ��ر كۆنترۆڵی قه زای ب��ه اڵم پێش��مه رگه دان، هێزه كان��ی حه ویج��ه و ناحیه كانی ره ش��ادو ری��از له ژێر كۆنترۆڵ��ی چه كداره كان��ی داعش��دان، واته له كۆی )9659(كم2 روبه ری خاكی كه ركوك، تائێس��تا نزیك��ه ی )35% ب��ۆ 40%( ئازاد

نه كراوه .ل��ه س��نوری پارێ��زگای دیاله تائێس��تا نزیكه ی نزیكه ی )50%( خاكی كوردس��تانی ئه و پارێزگایه یه له ژێ��ر كۆنترۆڵی هێزه كانی پێش��مه رگه دایه . له پارێزگای سه اڵحه دینیش خاكی ئازادك��راو نزیك��ه ی )60%( ده بێت و له و كوردس��تانیش ئازادنه ك��راوی خاك��ی پارێزگای��ه نزیك��ه ی )40%( ده بێ��ت. ل��ه پارێ��زگای نه ین��ه واش نزیك��ه ی له )%85(

ی خاك��ی كوردس��تانی ئازادك��راوه و له ژێر كۆنترۆڵی پێشمه رگه دایه .

خانم��ه پارله مانت��ار هه نا تائ��ی ، ئاماژه به وه ده كات به ئازادكردنی ئه و ناوچانه هه رێمی كوردستان خۆی له به ره ی "به ره نگاربونه وه ی گه ل��ی عێ��راق دان��اوه ، كاتێ��ك هێزه كانی پێش��مه رگه ی بردۆت��ه كه رك��وك و ناوچ��ه بكشێنه وه "، ره تیانكردۆته وه جێناكۆكه كان و هۆكاری ئ��ه م بۆچونه ش��ی ده گێڕێته وه بۆ ئه وه ی "تائێس��تا به پێی ده ستور چاره نوسی

ئه و ناوچانه یه كالنه كراوه ته وه ".

ده وڵه تی قانون: كۆنترۆڵكردنی كه ركوك له الیه ن كورده وه كاتیه و كۆتایی دێت

ئه بوبه کر به غدادی

كه س��ه ، پێكدێن له س��ه ركرده ش��ه رعی و به غ��دادی رێكخراوه ك��ه ، مێژوییه كان��ی ئه ندامه كان��ی هه ڵده بژێ��رێ . ئه رك��ی ئه م ئه نجومه ن��ه متمانه به وال��ی ویالیه ته كان و ئه میره كان ده به خشێت و پێشكه شی به غدادی ده كات، تاوه كو دوا بڕیاریان له سه ر بدات به

ره تكردنه وه یان به په سه ندكردن.ئه نجومه ن��ه ده توانن ئ��ه م ئه ندامان��ی پێش��نیاری البردنی ئه میرو فه رمانداره كانی رێكخراوه كه بكه ن، به اڵم ده سه اڵتی البردنی ئه و كه س��انه ته نه��ا له ده س��تی ئه بوبه كر

به غدادییه .

ده سته شه رعییه كانئه بو محه مه د عانی سه رۆكایه تی ده كات، ئه م ده س��ته یه دو ئه ركی س��ه ره كی هه یه ، یه ك��ه م ق��ه زاوه ت و حوكمدان له س��ه ر ئه و ناكۆكیان��ه ی روده دان و روبه ڕوی كێش��ه و ئه م ده سته یه ده كرێته وه . ئه وه ش خۆی له به جێهێنانی فه رمانه ش��ه رعیه كان و فه رمان

به چاكه و نه هیكردن له خراپه ده بینێته وه .

ئه ركی دوه می ده سته ی شه رعی رێنوێنی و بانگه وازو په روه رده كردنی ئه ندامانه و خه ڵكی ناوچه كانی ژێر ده سه اڵتیانه له سه ر بیروڕاو

بۆچونه كانی رێكخراوه كه .

ئه نجومه نی سه ربازی و هه واڵگری دابینكردنی ئه نجومه ن��ه ئ��ه م ئه رك��ی ش��وێنی مان��ه وه ی به غ��دای و دیاریكردنی واده ی چاوپێكه وتن و دیدارو كۆبونه وه كانی و گواستنه وه یه تی له شوێنێكه وه بۆ شوێنی تر، هه روه ها سه رپه رشتی جێبه جێكردنی حوكمی ده سته شه رعیه كان ده كات. ئه ركێكی دیكه ی ئ��ه م ئه نجومه نه پاراس��تن و رێگریكردنه له دزه كردنه ناو رێكخراوه كه له الیه ن كه س��انی

نامۆو نه یارو ده زگا هه واڵگرییه كانه وه . ئه بو عه لی ئه نباری ئه فس��ه ری پێش��وی ئ��ه م س��ه رۆكایه تی عێ��راق هه واڵگ��ری ئه نجومه نه ده كات. ئه نجومه نه كه ش له سێ ئه ن��دام پێكدێت، كه هه مویان له س��وپای رژێمی پێشوی عێراقدا ئه فسه ری هه واڵگری

بون.

ده زگای میدیایی فورقانئ��ه م ده زگایه هه ش��ت س��اڵ له مه وبه ر گه یاندنی باڵوكردنه وه ی چاالكی��ه كان و بۆ دامه زراوه ی به په یامه كانیان دروستكراوه ، فورقان ناوده برێت. سه رپه رش��تی سایت و تۆڕو په یجه كانی س��ه ر به داعش ده كات. له الی��ه ن ئه بو ئه س��یر عه مرو عه به س��ی س��ه رۆكایه تی ده كرێ��ت، هه روه ه��ا ئه بو محه م��ه د عه دنان��ی پۆس��تی وته بێ��ژی

رێكخراوه كه ی هه یه .

ده سته ی دارایی ئه رك��ی ئ��ه م ده س��ته یه دابینكردن��ی پ��اره و كۆمه كی مادییه ب��ۆ رێكخراوه كه ، یه كێك��ه ل��ه ده زگا گرنگه كان��ی داعش. سه رپه رش��تی پاره و دارای��ی رێكخراوه كه ده كات، له ئێستاش��دا داع��ش به یه كێك له ده وڵه مه ندتری��ن رێكخ��راوه كان له جیهاندا داده نرێت و به پێ��ی راپۆرته كانی هه واڵگری ئه مریكا خاوه نی زیاتر له دو ملیار دۆالرن. ئه م رێكخراوه بۆ دابینكردنی الیه نی مادی

پشت به چه ند س��ه رچاوه یه ك ده به ستێت، له وان��ه : له و ناوچانه ی ده س��ه اڵتیان هه یه باجی��ان له س��ه ر خه ڵك��ه ده وڵه مه نده كه داناوه و ده بێ��ت )2.5%( داهاتیان بده نه رێكخراوه كه ، هه روه ها سه رانه "جیزیه " له و هاواڵتیه مه سیحیانه وه رده گرن كه له سنوری قه ڵه مڕه وییاندا ده ژین. ئه مه جگه له وه ی هه ر كه لوپ��ه ل و موڵك و ماڵێكی ئه و الیه نانه یان ده ست بكه وێت كه شه ڕیان له گه ڵدا ده كه ن، ئه وا راسته وخۆ ده یكه ن به موڵكی خۆیان. رفاندنی هاواڵتیان و ئازادكردنیان له به رانبه ر پاره دا س��ه رچاوه یه كی دیكه ی داهاتی ئه م

رێكخراوه یه .میدیایی��ه كان زانیاریی��ه راپ��ۆرت و ب��اس له وه ده ك��ه ن دوای كۆنترۆڵكردن��ی موسڵ ده س��تیان به س��ه ر )425( ملیۆن دۆالری بانكه كان��ی ئ��ه و ش��اره دا گرتوه . به گوێ��ره ی راپۆرتێك��ی تۆڕی س��ی ئێن ئێنی ئه مریكی ، داع��ش له الیه ن رێكخراوو هه ندێك له ده وڵه مه نده كانی كوه یت و قه ته رو

سعودییه وه هاوكاری مادی ده كرێت.

ناوچه جێناكۆكه کان روبه ره كه ی

(44330( كم2 واتا (51.4%(ی خاكی باشوری كوردستان له دوای روداوه كانی موسڵه وه تائێستا (65% بۆ %75(

ئازادكراوه

ئه بوبه كر به غدادی سه رۆكی رێكخراوه كه له لوتكه ی هه ڕه می

داعشدایه حاكمی ره های رێكخراوه كه یه و

ده سه اڵتی ته واوی هه یه ، ئه میرو

به رپرسانی رێكخراوه كه و سه ركرده كان داده نێت

ئا: شاهۆ ئه حمه د

ئه ندامێكی لیژنه ی دارایی و كاروباری ئابوری له په رله مانی كوردستان ئاشكرای

ده كات پێش جه ژنی ره مه زان موچه ی مانگی شه شی فه رمانبه ران دابه ش

ده كرێت،ئابوریناسێكیش ده ڵێت"به هۆی دواكه وتنی موچه ی فه رمانبه ران خواست

له بازاڕ كه مبۆته وه ".

ئه ندامی لیژنه ی دارایی و كاروباری ئابوری له په رله مانی كوردس��تان عه لی حه مه ساڵح له ب��اره ی دابه ش��كردنی موچ��ه به س��ه ر فه رمانب��ه ران به ئاوێن��ه ی راگه یاند"به پێی ئه و به دواداچونه ی ئێمه كردومانه هه رچه ند قسه یه ك نیه ،به اڵم فه رمی به ش��ێوه یه كی هه ی��ه كه پێ��ش جه ژنی ره م��ه زان موچه

دابه ش بكرێت". ناوب��راو ئام��اژه ی ب��ه وه ش ك��رد كه به پشتبه ستن كردوه لێكۆڵینه وه یان ئه وان له هه رێمی نه وت به رهه مهێنانی به ئاس��تی كوردس��تان ئه گه ر كێش��ه دروست نه بێت به و نه وتی ئێستا هه یه وه كو خۆی پالنه كه جێبه جێ بكرێت "ش��ه ش بۆ حه وت مانگی ت��ر قه یرانی دارایی له هه رێمی كوردس��تان

چاره سه ر ده بێت".له باره ی دابه ش��كردنی موچ��ه ی مانگی شه ش��ی فه رمانبه ران وته بی��ژی وه زاره تی دارای��ی حكومه ت��ی هه رێ��م دلێ��ر تاریق به ئاوێنه ی راگه یاند "دابه ش��كردنی موچه و خش��ته ی موچه و هه ر زانیاریه كتان ویست له ماڵپ��ه ڕی دارای��ی ئه گه ر هه بێ��ت ئێمه ئێس��تا تاك��و باڵویده كه ینه وه ،هه ربۆی��ه هیچ ش��تێكمان به ده ستنه گه یش��توه تاكو ئاماژه ی پێبده ی��ن و باڵوبكه ینه وه له باره ی

دابه شكردنی موچه وه ".ئابوریناس مامۆس��تای زانك��ۆ د.خالید حه یده ر له ب��اره ی دواكه وتنی موچه ئه وه ی

رونكرده وه كه خواس��ت له زانستی ئابوری ئه گه ر توانای مادیی نه بێت ئه و خواس��ته ناچێت��ه بواری جێبه ج��ێ نه كردنه وه ، ئه و وتی "ئێستا هاواڵتیانی هه رێمی كوردستان حه ز ده كه ن به ر له هاتنی جه ژن به ماوه یه كی زۆر ش��تومه ك و جه لوب��ه رگ بكڕن،ب��ه اڵم به هۆی ئه وه ی موچه ی پێنادرێت ناتوانێت به ش��ێكی زۆری ئه و ش��تانه دابین بكات هه ربۆیه ئه وه ش ده بێته هۆی كه مبونه وه ی

خواست".ناوبراو ئاماژه ی ب��ه وه ش كرد دابه زینی

خواس��ت كاریگ��ه ری زۆر ده بێ��ت له بازاڕ به وه ی له ئێس��تادا خواس��ت له سه رزۆرێك له كااڵ و كه ل و په له كان كه مبۆته وه "خواست له س��ه ر زێڕ له سه ر ئۆتۆمبیل به شێوه یه كی گشتی كه مبۆته وه پێشینه كانی خانوبه ره و هاوسه رگیری چه ندنی تریش نه ماون،هه مو ئه وانه ئه نجام��ی ئه وه یه كه موچه نادرێت به فه رمانبه ران و پاره ش ناخرێته بازاڕه وه ".

ئه و ئابوریناسه پێیوایه ناجێگری و ئاڵوزی سیاسی هه رێمی كوردستان له گه ڵ حكومه تی ئابوری دروس��تكردوه ناوه ند كاریگ��ه ری

به وه ی ئ��ه وان )حكومه ت��ی ناوه ند( پاره ره وانه ناكه ن و كابینه ی تازه ی حكومه تیش پێكنه هاتوه و بودجه ش به مه به ست نانێرن، "ئه وه ش وا ده كات كارتێكی فشاری ئابوری بدات به ده س��تی به غدا بۆ ئه وه ی به رامبه ر

به ئێمه ی به كاربهێنێ�ت".له ب��اره ی چۆنیه ت��ی چاره س��ه ركردنی قه یران��ی دارای��ی له هه رێمی كوردس��تان د.خالی��د حه ی��ده ر جه خت له س��ه ر ئه وه كوردس��تان هه رێمی له ئێس��تا ده كاته وه ده توانێت سه ربه خۆیی ئابوری رابگه یه نێت و

هه یه وئ��ه و كارگێڕیش��مان س��ه ربه خۆیی س��ه ربه خۆیی ده مێنێته وه "ئ��ه وه ی وتی سیاسیه بۆ ئه و مه به س��ته پێویسته په له نه كه ین له به رئه وه ی ده بێت زه مانی ئاستی به رهه مهێنان سه رچاوه كانی داهات و ئابوری بكه ین،چونكه ئێس��تا هه رێم س��نوره كانی له گه ڵ به غدا باش نیه و له گه ڵ سوریا باش نیه له گه ڵ ئێران و توركیاش كه وتوه ته نێوان دو مه وقیفه وه ،بۆیه باش��ترین چاره س��ه ر ئه وه یه به بێ فشار له گه ڵ به غدا رێكبكه وین تا ئه و كاته ی به رهه مهێنانی نه وت و داهاتی

له هه رێم��ی كوردس��تان ده توانێت زه مانی ئه وه بكات له روی سیاسیه وه سه ربه خۆیی

خۆمان رابگه یه نین".زۆرێ��ك پێش��و س��اڵی له كۆتای��ی له فه رمانبه ران به ئومێدێكی زۆره وه چاویان له زیادكردنی موچه كانیان بو، به اڵم به هۆی ئه و گرژیانه ی كه وت��ه نێوان هه رێم به غدا، فه رمانب��ه ران نه ك موچه یان زیادی نه كرد، به ڵكو له ئێس��تادا ب��ۆ ماوه یه كی زۆریش موچه كانیان دواكه وت، به پێی زانیاریه كانی بریكاری ده ستله كاركێشاوه وه زارتی دارایی عێ��راق فازی��ل نه بی له به غ��داش موچه ی فه رمانب��ه ران زیادینه كردوه ، ئه مه ش وه ك ئ��ه و ده ڵێت "له به ر دو ه��ۆكار یه ك كاتی خۆش��ی وترا ئه گه ر بودجه ی 2014په سه ند ك��را موچه ی به ش��ێك له فه رمانبه ران زیاد ده كرێت كه تائێس��تا په سه ند نه كراوه ، دو داهاتی نه وتیش وه ك چاوه ڕوان ده كرا به و

جۆره نه بو، كه می كردوه ".

ئا: ئاسۆ سه راوی

وته بێژی یه كێتی وه به رهێنه رانی كوردستان باس له وه ده كات، ئه گه ر ده وڵه مه نده كانی

هه رێمبه ته واوه تی زه كات بده ن، ئه وا پاره ی زه كات ده گاته 80تا100ملیۆن

دۆالر، به اڵم وه ك ئه و ده ڵێت "نزیكه ی 10%ی ده وڵه مه نده كان زه كات ده ده ن".

پسپۆڕێكی ئابوری ئیسالمییش جه خت له وه ده كاته وه ، كه به شێك

له ده وڵه مه نده كان له فه لسه فه ی زه كات تێنه گه یشتون و وته بێژی وه زارتی

ئه وقافیش باس له و پرۆژه یه یان ده كات كه هه یانه بۆ كۆكردنه وه ی پاره ی زه كات.

به شێكی كه م ده وڵه مه نده كان زه كات ده ده ن

وه به رهێنه ران��ی یه كێت��ی وته بێ��ژی كوردس��تان یاس��ین مه حمود ره شید ئه وه ئاش��كرا ده كات ئه گ��ه ر ده وڵه مه نده كانی به باش��ی هه مویان كوردس��تان، هه رێمی پ��اره ی زه كات بده ن، ئه وا پاره كه له نێوان 80تا100ملی��ۆن دۆالردا ده بێت، به اڵم وه ك ئه و باس��ی ده كات ته نه��ا نزیكه ی 10%ی ده وڵه مه ن��ده كان ئه وی��ش به كه موكوڕیه وه هه ر ده رده ك��ه ن، پاره كانی��ان زه كات��ی به پێ��ی زانیاریه كانی ئه و، نزیكه ی 10هه زار كه س له هه رێمدا س��ه روه ت و سامانه كه یان له س��ه رو 5ملیۆن دۆالره وه یه ، كه نزیكه ی له س��نوری كه س��ێكیان 300 3ه��ه زارو پارێزگای سلێمانیدایه ،"ئه گه ر هه مو ئه وانه به ته واوه تی زه كات بده ن ئه سته مه هه ژارێك

له كوردستاندا بمێنێ ".ناوب��راو ئه وه ش ناش��ارێته وه كه له روی زه كاتدان��ه وه ده وڵه مه نده كان��ی هه ولێ��ر له ده وڵه مه نده كان��ی س��لێمانی باش��ترن، هه روه ه��ا ره خنه له وه زاره ت��ی ئه وقافیش ده گرێت به وه ی چه ندین ساڵه پڕۆژه یه كیان

هه ی��ه بۆ كۆكردنه وه ی پاره ی زه كات وه كو هه مو واڵتانی ئیسالمی ، به اڵم تائێستا ئه و

پرۆژه یه نه چۆته بواری جێبه جێكردنه وه .

"پێشبینی ده كه م پاره ی زه كاتی ئه مساڵ له پار كه متر بێت"

وته بێ��ژی وه زاره ت��ی ئه وقاف وكاروباری ئایینی مه ریوان نه قشبه ندی ، له باره ی كه می دانی زه كات، هه مان بۆچونی به زیاتریشه وه هه یه و پێیوای��ه ئه گ��ه ر ده وڵه مه نده كانی كوردستان به ته واوه تی زه كات له سه روه ت و س��امانه كانیان ده ربكه ن، نه ك یه ك كه سی ه��ه ژار له هه رێم��دا نامێن��ی ، به ڵكو وه ك ده وڵه مه نده كانی "ئه گ��ه ر ده ڵێ��ت ئ��ه و كوردس��تان به ته واوه ت��ی زه كات ب��ده ن، ده توانین به پاره ی زه كات یارمه تی هه ژاری واڵتانی تریش بده ین ن��ه ك هه ژاری واڵتی خۆمان".به پێی زانیاریه كانی ئه و وته بێژه ی وه زاره تی ئه وقاف س��اڵی پێش��و له هه مو هه رێمی كوردستاندا نزیكه ی 30بۆ40ملیۆن دۆالر پ��اره ی زه كات و س��ه رفتره له الیه ن موسڵمانانه وه دراوه ، به اڵم به دوری زانی له م قه یرانه داراییه ی ئه مساڵدا هه مان بڕه پاره بدرێته وه به تایبه ت له بواری زه كاتداندا ئه و وتی "من خه ڵك ده ناسم كه موچه یه كی باشی حكومیی هه یه س��اڵی پێش��و به ته واوه تی پاره ی زه كاتی ده ركردوه ، به اڵم ئه مس��اڵ به ه��ۆی دواكه وتنی موچ��ه وه ئاماده نییه زه كات بدات، بۆیه پێشبینی ده كه م پاره ی

زه كاتی ئه مساڵ له پار كه متربێت".

پرۆژه كه ی وه زاره تی ئه وقاف چی به سه ر هات؟

له باره ی پ��رۆژه ی ده زگای كۆكردنه وه ی زاكات و سه رفتره له كوردستان، نه قشبه ندی جه ختی له سه ر ئه وه كرده وه ، كه تائێستاش به ج��دی كار بۆ ئ��ه و پرۆژه ی��ه ده كه ن و له س��اڵی 2009وه خه ریكی چاره سه ركردنی

پرۆژه كه نله ئێستاش��دا كه موكوڕیه كان��ی وه زیران��ی له ئه نجومه ن��ی پرۆژه ك��ه هه رێمه وچاوه ڕێ��ی ئه وانن، ئه و وتی "نازانم ئه نجومه ن��ی وه زیران بۆ بڕی��اری كۆتایی له وباره یه وه نادات و بنێررێت بۆ په رله مانی كوردس��تان، چونكه ته نها ش��وێنێك كه ده زگایه ك��ی نه بێت بۆ كۆكردنه وه ی پاره ی واڵتان��ی له هه م��و كوردس��تانه ، زه كات ئیس��المیی له رێ��گای ده زگایه كه وه پاره ی زه كات كۆده كرێته وه و زۆرترین سودیش��ی لێده بینن، ته نانه ت له به غداش وه قفی شیعه و س��وننه ش��وێنیان هه یه بۆ كۆكردنه وه ی

پاره ی زه كات".

"زۆرێك له فه لسه فه ی زه كاتدان تێنه گه یشتون"

ئیس��المیی و ئاب��وری پس��پۆڕی مامۆس��تای زانكۆی گه شه پێدانی مرۆیی د. هیوا ئه بوبه ك��ر قه ره داغ��ی جه خت له وه ده كات��ه وه كه تا ئێس��تا له هه رێمدا زۆرێك زه كات��دان له فه لس��ه فه ی له مس��وڵمانان تێنه گه یش��تون و ئه و وت��ی "پاره ی زه كات نابێ��ت ته نها بدرێته خه ڵكانێك بۆ كاتێكی دیاریكراو س��ودی لێببینن و خه رجی بكه ن، به ڵك��و ده كرێت بۆ پرۆژه یه كی وه به رهێنان فه لس��ه فه ی لێببینرێ ،ئ��ه وه ش س��ودی زه كاتدان��ه ، كه خه ڵكی له ه��ه ژاری رزگار بكه ی��ت، نه ك ب��ۆ ماوه یه ك��ی دیاریكراو خه رجی بۆ دابین بكه یت". ئه و پش��تگیری بۆچونه ك��ه ی وته بێ��ژی وه زاره تی ئه وقاف ده كات ب��ه وه ی ك��ه پێویس��ته حكومه ت راستگۆی هه بێت ده زگایه كی ده س��تپاك و به جۆرێك ك��ه نوێنه ری زۆرێ��ك له الیه نه په یوه ندیداره كان��ی تێدا بێت و ئه و ده زگایه پاره ی له كۆكردن��ه وه ی بێ��ت به رپ��رس زه كات و س��ه رفته ره له كوردستاندا "ئه گه ر ئه وه بكرێ��ت ده كرێ��ت وه ك پرۆژه یه كی به ش��ێك لێیبڕوانی��ن و وه به رهێنانی��ش

له ژێرخانی ئابوری پێببوژێنینه وه ".له باره ی بڕی پ��اره ی زه كاتی��ش له هه رێم��دا ئه و پسپۆڕه ئابوریه ئاماژه به وه ده دات به هۆی نه بونی ئامار و داتای ورد له وباره یه وه هیچ

زانیاریه كی نییه .*به پێی ش��ه ریعه تی ئیس��الم كه س��ی موسوڵمان ده بێت سااڵنه زه كاتی سه روه ت و س��امانه كه ی بدات، وه ك لیژن��ه ی فتوای كوردس��تانیش دیاریكردوه ب��ۆ پاره ، هه ر موس��وڵمانێك 4ملیۆن و500ه��ه زار دیناری هه بو س��اڵێك تێپه ڕی به س��ه ریدا، ده بێت له س��ه دا دوونیوی ئه و پاره یه وه ك زه كات بداته خه ڵكانی هه ژار، واته بۆ هه ر ملیۆنێك

دینار 25هه زار دینار بدات.

ئابوری)436( سێشه ممه 2014/7/8 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

پاره ی زه كاتی كوردستان سااڵنه نزیكه ی 100 ملیۆن دۆالره "10%ی‌‌ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان‌زه‌كات‌ده‌ده‌ن،‌پرۆژه‌كه‌ی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌ئه‌وقافیش‌بێ‌‌ئه‌نجامه‌"

به رده م مزگه وتی گه وره ی سلێمانی فۆتۆ: ئاوێنه

شه ش بۆ حه وت مانگی تر قه یرانی

دارایی له هه رێم چاره سه ر ده بێت

په رله مانتارێك: پێش جه ژن موچه ی مانگی شه ش ده درێتوته‌بێژی‌‌وه‌زاره‌تی‌‌دارایی‌:‌بۆ‌دابه‌شكردنی‌‌موچه‌‌تائێستا‌هیچمان‌به‌ده‌ست‌نه‌گه‌یشتوه‌‌

ئه گه ر ده وڵه مه نده كانی

كوردستان به ته واوه تی زه كات

بده ن، ده توانین به پاره ی زه كات یارمه تی هه ژاری

واڵتانی تریش بده ین

بازاڕێکی شاری سلێمانی فۆتۆ: ئاوێنه

‌‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

له‌گه‌ڵ‌بونی‌‌قه‌یرانه‌كانی‌‌كه‌میی‌‌كاره‌با‌و‌به‌نزین،‌دواكه‌وتنی‌‌موچه‌،‌نه‌مانی‌‌پێشینه‌كانی‌‌خانوبه‌ره‌‌و‌

هاوسه‌رگیریی‌‌و‌چه‌ندینی‌‌تریش،‌شه‌قام‌بێده‌نگه‌،‌نوسه‌رێك‌ده‌ڵێت‌"به‌شداریی‌‌ئۆپۆزسیۆنی‌‌پێشو‌له‌حكومه‌تدا‌زۆر‌ناله‌بارانه‌یه‌،‌چونكه‌‌له‌م‌دۆخه‌دا‌

بێده‌نگییان‌هه‌ڵبژاردوه‌".‌پسپۆڕێكی‌‌توێژینه‌وه‌ی‌‌كۆمه‌اڵیه‌تیش‌پێیوایه‌‌

ئۆپۆزسیۆنی‌‌پێشو‌خیانه‌تی‌‌له‌شه‌قام‌كردوه‌،‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌رێكخراوێكی‌‌كۆمه‌ڵی‌‌مه‌ده‌نیش‌دان‌به‌وه‌دا‌

ده‌نێ‌‌كه‌‌ڕه‌چاوی‌‌باردۆخی‌‌تایبه‌تی‌‌كوردستانیان‌كردوه‌‌"به‌اڵم‌شه‌قام‌هه‌ر‌

دێته‌‌ده‌نگ".

میلله‌ت‌باجی‌‌بێ‌‌ئۆپۆزسیۆنیی‌‌ده‌دات‌پێش��تر‌ ك��ه‌‌ حزبێ��ك‌ به‌پرس��ی‌‌حزبه‌ك��ه‌ی‌‌ئۆپۆزس��ۆن‌ب��وه‌،‌ب��ه‌اڵم‌وای��ه‌‌ له‌ده‌س��ه‌اڵته‌،بۆچونی‌‌ ئێس��تا‌كاریگ��ه‌ر‌ نه‌مانیئۆپۆزس��یۆنێكی‌‌له‌محكومه‌ته‌دا‌بۆته‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌میلله‌ت‌باجی‌‌زۆر‌شت‌بدات.‌په‌رله‌مانتاری‌‌پێشوی‌‌عێراق‌له‌فراكس��یۆنی‌‌یه‌كگرتوئوس��امه‌‌جه‌میل،‌له‌الپه‌ڕه‌ی‌‌تایبه‌تی‌‌خۆی‌‌له‌تۆڕی‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌فه‌یس��بوك‌له‌نوس��ینێكدا‌ب��اس‌له‌زۆری��ی‌‌قه‌یرانه‌كان��ی‌‌ئه‌مڕۆی‌‌كوردستان‌ده‌كات،هه‌ر‌له‌قه‌یرانی‌‌كه‌میی‌‌پێش��ینه‌كانی‌‌ نه‌مانی‌‌ به‌نزین‌و‌ كاره‌با‌و‌هاوس��ه‌گیریی‌‌و‌خانوب��ه‌ره‌‌و‌دواكه‌وتنی‌‌تریش��ه‌وه‌،كه‌‌ گرفتی‌‌ موچه‌‌و‌چه‌ندینی‌‌چ��ۆن‌به‌هۆی‌‌نه‌بونی‌‌ئۆپۆزس��یۆنێكی‌‌به‌ئاس��تی‌‌ قه‌یرانانه‌‌ ئ��ه‌و‌ كاریگه‌ره‌وه‌‌گه‌وره‌ی‌‌خۆیان‌باس‌ناكرێن‌و‌به‌بێده‌نگیی‌‌تێده‌په‌ڕن،‌ئه‌و‌ده‌نوسێ‌‌"ئاخرچۆنده‌بێ‌‌

واڵتبێ‌ئوپوزسیۆنبێ‌ئه‌یهاوار!".به‌ن��اوی‌‌مه‌ترس��یه‌‌ده‌ره‌كیه‌كانه‌وه‌،‌كێشه‌‌ناوخۆیه‌كان‌په‌رده‌پۆش‌ده‌كه‌ن

نوس��ه‌ر‌و‌ره‌خنه‌گ��ر‌عه‌زی��ز‌ره‌ئوف‌له‌لێدوانێكدا‌ب��ۆ‌ئاوێنه‌‌ئه‌وه‌‌ده‌خاته‌رو‌هه‌میش��ه‌‌ ك��وردی‌‌ ده‌س��ه‌اڵتی‌‌ ك��ه‌‌ده‌ره‌كیه‌كان��ه‌وه‌‌ مه‌ترس��یه‌‌ به‌ن��اوی‌‌

كێش��ه‌ناوخۆیه‌كانی‌‌خ��ۆی‌‌په‌رده‌پۆش‌كردوه‌‌ئه‌مجاره‌ش‌به‌ناوی‌‌مه‌ترسیه‌كانی‌‌داعشه‌وه‌‌ئه‌و‌هه‌وڵه‌‌ده‌دات‌و‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"داع��ش‌ئه‌و‌مه‌ترس��یه‌یه‌،‌ك��ه‌‌وه‌ك‌نیعمه‌تێك‌خوا‌داوێتی‌‌به‌م‌حكومه‌ته‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌كێش��ه‌‌و‌كه‌موكوڕییه‌كانی‌‌خۆی‌‌

له‌ئێستادا‌پێ‌‌په‌رده‌پۆش‌بكات".ئه‌و‌پێشیوایه‌‌به‌شداری‌‌ئۆپۆزسیۆنی‌‌پێش��و‌ل��ه‌م‌حكومه‌ته‌دا‌وبێده‌نگبونیان‌له‌ئاس��ت‌ئه‌و‌كێش��انه‌ی‌‌ئێس��تا‌هه‌یه‌‌بۆ‌ به‌تایب��ه‌ت‌ ب��وه‌‌ چاوه‌ڕواننه‌ك��راو‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان،ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"به‌شداریی‌‌ئۆپۆزس��یۆنی‌‌پێش��و‌له‌حكومه‌تدا‌زۆر‌ناله‌بارانه‌‌و‌پێشبینی‌‌نه‌كراو‌بو،‌چونكه‌‌ئه‌گه‌ر‌مه‌ترسیه‌كی‌‌ئه‌وه‌نده‌‌گه‌وره‌‌هه‌یه‌‌پێداویس��تیه‌كانی‌‌ له‌ئاس��ت‌ تا‌خه‌ڵك‌قه‌یرانه‌بێده‌نگ‌ هه‌م��و‌ ئ��ه‌و‌ رۆژانه‌ی‌‌و‌

بێت‌پێویسته‌‌النیكه‌م‌گۆڕان‌پێمانبڵێت‌ئ��ه‌و‌مه‌ترس��یه‌‌گه‌وره‌ی��ه‌‌چیی��ه‌؟".‌ئ��ه‌و‌رونیده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌ج��اران‌به‌بونی‌‌ئۆپۆزسیۆنێكی‌‌كاریگه‌ر‌خه‌ڵك‌ئومێدێكی‌‌هه‌بوو‌هیواكانی‌‌پێدا‌هه‌ڵواسیبو،‌به‌اڵم‌"ئێس��تا‌خه‌ڵك‌وا‌هه‌س��ت‌ده‌كه‌ن‌بێ‌‌خاوه‌نن،‌چونكه‌‌به‌داخه‌وه‌‌ئۆپۆزسیۆنی‌‌پێش��ونه‌یتوانی‌‌تاكی‌‌ئازاد‌به‌رهه‌مبێنێ‌‌تا‌له‌ئاماده‌نه‌بونی‌‌خۆشیدا‌شه‌قام‌هه‌ر‌پڕ‌جوڵه‌‌بێت".‌ئه‌و‌به‌دوریش��ی‌‌ده‌زانێ‌‌ئ��ه‌و‌چه‌ند‌حزبه‌ی‌‌ئێس��تا‌له‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌حكومه‌تن‌بتوانن‌فشارێكی‌‌زۆر‌دروست‌بكه‌ن‌و‌ببنه‌‌ئۆپۆزسیۆنێكی‌‌كاریگه‌ر"ئه‌و‌حزبانه‌‌هه‌مویان‌هه‌ڵگری‌‌ئایدیۆلۆژیایه‌كی‌‌به‌خۆیانن‌و‌كۆكردنه‌وه‌ی‌‌خه‌ڵك‌ تایبه‌ت‌له‌ده‌وریان‌ئاس��ان‌نییه‌،‌به‌اڵم‌پێش��تر‌دیاریكراوی‌‌ ئایدیۆلۆژیایه‌ك��ی‌‌ گ��ۆڕان‌

نه‌ب��و،‌بۆیه‌‌ده‌توانێ‌‌ئ��ه‌و‌كاریگه‌ریه‌ی‌‌هه‌بێت".

شه‌قام‌خیانه‌تێكی‌‌گه‌وره‌ی‌‌لێكراوه‌هه‌ر‌له‌و‌باره‌یه‌وه‌‌پسپۆری‌‌توێژینه‌وه‌ی‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌ناس��ك‌ق��ادر‌له‌لێدوانێكدا‌بۆ‌ئاوێنه‌‌ئه‌وه‌‌ده‌خاته‌رو‌كه‌‌ش��ه‌قامی‌‌ك��وردی‌‌خیانه‌تێكی‌‌گ��ه‌وره‌ی‌‌لێكراوه‌‌به‌وه‌ی‌‌ده‌نگه‌‌ناڕازیه‌كانی‌‌س��ه‌ر‌شه‌قام‌له‌الیه‌ن‌هێزه‌‌ئۆپۆزسیۆنه‌كانی‌‌پێشوه‌‌وه‌‌پێشكه‌شی‌‌ نوێنه‌رایه‌تبكردنه‌وه‌‌ به‌ناوی‌‌ده‌س��ه‌اڵت‌كراوه‌‌"ئۆپۆزس��یۆنی‌‌پێشو‌له‌ش��ه‌قام‌كرد،‌ گ��ه‌وره‌ی‌‌ خیانه‌تێكی‌‌هه‌رچ��ی‌‌ده‌نگ��ه‌‌ناڕازی��ه‌كان‌هه‌ب��و‌كۆیكرده‌وه‌و‌به‌ناوی‌‌نوێنه‌رایه‌تیكردنه‌وه‌‌پێشكه‌شی‌‌ده‌س��ه‌اڵتی‌‌كرد،‌ده‌سه‌اڵتی‌‌پێش��و‌به‌تایب��ه‌ت‌پارت��ی‌‌ش��ێوازی‌‌

كاركردنی‌‌هیچ‌گۆڕانكاریه‌كی‌‌به‌س��ه‌ردا‌نه‌هات��وه‌،‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌گۆڕانی‌‌به‌س��ه‌ردا‌هاتوه‌‌په‌یامی‌‌ئۆپۆس��یۆنه‌كه‌ی‌‌دوێنێ‌‌و‌

ده‌سه‌اڵتداره‌كه‌ی‌‌ئه‌مڕۆیه‌".ئه‌و‌جه‌خت‌له‌وه‌‌ده‌كاته‌وه‌‌بێده‌نگبونی‌‌شه‌قام‌له‌ئاس��ت‌ئه‌و‌قه‌یرانانه‌ی‌‌ئێستا‌هه‌یه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌كه‌‌پێش��تر‌غه‌درێكی‌‌گه‌وره‌ی‌‌له‌الیه‌ن‌ئۆپۆزسیۆنی‌‌پێشوه‌وه‌لێكراوه‌‌"ئێس��تا‌كاتی‌‌ئه‌وه‌یه‌‌كۆده‌نگی��ی‌‌ ئازادیخ��واز‌ خه‌ڵكان��ی‌‌

له‌شه‌قامدا‌دروستبكه‌نه‌وه‌".

رێكخراوه‌كانی‌‌كۆمه‌ڵی‌‌مه‌ده‌نییش‌بێده‌نگن

سه‌رۆكی‌‌رێكخراوی‌‌سكااڵ‌و‌چاودێریی‌‌ش��ڤان‌زه‌نگه‌ن��ه‌‌ئه‌وه‌‌ده‌خات��ه‌رو‌كه‌‌نه‌ك‌ ئۆپۆزسیۆن‌ پێش��وی‌‌ به‌رپرسانی‌‌

وه‌ك‌جاران‌باس‌له‌كێش��ه‌كان‌ناكه‌ن،‌به‌ڵكو‌تاراده‌یه‌ك‌كه‌ناڵه‌كانی‌‌خۆش��یان‌بێده‌نگك��ردوه‌،‌ئ��ه‌و‌ده‌ڵێ��ت‌"ئه‌گه‌ر‌رێكخراوه‌كان��ی‌‌كۆمه‌ڵ��ی‌‌مه‌ده‌نیی��ش‌باس‌له‌كه‌موكوڕی��ه‌كان‌بكه‌ن‌و‌بیانه‌وێ‌‌شه‌قام‌بجوڵێنن،‌چونكه‌‌وه‌كو‌پێویست‌ئه‌و‌كه‌نااڵنه‌‌نابن��ه‌‌هاوكاریان‌ئه‌وا‌ئه‌و‌هه‌واڵنه‌ش‌كاریگه‌ریه‌كی‌‌ئه‌وتۆی‌‌نابێت،‌ده‌بێ��ت‌له‌مه‌به‌دوا‌كه‌ناڵ��ه‌‌ئه‌هلیه‌كان‌ئه‌و‌ده‌وره‌‌ببینن".‌ئه‌و‌نه‌شیش��ارده‌وه‌‌له‌ئێس��تادا‌به‌هۆی‌‌ئ��ه‌و‌دۆخه‌‌نوێیه‌ی‌‌له‌عێراقدا‌هاتۆته‌‌ئاراوه‌‌رێكخراوه‌كانیش‌هه‌ڵب��ژاردوه‌،‌ بێده‌نگیی��ان‌ جۆرێ��ك‌به‌اڵم‌وتیش��ی‌‌"له‌ئاینده‌دا‌په‌رچه‌كردار‌هه‌ر‌دروس��ت‌ده‌بێت،‌چونك��ه‌‌قه‌یرانه‌‌ناوخۆیه‌كان‌گه‌وره‌ن‌و‌تا‌سه‌ر‌په‌رده‌پۆش‌

ناكرێن".

9 (436(‌سێشه‌ممه‌‌2014/7/8 لۆکاڵ

حكومه‌ت‌بنكه‌فراوان‌و‌پڕقه‌یرانه‌،‌شه‌قامیش‌بێده‌نگه‌"به شداریی ئۆپۆزسیۆنی پێشو له حكومه تدا زۆر ناله بارانه و چاوه ڕواننه كراو بو"

‌‌‌ئا:‌شاهۆ‌ئه‌حمه‌د

په‌رله‌مانتارێكی‌‌یه‌كێتی‌‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌ئه‌گه‌ر‌ئێمه‌‌وه‌ك‌كورد‌بیر‌له‌ده‌وڵه‌تی‌‌سه‌ربه‌خۆ‌

ده‌كه‌ینه‌وه‌‌پێویست‌ناكات‌ریفراندۆم‌بكه‌ین،پسپۆرێكی‌‌یاساییش‌

ده‌ڵێت"هیچ‌بڕگه‌یه‌ك‌له‌یاسای‌‌ده‌ستورییدا‌نیه‌‌ئاماژه‌‌به‌ریفراندۆم‌بكات".ئه‌نجامدانی‌‌ریفراندۆم‌له‌ناوچه‌‌

دابڕێنراوه‌كان،‌بۆ‌دیاریكردنی‌‌چاره‌نوسیان‌له‌به‌یاننامه‌یه‌كی‌‌

سه‌رۆكایه‌تی‌‌هه‌رێمدا‌هات‌دوای‌‌ئاڵۆزیه‌كانی‌‌ئه‌مدوایه‌ی‌‌عێراق‌

س��ه‌وز‌ له‌فراكس��یۆنی‌‌ په‌رله‌مانتار‌ئازاد‌ گۆران‌ كوردس��تان‌ له‌په‌رله‌مانی‌‌له‌ب��اره‌ی‌‌ئه‌نجامدان��ی‌‌ریفراندۆم‌له‌‌و‌ناوچانه‌ی‌‌له‌هه‌رێ��م‌دابڕاون‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یان��د‌"ئه‌گه‌ر‌ریفران��دۆم‌له‌ناوچه‌‌جێگا‌ناكۆك��ه‌كان‌بكرێت‌كه‌واته‌‌ئێمه‌‌پابه‌ندین‌به‌ده‌وڵه‌ت��ی‌‌عێراقی‌‌ئه‌گه‌رنا‌ئێمه‌‌پێویست‌ناكات‌ریفراندۆم‌بكه‌ین،‌له‌ده‌وڵه‌تی‌‌س��ه‌ربه‌خۆ‌ بی��ر‌ ئه‌گ��ه‌ر‌بكه‌ینه‌وه‌‌هه‌ر‌كاتێكیش‌قس��ه‌‌له‌سه‌ر‌ئ��ه‌وه‌‌بكرێت‌ریفراندۆم‌له‌و‌ش��وێنانه‌‌بكرێت‌كه‌واته‌‌ئێمه‌‌به‌شێكین‌له‌عێراق‌هه‌روه‌ه��ا‌م��اده‌ی‌‌140ی��ش‌نامێنێت‌كه‌وات��ه‌‌ده‌بێ��ت‌بی��ر‌له‌به‌دیلێكی‌‌تر‌بكه‌ین��ه‌وه‌‌ب��ۆ‌ریفران��دۆم‌كه‌ماده‌‌3 له‌یاس��ای‌‌)تكوین��ی‌‌اقلیمی‌(‌س��اڵی‌‌2008ی‌‌عێراق��ی‌‌رێگایه‌ك��ی‌‌گونجاوه‌‌كه‌ده‌ڵێت‌‌3/1ئه‌نجومه‌نی‌‌پارێزگایه‌ك‌ئه‌گه‌ر‌ره‌زامه‌ندی‌‌بچێته‌‌سه‌ر‌هه‌رێمێك‌ئه‌گ��ه‌ر‌په‌رله‌مانی‌‌ئه‌و‌هه‌رێمه‌ش‌3/1 ئ��ه‌و‌داوایه‌ی‌‌قبوڵبو‌ئه‌وا‌ریفراندۆم‌بۆ‌

ئه‌و‌ناوچه‌یه‌‌ده‌كرێت".هه‌رێم��ی‌‌ جیابون��ه‌وه‌ی‌‌ له‌ب��اره‌ی‌‌كوردس��تان‌له‌عێراق‌ناوب��راو‌ئاماژه‌ی‌‌

به‌وه‌دا‌ئ��ه‌وه‌‌بڕراوه‌ته‌وه‌‌كه‌وا‌هه‌موان‌داوای‌‌جیابون��ه‌وه‌‌ده‌ك��ه‌ن،‌"ب��ه‌اڵم‌هیوادارم‌كورد‌ئه‌و‌كارته‌‌سوك‌نه‌كات‌و‌وه‌كو‌فش��ار‌به‌كارنه‌هێنێ��ت‌به‌رامبه‌ر‌به‌ده‌وڵه‌تان��ی‌‌ده‌ره‌وه‌،به‌ڵك��و‌بۆ‌بون‌بێت،به‌اڵم‌ س��ه‌ربه‌خۆی‌‌ به‌ده‌وڵه‌ت��ی‌‌بارزانی‌‌ له‌هه‌ڵوێس��تی‌‌ م��ن‌ ئ��ه‌وه‌ی‌‌ده‌یخوێنم��ه‌وه‌‌ئ��ه‌و‌هه‌وڵ��ده‌دات‌كه‌‌ئه‌و‌كارته‌‌وه‌كو‌گوش��ار‌به‌كاربهێنێ�ت‌له‌سه‌ر‌ناوه‌نده‌‌سیاس��یه‌كانی‌‌عێراق‌و‌واڵتانی‌‌هه‌رێمی‌‌بۆ‌پش��تیوانی‌‌زیاتری‌‌

هه‌رێم".له‌باره‌ی‌‌قس��ه‌كه‌ی‌‌بارزانی‌‌كه‌وتبوی‌‌"ماده‌ی‌‌‌140ته‌واوبوه‌‌و‌قس��ه‌ی‌‌له‌سه‌ر‌یه‌كێتی‌‌ په‌رله‌مانتاره‌ك��ه‌ی‌‌ ناكه‌ی��ن"‌م��اده‌ی‌‌ جێبه‌جێكردن��ی‌‌ پێیوای��ه‌‌‌140نه‌‌به‌قس��ه‌ی‌‌س��ه‌رۆكی‌‌هه‌رێمه‌‌وتی‌"سه‌رۆكی‌‌ ئه‌و‌ ئێمه‌یه‌‌و‌ نه‌به‌قسه‌ی‌‌هه‌رێ��م‌ده‌ڵێ��ت‌م��اده‌ی‌‌‌140ت��ه‌واو‌بوه‌،ب��ه‌اڵم‌ریفران��دۆم‌ده‌كه‌ین‌خودی‌‌ریفراندۆم‌خاڵێكه‌‌له‌مه‌س��ه‌له‌ی‌‌ماده‌ی‌‌140،له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ئ��ه‌و‌ماده‌یه‌‌بریتییه‌‌له‌گه‌ڕان��ه‌وه‌ی‌‌ك��ورده‌‌ره‌س��ه‌نه‌كان‌و‌ه��اورده‌كان‌و‌ عه‌ره‌ب��ه‌‌ ناردن��ه‌وه‌ی‌‌گه‌ڕانه‌وه‌ی‌‌ك��ه‌الر‌و‌كفری‌‌و‌چه‌مچه‌ماڵ‌بۆ‌ئه‌و‌پارێزگایه‌‌و‌دوات��ر‌ئه‌نجامدانی‌‌سنوری‌‌ كراوه‌‌ ئه‌وه‌ی‌‌ ریفراندۆم،ئێستا‌سه‌ربازیی‌‌هه‌رێم‌گه‌یشتوه‌‌به‌و‌ناوچانه‌‌ماوه‌ته‌وه‌‌مه‌رجه‌عیه‌ت��ی‌‌ئیداره‌ی‌‌ئه‌و‌شوێنانه‌‌بگه‌ڕێته‌وه‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان،‌ئه‌گه‌ر‌له‌رێگای‌‌ریفراندۆمه‌وه‌‌بێت‌ئه‌وا‌ئێم��ه‌‌پابه‌ندین‌به‌ده‌وڵه‌ت��ی‌‌عێراقه‌وه‌‌ئه‌گه‌ری��ش‌ده‌مانه‌وێت‌جیابینه‌وه‌‌ئه‌وا‌با‌جیابین��ه‌وه‌‌و‌مێژو‌س��ه‌لماندویه‌تی‌‌كه‌ئه‌و‌ناوچانه‌‌ش��وێنی‌‌كورده‌‌ئه‌وه‌ش‌چۆن‌ده‌بێ��ت؟‌له‌رێ��گای‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌پارێزگای‌‌كه‌ركوك��ه‌وه‌‌ده‌بێت‌كه‌تاكو‌ئێستا‌س��ه‌ركردایه‌تی‌‌كورد‌بیری‌‌له‌وه‌‌

نه‌كردوه‌ته‌وه‌".

زه‌رد‌ له‌فراكس��یۆنی‌‌ په‌رله‌مانت��ار‌ئاری‌‌هه‌رسین‌ له‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌له‌ب��اره‌ی‌‌م��اده‌ی‌‌140ه‌وه‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند‌كه‌‌140ماده‌یه‌كی‌‌ده‌س��توریه‌‌كورد‌‌10ساڵه‌‌چاوه‌ڕێی‌‌جێبه‌جێكردنی‌‌ئه‌و‌ماده‌‌ده‌س��توریه‌یه‌،‌كه‌تاكو‌ئێستا‌جێبه‌ج��ێ‌‌نه‌ك��راوه‌،‌وه‌ك‌هه‌رس��ین‌ئام��اژه‌ی‌‌پێ��دا‌ئه‌وه‌‌به‌س��ێ‌‌هه‌نگاو‌ده‌كرێت،‌یه‌كه‌م‌ئاساییكردنه‌وه‌یه‌‌دوه‌م‌س��ه‌رژمێریه‌‌سێیه‌م‌ریفراندۆم‌ئه‌و‌وتی‌‌بێت‌ ئاس��اییكردنه‌وه‌‌ مه‌سه‌له‌‌ "ئه‌گه‌ر‌هه‌ر‌س��اڵی‌‌یه‌كه‌م‌مالیك��ی‌‌نه‌یتوانی‌‌جێبه‌جێ��ی‌‌ب��كات‌ئ��ه‌و‌ش��وێنانه‌ی‌‌ل��ه‌2003ه‌وه‌‌پێش��مه‌رگه‌ی‌‌تێ��دا‌بوه‌‌ئاساییكرابویه‌وه‌،مه‌س��ه‌له‌ی‌‌ هه‌م��و‌س��ه‌رژمێرییش‌هیچ‌هه‌نگاوێك‌نه‌نراوه‌‌له‌به‌رئ��ه‌وه‌‌ئێم��ه‌‌حه‌قێك��ی‌‌خۆمانه‌‌ئه‌و‌پرۆس��ه‌یه‌‌جێبه‌ج��ێ‌‌بكرێت،ئێمه‌‌نه‌مانوت��وه‌‌ئه‌مڕۆ‌ریفران��دۆم‌ده‌كه‌ین‌به‌یانی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌سه‌ربه‌خۆ‌راده‌گه‌یه‌نین‌ئه‌نجامده‌ده‌ی��ن‌ پرۆس��ه‌كه‌‌ ئێم��ه‌‌به‌چاودێری��ی‌‌الیه‌ن��ی‌‌س��ێیه‌م‌ئه‌وجا‌كه‌‌س��ه‌ركه‌وتوبو‌ئه‌وكات��ه‌‌جێبه‌جێ‌‌

ده‌كه‌ین".له‌ب��اره‌ی‌‌دژایه‌تیكردن��ی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌و‌به‌ده‌وڵه‌تی‌‌ كوردس��تان‌ له‌بونی‌‌ ئێران‌رونكرده‌وه‌‌ ئه‌وه‌ی‌‌ ناوبراو‌ س��ه‌ربه‌خۆ‌كه‌لێدوانی‌‌كه‌س��ێك‌له‌كۆش��كی‌‌سپی‌‌یاخود‌لێدوانی‌‌سیاسیه‌ك‌له‌ئێران‌ئه‌وه‌‌ته‌عبیر‌له‌ڕای‌‌ره‌هبه‌ری‌‌سیاسی‌‌له‌ئێران‌ی��ان‌رای‌‌رابه‌ری‌‌سیاس��ی‌‌ئی��داره‌ی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌ناكات،"له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ئه‌و‌قسانه‌‌هه‌رده‌بێ��ت‌گرنگ‌ئه‌وه‌ی��ه‌‌له‌كۆتایی‌‌یاریه‌كه‌‌هه‌ڵوێستیان‌چۆن‌ده‌بێت،بۆیه‌‌من‌پێموای��ه‌‌گومانی‌‌ئێران‌له‌ده‌وڵه‌تی‌‌س��ه‌ربه‌خۆی‌‌ئێمه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌س��نوری‌‌له‌گه‌ڵ‌ئێمه‌یه‌،‌به‌اڵم‌وه‌كو‌دیاره‌‌له‌ماوه‌ی‌‌رابردو‌ئه‌وه‌ی‌‌ئێرانی‌‌له‌ترس‌و‌تۆقاندن‌و‌تیرۆریس��تی‌‌به‌دور‌گرت��وه‌‌حكومه‌تی‌‌

هه‌رێم��ی‌‌كوردس��تان‌بوه‌،هه‌روه‌ه��ا‌هه‌مومان‌ده‌زانین‌به‌كشانه‌وه‌‌هێزه‌كانی‌‌ئه‌مه‌ریكا‌له‌رۆژهه‌اڵتی‌‌ناوه‌ڕاس��ت‌یه‌ك‌ناوچه‌‌س��ه‌قامگیریی‌‌ئه‌منی‌‌تێدا‌بوه‌،‌جگ��ه‌‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردس��تان‌كه‌تێیدا‌

دیموكراسی‌‌گه‌شه‌ی‌‌كردوه‌".هه‌ر‌له‌باره‌ی‌‌ئه‌نجامدانی‌‌ریفراندۆمه‌وه‌‌پس��پۆڕی‌‌یاس��ایی‌‌د.خامۆش‌عومه‌ر‌راگه‌یاند"له‌یاس��ای‌‌ به‌ئاوێن��ه‌ی‌‌ده‌س��تورییدا‌هیچ‌بڕگه‌یه‌كی‌‌تێدا‌نیه‌‌باس‌له‌ئه‌نجامدانی‌‌ریفراندۆم‌بكات،به‌اڵم‌ئه‌گه‌ر‌ ده‌ستوریه‌كان‌ له‌ده‌قه‌‌ ده‌توانین‌به‌مانا‌فراوانه‌كه‌ی‌‌شیبكه‌ینه‌وه‌‌ده‌توانین‌بگه‌ڕێین��ه‌وه‌‌بۆ‌رای‌‌گ��ه‌ل‌له‌هه‌ندێك‌به‌ده‌لیل��ی‌‌ چاره‌نوسس��ازدا‌ پرس��ی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌له‌ماده‌ی‌‌1ی‌‌ده‌س��توردا‌هاتوه‌‌سیسته‌مه‌كه‌‌دیموكراس��یه‌‌كه‌‌ده‌بێت‌

بگه‌ڕێینه‌وه‌‌بۆ‌رای‌‌گه‌ل".ناوبراو‌ئاماژه‌ی‌‌به‌وه‌‌كرد‌هێشتا‌رون‌نیه‌‌ئایا‌چۆن‌ریفراندۆمه‌كه‌‌ئه‌نجامده‌درێت‌هه‌روه‌ها‌بۆچیه‌؟‌له‌به‌رئه‌وه‌ی‌‌ئێس��تا‌دو‌پ��رس‌له‌ئارادای��ه‌‌پرس��ی‌‌یه‌كه‌م‌ئایا‌ریفراندۆم‌بۆ‌جێ��گا‌ناكۆكیه‌كانه‌‌یان‌بۆ‌پرس��ی‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌س��ه‌ربه‌خۆی‌‌كوردس��تانه‌،كاتێك‌ریفراندۆم‌ده‌كرێت‌چه‌ن��د‌بژارده‌یه‌ك‌ده‌درێت��ه‌‌هاواڵتیان‌ئایا‌جیابون��ه‌وه‌‌له‌عێراقی‌‌ده‌وێت‌یان‌ده‌وڵه‌ت��ی‌‌عێراقی‌‌ده‌وێت،هه‌روه‌ها‌به‌ر‌له‌ئه‌نجامدانی‌‌ئه‌و‌ریفراندۆمه‌‌پێویسته‌‌بۆ‌ دابنرێت‌ هه‌ڵبژاردنه‌كان‌ كۆمسیۆنی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ل��ه‌و‌رێگایه‌وه‌‌ریفراندۆم‌بكرێت‌بۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌سته‌ش‌پێویسته‌‌په‌رله‌مانی‌‌كوردستان‌یاسایه‌ك‌ده‌ربكات‌له‌یاساكه‌‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌بكات‌له‌چ‌رۆژێك‌ده‌كرێت‌و‌ئه‌نجامده‌درێ��ت‌ مه‌به‌س��تێك‌ ب��ۆ‌چ‌هه‌روه‌ها‌ئه‌و‌پرس��یارانه‌ی‌‌له‌هاواڵتیان‌ده‌پرس��رێت‌چیه‌‌به‌ر‌له‌وه‌ش‌پێویسته‌‌رێكخراوه‌كانی‌‌كۆمه‌ڵی‌‌مه‌ده‌نی‌‌خه‌ڵكی‌‌

هۆشیاربكه‌نه‌وه‌‌له‌و‌پرسه‌.

یه‌كێتی‌:‌ئه‌گه‌ر‌بیر‌له‌ده‌وڵه‌تی‌‌سه‌ربه‌خۆ‌بكه‌ینه‌وه‌‌پێویست‌ناكات‌ریفراندۆم‌بكه‌ین‌"ئایا ریفراندۆم بۆ جێگا ناكۆكه كانه ، یاخود بۆ ده وڵه تی سه ربه خۆی كوردستانه ؟"

داعش‌ئه‌و‌مه‌ترسیه‌یه‌،‌كه‌‌وه‌ك‌نیعمه‌تێك‌خوا‌داوێتی‌‌به‌م‌حكومه‌ته‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌كێشه‌‌و‌كه‌موكوڕیه‌كانی‌‌

خۆی‌‌له‌ئێستادا‌پێ‌‌په‌رده‌پۆش‌بكات

ئێستا‌خه‌ڵك‌وا‌هه‌ست‌ده‌كات‌بێخاوه‌نه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌فۆتۆ:‌ئاوێنه‌

کورد‌گه‌وره‌ترین‌نه‌ته‌وه‌ی‌بێده‌وڵه‌ته‌

[email protected] (436( سێشه ممه ‌2014/7/8ره‌نگاڵه

بی��رت ك��ه ئاس��ته نگیانه ی ئ��ه و له ئیش و رێگ��ر ببێته لێده ك��رده وه خه ریك��ه ورده ورده كاره كان��ت،

ده رده كه ون و دێنه پێشت.

كه س��ێكی زۆر نه رم و نیانی و خه ڵكی تۆیان قبوڵه ، به اڵم هه ر شتێكی باش كه ئه یكه یت به زیان بۆت ئه گه ڕێته وه و

ئه نجامی نابێت.

ئا: رێنوار نه جم

ساڵێک به سه ر کۆچی دوایی شاعیری ناوداری کورد شێرکۆ بێکه سدا

تێده په ڕێت و ده زگای سه رده م له و یاده ده مه راسیمێک رێکده خات که چه ند

چاالکییه کی جۆراوجۆر له خۆ ده گرێت.

هیوا قادر وته بێژی ده زگای س��ه رده م به ئاوێنه ی راگه یاند که ده زگای سه رده م له رۆژی 4ی ئاب که هاوکاته به س��ه ر تێپه ڕینی ساڵێک به سه ر کۆچی دوایی شێرکۆ بێکه س��دا له هۆڵی رۆشنبیریی شاری س��لێمانیی مه راس��یمێک ساز ورده کارییه کان��ی له ب��اره ی ده کات. یاده ک��ه ، هیوا قادر وتی: "له و رۆژه دا چه ند گۆڤارێکی سه رده م باڵوده بێته وه و مه له فی تایبه تی��ان ده بێت به یاده که . وه ک گۆڤ��اری ئه ده ب��ی س��ه رده م و

گۆڤ��اری ئه ده بی عه ره ب��ی، هه روه ها به ش��ێرکۆ تایبه تی��ش ڕۆڤارێک��ی بێکه س". ئه م��ه ی دواییان گۆڤارێکی تایبه ت��ه و هه رجاره و ته رخان ده کرێت به که س��ایه تییه ک، هه رچه نده له ساڵی رابردوش��دا رۆڤارێکی دیکه بۆ شێرکۆ بێک��ه س باڵوکراوه یه وه ، ب��ه اڵم هیوا قادر رایگه یاند ک��ه ڕۆڤاری ئه م یاده

بابه تی نوێی تێدا ده بێت.هه روه ه��ا له یاده ک��ه دا هه ڵ��ۆی کوڕی شێرکۆ بێکه س، به ش��ێک له و قه سیده ده خوێنێته وه باوک��ی ته واونه ک��راوه ی پاس��کیلێکی "یاده وه ری��ی به ن��اوی که رکوکی��ی"، که به هۆی نه خۆش��یی و دواتر کۆچی دواییه وه ش��ێرکۆ بێکه س نه یتوان��ی ئه و قه س��یده یه ته واوبکات. جگه ل��ه وه ش فیلمێک��ی دیکۆمێنتاریی ژیانی شێرکۆ له س��ه ر په خش��ده کرێت بێکه س، له ئاماده کردنی خه سره و حه مه

که ریم.له وه س��ێته که یدا که چه ند س��اڵێک به ر بێکه س باڵوکرابویه وه ، شێرکۆ له مردنی داوای کردبو خه اڵتێکی سااڵنه هه بێت بۆ باشترین دیوانه شیعریی ئه و ساڵه و له و میراته ی له دوای خ��ۆی به جێده مێنێت، خه اڵته ک��ه دابین بکرێ��ت. له باره ی ئه و خه اڵته وه ، هی��وا قادر ڕایگه یاند که ئه و شێرکۆ به خانه واده ی په یوه ندی خه اڵته بێکه س��ه وه هه یه نازانرێ��ت ئاخۆ که ی ئاماده گیی��ان ده بێ��ت ب��ۆ پێدانی ئه و

خه اڵته .هی��وا قادر ئاش��کرایکرد ک��ه ده زگای سه رده م خه اڵتێکی دیکه یان ئاماده کردوه "ئێمه خه اڵتێکمان داناوه له ژێر رۆشنایی وه رگێڕ و باش��ترین بۆ وه س��ێته که یدا، باشترین نوسه ر بۆ به رهه می داهێنه رانه ، نابێت، له ساڵیاده که دا خه اڵته کان به اڵم به ڵکو ل��ه رۆژی س��ه رده مدا ده بێت که

ده که وێت مانگی تشرینی یه که م".

له الیه کی دیکه شه وه ده زگای ڕۆشنبیریی جه م��ال عیرفان له و س��اڵیاده دا، چوار کتێبی تایب��ه ت باڵوده کاته وه . به ختیار سه عید به ڕێوه به ری ده زگاکه به ئاوێنه ی ڕاگه یان��د که چ��وار کتێبه ک��ه تایبه ت ده بێت به دنیای شیعری شێرکۆ بێکه س و ئه و لێکۆڵینه وانه ی له س��ه ر ئه و شاعیره

کراون.شێرکۆ بێکه س، شاعیری ناوداری کورد له 1940/5/2 له شاری سلێمانیی له دایکبوه و له 2014/8/4 له نه خۆشخانه یه کی شاری س��تۆکهۆڵمی واڵتی سوید کۆچی دوایی ک��رد. یه که مین دیوانی خۆی له س��اڵی هه ڵبه س��ت" "تریفه ی به ن��اوی 1968به ناوی دواهه مینیشیان باڵوکردوه ته وه و "خێراکه .. مردن خه ریکه بگات" له ساڵی

2013 چاپکردوه .

به پێ��ی راپرس��ییه ک که له نێ��وان به رهه مهێنه رانی فیلمه کان و خاوه کانی خه اڵته کانی ئۆس��کارو خاوه ن��ی تیڤییه کانه وه کردویه تی، گۆڤاری هۆڵیود مه گه زین لیس��تی باش��ترین فیلمه کانی مێژوی سینه مای هۆڵیودیان دیاریکردوه و به ریزبه ندیی

باڵویکرده وه .ڕیزبه ندییه که 100 فیلم له خۆ ده گرێت و به فیلمی The Godfather له پله ی یه که م ده س��تپێده کات و له ریزبه ندیی کۆتاییشدا

به فیلمی The Seven Samurai کۆتایی دێت.فیلمی The Godfather فیلمێکی ئه مه ریکییه و له ساڵی 1972 به شی یه که می به رهه مهێنراوه له ده رهێنانی فرانسیس فۆرد کۆپ��ۆال. له فیلمه که دا هه ردو ئه کته ری به ناوبانگ مارلون براندوو ئه لپاچینۆ ڕۆڵی س��ه ره کیی ده گێڕن. چیرۆکی فیلمه که ب��اس له خێزانێکی مافیای ئیتاڵیی ده کات که رۆش��تونه ته ئه مه ریکاو له وێش خه ریک��ی کاری تاوانکاریین و له گه ڵ چه ند خێزانێکی دیکه ی ئه مه ریکیدا ملمالنێ و ناکۆکییان هه یه و ئه مه ش ده بێته هۆی کوشتنی چه ندین که س. ناوه ڕۆکی فیلمه که

له رۆمانێکه وه وه رگیراوه به هه مان ناوه وه که له ساڵی 1969 که له الیه ن نوسه ری ئه مه ریکی ماریۆ پوزۆ-وه نوسراوه .ئه م فیلمه بۆ حه وت خه اڵتی ئۆس��کار پاڵێوراوه و س��ێ خه اڵتیانی به ده س��تهێناوه ، ئه وانیش بۆ باشترین فیلم و باشترین

ئه کته رو باشترین سیناریۆی وه رگیراو. The Godfather دوای س��ه رکه وتنێکی به رچاوی فیلمه که ، له س��ااڵنی 1974 و 1990 به ش��ی دوه م و س��ێهه می فیلمی

به رهه مهێنرا.ئه مه ش ناوی باشترین 10 فیلمه کانه به پێی ریزبه ندییه که ی هۆڵیود مه گه زین:

1- The Godfather2- The Wizard of Oz3- Citizen Kane4- The Shawshank Redemption5- Pulp Fiction

ئێس��تاوه كۆڕانكاریه كانی به ه��ۆی هه ندێ له ئه ركه كانت له ژێر كۆنترۆڵت ده رئه چن. توشی نائومێدیی و بێزاریی

ئه بیت.

ئه گ��ه ر ئ��اگاداری خ��ۆت نه بی��ت توڕه بونت زاڵئه بێت به سه رتداو زیانت پێده گه یه نێ��ت له دوارۆژدا. چاودێریی

ته ندروستیت بكه .

ره نگ��ه كۆمه ڵێك ك��ه س بیانه وێت له س��ه ركه وتنت بك��ه ن رێگ��ری له پرۆژه كانت، به اڵم مه ترسه چونكه خه ڵك��ی دڵس��ۆزی خ��ۆت هه ی��ه

یارمه تیت بده ن.

كاتی ئه وه هاتوه هه مو ش��تێك بۆ رونبكه یت��ه وه ، خۆشه ویس��ته كه ت با كێش��ه داراییه كان��ت كاریگه ریی

له سه رت نه بێت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

ساڵێک‌به‌سه‌ر‌کۆچی‌شێرکۆ‌بێکه‌سدا‌تێده‌په‌ڕێتله ساڵیاده که یدا هه ڵۆی کوڕی قه سیده ته واو نه کراوه که ی ده خوێنێته وه

گه‌ڕه‌كه‌‌دێرینه‌كانی‌‌هه‌ڵه‌بجه‌‌ده‌بنه‌‌ماڵی‌ئاواره‌كان

هۆڵیود:‌‌The‌Godfatherباشترین‌فیلمی‌مێژوه‌

6- Casablanca7- The Godfather: Part II8- E.T. The Extra-Terrestrial9- 2001: A Space Odyssey10- Schindler>s List

ئا: میهره بان سه الم، هه ڵه بجه

دانیش��توانی هه ڵه بجه داوا ده كه ن گه ڕه ك��ه دێرینه كانی ش��اره كه یان مۆردانه و عاش��قان و كان��ی وه ك بپارێزرێ��ن و له الی��ه ن جول��ه كان به كارنه یه ن، بێگان��ه وه خه ڵكی ئه م��ه له كاتێكدایه ی به ه��ۆ

تێكچونی ره وش��ی ئه منی به شێك له ناوچه سوننه نشینه كانی عێراق، ژماره یه ك��ی زۆر ئ��اواره ی خێزانه عه ره ب��ه كان رویانكردوه ت��ه ئ��ه و

گه ڕه كانه ی هه ڵه بجه .

هاواڵتیه ك��ی ئه حم��ه د، ق��ادر باس��ی به ناڕه زاییه وه هه ڵه بجه یه و عه ره بانه ئ��ه م خێزان��ه له هاتنی ئه كردو به ئاوێنه ی راگه یاند: "هاتنی ئه م خێزانه عه ره بانه به شێوه یه كی مای��ه ی هه ره مه ك��ی

به ش��ێوه یه كی چونكه نیگه رانیه ، به رباڵو له هه ڵه بجه دا باڵوبونه ته وه و ئه گ��ه ر بێت و حاڵه تێكی نه ش��یاو ڕوب��دات ئ��ه وا ناتوانرێ��ت ڕێیان

لێبگیرێت". به ش��ێك له دانیش��توانی هه ڵه بجه زیات��ر نیگه ران��ن ل��ه وه ی ئ��ه و گه ڕه كه دێرینانه ئێس��تا ش��وێنی نیش��ته جێبونی چه ندی��ن خێزانی عه ره به كه به هیچ شێوه یه ك مۆركی ژینگه ی نه ماوه و پێوه كوردانه یان

ئه و ناوچانه یان پیس كردوه .س��ه باره ت به ڕێژه ی هاتنی خێزانه عه ره به كان بۆ ده ڤه ری ش��اره زور، نه قیب ئ��اراس محه م��ه د تۆفیق، راگه یاندن��ی به ش��ی به رپرس��ی ئاسایش��ی ش��اره زور ئاش��كرای ش��اره زور "له ح��ه وزه ی ك��رد، پێنجوێ��ن, )له سه یدس��ادق, هه ڵه بج��ه ی تازه ( به كۆی گش��تی ع��ه ره ب خێزان��ی )1370)

ك��ه س، )7609( ئه كات��ه ك��ه به اڵم س��نوره كه مانه وه ، هاتونه ته ئه و س��ه رجه م توانیومانه ئێم��ه خێزانانه له هه م��و به ڕێوه به رایه تیه ئاسایش��ه كانمان ناوی��ان تۆم��ار بكه ین و له هه ر هه ڵه و سه رپێچیه كیان ئاگاداربین و تاوه كو ئیس��تاش هیچ

جۆره كێشه یه ك ڕوینه داوه .ئه حم��ه د، گوڵس��تان ه��اوكات به رپرسی نوسینگه ی مافی مرۆڤی شاره زور وتی ، هه وڵمانداوه له گه ڵ له گه ڵ قائیمقامی شاره كان و هه مو مافی مرۆڤی عێراقی و به رپرس��ان بتوانی��ن هه مو ئ��اواره كان له یه ك تایب��ه ت وه ك كه مپێك جێگ��ه ی كۆبكه ین��ه وه ، چونكه به م ش��ێوه گ��ه وره ی هه یه ، باڵوه مه ترس��ی ئیس��تا هه ندێ گه ڕه ك��ی دێرینی ده یانخه نه س��به ینێ هه ڵه بجه یه ، قوتابخانه كان ك��ه ئه مه ش ئه بێته

هۆی داگیركردنی موڵكی گشتی ".

‌ره‌نگاڵه(436( سێشه ممه 2014/7/8 [email protected]

گاکاوڕ

له م كاته دا ئیشه كانت به باشی ده كه یتن ئه وی��ش به ه��اوكاری گروپێ��ك نه ك به ته نها خۆت، چێژ له و ئیشانه ی ئه م

ماوه یه ت وه رده گریت.

هیچ ش��تێك به دڵی تۆ ناڕوات ئه م گۆڕانكاریت ئه گ��ه ر به اڵم ماوه یه ، له هه ندێ خاڵه س��ه ره تاییه كان كرد

ئه وا هه ندێ هه نگاو ده نێیت.

س��ه ركه وتن ئه ته وێ��ت ئه گ��ه ر به ده س��تبێنیت ك��ه به الت��ه وه زۆر گرنگه ، ئێس��تا ده توانیت به هاوكاری

كه سانی نزیك له خۆت بیكه یت.

ئا: رێنوار

هه ر کاتێک به به رده میدا بڕۆیت، ئه سته مه سه رنجت رانه کێشێت. له نێو

ئه و هه مو هه وڵدان بۆ مۆدێرنبون و به رۆژئاواییبونه دا، ئه وان ده گه ڕێنه وه

بۆ ده یه ها ساڵ له مه وبه رو هه وڵده ده ن پێمانبڵێن ده کرێت وه ک هونه رێکی

دانسقه سه یری مێژوی خۆمان بکه ین.

ماڵ��ی چاالک، کافێ و ریس��تۆرانتێکی دو نهۆمی، له س��ه ر ش��اڕێی شه قامی س��المی شاری س��لێمانیی به جۆرێکی له میوانه کانی پێشوازیی نوێی و جیاواز

ده کات.چ��االک، ماڵ��ی ده رگای ده روازه و هاوش��ێوه ی م��اڵ و س��ه را کۆنه کانی ژوره وه شدا، چونه له گه ڵ کوردستانه . چه ند شتێک خێرا سه رنجت راده کێشن؛ وێنه یه کی گه وره ی ده رهێنه ری باکوری

کوردس��تان، یه ڵم��از گون��ای. چه ند که ره سته یه کی کۆنی که له پوری کورد، وه ک قه وان و گاسن و تفه نگ . چاکه تێکی کۆن��ی هه ڵواس��راوو وێنه یه کی بچوک له ژێری��دا. جانتایه کی ره ن��گ قاوه یی قه باره گه وره . پیانۆیه ک و پاسکیلێکی گه وره که به دیواره که دا هه ڵواس��راوه ، له گه ڵ چه ندین تابلۆو ش��تی دانسقه ی دیک��ه دا. به بینین��ی ئ��ه و دیمه نان��ه واده زانیت هاوتویته ته مۆزه خانه یاخود

گه له رییه ک نه ک ریستۆرانتێک.چ��االک س��االر، هه رچه ن��ده خ��ۆی له دایکبوی ش��اری که رکوک��ه و چه ند به اڵم ژی��اوه ، له به ریتانی��ا س��اڵێک ریستۆرانت و کافێیه کی تایبه تی له شاری

سلێمانی بنیاتناوه .ئ��ه و دروس��تبونی چیرۆک��ی ئ��ه و ش��وێنه ی بۆ ئاوێن��ه گێڕایه وه و وتی: کاتێ��ک وه ک "له دیس��ه مبه ری 2012 گه ش��تیارێک گه ڕامه وه ب��ۆ ئێره ، ئه م

خانوه که پێش��تر جیهان��ی که له پور بو، س��ه رنجی راکێشام. من پێشتریش له ده ره وه ی واڵت له ریس��تۆرانت ئیشی خواردن��م ک��ردوه و هه روه ها ئیش��ی دیکۆریش، ئه م ش��وێنه م به شیاو زانی

بۆ هه ردوکیان". به دیزایین و که ره سته کانی، س��ه باره ت خاوه نی کافێکه ڕونیکرده وه که سه ره ڕای ئه وه ی زۆر ش��تی به نرخ��ی کلتوریی و ئۆرژیناڵ��ی ل��ه ده ره وه ی واڵت��ه وه بۆ هێناوه ، هه ندێک له شته تایبه تییه کانی خۆیش��ی هێناوه و له کافێکه دا دایناون "مێزو کورسییه کانی ماڵی خۆمم هێناوه بۆ ئێره ، هه ندێ دیاریی تایبه ت که بۆم هاتب��ون هه ر لێره دامن��اون. ته نانه ت ماوه یه ک خۆشه ویسته که شم تیشێرتی

لێره هه ڵواسیبو!".به درکاندنی ئ��ه و نهێنیانه ، زانیمان که ئه و شتانه ی دانراون بێ چیرۆک و ئاماژه نی��ن، بۆیه له چیرۆکی ئه و ش��تانه مان

پرس��ی ک��ه له کاتی هاتن��ه ژوره وه دا میوان��ان ده یبین��ن، "وێنه که ی یه ڵماز گۆنای وه ک شانازییه کی ئێمه یه بۆ ئه و ده رهێنه ره گه وره یه . تفه نگ و قه وانه که هی جیهانی که له پوربون و پێمخۆش��بو لێره دایبنێمه وه . چاکه ته که هی شاعیر ش��ێرکۆ بێکه س-ه که به سوپاس��ه وه کردین و پێشکه ش��یان خانه واده که یان وێنه یه کی خۆیم��ان له ژێریه وه داناوه . جانتاکه ش یادگارییه کی تایبه تی خۆمه و ته مه نی 41 ساڵه ، به و جانتایه وه زۆرێک له واڵتان��ی ئه وروپا گ��ه ڕاوم. پیانۆکه له ش��اری له نده نه وه هێناومه و هی 91 س��اڵ پێش ئێس��تایه و پاسکیله که ش وه ک هێمایه که بۆ ئه و ئامێره س��اده یه که هه م دۆستی ژینگه یه و هه م دۆستی

له شی ئه وانه شه که به کاریده هێنن". دوه مدا، له نهۆمی ئه وانه ش��دا، له گه ڵ ده رگایه کی گه وره ی کۆنی ته خته هه یه که به دیواره که دا هه ڵواسراوه ، له باره ی

چیرۆک��ی ئه و ده رگایه ش��ه وه ، چاالک س��االر وت��ی: "ده رگای ماڵی باوکمه و ته مه نی 150 بۆ 200 س��اڵه ، له گه ڕه کی ئیم��ام قاس��م له ش��اری که رکوکه وه هێناوم��ه ، له میراتیی ئ��ه و خانوه ماندا من ته نه��ا ئه م ده رگای��ه م به رکه وتوه )به پێکه نین��ه وه (" . هه روه ها له نهۆمی ده س��تکردی تابلۆیه ک��ی یه که م��ی گ��ه وره هه ی��ه و به وت��ه ی خاوه ن��ی کافێک��ه درێژترین تابلۆیه که له س��ه ر دیوار دروس��تکرابێت له کوردس��تاندا. قه باره ک��ه ی 7 مه ت��ر به 90 س��انتیم مه ت��ره ، وێنه ی پردێکه له فلۆره نس��ا. هونه رمه ند سه عید ئیسماعیل به ماوه ی

40 رۆژ دروستیکردوه .جگ��ه له دیزایی��ن و ئ��ه و که ره س��ته به نرخانه ی تێیدایه ، به وته ی خاوه نه که ی ماڵ��ی چاالک خ��واردن و خواردنه وه ی تایبه تیش��ی هه یه که له سه ر شێوازی ئیتاڵیی دروس��ت ده کرێ��ن. هه روه ها

ده فته رێکی میوان هه یه و هه ر که سێک چوه ئه وێ ده توانێ��ت تێبینی یاخود

یادگارییه ک بنوسێت.له ب��اره ی پێش��وازیی خه ڵی ش��اری س��لێمانیی بۆ ش��وێنه که ی، رایگه یاند زۆر پۆزه تیڤان��ه بوه به ه��ۆی ئه وه ی خه ڵکی س��لێمانیی خوازیاری ش��تی ئه م��ه ش " کلتوریی��ن ئۆرژین��اڵ و ئیش��ه که م بازرگانیانه ئه وه ی به هۆی ئۆرژیناڵ ش��تی هه وڵمداوه نه کردوه ، بهێن��م و گرنگ��ی به الیه ن��ی کلتوریی بده م. 5 مانگ خه ریکی دروس��تکردنی شوێنه که بوم و به شێک له که ره سته کانم له له نده ن و ئه س��ته نبوڵه وه هێناوه . بۆ یه که مجاره ریس��تۆرانتێک له سلێمانیی خزمه تگوزاریی هۆتێله کان له ده ره وه ی کحول پێشکه ش بکه ن، ئه مه ش به هۆی ئ��ه وه ی به ش��ێکی زۆری میوانانم��ان بیانین ئه وانیش به رده وام س��ه ردانمان

ده که ن".

هه ندێ گۆڕان��كاری له ژیانت روده ده ن. پێویس��ت ن��اكات ش��ه رم بكه ی��ت. به سنگێكی فراوانه وه ئه و گۆڕانكاریه ی

ژیانت وه ربگره .

ده توانیت ئ��ه م چه ند رۆژه بنه مایه ك له رێگایان��ه وه ك��ه دروس��تبكه یت خێزانه ك��ه ت په یوه ندیه كان��ی

دروستبكه یته وه .

قرژاڵدوانه‌‌

ش��ێر: خۆت ئاماده بك��ه له ئه گه ری ه��ه ر روبه روبونه وه یه ك كه چاوه ڕێت هاوڕێك��ه ت له گ��ه ڵ نه ده ك��رد.

به ركه وتنێكی سلبیتان ده بێت.

فه‌‌ریکشێر

1010

ماڵی‌چاالک..‌ماڵێک‌له‌شێوه‌ی‌مۆزه‌خانه‌و‌گه‌له‌ریی

شیعرێکی‌چۆمان‌هه‌ردی‌ده‌بێته‌‌جوانترینه‌کانی‌‌50ساڵی‌رابردو

ئا: ئاوێنه تیمی ش��اعیرانی س��ه نته ری ساوس��بانک لیس��تی 50 ش��یعریان باڵوک��رده وه وه ک جوانترین ش��یعره کانی 50 ساڵی ڕابردو که بۆ خۆشه ویس��تیی نوسراون، هه ڵبژێردراون. له نێو لیس��ته که دا که وێبس��ایتی رۆژنامه ی گاردیان باڵویکردوه ته وه و شاعیرانی 30 واڵتی جی��اوازی له خۆگرتوه ، ناوی ژنه ش��اعیری کورد چۆمان هه ردی به دیده کرێت به شیعری

"سه ربانی هاوین". چۆم��ان هه ردی حه وته مین منداڵی ش��اعیر ئه حمه د هه ردییه و له س��اڵی 1974 له شاری س��لێمانیی له دایکب��وه و م��اوه ی زیاد له 20 ساڵه له ده ره وه ی واڵت ده ژی. ئه و سه ره ڕای شیعرنوس��ینی به ه��ه ردو زمان��ی کوردیی و ئینگلیزی��ی، خاوه ن��ی چه ن��د لێکۆڵینه وه و کتێبێکه له بوای ئه نفال و جینۆسایدی کورد.

شیعری "سه ربانی هاوین" له بنه ڕه تدا به زمانی ئینگلیزیی نوس��راوه و ئه مه ده قی وه رگێڕانه کوردییه که یه تی، هه رچه نده به وته ی چۆمان ه��ه ردی "به ش��ێکی زۆر لەئاوازی ش��یعرە ئینگلیزییەک��ەو وردەکاری ئ��ەو ش��تانەی کە نەگوت��راون ب��ەاڵم هێمایان پێ��دراوە،

لەوەرگێڕانەکەدا وندەبێت".

سەربانی هاوینهەمو شەوێک ئەو هاوینە

کە دەچوینە ناو جێگاوە لەسەر سەربانمن بێداربوم، بەتاسەوە

دەمڕوانییە سەربانەکەی بەرامبەرمان،دەمڕوانییە تارمایی ئەو.

پەیتا پەیتا، لەگەڵ مژی جگەرەکەی،روناکییەکی بچکۆلە دادەگیرسا.

رۆژێک تابلۆکانی ئەویان پێ نیشاندام کە گەیشتمەوە ژورەکەی خۆم

لەدوتوێی پەڕتوکەکانما یەک لەدوای یەک، ناوی ئەوم نوسییەوە.

هەر خەیاڵی ئەوەم دەکرد کە ئاخۆ چیم پێبڵێت وچۆن وەاڵمی بدەمەوە.

وێنام دەکرد هاوسەریم وکە نەخۆش کەوت خەمی دەخۆم،

خواردنی بۆ دروستدەکەم، قژی دەشۆم.خەیاڵم دەکرد لەگەڵ ئەو لەسەر هەمان سەربان دەنوم.

ساڵێکی تەواو تێپەڕی و یەک وشەمان نەگۆڕییەوە.لەپڕێکدا بەرامبەرمان ماڵێکی چۆڵ،

بانێکی چۆڵ، کەس سەیری نەدەکردمەوە.ئەوەی الی منیش بەجێما بێخەويی بو.

چەند ساڵ دواتر دوبارە یەکمان دییەوەهەر هەمان پیاو، چەند پەنجەیەکی قرتابو،

تاڵ و توڕە، نەیدەتوانی فڵچە بگرێت.

ئێمە هەرگیز پێکەوە قسەمان نەکرد،هەر یەکەمان لەسەر بانی خۆی مایەوە.

ئایا کێشەکانی دونیای ئەمڕۆ کێشەی ڕابوردوون و ئێمە لەمڕۆدا س��ەرلەنوێ ئایائ��ەوەی بەرهەمیاندەهێنین��ەوە؟ لە هۆکارەکان��ی ڕوودەدات لەم��ڕۆدا ڕابوردوودایە؟ ئایا کێشەکانی ئەمڕۆمان کە هەیە بەڕابوردویەکەوە پەیوەندیان "جەوهەر"ەک��ەی بەدرێژای��ی هەزاران س��اڵە وەک خۆی ماوەتەوەو دونیای ئێمە لەکێشەیەکەوە بۆ کێشەیەکی تر پاڵپێوەدەنێت؟ بەبۆچونی من ش��تێک بەن��اوی "جەوهەر"ێک��ی دواکەوتوەوە بونی نیە، "کولتور"ێک یان "مرۆڤ"ێک ی��ان "کۆمەڵگا"ی��ەک بون��ی نییە کە بە"جەوهەر" دواکەتووبێت و لەکۆنەوە بۆ ئێستا بەردەوامبێت. نەخۆشییەکانیش لە "ئینس��ان"ی "ئێمە" و"کۆمەڵگا"ی "ئێمە" و "شارس��تانیەت"ی "ئێمە"دا نیی��ە بەو ڕەهاییەی کە باس دەکرێت، و "کولت��ور" چەمکەکان��ی چونک��ە "ئێم��ە" و "کۆمەڵ��گا" و "م��رۆڤ" ڕەهاو نامێژویی و ئەبستراکتی چەمکی مێژویی ش��تێکی هیچ ناکۆنکریت��ن و کۆنکریتمان لەس��ەر هیچ دیاردەیەکی مێژوی��ی کۆنکریت پێناڵێن. ش��تێک بونی نییە بەناوی "ئینس��انی کورد" و "ئینسانی عەرەب" و "ئینسانی تورک" و دەس��تەواژەی ڕەهاو گش��تیی تری لەم بابەتە، ئ��ەوەی هەیە تاکەکەس و گ��روپ و توێ��ژو چین��ی کۆمەاڵیەتیی ساتەوەختی ناو نیشتەجێی جیاوازیی مێژویی جیاوازن کە ش��ێوازی تایبەتی تایبەت پێکەوەی��ی کاری ملمالن��ێ و ئەنجام ئەدەن. هەمو قس��ەکردنێکی گشتیی و گش��تگیرانە لەسەر "مرۆڤ" و"کۆمەڵگا" و "شارستانیەت" و "دین" و "کولتور"، نەفیکردنی زەمەن و بازدانە بەس��ەر مێژوو جوڵەو گۆڕان و دابڕان و بەس��ەر ناجێگیری��دا، تازەبون��ەوەو رەوت و سیاق و دۆخە مێژوییە تایبەت و جیاوازەکاندا. لەم وێناکردنەدا ئەوەی مێژو دەجوڵێنێت کۆمەڵێک "جەوهەر"ی هەیە هەمیش��ە"جەوهەر"ێک نەگۆڕە، دەستنیش��انی ئەوە دەکات مرۆڤەکان لەئێس��تادا، لەم چرکەس��اتە مێژوییە تایبەتی ش��ێوازی لەن��او تایب��ەت و پەیوەندییەکان��ی دەس��ەاڵت و مان��او بەرهەمێنانی ئەمڕۆدا، چی بکەن و چی

نەکەن.

ئ��ەم "جەوهەرگەرایی"ە پێماندەڵێت بۆ ئەوەی لەکێشەکانی ئەمڕۆ تێبگەین دەبێ��ت ب��ۆ "ئەس��ڵ" و"جەوهەر" و بگەڕێین��ەوە. دورەکان "ڕاب��وردو"ە بۆ ئ��ەوەی لەداع��ش تێبگەین دەبێت بگەڕێینەوە بۆ س��ەرەتاکانی ئیسالم، بۆ ئەوەی لەئەلقاعیدە تێبگەین دەبێت بۆ فتوحات��ەکان و ب��ۆ بگەڕێین��ەوە لەدونیای دیکتاتۆریەتیەتیش ئ��ەوەی ئەمڕۆدا تێبگەین دەبێت بۆ ئەدەبیاتی س��وڵتانیی س��ەردەمی ئەمەوییەکان و عەباسییەکان بگەڕێینەوە. لەناو ئەم تێگەیشتنەدا وێنەیەک بۆ مێژو ئامادەیە ک��ە "یەک هێڵیی" و"یەک س��ەرە"یە، مێژو هێڵێکی ڕاستەو ڕابردو بەئێستاو ئێستاش بەئایندەوە گرێئەدات. ئەوەیه هەیە "بەردەوامیی"ەیه کی دورودرێژیی غەیبی و ئەبس��تراکتە کە شوێنێک بۆ گۆڕانکاری لێکجیابون��ەوەو داب��ڕان و ناهێڵێت��ەوە، ش��تێک نابینێ��ت ناوی "دابڕان��ی بونیادیی"انەو ب��ازدان بێت بەرەو پێشەوە لەڕێگای ئەو دابڕانەوە. لەم ڕوانینەدا داعش بەعسەو بەعسیش داعش، س��ەدام حوسەین ئەبوعەباسی س��ەفاحەو ئەبو عەباس��یش س��ەدام حوس��ەین، ملمالنێی حس��ێنی کوڕی عەلی لەگەڵ یەزیدی کوڕی مەعاوییەدا س��ەرچاوەی ئەو ملمالنێیەن کە ئەمڕۆ لەنێ��وان ش��یعەو س��وننە لەعێراق و ناوەڕاس��تدا هەیە هتد... خۆرهەاڵتی ئەوەی "ئێستا" و "ئەمڕۆ" دروستدەکات دوێنیی��ە، دوێنێی��ەک ک��ە لەڕێگای "بەردەوامیی"ەوە بۆ ئەمڕۆ هاتوە. ئەم ڕوانینە نەک تەنها دەسکەوتە فیکریی و مەعریفیەکان��ی دونی��ای هاوچ��ەرخ، لەنیتشەوە بۆ باشالرو لەباشالرەوە بۆ کون و فۆکۆو زۆرناوێکی تریش نابینێت، بەڵکو تەنانەت ناگاتە ئاستی ئەو دیدە دیالێکتیکییە س��ادەیەی کە هیجڵ بۆ

مێژوی هەی��ە، دیدێک تیای��دا دوێنێ بەشدارە لەدروستکردنی ئەمڕۆدا، بەاڵم ئەو ئەمڕۆی��ە ئەمڕۆیە کە تێپەڕێنەری دوبارەک��ەرەوەو ن��ەک دوێنێی��ە

کۆپیکەرەوەی.

کێش��ەی "جەوهەرگەرای��ی" ئەوەیە ئێس��تا وەک "ئێس��تا" ناهێڵێ��ت بخوێنرێت��ەوە، بەڵکو وەک بەش��ێک لەڕاب��ردو، وەک دوبارەکردنەوەی ئەو دەرکەوتنەوەیەک��ی وەک ڕاب��وردوە، تری "جەوهەر"ی ئەو ڕابوردوە نەگۆڕە وێنای دەکات. ئەم تێگەیش��تنە واقیع لە "ئێستا"داو وەک واقیعێکی ئێستایی نابینێ��ت، بەڵک��و وەکو سیس��تمێک وێنای دەکات کە یاس��اکان و بەهاکان و "جەوهەر"ەکەی لەداوەوە دێت. ئەوەی لەئێس��تادا هەیە ئێس��تا خۆی نییە، لەدەرکەوتەکانی دەرکەوتێ��ک بەڵکو ڕابردوە، سێبەرێکە لەسێبەرە زۆرەکانی "جەوه��ەر"ی نەگۆڕی ئ��ەو ڕابوردوە. نیمچ��ە زانس��تیی و خوێندن��ەوەی زانستییانە ڕێک پێچەوانەی ئەم ڕوانینە گریم��ان دەکات. وەک مارکس دەڵێت ئەوەی مانا بەڕابردو دەبەخشێت خودی ڕاب��ردو خۆی نییە، بەڵکو ئێس��تایە، ڕابردو خۆی خۆی ناخوێنێتەوە، بەڵکو "ئێستا" دەیخوێنێتەوەو ماناو وێنەکانی دروس��تدەکات، ڕاب��وردو جەوه��ەری تایبەت بەخۆشی نییە، بەڵکو دیدەکانی دروستدەکەن و بۆ ئێس��تا"جەوهەر"ی جەوه��ەری پێدەبەخش��ن. جوڵ��ەی مێژوی هەرگیز جوڵ��ەی بەردەوامیی و دوبارەبون��ەوە نیی��ە، بەڵکو جوڵەی

دابڕان و گۆڕان و بازدانە.

ئەگەر هەر بەزمانە مارکسییە باوەکەی جاران قسە بکەین، "شێوە بەرهەمهێنانی "ش��ێوە س��ەرمایەداریی"بەردەوامیی یان دەرەبەگایەتی��ی" بەرهەمێنان��ی "کۆیالیەتی��ی" نییە، بەڵکو ش��تێکی ت��ەواو نوێی��ە ک��ە بک��ەرو ملمالنێ و تەکنی��ک و فیک��رو ڕەم��زو خ��ەون و چاوەڕوانی��ی و مەعریفەی جیاوازلەگەڵ خۆی��دا دەهێنێ��ت. بۆ تێگەیش��تن لەشێوە بەرهەمهێنانی سەرمایەدارییش گەڕانەوە بۆ فیودالیزم و دەرەبەگایەتی هاریکاریم��ان ناکات، ئ��ەوەی دەبێت بیکەین بینینی کاپیتالیزمە لەتازەبون و داب��ڕان و جیاوازییەکانیدا لەدونیای بەر لەخۆی. مەحاڵە بتوانین لەسیس��تمە بگەین کاپیتالیزم ناو سیاس��ییەکانی بەگەڕان��ەوە ب��ۆ س��تەمگەریی کۆن، ی��ان بۆ دین، ی��ان بۆ ئ��ەم یان ئەو تێکست لەیۆنانی کۆن و لەسەرەتاکانی ئیس��المدا. لەم گۆشەنیگایەوە ئەوەی ڕودەدات، ناوچەی��ەدا ل��ەم ئەم��ڕۆ ناگەڕێتەوە مێژوەک��ەی هۆکارەکانی و بۆ س��ەردەمی دروس��تبونی ئیسالم و قورئ��ان و خەلیفەکانی ڕاش��یدین، یان ب��ۆ ڕۆژگاری ئەم��ەوی و عەباس��یی و ساسانییەکان، بەڵکو لەباشترین دۆخدا دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتاکانی دروستبونی دونیای نوێ لەنیوەی دوهەمی سەدەی نۆزدەه��ەم و س��ەرەتاکانی س��ەدەی بیس��تەمدا. گەڕانەوە ب��ۆ جاهیلیەت یان بۆ ئیس��الم یان بۆ هەر "کولتور" و "کەلەپور"ێک��ی دێرین��ی ت��ری لەو بابەتە هاریکارمان نابن بۆ تێگەیش��تن لەوەی ئەم��ڕۆو لێرەدا ڕودەدات. وەک چۆن هاریکارمان نابێت بۆ تێگەیش��تن ئەمڕۆو کۆمەاڵیەتییەکانی لەبونی��ادە پەیوەندییەکان��ی نێوان ئەو بونیادانەو ئەو دونیاڕەمزییەش ک��ە لەنێوان ئەو ئامادەگیی و دروستدەبێت. بونیادانەدا بەردەوامی��ی ئەم یان ئ��ەو ڕەهەندی تایبەت��ی ڕاب��ردو لەم��ڕۆدا بەخودی ڕابردو خۆی تەفس��یر ناکرێت، بەڵکو بەپەیوەندییەکان��ی ناو دونیای ئەمڕۆو کێش��ەو ملمالنێکانی ناو ئەو دونیایە دونیای کێش��ەکانی لێکئەدرێت��ەوە. ئێمە کێش��ەی مانەوەی ڕاب��ردو نییە لەئێس��تادا، یان دزەکردنی ڕابردو بۆ ئێس��تا، بەڵکو کێشەی ئێستایەکە کە پێویستی بەسەرلەنوێ دروستکردنەوەو بونیادنانەوەی ڕابردوە لەئێستادا وەک ستراتیژێک بۆ هێشتنەوەو بەرگریکردن

لەو ئێستایە.

دیالن حسێن

الی ئێواره ی��ه و پیاس��ه به لێواری ڕوباری چارلز ئه كه م له شاری بۆستن. گوێم له ده نگی س��ه یاره یه كه به سه ر دێت. گیڤه ی��ان ش��اڕێدا پردێك��ی له وب��ه ری ڕوباره ك��ه پاركێكی لێیه ، كه زانست مۆزه خانه ی له والتریشه وه له به رده میدا په یكه ری ده یناس��وڕێك دان��راوه . به ش��ێكی زۆری ئه مه ریكا وایه ، له یه ككاتدا چه ند شتێكی جودا له كلتوره وه به یه ك كۆده كاته وه ، هه ر بۆ دیزاینی ش��اره كان ئه م س��یفه ته ده بینیته وه . له پشتمه وه خۆر خه ریكه ئاوا ئه بێت، به س كاتێك ئاوڕئه ده مه وه ، به رزه بینا نایه ڵێت خۆرئاوابون ببینم و له جیاتیدا په ڵه یه كی په مه یی ئاسمانی ڕه نگكردوه . وا بڕیاره دوای مانگێكی تر بێمه وه بۆ كوردس��تان. له ڕاستیدا نامه وێ��ت بیر ن��ه له ڕۆش��تنه وه نه له كوردستان بكه مه وه ، به اڵم ناكرێت. له شتێك له بیرنه كردنه وه بیركردنه وه یان كه سێك زه حمه تترین كارێكه بتوانی بیكه یت. هه ر ئه وه نده ی دانت پێدا نا كه ده ته وێت بیر له شتێك نه كه یته وه ، ئیت��ر ب��ۆت ده رئه كه وێ��ت چه ندێك بیركردنه وه كاتی كه مێك پێویس��ته به و شته ببه خشیت. به ته نهام و له سه ر بیركردنه وه ، دائه نیش��م. كورسییه ك وه ك هایدگ��ه ر ئه ڵێ��ت، كرده یه ك��ه

كه سی ته نها پێیهه ڵده ستێت.كوردستان له قه یراندایه . ئه و هه رێمه ،

ئ��ه و ناوچه یه ، ب��ه رده وام له قه یراندا ب��وه . مێ��ژوی ئه و ناوچه به گش��تی هه رگیز ئاشتی درێژخایه نی به خۆیه وه نه بینیوه . كه بی��ری لێده كه یته وه بۆ وایه و به وه اڵمێك��ی قایلكه ر ناگه یت، توش��ی بێهیوایی ده بیت. نا، توشی بێده ره تان��ی ده بی��ت. بێده ره تان��ی زۆر له بێهیوای��ی ئازاربه خش��تره . كه بێده ره تانی��ت، ده زانیت كه ش��تێك ده كرێ��ت وا نه بێ��ت، ك��ه ئه كرێت باش��تر بێت، به اڵم ت��ۆ وه ك تاكێك لێره وه ، بێده س��ه اڵت. له به رامبه ریدا غه م��ی بێده ره تان��ی زۆر له بێهیوایی

سه ختتره .م��ن س��ه یرم لێدێ��ت كه باس��ی دروستبونی ده وڵه تی كوردی ده كرێت. هه رێمێك ك��ه دوای نزیكه ی چاره كه ناوخۆیی له حوكمڕان��ی س��ه ده یه ك هێشتا دابه ش��بوبێت به سه ر ناوچه ی س��ه وزو زه رد، كه له ش��ارێكی وه كو س��لێمانی ئه ندام��ه خوێنگه رمه كانی گ��ۆڕان و یه كێتی به ئاس��انی پێكه وه هه ڵنه ك��ه ن، هه رێمێ��ك ك��ه ئاوه ها وه ك وشه گه لێكی ئیتر دابه شبوبێت، یه كێت��ی خاك و ده وڵه تی س��ه ربه خۆ چ مانایه كیان هه یه . س��ه یرتر ئه وه یه كه وش��ه ی ده وڵه ت به كاردێت، باسی جۆری ده وڵ��ه ت ناكرێت. ئه و هه رێمه ڕون سیاس��ه تێكی ئێستاش تاوه كو به ڕێوه ی نه بردوه ، گومانیشم نیه كه مه سه له هاته س��ه ر ده وڵه ت، ئه وه ی باس��ی ناكرێ��ت و باس��یش ناكرێت

ش��ێوازی حوكمڕانی ده وڵه ت ده بێت. مێنتاڵت��ی خێ��ڵ، ك��ه له په یوه ندی ته س��كبین و به رژه وه ن��دی خوێ��ن و كۆدگه لێكی ده مارگیری وه ك شه ره ف و ئازایه تی فوپیاكردو خۆی ئه بینێته وه ،

حوكمڕانی ئه و هه رێمه ئه كات. كه باس��ی كوردس��تان ده كرێت، داوای ك��ه بیردێت��ه وه منداڵێك��م یاریه ك��ه ی ك��ه یاریی��ه ك ده كات و پێنادرێت، ده گری، كه یارییه كه ش��ی پێده درێت، نایه وێت. كوردس��تان نه ده توانێ��ت جیابێت��ه وه و ده وڵه تێكی ده ش��توانێت ن��ه س��ه ربه خۆبێت، نه ته وایه تییه كی له گ��ه ڵ به ت��ه واوی تر به ش��داری ده وڵه تێ��ك بێت. ئه و هه رێم��ه نه توانای جیابونه وه ی هه یه نه به رگ��ه ی لكاندن��ی به ده وڵه تێكی تره وه ده گرێت. به ڕای من هۆكاره كان به ش��ێكیان مێژویی��ن، به ش��ێكیان كلتوریی��ن، كه لێ��ره دا ده رفه ت نیه

باسیان بكه م.شته كانی له ئازاربه خشترین یه كێك ژیان له سه ر ئه م زه وییه ئه وه یه كورد بی��ت. كوردب��ون، به مانای��ه ك یانی نه زانی چی��ت، چی ئه بی��ت. ئه گه ر ئه وه بیت. نه توانی چیت، بش��زانیت كوردبون وه ك ئه وه وایه تۆپێك بیت و فڕێدرابیته هه واوه ، نه ئه وه تا بكه ویته س��ه ر زه وی، ن��ه ئه وه ت��ا باڵێ��ك، بفڕیت په یدابكه ی��ت و میكانیزمێ��ك به ره و ئاس��مان، به ڵك��و هه تاهه تایه ئاوا، به هه ڵپه سێردراوی، ده مێنیته وه.

ئاراس وه هاب

زیات��ر لەس��ەد س��اڵە دوا ئیمارەتی کوردی دواهەناس��ەی خ��ۆی لەمیانەی جیهانیی نەخش��ەی هەڵوەشاندنەوەی کۆنو ئیشکردن لەسەر نەخشەیەکی تری نوێدا هەڵکێش��ا. بەدرێژایی ئەو زەمەنە دورودرێ��ژە هەرچ پارتێکی سیاس��یی ک��وردی توانیبێتی نفوز پەی��دا بکاتو ژمارەیەکی قورسی نێو مەیدانی سیاسی بوبێ��ت، گەر خۆی نەدابێ��ت لەقەرەی کەیس��ی دەوڵەت، ئۆتۆنۆمی، فیدراڵیو سەرزەنش��تکراوەو ئەوا کۆنفیدراڵ��ی، کوتراوەتەوە، خۆ گەر توانیبێشیت، ئەوا نەیارانی، کە لەژماردن نایەن، ڕاستەوخۆ قوتبونەتەوەو فرمێس��کیان بۆ یەکێتیی خاک��ی عێ��راق ڕش��توە! کام یەکێتی خاکی عێراق؟ ئەو یەکێتییەی بەزەبری لەدوای فەرەنس��یەکان ئینگلیزو تۆپی جەنگی جیهانی یەکەمەوە دروس��تکرا؟ ئەم بارودۆخە سیاس��یو س��ەربازییەی ئێستا لەئارادایە، بەدرێژایی سەد ساڵی ڕاب��ردو نەخوڵق��اوە. لەهیچ س��اتێکی مێژویی هاوش��ێوەدا، نە خاکی عێراق، نە نەتەوەی کورد، وە نە واڵتانی زلهێزو دەوروبەر بەم ش��ێوەیەی ئیستا لەسەر پێ بون ب��ۆ درکاندنو تەقاندنەوەی ئەو بۆمبە کاتییەی لەس��ەرەتای س��ەدەی ڕابردوەوه نراوەتەوە. لەئێس��تادا هێزی س��وپای عێراقی نەک هەر الوازە بەڵکو نییە، واقیعیش��ی بونێکی لەڕاس��تیدا ئیتنیکو نەتەوەکان��ی نێو چوارچێوەی عێراق، نەک ه��ەر یەکگرتو نین، بەڵکو واڵتانی یەکت��رن، قڕکردنی خەریک��ی زلهێز نەک هەر دژی بیرۆکەی دەوڵەتی کوردی نین، بەڵکو ش��ەڕیانە لەس��ەر داهاتەکانیو ئارەزویان��ە بەزوترین کات لێ��ی بەهرەمەندب��ن. ئ��ەوەی جێگەی تێڕامان��ە، ئ��ەوەی مێژوم��ان خەریکە پش��تی تێبکات، بونی ئۆپۆزسیۆنێکی فراوانی ئ��ەو بیرۆکەیەیە لەنێو خەڵکو لەنێو پارتە سیاسییەکانیش��دا. ڕۆحی ڕەتکردنەوەی بیرۆکەی دەوڵەتی کوردی ل��ەالی ژمارەیەک��ی زۆر لەنوس��ەرانو ڕۆش��نبیرانی ئەنتی پارتی��ش زیندوەو بەگ��وڕەوە کار دەکات. گ��ەر چاوێ��ک بەمێ��ژوی میدیاکانماندا بخش��ێنینەوە دەبینین ڕێژەیەکی زۆری ئەو کەسایەتیو پارتانەی ئێس��تا دژی ئ��ەو بیرۆکەیەن زوتر ڕەخنەی توندیان لەدەسەاڵتدارانی سیاسیی کورد گرتوە، کە گوایە بەهیچ ش��ێوەیەک خۆی��ان ن��ادەن لەقەرەی خەریک��ی ه��ەر بەڵک��و دەوڵ��ەت، بەرژەوەندیی��ە حیزبییەکان��ی خۆیانن. ئ��ەو هەڵوێس��تانە زۆر کات ئەوەم��ان

پێدەڵێ��ن، کە گرنگ ئەوەیە دژی پارتی بیت، ئیتر گرنگ نییە پارتی خاوەنی چ پرۆژەیەکە! بێگومان دەبێت لەئێس��تادا تێگەیش��تنمان بۆ ش��ێوازی کارکردنی پارتی بۆ ئەو کەیس��ە هەبێت. ئەوەی پارت��ی هەوڵ��ی ب��ۆ دەدات، ئەوەی��ە دەیەوێت ببێتە پاڵەوانی دروس��تکردنی دەوڵەتی کوردی ن��ەک ئەوەی بیەوێت دەوڵەت��ی کوردیمان ب��ۆ دابمەزرێنێت، ک��ە بەالی من��ەوە جیاوازییەکی گەورە لەنێوان ئەو دو تێرم��ەدا هەیە. پارتی لەالیەک لەڕێگای قۆرغکردنی ئەنجومەنی پارێزگاکان��ەوە کار لەس��ەر کوش��تنی یەکڕیزی��ی نەتەوەی��ی دەکات لەالکەی تریش بۆ کارکردن لەس��ەر ئەم کەیسە بانگەش��ەی بۆ دەکات، بەاڵم بەڕای من کوشتنەکەی لەس��ەر کارکردنە ئەوەی لۆکاڵیەو ئەوی دیش ئینتەرناشیوناڵیە.

دو دەکرێ��ت دیاردەی��ە ئ��ەم خوێندن��ەوەی ب��ۆ بکرێ��ت: یەک��ەم ئەوەیە، هەرچ پارتێکی تری سیاس��یی لەکوردس��تان لەجێگ��ەی پارتی بێت، لەگەڵ مامەڵە پارتی بەهەمانش��ێوەی ئەو کەیسە دەکات، چونکو عەقڵییەتی س��ەرکردایەتیی سیاس��یی ک��ورد، کە بەش��ێکە لەعەقڵییەتی کۆمەڵگای ئێمە نەیتوانی��وە تەجاوزی ئ��ەو دنیابینییە کالس��یکە بکات. دوه��ەم، ئەوەیە ئەم دیارده ی��ە بەمان��ای نەخوێندنەوەیەکی

واقیعیانەی مێژو دێت.بەڕای من شێوازی ئەو هەڵسوکەوتەی ئێس��تای پارتی زیاتر ئیشکردنە لەسەر میدی��ا، ب��ەاڵم ئ��ەوەی لەدامەزراندنی دەوڵەت��ی کوردی��دا دەمێنێتەوە مێژوە نەک میدیا. هیچ ش��تێک هێندەی میدیا زاکیرەکورتو بێوەفا نییەو هیچ شتێکیش هێندەی مێژویەکی دروست زاکیرەفراوان بەوەفا نیی��ە. دەبێت ئەو ڕاس��تیەش بزانین، گ��ەر بارزانی ئەو ش��انازییەی مس��ۆگەر کرد، ئەوا گومانی تێدا نییە، هەوڵی قۆرغکردنی دەس��ەاڵتی سیاسی نەک ه��ەر لەباش��ور، بەڵکو لەس��ەر ئاس��تی کوردس��تانی گەورەش بۆ چل تاکو پەنجا ساڵی داهاتو دەدات، بەاڵم هێش��تا هەر ناتوانێت ڕێچکەی مێژومان

لێبشێوێنێت!ڕۆش��نفکران و ئەوەیە کاتی ئێس��تا فەیلەسوفەکانمان کار بۆ باڵوکردنەوەی فیک��ری نەتەوەی��ی بک��ەن. مێ��ژوی ئەڵمانی��ای فیدراڵی فێرمان دەکات، کە نێوان یەکالییبونەوەی ش��ەڕی لەدوای بڕوسیاو ئەڵمانیا لەبەرامبەر فەڕەنسادا ساڵی ١٨٧١ ڕاس��تەوخۆ فەیلەسوفانی ئەڵمان��ی کەوتن��ە باڵوکردنەوەی بیری نەتەوەیی��و تەوزیفکردنی ئەو بیرۆکەیە ب��ۆ هەنگاونان بۆ دامەزراندنی دەوڵەتی فیدڕاڵی ئەڵمانی. لەو نێوەدا ڕۆڵی هەر یەک لەفەیلەس��وفان )گوتلیب فیشته و

)گوتفری��د هی��ردر(، هەروەه��ا ڕۆڵی قوتابیان��و ڕێکخ��راوە نەتەوەییەکانیان ل��ەالی ئەڵمانیی��ەکان تاکو ئێس��تاش ب��ەرز دەنرخێنرێ��ت. ئ��ەو ئەڵمانی��ا گەورەوگرانەی ئێستا دەیبینین بەروبومی ئەو هەواڵنەی��ە. ئێمە دەبێ��ت وەهمو واقع لێک جیابکەین��ەوە. ڕۆحی ئەنتی پارتیو پۆزەکان��ی پارتی خۆی وەهمەو دەوڵەتی نەتەوەیی واقیعە. ئەم خەونە نەتەوەییە، گەر نەش��بێتە فاکت، ئەوا قۆناغێکی گەورەو س��ەختی خوێناوییە لەکۆڵ نەوەکان��ی داهاتومان دەبێتەوە. دەبێ��ت ئ��ەو ڕاس��تییەش بزانین، کە پارتیی ئێس��تا پارتییەکەی هەشتاکانو نەوەت��ەکان نییە، بەڵکو پارتی دەمێکە کالسیکیی سیاس��یی کاری ش��ێوازی ئینتەرناشیونااڵنە جێهێشتوەو لۆکاڵیی

کار دەکات.کوردس��تان نیش��تیمانیی یەکێتیی لەئێس��تادا هەڵوێس��تێکی تەمومژاویو نادی��اری هەی��ە. هەم��و ئام��اژەکان ئەوەم��ان پێدەڵێن، کە )ی ن ک( دژی بیرۆکەی دەوڵەتی کوردییە! پێدەچێت ئ��ەو هەڵوێس��تەی لەئیس��تادا )ی ن ک( هەیەت��ی بچێت��ە خان��ەی هه ڵه ی مێژوییەوە، کە ٣١ی ئابەکە بەسەدانجار لەچاوی��دا بەئاو دەش��ۆردرێتەوە. )ی ن ک(، کە پش��تیکردوه تە ئەو خەونە نەتەوەییەو ڕویکردوەتە ئێران دەش��ێت ڕۆژێک بێت زەریبەی ئەم هەڵوێس��تەی بدات��ەوە. قۆناغ��ی ئێس��تا قۆناغ��ی فۆرمۆڵەبونی نەتەوەیە، ئەویش لەڕێگای یەکهەڵوێس��تیو هاودەنگیی��ەوە. ئێمە هەمو دەزانین هیچ پارتێکی سیاس��ی بەتەنها ناتوانێت ئەم ئامانجە بپێکێت، گەر پاڵپش��تی خەڵکو الیەنەکانی تری لە له پش��ت نەبێت. هی��چ نەتەوەکیش ل��ەدەرەوەی چوارچێ��وەی دەوڵەت��ی نەتەوەیی��دا ناتوانێ��ت بون��ی خ��ۆی بس��ەلمێنێت. کوردی باش��ور خاوەنی ئابوری، سەرچاوەی مرۆیی، پێگەکانی پەیوەندیو کەناڵە دیبلۆماسییەکانە، کە بەهۆیان��ەوە دەتوانێت هەوڵی کارکردن ب��ۆ ئەو بیرۆکەیە بدات. دەش��ێت ئەم بیرۆکەی��ە بەهیچ ش��ێوەیەک چەکەرە نەکات��و بێئ��اکام دەربچێ��ت، ب��ەاڵم قۆناغێکەو ناش��ێت لەس��ەر دەس��تی

خۆمان بێئاکام بێت.بەڕای من لەسەر ئاستی نێودەڵەتیدا دەکرێت جارێ کار لەسەر ئەوە بکرێت، کە کورد وەکو نەتەوەیەک لەچوارچێوەی بناس��ێنرێت، فرەئەتنیکدا عێراقێک��ی دواتریش جەخت لەس��ەر بەیاساییبونی ئەو ڕیفراندۆمە بکرێ��ت، کە حکومەتی

هەرێم ئامادەکاریی بۆ دەکات.

بیروڕا)4٣6( سێشه ممه ٧/٨/1220١4 [email protected]

له بۆستنه وه بۆ كوردستان

دەوڵەتی نەتەوەیی لەنێوان بەرداشی ئەنتی پارتییەکان و شانازییەکانی پارتی خۆیدا

یه كێك ڕابوردوو ئێستاله ئازاربه خشترین

شته كانی ژیان له سه ر ئه م زه وییه ئه وه یه كورد بیت

كوردبون به مانایه ك یانی نه زانی چیت چی ئه بیت. ئه گه ر

بشزانیت چیت نه توانی ئه وه بیت

ئەوەی پارتی هەوڵی بۆ دەدات ئەوەیە دەیەوێت ببێتە پاڵەوانی دروستکردنی

دەوڵەتی کوردی نەک ئەوەی

بیەوێت دەوڵەتی کوردیمان بۆ دابمەزرێنێت

هەمو ئاماژەکان ئەوەمان پێدەڵێن

کە )ی ن ک( دژی بیرۆکەی دەوڵەتی

کوردییە! پێدەچێت ئەو هەڵوێستەی

لەئیستادا )ی ن ک( هەیەتی بچێتە خانەی هه ڵه ی

مێژوییەوە

بزوتنه وه ی گۆڕان توانی 24 كورسی ئه یلولی 2013 له هه ڵبژاردنه كانی 21ی مس��ۆگه ربكات و ببێته هێ��زی دوهه م له سه ر كوردس��تان و ئاس��تی له سه ر ئه م بنه مایه بزوتنه وه ی گۆڕان بڕیاری چونه ده سه اڵتی داو وه فدی دانوستانی بۆ ئه م مه به سته دیاریكردو له ئه نجامی دانوستانی الیه نه براوه كانی پارله مانی كوردس��تان كه 176 رۆژی خایاند ئه م

پۆستانه به ر گۆڕان كه وت:1- سه رۆكی پارله مان

2- وه زاره تی پێشمه رگه 3- وه زاره تی دارایی

4- وه زاره تی بازرگانی و پیشه سازی 5- وه زاره تی ئه وقاف

6- ده سته ی وه به رهێنانس��ه رنج بده ن كاتێك گ��ۆڕان ئه م پۆستانه وه رده گرێت و ده یه وێ كه مێك كه م كوردس��تان گه لی له مه ینه تی��ی ب��كات و به رنامه كانی خ��ۆی جێبه جێ

بكات بارودۆخه كه چی لێهات؟!

س��ه رۆكی پارله مان كه له بزوتنه وه ی گۆڕان��ه كاتێ��ك ئی��داره ی پارله مانی وه رگ��رت قاس��ه كه ی به ت��اڵ و ژماره حس��ابیه كه ی بانكی ئیره یی پێنابرێ و به رده وام چاوه ڕێ��ی وه زاره تی داراییه كه ته مویلی ب��كات بۆ ئه وه ی موچه ی پارله مانت��اران و كارمه نده كان��ی بدات كه ژماره یان نزیك��ه ی 600 كارمه نده و 60 ك��ه س له م كارمه ندان��ه راوێژكارن به موچه ی ب��ه رزو تایبه ت و حاڵی حازر موچه كه یان له وه زیرو پارله مانتار زیاتره له به رئ��ه وه ی موچه بڕین نایانگرێته وه ، ئه وه ی س��ه رباری داراییش وه زاره تی كه قاس��ه كه ی خاڵی خاڵی��ه زیاتر له 3 ترلی��ۆن دینار كورت)عجز(ی هه یه و چاوه ڕێی ده س��تی ئاش��تی هه ورامی و گومرگه و نه ك هه ر بودجه ی پارله مانیان پێنادرێت به ڵكو موچه ی وه زاره ته كانی خۆشیان بۆ دابین ناكرێت، پارله مانتاران به سه یاره و به نزین و شۆفێری خۆشیانه وه هه ندێكیان وه رناگ��رن و نیوه موچه ش به تاكس��ی هاتوچۆ ده ك��ه ن و هه ندێك به پیكابی ده بڵ و هه ندێك به ئۆتۆمبێلی ق��ه رز بۆ ئ��ه وه ی ك��ه س ده رك به وه نه كات كه به تاكس��ی هاتوچۆ ئه كه ن خۆی��ان دوائه خه ن تا ئاخر پارله مانتار تاكس��ی س��واری ئیتر ده رده چ��ێ، ده بن س��ه رۆكی پارله مانی��ش به هۆی نه بونی بودجه ی پێویس��ت ده س��تی به س��تراوه و له والش��ه وه وه زی��ره كان ره تڵ��ی ده س��تبه كاربونیان له گ��ه ڵ چه ند حیمایه و ده س��ته ی ئۆتۆمبێل و

پێداویستیه كانیان س��ه رجه م شۆفێرو بۆ دابی��ن ده كرێ له الیه ن س��ه رۆكی ئیزدیواجیه حكومه ته وه ، هۆكاری ئه م رونه له نێوان پارله مانتاران وه زیره كاندا س��ه رۆكی حكومه ت له پارتیه و له په نا نه وت( وات��ه )بودجه ی حه جه كه دایه ب��ه اڵم پارله مانت��ار دوای 8 مان��گ پێداویستیه كیان هیچ له سوێندخواردن بۆ دابین ناكرێت له به رئه وه ی سه رۆكی پارله مان له گۆڕانه و دوره له سه رچاوه ی داه��ات و ده ب��ێ چاوه ڕێ��ی وه زاره تی دارایی بێت وه زاره تی داراییش چاوه ڕێی وه زاره ت��ی س��امانه سروش��تیه كان، لێ��ره وه رونده بێته وه كه به مه به س��ت بێ یان بێمه به ست ده یانه وێ سه رۆكی پارله مان بێده سه اڵت وێنابكرێت و كاری پارله مانت��ارو پارله مانتاریی كه مبایه خ

بكرێت.ئه وه ن��ده روداوه كانی له الیه كی دی عێ��راق به تایب��ه ت هێرش��ی داعش و به په له تیرۆریس��ته كانی دی گروپ��ه ب��و س��ه رۆكایه تی پارله م��ان فریای ده رك��ردن و هه مواركردنی ئه و یاس��او بڕیارانه ناكه وێت ده ریانبكات كه گۆڕان وه عدی به كۆمه اڵنی خه ڵك و ده نگده رانی خۆی دابو، له الیه ك��ی دییه وه به هۆی ئه وه ی دانیش��تنه كان ك��راوه ن و هه ر فراكس��یۆنێك و ه��ه ر پارله مانتارێ��ك ده یه وێ نمایشی تواناو دڵسۆزیی خۆی بكات ب��ۆ ده نگده ره كانی كێبڕكێیه كی ناته ندروس��ت له ناو هۆڵ��ی پارله مان دروستبوه كه ناهێڵن یاساو بڕیاره كان

به ئاس��انی تێپ��ه ڕن به تایبه ت هه ندێ ده قاوده ق ده ی��ه وێ كه پارله مانت��ار به رنامه ی حزبه كه ی و رێنمایی به رپرسه

حیزبیه كان جێبه جێبكات و به رژه وه ندی له به رژه وه ندی الگرنگت��ره حیزبی��ان پارله مانتاری��ش هه ن��دێ گش��تی و به مه به س��ت ب��ێ یان بێمه به س��ت وا ره فتار ده كه ن و فش��ارو ره خنه كانیان ده س��ته ی له س��ه ر چڕكردوه ت��ه وه سه رۆكایه تی كه ده سته ی سه رۆكایه تی نیش��انبده ن به كه متوان��ا پارله م��ان ئیفلیج توان��ای پارله م��ان ئه م��ه ش ده كات و به رهه م��ی كه م ده بێت. نازانم لیژنه ی دانوس��تانكاری گ��ۆڕان بۆچی داوای وه زاره تێك��ی خزمه تگوزای وه ك ش��اره وانی ی��ان ئاوه دانكردنه وه یان كاره با یان.. هتد نه كرد كه په یوه ندی راسته وخۆی به ژیانی رۆژانه ی خه ڵكه وه جێپه نجه یان بتوان��ن له وێ��وه هه یه و له به رنامه كانیان به ش��ێك دیاربێ��ت و

جێبه جێ بكه نكه واته گۆڕان چی كرد؟

پارله مانێكی بێ بودجه و پڕ له وه عدو له س��ه رده مێكی پڕ له كێشه ی ناوخۆو

ده ره كیدا.وه زاره ت��ی داراییه ك كه قاس��ه كه ی له هه م��و واڵتانی له كاتێكدا به تاڵ��ه و دونیادا گش��ت وه زاره ت��ه كان ته مویل له وه زاره تی دارای��ی وه رده گرن كه چی له م هه رێمه وه زاره تی دارایی چاوه ڕێی ده ستی گوشراوی ئاشتی هه ورامیه كه

بودجه ی فرۆشتنی نه وتی الیه .له سه رده مێكدا پێشمه رگه وه زاره تی درا به گۆڕان ك��ه له چوار الوه جه نگ و هه رای��ه و وه زیری پێش��مه رگه له بری

ئه وه ی هێزی حیزبی نه هێڵێ و سوپای رێكخراوی نیش��تمانی پێكبێنێ هێزی حیزبی بۆ ده نێرن و له به ر هه س��تیاری بارودۆخه كه و پێویستی به رگری ناتوانێ مه نعی ب��كات. وه زاره ت��ی بازرگانی و پیشه س��ازی ، ئه م وه زاره ته له بنه مادا بازرگانی له به رئ��ه وه ی بوه كه مبایه خ ئ��ه م واڵت��ه 90%ی به ده س��ت كه رتی تایبه ته وه ی��ه حكوم��ه ت وه ك چاودێر وایه و ئاستی پیشه سازیش رونه چه ند له دوایه و له ده مێكدا درا به گۆڕان نه رێگا ماوه بۆ بازرگانی نه س��ه رمایه داره كان پاره ی بازرگانییان پێماوه و بایعیه كه ش به زه حم��ه ت ده گات و مه ترس��ی بڕینی ئه وقافی��ش وه زاره ت��ی له س��ه ره . له سه رده می نه خۆشی كۆرۆنای حوشتر كه وته ده س��ت وه زیرێكی گ��ۆڕان وا حه ج و عومره ش خه ریكه مه نع ده كرێ. ده س��ته ی وه به رهێنانیش كه پش��كی گۆڕانه له شانس��ی گۆڕاندا وه به رهێنان س��فر بوه ته وه و به رنام��ه ی حكومه تی س��ێكته ری كه ئه وه ی��ه هه رێمی��ش نیشته جێبون له م ده سته یه جیابكاته وه كه باشترین هه ل بو بۆ گۆڕان كه بتوانێ به پێی به رنامه كانی خۆی بۆ نه هێشتنی كێشه ی نیشته جێ له كوردستانداو ئه م چانسه ش��ی نامێنێ و سه رمایه گوزاریی ده ره كی و ناوخۆش له نزمترین ئاستدایه . نازان��م ئه م��ه بێشانس��ی گۆڕانه یان نه شاره زایی وه فدی دانوستانی گۆڕان، یان زیره كی به رامبه ره كه یان یان هه مو

ئه گه ره كان پێكه وه ؟!

13 )436( سێشه ممه 2014/7/8 [email protected]بیروڕا

گۆڕان‌كه‌م‌شانسی‌‌هێنا‌یان‌دانوستانكاره‌كانی‌‌هه‌ڵه‌یانكرد‌یان‌هه‌ردوكیان؟!

عومه ری حاجی عینایه ت

)Limits to Democracy(فه یله سوفێكی بریتانی پارێزگاریخ��وازه ئارتكلیكی به ناوی

)Roger Scruton( رۆچر سكروتۆنواتا "سنوره كانی دیموكراسی " باڵوكردۆته وه تێی��دا ئام��اژه به س��ه ره تای بنه ماكان��ی دیموكراس��ی ئه كات و ئه و ده س��تكه وته بۆ ده گه ڕێنێته وه و له بریتانیا پرۆتس��تانیه كان ده ڵێت "كلتوری پرۆتستانی زیاتر له كلتوری ئیسالم له گه ڵ دیموكراسیه تدا ده گونجێت. ئه م وتاره ی رۆچر كۆمه ڵێك ش��یكردنه وه هه ڵده گرێت ده توانرێت له س��ه ر كۆمه ڵگه ی

عێراقی به نمونه جێبه جێ بكرێت،س��ه ره كیه كانی پرنس��یپه بنه م��او دیموكراس��یه ت ئه وكات��ه ده چه س��پێت كه ده وڵه تێكی عه لمانیه ت هه بێت، دیموكراسیه ت له ده رهاویشته كانی گرنگه ده رهاویشته یه كی عه لمانی��ه ت، وه ك��و "ئه لبی��رت كامۆ" كه

فه یله سوفێكی فه ره نسیه ده ڵێ :-" ت��ۆ ناتوانیت یه ك یاس��ا دابنێیت یان دروستبكه ی بۆ كۆمه ڵێك هاواڵتی له ناو یه ك واڵتدا ئه گ��ه ر ئاین له ده وڵه ت جیانه كرێته وه "چه مك��ی )تیۆكراس��ی (و )دیموكراس��ی ( ناتوانرێ��ت دو چه مك��ه ئ��ه م بێگوم��ان له حوكمڕانیدا بخرێت��ه ناو یه ك چوارچێوه و ببێته سیسته می به رێوه بردن، )تیۆكراسی ( واتای حوكمی ئاینی كه پشت به پێكهاته كانی ش��ه رع و ئه حكامه كان��ی ئای��ن و تێكس��ته دینیه كان ده به س��تێت و نابێت ده س��تكاری بكرێ��ت، ئ��ه م بنه مایانه ده بن��ه ئامانجی حوكمداری ده وڵه ت، لێره دا له ئه حكامه كانی ئاین راس��تیه كانی ناو ماڵ له پێش��ه وه ترن وه ك له بیركردنه وه فه لس��ه فیه كان و راستیه له ژێر هاواڵتی له تیۆكراس��یدا زانستیه كان، ره حمه ت و سێبه ری رێنماییه كانی خودادایه ، حوكمی ئاینی پش��ت به بیروب��اوه ری ڕه ها ده به س��تێت واتا له رابردوو داهاتوو ئیس��تا " ئاین به چاره س��ه ر ب��ۆ به رێوه بردنی دونیا

داده نێ ".دیموكراسیش وه كو پرنسیپێكی سه ره كی داده نرێت له ب��ه ره و به عه لمانیبونی ده وڵه ت و جومگه یه ك��ی گرنگ��ی عه لمانیه ته ، یه كێك له مه رجه كان��ی دیموكراس��یه ت عه لمانیه ته ب��ه اڵم مه رجی��ش نی��ه هه م��و عه لمانیه ت دیموك��راس بێت، وه كو "كۆمۆنیس��ته كان و فاشیسته كان" جێبه جێكردنی ئه و سیسته مه مه زهه ب��ه ئای��ن و ك��ه له كۆمه ڵگه ی��ه ك دینیه كان هێڵی س��ور بن، له ویش��دا ده بێ باس له شكس��تی دیموكراس��یه ت و ئیفالسی دیموكراس��یه ت بكه ی��ن، ش��یكردنه وه كانی

"سكروتۆن" ئه و راستیه مان بۆ ده رئه خات كه دیموكراسیه ت ناتوانێ سنوره كان بشكێنی و ناتوانێ له س��تراكتۆرێكی وه كو ستراكتۆری كۆمه ڵگه ی عێراقی وا به ئاس��انی دروس��ت بێت كه له س��ه ره وه هه تا خواره وه ی بنه ما ئاینی��ه كان و مه هه زب حوكمداریه تی ده كه ن،

ئه مه دوالیزمیه تێكی گه وره یه .هه ربۆی��ه ش له گرنگترین ده رئه نجامه كانی پرۆسه ی سیاسی له كۆمه ڵگه ی عێراق روخانی دیكتاتۆری��ه ت ب��و له پێناو دروس��تكردنی سیس��ته می دیموكراس��ی، دیموكراس��یه ت له كۆمه ڵگ��ه ی عێراقی وه ك��و مه كینه یه كی دزو "مافی��او به رهه مهێنان��ی گ��ه وره ی جه رده و پیاوكوژ "ی لێهات، دیموكراسیه تی شكستخواردو له كۆمه ڵگه ی عێراقی ئه وه نده فۆرمێكی قێزه ونی نامرۆڤانه ی له خۆ گرت كه سنوری هه مو ئه و پێناسانه ی شكاند كه بۆ چه مكی دیموكراس��یه ت دانرابون، تا ئاستی ئه وه ی وا له كاره كت��ه ری كۆمه اڵیه تی ئه نتی ئه م فۆرمه له دیموكراس��یه ت بێت، هۆكاری ئ��ه م دۆخه له وه دا خ��ۆی ده بینیه وه ئه گه ر سیسته مێكی وه كو دیموكراسیه ت له رۆژئاوا له سه روه ریی پارێزگاریكردن خزمه تگوزاری و م��رۆڤ توانی جێگای خۆی بكاته وه ، لێره دا ده پرسین ئایا وه كو " رۆچر "ده ڵێ هۆكاره كه ی كلتوری پرۆتستانی بو؟ به اڵم له كۆمه ڵگه ی عێراق��ی تێرمێكی تری به خۆی��ه وه بینی ، دیموكراسیه ت ئه وه نده بچوككرایه وه له شه ڕه گوتاری نێوان سیاس��یه كان و دروستكردنی كۆمه ڵێ��ك هێ��زی چه ك��داری میلیش��یاو پێش��اندانی هێزو خیت��اب و هه یمه نه كردنی گروپێك به سه ر ئه وه ی ترو ئیستیفزازكردن و به خیتابه كانی��ان و هاواڵتی��ان ترس��اندنی تێكدان و وێرانك��ردن بترازێت هیچ مانایه كی بۆ مه ده نیه ت و هاواڵتیبون و پارێزگاریكردن و

خزمه تگوزاری مرۆڤ نه هێشته وه .ئه گه ر چی ئه و دیموكراسیه ته ی له رۆژئاوا دروس��تبو هێزی رۆش��نبیرانی له پشته وه ، دیموكراس��یه ت له كۆمه ڵگه ی عێراقی به اڵم به پاڵپشتی توێژێك بانگێشه ی بۆ ده كرا كه هێزی مه زهه به ئاینیه كان بو كه له بنچینه دا وه كو له س��ه ره وه ئاماژه م ب��ۆ كرد جۆرێك له دوالیزمی ناكۆكی گه وره له نێوان كاره كته ری

تیۆكراس و سیسته می دیموكراسدا هه بو.هه روه ها غیاب و قه یرانی رۆشنبیران له خۆ به خاوه نكردن��ی ئه و دۆخ��ه كاریگه رییه كی زۆر هه بو له س��ه ر شكس��تی دیموكراسیه ت مه زهه به پیاوان��ی عێراقی ، له كۆمه ڵگ��ه ی دۆخێك هه یمه نه ی ده یانویس��ت ئاینیه كان بك��ه ن ك��ه ناكۆك ب��و له گ��ه ڵ كلتوری و بیركردنه وه ی��ان ئ��ه وان ده یانویس��ت ببنه خاوه نی دیموكراس��یه تی نوێ له كۆمه ڵگه ی عێراق كه مه حاڵ بو، بۆیه ش دیموكراسیه تیش توش��ی ئیفالس هات، قس��ه كردن له س��ه ر دیموكراسیه ت له كۆمه ڵگه یه كی ئاینی شتێكی مه حاڵه و نامه تیقی و ناواقعیه ، چۆن ئه كرێت باس له دیموكراس��ی بكرێت كه كۆمه ڵ له ژێر

هه یمه نی پیاوه ئاینی و سیاسیه كاندا بن؟زۆربه ی س��ه ركرده كانی عێ��راق له رێگای مه زهه بی و پاش��خانی ئاینیه وه دروستبون و حوكم��ی ئه و كۆمه ڵ ده ك��ه ن. ئه وان له ژێر فش��اری ئاین و مه زهه بدان، چونكه پرۆسه ی عێراق له كۆمه ڵگ��ه ی تاك به رهه مهێنان��ی به رده وامه له سه ر هه مان فۆرم و دۆخ و گۆڕینی ئه و تاكه له گه ڵ تاكێكی تر بۆ راستكردنه وه ی دۆخه كه هی��چ كاریگه ریه كی نابێت، چونكه له كۆمه ڵگه یه ك مه زهه ب��ی كاره كته رێك��ی كه وابه س��ته یه به بنه ما ئاینیه كان ناتوانێت

سیسته مێكی دیموكراسی به رێوه ببات.ب��ۆ نمون��ه "ن��وری مالیك��ی " پیاوێكی مه زهه ب��ی و پابه ند به بنه م��ا مه زهه بیه كان و ده س��تی دروس��تكراوی كاره كته رێك��ی مه زهه بیه ت بێت چ��ۆن ئه توانێ حوكمداری سیس��ته مێكی دیموكراس��ی بكات بێگومان ناتوان��ێ ". له زۆرب��ه ی ئ��ه و كۆمه ڵگایانه ی كه تیۆكراس��ی تێدا هه یمه نه داره و رۆڵێكی به رچ��اوو دی��اری له به رێوه بردن��ی كۆمه ڵ هه یه ، له وێدا بزوتنه وه كانی به ره وپێشبردنی كۆمه ڵ ئیفلیج و دوچاری فه ش��ه ل بۆته وه و، فێنده مێنتالیس��ته كان بزوتن��ه وه زیات��ر توندڕه وییه ئه و دروستبون. په ره یسه ندوه و ب��وه له عێ��راق مه زهه ب��ه كان له ئای��ن و ه��ۆی ملمالنێ له س��ه ر ده س��ه اڵت له نێوان ئ��ه و كه س��ایه تیه تیۆكراس��یانه ك��ه بۆ به رژه وه ندیی��ه تایبه تیه كانیان له جموجۆڵدا ب��ون و به كارهێنانی ئاین ب��ۆ به هێزكردنی پێگه ی سیاس��یان ك��ه س��ه رئه نجام بوه هۆی س��ه رهه ڵدانی چه ندان حزبی سیاسی مه زهه بی و ته یارات��ی جۆراوجۆر كه ئه مه ش مه ترس��یه كی گه وره بو له س��ه ر پرۆس��ه ی

دیموكراسیه ت.

*پسپۆر له فه لس��ه فه ی – كۆمه ڵناسی , خوێن��دكاری دكتۆرا له زانكۆی س��ۆربۆن -

پاریس.

داعش‌و‌سه‌ده‌ی‌‌جیۆپۆله‌تیكدیموكراسی‌‌و‌ئه‌نتی‌‌دیموكراسی‌

ئ��ه و ڕوداوان��ه ی ئه م��ڕۆ له گۆڕه پان��ی سیاس��ی عێراق��دا ڕوده ده ن ڕوداوگه لێكن پێویسته له چه ندین گۆشه نیگای جیاوازه وه له س��ه ر هه ڵوه س��ته ی بخوێنرێت��ه وه و بكرێ . یه كێك له و الی��ه ن و ڕه هه نده ی كه لێره دا ده مه وێ له س��ه ری بوه س��تم بریتیه له تێڕوانینی جیۆپۆله تیكی بۆ ئه م ڕوداوانه و به س��تنه وه ی بوی��ه ری ئه م��ڕۆ به تێگه ی جیۆپۆله تیكی . جیۆستراتیژی و )مفهوم(ی گروپێكی چه كداری توندڕه و به ناوی ئاینه وه دێ��ت و په المار ده دات و چه ن��د ناوچه یه ك داگیر ده كات، هاوش��ان به م داگیركردنه ش له ئه رزی واقعدا ڕه فت��اری دژه مرۆییانه ی

خۆشی ده سه لمێنێ .چاالكیی ئ��ه م گروپه كه ناوی داعش��ه دیاریكراوو جوگرافیایه كی س��ه رزه مینێكی دیاریكراوه كه تێی��دا ده جوڵێته وه و خۆی نمای��ش ده كات، ئ��ه م ش��وێنه ش زۆرجار ئه گه رچی ناوده برێ . به سێگۆشه ی سوننی به پێی هه ندێ خوێندنه وه وا س��ه یری ئه م گروپه توندڕه وو په ڕگیره ده كرێ كه س��ه ر دیاریكراوی به ناش��وێنه و جوگرافیایه ك��ی نی��ه و هاتوچۆ ده كات، ب��ه اڵم دواجار هه ر سپه یس��ێكی دیاریكراوو له جوگرافیایه كی دیاریكراودا دێت و ده چێت و هاموشۆ ده كات. لێ��ره وه ده توانی��ن جه خت له و ڕاس��تیه بكه ینه وه كه ئه وه ش��وێنێكی دیاریكراوه كه داعش ده توانێ بمێنێته وه و هه ناس��ه ی سیاس��ی تێدا بدات. پێكهاته ی كه لتوریی و سۆسیۆسیاس��ی له ش��وێنێكی دیاریكراودا وایك��ردوه كه ئ��ه م گروپ��ه فۆنده مێنتاڵه بتوان��ێ پێگه ی خۆی قایم ب��كات و توانای مان��ه وه ی هه بێت. بۆ ئ��ه وه ی له ڕوانگه ی جیۆپۆله تیكیه وه له داعش تێبگه ین پێویسته ئه وه رونبكه ینه وه كه مه به ستمان له سه ده ی جیۆپۆله تیك چیه ؟ س��ه ده ی جیۆپۆله تیك ناوی كتێبێكی جورج فریدمانه به ناونیشانی )سه دس��اڵی داهاتو( كه له س��اڵی 2009دا باڵوكراوه ته وه . جورج فریدمان دامه زرێنه رو سه رۆكی به ڕێوه بردنی كۆمپانیای ستراتفۆره كه پێشه نگه له بواری هه واڵگریی تایبه تدا، هه روه ها وه ك پسپۆڕێكی ڕاگه یاندنیش كار

ده كات و ل��ه م ڕوه ش��ه وه خاوه نی چه ندین وت��اری میدیاییه س��ه باره ت به ئاسایش��ی نه ته وه ی��ی و جه نگی زانی��اری . ئه م پیاوه خاوه ن دیدگایه كی ستراتیژی و جیۆپۆله تیكی نوێیه و بۆچونه كانی له ناوه نده جیاجیاكانی ئه مه ریكادا به هه ن��د وه رده گیرێ ، هه روه ها خاوه ن��ی چه ندین كتێبه وه ك��و )جه نگی نهێن��ی ئه مه ریكا(و )سه دس��اڵی داهاتو( ك��ه ئه م��ه ی دواییان مش��تومڕێكی زۆری لێكه وته وه و بوه ه��ۆی وروژانێكی گه وره . له كتێب��ه سه دس��اڵی داهات��و یه كێك��ه هه ستیاره كانی فریدمان كه له 272 الپه ڕه پێكهاتوه و دابه ش بوه به س��ه ر 13 به شدا. له م كتێب��ه دا فریدمان ب��اس له گرنگترین ئه و گۆڕانكاریه جیۆسیاس��ی و دیمۆگرافی و س��ه ربازیی و ته كنه لۆژییان��ه ده كات وه ك ئه گه رێكی نزیكی چاوه ڕوانكراو له س��ه ده ی بیس��تویه كدا، هه روه ها ب��اس له گرنگترین جه نگه كانی داهاتو ده كات و شییانده كاته وه . به كورت��ی فریدمان باس له به هێزیی پێگه ی سیاسی ئه مه ریكا ده كات له سه ر نه خشه ی سیاسی جیهاندا، ئه ویش به هۆی ئه و شوێنه جیۆستراتیژیه ی كه هه یه تی و به پێچه وانه ی زۆرێ��ك له بیروبۆچونی باو ك��ه پێیانوایه خه ون��ی ئه مه ریكا تێكده ش��كێ ، ئه و له و بڕوایه دایه كه ئه مه ریكا نه گه یشتۆته قۆناغی

پیریی و له سه ده ی زێڕینی خۆیدایه .ئ��ه و سیس��ته مه ته كنه لۆژیه به ه��ۆی پێشكه وتوه ی كه هه یه تی توانیویه تی جیهان بخات��ه ژێر كۆنترۆلی خۆیه وه . س��ه باره ت به چینیش كه خه ریكه ده بێته جه مسه رێكی ئاب��وری ، ئه و له پێش��بینیه كانی خۆیدا بۆ سه دس��اڵی داهات��و ده ڵێ چی��ن به چه ند قۆناغێكی بوژان��ه وه ی ئابوریدا ده ڕوات كه ناوی ناوه خول��ی چین )الدوره الصینیه (، به اڵم ناتوان��ێ ببێته هێزی گه وره ، چونكه س��ه ره كی جیۆپۆله تیكی بنه مای خاوه نی نیه و له ڕوی تۆپۆگرافیه وه چوار ده ور دراوه . له باش��وری مه نگۆلیاو س��یبریاو له باكور خۆرئاوا زنجیره چیاكانی هیماالیاو له باشور چیاو دارستانه كانی میانمارو الوس و ڤیتنام ته وقیانداوه . فریدمان باس له وه ش ده كات كه جه نگی ئیس��الم و ئه مه ریكا كۆتایی پێ دێ و ملمالنێی دیكه له ئاسۆدا ده رده كه ون، له م ڕوه ش��ه وه ڕوسیا س��نوره كانی خۆی ده ب��ڕێ و به ره و ئه وروپا ده كش��ێ . ئه وه ی جێگای س��ه رنجه ئه وه یه كه دو س��اڵ به ر پێش��بینی موباره ك له كه وتنی حوس��نی كه وتنی ئ��ه و ڕژێمه ی كردبو. لێره ش��ه وه پێویس��ته ئاماژه بۆ خاڵیكی گرنگ بكه ین ئه وی��ش ئه وه ی��ه ك��ه بۆچونه كان��ی ئه م له بیركردنه وه ی ڕه وتێكه پێچه وانه ی پیاوه سیاس��ی كه پێیوایه به هۆی گڵۆباڵیزمه وه ئه وه یه كات��ی كاڵبونه ته وه و س��نوره كان كه ماڵئاوای��ی له جیۆپۆله تیك بكرێ و چی دی س��نوره كان به هادارنین، ب��ه اڵم بیرو بۆچونه كانی فریدمان له سه ر زه وی واقعیترو ڕاسته قینه تره ، چونكه ڕوداوه كان له ڕۆژگاری ئه م��ڕۆدا ئه و ڕاس��تیه دوپاتده كه نه وه كه ئێس��تا به هیچ جۆرێك كاتی ئه وه نه هاتوه ماڵئاوای��ی له جیۆپۆله تی��ك بكرێ . ئه وه ی كه ئه و ڕاستیه جه خت ده كاته وه و بایه خی جیۆپۆله تی��ك زیات��ر ده رده خ��ات بریتیه له ڕوداوه كان��ی نیمچه دورگه ی قرم له نێوان روس��یاو ئۆكرانیا، كه ئ��ه م نیوه دورگه یه بایه خێكی جیۆس��تراتیژی هه یه بۆ ڕوسیا، به هه مانش��ێوه له عێراقی��ش كه ركوك و ئه و ناوچان��ه ی ك��ه پێیانده وت��رێ جیناكۆك ڕه هه ن��دی جیۆس��تراتیژی و جیۆپۆله تیكی گرنگی��ان هه یه بۆ كورد. ئه م قس��ه یه بۆ گروپێكی تیرۆریس��تی وه ك داعشیش هه ر راس��ته و ل��ه و ناوچه یه دا ك��ه پێیده وترێ سیگۆشه ی س��وننی شه ڕ ده كات. سه ده ی جیۆپۆله تیك تا ئه م ساته وه خته ش سه ده ی ته شه بوس��ه به زه وی ن��ه ك ماڵئاواییكردن بێت لێی . ئه وه ی كه ئه مه ریكاش��ی كردوه ب��ه و زلهێزه ل��ه روی جیۆپۆله تیكیه وه ئه و وته یه یه كه ده ڵێت )ئه مه ریكا له باوه ش��ی

دو زه ریادایه (.

نوری مالیکی که حسێن مه حمودشه ونم یه حیا*كاره كته رێكی دروستكراوی ده ستی مه زهه بیه ت بێت چۆن ئه توانێ حوكمداری سیسته مێكی دیموكراسی

بكات؟

ده توانین جه خت له و ڕاستیه بكه ینه وه كه ئه وه شوێنێكی دیاریكراوه كه

داعش ده توانێ بمێنێته وه و هه ناسه ی سیاسی

تێدا بدات. پێكهاته ی كه لتوریی و سۆسیۆسیاسی

له شوێنێكی دیاریكراودا وایكردوه كه ئه م گروپه

بتوانێ پێگه ی خۆی قایم بكات

وه زاره تی داراییش سه رباری ئه وه ی كه

قاسه كه ی خاڵی خاڵیه زیاتر له 3 ترلیۆن دینار

كورت)عجز(ی هه یه و چاوه ڕێی ده ستی ئاشتی هه ورامی و گومرگه و نه ك هه ر بودجه ی پارله مانیان پێنادرێت به ڵكو موچه ی

وه زاره ته كانی خۆشیان بۆ دابین ناكرێت

ئاراس فه تاح نوسه ری گۆشه ی "له نزیکه وه "به هۆی سه رقاڵیه وه ئه م هه فته یه نه یتوانی ستنوکه ی بنوسێت

له گه ڵ داوای لێبوردندا

‌‌فه‌رمان‌ڕه‌شاد

له‌یه‌كێك‌له‌كۆبونه‌وه‌كانی‌مه‌كته‌بی‌سیاسی‌پارتی‌كاتێك‌گفتوگۆ‌له‌سه‌ر‌پرسی‌ده‌وڵه‌تی‌كوردی‌ده‌كرێت،‌له‌و‌ده‌مه‌‌س��ه‌رۆكی‌پارتی‌ده‌ڵێت‌"ئه‌و‌كاره‌ی‌كه‌‌باوكم‌بۆ‌منی‌جێهێش��ت‌

من‌بۆ‌نه‌وه‌كانمی‌جێناهێڵم".پێموایه‌‌ئ��ه‌و‌ڕس��ته‌یه‌ی‌بارزانی‌به‌ته‌نه��ا‌به‌س��ه‌‌ب��ۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌له‌وه‌‌تێبگه‌ین‌كه‌‌چۆن‌بیر‌له‌دروستكردنی‌ده‌وڵه‌تی‌كوردی‌ده‌كاته‌وه‌و‌ڕوانگه‌ی‌بۆ‌ئه‌و‌پرس��ه‌‌چۆنه‌،‌ئ��ه‌وه‌ی‌له‌و‌ڕس��ته‌‌ده‌توانی��ن‌هه‌ڵیبهێنجین‌دو‌ڕاس��تیه‌‌ك��ه‌‌به‌ئاش��كرا‌كاریگه‌ری‌له‌س��ه‌ر‌تێڕوانینی‌الیه‌نه‌كان‌و‌خه‌ڵك‌

له‌شه‌قام‌ده‌بینین.خاڵی‌یه‌كه‌م‌ئه‌وه‌ی��ه‌‌كه‌‌بارزانی‌وه‌ك‌س��ه‌رۆكی‌پارتی‌و‌بنه‌ماڵه‌كه‌ی‌ب��ڕوای‌وایه‌‌كه‌‌تاكه‌‌الی��ه‌ن‌ئه‌گه‌ر‌كوردس��تان‌ له‌به‌ده‌وڵه‌تبون��ی‌به‌رپرسیاربن‌ئه‌وه‌‌حیزبه‌كه‌ی‌ئه‌وه‌و‌له‌ناو‌حیزبه‌كه‌شی‌بنه‌ماڵه‌ی‌بارزانی،‌بۆی��ه‌‌له‌كاتی‌گریمان��ه‌ی‌ئه‌وه‌ی‌كه‌‌ئه‌گه‌ر‌خۆش��ی‌ده‌وڵه‌تی‌بۆ‌دروست‌نه‌ك��را‌پێیوای��ه‌‌ئ��ه‌وه‌‌ئه‌ركێكه‌‌بۆ‌نه‌وه‌كانی‌خۆی‌جێده‌هێلێت‌نه‌ك‌بۆ‌خه‌ڵكی‌تر‌هه‌روه‌ك‌چۆن‌كاتی‌خۆی‌بارزانی‌باوك‌بۆ‌ئه‌وی‌جێهێشتوه‌!

خاڵی‌دوه‌م‌ئه‌وه‌یه‌‌له‌روانینی‌بارزانی‌ته‌نها‌ئه‌وه‌‌به‌رپرس��ی‌دروستكردنی‌په‌له‌یه‌تی،‌ بۆی��ه‌ش‌ ده‌وڵه‌ت��ه‌‌ ئه‌و‌ته‌نان��ه‌ت‌له‌كات��ی‌دریژكردن��ه‌وه‌ی‌م��اوه‌ی‌س��ه‌رۆكایه‌تیه‌كه‌ی‌چه‌ندین‌بۆچون‌هه‌بون‌كه‌‌یه‌كێك‌له‌ئامانجه‌‌درێژكردنه‌وه‌یه‌‌ ئه‌و‌ س��ه‌ره‌كیه‌كانی‌مه‌به‌س��تیه‌تی‌ بارزان��ی‌ ئه‌وه‌ی��ه‌‌له‌م��اوه‌ی‌حوكمڕانی‌خۆیدا‌ده‌وڵه‌ت‌ڕابگه‌یه‌ن��ێ،‌بۆ‌ئ��ه‌وه‌ش‌گرنگ‌نیه‌‌ئایه‌‌سه‌رپێچی‌یاس��ایی‌له‌مانه‌وه‌ی‌ئ��ه‌و‌هه‌ی��ه‌‌له‌س��ه‌رۆكایه‌تی‌هه‌رێم‌یاخود‌ن��ا.‌له‌تێڕوانینی‌ئه‌ودا‌گرنگ‌نیه‌‌پرس��ی‌دروس��تكردنی‌ده‌وڵه‌ت‌خه‌مڵیوه‌‌یاخود‌نا؟‌واقیعی‌سیاسی‌و‌نێوده‌وڵه‌تی‌له‌باره‌‌یاخود‌نا؟‌واقیعی‌ئابوری‌و‌ئیداری‌تا‌چه‌ند‌گونجاوه‌؟

ڕه‌نگه‌‌له‌زۆر‌باردا‌دۆخه‌كه‌‌بخوازێ‌كه‌‌كورد‌چیتر‌خۆی‌نه‌به‌س��تێته‌وه‌‌ڕابگه‌یه‌نێ‌و‌ س��ه‌ربه‌خۆیی‌ به‌عێراق‌و‌كاته‌كه‌‌به‌شێوه‌یه‌ك‌بێ‌كه‌‌گونجاوبێ‌بۆ‌هه‌ن��گاوی‌له‌و‌ش��ێوه‌یه‌،‌به‌اڵم‌ڕوانینه‌ك��ه‌‌له‌وه‌یه‌‌ك��ه‌‌بارزانی‌زۆر‌ئ��ه‌و‌ڕه‌هه‌ندانه‌ی‌ب��ه‌الوه‌‌گرنگ‌نیه‌‌به‌قه‌ده‌ر‌ئه‌وه‌ی‌ك��ه‌‌ده‌بێ‌له‌و‌ماوه‌‌كورته‌‌هه‌ر‌چۆنێك‌بێ‌ئه‌و‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌‌

ڕابگه‌یه‌نێت.ئ��ه‌و‌تێڕوانین��ه‌ی‌بارزان��ی‌ب��ۆ‌پرس��ی‌ده‌وڵه‌ت‌كاریگه‌ری‌گه‌وره‌ی‌

به‌س��ه‌ر‌ڕوانینی‌الیه‌نه‌‌سیاسیه‌كان‌و‌له‌ئێستا‌ به‌گش��تی‌هه‌یه‌،‌ خه‌ڵكیش‌ئه‌گه‌ر‌به‌خێرایی‌سامپڵێك‌وه‌ربگری‌تێده‌گه‌یت‌كه‌‌چ‌بێمتمانه‌ییه‌ك‌هه‌یه‌‌له‌نێ��و‌الیه‌نه‌كان‌بۆ‌دروس��تكردنی‌ده‌وڵ��ه‌ت،‌زۆرێك‌له‌الیه‌ن��ه‌كان‌له‌و‌خواس��ته‌ی‌بارزانی‌حاڵین،‌ئه‌وه‌ش‌وایك��ردوه‌‌هه‌ن��دێ‌ك��ه‌س‌و‌الیه‌ن‌ته‌نانه‌ت‌له‌ناو‌یه‌كێتی‌نیشیمانیشه‌وه‌‌هاوبۆچون‌نه‌بن‌له‌گه‌ڵ‌دروستكردنی‌ده‌وڵ��ه‌ت‌له‌و‌ده‌م��ه‌،‌هه‌مو‌ئه‌وه‌ش‌ئه‌وه‌وه‌‌ به‌بێمتمانه‌ی��ی‌ په‌یوه‌ن��دی‌هه‌ی��ه‌‌كه‌‌له‌ئێس��تا‌دروس��تكردنی‌حزبیه‌‌ پرۆژه‌یه‌كی‌ ئه‌وه‌نده‌‌ ده‌وڵه‌ت‌ئه‌وه‌نده‌‌نیش��تیمانی‌نیه‌و‌كۆده‌نگی‌له‌سه‌ر‌نیه‌،‌هاوكات‌نه‌خشه‌ڕێی‌ئه‌و‌

ده‌وڵه‌ته‌ش‌ڕون‌نیه‌.بۆ‌ئه‌وه‌ش‌ئه‌وه‌ی‌له‌ئێستادا‌له‌سه‌ر‌بارزان��ی‌پێویس��ته‌‌به‌جدییه‌وه‌‌له‌و‌نیگه‌ران��ی‌و‌بێمتمانه‌ییه‌ی‌الیه‌نه‌كان‌بڕوانێ،‌خۆ‌بواردن‌لێیان‌زیانی‌گه‌وره‌‌ب��ه‌و‌پرۆژه‌یه‌‌ده‌گه‌یه‌ن��ێ،‌هاوكات‌پێویستیش��ه‌‌له‌س��ه‌ر‌ئاس��تی‌بااڵ‌لیژنه‌یه‌ك‌دروستبكرێ‌بۆ‌ئه‌و‌پرسه‌و‌ده‌وڵه‌ت،‌ ڕاگه‌یاندنی‌ هه‌نگاوه‌كان��ی‌به‌جۆرێ��ك‌هه‌ر‌الیه‌نێك‌ل��ه‌و‌لیژنه‌‌بااڵیه‌‌ئه‌ركی‌پێبس��پێردرێ‌و‌هه‌ست‌به‌وه‌‌بكات‌به‌ش��ێكه‌‌ل��ه‌و‌پرۆژه‌یه‌،‌خاڵێكی‌تر‌ئه‌وه‌یه‌‌كه‌‌نه‌خش��ه‌ڕێی‌

هه‌نگاوه‌كانی‌دروس��تكردنی‌ده‌وڵه‌ت‌ڕونبێ،‌له‌ئێس��تا‌ته‌نها‌پارتی‌خۆی‌به‌خاوه‌ن��ی‌ئ��ه‌و‌نه‌خش��ه‌‌ده‌زانێ،‌هه‌روه‌ها‌پێویستیشه‌‌له‌و‌لیژنه‌‌بااڵیه‌‌ئه‌كادیمی‌و‌ چه‌ندین‌كه‌سی‌شاره‌زای‌سیاسی‌س��ه‌ربه‌خۆ‌به‌شدار‌پێبكرێن‌وه‌ك‌ڕه‌نگدانه‌وه‌ی‌خواستی‌شه‌قام،‌چونكه‌‌به‌رته‌س��ككردنه‌وه‌ی‌بازنه‌كه‌‌جگ��ه‌‌له‌زیانگه‌یان��دن‌به‌پرۆژه‌ك��ه‌‌هیچ‌س��ودێكی‌تری‌نابێت،‌بارزانی‌به‌ناوی‌ س��ه‌روه‌ریه‌ك‌ بیه‌وێ‌ ئه‌گه‌ر‌به‌دڵنیاییه‌وه‌‌ ئه‌وه‌‌ تۆماربكات‌ خۆی‌كاتێ��ك‌دێته‌دی‌كه‌‌ئه‌و‌به‌ش��ێكبێ‌له‌پ��رۆژه‌ی‌دروس��كردنی‌ده‌وڵ��ه‌ت‌كۆكردنه‌وه‌ی‌ بێ��ت،‌ هه‌م��وی‌ نه‌ك‌جاروب��اری‌الیه‌ن��ه‌كان‌به‌ناوی‌راوێژ‌بۆ‌ ڕاگه‌یاندن��ه‌كان‌ ته‌نه��ا‌ ئه‌گ��ه‌ر‌هه‌واڵ‌س��ودی‌لێوه‌ربگ��رن‌ئه‌گینا‌س��ودی‌ئه‌وتۆی‌ب��ۆ‌پرۆژه‌كه‌‌نیه‌،‌دواجار‌ئێس��تا‌گونجاوترین‌كاته‌‌بۆ‌دروس��تكردنی‌ به‌نیش��تیمانیكردنی‌ده‌وڵه‌ت‌ئه‌وه‌ش‌لێدان‌نیه‌‌له‌پێگه‌ی‌كه‌س‌به‌قه‌ده‌ر‌خزمه‌تكردنه‌‌به‌پرسێك‌ك��ه‌‌ڕه‌نگه‌‌بۆ‌ماوه‌یه‌ك��ی‌دورودرێژ‌كاریگه‌ری‌له‌س��ه‌ر‌دۆخی‌سیاس��ی‌

كورد‌جێبهێڵێت.

[email protected]

گۆڕان؛‌ له‌دی��دی‌ مه‌به‌س��ت‌ لێره‌دا‌دیدی‌فه‌رمی‌بزوتن��ه‌وه‌ی‌گۆڕان‌نیه،‌به‌ڵکو‌بینینی‌دیدی‌گۆڕانه‌له‌ڕوانگه‌ی‌لێکۆڵینه‌وه‌وه.‌ده‌كرێت‌دیدی‌گۆڕان‌بۆ‌ده‌وڵه‌تی‌کوردی‌له‌چه‌مکی‌بونیادناندا‌کورتبكرێت��ه‌وه.‌ب��ه‌و‌مانایه‌ده‌وڵه‌تی‌کوردی‌بۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌بێته‌ئاراوه‌‌ده‌بێت‌بونیادبنرێ��ت.‌له‌به‌رامبه‌ردا،‌بۆ‌نمونه،‌ده‌كرێت‌دی��دی‌پارت��ی‌له‌ڕاگه‌یاندندا‌نازانرێت‌ به‌رونی‌ دیاره‌ کورتبکرێته‌وه.‌كه‌‌دیدی‌هێزێکی‌وه‌ک‌یه‌كێتی‌نیشتمانی‌یان‌ له‌مباره‌ی��ه‌وه،‌ چیه‌ کوردس��تان‌به‌رونی‌خ��اوه‌ن‌چه‌مکێک‌نین.‌هه‌ردو‌هێزه‌ئیسالمیه‌كه‌ی‌کوردستان:‌کۆمه‌ڵ‌و‌یه‌كگرتوو‌ئێس��تا‌له‌هه‌وڵ��ی‌ئه‌وه‌دان‌که‌ئیس��الم‌وه‌ها‌ڕاڤه‌بکه‌ن‌که‌ته‌بایه‌له‌گه‌ڵ‌بونی‌ک��ورد‌به‌خاوه‌ن‌ده‌وڵه‌تی‌خ��ۆی.‌هه‌ریه‌ک‌له‌م‌دیدان��ه‌قه‌یرانی‌فیکری،‌جیهانبینی،‌سیاسی‌و‌ تیوری،‌ئایدیو‌لۆژی‌خۆی‌هه‌یه.‌بۆچی‌هێزێک‌وه‌ها‌ده‌بینێت‌و‌هێزێکی‌تر‌به‌جۆرێکی‌تر،‌له‌کاتێکدا‌هه‌ردو‌له‌س��ۆنگه‌ی‌یه‌ك‌کۆمه‌ڵ��گادا‌ده‌ژین.‌لێ��ره‌دا‌ده‌وڵه‌تی‌ک��وردی‌کۆمه‌ڵێک‌خه‌س��ڵه‌تی‌هه‌یه:‌یه‌ک��ه‌م،‌نه‌بویه‌كه‌دێت��ه‌بون،‌که‌واته‌کاری‌هێزی‌سیاسی،‌کاتێک‌ئه‌و‌هێزه‌سیاسیه‌باوه‌ڕی‌به‌هێنانه‌بونی‌ده‌وڵه‌ت‌هه‌ی��ه،‌جۆرێک��ه‌له‌مامان��ی.‌مامانی‌به‌مانای‌ئ��ه‌وه‌ی‌یارمه‌تیدان‌بۆ‌هاتنه‌دونیا،‌بۆ‌ئاماده‌بون‌له‌دونیا.‌له‌الیه‌كی‌تره‌وه‌ده‌وڵه‌ت‌وه‌ک‌مافێک‌ده‌بینرێت،‌مافێک‌که‌ده‌بێت‌ده‌س��ته‌به‌ر‌بکرێت،‌هه‌روه‌ه��ا‌ده‌وڵ��ه‌ت‌وه‌ک‌به‌دیهێنانی‌خه‌ونێک.‌به‌اڵم‌هه‌ریه‌ك‌له‌م‌خه‌سڵه‌تانه‌به‌هیچ‌ش��ێوه‌یه‌ك‌خه‌سڵه‌تی‌ده‌وڵه‌ت‌نین،‌ته‌نها‌خه‌س��ڵه‌تی‌چۆنێتی‌هێنانه‌ئارایی��ن.‌له‌دۆخی‌کوردیدا،‌بونیادنانی‌ده‌وڵه‌ت‌بریتیه‌له‌دو‌پرۆس��ه:‌یه‌که‌م‌هون��ه‌ری‌دیپلۆماس��یه‌‌دوه‌م‌کارای��ی‌به‌رێوه‌ب��ردن.‌ب��ه‌م‌پێی��ه‌ده‌وڵ��ه‌ت‌خه‌س��ڵه‌تێکی‌ناوخۆیی‌و‌خه‌سڵه‌تێکی‌ده‌ره‌كی‌هه‌یه.‌خه‌س��ڵه‌ته‌ناوه‌كیه‌كه‌خه‌س��ڵه‌ته‌ له‌بونیادن��ان،‌ بریتی��ه‌له‌دانپیان��ان.‌ بریتی��ه‌ ده‌ره‌كیه‌ك��ه‌بۆی��ه‌دیدی‌زۆرینه‌ی‌پارته‌سیاس��یه‌کوردیه‌كان‌ته‌نها‌یه‌ك‌هه‌نگاو‌ده‌ڕوات‌ئه‌ویش‌خ��ۆی‌له‌جاڕداندا‌ده‌بینێته‌وه.‌ده‌وڵ��ه‌ت‌ده‌بێت‌جاڕ‌بدرێت.‌ئێس��تا‌دوای‌هاتن��ی‌مه‌س��عود‌بارزان��ی‌بۆ‌په‌رله‌مان‌ئێمه‌له‌ب��ه‌رده‌م‌هه‌نگاوێکی‌نوێداین‌ئه‌ویش‌هێنانه‌ئارای‌میکانیزمی‌به‌رجه‌س��ته‌کردنی‌خواس��تی‌خه‌ڵکه‌.‌له‌مباره‌وه‌هه‌ریه‌ك‌له‌مانه‌گرنگن‌به‌اڵم‌له‌هه‌موی‌گرنگت��ر‌بونی‌پالن‌و‌دیدێکه‌ب��ۆ‌بونیادنانی‌ده‌وڵ��ه‌ت.‌ده‌وڵه‌تانی‌جیهانی‌س��ێ‌یان‌ئه‌و‌ده‌وڵه‌تانه‌ی‌که‌به‌واڵتان��ی‌پاش-کۆلۆنیال‌ناس��راون،‌هه‌تا‌ئێستا‌به‌ده‌گمه‌ن‌نه‌بێت‌نه‌بونه‌ته‌ده‌وڵه‌ت‌چونکه‌پاش‌تێکۆش��انیان‌بۆ‌ده‌وڵه‌ت‌وه‌ك‌مافێ��ک‌دیدی‌ئه‌وه‌یان‌نه‌بو‌که‌چۆن‌ده‌وڵ��ه‌ت‌بونیاد‌بنێن.‌ئه‌مه‌له‌ده‌رئه‌نجامدا‌ب��وه‌هۆی‌هاتنه‌ئارای‌جۆرێک‌له‌سیس��ته‌می‌سیاس��ی‌پۆس��ت-کۆلۆنیالدا‌ له‌ئه‌ده‌بیاتی‌ ک��ه‌ناس��راوه.‌ ناوخۆیی‌ به‌کۆلۆنیالیزم��ی‌به‌مانایه‌كی‌تر‌ده‌سته‌به‌رکردنی‌ده‌وڵه‌ت‌نه‌بوه‌هۆی‌هێنانه‌ئارای‌ئازادی‌به‌ڵکو‌بوه‌ه��ۆی‌به‌رده‌وامیدان‌به‌کۆلۆنیالیزم‌

به‌شێوازێکی‌لۆکاڵی.ئالێره‌وه‌ی��ه‌ک��ه‌چه‌مک��ی‌بونیادی‌ده‌وڵه‌ت‌الی‌گۆڕان‌بایه‌خی‌خۆی‌په‌یدا‌ده‌كات.‌چه‌مک��ی‌بونیادنان��ی‌گۆڕان‌ده‌كرێ��ت‌له‌ڕوانگه‌یه‌كی‌میتۆدلۆجیه‌وه‌وه‌ه��ا‌ببینرێت‌که‌دیدێکه‌له‌ناوه‌وه‌بۆ‌ده‌ره‌وه‌یه،‌له‌خواره‌وه‌بۆ‌سه‌ره‌وه‌یه.

بریتیه‌ گ��ۆڕان‌ دی��دی‌ به‌پوخت��ی‌له‌وه‌ی‌ک��ه‌ده‌وڵه‌ت‌بۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌بێته‌دی‌ده‌بێت‌خۆم��ان‌له‌ناوه‌وه‌بونیادی‌بنێین.‌ئه‌م‌پرۆسه‌ی‌بونیادنانه‌‌بریتیه‌له‌کۆ‌پرۆسه‌یه‌کی‌زۆر‌ئاڵۆز‌که‌ده‌بێت‌سه‌رجه‌م‌کایه‌كان‌بگرێته‌وه.‌بونیادنانی‌ده‌وڵ��ه‌ت‌پرۆس��ه‌یه‌ك‌نیه‌س��ه‌ره‌تاو‌کۆتایی‌هه‌بێ��ت‌به‌ڵکو‌ده‌وڵه‌ت‌رۆژانه‌له‌ژیانی‌تاکه‌كاندا‌ده‌ژێت،‌له‌هه‌مانکاتدا‌بونی��اد‌ده‌نرێت‌ی��ان‌داده‌روخێنرێت.‌بونیادن��ان‌وه‌ك‌دیدێک��ی‌ب��ااڵ‌ته‌نها‌بریتی‌نیه‌له‌ڕه‌هه‌ن��دی‌ناوه‌كی‌به‌ڵکو‌هه‌روه‌ها‌ڕه‌هه‌ن��دی‌ده‌ره‌كی‌هه‌یه.‌بۆ‌نمونه‌ئه‌گه‌ر‌له‌بیس��ت‌ساڵی‌ڕابوردودا‌کورد‌پرۆس��ه‌ی‌بونیادنان��ی‌ده‌وڵه‌تی‌هه‌بوایه‌ئێس��تا‌له‌بری‌دو‌ئیداره‌یه‌ك‌ئیداره‌ی‌هه‌بو،‌له‌بری‌کۆمه‌ڵێک‌هێزی‌حزبی‌سوپای‌هه‌بو،‌له‌بری‌ئابوریه‌كی‌

الواز،‌سیس��ته‌مێکی‌ئاب��وری‌رون��ی‌هه‌ب��و،‌له‌بری‌پشتبه‌س��تن‌به‌ده‌ره‌وه‌ب��ۆ‌هه‌م��و‌ش��تێک‌ئاسایش��ی‌وزه‌و‌ئاسایش��ی‌خۆراک‌و‌ئاسایش��ی‌مرۆیی‌خ��ۆی‌دابین‌ده‌كرد.‌ئ��ه‌وه‌ی‌گومانی‌تیادانی��ه‌ئه‌وه‌یه‌که‌ته‌نانه‌ت‌له‌س��ه‌ر‌بونیاد‌ن��اوه‌وه‌ده‌توانرێ��ت‌له‌ده‌ره‌وه‌وه‌ك‌هێزێکی‌خاوه‌ن‌توانا‌ده‌ربکه‌وێت.‌کاتێک‌که‌ده‌ڵێین‌کوردس��تان‌ئارامه،‌کوردس��تان‌جۆرێ��ک‌له‌دیموکراس��ی‌تیادایه،‌کوردستان‌کراوه‌یه‌بۆ‌بازاڕی‌ده‌ره‌ک��ی،‌هه‌م��و‌ئه‌مان��ه‌بونی��ادی‌ناوخۆیی��ن‌ک��ه‌ڕه‌هه‌ن��دی‌کاریگه‌ری‌ده‌ره‌كیی��ان‌هه‌یه.‌به‌م‌پێیه‌له‌س��ه‌ر‌میتۆدی‌گش��تی‌سیاس��ه‌تی‌ده‌ره‌وه،‌ده‌ره‌وه‌بریتی��ه‌له‌خزمه‌تکردنی‌ناوه‌وه‌یان‌تۆکمه‌كردنی‌ناوه‌وه.‌به‌اڵم‌ناوه‌وه‌‌کاتێک‌ناوه‌وه‌یه‌كی‌دادپه‌روه‌رو‌خه‌ڵک‌دۆست‌و‌ئازادو‌س��ه‌قامگیر‌نه‌بێت‌ئه‌وا‌هه‌ر‌پشتگیریه‌كی‌ده‌ره‌كی‌ده‌بێت‌هۆی‌

په‌رتبون‌و‌پشێوی‌زیاتری‌ناوه‌وه.ئه‌مه‌بریتیه‌له‌بینینی‌ده‌وڵه‌ت‌وه‌ك‌‌کۆده‌زگایه‌كی‌خزمه‌تی‌هاواڵتیان‌نه‌ك‌وه‌ک‌ده‌س��تکه‌وتێک‌یان‌سه‌روه‌ریه‌ك‌بۆ‌مێژوی‌تاکه‌که‌س��ی‌هه‌ندێک.‌به‌م‌پێی��ه‌ده‌وڵ��ه‌ت‌وه‌ه��ا‌ده‌بینرێت‌که‌بریتیه‌له‌پێداویس��تیه‌کی‌ژیاری‌گشت‌بتوانن‌ هه‌ت��ا‌ کۆمه‌ڵ��گا‌ ئه‌ندامان��ی‌له‌دونیادا‌ئاماده‌بن‌به‌و‌ش��ێوازه‌ی‌که‌

خۆیان‌ده‌خوازن.ڕه‌هه‌ن��دی‌ له‌هه‌مانکات��دا‌ ب��ه‌اڵم‌جیوپۆله‌تیک��ی‌گ��ه‌وره‌ی‌هه‌یه.‌ئێمه‌کاتێ��ک‌ده‌بینه‌هێزێک‌که‌له‌ناوه‌وه‌و‌ها‌رێکخرابی��ن‌ک��ه‌زۆرین��ه‌ی‌ئه‌ندامانی‌به‌حکومه‌ت��ی‌ حکوم��ه‌ت‌ کۆمه‌ڵ��گا‌خ��ۆی‌بزانێ��ت،‌به‌ده‌زگایه‌كی‌ببینێت‌که‌له‌خزمه‌‌ت��ی‌ژیان‌و‌ژیاری��دا‌بێت.‌ئه‌م��ه‌ه��ه‌ردو‌پرۆس��ه‌ی‌بونیادنانی‌که‌س��ی‌کورده‌وه‌ك‌که‌س��ێک‌خاوه‌ن‌شوناسی‌کوردی‌له‌گه‌ڵ‌ده‌زگایه‌كدا‌بۆ‌فه‌راهه‌مکردنی‌ج��ۆری‌ژیانی‌کوردی.‌ئه‌مه‌ش��ه‌له‌ئه‌نجام��دا‌ده‌بێته‌کرۆکی‌دابینکردنی‌ئاسایشی‌ئه‌م‌نیشتمانه‌یان‌ئه‌وه‌ی‌به‌هه‌ڵه‌پێیده‌وترێت‌ئاسایش��ی‌

نه‌ته‌وه‌یی.ڕه‌هه‌ندی‌جاڕدان‌یان‌ڕاگه‌یاندنی‌زیاتر‌پش��ت‌به‌پاڵپشتی‌ده‌ره‌کی‌ده‌به‌ستێت‌ک��ه‌‌له‌دۆخ��ی‌ئێس��تادا‌تورکیایه.‌ئاش��کرایه‌که‌تورکیا‌له‌س��اتێکدا‌که‌ب��ڕوات‌که‌ به‌ئاراس��ته‌یه‌كدا‌ عێ��راق‌چیدی‌هیچ‌سودێکی‌بۆ‌تورکیا‌نه‌بێت‌ئ��ه‌وا‌تورکیا‌نه‌ك‌نه‌ی��ار‌نابێت‌به‌ڵکو‌پش��تیوانی‌ده‌وڵه‌تی‌ک��وردی‌ده‌بێت‌کاتێک‌ئه‌م‌ده‌وڵه‌ته،‌که‌‌پێکهاته‌یه‌کی‌وزه‌و‌ ئاسایش��ی‌ ئابوری‌و‌ به‌هێزکه‌ری‌کۆمه‌اڵیه‌ت��ی‌تورکیایه.‌هه‌روه‌ها‌ئه‌مه‌به‌رونی‌له‌پرۆژه‌ی‌ئه‌حمه‌د‌داود‌ئۆغلۆ‌دژ‌ له‌ڕه‌خنه‌كانی‌ به‌تایبه‌ت‌ ده‌بینرێت.‌به‌سیسته‌می‌ده‌وڵه‌تی‌سایکس-پیکۆ.‌که‌له‌میانه‌یدا‌ڕه‌خنه‌یه‌دژ‌به‌ناسیونالیزم‌و‌عه‌لمانیه‌ت:‌وه‌ك‌دو‌پرۆس��ه‌که‌بونه‌دابڕانی‌مه‌مله‌كه‌تی‌عوس��مانی‌و‌ هۆی‌

دابڕانی‌پێکهاته‌كه‌ی‌له‌یه‌كتر.

پرۆژه‌ی‌راگه‌یاندنی‌ده‌وڵه‌تی‌کوردی‌له‌رێگای‌دابینکردنی‌پشتیوانی‌ده‌ره‌کی،‌ئه‌گ��ه‌ر‌ببێت��ه‌هۆکاری‌هاتن��ه‌ئارای‌ده‌وڵه‌ت‌یان‌حکومه‌ت‌ئه‌وا‌ده‌بێت‌ئه‌و‌ده‌وڵه‌ته‌یان‌حکومه‌ت��ه‌له‌ناو‌قواڵیی‌ستراتیژی‌ئه‌و‌واڵته‌دا‌بێت.‌بون‌له‌ناو‌قواڵیی‌ستراتیژیدا‌یانی‌بینینی‌رۆڵێک‌که‌ئه‌و‌ستراتیژییه‌ده‌خوازێت.‌‌قواڵیی‌ستراتیژی‌تورکیا‌رونه.‌‌به‌دۆستکردنی‌سنوره‌كان،‌ کاڵکردنه‌وه‌ی‌ دراوسێکان،‌پێکه‌وه‌گرێدانی‌ئابوری‌و‌لۆجستی،‌ئه‌مه‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌وه‌س��تاوه‌ئایا‌له‌ڕوانگه‌ی‌چه‌پ��ه‌وه‌ده‌یبینی��ن‌ی��ان‌له‌ڕوانگه‌ی‌لیبراڵ��ه‌وه.‌له‌ڕوانگ��ه‌‌ی‌چه‌په‌وه‌یانی‌هاتنه‌ئارای‌پاش��کۆیی،‌به‌پشتبه‌ستن‌به‌تیوره‌ی‌ئیمانوێل‌ڤاڵه‌رشتاین.‌به‌اڵم‌به‌پشتبه‌ستن‌به‌دیدی‌لیبراڵ‌یانی‌هاتنه‌ئارای‌ئاشتی‌له‌رێگای‌بازرگانیه‌وه،‌که‌بنه‌ماک��ه‌ی‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌ب��ۆ‌ئیمانوێل‌کان��ت،‌هه‌روه‌ها‌ده‌وڵه‌ت��ی‌بازرگانی‌الی‌رۆسنکرۆس.‌دیاره‌له‌به‌ر‌بازرگانی‌ئاشتی‌دێته‌ئاراوه،‌به‌اڵم‌ئایا‌بازرگانی‌پرۆس��ه‌یه‌كی‌ئاشتیه‌یان‌له‌ژێر‌ئاشتی‌بازرگانی��ه‌وه‌ش��ه‌رو‌مالمالن��ێ‌خۆی‌مه‌اڵس��داوه.‌لێره‌دا‌وانه‌كانی‌میش��ێل‌فۆکۆ‌له‌س��اڵی‌‌١٩٧٦/١٩٧٥له‌کۆلیج‌

دی‌فرانس‌بێگومان‌به‌سودن.

‌

بیرورا(43٦(‌سێشه‌ممه‌‌8/٧/20١4 14

ده وڵه تی کوردی: دیدی بزوتنه وه ی گۆڕان

دورنزیک گۆشه‌یه‌که

‌‌سه‌ردار‌عه‌زیز‌ده‌ینوسێت

▼

١٩‌»»

‌قس��ه‌و‌باس‌و‌گه‌رموگوڕی‌روداوه‌كان‌كوردستان‌ به‌س��ه‌ربه‌خۆیی‌ س��ه‌باره‌ت‌له‌كات��ی‌دابه‌ش��بون‌و‌پارچه‌پارچه‌بونی‌خاكی‌كوردس��تان‌له‌الی��ه‌ن‌ده‌وڵه‌تانی‌مش��تومڕو‌ جێی‌ هه‌میش��ه‌‌ زلهێ��زه‌وه‌‌روداوی‌ گه‌وره‌تری��ن‌ بوه‌.‌ هه‌ڵوه‌س��ته‌‌مێژویی‌پاش‌راپه‌ڕینی‌گه‌لی‌كوردستانی‌ساڵی‌‌١٩٩١بۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌سته‌‌كاركردنی‌بزوتنه‌وه‌ی‌ریفراندۆم‌بو‌له‌كوردس��تاندا‌ك��ه‌‌س��اڵی‌‌2003وه‌ك‌بزوتنه‌وه‌یه‌كی‌نه‌ك‌ سه‌رتاسه‌ری‌ سه‌ربه‌خۆ‌ جه‌ماوه‌ری‌هه‌رێم��ی‌كوردس��تان،‌به‌ڵك��و‌واڵتانی‌ده‌ره‌وه‌یش��ی‌گرت��ه‌وه‌.‌ئامانج��ی‌ئه‌م‌بزوتنه‌وه‌ی��ه‌‌له‌یه‌ك‌خاڵ��ی‌جه‌وهه‌ریدا‌خ��ۆی‌به‌دیده‌كرد‌ئه‌وه‌ش‌ب��ا‌خه‌ڵكی‌كوردس��تان‌خۆیان‌چاره‌نوسیان‌دیاری‌بكه‌ن‌به‌وه‌ی‌ده‌یانه‌وێت‌سه‌ربه‌خۆبن‌یان‌كاره‌كانی‌ بمێننه‌وه‌.‌ عێراقدا‌ له‌ده‌وڵه‌تی‌ئ��ه‌م‌بزوتنه‌وه‌یه‌‌چاالك��ی‌و‌به‌رفراوانی‌

خۆی‌هه‌بو‌تا‌ساڵی‌‌200٧كه‌‌گرنگترین‌چاالك��ی‌وه‌ك‌روداوی‌مێ��ژوی‌بریت��ی‌ب��و‌له‌ئه‌نجامدانی‌ریفران��دۆم‌له‌هه‌رێمی‌كوردس��تان‌و‌ده‌ره‌وه‌یدا‌به‌وه‌ی‌هاوكات‌له‌پاڵ‌ س��اڵی)200٥(‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كانی‌س��ندوقه‌كانی‌ده‌نگدان‌ب��ۆ‌په‌رله‌مانی‌بنكه‌كانی‌ س��ندوق‌و‌ عێراق‌ كوردستان‌و‌دونی��ادا‌ له‌سه‌رتاس��ه‌ری‌ ریفران��دۆم‌بونی‌هه‌بو‌بۆ‌ده‌نگدان‌له‌س��ه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌بێت‌ س��ه‌ربه‌خۆ‌ كوردس��تان‌ ده‌ته‌وێت‌یان‌له‌چوارچێ��وه‌ی‌عێراقدا‌بمێنێته‌وه‌.‌سندوقه‌كانی‌ جیاكردنه‌وه‌ی‌ ده‌رئه‌نجامی‌ده‌نگ��دان‌له‌الی��ه‌ن‌ئه‌ندامان��ی‌لیژنه‌ی‌ئه‌وه‌یان‌ ریفران��دۆم‌ بزوتن��ه‌وه‌ی‌ بااڵی‌ده‌رخست‌كه‌‌٩٩%ی‌‌خه‌ڵكی‌كوردستان‌كوردس��تان‌ س��ه‌ربه‌خۆیی‌ داوای‌ده‌نگدانه‌وه‌و‌ ده‌رئه‌نجام��ه‌‌ ئه‌م‌ ده‌كه‌ن.‌كاریگه‌ری‌سیاس��ی‌و‌مێژویی‌خۆی‌هه‌بو‌له‌سه‌رتاسه‌ری‌دونیادا,‌به‌اڵم‌به‌داخه‌وه‌‌ئه‌نج��ام‌و‌واقع‌ئ��ه‌وه‌ی‌نیش��انداین‌كه‌‌فه‌رمانڕه‌وایانی‌سیاسی‌كورد‌نه‌یانتوانی‌سود‌له‌و‌ده‌رفه‌ت‌و‌ده‌رئه‌نجامه‌‌وه‌ربگرن‌وه‌ك‌كارتی‌فش��ارو‌به‌ده‌نگ��ی‌٩٩%ی‌‌میلله‌ته‌كه‌یان‌كاربكه‌ن‌له‌گه‌ڵ‌زانینیان‌بۆ‌ئه‌و‌راس��تییه‌.‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌یارمه‌تیده‌ر‌عێراق‌ ده‌وڵه‌تی‌ له‌دروستكردنه‌وه‌ی‌ بون‌

كه‌‌له‌وپه‌ڕی‌الوازیدا‌بو.‌‌‌‌‌هه‌رێم��ی‌ س��ه‌رۆكی‌ له‌ئێستاش��دا‌ ‌كوردس��تان‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌با‌خه‌ڵكی‌

كوردستان‌خۆی‌چاره‌نوسی‌خۆی‌دیاری‌بكات،‌ئه‌گه‌رچی‌ده‌نگۆی‌باسه‌كان‌هه‌ر‌جاره‌‌به‌ش��ێوه‌یه‌ك‌ده‌خرێته‌‌گۆڕه‌پانی‌خه‌ڵك��ه‌وه‌‌ب��ه‌وه‌ی‌جارێ��ك‌ده‌وترێت‌ریفراندۆم‌بۆ‌س��ه‌ربه‌خۆیی‌كورردستان‌و‌جارێك��ی‌دی‌ب��ۆ‌گه‌ڕان��ه‌وه‌ی‌ناوچه‌‌دابڕاوه‌كان‌بۆ‌هه‌رێمی‌كوردستان،‌وێڕای‌ئه‌وه‌ی‌داخوازییه‌ك��ه‌‌وه‌ك‌تاكالیه‌نێكی‌سیاس��ی‌ده‌رده‌كه‌وێت‌نه‌ك‌وه‌ك‌كورد.‌پرس��یاره‌كه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌ئه‌م‌هه‌ڵوه‌س��ته‌یه‌‌تا‌چه‌ن��د‌ئامانج��داره‌؟‌به‌رزكردنه‌وه‌ی‌ئه‌م‌داوایه‌‌چه‌ند‌زه‌مینه‌و‌پش��تیوانی‌بۆ‌پشتیوانی‌ س��ازكراوه‌؟‌چه‌ند‌جدیه‌تی‌و‌سیاس��ی‌ رێكه‌وتن��ی‌ نیوده‌وڵه‌ت��ی‌و‌له‌س��ه‌ر‌به‌نده‌؟‌خۆ‌ئه‌گ��ه‌ر‌ئه‌مه‌‌ته‌نها‌كوردس��تان‌ خه‌ڵكی‌ سه‌رنجراكێش��انی‌بێت‌وه‌ك‌سیاس��ه‌تێك‌ئه‌مه‌ش‌قس��ه‌ی‌تر‌هه‌ڵده‌گرێت،‌چونكه‌‌له‌دوا‌هه‌ڵوێستی‌راگه‌یه‌ندراوی‌كۆشكی‌سپیدا‌كه‌‌له‌ئاكامی‌كۆبون��ه‌وه‌ی‌ج��ۆن‌بای��دن‌و‌نوێنه‌رانی‌الیه‌نێكی‌سیاس��یدا‌هاتوه‌‌ده‌رده‌كه‌وێت‌كه‌‌ئه‌مه‌ریكا‌جه‌خت‌له‌یه‌كپارچه‌یی‌خاكی‌عێراق‌و‌پشتیوانی‌عێراقێكی‌دیموكراتیی‌فره‌ی��ی‌یه‌كگرتو‌ده‌كات��ه‌وه‌،‌ئه‌مه‌‌له‌و‌كاته‌دایه‌‌كه‌‌سه‌رۆكی‌هه‌رێمی‌كوردستان‌داوا‌له‌په‌رله‌مانی‌كوردستان‌ده‌كات‌په‌له‌‌بكات‌له‌په‌سه‌ندكردنی‌یاسای‌پێكهێنانی‌هه‌ڵبژاردنه‌كان��ی‌ ب��ااڵی‌ كۆمس��یۆنی‌كوردس��تان‌بۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌ببێته‌‌هه‌نگاوی‌

یه‌ك��ه‌م‌و‌دواتری��ش‌ئام��اده‌كاری‌ب��ۆ‌ئه‌نجامدانی‌راپرس��ی‌بۆ‌س��ه‌ربه‌خۆیی‌كوردستان.‌ئه‌مه‌‌له‌كاتێكدا‌یه‌كناگرێته‌وه‌‌نوێنه‌رانی‌كورد‌ به‌ش��داریكردنی‌ له‌گه‌ڵ‌له‌كۆبونه‌وه‌كانی‌په‌رله‌مانی‌عێراقدا.‌ئه‌و‌وه‌اڵمدانه‌وه‌یه‌‌ئاش��كرایه‌ی‌هه‌ڵوێس��تی‌تر‌ جارێك��ی‌ له‌كاتێكدای��ه‌‌ ئه‌مه‌ری��كا‌حكومه‌تی‌عێراق‌له‌الوازی‌و‌شكس��تدایه‌.‌ماوه‌ت��ه‌وه‌‌ئه‌وه‌ی‌ئایا‌كورد‌به‌یه‌كڕیزی‌و‌ل��ه‌م‌ چ��ۆن‌س��ود‌ یه‌كهه‌ڵوێس��ته‌یی‌گۆڕانكارییه‌‌سیاس��ییه‌ی‌ئه‌مڕۆی‌عێراق‌وه‌رده‌گرێت؟‌تا‌چه‌ند‌ده‌توانێت‌پێداگیری‌بكات‌ل��ه‌داواو‌مافه‌كه‌ی؟‌چونكه‌‌دواجار‌بێ‌بونی‌ئیراده‌و‌به‌رنامه‌یه‌كی‌یه‌كگرتوی‌تۆكمه‌و‌بێ‌بونی‌رێكه‌وتننامه‌و‌پشتگیری‌ئه‌نجامدان��ی‌ نێوده‌وڵه‌ت��ی،‌ سیاس��ی‌ریفراندۆم‌بۆ‌هه‌ر‌یه‌ك‌له‌و‌مه‌به‌ستانه‌ی‌باسكران‌سه‌رقاڵكردن‌و‌سه‌رنجڕاكێشانی‌الیه‌نی‌س��ۆزداری‌خه‌ڵ��ك‌و‌به‌فیڕۆدانی‌په‌ره‌پێدان‌ گه‌ش��ه‌كردن‌و‌ له‌م��ه‌ڕ‌ كاته‌‌به‌كۆمه‌ڵگه‌،‌جگه‌‌له‌بێهێزی‌ده‌س��ه‌اڵتی‌كورد‌له‌به‌رده‌م‌عێراق‌و‌واڵتانی‌ترو‌بگره‌‌ته‌نانه‌ت‌هه‌ڵوێس��تی‌واڵتان��ی‌دونیاش‌بۆت��ان‌هێنده‌ی‌ئ��ه‌و‌گوێگرتنه‌‌ده‌بێت‌ك��ه‌‌ئاماده‌ییت��ان‌هه‌بو‌ب��ۆ‌ئه‌ندامانی‌بزوتن��ه‌وه‌ی‌ریفران��دۆم‌له‌كوردس��تان‌واژوكردنه‌كانی‌ خس��تنه‌ڕوی‌ له‌به‌رامبه‌ر‌٩٩%ی‌ئیراده‌و‌ده‌نگی‌خه‌ڵكی‌كوردستان‌

بۆ‌سه‌ربه‌خۆیی‌كوردستان.‌

‌سامان‌عه‌لی‌حامید

هی��چ‌مه‌ڵێ،‌وس‌به‌،‌ن��ه‌‌دادوبێداد‌بک��ه‌و‌نه‌‌بێزاری��ی‌ده‌ربب��ڕه‌،‌گله‌یی‌مه‌که‌و‌پچوکتری��ن‌ئاماژه‌ی‌بێتاقه‌تیی‌نیشانمه‌ده‌،‌مه‌ڵێ‌بۆچی‌بانزین‌که‌وته‌‌قات‌و‌قڕیی‌و‌له‌پای‌چی‌شه‌ست‌و‌ئه‌وه‌نده‌‌ڕۆژو‌پتره‌‌موچه‌م‌وه‌رنه‌گرتوه‌و،‌هۆی‌چییه‌‌ل��ه‌م‌قرچه‌ی‌هاوین��ه‌دا‌ماوه‌ی‌کاره‌باکه‌مان‌که‌مبویه‌وه‌و‌ڕۆژیی‌ده‌‌تا‌پانزه‌‌جار‌ده‌بڕێ��ت‌و،‌زوربه‌ی‌کاتیش‌ئاوه‌که‌مان‌ب��ه‌دو‌ڕۆژ‌جارێک‌ناده‌نێ.‌داوایه‌کی‌ناوه‌خته‌و،‌نه‌نگییه‌‌گه‌ر‌باسی‌ئه‌و‌شتانه‌‌بکه‌یت.‌چونکه‌‌نه‌‌بانزین‌و‌نه‌‌موچه‌و‌نه‌‌کاره‌باو‌نه‌‌ئاو،‌ئه‌وه‌‌ده‌هێنن‌که‌‌م��رۆڤ‌به‌داواکردنی��ان‌و‌ده‌ربڕینی‌تا‌ که‌مبونه‌وه‌یان،‌ له‌نه‌ب��ون‌و‌ بێزاریی‌ڕاده‌ی‌ناش��یرینکردن‌خ��ۆی‌له‌که‌دار‌نیش��ته‌جێی‌ مرۆڤ��ی‌ خ��ۆ‌ ب��کات،‌)ئه‌ش��که‌وت(یش‌هه‌ر‌بێ‌ئه‌و‌ش��تانه‌‌ژیاوه‌!‌ئ��ه‌م‌بێده‌نگییلێکردنه‌‌‌بۆ‌هه‌مو‌ئان‌و‌ساتێك‌له‌جێی‌خۆیدایه‌تی‌،‌چونکه‌‌

بیست‌و‌سێ‌س��اڵه‌‌هه‌ر‌وا‌هێناومانه‌،‌ناس��که‌و‌ ئه‌وه‌ت��ا‌ئه‌زمونه‌که‌مان‌ یان‌به‌لێ��وه‌وه‌‌ده‌خ��ورێ،‌ی��ان‌دۆخمان‌ناس��که‌و‌ماڵی‌بێ‌ددان��ه‌.‌له‌به‌رئه‌وه‌‌هیچ‌کاتێك‌گونجاو‌نییه‌‌بۆ‌خستنه‌ڕوی‌داواکاری��ی.‌ناس��کیی‌و‌ته‌نکیی‌دۆخ‌و‌ئه‌زمونیشمان‌ش��تێکی‌هه‌م‌ئه‌زه‌لیی‌و‌هه‌م‌هه‌زه‌لییشه‌‌.‌ئه‌زه‌لییه‌‌به‌و‌مانایه‌ی‌که‌‌ئه‌زمونه‌که‌مان‌هه‌ر‌له‌دروستبونه‌وه‌شه‌کرله‌مه‌ئاساو‌له‌دۆخێکی‌په‌شمه‌کییدا‌مانایه‌ی‌ ب��ه‌و‌ هه‌زه‌لییه‌‌ دروس��تبوه‌‌.‌نه‌ریتێك‌ده‌چه‌س��پێنرێت‌که‌‌ خه‌ریکه‌‌داواکردنی‌پێداویستییه‌کانی‌ژیان‌و‌مافه‌‌که‌سیی‌و‌سه‌ره‌تاییه‌کان‌وه‌ك‌داواکاریی‌ناوه‌خ��ت‌و‌نه‌نگیی‌ته‌ماش��ا‌ده‌کرێت!‌بیست‌و‌سێ‌ساڵه‌‌باوکه‌‌سیاسییه‌کانمان‌فێری‌ئه‌وه‌مان‌ده‌که‌ن‌هه‌رچۆنێکه‌‌هه‌ر‌بی��ن‌چونکه‌‌ بیژه‌نین‌و‌ش��وکرانه‌بژێر‌مه‌ترسی‌له‌س��ه‌ر‌ئه‌زمونه‌که‌مان‌هه‌یه‌.‌ب��ه‌اڵم‌ئه‌وان‌ب��ه‌ش‌به‌حاڵ��ی‌خۆیان‌‌بیس��ت‌و‌س��ێ‌س��اڵه‌‌شانبه‌ش��انی‌له‌س��ه‌ر‌ کار‌ خۆده‌وڵه‌مه‌ندکردنی��ان،‌کوشتنی‌هه‌س��تی‌نیشتیمانپه‌روه‌ریی‌و‌

کوردایه‌تی‌و‌هه‌مو‌هه‌س��تێکی‌ئینتیما‌بۆ‌خاك‌و‌نه‌ته‌وه‌‌ده‌که‌ن،‌به‌جۆرێك‌که‌‌الی‌پارتێکیان‌کوردستان‌ته‌نها‌بریتییه‌‌له‌زۆن��ی‌س��ه‌وز،‌الی‌ئه‌ویتریش��یان‌نه‌خێ��ر‌ته‌نها‌زۆن��ی‌زه‌رده‌.‌الی‌هه‌ر‌به‌رپرسێکیش‌کوردستان‌ته‌نها‌بریتییه‌‌له‌و‌چه‌ندین‌هێکتار‌زه‌وی‌و‌باخ‌و‌ڤێلالو‌س��ه‌دان‌و‌هه‌زاران‌ده‌فته‌ر‌دۆالره‌ی‌که‌‌خاوه‌نێت��ی،‌یان‌ئه‌و‌س��ه‌دان‌دۆنمه‌ی‌یه‌که‌ی‌ بازرگانییه‌کان��ی‌و‌ پ��ڕۆژه‌‌ که‌‌نیشته‌جێبونه‌‌نرخ‌و‌به‌ها‌خه‌یاڵییه‌کانی‌چ‌ دروس��تکردون‌.‌ له‌س��ه‌ر‌ خ��ۆی‌تراژیدیایه‌ک��ی‌گه‌وره‌یه‌‌که‌‌س��ه‌رکرده‌‌سیاسییه‌کانت‌هۆکاری‌کوشتنی‌هه‌مو‌هه‌س��تێکی‌ئینتیما‌ب��ن‌بۆ‌ئه‌م‌خاک‌و‌نیشتیمانه‌و‌ته‌نها‌هاتنی‌دوژمن‌و‌هێزێکی‌تاریك‌و‌تیرۆریست‌هۆکاری‌ژیاندنه‌وه‌و‌بێت!‌ ئینتیمایه‌‌ ئ��ه‌و‌ زیندوکردنه‌وه‌ی‌‌ڕه‌نگ��ه‌‌له‌مه‌ش‌تراژیدیت��ره‌ئه‌وه‌‌بێت‌که‌‌سه‌رکرده‌‌سیاسییه‌کانت‌هاتنه‌‌به‌ر‌ده‌رگای‌دوژم��ن‌وه‌ك‌که‌ره‌س��ته‌یه‌کی‌دیکه‌ی‌نوێ‌بۆ‌هه‌رچی‌زیاتر‌ڕامکردنی‌خه‌ڵکه‌که‌یان‌که‌ڵ��ك‌لێوه‌ربگرن،‌وه‌ك‌

ترس��اندنی‌ ت��ر‌‌ب��ۆ‌ ش��ه‌وله‌بانێکی‌نه‌ت��ه‌وه‌ی‌منداڵی��ان‌و‌بێده‌نگکردنیان‌له‌گه‌نده‌ڵییه‌کانی��ان‌بۆ‌ماوه‌یه‌کی‌تری‌

نادیار.‌‌‌‌‌‌

پرسی ده وڵه ت له ڕوانینی بارزانیدا

ئێمه ش وه ك بزوتنه وه ی ریفڕاندۆم وتمان!

دوژمن وه ك شه وله بانبیست‌و‌سێ‌ساڵه‌‌

باوکه‌‌سیاسییه‌کانمان‌فێری‌ئه‌وه‌مان‌ده‌که‌ن‌

هه‌رچۆنێکه‌‌هه‌ر‌بیژه‌نین‌و‌شوکرانه‌بژێر‌بین‌چونکه‌‌مه‌ترسی‌له‌سه‌ر‌ئه‌زمونه‌که‌مان‌

هه‌یه

كنێر‌عه‌بدواڵ

15 (436( سێشه ممه 2014/7/8 [email protected]ته‌ندروستی

ئاژار دو هه فته جارێك

ئیسماعیل عوسمان ده ینوسێت

ته‌ندروستی‌‌خێزانی‌وه رزی هاوین و پاراستنی ژیانی

مندااڵنئ��ه و مندااڵن��ه ی كه چیرۆك��ی ژیانی به هۆی وه رزی گه رماوه توش��ی حاڵه تی نه خ��وازراو ب��ون زۆرن، هه ریه ك��ه له و چیرۆكانه ش چه ندین هۆو هۆكاری جیاواز له پش��ت رودانیه وه یه ت��ی ، گرنگترینیان گۆڕینی گه رم��او پله ی به رزبون��ه وه ی ك��ه ش و ه��ه وا ل��ه م وه رزه دا، زۆربونی گه شه ی میكرۆبه زیانبه خشه كان، كه می

سه رچاوه پاكه كانی ئاوی خواردنه وه .ل��ه م وه رزه دا ژماره یه كی زۆری مندااڵن له كوردستاندا روبه روی حاڵه تی سكچون و ڕش��انه وه بونه ته وه ، ه��ۆكاری ئه مه ش ده گه رێت��ه وه ب��ۆ نه ش��اره زایی دایكان له پاراس��تنی ته ندروستی منداڵه كانیان، كه می هۆش��یاری ته ندروس��تی و به رزی

پله ی گه رما له م وه رزدا.له جیهان��دا هه فتانه زیات��ر له نیوملیۆن ده مرن، هه ژارنشینه كاندا له واڵته منداڵ ملیۆنه هاش ل��ه و مردنانه به هۆی الوازی الوازی ته ندروس��تی و چاودێریكردن��ی گه ش��ه ی ئ��ه و مندااڵنه وه ی��ه به ه��ۆی

نه خۆشیه جۆراوجۆره كان.سكچون و رش��انه وه هۆكاری سه ره كین ب��ۆ وش��كبونه وه و به دخۆراكی مندااڵن، سااڵنه ش سێ ملیۆن منداڵ به و هۆیه وه

گیان له ده ست ده ده ن. هۆكاری سه ره كی ئه م جۆره نه خۆشیه له مندااڵندا په یوه س��ته به ره چاونه كردنی ته ندروس��تی له پاراس��تنی دای��كان منداڵه كه ی��ان كات��ی ش��یردان پێیان، پێدانی شیری سروش��تیه له بری شیری

دایك.رابردودا سه ده ی نه وه ده كانی له كۆتایی به ه��ۆی من��دااڵن زۆری ژماره یه ك��ی م��ردون، جۆراوج��ۆره وه نه خۆش��ی له ئێستاش��دا زۆرجار ئه وه به دیده كرێت كه مندااڵن توش��ی نه خۆش��ی سكچون ده ب��ن، به اڵم رێژه یه كی كه متر به و هۆیه

گیان له ده ست ده ده ن.ده ردان��ی ه��ۆی ده بێت��ه س��چكون ژماره یه ك��ی زۆر له ش��له مه نی له ش��ی منداڵ و وش��كبونه وه ی ، بۆیه پێویس��ته ئ��ه و مندااڵنه ی كه توش��ی ئه و حاڵه ته ده بن ب��ه رده وام ش��له مه نییان له رێگای ده مه وه پێبدرێت بۆ ئه وه ی له و مه ترسی

وشكبونه وه و مردنه پارێزراوبن.ئه وه ی��ان زانس��تیه كان لێكۆلێن��ه وه ئاشكراكردوه له س��ه د منداڵ كه توشی ئه م نه خۆشیه ده بن، منداڵێك به وهۆیه وه

گیان له ده ست ده دات.ئه و مندااڵنه ی كه توش��ی سكچون ده بن به هۆی ك��ه له رێ��گای میكرۆبێكه وه یه ئ��اوو خواردنه وه یان پێداویس��تیه كانی راسته وخۆ منداڵ ده گوێزرێته وه ، شیری ده رده كه وێت له منداڵ��دا نیش��انه كانی گه رمی و پله ی به رزبون��ه وه ی له وانه ش هه ندێ��ك به برس��یه تی و هه س��تكردن جاریش منداڵه كه خ��واردن و خواردنه وه

ناخواته وه .پێویس��ته ئام��ۆژگاری دای��كان بكرێت ئه گ��ه ر هات��و منداڵه كانی��ان توش��ی حاڵه تێكی له وجۆره بون، ئه وا رێژه یه كی كه متر شیر به منداڵه كانیان بده ن له كاتی نۆبه كانی س��كچوندا، به اڵم دواتر له سه ر

شیردانه كه یان به رده وامبن.هاتن��ی كۆتای��ی دوای هه روه ه��ا سكچونه كه یان پێویس��ته دایكان ژه می به منداڵه كه یان بده ن زی��اده خۆراك��ی به تایب��ه ت ئ��ه و مندااڵنه ی كه ش��یری دایك ده خۆن، چونكه ئه و مندااڵنه دوای كۆتایی هاتنی نه خۆشیه كه یان ئیشتیهای

بۆ خواردن زیاتر ده بێت.ئ��ه و خۆراك��ه ش ده بێته جێگ��ره وه ی ئه و خۆراك و ش��له مه نیه ی كه له ماوه ی رابردودا له ده س��تی داوه ، تاوه كو كێشی له ش��ی نه گه ڕێ�ته وه بۆ كێشی ئاسایی ناتوانێ��ت بڵێت ئ��ه و منداڵ��ه كۆتایی

به نه خۆشیه كه ی هاتوه .پێویسته خێزانه كان له كاتی ده ركه وتنی ئه م نه خۆش��یه دا هیچ جۆره ده رمانێكی دژی ئه و نه خۆش��یه و ئه نت��ی بایۆتیك به منداڵه كانیان نه ده ن، به ڵكو راسته وخۆ س��ه ردانی نزیكتری��ن بنك��ه و ناوه ندی

ته ندروستی بكه ن.راگه یاندنه كانی وه زاره تی ته ندروس��تی و ناوه نده كانی میدیاكانی ئێمه پێویس��ته به رده وام كار له س��ه ر ئ��ه وه بكه ن كه هۆش��یاری ته ندروس��تی ب��ۆ دایكان و خێزانه كانی باڵوبكه ن��ه وه له م وه رزه دا، بۆ ئه وه ی چیرۆكی مردنی منداڵ دوباره نه بێته وه ، جاڕی مه رگی ئه و نه خۆشیه ش

له كوردستاندا بدرێت.

بەشی دوەم

لەبەشی یەکەمی ئەم بابەتەدا ئەو هۆکارانەمان باسکرد کە دەبنە لەمپەر ڕەگەزی س��ودمەندبونی لەڕێگای مێ لەمافی تەندروس��تی بەبەراورد لەگەڵ ڕەگەزی نێر، لەبەر ڕۆشنایی تایبەتەکانی لیژنە ئەم ڕاس��تیانە س��ەر بەڕێکخراوە نێودەوڵەتیەکان بڕی��ارو پێش��نیاری جۆراوجۆریان داڕش��توە تا دەوڵەتەکان پابەندبن ڕەگەزی بۆ پێش��ترێتی بەپێدانی بەتەواوی لەس��ودمەندبونیان مێ بڕگەکانی مافی تەندروستی نمونەی لەپەڕەی وەک بڕیاران��ەش ئ��ەم ڕاستی ژمارە31 دا باسی لێکراوە:

لیژنەی نەهێش��تنی جیاکاری دژی ژنان داوا لەدەوڵەتە بەش��دارەکان دەکات ک��ە خزمەتگوزاری گونجاو لەدایکبون و بەس��کپڕی و پەیوەند زەیستانی دەس��ت ژنان بکەوێت، خێزان��ی و پالن��ی لەگەڵیش��یا چاودێ��ری لەدایکبون��ی کتوپ��ڕ. لێرەدا بەش��ێوەیەک لەش��ێوەکان داوای لەدەوڵەت��ەکان ک��ردوە کە دایکایەتیەک��ی س��ەالمەت لەگەڵ کەمکردن��ەوەی ڕێ��ژەی م��ردن و

نەخۆشی دایکان دابین بکات.زاوزێ سێکس��ی و تەندروس��تی الیەنێکی تری س��ەرەکییە لەمافی ژن ب��ۆ تەندروس��تی. پێویس��تە دەوڵەت��ەکان کارێ بک��ەن کە ژن بتوانێ کۆنترۆڵی ئەو بابەتانە بکات کە پەیوەندن بەژیانی سێکسیانەوەو بەئازادی و تیای��دا بڕیاربن خاوەن س��ودمەندبن لێپرس��راوێتی، لەتەندروس��تی سێکس��ی و زاوزێ بەبێ زۆرەملێ یان کەمیی زانیاری

یان جیاکاری یان توندوتیژی.لەکۆنفرانس��ی کار بەرنام��ەی نێودەوڵەتی پەیوەند بەدانیشتوان و پەرەس��ەندن)12(و سەکۆی کاری تیشکیان خستە سەر بێجین)13(

مافی پیاوو ژن لەبەدەس��تهێنانی زانیاری و گەش��تن بەو ئامڕازانەی خۆیان هەڵیئەبژێرن بۆ ڕێکخستنی کە سەالمەت و بەشێوەیەک خێزان کاریگەرو هەرزان و پەس��ەند بێت. م��اف لەگەش��تن بەخزمەتگوزاری چاودێری تەندروس��تی گونجاو کە یارمەتی ژن ئەدات کە سکپڕیەک و لەدایکبونێکی سەالمەت بەڕێبکات و باش��ترین ه��ەل بڕەخس��ێنێ بۆ ژن و مێ��ردەکان ک��ە منداڵێک��ی

تەندروستیان ببێت.لەبەرئ��ەوەی توندوتیژی دژی ژن هۆکارێکی باڵوە بۆ زیان و نااڵندنی جەستەیی و دەرونی ژنان، هەروەها پێشێلکردنی مافی تەندروستیشیانە. جی��اکاری نەهێش��تنی لیژن��ەی لەدەوڵەت��ەکان داوا ژن��ان دژی یاس��او سیاسەت دەکات کۆمەڵێ ژنان و ک��ە بچەس��پێنن دابڕێژن و کچان بپارێزێ لەتوندوتیژی و ئازار، گونجاو خزمەتگوزاری دابینکردنی بۆ تەندروس��تی جەستەو دەرون و، ب��واری کارمەندان��ی پێویس��تە چاودێ��ری تەندروس��تی ڕابهێنرێن چارەس��ەرکردنی ناس��ینەوەو بۆ ئ��ەو ئەنجام��ە تەندروس��تیانەی ژن��ان دژی لەتوندوتی��ژی ک��ە دەکەوێتەوە، لەهەمانکاتدا پێویستە ناشرینکردن و لێکردنەوەی ئەندامی زاوزێی کچان قەدەغە بکرێت)14(. پێویس��تە دەوڵەت��ەکان هەوڵ��ی لەپێن��او ب��دەن چاوەڕوانک��راو نەهێش��تنی ئ��ەم توندوتیژیی��ەو یاسایی بەدواداچونی لێکۆڵینەوەو بۆ بک��ەن، جا ئەگەر ئ��ەم تاوانە لەالیەن جموجوڵێک��ی دەوڵەتەوە تایبەت. کەس��انێکی یان کرابێت مافی ڕزگاربوانە لەهەر ش��ێوازێک لەش��ێوازەکانی توندوتی��ژی دژی ژن��ان ک��ە قەرەب��وی تەواوی��ان بکرێتەوەو ڕاهێنانەوەی تەندروستی

جەستەیی و دەرونییان بۆ بکرێت.

سیاسەتی تەندروستی دکتۆر شێرکۆ سەعید زمناکۆ ده ینوسێت

ژن و مافی تەندروستی

دكتۆر حس��ێن عه لی حسێن پسپۆری نه خۆشیه كانی دڵ و هه ناو

نه خۆش: س��ودی رۆژو بۆ كۆئه ندامی هه رس چیه ؟

دكتۆر: له كاتی رۆژوگرتن ده ردراوه كانی گه ده كه مت��ر ده ڕژن چونكه خواردن له گ��ه ده نیه . به مه ش گ��ه ده كه متر وه رده گرێت. جوڵه ده كات و پشویه ك هه روه ها رۆژو پشوده دات به په نكریاس چونكه م��اده ی ئه نس��ۆلین ده ڕژێت كه ش��ه كر ده گۆڕێت بۆ نیشاس��ته و له شانه كان. ده كات چه وریه كه خه زن هه ركات خواردنه كه له رێژه ی ئه نسۆلین زیاتر بو ئه وا په نكریاس ماندو ده بێت و ناتوانێت به باش��ی ئیشی خۆی بكات به م��ه ش ورده ورده ش��ه كر له له ش كۆده بێته وه و ئه بێته هۆی نه خۆش��ی

شه كره .نه خۆش: ئه ی سه باره ت به كۆئه ندامی

مێشك و ده مار؟دكتۆر: هی��چ كاریگه ریه ك��ی خراپی له س��ه ر ئه م كۆئه ندام��ه نیه ، به ڵكو سودی هه یه چونكه له كاتی رۆژوگرتن خه زنك��راوه كان چه وری��ه ل��ه ش رێ��ژه ی به م��ه ش به كارده هێنێ��ت.

كه مده كاته وه له خوێندا كولیس��ترۆڵ كه به ه��ۆكاری یه ك��ه م داده نرێت بۆ

جه ڵته ی مێشك.نه خۆش: ئایا كاریگه ری هه یه له سه ر

برینی گه ده ؟ئاماژه توێژینه وه كان زۆربه ی دكتۆر: به وه ده كه ن كه رۆژوگرتن یارمه تی زو چاكبون��ه وه ی برینه كه ئه دات چونكه رۆژو كاریگه ری هه یه له س��ه ر به رزی و نزمی ترش��ه ڵۆكی گ��ه ده و ناهێڵێت ترش��ه ڵۆك زیاد بێت و ك��ه هۆكاری

سه ره كه برینه كه یه .نه خۆش: ئای��ا رۆژو كاریگه ریی هه یه

له سه ر دڵ؟دكت��ۆر: %10ی ئ��ه و خوێنه ی دڵ ده ینێرێت بۆ له ش ده ڕوات بۆ كۆئه ندامی هه رس بۆ كرداری هه رسكردن. له كاتی رۆژو ئه و رێژه خوێنه پێویس��ت نیه ب��ۆ كۆئه ندامی ه��ه رس به مه ش دڵ ئ��ه و ئه ركه زۆره ی نابێ��ت. هه روه ها چه ورییه ی ئه و س��وتانی له ئه نجامی له له ش هه ی��ه له كاتی رۆژوو هه روه ها كه مبونه وه ی كۆلیس��ترۆڵی خوێن كه له دی��واری ن��اوه وه ی خوێنبه ره كان و به رزبونه وه ی ئه گ��ه ری كه مبونه وه ی

په ستانی خوێن و جه ڵته ی دڵ.

پرسیاری‌‌نه‌خۆش‌و‌وه‌اڵمی‌پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

كۆئه ندامه كانی له ش و رۆژو

گ��ه ر ده ته وێ��ت له گ��ه ڵ ئ��ه وه ی كه مبكه یته وه ، كێش��ت به رۆژویت و ده توانیت سود له م چه ند رێنماییه وه ربگریت كه پزیشكان و پسپۆرانی بواری خ��ۆراك ئاماژه ی پێده كه ن. ئه م خااڵنه په یڕه وكردن��ی له كاتی به ته واوه ت��ی س��ودت له ره م��ه زان وه رگرتوه بۆ كه مكردنه وه ی كێشت.زۆر خۆریی مه كه له كاتی به ربانگداو وهه وڵب��ده به هێواش��ی نانبخۆیت و پاروه كان به باش��ی بجوه . ئه مه ش ئه بێت��ه ه��ۆی ئه وه ی زو هه س��ت به تێربون بكه یت و توش��ی كێشه ی

هه رسكردن نابیت. به ربانگت سه ره تا به چه ند ده نكه یاخود ئ��او له گ��ه ڵ خورمای��ه ك ش��ه ربه تی سروش��تی یاخود كه م شه كر ده س��تپێبكه . پاشان تۆزێك ش��ۆرباو زه اڵته بخ��ۆ. ئینجا وه ره له م سه ر خواردنه س��ه ره كیه كان،

كاته دا ناتوان��ی زۆر له م خواردنانه بخۆیت چونكه پێش��تر بڕێكی باش پێشو ئه و خواردنانه ی له ش��ۆرباو كه باس��مانكرد خواردوته . به مه ش گه ده ت بڕێكی باش خواردنی تێدایه بۆیه له كاتی خواردنه س��ه ره كیه كه ك��ه زۆرج��ار خواردن��ی برن��ج و ش��له و خواردنه س��وره وه كراوه پڕ كالۆریه كانه ناتوانی زۆریان لێبخۆیت

به مه ش كێشت كه م ده كات. شه وانه بڕێكی باش شله مه نی بخۆ به تایبه تی ئاوو شه ربه تی سروشتی و می��وه . ئه م خواردنه وان��ه یارمه تی ل��ه ش ده ده ن ك��ه ئه و ش��له یه ی به ده ستیبهێنیت و له رۆژدا ونیكردوه هه روه ها ئه و ش��له مه نیانه یارمه تی

زو هه رسكردن ده ده ن.دوربكه وه له خواردنه گازیه كان و ئه و خواردنه وانه ی بڕێكی زۆر شه كریان تێدایه ، با هه وڵبدرێت میوه و سه وزه و

ئه و خۆراكانه بخورێت كه ریشاڵیان تێدای��ه . هه وڵبده ئ��ه و خواردنانه بخۆیت ك��ه زیاتر ك��واڵوو برژاون چونك��ه زۆربه ی ئ��ه و خواردنانه ی ل��ه م مانگ��ه ده خورێ��ت چ��ه ورو شیرینن بۆیه زۆر پێویسته جه خت خۆراكانه ی ئه و له س��ه ر بكرێته وه له چه وریی و ش��یرینی . به ده رن كه ئه و نانه ی ده یخۆیت باش��تره نانی جۆ بێ��ت یاخود خه می��ره ی تێدا نه بێت، هه روه ها ئه و ش��یرینیانه ی دروس��تكراوه له ئاردی ب��ۆر بێت. باشتر وایه له بری ئه و شیرینیانه ی له ش��ه واندا ده خورێت له م مانگه دا بكرێ��ت به میوه واته باش��تره په نا ببرێته به ر میوه . جوڵه زۆر گرنگه . زۆر گرنگ��ه دوای به ربان��گ به 2 كاتژمێ��ر هه ندێ جوڵ��ه و راهێنان بكرێت به تایبه تی رێكردن به پێ بۆ

ماوه ی 45 خوله ك.

رێگه‌‌باشه‌كانی‌‌كه‌مكردنه‌وه‌ی‌‌كێشت‌له‌م‌مانگه‌دا

ئا: رۆزا شێخانی

نەخۆشی جیوبی لوت یەکێکە لەو نەخۆشییانەی کە لەئێستادا

زۆربەی کەسەکان پێوەی دەناڵینن، بەتایبەتی لەوەرزی زستاندا کە

هەوا سارد دەبێت، ئەمەش زیاتر کاریگەری هەیەو دەبێتە هۆی هەوکردن و ئاوسانی لوت و ئاراز

لەلوتی کەسەکەدا دروست دەبێت.

بۆیە پزیشکانی شارەزا لەم بوارەدا بەم ش��ێوەیە ئامۆژگاریی کەسەکان

دەکەن:

1� هەوڵب��دە ئ��ەو س��ابونەی دەموچاوتی پێدەشۆیت، بۆنێکی تیژی نەبێت بەڵکو ئەو ج��ۆرە بێت کە بۆنی کەمە، چونکە ئەو بۆنە

تیژە زیانی هەیە.

2� کەمێک خوێ بکەرە ناو ئاوەوەو پاش��ان بیکەرە سەر ئاگر تا گەرم دەبێت و مەساجی هەڵمی پێبکە بۆ ماوەی 5 خولەک، پاش��ان بەدەسڕێک لوتت بسڕە سودی زۆری دەبێت.

3� پارچەیەک پەرۆ کەمێک گەرم بکەو بیخەرە سەر لوتت ماوەیەک لەسەری دایبنێ و الیبدە

تاکو بتوانی بەئاسانی هەناسە بدەیت.

4� دەموچ��اوت بەئاوی گەرم بش��ۆ چونک��ە ئاوی س��ارد زیان��ی دەبێت و هەروەها کاتێک دەموچاوت دەش��ۆیت

زو وشکی بکەرەوە.

5� هەوڵبدە نەچیتە ئەو شوێنانەی کە س��اردەو هەوایەکی زۆری لێیە، یاخود

دوکەڵێکی زۆری جگەرەی لێیە.

س��ەرت ئیش��کردندا لەکات��ی �6دامەنەوێنە واتە با سەرت بۆ خوارەوە نەبێت و هەوڵبدە هەمیشە سەرت بەرز

ڕابگریت.

رێنمایی بۆ ئه و كه سانه ی جیوبیان هه یه

خوێندن(436( سێشه ممه 162014/7/8

ریکالم

ئا: رێنوار نه جم

لەپرۆژەیەکی گشتگیرو ورددا، ئینستتیۆی پەی بۆ پەروەردەو

گەشەپێدان، 101 گرفت و کەموکوڕی لەوەزارەتی پەروەردەو ناوەندەکانی

خوێندندا ده ستنیشانکردوه و ئاراستەی وەزیرە تازەکەی پەروەردە کردوه کە

د.پشتیوان سادقەو لەسەر پشکی پارتی دیموکراتی کوردستان ئەو

پۆستەی وەرگرتوە.

"دڵتان خۆش نه بێت که بون به وه زیری په روه رده "

پرۆژەکە کە کۆپییەکی دەستی ئاوێنە کەوتوەو بەبەیتێکی حاجی قادری کۆیی دەستپێدەکات، پێکھاتوە لە45 الپەڕە، جگە لەپێشەکیەک کە تێیدا پیرۆزبایی ئاراستەی وەزیری نوێ دەکات ، ئاگادار دەکرێتەوە ل��ەوەی "ئه گه ر ده تانه وێت ئه م چوار ساڵه حه ساوه بن، دڵتان خۆش نه بێت که بون به وه زی��ری په روه رده ، چونکه به ڕێزتان نه چونه ته وه زاره تێکی سیستماتیکی پێشکه وتوو رێک و پێک، به ڵکو چونه ته س��ه ر خانه یه کی وێران که خه ریکه داروپه ردوی به س��ه ر یه کدا

بڕمێت".

لەجیاتی چەپکە گوڵ، گرفتەکانیان پێشکەش کرد

د. سەروەر عەبدولڕەحمان ئەندامی پەرلەمانی خولی پێشوو بەڕێوەبەری ئێستای ئینستتیۆی پەی که خاوەنی ئامانج و چۆنیەتی ئه م پرۆژه یه ی��ه ، بۆ ئامادەکردن��ی 101 گرفتەک��ەی "لەبەرئەوەی ئاوێن��ە ڕونک��ردەوە، پێشه نگیی کاری ئێمە لەئینستتیۆکە بواری پ��ەروەردەو خوێندنی بااڵیە، بۆیە لەگەڵ دەستبەکاربونی کابینەی ھەشتەم و گۆڕینی وەزیری پەروەردە، ئاراس��تەی پیرۆزباییمان نامەیەکی وەزیری نوێ ک��رد، بەاڵم نامەیەکی تەقلی��دی نەبو کە بەب��ەژن و بااڵیدا ھەڵبدەین، بەڵک��و لەجیاتی چەپکە گوڵ، 101 گیروگرفتی پەروەردەییمان

بۆ خستەڕو". د. س��ەروەر ئەوەشی ڕونکردنەوە ک��ە لەدیارییکردنی ئەو 101 گرفتەدا کە م��اوەی ھەفتەیەک��ی پێ چوە، میکانیزم��ی جیاوازیان گرتوەتەبەر. ئەو ئاماژەی بەوەدا کە جگە لەوەی لیژنەی ئەندام��ی پێش��تر خ��ۆی پ��ەروەردە ب��وە لەپەرلەم��ان و لەو رێگەیەوە ئاشنای زۆرێک لەکێشەکانی پەروەردە بوە، راوێژیشیان بەکەسانی پسپۆڕی پەروەردەیی کردوە. ھەروەھا س��ەردانی ناوەندەکانی خوێندنیشی ئاگاداربون لەنزیک��ەوە ب��ۆ کردوە

لەكێشەکان.

" ئەگەر پەروەردە خەمخۆری ھەبێت، ھەمو خاڵەکانی جێبەجێ دەبێت"

پرۆژەکە بەداواکردنی دانانی یاسایەک بۆ پ��ەروەردە دەس��تپێدەکات و دواتر باس لەجێبەجێنەکردنی ئەو سیستمەی ئێستا دەکات، ھەروەھا کەمی بودجەی ژینگەی خوێندن و پەروەردەو خراپ��ی کەمی بینای قوتابخانە و ده ستتێوه ردانی حیزب له ناوه نده کانی خوێندنیش چەند خاڵێک��ی پ��رۆژە 101 خاڵییەکەی��ە. ئەو ئیمکانی چارەس��ەکردنی لەبارەی گرفتانە لەالیەن وەزارەتی پەروەردەوە، کە بەشێکیان چەندین ساڵە دەوترێتەوەو ھەندێکیشیان بودجەیەکی زۆری دەوێت،

ئامادەکاری پرۆژەک��ە وتی: "لەپڕێکدا ھەم��و گرفت��ەکان چارەس��ەر نابێت، به اڵم ئەگەر ئی��رادە ھەبێت و پەروەردە خەمخۆری ھەبێت، بەڵێ ھەمو خاڵەکانی جێبەجێ دەبێت. چونکە ئەوانە کۆسپن لەبەردەم پەروەردەداو دەبێت الببرێن".

ئەو ئاماژەش��ی بەوەدا کە سەرجەم وەزارەت��ی لەئەس��تۆی گرفت��ەکان پ��ەروەردە نیی��ە. بەڵک��و ھەندێکیان پەیوەن��دی بەپەرلەمان��ەوە ھەیە وەک دانانی یاسایەک بۆ پەروەردەو بودجەی وەزارەتەک��ە، ھەندێک��ی دیکەش��یان وەزی��ران و ئەنجومەن��ی لەئەس��تۆی وەزارەت��ی دارای��ی و بەڕێوەبەرایەتییە

گشتییەکان و ئیداره ی خوێندنگاکانه .

وەزیر پرۆژەکەی وەاڵمدانەوەی باشی بۆ پرۆژەکە ھەبوە

لەس��یمینارێکدا راب��ردو ھەفت��ەی پرۆژەکە ئاراستەی د. پشتیوان سادق کراو لەالیەن ئینس��تتیۆکەوە سەرجەم لەبارەی ب��ۆ ڕونکرای��ەوە. خاڵەکانی وەاڵمدانەوەی وەزیرەوە بۆ پرۆژەکە، د. سەروەر رایگەیاند: "وەاڵمدانەوەی باشی ھەبو، دڵخۆشبو بەوەی کە رێکخراوێکی بێ��ت ھاوکاری مەدەن��ی کۆمەڵ��ی لەچارەس��ەرکردنی گرفتەکان و بەڵێنی ئەوەش��یدا ک��ە دوای 6 مانگی دیکە

دانیشتنێکی دیکە بکەینەوە بۆ ئەوەی بزانین چەندی گرفتەکان چارەسەربون و چەندی��ان ماون و پێویس��تییان بەرێگا

چارەی تازە ھەیە".

پرۆژەیەکی ھاوشێوەش پێشکەش بەوەزیری خوێندنی بااڵ دەکرێت

د. س��ەروەر ئاشکراش��ی ک��رد کە ھاوشێوەی پرۆژەیەکی داھاتو ھەفتەی ئ��ەو پ��رۆژە 101 خاڵییە ئاڕاس��تەی وەزیری خوێندن��ی بااڵ دەکرێت و تێیدا کەموکوڕی��ی و گرفتەکانی ن��او زانکۆو رێگا دەک��ەن و دیاریی پەیمان��گاکان

چارەکان دەخەنەڕو.

‌101گرفتی‌په‌روه‌رده‌یی‌ئاراسته‌ی‌وه‌زیر‌ده‌کرێتله بری چه پکه گوڵی پیرۆزبایی، گرفته کان دران به وه زیری نوێ

لەپڕێکدا ھەمو گرفتەکان چارەسەر نابێت، به اڵم ئەگەر

ئیرادە ھەبێت و پەروەردە خەمخۆری ھەبێت، بەڵێ ھەمو خاڵەکانی جێبەجێ

دەبێت. چونکە ئەوانە کۆسپن لەبەردەم

پەروەردەداو دەبێت الببرێن

زۆریی ژماره ی قوتابی له پۆلێکدا به یه کێک له گرفته کان دانراوه

دوای ب��ەدوای روداوەکانی موس��ڵ و هاتنی داعش و دامەزراندنی دەوڵەتێکی ئیسالمی لەبەشێک لەناوچەکانی عێراق و گەڕانەوەی ناوچە دابڕاوەکان و هاتنەگۆڕێی پرسی س��ەربەخۆیی کوردستان ئەوەی چاوەڕواندەکرا ئەوەبو کە کوردستانیان لەس��ەر گوت��ارو پرس��ی دامەزراندنی دەوڵەت��ی کوردس��تانی کۆکبن. بەاڵم سەرەڕای سۆزێکی جەماوەری گەورە بۆ سەربەخۆیی کەچی ناتەباییەک لەنێوان هێزە سەرەکییەکانی کوردستان بەرچاو دەکەوێت. پارتی هەر زو بەهەمو هێزو کرد ؛ لەپرسەکە پش��تیوانی توانایەوە گۆڕان تا ئێس��تا بەفەرمی هەڵوێستی لەوەدەچێ��ت دەرنەخس��توە، خ��ۆی ش��ۆکەکانی ئ��ەو بومەلەرزەی��ەی کە تەواوی رۆژهەاڵتی ناوەڕاستی هەژاندوە یەکێتی��ش گردەک��ە؛ نەگەیش��تبێتە هەڵوێست و دیدەکانی رارایی و دودڵییەکی زۆری پێوەدیارە. ئەم وتارە تەرخانکراوە بۆ قسەکردن و شیکردنەوەی هەڵوێست و دیدەکانی یەکێت��ی لەالیەک و هەوڵێکە بۆ رەواندنەوەی دودڵییەکانی نەک هەر یەکێتی بەڵکو هەمو هێزە سیاسییەکانی دیکە کوردس��تان لەڕێگەی خستنەڕوی کۆمەڵێ��ک پێش��نیار ب��ۆ پتەوکردنی یەکڕیزیی نیشتیمانی لەسەر ئەم پرسە

چارەنوسسازە لەم کاتە ناسکەدا.

هەڵوێستەکانی یەکێتی لەنێوان رق و ترسدا

لێداوانەکانی قس��ەو لەسەر بەبنەما کادیرەکان و بااڵدەس��تەکان و بەرپرسە نوسەرەکانی یەکێتی دەکرێت هەڵوێستی یەکێتی لەپەیوەند بەگێڕانەوەی ناوچە- ئازادکراوەکانی کوردستان و راپرسی بۆ سەربەخۆیی کوردس��تان بکرێن بەسێ

گروپەوە.گروپی یەکەم، بەگش��تی بەزمانێکی دودڵ��ی پەن��او بەپێ��چ و ناڕۆش��ن و هەڵوێستەکانیان دەردەبڕن. ئەم گروپە جۆراوجۆردەهێننەوە بیانوی پاس��اوو لەوانە لەبارنەبونی دۆخی نێودەوڵەتی، ناتەبای��ی ناوخۆی��ی، ناڕەزایی واڵتانی دراوسێ. هاوکات لەقسەکانیان جۆرێک لەهەڵوێس��ت و راس��تگۆیی لەگومان و بەدیدەکرێ��ت. پارت��ی کردارەکان��ی سەرەڕای ئەوە ئەم گروپەیان بانگەشەی هاوهەڵوێستی و تەبایی و یەکریزیی کورد دەکەن. ئەمانە قس��ە لەس��ەر ئەوەش دەکەن کە یەکێتی داهێنەری بیرۆکەی ماف��ی دیاریکردنی چارەن��وس بوە بۆ کوردس��تان و بەتەن��زو گومانەوە باس

بەبیر دەک��ەن و پارتی لەهەوڵەکان��ی خەڵک دێنن��ەوە کە پارتی تا ماوەیەک پێش ئێستا داوای حوکمی زاتی دەکردو خەمی سەرەکی ئەو یەکپارچەیی خاکی

عێراق بو.ئ��ەم دیدەکان��ی دوەم، گروپ��ی گروپە زیاتر لەباڵێک��ی ناتەبا بەپارتی دەردەکەوێ��ت؟ دیدەکان��ی ئەم گروپە س��ەربەخۆیی دژایەتیکردنی ڕادەی تا کوردس��تان دەڕوات. ئەمان��ە بەتوندی گوم��ان دەخەن��ە س��ەر هەوڵ��ەکان و ک��ردارەکان و هەڵوێس��تەکانی پارتی و دەیانخەن��ە ژێ��ر پرس��یارەوە. بیانوو ئارگیومێنتەکانی ئەم گروپە لەهەندێک خاڵدا هاوبەش��ن لەگەڵ گروپی یەکەم ب��ەاڵم ئەمانەیان باس لەناراس��تگۆیی هەوڵ و دەکەن و پارتی س��ەرکردایەتی هەڵوێست و کردارەکانی پارتی و مەسعود بارزان��ی تاکڕەوان��ە لەقەڵەم��دەدەن . ئەمان��ە پێیانوای��ە کە پارتی پرس��ی س��ەربەخۆیی بۆ بەرژەوەندی بنەماڵەو پارت��ی بەکاردێنێت و مەبەس��ت لێیان س��ەربەخۆیی نییە بەڵکو فشارخستنە سەر بەغدایە. بەکورتییەکەی ئەم گروپە بەپرس��ی بازرگانی پارتی پێیانوای��ە سەربەخۆیی و ناوچە دابڕاوەکان دەکات

لەقازانجی خۆی و واڵتانی ناوچە.گروپی سێیەم، ئەوانەی راستەو راست پشتیوانی لەدەس��تهەڵنەگرتن لەناوچە تازە- ئازادکراوەکان دەکەن و پشتیوانی کوردستان لەپرۆس��ەی س��ەربەخۆیی دەکەن و ئەم هەل��ە بەهەلێکی مێژویی بێ��ت، دەکرێت دەبین��ن. هەرچۆنێک هەڵوێس��تە نەرێنییەکانی یەکێتی لەدو

هۆکاردا کۆبکرێنەوە، رق و ترس.

رقمەبەس��ت لەرق ئەو هەس��تەیە الی کۆمەڵێ��ک لەیەکێتییەکان دروس��تبوە لەئاکامی کۆمەڵێک هەڵوێس��ت و روداوو

پێشهات، لەوانە: یەک��ەم، یەکێتی کە خۆی بەخاوەنی پرۆژەی مافی چارەنوس دادەنێت بۆی هەرسناکرێت کە ئەمڕۆ پارتی لەهەوڵی

رابەرایەتیکردنی پرۆژەکەدایە.هەندێ��ک هەس��تکردنی دوەم، لەیەکێتیی��ەکان ک��ە ه��ۆکاری هەرە س��ەرەکی الوازبونی یەکێت��ی پارتییە ئاب��ەوە. ٣١ی ل��ەدوای بەتایبەت��ی رقەکان ل��ەدوای درێژکردنەوەی ماوەی سەرۆکایەتی هەرێم لە٣٠ تەمموزی ٢٠١٣و لەهەڵبژاردنەکانی یەکێتی شکستەکانی ٢١ی ئەیلولی هەمانساڵدا قوڵتربۆتەوە.

ترسئەزمونی شەڕکردن )١٩٦٦-٢٠٠٥( و کارک��ردن )٢٠٠٥-٢٠١٤( لەگەڵ پارتی وای لەیەکێتی کردوە کە لەهەڵوێس��ت و کردارەکان��ی پارتی بترس��ێت. هۆکار زۆرن لەپش��ت ئەم ترس��ە بەاڵم لێرە

تەنیا ئاماژە بەهەندێکیان دەکەین.یەکەم، پارتی و س��ەرکردایەتییەکەی لەرابردوو لەئێستاش مەیلی تاکڕەوییان هەب��وەو هەیە. پەراوێزخس��تنی هەمو لەپێکهێنانی کوردس��تانییەکان الیەنە حکومەت��ی ناوخۆیی پارێزگای هەولێر، پێش��تریش لەپارێزگای نەین��ەوا، ئەو مەیلە تاکڕەوییەی سەلماندەوەو گومانی

الیەنەکانی دیکەشی قوڵکردەوە.

دوەم، یەکێت��ی ترس��ی ٣١ی ئاب و ٣٠ حوزەی��ران لەلەش��یدا دەرنەچوەو بەئاس��انییش دەرناچێت. یەکێتییەکان لەو دو ڕوداوە پێیانوایە کە پارتی نەک ه��ەر غەدریلێکردون بەڵک��و خیانەتی

لێکردون.سێیەم، لەکاتێکدا کە یەکێتی لە ٢٠٠٥ �ەوە نەرمیی دەنوێنێت لەبەرابەر پارتی، بۆ نمونە، رازیبون بەدابەشکردنی بودجە لەس��ەر بنەمای ٤٨% بۆ یەکێتی و ٥٢% بۆ پارتی؛ رێگەدان بەنێچیرڤان بارزانی بەحوکمکردن بەچوار ساڵ لەجیاتی دو س��اڵ وەک ئەوەی لەسەری پێکهاتبون پش��تیوانیکردن پێنجەم؛ لەکابین��ەی س��ەرۆکایەتی ماوەی لەدرێژکردنەوەی هەرێم، کەچ��ی لەبەرابەر هەمو ئەوانەو دەیان نەرمینواندنی دیکە پارتی هێڵی سوری لەس��ەر نەجمەدین کەریم دانابو

وەک س��ەرۆکی لیس��تی کوردستانیی لەکەرک��وک و ئێس��تا وەک کاندی��د بۆ

سەرۆک کۆماری عێراق.چوارەم، یەکێتی واهەستدەکات، وەک الیەنی سیاسیی، پارتی براوەی یەکەم دەبێت لەسەربەخۆبونی کوردستان. ئەم هەس��تە الی خەڵکی عەوام و ژمارەیەک روناکبیریش هەستی پێدەکرێت. ئەمەش ترسی ئەوەی الی یەکێتی دروستکردوە کە لەم پرۆس��ەیەدا بکرێ��ت یان ببێت

بەپاشکۆ.پێنج��ەم، یەکێت��ی، وەک زۆرب��ەی پێیوای��ە کوردس��تان، خەڵک��ی کوردستانیی دەوڵەتی بەدروس��تبونی هێ��زە سیاس��ییەکان نابنە فریش��تەو بەرژەوەندیی��ە لەس��ەر ملمالنێ��کان حیزبییەکان کە ئێستا هەن درێژدەبنەوە ب��ۆ قۆناغەکانی دوای س��ەربەخۆیی. ترس��ی یەکێتی لەوێدا لەوەیە کە ئیدی

دەرەقەتی پارتی نەیه ت.

مەترسییەکانی مانەوەی یەکێتی لەدەرەوەی پرۆسەکە

گومانی تێدا نییە کە یەکێتی یەکێک لەهێزە هەرە سەرەکییەکانی کوردستان و ناوچەکەیە. ئەمە لەبەر راستی و دروستی بەڵکو نیی��ە یەکێتی سیاس��ەتەکانی واقیعێکە کە یەکێت��ی بەحکومی بونی ئەو هێ��زە س��ەربازیی و ئەمنییەی کە لەژێر دەستیدایە لەگەڵ ئەو جەماوەرە لێدەکەن، پش��تیوانی کە بەرفراوانەی بەتایبەتی لەکەرکوک، س��ەپاندویەتی. بۆی��ە یەکێت��ی ناکرێت لەهاوکێش��ەو پرۆس��ەی س��ەربەخۆیی و دامەزراندنی وەدەربنرێت، کوردس��تانی دەوڵەت��ی ه��ەروەک ناکرێت هیچ هێزێکی دیکەش وەدەربنرێت. نزیکی��ی یەکێتی لەئێران هەم وەک سیاسەت هەم وەک جوگرافیا، بۆ ئێ��ران دژایەتیکردن��ی ه��اوکات، س��ەربەخۆیی کوردستان هێندەی دیکە سەنگ و گرنگی یەکێتی لەم هاوکێشانەدا زیادک��ردوە. مان��ەوەی یەکێت��ی یان وەدەرنانی یەکێتی لەم پرۆسەیەدا نەک هەر ئەگەرەکانی سەرنەگرتنی پرۆسەکە زیاد دەکات بەڵکو س��ێ ترس��ی دیکە

دێنێتە ئاراوە.یەکەم، دابەشبونی کوردستان جارێکی

دیکە بۆ دو زۆنی دەسەاڵت.زیاتر دەرفەتی رەخس��اندنی دوەم، بۆ هێزە ئیقلیمییەکان لەدەس��توەردان

لەکاروباری ناوخۆی کوردستان.کوردس��تان بون��ی س��ێیەم، لەجیاتی ش��ەڕی شەڕ، بەکێڵگەیەکی )proxy war(، هاوشانی عێراق و سوریا ب��ۆ یەکالکردنەوەی ملمالنێکانی ئێران و

سعودییە.یەکێتی و لەخۆگرتنی میکانیزمەکانی الیەنەکانی دیکە لەپرۆسەی سەربەخۆیی

کوردستاننەک ه��ەر یەکێتی بەڵکو بەش��ێکی زۆر لەخەڵک��ی کوردس��تان و الیەن��ە بەگومان��ەوە دیک��ە سیاس��ییەکانی س��ەربەخۆیی پرۆس��ەیەکی دەڕواننە ک��ە پارت��ی رابەرایەتی ب��کات. بۆیە

ئ��ەوەی لێ��رە پێش��نیازدەکرێت وەک میکانیزمەکان��ی لەخۆگرتن مەبەس��ت لێیان بەجەماوەریکردن و هەمەالیەنکردنی کوردستانە. س��ەربەخۆیی پرۆس��ەی ئارگیومێنتی س��ەرەکیش بۆ ئەم پرسە خۆی ل��ەوەدا دەبینێتەوە کە پرس��ی لەجەوهەردا کورس��تان س��ەربەخۆیی پرس��ی گەلی کوردس��تانە نەک پرسی س��ەرکردەیەک ی��ان حیزبێ��ک. ب��ۆ لەخۆگرتن��ی یەکێتی و الیەنەکانی دیکە لێرە چەند میکانیزمێک پێشنیازدەکرێن. ئێم��ە پێمانوای��ە کە پێویس��تە هێزە کوردس��تانیەکان، گ��ۆڕان و یەکێت��ی و کۆمەڵ و یەکگرتو فشار دروستبکەن بۆ ناچارکردنی پارتی تاوەکو بەو خااڵنەی رازیبێت، پێش��نیازکراون لێ��رە ک��ە چونکە ئەمانە دەکرێت ببن بەبنەما بۆ بەجەماوەریکردنی بەهەمەالیەنک��ردن و

پرسی سەربەخۆیی کوردستان.یەکەم، پێکهێنان��ی لیژنەیەکی بااڵی لەهەمو الیەنە سەرەکییەکانی هاوبەش کوردس��تان، کە هەر الیەنێک لەس��ەر ئاستی س��ەرۆکی الیەنەکە بەشداربێت تێی��دا. ئەرک��ی س��ەرەکی لیژنەک��ە سەرپەرشتیکردنی بڕیارو جێبەجێکردنی س��ەرۆکایەتی سیاس��ەتەکانی بڕیارو هەرێ��م و حکوم��ەت و پەرلەم��ان بێت لەپەیوەند بەو پێش��هاتانەی کە ئێستا بەتایبەتی هاتونەتەپێ��ش، لەعێ��راق ناوچ��ە پرس��ی یەکالیکردن��ەوەی پرۆس��ەی لەگەڵ ئازادکراوەکان تازە-

سەربەخۆیی کوردستان.دوەم، ب��ۆ زەمانەتکردنی بەش��داری هەمو الیەنە سیاس��ییە سەرەکییەکان سیاس��یی لەبڕی��اری لەکوردس��تان لەپەیوەند بەو دو پرسەی ئاماژەی پێکرا واچاکە لیژنە بااڵ هاوبەشەکە لەمەسعود بارزانی، وەک سەرۆکی هەرێم و سەرۆکی پارتی دیموکراتی کوردستان؛ کۆسرەت رەس��وڵ یان بەرهەم س��اڵح یان قوباد تاڵەبان��ی، وەک نوێن��ەری یەکێت��ی؛ نەوش��یروان مس��تەفا، وەک نوێنەری گۆڕان؛ محەمەد فەرەج، وەک نوێنەری یەکگرتو؛ عەلی باپی��ر، وەک نوێنەری کۆمەڵ، پێکبێت. دیارە لەس��ەر داوای ئەم پێنج سەرکردەیە دەکرێت کەسانی دیکە ئیزاف��ە بکرێن ب��ۆ لیژنەکە یان

لیژنەی دیکەی الوەکی دروستبکرێن.س��ێیەم، لیژن��ە بااڵک��ە روئیایەکی هاوب��ەش بۆ پرۆس��ەی س��ەربەخۆیی کوردستان و قۆناغی گواستنەوە لەدوای س��ەربەخۆیی دابڕێژێت کە بەش��داری هەم��و الیەن��ەکان لەس��ەر بنەم��ای نەک تەنی��ا ئیس��تیحقاقی هەڵبژاردن بەڵکو بەئیزافەی ئەو س��ەنگه و هێزی الیەنەکانی��ش بەتایبەتی لەناوچە تازە-

ئازادکراوەکان رەچاوبکات.چوارەم، بۆ هەر لیژنەیەکی الوەکی کە لیژنە بااڵکە پێشنیازی دەکات بەشداری

یەکسانانەی الیەنەکان مسۆگەر بکات.پێنجەم، هەر لەئێس��تاوە الیەنەکان لەس��ەر فۆرم و پێکهات��ەی حکومەتی لەقۆناغ��ی س��ەربەخۆکە دەوڵەت��ە گواس��تنەوە )ئینتیقالی( پێکبێن. هەر

هەمو رەزامەندیی دەبێ��ت پێکهاتنێک الیەنەکان مسۆگەر بکات.

شەشەم، ماوەی حوکمڕانی حکومەتە بۆ بەس��ەرۆکەکەیەوە ئینتیقالییەک��ە النیکەم دو س��اڵ و ئەوپەڕەکەی چوار س��اڵ دیاریبکریت. دوات��ر هەڵبژاردنی گش��تی لەهەمو ناوچەکانی کوردستان بەڕێوەببرێت ب��ۆ پێکهێنانی حکومەت بنەمای ئیستیحقاقی ئەمجارە لەس��ەر

هەڵبژاردن. پۆس��تە لەبەراب��ەر حەوت��ەم، لەعێراق، یەکێت��ی لەدەس��تچوەکانی دەوڵەت��ی دامەزراندن��ی لەحاڵەت��ی س��ەربەخۆدا، بۆ نمونە سەرۆک کۆمار، واچاک��ە یەکێت��ی لەو پۆس��تانەی کە س��ەربەخۆکە ئینتیقالییە لەحکومەتە قەرەبۆبکرێت��ەوە. فەراهەمدەکرێ��ن پێش��نیاز دەکرێت پۆس��تی سەرۆکی کوردس��تان ی��ان س��ەرۆک وەزیرانی لەقۆناغ��ی س��ەربەخۆ کوردس��تانی گواستنەوە بدرێت بەیەکێتی. ئەمە نەک هەر لەبەر ئەوەیە کە یەکێتی پۆس��تی لەوێ لەدەستچوە بەڵکو لەبەر ئەوەشە کە یەکێتی هێ��زی یەکەمە لەپارێزگای

کەرکوک.هەش��تەم، پێداگری لەس��ەر ئەوەی ک��ە ه��ەم گێڕان��ەوەی ناوچ��ە تازە- لەس��ەر بڕی��اردان ئازادک��راوەکان و چارەنوسی هەرێم لەڕێگەی راپرسییەوە ئەنجامبدرێت. ئەمانەش وەک میکانیزمی دیموکراسیکردنی بە بەجەماوەریکردن و بڕی��اردان س��ەربەخۆیی پرۆس��ەی

دادەنرێن.

)٤٣٦( سێشه ممه ٨/7/٢٠١٤ [email protected] كۆمه‌اڵیه‌تی

یەکێتی و یەکڕیزیی نیشتیمانیی و دەوڵەتی کوردستانیی، دەبێت چبکرێت؟

د. شێرکۆ کرمانج زانکۆی ئوتارا مالیزیا

هەژارسابیرزانکۆی ساوس ئیلەنۆیس

كه رك��وك و ئه و ناوچان��ه ی به درێژایی دابڕێنرابون و هه مو له كوردستان ده یانساڵ ش��ێوازێكی س��ڕینه وه و گۆڕینی س��یمای كۆمه اڵیه ت��ی و ژیارییان له گه ڵ پیاده كرابو، ئێستا له دۆخێكی دیكه دان، ئه م بارودۆخه تازه یه چه ند بۆ كه ركوكیه كان گرنگ و جێی بایه خه ، زیاتر له وه بۆ هه رێمی كوردستان و ده س��ه اڵتی سیاس��ی كورد، هه رنا له به ر ی��ه ك هۆكاری زۆر گرن��گ ئه ویش ئه وه یه كورد س��ه ره ڕای ئ��ه وه ی قوربانیی زۆری

داوه له پێناوی كه رك��وك و ئه و ناوچانه دا، كه ركوك و ئه و ناوچانه ش هه میشه دیوارێكی پته وی به رده م ئه و ره ش��ه بای سته مكاریه بون ك��ه له به غ��داوه به ره و كوردس��تان هه ڵیك��ردوه ، ئه مڕۆ له ب��ه رده م ئه م بارو زروفه تازه یه دا پێویس��ته بیر له ش��ێوازی بكه ینه وه ، هه ڵس��وكه وت مامه ڵه و تازه ی له الی��ه ك له گه ڵ خودی خۆم��ان له الیه ك له گ��ه ڵ ئه وانی ت��ر، ئه مه ش ب��ۆ ئه وه ی جارێكی تر به هیچ سه وداو مامه ڵه یه ك له و ناوچانه نه كشێینه وه و هه وڵی ئه وه ش بده ین تا ده رفه ته كانی گفتوگۆو پێكه وه هه ڵكردن و پێكه وه گونجان وه س��تابن، بیر له رێگه ی توندوتی��ژ نه كه ین��ه وه و خۆمان له ش��ه ڕ بپارێزین. بۆ قسه كردن له سه ر ئه م بارودۆخه نوێیه سه ره تا ده بێ له په یوه ندی كوردی – كوردیه وه ده س��تپێبكه ین په یوه ندیه ك كه له كه ركوك له ئاس��تێكی زۆر خراپدایه ئایا بۆ چاره سه ری ئه مه چی بكه ین؟ له باره ی كورد خۆیه وه : یه ك��ه م: له ماوه ی رابردودا په یوه ن��دی پارت��ی و یه كێت��ی له كه ركوك

له وپ��ه ڕی خراپیدا بوه ، تا ئ��ه و راده یه ی له سه ر كه ناڵه كان قسه ی ساردوسڕ به یه كتر بڵێن، بۆ ئه مه كۆی پارتی ده ستی تۆمه ت بۆ دكت��ۆر نه جمه دین كه ری��م پارێزگاری كه ركوك درێژئه كه ن، له به رانبه ریشدا هه مو یه كێتی نا، به اڵم زۆرێك كادیری یه كێتی و هه ندێج��ار خه ڵك��ی تریش له و هێرش��انه پارتی به ناهه ق ده زانن، بۆ ئه مه هه ركه س بڕوبیان��وی خ��ۆی هه ی��ه ، راس��تی ئه و په یوه ندیه به ڕاده یه ك تێكچو كه ئه ندامێكی بااڵی پارتی له كه ركوك له كه ناڵی ئاسمانی نالیاوه به دكتۆر نه جمه دین كه ریم بڵێت دزو درۆزن، ئه م وشانه وشه گه لی زۆر نه شیاون كه پارتی و یه كێتی له كه ركوك له و شوێنه ی الیه كی��ان ناوی ن��اوه دڵ و الیه كه ی دیكه ناوی ناوه قودس به رانبه ر به یه كتر بیڵێن، بۆ چاره س��ه ركردنی ئه م گرفت��ه پارتی و یه كێتی له ئاستی سه ره وه پێویسته كۆتایی به م ناكۆكیه بهێنن، بۆ ئه مه الموایه ئه گه ر پێویست به ناوبژیوانیی بكات بۆ كۆتاهێنان به م دۆخه گۆڕان و الیه نگه لی دیكه ده توانن

ئه و كاره بكه ن، هه روه ك به رپرس��یاریه تی گرنگیش له ئه س��تۆی هه ریه ك له پارله مانی كوردستان و مه س��عود بارزانی و حكومه تی هه رێمه ك��ه له وباره یه وه هه نگاوی ئه رێنی بنێن، ئیتر ده بێت سنورێك بۆ ئه و شه ڕی راگه یاندن و ش��ه ڕه ده نوك��ه دابنرێت، كه هه ندێجار ده گاته ئاستی به خائین نیشاندانی یه كتر. دوه م: پێویس��ته بۆ كه ركوك و ئه و ناوچانه له ئێس��تاوه كار بۆ یه كخستنه وه ی دیكه داموده زگاكانی پۆلیس، ئاس��ایش، بكرێت، كه تا ئێستا به سه ر ئه و ده زگایانه وه سیمای حزبی زۆر زاڵتره و ته نانه ت له سه ر ئاستی پۆلیس��یش نه ك هه ر ئاسایش ئه و حزبیبونه به ئاش��كرا دی��اره، هه ر ئه مه ش ل��ه م دوایی��ه دا له ناو هێزی پێش��مه رگه و هێنان��ی پێش��مه رگه ب��ۆ ئه و س��نورانه ره نگیدایه وه ، ناكرێ تۆ باسی ده وڵه تداریی بكه یت و نه توانی دو ئاس��ایش یه كبخه یت، له كاتێكا ئه مه ئه ركی سه رۆكایه تی هه رێم و س��ه رۆكایه تی حكومه ته ئه و كاره بكات و ئیت��ر ئه و دو جۆرییه نه هێڵێت. س��ێیه م:

پێویس��ته له ن��او ده زگاكان��ی حكومه ت و سه رۆكایه تی هه رێم و پارله مان ئه گه ر وه ك چاودێری��ش ب��وه ، هه ندێ��ك خه ڵكی ئه و ناوچانه جێیانبكرێته وه ، ئه مه س��ه باره ت كورد، هه ڵبه ت سه باره ت ئه وانی تریش هه ر وایه ، ئێمه پێش��تر له گفتوگۆی دورودرێژدا قس��ه مان له وه ده كرد كه مه رج نیه وه ك ئه ندام په رله مان، ل��ێ وه ك نوێنه ری ئه و ناوچانه هه قه ٥ تا ٦ كورس��ی له پارله مان نوێنه رایه تی ئه و ناوچان��ه بكه ن و تایبه ت له كاتی پرس��ی ئه و ناوچانه ئه وان قسه و دی��دو راپۆرت و س��ه رنجی خۆیان هه بێت. چواره م: ئه ركی الیه نه سیاسیه كوردیه كانه گروپ��ی كاری هاوب��ه ش دروس��ت بكه ن و به رنامه ی پێك��ه وه كاركردن په ره پێبده ن و النیك��ه م كۆبونه وه ی مانگانه یان هه بێت بۆ تاوتوێكردن��ی بابه ته هه س��تیاره كانی ئه و ناوچه یه و مانگان��ه ش یان دو مانگ جارێ راپۆرتی هاوبه ش��یان هه بێ��ت بۆ به رده م هه رێم و حكومه تی پارله مان و سه رۆكایه تی هه رێم. له باره ی عه ره به وه : ئێستا له هه ركات

زیاتر كورد پێویس��تی به وه یه دۆستایه تی خۆی له گه ڵ عه ره بی ئ��ه و ناوچانه به هێز ب��كات و هه وڵی ئه وه بدات ك��ه دڵنیایی و ئارامییان پێببه خشێت، بۆ ئه مه پێویسته : یه كه م: له ناو ئه نجومه ن��ی پارێزگاو قه زاو ناحی��ه و دام��وده زگاو فه رمانگ��ه كان به و شێوازه مامه ڵه یان له گه ڵ بكرێت كه ئه گه له ه��ه ر گۆڕانكاریه كدا ئ��ه و ناوچانه هاتنه سه ر هه رێمی كوردستان ئه وان نه ك هه مو مافێكیان پارێزراوه بگره وا كاریان له گه ڵ ده كرێت كه به هیچ ش��ێوه یه ك له ده ره وه ی تیمی ك��وردی نی��ن، هه ڵب��ه ت ئه مه بۆ توركم��ان و پێكهاته كان��ی دیك��ه ش هه ر وایه . دوه م: پێویس��ته گفتوگۆی به رده وام له نێوان الیه نی كوردی و ریشسپی و سه رۆك هۆزو نوێنه ری عه ره به كاندا هه بێت و له هه ر ك��وێ پێویس��تیان به هاوده نگی و یارمه تی كورد هه بو له بواری چاره س��ه ری كێش��ه و پاراستنیان به هه ماهه نگی خۆیان ئه و كاره

بكرێت.

چۆن مامه ڵه له گه ڵ كه ركوك و شوێنه كانی تر بكه ین

یەکێتی پێیوایە بەدروستبونی

دەوڵەتی کوردستانیی هێزە

سیاسییەکان نابنە فریشتەو

ملمالنێکان لەسەر بەرژەوەندییە حیزبییەکان

کە ئێستا هەن درێژدەبنەوە بۆ

قۆناغەکانی دوای سەربەخۆیی

نزیکیی یەکێتی لەئێران هەم وەک

سیاسەت هەم وەک جوگرافیا، هاوکات

دژایەتیکردنی ئێران بۆ سەربەخۆیی

کوردستان هێندەی دیکە سەنگ و

گرنگی یەکێتی لەم هاوکێشانەدا

زیادکردوە

١٩ »»

له تیف فاتیح فه ره ج

تایبه‌ت (434( سێشه ممه 182014/6/24

ئا: ئاوێنه

تیمێكی تایبه ت به پاراستنی ژینگه و پاكژیی ئاو كه هاتونه ته كوردستان سه رسوڕمانی خۆیان به رامبه ر به وه

ده رده بڕن چۆن هه ولێر كراوه ته پایته ختی گه شتیاریی كه ژینگه كه ی له ئاستی ستانداردی جیهانیی نییه ،

ئه وان ده ڵێن "ئێوه ی كورد وه ك حكومه ت و هاواڵتیش بێپالن كار

ده كه ن، ده ره وه ی شارتان به تێكه ڵ و پێكه ڵی كردوه به ڤێال و خانو، ئه ی

كشتوكاڵ له كوێ ده كه ن؟".

تانجه رۆ مه ترسیدارترین جێگه ی واڵته

،Jonas rottorpجۆن��اس رۆت��ۆرپپسپۆر له بواری ئاو و چاره سه ری ئاوی ئاوه ڕۆو پاككردن��ه وه ی، چه ند جارێك س��ه ردانی كوردستانی كردوه و له هه مو سه ردانه كانیشیدا ئه وه ده دات به گوێی كه هه رێمدا كاربه ده ستانی هاواڵتیان و له مه ترس��یدایه و پاكژتان ئاوی ژیان و نه خۆن، به خێرای��ی مش��ورێكی گه ر له بنی هه مانه كه دێته ده رو ده س��تتان دوارۆژێكی ره شتان له به رده مدایه ، ئه و به ئاوێن��ه ی راگه یاند ك��ه ئه مجاره ش روی ده می له حكومه تی هه رێم ده كات و ده یه وێت په یامه كه ی ب��ۆ ئه وانه بێت ك��ه له حكومه تدا بڕیاریان به ده س��ته ، جۆناس وتی "ده بێت گوێمان لێبگرن، چونكه ئاو به هایه كی مرۆڤایه تی هه یه ، ژی��ان بێئ��او ناگوزه رێ ، ئ��او به های مادی و مه عنه وی و ئابوری هه یه ، چه ند بێبایه خ سه یری بكه یت، ئه وه نده زیاتر زیانده كه یت، كه له ده ستیشتدا، ڕه نگه دوای��ی ب��ۆت چاكنه كرێ��ت و تێچونی ئه بێت، به رابه ر ده چاككردنه كه ش��ی له وانه شه س��ه ركه وتو نه بیت و تا ماوی به ده ست كه مئاوی پاكژه وه بناڵێنیت".وتیش��ی "ئێمه هه م��ان مه ینه تیمان به سه ردا هات بۆ س��تۆكهۆڵم، خه ڵك جێئه هێشت، شاره كه یان پیسی له به ر حكومه تی س��ویدی پالنی چاككردنی داناو پالنه كه سه ركه وتوبو، ئێستا ئه و ش��اره جوانتری��ن و پاكژترین جێگه ی س��ویده به جۆرێ��ك پاكب��وه كه هیچ

كێشه یه كی ژینگه یی تێدا نه ماوه ".جۆن��اس ئام��اژه ب��ه وه ده كات كه كاتێك چونه ناوچه ی تانجه رۆی نزیك شاری سلێمانی خه مێكی قوڵ دایگرتوه كه هه س��تی به كاره س��اتێكی گه وره ی ژینگه یی و پیس��یی ئاو ك��ردوه ، ئه و وتی "تانجه رۆ مه ترسیدارترین جێگه ی واڵته كه تانه ، ده زان��م چه ندین جێگه ی وا خراپت��ان هه یه ، هیوادارم زو فریای بكه ون، بۆ ئه وه ی زه وی و خاكه كه شی بكه وێت��ه بره و ت��ا جارێكی تر خه ڵك

بتوانن تێیدا بژین".وتیشی "حه زم ده كرد زمانی كوردیم بزانیای��ه تا ئه م قس��انه م ب��ۆ هه مو تاكێكی كورد بكردایه و تێمبگه یاندنایه ك��ه ئێ��وه ب��ه ره و چ مه ترس��ییه كی ژینگه ی��ی و كه مئاوی��ی پاك��ژ هه نگاو

ده نێن و له ئاستیشیدا كه مته رخه من".ئه وه ش له س��ه ر جه غتی جۆن��اس كرده وه كه ده بێ��ت حكومه تی هه رێم واز له قس��ه كردن بهێنێت و پاره خه رج بكات و ئ��او بكات��ه یه كه م كه یس��ی

كارنام��ه ی خ��ۆی، ئه و وت��ی "باش چاوت��ان بكه نه وه و وردببن��ه وه و بزانن نه وت جێگه ی ئاو ناگرێته وه ، ئاو، ئاو،

دواجاریش هه ر ئاو".

ئه ی كشتوكاڵ له كوێ ده كه ن؟ Anton thynell ئه نت��ۆن زینێ��ل ل��ه ژوری بازرگان��ی س��وید و ئه ندامی رێكخ��راوی ئیپال ipla بۆ ژینگه پارێزی یه كگرتوه كانه ، به نه ت��ه وه س��ه ر كه س��ویدییه كه تیمه دیكه ی ئه ندامێكی بو، ئه و سه رس��وڕمانی خۆی به رامبه ر به وه ده ربڕی كه كوردس��تان واڵتێكی زۆر جوانه ، به اڵم سه رده رناكا له وه ی بۆ ئه یشێوێنن له به ر پاره ، ئه و وتی "خه ڵك هه مو ناكه ن، به به رپرسیارێتی هه ست هه س��تده كه م تێكئه ده ن، جوانیه كان بێپالن كارئه ك��ه ن ئه مه تێكدانێكه بۆ دواڕۆژ په شیمانی له دوایه ، له ده ره وه ی پێكه ڵی خانو به تێك��ه ڵ و ش��اره كان دروستكراوه نازانم بۆ وا ده كه ن؟ ئه ی

كشتوكاڵ له كوێ ده كه ن؟".واڵت و وه ك "كوردس��تان وتیش��ی ده توان��ن ت��اك وه ك خه ڵكی��ش، ب��ۆ ipla ئیپ��ال له ڕێكخ��راوی ژینگه پارێ��زی بب��ن به ئه ن��دام، ژوره بازرگانیه كانی كوردستان بون به ئه ندام له ڕێكخراوه كه م��ان، ب��ۆ ژینگه پارێزی سود له زانیاری ئه زمونی ئێمه و واڵتانی تر وه ربگ��رن، ئێمه هه م��و زانیاری و

راوێژكارییه ك ئه ده ین بێبه رامبه ر".ئه نتۆن راس��پارده ی ئه وه ی كرد كه هه وڵبدرێت بێ��ت ش��ێوه یه ك به هه ر ئه مه ش كه مبكرێته وه و خاشاك خۆڵ و بكرێت��ه كارو ئامان��ج تا ئ��ه و ڕۆژه ی خاشاك له هه رێمی كوردستان ڕێژه كه ی ده بێت به س��فر، چونكه به مشێوه یه ی ئێس��تا بڕوات ده بێته مه ترسییه ك كه

له داهاتودا چاره سه ر ناكرێت.ئ��ه و وتی "ئیش��ی خه ڵكه فش��ار بكاته س��ه ر حكومه ت، كه ئه و پرسه به جدی وه ربگرێت، ئه وه ئیشی خه ڵكی ك��ورده ئێم��ه ئه توانی��ن هاوكارتان بی��ن و ڕێنماییتان بكه ین ب��ه اڵم ئێمه ناتوانین گه لێكی تر بهێنین فش��ار بۆ س��ه ر حكومه ته كه ی ئێوه بهێنێت بۆ

چاككردنی ژینگه ".

حكومه تی هه رێم بێ ئامانج و بێ نه خشه رێگایه

گۆنار براك Gunnar bark نوێنه ری AF Division Industry كۆمپانی��ای senior consultant heat &powerله گ��ه وره ش��اره زایانی ك��ه یه كێكه ب��واری گه رمی��ی و وزه ، دوهه مج��اره دێ��ت بۆ كوردس��تان، یه كه مجار هاته س��لێمانی و ئێستاش هاتوه بۆ هه ولێر، ئه و به ئاوێنه ی راگه یاند "كه هاتم دیتم خه ڵكێكی جوانه ، واڵتێكی كوردستان

باشی هه یه و حه زیان به هاوڕێیه تیه ".گۆن��ار ئام��اژه ب��ه وه ده كات ك��ه له ج��ۆره كان به جۆرێ��ك ئه مانی��ش چاوی��ان له كۆمپانیا گه وره كان كردوه و ئه یانه وێ بێنه كوردس��تان بۆ كاكردن له بواری ژینگه و ئ��او، ئه و وتی "ئێمه بواردا له زۆر گه وره ی��ن كۆمپانیایه كی له كوردستانیش خوازیارین كارده كه ین چه ند ئیشێك بكه ین، له به رئه وه ی ئه م واڵت��ه پێویس��تی به ژێرخانێكی باش

هه یه و ئێمه ش له و بوارانه دا شاره زایی و ئه زمون و توانامان هه یه ".

وتیش��ی "كه كارمان ده س��تپێكرد، ئێمه ته نها پسپۆرو ئه ندازیار ده هێنین، هه مو كاره كانمان به كرێكاری ناوخۆیی ئه نجامده ده ین و فێریش��یان ده كه ین تا

ببنه هێزێكی كاری شاره زا".

گۆن��ار ئه وه ش��ی رونك��رده وه كه ئه نجامب��ده ن كارێ��ك به نیازیش��ن له كوردستان و له گه ڵ كۆمپانیای نۆكان گه یش��تونه ته جۆرێك له تێگه یش��تن و رێككه وتن، ئه و وتی "نزیكه ی دو ساڵه كۆمپانیای له گ��ه ڵ له په یوه ندیدای��ن ن��ۆكان، به ئیمه یل گۆڕینه وه ده س��تی پێك��رد و پاش��ان س��ه ردانی یه كمان ئیمزاكردوه یاداشتنامه یه كمان كردوه و ب��ه و نیازه ی به یه ك��ه وه كارێك بكه ین

یان پرۆژه یه ك جێبه جێ بكه ین".ناوبراو راسپارده ش��ی بۆ حكومه تی

هه رێم ئه وه بو كه هه ر پڕۆژه یه ك به نیازن ئه نجامیب��ده ن ده بێ��ت به پله ی یه كه م ئ��ه وه ره چاو بكه ن ك��ه لێكۆڵینه وه ی وردی ب��ۆ بكرێ��ت، ئه و وت��ی "گرنگ نی��ه ئێمه بیكه ین ی��ان كۆمپانیایه كی تر، گرن��گ ئه وه یه درزێ��ك نه مێنێت له دیزاین و كوالێتی و گرێبه س��تدا، واته الیه ن��ی ته كنیكی و ئیداری و سیس��تم و رێس��ای ئه وروپ��ی به كاربهێنن و دوای پرۆژه یه كی��ش هه م��و ته واوكردن��ی هه ڵسه نگاندنی بۆ بكه ن و خاڵی الوازو به هێزی ده ستنیشان بكه ن، له كواڵێتی بكۆڵن��ه وه و بزان��ن ت��ا چ ئاس��تێك پرۆژه كه س��ودمه نده و ئامانجی پێكاوه تا پاره ی واڵته كه تان به فیڕۆ نه ڕوات", وتیشی "ده بێت حكومه تی هه رێم چه ند ئامانجێك دیاریبكات و نه خشه ڕێگای بۆ دابنێ، وه ك الی ئێمه ، من له بواره كه ی خۆمدا دو نمونه ی ئامانجی حكومه تی س��ویدی باس ئه كه م له چه ند ساڵێك پێش ئێس��تادا بڕیاردرا زبڵ و خاشاك ڕێژه ك��ه ی بكرێت به س��فرو نه مێنێت، هه روه ها كاره ساتی ئۆتۆمبیل و ڕێگاوبان خاشاك و له ئێس��تادا به ڵێ نه مێنێت، زبڵ نه ماو ڕێژه كه ی بو به س��فر، به اڵم له ڕێگاوبانه كاندا كاره س��اتی ئۆتۆمبیل هێش��تا ڕێژه یه كی كه می ه��ه ر ماوه ، ڕه خن��ه له خۆم��ان ئه گری��ن، بۆ ئه و پرسه چه ندین وه زیرو به رپرسی گه وره البران یان خۆیان وازیانهێناو ده ستیان

له كاركێش��ایه وه ، به اڵم كۆڵمان نه داوه ه��ه ر ئه گه ینه ئامانج��ی پالنه كه مان، به ج��ۆرێ ڕێژه كه م��ان هه رچه ن��ده

كه مكردوه ته وه كه نزیكه له سفره وه ".ل��ه وه ش كرده وه كه گۆنار جه غتی پێویسته تازه ترین و مۆدێرنترین شێوازی دنیا په یڕه و بكرێت بۆ داڕشتنی ته نده ر له كوردس��تان بۆ ئه وه ی هیچ كه لێن و كه موكورتییه كی تێدا نه بێت، ئه و وتی "به داخه وه من سه یری چه ند ته نده رێكی ئێوه م ك��ردوه ، ئه وانه ته ن��ده ر نین، بمب��ورن وا ئه ڵێ��م من الم ناخۆش��ه

كاره كانتان توشی شكست بهێنێت".

زانكۆ + حكومه ت + كه رتی تایبه ت Marie adahl ئ��ۆداڵ ماری��ا ئه ندازیاری ته الرسازی و به رپرسی پالنی شارس��ازییه ، ئه و ئه ندامێكی ئه و تیمه سویدییه بو كه چه ند رۆژێك له مه وبه ر،

به مه به س��تی ئه نجامدانی وۆرك شۆپ و كۆنفرانس��ێك سه باره ت به ژینگه و ئاوو مه ترسیه كانی له كوردستان بون، ناوبراو به ئاوێن��ه ی راگه یاند ك��ه "من له گه ڵ ش��انده كه هاتوم چاوم له سه ر ئه وه یه ئه زمونه كانی كاربكه م و له كوردس��تان س��وید بگوێزمه وه بۆ ئێ��ره له ڕێگه ی triple helix on green بزنس��ه وه

."technologyماریا وتی "خوازیارین ئه م ش��ێوازه له كارك��ردن بهێنینه ئ��ه م واڵته وه كه به مان��ای زانك��ۆ + حكومه ت + كه رتی

تایبه ت، ئه م سیانه به یه كه وه پالندابنێن ب��ۆ پرۆژه ی نوێ پ��اش لێكۆڵینه وه ی ورد، به ته كنۆلۆژیایه ك كه پێیده وترێت ته كنۆلۆژیای س��ه وز ك��ه نابێت زیان

له ژینگه بدات".ناوب��راو جه غت ل��ه وه ده كاته وه كه كاتێ��ك ئه م ئه زمونه ی��ان الی خۆیان سه ركه وتوبون، تێیدا تاقیكردوه ته وه ، ئه و وتی "1٥ س��اڵ له مه وبه ر كارمان ب��ه و ته كنه لۆژی��ا س��ه وزه ك��ردوه و س��ه ركه وتنه كه ی به جۆرێكه كه ئێستا سوید له ڕیزی پێش��ه وه ی واڵته ژینگه پاكه كانه ، له بواری ته الرسازی، له وزه ، كه ره س��ه ی بیناس��ازی، گواستنه وه ، بواره كان��دا له هه م��و لۆجس��تیك و

سه ركه وتو بوه ".وتیش��ی "ئه م س��ێ الیه نه زانكۆ + حكوم��ه ت + كه رتی تایب��ه ت، بڕیاری ڕاس��ت ئه ده ن و هه رسێ الش به رپرس ئه ب��ن له به رئ��ه وه ی هه مو به ش��دارن له بڕی��اردان، ئه م��ه تازه ترین مۆدێلی

بزنسه ".ماری��ا ب��اس ل��ه وه ش ده كات كه سوید كۆمپانیاكانی گه وره به نیازیشن بهێنن��ه كوردس��تان بۆ بزن��س و هه ر كۆمپانیایه كی ناوخ��ۆ بیه وێت، ئه وان ئاماده ن كاری له گه ڵ بكه ن و ئه زمونی خۆیانی بده نێ و فێ��ری مۆدێله تازه و تاقیك��راوه و س��ه ركه وتوه كانی بكه ن، ئه و وت��ی "ئه مه وێت ش��تێكی گرنگ بڵێم ئه ویش ئه وه یه ده توانن سود له و كوردانه وه ربگرن كه له سویدن، چونكه كه سانی به توانایان تێدایه و ئه زمونێكی

باشیان وه رگرتوه ".

پالن، پالن، پالن

Ulf tengroth تینگ��رۆس ئول��ف ك��ه ئه ندامێك��ی ئه و تیمه س��ویدییه NGO ب��و هاتبون��ه كوردس��تان و لهالیه ن��ه ئ��ه وه ی ب��ۆ ده كات كار په یوه ندیداره كان به مه به س��تی ژینگه و ئ��او كۆبكاته وه ، ئام��اژه به وه ده كات كه بێپالنی كوردس��تانی پاشخستوه و پێش��نیار ده كات هه رێم سود له تواناو ئه زمونی كوردی نیش��ته جێی س��وید وه ربگرێت ك��ه زۆربه یان فێری كلتورو كاركردن و زانس��تی باش بون و بونه ته سه رچاوه یه كی مرۆیی باش و ده توانرێت له پرۆس��ه ی بنیاتنانه وه ی كوردستاندا

سودیان لێوه ربگیرێت.ئولف وتی "ئێم��ه له په یوه ندیكردندا زۆر خاوی��ن، به اڵم كات��ی په یوه ندی ده به س��تین زۆر به ڕاس��تی په یوه ندی ده به س��تین و له س��ه ر بنه مایه كی باش بنیاتیده نێین و دڵس��ۆز ده بین بۆ ئه و په یوه ندیه ، بۆی��ه ده مانه وێت له گه ڵ خه ڵك��ی ك��ورد په یوه ندیه ك��ی باش

دابمه زرێنین".وتیشی "پالن، پالن، پالن، بۆ هه مو كارێ��ك ده بێت پالن هه بێت ئامانجه كه گه وره بێت یا بچوك، هه روه ها كه سانی ئ��ازاو به توان��او ده س��تپاك كاری��ان پێبسپێررێت و سود له ئه زمونی واڵتانی پێشكه وتو وه ربگرن، ئه گه ر پڕۆژه یه ك س��ه ركه وتو نه بو ئازابین و بڵێن له به ر ئه م هۆیانه شكس��تیهێناو ئه وه الیه نه نێگه تیڤه كان��ی بو، ڕه خن��ه له خۆمان بگرین و ئه زمون و په ندی لێوه ربگرین".

تیمێكی سویدی تایبه ت به ژینگه و ئاو:واڵته كه تان زۆر جوانه بۆ ئه یشێوێنن له به ر پاره ؟

پێم سه یره هه ولێر كراوه ته پایته ختی

گه شتیاریی كه ژینگه كه ی له ئاستی ستانداردی جیهانیی

نییه

تانجه رۆ مه ترسیدارترین

جێگه ی واڵته كه تانه

جۆناس رۆتۆرپ ئه نتۆن زینێل ماریا ئۆداڵ گۆنار براكئولف تینگرۆس

دیمه نێک له خۆڵ و خاشاکی تانجه رۆ � فۆتۆ: ئارام که ریم

(436( سێشه ممه 2014/7/8 19تایبه‌ت

ونبون * ناس��نامه یه کی ژوری بازرگانی س��لێمانی ونبوه به ناوی )س��ه ردار حه مه مصطفی ( هه رکه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه

پرسگه ی ئاوێنه . * ناسنامه یه کی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی ) عبدالرحمان عبدالله محمود (هه رکه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه

پرسگه ی ئاوێنه . * ناس��نامه یه کی ژوری بازرگانی س��لێمانی ونبوه به ناوی )نیان حه مه رش��ید صالح (هه رکه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه

پرسگه ی ئاوێنه. * ناس��نامه یه کی ژوری بازرگانی س��لێمانی ونبوه به ناوی )مه ریوان عبدالرحمان كریم (هه رکه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه

پرسگه ی ئاوێنه.* پێناسه یه كی به ڵێنده رایه تی كۆمپانیای ) دڵی سیته ك ( ونبوه به ناوی ) نجم الدین علی محدین ( هه ركه س دۆزیه وه

بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

پێناچێت ئێمه ی كورد هیچ شتێكمان له نه ته وه و كۆمه ڵگانی تر بچێت، هه ربۆیه تا ئێس��تاش وه ك گه وره ترین نه ته وه ی سه ر ڕوی زه وی عه وداڵی سه ربه خۆیین و له خاكی خۆماندا ژێرده سته ی نه ته وه كانی )ت��ورك و ف��ارس و عه ره ب و ئ��ازه ری و ئه رمه نی(ی��ن. ئه مه و له كاتێك��دا ده بوا خاوه ن ده وڵه تی خۆمان بین، تا ئێستاش ئێران، ده وڵه تانی )توركیا، داگیركراوی ئێراق، سوریا، ئازه ربایجان، ئه رمه نستان(

ی��ن. له وان��ه ش سه رنجڕاكێش��تر ته نیا جیاوازییمان نییه له ش��ته گشتییه كاندا، به ڵك��و جیاوازیش��مان ب��وه ل��ه كاری حیزبایه تی و ئه و هه ڵ��ه زه ق و گه ورانه ی ئێم��ه ی كورد له و بواره ش��دا كردومانه ، ب��ه وه ی هه مو دیارده و ش��ته كانی ژیانی ڕۆژانه و داموده زگاكانمان به حزبی كردوه . وه ك زاراوه كانی )لق و ناوچه و ڕێكخراو( بۆ هێزێك��ی وه ك )پارت��ی دیموكراتی كوردس��تان و )مه ڵبه ندو كۆمیته و شانه ( ب��ۆ یه كێتیی نیش��تمانیی كوردس��تان! ته نان��ه ت كاتێك )بزوتن��ه وه ی گۆڕان( له س��اڵی )2009ز( بونی خۆی ڕاگه یاند ته نی��ا بۆ ئه وه ی له و )دو( هێزه نه چێت زاراوه كان��ی )مه ك��ۆ، بازن��ه ، ڕایه ڵه (ی داهێن��ا! ته نانه ت ئه و داهێنانه ش��ی س��نوره كانی س��ه ره وه ی ب��ڕی به وه ی له بری )مه كته بی سیاس��ی و ئه نجومه نی س��ه ركردایه تی( وه ك زۆرب��ه ی ه��ه ره زۆری هێزه سیاس��ییه كانی كوردستان و نیش��تمانی( ن��اوی )جڤاتی جیه��ان، داهێنا! پێشتریش )یه كگرتوی ئیسالمی كوردستان( چه مكی )ئه نجومه نی شورای یه كگرت��و(ی وه ك كارێك��ی ئیس��المی سه رده می ده وڵه تانی خه الفه تی ئیسالمی زیندوك��رده وه . له پێش هه م��و ئه وانیش )حزبی شیوعی كوردستان( له بری )لق و مه ڵبه ن��دو مه كۆ( چه مك��ی )كۆمیته ی مه حه لی( بۆ هه ر پارێزگاو شارێكی گه وره دروستكرد! هه ر له و چوارچێوه یه شدا ئه و

هێزانه و هێزه ئیسالمییه كانی هاوشێوه یان خوێن��دكار(و )قوتاب��ی و زاراوه كان��ی )ئافره ت و ژن( )به ڕێزو ڕێزدار(و )وه فدو ش��اند(و )هه ڤ��اڵ و ه��اوڕێ(و چه ندین زاراوه ی تریان له نێ��وان خۆیان دابه ش و په رتكرد. لێره وه ب��ۆ كادیرو ئه ندامێكی پارتی دیموكراتی كوردس��تان ڕه وا نه بو به لقه ك��ه ی بڵێ��ت )مه ڵبه ن��دو مه كۆ(و به هه مان ش��ێوه بۆ كادی��رو ئه ندامێكی یه كێتیش ڕه وا نه بو به )كۆمیته و ش��انه ( كه ی بڵێ )ناوچه و ڕێكخراو( یان )بازنه و ڕایه ڵ��ه (! ئه م��ه هه م��ان حاڵه تیش بۆ سه رجه م هێزه سیاسییه كوردستانییه كان هه ر ڕاس��ت بو! هه مو ئه وانه ش له س��ه ر ئه و بڕوایه ی ‘‘ئه گه ر هه موان له یه كبچن، كه واته چۆن بناسرێینه وه ! سا بۆ ئه وه ی پارته سیاس��ییه كوردییه كان له یه كتری بكرێن��ه وه ، پێویس��ت ب��وه هه م��وان

جیاوازبن!لێره وه بۆ ئه وه ی باش��تر بۆ ته وه ری بابه ته كه بڕۆین له س��ه ر ه��ه ر هێزێكی سیاس��ی پێویس��ت ب��وه له س��ه ر هه ر ڕوداوو پێش��هاتێك بۆچونی سه ربه خۆی خ��ۆی بنوێنێت، تا ل��ه وه ی به رامبه ری نه چێ��ت. له و بواره دا جێ��گای خۆیه تی حاڵه تێك بگێڕم��ه وه ، كاتێك هاوڕێیه كم پێیوتم ‘‘مامۆس��تا ده كرێت ئه وه بزانم، كه بۆچ��ی له كتێبی )ئینجیلی(ی كتێبی ئایینی مه س��یحیدا ئاماژه به وه كراوه كه )ئه گه ر زلله یه كیان له ڕومه تی ڕاس��تتدا ڕومه تی چه پیش��یان بۆ بگره وه (، به اڵم له )قورئ��ان( كتێب��ی پی��رۆزی ئایینی ئیس��المدا هاتوه )ئه گه ر یه كێك لێیدای تۆش به هه مانش��ێوه ی ئه و لێیبده ره وه (، كتێب��ی هه ردوكی��ان له كاتێك��دا پ��ه روه ردگارن و له ئاس��مانه وه بۆ )دو( په یامبه ر دابه زی��ون؟ به نده ش له وه اڵمدا پێموت "ئاخر بۆ ئ��ه وه ی له یه كنه چن". هاوڕێكه م سه ریس��وڕماو وت��ی "جا بۆ له یه كنه چن، بۆ هه ردوكیان بۆ یه ك خودا ناگه ڕێن��ه وه "؟ له وه اڵم��دا پێموت "ئاخر فه لس��ه فه ی كه واته له یه كبچن ئه گ��ه ر هاتنی ئه و په یامبه ران��ه ، یه ك له دوای یه ك چی بوه ؟"، هاوڕێكه م كه قه ناعه تی به وه اڵمه ك��ه م نه بو، پێیوتم "تۆش وه كو هێزه كوردییه كان له وه اڵمی پرسیاره كان ڕاده كه ی��ت، به ڕاس��تی تۆ ك��وردی؟"، ڕاستییه كه ش��ی هه روابو من كورد بوم، چونكه ئه و وه اڵم��ه ی به نده ئه وه نه بو، كه ده مویس��ت بیده مه وه ، چونكه له وه ده ترسام خراپ به سه ر خۆمدا بشكێته وه ، به وه ی هه مو كات ڕاس��تییه كان وه اڵمی

خه ڵك��ی نه ب��ون . ئه و حاڵه ت��ه ش هه ر وه ك هێ��زه كوردیی��ه كان چونیه ك بو، ب��ه وه ی ئه گه ر هێزێكی سیاس��ی هه مان به رنامه و پالن و سیناریۆی به رامبه ره كه ی شوێنكه وتوانی جه ماوه رو پیاده كردبێت، له ده ستداوه . وه ك ئه وه ی ئه گه ر ئه ندازیاری ده رهێنان��ی نه وتی هه رێمی كوردس��تان كوردس��تان( نیش��تمانیی )یه كێتی��ی و ئه ندازی��اری فرۆش��تن و به بازاڕكردنی )پارتی دیموكراتی كوردس��تان( بوبێت، خۆ نابێت )بزوتنه وه ی گۆڕان( ش��انازی به ده رهێنان و فرۆشتنی نه وته وه بكات، تا له وان بچێت، به ڵكو پێویس��ت بو قس��ه له سه ر به تااڵنبردنی سامانی ژێر زه وی بۆ

نه وه كانی ئاینده و ناڕۆشنیی فرۆشتنه كه ی بكات، تا ل��ه و )دو( هێزه ی تر نه چێت! گه رن��ا ئه وی��ش وه ك ئ��ه وان له ناخه وه باوه ڕی��ان به ده رهێنان��ی ئه و س��امانه و فرۆش��تنی هه بوه و پێش��یان خۆش بوه كه س به داهات و داراییه كانی نه زانێت. خۆ ئه گه ر مه به س��ته كه دابه شكردنی داهاتی نه وت بوه به سه ر س��ه رجه م هاواڵتیانی هه رێمی كوردستانه وه ، ئه وا الموایه هیچ كات بزوتنه وه ی گۆڕان پێیخۆش نه بوه و نه یویستوه )پارتی دیموكراتی كوردستان(

و به رپرس و كادیرو ئه ندامه كانی ئه وه نده پاره و داهاتیان بوبێت سه ری خۆیانی پێ بخورێنن! چ جای له سه ری بخۆن! ئه وه ش تێڕوانینی )پارتی دیموكراتی كوردستان(و ه��ه ر هێزێكی تری كوردس��تانی بو، ئه گه ر هێزێكی وه ك )بزوتنه وه ی گۆڕان( ئ��ه و كاره ی بكردایه ، بۆیه الموایه پارتی دیموكراتی كوردس��تانیش له و سۆنگه وه كاری به فرۆش��تنی داهاتی نه وت كردوه . س��ا ئ��ه وه ش ڕاس��تبوبێت ی��ان هه ڵه پالنی به رنامه و بیركردنه وه و هاوشێوه ی هه ر هێزێكی تری كوردس��تانی بوه ، كه

به ر له پارتی به و كاره هه ستایه .سه رباری ئه و ڕاس��تیانه ی سه ره وه ش كاری حزبایه تی الی ئێمه ی كورد كارێكی ت��ری ك��ردوه ، كه هه ر بس��ته خاكێكی ئه م نیش��تمانه به پێی س��ه نگ و پێگه و جه ماوه ری ئ��ه وان دابه ش بكرێت. وه ك ئه وه ی ده ڤ��ه ری بادین��ان زۆنی زه ردو ده ڤه ری س��لێمانی زۆنی سه وزو نیللی و ده ڤ��ه ری هه ڵه بج��ه ش زۆن��ی قاوه یی و شاره زوریش زۆنی شینی ئاسمانیی بێت! بۆ ئه وه ش��ی برایانی حزبی ش��یوعیش لێم��ان زوی��ر نه بن خوێن��ی هاواڵتیانی كوردستانیش سور بوه ، به اڵم به ڕویه كی س��پی، له به ر برایانی كۆمه ڵی ئیسالمی كوردستان! سا كه وابێت ئه ی بۆ نه گه ینه ئه وه ی، ك��ه بڵێی��ن ‘‘كاری حزبایه تی هه م��و ش��ته كانی كۆمه ڵ��گای كوردی به گشتی و هه رێمی كوردستانی به تایبه تی دابه ش��كردوه . ئه وه ش ڕاس��تبوبێت یان هه ڵه وه ك واقیع به سه ر كۆمه ڵگاكه مانه وه سه پاوه و زۆریشی ماوه ، تا ئه و سیسته مه سیاسییه هه ڵه یه به سیسته مێكی سیاسی ڕاس��ته قینه ئاڵوگۆڕ بكه ی��ن، كه هه مو پێكهاته سیاسییه كان یه كتری قبوڵبكه ن و كورد واته نی )له یه ك جامدا ئاو بخۆنه وه (. ئه وه ش هیوایه كه هه مو كوردێكی دڵسۆز

ئومێدی له سه ر هه ڵچنیوه .

*پسپۆری بواری مێژو

كۆمه ڵگای كوردی له تێڕوانینی پارته سیاسییه كوردستانییه كانییه وه

ڕه خنه ی دیدی بونیادیی گۆڕانیه ک��ه م ڕ ه خن��ه ک��ه ده توانرێ��ت ئاراسته ی دیدی گۆڕان بکرێت ئه وه یه که ڕه نگ��ه له جه ختکردنه وه ی زیاتری له سه ر ناوخۆیه تی ببێته هۆی جۆرێک

له گۆشه گیری ده ره كی.ل��ه الوازی بریتی��ه ڕه خن��ه دوه م هه ل و نه قۆس��تنه وه ی دیپلۆماس��ی و ده رف��ه ت بۆ دابینکردنی پش��تگیری. لێره دا ده بێت بگه ڕێینه وه بۆ په یوه ندی دیالیتیک��ی دیفاکتۆو دی-یورێ. گه ر تۆکمه یی ناوه كی ببێته هۆکاری هاتنه ئارای دیفاکتۆ ئه وا چاالکبونی ده ره كی ده بێته هۆی هاتنه ئارای دییورێ. وه ك ده زانین که کێش��ه ی حکومه تی هه رێم

نه بونی دییورێیه له حاڵی ئیستادا.

ده وڵه تی کوردی: دیدی بزوتنه وه ی س��ێیه م: له گه ڵ عه ره بی ئه م گۆڕان... پاشماوه

له ئاینده ی ناوچه یه دا پێكه وه بیر ئه م ناوچانه بكرێته وه و له ئاینده شدا جێگه ی ئ��ه وان دیاربێ��ت له نێو ئه م خۆبه ڕێوه به ری ده س��ه اڵت و توركمان و له ب��اره ی ش��وێنانه دا یه كه م: ت��ره وه : پێكهاته كان��ی ده بێت توركمان و پێكهاته كانی تر دروستبكرێت ال ئه وه یان هه ستی كه به ش��ێكی دانه بڕاون له كوردو ئه و ده س��ه اڵت و خۆبه ڕێوه به ریه ی ل��ه م ناوچان��ه هه ی��ه ، ئه ركی ببه خش��ێت دڵنیاییه ئه و كورده به وانی تر، به تایبه ت به توركمان، كه هه میشه هه س��ت ده كه ن له م ناوچانه دا سته میانلێكراوه . دوه م: پێویسته به گوێره و قه باره ی خۆیان كوردستاندا هه رێمی له ده ستوری جێگه ی توركم��ان و پێكهاته كانی له ده ستوردا ناكرێ بكرێته وه و تر ئه وان هه ست به هیچ ش��ێوه یه ك بك��ه ن فه رامۆش��كراون، بۆ ئه مه هه رێم��ی ده س��توری ده بێ��ت زیاتری پێداچونه وه ی كوردستان بایه خدان تێدا بكرێت. س��ێیه م: به ناس��نامه و بون��ی توركم��ان و دابونه ریت و كه لتورو پاراس��تنی تایبه تمه ندییان، هه ڵس��وكه وت و له رێگه ی زیندوكردنه وه ی كه لتورو نه ریت��ه جوانه كانیانه وه ، هونه رو هه مو پێكهاته و نه ته وه یه ك هه میشه به تایبه تمه ندیه كان��ی ش��انازیی پێشتریش من ده كه ن. خۆیانه وه ئه رك��ی وتوم��ه چه ندینج��ار

پارله مان و الیه نه په یوه ندیداره كانه كه ده ستوری هه رێم هه م بگێڕنه وه ب��ۆ پارله مان ت��ا زیاتر جێی ئه و ناوچان��ه ی تێدا بكرێت��ه وه هه م ئه گه ر ده س��تور خرایه ده نگدان و راپرسیه وه ، ده بێت ئه و ناوچانه ش هه مان ماف��ی ده نگدانیان هه بێت به ده س��توری هه رێ��م كه خه ڵكی ش��اره كانی هه رێمی كوردس��تان هه یانه . به گش��تی ئ��ه و ناوچانه ئێستا له به رده م دۆخێكی تازه دان، ئه م��ه ش واده كات فراوانت��ر بیر له وه بكه ینه وه چۆن له و ناوچانه به ب��اوه ڕی ده نێی��ن، هه ن��گاو هه ن��گاوی س��ه ره كیترین م��ن ئاشته وایی دروس��تكردنی ئێستا گش��تی و پێكه وه ژیانی ئاشتیانه و ره خس��اندنی ب��واره ب��ۆ ئه وه ی ئیداره ی ئه م ناوچانه بتوانن كاری باش��تر بكه ن، هه ڵبه ت من بڕوای ته واویش��م به وه هه یه ناكرێ ئه م ناوچانه به هیچ كلۆجێك و بۆ هیچ مه رامێك په یوه ندییان له گه ڵ به غدا فه رمانبه رو دام��وده زگاو ببچڕن و ئیش��وكاری ئ��ه م ناوچانه له ڕوی كاره كانیانه وه راییكردنی بودجه و په كبخرێ��ت، بۆ ئه مه س��ه ره ڕای هه ڵسوكه وتی له س��ه ر تێبینیشم ئی��داره و چۆنێت��ی به ڕێوه بردنی ش��اره كان له گه ڵ ئ��ه وه ش، له م بابه ته دا ئ��ه وان زۆر باش ده كه ن نایانه وێ په یوه ندیان له گه ڵ به غدا ببچڕن، ه��ه روه ك ناكرێ هه رێمی كوردس��تانیش به ه��ه ر بیانویه ك

قه ی��ران له نێ��وان به غ��داو ئه م ناوچانه له ئێستادا دروست بكات. نابێت ئه وه شمان له بیربچێت ساڵی كه ركوك برایه تی لیس��تی 2008له ئه نجومه ن��ی پارێزگای كه ركوك ك��ه ژماره ی��ان 26 ئه ن��دام بو داوایانك��رد كه ركوك بگێڕدرێته وه س��ه ر هه رێ��م، ب��ه اڵم له الی��ه ن هه ڵوێس��تێكی هیچ هه رێم��ه وه ئه رێنی نیشاننه درا، ئێستاش پێش ئه وه ی هه ر هه نگاوێك له و ناوچانه بنرێ پێویس��ته ژیانی هاواڵتیان و فه رمانب��ه ران مس��ۆگه ر بكرێت. دوا قسه ش��م له سه ر راپرسیه له م ناوچانه كه ئێس��تا هه م بارزانی زۆر پێداگری له س��ه ر ده كات هه م كادیره كانی پارتی و دیاره هه ندێ قه ڵه م به ده ستی تریش بانگه شه ی بۆ ده كه ن، من بۆ خۆیشم به یه كێ ده بین��م، گرنگه كان��ی له رێ��گا قه زا پێویس��ته له راپرس��ی به ر كه الر، دابڕاوه كان��ی چه مچه ماڵ، كف��ری، خورمات��و، بگێڕدرێنه وه س��ه ر كه ركوك، ژی��ان بكرێته وه به ب��ه ر نه وج��ول و قادرك��ه ره م و س��ه رگه ڕان و گون��ده وێرانه كانی له راپرس��ی جگ��ه گه رمیان��دا، ب��ۆ حه ویجه ، به دره و جه س��ان، جه ل��ه وال، س��ه عدیه ، قه ره ته په ، ته له عفه ر، هه ندێ ناوچه ی دیكه ی سنوری موسڵ بیر له رێگای دیكه ئه و به راپرسی چونكه بكرێته وه ، ناومبردون دواتر كه ش��وێنانه ی

ده دۆڕێنین .

چۆن مامه ڵه له گه ڵ كه ركوك ... پاشماوه

د.كه یوان ئازاد ئه نوه ر*[email protected]

ئا: سۆران كامه ران، كه ركوك

پێكهاته كانی توركمان و عه ره ب له كه ركوك بۆچونی جیاوازیان

هه یه له سه ر ئه نجامدانی راپرسی له ناوچه كوردستانیه ئازادكراوه كان، به شێكیان له گه ڵ ئه و پرۆسه یه دان و

به شێكیشیان ره تیده كه نه وه .

هه فت��ه ی رابردو مه س��عود بارزانی هه رێمی ماوه درێژك��راوی س��ه رۆكی په رله مان��ی چ��وه كوردس��تان له ب��اره ی وتارێك��ی كوردس��تان و بارودۆخی سیاس��یی عێراق و هه رێمی كوردستان پێشكه ش��كردو گرنگترین مه س��ه له ی باس��یكرد ك��ه خ��اڵ ئه نجامدانی ریفراندۆم بو له ناوچه تازه ئازادكراوه كان به شاری كه ركوكیشه وه ، ت��ا ل��ه و رێگه یه وه چاره نوس��ی ئه و ناوچان��ه له نێ��وان هه ولێ��ر و به غدا یه كالبكرێنه وه كه ده یانس��اڵه بوه ته

هۆی ملمالنێیه كی قوڵی نێوانیان. نه جات حسێن ئه ندامی ئه نجومه نی پارێزگای كه ركوك له س��ه ر لیس��تی "پێشوازی وت، به ئاوێنه ی توركمانی هه رێمی س��ه رۆكی له س��ه ردانه كه ی كه ركوك و ب��ۆ ده كه ین كوردس��تان پێش��مه رگه ش وه ك چۆن هێزه كانی نه ته وه ی ك��ورد ده پارێزیت، ئێمه ش ده پارێزێ��ت وه ك نه ته وه ی توركمان و هه م��وان بینیمان چۆن ش��ه ڕی برای له ناحیه ی توركمانه شیعه كانیان كرد

به شیر".به ره ی سه ركرده ی خۆیشیه وه الی ئایدن توركمانی له ش��اری كه ركوك، راگه یان��د، به ئاوێن��ه ی مه ع��روف "پش��تگیری له ئه نجامدانی ڕاپرس��ی ده كه ین له كه ركوك، به اڵم به مه رجێك ك��ه زه وییه كانمان ب��ۆ بگه ڕێننه وه ، ئه و زه وییانه ی له سه رده س��تی به عس توركمانیش نه ته وه ی وه ك داگیركرا،

گه ره نتی مافه كانمان پێبدرێت".حه دی��دی ئیس��ماعیل ه��اوكات س��ه ركرده له هاوپه یمان��ی عه ره ب��ی په یامی وت، به ئاوێن��ه ی كه رك��وك مه س��عود بارازنی په یام��ی برایه تی و پێكه وه ژی��ان بو، داوامانك��ردوه كه هێزه كانی له نێوان ڕونه دات پێكدادان

پێشمه رگه و چه كداره كان".له به رپرس��انی دیك��ه به ش��ێكی كه رك��وك بۆچونی تایبه تی��ان هه یه ریفران��دۆم و ئه نجامدان��ی له س��ه ر پێیانوای��ه ده بێ��ت كه ركوكیی��ه كان له و له بڕیارێكی به ش��داربن خۆی��ان

شێوه یه دا.راكان س��ه عید جێگ��ری پارێزگای كه رك��وك له وباره ی��ه وه رایگه یان��د، "ئه نجامدانی راپرسی له كه ركوك به بێ گه ڕانه وه بۆ خه ڵك و كه سه دیاره كانی ش��اری كه رك��وك، په راوێزخس��تنی ئه نجامدانی بۆی��ه كه ركوكیه كان��ه ، ڕاپرسی له مكاته دا خزمه ت به كه ركوك

ناكات".هه روه ه��ا حزب و الیه نه سیاس��یه كوردیه كان��ی كه رك��وك به گش��تیی پاڵپش��تی له ئه نجامدان��ی راپرس��ی ده كه ن له و ش��اره داو داوا ده كه ن كه

په له بكرێت.ئه ندام��ی خه لی��ل ئیبراهی��م كه رك��وك پارێ��زگای ئه نجومه ن��ی له س��ه ر لیس��تی برایه تی به ئاوێنه ی یه كگرت��و فراكس��یۆنی "وه ك وت، له ئه نجومه نی پارێزگای كه ركوك داوای كۆبونه وه یه كی ئه نجومه نمان كردوه بۆ گه ڕانه وه ی كه ركوك بۆ سه ر هه رێمی ئه نجومه نه وه ". له ڕێگای كوردس��تان وتیش��ی ، "داواكه ی ئێمه ئه گه ر هاتو بچێته بواری جێبه جێكردنه وه ، هێزی یاسایی ده بێت، چونكه له ئێستادا كورد

له ئه نجومه نی پارێزگا زۆرینه یه ". له ك��ۆی 41 كورس��ی ئه نجومه ن برایه تی��ه لیس��تی كورس��ی 23ك��ه ك��وردن، ئه م��ه جگه ل��ه وه ی به ش��ێك له پێكهاته كان��ی ع��ه ره ب و توركمانه كانیش پاڵپشتی ئه وه ده كه ن كه كه ركوك بگه ڕێته وه سه ر هه رێمی

كوردستان.چاودێرانی سیاسی له شاری كه ركوك پێیانوایه كه س��ه ردانه كه ی مه سعود بارزان��ی بۆ ش��اری كه رك��وك چه ند له گرنگترین په یامی تێدابو په یامێكی سه ردانه كه ی ویستویه تی به حكومه تی ناوه ند بڵێت كه ركوك چیتر به ش��ێك نی��ه له عێراقی دوای هاتنی هێزه كانی داعش و ئێستا له ژێر كۆنترڵی هه رێمی

كوردستاندایه .

كه ركوكییه كان هاوڕانین له سه ر

ئه نجامدانی راپرسی

ئه گه ر ئه ندازیاری ده رهێنانی

نه وتی كوردستان یه كێتیی و

ئه ندازیاری فرۆشتن و به بازاڕكردنی پارتی بوبێت، خۆ نابێت

گۆڕان شانازی به وانه وه بكات، به ڵكو پێویست بو قسه له سه ر

به تااڵنبردنی سامانی ژێر زه وی

بۆ نه وه كانی ئاینده و ناڕۆشنیی فرۆشتنه كه ی بكات

ریفراندۆمه‌كه‌ی‌‌پارتی‌‌وسه‌رۆك‌كۆمارییه‌كه‌ی‌‌یه‌كێتی‌

كامیل‌عومه‌ر

به‌رده‌وام‌هه‌مو‌هێزه‌‌سیاس��یه‌كانی‌‌كوردس��تان‌جه‌خت‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌‌ده‌كه‌نه‌وه‌،‌كه‌‌پێویس��ته‌‌كورد‌له‌به‌رامبه‌ر‌هه‌لومه‌رج‌و‌دۆخی‌‌سیاسی‌‌نوێی‌‌عێراق‌و‌ناوچه‌كه‌،‌یه‌كڕی��ز‌و‌یه‌كگرت��وو‌ته‌با‌بێت‌و‌ئه‌و‌هه‌له‌‌زێڕینه‌‌له‌ده‌س��ت‌نه‌دات‌كه‌‌به‌هۆی‌‌ئه‌و‌هه‌لومه‌رجه‌‌نوێیه‌وه‌‌ره‌خساوه‌،‌به‌اڵم‌ئایا‌ئه‌و‌هێزانه‌‌یه‌كڕیز‌و‌ته‌بان‌وه‌ك‌بانگه‌شه‌ی‌‌

بۆ‌ده‌كه‌ن؟گه‌ر‌كه‌مێك‌س��ه‌رنج‌بده‌ینه‌‌راگه‌یاندنه‌كانیان،‌ناته‌بای��ی‌‌پارتی‌‌و‌یه‌كێتی‌‌كه‌‌دو‌هێزی‌‌س��ه‌ره‌كی‌‌و‌خاوه‌ن‌ده‌س��ه‌اڵت‌و‌خاوه‌ن‌بڕیارن‌به‌رامبه‌ر‌ب��ه‌م‌دۆخه‌‌نوێیه‌‌هه‌س��تپێده‌كه‌ین‌و‌به‌جۆرێ��ك‌وه‌ك‌كورد‌ده‌ڵێت‌هه‌ریه‌ك��ه‌‌و‌له‌ئاوازێك‌ده‌خوێنین‌.پارتی‌‌باس‌له‌مافی‌‌چاره‌ی‌‌خۆنوسین‌و‌ریفراندۆم‌بۆ‌ناوچه‌‌دابڕێنراوه‌كان‌ده‌كات‌و‌یه‌كێتیش‌ته‌نها‌له‌خه‌ونی‌‌به‌ده‌ستهێنانه‌وه‌ی‌‌پۆستی‌‌سه‌رۆك‌كۆماردایه‌‌و‌به‌رده‌وام‌ده‌ڵێت‌و‌ده‌ڵێت:‌پۆس��تی‌‌س��ه‌رۆك‌كۆماری‌‌عێراق‌بۆ‌كورده‌و‌له‌ناو‌كوردیشدا‌بۆ‌

یه‌كێتیه‌.س��ه‌یره‌كه‌‌له‌وه‌دایه‌‌"مافی‌‌چاره‌ی‌‌خۆنوسین"‌دروش��مێكی‌‌دیاری‌‌یه‌كێتی‌‌بوه‌،‌كه‌چی‌‌له‌وه‌ته‌ی‌‌پۆس��تی‌‌سه‌رۆك‌كۆماری‌‌وه‌رگرتوه‌‌)هه‌رچه‌نده‌‌وه‌ك‌حزب‌زیانی‌‌گه‌وره‌ی‌‌له‌و‌پۆسته‌‌كردوه‌(،‌ئه‌م‌دروشمه‌‌له‌الی‌‌كاڵبۆته‌وه‌‌و‌هه‌ر‌باسیشی‌‌ناكات.‌به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه‌‌ئێستا‌پارتی‌‌بوه‌ته‌‌خاوه‌نی‌‌و‌جاڕده‌ری‌‌ئه‌م‌دروشمه‌.‌هه‌رچه‌نده‌‌تا‌ئێستا‌یه‌كێتی‌‌هیچ‌رونكردنه‌وه‌‌و‌پاساوێكی‌‌نه‌بوه‌‌بۆ‌دوركه‌وتنه‌وه‌‌و‌خۆدزینه‌وه‌‌له‌و‌دروش��مه‌‌كه‌‌س��ااڵنێكی‌‌زۆر‌هه‌ڵگری‌‌بوه‌‌و‌بانگه‌ش��ه‌ی‌‌بۆ‌ك��ردوه‌‌و‌ئه‌ندام‌و‌الیه‌نگ��ری‌‌پێكۆكردۆته‌وه‌.‌له‌كاتێكدا‌هه‌موان‌كۆكین‌له‌س��ه‌ر‌ئ��ه‌وه‌ی‌‌كورد‌هیچ‌خێرێكی‌‌ئه‌وتۆی‌‌له‌پۆس��تی‌‌س��ه‌رۆك‌كۆماری‌‌و‌وه‌زیری‌‌ده‌ره‌وه‌‌و‌پۆسته‌كانی‌‌تر‌نه‌بینیوه‌‌به‌ئاستێك‌كه‌‌له‌‌‌10ساڵی‌‌رابردودا‌ئه‌و‌پۆستانه‌‌یه‌ك‌سانتیمه‌تری‌‌ناوچه‌‌دابڕێنراوه‌كانیان‌بۆ‌س��ه‌ر‌هه‌رێمی‌‌كوردس��تان‌نه‌گێڕاوه‌ته‌وه‌‌و‌دڵنیاشم‌‌100ساڵی‌‌

تریش‌ئه‌و‌پۆستانه‌‌هیچمان‌بۆ‌هه‌ڵناكڕێنێ‌.‌له‌گه‌ڵ‌ئه‌وه‌شدا،‌پرسیاری‌‌ئه‌وه‌‌ده‌كرێت‌كه‌‌ئایا‌ئه‌م‌بانگه‌شه‌یه‌ی‌‌پارتی‌‌بۆ‌پرسی‌‌مافی‌‌چاره‌ی‌‌خۆنوسین‌و‌ریفراندۆم،‌ته‌نها‌هاتوهاواره‌؟‌)هاوشێوه‌ی‌‌ماده‌ی‌‌‌140له‌‌‌10ساڵی‌‌رابردودا(،‌یان‌پرسێكه‌‌كاری‌‌بۆ‌كراوه‌‌و‌له‌الیه‌ن‌ده‌وڵه‌تانی‌‌زلهێز‌و‌خاوه‌ن‌

بڕیاری‌‌ئێستای‌‌دنیا‌گڵۆپی‌‌سه‌وزی‌‌بۆ‌هه‌ڵكراوه‌‌و‌دڵنیایی‌‌دراوه‌ته‌‌كورد؟‌ئه‌گه‌رچی‌‌قس��ه‌كانی‌‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌له‌پارله‌مانی‌‌كوردستان‌جۆرێك‌دڵنیای��ی‌‌پێوه‌‌دیاربو،‌به‌اڵم‌ئه‌گه‌ر‌ته‌بایی‌‌و‌پاڵپش��تی‌‌ته‌واوی‌‌ناوخۆیی‌‌خه‌ڵكی‌‌كوردس��تان‌و‌هێزه‌‌سیاسیه‌كانی‌‌كوردس��تان‌و‌به‌تایبه‌تیش‌یه‌كێتی‌‌وه‌ك‌هێزێكی‌‌س��ه‌ره‌كی‌‌گۆڕه‌پانه‌كه‌ی‌‌له‌پشته‌وه‌‌نه‌بێت،‌ئه‌وا‌گڵۆپی‌‌سه‌وزی‌‌ده‌وڵه‌تان‌به‌ته‌نها‌

نامانگه‌یه‌نێته‌‌مافی‌‌چاره‌ی‌‌خۆنوسین.س��ه‌رباری‌‌ئه‌وانه‌ش،‌بڕیاردان‌له‌مافی‌‌چاره‌ی‌‌خۆنوسین‌و‌ئه‌نجامدانی‌‌ریفراندۆم،‌كارێكی‌‌هێنده‌‌ئاسان‌نیه‌‌و‌پێویستی‌‌به‌ئاماده‌سازیی‌‌هه‌مه‌الیه‌نه‌ی‌‌ئابوری‌‌و‌سیاسی‌‌و‌سه‌ربازیی‌‌هه‌یه‌،‌چونكه‌‌دورنیه‌‌هه‌نگاوێكی‌‌له‌وجۆره‌‌روبه‌ڕوی‌‌قه‌یرانی‌‌گه‌وره‌‌و‌دژ‌وه‌س��تانه‌وه‌ی‌‌ناوخۆیی‌‌عێراقی‌‌و‌ده‌وڵه‌ته‌‌دراوسێكان‌و‌خاوه‌ن‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانمان‌

نه‌كاته‌وه‌.‌ئێم��ه‌ی‌‌كورد‌ئه‌زمونێكی‌‌تاڵمان‌له‌نایه‌كگرتوی��ی‌‌و‌‌ناته‌بایی‌‌و‌بێبه‌رنامه‌یی‌‌كورد‌له‌له‌ده‌ستدانی‌‌ئه‌و‌هه‌له‌‌چاره‌نوسسازانه‌دا‌هه‌یه‌،‌هه‌ر‌له‌سه‌رده‌می‌‌شێخ‌مه‌حمودی‌‌حه‌فیده‌وه‌‌تا‌ده‌گاته‌‌س��اڵی‌‌2003،‌كه‌‌هۆكاره‌‌سه‌ره‌كیه‌شی‌‌ئه‌وه‌‌بوه‌‌كورد‌خۆی‌‌خاوه‌ن��ی‌‌بڕیار‌و‌ئیراده‌ی‌‌خۆی‌‌نه‌بوه‌‌و‌دارده‌س��تی‌‌ده‌وڵه‌تانی‌‌ده‌ره‌كی‌‌بوه‌.‌ئیدی‌‌نازانین‌له‌م‌هه‌له‌ش��دا‌به‌پرس‌و‌راوێژ‌و‌ئه‌جێندای‌‌ده‌ره‌ك��ی‌‌بڕیارده‌ده‌ن‌ریفراندۆم‌بكه‌ین‌و‌چاره‌نوسی‌‌خۆمان‌دیاریبكه‌ین،‌یان‌له‌گه‌ڵ‌عیراقێكی‌‌به‌زۆر‌پێكه‌وه‌لكێنراو‌

ده‌مێنینه‌وه‌‌و‌پۆستی‌‌سه‌رۆك‌كۆمارییه‌كه‌ی‌‌به‌گرنگ‌ده‌زانین؟

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

[email protected]کوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌کاوه‌‌گه‌رمیانی،‌سەردەشت‌عوسمان،‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

‌ریکالم

قه‌یرانی‌به‌نزین‌و‌هێنانی‌به‌قاچاخ

فۆتۆ‌ستۆری:‌ئارام‌که‌ریم

Documents

ژماره 436