به هۆی روداوه كان���ی ئه مدواییه وه ، هه زاران ع���ه ره ب ئ���اواره ی هه رێم���ی كوردس���تان بون، به پێ���ی راپۆرتی رێكخ���راوی كۆچی عێ���راق ئ���اواره ی نێوده وڵه تی���ی 47%ی دانیشتوانی له هه رێمی كوردستانن و 19%ی

ئێستای شاره كانی كوردستان عه ره بن.تایبه ت به ئاوێنه : به پێی ئاماری ده سته ی

گش���تیی ئام���اری هه رێم���ی كوردس���تان دانیشتوانی هه رێمی كوردستان )5 ملیۆن و 300 هه زار( كه سه ، به ژماره ی ئاواره كانه وه دانیش���توانی هه رێم نزیك���ه ی )7 ملیۆن و 300 هه زار( كه س���ه ، به وپێیه ش )%27.4(ی دانیش���توانی ئێس���تای هه رێ���م خه ڵكی ئاواره ن، زۆربه ی هه ره زۆریشیان عه ره بن و

له هه ندێك شارۆچكه شدا ژماره یان له ژماره ی دانیش���توانه كورده كان زیاتره ، دانیشتوانی ش���ه قاڵوه )25 هه زار( كه سه ، به اڵم زیاتر

له 35 هه زار عه ره بی تێدا نیشته جێبون.

ش���ێخ جه عفه ر ئاماژه ب���ه وه ده كات كه نازانێ���ت ئ���ه و چه كه ی هه فت���ه ی رابردو به په ڕه شوت خرایه خواره وه بۆ شه ڕڤانان له كۆبانی چه كی كێ بوه ، ئه و ده ڵێت "كه چه كی دیاره بردبێتی���ان ئه مه ریكیه كان خۆیان بوه ، جا له ژێر هه ر ناونیش���انێكدا

بێت".ئاوێن���ه ، س���لێمانی : ش���ێخ جه عفه ر مس���ته فا ئه ندام���ی مه كته بی سیاس���یی یه كێتیی و وه زیری پێش���وی پێش���مه رگه له چاوپێكه وتنێك���ی تایب���ه ت به ئاوێنه دا رایگه یاند ك���ه فه رمانده ی ئ���ه و هێزه ی وه زاره تی له الی���ه ن كۆبان���ی ده چێت���ه گش���تی فه رمان���ده ی پێش���مه رگه و پێش���مه رگه وه دیاری ده كرێت، ئه و وتی "تا ئێس���تا ئه وه به فه رمیی رانه گه یه نراوه كه برایه كی س���ه رۆكی هه رێم فه رمانده ی

ئه و هێزه ده بێت یان نا".وتیش���ی "ئه گ���ه ر برایه كی س���ه رۆكی هه رێم خۆبه خش���انه ئاماده بێ���ت بچێته ش���ه ڕێكی وه ها قورس ب���ۆ پارچه یه كی تری كوردس���تان، له الی من جێگای ڕێز و

ستایشه ".شێخ جه عفه ر جه غتی له وه ش كرده وه كه هه ر كه سێك له شه ڕی داعشدا هاوكارییان بكات ئه وان ده ستخۆش���یی لێده كه ین جا قاس���می سلێمانی بێت یان هه ر كه سێكی تر، ئه و وتی "بۆ دورخس���تنه وه ی تیرۆر هه ر كه س���ێك یارمه تییمان بدات له ناخی لێده كه ی���ن و ده ستخۆش���یی دڵمان���ه وه شانازیی پێوه ده كه ین، جا هه ر كه سێك

بێت".

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )450( سێشەممە 2014/10/28

w w w . a w e n e . c o m

ئه حمه دی ئه شكه نجه دراو، باجی منداڵێتیی

باوكی ده دات

ریكالمی سیاسییه كان بۆ كه ناڵه كانی

راگه یاندن خه ریكه ده بێته دیارده

176

ریکالم

15

3

4

دین و ڕقئەم ئیسالمە

شمشێر بەدەست و تەکفیرییە لەکوێوە

12هات؟ 11

17

کۆبانی و دەرمان: سیاسەت و تەندروستی

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3201274 ناونیشان: سلێامنی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

هێزی پشتیوانیی هه رێم بۆ كۆبانی

ژنه پێشمه رگه له خۆناگرێت

تیراژ: 4500

شێخ جه عفه ر: ئاگام له ناردنی چه كی یه كێتی نییه له ڕێگه ی فڕۆكه وه بۆ كۆبانی

خالقی:تا شێرکۆ له ژیاندا

بو، سلێامنی قسه ی هه بو

ئاوێنه له م ژماره یه وه الپه ڕه یه ک ته رخان ده کات بۆ په رله مان

له دوێنێ 10/27ه وه ، به درێژایی شه قامی گش���تیی هه ولێ���ر - مه س���یف ماڵی ده كرێت كۆنكرێتڕێژ بارزانی نێچیرڤان به به رزی���ی 3 مه تر، ت���ا دره نگانێكی شه وی رابردوش كاركردن له و شوێنه دا

به رده وامبوه .ئاوێنه ، هه ولێر: به پێی زانیارییه كانی ئاوێنه ماڵی نێچیرڤان بارزانی سه رۆكی حكومه ت���ی هه رێم���ی كوردس���تان كه ده كه وێته سه ر روكنێكی ڕێگای هه ولێر - مه سیف و شه قامی گشتیی 100 مه تری

هه ولێر و روبه ره كه ی نزیكه ی 300 دۆنم زه ویه ، ش���وراكه ی كه پێشتر خشت و په رژین���ی ته لی دڕكاویی بو له ئێواره ی دوێنێ���وه ده س���تكراوه به داپۆش���ینی

به دیواری كۆنكرێتیی .ئاوێنه ئه وه ی پێش���تر هه فته نامه ی ئاش���كراكردبو كه ب���ڕی 865 ملیۆن دین���ار له بودجه ی گش���تی حكومه تی دروستكردنی بۆ كوردس���تان هه رێمی ده رگای خانوه ك���ه ی نێچیرڤان بارزانی

ته رخانكرابو.

شورای ماڵه كه ی 19%ی دانیشتوانی ئێستای كوردستان عه ره بن سه رۆکی حکومه ت ده کرێت

به به ربه ستی كۆنكرێت

مه كته بی سیاس����ی یه كێتی����ی له كۆبونه وه ی دوێنێی����دا بڕیاری����دا لیژنه یه ك له ئاس����تێكی بااڵدا بۆ یه كالییكردنه وه ی پرس����ی پارێزگار پێكبهێنێ����ت و په یوه ندیه كانیش����ی له گ����ه ڵ

بزوتنه وه ی گۆڕان یه كالیی بكاته وه . ،10/27 دوێن����ێ س����لێمانی : ئاوێن����ه ، به س����ه ر مان����گ چ����وار تێپه ڕین����ی دوای

دواكۆبونه وه یان����دا، ب����ۆ یه كه مجار مه كته بی سیاسیی یه كێتیی به سه رپه رشتیی كۆسره ت ره سوڵ و به ئاماده بونی هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه د كۆبونه وه ، سه رچاوه یه كی ئاگادار به ئاوێنه ی راگه یاند كه له كۆبونه وه ی دوێنێدا ژماره یه ك له ئه ندامانی مه كته ب سیاسیی داوای ئه وه یان كرده وه تا به ستنی كۆنگره ی داهاتو به رهه م

ساڵح وه ك جێگری سكرتێر بانگبكرێته وه بۆ كۆبونه وه كان كه ئێس����تا ناوبراو له ده ره وه ی واڵته ، هه روه ها مه كته بی سیاسیی بڕیاریداوه كه په یوه ندیه كانی له گه ڵ بزوتنه وه ی گۆڕان یه كالی����ی بكاته وه و خۆی ده ستپێش����خه ریی ئه و هه نگاوه ش بكات نه ك ئه وه ی كه پارتی

بێت و نێوانگرییان بكات.

یه كێتی بڕیاریدا په یوه ندیه كانی له گه ڵ گۆڕان ئاسایی بكاته وه

ئاس���یا عه بدواڵ هاوس���ه رۆكی په یه ده ئاماژه به وه ده كات كه كورد به قۆناغێكی ڕوداوه كانی تێده پ���ه ڕن و هه س���تیاردا ئه مدواییه ش هه ل���ی زۆری له بوارگه لی جۆراوج���ۆردا ب���ۆ ڕه خس���اندون، ئه و ده ڵێت "خۆش���حاڵین به بڕیاری ناردنی

پێشمه رگه بۆ كۆبانی ".ئاوێن���ه ، كۆبان���ی : ئاس���یا عه بدواڵ له چاوپێكه وتنێك���ی تایبه ت به ئاوێنه دا ئ���ه م ك���ه رایگه یان���د له كۆبان���ی دوادانیش���تنه ی هێ���زه كوردیی���ه كان بڕی���اری بایه خدارب���و. هه نگاوێك���ی هاتنی پێشمه رگه ش بڕیارێكی فه رمیی پارله مانی باش���وری كوردستانه و نزیك به دوسه د پێش���مه رگه ره وانه ی كۆبانی ده كرێن، ئه و وت���ی "ئه مڕۆ یه كگرتویی

گه لی كورد له ئه وله ویه تدایه .

"خۆشحاڵین به ناردنی پێشمه رگه بۆ كۆبانی"

2

5

AFP :دیمه نێک له شه ڕو پێکدادانی ناو کۆبانی و تانکه کانی تورکیاو هاواڵتیانی کورد له سه ر سنوری باکورو رۆژئاوا فۆتۆ

تایبه‌ت(450( سێشه ممه 22014/10/28

ئاوێنه‌ی‌رووداوه‌کان

كاوه قوربانیی ده ستی خه لیفه گه وره یه

هاوكار حسێن

هه میشه ش���تگه لێك هه ن كه پێویسته ه���اوكات بژیت، له پێناویان���دا م���رۆڤ كه من ئه و ش���تانه ی ك���ه الیه قی ئه وه ن له پێناویان���دا بمری���ن، ب���ه اڵم هه رگی���ز هیچ ش���تێك نیه شایس���ته ی ئه وه بێت له پێناویدا بكوژین. ئێس���تا پاش ساڵێك له س���ه ر ش���انۆیه ی ئه و له به ڕێوه بردنی مه رگی كاوه گه رمیانی به ڕێخرابو، ده بێت بكوژی راس���ته قینه وه اڵمی چی بێت بۆ

پاساودانی شه هیدكردنی كاوه ؟دواج���ار وه ك چاوه ڕوانده كرا، دادگای به رای���ی ك���ه الر به ده ركردن���ی بڕی���اری له سێداره دان بۆ تاوانبار )توانا خه لیفه (، په رده ی له سه ر ئه و شانۆیه دادایه وه كه هه مومان پێشبینی ئه نجامه كه یمان ده كرد، ده بێت چی له وه ناخۆش���تربێت، چه ندین مانگ به دیار دیمه نێكه وه دابنیش���یت كه

پێشتر ئه نجامه كه یت ال رونه .توانا خه لیفه ، ئه گه ر به ڕاستیی ده ستی هه بوبێت له تیرۆركردنی كاوه گه رمیانیدا، ئه وا دادگا بڕیاری عادالنه ی خۆی له سه ر داوه ك���ه ده بێت وه ك فه ردێك س���زای تاوان���ی خ���ۆی وه ربگرێت. ب���ه اڵم ئه و ئه ڵقه یه ی له م روداوه دا بزره ، ده ربازبونی تاوانباری راس���ته قینه و بك���وژی كاوه یه كه له وه ده چێت خه ڵك و دادگاش خۆیان له كاتێكدا كردبێت، مژۆڵ به دوكه ڵه كه وه ئاگره كه له ش���وێنێكی دیكه یه و مه ترسی ه���ه ر ده مێنێت ب���ۆ ئ���ه وه ی له كاتێكی دیك���ه دا و به ره نگێكی ت���ره وه پاوانێكی

دیكه بسوتێنێت.كه یسی كاوه گه رمیانی به هه مان ده ردی بڕینی بێستانی پیره پیاوه كه ی لێهاتوه ، ك���ه دو دز ده چن���ه ناو بێس���تانه كه وه و به ڕنین���ی ده س���تده كه ن بێڕه حمان���ه به روبوم���ی كابرای ه���ه ژار، به اڵم كاتێك ئاشكرا ده بن، هه ردوكیان سوێند ده خۆن كه دزییان نه كردوه . راس���تیش ده كه ن، چونكه كاتێك چونه ته ناو بێستانه كه وه یه كێكیان چوه ته كۆڵ���ی ئه وه ی تریان و ه���ه ر ئه ویش بێس���تانه كه ی ڕنیوه . بۆیه یه ك���ه م س���وێند ده خوات ك���ه دو پێی دوه میش بێستانه كه وه و ناو نه خستوه ته س���وێند ده خوات كه ده ستی نه بردوه بۆ

یه ك شت. كاوه و تیرۆركردن���ی له كه یس���ی بۆیه حه مه و مام���ه س���ۆرانی سه رده ش���ت و عه بدولس���تار تاهیر ش���ه ریفدا، ئه وانه ی گومانی راس���ته قینه یان له سه ره ، كاتێك روبه روی دادگا ده كرێنه وه ، ئاماده ن وه ك دو دزه كه س���وێندبخۆن، كه هه ندێكیان باوه ڕیش���یان پێ���ی نیه ، ده س���تیان له و كاره دا نه بوه و ك���ێ گومانی لێیان هه یه

با به ڵگه بێنن. له كاتێك���دا ئه نجامی ئ���ه و لێكۆڵینه وه نێوده وڵه تیه ی له س���ه ر هۆكاری كوشتنی رۆژنامه نوس���ان ئه نجامدراوه ، ده ركه وتوه س���ێ فاكته ری س���ه ره كی رۆڵ ده بینن: یه ك���ه م، فاكت���ه ری سیاس���یی . دوه م، دۆس���یه كانی گه نده ڵی كه به رپرسان بۆ بۆ ش���اردنه وه ی گه نده ڵیه كانیان په نای ده به ن. س���ێیه م، جه ن���گ و ملمالنێكان. بۆی���ه به هه م���و پێوه رێ���ك تیرۆركردنی كاوه گه رمیان���ی ، په یوه ندی���ی هه بو به و كه یس���انه ی گه نده ڵیی���ه وه كه له س���ه ر الیه نێكی سیاس���یی هه رێمی كوردستان و به رپرس���انی بااڵی ئه و حزبه له گه رمیان

باڵویده كرده وه .دام���ه زراوه و ده زگاو الی���ه ن و ه���ه ر كۆتایی بیه وێ���ت ئه گ���ه ر رێكخراوێ���ك به دیاریده ی تیرۆركردنی رۆژنامه نوس���ان بهێنێت، نابێت حوكمێكی له وش���ێوه یه ی ك���ه ب���ۆ )توان���ا خه لیف���ه ( ده رچ���و سه رمه ستیان بكات، چونكه تا )خه لیفه گه وره كه ( نه دۆزرێته وه و به س���زای ره وای خ���ۆی نه گه یه نرێ���ت، بێمانای���ه ب���اس تاوانبارانی دادگاییكردن���ی له پرۆس���ه ی كوش���تنی رۆژنامه نوسان بكرێت، چونكه )خه لیفه ی گه وره ( هه میشه )توانا(یه كی دیكه ده دۆزێته وه بۆ ئه وه ی )كاوه (یه كی

دیكه ی پێ تیرۆربكات.ب���ه وه ه���ه ر گ���ه وره كان خه لیف���ه ئۆقره ناگرن ك���ه )كاوه كان( تیرۆربكه ن و خۆی���ان له به رچاوان ون بك���ه ن، به ڵكو ئه وان تا دوا س���نوری ب���ێ حورمه تییش ده ڕۆن و ب���ۆ هه ڵكه وتن���ی ده رفه تێك���ی وه ك شه ڕ ده گه ڕێن تا بیكه نه مه عبه دی له وێ���وه و خۆی���ان و روس���پیكردنه وه ی ل���ه ده رگای پش���ته وه وه ك قاره مانێكی به ره كانی جه نگ بێنه وه ناو كۆمه ڵگه .

ئاسیا‌عه‌بدواڵ‌هاوسه‌رۆكی‌په‌یه‌ده‌:

خۆشحاڵین به بڕیاری ناردنی پێشمه رگه و به ئه رێنیی ده ینرخێنین

ئاوێنه‌‌ورده‌كاریی‌‌چه‌ندین‌بڕیاری‌‌دیكه‌‌ده‌خاته‌ڕوره وانه كردنی تاقانه و براكان بۆ به ره كانی شه ڕ قه ده غه ده كرێت

ئا: زانیار عومرانی، كۆبانی

به ڵێن وابو ده مه و ئێواره له ئۆفیسه كه ی خۆی یه كببینین. میوانی هه بو، هه ربۆیه

ئه و ده رفه ته نه لواو بۆ سه لماندنی گرنگیی جێبه جێكردنی به ڵێنه كه ی، به شێوه یه كی چاوه ڕواننه كراو ده ربازی ئه و ماڵه بو وا

ئێمه ی تێدا نیشته جێین. چه ند خوله كێك شپرزه بوم، به اڵم به گوتنی چه ند

ڕسته یه ك هێوریكردمه وه . كاڵشینكۆفه كه ی له پاڵ خۆی دانا. شاڵێكی شۆڕشگێڕانه ی

گه ریالكانی له مل پێچاوه و به ڕومه تێكی كراوه به رسڤ ده داته وه "ئه ز ده رسا شۆڕش خۆندیه "، ئه مه وه اڵمی پێش ده سپێكردنی دیمانه كه مان بو كاتێك

پرسیارمكرد ئاخۆ ده رچوی كام زانكۆ بێ. هه ڤاڵ ئاسیا عه بدواڵ له م هه ڤپه یڤینه دا

كه به كرمانجیی بۆ رۆژنامه ی ئاوێنه هاته ئه نجام، هه ندێجار به زمانێكی

ڕه وان و هه ندێجار به زمانێكی ئاڵۆزكاوی دیپلۆماسیانه ڕوبه ڕوی

پرسیاره كان بویه وه . چه ندجار له میانی هه ڤپه یڤینه كه ماندا هاوه ن و نركه و

قرپه ی چه كه كان ماڵه كه ی له رانده وه ، به اڵم هه ڤاڵ ئاسیا خۆی شپرزه نه كرد.

ته نانه ت ته له فۆنی هه ڤاڵه كانیش كه له مه ڕ له ئارادابونی شه ڕێكی قورس بۆ ئه مشه و 26ی ئۆكتوبه ر بو، ڕه نگی ئه وی نه گۆڕی.

• ئه گه ر هاوده نگم بیت، بۆ ده سپێكی هه ڤپه یڤینه كه له ڕه وشی هه نوكه ی كۆبانی له 42 هه مین ڕۆژی به رخۆداندا ده سپێبكه ین. ده نگی فڕۆكه و هاوێژه رانی هاونه كان دێ،

ڕه وشی گشتیی كۆبانی چۆنه ؟� ئێس���ته هه ركه س بۆ خۆی به شێوازێك له س���ه ر دۆخ���ی كۆبان���ی ده دوێ، ئه وه ی ڕاستییه داعش زیا تر له یه ك ساڵه ده ورپێچی كۆبانی كردوه . هێرشی ئه مدواییه ی داعش نزیك به دو مانگ له مه وبه ر ده ستیپێكرده وه . چل و چه ند ڕۆژ به سه ر به رخۆدانی كۆبانیدا تێده پ���ه ڕێ، ئه مج���اره ش داع���ش هه مو هێزه كانی خۆی ڕێكخس���توه ، ئێس���ته ش له ڕه ق���ه ، له منبیچ، جرابلۆس و.. هێزه كانی ب���ه ره و كۆبانی ده نێ���رێ. چه كی قورس و جۆراوجۆریان پێیه ، به مه شه وه یه كینه كانی پاراستنی گه ل و یه كینه كانی پاراستنی ژنان(YPG & YPJ( به ره نگاریانبونه ت���ه وه و به رده وامیش به رخۆدان���ه ئ���ه م بێگومان ده بێت. ئه م به رخۆدانه له ئاستی هه رێمیی و هه ب���و، ده نگدان���ه وه ی نێونه ته وه یی���دا دڵگه رمیی پش���تیوانیكردن و به ه���ۆی بو

شه ڕڤانانی كۆبانی .• به ده س���ته وه گرتنی چه ن���د پالكاردو الفیت���ه له س���ه ر ش���ه قامه كان ئه گه ریش دڵخۆش���كه ربێ، ب���ه س نابێ. ئای���ا ئه مه

پشتیوانیی سه ربازییشی لێكه وتۆته وه ؟� له چه ند ڕه هه ن���ده وه ده كرێ چاو له م پش���تیوانییه بكه ی���ن. س���ه ره تا یه كێتیی گه ل���ی كورد له باكور، باش���ورو رۆژهه اڵتی كوردس���تانی به هێزترك���رد. زۆرێك كورد به تایب���ه ت له باكور ته ڤڵی به رخۆدان بون. له ده ره وه ی واڵتیش پش���تگیریی مه عنه وی توێژه جۆراوجۆره كان���ی واڵتانی جیاوازی لێكه وته وه و ڕای گش���تیی جیهانی له سه ر ئه م ئاگاداركرده وه . كۆبان���ی ڕوداوه كانی كۆبانی و به رخۆدانی له سه ر ده نگدانه وه ش له س���ه ر نه ستی ش���ه ڕڤانه كان كاریگه ریی ئه رێنیی ی هه بوه . زۆرێك الیه ن به فه رمیی له س���ه ر ئ���ه م به رخۆدانه هاتن���ه ده نگ. گه لێك ئه وروپاییه كان، واڵت���ه ئه مه ریكا، پارتی سیاسی و ڕێكخراوی سیڤیل به فه رمیی پشتیوانیی خۆیان له ئێمه ده ربڕی و ئه مه ش

له س���ه ر پڕۆژه كه ی ئێمه بۆ س���وریایه كی دیموكراتیك كاریگه ریی ئه رێنیی ی ده بێت.

•ب���ا ل���ه م خاڵ���ه دا بوه س���تین. تكایه له سه ر سیس���ته می خۆبه ڕێوبه ری هه ندێ دیموكراتی���ك بئاخڤ���ن. ئای���ا ده ربازبون ده وڵ���ه ت نه ت���ه وه و له سیس���ته می به رنگاربونه وه ی ئه و سیس���ته مه ، له ئه رزی واقیعدا بۆ یاری دیپلۆماس���یی ئاسته نگتان ب���ۆ نانێت���ه وه . وه ك ده زانی���ن هه مو دنیا به و ش���ێوه یه به ڕێوه ده چێ و گۆڕاندنی ئه م تێكڕای به رنگاربونه وه ی واته سیس���ته مه

ئه و سیسته مانه ؟� ب���ا نمونه یه ك بهێنمه وه ، ئێمه ده زانین كه سوریا واڵتێكی فره نه ته وه و فره ئایینه . ئێمه ی كورد، عه ره ب، توركمان، چه ركه س، سریانی، ئاسوری، كریستیان، عه له وی و.. له گ���ه ڵ یه كدا ده ژی���ن. به رده وامبونی ئه م سیاس���یی له پڕۆژه یه ك���ی پێكه وه بون���ه دیموكراتیكدا دێته دی نه ك سیس���ته مێكی ناوه ندی. سه رده می ئه وه ش تێپه ڕیوه و بۆ دواڕۆژی سوریاش پێش���كه وتن ده سته به ر ن���اكات. ئ���ه م پڕۆژه یه ش)خۆبه ڕێوبه ریی دیموكراتیك( ته نی���ا كوردان یان پارتێكی تایب���ه ت ناگرێته وه ، به ڵك���و هه مو گه الن ده توانن له سێبه ری ئه و پڕۆژه یه دا ژیانێكی ئاس���وده یان هه بێ. س���ه یری هاونش���ینی ئاش���ته وایی گه الن له كانتۆن���ه كان بكه ن، كاریگه ریی كولتوری دوالیه نه ، تێكه ڵبون و ڕۆحێكی ئ���اوه اڵی گ���ه الن له ڕه فتاركردن له گ���ه ڵ یه كتردا ده بینرێت. له سیس���ته می "گ���ه ل" دیموكراتیك���دا خۆبه ڕێوه ب���ه ری بۆ خۆی بڕی���ارده ره . تێك���ڕای كاروباری سیسته مه كه به هه ڵبژاردن جێبه جێ ده بێت. پارته جیاوازه كانیش تێدا جێیانده بێته وه . بۆ نمونه له كانتۆن���ی جه زیره به هۆی ئه و تایبه تمه ندیی���ه فره ئایینی و فره نه ته وه ییه ، جێگری س���ه رۆكی كانتۆن وات���ه ئه كره م حه سۆ ژنێكی س���ریانییه به ناو ئێلیزابه ت. ئه وه ی تریشیان دوكتور حوسه ین عه زه مه كه بۆخۆی عه ره به . ڕاسته ئێمه پڕۆژه كه مان پێشكه ش���كردوه ب���ه اڵم راوبۆچونی هه مو ئه وانیش���مان وه رگرت و ئ���ه م گۆڕینه وه ی بیروڕایه نزیك به سێ مانگی خایاند تا به م

ئاكامه گه یشتین.•كاتێك وه ها سیس���ته مێك له ئارادایه ، ئیتر كێش���ه ی پارته كوردییه كانی رۆژئاوا له گ���ه ڵ ئێ���وه دا چییه ؟ ئه وان بانگه ش���ه ده كه ن گوای���ا په یه ده ناهێڵ���ێ ئه وانیش

به شداربن؟� له هه م���ان س���ه ره تای چێكردن���ی ئه م له مه ڕ ڕون بانگه وازییه ك���ی سیس���ته مه ،

به شداریی هه مو پارته كان له ئارادابو. ئه م سیسته مه هه ڤبه ش���كردنی كار بۆ تێكڕای گه النی هه رێمه كه و دوارۆژی سوریایه . ئێمه له گه ڵ ئه واندا كێشه مان نییه ، هه ر ئێسته له كانتۆنی جه زیره دا 11 پارتی سیاسی تێدا به شدارن. گه لێك ڕێكخراوی مه ده نی له وانه ته ڤگه ڕی الوان و ژنان سه رقاڵی كاركردنن و كێش���ه یه كیش نه هاتۆت���ه پێ���ش. ئێم���ه هه موم���ان بۆ چێكردن���ی كانتۆنێكی ئازاد كه مافی ش���ارۆمه نده كوردو ناكورده كانی

بپارێزێ، هه وڵده ده ین.•س���ێ الی كۆبانی له الیه ن داعش���ه وه گه م���ارۆ دراوه ، كه وای���ه مه به س���تی ئێوه كردنه وه ی ئه و كری���دۆره له الیه ن باكوری كۆبانی یه كه ئه ویش ده كه وێته سه رسنورری باكوری كوردس���تان و ڕۆژئ���اوا. ئایا ئێوه هه وڵت���ان داوه ئه م م���ژاره له گه ڵ توركیا بخه نه به ر ب���اس و لێكدانه وه . كاردانه وه ی

ئه وان چی بوه ؟� به ڵێ، له س���ه ر بنه م���ای ڕوبه ڕوبونه وه له گه ڵ داعشدا هه ڤدیتن له گه ڵ توركیا چێ بو، ه���ه م له ق���ه واره ی پارته كه مانداو هه م دیموكراتیك، خۆبه ڕێوبه ری���ی له قه واره ی ئه وان به س���ه ر زار هه ن���دێ به ڵێن ده ده ن به اڵم به كرده وه شتێك ڕوی نه داوه . ئه وان

ده ڵێن په یه ده لقێكی په كه كه یه . •هه ڤاڵ ئاس���یا با كه مێك ڕاشكاوانه تر له س���ه ر ڕۆڵی توركیا بئاخڤین. ئه ردۆگان س���ه ركۆماری توركیا چه ند رۆژ له مه وبه ر باس���ی له وه كرد كه په یه ده و داعش له الی ئه وان جیاوازی نییه ، هه ردو تیرۆریس���تن. ش���اراوه نیی���ه ك���ه ئ���ه وان له پێكهاتنی سیس���ته مێكی سیاس���ی كوردی له ڕۆژئاوا

ناكۆكن. چۆن له و بابه ته ده ڕوانن؟� ئێم���ه زۆرجار ڕامانگه یاندوه كه له گه ڵ توركیادا كێشه مان نییه ، له م بارودۆخه شدا ی���ه ك له و واڵتانه یه ئاماده ین له گه ڵییدا كۆ ببین���ه وه . توركیا دراوس���ێی ئێمه یه ، جیا له وه ش داعش بۆ خۆدی گه النی توركیاش مه ترس���ییه كی مه زنه . به داخ���ه وه هه ندێ لێدوانی له وچه ش���نه بۆ هێرش كردنه سه ر ده س���كه وته كانی گه لی كورد له رۆژئاوایه ، توركی���ا ده یهه وێ ئه م���ه له ژێر ناو بیانوی په ی���ه ده جێبه جێ بكات. ئێم���ه پارتێكی كوردیی���ن كه به س���وریایه كی دیموكراتیك باوه ڕمان هه ی���ه ، دژی پارچه پارچه كردنی ئه و واڵته ش���ین. ئه و ش���ێوه هه ڵسوكه وته ته نانه ت له به رژه وه ندی خۆدی ئه و واڵته ش نیی���ه . ئ���ه وان ده بێ هه ڵوێس���تی خۆیان

له هه مبه ر رۆژئاوا بگۆڕن. •ب���ه اڵم ئێوه زۆرێك له ده س���توره كان

له قه ندیل و ئیمرالی وه رده گرن؟� ئێمه گرێدراوێتی تایبه ت به ڕێكخستنمان له گه ڵ په كه ك���ه دا نیی���ه . وه ك پارتێكی پارتێكی ئێمه له ڕێكخس���تندا سیاس���ی و سه ربه خۆین. كۆنفڕانسه كانمان به ڕاشكاوی خۆمانم���ان په رله مان���ی به ڕێوه ده چ���ن، هه یه ، تێكڕای بڕی���اره كان له الیه ن خۆدی په یه ده ده درێ���ن. به ڕێز ئۆجه الن له بواری فه لس���ه فییه وه نه ته نیا ب���ۆ په یه ده به ڵكو ب���ۆ گه النی تریش جێ ئیله���ام وه رگرتنه و كه ڵكوه رگرت���ن له ئه زمون و ه���زرو ڕامانی قوڵی ئه و ئاس���اییه . ئێمه له چوارچێوه ی س���وریاو به پێ���ی دۆخ���ی ئ���ه و واڵت���ه ئاماده ین ده كه ین و پێشكه ش پڕۆژه كه مان له گه ڵ هه موكه س و الیه نێك بۆ گه یشتن به و

ئامانجه دیالوگ و هه ڤدیتن سازبكه ین. •ئاماده بونی ژنان ده نێو ڕێكخس���تن و به رچ���او ئێ���وه دا س���ه ربازی هێ���زی له س���ه ر كه س هه ن���دێ هه س���تپێكراوه . ئ���ه و باوه ڕه ن ئ���ه م ڕێگه پێدان���ه كاتییه و پاش هێوربونه وه و گرتنه ده س���تی جڵه وی ده س���ه اڵت، هێدی هێدی ڕۆڵی ژنیش له و حكومه ت���ه دا كه م ده بێت���ه وه . ئێوه چۆنی

لێده ڕوانن؟� مێژوی به س���ه رهاتی ژنان���ی جیهان و ژنانی ك���ورد ئه و گومانه ده هێنێته گۆڕێ. گه لێك شۆڕش دروست بون و پاش شۆڕش به ڵێنه كان پش���تگوێ خران. هه موی ئه م مژاران���ه ج���ێ باس���كردن و توێژینه وه ن. ئه م���ه ش ئه زمونی ئێم���ه خورتتر ده كات. ئێمه ئێس���ته هاوكات پێوش���وێنگری دو ش���ۆڕش ده كه ین؛ شۆڕشی ژنان و شۆڕشی له مانه هیچ���كام نه ته وه یی دیموكراتی���ك. جێگه ی ئه ویتر لێژ ناكه ن و ئه وله ویه تیشیان بۆ نییه ، به ده ربڕینێكی تر پله ی 1و پله ی 2ی���ان نییه . ئێم���ه وه ك���و ژن ده خوازین له چێكردن���ی هه مو ڕه هه نده كان���ی ژیاندا به ش���دار بین. هه م جڤاك، هه م سیاسه ت و هه می���ش ڕه هه نده كانی تر. ئه م ژنه بو كه خۆبه ڕێوبه ریی رۆژئاوای خورتتر كرد. ئێمه ناڵێن با وه ك ژن له قه واره ی هه مان ڕۆڵگه لی كۆندا كاری خۆمان بكه ین هه تا كێش���ه ی كوردان چاره سه ر بێ ئینجا بپه رژینه سه ر كێش���ه ی ژنان. به پێچه وانه وه ئێمه له سه ر ئه و بڕوایه ن ئه وده م یه كس���ه ر چاره س���ه ر ناب���ێ. ئه و خه باته ده ب���ێ هاوته ریب بێ. ده سته به ركردنی مافی ژنان ته نیا خواستێك نییه به ڵك���و ئیلزامێكه ك���ه ده بێ ببێت. به شداری ژنانیش له ش���ۆڕش و ڕێكخستندا ماف���ی ئه وان مس���ۆگه ر ده كات. ئێس���ته له س���ه دا 40ی ڕێكخس���تن له كانتۆنه كانی

رۆژئاوادا به س���ه ر ش���انی ژنانه وه یه و ئه مه ده نێ���و سیس���ته می كانتۆنه كان���دا جێی خۆش ك���ردوه . له ك���رده وه دا زۆرێك جار زیاتر له و ئاس���ته ش به شداریمان نواندوه . ئێم���ه ی ژن لێره بڕیارده رین. مه جلیس���ی ژنانم���ان هه ی���ه ، ئاكادیمی���ای تایبه تیی پ���ه روه رده ی ژنانمان هه یه ، ده نێو گش���ت ڕیكخراوه كان���دا هه ژمارێكی زێده ژن هه ن. ئێمه وه ك ژن، خاوه ن فه لس���ه فه و ڕامان و سیاس���ه تیی خۆمانین. ئه مه ش نه ته نیا بۆ ژنان���ی كورد به ڵكو بۆ هه م���و ژنانی دنیا شتێكی نوێیه . YPJ یه كینه كانی پاراستنی ژنان هه ر له س���ه ره تای شۆڕش���ه وه هه تا ئێس���ته له په روه رده كردنی ژناندا ده ورێكی حاشاهه ڵنه گری گێڕاوه . یه كه مین ژنانێك كه ڕوبه ڕوی داعش بونه وه ژنانی رۆژئاوا بون. ده نێو یه په ژه ش ته نیا ڕاهێنانی سه ربازی نییه ، به ڵكو مه جلیسی په روه رده كردن هه یه كه ئامانجی به رزكردن���ه وه ی وره ی ژنان و به ته ش���ق گه یاندنی توانایه ش���اراوه كانی ئه وانه . له بیرمان نه چێ داعش پێش هه مو شتێك بۆ ژنان مه ترسیدار ده بێ. ئه مه ش كۆكوژی نه ته نیا له شه نگال سه لمێندراوه . جه س���ته یی به ڵكو كۆك���وژی ڕۆحیش بۆ ژنان هاته ئه نجام. ئه مه ش ڕه گی له چاندو ش���ێوه ڕوانینی ئ���ه و گروپانه له س���ه ر ژن

داكوتاوه . •ب���ا هه ندێكی���ش له س���ه ر پێوه ندی و چۆنیه تی مامه له كردنی حكومه تی هه رێمیی كوردس���تان له گه ڵ خۆبه ڕێوبه ریی رۆژئاوا هه ڵوه س���ته بكه ی���ن. ماوه ی���ه ك پێ���ش ئێس���ته پارله مانی باش���وری كوردس���تان خۆبه ڕێوبه ری���ی رۆژئاوای په س���ه ند كردو دانی پێدانا. ئێس���ته ش ب���ه دوای ناردنی هێزی پێش���مه رگه یه بۆ كۆبانی . بۆچونی ئێوه له مه ڕ پاڵپش���تی كردن یان ئاسته نگ نانه وه ی هه رێمی كوردستان له م سێ ساڵه

له هه مبه ر ئێوه دا چییه ؟� گه لێكج���ار كۆبون���ه وه چ���ێ ب���وه ، بڕیارگه لێكی���ش دراوه ، ب���ه اڵم ب���ه ڕاده ی پێویست نه بوه ، ئێمه ی كورد به قوناغێكی ڕوداوه كان���ی تێده په ڕی���ن و هه س���تیاردا ك���وردان ب���ۆ ئه مدوایی���ه هه ل���ی زۆری له بوارگه ل���ی جۆراوج���ۆردا ڕه خس���اندوه . ئ���ه م دوادانیش���تنه ی هێ���زه كوردییه كان هه نگاوێك���ی بایه خدار ب���و. بڕیاری هاتنی پێشمه رگه ش بڕیارێكی فه رمیی پارله مانی باش���وری كوردس���تانه ، نزیك به دوس���ه د

پێشمه رگه ده بن.•پێتانوانییه ئه و بڕیاره دره نگ ده ركراوه ؟ ئایا له و باره وه گله ی���ی و گازنده ی خۆتان

ئاراسته ی حكومه تی باشور نه كردوه ؟� ئێم���ه ی سیاس���ه توان ڕه نگبێ ڕه خنه ئاراس���ته ی یه كدی بكه ی���ن، به اڵم گله یی و خۆش���حاڵین به گش���تیی ناكه ین. گازنده به و بڕیاره و به ئه رێنیی ده ینرخێنین. ئێمه له گه ڵ هه مو پارته سیاس���ییه كانی باشور پێوه ندیمان هه یه و هه مویان بۆ ئێمه وه ك

یه كن.•هه ندێ له پارته كوردییه كانیش دژه به ری

ئێوه ده كه ن له باشور؟� ئه وه ش هه یه ، به اڵم ئه مڕۆ یه كگرتویی گه لی كورد له ئه وله ویه تدایه . هه مو كه سیش ده زانێ كام پارتی ئاسته نگ ده نێته وه و كام

پارتی یارمه تیده ر بوه و ده بێ.

تێبینی: ئه مه به ش���ێکه له چاوپێکه وتنه که ، بۆ خوێندنه وه ی کۆی چاوپێکه وتنه که سه ردانی

سایتی ئاوێنه نیوز بکه :www.awenenews.com

ئا: هانا چۆمانی

ش���ه هیدبونی س���ێ برای پێش���مه رگه پێك���ه وه له به ره كانی ش���ه ڕ، په رله مان و وه زاره تی پێشمه رگه پێكه وه كۆده كاته وه و واده كات بیرل���ه وه بكه نه وه كه ئیدی دو برا ی���ان زیاتر یاخود تاقانه نه نێررێن بۆ به ره كانی شه ڕ، هاوكات چه ندین بڕیاریش له به رژه وه ندیی پێشمه رگه ده رده كه ن كه

ئاوێنه گرنگترینیان باڵوده كاته وه .

له رۆژی ئازادكردنی ناحیه ی زومماردا، س���ێ برا به ناوه كانی )مه ولودو نه جات و ئه حمه د عوس���مان(ی خه ڵك���ی ده ڤه ری س���ۆران،پێكه وه به ه���ۆی ته قین���ه وه ی بۆمبێكه وه له و ناحیه یه دا، ش���ه هیدبون و ئه وه ش كاردانه وه ی جۆراوجۆری به دوای

خۆیدا هێنا.ئه وان پێش���تر حه وت برابون و ئێس���تا چواری���ان م���اون كه دانیش���توی قه زای س���ۆرانن. ئه و س���یانه ی كه شه هیدبون هه ڵگوردی فه رمان���ده ی 431ی له هێزی پارت���ی دیموكرات���ی كوردس���تان بون، هه رسێكیان ژیانی هاوسه رییان پێكهێنابو، نه ج���ات خاوه نی 3 من���داڵ و مه ولود 5 نه بوبو ئه حمه دی���ش هێش���تا من���داڵ و به باوك. ئه و خانه واده یه له عه ش���یره تی ش���ێخ زادنی خه ڵكی ناحیه ی سیده كان

بون.له باره ی ئه وه ی گوایه دایكی ئه و سێ كاریگه ریی كۆسته كه وه به هۆی شه هیده گیانی له ده س���تدابێت، ف���اروق ئه حمه د به رپرس���ی ناوچه ی س���یده كانی پارتی دیموكراتی كوردستان به ئاوێنه ی راگه یاند،

"به هۆی بیستنی هه واڵی شه هیدبونی سێ كوڕه كه ی ، راسته وخۆ باری ته ندروستیی به شێوه یه كی خراپ تێكچو، به اڵم ئێستا

ته ندروستیی باشه و له ماڵه وه یه ".دوێن���ێ لیژنه ی كاروباری پێش���مه رگه كوردس���تان په رله مان���ی له ت���ه الری كۆبونه وه یه كی تایبه تی له گه ڵ به رپرسانی ئه نجامدا ب���ااڵی وه زاره تی پێش���مه رگه ب���ۆ تاوتوكردنی ره وش���ی س���ه ربازیی و پێشمه رگه له هه رێمی كوردستان، به پێی زانیارییه كانی ئاوێنه ش چه ندین پێشنیازو ژیانی پێش���مه رگه له به رژه وه ندیی بڕیار

ده ركراون.یه كێ���ك ل���ه و هه نگاوانه ی ك���ه كاری بۆده كرێ���ت و بڕی���اری ب���ۆ ده رده كرێت ئه وه ی���ه كه ئیتر كۆتایی دێت به وه ی دو ئه ندام���ی یه ك خێ���زان وه ك دو برا یان

زیاتر یاخود تاقانه ، ره وانه ی به ره ی شه ڕ بكرێن، هاوكات بڕینه وه ی ش���ه هیدانه بۆ هه ر پێش���مه رگه یه ك كه ش���ه هید بێت، دوای ئ���ه وه ی بۆ ماوه ی ش���ه ش مانگ موچه ك���ه ی خ���ۆی ب���ۆ خه رجده كرێت، ته نانه ت ئه وانه ش كه خۆبه خشانه ده چنه به ره كان���ی جه نگ و ش���ه هیدیش ده بن، له گه ڵ ئه وانه ش كه له پارچه یه كی دیكه ی جگه ئه مه ش���ه هیدده بن. كوردس���تان له وه ی له الیه ن وه زاره تی پێش���مه رگه وه پرس���ه نامه و پێن���ج ملی���ۆن دینار وه ك قۆناغ���ی یه كه م بۆ ه���ه ر خانه واده یه كی

خاوه ن شه هید ده نێررێت. دلێ���ر ماوه ت���ی ، جێگری س���ه رۆكی لیژنه ی كاروباری پێشمه رگه و شه هیدان و له په رله مانی جینۆس���اید قوربانیان���ی ئه و له باره ی ش���ه هیدبونی كوردستان،

سێ برایه وه به ئاوێنه ی راگه یاند، "له هه مو دنیادا ئه و حاڵه تانه ره چاوكراون، به اڵم ئێم���ه تاك���و ئێس���تا كه مته رخه مبوین نه نراوه و له وشێوه یه هه نگاوێكی له وه ی كۆنترۆڵ���ی ئ���ه و بارودۆخ���ه بكه ین كه نه هێڵی���ن له كوڕێك زیات���ر له به ره كانی

پێشه وه ی شه ڕ بن". ئاوێنه ، زانیارییه كانی به پێی هاوكات زه وی پارچه ی���ه ك ده درێت بڕیاری���ش له و ش���ه هیده كان به خانه واده ی بدرێت

سنوره ی لێی نیشته جێن.ڕۆژی 25 تش���رینی یه كه م���ی 2014، سه ره ڕای شه هیدبونی ده یان پێشمه رگه و چه ن���د فه رمانده یه كی ب���ااڵ، هێزه كانی پێش���مه رگه توانییان ناحی���ه ی زوممار له گ���ه ڵ زیاتر له 13 گون���د ئازادبكه ن و نزیكه ی 50 چه كداری داعشیش كوژران.

ئاسیا عه بدوڵاڵ هاوسه رۆکی په یه ده له کاتی وه اڵمدانه وه ی پرسیاره کانی زانیار عومرانی له كۆبانی 10/26

‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

شێخ‌جه‌عفه‌ر‌مسته‌فا‌ئه‌ندامی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسیی‌‌یه‌كێتیی‌‌و‌وه‌زیری‌‌پێشوی‌‌پێشمه‌رگه‌‌له‌م‌گفتوگۆیه‌ی‌‌

ئاوێنه‌دا‌ده‌ڵێت‌"هه‌ر‌كه‌سێك‌له‌شه‌ڕی‌‌داعشدا‌هاوكارییمان‌بكات‌ئێمه‌‌

ده‌ستخۆشیی‌‌لێده‌كه‌ین،‌جا‌قاسمی‌‌سلێمانی‌‌بێت‌یان‌هه‌ر‌كه‌سێكی‌‌تر".

ئاوێنه‌:‌دۆخی‌‌به‌ره‌كانی‌‌جه‌نگ‌به‌ره‌و‌چ‌ئاڕاس���ته‌یه‌كه‌،‌ئایا‌هێشتا‌كورد‌هه‌ر‌به‌رگریی‌‌ده‌كات‌یان‌له‌هێرشبردندایه‌‌بۆ‌

سه‌ر‌داعش؟ش���ێخ‌جه‌عفه‌ر:‌بارودۆخی‌‌به‌ره‌كانی‌‌ده‌زان���ن‌ وه‌ك‌ باش���ن،‌ زۆر‌ ش���ه‌ڕ‌به‌ره‌وپێش���چون‌هه‌ب���وه‌و‌پێش���مه‌رگه‌‌چ���ه‌ك‌و‌ته‌قه‌مه‌نیی‌‌زۆر‌باش���یان‌الیه‌،‌هه‌ر‌ئ���ه‌وه‌ش‌بوه‌‌هۆی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌ته‌رازوی‌‌ش���ه‌ڕه‌كه‌‌بگۆڕێت،‌پێشتر‌به‌رگرییه‌كی‌‌س���لبیی‌‌هه‌بو‌ئێستا‌گۆڕاوه‌‌بۆ‌حاڵه‌تی‌‌هێرش���بردن‌و‌وره‌ی‌‌پێش���مه‌رگه‌ش‌زۆر‌

به‌رزه‌.هێ���زی‌‌ ب���ه‌و‌ س���ه‌باره‌ت‌ ئاوێن���ه‌:‌پێش���مه‌رگه‌یه‌ی‌‌كه‌‌ده‌چێت���ه‌‌كۆبانی‌،‌زانیاری���ی‌‌جی���اواز‌باڵوده‌كرێنه‌وه‌،‌ئایا‌

ژماره‌یان‌چه‌نده‌؟ش���ێخ‌جه‌عفه‌ر:‌خۆی‌‌سه‌ره‌تا‌وتیان‌‌200كه‌س���ه‌،‌ب���ه‌اڵم‌دواتر‌وت���را‌بوه‌ته‌‌‌150كه‌س،‌ده‌كرێ���ت‌بڵێین‌هێزه‌كه‌‌له‌‌‌150ت���ا‌‌200كه‌س‌ده‌بێ���ت،‌به‌گوێره‌ی‌‌ژماره‌ی‌‌چه‌كه‌كان‌و‌ئیداره‌دانیان‌ژماره‌ی‌‌

كه‌سه‌كان‌دیاری‌‌ده‌كرێن.ئاوێن���ه‌:‌ئایا‌راس���ته‌‌فه‌رمانده‌ی‌‌ئه‌و‌هێزه‌‌به‌برایه‌كی‌‌بارزانی‌ده‌سپێررێت؟

ش���ێخ‌جه‌عفه‌ر:‌دیاره‌‌ئێمه‌‌وه‌زاره‌تی‌‌فه‌رمان���ده‌ی‌‌ هه‌ی���ه‌‌و‌ پێش���مه‌رگه‌مان‌گش���تی‌‌هێ���زی‌‌پێش���مه‌رگه‌مان‌هه‌یه‌،‌فه‌رمانده‌ی‌‌ئه‌و‌هێزه‌ی‌‌ده‌چێته‌‌كۆبانی‌له‌الیه‌ن‌ئه‌وانه‌وه‌‌دی���اری‌‌ده‌كرێت،‌جا‌فه‌رمانده‌ك���ه‌‌هه‌ر‌كه‌س���ێك‌بێت‌گرنگ‌چون���ی‌‌هێزه‌كه‌یه‌،‌تا‌ئێس���تا‌ئه‌وه‌ش‌به‌فه‌رمی���ی‌‌رانه‌گه‌یه‌نراوه‌‌ك���ه‌‌برایه‌كی‌‌س���ه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌ده‌بێت‌یان‌نا،‌ئه‌گه‌ر‌

خۆبه‌خشانه‌‌ هه‌رێم‌ س���ه‌رۆكی‌‌ برایه‌كی‌‌ئاماده‌بێت‌بچێته‌‌شه‌ڕێكی‌‌وه‌ها‌قورس‌بۆ‌پارچه‌یه‌كی‌‌تری‌‌كوردس���تان،‌له‌الی‌‌من‌جێگای‌‌ڕێز‌و‌ستایش���ه‌،‌به‌اڵم‌وه‌ك‌وتم‌زانیارییم‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌وه‌‌نییه‌‌كه‌‌ئه‌و‌

كه‌سه‌‌یه‌كالییكرابێته‌وه‌.ئاوێنه‌:‌ئێ���وه‌‌وه‌كو‌یه‌كێتیی‌‌داواتان‌فه‌رمانده‌یی‌‌ له‌ئێوه‌‌ كه‌س���ێك‌ نه‌كردوه‌‌ئه‌و‌هێزه‌‌بكات،‌به‌تایبه‌ت‌كه‌‌كارگێڕی‌‌مه‌كته‌ب‌سیاسییه‌كی‌‌ئێوه‌‌له‌نوسینێكدا‌"پڕ‌به‌دڵ‌‌چاوه‌ڕوانه‌"‌س���ه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌

ئه‌و‌راسپێرێ‌‌بۆ‌ئه‌و‌كاره‌؟ش���ێخ‌جه‌عف���ه‌ر:‌ئ���ه‌وه‌‌په‌یوه‌ندیی‌‌به‌منه‌وه‌‌نییه‌،‌هیچ‌زانیارییه‌كم‌نییه‌.

ئاوێنه‌:‌پێكهاته‌ی‌‌ئه‌و‌هێزه‌ی‌‌ده‌چێته‌‌كۆبانی‌له‌كێ‌‌پێكدێت،‌ئایا‌دژه‌‌تیرۆری‌‌

تێدایه‌؟

ش���ێخ‌جه‌عفه‌ر:‌هێزه‌كه‌‌له‌هێزه‌كانی‌‌پش���تیوانیی‌‌یه‌ك‌و‌دو‌دروستبوه‌،‌ئه‌و‌هێزانه‌ی‌‌كه‌‌چه‌كه‌‌قورس���ه‌كانیان‌الیه‌،‌هه‌ر‌له‌وان‌پێكهاتوه‌و‌نه‌مبیستوه‌‌هێزی‌‌تری���ان‌له‌گه‌ڵ‌بێ���ت،‌ئێم���ه‌‌دو‌هێزی‌‌هه‌ردوكیان‌ ك���ه‌‌ هه‌یه‌‌ پش���تیوانییمان‌هێزی‌‌ پێش���مه‌رگه‌ن،‌ به‌وه‌زاره‌تی‌‌ سه‌ر‌پش���تیوانیی‌‌ی���ه‌ك‌و‌دو،‌ئ���ه‌وان‌چه‌كه‌‌

قورسه‌كانیان‌الیه‌.ئاوێنه‌:‌پێشتر‌یه‌كێتیی‌‌رایگه‌یاند‌كه‌‌چه‌كیان‌له‌ڕێگه‌ی‌‌فڕۆكه‌ی‌‌ئه‌مه‌ریكییه‌وه‌‌ناردوه‌‌ب���ۆ‌كۆبانی‌،‌ب���ه‌اڵم‌میدیاكانی‌‌ئێ���ران‌ده‌ڵێن‌ئه‌وه‌‌چه‌ك���ی‌‌ئێران‌بوه‌‌و‌له‌م‌رێگه‌یه‌وه‌‌نێ���رراوه‌‌بۆ‌كۆبانی‌،‌ئایا‌

وایه‌؟ش���ێخ‌جه‌عفه‌ر:‌من‌نازانم‌چه‌كی‌‌كێ‌ئه‌مه‌ریكیه‌كان‌ به‌دڵنیاییه‌وه‌‌ به‌اڵم‌ بوه‌،‌

بردویانه‌،‌كه‌‌ئه‌مه‌ریكیه‌كانیش‌بردبێتیان‌دیاره‌‌چه‌كی‌‌خۆیان‌بردوه‌‌جا‌له‌ژێر‌هه‌ر‌

ناونیشانێكدا‌بێت.ئاوێنه‌:‌ئای���ا‌ئه‌وه‌ی‌‌میدیاكانی‌‌ئێران‌

ده‌یڵێن‌راست‌نییه‌؟ش���ێخ‌جه‌عفه‌ر:‌ناتوان���م‌من‌ئه‌وه‌ش‌بڵێم،‌ئه‌گه‌ر‌ئێران‌و‌ئه‌مه‌ریكا‌رێككه‌وتبن‌له‌به‌ین���ی‌‌خۆیان���دا‌ئه‌وه‌ی���ان‌كردبێت‌ئه‌وه‌‌ش���تێكی‌‌ت���ره‌،‌م���ن‌ئه‌وه‌نده‌ی‌‌بزانم‌ئه‌مه‌ری���كا‌بردویه‌تی‌‌جا‌له‌ئێرانی‌‌

وه‌رگرتوه‌‌من‌ئه‌وه‌یان‌نازانم.ئاوێنه‌:‌به‌اڵم‌وه‌ك‌یه‌كێتیی‌‌راتانگه‌یاند‌

كه‌‌ئێوه‌‌چه‌كتان‌ناردوه‌‌بۆ‌كۆبانی؟ش���ێخ‌جه‌عفه‌ر:‌من‌ئ���اگام‌له‌ناردنی‌‌چه‌ك‌نیی���ه‌،‌ئه‌وه‌نده‌‌ده‌زانم‌له‌س���ه‌ر‌س���نوره‌كان‌به‌تایبه‌ت‌له‌و‌ش���وێنانه‌ی‌‌تێكه‌ڵییه‌كمان‌هه‌یه‌‌به‌تایبه‌ت‌له‌ناوچه‌ی‌‌

ره‌بیعه‌،‌هێ���زی‌‌پێش���مه‌رگه‌‌هاوكاریی‌‌ته‌واویی‌‌هه‌بوه‌‌له‌گه‌ڵ‌په‌یه‌ده‌.

ئاوێن���ه‌:‌ئایا‌كوردس���تان‌مه‌ترس���ی‌‌گه‌وره‌ی‌‌له‌س���ه‌ر‌ماوه‌‌یان‌مه‌ترس���یه‌‌

گه‌وره‌كان‌ره‌ویونه‌ته‌وه‌؟ش���ێخ‌جه‌عفه‌ر:‌مه‌ترس���ی‌‌له‌شوێنی‌‌خۆیه‌تی‌،‌راسته‌‌داعش‌له‌هه‌ندێ‌‌شوێن‌دوركه‌وتۆته‌وه‌،‌به‌اڵم‌مه‌ترسیه‌كه‌‌هێشتا‌م���اوه‌،‌هه‌تا‌تیرۆر‌بمێنێ‌‌مه‌ترس���ییش‌

هه‌ر‌ده‌مێنێ‌.ئاوێنه‌:‌ره‌خن���ه‌ی‌‌ئه‌وه‌تان‌لێده‌گیرێ‌‌له‌كاتێك���دا‌ك���ه‌‌له‌ش���ه‌نگال‌و‌جه‌له‌وال‌داعش‌هه‌یه‌‌كه‌چی‌‌ئێوه‌‌هێز‌ده‌نێرن‌بۆ‌

كۆبانی،‌بۆچی‌؟ش���ێخ‌جه‌عفه‌ر:‌ئه‌وانه‌ی‌‌ئه‌و‌قسانه‌‌موزایه‌ده‌ی‌‌ ده‌ك���ه‌ن،‌ موزایه‌ده‌‌ ده‌كه‌ن‌شه‌خس���ییه‌‌زیاتر،‌یان‌هه‌ندێ‌‌قس���ه‌‌و‌

به‌ره‌یه‌كی‌‌ راس���ته‌‌ باڵوده‌كه‌نه‌وه‌،‌ باس‌گه‌وره‌ی‌‌ش���ه‌ڕمان‌له‌گه‌ڵ‌داعش‌هه‌یه‌،‌له‌كوردس���تاندا‌ قورس‌ هه‌ڕه‌ش���ه‌یه‌كی‌‌هه‌یه‌،‌ب���ه‌اڵم‌ئه‌گه‌ر‌بتوانی���ن‌یارمه‌تی‌‌كوردێك‌بده‌ین‌له‌هه‌ر‌ش���وێنێك،‌ئه‌وه‌‌به‌ئه‌ركی‌‌سه‌رش���انی‌‌خۆمانی‌‌ده‌زانین،‌داعش‌ ش���ه‌ڕی‌‌ ش���وێنه‌كه‌ش‌ له‌هه‌ردو‌

ده‌كرێت.ئاوێنه‌:‌زۆرجار‌باس‌له‌ڕۆڵی‌‌قاس���می‌‌س���لێمانی‌‌ده‌كرێت‌له‌به‌ره‌كانی‌‌جه‌نگدا،‌ئایا‌ئه‌و‌رۆڵه‌ی‌‌له‌ناو‌سوپای‌‌عێراق‌و‌هێزه‌‌روبه‌روبونه‌وه‌ی‌‌ بۆ‌ هه‌یه‌تی‌‌ شیعییه‌كان‌له‌هه‌رێمیش‌هه‌م���ان‌كاریگه‌ریی‌‌ داعش‌

هه‌یه‌؟ش���ێخ‌جه‌عفه‌ر:‌قاس���می‌‌س���لێمانی‌‌فه‌رمانده‌یه‌كی‌‌ئێرانییه‌،‌ئێران‌به‌ئاشكرا‌ئه‌وه‌ی‌‌وتوه‌‌كه‌‌یارمه‌تیی‌‌عێراق‌ده‌دات‌له‌ش���ه‌ڕی‌‌داع���ش،‌خۆ‌ئێ���ران‌ئه‌وه‌ی‌‌نه‌شاردۆته‌وه‌‌كه‌‌یارمه‌تی‌‌عێراق‌ده‌دا.

ئاوێنه‌:‌ئایا‌رۆڵی‌‌هه‌بوه‌‌له‌شه‌ڕه‌كانی‌‌ده‌وروب���ه‌ری‌‌ قه‌ره‌ته‌پ���ه‌و‌ جه‌ل���ه‌وال‌و‌

خانه‌قین؟شێخ‌جه‌عفه‌ر:‌هه‌ر‌كه‌سێك‌له‌شه‌ڕی‌‌ئێم���ه‌‌ ب���كات‌ هاوكارییم���ان‌ داع���ش‌قاس���می‌‌ لێده‌كه‌ین‌جا‌ ده‌ستخۆش���یی‌‌س���لێمانی‌‌بێت‌یان‌هه‌ر‌كه‌س���ێكی‌‌تر،‌بۆ‌دروخس���تنه‌وه‌ی‌‌تیرۆر‌هه‌ر‌كه‌سێك‌یارمه‌تییم���ان‌بدات‌له‌ناخ���ی‌‌دڵمانه‌وه‌‌ده‌ستخۆشیی‌‌لێده‌كه‌ین‌و‌شانازیی‌‌پێوه‌‌

ده‌كه‌ین.‌جا‌هه‌ر‌كه‌سێك‌بێت.ئاوێن���ه‌:‌ناوبه‌ن���او‌گرژی���ی‌‌له‌نێوان‌پارتی‌‌و‌یه‌كێتیی‌‌به‌دیده‌كرێت،‌ئایا‌ئه‌و‌گرژییانه‌‌كاریان‌نه‌كردۆته‌‌سه‌ر‌به‌ره‌كانی‌‌

جه‌نگ؟ش���ێخ‌جه‌عفه‌ر:‌نه‌خێر،‌ئه‌و‌گرژییانه‌‌هه‌ندێكی‌‌راگه‌یاندنه‌كان‌و‌هه‌ندێكی‌‌تریش‌هه‌ندێ‌‌شه‌خس‌دروستیان‌ده‌كه‌ن،‌ئێمه‌‌یه‌كڕیزیی‌‌هێزه‌كانم���ان‌زۆر‌له‌ال‌گرنگه‌،‌خۆشبه‌ختانه‌‌له‌هه‌مو‌به‌ره‌كانی‌‌جه‌نگیش‌ئه‌وه‌‌ده‌بینرێ‌،‌چونكه‌‌ئێمه‌‌یه‌ك‌دوژمنی‌‌س���ه‌ره‌كییمان‌هه‌یه‌،‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌‌قسه‌ی‌‌شه‌خس���ێك‌یان‌میزاجی‌‌كه‌س���ێك‌كه‌‌لێدوانێك‌ده‌دا‌كاریگه‌ریی‌‌نابێت‌له‌سه‌ر‌

یه‌كڕیزیی‌‌هێزی‌‌پێشمه‌رگه‌.

‌ئا:‌هاوكار‌حسێن

زۆربه‌ی‌‌الیه‌نه‌‌سیاسییه‌كانی‌‌هه‌رێمی‌‌كوردستان،‌ترسیان‌له‌شێوازی‌‌

مامه‌ڵه‌كردنی‌‌یه‌كێتیی‌‌نیشتیمانیی‌‌كوردستان‌هه‌یه‌‌و‌نایشارنه‌وه‌‌له‌حاڵه‌تی‌‌

هه‌ستكردن‌به‌فشاری‌‌زیاتر‌بۆ‌ده‌ستبه‌ردابون‌له‌پۆستی‌‌پارێزگاری‌‌

سلێمانی‌،‌دورنیه‌‌ئه‌و‌هێزه‌‌جارێكی‌‌تر‌په‌نا‌بۆ‌دو‌ئیداره‌یی‌‌یاخود‌شێواندنی‌‌

ره‌وشی‌‌سیاسیی‌‌هه‌رێم‌بباته‌وه‌.‌به‌شێكیش‌له‌چاودێران‌ئه‌م‌ره‌وشه‌ی‌‌ئێستا‌ده‌شوبهێنن‌به‌هه‌مان‌بارودۆخی‌‌شه‌ڕی‌‌ساردی‌‌پێش‌جه‌نگی‌‌ناوخۆ.

به‌ش����ێك‌له‌چاودێران‌هه‌س����تیان‌به‌وه‌‌كردوه‌‌كه‌‌له‌ئێستادا‌یه‌كێتیی‌‌به‌پشتیوانیی‌‌له‌بێمنه‌تان����ه‌‌مامه‌ڵه‌‌ به‌جۆرێ����ك‌ ئێران،‌له‌گه‌ڵ‌پرس����ه‌‌سیاس����یی‌‌و‌ئه‌منییه‌كاندا‌له‌س����ه‌ر‌ پێداگری����ی‌‌ نمون����ه‌ی‌‌ ده‌كات،‌ره‌وانه‌كردن����ی‌‌كۆمه‌ك����ی‌‌س����ه‌ربازیی‌‌بۆ‌كۆبانی‌‌ته‌نها‌به‌ن����اوی‌‌خۆیه‌وه‌،‌ئاماژه‌ی‌‌ئ����ه‌و‌ج����ۆره‌‌مامه‌ڵه‌یه‌ی����ه‌‌كه‌‌گه‌یش����ته‌‌هه‌ڵوێستێكی‌‌ هه‌رێم‌ سه‌رۆكایه‌تی‌‌ ئه‌وه‌ی‌‌له‌وش����ێوه‌یه‌‌به‌"موزایه‌ده‌"‌وه‌سف‌بكات،‌هه‌روه‌ه����ا‌س����وربون‌له‌س����ه‌ر‌وه‌رگرتنی‌‌پارێزگاری‌‌سلێمانی‌،‌ئاماژه‌یه‌كی‌‌دیكه‌یه‌.تێكڕای‌‌الیه‌نه‌كان‌ترسیان‌له‌م‌پێداگریی‌‌و‌شێوه‌‌مامه‌ڵه‌كردنه‌ی‌‌یه‌كێتیی‌‌لێنیشتوه‌و‌به‌ش����ێكیان‌ده‌یگێڕنه‌وه‌‌بۆ‌ئ����ه‌وه‌ی‌‌كه‌‌یه‌كێتیی‌‌هه‌ست‌به‌جۆرێك‌له‌په‌راوێزكه‌وتن‌پارت����ی‌‌ هه‌مویان����ه‌وه‌‌ له‌پێ����ش‌ ده‌كات،‌دیموكراتی‌‌كوردس����تان‌كه‌‌له‌چه‌ند‌رۆژی‌‌راب����ردودا،‌نێچیرڤ����ان‌بارزان����ی‌،‌جێگری‌‌س����ه‌رۆكی‌‌پارت����ی‌‌و‌س����ه‌رۆكی‌‌حكومه‌ت‌ده‌ستپێشخه‌ریی‌‌بكات‌و‌له‌ئاستی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاس����یی‌هه‌ردوال‌كۆببنه‌وه‌،‌به‌اڵم‌ئه‌م‌نیگه‌رانیه‌كان‌ نه‌یانتوان����ی‌‌ كۆبونه‌وانه‌ش‌بڕه‌وێننه‌وه‌و‌چه‌ند‌رۆژێك‌دواتر‌له‌س����ه‌ر‌ئاس����تی‌‌راگه‌یاندن‌یه‌كتری‌‌تۆمه‌تباركردن‌

به‌موزایه‌ده‌كردن‌ده‌ستیپێكرده‌وه‌.كوردس����تان‌ نیش����تیمانیی‌‌ یه‌كێتی����ی‌‌له‌هه‌رس����ێ‌‌س����ه‌رۆكایه‌تیه‌كانی‌‌هه‌رێ����م،‌هه‌ست‌به‌جۆرێك‌له‌په‌راوێزخستن‌ده‌كات‌به‌وه‌ی‌‌جێگری‌‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌كه‌‌پشكی‌‌یه‌كێتیه‌‌و‌كۆس����ره‌ت‌ره‌سوڵ‌نوێنه‌رایه‌تی‌‌ده‌كات،‌وه‌ك‌پێویس����ت‌ئه‌كتی����ڤ‌نیه‌و‌به‌وته‌ی‌‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌تایبه‌تی‌‌ئاوێنه‌‌كه‌‌نه‌یویست‌ناویبهێنرێت،‌"به‌ده‌گمه‌ن‌ئاگای‌‌له‌كۆبونه‌وه‌كانی‌‌ناو‌سه‌رۆكایه‌تیه‌"،‌له‌ناو‌حكومه‌تیش����دا‌كه‌‌قوباد‌جێگری‌‌سه‌رۆكی‌‌س����نورداره‌،‌ ده‌س����ه‌اڵته‌كانی‌‌ حكومه‌ته‌،‌به‌هه‌مانشێوه‌‌له‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌په‌رله‌مانیش،‌ئێس����تا‌ته‌نها‌"پۆس����تی‌‌س����كرتێر‌ماوه‌‌وه‌ریبگرێت"،‌بۆیه‌‌تاكه‌‌ش����تێك‌ئومێدی‌‌پارێزگاری‌‌ پۆستی‌‌ هه‌ڵچنیبێت،‌ له‌سه‌ری‌‌س����لێمانیه‌‌كه‌‌شه‌ڕی‌‌مان‌و‌نه‌مانی‌‌له‌سه‌ر‌ده‌كات،‌چونكه‌‌ئه‌گه‌ر‌بێتو‌ئه‌م‌پۆس����ته‌‌له‌ده‌س����تبدات،‌"ئ����ه‌وا‌نه‌ك‌ده‌س����ه‌اڵتی‌‌به‌ته‌واوی‌‌الواز‌ده‌بێت،‌به‌ڵكو‌دورنیه‌‌به‌ر‌ئه‌ندامان‌و‌كادرانی‌‌خۆیشی‌‌ لێپێچینه‌وه‌ی‌‌

بكه‌وێت".ئه‌و‌سه‌رچاوه‌یه‌‌نه‌یشارده‌وه‌‌كه‌‌یه‌كێتیی‌‌به‌ئاشكرا‌له‌كۆبونه‌وه‌‌داخراوه‌كاندا‌له‌گه‌ڵ‌گۆڕان‌و‌الیه‌نه‌‌ئیس����المیه‌كاندا‌باسی‌‌له‌وه‌‌كردوه‌‌كه‌‌"له‌حاڵه‌تی‌‌له‌ده‌ستدانی‌‌پۆستی‌‌پارێزگاری‌‌س����لێمانی‌،‌ده‌توانن‌ڕه‌وشه‌كه‌‌داموده‌زگا‌ له‌ئێس����تادا‌ تێكبده‌ن،‌چونكه‌‌یه‌كێتی����ه‌وه‌ن،‌ به‌ده‌س����ت‌ ئه‌منیی����ه‌كان‌وته‌كانی‌‌به‌رپرس����ی‌‌مه‌ڵبه‌ندیش‌له‌س����ه‌ر‌سازش‌نه‌كردن‌له‌و‌پرس����ه‌‌به‌ڵگه‌ی‌‌ئه‌م‌

راستیه‌یه‌".س����ه‌رچاوه‌كه‌ی‌‌ئاوێنه‌‌باس����ی‌‌له‌وه‌ش‌كرد‌كه‌‌له‌ئێستادا‌رێككه‌وتنی‌‌ستراتیژیی‌‌نێ����وان‌یه‌كێتیی‌‌و‌پارتی‌‌له‌ب����اری‌‌واقیعدا‌له‌كاركه‌وت����وه‌،‌"چونكه‌‌به‌هه‌مانش����ێوه‌ی‌‌پێش‌ش����ه‌ڕی‌‌ناوخۆ،‌له‌ئاستی‌‌بااڵدا‌ئه‌م‌دو‌هێزه‌‌ب����ه‌رده‌وام‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كه‌ن‌كه‌‌په‌یوه‌ندییه‌كانیان‌باش����ه‌،‌به‌اڵم‌له‌ئاستی‌‌خواره‌وه‌دا‌به‌هه‌مان‌بیروبۆچونی‌‌س����ااڵنی‌‌

یه‌كدا‌ له‌گ����ه‌ڵ‌ مامه‌ڵ����ه‌‌ نه‌وه‌ده‌كان����ه‌وه‌‌ده‌كه‌ن"،‌ئه‌مه‌‌له‌كاتێكدایه‌‌له‌سه‌روبه‌ندی‌‌كوردستانی‌‌ په‌رله‌مانی‌‌ هه‌ڵبژاردنی‌‌ پێش‌2013،‌جه‌عف����ه‌ر‌ئیمینك����ی‌،‌وته‌بێ����ژی‌‌مه‌كته‌بی‌‌سیاسیی‌‌پارتی‌‌به‌ئاشكرا‌باسی‌‌له‌وه‌‌كرد‌كه‌‌هێش����تا‌ئه‌ندامانیان‌هه‌مان‌س����ایكۆلۆژیه‌تی‌‌شه‌ڕی‌‌ناوخۆ‌به‌سه‌ریاندا‌

زاڵه‌.الیه‌ن����ه‌‌ هه‌ڵوێس����تی‌‌ له‌ب����اره‌ی‌‌ئه‌و‌ ڕه‌وشه‌كه‌،‌ له‌س����ه‌ر‌ ئیسالمیه‌كانیش‌"كاتێك‌ راگه‌یاند،‌ به‌ئاوێنه‌ی‌‌ سه‌رچاوه‌یه‌‌ئیس����المیه‌كان‌ده‌ڵێن‌ئێم����ه‌‌ده‌مانه‌وێت‌بێالیه‌ن‌بین،‌له‌راستیدا‌ئه‌مه‌‌به‌و‌واتایه‌یه‌‌

كه‌‌ئه‌وان‌ترس����یان‌له‌بارودۆخه‌كه‌‌هه‌یه‌‌و‌هه‌ڕه‌شه‌شیان‌لێكراوه‌".‌

سیاس����یی‌‌ مه‌كته‌ب����ی‌‌ ئه‌ندامێك����ی‌‌یه‌كگرتوی‌‌ئیسالمی‌‌كوردستان‌كه‌‌خۆی‌‌داوایكرد‌ناوی‌‌نه‌هێنرێت،‌ته‌ئكیدیكرده‌وه‌‌ك����ه‌‌"یه‌كێتی‌‌به‌هیچ‌ش����ێوه‌یه‌ك‌نایه‌وێت‌س����ازش‌له‌سه‌ر‌پۆس����تی‌‌پارێزگار‌بكات‌و‌وتیان‌سلێمانی‌‌به‌الی‌‌ئێمه‌وه‌‌زۆر‌گرنگه‌و‌به‌هی����چ‌ش����ێوه‌یه‌ك‌ئاماده‌نین‌سازش����ی‌‌

له‌سه‌ر‌بكه‌ین".ئیس����المی‌‌ یه‌كگرتوی‌‌ ئه‌ندام����ه‌ی‌‌ ئه‌و‌ب����ه‌دوری‌‌نه‌زانی‌‌كه‌‌له‌كاتی‌فش����ارهێنان‌بۆ‌یه‌كێتی‌‌بۆ‌ده‌س����تبه‌رداربون‌له‌پۆستی‌‌پارێزگاری‌‌س����لێمانی‌‌په‌نابه‌رێته‌وه‌‌بۆ‌دو‌ئیداره‌ی����ی‌‌و‌ده‌ڵێت،‌"من‌بۆ‌خۆم‌به‌دوری‌‌نابینم،‌له‌سه‌ر‌پرسی‌‌پارێزگاری‌‌سلێمانی‌،‌گه‌وره‌‌ سیاسیی‌‌ له‌پاشه‌كش����ه‌ی‌‌ جۆرێك‌له‌هه‌رێمی‌‌كوردس����تان‌روبدات،‌زۆرێكیش‌له‌ئاڵۆزییه‌كان����ی‌‌ئه‌م����ڕۆ‌په‌یوه‌ندیی‌‌به‌و‌

پرسه‌وه‌‌هه‌یه‌".ناوبراو‌ئه‌وه‌شی‌‌ئاشكراكرد‌كه‌‌"ئه‌گه‌ری‌‌شێوانی‌‌ڕه‌وشی‌‌سیاسیی‌‌هه‌رێم‌هه‌یه‌".‌‌ئه‌سه‌سه‌رد،‌ فه‌رید‌ خۆیشیه‌وه‌‌ له‌الیه‌ن‌یه‌كێتی����ی‌‌ س����ه‌ركردایه‌تی‌‌ ئه‌ندام����ی‌‌نیش����تیمانیی‌‌كوردستان،‌نایشارێته‌وه‌‌كه‌‌ئه‌و‌ترسه‌ی‌‌هه‌یه‌‌له‌دوباره‌‌دابه‌شبونه‌وه‌ی‌‌هه‌رێم����ی‌‌كوردس����تان،‌په‌یوه‌ندیی‌‌هه‌یه‌‌به‌و‌هه‌لومه‌رجه‌ی‌‌ش����ه‌ڕ‌له‌گه‌ڵ‌ده‌وڵه‌تی‌‌ئیس����المیی‌‌داعش����دا،‌"‌به‌ه����ۆی‌‌ئ����ه‌و‌هه‌لومه‌رج����ه‌وه‌،‌هه‌ردو‌حزبی‌‌س����ه‌ره‌كی‌‌)پارتی‌‌و‌یه‌كێت����ی‌(‌ناچاربون‌هێزه‌كانیان‌بخه‌نه‌گ����ه‌ڕ‌بۆ‌پارێزگاری����ی‌‌له‌ناوچه‌كانی‌‌له‌كات����ی‌‌ روه‌وه‌‌ له‌هه‌ندێ����ك‌ هه‌رێ����م،‌دابه‌ش����كردنی‌‌هێزو‌چه‌كدا،‌بوه‌ته‌‌كێشه‌،‌ره‌نگه‌‌هه‌ندێكجار‌ش����ێوه‌ی‌‌به‌ڕێوه‌بردنی‌‌كێش����ه‌ی‌‌ ورده‌‌ ش����ه‌ڕیش‌ به‌ره‌كان����ی‌‌دروس����تكردبێت،‌ئه‌مه‌ش‌بۆچونێكی‌‌وای‌دروستكردوه‌‌كه‌‌ره‌نگه‌‌پاش‌كۆتاییهاتنی‌‌ش����ه‌ڕ،‌ئه‌مه‌‌ره‌نگدانه‌وه‌ی‌‌هه‌بێت‌له‌سه‌ر‌مه‌س����ه‌له‌كان‌و‌دو‌الیه‌نه‌كه‌‌جارێكی‌‌دیكه‌‌

بچنه‌وه‌‌بۆ‌شه‌ڕ".‌له‌ب����اره‌ی‌‌رێككه‌وتنی‌‌س����تراتیژییه‌وه‌،‌ناوبراو‌به‌ئاوێنه‌ی‌‌راگه‌یاند،‌"هه‌ردوال‌كۆكن‌رێككه‌وتننامه‌ی‌‌ هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‌ له‌سه‌ر‌س����تراتیژیی‌،‌هه‌مواركردنیش‌له‌ناوه‌ڕۆكدا‌ئه‌و‌مانایه‌‌ده‌دات‌كه‌‌هه‌ردوال‌گه‌یشتونه‌ته‌‌ئه‌و‌باوه‌ڕه‌ی‌‌كه‌‌رێككه‌وتنه‌كه‌‌به‌و‌جۆره‌ی‌‌كه‌‌ئێستا‌له‌ئارادایه‌‌كه‌ڵكی‌‌جێبه‌جێكردنی‌‌نیه‌،‌به‌اڵم‌نه‌گه‌یش����تونه‌ته‌‌ئ����ه‌وه‌ش‌كه‌‌

ده‌بێت‌هه‌ڵیبوه‌شێننه‌وه‌".له‌ب����اره‌ی‌‌به‌رده‌وامبونی‌‌ئ����ه‌و‌هه‌ڵمه‌ته‌‌راگه‌یاندن����ه‌ی‌‌كه‌‌ناوبه‌ناو‌له‌نێوان‌پارتی‌‌و‌یه‌كێتییدا‌روده‌دات،‌ئه‌سه‌سه‌رد‌دان‌به‌وه‌دا‌ده‌نێت‌كه‌‌"كۆنترۆڵكردنی‌‌راگه‌یاندن‌له‌م‌

سه‌رده‌مه‌دا‌كارێكی‌‌زۆر‌قورسه‌".ئاوێن����ه‌‌ تایبه‌ته‌ك����ه‌ی‌‌ س����ه‌رچاوه‌‌ده‌ڵێت،‌"له‌م‌كات����ه‌دا‌یه‌كێتیی‌‌به‌ته‌واوی‌‌له‌الی����ه‌ن‌ئێرانه‌وه‌‌پاڵپش����تیی‌‌ده‌كرێت‌و‌س����ه‌رچاوه‌یه‌كی‌‌س����ه‌ره‌كیه‌‌بۆ‌وه‌رگرتنی‌‌چه‌ك‌و‌ته‌قه‌مه‌نی‌،‌ئه‌مه‌ش‌ره‌نگه‌‌پاڵنه‌ری‌‌س����ه‌ره‌كی‌‌بێت‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌یه‌كێتی‌‌هه‌ست‌

به‌بێمنه‌تیی‌‌بكات".‌

ب����ه‌اڵم‌ئه‌سه‌س����ه‌رد‌ره‌تیده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌په‌ره‌پێدانی‌‌په‌یوه‌ندیی‌‌له‌گه‌ڵ‌ئێران‌دژی‌‌بێت،‌ كوردس����تان‌ هه‌رێمی‌‌ به‌رژه‌وه‌ندیی‌‌"ئه‌گه‌ر‌یه‌كێتیی‌‌له‌ئێستادا‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‌له‌گه‌ڵ‌ئێران‌په‌ره‌پێدابێت،‌له‌و‌روانگه‌یه‌وه‌‌بوه‌‌كه‌‌قۆناغه‌كه‌‌پێویستی‌‌به‌م‌په‌ره‌پێدانه‌‌

بوه‌".‌‌ئ����ه‌و‌ده‌ڵێت،‌"به‌دڵنیایی����ه‌وه‌‌یه‌كێتیی‌‌زۆر‌ س����لێمانی‌‌ پارێ����زگاری‌‌ مه‌س����ه‌له‌ی‌‌به‌رده‌وامبێت‌ ره‌نگ����ه‌‌ گرنگ����ه‌و‌ ب����ه‌الوه‌‌له‌س����ه‌ر‌ئه‌م‌هه‌ڵوێسته‌‌ئه‌گه‌ر‌هه‌ڵوێستی‌‌ت����ر‌له‌مباره‌یه‌وه‌‌نه‌یه‌ته‌‌پێ����ش"،‌ناوبراو‌پارێزگارێتی����ی‌‌ م����اوه‌ی‌‌ دابه‌ش����كردنی‌‌س����لێمانی‌‌له‌نێ����وان‌یه‌كێتی‌‌و‌گ����ۆڕان‌بۆ‌دو‌ساڵ‌به‌دو‌س����اڵ،‌به‌گونجاوترین‌رێگه‌‌ده‌زانێت،‌به‌وپێیه‌ی‌‌"له‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌دو‌پارێزگاكه‌ی‌‌دیك����ه‌‌)هه‌ولێرو‌دهۆك(‌

به‌ده‌ست‌پارتیه‌وه‌ن".به‌رپرسی‌‌ عه‌بدولوه‌فا،‌ شه‌ماڵ‌ هاوكات‌ژوری‌‌په‌یجوری����ی‌‌بزوتن����ه‌وه‌ی‌‌گ����ۆڕان،‌په‌راوێزخرابێت‌و‌ یه‌كێت����ی‌‌ ره‌تیده‌كاته‌وه‌‌ده‌ڵێ����ت،‌"هی����چ‌پاس����اوێك‌نی����ه‌‌بۆ‌دو‌ئیداره‌یی‌‌و‌دروستكردنی‌‌هه‌ر‌گرژییه‌ك".

به‌ش����داره‌‌ "ئ����ه‌و‌ ده‌ڵێ����ت،‌ ش����ه‌ماڵ‌حكومه‌ت����ی‌‌ په‌رله‌م����ان‌و‌ له‌حكوم����ه‌ت‌و‌عێراقدا،‌ئه‌گه‌ر‌دان‌به‌هه‌ڵبژاردندا‌بنێین،‌ئه‌وان‌هه‌م����و‌حه‌قێكی‌‌خۆیان‌وه‌رگرتوه‌و‌ئێمه‌ش‌ئه‌و‌قسانه‌‌بكه‌ین‌ناخوات،‌چونكه‌‌

حه‌قی‌‌خۆمان‌وه‌رگرتوه‌".له‌س���ه‌ره‌تای‌‌ كوردس���تان‌ هه‌رێم���ی‌‌نه‌وه‌ده‌كانه‌وه‌‌تا‌س���اڵی‌‌‌2006به‌ته‌واوی‌‌به‌س���ه‌ر‌دو‌ئیداره‌دا‌دابه‌ش���بو،‌به‌هۆی‌‌دروستبونی‌‌شه‌ڕی‌‌ناوخۆ‌له‌نێوان‌یه‌كێتی‌‌و‌پارتی‌‌له‌ساڵی‌‌1994،‌كه‌‌له‌رێككه‌وتنێكدا‌ئه‌مه‌ریكا‌و‌ به‌هاندان���ی‌‌ ‌1998 له‌س���اڵی‌‌واڵتان���ی‌‌ئه‌وروپ���او‌ناوچه‌كه‌‌گه‌یش���تنه‌‌رێككه‌وتن‌بۆ‌وه‌ستاندنی‌‌شه‌ڕه‌كه‌،‌به‌اڵم‌هێشتا‌هه‌ست‌به‌ئاس���ه‌واره‌كانی‌‌ئه‌و‌دو‌له‌تبون���ه‌‌ئیداریی���ه‌‌ده‌كرێ���ت‌له‌هه‌رێمی‌‌

كوردستاندا.هه‌ڵۆ‌ئه‌حمه‌د‌كورده‌،‌به‌رپرسی‌‌پێشوی‌‌لقی‌‌چواری‌‌پارتی‌‌دیموكراتی‌‌كوردستان،‌پێیوایه‌‌مه‌ترس���ی‌‌ش���ه‌ڕی‌‌ناوخۆ‌له‌ناو‌ك���ورددا‌نه‌ماوه‌و‌په‌ن���ا‌نابرێته‌وه‌‌بۆ‌دو‌ئیداره‌یی‌،‌به‌اڵم‌نایش���ارێته‌وه‌‌كه‌‌"هه‌مو‌ئه‌ندامانی‌‌ناو‌حزبه‌كان‌جیاوازییان‌هه‌یه‌‌ئه‌م‌جیاوازییانه‌‌ بۆچونیاندا،‌ له‌ده‌ربڕین‌و‌له‌ش���وێنێك‌س���ه‌رهه‌ڵده‌دات‌و‌ زۆرج���ار‌هه‌ورازو‌نشێو‌ده‌كات،‌به‌اڵم‌ئه‌مه‌‌به‌مانای‌‌

ئه‌وه‌‌نیه‌‌ببێته‌‌شه‌ڕی‌‌ناوخۆ".ئه‌و‌دان‌به‌وه‌شدا‌ده‌نێت‌كه‌"هه‌ردوالی‌‌یه‌كێتی���ی‌‌و‌پارت���ی‌‌نیگه‌رانیی���ان‌هه‌بوه‌‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌رێككه‌وتنی‌‌ستراتیژیی‌‌به‌ت���ه‌واوی‌‌رۆنه‌چۆته‌‌خ���واره‌وه‌‌بۆ‌ناو‌دام���وده‌زگا‌حزبیه‌كانی���ان،‌بۆیه‌‌هه‌ردو‌مه‌كته‌ب���ی‌‌سیاس���یی‌‌یه‌كێتی���ی‌‌و‌پارتی‌‌

به‌رده‌وامن‌له‌كۆبونه‌وه‌كانیان".

3)450(‌سێشه‌ممه‌‌‌2014/10/28هه‌نوکه

شێخ‌جه‌عفه‌ر‌مسته‌فا: ئاگام‌له‌ناردنی‌‌چه‌كی‌‌یه‌كێتیی‌‌نییه‌‌له‌ڕێگه‌ی‌‌فڕۆكه‌وه‌‌بۆ‌كۆبانی‌

هه‌رێمی‌‌كوردستان‌له‌به‌رده‌م‌مه‌ترسی‌شێواندنی‌‌ره‌وشی‌‌سیاسیی‌‌و‌ئیدارییدایه‌

ئه‌گه‌ر‌برایه‌كی‌‌سه‌رۆكی‌‌هه‌رێم‌

خۆبه‌خشانه‌‌ئاماده‌بێت‌بچێته‌‌شه‌ڕێكی‌‌وه‌ها‌قورس‌بۆ‌پارچه‌یه‌كی‌‌

تری‌‌كوردستان،‌له‌الی‌‌من‌جێگای‌‌ڕێز‌و‌

ستایشه‌

به‌دوری‌‌نابینم،‌له‌سه‌ر‌پرسی‌‌پارێزگاری‌‌سلێمانی‌،‌جۆرێك‌

له‌پاشه‌كشه‌ی‌‌سیاسیی‌‌گه‌وره‌‌

له‌هه‌رێمی‌‌كوردستان‌روبدات،‌زۆرێكیش‌

له‌ئاڵۆزییه‌كانی‌‌ئه‌مڕۆ‌په‌یوه‌ندیی‌‌به‌و‌پرسه‌وه‌‌هه‌یه

شێخ‌جه‌عفه‌ر‌شێخ‌مسته‌فا

گرژیی‌یه‌کێتی‌و‌پارتی‌‌هه‌ندێكی‌‌راگه‌یاندنه‌كان‌و‌هه‌ندێكی‌‌تریشی‌چه‌ند‌شه‌خسێک‌

دروستی‌ده‌كه‌ن‌ئێمه‌‌

یه‌كڕیزیی‌‌هێزی‌پێشمه‌رگه‌مان‌‌ال‌

گرنگه‌

هەنوکە(450( سێشه ممه 42014/10/28

كوردستان‌ته‌عریب‌ده‌كرێتئاواره‌‌عه‌ره‌به‌كان‌دیمۆگرافیای‌كوردستان‌ده‌گۆڕن

ئا: محه مه د ره ئوف

روداوه كانی ئه مدواییه به تایبه ت هاتنی داعش بۆ ناوچه كه ، بوه ته هۆی ئاواره بونی

هه زاران هاواڵتی ئه و ناوچانه ی كه شه ڕو روبه روبونه وه یان تێدایه ، وه رگرتن و په نادانی

ئه و ئاوارانه كارێكی مرۆڤایه تیه ، به اڵم ئاكامه كه ی بۆ پرسی نه ته وه یی گه لی كوردستان خراپ ده كه وێته وه ، به هۆی ئه وه ی به رپرسانی هه رێم به شێوه یه كی پالنداڕێژراوو رێكخراو ئه و ئاوارانه یان وه رنه گرتوه و له هه مانكاتیشدا به هۆی

ئه وه ی دۆخی ئابوریی و ئه منیی هه رێمی كوردستان له و ناوچانه پێشكه وتوتره ، چاوه ڕوان ده كرێت به شێكی زۆری ئه و

ئاوارانه بۆ هه میشه یی بمێننه وه و نه گه ڕێنه وه شوێنی خۆیان له حاڵه تی ئاساییبونه وه ی دۆخه كه ش، بۆیه مانه وه ی ئه وان ده بێته

هۆی گۆڕانی دیموگرافیای شاره كانی هه رێمی كوردستان، به پێچه وانه ی الیه نی شیعی و

سوننی كه له شاره شیعه نشینه كاندا الیه نه شیعه كان سوننه یان ته سفیه كردوه و

به ته واویی ئه و ناوچانه بونه ته ناوچه ی شیعه نشین، هه روه ها سوننه كانیش

ناوچه كانی خۆیان به ته واویی له پێكهاته كانی تر پاككردۆته وه ، ئه وه ی ماوه ته نها كورده كه ده رگای ماڵه كه ی خستۆته سه ر پشت.

ئاواره له هه رێمی كوردستانكۆچ����ی رێكخ����راوی راپۆرت����ی به پێ����ی عێ����راق ئ����اواره ی 47%ی نێوده وڵه تی����ی له هه رێمی كوردستانن، ئه م رێژه یه ش له دوای روداوه كانی ش����ه نگال و موس����ڵه وه له هه رێمی كوردستان گه یشته لوتكه ، كه له نزیكه ی هه زار جێگیركراون، كوردس����تاندا هه رێمی شوێنی به پێی ئام����اری وه زاره تی پالندانانی هه رێمی كوردس����تان و رێكخراوی كۆچی نێوده وڵه تیی له ساڵی 2014دا زیاتر له )850 هه زار( ئاواره له هه رێمی كوردس����تانن، له گه ڵ )216 هه زار( ئاواره ی سوریی كه الی نه ته وه یه كگرتوه كان تۆماركراون، پێشتریش زیاتر له )335 هه زار( ئاواره له هه رێم بون، به وپێیه ش ته نها له ساڵی 2014 زیات����ر له )ی����ه ك ملی����ۆن و 400 هه زار( ئ����اواره له هه رێمدان، ب����ه اڵم به پێی راپۆرتی لیژنه ی مافی مرۆڤی په رله مانی كوردس����تان له ئێستادا زیاتر له )2 ملیۆن( ئاواره له هه رێمی كوردستانن، به پێی لێدوانی سه رۆكی لیژنه ی مافی مرۆڤی په رله مانی كوردس����تان، ژماره ی ئاواره له هه رێمی كوردس����تان ده گات به )2(

ملیۆن كه س. ناوبراو ئاماژه ی به وه شكردوه كه له هه رێمی كوردستان )1 ملیۆن و 200 هه زار( ئاواره ی عه ره ب نیش����ته جێن كه له شاره كانی ئه نبارو فه لوجه و ڕوم����ادی و به غداوه هاتون، به پێ����ی دوایی����ن ئامارو ڕاپۆرتی )ئوتاش����ا(ی نه ت����ه وه یه كگرتوه كان ژماره ی ئاواره كانی ش����اری موس����ڵ )600ه����ه زار(ه ، ئاواره كانی ش����ه نگال )200 هه زار(ه ، واته ژماره ی ئاواره له هه رێمی كوردستان گه یشتوه به )2 ملیۆن( كه س. ئاماژه ی به وه ش����دا كه ئاواره ی عێراق به وه گه یشتوه به )ملیۆنێك و دوسه د هه زار(

كه س.به پێی ئاماری ده س����ته ی گش����تیی ئاماری هه رێم����ی كوردس����تان دانیش����توانی هه رێمی كوردس����تان )5 ملیۆن و 300 هه زار( كه سه . واتا به و ئاوارانه ی كه له هه رێمی كوردس����تان كه نزیك����ه ی )2 ملی����ۆن كه س����ه ( ژماره ی دانیش����توانی هه رێم ده بێته )7 ملیۆن و 300 هه زار( كه س، به وپێیه ش هه رێمی كوردستان هه رێم ئێس����تای دانیش����توانی (27.4%(ی ئاواره ن، واتا به هه ر )3( هاواڵتیه كی هه رێمی كوردس����تان ئاواره یه كیان به رده كه وێت. واتا له سێ كه س����ی هه رێمی كوردستان یه كێكیان

ئاواره یه .

گۆڕانی دیموگرافیای شاره كانی هه رێمل����ه و ژم����اره زۆره ئاواره یه ی ك����ه رویان له هه رێمی كوردس����تان كردوه ، به شی زۆریان ئ����اواره ی عه ره بن و زۆربه یان له خانوی كرێدان یاخ����ود كڕیویانه ، یه كێك له و ش����ارانه ی كه سیمای گۆڕاوه قه زای شه قاڵوه یه كه به وته ی قایمقامی ش����اره كه عه ره ب له شه قاڵوه 10ی دانیش����توانی له ئێس����تادا زیاتره و له ك����ورد ش����ه قاڵوه )25 هه زار( كه س����ه ، به اڵم زیاتر له 35 ه����ه زار عه ره ب����ی ناوه ڕاس����تی عێراق له ش����ه قاڵوه نیش����ته جێبون، واتا له ئێستادا دانیش����توانی ش����ه قاڵوه بوه ب����ه )60 هه زار( كه س، به وت����ه ی قایمقامی قه زای ش����ه قاڵوه له ئێس����تادا ژماره یه ك����ی زۆر ئاواره ی عه ره ب له س����ه نته ری قه زاكه جێگیركراون، قایمقامی شه قاڵوه رونیكرده وه 710 خێزانی مه سیحیی 510 جێگیركراون. ش����ه قاڵوه له كه نیس����ه ی خێزان����ی فه لوجه ی����ی له ناوم����اڵ و ئۆتی����ڵ و مۆتیل����ه كان جێگیركراون له گه ڵ 720 خێزانی شاره كانی تر له ناو ش����ه قاڵوه جێگیركراون. كه له ئێس����تادا )35 هه زار( ئاواره ی عه ره ب له ش����ه قاڵوه جێگی����ر بون ك����ه 10 هه زاریان له ك����ورد زیات����ره ل����ه و ش����اره دا. له قه زای سه یدس����ادقیش به پێی وت����ه ی قایمقامی ئه و

ش����اره زیاتر ل����ه )510( خێزانی ع����ه ره ب كه س����ه رجه میان زیاترن له )5 ه����ه زار( هاواڵتی ئ����اواره ی عه ره ب له قه زاكه دا نیش����ته جێبون، به وت����ه ی قایمقامی قه زای كه الریش تا مانگی ته مم����وز ته نیا له قه زاكانی كه الرو كفری زیاتر له )دو ه����ه زارو500( خێزانی ئاواره ی عه ره ب هاتونه ته سنوره كه . به پێی ئاماری فه رمانگه ی كۆچ و كۆچبه رانی سلێمانی تا مانگی ئه یلول ژماره ی ئ����ه و ئاواره عه ره بانه گه یش����تونه ته پارێزگای س����لێمانی نزیك����ه ی )160 هه زار( كه س����ه . له پارێزگای هه ولێریش به پێی وته ی پارێزگاری ئه و ش����اره تا مانگی ته مموز )16 هه زار( ئاواره ی ئه نبار به هۆی بارگرژییه كانی ئه و پارێزگایه رویان له هه ولێر كردوه . به پێی ئاماره نافه رمیه كانیش له ئێستادا له پارێزگای هه ولێر زیاتر له )200 هه زار( ئاواره ی عه ره ب هه ن له كاتێكدا ژماره ی دانیش����توانی هه ولێر (1 ملیۆن و 713 هه زار( كه سه واتا له ئێستادا

(12%(ی دانیشتوانی هه ولێر عه ره بن.به وپێیه ش له ئێس����تادا زیاتر له یه ك ملیۆن ئ����اواره ی ع����ه ره ب له هه رێمی كوردس����تانن، خۆ ئه گه ر دۆخی ئه منیی ش����اره كانی عێراق ئاس����اییبێته وه ، چ����اوه ڕوان ناكرێت ته واوی ئه و هاواڵتیانه بگه ڕێنه وه به وه ی له ئێس����تادا به ش����ێكیان بونه ت����ه خاوه نی م����ۆڵ و خانوو خاوه ن����ی م����ۆڵ و دوكان و بازرگانیی ده كه ن له هه رێم، هاوكات به هۆی باش����یی بارودۆخی ئه منی����ی و ئابوری����ی هه رێمه وه به ش����ێكیان ده مێنن����ه وه به وه ش ئاس����تی رێژه ی عه ره ب

له هه رێمی كوردستان زیاد ده بێت.

كه ركوك ته عریب ده كرێته وه ئه گه رچی ل����ه دوای روخانی رژێمی به عس ل����ه 2003ه وه كورد چۆته به غداو یه ك بس����ت له خاكه ك����ه ی نه گه ڕاندۆت����ه وه ، به اڵم له دوای روداوه كان����ی داعش بونی عه ره ب له پارێزگای كه ركوك گۆڕانی به س����ه ردا هاتوه ، به جۆرێك ل����ه دوای هاتنی داعش����ه وه ناوچ����ه عه ره ب نشینه كانی كه ركوك به ته واویی كه وتنه ده ستی داعش و له كه ركوك دابڕان، به وپێیه ی روبه ری گش����تیی پارێزگای كه ركوك )9 هه زارو 679 كیلۆمه تر چوارگۆش����ه یه (، به اڵم نزیكه ی )4 هه زار( كیلۆمه تری له ژێر ده س����تی داعشدایه و زیاتر له )5 هه زار( كیلۆمه تریش����ی له ده ستی پێش����مه رگه دایه ، ه����اوكات ئاڵوگۆڕ له رێژه ی دانیشتوان له ڕوی پێكهاته ی نه ته وه ییه وه . بۆ نمونه پێش����تر رێژه ی نه ته وه كان تا راده یه ك به م شێوه یه بو )50% كورد 34% عه ره ب %16 توركم����ان(، به اڵم پاش دابڕانی قه زا و ناحییه عه ره بنشینه كان رێژه كه له م شێوه یه وه نزیكه

(70% كورد 14% عه ره ب 16% توركمان(.به اڵم به هۆی هاتنی هه زاران خێزانی عه ره ب بۆ ش����اری كه ركوك جارێكی دیك����ه رێژه كه گۆڕانی به س����ه ردا دێت، به وته ی به ڕێوه به ری فه رمانگ����ه ی ك����ۆچ و كۆچبه ران����ی كه ركوك، ت����ا س����ه ره تای مانگ����ی 9ی ئه مس����اڵ )60 هه زار( خێزانی ئاواره ی عه ره ب له ش����اره كانی دیكه ی عێراقه وه روی����ان له كه ركوك كردوه و

به پێی له زیادبوندایه . رێژه ك����ه به رده وامیش به یاننام����ه ی پارێزگاری كه رك����وك، ژماره ی ئه و ئاوارانه ی كه ته نها له فه لوجه و رومادیی و ناوچه كانی تری پارێزگای ئه نباره وه هاتونه ته كه ركوك زیاتر ل����ه )2 هه زارو 200 خێزان(ن. هاوكات به وته ی سه رۆكی لیژنه ی مافی مرۆڤی په رله مانی كوردس����تان )360 ه����ه زار ئاواره رویان له شاری كه ركوك كردوه كه زۆرینه یان ده كرێت چ����اوه ڕوان به وپێی����ه ش عه ره ب����ن ئێس����تا رێژه ی كورد له و پارێزگایه بوبێته وه به )50%(و رێژه ی عه ره ب بۆ )30%(و رێژه ی

توركمانیش بۆ )20%( به رزبوبێته وه .مه ترس����یه كه له وه دایه كه ئه م زیادبونه ی ع����ه ره ب چ����اوه ڕوان ده كرێ����ت به ش����ێكیان له كه رك����وك جێگیرب����ن، به ب����ێ عه ره به كانی حه ویج����ه و ناوچه عه ره بیه كانی كه ركوكه ، كه ئه گه ر دواتر راپرسیی بكرێت، ژماره و رێژه ی عه ره ب له ش����اری كه ركوك زۆر زیاد ده بێت، هاوكات له ماوه ی سێ بۆ چوار مانگی رابردودا ژماره یه ك����ی زۆری ئاواره ی ع����ه ره ب به هۆی هاتنی داعش����ه وه رویانكردۆت����ه وه كه ركوك، به پێی وته ی ژماره یه ك ل����ه و عه ره بانه ی كه له ئێستادا بۆ مانه وه یان له كه ركوك سه رقاڵی دروس����تكردنی خانون له ناوچه یه كی ته جاوزو خۆپیش����اندانیان كرد بۆ ناڕه زایی له روخانی خانوه كانی����ان، ئه وان نزیكه ی 60 دۆنم زه وی كه ده كاته )150 هه زار مه تر(و )750( پارچه زه وی )200 مه ت����ری( هه ریه ك����ه ی به 4 تا 6 ملی����ۆن دینار له به رپرس����انی پارتی و یه كێتی كڕیوه ، له ئێس����تادا ئه و ئاواره عه ره بانه زیاتر ل����ه )300( خانویان له س����ه ر دروس����تكردوه ، به اڵم به بیانوی زیاده ڕۆیی ئیداره ی ش����اره كه زیاتر له )200( خانوی روخاندوه ، ئه و پارچه زه وی����ه ی كه له الی����ه ن به رپرس����انی پارتی و یه كێتیه وه فرۆش����راوه به عه ره به هاورده كانی كه رك����وك و 60 دۆن����م زه وی����ه و ده كاته 150 هه زار مه تر، له كاتێكدا كورد س����ه دان س����اڵه قوربانیی ده دات له پێناو گه ڕانه وه ی بس����تێك له خاكه كه ی، هه مو ئه م هه نگاوانه له داهاتودا كاریگه ریی راسته وخۆیان بۆ سه ر چاره نوس و

یه كالكردنه وه ی شاری كه ركوك ده بێت.

كاریگه ریه كانی ئاواره كان له هه رێمبون����ی ئه و ئاوارانه له هه رێمی كوردس����تان هه رێم����ی له قازانج����ی روه وه له چه ندی����ن كوردستانه ، به تایبه تیش له كرانه وه ی هه رێمی كوردستان به روی رێكخراوه نێوده وڵه تیه كانی جیهان، خۆ ئه گه ر به پالن و نه خشه ی ورده وه مامه ڵه له گه ڵ ئه و كه یسه دا بكرێت به قازانجی

گ����ه وره ی هه رێمی كوردس����تان كۆتایی دێت، هه رچه نده ئ����ه م ئاوارانه زۆرێك له هاواڵتیانی هه رێمیان نیگه رانك����ردوه ، به اڵم هه وڵدان بۆ ده ركردن����ی ئه و ئاوارانه یان زیانپێگه یاندنیان زیانگه یاندن����ه به ن����اوو ناوبانگ����ی هه رێم����ی كوردس����تان و الوازكردن و بڕینی پش����تیوانیی نێوده وڵه تییه بۆ هه رێمی كوردس����تان له ڕوی

هاوكاریی مرۆییه وه .به اڵم نابێت كارێ����ك بكرێت بۆ به ته واویی جێگیربونی����ان له هه رێم، به وه ی به ش����ێكیان فۆرمی����ان گواس����تۆته وه بۆ هه رێ����م به وته ی به رێوه ب����ه ری فه رمانگه ی ك����ۆچ و كۆچبه رانی س����لێمانی )ه����ه زارو 274( خێزانی عه ره ب له پارێزگاكانی به كاتیی فۆرمی خۆراكه كه یان تره وه گواس����تۆته وه بۆ پارێزگای سلێمانی، له هه رێم ه����اوكات هه ندێكیان پاس����پۆرتیان ده رك����ردوه و م����ۆڵ و خانوی����ان كڕی����وه كه ئه مه ش بۆخۆی ده بێته ه����ۆی جێگیركردنی

یه كجاره كییان.

ئه و ئاوارانه چه ندین كاریگه رییان له سه ر هه رێم دروستكردوه و جێده هێڵن:

كاریگه ریی كۆمه اڵیه تیه وه ، له ڕوی یه كه م: له س����ه ر كلت����ورو دابونه ری����ت و ترادس����یۆنه به تایبه تیش جێده هێڵێ����ت، كۆمه اڵیه تیه كان چونكه ئه وان خاوه نی كۆمه ڵێك دابونه ریت و عه قایدی مه زهه بیی و عه شایه ریی و رێوره سمی تایبه ت به خۆیانن كه جیاوازه له رێوره س����م و دابونه ریت����ی كوردیی ئه مه ش له زۆر ش����وێنی كوردس����تان هاواڵتیانی كوردس����تان به هۆی رێزگرتنیانه وه بۆ ئه و ئاوارانه زۆرجار به زمانی ئ����ه وان و به ش����ێوازی ئه وان رێوره س����مه كان به رێوه ده ب����ه ن، هاوكات له ئێس����تادا زۆربه ی گازینۆو مۆڵ و دوكانه كان كارمه ندی عه ره ب و نوس����ینی تابلۆكانیان به زمان����ی عه ره بیه بۆ ئه وه ی مشته ری بۆ خۆیان رابكێشن ئه مه ش

ده بێته هۆی كاڵبونه وه ی زمانی كوردیی.دوه م: له روی سیاسی و ئه منیشه وه زیادبونی رێ����ژه ی ع����ه ره ب ده بێته ه����ۆی گۆڕانكاریی له نه خشه ی سیاسی هێزه كان و زیادبونی ده نگی هێزه عه ره به كان له ش����اره كانی كوردس����تان، كه له داهاتوش����دا داوای به ش����داریی سیاسی كاریگه ره كانی حوكمڕانیی، له جومگه ده كه ن له ڕوی ئه منییش����ه وه به ش����ێك له و خێزانانه كه س����وكاریان له گروپه تیرۆریس����تیه كاندان و له داهاتودا مه ترس����یی ئه وه یان لێده كرێت كه په یوه ندییان له گه ڵ ببه ستن و چاوه ڕێی كاری تیرۆریستیان لێبكرێت كه ئه مه ش كاریگه ریی

له سه ر الیه نی ئه منیی دروست ده كات.

ئا: ئاوێنه

بێرنارد لویس فه یله سوف و نوسه ری ناوداری فه ره نسی ده ڵێت "په كه كه

به رگریی له كوردو كه مایه تیه كان ده كا و له هه وڵی چه سپاندنی سۆكۆالریزم و

به دیهێنانی یه كسانیی ژن و پیاودایه و پێشه نگی جه نگی دژ به تیرۆریزمه و

پێویسته ناوی له لیستی "تیرۆر" ده ربهێنرێت.

بێرن���ارد لوی���س له وتارێكیدا ك���ه له دوا ژماره ی هه فته نامه ی "لۆپوان"ی فه ره نس���ی كه ده یس���ه لمێنێت به به ڵگه باڵوكراوه ته وه په كه كه رێكخراوێكی دژ به تیرۆریس���ته نه ك "تیرۆریس���ت"، ناوبراو له وتاره كه یدا ئاماژه به گه مه ی سیاس���یی و دوالیزم���ی ده وڵه تی ئاكه په ی توركیا ده كات له په یوه ند به گروپی داعش���داو به راوردیش���ی ده كات به به رگریی

قاره مانان���ه ی په كه ك���ه ل���ه دژی داع���ش و پارێزگاری���ی جوامێرانه ی له كه مایه تییه كانی ئێزی���دی و مه س���یحی ك���ه له الی���ه ن ئ���ه و رێكخراوه وه هه وڵی پاكتاوكردنیان ده درێت.

ئه م فه یله س���وفه فه ره نس���ییه پێداگریی له س���ه ر ئ���ه وه ده كات "زاراوه كان كاتێ���ك مانای راس���ته قینه ی خۆیان ده بێت كه ئیتر په كه ك���ه وه ك رێكخراوێكی تیرۆریس���تیی پێناس���ه نه كرێت، به ڵكو پێویسته په كه كه ل���ه دژی به رگری���كار رێكخراوێك���ی وه ك تیرۆری���زم پێناس���ه بكرێت". ئ���ه و ده ڵێت "ئ���ه و رۆژگاره ی په كه كه له الیه ن ئه مه ریكاو یه كێتی ئه وروپاوه خرایه لیستی تیرۆره وه ، زۆر جی���اواز بو ل���ه وه ی ئێس���تا، په كه كه له و كاته وه گۆڕانكارییه كی ریش���ه یی و زۆر گه وره ی به س���ه ردا هاتوه و ئام���اژه به چوار خاڵ له و گۆڕانكارییانه ده كات، كه پێویسته رۆژئ���اوا له به رچاویان بگرێت و به و روانینه ی

خۆیدا بچێته وه به رامبه ر به په كه كه .

یه كه م، له ماوه ی 15 ساڵی رابردودا، واته له و كاته وه ی كه ئۆجه الن ده س���تگیركراوه تا ئێس���تا س���ه ركردایه تی په كه كه پشتی كردوه ته هه مو ج���ۆره توندوتیژییه ك و هیچ جۆره كردارێكی توندوتی���ژی ئه نجامنه داوه بۆ گه یشتن به ئامانجه سیاسییه كانی. دوه م، به ش���ێكی زۆری كادێره كانی ئه و رێكخراوه كه له رابوردودا له س���ه ر بنه مای ئایدیۆلۆژی ماركس���یی-لینینیی په روه رده كرابون و له و چوارچێوه ی���ه دا خه بات���ی چه كدارانه یان بۆ ده زانی، به ڕه وا به ئامانجه كانیان گه یش���تن گ���ۆڕاون و زۆربه ی هه ره زۆری���ان خوازیاری چاره سه ركردنی كێش���ه ی كوردن به رێگه ی دانوس���تان و ئاش���تییانه . س���ێیه م، نابێت ئه وه ش له یادبكرێت كه )یه په گه ( به وپه ڕی ئازایه تیی���ه وه له به رامب���ه ر هه ڕه ش���ه كانی ده وڵه تی ئیس���المییدا وه ستاوه و خۆڕاگریی سه رس���امكردوه . جیهان���ی هه مو ئ���ه وان چواره میش، ل���ه و ناوچانه ی ك���ه په كه كه

ده سه اڵتی به س���ه ریاندا ده شكێت له عێراق و سوریاش، له روی كۆمه اڵیه تیی و كلتورییه وه یه كس���انیی ژن و پیاو ره چاوكراوه ، ره وشی عه لمانی���ی په یڕه وك���راوه ، رێ���ز له ماف���ی كه مایه تیی���ه كان گی���راوه ، له كاتێك���دا كه ئه مه له هیچ ش���وێنێكی دیكه ی ناوچه كه دا نابینرێت و ئیسالم قسه ی یه كه م و دوا قسه ی

تێدا ده كات.بێرن���ارد لوی���س له درێژه ی ش���یكاریی و ش���رۆڤه كه یدا به راوردێ���ك ده كات له نێوان كرداره كان���ی حزب���ی ئاكه په ی ئ���ه ردۆگان له توركیاو په كه ك���ه دا و ئاماژه به وه ده كات كه یه كه میان )ئاكه په ( مۆڵه ت ده دات باری قورسی چه ك و كه لوپه لی سه ربازیی به ئاسانی بگاته ده س���تی چه كدارانی داعش، ئه وانه ی كه سه ربڕینی مرۆڤیان له ئاوخواردنه وه له ال ئاس���انتره ، له به رامبه ریش���دا هه مو جیهان ده بین���ن گه ریالكان���ی په كه ك���ه قاره مانانه له به رامبه ر مرۆڤكوژه كانی داعش راوه ستاون،

له كاتێك���دا كه س���وپای توركی���ا یه كێكه له گه وره ترین س���وپاكانی س���ه ر به په یمانی ناتۆ له به رامبه ر كوش���تاری كه مایه تییه كانی مه س���یحیی و ئێزیدی و مه ده نییه كان چه كی دان���اوه و بێباكان���ه ته ماش���ای كوش���تارو به ربه رییه ت���ی داعش ده كات، به ش���ایه تیی هه موان شه ڕڤانانی یه په گه له ژێر ئاگربارانی داعشدا له رێگه ی خس���تنه مه ترسی گیانی خۆیانه وه رێگایه كی ئاسایش به روی خاكی عێراقدا ده كه نه وه تاوه كو زیاتر له 70 هه زار ئێزی���دی رزگاربكه ن كه له چیای ش���ه نگال

كه وتبونه گه مارۆی هێزه كانی داعشه وه .لویس ده ڵێ���ت ئه گه ر به باش���ی بڕوانین په ی به وه ده به ی���ن كه تیرۆریزم ئه وه نییه باوه ڕم���ان پێیبو، وه ك چۆن پێش���تریش له ئاس���تی جیهاندا س���وپای رزگاریبه خشی ئیرله ندا و ئه رگۆن و ش���ه ترن له ئیس���رائیل و فه له س���تین و ئازادیبه خش���ی بزوتن���ه وه ی نێلسۆن ماندێال له باش���وری ئه فریقا ناویان

له لیستی تیرۆر هێنرایه ده ر، پێویسته هه مان مامه ڵه ش له گه ل په كه كه بكرێت.

له كۆتایی���دا ده ڵێ���ت لوی���س بێرن���ارد "له جه نگێكدا كه تیرۆریستانی داعش له دژی ئێمه ده س���تیانپێكردوه و ده شێت جه نگێكی درێژخای���ه ن بێت، ك���ورده كان هاوپه یمانی ئێم���ه ن، متمانه پێك���راوی راس���ته قینه و په كه كه ش ئێستا له سوریا له به رامبه ر داعش پێشه نگترین گروپه كه داكۆكی له به هاكانی ئێم���ه ده كات بۆ له ناوبردن���ی داعش، ئیتر پێویسته په كه كه به رێكخراوێكی تیرۆریستیی دانه نرێ���ت، به ڵكو رێكخراوێك���ی به رگرییه

له دژی تیرۆر".ئه و خوازی���اری ئه وه یه په كه كه نه ك به و جۆره ی كه له راب���وردودا هه بو، به ڵكو به و جۆره ی ئێس���تا كه هه ی���ه ببینین و ده ڵێت "په كه كه رێكخراوێكه ده شێت ببێته بنه مای ئارامی���ی ناوچه كه و به دیهێنه ری ئاش���تیی و

مۆدێرنێته له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا".

بێرنارد‌لویس:‌په‌كه‌كه‌‌به‌دیهێنه‌ری‌ئاشتیی‌و‌مۆدێرنێته‌یه‌‌له‌رۆژهه‌اڵتی‌ناوه‌ڕاستدا

نابێت كارێك بكرێت بۆ به ته واویی جێگیربونیان له هه رێم، به وه ی به شێكیان فۆرمیان گواستۆته وه بۆ هه رێم به وته ی به رێوه به ری فه رمانگه ی كۆچ و كۆچبه رانی سلێمانی )هه زارو 274( خێزانی عه ره ب

به كاتیی فۆرمی خۆراكه كه یان له پارێزگاكانی تره وه گواستۆته وه بۆ پارێزگای سلێمانی، هاوكات هه ندێكیان پاسپۆرتیان له هه رێم

ده ركردوه و مۆڵ و خانویان كڕیوه

5(450( سێشه ممه 2014/10/28په‌رله‌مان

هاواڵتیان ده توانن ئاماده ی دانیشتنی په رله مان بن

په رله مانتاران ئاگاداری ورده كارییه كانی ناردنی پێشمه رگه نین بۆ كۆبانی

له خول���ی په رله م���ان س���ه رۆكایه تی چواره مدا بڕیاریداوه كه هه مو هاواڵتیه ك چاالكوانه كانیش���ه وه به ڕێكخ���راوه كان و بۆیان هه بێت له دانیش���تنه كانی په رله مان بۆ تایبه تیش���یان ئاماده ب���ن، ش���وێنی دابینك���راوه ب���ه اڵم ته نه���ا وه ك گوێگرو پێش���وه خت مۆڵه ت���ی پێویستیش���ه

وه ربگرن.په ڕله مان���ی س���ه رۆكی س���كرتێری كوردس���تان فه خره دین ق���ادر به ئاوێنه ی راگه یاند "په رله مانی كوردستان بڕیاریداوه كه هه مو هاواڵتیه كی كوردستان و ته نانه ت بیانیه كانیش بۆیان هه بێت له دانیشتنه كانی په رله م���ان ئاماده بن جا ه���ه ر بابه تێك و پڕۆژه یاس���ایه ك بێت ب���ه اڵم به مه رجێك ده نگی به كۆی كراوه بێت و دانیش���تنه كه په رله مانت���اران داخ���راو نه بێت, چونكه هه ندێك پرس هه ی���ه ناكرێت به كراوه یی

بێت و ئه بێت به نهێنی ئه نجامبدرێت".ئه م���ه له كاتێكدای���ه ك���ه له خوله كانی پێشوتری په رله مانی كوردستاندا ته نانه ت رێگه به میدیاكارانیش ن���ه دراوه ئاماده ی دانیشتنه كانی په رله مان بن و گفتوگۆكانیان

بگوازنه وه بۆ رای گشتی .بێس���تون فایه ق ئه ندام���ی په رله مانی كوردستان له فراكس���یۆنی گۆڕان پێیوایه ئه م كرانه وه یه گرنگیه كی تایبه تی هه یه و بۆ ش���كۆی په رله مانی كوردستان گرنگه ، ئ���ه و وتی "پێش���تر دیوارێك���ی پۆاڵیین له نێوان خه ڵك و پارله مان���دا هه بو به اڵم ئیستا ئه وه نه ماوه و ئیتر خه ڵك ده توانێت له دانیش���تنه كان ئاماده بێت و راو سه رنج و نوێنه ره كانه وه له ڕێ���گای بۆچونه كانیان یان ئه ندام په رله مانه كانه وه پێشكه ش���ی

په رله مان بكه ن".ئه و هاواڵتیان���ه ی ده یانه وێت ئاماده ی

دانیش���تنه كانی په رله م���ان ب���ن، ده بێت رۆژێك پێش���تر مۆڵ���ه ت وه ربگرن و ناوی خۆی���ان تۆم���ار بكه ن له ڕێی پرس���گه ی

په رله مانه وه .مری���ه م س���ه مه د عه ب���دی ئه ندام���ی په رله مانی كوردستان له فراكسیۆنی سه وز "هه ركه س���ێك كه راگه یاند به ئاوێن���ه ی بیه وێت به ش���داریی دانیش���تنه كان بكات ده بێت ته نی���ا گوێگربێت و بۆی نییه هیچ پێش���نیارێك راس���ته وخۆ ب���كات، ته نیا له ڕێی نوێنه ره كان���ی په رله مانه وه نه بێت

كه له وێدان".ناوب���راو ئام���اژه ی به وه ش ك���رد كه پێشتریش ئه وه په یڕه وكراوه ، نه ك ئه وه ی ته نیا له م خول���ه ی په رله مان ئه و بڕیاره درابێت، ئه و وتی "م���ن خۆم چه ندینجار به شداریی دانیشتنه كانی په رله مانم كردوه كه ئه وكات من هه ڵس���وڕاوێك و چاالكێكی بواری ژنان بوم، كه واته پێشتریش ئه وه هه بوه ئ���ه وه ته نیا په یوه س���ت نیه به م

خوله ی پارله مانه وه ".به اڵم سكرتێری رۆژنامه وانیی په رله مانی

كوردستان كامه ران سوبحان جه غت له وه ده كاته وه ك���ه "ئه م خول���ه ی په رله مان په رله مان���ی خه ڵكه و ده بێ���ت خه ڵكیش له كارو چاالكیه كان���ی په رله مان تێبگات، چونكه ناكرێ���ت كۆبونه وه كانی په رله مان به نهێنی���ی و دور له چ���اوی میدی���ا ب���ن، پێویس���ته خه ڵك له بڕیاره كانی په رله مان

به شدارو ئاگاداربن". سوبحان وتی "ئێستا خه ڵكی ئاسایی چاالكوانان���ی مافی م���رۆڤ و كۆمه ڵگای مه ده نی و خوێندكاران و مامۆستایان و هه مو

چین و توێژێك ده توانێت به شداریی هه بێت له دانیشتنه كانی په رله مان و ئاگاداربێت".

س���ه رۆكایه تی په رله مانی كوردس���تان له به ش���ی س���ه ره وه ی هۆڵ���ی په رله مان ش���وێنێكی تایبه ت���ی ئاماده ك���ردوه كه نزیكه ی 40 كه س له خۆده گرێت بۆ ئه وانه ی بیانه وێت به شداریی بكه ن. سوبحان وتی "ژم���اره ی ئاماده بوان س���نورداره ، بۆیه ده بێ���ت رۆژێ���ك پێش���تر ئاگاداربین تا

بتوانرێت شوێنیان بۆ دابین بكرێت".

22 تشرینی یه كه می 2014، په رله مانتاران به كۆی ده نگ بڕیاریاندا هێزی پێشمه رگه ی كوردستان بچێته

كۆبانی و شانبه شانی هێزه كانی یه په گه و یه په ژه روبه روی داعش

ببنه وه و به رگریی له رۆژئاوای كوردستان بكه ن، ورده كاریی چۆنیه تی

ناردنی ئه م هێزه شیان بۆ الیه نه په یوه ندیداره كان به جێهێشت.

گۆڕان عه لی حه مه ساڵح ئه ندامی په رله مانی گ���ۆڕان له فراكس���یۆنی كوردس���تان له مب���اره وه ئام���اژه ب���ه وه ده كات كه په رله مان ته نیا یاساكه ی په سندكردوه و باس���ی ورده كاریه كان���ی نه كرد، وه ك ناردنی ژم���اره ی ئه و هێزه ی ده نێررێت چه ن���ده ؟ یاخود چه ن���د ده مێنێته وه و كێ ده بێت���ه فه رمان���ده ی ؟، ئه و وتی "فه رمانده ی ئه و هێزه ده بێت وه زاره تی پێش���مه رگه دی���اری ب���كات، چونكه له ده سه اڵتی ئه ودایه یاخود جۆری ئه و چه كانه ی له گه ڵ خۆیان ده یانبه ن ته نیا ئاماژه ب���ه وه دراوه كه چه كی قورس

له گه ڵ خۆیاندا ده به ن".یه كێتی

س���االر مه حمود ئه ندامی په رله مانی س���ه وز له فراكس���یۆنی كوردس���تان به ئاوێن���ه ی راگه یاند ك���ه "به رله وه ی سه رۆكی هه رێم ئه و پرۆژه یه به نوسراو پێشكه شی په رله مان بكات، ئێمه وه ك ئه ن���دام په رله مانه كان ئه و پرۆژه یه مان پێش���نیاركردبو، كه جگ���ه له یارمه تی سه ربازیی بۆ كۆبانی پێویسته رۆژئاواو بناس���ێنرێن, به فه رمیی كانتۆنه كانی به اڵم سه رۆكی هه رێم فه رمانده ی هێزه چه كداره كان���ی هه رێمی كوردس���تانه و ئه و ده توانێت به نوس���راوی ره س���میی

پێشكه شی په رله مانی بكات".ناردن���ی ناوب���راو وت���ی "بڕی���اری هێ���ز بۆ كۆبان���ی ته نیا بۆ ئ���ه وه بو تایبه تمه ندییه ك���ی زیات���ری بدرێت���ێ ئه گه رن���ا له پرۆژه یاس���ای به فه رمیی ناس���اندنی رۆژئاواش ك���ه حكومه تی هه رێ���م راس���پێرراوه هاوكاریی رۆژئاوا بكات و ده كرا به پشتبه ستن به و بڕیاره ش

پێشمه رگه بنێررێته كۆبانی ".وتیش���ی "ئه و هێزه ی كه ده نێررێته كۆبانی نازانین چ���ۆن و چه نده ؟ به اڵم

له وه ئاگادارین كه له لیوای یه ك و دوی هێزه كانی پێشمه رگه ی سه ر به وه زاره تی پێشمه رگه ن، كه پێش���تر ئه وان سه ر به یه كێتی و پارتی ب���ون و دواتر خرانه س���ه ر وه زراه تی پێش���مه رگه و ته واوی خه رجی���ی ئه و هێزه ت���ا كۆتاییهاتنی وه زاره ت���ی له ئه س���تۆی جه نگه ك���ه

پێشمه رگه دایه ".پارتی

ئاری هه رس���ین په رله مانتاری س���ه ر به فراكسیۆنی پارتی و سه رۆكی لیژنه ی پیش���مه رگه و ش���ه هیدان له په رله مانی كوردستان به ئاوێنه ی راگه یاند كه "ئه و هێزان���ه وه ك بۆ پاراس���تنی رۆژئاواو كۆبانی ده نێررێ���ن و كاتی گه ڕانه وه یان دی���ار نیه ، چونك���ه ئه وه ره وش���ه كه بڕیارده دات كه ی بگه ڕێنه وه یان له وێدا

بمێننه وه ".كۆمه ڵ

په رله مانی ئه ندامی س���ۆران عومه ر كۆم���ه ڵ له فراكس���یۆنی كوردس���تان جه غت ل���ه وه ده كات كه "له به رئه وه ی له كوردستان ئێس���تا هێزی نیشتمانیی دروس���ت نه بوه ، كه واته ئ���ه و هێزه ی

ده نێررێت هێزێكی حزبییه ".داوای "له كۆبان���ی وت���ی ئ���ه و پێش���مه رگه یان نه كردوه به ڵكو ئه وان داوای چه كیان كردوه ، به اڵم كه توركیا ڕێگه ن���ادات چه ك بڕوات ب���ۆ كۆبانی نه وه ك بكه وێته ده س���تی په كه كه بۆیه توركی���ا ده ڵێت با هێزی پێش���مه رگه به چه ك���ه وه بڕوات ب���ۆ كۆبانی، به اڵم دوای كۆتاییهاتنی ئه و شه ڕه پێویسته پێش���مه رگه به هه م���ان ئ���ه و هێزانه ی بردون���ی بۆ كۆبانی ئه و چه كانه له گه ڵ

خۆیدا بهێنێته وه ". وه زاره تی پێشمه رگه

به رپرس���ی حیكم���ه ت هه ڵگ���ورد وه زاره ت���ی هوش���یاریی راگه یان���دن و به ئاوێن���ه ی ڕاگه یاند كه پیش���مه رگه ژماره ی ئه و هێ���زه ی ده ڕواته كۆبانێ 155 پێشمه رگه یه نه ك 200 پێشمه گه ، حیكمه ت وتی "ئ���ه و هێزه ئه وانه نین كه مه ش���قیانكردوه له ئه ڵمانیا، ئه وانه ده بنه ده ڕۆن و قورس���ه وه به چه ك���ی هێزی پش���تیوانیی وات���ا ته نیا كاریان قورس���ه كانه و چه ك���ه به كارهێنان���ی له دواوه ی هێزه كانی تر به چه كی قورس هێرشده كه ن و ئه و هێزه ش ئاماده كراوه و

وه زاره ت���ی له الی���ه ن راس���ته وخۆش پێشمه رگه سه رپه رشتیی ده كرێت".

وتیش���ی "تاكو ئێستاش فه رمانده ی ئ���ه و هێ���زه دیارینه ك���راوه كێیه و كێ

ده بێت".

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

پەرلەمان و کۆبانی ئەبوبەکر هەڵەدنی*

دوای هێ���رش و گەمارۆدان���ی کۆبانێ لەالیەن گروپی تیرۆریستی داعش لە (2014/9/15(ەوە کۆبانێ بوە هێمای بەرگریی و خۆڕاگریی گەلێکی مەزن کە شەڕی بون و ناسنامەو قەوارەی خۆی دەکات، بۆ ئەم مەبەستەش پەرلەمانی کوردس���تان شاندێکی ڕەوانە کرد بۆ لەزەمین ئ���ەوەی لەنزیکەوە ئەوەی دەگ���وزەرێ ئاگاداربێ���ت، ئەوەب���و شاندەکە ڕاپۆرتێکی وردی ئامادەکردو پەرلەم���ان کۆبونەوەیەک���ی تایبەتی بۆ ئەنجامداو س���ەرئەنجام بڕیارێکی بەمامەڵەکردن لێکەوت���ەوە مێژویی لەگەڵ ش���ێوازی بەڕێوەبردنی گەلی پێویس���تی کوردس���تان و ڕۆژئاوای حکومەتی فەرم���ی مامەڵەکردن���ی هەرێ���م لەگەڵیداو پێشکەش���کردنی هاوکاریی دارای���ی ، دواتر هەوڵەکانی لەچەن���د بەردەوامب���و پەرلەم���ان دیدارێ���ک بۆ گەیاندنی دۆزی کۆبانی بەنەت���ەوە یەکگرت���وەکان و قونێڵی واڵتان و کۆبون���ەوە لەگەڵ نوێنەرانی پاش���ان کوردس���تان و ڕۆژئ���اوای پێشکەش داوایەکی هەرێم سەرۆکی ڕەزامەندیی ک���ە کرد بەپەرلەم���ان هێزی ناردن���ی لەس���ەر بنوێنێ���ت پێش���مەرگە بۆ کۆبانی ئەوەش بوە بڕیارێکی بوێرانەو مێژویی پەرلەمانی کوردستان کە لەکەش و هەوایەکی پڕ بەگیانێکی نیشتیمانیی و حەماسەتی کوردپەروەرانە س���ەرجەم ئەندامانی لەگەڵ دەن���گ بەکۆی پەرلەم���ان و وتنەوەی س���رودی چەپەڵەڕێ���زان و نەتەوەیی )ئەی رەقیب(و فرمێسکی شادومانیی پەرلەمانتاراندا ئەو بڕیارە دەرچوێنرا کە من پێموایە لەچەندین ئەرێنی���ی کاریگەری���ی الیەن���ەوە

بەجێدەهێڵێت لەسەر کۆبانی :-1- لەڕوی مەعنەوییەوە بەدڵنیاییەوە دەرکردنی ئەم بڕی���ارە دەبێتە هۆی ش���ەڕڤانە ورەی بەرزکردن���ەوەی قارەمانەکان���ی کۆبانی ک���ە دەبینن براکانیان لەباش���ور پاڵپش���تییانن و ئەوەی بۆ جەل���ەوالو دوزو مەخمورو بۆ بەهەمانش���ێوە دەکەن زومماری کوبانێ���ی س���ەربڵندیش ئەنجام���ی

دەدەن.2- کاریگەریی دەبێت لەسەر گۆڕینی هاوکێشەی جەنگ بەئاقاری شکستی تیرۆریس���تانی داع���ش، ک���ە جگە لەبەرەڤانیی و ش���ەڕڤانان پاڵپشتیی پێشمەرگەی قارەمانیش کە ئەزمونێکی لەڕوبەڕوبونەوەی هەی���ە گ���ەورەی داگیرکەرانی کوردستان و تیرۆریستاندا بەدڵنیاییەوە چۆک بەتیرۆریس���تانی داعش���یش دەدەن و فاکتەرێکی تری

سەرکەوتنە.بەهێزکردن���ی ب���ۆ هۆکارێک���ە -3هاوهەڵوێس���تیی و یەکڕیزیی و گیانی سیاس���یەکانی الیەن���ە تەبای���ی کوردس���تان لەهەم���و پارچەکان���ی یەکڕیزییان کە گەورە کوردس���تانی ل���ەم قۆناغ���ە زامنی س���ەرکەوتن و کۆمەڵگای پش���تیوانیی بەدیهێنانی نێودەوڵەتیی چونکە دۆس���تەکانمان ئێمە نیشتیمانیی کۆدەنگیی کاتێک دەبینن کە لەس���ەر خواس���تەکانمان پاڵنەرە پش���تیوانین هاوکارو هەمو بۆیان تا ئەوانیش لەش���ەڕی تیرۆردا

یارمەتیدەری زیاتربن.4- ڕەوانەکردن���ی پێش���مەرگە ڕۆڵ دەبینێت لەپاراستنی دەسکەوتەکانی

گەلەکەمان لەڕۆژئاوای کوردستان. بۆیە دەبێ پەرلەمانی کوردس���تان کارکردنەی ش���ێوازی ئەم لەس���ەر بەردەوامبێت تا بەجوانترین ش���ێوە ئەرکی نوێنەرایەتی گەل ڕاپەڕێنێت و لەئاستی خواس���تی هاواڵتیان بێت و ئەم قۆناغە دژوارەی گەلەکەمانی پێدا تێدەپەڕێت هاندەری هەموان بێت تا ئەرکە نیش���تیمانی نەتەوەییەکانمان

بەوریاییەوە ڕاپەڕێنین.

یەکگرتو فراکس���یۆنی *س���ەرۆکی لەپەرلەمانی کوردستان

ناكرێت كۆبونه وه كانی

په رله مان به نهێنیی و دور

له چاوی میدیا بن

هۆڵی په رله مانی كوردستان

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن

له كوردستان هێزی نیشتمانیی دروست نه بوه ، كه واته ئه و هێزه ی ده نێررێت

بۆ کۆبانی هێزێكی حزبییه

نه‌ته‌وه‌و‌په‌رله‌مانئومێد حه مه عه لی *

ئێمه نه ته وه یه كین هه میش���ه خودان هه نوكه ش گه وره بوی���ن، كێش���ه یه كی هه م���ان كێش���ه له گه ڵمان���ا ده ژیی���ه ؛ گه وهه ریترین "دانپێدان���ان" كێش���ه ی خه سڵه تی بنه ڕه تی بونی نه ته وه ییمانه . له جیهانێكدا ژیاوی���ن به رده وام نكوڵیی له بونمان كراوه و ته قه الی سس���تكردن و خاپوركردنی بونی مرۆیی و نه ته وه ییمان دراوه . نه ته وه یه كی دانپێدانراو نه بوین. ده وڵه تان���ی داگیرك���ه ری كوردس���تان ده ستبه س���ه رداگرتنی س���ه رباری فراوانت���رو نیش���تمان، پرۆسێس���ێكی ئاواك���ردوه ، قوڵتری���ان كاریگه رت���رو پرۆسێس���ی جیاكردن���ه وه و دابڕان���دن له شوێنی بونمان، له ش���وێنی ژیانمان، هه ڵكه ندن و دابڕاندنی ئێمه له نیشتمان. ئه م دابڕاندنه ئه وه نده ی ئیش���ی له سه ر بونه وییانه و په یوه ندی���ی خاپوركردنی گیانییان���ه ی مرۆڤ���ی ئێم���ه ك���ردوه به نیش���تمانه وه ، ئه وه ن���ده مه به س���تی نه بوه تواناو هێزی خ���ۆی له دابڕاندنی ه���ه ر به تاڵبكات���ه وه ، فیزیكییان���ه دا هه وڵێكیش له م ئاسۆگه یه وه دابێتی بۆ كلۆركردن و بونیادشكاندنی ئه و ره هه نده گیانیی و بونه وییه ی په یوه ندییه كه بوه .

"دانپێدان���ان"و به فه رمی ناس���اندن جگ���ه له ره هه نده یاس���ایی ، رامیاریی ، سه ربازیی و ئابورییه كه ی هه ڵگری واتای هێمایی و گیانی نه ته وه یی و مرۆڤیانه یه ، كه گه وهه ری ره سه نترو واتای گه وره تر به بونی نه ته وه و په یوه ندارێتی بۆ نه ته وه ده به خشێت. به بایه خترین شت له پرسی "دانپێدانان"دا ئه وه یه : پێش دانپێدانانی ئه وانیتر به بونی "تۆ"دا وه ك مرۆڤ، وه ك نه ته وه و كیانێكی رامیاریی ، دانپێدانانی خ���ۆت به ب���ون و كیانی خ���ودی خۆتدا بنه ڕه تیتره و به پێشمه رجێكی ئۆنتۆلۆژی ده یهێنین���ه زم���ان. ئه م���ه باوه ڕبونی خۆمانه به خ���ودی خۆمان وه ك مرۆڤ و وه ك نه ت���ه وه . په یوه ندارێتی���ی خودی ئێمه یه به قوڵیی به ئێس���تاو چاره نوسی به ر پێویس���ته ئێمه هاوبه ش���مانه وه . له ئه وانیت���ر، ب���ه ر له هێزه كانیت���ر، به ر له ده وڵ���ه ت و هه رێمه كانیت���ری دونی���ا له غه م���ی خۆماندا بین. ت���ا ئه و كاته ی به هاوچاره نوس���یی هه س���تكردن له نێوانماندا نه گاته ره وشێكی هه ستیارو ب���ه رز ناتوانین به ته واوی له ئاس���ت ئه و مه ترسی و هه ڕه شانه یدا پته و رابوه ستین كه ده رگیری بونی ئێس���تاو چاره نوسی

نه ته وه و گه له كه مان بوه ته وه .گرێدراوێتیی نێوان "دانپێدانان"و "بون-له -جیهان" توندوتۆڵه . له "ئێستایا ژیان"

به ش���ێكه له "ئاماده ب���ون -له -جیهان". خودانێتیی ئێمه بۆ ده وڵه تێكی ره سه ن نه ته وه یه به رجه س���ته -بونی ترۆپك���ی له جیه���ان، به اڵم ئۆج ئ���االن پێیوایه : چه نده بژێت، له ئێستادا "كۆمه ڵگایه ك بێ ده وڵه ت بێ���ت و تایبه تمه ندییه كانی به مس���ۆگه ریی الوازبێ���ت، نه ت���ه وه ی به شێكه له مێژوو كۆمه ڵگای گه ردونیی ". هه نوكه ئێمه س���ه رباریی بێ ده وڵه تیی رۆڵێك���ی مێژویی وازیده كه ین و له س���ه ر گۆڕه پان���ی رامیاری���ی جیه���ان و له نێو پایه و شوێنی نێوده وڵه تییا كۆمه ڵگه ی نكوڵیی گرین���گ و كوردس���تان كوردو لێنه كراوه ، ب���ه اڵم به هێنده ی گه وره یی شوێن و پایه ی كورد هه ڕه شه و مه ترسی س���ه ر بون���ی كوردیی مه زن���ه و نادیده ناگیرێ . پرس���ی هه ره پت���ه و ئه وه یه : كاریگه ریی گه وره ی���ی و به هێنده ی ئایا مامه ڵه مانكردوه ، به گه وره یی ره وشه كه ئایا تا ئێس���تا توانیومان���ه له روانگه ی بیرێكی ستراتیژیی نه ته وه یی ره سه نه وه مانیفێست بیركردنه وه و كرده ی خۆمان بكه ی���ن؟ ئای���ا بیری حزبس���ه نته ریی و ناڕه سه ن فش���ه ڵ و خۆبه پاڵه وانكردنی

تێده په ڕێنین؟له به ر رۆش���نایی ئه م بیره یا ده توانین له سه ر بێژین ده ركه وتن و گه ش���ه كردن ته نه���ا مێ���ژوی جیه���ان گۆڕه پان���ی به هه ڵوێس���تی س���اخته و كاتیی نابێ . له هه ڵوێستا ئه گه ر چاره نوسی نه ته وه و هه ڵوێس���ت پێوه رنه ب���ێ و نیش���تمان له به بازاڕكردن���ی غ���ه م و كۆس���ته كانی نه ت���ه وه پێكهاتب���ێ ناتوان���رێ وه اڵم بون-له جیه���ان به پێداویس���تیه كانی

بده ینه وه .له په یوه ن���د گرین���گ ته كانێك���ی به كێش���ه ی "دانپێدانان"وه ئه و بڕیاره بو له په یوه ن���د كوردس���تان په رله مان���ی خۆبه ڕێوه به رییه كان���ی به كانتۆن���ه خۆرئ���اواوه ده ریچواند. ئه گه ر بڕیاره كه له سه ر ئاستی كێش���ه جه وهه رییه كانی خۆرئاوای واڵت و له س���ه ر ئاستی دونیا كاركردی گه وره و ریشه یی دانه نێ ، ئه وه گرینگی���ی گه وهه ریی ب���ۆ وه اڵمدانه وه به پێداویس���تیه كانی بونی نه ته وه ییمان هه یه . مامه ڵ���ه ی فه رمیی داموده زگایی بون���ی كوردیی و له ت���ه ك كوردییان���ه جگه كوردس���تانییا خۆبه رێوه به ری���ی كێش���ه ی "دانپێدانان"، له بنكه نكردن���ی له بیناكردنه وه و كاریگه ری���ی ئه توانێت بونه وییانه و په یوه ندی نۆژه نكردنه وه ی گیانییانه ی نه ته وه ی ئێمه دا س���ه ر ڕێ

بخات.

*پەرلەمانتاری فراکسیۆنی گۆڕان

تایبه‌ت(450( سێشه ممه 662014/10/28

ویکیلیکس 2006

ئا: هاوكار حسێن

به رپرسه سه ربازییه كانی پارتی و یه كێتی له كۆبونه وه تایبه تیه كانی خۆیاندا له گه ڵ

به رپرسه ئه مه ریكییه كان، یه كتری تۆمه تبار ده كه ن به پیالنگێڕیی و تۆمه ت بۆ

یه كتری هه ڵبه ستن، هاوكات به رپرسانی بااڵی پارتی پێیانوایه میدیاكان له ژێر

فشاردا پێویسته سه رچاوه كانیان ئاشكرا بكه ن یان راپێچی به رده م دادگا بكرێن.

ویكیلیكس- س���ایتی له به ڵگه نامه یه كی ك���ردوه ده قه ك���ه ی ئاوێن���ه ك���ه دا، له عێراق ئه مه ریكا به رپرسانی به كوردیی ، كۆبونه وه یه كیان له گه ڵ عومه ر عوس���مان ناسراو به زه عیم عه لی ، وه زیری پێشمه رگه ی حكومه تی هه رێمی كوردس���تان- ئیداره ی هه ولێ���ر، ئه نجامداوه س���ه باره ت به دیدی وه زاره تی پێشمه رگه و حزبه كه ی )پارتی ( له باره ی په یوه ندییه كانی كوردو ئه مه ریكا، له گه ڵ ك���ورد دانوس���تانه كانی په كه كه ،

به غدا و ئازادیی راده ربڕین.له و كۆبونه وه یه دا زه عیم عه لی به رپرسانی س���ه ربازیی یه كێت���ی تۆمه تب���ار ده كات به راگه یاندنه كان و زانیاریی به دزه پێكردنی پێیوای���ه ، "جه بار یاوه ر، جێگری ش���ێخ ب���ۆ كاروباری جه عفه ر، وه زی���ری هه رێم پێشمه رگه لێدوانی نه شیاوی داوه " و باس ل���ه وه ش ده كات كه "جه بار یاوه ر و ش���ێخ جه عفه ر مافی ئه وه یان نیه لێدوان بده ن".

له به ش���ێكی دیك���ه ی به ڵگه نامه ك���ه دا له كۆبونه وه ك���ه دا ب���ه وه ی ئاماژه ك���راوه جگ���ه له زه عیم عه لی ، ئه نوه ر عوس���مان، جێگری وه زیری پێشمه رگه و لیوا شیروان ئاماده ب���ون و هه مویان هاوڕابون له س���ه ر ئ���ه وه ی كه "حكومه تی هه رێم پێویس���ته فشار بخاته سه ر میدیاكان بۆ ئاشكراكردنی سه رچاوه كانیان. وتیان ده توانن رۆژنامه كان دابخه ن یان راپێچی به رده م دادگایان بكه ن

له سه ر باڵوكردنه وه ی ئه و راپۆرته ".

06BAGHDAD4246 : ئای دیبابه ت: وه زیری پێشمه رگه ی حكومه تی

هه رێم دژی ئازادیی راده ربڕینه س���ه رچاوه : باڵیۆزخان���ه ی ئه مه ری���كا

له به غداكات: 15ی تشرینی دوه می 2006

پۆلێن: زۆر نهێنی پوخته :

ناس���راو به زه عیم عوم���ه ر عوس���مان عه لی ، وه زیری پێش���مه رگه ی حكومه تی

هه رێمی كوردس���تان- ئی���داره ی هه ولێر، چاوی كه وت به به رپرس���انی ئه مه ریكا بۆ رونكردنه وه ی دیدی وه زاره تی پێشمه رگه و حزبه كه )پارتی دیموكراتی كوردس���تان( ك���وردو په یوه ندییه كان���ی له ب���اره ی ئه مه ریكا، په كه كه ، دانوستانه كانی كورد له گه ڵ به غ���دا و ئازادیی راده ربڕین. دوای كۆبونه وه كانی نێ���وان حكومه تی هه رێم و وه زیران���ی حكومه ت���ی ناوه ندی���ی به غدا به ئاماده بونی نوێن���ه ران و دیپلۆماته كانی ژماره ی���ه ك به ریتانی���ا، ئه مه ری���كاو چیرۆكێكیان راگه یان���دن له ده زگاكان���ی له سه رچاوه یه كی نه ناسراوه وه باڵوكرده وه به وه ی كه به هێزترین داواكارییه كانی كورد قبوڵك���راون. ئه م به ڵگه نامه ی���ه تایبه ته له سه ر پێشمه رگه وه زاره تی به تێڕوانینی په یوه ندیی���ه نێوخۆییه كان���ی حكومه تی هه رێ���م، ئازادیی راگه یان���دن و كۆنترۆڵی

میدیا. كاتێ���ك پرس���یاری لێك���را له ب���اره ی بۆچونی خۆی س���ه باره ت ب���ه و راپۆرته

رۆژنامه وانییانه ی كه باڵیۆزانی ئه مه ریكاو هێ���زی ب���ه وه ی رازیب���ون به ریتانی���ا پێش���مه رگه ئه ركی پاراس���تنی هه رێمی كوردس���تانی عێراق ده گرنه ئه ستۆ، كه له الی���ه ن راگه یاندنه كانی حه یات و حوڕه و رادی���ۆ س���ه واو چه ند میدیایه ك���ی دیكه باڵوكرایه وه ، زه عیم عه لی ئاماژه ی به وه دا كه زۆر له و راپۆرته ی راگه یاندنه كان توڕه بوه . پێش���یوابو كه ئه و باسه ته گه ره ی خس���توه ته به رده م دانوستانه كانی نێوان حكومه تی هه رێم و به غدا له سه ر پرسه كانی پێشمه رگه و رۆڵی س���وپای نوێی عێراق. باسی له وه ش كرد كه چه ندین په یوه ندیی پێوه ك���راوه له الیه ن میدیاكانه وه و داوای لێدوانیان لێكردوه ، به هه مو شێوه یه كیش ئه و راپۆرتانه ی ره تكرده وه . زه عیم عه لی ، كه به ڕونیی هه راس���ان بو به فشاره كانی میدی���ا، پرس���ی ك���ه ده بێت ئ���ه و چی بڵێ���ت و بڕیاریدابو باس ل���ه وه بكات كه به رده وام���ن و هێش���تا دانوس���تانه كان

نه گه یشتون به هیچ رێككه وتنێ.

زه عی���م عه ل���ی و ئه ن���وه ر عوس���مانی جێگری و لیوا شیروان هه مویان هاوڕابون له س���ه ر ئه وه ی ك���ه حكومه ت���ی هه رێم پێویسته فش���ار بخاته سه ر میدیاكان بۆ ئاش���كراكردنی س���ه رچاوه كانیان. ئه وان وتیان ده توان���ن رۆژنامه كان دابخه ن یان راپێچی به رده م دادگایان بكه ن له س���ه ر له به رامبه ردا راپۆرته . باڵوكردنه وه ی ئه و باسیان له هه ولێر ئه مه ریكا به رپرس���انی له وه ك���رد ك���ه ئازادی���ی رۆژنامه گه ری هه میش���ه جێی دڵخۆش���ی نی���ه ، به ڵكو له واڵتێك���ی دیموكراس���یدا میدی���ا مافی قانونی���ی هه ی���ه راپ���ۆرت باڵوبكاته وه و سه رچاوه كانیشی بپارێزێت. زه عیم عه لی و هاوڕێكانیش���ی ، دوای مش���تومڕی زیاتر، وتیان كه دیموكراس���یش سنوری هه یه ، ئ���ه و راپۆرتانه پێش���ێلكردنی مافه كانی حكومه تی تێدا بوه ، بۆیه ناكرێت رێگه ی

پێبدرێت. له ب���اره ی ئه وه ی كه كێ س���ه رچاوه ی داڕش���تنی ئ���ه و راپۆرتانه ب���وه ، زه عیم

عه لی ئه و ئه گه ره ی ره تكرده وه كه له ناو حزبه كه ی خۆیدا بێت. به ڵكو باسی له وه ك���رد كه جه ب���ار یاوه ر، جێگری ش���ێخ جه عف���ه ر، وه زیری هه رێم ب���ۆ كاروباری پێش���مه رگه لێدوانی نه شیاوی داوه پێش كۆبونه وه كه ی هۆتێل خانزاد. جه ختیشی ك���رده وه له وه ی كه جه بار یاوه ر و ش���ێخ جه عفه ر مافی ئه وه یان نیه لێدوان بده ن. له باره ی ئه وه ی كه چ پاڵنه رێك له پش���ت دروس���تكردنی لێدوانی له و ش���ێوه یه یه ، زه عیم عه لی وتی ، "ئه وان هه وڵده ده ن من

كه نارگیر بخه ن". كۆمێنت:

زه عیم عه ل���ی به ئاش���كرا به هۆی ئه م مه سه له یه وه توڕه بوبو، هاوكات توندیی ئیدانه كردنه كه شی به رامبه ر به میدیا له وه ده چو، زیاتر به هۆی گومانه كانیه وه بێت له سه رچاوه كه و ئه و گه مه سیاسییه ی كه هه ڵگریه تی ، نه ك له خ���ودی راپۆرته كه ، ك���ه ره نگدان���ه وه ی ئ���ه و بۆچونان���ه بو

له كۆبونه وه كه دا ده ریبڕین.

به رپرسه سه ربازییه كانی پارتی : شێخ‌جه‌عفه‌رو‌جه‌بار‌یاوه‌ر‌مافی‌‌لێدوانیان‌نیه‌

ئا: هاوكار

ستایش و هه ڵسه نگاندنی كه سایه تیه سیاسییه كان بۆ كه ناڵه كانی راگه یاندن خه ریكه له حاڵه ته وه ده بێته دیارده و

زۆرێك له كه ناڵه كان ناوبه ناو وه ك ریكالمێك بۆ خۆیان به كاریده هێنن، پسپۆڕانی راگه یاندنیش پێیانوایه ،

"ناكرێت هه ڵسه نگاندن بۆ ده زگایه كی راگه یاندن بكرێت به باكگراوندێكی

سیاسییه وه "، به رپرسانی یه كێك له و كه نااڵنه ش ده ڵێن، "ئه ركی كه سایه تییه

سیاسییه كانه هه ڵسه نگاندن بۆ هه ر ده زگایه كی راگه یاندن بكه ن".

كه مال ره وف، سه رنوسه رو به رێوه به ری كۆمپانیای ش���ارپرێس، دیارده یه كی له و ش���ێوه یه به مه ترس���یدار وه س���فده كات و پێیوایه ، " بونی دیارده یه كی له و شێوه یه مه ترس���یداره ، هه میش���ه سیاس���ییه كان حه زی���ان به میدیایه ك���ی ئ���ازادو بوێ���ر نه بوه ، به تایبه ت���ی له واڵتێكدا كه به هۆی سیاس���ییه كانیه وه توش���ی گه نده ڵی���ی و داڕمان���ی ئابوری���ی و ناعه داله تی بۆته وه ، بۆیه ئێس���تا ئه گه ر سیاسییه ك ستایشی كه ناڵێك���ی راگه یان���دن ب���كات، ده بێت خه له لێ���ك هه بێ���ت، نه ك ئه م���ه وه ك ده ستكه وتێكی راگه یاندن باڵوبكرێته وه ".

به بۆچون���ی كه م���ال ره وف ه���ۆكاری په نابردنی به شێك له راگه یاندنه كانیش بۆ سیاس���ییه كان تا ستایشی كه ناڵه كانیان بكه ن، په یوه ندیی هه یه به و "كێبڕكێیه ی له نێوان راگه یاندنه كاندا هه یه كه شتێكی جوان نیه و زیاتر له سه ر خۆ گه وره كردن و خۆنمایشكردنه به پرۆفیشناڵ به بێ ئه وه ی بگه ڕێیته وه بۆ خه ڵك، بۆیه پێویسته ئه و

كه نااڵنه به خۆیاندا بچنه وه ".

ه���اوكات یه حی���ا عوم���ه ر رێش���اوی ، پسپۆڕو مامۆس���تای راگه یاندن، پێیوایه ئه و جۆره هه ڵسه نگاندنانه ده چنه بواری هه ڵسه نگاندنی نازانستیی و ده ڵێت، "ده بێت زانستی هه ڵس���ه نگاندنی كه س���ه ی ئه و ده كات، كه س���ێكی تایبه تمه ن���د بێت له و بواره دا، بۆیه ئه گه ر باس له هه ڵسه نگاندن زانس���تیی و ده زگا به پێ���وه ری بكرێ���ت هه م���و س���ه ركه وتوه كان، راگه یاندن���ه ك���ه س ناتوانێت خۆی ب���دات له و جۆره

هه ڵسه نگاندنانه ".

رێش���اوی ه���ۆكاری ئ���ه و دیارده یه ی راگه یاندنه كان دابه ش���بونی بۆ گێڕایه وه سیاس���ییه بیروبۆچون���ه به س���ه ر راگه یان���د، به ئاوێن���ه ی جیاوازه كان���داو بۆچون و راگه یان���دن ده زگایه كی "ه���ه ر جوڵێنه رێكی سیاسیی هه یه ، بۆیه كاتێك كه سایه تیه كی سیاسیی ستایشی كه ناڵێكی

راگه یاندنی خۆی ده كات، له به رئه وه یه كه جێبه جێ ئه و بیروبۆچونه كانی ئه جێنداو ده كات، بۆیه ئه م جۆره هه ڵسه نگاندنانه دورن له پێ���وه ره زانس���تیه كان و ناكرێت هه ڵس���ه نگاندن بۆ ده زگایه كی راگه یاندن

بكه یت به باكگراوندێكی سیاسییه وه ".

له الی���ه ن خۆیش���یه وه ش���ااڵو عه ل���ی سیاس���یی و كه س���ایه تی عه س���كه ری ، ئه ندامی سه ركردایه تی یه كێتی نیشتمانی ئه رك���ی ئ���ه وه پێوای���ه كوردس���تان، كه س���انی پرۆفێش���ناڵه له بواری میدیادا هه ڵس���ه نگاندن ب���ۆ ئ���ه دای كه ناڵه كانی راگه یان���دن بكه ن و به ئاوێن���ه ی راگه یاند، "به داخ���ه وه راگه یاندنی���ش هه ندێكج���ار له پیشه كه ی خۆی زۆر ده رده چێت، به وه ی وا له به رامبه ره كانی���ان ده كه ن بۆچونێكی دیكه بڵێن، بۆیه هه ردوال )راگه یاندنه كان و

سیاسییه كانیش( هه ڵه ن".

له كه ناڵه كان���ی ره خن���ه عه س���كه ری خۆی���ان ك���ه ده گرێ���ت راگه یان���دن رێگه خۆش���كه رن ب���ۆ زه قبون���ه وه ی ئه و دیارده یه و ده ڵێت، "ده ش���ێت كه س���ێك نوسه ر یان ش���اعیرێكی باش بێت، به اڵم مانای وانیه كه رۆژنامه نوس���ه ، خه تاكه زیاتر ه���ی راگه یاندنه كانه ك���ه مه جالی ئه وه ده درێت به سیاسییه كان ئه و قسانه

بكه ن".

ل���ه و كه نااڵن���ه ی راگه یاندن یه كێ���ك كه به ش���ێوه یه كی به رده وام كار له س���ه ر زه قكردنه وه ی ستایش���ی سیاس���ییه كان ده كات ب���ۆ ده زگاك���ه ی خ���ۆی ، كه ناڵی دیموكرات���ی له پارت���ی نزی���ك روداوی ئه و به رپرس���انی ب���ه اڵم كوردس���تانه ، ش���ێوه یه ل���ه و دیارده یه ك���ی كه ناڵ���ه به ئیجابیی وه سفده كه ن و پێیانوایه ئه ركی

سیاس���ییه كانه هه ڵس���ه نگاندن ب���ۆ هه ر ده زگایه كی راگه یاندن بكه ن.

فازڵ نه جیب، وته بێژی تۆڕی میدیایی "روداو راگه یان���د، به ئاوێن���ه ی روداو، س���ه ردانی هیچ كه س���ایه تییه كی به ڕێزو ناس���راوی سیاس���یی نه كردوه ته نها بۆ ئه وه ی رای ئه وان له سه ر روداو وه ربگرین، ئه و كه س���ایه تی و به ڕێزانه له چوارچێوه ی دیمانه و چاوپێكه وتنه تایبه ته كان، خۆیان لوتفی���ان نوان���دوه و ئه وه ی به راس���تیان زانیوه له باره ی پرۆفیش���ناڵی و بێاڵیه نی و كاریگه ری���ی روداو، گوتویانه ، گوتنی ئه و راستییه له سه ر زمانی ئه و كه سایه تییانه كه له هه مو بۆچون و ئاراسته جیاوازه كانن،

ئێمه دڵخۆش ده كات".

نه جی���ب ره تیده كات���ه وه ئ���ه وه كاری سیاس���ییه كان نه بێت هه ڵس���ه گاندن بۆ

میدیاكان بكه ن و ده ڵێت، "من ده ڵێم به ڵێ سیاسییه كانیش���ه كه س���ایه تییه ئه ركی هه ڵس���ه نگاندن ب���ۆ روداو ی���ان ه���ه ر ده زگایه كی دیك���ه بكه ن". ئه و ره خنه ش له و كه س���انه ده گرێت ك���ه به بێ ئه زمون باس له پرۆفێش���ناڵیه ت ده كه ن و ده ڵێت، "لێره و له وێ چه ن���د ده مڕوت و به تاڵێك په یدابون كه بێ ئه وه ی كه س حس���ابیان بۆ بكات، یان پرس���یان پ���ێ بكات، یان ناسنامه ی له خۆیانه وه لێبگرێت، گوێیان پرۆفیش���ناڵیه ت دابه ش ده كه ن". چونكه ئ���ه و پێیوای���ه "ل���ه و واڵتان���ه ی ئیش و پیش���ه نرخی هه ی���ه ، خوێنه واره كانیان نزیكه ی نیوس���ه ده كاری رۆژنامه نوسیی ده ك���ه ن، پاش���ان روی���ان دێت باس���ی پرۆفیش���ناڵیه ت بك���ه ن و كاری خه ڵكانی

دیكه هه ڵبسه نگێنن".

له پ���اڵ ئه و دیارده ی���ه ، زۆرجار هه مان ئ���ه و كه نااڵن���ه ی راگه یاندن ك���ه وته ی سیاس���ییه كان ده كه نه ریكالم بۆ خۆیان، ه���ه ر خودی خۆی���ان ستایش���ی خۆیان ئه رێنیی جۆراوج���ۆری نازناوی ده كه ن و

له خۆیان ده نێن.ئه و مامۆس���تایه ی راگه یان���دن ره خنه ل���ه و جۆره نه ریت���ه ش ده گرێت و ده ڵێت، "ناكرێت خۆت ئه و حوكمه له س���ه ر خۆت بده یت، به ڵكو ده بێت خه ڵكیی ئه و بڕیاره

بده ن".

ریكالمی‌‌سیاسییه‌كان‌بۆ‌كه‌ناڵه‌كانی‌‌راگه‌یاندن‌خه‌ریكه‌‌ده‌بێته‌‌دیارده‌

شێخ جه عفه ر و جه بار یاوه ر له ڕێوڕه سمێکدا

میدیاكان له ژێر فشاردا پێویسته سه رچاوه كانیان

ئاشكرا بكه ن یان راپێچی به رده م

دادگا بكرێن

زیاتر هه ڵه ی راگه یاندنه كانه كه ده رفه تی ئه وه ده ده ن به سیاسییه كان ئه و قسانه بكه ن

7 (450( سێشه ممه 2014/10/28 عێراق

چه‌كه‌كانی‌‌ئه‌مه‌ریكاته نها له ماوه ی ئه مس���اڵدا، حكومه تی ئه مه ری���كا بایی ده ملی���ار دۆالر چه كی له دوای هێرشه كانی به عێراق فرۆشتوه ، داعش یارمه تی و كۆمه كه سه ربازییه كانی ئه مه ریكا زیاتربوه . له ئێستاشدا نزیكه ی دو هه زار راوێژكاری س���ه ربازی ئه مریكی

له عێراقن.ئه مه ری���كا به رگری���ی وه زاره ت���ی )پنتاگۆن( ئاش���كرای كرد له سه ره تای ئه مس���اڵه وه )2014( تائێستا بایی ده ملیار دۆالر چه كیان به عێراق فرۆشتوه . كه بریتین له : )600( ملیۆن دۆالر به های تانكی جۆری پێداویس���تی و ته قه مه نی ئه برامز، )500( ملی���ۆن به های پارچه و ملیۆن كۆپت���ه ر، )700( پێداویس���تی بۆ )500( موش���ه كی ئاس���مان به زه وی له جۆری هێڵفای���ه ر. )101( ملیۆن دۆالر به ه���ای )200( جێب له ج���ۆری هامڤی ، (90( ملی���ۆن به های باڵ���ۆن و ئامێری چاودێری له جۆری ئیرۆس���تات و )790( ملیۆن به های )24( فڕۆكه ی ش���ه ڕكه ر

له جۆری ئایتی شه ش.وته بێ���ژی پنتاگ���ۆن رونیده كان���ه وه به شێكی دیكه له و چه كانه ی به عێراقیان فرۆش���توه بریتی���ن له : چ���وار بورجی چاودێ���ری به ئامێ���ری راداره وه به نرخی (700( ملی���ۆن دۆالر، )24( فڕۆك���ه ی ش���ه ڕكه ری جۆری ئه پاتچی به )4.8( ملیار دۆالر، پارچه و به رنامه و پێداویستی و خزمه تگوزاری )24( فڕۆكه ی ئه پاتچی به

(1.3( ملیار.دوای ئه وه ی له مانگی شه شی ئه مساڵدا چه كدارانی ده وڵه تی ئیسالمی له عێراق و شام ناسراو به "داعش" ده ستیان به سه ر نه ینه وا و سه اڵحه دیندا گرت، شاره كانی حكومه ت���ی ئه مه ری���كا بڕیاریدا فرۆش و یارمه تی و كۆمه كه س���ه ربازییه كانی بۆ عێراق زیاتر بكات. له ئێستادا ئه مه ریكاو عێراق له هه وڵی واژوكردنی گرێبه ستێكی كڕینی چه كن به به ه���ای )600( ملیۆن دۆالر، ئه م گرێبه سته ش وه زاره تی ده ره وه ره زامه ندی ته نه���ا رازیبوه و له س���ه ری گۆنگرێس���ی ماوه . ئه و گرێبه سته ش بۆ كڕین���ی )46( هه زار قازیف���ه ی )120( مل���م و یارمه تی لۆجس���تی و هونه رییه ، ئه مه جگه له فیشه ك و كاڵشینكۆف. ئه مه له كاتێكدایه به وته ی به رپرسانی وه زاره تی به رگری ئه مه ریكا تائێس���تا له مس���اڵدا چه ك و ته قه مه نیی بچوكی���ان به به های

(650( ملیۆن راده ستی عێراق كردوه .فرۆشتن و ناردنی ئه و چه ك و ته قه مه نیانه ، س����ه رۆكی رۆژی )9/10( له كاتێكدای����ه ئه مه ری����كا باراك ئۆباما س����تراتیژییه تی واڵته ك����ه ی بۆ به ره نگاربون����ه وه ی داعش راگه یاند. له وكاته ش����ه وه تائێستا سه دان هێرشی ئاسمانی بۆ سه ر بنكه و باره گاكانی داعش ئه نجامداوه ، كه به پێی خه ماڵندنه كان تێچوی خوله كێكی ئه و هێرش����انه زیاتر له پێنج ه����ه زار دۆالره ، رۆژانه ش ده كاته ح����ه وت ملی����ۆن و )500( ه����ه زار دۆالر، سااڵنه ش ده گاته س����ێ ملیار. سه رۆكی ئه مه ریكا ده ڵێت شه ڕی دژی داعش سێ ساڵ ده خایه نێت، واته خه رجیه كانی شه ڕ له ماوه ی ئه م سێ ساڵه دا ده گاته نۆ ملیار

دۆالر.ئه مه ری���كا ته نها له ماوه ی ئه مس���اڵدا چه كی به عێ���راق نه فرۆش���توه ، به ڵكو ل���ه دوای روخان���ی رژێم���ی به عس���ه وه له ساڵی )2003(، ده یان ملیار دۆالری بۆ مه شقكردن و رێكخستنه وه و پڕچه ككردنی سوپای عێراق خه رجكردوه . كه چی نوری مالیكی سه رۆك وه زیرانی پێشوی عێراق هه مو ئه و به رپرسه سه ربازییانه ی گۆڕی كه ئه مه ریكا له ماوه ی س���ااڵنی )2003 - 2011( مه ش���ق و راهێنانی پێكردبون و له بری ئه وان كه سانی نزیك له خۆی دانا.

به مه به س���تی ل���ه ئێستاش���دا ئه مه ریكا داع���ش، به ره نگاربون���ه وه ی بنكه یه كی س���ه ربازی له ش���اری هه ولێر بنكه یه ش���دا )1400( ل���ه م كردۆته وه ، راوێژكاری س���ه ربازیی ئه مه ریكی هه یه و یارمه تی و زانیاریی و كۆمه ك پێش���كه ش به سوپای عێراق و هێزه كانی پێشمه رگه ده ك���ه ن. هه رچه ن���ده حكومه تی عێراق ناردن���ی هێزی س���ه ربازیی ئه مه ریكا بۆ ب���ه اڵم ئه ندامی عێ���راق ره تده كاته وه ، ئه نجومه ن���ی پیران���ی ئه مه ری���كا جۆن ماكین ده ڵێت "هێرش���ه ئاس���مانیه كان داعش���ی الوازی نه ك���ردوه ، پێویس���ته هێزی وشكانیی ره وانه ی عێراق بكه ین و

هێزه كانی پێشمه رگه پڕچه ك بكه ین".

پرۆفایل

ئا: بارام سوبحی

توێژه رو به رپرسێكی پێشوی سوپای ئیسرائیل، له وتارێكدا ئاماژه

به وه ده كات ئێستا كاتی ئه وه یه ده وڵه تی كوردیی رابگه یه نرێت و

كۆتایی به ده وڵه تی عێراق و سوریا بهێنرێت. داواش له ئیسرائیل و واڵتانی رۆژئاوا ده كات به كرداریی پشتیوانیی

له دروستبونی ئه و ده وڵه ته بكه ن.

زمانی له به شی پێشكه وتو وانه بێژی عه ره بی له زانكۆی بارئیالن له ئیسرائیل مۆرده خ���ای كیدار، ك���ه ماوه ی )25( س���اڵ له به ش���ی هه واڵگری س���وپای ئیس���رائیل كاریك���ردوه ، له وتارێك���دا به ناونیش���انی "عه داله ت���ی مێژوی���ی : باس ئێس���تا"، كوردی���ی ده وڵه ت���ی ل���ه وه ده كات ك���ورد ماف���ی خۆیه تی ده وڵه ت���ی س���ه ربه خۆ رابگه یه نێ���ت و ده ڵێ���ت "نه بون���ی ده وڵه ت تائێس���تا كاره س���اتێكی گه وره یه و س���ته مێكی

مێژویی نادادپه روه رانه یه ".ناوبراو، له سه ره تای وتاره كه یدا باس له قۆناغی دوای جه نگی جیهانی یه كه م و هه ڵوه ش���انه وه ی ده وڵه تی عوس���مانی ده كات، ك���ه چ���ۆن واڵتان���ی زلهێزی ئه وكات "به ریتانیاو فه ره نسا" به رمه بنای به رژه وه ندییه كان���ی خۆیان ده وڵه تیان بۆ جوله كه له ئیس���رائیل و له لوبنانیش بۆ مه س���یحیه كان دروس���تكرد، به اڵم

كوردیان به بێ ده وڵه ت به جێهێش���ت و به سه ر واڵتانی عێراق و ئێران و سوریاو

توركیادا دابه شیانكرد.به ب���ڕوای كیدار، هۆكاری س���ه ره كی دروستنه بونی ده وڵه تی كوردیی نه بونی رێكخراوێكی سیاسی كوردیی به هێزبوه ، كه نوێنه رایه تی كورد له كۆڕو كۆمه ڵی نێوده وڵه تی و ئه وروپی به تایبه تدا بكات، نه بو پشتیوانیان هه روه ها "ده وڵه تێك ب���كات و داوای مافه كانیان بكات، بۆیه كورد بونه قۆچ���ی قوربانی رێكه وتنی

سایكس و بیكۆی ساڵی )1916(".له به ش���ێكی دیكه ی وتاره كه یدا، ئه و نوسه ره باس له و سته م و كۆمه ڵكوژییانه ده كات كه له الیه ن ئه و چوار ده وڵه ته وه له ماوه ی سه ده ی رابردودا به رانبه ر به ئه و رونیده كاته وه ئه نجامدراون، كورد به هێزكردنی ه���ۆی بوه ته س���ته مانه بڕواو هۆشیاری كورد به رانبه ر نه ته وه و دۆزه كه یان و فه رامۆشكردنی دابه شبونی

هۆزایه تی نێوانیان.مۆرده خ���ای ، ئام���اژه ب���ه وه ده كات هه ڵگرتن���ی چ���ه ك له الی���ه ن ژنان���ی ك���ورده وه خاڵی جیاك���ه ره وه ی نێوان كوردو نه ته وه كانی دیكه ی ناوچه كه یه ، چونكه "الی نه ته وه كان���ی دیكه ژنان ته نها ئه ركیان په روه رده كردنی منداڵ و نه وه ك���و چه ك به م���اڵ، بایه خدان���ه

هه ڵگرتن".له دابه ش���كردنی باس���كردن دوای كوردو ئه و نه هامه تیانه ی به س���ه ریاندا

هاتوه ، نوسه ر دێته س���ه ر باسكردنی ناوچه كه ، به تایبه تی دۆخی ئێس���تای دوای ده ركه وتن���ی چه كدارانی داعش و سه پاندنی ده س���ه اڵتیان به سه ر چه ند ناوچه یه كی سوریاو عێراقدا. مۆرده خای ده ڵێت "هه رچه ن���ده زۆرینه ی كوردان موس���ڵمان و س���وننه مه زه ب���ن، به اڵم بده ن، به داعش به یعه ت ره تیانكرده وه بۆیه شه ڕیان به سه ردا سه پاوه ، تاوه كو

كۆمه ڵكوژ نه كرێن".له ئێستادا ش���اری كۆبانێی رۆژئاوای كوردس���تان، بۆته ره مزی به رخۆدانی داعش و چه كدارانی به رانب���ه ر كوردان له جیهاندا ب���اس ده كرێت. كاتێك ئه م نوسه ره باس له كۆبانێ ده كات ره خنه له توركی���او س���وریاو واڵتان���ی جیهان ده گرێت. له وباره یه وه ده ڵێت "ئه س���ه د چێ���ژ له بینین���ی ئاواره بون���ی كوردان بۆ توركیا ده بین���ێ ، توركه كان رقیان له كورده و هی���چ یارمه تیه كیان ناكه ن، ئیبۆالو ڤایرۆسی س���ه رقاله به رۆژئاوا پاراس���تن و نه كه وتن���ی به غ���دا، ته نها كورده كان���ی عێراق و توركیا ده یانه وێت

پشتیوانیان بكه ن".ئه م نوس���ه ره ، ب���ڕوای وای���ه ته نها هێزی سه ربازی كوردیی و پێكه وه بونی كورد ده وڵه تی راگه یاندنی الیه نه كان و گه ره نتیه بۆ ئ���ه وه ی كوردان ژیانێكی ئازادانه له س���ه ر خاك���ی خۆیان بژین، كه ه���ه زاران س���اله تیایدا ده ژین و "نه داگیریانك���ردوه و ن���ه به ئاواره یی بۆی هات���ون، له به رئه وه له خاك���ی خۆیان

ده بن و بۆ شوێنی تر ناچن".له باره ی كوردانی سوریاوه ، مۆرده خای هێما بۆ ئ���ه وه ده كات ده یانه وێت وه كو كوردانی عێراق ببنه خاوه نی حوكمێكی فیدراڵی شێوه سه ربه خۆ، به اڵم له مه دا دوچ���اری به ربه س���تی هه ڕه ش���ه كانی توركیا ده بنه وه ، چونكه "توركیا دژی هه ر قه واره یه ك���ی كوردییه ، به تایبه تی

ل���ه و خاك���ه ی به ش���ێكه له س���وریا". پاش���ان ده ڵێت "ئێس���تا كاتی ئه وه یه به رپرسیارێ�تی باش���ی بڕێكی توركیا ئه خالقی خۆی هه ڵگرێت و دان به مافه

نه ته وه ییه كانی كورددا بنێت".هه ر له وتاره كه ی���دا، مۆرده خای داوا له رۆژئاواو به تایبه ت ئیسرائیل ده كات، له به رانب���ه ر ماف���ه قانونیه كانی كورد له وانه ش ده وڵه تی كوردیی سه ربه خۆ، كرداری���ان ئه خالق���ی و هه ڵوێس���تی هه بێ���ت نه وه كو ته نها قس���ه و ئه وه ش به ته نها رێگه ده زانێ���ت بۆ ده ربازبون ل���ه و س���ته مه ی س���ه رده مانێكی زۆره راشكاوانه س���ه پێنراوه . به س���ه ریاندا ده نوس���ێت "ده وڵه تی كوردیی روداوی داهاتوی ناوچه كه ده بێت، س���ه ره تای كردن���ه وه ی به ه���اری نه ته وه كانی���ش ل���ه و س���اڵ دوای )166( ده بێ���ت،

به هاره ی له ئه وروپا رویدا".له كۆتایی وتاره كه یدا، ئه و نوس���ه ره بزانن جیهان پێویس���ته ده نوس���ێت: كه : ئێس���تا كات���ی راگه یاندنی مردنی ده وڵه ته دروستكراوه كانی وه كو عێراق و سوریایه ، كه به پێی رێككه وتنی سایكس بیكۆ دروستكران. ئێستا كاتی دوباره ده وڵه تانه یه ، ئ���ه م نه خشه كێش���انی نه ته وه كانیان به رژه وه ندی���ی به پێ���ی نه وه كو به رژه وه ندیی س���ایكس بیكۆ، ئیستیعمار حه فتا ساڵه نه ماوه و ئێستا كاتی س���ڕینه وه ی ش���وێنه واره كانێتی

ئه ویش سنوری عێراق و سوریایه .

ئا: بارام

ژماره یه ك پارله مانتاری لیسته جیاوازه كانی پارله مانی عێراق، بڕیاری ناردنی پێشمه رگه له الیه ن پارله مانی

كوردستانه وه بۆ كۆبانێ ، به پێچه وانه ی ده ستوری عێراق ناوده به ن.

پارله مانتارێكی حیزبی ده عوه ده ڵێت "ناكرێت هیچ هێزێكی سه ربازیی

به بێ به بێ گه ڕانه وه بۆ حكومه تی ناوه ندی بجوڵێنرێت". پارله مانتارێكی

كوردیش ده ڵێت "سه ركه وتنی پێشمه رگه له كۆبانێ ، ده بێته هۆی

گۆڕینی هاوكێشه ی هێز له ناوچه كه دا به تایبه تی له عێراقدا".

رۆژی )10/22( پارله مانی كوردستان پارله مانت���اران، ده نگ���ی به ك���ۆی ناردنی له س���ه ر ده ربڕی ره زامه ن���دی هێزی پێش���مه رگه بۆ ش���اری كۆبانێ له رۆژئاوای كوردس���تان. ئه و بڕیاره ش دوای داواكارییه كی س���ه رۆكی هه رێمی

كوردس���تان ه���ات، ك���ه له وباره یه وه ئاراسته ی پارله مانی كردبو. به گوێره ی بڕگ���ه ی یانزه له ماده ی ده ی یاس���ای س���ه رۆكایه تی هه رێم، سه رۆكی هه رێم ب���ه ره زامه ندی پارله م���ان، ده توانێت پێشمه رگه به ره و ده ره وه ی كوردستان

بجوڵێنێت.بڕیاره ك���ه ی پارله مانی كوردس���تان ناڕه زای���ی ژماره ی���ه ك پارله مانت���اری عێراق���ی جیاوازه كان���ی لیس���ته ده س���تور به پێچه وانه ی لێكه وت���ه وه و وه س���فیان كرد. له وباره یه وه سه رۆكی ناوخۆ رێكخس���تنی ده عوه / قه واره ی پارله مانتار عه لی بدێ���ری ، بڕیاره كه ی پارله مان به ب���ێ ره زامه ندی حكومه تی قانون و ده ستور به پێشێلكردنی عێراق ناوده بات. له وباره یه وه ده ڵێت "ناكرێت هیچ هێزێكی سه ربازی به بێ گه ڕانه وه ناوه ن���د بجوڵێنرێت". بۆ حكومه ت���ی هه روه ه���ا ده ڵێت "جواڵندن���ی هێز بۆ ده ره وه ی واڵت، پێویستی به ره زامه ندی پارله مانی عێراق و فه رمانده ی گش���تی

هێ���زه چه كداره كان���ی عێراق���ه ، به بێ ره زامه ن���دی ئه وان واته پێش���ێلكردنی

سه روه ری ده وڵه تی عێراق".ئ���ه و لێدوانه كان���ی له به رانب���ه ر پارله مانت���اره دا، پارله مانتاری كوتله ی ئه ح���راری س���ه ر ب���ه ره وتی س���ه در حاكم زاملی ، بڕیاره ك���ه به "بابه تێكی ئاسایی" ناوده بات و ده ڵێت "شه ڕكردنی گه لی له به رژه وه ندی له س���وریا داعش عێراقه ، چونكه س���وریاو عێراق بونه ته ی���ه ك گۆڕه پان. ئه گ���ه ر داعش له وێ س���ه ركه وتوبن، ئه وا دێنه عێراق و لێره

خه ڵكی ده كوژن".رۆژی )9/16(، چه كدارانی ده وڵه تی "داعش"، ش���ام له عێراق و ئیس���المی هێرش���ه كانیان بۆ سه ر شاری كۆبانێی رۆژئاوای كوردس���تان ده س���ت پێكرد. ش���ه ڕڤانانی تائێس���تا له وكات���ه وه یه كینه كانی پاراس���تنی گه ل "یه په گه " پارێ���زگاری له ش���اره كه یان ده ك���ه ن. تائێس���تا س���ه دان هاواڵتی ئه و شاره به هۆی ئه و ش���ه ڕه وه ب���ه ره و توركیاو

كوردس���تان ئاواره بون. بۆ له ناوبردنی چه كداران���ی داعش، هێزه كانی ئه مریكا پش���تگیری ئاس���مانی بۆردومانی به

له شه ڕڤانان ده كه ن.پارله مانتاری ده وڵه تی قانون فاتیمه زه ركان���ی ، ره خنه ی ئ���ه وه له هه رێمی كوردستان ده گرێت كه وه كو ده وڵه تێكی س���ه ربه خۆ مامه ڵه له گ���ه ڵ حكومه تی عێراق���دا ده كات و له هیچ بڕیارێكدا بۆی ناگه ڕێت���ه وه ، هه رێمیش به وه تۆمه تبار ده كات كار به ده ستوری عێراق ناكات. هه روه ها به پێویستی ده زانێت له باره ی ناردنی هه ر هێزێك بۆ ده ره وه ی عێراق، هه رێ���م له گه ڵ حكوم���ه ت و هێزه كانی ناوه ن���د هه ماهه نگ���ی ب���كات و ده ڵێت یاس���او به پێچه وانه ی هه رێ���م "نابێت رێسا كارپێكراوه كانی عێراقه وه مامه ڵه

بكات".له به رانب����ه ر لێدوان����ی پارله مانتاره عه ره به كان����دا، پارله مانتاران����ی كورد باس له وه ده كه ن بڕیاری ناردنی هێزی بۆ مرۆییه ، بابه تێك����ی پێش����مه رگه

رزگاركردنی شاری كۆبانیه كه ماوه ی زیاتر له مانگێك����ه له الیه ن چه كدارانی داعش����ه وه گه مارۆدراوه . له وباره یه وه پارله مانتاری فراكسیۆنی گۆڕان ئه مین به كر، ده ڵێت "ئێمه له ڕوی نه ته وه یی و مرۆییه وه په یوه س����تین به كۆبانیه وه ، ئه وان ئێستا له دۆخێكی دژوران و وه كو

كوردو عێراقی هاوكارییان ده كه ین".له الیه ن خۆیه وه پارله مانتاری عێراق له س���ه ر لیس���تی پارتی دیموكراتی كوردس���تان موحس���ین س���ه عدون، رونیده كات���ه وه بڕی���اری ناردنی هێز به ره زامه ندی پێویس���تی كۆبانی بۆ حكومه ت���ی ناوه ند نیی���ه ، ئاماده یی هێزه كانی پێشمه رگه ش راده گه یه نێت چه كدارانی به ره نگاربون���ه وه ی ب���ۆ داع���ش له ه���ه ر ش���وێنێكی عێراقدا بێ���ت. هه روه ها ده ڵێ���ت "بڕیاره كه له به ر ب���اری مرۆییه ، س���ه ركه وتنی له كۆبانی ده بێته هۆی پێشمه رگه ش گۆڕینی هاوكێشه ی هێز له ناوچه كه دا

به تایبه تی له عێراقدا".

"ده‌وڵه‌تی‌‌كوردیی‌‌روداوی‌‌داهاتوی‌‌رۆژهه‌اڵتی‌‌ناوه‌ڕاست‌ده‌بێت"

سه‌ركه‌وتنی‌‌پێشمه‌رگه‌‌له‌كۆبانی‌‌هاوكێشه‌ی‌‌هێز‌له‌ناوچه‌كه‌دا‌ده‌گۆڕێت

ئێستا كاتی دوباره نه خشه كێشانی ئه م ده وڵه تانه یه به پێی

به رژه وه ندیی نه ته وه كانیان

نه وه كو به رژه وه ندیی سایكس بیكۆ

شاری كۆبانی

ئابوری(450( سێشه ممه 2014/10/28 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئا: ئاسۆ سه راوی

لێپرسراوی به شی زیاده ڕه ویی سلێمانی رایده گه یه نێ له سنوری

پارێزگای سلێمانی نزیكه ی 6هه زار خانوی زیاده ڕه ویی هه بون ئه وان

توانیویانه هه زار دانه یه كی بڕوخێنن، به اڵم زۆرجار رێگریی بۆ كاره كانیان

دروست ده بێت، ئه وانه ش كه رێگریی ده كه ن هه مویان هاواڵتی

ئاسایی نین "له الیه ن هه ندێ به رپرسه وه روبه روی رێگریی و

كێشه ی گه وره ده بینه وه ".

زیاده ڕه ویی به ش���ی لێپرس���راوی سلێمانی ش���اره وانی له سه رۆكایه تی ئاوێنه دا له دیدارێكی عارف عوسمان ب���اس ل���ه و زیاده ڕه وییان���ه ده كات، كه له ماوه ی رابردودا كراوه ته س���ه ر موڵكه كان���ی حكومه ت له س���لێمانی ، ئ���ه وه ش ده خاته ڕو چ���ۆن روبه روی ئه و زیاده ڕه وییانه بونه ته وه ، چه ندین كه سیشیان له سه ر ئه وه داوه ته دادگا، ئه و ده ش���ڵێت "ئه گه ر رێگرییمان له و

نه كردایه ، ئه و 6هه زار زیاده ڕه وییانه خانوه ده بوه 12هه زار و زیاتریش".

زیاده ڕه وییه كان له توه سپی زۆرترینه ناوچه یه ك���ه ن���اوی )توه س���پی ( كیلۆمه ترێك نزیك���ه ی 10 به دوری���ی كه وتۆت���ه به ش���ی رۆژئاوای ش���اری س���لێمانیه وه ، له ماوه ی چه ند مانگی رابردودا به شێوه یه كی سه رسوڕهێنه ر ژماره یه ك���ی زۆر خانوی زیاده ڕه ویی تێ���دا دروس���تكرا، زۆرج���ار ه���ه ر توه س���پی ده هێنرێ ، ن���اوی له گه ڵ راس���ته وخۆ ن���اوی زیاده ڕه وییكردنه دێ���ت، حكومه تی���ش زه وی س���ه ر كه له و كه سێك زانیارییه كانی به پێی خانوی به زیاده ڕه وی���ی ناوچه ی���ه دا دروس���تكردوه و پێی باش نییه ناوی باڵوبكرێته وه له ئێس���تادا ژماره ی ئه و خانوانه ی له و سنوره دا به زیاده ڕه ویی دروس���تكراون"زیاد له 5ه���ه زار خانو ده بێت"،س���ه باره ت به نرخی زه وییش له و ناوچه یه ئه و كه سه ده ڵێت "نرخی زه وییه ك���ی 150مه ت���ر تا170مه تریی به 5هه زار تا10ه���ه زار دۆالره و به پێی

ش���وێنه كه ده گۆڕێت، ئه و كه سانه ش ك���ه زه ویی���ه كان ده فرۆش���ن زیاتر ئه وانه ن كه پێش���تر ل���ه و ناوچه یه ی باخیان هه بوه یاخود خه ڵكیی نزیكی ئه و ناوچه یه ن، وه ك خۆشیان ده ڵێن

به چنگێك خۆڵ پێتده فرۆشین".

"هۆكارێكی زیادبونه كه خودی حكومه ته "

زیاده ڕه ویی به ش���ی لێپرس���راوی سلێمانی ش���اره وانی له سه رۆكایه تی عوس���مان عارف ئاماژه به وه ده كات له سنوری پارێزگای سلێمانی 75گوند له زیاده ڕه وییه كانیش به ش���ێك هه ن زیات���ر له ده وروب���ه ری ئ���ه و گوندانه به ش���ێك ئه و به ب���ڕوای ده كرێ���ن، له نه ریت���ی زه وی داگیركردن بۆ ئه وه ده گه ڕێت���ه وه كاتێك كۆمه ڵێك زه وی به ناچاریی حكومه ت ده كرێت، داگیر كاریان بۆ ده كات و ئه و وتی "كاتێك كه به شێك له گه ڕه كه كانی ئاباڵخ و وڵوبه و شێخ عه باس به زیاده ڕه ویی دروستكرا، حكومه ت به ناچاریی كاری بۆ كردن، دواتر له ناوچه یه كی تره وه هه مان شت

رویدایه وه كانی سپیكه و كانی كورده و دروس���تبون تر ش���وێنی كۆمه ڵێك به ناچاری���ی حكوم���ه ت دوب���اره ی مامه ڵه ی له گه ڵ كردنه وه ، به ش���ێك له زیادبون���ی زیاده ڕه ویی په یوه ندیی به وه ش���ه وه هه یه ، سه رباری ئه وه ش ئێم���ه له هه وڵه كانمان نه وه س���تاوین

به رده وامین له لێپێچینه وه ".

به پله ی یه كه م كێ به رپرسه له زیادبونی زیاده ڕه وییه كان؟

به پێی زانیارییه كانی ئه و به رپرسه ی شاره وانی له سنوری پارێزگای سلێمانی نزیك���ه ی 6هه زار خان���وی زیاده ڕه و هه ن وئه وانیش توانیویانه زیاد له هه زار دان���ه ی بڕوخێن���ن، به رپرس���ه كه ی ش���اره وانیی ئه وه ش ناشارێته وه كه گه وره تری���ن كێش���ه یان له ئێس���تادا ناوچه ی توه سپیه كه زیاده ڕه وییه كی زۆری تێدا ك���راوه . "زۆرترین زه وییه داگیركراوه كان له ناوچه ی توه سپیدان، ئه گ���ه ر رێگرییم���ان نه كردای���ه ئه و 6ه���ه زار خانوه ئێس���تا ده بوه زیاتر ب���ه وه ش ل���ه 12هه زار".س���ه باره ت

به رپرسیارێتی داگیركردنی زه وی له و ناوچه ی���ه به پله ی یه ك���ه م ده كه وێته ئه س���تۆی كێ ؟ ئه و وتی "له توه سپی پاراس���تنی سلێمانی لیوای هێزێكی لێبوه ئه و هێزه و به ڕێوه به ری ناحیه ی به كره جۆش به رپرسیارێتیان ده كه وێته ئه ستۆ، هه رچه نده ئه وه ی ئێمه بزانین ئه وانیش كاری زۆر باش���یان كردوه و كۆمه ڵێ���ك خه ڵكی زۆری���ان داوه ته دادگا، ب���ه اڵم له وماوه یه ی پێش���و كه هه رێم روبه روی ش���ه ڕ بویه وه ئه و

كه سانه زه وییه كانیان داگیركردبو".

یاساكه ش رێگریی بۆ دروستكردون ه���ه ر به وت���ه ی عوس���مان عارفی زیاده ڕه وی���ی به ش���ی لێپرس���راوی له سه رۆكایه تی شاره وانیی سلێمانیی ، ئ���ه و یاس���ایه ی هه یه ب���ۆ رێگریی زۆره و كێش���ه ی له زیاده ڕه وی���ی پێویستی به هه مواركردنه وه هه یه ،ئه و یاس���اكه مامه ڵه كردن "به پێ���ی وتی به زیاده ڕه ویی ك���ه زه وییه ك له گه ڵ خانوی له س���ه ركراوه زیات���ر له 60 رۆژی ده وێ���ت، ب���ه اڵم خه ڵك هه یه

به ش���ه و و رۆژێ���ك خانویه ك���ت ب���ۆ دروس���ت ده كات، بۆیه ئه و یاس���ایه پێویس���تی به هه مواركردن���ه وه هه یه به جۆرێك تا ئێمه ش ده ستمانكراوه تر بێ���ت له مامه ڵه ك���ردن له گ���ه ڵ ئه و

زه وییانه دا".

بۆنیتی ئۆتۆمبیله كه یان كردوه یه خوێن

ش���اره وانی به رپرس���ه ی ئ���ه و ئه وه ش ناش���ارێته وه كه له سه ر كار و تائێستا رووبه رووی هه ڵوێسته كانیان مه ترسی و چه ندین حاڵه تی نه خوازراو قس���ه ی نه ش���یاو بونه ت���ه وه ، به اڵم ئه وان گوێیان به وانه نه داوه به رده وام بون له س���ه ر كاری خۆی���ان ئه و وتی ترس���اندنم هه ره ش���ه كردن و "وه ك ش���ه وێك هه موو بۆنیت���ی ئۆتۆمبیله تایبه ته كه میان كردبو به خوێن، به اڵم ئه وه چه ندین ش���تی تریش ساردیان ده مه وێت له كارك���ردن، نه كردینه وه هاواڵتیان ئه وه بزانن ئێمه كێشه مان له گ���ه ڵ ك���ه س نییه ته نها به یاس���ا

مامه ڵه ده كه ین".

له‌‌6هه‌زار‌خانوی‌‌زیاده‌ڕه‌ویی‌‌سلێمانی‌‌هه‌زاری‌‌روخێنراوه‌

ئا: شکۆ

مامه ڵه كردن به دۆالر له جیاتی دینار، وه ك سه رۆكی ژوری بازرگانیی و پیشه سازیی سلێمانی ئاماژه ی

پێده كات له زۆر بواردا بۆته )ئه مری واقع(، بازرگانێكی بواری

دراویش باس له وه ده كات له 90%ی مامه ڵه ی بازرگانه كان به دۆالره نه ك دینار، شاره زایه كی بواری

دراویش رایده گه یه نێ "باشتره بۆ هه رێم له نێوان دۆالر و دیناردا،دۆالر

هه ڵبژێرێ ، به مه رجێك ئه گه ر دۆالری پێویست له بازاڕه كانی هه رێمدا

هه بێت".

بیرۆكه ی دروستبونی مامه ڵه كردن به دۆالر

له وكات���ه وه ی هه رێم گرفت���ی دارایی له گه ڵ به غدا بۆ دروس���ت بوه ، به غدا بودجه بۆ هه رێم نانێرێت، مه س���ه له ی مامه ڵه ك���ردن ب���ه دۆالری ئه مه ریك���ی

له هه رێمدا زیاتر قسه ی له سه ر ده كرێت به تایبه ت له ئێستادا كه هه رێم راسته وخۆ خۆی نه وت ده فرۆش���ی و له به رامبه ردا دۆالری ئه مه ریكی وه رده گرێت، هه ندێ جاری���ش باس له وه ك���راوه كه ئه ركی گۆڕین���ه وه ی ئه و پاره یه له دۆالره وه بۆ دینار تاراده یه ك بۆ حكومه ت قورسه .

هه تا باس له وه كرا كه حكومه ت موچه به دۆالر بدات، به اڵم تائێستا ئه وه هه ر قسه بوه هه رچه نده له واقعی بازاڕه كانی هه رێمدا به تایبه ت زۆرێك له بازرگانه كان

مامه ڵه كردنیان به دۆالره نه ك دینار.

بۆ هاواڵتیان قورسه ج���ه زا محم���ه د ئه می���ن خاوه ن���ی نوس���ینگه ی جه زا ب���ۆ ئاڵوگۆڕی دراو له ب���ازاڕی دۆالره كه ی س���لێمانی باس ل���ه وه ده كات كه له 90%ی بازرگانه كان له ئێس���تادا هه مو كڕین و فرۆشتێكیان به دۆالره ، به اڵم به قورسیش���ی ده بینێ ك���ه هه موهاواڵتی���ان بتوان���ن رۆژێك ب���ه دۆالر مامه ڵه بكه ن "ب���ۆ منێك كه

له ن���او ئیش���ه كه دام ئاس���انه مامه ڵه ب���ه دۆالر بكه م، به اڵم م���ه رج نییه بۆ هه م���و خه ڵكیی هێنده ئاس���ان بێت، بۆیه پێموای���ه بۆ هاواڵتیان قورس���ه له دیناره وه راس���ته وخۆ بتوانن مامه ڵه

به دۆالر بكه ن".متمانه به دراوی نیشتمانیی الوازبوه

بازرگانی���ی و ژوری س���ه رۆكی پیشه سازیی سلێمانی سیروان محه مه د باس له وه ده كات كه له ئێستادا 50%ی بازرگان���ه كان ب���ه دۆالر مامه ڵه له گه ڵ هاواڵتیان ده ك���ه ن و ئه و وتی "خه ریكه مامه ڵه كردن ب���ه دۆالر ده بێته )ئه مری به بڕیارێكی پێویس���تی بۆی���ه واقع(، سیاس���ی نییه تا هاواڵتی���ان مامه ڵه به دۆالر بكه ن، رۆژ به رۆژ له بازاڕه كاندا

دۆالر جێگای خۆی قایمتر ده كات".ئه و نه یشارده وه كه هۆكاری ئه وه ی زۆرێك له بازرگان���ه كان مامه ڵه به دۆالر ده كه ن ب���ۆ ئ���ه وه ده گه ڕێت���ه وه كه متمانه یان به دیناری عێراقیی الواز بوه ، چونكه به به رده وام به هاكه ی له به رزیی و

نزمیدای���ه ، س���ه رۆكی ژوری بازرگانیی سلێمانیی رونیشیكرده وه كه له دۆخێكی وه ك ئێستادا كه ئیش و كاره كان به دۆالر ده كرێ���ن، به اڵم مامه ڵ���ه ی هاواڵتیانی ئاسایی به شێوه یه كی گشتیی به دیناره ، بانكه ئه هلیه كان كه حكومه ت مامه ڵه ی كڕین و فرۆشتی دۆالریان له گه ڵ ده كات ده كه ن،ئ���ه و خه یاڵی���ی قازانجێك���ی وتیش���ی "له به رئ���ه وه ی س���یمبولێكی كوردیی له س���ه ر دراوی عێراقیی نییه ئاساییه پێیان له هاواڵتیانیش به شێك

كه مامه ڵه به و دراوه نه كه ن".

ئابوریی هه رێم به هێز ده كاتمه نس���ور بانك���ی به ڕێوه ب���ه ری له سلێمانیی هاوار شێخ ره ئوف به باشی ده بینێ كه حكومه تی هه رێم بڕیارێكی وه ها بدات له جیاتی دینار دراوی دۆالر به كاربهێن���ێ به مه رجێك ئه گه ر دۆالری پێویست له بازاڕه كانی هه رێمدا هه بێت، ئه و وتی "ش���تێكی زۆر باش���ه ئه گه ر له جیات���ی دینار، هه رێمی كوردس���تان

بڕیاربدات مامه ڵه به دۆالر بكات، به اڵم كێش���ه ی ئه م واڵته ئه وه ی���ه كه داتا و زانیاری���ی وردی له به رده س���تدا نییه ، پرس���یاره كه ئه وه یه ئایا هێنده دۆالر له بازاڕه كانی هه رێمدا هه یه تا كێش���ه بۆ هاواڵتیان دروس���ت نه بێ���ت، بۆیه هه ر كاتێك حكومه ت بڕیارێكی وه های دابێت به دیقه ته وه ئاگای له وه ش بێت، ئه گه ر گره نتی هه بونی دۆالری پێویست كرا له بازاڕه كاندا ئه وا بۆ هه رێم باشتره بۆ مامه ڵه ك���ردن دۆالر هه ڵبژێرێ نه ك دین���ار". ئه و ره تیش���یكرده وه كه ئه م دۆخه ی ئێس���تا له قازانجی هه مو بانكه ئه هلیه كان بێت "له راب���ردودا ئه مه بۆ له بانكه ئه هلیه كان راستبوو به ش���ێك قازانجی باش���یان له و كڕین و فرۆشه ی دۆالردا ده ك���رد، ب���ه اڵم ئێس���تا به و ج���ۆره نه ماوه ، ئێمه وه ك خۆش���مان بینیوه ".ئه و له وه س���ودمان كه مترین له و بڕوایه ش���دا ب���و هه ڵبژاردنی دۆالر له جیات���ی دینار،ئابوریی هه رێم به هێز

ده كات نه ك به پێچه وانه وه ".

بۆ‌مامه‌ڵه‌كردن،‌هه‌رێم‌دۆالر‌هه‌ڵده‌بژێرێ‌‌یان‌دینار؟"مامه‌ڵه‌كردن‌به‌دۆالر‌ئابوریی‌‌هه‌رێم‌به‌هێز‌ده‌كات"

"نرخی‌‌زه‌وییه‌كی‌‌‌زیاده‌ڕه‌ویی‌‌‌5تا10هه‌زار‌دۆالره‌"

ئه گه ر گره نتی هه بونی دۆالری

پێویست كرا له بازاڕه كاندا ئه وا بۆ هه رێم باشتره دۆالر هه ڵبژێرێ

نه ك دینار

‌‌‌ئا:‌ئاسۆ‌سه‌راوی‌

له‌سه‌ر‌خه‌رجیی‌‌چاالكییه‌كانی‌‌هه‌ولێری‌‌پایته‌ختی‌‌گشتیاریی‌‌واڵتانی‌‌عاره‌بی‌‌بۆ‌ساڵی‌‌2014و‌

پشتبه‌ستن‌به‌یاسای‌‌مافیده‌سكه‌وتنیزانیاریی،گروپێك‌

له‌شانۆكار‌زیاتر‌له‌شه‌ش‌مانگه‌‌18پرسیاریان‌ئاڕاسته‌ی‌‌سه‌رپه‌رشتیارانی‌‌ئه‌و‌چاالكییانه‌‌كردوه‌،‌به‌اڵم‌تائێستا‌وه‌اڵمیان‌

نه‌دراوه‌ته‌وه‌،‌سه‌رباری‌‌ئه‌وه‌‌رێگای‌‌دادگاشیان‌گرتۆته‌به‌ر،‌سه‌رپه‌شتیاری‌‌

گروپه‌كه‌‌ده‌ڵێت‌"كۆی‌‌دادگا‌له‌كوردستان‌ئاگاداری‌ئه‌و‌یاسایه‌‌

نییه‌‌و‌ده‌زگاكانی‌‌حكومه‌تیش‌كاری‌‌پێناكه‌ن".

‌18پرسیاریان‌ئاراسته‌كردونله‌مانگی‌‌چوار‌ئه‌مس���اڵه‌وه‌‌)گروپی‌‌گه‌نج‌بۆ‌شانۆ(‌‌18پرسیاریان‌ئاڕاسته‌ی‌‌هه‌ولێر‌ چاالكیه‌كانی‌‌ سه‌رپه‌رشتیارانی‌‌پایته‌ختی‌‌گه‌شتیاریی‌‌واڵتانی‌‌عاره‌بی‌‌زۆرین���ه‌ی‌‌ س���اڵی‌2014كردوه‌،‌ ب���ۆ‌خه‌رجی���ی‌‌ پرسیاره‌كانیشله‌س���ه‌ر‌چاالكی���ه‌كان‌و‌ب���ڕه‌‌پ���اره‌ی‌‌هێنانی‌‌هونه‌رمه‌ندانی‌‌بیانیی‌‌وچه‌ند‌شتی‌‌تر‌بو،‌سه‌رپه‌رشتیاری‌‌ئه‌و‌كه‌یسه‌،‌شانۆكار‌كارۆخ‌ئیبراهیم،‌ئه‌وه‌‌ده‌خاته‌ڕو‌پاڵپشت‌مافیده‌س���كه‌وتنیزانیاریی،‌ به‌یاس���ای‌‌ئ���ه‌و‌پرس���یارانه‌یان‌ئاراس���ته‌ی‌‌ئه‌و‌لیژنه‌ی���ه‌‌كردوه‌،‌ب���ه‌اڵم‌له‌ده‌ره‌نجامی‌‌ده‌ركه‌وتوه‌‌ بۆیان‌ به‌دواداچونه‌كانیاندا‌نه‌فه‌رمانگ���ه‌‌ دادگاكان‌و‌ ن���ه‌‌ ك���ه‌‌حكومیه‌كانیش‌كار‌به‌و‌یاسایه‌‌ده‌كه‌ن،‌وه‌ك‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"زۆرینه‌شیان‌ئاگاداری‌‌یاس���ایه‌كی‌‌له‌و‌جۆره‌‌هه‌ر‌نین".‌ئه‌و‌جه‌خت‌له‌وه‌ش‌ده‌كاته‌وه‌‌ئه‌و‌لیژنه‌ی‌‌ئه‌وان‌18پرسیاره‌كه‌یان‌ئاراسته‌كردوه‌‌پرسیاریشیان‌ یه‌ك‌ وه‌اڵمی‌‌ تائێس���تا‌به‌هه‌ده‌ر‌ پ���اره‌‌ "ئه‌گه‌ر‌ نه‌داونه‌ته‌وه‌،‌نه‌درابێت،‌ئه‌وا‌وه‌اڵمی‌‌پرس���یاره‌كانی‌‌

ئێمه‌یان‌ده‌دایه‌وه‌".

به‌پێی‌‌یاسای‌‌مافیده‌سكه‌وتنیزانیاریی‌داوای‌‌زانیارییان‌كردوه‌

جێگ���ری‌‌ ك���ه‌‌ ش���انۆكاره‌،‌ ئ���ه‌و‌س���ه‌رۆكی‌‌)گروپی‌‌گه‌نج‌بۆ‌ش���انۆ(ی���ه‌‌ئام���اژه‌‌ب���ه‌وه‌ش‌ده‌كات،‌دوای‌‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌ل���ه‌و‌لیژنه‌یه‌‌دڵنیاب���ون‌كه‌‌

وه‌اڵمی���ان‌ناده‌نه‌وه‌،‌به‌پێی‌‌یاس���ای‌‌له‌دادگا‌ مافیده‌س���كه‌وتنیزانیاریرویان‌كردوه‌‌پاڵپش���ت‌به‌و‌یاسایه‌‌سكااڵیان‌تۆماركردوه‌،‌به‌اڵم‌كه‌‌چونه‌ته‌‌دادگاش‌له‌وێش‌توش���ی‌‌سه‌رس���وڕمانێكی‌‌تر‌ده‌ب���ن،‌كاتێ���ك‌ده‌بین���ن‌دادوه‌ره‌كه‌‌ئاگاداری‌‌یاس���ایه‌كی‌‌له‌و‌شێوه‌یه‌‌هه‌ر‌نییه‌"ئێم���ه‌‌بۆ‌ئ���ه‌و‌كاره‌‌ده‌س���ته‌ی‌‌س���ه‌ربه‌خۆی‌‌مافی‌‌م���رۆڤ‌و‌داواكاری‌‌گش���تییمان‌ئاگاداركرده‌وه‌‌هه‌ر‌به‌پێی‌‌یاساكه‌‌‌10رۆژ‌مۆڵه‌تمان‌پێدان‌دواتر‌كردمانه‌‌‌15رۆژیش‌هه‌ر‌وه‌اڵمان‌ده‌ست‌نه‌كه‌وت،‌كه‌‌كێش���كه‌‌كه‌وت���ه‌‌دادگا‌له‌دادگای‌‌به‌رای���ی‌‌یه‌كی‌‌هه‌ولێر‌له‌الی‌‌تۆماركرد،به‌اڵم‌ سكااڵمان‌ دارا‌ دادوه‌ر‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌جێگ���ه‌ی‌‌س���ه‌رنجی‌‌ئێمه‌‌بو‌ئه‌وه‌‌بوئ���ه‌و‌دادوه‌ره‌‌به‌ڕێزه‌‌زانیاریی‌‌له‌سه‌ر‌یاس���اكه‌‌هه‌ر‌نه‌بو".‌وه‌ك‌ئه‌و‌باس���ی‌‌ده‌كات،‌ئه‌و‌لیژنه‌یه‌‌دوای‌‌سێ‌‌دانیشتنی‌‌دادگا‌وه‌اڵمی‌‌یه‌ك‌پرسیاری‌‌

دادگاشیان‌نه‌داوه‌ته‌وه‌.

پرسیاره‌كان‌ده‌رباره‌ی‌‌چی‌‌بون؟زۆرینه‌ی‌‌ئه‌و‌‌18پرسیاره‌ی‌‌ئه‌و‌گروپه‌‌ئاراسته‌ی‌‌لیژنه‌كه‌یان‌كردوه‌،‌سه‌باره‌ت‌به‌ورده‌كاریی‌‌خه‌رجیه‌كانی‌‌چاالكیه‌كان‌و‌پاره‌ی‌‌سپۆنسه‌ری‌‌كۆمپانیاكان‌و‌هێنانی‌‌هونه‌رمه‌ندانی‌‌بیانی‌‌ب����وه‌،‌به‌ده‌ر‌له‌وه‌‌ئ����ه‌وان‌گومانی����ان‌له‌‌و‌گرێبه‌س����ته‌ش‌هه‌یه‌‌كه‌‌له‌گ����ه‌ڵ‌كۆمپانیایه‌كی‌‌توركیی‌‌ك����راوه‌‌ب����ۆ‌كاری‌‌روناكی����ی‌‌و‌هه‌ن����دێ‌‌كاری‌‌ته‌كنیكی����ی‌‌تر‌ك����ه‌‌وه‌ك‌كارۆخ‌ده‌ڵێت‌"ئه‌و‌كۆمپانی����ا‌توركیه‌‌به‌زیاتر‌له‌30ده‌فته‌ر‌كاره‌كه‌ی‌‌كردوه‌،‌له‌كاتێكدا‌به‌به‌ڵگ����ه‌وه‌‌كۆمپانیای‌‌ناوخۆیی‌‌هه‌بوه‌‌به‌15 كوالیت����ی‌‌و‌ به‌هه‌مان‌ ئاماده‌ب����وه‌‌ده‌فت����ه‌ر‌ئه‌و‌كاره‌‌ب����كات،‌به‌اڵم‌پێیان‌نه‌داوه‌،‌ئه‌ی‌‌ئ����ه‌وه‌‌به‌هه‌ده‌ردانی‌‌پاره‌‌نییه‌؟".‌ئه‌و‌ش����انۆكاره‌‌له‌كاتێكدا‌ئه‌و‌قسانه‌‌ده‌كات‌هێش����تا‌بێ‌‌هیوا‌نه‌بوه‌و‌ئاواته‌خوازه‌‌له‌رێ����گای‌‌ئه‌م‌رۆژنامه‌یه‌وه‌‌لیژنه‌ی����ه‌‌وه‌اڵمی‌‌پرس����یاره‌كانیان‌ ئه‌و‌كاریان‌ "وه‌ك‌ بداته‌وه‌،‌ به‌ورده‌كارییه‌وه‌‌

مافیده‌س����كه‌وتنیزانیاریی‌ به‌یاس����ای‌‌نه‌كرد‌هی����وادارم‌ئه‌مجاره‌‌له‌رێگای‌‌ئه‌و‌رۆژنامه‌ی����ه‌وه‌‌وه‌اڵمی‌‌پرس����یاره‌كانمان‌بده‌نه‌وه‌،‌كاركردنی‌‌ئێمه‌ش‌له‌سه‌ر‌ئه‌م‌كه‌یسه‌‌جگه‌‌له‌وه‌رگرتنی‌‌ئه‌و‌زانیارییانه‌،‌په‌یوه‌نداره‌كان‌ الیه‌نه‌‌ مه‌به‌ستیش����مانه‌‌ده‌سكه‌وتنیزانیاریی‌ مافی‌‌ به‌یاسای‌‌ كار‌

بكه‌ن".

داواكاری‌‌گشتیی‌‌چی‌‌ده‌ڵێت؟ه����ه‌ر‌ده‌رباره‌ی‌‌ئه‌و‌كه‌یس����ه‌‌دادوه‌ر‌هی����وا‌فه‌ری����ق‌له‌داواكاری����ی‌‌گش����تیی‌‌ئ����ه‌وان‌ ده‌خات����ه‌ڕو‌ هه‌ولێرئ����ه‌وه‌‌به‌دواداچونیان‌كردوه‌و‌پێش����یان‌وتراوه‌‌كه‌‌چاالكیه‌كان‌به‌سپۆنسه‌ریی‌‌كۆمپانیا‌ك����راوه‌‌نه‌ك‌پاره‌ی‌‌حكوم����ه‌ت‌"كاتێك‌ب����ۆ‌چاالكیه‌ك‌خه‌رج‌ پاره‌ی‌‌حكومه‌ت‌بكرێت‌و‌گوم����ان‌له‌خه‌رجكردنی‌‌هه‌بێت‌ئ����ه‌وكات‌ئێمه‌‌به‌دواداچ����ون‌ده‌كه‌ین".‌ئه‌و‌دادوه‌ره‌‌باسی‌‌له‌وه‌ش‌كرد‌ئه‌وانه‌ی‌‌به‌دواداچونی����ان‌بۆ‌ئه‌و‌كه‌یس����ه‌‌كردوه‌‌

له‌الی‌‌ئ����ه‌وان،‌كاره‌كه‌یان‌به‌نیوه‌ناچڵی‌‌به‌جێهێشتوه‌،‌نه‌چونه‌ته‌وه‌‌به‌الیدا.

"پاره‌ی‌‌سپۆنسه‌ره‌كان‌ئاشكرا‌ناكه‌ین"راگه‌یان����دن‌و‌ به‌ڕێوه‌ب����ه‌ری‌‌په‌یوه‌ندییه‌كانی‌‌پارێزگای‌‌هه‌ولێر‌هه‌مزه‌‌حامید‌كه‌‌ئه‌ندامی‌‌لیژنه‌ی‌‌چاالكیه‌كانی‌‌هه‌ولێر‌پایته‌ختی‌‌گه‌ش����تیاریی‌‌واڵتانی‌‌عاره‌ب����ی‌‌ب����وه‌،‌ب����اس‌ل����ه‌وه‌‌ده‌كات‌له‌س����ه‌ره‌تادا‌بڕیاربو‌حكومه‌ت‌له‌س����ه‌ر‌داهات����ی‌‌ن����ه‌وت‌20ملی����ۆن‌دۆالر‌ب����ۆ‌چاالكیه‌كانی����ان‌ته‌رخان‌بكات‌كه‌‌خۆی‌‌له‌‌100چاالكی����ی‌‌جۆراوجۆر‌ده‌بینیه‌وه‌،‌به‌اڵم‌به‌هۆی‌‌قه‌یران����ی‌‌داراییه‌وه‌‌ته‌نها‌5ملی����ۆن‌دۆالری����ان‌ب����ۆ‌خه‌رجكراوه‌،‌به‌سپۆنسه‌ریی‌‌ له‌كاره‌كانیشیان‌ به‌شێك‌چه‌ند‌كۆمپانیای����ه‌ك‌ئه‌نجامداوه‌،‌به‌اڵم‌ئ����ه‌و‌ئاماده‌نه‌بوپ����اره‌ی‌‌سپۆنس����ه‌ریی‌‌كۆمپانیاكان‌ئاشكرا‌بكات‌"باسی‌‌پاره‌ی‌‌سپۆنسه‌ره‌كان‌ناكه‌ین‌له‌ڕوی‌‌یاساییه‌وه‌‌ئ����ه‌و‌مافه‌مان‌نییه‌،‌ب����ه‌اڵم‌ئه‌و‌پاره‌ی‌‌

حكومه‌ت‌خه‌رجیكردوه‌‌ئاماده‌ین‌لیژنه‌ی‌‌چاودێریی‌‌دارایی‌‌بێت‌پشكنین‌بۆ‌وه‌سڵ‌

به‌وه‌سڵی‌‌بكات".س����ه‌باره‌ت‌به‌وه‌ش‌ك����ه‌‌ده‌وترێ‌‌كه‌‌پاره‌یه‌كی‌‌زۆریان‌خه‌رجكردوه‌‌بۆ‌هێنانی‌‌چه‌ند‌هونه‌رمه‌ندێك����ی‌‌بیانیی‌‌ئه‌و‌وتی‌‌"ئیشی‌‌هونه‌ر‌كااڵیه‌ك‌نییه‌‌له‌زۆر‌شوێن‌نرخی‌‌وه‌ك‌یه‌ك‌بێت،‌تۆ‌هونه‌رمه‌ندێكی‌‌جیهانیی‌‌به‌ناوبانگ‌بانگهێشتی‌كوردستان‌ده‌كه‌یت‌وه‌كو‌ئه‌وه‌‌نییه‌‌هونه‌رمه‌ندێكی‌‌ئاسایی‌‌بانگ‌بكه‌یت،‌به‌دڵنیاییه‌وه‌‌ئه‌وه‌‌

جیاوازییان‌زۆره‌".هه‌ر‌بۆ‌به‌دواداچونی‌‌ئه‌و‌بڕه‌‌پاره‌یه‌ش‌كۆمپانیای����ه‌ك‌خه‌رجیان‌ ك����ه‌‌چه‌ن����د‌كردوه‌و‌بونه‌ته‌‌سپۆنس����ه‌ری‌‌به‌ش����ێك‌له‌چاالكی����ه‌كان،‌س����ه‌رۆكی‌‌كۆمه‌ڵ����ه‌ی‌‌گه‌شتوگوزار‌و‌حه‌ج‌و‌عومره‌ی‌‌كوردستان‌حاجی‌‌ئیسماعیل‌سۆفی‌‌كه‌‌ئه‌ندامێكی‌‌تری‌‌ئه‌و‌لیژنه‌یه‌ی����ه‌،‌ئاماده‌‌نه‌بو‌هیچ‌زانیاری����ه‌ك‌بدركێن����ێ‌‌ئ����ه‌و‌ته‌نها‌وتی‌‌

"ناتوانم‌هیچ‌زانیاریه‌ك‌بده‌م".

به به ڵگه سه لمێنرا كار به یاسای مافی ده ستكه وتنی زانیاریی ناكرێتگومان‌له‌خه‌رجیی‌‌چاالكییه‌كانی‌‌هه‌ولێری‌‌پایته‌ختی‌‌گه‌شتیاریی‌‌ده‌كرێت

9 )450(‌سێشه‌ممه‌‌2014/10/28 لۆکاڵ

‌‌‌ئا:‌شکۆ

پسپۆڕێكی‌‌بواری‌‌ژینگه‌‌رایده‌گه‌یه‌نێ‌‌پرۆژه‌ی‌‌ریسایكلینی‌‌له‌سلێمانی‌‌كه‌‌بڕیاره‌‌له‌ئاینده‌‌ریسایكلینی‌‌زۆرێك‌له‌خۆڵ‌و‌خاشاكی‌‌سلێمانی‌‌بكات،‌به‌ته‌واوه‌تی‌‌گرفتی‌‌خۆڵ‌و‌خاشاكی‌‌

سلێمانی‌‌بنه‌بڕ‌ناكات،‌وه‌ك‌ئه‌و‌ده‌ڵێت‌"دوای‌‌ئه‌و‌پرۆژه‌یه‌ش‌نزیكه‌ی‌‌20%ی‌‌خۆڵ‌و‌خاشاكی‌‌سلێمانی‌‌ژێر‌خاك‌

ده‌خرێ‌،‌ئه‌وه‌ش‌وه‌ك‌بۆمبێكی‌‌چێنراو‌وایه‌‌زیان‌به‌ژینگه‌‌ده‌گه‌یه‌نێ‌".‌

20%ی‌‌ژێرخاك‌ده‌خرێته‌وه‌پس���پۆڕی‌‌ژینگه‌‌و‌مامۆس���تا‌زانكۆی‌‌سلێمانی‌‌د.ساڵح‌نه‌جیب‌له‌لێدوانێكدا‌بۆ‌ئاوێنه‌‌ئه‌وه‌‌رونده‌كاته‌وه‌‌كه‌‌س���ه‌ره‌ڕای‌‌كه‌وتن���ه‌‌كاری‌‌پ���رۆژه‌ی‌‌ریس���ایكلینی‌‌خۆڵ‌و‌خاش���اك‌كه‌‌بڕی���اره‌‌له‌ئاینده‌دا‌بكرێت،‌هێشتا‌به‌شێك‌له‌گرفتی‌‌خۆڵ‌و‌خاشاك‌له‌س���لێمانیدا‌چاره‌سه‌ر‌نابێت،‌به‌شی‌‌ لێپرس���راوی‌‌ ئه‌وه‌‌ به‌پێچه‌وانه‌ی‌‌خزمه‌تگوزاریی‌‌له‌ش���اره‌وانی‌‌س���لێمانی‌‌رزگار‌ئه‌حم���ه‌د‌ئاماژه‌‌به‌وه‌‌ده‌كات‌ئه‌و‌20%‌به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‌زانس���تیی‌‌ژێرخاك‌

ده‌نرێ‌‌و‌كه‌مترین‌زیانی‌‌ده‌بێت.

خوڵ‌و‌خاشاكی‌‌سلێمانی‌‌رۆژانه‌‌هه‌زار‌و‌400ته‌نه‌

له‌ئێس���تادا‌خۆڵ‌و‌خاشاكی‌‌سلێمانی‌‌رۆژان���ه‌‌نزیك���ه‌ی‌‌ه���ه‌زار‌و‌‌400ت���ه‌ن‌ده‌بێت،‌كه‌30%ی‌‌له‌الیه‌ن‌شاره‌وانییه‌وه‌‌

كۆده‌كرێته‌وه‌،‌ئه‌وه‌ی‌‌تریشی‌‌له‌الیه‌ن‌هه‌ر‌سێ‌‌كۆمپانیای‌‌كه‌رتی‌‌تایبه‌ت‌)هه‌رێم‌و‌شكار‌و‌گالس(‌كۆده‌كرێته‌وه‌،‌هه‌رچه‌نده‌‌پێشوتر‌ئه‌و‌خۆڵ‌و‌خاشاكه‌‌ده‌سوتێنرا،‌به‌وه‌ش‌زۆرێك‌له‌ژینگه‌‌ش���اره‌كه‌‌پیس‌ده‌بو،‌به‌اڵم‌له‌ئێستادا‌وه‌ك‌چاره‌سه‌رێكی‌‌مامناوه‌ند‌ژێر‌خاك‌ده‌نرێ‌،‌كه‌‌به‌وته‌ی‌‌د.ساڵح‌نه‌جیب‌پسپۆڕی‌‌ژینگه‌‌ئه‌وه‌ش‌زیانی‌‌ له‌ئاین���ده‌دا‌ چێن���راوه‌‌ بۆمبێكی‌‌گه‌وره‌ی‌‌ده‌بێت‌به‌تایبه‌ت‌له‌وه‌رزی‌‌باران‌باریندا‌به‌ش���ێكی‌‌ئه‌و‌خوڵ‌و‌خاش���اكه‌‌باڵوده‌بێته‌وه‌و‌جگه‌‌له‌وه‌‌زیانی‌‌بۆ‌ئاوی‌‌

ژێر‌زه‌وییش‌ده‌بێت.‌

60%ی‌‌خۆڵ‌و‌خاشاكی‌‌سلێمانی‌‌مه‌وادی‌‌خۆراكییه

ژینگه‌‌و‌ پس���پۆڕی‌‌ نه‌جیب‌ د.س���اڵح‌مامۆستا‌له‌زانكۆی‌‌سلێمانی‌‌كه‌‌به‌وردیی‌‌تێبینی‌‌ژینگه‌ی‌‌س���لێمانی‌‌و‌كوردستان‌ده‌كات‌و‌به‌ب���ه‌رده‌وام‌قس���ه‌ی‌‌له‌س���ه‌ر‌پیسبونی‌‌ژینگه‌ی‌‌هه‌رێم‌كردوه‌،‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌ئه‌و‌كاتانه‌ی‌‌كه‌‌خۆڵ‌و‌خاشاكی‌‌سلێمانی‌‌له‌ناوچه‌ی‌‌تانجه‌رۆ‌ده‌سوتێنرا،‌زیانێكی‌‌زۆر‌به‌ژینگه‌ی‌‌هه‌رێم‌ده‌كه‌وت‌و‌بڕێك���ی‌‌زۆر‌گازی‌‌ژه‌هراوی���ی‌‌تێكه‌اڵوی‌‌به‌رگه‌‌هه‌وای‌‌ناوچه‌كه‌‌ده‌بو،‌به‌ده‌ر‌له‌وه‌‌خۆڵه‌مێشه‌كه‌شی‌‌تێكه‌اڵوی‌‌ئاوی‌‌تانجه‌رۆ‌ده‌بۆوه‌و‌دوباره‌‌ئاوی‌‌س���ه‌ر‌زه‌وی‌‌و‌ژێر‌زه‌ویش���ی‌‌پیس‌ده‌كرد.‌ئه‌و‌پسپۆره‌ی‌‌ب���واری‌‌ژینگه‌‌ئه‌وه‌‌ئاش���كرا‌ده‌كات‌كه‌‌به‌پێی‌‌ئه‌و‌به‌دواداچونانه‌ی‌‌ئه‌و‌كردونی‌‌60%ی‌‌خۆڵ‌و‌خاشاكی‌‌سلێمانی‌‌مه‌وادی‌‌

خۆراكین‌كه‌‌پێكهاته‌كه‌یان‌كاربۆنه‌،‌ئه‌و‌رونیشده‌كاته‌وه‌‌ئه‌و‌كۆمپانیا‌فه‌ره‌نسیه‌ی‌‌به‌نی���ازه‌‌له‌گه‌ڵ‌گروپ���ی‌‌كۆمپانیاكانی‌‌فاروق‌پرۆژه‌ی‌‌ریسایكلینه‌كه‌‌دابمه‌زرێنن‌نزیك���ه‌ی‌‌80%ی‌‌خ���ۆڵ‌و‌خاش���اكه‌كه‌‌‌،rdfبه‌كارده‌هێننه‌وه‌‌و‌ده‌یكه‌نه‌‌مه‌وادی‌‌ئاڕ‌دی‌‌ئێ���ف،‌كه‌‌ئه‌و‌ج���ۆره‌‌مه‌واده‌‌گه‌رمكردن���ی‌‌ ب���ۆ‌ به‌كارده‌هێنرێت���ه‌وه‌‌

كارگه‌كان���ی‌‌چیمه‌نتۆ،‌ئه‌و‌20%ه‌ش���ی‌‌ك���ه‌‌ده‌مێنێته‌وه‌‌و‌ناس���وتێ‌‌دوباره‌‌ژێر‌خاك‌ده‌نرێت���ه‌وه‌و‌ئه‌و‌وتی‌‌"واته‌‌دوای‌‌دامه‌زراندنی‌‌پرۆژه‌ی‌‌ریس���ایكلینه‌كه‌ش‌رۆژانه‌‌نزیكه‌ی‌‌300كلیۆ‌خۆڵ‌و‌خاشاكی‌‌سلێمانی‌‌ژێر‌خاك‌ده‌نرێ‌،‌كه‌‌بێگومان‌ئه‌وه‌ش‌ش���تێكی‌‌باش‌نیی���ه‌‌و‌چاندنی‌‌

بۆمبێكه‌‌له‌خاكه‌كه‌ماندا".

ده‌كرێت‌سود‌له‌ئاوی‌‌قورس‌وه‌ربگیرێته‌وه‌

گرفتێك���ی‌‌ت���ری‌‌ژینگه‌ی‌‌س���لێمانی‌‌ه���ه‌ر‌وه‌ك‌د.س���اڵح‌ئام���اژه‌ی‌‌پێده‌دا‌چاره‌سه‌رنه‌كردنی‌‌ئاوی‌‌قورسی‌‌سلێمانیه‌،‌خاشاكه‌كه‌‌ خۆڵ‌و‌ به‌هه‌مانش���ێوه‌ی‌‌ كه‌‌پێویس���تی‌‌به‌ریس���ایكلین‌هه‌یه‌،‌به‌پێی‌‌زانیاریه‌كانی‌‌ئ���ه‌و‌رۆژانه‌300هه‌زار‌مه‌تر‌سێ‌‌جا‌ئاوی‌‌قورسی‌‌سلێمانی‌‌تێكه‌اڵوی‌‌ئاوی‌‌تانجه‌رۆ‌ده‌كرێت،‌ئه‌و‌وتی‌‌"رۆژانه‌‌ئاوێكی‌‌زۆری‌‌سلێمانی‌‌به‌فیڕۆ‌ده‌چێت،‌ده‌كرێت‌به‌پرۆژه‌ی‌‌ریس���ایكلین‌س���ود‌له‌و‌ئ���اوه‌ی‌‌وه‌ربگیرێت���ه‌وه‌‌بۆ‌پرۆژه‌ی‌‌

كشتوكاڵیی‌‌و‌پیشه‌سازییه‌كان".

پرۆژه‌ی‌‌ریسایكلینخزمه‌تگوزاریی‌‌ به‌ش���ی‌‌ لێپرس���راوی‌‌له‌ش���اره‌وانی‌‌س���لێمانی‌‌رزگار‌ئه‌حمه‌د‌له‌باره‌ی‌‌دامه‌زراندنی‌‌پرۆژه‌ی‌‌ریسایكلینی‌‌خۆڵ‌و‌خاشاكی‌‌س���لێمانی‌‌كه‌‌له‌مانگی‌‌11ی‌‌س���اڵی‌‌پێشو‌گرێبه‌س���تێكیان‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌20س���اڵ‌له‌گ���ه‌ڵ‌كۆمپانیایه‌كی‌‌فه‌ره‌نس���ی‌‌و‌گروپی‌‌كۆمپانیاكانی‌‌فاروق‌واژۆ‌ك���ردوه‌،‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات،‌كه‌‌ئه‌و‌كۆمپانیای���ه‌ی‌‌له‌ئێس���تادا‌كار‌له‌زه‌وی‌‌پرۆژه‌كه‌دا‌ده‌كات‌و‌بڕیاریش���داوه‌‌پێش‌واده‌ی‌‌خ���ۆی‌‌ده‌س���ت‌ب���ه‌كار‌بكات،‌به‌هه‌مانشێوه‌‌نایش���ارێته‌وه‌‌كه‌‌نزیكه‌ی‌‌20%ی‌‌خۆڵ‌و‌خاش���اكه‌كه‌‌ریس���ایكلین‌په‌یمانیداوه‌‌ "به‌اڵم‌كۆمپانیاكه‌‌ ناكرێت،‌ئه‌و‌20%ه‌ی‌‌به‌ش���ێوه‌یه‌كی‌‌زانستیی‌‌ژێر‌خاك‌بخات‌به‌جۆرێ���ك‌كه‌مترین‌زیانی‌‌

هه‌بێت،‌ه���اوكات‌ناوچه‌ك���ه‌ش‌ده‌كاته‌‌س���ه‌وزایی‌‌بۆ‌ه���ه‌ر‌ته‌نێ���ك‌خۆڵیش‌ك���ه‌‌ریس���ایكلینی‌‌ده‌كات‌ب���ڕی‌‌$18

له‌شاره‌وانی‌‌وه‌رده‌گرێت".ش���اره‌وانی‌‌سلێمانی‌‌ به‌رپرسه‌ی‌‌ ئه‌و‌ئه‌وه‌ش‌ده‌خات���ه‌رو‌پرۆژه‌كه‌‌له‌تانجه‌رۆ‌له‌هه‌مان‌ئه‌‌و‌شوێنه‌‌ده‌بێت‌كه‌‌له‌ئێستادا‌خۆڵ‌و‌خاش���اكی‌‌لێ‌كۆده‌كه‌نه‌وه‌‌و‌ژێر‌خاكی‌‌ده‌نێن،‌روب���ه‌ری‌‌ناوچه‌كه‌ش‌كه‌‌بۆی���ان‌دیاریكراوه‌‌نزیك���ه‌ی‌‌‌200دۆنم‌ده‌بێت‌كه‌‌ئه‌وان‌تا‌ئێستا‌60بۆ70دۆنمیان‌به‌كارهێن���اوه‌‌و‌20دۆنمێكی���ش‌خ���ۆڵ‌و‌خاش���اكی‌‌تێدا‌كۆكراوه‌ت���ه‌وه‌‌ژێر‌خاك‌

خراوه‌.

پرۆژه‌‌بۆ‌ئاوی‌‌قورسیش‌هه‌یه‌س���ه‌باره‌ت‌به‌ریس���ایكلینكردنی‌‌ئاوی‌‌ق���ورس‌)ئ���اوه‌ڕۆ(ی‌‌س���لێمانی‌‌ئ���ه‌و‌له‌وه‌‌ باس���ی‌‌ ش���اره‌وانی‌‌ به‌رپرس���ه‌ی‌‌كرد‌كه‌‌كاریان‌له‌س���ه‌ر‌ئه‌وه‌ش‌كردوه‌‌پڕۆپۆزه‌ڵیان‌ مه‌به‌س���ته‌ش‌ ئ���ه‌و‌ ب���ۆ‌وه‌رگرت���وه‌،‌ كۆمپانیای���ه‌ك‌ له‌چه‌ن���د‌له‌ئێس���تادا‌له‌الیه‌ن‌لیژن���ه‌ی‌‌راوێژكاری‌‌پارێزگای‌‌ هونه‌ریی‌‌ به‌ش���ی‌‌ شاره‌وانی‌‌و‌س���لێمانی‌‌وردبینیی‌‌تێدا‌ده‌كرێت‌رزگار‌ئه‌حمه‌د‌وت���ی‌‌"ده‌مێكه‌‌بیرمان‌له‌وه‌ش‌كردۆته‌وه‌‌هه‌تا‌پاره‌ش‌بۆ‌ئه‌و‌پرۆژه‌یه‌‌ته‌رخانكراوه‌،‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌وه‌‌س���ه‌ربگرێت‌ئ���ه‌وكات‌ده‌توانی���ن‌ئه‌و‌ئ���اوه‌‌دوباره‌‌به‌كاربهێنین���ه‌وه‌‌بۆ‌ئاودانی‌‌باخ‌و‌پرۆژه‌‌كشتوكاڵیه‌كان‌و‌به‌مه‌ش‌به‌فیڕۆدانی‌‌ئاو‌

زۆر‌كه‌م‌ده‌بێته‌وه‌".

پڕۆژه ی ریسایكلینیش چاره سه ری خۆڵ و خاشاكی سلێمانی ناكات"له‌ژێرخاكنانی‌‌خۆڵ‌و‌خاشاك،‌دانانی‌‌بۆمبێكی‌‌چێرناوه‌‌له‌خاكه‌كه‌ماندا"

رۆژانه‌‌300هه‌زار‌مه‌تر‌سێ‌‌جا‌ئاوی‌‌قورسی‌‌

سلێمانی‌‌تێكه‌اڵوی‌‌ئاوی‌‌تانجه‌رۆ‌

ده‌كرێت

بۆ‌ریسایكلینكردنی‌‌ئاوی‌‌قورسی‌

سلێمانی‌‌پڕۆپۆزه‌ڵ‌له‌چه‌ند‌

كۆمپانیایه‌ك‌وه‌رگیراوه‌

كاركردنی‌‌ئێمه‌‌له‌سه‌ر‌ئه‌‌و‌كه‌یسه‌‌جگه‌‌له‌وه‌رگرتنی‌‌

زانیاریی‌،‌مه‌به‌ستیشمانه‌‌

الیه‌نه‌‌په‌یوه‌ندیداره‌كان‌كار‌به‌یاسای‌‌

مافی‌‌ده‌سكه‌وتنی‌زانیاریی‌بكه‌ن

ئا: رێنوار نەجم

مەزهەری خالقی )خۆی جه ختی کردەوە کە بەهونەرمەند ناوی

نەبەین( لەم دیدارە تایبەتەی ئاوێنەدا باس لەپەیوەندیی خۆی و شێرکۆ بێکەسی شاعیر دەکات، هەروەها له کاریگه رییه کانی نه بونی شێرکۆ

بێکه س ده دوێت و ئه و کارانه ی ده بوایه دوای مه رگی بۆی بکرایه ،

به اڵم بۆی نه کراوه .

ئاوێنە: ش���ێرکۆ بێک���ەس بۆ ئێوە کە جگە ل���ەوەی خوێنەری ش���یعرەکانی بویت، ه���اوکات هاوڕێی یەکدی بون ، چ���ی دەگەیان���د؟ بەنەمان���ی ئەو چ

زیانێکمان پێ گەیشت؟

مەزه���ەری خالقی: جێگەی ش���ێرکۆ بێکەس زۆر دیارە بەتایبەت لەش���اری س���لێمانیدا، تا ش���ێرکۆ لەژیاندا بو، ئ���ەم ش���ارە قس���ەی هەب���و، لەهەر کۆبونەوەیەکدا ش���ێرکۆ هەبو، قسەی یەکەمی هەبو. قس���ەی خ���ۆ ی و دڵی خۆی. قسەکەش لەناخی گەل و واڵتەوە دەردەه���ات. ش���ارەکەمان چۆڵ بوە، ش���ارەکە بێ دەنگ بوە. من پێموایە سلێمانی دوای شێرکۆ بێکەس توشی قەیران بوە، قەیرانی ئەو کەس���انەی ناومان ئەب���رد بەڕوناکبیرو وای کردبو نازناوی شاری ڕۆشنبیریی ببەخشرێتە ئەم ش���ارە. بەنەبونی شێرکۆ بێکەس ئەو نازناوە کەم ڕەنگتربوە، یاخود ئەو هێزو توانایەی نەماوە. سلێمانی شاری بابانەکانەو لەم بەش���ەی کوردس���تان بابەنەکان زۆر شتی بۆ ئێمە بەجێهێشت. ک���ەس جێگ���ەی پیرەمێ���ردو گۆرانی نەگرت���ەوە کە ژێرخانی ڕۆش���نبیریی ئەم ش���ارەبون، جێیانهێشتین و کەس جێگەیان���ی نەگرت���ەوەو نەمانتوانیوە هاوتایەکی���ان ب���ۆ دروس���تبکەینەوە. دواهەمین نمونەشمان شێرکۆ بێکەسە کە لەدوای ئەو نورو چرای ڕۆشنبیریی ئەم ش���ارە ڕوناکی���ی کەمتربوە، نەک

بڵێم بەتەواویی تاریک بوە.ش���ێرکۆ بێکەس لەناو هەم���و توێژو چینەکاندا هەبو، بۆیە دەردو کێش���ەو ئازارەکان���ی ئەزان���ی، هەت���ا لەن���او دەردی هەب���و، سیاسییەکانیش���دا سیاسیی و دواکەوتویی ئێمەی دەزانی. لەگەڵ ئەو واڵتە داوەشاوەی 500 ساڵە ئیمپراتۆرەکانی فارس و عەرەب و تورک،

مەجالی ژیانیان پێ نەداوە. ئەو س���یفاتەی ئەو هەیب���و کە لەناو هەم���و چین و توێژەکان���دا بێ، کەمتر شاعیر دەتوانێت بیبێت. من هەمیشە ئەم���دی لەهەمو بۆنەیەک���دا ئامادەیی

هەیەو قسەیهەیە.ئاوێنە: پەیوەندیی ئێوە لەگەڵ شێرکۆ بێکەس چ���ۆن بو، یەک���ەم دیدارتان

لەکوێ بو؟ش���ێرکۆ م���ن خالق���ی: مەزه���ەری بێکەسم نەدەناس���ی تا ساڵی 1983، لەئێ���ران کاتێ���ک ئ���ەو س���ەردەمە هاتمەدەرەوەو بۆ چ���ون بۆ ئەوروپا، ماوەیەک لەناوچەی سەرگەڵوو بەرگەڵو مامەوە. ئەو شوێنەش شوێنی ئەدیب و هونەرمەندانی کوردبو. من لەوێ لەگەڵ شێرکۆ ئاش���نابوم و دیوانەکەی داپێم. لەن���او دیوانەکەیدا من ئەو ش���یعرەم هەڵب���ژاردو ک���ە چوم���ە بەریتانیا لە 85و 86 کۆمەڵێ���ک کارم کرد یەکێک لەئەوانە ئەم شیعرەبو. ئەو شیعرەش ش���تێکە تەنها مەگەر س���رودی ئەی رەقیب هاوتای بێت ک���ە بتوانین ئەو

تەعەسوبە نەتەوەییە بدرکێنین.ئاوێنە: مەبەس���تت لەشیعری )لێتان

نابینەوە(یە کە کردوتانە بەگۆرانیی؟مەزه���ەری خالقی: بەڵێ، مەبەس���تم ئەوەیە. لەو شیعرەدا من بینیم باسی تۆڵە دەکات. شێرکۆ بێکەس دروست چوبویە ناخی تۆڵ���ەوەو منیش خۆم

ب���ڕوام پێیەتی. تۆڵە یاس���ایە، هەتا بەو ش���ێوەیەی لەکتێبە ئاس���مانیی و دینیەکان���دا هاتوە. ک���ە لەقانوندا تۆ دەڵێی���ت داد، واتە تۆڵە س���ەندنەوە ئینسانیی. یاس���ایی و بەش���ێوەیەکی گوزارشتی داد، کاری تۆڵەسەندنەوەیە. بەاڵم ئینس���انی کورد لەب���ەر ئەوەی ئینس���انێکی ب���ێ کۆتای���ی لەب���اری ئینسانیەت و شارستانیەت و کەلتورەوە، ئینسانێکی واقعبینە، قەت بەالی تۆڵەدا نەچوە، قەت تۆڵە نازانێت. بەداخەوە کورد گوڵە اللەیە. کورد وەک گوڵەباخ نییە دڕکی هەبێ���ت، وەک اللەیەو زۆر هەڵبکەنرێت، دەتوانرێت بەئاس���انیی بەاڵم ئەگ���ەر وەکو گوڵەباخ بوایە ئەو دڕکانە نەیدەهێشت بەم شێوەیە لەت و پەت ببێت. ئەو شیعرەم زۆر بەدڵ بو، بۆیە مەقامێکم بۆ دروستکرد کە بتوانم ئەوە جاڕبدەم ک���ە ئێمە لەگەڵ هەمو ئینس���انیەتماندا تۆڵ���ە بزانین. دوایی بۆشمان دەرکەوت میللەتەکەمان چەند ئینس���انەو لەگەڵ مافی مرۆڤ رێکە، ئێم���ە عەلی کیمیاییم���ان گرت، هەتا خۆپیش���اندانێکمان لەم شارەدا نەکرد کە لەس���ێدارەی بدەن، ک���ە بیدەنەوە دەس���ت خۆم���ان. هەتا م���ام جەالل ئیمزای لەسێدارەدانەکەی نەکرد. ئەمە هەمو ئەو شتانەیە کە نایزانین. دەبێت ئەگەر بزانین هەقمان چو چۆن هەقمان بس���ێنینەوە. کە نەشمانزانی هەمیشە

مەزڵوم دەبین.ل���ەدوای باڵوبون���ەوەی گۆرانییەکەش هەرچەن���دە زۆر لێ���دەدرا، ب���ەاڵم من نەمبین���ی لەرەوش���تی ئەو ئینس���انە گۆڕانکارییەک ببێت، ش���ەرتیش نییە گۆڕانکاری���ی دروس���ت ببێ���ت، هەمو ئینسانەکان هەوڵدەدەن رۆژێک لەڕۆژان مافەکانی مرۆڤ لەهەمو گۆش���ەیەکی دونیا دابمەزرێت، بەاڵم ئایا دەکرێت تا

ئەو ڕۆژە ئێمە هەر مەزڵوم بین؟لەڕێ���ی ئێ���وە وات���ە ئاوێن���ە: گۆرانییەکانتان���ەوە تەنه���ا ناتانەوێت ئاوازێک���ی خ���ۆش، یاخود س���اتێک گوێگرەکانت���ان، ببەخش���نە چێ���ژ بەڵکو پەیامێکت���ان هەیەو دەتانەوێت

بیگەیەنن؟مەزه���ەری خالق���ی: بەڵ���ێ، بەڵ���ێ بێگوم���ان. دوای ئەوەی ئینس���انەکان ئەوەن���ە شارس���تانیەتیان پەیداک���رد حیکای���ەت و س���ەربوردە بگەڕێننەوە، دوای ئ���ەوە گۆرانی دروس���تبو. واتە هەمان ئ���ەو حیکایەت و س���ەربوردانە بەگۆرانی ئەیانوت���ەوەو پێیاندەوترێت دەنگبێژەکان.نمونەی ئەوەش هەر ئەو

الوکەیە کە ئێمە هەمانە.

گۆرانیی خۆی پەیامە. وشە بۆ ئەوەی زۆر کاریگەریی هەبێ دەنگ یارمەتیی دەدات. دەڵێن پێغەمبەر داود دەنگێکی زۆر خۆش���ی هەبوە، هەروەها بیاللی هەبوە، باش���ی دەنگێکی حەبەش���ی هەروەختێک ڕەسوڵی خودا شوێنێکی داگیردەک���رد، دەس���توری دەدا بەئەو

بچێت بانگ بدات.م���ن لەهەندێ���ک لەس���تۆریی کوردیدا بینوم���ە دەوترێ���ت تاهیربەگی جاف بەدەنگخۆش���انی داوە ش���یعرەکانی گەرمی���ان ک���ە بەکۆاڵنان���ە بگەڕێن و ش���یعرەکانی بەگۆرانی بڵێن تا بچێتە

سەر زاری خەڵکان.زۆر قیمەت و گرنگیمان داوە بەش���یعر ئەبێت هەروەه���ا لەگۆرانییەکانم���دا. لەگ���ەڵ وش���ەی باش���دا میلۆدییەکی باش و دەنگبێژێکی باش هەبێت، نرخی

کارەکە بەرزبێت.ئاوێن���ە: وات���ە هونەرمەن���د دەبێ���ت خوێنەرێکی شیعریی باش و گوێگرێکی مۆسیقیی باش بێت بۆ ئەوەی بتوانێت

گۆرانییەکی باش بڵێت؟ مەزهەری خالقی: م���ن گوێگری باش جیادەکەمەوە لەگۆرانیبێژی باش. تکام ئەوەی���ە بۆ من نەنوس���ن هونەرمەند،

چونکە گۆرانیبێژان هونەرمەند نین.ئاوێن���ە: کەوات���ە ک���ێ هونەرمەندەو

دەتوانین بەکێ بڵێین هونەرمەند؟ Artist لەفەرهەنگدا مەزهەری خالقی: بەو کەس���انە دەوترێ���ت بەپراکتیک و وەک مەیدان���دان. لەن���او ک���ردەوە ئەکتەرێکی س���ینەماو ش���انۆ، یاخود خەل���ق ش���تێک ک���ە وێنەکێش���ێک دەکات. گۆرانیبێژ ئەو کاتە دەتوانێت

هونەرمەند بێت بتوانێت شتێک خەلق بکات، بۆ نمونە ئاوازدانەر بێت، یاخود

شیعر دابنێت.ئاوێنە: بەاڵم مامۆس���تا ئێوە بەشێک لەئ���اوازی گۆرانییەکان ه���ی خۆتانە، ئەمەش وادەکات بەپێی ئەو پێناسەیەی

خۆتبێت پێتبوترێت هونەرمەند؟مەزهەری خالقی: ئەوە بۆچونی خۆتە

)بەپێکەنینەوە(ئاوێنە: چۆنە ئێوە تەنها یەک شیعری شێرکۆ بێکەستان کردوە بەگۆرانیی؟

مەزه���ەری خالقی: بەداخ���ەوە، دوای ئ���ەوە ئیدی من لەکاری گۆرانییوتن تا ڕادەیەک وەستام. ئێستاش زۆر کاری هەی���ە جوانەو دەکرێت کاری لەس���ەر بکرێت و خەڵکی دیکەش کاری لەسەر کردوە. من نزیکەی 10 ساڵە سەرقاڵی ئەم ش���وێنەم و وەختی زۆری گرتوم و نەمتوانی���وە کات���ی زی���ادەم هەبێت )مەبەس���تی لەئینس���تۆتی کەلەپوری کوردە، ک���ە ئێس���تا وەک بەڕێوەبەر

لەوێ کار دەکات(.ئاوێن���ە: پەیوەندیی شەخس���یی ئێوە لەگەڵ ش���ێرکۆ بێکەس، دیدارو بیروڕا گۆڕینەوەتان لەس���ەر هون���ەرو وێژەو

شیعر چۆن بو؟مەزه���ەری خالق���ی: ل���ەم کۆتاییەدا وەختێ���ک بێتاق���ەت دەب���وم لەکەم و الی دەچوم���ە واڵت، کورتییەکان���ی ئ���ەو دەردەدڵییم دەکردو ئەویش دڵی دەدامەوە )مەزه���ەری خالقی لەکاتی ئەم قس���انەدا دڵی پ���ڕ لەگریان بو، فرمێس���ک بەری چاوی گرت و بۆ چەند

ساتێک بێدەنگ بو(. ئێمە دوای ئەوەی لەش���اخی سەرگەڵو یەکترمانبینی، جاری دواتر لەبەریتانیا یەکمانبین���ی، ئ���ەوکات لەس���ویدەوە هاتب���وە ئەوێ بۆ کۆڕێکی ش���یعریی. دواتر پێکەوە لەماڵەوە بوین. باس���ی ئەوەم بۆ کرد کە عادەتەن هونەرمەند دەبێت لەجەوو مەناخی خۆیدا بێت تا بتوانێت هەمیشە گەشە بکات. پێموت، م���ن لەوە ئەترس���م تۆ ئ���ەو جەوەت نەبێ���ت لەئەوروپاو نەتوانیت لەس���ەر ش���یعرەکانت بەردەوامبیت، شێرکۆش پێکەنی���ی و وتی ن���ا من وانی���م، ئەو بیرەوەرییە زۆرەی کە هەمە ئەوەندەیە ک���ە تا عوم���رم هەیە ئەتوانم ش���یعر بڵێم و شیعرەکانیشم لەناو خەڵکدا بن. بەاڵم ئەوەندەی من بیزانم بەعەمەلەن نەک���را، دواییش کە چەن���د جار بینم لەئەوروپا وەک جاران نەبو، لەبەرئەوە ئەو ج���ەوە جەوێک���ی ناتەبیعییە بۆ لێرەش کەهاتەوەو ئێمەی سروشتیی. دادەنیش���تین بەیەکەوە، ئیعترافی کرد

ک���ە دەبێت وابێت، چونکە خۆش���یی و ناخۆش���ییەکان س���ابت نیین و لەگەڵ

زەمەن و شوێندا دەگۆڕێن. ئاوێنە: بەاڵم لەگەڵ ئەوەش���دا شێرکۆ بێکەس لەس���اڵی 1991 لەواڵتی سوید توان���ی ش���اکارێکی وەک "دەربەندی

پەپولە" بنوسێت؟مەزهەری خالقی: باش���ە، ئەوە دوایین کاری ب���و. هەروەها ئەو خەاڵتەش کە وەریگرت )خەاڵتی تۆخۆلسکی(، بەڕای من شێرکۆ ئەیوست ئاسەوارێک دابنێت و بێتە دەرەوە، ئەوەبو ئەو کارەی کردو دواییش زۆر کەم دەگەڕایەوە س���وید. بیروەرییەک���ی نەبو ب���ۆی بگەڕێتەوە. راستە بەرد لەشوێنی خۆی سەنگینە، ب���ەاڵم گیانداری���ش لەش���وێنی خۆیدا

دەتوانێت گەورە ببێت و پەلبکێشێت. ئاوێنە: پێتانوایە ئێستا ئەگەر شێرکۆ بمایە چی بۆ کارەس���اتەکانی ئێستای وەک شەنگال و کۆبانی دەکرد، پێتانوایە

ئەو ناوەندە بەبێ ئەو چۆڵە؟مەزهەری خالقی: هەڵبەت س���لێمانی هێش���تا کەس���انێکی هەی���ە بتوانێت دیمەنێ���ک لەکارەس���اتەکانی ئەمڕۆژە بنوسنەوە. بەاڵم شێرکۆ کەسایەتییەکی ترب���و، ئەو بەگژداچونەی کە ش���ێرکۆ هەیبو، مومکینە کەمتر کەس بیبێت. ئەو دەس���ت بەقەڵەمبونەی ش���ێرکۆ

هەیبو، کە لەهەر س���اتێکدا دەیتوانی ش���تێک بخوڵقێنێت و ماتڵی تێپەڕینی زەمان نەبێت، ئەوە تەنها هەر لەخۆی ئەهات . هیچ گومانم نییە ئێس���تا گەر ئ���ەو بمایە چەندەها ک���ۆڕو کۆبونەوە سازدەکرا. هاواری شێرکۆ لەهەمو الیەک دەردەکەوت. ئەم بێدەنگییەی ئێس���تا دەیبینیت دوای ئەو هەمو کارەس���اتە، وا نەدەبو. ئەو نمونەیەکی کەموێنەیە

لەمێژوی فەرهەنگی کوردییدا. ئاوێن���ە: بەب���ڕوای ئێ���وە، ئێمە وەک جەماوەرو وەک الیەنە حکومییەکانیش لەدوای مردنیی���ەوە، کەمتەرخەمبوین لەئاست شێرکۆو ئەو شتانەی پێویستە ل���ەدوای مەرگ���ی کەس���انی داهێنەر

بکرێت، نەمانکردوە؟بێگومان. بەڵ���ێ مەزه���ەری خالقی: دەبوایە ش���اره کەو حکومەتیش کاری پێویس���تیان بکردایە. ئاخر حکومەت بەچیی���ەوە بەندە کە ت���ۆ دەڵێیت من حکومەتم؟ واڵت کەس���ەکان بەڕێوەی دەب���ەن، حکوم���ەت ڕێکیاندەخ���ات. ئ���ەو کەس���ایەتییانە لەحکومەتەکەدا جێگەدەس���تیان نییە، ناوی���ان نییەو پالنێ���ک بۆ ئ���ەوان نییە. ب���ۆ گۆران چییانکردوە، بۆ پیرەمێرد چییانکردوە، ت���ا ب���ۆ ش���ێرکۆ بێک���ەس بیکەن؟ ش���ارەکەمان هۆڤییەتی نییە، واتە کە داغڵی شارەکە ئەبیت، چی ئەبینیت؟ محەمەدو قازی بابانەکان و پۆرترەیتی ش���ێخ مەحمود دەبینیت؟ نایانبینیت. دەبێت بەهەمو الیەک کاری بۆ بکەین.لەزۆرب���ەی واڵت���ان ش���وێنی تایبەت بەنوس���ەرو هونەرمەندە ناودارەکانیان دروس���تکراوەو وەک مۆزەخانەیەک���ی بچوک، کە گەشتیاران سەردانی بکەن و ببێتە ش���وێنێکیش بۆ بەیەکگەیشتن و کۆبونەوەی نوس���ەران و هونەرمەندان. پێش���نیاری من ئەوەڵەوە لەرۆژان���ی شوێنێکی هاوش���ێوەم کرد بۆ مەزاری شێرکۆ، بەاڵم من نازانم لەئێستادا ئەو پالنە هەیە یاخود نا. ئێمە لەالیه کەوە ن���اوی ش���اری ڕۆش���نبیرییمان داوە بەس���لێمانیی، بەاڵم هیچ ئاس���ەوارێک نییە کە کاتێک کەس���ێکی بیانی دێت، یاخود خۆمان وەکو شاری ڕوناکبیریی

لێی کۆببینیەوە. ئاوێن���ە: ئەو نەوەیەی پێش���و کە زۆر لەرۆح���ی تۆوە نزیک ب���ون، بۆ نمونە وەک کەس���انی بێک���ەس، ش���ێرکۆ مامۆس���تایان موجتەب���ای می���رزادەو حەس���ەن یوس���ف زەمانی، هەمویان ئەو لەناو بەجێیانهێش���تیت، خەریکە هاوڕێیانەتدا تەنها دەمێنیتەوە، ئێستا

هەست بەتەنهایی ناکەیت؟مەزه���ەری خالقی: بەراس���تی من بەو ئینس���انێکی بیرناکەمەوە. ش���ێوەیە واقعبین���م. ئەوه س���ەربوردەی هەمو ئینس���انەکانە. م���ن خ���ۆم چەند جار لەمردن بومەتەوەو مردنیش سروشتییە. موتڵەقەن هونەرییم���دا لەکاری بەاڵم بەتەنهام و بیری ئەو کەسانە زۆر دەکەم. زۆر میلۆدی و گۆرانیی هەن پێویستیم بەش���اعیرێک هەیە، شاعیرەکەی خۆم پەیدا ناک���ەم. یاخود بەهەمانش���ێوە بەمیلۆدیی���ەک پێویس���تیم کاتێ���ک دەبێت. بەاڵم لەگەڵ ئەوەش���دا نابێتە ه���ۆی ئەوەی بڵێم کۆڵمداوە. راس���تە ئەم ئیشەی ئێس���تا دەیکەم بەشێکی هەرە گەورەترە لەو کارەی کە کردومە، بۆ دەگەڕێتەوە تریش���ی بەش���ەکەی ناخی خۆم کە خۆم رازیکردوە لەوەی ئەگەر ئ���ەوە ناکەم ئەم کارەم کردوە، ئەوەم بەجێهێش���ت ب���ۆ میللەتەکەم و دوای سێ جیل ئێستاش وجوی هەیە، بەاڵم ئەم شوێنە من پێموایە تا کورد هەبێت وەک ش���وێنێک بۆ دەرخستنی سەروەتی کەلتورو کەلەپوری کوردیی، هەروەه���ا ڕادەی ڕوناکبیریی کوردیی. ئەمە گەورەترین دەستکەوتنی ئێمەیە لەم زەمەنەدا کە توانیومانە بەش���ێک

لەکوردستان ڕزگار بکەین.

rangalayawene@gmail.com )450( سێشه ممه ‌2014/10/28ره‌نگاڵه

ئه م ماوه یه زۆر به باش����یی ئه ركه كانت ب����ه ڕێ ده كات، تۆ زۆر به دڵخۆش����یی

ده كه یت له ئیش و كاره كانت.

ئاسان نیه بڕوا به هه مو شتێك بكه یت، زۆر كه س ده یانه وێت زیانت پێبگه یه نن،

ته ندروستیت باش نیه .

پای����ه كۆمه اڵیه تیه كانت به هێز بون و س����ودت له و پایه یه وه رگرتوه ، ئه بێت

خۆت خاوه نی بڕیاری خۆت بیت.

خ����ۆت ئاماده بكه بۆ هه ر ش����تێك كه خ����ۆت چاوه ڕوان����ت نه ك����ردوه ، زۆر ش����تی كتوپڕ له ژیانت����دا روده ده ن كه

دڵخۆشكه رن.

له وانه ی����ه زۆر قه یران ل����ه م نزیكانه دا روب����دات، هه وڵبده خ����ۆت كۆنترۆڵی

میزاژ و مێشكی خۆت بكه یت.

زۆر ئاس����ته نگ هه ن ك����ه ماوه یه كه رێگریی����ت ده ك����ه ن ل����ه و كاره ی كه مه به ستته ئه نجامی بده یت و چاوه ڕێی

سه ركه وتنیت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

"تا‌شێرکۆ‌له‌ژیاندا‌بو،‌سلێامنی‌قسه‌ی‌هه‌بو"مه‌زهه‌ری‌خالقی:‌وشه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌کاریگه‌ریی‌زۆری‌هه‌بێت،‌ده‌نگ‌یارمه‌تی‌ده‌دات

تکام ئەوەیە بۆ من نەنوسن

هونەرمەندچونکە گۆرانیبێژان

هونەرمەند نین!

ئەو دەست بەقەڵەمبونەی شێرکۆ هەیبو

کە لەهەر ساتێکدا دەیتوانی شتێک

بخوڵقێنێت و ماتڵی تێپەڕینی زەمان

نەبێت، ئەوە تەنها هەر لەخۆی ئەهات

مه راسیمی رێزلێنانی به ڕێوه به رایه تی هونه ره کانی موزیک بۆ مه زهه ری خاڵقی 2012/5/19 فۆتۆ: ئارم که ریم

ئا: رێنوار نەجم

پەیکەری شێرکۆ بێکەس لەبەردەم دەزگای سەردەم دانرا،

بەاڵم پەیکەرسازەکە ئامادەی ڕێوڕەسمەکەنەبو. لەدابەشکردنی

خەاڵتی سااڵنەی بێکەسیش، وەرگێڕی نمونەیی وەرگرتنی خەاڵتەکەی

ڕەتکردەوە.

سەرەتای ئەم هەفتەیە لەڕێوڕەسمێکدا پ����ەردە لەس����ەر پەیکەری ش����اعیری بێک����ەس الدرا. کۆچک����ردو ش����ێرکۆ پەیکەرەکە لەسەردەس����تی هونەرمەند ش����وان کەمال و بەسپۆنسەریی دەزگای جەمال عیرفان دروس����تکراو لەبەردەم دەزگای س����ەردەم لەس����لێمانی دانرا. دواب����ەدوای ئەوەش، لەمەراس����یمێکدا خەاڵتی سااڵنەی ش����ێرکۆ بێکەس بۆ نوس����ەری داهێنەرو وەرگێڕی داهێنەر

بەخشرا.ش����وێنی هەڵبژاردن����ی لەب����ارەی دەزگایەی ئ����ەو لەبەردەم پەیکەرەکە کە پێش����تر بێک����ەس بەڕێوەبەری بو، هیوا قادر وتەبێژی دەزگای س����ەردەم کە "پێمانوابو راگەیان����د بەئاوێن����ەی گونجاوترین شوێن کە تەمسیلی ئیش و کاری ش����ێرکۆ بێکەس بکات، بەردەم دەزگای س����ەردەمە". لەبارەی ئەوەی کە ئای����ا دانان����ی پەیکەری ش����ێرکۆ بێکەس لەو ش����وێنەدا بچوککردنەوەی نییە لەش����اعیرێکەوە بۆ بەڕێوەبەرێک، هی����وا وتی "ئ����ەو ج����ۆری پەیکەرەی

دروستکراوە، پۆرترەیتە. ئەوەش ڕەنگە پێویست نەکات لەشوێنی زۆر گشتیدا دابنرێت. ب����ەاڵم لەبەرنامەدایە هەندێک دەوڵەمەند و هونەردۆس����ت پەیکەرێکی گەورە بۆ شێرکۆ بێکەس دروستبکەن و ئەوەیان لەشوێنێکی گشتیدا دابنرێت".ئەوەی مایەی سەرنج بو، ئامادەنەبونی ش����وان پەیکەرت����اش هونەرمەن����دی کەمال بو لەڕۆژی پەردەالدان لەس����ەر ئ����ەو هونەرمەندە رۆژێک پەیکەرەکە. ک����ە لەڕونکردنەوەیەکی����دا پێش����تر لەس����ەر پێگ����ەی خۆی لەفەیس����بوک دەبڕیبو نیگەرانیی خۆی نوس����یبوی، لەسەرفنەکردنی بڕی تەواوکاری پارەی تێچوی پەیکەرەکە لەالیەن سپۆنسەری

کارەکەوە.هیوا قادر وتەبێژی دەزگای س����ەردەم بەئاوێن����ەی راگەیان����د ک����ە لەهۆکاری هونەرمەن����دە ئ����ەو ئامادەنەبون����ی زانیارییەک����ی هی����چ ئاگادارنیی����ەو

لەوبارەیەوە نییە. لەبارەی ئەو قسانەی شوان کەمالیشەوە رایگەیاند "ئەوەندەی من ئاگادارم ئەو تێچوەو نیوێک����ی پەیک����ەرە دەفتەرو لەالیەن کاک تەها ڕەسوڵەوە پارەکەی

دراوە".لەالی خۆش����ییەوە بەختیار س����ەعید، بەڕێوەبەری دەزگای جەمال عیرفان کە سپۆنس����ەری کارەکەبون، لەوبارەیەوە بەئاوێن����ەی راگەیاند "کێش����ە لەپارەیا دانان����ی لەش����وێنی بەڵک����و نیی����ە، دەزگای لەب����ەردەم پەیکەرەکەدای����ە. س����ەردەم باخێکی بچوکی تێدایە ئێمە

ویستمان لەوێدا دابنرێت، بەاڵم لەوێدا ب����ەو هۆیەش����ەوە هەندێک دانەن����را. بابەتی لەبارەی دروستبو". دەمەقاڵێ س����ەعید بەختیار تێچونەکەش����ییەوە دوپاتیک����ردەوە ک����ە بێگوم����ان هەمو پاره کەی بۆ س����ەرف دەکەن، "هێشتا نیوەی سەرفکراوە، رێککەوتنەکە وابوە کە تا ئیش����ەکە ت����ەواو دەکات نیوەی بدرێتێ، دواتریش ک����ە تەواوبو، ئەوی

دیکەشی سەرفبکرێت".ئاوێن����ە چەند جارێ����ک پەیوەندی کرد بەاڵم کەمالەوە، ش����وان بەهونەرمەند

پەیوەندییەکان بەردەست نەبون.وەک لەوەسێتنامەکەیدا هاتبو، شێرکۆ بێکەس داوایکردبو س����ااڵنە باش����ترین دیوانە ش����یعرو شاعیری الو هەڵبژێرن و دەهێڵێت، بەجێ����ی س����ەروەتەی لەو خ����ەاڵت بکرێن. دەزگای س����ەردەمیش داهێنەری نوس����ەرو وەرگێڕی خەاڵتی دەستنیش����انکرد کە هەردو نوس����ەرو وەرگێ����ڕ بەختیار عەلی و عەزیز گەردی ب����ون. خەاڵتەکەش بڕی 5 هەزار دۆالر ب����و، هەروەه����ا مەدالیایەک����ی ئاڵتون کەوێنەی ش����ێرکۆ بێکەس����ی لەس����ەر

نەخشێنراوە. لەبارەی ئەوەی شێرکۆ لەوەسێتەکەیدا نەکردبو وەرگێڕان����ی خەاڵت����ی داوای بەاڵم دەزگای س����ەردەم دیارییکردوە، وتەبێژەکەی دەزگای سەردەم رایگەیاند "راستە کاک شێرکۆ لەوەسێتنامه کەیدا وایگوتوە، بەاڵم دیارە هەرچی سەروەت و س����امانی ئەو هەیە الی بنەماڵەکەیانە، ب����ەاڵم بنەماڵەکەی����ان خۆی����ان ئ����ەو

کارانەیان نەکردوە. ئێمە لەسەر ڕوناکیی وەس����ێتەکەی کاک ش����ێرکۆ بڕیارماندا ئ����ەو خەاڵتانە بدەی����ن. ئەمە بیرۆکەی هەمان وەس����ێتەکەی شێرکۆ بێکەسە، بەاڵم بەدیدێكی تر". لەبارەی تێچونی "پارەکە رایگەیان����د خەاڵتەکەش����ەوە لەس����ندوقێکەوە دابین دەکرێت بەناوی سندوقی خەاڵتی شێرکۆ بێکەس، تەنها دەزگای سەردەم بەشدارنییە، وەزارەتی دەوڵەمەندێکی چەن����د رۆش����نبیریی و

دیکەش بەشدارییانکردوە".عەزیز گەردی کە وەک وەرگێڕی داهێنەر دیارییکرابو ب����ۆ وەرگرتنی خەاڵتەکە، وەرگرتن����ی خەاڵتەک����ەی ڕەتکردەوەو هیوا ئامادەنەبو. لەڕێوڕەسمەکەش����دا ق����ادر لەوبارەی����ەوە رایگەیاند کە ئەو وەرگێ����ڕە دەڵێت دژی هەمو خەاڵتێکی ئەدەبیی����ە پێ����ی ببەخش����رێت، "ئەو حورمەت����ی لەخەاڵتەک����ەو لەش����ێرکۆ بێکەس����یش گ����رت و رایگەیان����د ک����ە

بمبەخشن خەاڵتەکە وەرناگرم".پێش����تریش عەزی����ز گ����ەردی خەاڵتی وەرینەگرتوە، رەتکردوەتەوەو هەردیی ئ����ەو وەرگێ����ڕەش بەوە ناس����راوە کە هیچ خەاڵتێ����ک وەرناگرێ����ت، گەرچی دەزگای سەردەم ئەوەی دەزانی، بەاڵم سوربو لەس����ەر دەستنیشانکردنی ئەو وەرگێڕە، "زۆر ئاس����اییە، لەبەرئەوەی زانی����وە، بەشایس����تەمان ئێم����ە پی����اوە ئ����ەو دەستنیش����انمانکردوە، ئەگ����ەر خەاڵتەکەش����ی وەرنەگرتبێت، مەعنەویی����ەن ه����ەر خەاڵتەک����ەی پێ

دراوە".

ئا: سه ردار ئه كره م

وەک نەریتێکی سااڵنە، لەشاری کۆیەی زێدی خۆی، یادی 27 ساڵەی کۆچی دوایی هونەرمەند تایەر تۆفیق

کرایەوەو سااڵنە لەو یادەدا رۆژی هونەر لەو شارە بەڕێوەدەچێت.

مەراسیمی یادەکە تیپی باواجی کۆیە رێکیخستبو لەژێر ناونیشانی "نه غمه ی تایه رو سۆزی شاعیران". لەو یادەدا

کە چەند چاالکییەکی جیاوازی لەخۆگرتبو، ژمارەیەکی بەرچاو

لەهونەرمەندان بەشدارییانکردبو، لەبارەی تایەر تۆفیق و ئەنجامدانی

مەراسیمێک بۆ یادەکەی، چەند کەسایەتییەک بەم شێوەیە بۆ ئاوێنە

دوان.

زۆر كه ری����م: عه دن����ان هونەرمەن����د، سوپاس����ی ته واوی هونه رمه ندانی تیپی باواجی ده كه م كه توانییان ئه مڕۆ یادی

ئەم كه ڵه هونه رمه ندەی كورد بكه نه وه . سازدانی ئەم یادە لەبارودۆخێکی وەهادا نیش����انه ی ئه وه یه كه ك����ورد ئه توانێ به ره نگاری هه مو ناخۆشیه كان بێته وه ، هه روه ها فه رهه نگ و ئ����ه ده ب و کلتوری نه كات و ش����تێكیش فه رام����ۆش خۆی هه یه پاراوی ڕۆحم����ان ده كات ئه ویش هون����ه ره ، بۆیه م����ن سوپاس����ی ته وای شاری كۆیه ده كه م كه سااڵنه ئەم یادە

به رزده نرخێنن.هونەرمەند، نەجمەدینی غواڵمی:

ماوه یه ك پێش ئێس����تا تیپ����ی باواجی په یوه ندییان له گ����ه ڵ گرتم بۆئه م یاده منیش به وپه ڕی خۆشحاڵیه وه قبوڵم كردو کۆنسێرتێکم ئەنجامدا، لەكۆنسێرته کە دا هه ش����ت گۆرانی ئارام و دو س����رود كه تایبه ته به باردۆخی كۆبانی ، پێشکەش کرا. جگه ل����ه وه ش ئه وكۆنس����یێرته م وه ك رێزێك پێشه كه ش����ه بەمامۆستای نه مرتای����ه ر تۆفیق. ئ����ه و جگه له وەی هونه رمه ندبو، پیاوێكی به هه ڵوێس����ت و

هیواخوازم بۆی����ه نیش����تمانپه روه ربو، سااڵنه ئه م یاده به به رزیی ڕابگیرێت.

هونەردۆست، ئەمیر کەبابچی: من وه ك هونه ردۆستێك س����ااڵنه له یادی خاڵه تایه ر كه ئه رش����یفێكی زۆری الی منه خۆم له س����ه رئه ركی له گۆرانیه كان����ی ، ژماره یه كی زۆر س����یدی باڵوده كه مه وه . بۆئه مس����اڵیش س����یدیه كی تایبه تی����ه چونكه باردۆخێكی دژواره پێش����مه رگه س����یدیه كی لێ����ده كات، به رگرییم����ان خاڵ����ه تای����ه ر باڵودەكه م����ه وه به ناوی "ئااڵی پێش����مه رگه" كه س����اڵی 1967 گۆرانیه كان ت����ه واوی تۆمارمك����ردوه و هونه رمه ن����د به ده نگ����ی سیاس����ین و

گوتراون.هونەرمەند، تاهیری خەلیلی: س����ه ری ڕێزو نه وازش بۆ هونه رمه ند تاهیر تۆفیق نه وی ده كه م.من به داخه وه یه كه م جارمه ل����ه م فیس����تیڤاڵه ، چونكه ئاماده بوم من یان له ش����اخ بوم ی����ان له تاراوگه و

زۆركه یف م����ن ب����ه اڵم ده به ده ری����ی ، خۆشبوم كه ئه مرۆگوێ و چاوم ڕونبۆوه به دیداری هونه رمه ن����دان ئومێد ده كه م

كاری باشتریشی بۆبكرێت.چاپوك عومه ر، قایمقامی كۆیه: یادی تاهیرتۆفی����ق ته نها س����اڵیادی ئه ونیه، به ڵكو ئ����ه م ڕۆژه بۆته ڕۆژی هونه ریی له دوس����ه ده ی له كۆی����ه . چونكه كۆیه ڕابردو كاری باش����ی كردوە چ له ئه ده ب چ له هونه ر ب����ۆ نمونە له ئه ده ب حاجی قادرو دڵدارو مه الی گه ورەو لەهونەریش دیوه خانی ئه میناغای ئه خته ر ش����وێنی مه ق����ام و گۆران����ی بوه ، له س����ه رده می ئێستاش مه ال ئه س����عه دو تایه ر تۆفیق یاده ش بۆئه م دیارن. ئه س����تیره یه كی ئێمه وه كو الیه نی ئیداریی هاوكاربوین

بۆئه نجامدانی فیستیڤاڵی ئه مساڵ.هونەرمەند تایه ر تۆفیق لەساڵی 1922 لەشاری کۆیە لەدایکبوەو لەرۆژی 20ی ئۆکتۆبەری 1987 کۆچی دوایی کردوەو لەشوێنی لەدایکبونی بەخاکسپێرراوە.

ئا: ئاوێنە

لەسەرەتای مانگی داهاتو هونەرمەندانی شاری سلێمانی

کەرنەڤاڵێکی نمایشی فیلم سازدەکەن وەک پشتگیرییەکی

مادیی و مەعنەویی بۆ شاری کۆبانیی رۆژئاوای کوردستان.

زانا حه مه غه ری���ب، ئه ندامی لیژنەی ب���ااڵی فیس���تیڤاڵەکە ل���ەو بارەیەوە بەئاوێن���ەی راگەیان���د "لە 13 واڵتی جی���اوازەوە کورتە فیل���م نێردراوە، فیلم���ەکان هەم���و ئ���ەو فیلمانەن ک���ە لەفیس���تیڤاڵە گەورەکان���ی بەرلی���ن کان و وەک جیهان���ی خەاڵتی���ان بەش���دارییانکردوەو بەدەس���تهێناوەو ک���ۆی ماوەی هەمو فیلم���ەکان کاتژمێرێک و

50 خولەکە". هەریەک بەرهەمی فیلمەکان ل���ەم واڵتانەن "فه ره نس���ا، میس���ر، توركیا، ئێ���ران، س���وریا، به لجی���كا، عێ���راق، به ریتانی���ا، مۆریتانی���ا، مه غری���ب، باش���ور، ك�ۆری���ای

هه رێمی ك�وردستان".ناوەڕۆکی لەب���ارەی ە و ن���ە کا فیلمەئەندام���ەی ئ���ەو کە ڵە فیس���تیڤاڕاگەیاند ئ���ەوەی

کە س���ەرجەم فیلمەکان ناوەڕۆکەکانیان لەیەکەوە نزیکن و باس لەمەینەتییەکان و ئازاری مرۆڤ دەکەن

بەگش���تیی و زۆربەیان نزیکن لەبابەتی جەنگەوەو نزیکن لەو ڕوداوانەی بەسەر

کۆبانیی و ناوچەکەدا هاتون.مەراس���یمەکە ل���ەرۆژی 2014/11/1و ڕۆژانی دوات���ر لەدو کات���ی جیاوازدا لەهۆڵی ڕۆش���نبیریی شاری سلێمانی ئەنجام دەدرێت و بلیتیش لەکتێبخانەی س���لێمانی و قاوەخان���ەی کلتوری���ی و کتێبخانەی ئەندێش���ە دەستدەکەوێت و نرخەکەی 5 هەزار دینارەو داهاتەکەی

بۆ کۆبانییە.

‌ره‌نگاڵه(450( سێشه ممه 2014/10/28 rangalayawene@gmail.com

گاکاوڕ

ئه گه ر له ش����تێكدا دۆڕایت ئه وه گومان له توانای خۆت مه كه ، گۆڕانكارییه كانی ده وروب����ه رت كاریگه ریی����ان له س����ه رت

ده بێت.

له وانه یه به ئه زمونێكی تاقیكردنه وه دا بچیت و ئه وه ش ببێته هۆی گه شبینیت

به توانای كاركردنت.

ئه م����ڕۆ ئه بێت ئه وان����ه ی ده وروبه رت بجوڵێنیت، پێداویستیه سه ره تاییه كانی

خۆت پشتگوێ مه خه .

له وانه یه ئه و گومانانه ی هه تن نه تگه یه نن به هیچ بڕیارێك، ئێس����تا ناتوانیت هه مو

شتێك به ڕونی ببینیت.

زۆربه ی ئ����ه و بابه تانه ی ئێس����تا هه ن ب����ه و زنجیره پالنه ناڕۆن كه رێگات بۆ دانابون، ئه بێت زۆر شت قبوڵبكه یت.

قرژاڵدوانه‌‌

كاره كان زۆر به قورس����ی ده ڕۆن، بۆیه پێویسته ئه و پێشنیارانه له براده ره كانت

وه ربگریت بۆ چاره سه ركردنیان.

فه‌‌ریکشێر

1010

مەراسیمی پەیکەرو خەاڵتەکانی شێرکۆ بێکەس..پەیکەرسازەکەی نیگەرانەو وەرگێڕەکەش خەاڵتەکەی ڕەتکردەوە

لەکۆیە یادیتایەر تۆفیق کرایەوە

لەسلێامنی بەفیلم پشتیوانیی کۆبانی

دەکرێت

دین‌و‌جەوهه‌ر

یەکتاپەرس����تەکان،‌ گەردونیی����ە‌ دین����ە‌بەئیسالمیش����ەوە،‌هێ����زی‌فرەدەموچ����اون،‌دەتوانن‌بەزیاد‌لەئاراستەیەکدا‌بڕۆن‌و‌بەزیاد‌لەفۆرم‌و‌ناوەڕۆکێکی‌جیاوازەوە‌دەربکەون.‌‌دەتوانن‌ بەئیسالمیشەوە،‌ دیسان‌ دینەکان،‌بەش����بن‌لەناو‌زیاد‌لەپرۆژەیەکی‌سیاسیی‌و‌کۆمەاڵیەتیی‌و‌ڕەمزیداو‌لەهه‌ر‌یەکێکیشیاندا‌ڕۆڵی‌جیاوازو‌ناکۆک‌و‌دژبەیەک‌ببینن.‌‌دین‌جەوهه‌رێکی‌نەگۆڕی‌نییە،‌بەڵکو‌بەبەردەوامی‌جەوهه‌ری‌بۆ‌دروست‌دەکرێت،‌‌”جەوهه‌ر“‌پێدراوێکی‌سروش����تیی‌و‌میتافیزیکیی‌نییە،‌شتێک‌نییە‌بەر‌لەبەریەککەوتنی‌هۆشیاریی‌و‌تەماحی‌مرۆڤەکان‌بەدونیای‌دەوروبەرییانەوە‌بونیان‌هه‌بێت.‌”جەوهه‌ر“‌‌دروس����تکراوێکی‌کۆمەاڵیەتی����ی‌و‌سیاس����یی‌و‌فەرهه‌نگیی����ە،‌بەش����ێکە‌لەپەیوەندییەکان����ی‌دەس����ەاڵت‌و‌خەونێک����ی‌تایبەتی‌هه‌یمەنەی‌سیاس����یی‌و‌دەکات.‌‌ ئاراستەی‌ کولتوریی‌ کۆمەاڵیەتیی‌و‌جەوهه‌رەکان‌بەرهه‌می‌”سیاسەتی‌تەفیسر“‌و‌”سیاسەتی‌خوێندنەوە“‌و‌”تێگەیشتنێکی‌س����روتە‌ ”تێکس����ت‌و‌ ‌ ل����ە‌ دیاریک����راون“‌دینییەکان“،‌بەرهه‌می‌”وێناکردنی‌تایبەتی“‌دەرکەوتە‌”ڕەمزیی“‌و‌”مادییەکانی‌دین“ن.‌‌وات����ە‌جەوهه‌رگەرای����ی‌پێدراوێکی‌پێش����ین‌نییە،‌ش����تێک‌نیی����ە‌لەپش����تمانەوە‌بێت،‌بەڵکو‌پەیوەندییەک����ی‌تایبەتەو‌زۆرجاریش‌لەئێس����تاو‌لێرەدا‌دروست‌دەکرێت‌و‌گەشەی‌پێ‌ئەدرێت.‌‌جەوهه‌رگەرایی‌”شت“ێک‌نییە‌لەن����او‌دی����ن‌خۆیدا‌بێت،‌بەڵک����و‌لەناو‌ئەو‌پەیوەندییانەدایە‌کە‌لەگەڵ‌دیندا‌دروس����ت‌

دەکرێت.

دین‌و‌پلۆرالیزممێژوی‌هه‌ر‌دینێک‌لەدینەکانییش‌مێژویەکی‌پلۆرالە،‌چونکە‌مێژوی‌پەیوەندیی‌جیاوازی‌مرۆڤ‌ودەسەاڵت‌و‌ تێکس����ت‌و‌ مرۆڤ‌و‌ نێوان‌مرۆڤ‌و‌میتۆدەکانی‌ڕوانین‌و‌مرۆڤ‌و‌ئاست‌و‌تواناکانی‌خوێندنەوەیە.‌‌وەک‌چۆن‌جەنگ‌و‌کوشتن‌و‌خوێن‌بەشێکن‌لەمێژوی‌دین،‌وەک‌چۆن‌خودا‌وەک‌خاوەنی‌جەهه‌نەمێکی‌گەرم‌و‌نێڵەنێڵکەر‌وێناکراوە‌کە‌بۆ‌سزادانی‌مرۆڤ‌درەوش����انەوەی‌ڕۆحانیی‌و‌ ئاواش‌ داخراوە،‌شیعریەت‌و‌ئیستاتیکاو‌فەلسەفەش‌بەشێکن‌لەمێ����ژوی‌دی����ن.‌‌خ����ودای‌ش����اعیرەکان‌و‌فەیلەسوفەکان‌و‌س����وفییەکان‌و‌فوقەهاکان‌و‌س����وڵتانەکانی‌ن����او‌مێژوی‌ئیس����الم‌یەک‌خودا‌نییە،‌بەهه‌ش����ت‌و‌جەهه‌نەم‌و‌ئاسمان‌و‌فریشتەکانیشیان‌یەک‌شت‌نییە.‌‌بەکورتی‌ه����ه‌م‌دەرکەوتەکان����ی‌دین‌لەن����او‌مێژودا‌دەرکەوتی‌پلۆرال‌و‌هه‌م‌شێوازی‌ئامادەبون‌و‌کارکردن����ی‌لەن����او‌مرۆڤەکانیش����دا،پلۆرالە.‌‌هیچ‌دینێکیش‌بەجەوه����ه‌ر‌باش‌یان‌خراپ‌نییە.‌‌ئەوەی‌دینێک‌دەکات‌بەپاڵپش����تێکی‌گەورە‌ب����ۆ‌ژیان‌و‌بۆ‌مرۆڤ،‌ی����ان‌دەیکات‌بەهێزێک����ی‌وێرانکەرو‌تێک����دەر،‌جەوهه‌ری‌گریمانک����راوی‌دینەکە‌خۆی‌نیی����ە،‌بەڵکو‌پەیوەندی����ی‌ هه‌ڵس����وکەت‌و‌ بیرکردن����ەوەو‌گوتارییانەی‌دیندارەکانە‌لەگەڵ‌دین‌و‌لەگەڵ‌

دونیای‌دەوروبەریاندا،‌توانای‌تێگەیش����تن‌و‌بێگومان‌ دیندارو)‌ لێکدانەوەو‌خوێندنەوەی‌نادین����دارەکان(ە‌بۆ‌تێکس����تەکان،‌تەماح‌و‌ویست‌و‌خواس����تە‌کۆمەاڵیەتیی‌و‌سیاسیی‌و‌فەرهه‌نگییەکانە.‌‌دین‌وەک‌چۆن‌دەش����ێت‌کۆڵەکەیەکی‌گرنگی‌پاراستنی‌هاوسێیەتیی‌و‌بێت،‌ هاریکاری����ی‌کۆمەاڵیەتی‌ هاودەردیی‌و‌ئ����اواش‌دەتوانێت‌گورزێکی‌کوش����ندە‌بێت‌لەهه‌ر‌شتێک‌بۆنی‌ئینسانیەت‌و‌ناسکیی‌و‌ڕێزو‌خۆشەویستیی‌لێ‌بێت.‌‌دین‌دەشێت‌ببێت‌بەجانەوەرێکی‌توندوتیژو‌تێکدەرو‌وێرانکەر،‌وەک‌الی‌داعش‌و‌هاوش����ێوەکانی‌دەیبینین،‌واتە‌ببێت‌بەڕەچەتە‌بۆ‌جەنگێکی‌ئەبەدیی‌و‌گەردونی،‌بەپەالمارێکی‌خوێناوی‌بۆ‌س����ەر‌پلورالیزم‌لەهه‌مو‌شێوەکانیدا،‌بەاڵم‌دەشێت‌سیاسیی‌ ڕۆحانیی‌و‌ وزەیەکی‌ س����ەرچاوەی‌گەورەش‌بێت‌بۆ‌دروس����تکردنی‌دونیایەکی‌پلۆرال.‌‌دین‌حیکایەتێکی‌تایبەتە‌دەربارەی‌دونیا،‌هه‌م‌پاڵەوان‌و‌کەس����ایەتیی‌و‌ڕوداوی‌وێرانکەرو‌خوێنڕێژو‌نەخۆش����ی‌تێدایە،‌هه‌م‌پاڵەوان‌و‌کەس����ایەتیی‌و‌ڕوداوی‌ش����یعریی‌و‌

ڕۆحانیی.

ئیسالم‌جیاواز‌نییەڕوانین����ە‌ ل����ەم‌ دی����ن‌ وەک‌ ئیس����الم‌سۆس����یۆلۆجییە‌گوتاریی����ە‌ب����ۆ‌دین‌بەدەر‌نییە،‌وەک‌دینەکانی‌تر‌ئیسالمیش‌دینێکی‌پلۆرال‌و‌ف����رە‌ئەگەرە.‌ڕاس����تە‌جۆرێک‌لە‌

”نارس����یزمی‌دینیی“‌‌لەدونیای‌ئیس����المدا‌هه‌ی����ە‌کە‌ئیس����الم‌لەهه‌م����و‌دینەکانی‌ترو‌لەدین‌خۆشی‌وەک‌گوتراوێکی‌سۆسیۆلۆژیی‌جیادەکاتەوەو‌پێیوایە‌ئەوەی‌بۆ‌قسەکردن‌لەسەر‌دینەکانی‌تر‌دەگونجێت،‌بۆ‌ئیسالم‌ناگونجێ����ت.‌‌بەاڵم‌ئەم‌نارس����یزمە‌دینییە‌خ����ۆی‌دیاردەیەکی‌دینیی‌گش����تییەو‌لەناو‌زۆربەی‌دینەکانی‌تریشدا‌ئامادەیە.‌‌بینینی‌ئیسالم‌وەک‌”سیستمێکی‌تۆتال“‌بینینێکی‌تازەیەو‌پەیوەندیی‌بەئیسالمی‌کالسیکییەوە‌نییە،‌جارێ‌چەمک‌و‌دەستەواژەی‌”سیستم“‌تازەیەو‌ دەس����تەواژەیەکی‌ خۆی‌چەم����ک‌و‌مێژوی‌بەکارهێنانی‌بۆ‌وەس����فکردنی‌دیاردە‌کۆمەاڵیەتییەکان‌ئەم‌چەند‌سەدەیەی‌دوایی‌

تێپەڕ‌ناکات.

ئیسالم‌وەک‌دینێکی‌پلۆرالبەکورتی‌ئیس����المیش‌وەک‌بەش����ی‌هه‌رە‌زۆری‌دینەکانی‌دونیا‌دینێکی‌پلۆرالە،‌وەک‌چۆن‌مورەجەئەو‌موعتەزەلەو‌فارابیی‌و‌ئیبن‌ڕوش����دو‌ئیبن‌عەرەبی‌و‌حافزو‌س����ەعدیی‌و‌مەالی‌جەزیری����ی‌و‌مەحویی‌و‌ئیقبالی‌هه‌یە،‌ئاواش‌خەواریج‌و‌ئەبو‌عەباسی‌سەفاح‌و‌ئیبن‌ته‌یمی����ەو‌محه‌مه‌دی‌ک����وڕی‌عەبدولوەهاب‌و‌سەید‌قوتب‌و‌عەزام‌و‌بن‌الدن‌و‌ئەلزەواهیریی‌و‌ئەبوبەکری‌بەغدادی‌و‌دڵش����اد‌گەرمیانییشی‌زۆری‌ خەڵکانێک����ی‌ چ����ۆن‌ وەک‌ هه‌ی����ە.‌سادەشی‌هه‌یە‌کە‌دین‌کردونی‌بەبونەوەری‌ئەخالقیی‌و‌هاوس����ۆزو‌ڕاس����تگۆی‌ناو‌ژیانی‌ڕۆژانە.‌‌ئەم‌گشتە‌ئاڵۆزە‌دەتوانرێت‌بکرێت‌بەهێزێکی‌ئەخالقیی‌گرن����گ‌بۆ‌بونیادنانی‌مرۆڤی‌ئ����ارام‌و‌عەقاڵنیی‌و‌لێب����وردە،‌بەاڵم‌دەتوانرێت‌بشکرێت‌بەموقەدەسێکی‌خەنجەر‌بەدەست‌کە‌بەناوی‌خوداوەو‌لەباتی‌خودا،‌ج����اڕی‌جاهیلیبون����ی‌دونی����او‌تاوانباربونی‌هه‌موئەوانیتری‌لەخۆی‌نەچو،‌ڕابگەیەنێت‌و‌چۆنی‌بوێت‌بەو‌ش����ێوەیە‌سەریانبپەڕێنێت.‌‌هه‌م����و‌ دەتوانێ����ت‌ دینی����ی‌ موقەدەس����ی‌بسێنێتەوەو‌ لەئینسان‌ لەژیان‌و‌ قەداسەتێک‌مرۆڤ‌بچوکبکاتەوە‌بۆ‌ئاژەڵێکی‌بێنرخ‌کە‌چەقۆ‌بەدەس����تێکی‌”ئیمان����دار!“‌‌بتوانێت‌ب����ێ‌هی����چ‌دودڵی����ی‌و‌ئازارێک����ی‌ویژدانیی‌سەریببڕێت،‌بەاڵم‌دەشتوانێت‌هه‌مو‌شتێکی‌ن����او‌ب����ون‌وەک‌موق����ەدەس‌مامەڵەبکات‌و‌س����اتەوەختێکی‌ ژیاندا‌ فۆرمێک����ی‌ لەهه‌مو‌خودایی‌ببینێت‌کە‌ژیان‌خۆشی‌وەک‌خودا‌پی����رۆز‌بکات.‌‌ه����ه‌ردو‌ئەگەرەکەو‌چەندان‌ئەگ����ەری‌ت����ری‌نزیک‌ل����ەم‌ی����ان‌لەوبەری‌ئ����ەم‌هاوکێش����ەیە،‌لەناو‌دین����دا‌ئامادەیە.‌‌دوبارەکردنەوەی‌ مێ����ژوی‌ دینی����ش‌ مێژوی‌”جەوهه‌ر“ێک����ی‌دینی����ی‌و‌ڕاکێش����انی‌ئەو‌جەوه����ه‌رە‌نییە‌بۆ‌ناو‌س����ەردەمە‌مێژوییە‌جیاوازەکان،‌بەڵکو‌مێژوی‌دەس����کاریکردن‌و‌داڕشتنەوەو‌بیناکردنەوەی‌دین‌خۆیەتی،‌چ‌وەک‌ئایدیاو‌ڕەمزو‌زمان،‌چ‌وەک‌پراکتیک‌و‌هه‌م����و‌ ‌ ماتریالی����ی.‌ دەرکەوت����ی‌ دەزگاو‌ئەمانەش‌دەکرێ����ت‌فۆرمی‌”جەوهه‌ر“بگرنە‌خۆی����ان‌و‌وەک‌جەوهه‌ر‌خۆی����ان‌بەمرۆڤ‌و‌مێژو‌بناسێنن،‌ئەوەی‌گرنگە‌تەسلیم‌نەبونە‌ب����ەم‌لۆژیکە‌جەوهه‌رگەراییە،‌تێگەیش����تنە‌لەو‌ڕاستییە‌سۆسیۆلۆژییە‌سادەیە‌کە‌ئەو‌جەوهه‌ران����ە‌دروس����تکراوی‌مێژویین،‌لەناو‌بەرهه‌مدەهێنرێنەوەو‌ دەپارێزرێ����ن‌و‌ مێژودا‌دادەڕێژرێن����ەوە،‌وەک‌چ����ۆن‌ه����ه‌ر‌لەن����او‌

مێژوشدا‌دەشێت‌لەناوبچن.

بەموقەدەسکردنی‌ڕەهاڕودەدات،‌ ئێم����ەدا‌ لەدونی����ای‌ ئ����ەوەی‌ئ����ەوەی‌لەپ����اڵ‌بەش����ێکی‌زۆری‌هێزەکانی‌س����ەلەفییە‌ گروپە‌ ئیس����المی‌سیاس����یی‌و‌ڕودەدات،‌ ناجیهادییەکان����دا‌ جیهادی����ی‌و‌ڕەه����ای“‌ ”بەموقەدەس����کردنی‌ ک����ردەی‌یەکێ����ک‌لەکەلەپورە‌دینییەکان،‌دژ‌بەهه‌مو‌دەرکەوتەکانی‌تری‌دین‌و‌دینداریی‌و‌بێدینیی،‌دروس����تکردن‌و‌س����ەپاندنی‌موقەدەس����ێکی‌تایبەتە‌بەس����ەر‌مێژوی‌پلۆرالی‌موقەدەس‌خۆی‌و‌بەسەر‌مێژوی‌پلۆرالی‌دین‌و‌شێوازە‌زۆرو‌فرەجۆرەکان����ی‌دینداری����ی‌و‌بێدینییدا.‌‌ئەوەی‌لەدونیای‌ئێمەدا‌ڕودەدات‌زاڵکردنی‌وێنەیەکی‌ئیسالمە‌بەسەر‌وێنە‌جیاوازەکانی‌ئیسالمدا،‌زاڵکردنی‌تێگەیشتنێکی‌سەلەفیی‌سیاس����یی‌کۆنەپارێزو‌داخ����راوو‌توندوتیژی‌دینە‌بەس����ەر‌دەرکەوتە‌هێمن‌و‌ناسیاسیی‌و‌فەرهه‌نگییەکانی‌ کۆمەاڵیەتی����ی‌و‌ ڕۆحانیی‌و‌دیندا.‌‌لەئاستە‌قوڵەکەیدا‌ئەوەی‌ڕودەدات‌تایبەتی”بەموقەدەسکردنەوەی‌ پرۆسەیەکی‌بەاڵم‌ لەموقەدەس����ەکان،‌ موقەدەس����ێک“ە‌ئەمجارەی����ان‌بەزمانێک����ی‌تەکفیری����ی‌پ����ڕ‌لەتاوانبارک����ردن‌و‌هه‌ڕەش����ەو‌پەالماردان����ی‌وێرانس����ازانە،‌لەوێرانکردن����ی‌هه‌م����و‌ئ����ەو‌پەیوەندییان����ەوە‌ک����ە‌دۆخێک����ی‌هێم����ن‌و‌ئاش����تیئامێز‌لەنێوان‌مرۆڤەکاندا‌دروس����ت‌دەکات،‌وات����ە‌وێرانکردنی‌ئەو‌ش����تەی‌هانا‌ئارێن����ت‌ن����اوی‌”ڕوب����ەری‌هاوب����ەش“‌یان‌‌مرۆڤەکانی‌ نێوان‌ هاوبەش“ی‌ ”مەس����افەی‌لێدەنێت،‌بۆ‌وێرانکردنی‌مرۆڤ‌خۆی.‌‌ئەم‌زمانە‌دینییە‌‌”موقەدەس����چیی“ە،‌زمانێکە‌هه‌ندێک‌ڕەگوڕیشەی‌لەناو‌تێکستە‌کۆنەکان‌و‌تەفسیرە‌کۆنەکاندا‌ئامادەیە،‌تەنانەت‌لەناو‌هه‌ندێک‌ئایەت‌و‌س����ورەتی‌قورئان‌خۆشیدا‌ئامادەیە،‌ئەگەر‌هات‌و‌ئەو‌ئایەت‌و‌سورەتانە‌لەسیاق‌و‌مێژوه‌‌تایبەتەکەی‌خۆیاندا‌نەبینین.‌‌بۆیە‌ئەم‌زمانە‌لەیەککاتدا‌بەزمانی‌شمشێرو‌تێکست‌و‌ئااڵ‌دینییە‌کالسیکیی‌و‌لێکدانەوە‌تەقلیدییەکان‌دەدوێت،‌وەک‌چۆن‌بەزمانی‌تویت����ەرو‌ئینتەرنێت‌و‌فیل����م‌و‌فۆتۆگرافیی‌و‌چەک����ە‌مۆدێ����رن‌و‌پۆس����ت‌مۆدێرنەکان����ی‌دونیاش.‌‌ئەوەی‌لێرەدا‌دەیبینین‌گەڕانەوە‌نییە‌بۆ‌جەوهه‌ری‌دین،‌بەڵکو‌قس����ەکردنە‌بەزمانێک‌کە‌بەش����ێک‌لەدەستەواژەو‌وێنەو‌ڕەمزەکانی‌لەدونیایەکی‌دێرینەوە‌دەهێنرێت‌بۆ‌ئەوه‌ی‌کێشەی‌دونیایەکی‌تەواو‌جیاوازی‌پێ‌چارەس����ەربکرێت.‌‌ئ����ەوەی‌یارمەتیمان‌دەدات‌بۆ‌خوێندنەوە‌لێرەدا‌تێگەیشتنە‌لەو‌ڕاس����تییە‌ئەو‌”ڕابردو“‌و‌”سەلەف“ەی‌کە‌هێمایان‌بۆ‌دەکرێت،‌چەندە‌دروس����تکراوی‌ڕاب����وردون،‌بەهه‌م����ان‌ڕادەو‌بگرە‌زیاتریش‌دروس����تکراوی‌ئەم����ڕۆن.‌‌ئەو‌پرس����یارەی‌پێویس����تە‌لەخۆمان����ی‌بکەین‌پرس����یارێکی‌تیۆلۆژی����ی‌نیی����ە،‌بەڵک����و‌وەک‌مارک����س‌دەڵێت،‌پرس����یارێکی‌سیاسییە.‌‌پرسیاری‌ئەوەی‌دونیای‌ئەمڕۆ‌چ‌خەلەل‌و‌پش����ێویی‌و‌هه‌ڵەیەکی‌تێدایە‌کە‌ئەو‌”سەلەفە“‌مردوانە‌ب����ۆ‌دونیای‌ئەمڕۆ‌بانگ‌بکرێن‌و‌لەموس����ڵ‌و‌

کوبانی‌و‌سنجاردا‌زیندوبکرێنەوە.

کێشەی‌نکوڵیکردنوەک‌چەن����د‌ج����اری‌دیک����ەش‌گوتومە،‌کێش����ەکە‌بەوە‌چارەسەر‌نابێت‌نکوڵی‌لەوە‌بکەین‌ک����ە‌پەیوەندییەک‌هه‌بێ����ت‌لەنێوان‌ئ����ەم‌دینە‌س����ەلەفییە‌جیهادییە‌تەکفیرییە‌

توندوتی����ژو‌خوێناوییەو‌لەنێوان‌ئیس����المی‌عەرەب‌و‌ دورگەی‌ ئیس����المی‌ کالس����یکیدا،‌دەرەوەی‌دورگەی‌عەرەب����دا.‌‌ئەم‌ڕوانینە‌هه‌ر‌لەبنەڕەتەوە‌هه‌ڵەیە،‌هه‌میشە‌دەکرێت‌زی����اد‌لەپەیوەندییەکی‌ڕەمزی����ی‌و‌زمانیی‌و‌فانتازیی‌لەنێوان‌ئەو‌ش����تانەدا‌بدۆزینەوەو‌گریمانیان‌بکەین.‌‌پرس����یاری‌س����ەرەکیی‌ئەوەی����ە‌چۆنە‌ئ����ەم‌ئیس����المە‌تەکفیرییە‌سیاس����ییە‌ئەمڕۆکە‌بوە‌بەیەکێک‌لەشێوازە‌سەرەکییەکانی‌ئامادەگیی‌ئیسالم‌لەدونیای‌ئێمەدا؟‌ئەم‌ئیس����المە‌شمش����ێر‌بەدەست‌و‌تەکفیرییە‌لەکوێوە‌هات؟‌ڕیش����اڵە‌ڕەمزیی‌و‌فانتازییەکان����ی‌لەدونیای‌ک����ۆن‌و‌لەدونیای‌ئەمڕۆدا‌لەکوێدایە؟‌لەپ����اڵ‌کام‌کەلەپوری‌تەفیسرو‌خوێندنەوەدایە؟‌چۆن‌وا‌بەهێزبو؟‌چ‌مەترس����ییەکی‌لەگەڵ‌خۆیدا‌هێناوە؟‌چی‌لەناو‌ئیس����المدا‌هه‌یە‌کە‌هه‌ڵی‌دروستبون‌و‌بەهێزبون‌بەم‌شێوازە‌لەئیسالم‌دەبەخشێت؟‌بەبۆچونی‌من‌ئەمانە‌ئەوپرس����یارە‌مێژوییە‌گرنگ‌و‌ڕاستەقینانەن‌کە‌پێویستە‌لەخۆمانی‌بکەین،‌لەپێ����ش‌هه‌موانیش����ەوە‌هێزەکانی‌ئیس����المی‌سیاس����یی‌و‌ئەو‌ک����ەس‌و‌گروپ‌و‌ڕۆش����نبیرە‌دینییانەی‌ک����ە‌لەدیندا‌بەدوای‌

جیهانبینییەکی‌ئینسانیدا‌دەگەڕێن.

بەسەلەفیکردنی‌دینی‌میلییدی����ن‌لەدونی����ای‌ئێم����ەدا،‌بەتایبەتی����ی‌دین����ە‌میلیی����ە‌فرەڕەن����گ‌و‌فرە‌س����روت‌و‌ف����رە‌دەرکەوتەکە،‌بەرە‌بەرەو‌لەس����ەرخۆ‌ب����ەرەو‌ئ����ەوە‌دەڕوات‌ببێ����ت‌بەدینێک����ی‌تاوانبارکەر.‌‌ سەلەفیی‌کۆنزەرڤاتیڤی‌توڕەو‌پرۆسەی‌”بەس����ەلەفیکردنی‌دینی‌میلیی“،‌ڕوانین����ە‌ تێگەیش����تن‌و‌ بەس����ەلەفیکردنی‌

جیاوازەکان‌بۆ‌دینداریی،‌بەس����ەلەفیکردنی‌پەیوەندی����ی‌دین‌بەژیانەوە،‌ئ����ەو‌بیمارییە‌دینیی����ەو‌فەرهه‌نگیی����ە‌س����ەرەکیی‌و‌ئ����ەو‌هه‌ڕەشە‌سیاسییە‌گەورەیەشە‌کە‌لەدونیای‌ئێم����ە‌دەکرێت.‌‌ڕاس����تە‌”دین����ی‌میلیی“‌ل����ەڕوی‌ئەبس����تمۆلۆژییەوە‌دینێکە‌پڕیەتی‌لەخورافەت‌و‌غەیبانیەتو‌ناعەقاڵنیەت،‌بەاڵم‌ئ����ەم‌دین����ە‌میلییە‌لەڕوی‌سۆس����یۆلۆژیی‌و‌پرۆس����ەی‌ گرنگی‌ بەش����ێکی‌ ئەخالقییەوە‌بەرهه‌مهێنان‌و‌ کۆمەاڵیەتی����ی‌و‌ ئامێزانبونی‌پاراستنی‌هه‌س����تی‌هاوماڵیی‌و‌هاودەردییە.‌‌میلیی����ە‌ دین����ە‌ ئ����ەم‌ بەس����ەلەفیکردنی‌پرۆسەیەکی‌هێجگار‌ترسناکی‌بەرهه‌مهێنانی‌کۆمەڵگایەک����ی‌بێڕەح����م‌و‌توندوتیژو‌خاڵی‌یەکەمی����ن‌ ‌ هاریکاریی����ە.‌ لەهاودەردی����ی‌و‌شتێک‌س����ەلەفیەت‌لەهه‌مو‌دەرکەوتەکانیدا‌لەدونیای‌ئێم����ەدا‌وێرانی‌دەکات‌جیاوازییە،‌جیاوازیی‌تێگەیش����تنە‌لەمرۆڤ‌و‌کۆمەڵگاو‌گۆڕین����ەوەی‌ خ����وداو‌ دی����ن‌و‌ ‌ ئەخ����الق‌و‌هه‌مویان����ە‌بەڕوانینێکی‌تەواو‌تەس����کبین‌و‌داخراوو‌کۆنەپارێز.‌‌کێش����ەکەش‌لەوەدایە‌س����ەلەفیەتی‌هاوچەرخ‌ته‌نها‌سەلەفیەتێکی‌نییە،‌ ن����ەوت‌ خاوەنپ����ارەی‌ دەوڵەمەن����دو‌هێرشبەریش����ە،‌ س����ەلەفیەتێکی‌ بەڵک����و‌ئاراستەی‌ مەیلێکی‌گەورەی‌تەبش����یرکردن‌دەکات.‌‌هاوکات‌س����ەلەفیەتێکی‌دژەفیکرو‌نەک‌ قوڵبوونەوەیە،‌ دژە‌ دژەبیرکردن����ەوەو‌ته‌نها‌پەالماری‌نادین‌و‌بێدین‌و‌دژەدین‌ئەدات‌و‌دەخوازێت‌بەناوی‌جیهادەوە‌وێرانیان‌بکات،‌بەڵکو‌پەالماری‌هه‌مو‌ئەو‌ش����ێوازانەی‌تری‌دیندارییش‌ئەدات‌کە‌شێوازی‌سەلەفییانەی‌

دینداریی‌نین.مەترسی‌ژمارە‌یەک

بەس����ەلەفیکردنی‌دینی‌میلیی‌مەترس����ی‌ژم����ارە‌یەکی‌ئەو‌ئیس����المەیە‌ک����ە‌ئەمڕۆ‌لەکوردس����تاندا‌ئامادەی����ە.‌‌چونک����ە‌ئەم‌ئیسالمە‌سەلەفییە‌لەدونیای‌ئێمەدا‌خەریکە‌نەک‌ته‌نها‌س����ەرجەمی‌ڕوکارە‌ئینس����انیی‌و‌ڕۆحانیی‌و‌ڕۆشنبیرییەکانی‌دین‌لەناودەبات،‌بەڵکو‌ئەو‌ڕۆح����ی‌هاودەردیی‌و‌هاریکاریی‌و‌لێبوردنە‌کۆمەاڵیەتیی����ەش‌کە‌لەکۆمەڵگادا‌ئامادەی����ە.‌‌ئ����ەم‌ش����ێوازە‌لەدینداری����ی‌و‌لەئیس����الم‌تا‌دێ����ت‌پڕدەکرێ����ت‌لەمەیلی‌کۆنترۆڵ‌و‌سانس����ۆرو‌کپک����ردن،‌پڕدەکرێت‌لەسایکۆلۆژیای‌ڕق‌و‌بوغزو‌داتاشینی‌دوژمن،‌دەکرێت‌بەماشێنێکی‌گەورەی‌بەرهه‌مهێنانی‌پێیوای����ە‌ ک����ە‌ نارسیسس����تی‌ مرۆڤێک����ی‌دینەکەی‌ئ����ەو‌تاقە‌دینی‌ڕاس����تەقینەیەو‌خوداک����ەی‌ئەو‌تاقە‌خودایە‌کە‌هه‌مو‌کەس‌بیپەرس����تێت.‌‌ئیس����الم‌لەدونیای‌ئێمەدا،‌بەتایبەتی‌ئیس����المی‌سیاس����یی‌و‌ئیسالمی‌ناسیاس����ییەوە،‌ بەسیاس����یی‌و‌ س����ەلەفیی‌خەریک����ە‌بەت����ەواوی‌لەوەدەک����ەون‌هێزێک‌بن‌بۆ‌بەموقەدەس����کردنی‌ژی����ان،‌توانایەک‌ب����ۆ‌لێبوردن،‌ناوێکی‌ت����ر‌بۆ‌گەڕانی‌مرۆڤ‌ب����ەدوای‌نادیاردا،‌خەونێک‌بۆ‌ئەبەدیەتێکی‌تاکەکەسیی‌کە‌بەناو‌ش����ەهادەت‌و‌جیهادو‌خوێنڕشتندا‌تێنەپەڕێت.‌‌ئیسالم‌لەدونیای‌ئێم����ەدا‌خەریکە‌بەتەواوی‌کورتدەبێتەوە‌بۆ‌کۆمەڵێک‌هه‌ڕەش����ەی‌بنەڕەتیی‌داروینیی،‌بۆ‌میکانیزمێک����ی‌فراوانی‌تۆقاندنی‌مرۆڤ‌و‌بۆ‌دروس����تکردنی‌بونەوەرێکی‌بچوک،‌بەاڵم‌ه����اوکات‌بونەوەرێک‌پڕ‌لەڕۆحی‌تۆڵەو‌ڕق‌و‌بوغزاندن����ی‌بەرامب����ەر،‌بەرامبەرێک‌لەخۆی‌

نەچێت.

بیروڕا)450(‌سێشه‌ممه‌‌122014/10/28 birura.awene@gmail.com

دین و ڕق

پرسیاری‌سەرەکیی‌ئەوەیە‌چۆنە‌ئەم‌ئیسالمە‌تەکفیرییە‌

سیاسییە‌ئەمڕۆکە‌بوە‌بەیەکێک‌لەشێوازە‌سەرەکییەکانی‌

ئامادەگیی‌ئیسالم‌لەدونیای‌ئێمەدا؟‌

ئەم‌ئیسالمە‌شمشێر‌بەدەست‌و‌تەکفیرییە‌لەکوێوە‌هات؟‌ڕیشاڵە‌ڕەمزیی‌و‌فانتازییەکانی‌

لەدونیای‌کۆن‌و‌لەدونیای‌ئەمڕۆدا‌لەکوێدایە؟

بەسەلەفیکردنی‌دینی‌میلیی‌مەترسی‌ژمارە‌یەکی‌ئەو‌ئیسالمەیە‌

کە‌ئەمڕۆ‌لەکوردستاندا‌ئامادەیە.‌‌چونکە‌ئەم‌

ئیسالمە‌سەلەفییە‌لەدونیای‌ئێمەدا‌خەریکە‌نەک‌ته‌نها‌

سەرجەمی‌ڕوکارە‌ئینسانیی‌و‌ڕۆحانیی‌و‌ڕۆشنبیرییەکانی‌دین‌لەناودەبات،‌بەڵکو‌ئەو‌ڕۆحی‌هاودەردیی‌و‌هاریکاریی‌و‌لێبوردنە‌کۆمەاڵیەتییەش‌کە‌لەکۆمەڵگادا‌ئامادەیە

له‌مێژه‌‌ملمالنێیه‌كی‌فكریی‌و‌سیاس���ی‌له‌نێوان‌خاوه‌ن‌بیروباوه‌ڕه‌‌عه‌لمانییه‌كان‌و‌خاوه‌ن‌بیروباوه‌ڕه‌‌ئیسالمییه‌كاندا‌هه‌یه‌،‌ئه‌ویش‌ئه‌وه‌یه‌‌ك���ه‌‌عه‌لمانییه‌كان‌ئه‌ڵێن‌به‌رێوه‌بردن‌ له‌ده‌س���ه‌اڵتی‌ پێویسته‌‌دین‌واتا‌له‌ده‌وڵه‌ت‌جیابكرێته‌وه‌.‌به‌اڵم‌خاوه‌ن‌بیروباوه‌ڕه‌‌ئیسالمییه‌كان‌پێیانوایه‌‌ئاینی‌ئیسالم‌بۆ‌دین‌و‌دنیایه‌‌واتا‌پێویسته‌‌مرۆڤ‌به‌پێی‌شه‌ریعه‌ت‌و‌قورئان‌و‌سوننه‌ته‌كانی‌پێغه‌مب���ه‌ر‌ئیداره‌ی‌خۆی‌ب���كات‌و‌ئاینی‌

ئیسالم‌بۆ‌هه‌مو‌سه‌رده‌مێكه‌.ئیس���المی‌ ده‌بینی���ن‌ هه‌ربۆی���ه‌‌وه‌ك‌سیاس���ی‌هه‌میش���ه‌‌هه‌وڵیان���داوه‌‌له‌رێی‌تیرۆریس���تییه‌وه‌‌ ی���ان‌كاری‌ هه‌ڵبژاردن‌بێنه‌‌س���ه‌ر‌حوك���م‌و‌ئی���داره‌ی‌ده‌وڵه‌ت‌بكه‌ن.‌ئه‌و‌ده‌وڵه‌تانه‌ی‌له‌رێی‌سیس���تمی‌به‌به‌ده‌س���تهێنانی‌ دیموكراس���ییه‌وه‌‌كورس���ییه‌كانی‌په‌رله‌مان‌هاتونه‌ته‌‌سه‌ر‌حوك���م‌به‌نمون���ه‌‌وه‌ك‌توركی���ا،‌به‌اڵم‌نه‌یتوانیوه‌‌ده‌قی‌قورئان‌و‌س���وننه‌ته‌كانی‌پێغه‌مبه‌ر‌له‌ده‌س���ه‌اڵتدا‌پیاده‌‌بكات،‌یان‌ئیخوان‌موس���لیمینی‌میس���ر‌ك���ه‌‌هاتنه‌‌

س���ه‌ر‌حوكم‌به‌پێی‌هه‌ڵبژاردن‌و‌پاش���ان‌هه‌وڵیاندا‌هێ���دی‌هێدی‌به‌ره‌و‌ئه‌وه‌‌بچن‌ك���ه‌‌به‌رنامه‌ی‌ئاینی‌ئیس���الم‌ده‌قاوده‌ق‌جێبه‌ج���ێ‌بكه‌ن‌و‌هه‌وڵیاندا‌ده‌س���توریی‌میس���ر‌گۆڕانكاری���ی‌تیا‌بك���ه‌ن،‌به‌اڵم‌له‌الیه‌ن‌ده‌سه‌اڵتی‌سه‌ربازیی‌میسرییه‌وه‌‌ئه‌و‌حكومه‌ته‌‌هه‌ڵوه‌شێنرایه‌وه‌.‌هه‌روه‌ها‌نمونه‌یه‌ك���ی‌ترك���ه‌‌رێكخ���راوی‌قاعیده‌‌له‌ئه‌فغانس���تان‌م���اوه‌ی‌چه‌ندین‌س���اڵ‌به‌چه‌ندین‌ش���ێوازی‌تیرۆریستیی‌هه‌وڵی‌پاشان‌ ده‌س���ه‌اڵتیانداو‌ ده‌س���تی‌ گرتنه‌‌به‌هۆی‌هه‌وڵی‌رۆژئاواو‌چه‌ندین‌ده‌وڵه‌تی‌تر‌ئ���ه‌و‌حكومه‌ته‌ش‌الوازكراو‌ئوس���امه‌‌بن‌الدن���ی‌ڕابه‌ری‌قاعیده‌‌ك���وژرا.‌بۆیه‌‌له‌ناوچ���ه‌ی‌رۆژهه‌اڵت���ی‌ناوه‌ڕاس���تدا‌دو‌ئه‌ویش‌ له‌پێكدادانن،‌ ئاراس���ته‌ی‌جیاواز‌به‌جیاكردنه‌وه‌ی‌ عه‌لمانییه‌كان‌ ئاراسته‌ی‌دی���ن‌له‌ده‌وڵ���ه‌ت،‌چونك���ه‌‌پێیانوای���ه‌‌ئای���ن‌په‌یوه‌ندییه‌ك���ی‌رۆحی���ی‌نێ���وان‌مرۆڤ‌و‌خوای���ه‌و‌په‌یوه‌ندیی‌به‌چۆنیه‌تی‌ئاراسته‌ی‌ نییه‌،‌ ده‌وڵه‌ته‌وه‌‌ به‌رێوه‌بردنی‌ئیس���المییه‌كان‌به‌جێبه‌جێكردن���ی‌ئاینی‌ئیس���الم‌وه‌ك‌خۆی‌و‌ده‌قاوده‌ق‌به‌گونجاو‌ئه‌زان���ن‌و‌هه‌وڵئ���ه‌ده‌ن‌كۆمه‌ڵ���گا‌به‌ره‌و‌س���ه‌رده‌می‌پێغه‌مبه‌رو‌خوله‌فای‌راشدین‌

ببه‌نه‌وه‌.داعش‌و‌ئاراسته‌ی‌دوه‌م

ئاراس���ته‌ی‌دوه‌م‌له‌الی���ه‌ن‌داعش���ه‌وه‌‌هه‌وڵی‌پراكتیزه‌كردنی‌بۆ‌دراوه‌و‌ده‌وڵه‌تی‌ئیسالمیی‌له‌عێراق‌و‌شام‌راگه‌یاندو‌ئه‌بوبه‌كر‌به‌غ���دادی‌ب���وه‌‌خه‌لیفه‌ی‌موس���ڵمانان‌له‌و‌ده‌وڵه‌ت���ه‌دا،‌س���نوری‌ده‌وڵه‌ته‌كه‌ی‌له‌فراوانكردندایه‌‌و‌به‌شێك‌له‌خاكی‌سوریا‌و‌عێراقی‌خس���تۆته‌‌ژێر‌ده‌سه‌اڵته‌كه‌یه‌وه‌.‌ئ���ه‌م‌ده‌وڵه‌ته‌‌وه‌ك‌خۆی���ان‌ده‌ڵێن‌وه‌ك‌س���ه‌رده‌می‌پێغه‌مبه‌رو‌خوله‌فای‌راشدین‌به‌پێی‌قورئان‌و‌حه‌دیس���ه‌كانی‌پێغه‌مبه‌ر‌واڵت‌به‌رێوه‌ده‌به‌ن،‌ئه‌ویش‌به‌پیاده‌كردنی‌چه‌ندین‌كاری‌توندوتیژی‌وه‌ك‌سه‌پاندنی‌باالپۆشیی‌و‌جیهادی‌نیكاح‌و‌ره‌جمكردن‌و‌ده‌ركردن���ی‌ ده‌س���تبڕین‌و‌ س���ه‌ربڕین‌و‌مه‌س���یحییه‌كان‌له‌م���اڵ‌و‌زێ���دی‌خۆیان‌له‌ش���اری‌موس���ڵ‌و‌ده‌رك���ردن‌و‌گرت���ن‌و‌كوش���تنی‌ئێزدییه‌كان‌و‌ڕفاندنی‌كچ‌و‌ژن‌و‌مناڵه‌كانی���ان‌و‌فرۆش���تنیان‌وه‌ك‌كۆیله‌و‌به‌كه‌نیزه‌كردنیان‌وه‌ك‌غه‌نیمه‌ی‌ش���ه‌ڕ،‌هه‌روه‌ها‌قه‌ده‌غه‌كردنی‌هه‌مو‌ئه‌و‌س���یما‌شارستانییانه‌ی‌ناوچه‌كه‌‌وه‌ك‌داخستنی‌په‌یمان���گاو‌كۆلی���ژی‌تایب���ه‌ت‌به‌هونه‌رو‌جیاكردنه‌وه‌ی‌ وێنه‌كیش���ان‌و‌ مۆس���یقاو‌

كچ‌و‌ك���وڕ‌له‌خوێندن���گاكان‌و‌بانگه‌وازی‌به‌رده‌وامی‌جیهادو‌باڵوكردنه‌وه‌ی‌دوباره‌ی‌ئاین���ی‌ئیس���الم‌و‌هه‌وڵ���ی‌داگیركردنی‌ناوچ���ه‌ی‌ت���ر‌و‌ناچاركردن���ی‌دوب���اره‌ی‌خه‌ڵك‌به‌تۆبه‌كردن‌و‌ش���ایه‌تمانهێنانی‌تر‌له‌سه‌ر‌ده‌ستی‌مه‌الكانیان‌كه‌‌مزگه‌وتێك‌له‌ناوچه‌یه‌ك‌دیاری‌ئه‌كه‌ن‌بۆ‌تۆبه‌كردن‌و‌شایه‌تمانهێنان،‌هه‌روه‌ها‌سه‌ندنی‌سه‌رانه‌‌له‌هه‌ندێ���ك‌مه‌س���یحیی‌و‌ئاینه‌كان���ی‌تر‌له‌سنوری‌ژێر‌ده‌سه‌اڵتیان.‌به‌شێوه‌یه‌كی‌گش���تیی‌بونه‌ته‌‌س���ه‌رچاوه‌ی‌تۆقاندن‌و‌ئیره���اب‌بۆ‌خه‌ڵك���ی‌ناوچه‌كه‌.‌هه‌روه‌ها‌ئامانجی‌س���ه‌ره‌كییان‌ئه‌وه‌ی���ه‌‌جارێكی‌تر‌ش���اری‌مه‌ككه‌‌بكه‌ن���ه‌وه‌‌به‌پایته‌ختی‌

ده‌وڵه‌تی‌خه‌الفه‌تی‌موسڵمانان.ئ���ه‌و‌به‌رنامه‌و‌كاره‌ی‌داعش‌بۆته‌‌هۆی‌سه‌رنج‌و‌تێڕامانی‌خه‌ڵكی‌ناوچه‌كه‌و‌دونیا‌له‌س���ه‌ر‌ئاینی‌ئیس���الم.‌چونكه‌‌داعش‌ئه‌ڵێت‌ئێمه‌‌قورئان���ی‌پیرۆز‌وه‌ك‌خۆی‌به‌رێوه‌بردن‌ ئه‌كه‌ین‌و‌سیستمی‌ جێبه‌جێ‌ئه‌گه‌ڕێنینه‌وه‌‌بۆ‌س���ه‌رده‌می‌پێغه‌مبه‌ر‌و‌ده‌قی‌ئایه‌ته‌كانی‌قورئان‌ئه‌كه‌نه‌‌پاساوی‌ره‌فتاره‌كانی���ان،‌له‌الیه‌ك���ی‌ت���ره‌وه‌‌ئه‌م‌س���ه‌رده‌مه‌ش‌كه‌‌باس‌له‌دیموكراسیه‌ت‌و‌مافی‌م���رۆڤ‌و‌ئازادییه‌كانی‌تاك‌ئه‌كرێت‌

ره‌فتاره‌كانی‌ پێچه‌وان���ه‌ی‌ ده‌قاوده‌ق‌ كه‌‌هه‌روه‌ها‌ ئیس���المییه‌)داعش(،‌ ده‌وڵه‌تی‌ئه‌و‌س���نوره‌ی‌داع���ش‌چاالكییه‌كانی‌تیا‌جێبه‌جێ‌ئ���ه‌كات‌و‌داگیریك���ردون‌واڵتی‌ئیس���المیین‌و‌به‌نزیك���ی‌رێ���ژه‌ی‌‌80بۆ‌بۆیه‌‌ دانیش���توانه‌كه‌ی‌موسڵمانن‌ ‌90%له‌نێ���و‌ئه‌و‌رێژه‌ی���ه‌دا‌هه‌س���تی‌راڕایی‌و‌دودڵیی‌له‌سه‌ر‌ئایینی‌ئیسالم‌دروستبوه‌و‌تێڕام���اون‌ئای���ا‌ئه‌وه‌ی‌داع���ش‌پیاده‌ی‌ئه‌كات‌حه‌قیقه‌تی‌ئاینی‌ئیسالمه‌؟‌ئه‌گه‌ر‌وایه‌‌ئه‌وه‌‌ئاماژه‌یه‌كی‌خراپه‌‌چونكه‌‌ئه‌م‌سه‌رده‌مه‌‌كه‌‌س���ه‌رده‌می‌دیموكراسیه‌ت‌و‌ته‌كنه‌لۆژیا‌ پێش���كه‌وتنی‌ تاكه‌و‌ ئازادیی‌بیروڕاكان���ی‌ پێش���كه‌وتنی‌ كاریگه‌ری���ی‌به‌راده‌یه‌ك‌دروستكردوه‌‌ له‌س���ه‌ر‌خه‌ڵك‌كه‌‌ناتوانن‌تێگه‌یش���تنی‌ب���ۆ‌بكه‌ن‌یان‌قبوڵی‌بكه‌ن.‌له‌الیه‌كی‌تره‌وه‌‌ئایا‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌داعش‌پیاده‌ی‌ئه‌كات‌سوكایه‌تییه‌‌به‌ئایینی‌ئیسالم‌بۆچی‌واڵتانی‌ئیسالمیی‌لێی‌بێده‌نگن؟‌ب���ۆ‌هه‌وڵی‌ره‌تكردنه‌وه‌ی‌به‌تایبه‌ت‌ ن���اده‌ن؟‌ داعش‌ بیروب���اوه‌ڕی‌)خادمی‌حه‌ره‌مینی‌‌شه‌ریفه‌ین(‌سه‌رۆكی‌ده‌وڵه‌تی‌س���عودییه‌‌كه‌‌سااڵنه‌‌به‌ملیۆنان‌موس���ڵمان‌رو‌له‌واڵته‌ك���ه‌ی‌ده‌ك���ه‌ن‌بۆ‌زیاره‌ت���ی‌مه‌كك���ه‌و‌مه‌دینه‌‌ب���ۆ‌به‌هه‌مو‌

شێوه‌كانی‌سیاس���ی‌و‌سه‌ربازیی‌و‌مادیی‌و‌مه‌عنه‌ویی‌دژی‌داعش‌ناوه‌ستێته‌وه‌؟‌بۆ‌هه‌ڵوێستی‌ ئیس���الم‌ ده‌وڵه‌تانی‌ هه‌یئه‌ی‌رونیان‌دژی‌داعش‌نییه‌؟‌بۆ‌س���كرتێری‌كۆمكاران���ی‌واڵتانی‌عه‌ره‌بیی‌دژی‌داعش‌هه‌ڵوێست‌وه‌رناگرێت‌كه‌‌شانازیی‌به‌ئاینی‌ئیس���المه‌وه‌‌ئه‌كه‌ن‌و‌ئێس���تا‌داعش‌بۆته‌‌هۆی‌سوكایه‌تی‌به‌ئیس���الم‌و‌به‌نه‌ته‌وه‌ی‌عه‌ره‌ب‌كه‌‌به‌تیرۆریست‌ناوزه‌ند‌ئه‌كرێن؟‌بۆ‌زۆربه‌ی‌واڵتانی‌عه‌ره‌بیی‌پش���تیوانیی‌داعش‌ئه‌كه‌ن؟‌ته‌نانه‌ت‌هه‌ندێك‌سه‌رچاوه‌‌ئه‌ڵێ���ت‌به‌س���ه‌دان‌بازرگانی‌س���عودیی‌و‌قه‌ته‌ریی‌و‌ئیماراتیی‌پش���تیوانیی‌چه‌ك‌و‌جبه‌خانه‌ی‌داعشیان‌گرتۆته‌‌ئه‌ستۆ؟‌بۆ‌ئه‌ردۆگان‌كه‌‌دیعایه‌ی‌ئیس���المی‌میانڕه‌و‌ئه‌كات‌پشتگیریی‌داعش‌ئه‌كات؟‌ئایا‌ئه‌و‌هه‌ڵێنجراوی‌ یان‌ سیاسه‌ته‌‌ پشتیوانییانه‌‌بڕوابونه‌‌به‌ڕه‌وایی‌داعش؟‌ئه‌مانه‌‌بونه‌ته‌‌له‌نێو‌ پرس���یارگه‌لێك‌ س���ه‌رنج‌و‌ ه���ۆی‌موس���ڵماناندا‌كه‌‌ئای���ا‌داعش‌حه‌قیقه‌تی‌ئیس���المی‌ده‌رخس���توه‌‌ی���ان‌بێبه‌ری���ن‌به‌ئیس���الم؟‌ س���وكایه‌تییه‌‌ له‌ئیس���الم‌و‌پێویس���ته‌‌ئه‌وه‌‌وه‌اڵمبدرێت���ه‌وه‌‌چونكه‌‌ره‌فتاره‌كانی‌داعش‌مه‌ترس���یین‌بۆ‌سه‌ر‌

بیروباوه‌ڕی‌ئاینی‌ئیسالم.‌‌‌‌

داعش نیشانه ی پرسیاری له سه ر ئاینی ئیسالم داناسه‌یران‌محه‌مه‌د

13 (450( سێشه ممه 2014/10/28 birura.awene@gmail.comبیروڕا

بەشی دوھەم

کاتێک کۆلۆنیالیزم مۆدێلی ”دەوڵەتی ب���ۆ دەرەوەی دونی���ای نەتەوەی���ی“ پێکھاتەیەکی بەر گواس���تەوە، خۆی زمانیی ئایینی و فرەئەتنی���ی و ئاڵۆزی جی���اوازو ناک���ۆک ک���ەوت ک���ە ئەم مۆدێلەی نەدەناس���ی و پێ���ی نامۆبو. لەدوای پەیمانی ”س���ایکس - پیکۆ“وە جەس���تەی لەس���ەر دەوڵەتگەلێ���ک ئیمپراتۆرییەتی عوسمانیی دروستکران ک���ە بێ نەتەوە بون، کۆی ئەو ئەتنی و تائیفان���ەش ک���ە لەناو ئ���ەم دوڵەتە نوێیان���ەدا ترێنج���ران، پێی نامۆ بون. ئەرکی س���ەرەکی دەوڵ���ەت لەقۆناغی کۆلۆنیالیی���دا بەپلەی یەکەم بریتی بو لەدروس���تکردنی دامودەزگای ئیداریی و بیرۆکراسیی بۆ ئەو ھەرێمە جوگرافییە نوێ و ناشێلگیرەی کە لەالیەن دەوڵەتە )بەریتانی���او کۆلۆنیالیس���تەکانەوە فەرەنس���ا( نەخش���ەی بۆ کێش���رابو. بەپێچەوانەش���ەوە ئەرکی س���ەرەکیی دەوڵەت لەقۆناغی پۆست کۆلۆنیالییدا بریتیی بو لەدروس���تکردنی نەتەوەیەک لەسەر ئەو جوگرافیا سیاسییە نوێیەی

کە کۆلۆنیالیزم بۆی بەجێھێشتبو. پ���رۆژەی دروس���تکردنی دەوڵەت و بو. توندوتیژ پرۆژەیەک���ی نەت���ەوە، ھەم دەوڵەت و ھەم کۆمەڵگا نوێکەشی بەیەکت���ر نام���ۆ بون. گ���ەر وەزیفەی سەرەکی دەوڵەتی کۆلۆنیالی کوژانەوەی ئاگری راپەڕینە لۆکاڵییەکان و ڕامکردن و ڕازیکردنی���ان بوبێ���ت ب���ەم دەوڵەتە نوێی���ە، ئ���ەوا وەزیفەک���ەی لەپ���اش قۆناغی کۆلۆنیالیزم بریتیبو لەکوشتنی کۆمەڵگاک���ەی ن���او جیاوازییەکان���ی خۆی. کێش���ەی ئەم دەوڵەتە نوێیانە لەج���ەوھەردا ئەوە بو ک���ە پێکھاتی جوگرافی���ی و ئەتنی���ی و ئایین���ی ئەو دروستکرا، بۆیان دەس���ەاڵتدارێتییەی پێکھاتێکی فرەیی بوو لەگەڵ چەمکی ناس���یۆنالیزم یەکینەدەگرت���ەوە ک���ە پایەی س���ەرەکیی دەوڵەتی نەتەوەیە. واتە وەکو ئێرنس���ت گێلن���ەر دەڵێت وەزیفەی سەرەکی ناسیۆنالیزم پرۆژەی سنورە کە دەوڵەتێکە دروس���تکردنی جوگرافییەک���ەی تەب���ا بێ���ت لەگەڵ سنورە ئەتنییەکەی. کە دەڵێم چەمکی مەبەستم یەکەم بەپلەی ناسیۆنالیزم، لەچەمک���ە ئەوروپییەکەیەتی، چونکی ناس���یۆنالیزمی تورکی���ی و عەرەبی���ی لەژێ���ر کاریگەرییەکی گەورەی مۆدێلی ئەوروپ���ی و بەتایب���ەت ئەڵمانیدا بون. ئەتات���ورک گرنگترین ئەو یاس���ایانەی کە بۆ پ���رۆژەی مۆدێرنکردنی دەوڵەتە تورکیی���ە نوێک���ەی داین���ا، لەقانونی ئیتاڵی���ی و ئەڵمانی���ی و دەوڵەت���ی سویسرییەوە کۆپیکرد. بۆ بیرمەندان و سیاس���ەتمەدارانی عەرەبیش ئەڵمانیاو ئیتالی���ا )پاش���ان تورکی���اش( وەکو مۆدێلێک ب���ۆ دامەزراندن���ی دەوڵەتی نەتەوەی���ی، گرنگی���ی تایبەتی خۆیان ھەبو، چونکی لەالیەک زێدی فۆرمێکی ناس���یۆنالیزمی ئەتنیی بون کە لەسەر ڕەگ���ەز بەند ب���و، لەالیەک���ی ترەوە ھەردوکی���ان وەکو جیھان���ی عەرەبیی کێش���ەی دروستکردنی یەکێتیی خاک و نەتەوەیان ھەبو. بسمارک و گارلیباڵدی و ئەتات���ورک نمونەگەلێ���ک ب���ون ب���ۆ کە چۆن مێژویەک بەرجەس���تەکردنی لەرێگای س���ەرکردەیەکی سەربازییەوە شەڕی یەکێتی و سەربەخۆیی دەکرێت و دەوڵەتێکی بناغەی بەردی دەتوانرێت

نەتەوەیی مۆدێرن دروستبکرێت. ئەم مۆدێلە لەناسیۆنالیزمی ئەتنی ن���ە لەتوان���ای دەوڵەت���ی کۆلۆنیالی عەرەبی���دا بوو نە بەدەوڵەتی پۆس���ت بۆی���ە س���ەر. چ���وە کۆلۆنیالی���ش ھەردوکیان لەناو نیشتیمانپەروەرێتیی و ناس���یۆنالیزمی ھەرێمگەرایی )القومیه القگریه ( قەتیسمان. ھەمو ھەوڵەکانیان بۆ کۆپیکردنی مۆدێلێکی بس���مارکیی یان ئەتاتورکیی، پاشان ھیتلەریی یان س���تالینیی نەک ھەر سەرکەوتو نەبو، بەڵک���و بو بەکارەس���ات ب���ۆ ئایدیای یەکخس���تنی خاک و نەتەوەی عەرەب، لەنمونەی عه بدولناسرو سەدامدا وەکو

بینیمان.

ئ���ەوەی لێرەدا دەمەوێ���ت وەکو تێز لێیڕابمێنین، ئەو ڕاستییە مێژوییەیە کە دەوڵەتی کۆلۆنیالی عەرەبی لەدەرەوەی خۆیدا بەدوای ش���ەرعییەتی سیاسییدا دەگەڕاو ھەمو ھێزی لەوەدا خس���تبوە گ���ەڕ کە س���نورە سیاس���ییە نوێکەی بنجبەس���ت بکات و وەک���و دەوڵەتێک لەیان���ەی دەوڵەتان���ی نێونەتەوەی���ی پۆس���ت دەوڵەت���ی قبوڵبکرێ���ت. کۆلۆنیالی���ش بەپێچەوان���ەی دەوڵەتی دروس���تکردنی کێش���ەی کۆلۆنیالەوە دەوڵ���ەت و ش���ەرعییەتی نێونەتەوەیی نەبو، چونکی وەکو بۆماوەیەک لەالیەن کۆلۆنیالیزم���ەوە بۆی ماب���وەوەو بوبو بەواقعێکی سیاس���یی، بەاڵم ئەرکێکی قورس و ئاڵۆز کەوتبوە س���ەر ش���انی، ئەویش ئیش���کالییەتی دروس���تکردن و دۆزینەوەی شەرعییەتی سیاسیی بو بۆ ناوەوەی خۆی کە لەبنیاتنانی پرۆژەی نەتەوەو یەکێتی نیشتیمانی عەرەبییدا بەرجەس���تەدەبو. وات���ە گ���ەر خەمی سەردارانی دەوڵەتی پۆست کۆلۆنیالیی لە ”دەستبگرە بەکاڵوەکەی خۆتەوە تا با نەیبا“ بەرجەستەبوبێت، ئەوا خەونی دەوڵەتی پۆس���ت کۆلۆنیالیی لەنمونە پان - ناسیۆنالیس���تییەکەی بریتیی بو لەھەڵکردنی ڕەش���ەبایەک کە خواستی توڕھەڵدانی ھەمو ئ���ەو کاڵوانە بو کە دروس���تیکردبون. خەونی کۆلۆنیالیزم چنین���ی خەیمەیەک���ی گ���ەورە بو بۆ کۆکردنەوەی دونیا پارچەپارچەبوەکەی عەرەب، لەژێر دروش���می ”نەتەوەیەکی

یەکگرتو بەپەیامێکی نەمر“دا.مێ���ژوەوە، ئ���ەم بەپێچەوان���ەوەی داعش لەس���ەر دو کەلەپوری سیاسیی کاردەکات، یەکەمی���ان تێکش���کاندنی چەمکی شەرعییەتی دەوڵەتی نەتەوەییە کە بەرھەمی پەیمانی سایکس - بیکۆیە، دوھەمیان وەکو بزوتنەوەیەکی سیاسیی چەکداریی سەرو - دەوڵەتیی، کێشەی ئایدیۆلۆژیی دۆزینەوەی ش���ەرعییەتی دەس���ەاڵتدارێتییەکەی، ب���ۆ نیی���ە بەڵک���و ئایدیۆلۆژیایەکە کە کێش���ەی سیاس���یی جوگرافیایەکی دوزینەوەی ھەیە بۆ دەسەاڵتدارێتییەکەی. قۆناغی یەکەم���ی ل���ە ”دەوڵەت���ی ئیس���امی لەعێ���راق و ش���ام“دا بەرجەس���تەبو، قۆناغی دوای داگیرکردنی موسڵیش بو بەدروستکردنی خەالفەتێکی ئیسامیی کە نە ئەم سەری دیارەو نە ئەوسەری. بەبۆچونی من کێش���ەی ش���ەڕانگێزیی جوگرافیای ناسنورداریی ئایدیۆلۆژیی و دەس���ەاڵتدارێتیی، ئەو ئیشکالییەتەیە کە لەداھاتودا بۆ داعش���یزمیش دەبێت

بەگۆڕستانێکی سیاسیی.

داعشیزم: لەپرۆژەی دەوڵەتی نەتەوەییەوە بۆ پرۆژەی ئیمپڕاتۆرییەت

داعش لەسەر دو کەلەپوری سیاسیی

کاردەکات، یەکەمیان تێکشکاندنی چەمکی شەرعییەتی دەوڵەتی

نەتەوەییە کە بەرھەمی پەیمانی سایکس - بیکۆیە، دوھەمیان

وەکو بزوتنەوەیەکی سیاسیی چەکداریی سەرو - دەوڵەتیی، کێشەی دۆزینەوەی

شەرعییەتی ئایدیۆلۆژیی نییە بۆ دەسەاڵتدارێتییەکەی

19 »»

لەناوق����ەدی بچکۆالن����ە کامپیۆتێرێک����ی بەس����تراوە، نەخش����ەیەکی دیژیتاڵ����ی لەناو جلیس����قەیەک چێن����راوە، چاویلکەک����ەی گیانی لەحاند گولەباران دەپارێزێ، لەش����ی س����ه رنجڕاکێش نیزامی����ی بەجلوبەرگێک����ی ڕازانراوەتەوە، ھەر کام لەئەندامانی لەش����ی وەک قۆڵ، باس����ک، ڕان، پش����ت و سەرشان دەزگایەکی پێوەلکێنراوەو چەکێکی س����وپڕ مودێڕنی فرە فۆنکس����یۆنی دراوەتە دەست. ئاڕنۆڵد شوایتس����ەرنێگەر, ئەمە ڕواڵەت����ی ئاکتۆری فیلم����ی تێرمینات����ۆر نییە، بەڵکو ڕواڵەتی سەربازانی ئەمه ریکایی و ڕۆژئاواییە،

لەشەڕەکانی سەدەی بیست و یەک! س����ەربازی ئەمڕۆ تەنیا کەس����ێکی چەک بەدەس����ت نییە، کە لەناو س����ەنگەر، لەسەر س����ەربان، قەراخ دیوار، خۆی حەش����اردابێ، سیلەی لەبەرانبەرەکەی گرتبێ و بەچەکەکەی تەقەی لێبکات. س����ەربازی ئەم����ڕۆو دواڕۆژ کەسێکی شارەزا لەدەزگاگەلی ئەلکترۆنیکی، دیژیتاڵ����ی، محاس����بات و ئانالیزکردن����ە. ئەو س����ەربازە کە ئەو دەزگاگەلە بەقورسایی 40 کیلۆگرام لەگەڵ خ����ۆی دەگێڕێ، بەرلەوەی شێوەی ئینسان بدات، لەکەرەسەیەکی شەڕو ھۆدەیەک����ی نیزامی����ی گ����ەڕۆک دەچێ! ئەو دەتوانێ زانیاری����ی لەنەچیرەکەو دەوروبەری ڕاستەوخۆ بەفیلم بۆ ناوەندی بڕیار ڕاگوێزێ و نەچی����ر لەناوبەرێ، جا با س����ەرباز لەعێراق بێ و ش����وێنی فەرماندەھی لەواشنگتۆن یان

لەندەن. س����ەربازی ڕوس����یی ئەم����ڕۆ چەکێ����ک بەکاردەھێنێ کە لەس����ەرماو گەرما، تاریکیی ت����ەواو، دەتوانێ لە 1200 مەت����ری خۆیەوە نێچیر نیشانە بگرێ. ئەو لەڕێگای کامێڕایەکی بەکاڵوەکەی����ەوە ک����ە ئەلەکترۆنیکیی����ەوە لێکێن����راوەو وەک چاویلک����ە دێتە بەرچاوی، ھەمو زانیارییەک����ی بەرانبەرەکەی پێدەگات و

دەتوانێ دەستڕێژی لێبکات. چەکەکان����ی ئەم����ڕۆو دواڕۆژی بریتانیا، فەرانس����ە، ئاڵمان، ئیتالیا، سپانیا، ھۆلەند، ئوس����ترالیا، که نەدا، ئەمه ری����کا، ژاپ����ۆن، ئیسرائیل و تەنانەت تورکیا، بەکەڵکوەرگرتن س����ەنعەت تەکنیک و زانس����ت، لەنوێتری����ن سازدەکرێن و نوێترین دەزگاکانی ئەلەکترۆنیکی لەخۆدەگ����رن. س����ەربازێکی تەیارک����راو بەم دەزگایانە لەھەر بارودۆخێکدا، لەھەر حاڵەت و پۆزس����یۆنێکدا، ڕاکشان، ھەستان، دانیشتن، وێس����تان، ڕاکردن بەفش����اردانی دوگمەیەک

دەتوانێ نێچیرەکەی لەناوبەرێت. ئەگ����ەر کاتی خۆی بەکارھێنانی بێس����یم لەشەڕدا وەک شۆڕش لەقەڵەم دەدرا، ئەمڕۆ سەربازی پیادە خۆی دەزگایەکی ھەمەالیەنی کۆمۆنیکاسیۆن و زانیاریی وەرگرتن و زانیاریی بەخشینە. ئاڵمانییەکان لەڕێگای دەزگایەکی لەکۆڵەپش����تی کە دژیتاڵی ئەلەکترۆنیک����ی س����ەربازەکە جێکراوەت����ەوە، ئ����ەو ئیمکانە بەسەربازو فەرماندەکەی و سەرجەم ئەندامانی گروپەک����ە دەدەن ک����ە الیڤ )ڕاس����تەوخۆ( ئاگاداری یەکترو چاالکییەکانی یەکتر بن. ئەم دەزگا ھەمەالیەنە لەڕێگای دەزگایەکی دەستی شێوە کۆنترۆڵی "ویی" کۆنترۆڵ دەکرێ. ئەم دەزگایەو جلوبەرگی دژ بەگولەی س����ەربازی ئاڵمان����ی و چەک و کەرەس����ەی دیکە ھەموی لەسەر یەک سیستمی پاراستنی سەربازەکە پێکدەھێن����ن، بەچەش����نێک ک����ە لەکات����ی عەمەلیات����ی نیزامییدا، دوژمن نەتوانێ زەفەر بەس����ەربازەکە بەرێت. واتە ھەر سەربازیك لەکاتی ھێرش����بردن ھەم سیستمی بەرگریی و ھەم سیستمی کۆمۆنیکاسیۆنی ھاوکات لەژێر کۆنترۆلی خۆی و گروپەکەیدایە. ئەم سیستمە

لەشەڕی ئەفگانستان تاقیکراوەتەوە.لەوە دەچێ بەھۆی پێش����کەوتنی یەکجار خێرا لەبواری س����ەنعەت و تەکنیک و زانستی نیزامی����ی و ئەلەکترۆنی����ک، واڵتان����ی ڕۆژئاوا لەسەروی ھەمویانەوە ئه مه ریکا، پێویستیان بەمەیدانی ش����ەڕ ب����ۆ تاقیکردن����ەوەی ئەم زانست و سەنعەت و تەکنیکە ھەیە. ئەم بازاڕە تازەی����ە دوای ی����ازدەی س����ێپتامبه ری 2001 گەش����ەیەکی کەم وێنەی بەخۆیەوە بینیوەو کۆتایی بەڕوکودی بازاڕی چەکەکانی شەڕی

کاسیک ھێناوە. ب����ۆ ئ����ەوەی ئ����ەم ب����ازاڕە گەرمتربێ، س����اڵێ جارێک لەواش����ینگتۆن پیش����انگای پێش����کەوتنەکانی چ����ەک و بەرھەم����ی نوێی نیزامی بەرپا دەکرێ، لەم پیش����انگایە ھەمو چەش����نە دەزگاو کەرەس����ەیەکی نیزامی����ی دەکەوێتە بەرچاو، شیرکەتەکان و ناوەندەکانی زانس����تی و لێکۆڵینەوەی ئەھلیی و دەوڵەتیی،

ئێدەی نوێ و بەرھەمە تازەکانیان دەناسێنن. پێنتاگۆن و وەزارەتخانەکانی نیزامیی واڵتانی جیهان، بەتایبەت واڵتانی پڕ نەوت، دەاڵڵەکانی چەک و زۆرێک لەدامودەزگاکانی ئەمنییەتیی و ڕاس����پاردەکانی ئیتاعاتی����ی و نیزامی����ی و تیرۆریسم، بەشداریی ئەم پیشانگایە دەکەن و ساڵ بەس����اڵ ئەم پێشانگایە ڕەونه قی زۆرتر

بەخۆیەوە دەبینێ. لەپاڵ ئەم چەشنە پێشانگایانە کە لێرەو لەوێ لەواڵتان بەرپا دەکرێن، کۆمەڵێک کۆڕو کۆمەڵ و دەزگای لێکۆڵینەوەو زانستیی ھەن کە خۆیان بەلێکۆڵینەوە لەس����ەر الیەنەکانی نیزامیکردن����ی جیهان����ەوە، خەریک دەکەن. بەپێی ئ����ەو زانیارییانەی ک����ە لەکۆبونەوەی -Arbeitskreis Militär & So س����ااڵنەی ialwissenschaftler ئەمس����اڵ لەش����اری فرانکفۆرت����ی ئاڵم����ان باس����کراون، نوێترین ئیدە ئەوەیە کە لەڕێگای ترانسپانتاس����یۆن، کۆمەڵێ����ک چیپ����س ی����ان دەزگای تایبەتی منیاتورئاس����ا لەناو لەش یان لەسەر پێستی ئینسان بچێنرێ. بەم شێوەیە سەرباز ڕەنگە پێویس����ت نەبێ 40 کیلۆ ئاس����نەواڵە لەگەڵ خۆیدا بگێڕێ. جیلی نوێی س����ەربازانی شەڕ، پێناسەیەکی نوێی ئینسان- رۆبۆتا، ئینسان- ماش����ێن پەیدا دەکەن، بەوەش مرۆڤ ھێدی ھێدی ڕواڵەت و پێناس����ەی ئینس����انیی خۆی بۆ ئامانجی ش����ەڕو قازانج����ی پوڵیی و مادیی زانیاریی����ەکان بەپێ����ی دەدات. لەدەس����ت لەکۆتایی س����ەدەی 21 پێناس����ەی ئینسان بەتەواوی دەگۆڕرێ و ئینس����ان- ماش����ێن یان ماش����ێن - ئینس����ان دەبێتە ئەم����ری واقیع. ش����ەڕەکانی دواڕۆژ ڕەنگە ھەر بەو ش����ێوەو فۆرم و بەپێی ئەو تاکتیک و ستراتیژییانە بن، کە لەپێش����انگاکانی گەمەی ئەلەکترۆنیکی و

گەمەی ئانالۆگ لێرەو لەوێ دەبینرێ. لەپێشانگای واشنگتۆن لەپاڵ زۆر دەزگای وەک تانکی بچکۆالنەی تەواو ئۆتۆماتیک کە خۆی بەشوێن دوژمندا دەگەڕێ و دەستڕێژی لێدەکات، رۆبۆتایەکی قالۆنچەئاسا سه رنجی ڕادەکێش����ا. ئ����ەم ڕۆبۆتایە ک����ە زۆرتر وەک ماش����ێنی من����دااڵن دەچ����ێ، پش����کێنەرەو لەکون و قوژبن، ناو ماڵ، س����ەربان، کۆاڵن و ھەر ش����وێنێکی دیکە دەتوان����ێ وەڕێبخرێ ب����ۆ دیتن����ەوەی تروریس����ت، ئ����ەم دەزگایە لەڕێ����گای کامێراکەیەوە ھەرچ����ی ببینێ بۆ دیسپلەی سەربازەکە ڕێلەی دەکات، سەرباز ڕاستەوخۆ ئاگاداری چۆنیەتی و ھەڵسوکەوتی بەرانبەرەک����ەی دەب����ێ و دەتوانێ خۆی یان ھاوکارەک����ەی ئەو کەس����ە نیش����انە بگرن و لەناوبەرن. کەسەکە دوگمەیەک بەفشاردانی ئەم کارە لەھەمو پۆزس����یۆنێکدا ئەنجامدانی مومکینە. ئەم دەزگایە ش����ەڕی ناو ش����ارو شەقام و ماڵەکان، واتە شەڕی دژی تروریسم گەلێک ھاساندەکاتەوەو زیانی سەرباز کەمترو

زیانی کەسی بەرانبەر زۆرتر دەکات. ھەرچەن����د ئ����ەو دەزگایان����ە ھەم����وی بۆ ھەم����ان ب����ەاڵم بەکاردەھێنرێ����ن، ش����ەڕ سیس����تم لەدروس����تکردنی کەرەس����ەی تردا بەکاردەھێنرێ����ن. بۆ وێنە ھەم����ان ڕۆبۆتای باڵن����دەی پێش����انگای نیزامیی واش����نگتۆن لەپێشانگای فۆتۆکینای 2014ی شاری کۆڵن لەڕواڵەت����ی ھەلیکۆپتێردا بینرا، کە لەڕێگای کامێڕایەکەوە لەبەرزایی زەوی بەپانوبەرینیی دو کیلۆمەتر، وێنە ھەڵدەگرێ و بۆ دیسپلەی

کۆنترۆلەکەی دەگوێزێتەوە. ھەر بەھەمانشێوە سااڵنە لەپێشانگای Gamescom ی شاری کۆڵن نوێترین ستراتیژی و تاکتیکەکانی شەڕ بەسه رنجراکێش����ترین گێم لەپرۆگرامەکان����ی تەکنیک و پڕجۆشترین سیناریۆ دەکەوێتە بەر دەست خەڵک لەوانە منداڵ و الوان. تەنانەت 2014ی شاری Spielemesse لەپێشانگای ئێس����ن، س����تراتیژی ش����ەڕەکانی سەردەمی ئانتیک و دواترو س����ەردەمی ئێستا لەشێوەی گەمەی ئانالۆگ زۆرترین بەشی پێشانگاکەیان لەخۆگرتبو. پێشانگاکانی واشنگتۆن، کۆڵن و ئێس����ن لەھەمو واڵتێک ھاوش����ێوەیان ھەیە. واتە لەن����او کۆمەڵگای جیهانی����ی داخوازیی بۆ کڕین����ی ئ����ەم کااڵیانە ھەی����ە، ھەربۆیە لەم����اوەی 10س����اڵدا گەورەتری����ن ب����ازاڕ بۆ کڕین����ی چەکی ش����ەڕو گەم����ەی پێوەندیدار ئەم لەگەشەس����ەندندایە. پێکهاتوەو بەشەڕ بازاڕە فەرھەنگ و ش����ێوەی ژی����ان، تێڕامان، ھەڵس����وکەوت و تەنانەت جلوبەرگ و ڕواڵەتی فیگوڕەکان����ی ناو گەم����ەکان دەگوێزێنێتەوە ب����ۆ ناو خەڵک و کۆمەڵگا. لەو پێش����انگایانە مرۆڤ����ی چەرخەکان����ی ک����ۆن بەجلوبەرگ و کەرەسەی ش����ەڕەوە لەپاڵ فیگورەکانی ناو شەڕە پڕ لەفانتێزییەکانی داھاتو، بەیەکەوە لەناو پێش����انگاکان ھاتوچۆیان دەکرد. ئەم ھورش����مە نوێیەی کە مرۆڤ پەرەی پێدەدا، تایبەت بەو پێشانگایانەو تایبەت بەو بازاڕانە نییە، ئەدەبیات بەتایب����ەت ڕۆمان، ھونەری نەققاشی، سینەما، تەلەوزیۆن و مێدیا ھەموی ئەم ناوەڕۆک و فەرھەنگ و بیرو ھەست و ئاکارو کردارە بۆ ناو خەڵک ڕادەگوێزن. مرۆڤی ئەو سەردەمە ھێدی ھێدی لەناوەوە پێناسەیەکی دیکە پەیدا دەکات، بەبێ ئەوەی ھەستی پێ

بکرێ!مەبەس����ت ش����ەڕەکاندا گەمەو لەھەم����و تێکش����کاندنی کەس����ی بەرانب����ەر، زاڵبون و دەس����تەاڵت پەیداکردنە. ئەمە فەلس����ەفەی ژیانی سوپرس����تارەکانی ئەم����ڕۆو دواڕۆژە؟ جیهانی ئێمە بەرەو سەرکەوتنی سوپڕستارو مێگا دەس����تەاڵتدارەکان ملدەنێ. ھەمو ئەو چەمکانەی لەماوەی ٣000 س����اڵی ڕابوردودا م����رۆڤ خ����ۆی لەگ����ەڵ خەرێک ک����ردوە بۆ پێکهێنان����ی جیهانێک����ی ب����ێ ش����ەڕو قڕەو پارێزگاری����ی لەمافی مرۆڤ، ب����ۆ پێکهێنانی جیهانێکی پڕ لەش����ادیی و ئازادیی، وێدەچێ بایه خ����ی خۆی����ان بدۆڕێنن، ئەگ����ەر مرۆڤ بکەوێتە ژێر ڕکێفی دەستەاڵتی نوێی جیهان و

بێدەنگ بمێنێتەوە.

نیشانەکان ئەوە دەردەخەن کە ئەم بازاڕە بڕەوی زۆرەو قورس����ایی خۆی دەخاتە سەر وەزعی ئیقتیس����ادیی و سیاسیی و فەرھەنگیی جیه����ان. گروپەکانی ئیس����امیی، کە وەک کارگ لێرەو لەوێ ھەڵدەتۆقن و بەھاس����انیی دەست بەس����ەر ماڵ و گیانی خەڵکدا دەگرن و بەمیلیارد پارە وەسەر یەک دەنێن و مامەاڵتی دڕندانە لەگ����ەڵ ژن و منداڵ دەکەن، مۆتۆری ئەم ب����ازاڕە ترس����ناکە پێکدەھێن����ن، ھەتا ئ����ەو مۆت����ۆڕە گیزەی ب����ێ، پێش����انگاکانی واشنگتۆن، لەندەن و دەیان پایتەختی جیهان

بەھەولێریشەوە بڕەوی زۆرتر پەیدا دەکەن.ل����ەوە دەچ����ێ بون����ی داع����ش و تاڵیبان و ئەلقاعیدەو ئەوانی تر بەکۆماری ئیس����امیی ئێران����ەوە، تەواوک����ەری س����تراتیژی بازاڕی نیزامیی- سیاس����یی ئەمڕۆی جیهان بن، گەر ئەوانە بونیان نەبێ، چ پێویست بەپێشانگای واش����نگتۆن و ش����وێنەکانی دیک����ە دەکات؟ تیرۆریس����ت ئەمڕۆی جیهاندا لەس����تراتیژی دەورێک����ی جیدیی دەگێڕێ و پێویس����تیه کی ستراتیژیس����تەکانی ب����ۆ حاش����اھەڵنگەرە سیاس����یی، نیزامی����ی، بازرگانی����ی و مێدیای سەردەم. ئەمەش لەخۆیدا ئیفاسیی ئینسان

لەس����ەدەی بیس����ت و یەک����دا ج����اڕ دەدات، بەتایبەت ئیفاسی ئەو کەسانەی لەحاند ئەم

ڕوداوانە بێدەنگ دەمێننەوە!بەپێ����ی ھەم����و ئ����ەو زانیارییان����ەی کە دەربارەی ھێزی نیزامیی، تەکنیک و دەزگای ئینفۆرماس����یۆن پش����کنین و چاودێریکردن و لەئاس����مان و زەوی و دەری����او ھەروەھا بەپێی بونی ھێزو سیستمی سازمانەکانی ئیتاعاتیی و جاسوسیی واڵتانی دەس����تەاڵتداری جیهان و واڵتان����ی ناوچەک����ەو تەنان����ەت ئیمکانات����ی عیراق، حکومەتی نادەوڵەتی����ی دەوڵەتیی و ناک����رێ داعش بەلەش����کرێکی چەن����د ھەزار کەسییەوە وەڕێکەوێ و شارو ناوچەکان داگیر ب����کات و حکومەتی خ����ۆی ڕابگەیێنێ، بەبێ ئەوەی جیهان����ی داخراوی ژێ����ر چاودێریی و جاسوسیی و ئینفۆرماس����یۆن، ئاگادار نەبێ! سیس����تمی زاڵ����ی چاودێرییکردن����ی جیهان، ناتوان����ێ ھێندە کەڕو کوێ����رو مەنگ بێ کە ئاگای لەلەشکرکێشییەکی وا نەبێ. ئه مه ریکاو ئه وروپا، ئیس����رائیل، روسیا، تورکیاو ئێران و واڵتانی عەڕەبی بەش����ێکی مەزن لەبودجەی واڵتەکەیان بەوتەی خۆی����ان بۆ پارێزگاریی و ئەمنیەت����ی واڵتەکەیان خ����ەرج دەکەن، گەر لەھ����ەر کام لەو واڵتانە داعش����ێک پەیدابێ و ئەوانە ئاگادارنەبن، ک����ورد گوتەنی خاکیان بەتورەک����ە دەکێش����رێ و تەخ����ت و بەختیان

سەرەوبن دەبێ.پرس����یاری گەلێ����ک گرن����گ ئەوەی����ە کە کوردەکان چەندە ئاگاداربون؟ ئایا بەرپرسانی حکومەتی ھەرێمی کوردستان ئاگاداربون، یان لەالیەن ئ����ەو دەوڵەتانەوە ئاگادارکرانەتەوە؟ ئای����ا ئەوەی ڕوی����داو ئێس����تاش بەردەوامە، ناوچەیی جیهانیی و داڕێژراوی سیناریۆیەکی بو، کە ھەر ک����ەس دەوری خۆی تێدا گێڕاو دەیگێ����ڕێ؟ دەوری داعش و ک����وردەکان لەم

سناریۆیەدا چ بو؟ئای����ا حکومەت����ی ھەرێم����ی کوردس����تان ئ����اگاداری جموجۆڵەکانی داع����ش بون، ئایا دەیانزانی چی ڕودەدا؟ ھێنانە گۆڕی باس����ی س����ەربەخۆیی کوردس����تان لەالیەن مەسعود بارزان����ی، پش����تگیریی لەن����اکاوی دەوڵەتی ئیس����رائیل، گەرمبونی ئەم باس����ە لەمێدیای جیهان و ناوەندەکانی سیاس����یی و دەوڵەتانی ڕۆژئاوا، باس����ی دابەش����بونی عێراق بەس����ێ ناوچە، چیرۆکی رێفراندۆم بۆ س����ەربەخۆیی کوردس����تان، قوڕوقەپکردنی لەناکاوی ھەمو الیەنەکان بەئیسرائیلەوە، دوای گواستنەوەی شەڕ بۆ کوردستان، بەشێک لەسیناریۆکە بو،

یان ڕوداوگەلێکی ئاسایی!؟ گواس����تنەوەی ش����ەڕ بۆ کوردس����تان، کارەساتی شەنگال و ناوچەکانی تر، کوشتن و ماڵوێرانی����ی و ئاوارەبون����ی بەملی����ۆن کوردو تورکم����ان و ع����ەڕەب و گروپ����ە ئایینیەکان، بەبەشداریی عێراق دەوڵەتی ساخکردنەوەی چڕوپڕی کوردەکان، گەرمبونی شەڕی داعش و حکومەت����ی تورکی����ا بەناوی داع����ش لەگەڵ کوردەکان لەڕۆژئاوای کوردستان، ستراتیژی سیاس����یی- نیزامیی کێ دەردەخات؟ سودو زیانی کوردەکان تا ئێس����تا چ بوەو س����ودو زیان����ی داھاتوی����ان چییە؟ کورد لەباش����ورو باک����ورو ڕۆژئاوا، بۆ ئەو ھەمو خەس����ارەت و ماڵوێرانییەی کە توشی ھاتوەو توشی دێت، دەبێ بەرۆکی کێ بگرێ؟ کێن ئەو ڕابەرانەی خۆی����ان لەحان����د بەملیۆن کەس����ی ئاوارەو کوژراوو ماڵوێران و س����ەرجەم خەڵکی کورد

بەبەرپرسیار دەزانن؟ کارەسات و تراژیدیای شەنگال جارێکی دیکە باشوری کوردستانی ھێنایە سەر ھێڵی مێدیاو سیاس����ەتی جیهان، لەھەمانکات����دا دەھۆڵی پڕدەنگ����ی حکوم����ەت و ھێزەکان����ی نیزامیی حزبیی، لەمەڕ پاراستنی خەڵک و پارێزگاریی خاک و بەرژەوه ندیی واڵت دڕاند! بەپێچەوانە شەڕی کۆبانی و بەرگریی کەم وێنەی کیژان و کوڕان، ڕۆژئاوای فه رامۆش����کراوی گواستەوە بۆ سەر ماسەی سیاس����ی و مێدیای جیهان و بو بەھ����ۆی وروژاندنی کۆمەڵێک پرس����یاری نوێ. ئەوەی چۆن کەنیشک و کوڕانی کۆبانی توانییان بەکاڵش����ینکۆفی 40 ساڵ لەوەبەرو پێداویستیی نیزامیی و کەرەس����ەی کەمترین ژی����ان، لەبەرانبەر ھێزێکی دڕندەی تەیارکراو پارێزگاریی س����ەردەم، بەتازەتری����ن چەکی لەکەرامەت����ی خۆیان و ش����ارو تاقیکردنەوەی ھەس����تی بک����ەن و خۆی����ان، سیاس����یی خۆشەویستیی و پش����تیوانیی لەھەمو جیهان ب����ەرەو الی خۆیان ڕابکێش����ن، دیاردەیەکی پڕ لەپرس����یارە بۆ ئیدئۆلۆگەکانی سیاسیی و ستراتیژیستەکانی جیهان! لەالیەکی تر دەبێ کۆبانی و شەنگاڵ چ دەرسێک فێری ڕابەرانی

کوردو سەرجەم خەڵکی کورد بکەن؟ بەپێی وتەی بەرپرسانی واڵتانی ئه مه ریکاو بریتانیا، ئەم ش����ەڕە کە دور لەس����تراتیژی ئەوان نییە، درێژخای����ەن دەبێ. کوردەکانی باش����ور، باکورو ڕۆژئاوا کە ئێس����تا بونەتە ھێزێکی ناوچەو له پێوەندیی و دانوس����تاندن و ھاوکارییک����ردن لەگەڵ واڵتان����ی ڕۆژئاوادان و لەھەمانکاتدا شەڕێکی درێژخایەن بەسەریاندا داسەپاوە، چ ستراتیژییەک لەسەر ڕێگایانە؟ کام ئەزم����ون بەکاردەھێن����ن، کۆبان����ی یان

شەنگاڵ؟

ستراتیژی شەنگاڵ- کۆبانیکاڵشینکۆف- Military-Hightech؟!

ئاراس فه تاح

برایم فەڕشی

چۆن کەنیشک و کوڕانی کۆبانی توانییان

بەکاڵشینکۆفی 40 ساڵ لەوەبەرو کەمترین

کەرەسەی نیزامیی و پێداویستیی ژیان

لەبەرانبەر ھێزێکی دڕندەی تەیارکراو بەتازەترین چەکی

سەردەم، پارێزگاریی لەکەرامەتی خۆیان و شارو تاقیکردنەوەی

سیاسیی خۆیان، بکەن؟

ئایا ئەوەی ڕویداو ئێستاش بەردەوامە

سیناریۆیەکی داڕێژراوی

جیهانیی و ناوچەیی بو، کە ھەر کەس دەوری خۆی تێدا گێڕاو دەیگێڕێ؟ دەوری داعش و کوردەکان لەم

سناریۆیەدا چ بو؟

له دایكبون���ی خۆی���دا، له كات���ی وه رچه رخانێكی )هاواڵتی (، رۆژنامه ی نوێ و گرنگ بو له میدی���ای چاپكراوی كوردییدا و قۆناغ���ی داخراویی و حزبیی ب���ون و شۆڕش���گێڕیی رۆژنامه گه ری���ی ك���ه تێكه ڵه ی���ه ك ب���و له )تیۆره كانی سۆسیالیستیی و ده سه اڵت(ی تێپه ڕاند. دواب���ه دوای ئه ویش چه ند رۆژنامه یه كی دیك���ه به هه نگاوی باش���تر و نوێتره وه له دایكب���ون و ت���ا ڕاده یه كی���ش ئ���ه و رۆژنامه یه ش���یان به جێهێشت )ئه وه ش

بۆ حوكمی توێژه ران جێده هێڵین(. KNN خاڵی وه رچه رخان له میدیای

بینراوی كوردییداوه ك )KNN(ی���ش له دایكبون���ی كه ناڵێك���ی میدیایی بین���راو، هه نگاوو له میدیای ب���و نوێ وه رچه رخانێك���ی بین���راوی كوردیی���دا و ئ���ه و قۆناغه ی خ���ۆی پێش���وتری له قۆناغه كان���ی ئه و حزبیه كانی كه ناڵ���ه جیاكرده وه و زه مه نه ی به جێهێش���ت. ئه ویش به هۆی ئه و ش���ێوازی كاركردنه یه وه كه رۆڵی میدیایه كی ره خنه گ���ر و چاودێریكردنی ده بینی و له ماوه یه ك���ی كه مدا زۆرترین بینه ری له خ���ۆی كۆكرده وه ، به جۆرێك ك���ه خه ڵك خواس���ت و خه مه كانی له و

كه ناڵه دا ده بینییه وه .ئه م قۆناغه ی كاركردنی ئه م كه ناڵه ، ك���ه هه ندێ���ك به قۆناغ���ی "زێڕین"ی ناوده به ن، زۆری نه خایاند و كه ناڵی تری ئاس���مانیی هاتنه كایه و ئه م كه ناڵه یان تێپه ڕاندو به پێی راپرس���یه كان و به پێی كه وتۆته بینه ره كانیشی ، تێبینیكردنی س���ێیه م و چواره می ریزبه ندییه كان، كه دیكه ، به كه ناڵه كانی به به راورد پێشتر

یه كه م بو.

KNN وه ك تۆپخانه له وێ���وه كه ناڵ���ه ئ���ه م كێش���ه ی س���ه رچاوه ده گرێت، ك���ه له بنه ڕه تدا بۆ گۆڕین���ی دۆخی میدی���ای كوردیی له میدیایه ك���ی حزبیی داخ���راوه وه بۆ نیشتیمانیی پرۆفیش���ناڵ و میدیایه كی ئامانجی ب���ۆ به ڵك���و دانه م���ه زراوه ، سیاسیی و گه یاندنی په یامێكی سیاسی دامه زرێنرا، دیاریك���راودا له زه مه نێكی ك���ه زه مه نی هه ڵب���ژاردن و له دایكبونی په رله مانی���ی ئۆپۆزس���یۆنی یه ك���ه م ئامانجه ش���دا، ئه و له چوارچێوه ی بو، راگه یاندن به هه ڵمه ت���ی كه ناڵ���ه ئه م س���ه ر له هێرش���كردنه ده س���تیپێكرد خستنه ڕوی ده س���ه اڵتداره كان و حزبه عاره كان���ی عه ی���ب و گه نده ڵی���ی و حوكمڕانیی كوردیی ، به جۆرێك هه ندێك له به رپرس���انی بزوتنه وه ی گ���ۆڕان به )هه رچه نده ده ب���رد "تۆپخانه "ناویان به كارهێنانی ئه و وش���ه یه بۆ كه ناڵێكی میدیای���ی هه ڵه ی گه وره یه و قس���ه زۆر

هه ڵده گرێت(.كاتێكیش ئه م "تۆپخانه یه " له قۆناغ و زه مه نێكدا ئ���ه و ئامانجه ده پێكێت كه بۆ دامه زرێنراوه ، ئی���دی ناتوانێ رۆڵه س���ه ره كییه كه ی میدی���ا بگیڕێ���ت كه

"چاودێریكردن"ه .رونتر: ئه م كه ناڵه ، سه ره تا به زمانێكی ره خنه گرانه ی توند و هاوشێوه ی توڕه یی خه ڵ���ك له ده س���ه اڵت ده س���تیپێكرد و په یامه كانی ئاڕاس���ته ی بینه ران ده كرد )كه ببوه شوناس���ی كه ناڵه كه (، به اڵم كاتێك كه خاوه نی ئه م كه ناڵه قۆناغی ئۆپۆزسیۆنبون تێده په ڕێنێت و ده چێته ده سه اڵته وه ، ئیدی ئه م كه ناڵه ش ئه و ده بێت ناچار له ده ستده دات و شوناسه سیاسه تی كاركردنی به و ریتمه بگۆڕێت كه خاوه نه ده سه اڵتداره كه ی ده یه وێت.

هه رچه ن���ده به ب���ه راورد به س���ااڵنی ئۆپۆزسیۆنبونی خاوه نه كه ی ، ئێستا ئه م كه ناڵه بابه تیانه تر په یامه كه ی ئاڕاسته ده كات، به اڵم له به رئه وه ی بینه ره كانی له بنه ڕه تدا به جۆرێكی دیكه ناسیویانه ، ئیدی هیچ ناسنامه و شێوازێكی دیكه ی كاركردنی لێ وه رناگرن، به تایبه تی كه هێشتا توڕه یی ئه و بینه ره له ده سه اڵت وه ك خ���ۆی ماوه و به هی���چ ئامانجێك

نه گه یشتوه .

كێشه كانی تۆپخانه كه كه ناڵه ئ���ه م ئه وانه ش، س���ه رباری خۆی رۆژنامه نوس���یانه له س���ه ره تادا دور ده گ���رت له هه واڵی ته ش���ریفاتی ، ته نانه ت هه واڵه كانی به ڕێز نه وشیروان مسته فای رێكخه ری بزوتنه وه ی گۆڕانی له ریزبه ندی���ی هه واڵه كانیدا ده خس���ته دواوه و به شێوه یه كی رۆژنامه نوسییانه ش هه واڵه كه ی داده ڕێژرا )ئه گه ر گرنگیش بوای���ه (، كه چ���ی ئێس���تا هه واڵه كانی ناوب���راو )ئه گه ر ته ش���ریفاتییش بن( له ریزبه ندیی یه كه من و هه واڵی كۆبونه وه ئاس���اییه كانی س���ه رۆكی پارله م���ان و هه واڵی به گۆڕانیش، سه ر وه زیره كانی گرنگی ئه م كه ناڵه ، له كاتێكدا پێشتر چ نه وشیروان مسته فا و چ رۆژنامه نوسانی س���تافی به رێوه بردنی ئه م كه ناڵه دژی باڵوكردنه وه ی هه واڵی ته شریفاتی بون

له كه ناڵه كانی راگه یاندندا.یه كێكی تر له كێشه كانی ئه م كه ناڵه ، كه مترین له زانیاریی و خاڵیبونه وه یه تی ئی���ش و به رنام���ه و هونه ره كانی كاری رۆژنامه وانیی تێدا ده بینرێت. له كاتێكدا پێشتر هه واڵ و به رنامه كانی ئه م كه ناڵه ده بونه س���ه رچاوه ی گرنگی زانیاریی و جێ���ی قس���ه و مش���تومڕی رۆژان���ه ی خه ڵ���ك. به جۆرێك كه م ش���ه و و رۆژ هه بو زانیاری نوێ له س���ه ر گه نده ڵیی و نادادیی���ه كان ئاش���كرا ن���ه كات. تاكه كه ناڵ بو كه )صناع������ه الخبر(ی تێدا راپۆرتی شیكاریی و به رده وام ده بینرا و پڕ زانیاریی هه بو. ئه م خاڵیبونه وه ش

دو هۆكاری له پشته وه یه :

یه كه م: روانی���ن و مامه ڵه كردنی ئه م كه ناڵه هاوش���ێوه ی كه ناڵه حزبیه كانی تر به رامبه ر كارمه نده كانی مامه ڵه یه كی حزبیانه یه و وه كو )دامه زرێنراو( سه یر ده كرێن، نه ك وه ك كه رتی تایبه ت، كه موچه و پاداشت به رامبه ر به ماندوبون و كاری ج���وان بێ���ت. ئه م���ه ش هاندان بۆ كارك���ردن و كاری ب���اش ناهێڵێت و رۆژنامه نوسه كانی پێیانوایه كار بكه ن و نه یكه ن، وه كو یه كه و هیچ جیاوازییه ك له نێوان رۆژنامه نوسی چاالك و ناچاالكدا

نامێنێت.كه ناڵ���ه ئ���ه م الوازی���ی دوه م: به توانا و رۆژنامه نوس���ی له كارمه ن���د و

خ���اوه ن دیدگای فراوان ب���ۆ كاركردن )له گه ڵ حورمه تم بۆ كه س���ایه تیان كه زۆربه ی���ان هاوڕێی نزیكمن(، به جۆرێك ك���ه هی���چ پێش���كه وتنێك له ئاس���تی كاركردنیان���دا به دیناكرێ���ت و ته نانه ت ئاماده ش نی���ن گوێ بگ���رن له وانه ی كه پێش���نیاری باشیان بۆ پێشخستنی

كه ناڵه كه خستۆته ڕو.له گ���ه ڵ ئه وانه ش���دا، بونی ملمالنێ و ناكۆكی���ی و كێشمه كێش���ی به رده وامی نێوان كارمه ند و رۆژنامه نوسانی نێو ئه م كه ناڵه وه ك زۆر له كه ناڵه میدیاییه كانی تر، كات و روبه رێكی زۆری ئه م كه ناڵه ی داگیرك���ردوه و هۆكاری���ش ب���وه ب���ۆ دوركه وتنه وه ی ژماره یه ك رۆژنامه نوسی به توانا، كه ئێس���تا له كه ناڵه كانی تردا

رۆڵی دیاریان هه یه .له س���ه رو هه مو ئه وانه ش���ه وه ، وه ك خۆیان باسی ده كه ن، كێشه ی دارایی و نه بون���ی پ���اره هۆكارێكی س���ه ره كی پاش���كه وتنی ئه م كه ناڵه یه ، به تایبه ت له ڕوی ته كنه لۆژیای په یوه ندیكردنه وه ، كه زۆر الوازه و ه���ه م كوالێتی هه واڵ و هه م خ���وار هێناوه ته به رنامه كانی���ی ناتوانێ روماڵی راسته وخۆی روداوه كان ب���كات و بیانگوێزێته وه . دواجار نه بونی پاره ، هۆكاره بۆ نه بونی رۆژنامه نوسی ن���اوازه ی ب���اش و كاری به توان���ا و رۆژنامه نوس���یی ، به تایبه ت له دۆخێكدا ك���ه میدیای ركابه ری پ���اره دار هه یه و

راوی رۆژنامه نوسیی به توانا ده كات.

به سه رچونی كه ره سته كانی تۆپخانه كه KNN میدی���ای قۆناغێكی سیاس���ی بو، ئێس���تاش ئه و قۆناغه تێپه ڕیوه و چیتر ناتوانێ به و په یام و به و كه ره سته ته كنه لۆژییان���ه ی مرۆی���ی و مادی���ی و له به رده ستیدان به رده وامبێت و ركابه ریی ئه و كه ناڵه ئاس���مانییانه ب���كات، كه

به مدواییه دامه زرێنراون.رونتر: له ئێس���تادا ئه م كه ناڵه ته نها وه ك ئۆرگانێك���ی حزبیی هاوش���ێوه ی كه ناڵه حزبیه كان���ی تری وه ك )گه لی كوردس���تان، كوردس���ات، كوردستانی تی ڤی ، زاگرۆس، په یام و س���پێده ..( سیاس���ی په یامی ته نه���ا كارده كات و ده س���ه اڵتدار سیاس���ی حزبێك���ی ده گوازێت���ه وه ، كه ده كرێ له میدیاكانی تره وه ئ���ه م په یامه ئاراس���ته بكرێ و كاریگه رییشی باش���تر بێت. سه رباری ئه وه ی رۆڵه راسته قینه كه ی خۆی ، كه گشتیه كانی ده سه اڵته چاودێرییكردنی ده وڵه ته به هۆی هه لومه رجی سیاس���ی ئێستای كوردستان و چونه نێو ده سه اڵتی

خاوه نه كه یه وه ، له ده ستداوه .

چاره نوسی تۆپخانه كه ماوه یه ك���ه گفتوگۆی���ه ك له ئارادایه ، ك���ه ئایا ئ���ه م كه ناڵه ، ك���ه ئامانجی دامه زراندنه كه ی پێكاوه ، دابخرێت؟ یان

بمێنێته وه ؟.به پێی هه ندێ سه رچاوه ی زانیاریی ، رێكخه ری گشتی بزوتنه وه ی گۆڕان كه خۆی دامه زرێنه ری یه كه می كه ناڵه كه یه ، ئه م كه ناڵه میدیاییه وه ك )خه نجه ری ك���ه الن( س���ه یر ده كات، ك���ه له كاتی پێویس���تدا به كاربهێنرێ���ت و پێیوای���ه له ئێس���تادا زه روریه تی ئ���ه و خه نجه ره نه م���اوه و مان���ه وه و گه شه پێدانیش���ی به پێویس���ت نازانێ���ت. به ڵگ���ه ش بۆ كه ناڵه كه فرۆش���تنی ده نگ���ۆی ئه وه بو، ك���ه ماوه یه ك له مه وبه ر له ئارادابو. پێش���تریش ناوبراو یه ك���ه م كه س بو، داخس���تنی كه ناڵێكی میدیایی به هۆی نه مانی كاریگه ریی���ه وه ئه زمون بكات،

كه رۆژنامه ی )رۆژنامه ( بو.ئه م كه ناڵ���ه له كاتی خۆی���دا رۆڵی "خه نج���ه ری كه الن"ه ك���ه ی بینی���وه و میدی���ای سیاس���یی و بۆش���اییه كی پڕكردۆت���ه وه و ره نگ���ه به داخس���تنی )كه پێم باش���ه (، بۆشایییه كی ئه وتۆ له میدی���ای كوردییدا دروس���ت نه كات. به پێچه وانه شه وه ، ئه و بودجه زۆره بۆ خاوه نه كه ی ده گه ڕێت���ه وه ، كه بۆ ئه م كه ناڵ���ه ی ته رخان ده كات و ئێس���تاش وه ك خۆیان ده ڵێ���ن: به هۆی قه یرانی

داراییه وه قه رزاری كردون و ژماره یه كی رۆژنامه نوس���یان كارمه ن���د و زۆر

ده ركردوه .

دو پێشنیار:یه ك���ه م: له حاڵه تی داخس���تنی ئه م كه ناڵه دا، خاوه نه كه ی كه )بزوتنه وه ی گ���ۆڕان(ه ، ده توانێت ب���ۆ جێگره وه ی رۆڵی حزبییانه ی ئێس���تای كه ناڵه كه ، په یوه ندیی���ه گش���تیه كانی كارا بكات و رۆژنامه وانیه كه ی���ه وه ، ژوری له ڕێ���ی لینكی فراوانی په یوه ندیی له گه ڵ كه ناڵه دروس���تبكات و میدیا جۆراوجۆره كانی تێیاندا په یام و چاالكیی و هه ڵمه ته كانی هه ڵبژاردن بانگه ش���ه كانی راگه یاندن و باڵوبكاته وه . ئه زمونیش سه لماندویه تی كه ئاڕاس���ته كردنی په یام له میدیاكانی ده ره وه ی خ���ۆت كاریگه ری���ی زیاتری

هه یه و باشتر وه رده گیرێت.دوه م: له حاڵه تی به رده وامبونیدا، ئه م كه ناڵه پێویستی به و گۆڕان و چاكسازییه بنه ڕه تی���ه هه یه ، كه خاوه نی كه ناڵه كه بۆ سیستمی حكومڕانیی كوردیی داوای ده كرد. ئه ویش ه���ه ر له گۆڕینی ناوی به شێكی گۆڕینی تاوه كو كه ناڵه كه وه ، زۆر له ستافه كه و هێنانی توانای باش و تواناكانی گه شه پێدانی چاالككردنه وه و ئه و به شه ی كه ده یهێڵێته وه . هه روه ها چاكسازییكردن و به ره وپێشبردنی الیه نی ته كنیكی���ی و ته كنه لۆژی���ای كه ناڵه كه به تازه ترین ته كنه لۆژیای پڕ كوالێتیی . چاكس���ازییكردن گۆڕی���ن و له گ���ه ڵ له ش���ێوازی به ڕێوه ب���ردن و ش���ێوازی كاركردنی رۆژنامه وانیی و پڕ ئیشكردنی

كه ناڵه كه و چه ند گۆڕانكارییه كی تر.ب���ه م ش���ێوه یه ش، ئ���ه و كه ناڵ���ه كه ناڵ���ی وه ك النیك���ه م ده توانێ���ت "روداو" كارب���كات، ك���ه توانیویه ت���ی له ڕێ���ی كه ره س���ته ی باش���ی مرۆیی و سیاس���ی و په یامێكی ته كنه لۆژییه وه ، حزبیانه ئاڕاسته بكات و تا ڕاده یه كیش كاریگه ریی له سه ر وه رگره كانی دروست به رده وامبونی به پێچه وانه شه وه بكات. ئه م كه ناڵه )KNN( به م ئاس���ته یه وه و به م شێوازی كاركردن و ته كنه لۆژیایه ی هه یه تی ، وا باش���تره دابخرێت و بخرێته

مۆزه خانه وه .

مەبەس���ت ل���ە "گرفتس���ازکردن" ئەوەیە، کەمین���ەکان دەبن���ە زەمین���ەی پێک���دادان و ش���ێوانی هاوسەنگیی سیاس���ی و کولتوریی و ئاس���ایش کۆمەاڵیەتی کۆمەڵگ���ە فرەنەژاندو فرەئایین���ەکان. ئەم���ە ن���ەک لەبەرئ���ەوەی کەمینەکان لەخۆیاندا ناجۆرو ناحەزن، بەڵکو دەش���ێ فاکت���ەری نائارامیی بن. هەمیش���ە چەوس���انەوەیان لەالیەن زۆرینەوە، بەهانەی پەلکێشکردنی دەستی دەرەکییە. بەاڵم هاوکات رێخۆشکەرێکی پشتیوانییە. کەمینەکان لەهەر کۆمەڵگەیەکداب���ن جا ئیتنیکی���ی، مەزهەبی، ئاینیی یا کولتوریی، بێتواناییان لەزمانی هێزو

توندوتیژییدا بەرجەستە دەکەن. بەدەربڕینێک���ی تر؛ ناهاوس���ەنگیی هێزو کولتورییەکان، کۆمەاڵیەتیی و ئابوریی و پێگە گرف���ت و لەڕێ���ی کەمینەی���ەک وادەکات زەقکردنەوەی کێشەیەکەوە، پارسەنگیی هێز بدۆزێتەوە. چەن���دەش لەپەراوێزو کەناردابن، دەکرێ رەوشی گشتی کۆنترۆڵکراو بشێوێنن. بۆیە، چەمکی کەمینەو زۆرینە تەنها لەژمارەی ئەبس���تراکدا ناوەس���تێتەوە، بەڵکو لەتوانای بەرگری و فشارخستنەسەر ئەویتردایە. "مێش و مەگەزێک" بەس���ە کە جەس���تەیەکی زەبەالح

هەراسان بکات!دی���ارە، کوردی���ش لەئێراق���دا ئەگەرچ���ی نەتەوەی دوەمە، بەاڵم ب���ەو جۆرە مامەڵەی لەتەکدا نەکراوە. هەمیشە لەنێو جەستەیەکی یەک نەژاد بااڵدەستدا بەکەمینەیەک وێناکراوە. کەمینەیی بون، بۆتە ناسنامەیەکی سیاسیی و لەئاستی دەرەکییشدا هەمان روانگە لەئارادایە. بەتایب���ەت، لەجەنگ���ی کەن���داوەوە "زۆن���ی دژەفڕی���ن" وەک پەناگەیەک���ی نێودەوڵەتیی، ئەو روانگەیەی کردە پارادیمێکی سیاس���ەتی واڵتان���ی خۆرئاوا. بەاڵم، لەدورم���ەودادا ئەو روانگەیە خواس���تی کوردی تێر نەکرد. بۆیە لەکێشمەکێش���ەکانی بەغ���داو هەرێمدا، کورد ویستی ئامادەس���ازیی پارادایمێکی تر بکات.

بەاڵم، لەو ملمالنێیەدا پشتیوانی نەبو.لەبەرئەوە، خواس���تی "سەربەخۆیی" وەک "جیابونەوە" هەژمارکراو پێش���وازیی فەرمیی لێنەک���را. ئەمە نەک هەر لەبەرئەوەی ش���ەڕو خوێن���ی بەدواوەی���ە، یا هێش���تا بەکاخەزی دەس���تور، بەشێکە لەئێراق. نە لەبەرئەوەشی کە خۆرئاواییەکان بەتەنگ ئاشتیی و یەکگرتویی ناوچەک���ەوەن، ی���ا هاوکێش���ەی ئیتنیکیی و هاوسەنگیی سیاسی کۆی ناوچەکە دەشێوێ. نەخێ���ر، ئەوان ل���ەم دۆخەدا چیت���ر "کورد" وەک کەمینەی���ەک نابین���ن لەمەترس���یدابێ، تا هاوکاری���ی فەرمیی بک���ەن. بەڵکو، کورد لەئاس���تی ناوچەکەدا، لەکەمینەیەکەوە بەرەو رۆڵگێڕێکی س���ەرەکیی سەردەکێشێ! ئەگەر بەهێزی خۆش���ی نەبێ، دەتوان���ێ بەجۆرێک هاوسەنگیی رابگرێ و هاوکێشەکان دەستکاریی پ���رۆژەی دروس���تبونی نەتەوە/ بکات���ەوە. دەوڵەت، بەجۆرێک لەسەرو خواست و داواکانی

کەمینەیەک دەگیرسێتەوە!ئەمە تا ئێرە راستە. بەاڵم، چەند هەفتەی رابوردو هاوکێش���ەکە گ���ۆڕا، بێ ئەوەی دیدو پرەنس���یپە خۆرئاواییەکان گۆڕانی بەس���ەردا بێ! هاوکاریی نێودەوڵەتیی )کریستیانەکان، شەنگال و کۆبانی (، ئەو رۆحە کەمینەخوازەی خۆرئاوای بزواندەوە. هەڵب���ەت، لەبەرئەوەنا کە پش���تیوانیی و هاوکاریی���ەکان بۆ "هەمو" کوردە، بەڵکو لەپێناو کەمینەکانی "ئێزدی"و "کریستیان"و "ش���ەبەک"ە! جگە لەهاوکاریی لۆجیستیکیەکان، بەشێکی تری کۆمەکیەکان لەپێن���او بەرەوڕوبونەوەی داعش���دایە! دەبێ بزانی���ن، بۆ ئ���ەم پش���تیوانییانە لەپڕ بونە

هەڵمەتێکی نێودەوڵەتیی؟ هاوکاری���ی مرۆی���ی کەمین���ەکان، یەکێک لەخه سڵەتە دیارەکانی کولتوری خۆرئاوا. ئەو رەهەندە هیومانیستییە کە سیاسەتی لەسەر بەن���دەو لەپێناویش���یدا دەس���توەردان لەنێو کاروباری واڵتان رەوایە! باش���ترین نمونەش، ئ���ەو پش���تیوانیی و هاریکارییان���ەی واڵتانی ئەورپاو ئەمه ریکا بۆ هەرێم، بەناوی کوردانی بەجۆرێکیتر کریس���تیانەکانەوەیە. ئێ���زدی و دیمەنی س���ااڵنی راپەڕی���ن )١٩٩١(ی دوبارە دەبێتەوە. ئەگەرچی، هاریکارییەکان لەئاستە هەڕەشەیەکی دەرخەری نێودەوڵەتییەکەیدا، بونەکی���ی و لێقەوماوییە، بەاڵم وەک "کەمینە" ن���ەک نەتەوەی���ەک. چونک���ی، کە باس���ی نەتەوەیەک دێتە ئاراوە، ئیتر لەپش���تیوانیی سیاس���ەتی بازن���ەی دەچین���ە مرۆی���ەوە نێودەوڵەتییەوە. پرسی سەروەریی دەوڵەت و

نەتەوەو نیشتیمان دێتە ئاراوە.دیارە، کەمین���ە، وەک چەمک و بنەمایەکی پش���تیوانیی و هاوکاری���ی مرۆی���ی، رەگێکی لەکولت���وری سیاس���ی ق���وڵ و هەس���تیاری خۆرئ���اوادا هەیە. رەنگە ل���ەو گرێ کولتوری بەتایبەت جیهانی، جەنگی شارس���تانیەوەی جینۆس���ایدی جوەکانەوە ب���ێ. چەمکێک کە لەناخ و نەس���تی "خۆرئاوایی"ەکاندا، س���ۆزو ت���رس و نیگەرانی���ی و یادەوه ری���ی مێژویەکی

تاڵ دەوروژێنێ. ب���ەاڵم، ئەمە دیوە پڕەکەی مرۆییەکان، کارەس���اتە چونکی دەفرەکەیە. جگە لەپاسپۆرتی دەستێوەردان، بەهانەیەکە ک���ە "ئەندازی���ارەکان" لەبات���ی دور ب���ەدور چاودێربن، دەبنە بکەری داڕێژەری س���ەرەکی نەخشەی سیاسی جوگرافیاکە. لەم سۆنگەوە، سیاس���ەتی ئەمه ریکا لەمەڕ کوردو ئایندەی، لەوەدایە ک���ە کەمینەیەکی-نەتەوەیی گرنگە. واتە، هەم���ان دۆگما دێرینەکەی س���ەردەمی ئیمپراتۆریەتی بەریتانیایە کە راگرتنی بااڵنسە

قورسەکەیە !ئیدی، پاڵپش���تیکردنی کورد ت���ا ئەوکاتە گرنگە، ک���ە نابێتە بیرۆکەی س���ەربەخۆیی و ترازاندنی ت���ای تەرازوەک���ە! ئەمه ریکا وەک کەمینەدۆستێ، پێی باش���ە کورد لەواڵتێکدا بێ کە ئاسانکاریی دەستتێوەردان بەپردێکی مرۆییدا درێژبێتەوە. چونکی لەوێوە رەوایەتی وەرگ���رێ! ئی���دی، س���ااڵنی )٩١ ، ٢٠٠٣، ٢٠١٤( هەمان س���یناریۆیە، بەاڵم ئێستە کورد هەم وەک هێزیكی مرۆیی و هەم س���ەربازیی، هاوپەیمانێک���ە لەناوچەک���ەدا. رۆڵەکان���ی تا لێ���واری بەرژەوەندیەکانی ئەو درێژدەبێتەوە، بەاڵم لەوە زیاتر دەوەستێت! ئەو کەمینانەی لەم دواییەشدا هاوکاریکران، دەکرێ لەداهاتودا

بەجۆرێ بەرامبەر کورد بەکاربهێنرێن!تا ئێس���تەش، لەو دیدەوە ئەمه ریکا رۆڵی ک���وردی پێ گرنگە کە ب���ەردی باڵەخانەکەی ئێراقە. بۆیە، ناخوازێ لەو قەبارەیەی بترازێ. جگە لەوەی، شەڕکردن دژ بەداعش، بەجۆرێک هاوکاریی پشتیوانییەتی. پاراستن و بەرامبەر شیرینیەکەیەتی. لۆجیستیکییش سەربازیی و بەڵگەنەویستە کە هیچ هاوکاریی-هاوپەیمانیەک بێبەرامب���ەر نیی���ە. بەاڵم، پش���تیوانیکردنی سەربەخۆیی لەفۆرمی دەوڵەتدا، بۆ ئەمه ریکا هیچ بەرامبەرێ���ک و بارتەقایەکی نییە. ئەگەر ئامانجەک���ە نەوتی���ش بێ، پێویس���ت ناکات لەچێ���وەی دەوڵەتدا بێ! ئیدی، سیاس���ەتی هاوس���ەنگی لەبەکارهێنان���ی کەمینەکاندا، تا نەگۆڕی لەس���تراتیجیەتی بەشێکە ئێستەش

زلهێزەکان و ئەمه ریکا."داع���ش" پەالمارەکان���ی لەکاتێک���دا کوردس���تانیانی هەمو پارچەکانی خستەسەر رێڕەوی خۆپیشاندان، بەجۆرێکیش مانیڤێستی ه���اوکات بەرجەس���تەکرد. ک���وردم" "م���ن رەخنەیەک���ی ئاش���کرابو ک���ە داواکاریەکانی لەئەجێندای زلهێزەکاندا نییە. دەبێ ئیتر وەک نەتەوەیەک نەک کەمینەئاسا دانی پێدا بنرێ. بۆیە، خۆڕاگەیاندنێک)ستەیتمێنت(بو کە تەنها لەجوگرافیایەکی وشک و لەسەر مێزەڕەقەکانی وتوێژدا ناگیرسێتەوە. نەخێر، جگە لەدەاللەتی نەبونی بێدەوڵەوتیی و مافخوراوێتیی، هاواری س���ەربەخۆیی نەتەوەیەک���ە. ش���ایەتحاڵێکە کە تا ئێس���تاش سیاس���ەتی نێودەوڵەتیی، ماف���ە نەتەوەی���ی و نیش���تمانیەکانی بەهەند ل���ەوەی ڕازینەبونێکە وەرنەگرت���وە. جگ���ە بەدەوڵەتی نەتەوە سەردەس���تەکانی "ئێراق، تورکیا، ئێران، سوریا". ئیدی ئەم مانیڤێستە، خواستی کەمینەیەک نییە، بەڵکو نەتەوەیەکە کە دابەشبونەکانی بۆ هێزی مانەوە دەگۆڕێ.

بیرورا)٤5٠( سێشه ممه ٢٠١٤/١٠/٢8 14

ره‌هه‌ندیسێیه‌م‌ گۆشه یه که دو هه فته جارێک

"نه وزاد جه مال" ده ینوسێت

تا ئێستەش، لەو دیدەوە ئەمه ریکا رۆڵی کوردی پێ گرنگە کە بەردی

باڵەخانەکەی عێراقە. بۆیە ناخوازێ لەو

قەبارەیەی بترازێ جگە لەشەڕکردن

دژ بەداعش

چاره‌نوسی‌‌"تۆپخانه‌كه‌ی‌‌گۆڕان"‌به‌ره‌و‌كوێ‌؟

کەمینە‌وەک‌گرفتسازو‌پاڵنەرێکی‌پشتیوانیی‌نێودەوڵەتیی

كامیل عومه ر

ئه م كه ناڵه له كاتی خۆیدا رۆڵی "خه نجه ری

كه الن"ه كه ی بینیوه و بۆشاییه كی سیاسیی و میدیای پڕكردۆته وه و

ره نگه به داخستنی بۆشایییه كی ئه وتۆ له میدیای كوردییدا

دروست نه كات به پێچه وانه شه وه ئه و بودجه زۆره بۆ خاوه نه كه ی

ده گه ڕێته وه ، كه بۆ ئه م كه ناڵه ی ته رخان

ده كات

ئه م كه ناڵه پێویستی به و گۆڕان و چاكسازییه

بنه ڕه تیه هه یه ، كه خاوه نی كه ناڵه كه بۆ سیستمی حكومڕانیی

كوردیی داوای ده كرد. ئه ویش

هه ر له گۆڕینی ناوی كه ناڵه كه وه ، تاوه كو

گۆڕینی به شێكی زۆر له ستافه كه و

هێنانی توانای باش و چاالككردنه وه و

گه شه پێدانی تواناكانی ئه و به شه ی كه

ده یهێڵێته وه

مامۆستای راگه یاندن له زانكۆی سلێمانی

15 (450( سێشه ممه 2014/10/28 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

کۆبانی و دەرمان: سیاسەت و تەندروستی

ڕاگەیاندراوەکەی مەکتەبی سیاس���ی ناردنی لەس���ەر نیش���تیمانی یەکێتی چەک و دەرمان ب���ۆ کۆبانی کۆمەڵێک ڕاستیی تاڵی سیاس���ی و تەندروستیی ئاشکراکرد. قس���ەی زۆر لەسەر تاڵیە سیاس���یەکان کرا بەاڵم ناردنی دەرمان وەک���و زۆربەی ئ���ەو بابەتان���ەی کە لەبەینی سیاسەت و تەندروستیدان بونە

ژێر پێوە.خۆیدا لەڕاگەیاندراوەکەی یەكێت���ی وتی کە ئ���ەو بڕە دەرم���ان و چەکەی ڕەوانەی کۆبانی کردوە لەپاشخانی خۆی بوە. ئیدیع���ای خاوەندارێتیی ئەو بڕە دەرمانەی لەالیەن یەکێتی نیشتیمانیەوە چەند ئاماژەیەک بەدەستەوە دەدەن کە هەمویان بەڵگەن لەسەر دۆخی نالەبارو بەگشتیی و تەندروستیی کارەساتباری

دەرمان بەتایبەتی لەکوردستاندا.دەرمان و مۆڵکایەت���ی بەدیوێک���دا، کەرەستەی پزیشکیی لەالیەن حزبێکی سیاس���ی دیاریک���راوەوە هی���چ ماناو گەواهیەکی نیە. ئەگ���ەر ڕێی تێبچێت ک���ە تاوەکو ئێس���تا حزبی سیاس���ی لەکوردس���تاندا هێزی سەربازیی خۆی هەبێت، بەاڵم هەرگی���ز ڕێی تێناچێت دوای 2٣ س���اڵ لەڕاپەڕین تازە بەتازە کەرەستەی دەرمان و حزبێکی سیاسی پزیش���کیی عەمبار بکات. ڕەنگە هەمو ئەو بیانویانەی کە حزبە سیاسیەکان و بەتایبەتیش یەکێتی و پارتی دەرخواردی خەڵک���ی دەدەن لەس���ەر شکس���تیان پێش���مەرگە هێزی لەیەکخس���تنەوەی قەناعەتپێکەرب���ن، بەاڵم هیچ بیانویەک نیە بۆ هێش���تنەوەی بەش���ە دەرمان و کەرەستەی پزیش���کیی الی ئەم حزبی

سیاسی یا ئەویتریان.هەبونی دەرمان و کەرەستەی پزیشکیی تایبەت بەحزبێکی سیاس���ی، کە خۆی لەخۆی���دا هه ڵه یه كی گەورەیە به رامبه ر بەهاونیش���تیمانیان و ت���ەواوی خەڵکی کوردس���تان و بەش���ێکە لەپرۆسەیەکی فراوانتری قۆرخکاریی الیەنێکی ژیاریی لەالیەن ئەو کۆمەڵ���گای کوردس���تان دەزگای نیشتیمانیی یەکێتی حزبەوە. شۆڕشی هەیە کە شانبەشانی وەزارەتی تەندروستیی کار دەکات و نەخۆشخانەو پزیشک و کارمەندو دەرمان و کەرەستەی پزیش���کیی تایب���ەت بەخ���ۆی هەیە. کەرەس���تەی دەرمان و دەزگای���ە ئەم پزیشکیی و پزیشک و کارمەندی حکومیی حزبێک���ی بەن���اوی بەکاردەهێنێ���ت و سیاس���یەوە پیاوەتی پێیانەوە دەکات. هەبون���ی ئەم ج���ۆرە دەزگایە ڕێیەکی تێدەچو ئەگەر هاتباو وەزیرو بەرپرسە تەندروس���تیی وەزارەت���ی بااڵکان���ی لەدەستی یەكێتی خۆی نەبانایە، بەاڵم بەڕێوەبەری پێش���وی دەزگای شۆڕش ئێس���تا وەزی���ری تەندروس���تیە. ئەو پرسیارەی کە تاوەکو ئێستا بەدەنگی ب���ەرزو نە لەالیەن میدیا کراوەو نە الی پەرلەمان دروستبوە ئەوەیە لەواڵتێکدا وەزارەتێک���ی تەندروس���تیی هەبێت چ پێویست دەکات حزبی سیاسی دەزگای تایبەتی تەندروستیی سەر بەحزبەکەی

هەبێت؟ئەگ���ەر ب���ۆ چرکەی���ەک بوارم���ان بەخۆماندا ب���ڕوا بەئیدیعاکەی یەکێتی بکەین بەوەی کە ئەو بڕە دەرمانەی کە چو بۆ کۆبانی ئەو دابینیکردوە دەبێت یەکس���ەر کۆمەڵێک پرسیار لەو حزبە بکەین؟ ئای���ا یەکێتی دەرمانی لەکوێ بو؟ ئەگەر لەڕێی دەزگای شۆڕش���ەوە دابینکراوە، بۆچی ئەو دەزگایە پێشترو لەکاتی نەبونی دەرمان لەکوردس���تان بەهاونیش���تیمانیانی خێ���رەی ئ���ەو نەدەکرد؟ کوردس���تان خۆی باشوری دەزگای ه���ی دەرمانەک���ە ئەگ���ەر هێناویەتی؟ لەکوێ���وە ئەو شۆڕش���ە ئای���ا لەڕێی وەزارەتی تەندروس���تیەوە دەس���تیکەوتەوە؟ ئەگ���ەر وەزارەت���ی تەندروس���تیی دابینیکردبێ���ت )وەکو چۆن ئەو وەزارەتە پزیش���ک و کارمەند بۆ دەزگای شۆڕش دابین دەکات(، ئایا ئەمە خراپ بەکارهێنانی ماڵی گشتیی

نیە؟سیاس���یەکانی ئاماژە ل���ەژاوەژاوی ڕاگەیاندراوەک���ەی مەکتەبی سیاس���ی یەکێتیدا، ئەو هەمو پرس���یارە گرنگە بون���ە ژێر پێیەوە. کات���ی ئەوە هاتوە ک���ە کۆتای���ی بەدەزگایەک���ی وەک���و دەزگای شۆڕش بهێنرێت و هەمو دەزگا لەچوارچێوەی حزبیەکان تەندروستیە

وەزارەتی تەندروستیدا کۆبکرێنەوە.

نه خۆش: هه وكردن���ی جگه ر جۆری b چیه ؟

دكت���ۆر: نه خۆش���ییه كی هه وكردنی توش���ی گوێزراوه ی���ه و ڤایرۆس���یی و جگه ری مرۆڤ ده بێت و نه خۆشییه كی مه ترسیداره و نزیكه ی یه ك له سه ر سێی

خه ڵكیی له جیهاندا توشی ده بن.مرۆڤ توش���ی چ���ۆن نه خ���ۆش:

ده بێت؟دكتۆر: ئه م نه خۆش���یه له كه سێكی توشبو ده گوێزرێته وه له رێگه ی خوێن و ش���له مه نیی له ش. وه ك گواستنه وه ی خوێن و كرداریی سێكسیی و به كارهێنانی ده رزیی پیس���بو به و ڤایرۆسه له كاتی تات���ۆو هه روه ها هۆكارێكی توش���بون له كات���ی س���ه ردانیكردنی پزیش���كی ددان ئه گه ر كه ره س���ته كان پیسبون و ئه و كه س���انه ی كه له بواری پزیشكیی

كارده كه ن و چه ندین رێگه ی تر.نه خ���ۆش: ئایا ئه گ���ه ری مردن به م

نه خۆشییه زۆره ؟به ڵ���ێ ، ئه گه ره ك���ه زۆره و دكتۆر: س���ااڵنه زیات���ر له 600 ه���ه زار كه س ده مرن و نه خۆش���ییه ب���ه م له جیهان مه ترسیداره كان له نه خۆشییه یه كێكه

كه ده بێته هۆی له ناوبردنی جگه ر.نه خۆشییه كه نیشانه كانی نه خۆش:

چین؟پێس���ت و ره نگی زه ردبونی دكتۆر: س���پێنه ی چاوو گۆڕان���ی ره نگی میزو هێڵنجدان و ش���ه كه تبون و ماندوێتیی و

ئازاری سك و چه ندین نیشانه ی تر.نه خ���ۆش: ئای���ا له ڕێی خ���واردن و خۆراكی پیس توش���ی ئه م نه خۆشییه

ده بیت؟دكتۆر: نه خێر به هیچ شێوه یه ك ئه م نه خۆش���یه له رێگه ی خۆراكی پیسه وه توش نابیت، ته نه���ا له رێگه ی خوێن و

شله مه نی له شه وه ده بێت.نه خۆش: خۆپاراستن چیه ؟

خۆپاراس���تن باش���ترین دكت���ۆر: به كارهێنانی كوتانه دژ به و نه خۆشییه كه به چه ند سیسییه ك ده بێت كه نابێت هیچیان پشتگوێ بخرێت و خۆپاراستن له هه مو ئه و خااڵنه ی ك���ه له رێیانه وه كه سه كان توشی نه خۆشییه كه ده بن.

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

هه‌وكردنی‌‌جگه‌رBجۆری‌‌‌

ئا: هاوڕاز سه لیم

م���ادەی Caffeine كافائی���ن س���ەرەكییە لەچادا ك���ە پەیوەندیی بەسەرئێشەوە هەیە. ئەمە راستییەكی زانس���تیی چەس���پاوە كە زۆر كەس خوپێوەگرتن ی���ان ڕاهاتن توش���ی Addiction ب���ەم مادەی���ە دەب���ن، ئەگەر ڕۆژێك چا یان قاوە نەخۆنەوە ئەوا توش���ی سەرئێشە دەبن لەگەڵ هەس���تكردن بەپێویس���تییەكی توند بەم���ادەی كافائی���ن. ئ���ەم جۆرەی سەرئێش���ە زیات���ر بەیانیی���ان پاش س���ەرهەڵدەدات، لەخەوهەڵس���ان بەاڵم پاش خواردن���ەوەی پیاڵەیەك چا یان فنجانێ���ك قاوە بەماوەیەكی ك���ەم سەرئێش���ەكە نامێنێ���ت یان ب���ەالی كەم س���وكتر دەبێ���ت. ئەم

جۆرە سەرئێش���ەیەی كە پەیوەستە بەخواردنەوەی چا یان قاوە هەر 6-4 كاتژمێر جارێك دوبارە دەبێتەوە، بۆیە وا لەتوشبو دەكات كە ڕێژەی یان بڕی خواردن���ەوەی چا یان قاوە بەرەبەرە زانس���تیی لێكدانەوەی بكات. زیاتر ب���ۆ رودانی ئەم جۆرە سەرئێش���ەیە ئەوەیە كە دەم���اری خوێنبەرەكانی مێشك تا ڕادەیەك بەرانبەر بەمادەی كافائین هەستیار دەبن و هەر كە ئەم مادەیە نەگەیش���تە ئەم خوێنبەرانە ڕادەیەك ت���ا ئەوا سەرئێش���ەیەكی توند س���ەرهەڵدەدات. ئەوەش ماوە بڵێین كە ڕۆژان���ە خواردنەوەی یەك ك���وپ چا یان پتر جگ���ە لەوەی كە سەرئێش���ە لەو كەس���انه دا ناهێڵێ، ئەگەری توش���بونیش بەنەخۆش���یی لەخوێنبەرەكانی دڵدا كەمدەكاتەوە.

هۆیه كی گرنگی سه ركه وتنی په یوه ندیی نێوان ژن و پیاو په یوه ندیی به و ئاره زوه سێكس���یه وه هه ی���ه كه ه���ه ردو ره گه ز به رامبه ر به یه كتر هه یانه ، به اڵم زۆرجار ژنان به ه���ۆی بون���ی ئ���ه م گرفتانه ی سێكس���یی ئاره زوی كه متر خ���واره وه ئه مێنێت به تایبه تی له دوای ته مه نی 40

ساڵیی .1- جێگیربون و دڵنیایی :

یه كێك���ه له ه���ۆكاره س���ه ره كیه كان و هه رچه نده ژنان هه س���ت به جێگیربون و دڵنیایی ببن زیاتر هه س���ت به ئاره زوی

سێكس���یی ئه كه ن و كه متر كێشه یان بۆ دروست ئه بێت.

2- هه ستكردن به ئازار له كاتی جوتبون:گه ربێت و ژنان له كاتی كرداری سێكسیی ئ���ازاری هه بێت ئه وه كه مت���ر ئاره زوی سێكس���یی هه یه و هه وڵی دوركه وتنه وه ئه دات بۆیه باش���تر وای���ه له كاتی بونی

ئازار سه ردانی پزیشكی ژنان بكه ن.٣- حاڵه تی ده رونیی و میزاژیی :

هه رچه ند ژن���ان ده رون و میزاژیان باش بێت ئاره زویان زیاتره ، هه روه ها ژنان زۆر له پیاوان زیاتر پێویس���تیان به ده ربڕینی

خۆشه ویس���تیی هه یه . بۆیه زۆر گرنگه ئه و سۆزه له به رامبه ره كه ی ببینێت.

4- ده رمانی دژه خه مۆكیی :به پێی لێكۆڵینه وه نوێیه كان ئه و ژنانه ی ده رمان���ی دژی نه خۆش���یی خه مۆكیی به كارئه هێنن له 58% ئاره زوی سێكسییان

كه م ئه بێته وه .5- حه بی رێگرتن له سكپڕبون:

ئه و هۆرمۆن���ه ی له م حه بانه هه ن ئه بنه هۆی كه مبونه وه ی ئاره زوی سێكس���یی ژنان���ه ل���ه و به رچ���او به ش���ێوه یه كی

به كاریئه هێنن.

پەیوەندیی‌چا‌بەسەرئێشەوە

ئه و هۆكارانه ی ده بنه هۆی كه مبونه وه ی ئاره زوی سێكسیی له دوای 40 ساڵ

ره نگه ئه مه نیشانه ی تێكچونی هۆرمۆن بێتزۆریه ك له ئافره تان ره نگه كۆمه ڵێك گرفتیان هه بێ���ت و نه زانن هۆكاره كانی چیی���ه ، به پێ���ی ش���اره زایانی بواریی پزیشكیی له كاتی بونی ئه م حاڵه تانه ی تێكچونی كێش���ه ی ره نگه خ���واره وه هۆرمۆنیان هه بێت وا پێویس���ت بكات به زوتری���ن كات س���ه ردانی پزیش���ك

بكه یت.

1- ماندوێتیی :له ش���ه ودا به ماندوێتیی هه س���تكردنی له كات���ی خ���ه ودا ره نگ���ه په یوه ندیی به درێژایی ك���ه بێت به ش���ه كه تییه وه رۆژ توش���ی بوبیت، ئه مه ماندوبونێكی ئاس���اییه . به اڵم ئه گه ر هاتو له شه ودا هه ستت به ماندویی كردو هیچ هۆكارێك نه ب���و بۆ ئه و ماندوییه ئ���ه وه ئه گه ری زۆری هه ی���ه په یوه ندی���ی به تێكچونی

هۆرمۆنه وه هه بێت.2- تێكچونی سوڕی مانگانه :

تێكچون���ی س���وڕی مانگان���ه ره نگ���ه په یوه ندیی به كۆمه ڵێك هۆكاره وه هه بێت له وانه ماندوبون، نه خۆشیه كانی غوده ی ده ره قیی ، دابه زینی ئاس���تی هۆرمۆنی ئیسترۆجین، كیسی هێلكه دان و چه ندین گرفت���ی تر. بۆیه پێویس���ته به زوترین كات كه سه كه سه ردانی پزیشك بكات.

٣- گۆڕانكاریه كانی پێست:ده ركه وتنی زیپكه ی عازه به له ش���ێوه ی به تایبه تی به ش���ی خ���واره وه ی كیس چه ناگ���ه . ئه م���ه ش ده گه ڕێت���ه وه بۆ هۆرمۆنی���ی ئاس���تی به رزبون���ه وه ی

تیستۆستیرۆن له ژنان.4- زیادبونی مو:

زیادبونی موی ره ق و خێرا ده ركه وتنی مو له هه ندێ شوێن وه ك ده موچاوو له سه ر س���نگ و ده وروبه ری ن���اوك په یوه ندیی

به كێشه ی هۆرمۆنه وه هه یه .5- ئاره قكردنه وه ی شه وانه :

هه س���تكردن به گه رمای زۆر له ش���ه وو ئاره قكردن���ه وه ی زۆر له خ���ه ودا ره نگه هۆرمۆن���ی به دابه زین���ی په یوه ندی���ی بێ���ت نزیكبون���ه وه ئیس���ترۆجین و

له وه ستانی سوڕی مانگانه .

خوێندن(450( سێشه ممه 162014/10/28

ریکالم

ئا: رێنوار نەجم

بەڕێوەبەرایەتی ئەزمونەکان بەفەرمی سەرجەم تاقیکردنەوەی ئامادەییەکانی کردە شێوازی هەڵبژاردن، پسپۆڕێکی بواری پەروەردەش ڕەخنەی توند لەو

سیستمە دەگرێت و بەکارەساتێکی گەورە ناوزەندی دەکات.

هەرچەندە لەس���ەرەتادا تەنها دەنگۆ بو، بەاڵم دواجار وەزارەتی پەروەردەی کوردس���تان هەرێم���ی حکومەت���ی بەبڕی���اری فەرم���ی ژم���ارە 18351ی رۆژی 2014/10/21 سەپاندنی شێوازی پرس���یارەکانی 100%ی هەڵبژاردن���ی کۆتایی ساڵی بۆ سەرجەم قۆناغەکانی

ئامادەیی ڕاگەیاند. تاقیکردنەوە هاتوە کە لەبڕیارەکەدا گشتییەکانی پۆلی 12 بەهەردو بەشی زانس���تیی و وێژەییەوەو بۆ س���ەرجەم %100 پرس���یارەکان بابەت���ەکان،

بەشێوەی هەڵبژاردن دەبێت.هەروەه���ا لەتاقیکردن���ەوەی نیوەی وەرزو کۆتای���ی وەرز ب���ۆ قۆناغەکانی (10، 11، 12( بەهەمانش���ێوە هەموی بەهەڵب���ژاردن دەبێت جگ���ە لەبابەتی زمانەکان و ئایینەکان، ئەمانیش رێژەی 80%ی بەهەڵبژاردن دەبێت و ئەویش���ی دەمێنێتەوە تەرخاندەکرێت بۆ شێوازی

نوسین.هەرچ���ی بابەتەکان���ی وەک هونەرو هەی���ە، کۆمپیوتەری���ش وەرزش و لەبڕیارەکەدا هاتوە "بەپێی پێویس���ت جۆری پرسیاریان بۆ دادەڕێژرێت لەالیەن پێویس���تە بابەتانەو ئەو پس���پۆڕانی بابەتە تیۆرییەکان بەهەڵبژرادن بن".

لەدوای دەرچونی ئەو بڕیارەش���ەوە، ڕەخنەی زۆری ئاراستە کراو دەوترێت ک���ە بڕیارێکی ل���ەو ش���ێوەیە بەزیان زانس���تیی خوێندکاران ئاستی لەسەر

دەشکێتەوە.فای���ەق س���ەعید پس���پۆڕی بواری ئاوێنە ب���ۆ لەلێدوانێکیدا پ���ەروەردە وەزارەتی بڕی���ارەی ئ���ەو ڕەخن���ەی پ���ەروەردە دەکات و پێیوای���ە چەن���د الیەنێکی پۆزەتیڤی کەمی هەیە، بەاڵم لەبەرامبەردا زیانی کوشندەشی هەیە، "الیەنە پۆزەتیڤەکانی ئەم پرۆژە بڕیارە ئەوەیە دادپەروەریی لەدانانی نمرەدا زۆر زیاتر دەکات و خوێندکاران شاگەش���کە نامێنێ���ت. هەروەها دەبن و گلەیی���ان

ئەرکی مامۆس���تاکانیش لەپش���کنینی تێنوسەکاندا زۆر کەم دەکاتەوە. بەاڵم لەبەرامبەر ئەمانەدا نەوەیەکی لەئێستا نەخوێندەوارتر دروست دەکات و ئاستی دواڕۆژی تاکەکانی وات���ە خوێندکاران

واڵت، زۆر دێنێتە خوارەوە".لەبەڵگەو ئارگۆمێنتی ئەو قسانەشیدا لەبەرامبەر بەو بڕیارو سیس���تمە نوێیە کە بەکارەس���اتێکی گ���ەورەی ناوزەند سیس���تمە "ئ���ەم دەڵێ���ت دەکات، نەک ه���ەر هیچ بنەمایەک���ی فیکریی و مەعریفیی پاڵپش���تیی ن���اکات، بەڵکو هاودژیشە لەگەڵیاندا. هەندێ سیفەتی گرن���گ لەخوێن���دکار وەردەگرێت���ەوە ئەویش داڕش���تن و نوسین و باسکردن و ئەنالیزەکردن و ش���رۆڤەکردن و توانای رەخنەگرت���ن بەهەمو ش���ێوەکانیەوە. بەتایبەت خوێندکارانی ئامادەیی دەبێ ش���ارەزایی و توانایان ل���ەو بابەتانەی

سەرەوە هەبێت چونکە یەکسەر دەچنە زانک���ۆو مومارەس���ەی ئ���ەو توانایانە

دەکەن". مامۆس���تا فای���ەق س���ەعید ئاماژە بەئەوەش دەکات کە پەیڕەوکردنی ئەو سیس���تمی هەڵبژاردن���ە لەقۆناغەکانی ئامادەییدا، زیان بەئاستی زانکۆکانیش دەگەیەنێ���ت "ئێمە ک���ە لەئامادەییدا مانای لێوەربگرینەوە توانایانەیان ئەو توانایانە ئ���ەو پێیانرادەگەیەنین وایە هیچ گرنگ نین و پێویس���ت نین، بەاڵم وانیە، کۆمەڵ���گادا رۆژانەی لەواقیعی ئەم���ەش حاڵەتێک���ی پارادۆکس���اڵە. بەمەش لەالیەک کاریگەریی زۆر خراپ لەس���ەر کاری زانک���ۆکان دادەنێی���ن بۆ نەش���ارەزایان نەوەیەکی چونک���ە رەوانە دەکەین. لەالیەکی دیکەش���ەوە لەبری ئەوەی زانکۆکان خەریکی کاری گرنگترب���ن، ناچار دەبن لەو ئاس���تە

نزمەی ئێس���تا هەیانە زیات���ر دابەزنە خوارەوە بۆ ئەوەی فێری سەرەتاکانی نوسین و شرۆڤەکردن و ئەنالیزەکردنیان

بکەن".لەچەند ساڵی پێشودا تاقیکردنەوەی گش���تیی قۆناغی دوانزە تەنها 50%ی بەش���ێوازی هەڵب���ژاردن ب���و، ب���ەاڵم بڕیارەکەی بەڕێوه بەرایەتی ئەزمونەکانی وەزارەتی پەروەردە، لەوەرزی ئەمساڵی پەیڕەو وات���ە 2015-2014 خوێندنەوە دەکرێت و هەمو پرس���یارەکان دەکرێنە

شێوازی هەڵبژاردن.مامۆستا فایەق بڕوای وایە کە الیەنە نێگەتیڤەکانی ئەو سیستمی هەڵبژاردنە زیاترەو ئام���اژە دەکات بەهێنانەئارای مەزەندەو لەرێگەی زانست بودنیانانی پێچەوانەی "ئەم���ەش هەڵهێنان���ەوە، لەڕونکردنەوەی زانس���تە". بنەماکانی ئەوەش���دا دەڵێت "کاتێک پرسیارەکان

دادەنرێن و بەگریمانەی هەر پرسیارێک س���ێ ب���ژاردەی هەیە ئ���ەوە لەهەمو ب���ۆ نمونە ب���ژاردەی پرس���یارەکاندا )ب( راس���ت نیە، بەڵکو هەر جارەی بژاردەیەک راستە. بەم پێیەش ئەگەر خوێندکارێ���ک هەم���و جارێک بژاردەی )ب( هەڵبژێرێ���ت، دەتوانێت بەرێژەی 33%ی نمرەکان بەدەست بێنێت بەبێ ئەمەش هیچ���ی خوێندبێ���ت. ئەوەی چارەنوسی زانست دەخاتە بەر شانس و کاتێکیش هیچ هەڵهێن���ان. مەزەندەو

زانست بەهەڵهێنان بونیاد نانرێت". هەروەه���ا دەش���ڵێت "لەگەڵ تۆزێک رێکەوت و چانسدا خوێندکار نمرەیەکی باش بەدەس���ت دێنێ���ت بەبێ ئەوەی سەرەڕای هەبێت". زانس���تیی ئاستی گرف���ت خوێن���دکارە ئ���ەو ئ���ەوەی لەزانک���ۆدا دروس���ت دەکات، "دوای گرنگ بەرپرس���یارێتییەکی ئ���ەوەش

لەکۆمەڵگادا وەردەگرێت و زیانی گەورە خۆشی منداڵەکانی بەخۆی وکۆمەڵگاو

دەگەیەنێت".ه���ەر بەپێ���ی بڕیارەک���ە لەب���ارەی ب���ۆ هەڵبژاردن���ەوە، سیس���تمی تاقیکردنەوەی نیشتمانیی قۆناغی نۆ، بەهەمانش���ێوەی سااڵنی پێشو 100%ی دەبێت. بەهەڵب���ژاردن پرس���یارەکان ب���ۆ قۆناغەکانی خوار ن���ۆ، تا قۆناغی پێنج، بەهەمانشێوە هەموی بەشێوازی هەڵب���ژاردن دەبێ���ت جگ���ە لەوانەی

کوردیی و ئاینەکان.مامۆس���تا فایەق ئاماژە بەوە دەکات ک���ە لەگەڵ ئەوەدا نییە پرس���یارەکان خاڵیبن لەش���ێوەی هەڵبژاردن، "بەاڵم بەهیچ شێوەیەک ئەم جۆرە پرسیارانە نابێت بگات���ە 30%کۆی نم���رەکان"، ئەمە ب���ۆ قۆنا غی ئامادەی���ی، "ئەگەر باس���ی قۆناغی بنەڕەتیی و باخچەکان بکەی���ن ئ���ەوە دەتوانین ئ���ەو رێژەیە

بەرزتربکەینەوە".لەکۆتایی���دا ئەو پس���پۆڕەی بواری دەکات ب���ەوە ئام���اژە پ���ەروەردە "هەرگیز ئەمە رێگەیەکی تەندروس���ت ئەوانەش���ی ب���ۆ پەروەردەکردن و نیە پێشنیاری ئەمەیان کردوە ناتوانن یەک

ئەرگومێنتی زانستیی بخەنەڕو".

"سیستمی تاقیکردنەوەکان بەهەڵبژاردن کارەساتێکی گەورەیە"

هەرگیز ئەمە رێگەیەکی

تەندروست نیە بۆ پەروەردەکردن و

ئەوانەشی پێشنیاری ئەمەیان

کردوە ناتوانن یەک ئەرگومێنتی زانستیی بخەنەڕو

ئەم سیستمە نەک هەر هیچ بنەمایەکی فیکریی و مەعریفیی پاڵپشتیی ناکات، بەڵکو هاودژیشە لەگەڵیاندا فۆتۆ: ئاوێنه ئه رشیف

(450( سێشه ممه 2014/10/28 komalayatyawene@gmail.com17 كۆمه‌اڵیه‌تی

ئا: ئه ڤین هادی ، كه ركوك

ئاوێنه چیرۆكی ژیانی پڕنهێنیی خێزانی ئه و منداڵه نۆ سااڵنه یه ی كه ركوك ئاشكراده كات كه له الیه ن زڕدایك و باوكیه وه ئه شكه نجه دراو

له مردنێكی بێ چه ندو چون گه ڕایه وه ، به پێی به دواداچونه كان، ئه وه ی به سه ر

ئه حمه ددا هات، له رابردودا هه مان چیرۆك به سه ر باوكیشیدا هاتوه و

له ماڵه وه ده ربه ده ركراوه .

باوكی ئه حمه دباوكی ئه حمه د له سااڵنی نه وه ده كان به هۆی توندوتیژی���ی باوك و دایكیه وه ، ماڵه وه جێده هێڵێت و بۆ ماوه ی چه ندین ساڵ بێ س���ه رو شوێن ده بێت و پاشان ده گه ڕێته وه و ده رده كه وێت كه له ئێران بوه و ژنێك���ی به ته مه ن���ی ئێرانیی كه نه بوه ،كردویه ت���ی منداڵ وهاوس���ه ری مامێكی ه���اوكات خ���ۆی . به ك���وڕی له س���ه ره تای ه���ه ر ئه حمه دی���ش قس���ه كانی به گوێره ی نه وه ده كانه وه ، نه نك���ی ، له ماڵ���ه وه به پێ���ی په تی���ی ڕایكردوه و تاكو ئێس���تا نه گه ڕاوه ته وه و هه واڵی بچوكتری���ن بێسه روش���وێنه و

نه گه یشتۆته وه ده ستی كه سوكاری .

دایكی ئه حمه د به پێی ئه و زانیارییانه ی كه به ئاوێنه دایك���ی خ���ۆی كات���ی گه یش���تون، ئه حم���ه د له روداوێك���ی ته مومژاوییدا، ده س���وتێت و پاش���ان له نه خۆش���خانه گیانی له ده س���تداوه . ئه وانه ی چیرۆكی ژیانی دایكی ئه حمه د شاره زان، باسیان له وه ك���رد ك���ه له وكات���ه دا دادگاش وه ك���و پێویس���ت لێكۆڵین���ه وه ی له و روداوه دا نه ك���ردوه ، تاكه كه س���ێك كه باوكی له روداوه كه ، لێوه رگیراوه وته ی ئه حمه د بوه . ئه ویش وتویه تی ، له كاتی هاوس���ه ره كه ی داگیرس���اندندا پرێمز سوتاوه و پاش���ان له نه خۆشخانه بۆیان ده رده كه وێ���ت ته نها ی���ه ك گورچیله ی س���وتاوییه كه ی و به هۆی هه یه ئی���دی الوازیی گورچیله كه یه وه ،پاش ماوه یه ك

گیانی له ده ستداوه .

ژیانێكی نوێ باوكی ئه حمه د ناوی س���االره و پاش ئه وه ی ژن���ی دوه م ده هێنێته وه ، دوای ماوه یه ك���ی كه م خوش���كه گه وره كه ی

ئه حم���ه د به هه مانش���ێوه ی ئه حمه د له الیه ن زڕدایكیه وه توشی ئه شكه نجه و سزای ده رونیی ده بێت و دوای ئه وه ی له تۆڕه كۆمه اڵیه تیه كانیشچیرۆكی ئه و خوش���كه ی ئه حم���ه د باڵوده بێته وه ، نه نك و باپیری ئه حم���ه د كه ده كاته دای���ك و باوكی س���االر، دێن وكچه كه ده به ن���ه ماڵی خۆیان و ئێس���تا الی نه نكی ده ژیله ش���ارۆچكه ی س���ۆران

)دیانه (. رابردوش���دا، رۆژی له چه ن���د ئه شكه نجه دانی دیس���انه وه چیرۆكی زڕدایكی���ه وه له الی���ه ن ئه حم���ه د باڵوكرای���ه وه و له راگه یاندنه كان���ه وه هه ڵاڵیه ك���ی گه وره ی نای���ه وه ، به اڵم به پێچه وانه ی خوشكه كه یه وه ، ئه حمه د له الیه ن چه ندین رێكخراوو چاالكوان و

فه رمانگه ی حكومییه وه پش���تیوانیی س���زاده ره كانی داواك���را لێك���راو

لێپێچینه وه یان له گه ڵ بكرێت.

سزادانی ئه حمه دبه پێ���ی ئ���ه و به دواداچونان���ه ی كه ئه حمه دی كه یس���ه كه ی ب���ۆ ئاوێن���ه ك���ردوه ، ده ركه وتوه ئه حمه دی بچكۆله بی���ری خوش���كه بچوكه ك���ه ی كردوه و داوای له ب���اوك و زڕدایكی كردوه بیبه ن ب���ۆ ماڵی باپیری تاك���و نه نك و باپیرو خوش���كه كه ی ببینێ���ت، ب���ه اڵم ئ���ه م داوایه ی ره تده كرێته وه و پاشان له الیه ن زڕدایكیه وه توش���ی ئه و سزایه ده بێت و هه ڕه ش���ه ی ئه وه شی لێده كات كه نابێ الی باوكی باسی بكات، ئه گه ر نا زیاتر

سزایده دات.

له ژێر گوش���اری ئه و هه ڕه ش���انه دا، ئه حمه دی بچكۆله ناوێرێت هیچ له باره ی س���زادانیه وه له الی باوك���ی بدركێنێت، تا دواجار ئاس���تی ئه م س���زایه ده گاته لوتك���ه و له ش���ه وێكی دره نگدا ئه حمه د ده كرێت���ه ده ره وه ی م���اڵ. وه ك ل���ه و روداوه كه دوای ڤیدیۆییانه شداكه گرته ئه حمه د ده رده كه وێ���ت باڵوكران���ه وه ، له ژێ���ر پاڵه په س���تۆیه كی ده رونیی زۆر گه وره دایه و داوای تۆڵه كردنه وه ده كات

له باوكی .الی ده چێت���ه ئه حم���ه د كاتێ���ك ئاساییش���ه كانی نه خۆشخانه ی ئازادی و هه س���ت به وه ده كات پارێ���زراوه ، بۆیه دڵی ده كات���ه وه و هه مو ئ���ه و ئازاره ی ده كات و ب���اس چه ش���تویه تی ك���ه له ژێ���ر زۆره ماوه یه ك���ی ده ڵێ���ت،

ئه ش���كه نجه دایه و ب���ۆ ئ���ه وه ی برین و ش���وێنی لێدانه كان���ی دیارنه بن و كه س ئاگادارنه بێت،ناچارده كرێ���ت لێ���ی ده ستبه رداری قوتابخانه ش بێت و نایه ڵن

بڕواته وه بۆ قوتابخانه .

گه ڕانه وه له مردنبه پێی ئه و پش���كنینه پزیشكییانه ی بۆی كراون و به وته ی ئه و پزیش���كانه ش ئاگاداری ته ندروس���تیی له نزیكه وه كه ئه حمه دن، ئه و منداڵه ته مه ن نۆ سااڵنه یه په راسویه ك و دو بڕبڕه ی پشتی و كاسه ی سه ری شكاوه ، به اڵم خۆشبه ختانه باری ته ندروستیی ڕو له باشیی ده كات و ئێستا مه ترس���یی له س���ه ر نیه ، به اڵم ئه وه ی ب���اری ده رونیی ئه حمه ده ده مێنێته وه ك���ه له ئێس���تادا زۆر خراپ���ه و به وته ی

توێژه ران���ی كۆمه اڵیه تی���ی كاریگه ریی له س���ه ر داهاتوی ده بێت،هاوكات ئه گه ر ڕێكخراوه كان���ی منداڵپارێ���ز به ته واوی ئه ركی خۆیان جێبه جێ نه كه ن له وانه یه ئه م پاڵه په س���تۆیه ی له س���ه ر ده رونی ئه حمه د هه ی���ه ، وای لێ بك���ه ن ببێته كاره كته رێك���ی توندوتی���ژی كۆمه ڵگاو

زیان به چوارده وری بگه یه نێت.له چاالكوانانی به ش���ێك له ئێس���تادا مافی مندااڵن داواده كه ن دادگا س���زای گونج���اوی ئه م زڕدای���ك و باوكه بدات و چاكسازیی به خولێكی له هه مانكاتیشدا كۆمه اڵیه تیی���دا تێبپ���ه ڕن، تاك���و ئه و له ڕابردودا توندوتی���ژه ی كاریگه ریی���ه له س���ه ر باوكی ئه حمه د هه ب���وه ، ئه م درێ���ژه نه بێ���ت و په رچه كرداران���ه ی

نه كێشێت.

ئه‌حمه‌دی‌‌ئه‌شكه‌نجه‌دراو،‌باجی‌‌منداڵێتیی‌‌باوكی‌ده‌دات

ئه حمه د دایک و باوکی ئه حمه د

كاتی خۆی دایكی ئه حمه د

له روداوێكی ته مومژاوییدا،

ده سوتێت و پاشان له نه خۆشخانه

گیانی له ده ستداوه

ئا: هاوكار حسێن

له ناوئه و هێزه پشتیوانیه ی كه بڕیاره له م چه ند رۆژه دا وه ك هێزێكی

پشتیوانیی ره وانه ی كۆبانی بكرێت بۆ پشتیوانیی له شه ڕڤانانی یه په گه دژی داعش، هیچ ئافره تێك له خۆناگرێت،

له كاتێكدا په رله مانتاره ژنه كان پێشوازیی له هه نگاوێكی له وشێوه یه ده كه ن ئه گه ر ژنه

پێشمه رگه كانیش به شدارییان هه بوایه .

فه ریق جه بار ی���اوه ر مه ن���ده ، ئه مینداری گش���تیی وه زاره ت���ی پێش���مه رگه و وته بێژی هێزه كانی گش���تیی فه رمانده ی���ی فه رمی���ی پاراس���تنی هه رێم، ئاماده نه بو له باره ی كاتی ره وانه كردن���ی ئه و هێ���زه هی���چ زانیارییه ك به ئاوێنه بدات و رایگه یان���د، "ئه گه ر بڕیاریش بده ین، ئه وا به هیچ ش���ێوه یه ك ناتوانین هیچ زانیارییه ك له س���ه ر واده و رێگای رۆیش���تنی ئ���ه و هێزه و ژماره و چه كی ئ���ه و هێزه به پێی پره نسیپی سه ربازیی ئاش���كرا بكه ین، له به ر ئه منیه ت���ی یه كه ك���ه و پاراس���تنی گیانی ئه و

پێشمه رگانه ".له ب���اره ی ئه گ���ه ری چون���ی هێزێكی ژنان هاوشانی ئه و هێزه ی پێشمه رگه ، جه بار یاوه ر

وتی ، "له به رئ���ه وه ی به پێ���ی رێككه وتنمان له گه ڵ هه مو الیه نه كان، چ الیه نی ئه مه ریكی ، په یه ده و یه په گه ، ئه و هێزه ی ده ینێرین هێزێكی پش���تیوانییه و به چه كی نیمچه قورس���ه وه یه ، بۆیه هیچ خوش���كێكی پێشمه رگه مان نیه له و یه كانه ی كه چه كی قورسی پێیه ، له به رئه وه یه

كه ره نگه له گه ڵیان نه ڕۆن".هه روه ه���ا ناوب���راو ته ئكیدیك���رده وه ك���ه هێزه كان���ی یه په گ���ه داوای ژم���اره ی زۆری داوای "به ڵك���و نه ك���ردوه ، پێش���مه رگه یان چه كی پشتیوانییان كردوه كه ده كاته چه كی نیمچه ق���ورس، له به رئه وه ئێم���ه ته نها ئه وانه ده نێرین كه شاره زان له به كارهێنانی ئه و چه كه

قورسانه ".دوای گه مارۆدان���ی ش���اری كۆبانی له الیه ن چه كداران���ی ده وڵه ت���ی ئیس���امیی ناس���راو به )داعش(، هێزه چه كداره كورده كانی خۆرئاوا له هه رێمی كوردس���تان پش���تیوانییان داوای كرد ت���ا هێزێ���ك به چه كی قورس���ه وه وه ك پش���تیوانییه ك ره وانه ی شاره كه بكات، دوای په س���ندكردنی بڕیارێك له الیه ن په رله مانه وه ، ئێس���تا ئه و هێزه ئاماده یه ب���ۆ به رێكه وتن تا له رێگه ی توركیاوه بچێته ناو شاره كه وه ، به اڵم ئه وه ی جێی ئاماژه یه ئه م هێزه هیچ ئافره تێك

له خۆی ناگرێت.

له ئێس���تادا به ش���ێكی زۆر له و پێشمه رگه و شه ڕڤانانه ی له باش���ورو خۆرئاوای كوردستان چه كی���ان له به رامب���ه ر چه كداران���ی داع���ش هه ڵگرت���وه ، ژنان���ن كه شانبه ش���انی پیاوان له به ره كانی جه نگن و ژماره یه كیش قوربانییان داوه . له هه رێمی كوردس���تاندا له پاڵ هێزێكی زۆری پێش���مه رگه ك���ه له پی���اوان پێكهاتوه ، چه ند ف���ه وج و یه كه یه كی دیكه ی س���ه ربازیی تایبه ت به ژن���ان هه ن، له وان���ه فه وجی دوی یه ك���ه ی 106 ك���ه له 500 ژنه پێش���مه رگه پێكهاتوه و له س���اڵی 1996 له س���ه ر بڕیاری جه الل تاڵه بانی ، س���كرتێری گشتیی یه كێتیی نیشتیمانیی كوردستان دامه زراوه ، له سه ره تای ئه م مانگه ش���دا یه كه مین شه هیدیان له شه ڕی

دژی داعش دا.نه قیب ره نگین یوسف ئه فسه ر له فه وجی 2ی ژنان،له یه كه م رۆژی جه ژندا له به ره كانی شه ڕ له سنوری قه زای داقوق برینداربووپێشنیوه ڕی 11ی تشرینی یه كه می ئه مساڵ له نه خۆشخانه ی فریاكه وتنی س���لێمانی گیانی له ده ستداو بوه

یه كه م شه هیدی ژن له هێزه كانی پێشمه رگه .به اڵم له ئێس���تادا هیچ ئه ندامێكی ئه م هێزه به ش���داریی هێ���زه پش���تیوانییه كه ی كۆبانی ناك���ه ن، له كاتێك���دا به ش���ێكی زۆرینه ی ئه و هێزه ی له كۆبانی به رگریی له ش���اره كه ده كات ش���ه ڕڤانانی ژنانن.به پێ���ی زانیارییه كانی���ش ش���ه ڕكه ره كانی هێ���زه 30%ی له ئێس���تادا یه كینه كانی پاراستنی گه ل له كۆبانی ، ژنانن و

یه كینه كانی به ن���اوی له چوارچێوه ی هێزێكدا پاراس���تنی ژنان، له ش���اری كۆبانێ به رامبه ر

چه كدارانی داعش ده جه نگن.له الیه ن خۆیش���یه وه به هار عه بدولره حمان محه م���ه د، بڕی���ارده ری لیژن���ه ی كاروب���اری پێشمه رگه و شه هیدان و قوربانیانی جینۆساید، به ئاوێنه ی راگه یاند، "ئه و هێزه ی ره وانه ده كرێت هه مه چه شنه و ره چاوی ئه وه كراوه كه له هه مو لیواكانه وه ره وانه بكرێ���ت و له الیه ن وه زاره تی

پێشمه رگه وه سه رپه رشتیی ده كرێت".ئه و ئه ندامه ی په رله مان ه���ۆكاری نه بونی هێزی ژنان له و هێزه پش���تیوانیه ی ره وانه ی كۆبان���ی ده كرێ���ت، ده گێڕێت���ه وه ب���ۆ "ئه و بارودۆخه ی كه كۆمه ڵگه ی ئێمه ی تێدا ده ژی، كه له ناو هێزه كانی پێشمه رگه شدا رێژه ی ژنان كه مه ، ئه و هێزه ش���ی ك���ه ده چێت بۆ كۆبانی

ژماره یان كه مه ".به ه���ار پش���تیوانیی له ناردن���ی ژماره یه ك ژنانی پێشمه رگه ده كات بۆ كۆبانی و ده ڵێت، "پش���تگیریی له وه ده كه ین ژنانی پێشمه رگه بونی���ان له و هێ���زه پش���تیوانییه ی كۆبانی-

دا هه بێ���ت و ئه و هه نگاوه بنرێ���ت له هه رێمی كوردس���تاندا كه تائێس���تا چه ند به ربه ستێك هه ب���ون له ب���ه رده م ئافره تان���دا ت���ا بتوانن له س���ه رجه م كایه كان���دا رۆڵ���ی كاریگه رییان

هه بێت، به كایه ی سه ربازییشه وه ". ناوب���راو رێ���ژه ی كه می���ی ژن���ان له كایه ی س���ه ربازییدا ده گێڕێت���ه وه ب���ۆ "كۆمه ڵێ���ك هۆكاری خودیی و بابه تیی كه تائێس���تا رێژه ی ژنان له سه رجه م كایه كاندا، به تایبه تی كایه ی سه ربازیی وه ك پێویست نیه ، زۆرجار ئافره تان خۆیان ده ستپێش���خه رییان نه ب���وه بۆئه وه ی بچنه ئه و بواره وه ، هه ندێكیش���ی په یوه ندیی ب���ه و واقیعه كۆمه اڵیه تیی و كلتوره وه هه یه كه هه مانه و ئافره تان زۆرجار هه وڵناده ن بۆئه وه ی

ده ربچن لێی و بون به به شێك له و كلتوره ".ئه م���ه له كاتێكدای���ه له مانگ���ی ش���وباتی س���اڵی 2013، هێزێكی تایب���ه ت به ژنان له ناو ریزه كان���ی هێزه كانی یه كینه كانی پاراس���تنی گه ل )یه په گه (له ش���اری عه فرین���ی رۆژئاوای كوردس���تان راگه یه نراوه كه تایبه ته به ژنان و پاێزگاری���ی له ژنان���ی رۆژئاوای كوردس���تان

ده كات.له ئێستاش���دا ژنێ���ك به ناوی میس���اعه بد و كه ن���اوه ڕێكخراوه ییه كه ی نالی���ن عه فرینه ، سه ركردایه تی هێزه كانی یه كینه كانی پاراستن ده كات ل���ه دژی چه كدارانی داعش كه نزیكه ی مانگ و نیوێكه هێرش���ه كانی خۆی به ئامانجی ده ستبه سه راگرتنی ئه وشاره كوردییه ی نزیك

له سنوری توركیا ده ستپێكردوه .

هێزه‌‌پشتیوانیه‌كه‌ی‌‌هه‌رێم‌بۆ‌كۆبانی‌،‌هیچ‌ژنه‌‌

پێشمه‌رگه‌یه‌ك‌له‌خۆناگرێت‌هێزێکی پێشمه رگه ی ژنان له جه له وال

پشتگیریی له وه ده كه ین ژنانی پێشمه رگه بونیان له و هێزه

پشتیوانییه ی كۆبانی-دا هه بێت و ئه و هه نگاوه بنرێت له هه رێمی كوردستاندا

ئه مه ریكا هاوپه یمانیه ت����ه ی ئ����ه و س����ه ربازیی و به په الماری ده یه وێ����ت به ڵكو چاره س����ه رناكرێت، ئه منی����ی پێویس����تی به بزاڤێك����ی سیاس����ییانه هه یه ئه مه ش به هه نگاونانی دروس����ت بۆ لێكگه یش����تنی سیاسی نێوان ئه و ده وڵه تانه ی كه ئێستا له سه ر بارودۆخی نێوان عێراق و سوریا له ملمالنێدان، هه ر له ئێران و توركیاو ئوردن و س����عودیه و

ئه مه ریكاو ئه وروپاش.ئێستا ئه مه ریكیه كان ڕوبه ڕوبونه وه ی داعش له عێراق و سوریا به یه ك شێواز سیاس����ه تێكی هاوپه یمانه كان له گه ڵ

یه كگرتو په یڕه و ده كات.ئه م����ڕۆ عێراق و س����وریا بونه خاڵی ملمالنێیه كی زۆر توندی نێوان ئێران و له كۆتاییدا ئه مه ریكا كه ده رئه نج����ام س����تراتیژییه كانی به به رژه وه ندیی����ه پێده چێ یه كده گرێت����ه وه و ه����ه ردوال له س����ه ر عێراق و س����وریا تێگه یشتنی

یه كگرتو له نێوانیاندا هه بێت .ڕۆژئاوا گه یشتوه ته ئه وه ی كه ده بێت په له بكرێت له شه ڕی دژی داعش نه ك ته نه����ا به هۆی مه ترس����یه وه له س����ه ر عێراق و كوردس����تان به ڵك����و ده بێته مه ترسی بۆ كۆمه ڵگه ی نێوده وڵه تی .

ئه ندامان����ی ب����اوه ڕی ئێس����تاش )جگه نێوده وڵه ت����ی هاوپه یمانی����ی له واڵتان����ی عه ره ب����ی ( ب����ۆ هاوكاریی له پێناو كۆتایهێنانی ش����ه ڕی داعش و س����ه قامگیریی و ئارامیی له ناوچه كه دا هێزی س����ه ره كی كه له س����ه ر ئه رزی واقع و گۆڕه پانی ش����ه ڕی دژی داعش وه ك تاك����ه هێزی كاریگه ر س����ه یری بكه ن هێزی پێشمه رگه ی كوردستانه .

ئ����ه رزی له س����ه ر وه رچه رخ����ان گۆڕه پانی شه ڕ ئه وه یه جیهان گه یشته ئ����ه و قه ناعه ت����ه ی پێویس����ته هێزی پێشمه رگه ی كوردستان ببێته هێزێكی سه ربازیی مۆدێرن به ڕه خساندنی هه مو

پێداویستیه كانی شه ڕی سه رده م بۆی . له ڕۆژهه اڵتی ناوه ڕاس����ته وه تا ده گاته ئاس����یای ناوه ڕاس����ت جگ����ه له گه لی ڕاسته قینه هاوپه یمانیه تی كوردستان هاوپه یمانیه ت����ی له چوارچێ����وه ی تیرۆریس����تانی دژی نێوده وڵه تی����ی قاعی����ده و داعش بون����ی نییه . ئه گه ر كوردس����تان پێش����مه رگه ی هێ����زی نه وه ستایه تیرۆریس����تان له به رامبه ر ئه وا جارێكی دیكه جیهان نه یده توانی هاوپه یمانیه كی له دروس����تكردنی بیر نێوده وڵه تیی دژی داعش بكاته وه . بۆ ڕوداوه كانی له سه ر زیاتر تێگه یشتنی عێ����راق و كوردس����تان پێویس����ته ئه و فاكته ران����ه ده ستنیش����ان بكه ین كه بونه ته ه����ۆی ڕودانی ب����اری ئاڵۆزی

توندوتیژیی ناوچه كه .

سه له فیه كان و خۆبه خشه كان له نێو داعش:

هۆكاره كانی چونی هاواڵتیان بۆ ناو بریتیه ئیسالمیی ده وڵه تی ڕیزه كانی له بون����ی ژینگه یه ك����ی كۆمه اڵیه تیی و كلتوریی كه هه ست و سۆزی به رامبه ر ئه و هزرو بیركردنه وانه دروستكردوه ، كه بونه ته پاڵنه ری ده وڵه تی ئیسالمیی ، هه ستێكی ڕیشه قوڵی هه یه به بێتوانایی په یداكردنی ڕۆژئاواو له ملمالنێكردنی هه س����تی ئاره زومه ندی����ی قوربانیدانه له پێن����او ئایین����داو ئاماده یه ئیراده ی خۆی بخاته ده س����ت ده سه اڵتێك كه بانگه شه ی ئه وه ده كات كه حه قیقه ت و ڕاس����تیی الی ئ����ه وه و ئاماده یه ببێته كه سێكی جیهادیی بۆ جێبه جێكردنی ئه رك����ی ئاینی����ی تا ش����ه ڕكردن دژی نه یاره كانیان به هه ر هه نگاوێك هه بێت تا ڕاده ی په یوه ستبونی به ڕیزی گروپه

توندوتیژه كانه وه .گش����تیی له ئاس����تێكی ئه مان����ه كۆمه اڵیه تی����دا له نێو فه زایه كی ئاینیی به رفراوان����دا ده ژی����ن له ب����ه ر نه بونی مه ده نی پ����ه روه رده ی پرۆگرامێك����ی میان����ڕه و گه ش����ه نه كردنی كه لت����وری

دیموكراس����یی و یه كت����ر قبوڵنه كردن، ده بینی����ن دیارده كانی توندوتیژیی دژ په یوه ندیی له ئاستی مندااڵن به ژنان و هه مه چه ش����نه كاندا كۆمه اڵیه ت����ی له په ره س����ه ندندایه ، له دیوێك����ی تردا ئیره����اب و فیك����ری گه ش����ه پێدانی توندڕه ویی ڕێگه بۆ هاندانی ئه و كه سانه خ����ۆش ده كات بۆ په یوه س����تبونیان

به گروپه تیرۆریسته كانه وه .داعشه كان ڕێكخراوێكی تیرۆریستیی تیرۆریس����ته كانیان نێوده وڵه تی����ن، له خه ڵكانی )30-40( ده وڵه ت پێكهاتون بۆیه ش����ه ڕی داعش بوه ته شه ڕێكی هاوكاریی هاتوه جیهانیش جیهانیی و هێزی پێشمه رگه ی كوردستان ده كات، ئه مان����ه چیتر كۆیانده كات����ه وه جگه له دوژمنایه تی به ها بااڵو جوامێره كانی مرۆڤایه تی وه ك چۆن ئێس����تا ڕۆژانه خه ریك����ی كۆمه ڵكوژیی و س����ه ربڕینی ئافره تان و ڕفاندنی س����ڤیل و خه ڵكی بونه ته فرۆشتنیانن و قه اڵچۆكردنیان و

هه ڕه شه له سه ر هه مو جیهان.

هه ست ده كرێت جه نگێكی فراوان به ڕێوه بێت!

ئێستا له كوردس����تانه وه بریسكه ی ئاس����ۆی گۆڕانكاریی و داڕش����تنه وه ی نه خشه ی سیاسی ڕۆژهه اڵتی ناوه ڕاست ده گه یه نرێته جیه����ان، چۆن ده بینین به ئاس����مانی هاوپه یمانان فرۆكه كانی كوردستانه وه ن دونیاش چاوی له وه یه چه خماخه ی ناوچه كه له وێوه ده س����ت

پێده كات دژی داعش و تیرۆریستان.ئه گ����ه ر داع����ش هه ڵوه ش����انه وه ی سنوری نێوان عێراق و سوریاو لوبنان بۆ مه به س����تی كوش����تن و له ناوبردنی ئه زمونی كوردستان و هه ڵوه شاندنه وه ی س����ایكس بیكۆ بێت و عێراق و سوریای ته راتێنی خ����ۆی پایته ختی كردبێته تیا بكات، ئه وا ده بینین پێش����مه رگه و هاوپه یمان����ان دژی داع����ش جه نگێك هه ردو له پرۆس����ه ی ده ب����ه ن به ڕێوه جه نگی جیهان����ی و ئازادكردنی عێراق

له ساڵی 2003دا بۆ كورد مه زنتر بێت و ئه نجامه ك����ه ش گرنگت����ر بێت ئه مه ش ده بێت����ه فاكته رێك����ی س����ه ره كی بۆ

سه ركه وتن.ئه گ����ه ر ش����ه ڕی نێوده وڵه تی دژی له )نیویورك( قاعیده تیرۆریس����تانی ه وه ده س����تپێكردبێت، ئه وا ش����ه ڕی تیرۆریس����تانی داعش له كوردستانه وه جیهانی����ش هه م����و ده س����تیپێكردو چ����اوی له وه ی����ه ئه م ش����ه ڕه ش هه ر پێدێ����ت. كۆت����ای له كوردس����تانه وه له كاتێك����دا ڕۆژهه اڵت����ی ناوه ڕاس����ت كه وتوه ته به ر ب����ه رداش و توندوتیژیی خۆی����ان، سیاس����یه كانی ڕژێم����ه كه چ����ی كوردس����تانی عێ����راق خۆی ئاماده كردوه بۆ له ئه گه ری به رپابونی له ده وروبه ری توندوتیژیی����ه ك ه����ه ر به رگری����ی له خۆی ب����كات ئه مه ش وا ده كات كه كوردستان بتوانێت به ره و ناوه ندیی به ده ستهێنانی ده سه اڵتێكی سیاس����یی و ل����ه ڕوی هه نگاوبنێ����ت

كلتوریی و ئابورییه وه .ن����ه كۆمه ڵگ����ه ی نێوده وڵه تیی و نه هێ����زه ناوخۆییه كانی توانای ئه وه یان هه ی����ه س����ه قامگیریی له ناوچه ك����ه دا بهێنن����ه دی له به ر ئ����ه وه ده بێت كورد ده وڵه تی خۆی دروست بكات بۆ ئه وه ی

ئاساییش له ناوچه كه دا بپارێزێت.

عێراق به ساته وه ختی دژواردا تێده په ڕێت

دوای ساڵی 2003 وا چاوه ڕوان ده كرا بونیادبنرێ له عێراق نوێ ده وڵه تێكی له س����ه ر بنه مای دیموكراس����یی ، واته ده س����ه اڵتی زۆرینه و ڕێ����ز له كه مینه ، به اڵم تا ئێستاش ئاگری شه ڕی تایفی

هه ر گڕه ی دێت.سه خت و به س����اته وه ختێكی عێراق دژواردا تێده په ڕێت له گه ڵ ئه وه ش����دا هاوپه یمان����ان هاوكاریی عێراقییه كان

ده كه ن له شه ڕی دژی داعش

ئ���ازاد س���وبحی كاتێك���ی باش���ی هه ڵبژارد بۆ م���ردن، كه یه كه م رۆژی "سه ری ساڵی كۆچی " بو، له و سه ری س���اڵی رۆژ ژمێره ئیسالمییه دا كه ئه و ماڵئاوایی له م ژیان و دنیا بێمانایه كرد، جه نگاوه ران پیرۆزبایی سه ری ساڵیان به موشه ك و كاتیۆشا و ته ق و تۆق له گه ڵ مردنێكی هی���وای ده گۆڕییه وه و یه ك

خێراشیان بۆ یه ك ده خواست.ئازاد به هه مانشێوه ی بێهوده یی ژیانی مردنه كه ش���ی بێهوده و مات و بێده نگ ب���و، كه دوای بێزاربونی دڵی س���پی و بێگ���ه ردی له ترپه و لێدان، ش���ه وێكی دره نگوه خت خرایه یه كێك له و تابوته هه ناسه س���وارو ماندوان���ه ی له س���ه ر ته والێته كان���ی مزگه وت���ی "حه زره تی ئیبراهی���م" فڕێ���دراون و چاوه ڕوان���ی مردویه كی وه ك ئازادن تا بیانگه یه نن

به گۆڕستان.نمونه ی مرۆڤێكی ئازاد س����وبحی ، خێر له خۆنه دیوی نه وه یه كه كه هه مو ژیانیان له سایه ی شه ڕی بێ پسانه وه دا بێهوده به ڕێكرد، نه وه یه ك به رله وه ی بمرن هه س����تیان به ڕاس����تیی ه����ه ر به مردوێتی خۆیان كرد. ئه و س����اڵه ی ئازادی تێدا هاته دنیاوه ، س����اڵێكی نه ه����ات بوو ك����ه شۆڕش����ی ئه یلولی

تیا هه ڵگیرس����ا و ئیتر تا س����ااڵنێكی درێژخای����ه ن كوردس����تان له ئاگ����ری شه ڕدا س����وتا، له هه ڕه تی گه نجێتیدا بو كه ده سه اڵتی تۆقێنه رانه ی به عس له عێراقدا گه یشته ترۆپكی ده سه اڵت و ئاش����ی به عس����یه كان ژیانی هه زاران مرۆڤی����ان له دۆزه خی جه نگی عێراق و ئێران و له س����ه ركوتكردنی بێڕه حمانه و پڕ له قه س����اوه تی كورددا هاڕی ، له و س����ااڵنه دا ت����رس و م����ه راق، زیندان و كوش����ت و ئازادییه كان، خه فه كردنی كوشتار، هه مو سه رچاوه كانی خۆشیی ژیانی ئازادو ئه و نه وه یه ی ئه ویان وشك ئیتر كه به ئه ندازه یه ك هه ڵگه ڕان����د، "راپه ڕینه ش����كۆداره كه "ش نه یتوانی ده رگای هه س����تكردن به خۆشبه ختیی ب����ه ڕوی ئازادو هه مو ئ����ه و ئازادانه دا س����اڵه كانی جوانترین ك����ه بكاته وه ته مه نیان له ڕاكردن به دوای وه همه كانی چه پ����دا به فی����ڕۆدا و س����ه ره نجامیش له به رده م هه ڵكشانی ره وته ئیسالمییه تاس����ان، واقیانوڕما و توندڕه وه كاندا یه كێتیی پارت����ی و ملمالنێی ش����ه ڕ و له سه ر ده سه اڵت و پاره ، چه ته گه ریی و به تااڵنبردن����ی س����ه روه ت و س����امان، كردنی پایته ختی كوردستان به چه ند به ها بێنرخكردنی گ����ه وره ، مۆڵێكی بایه خی یه كسانكردنی ئه خالقیه كان، كلتورو رۆش����نبیریی به بایه خی قنگه جگه ره یه ك، چه ن����د دیمه نێكی په یتا

په یتا به دوای یه كدا هاتوی سوریالیی بون ك����ه رۆژ به ڕۆژ ئازادی����ان زیاتر توشی شۆك كرد، ئه و زو دركی به وه كرد كه ئیتر گه ڕان به دوای مانادا له م دنیا بێمانایه ی كوردستانی تێكه وتوه چه ند بێهوده و كات كوش����تنه ، بۆیه نه یزان����ی خه ریكی چی س����ه ره نجام بێت "غه یری خواردنه وه " و ئالوده بون دڵه ڕاوكێ ، م����ه راق و به دڵته نگی����ی و له ژی����ان بێزارب����ون ئاس����ه واریی به قوڵی����ی له چاوه كانی ئه ودا ده بینرا كه نوقومب����ون له خ����ه م و لێوڕێژبون

له ماتیی .ئه وه ن����ده پاك و ئ����ازاد س����وبحی دڵناسك بو كه ویژدانی زیندوی رێگه ی ئه وه ی پێن����ه دا وه ك زۆرێك له بازاڕی رۆشنبیریی و ئه ده ب و رۆژنامه نوسییدا دوای چنینه وه ی پاره و ده س����كه وتی خ����ۆی بكه وێ����ت و به "بێخه میی بژی و به بێخه می����ی بمرێت". ئه و نمونه یه كی راستگۆ و هێمای نه وه یه كی بێهیوا بو كه میمۆریی مێشكیان پڕاوپڕه له وێنه سوتاوه كانی ش����ه ڕ و ناسۆرو گریان و ش����یوه ن و مردن، دڵی ئازاد زۆر له وه ته نكت����رو ته نهات����ر بو ك����ه به رگه ی ئه م هه مو ژان����ه بگرێت، بۆیه ده مه و ئێواره یه كی ناوه ڕاس����تی ئ����ه م پایزه دڵته نگ و پڕ له ئافاته ، ماڵئاوایی له م ژیان و دنیا بێمانایه كرد و به بێده نگی

رۆی ، روحی شاد.

تایبه‌ت )450( سێشه ممه 182014/10/28

19 »»

ئازاد‌سوبحی‌..وێنه ی نه وه یه كی بێهیوا

ئا: شاهۆ ئه حمه د

دوای ته واوبونی ماوه ی دو خولی سه رۆكایه تی زانكۆی كۆیه له الیه ن

د.خدر مه عسوم، له ئێستادا به شێك له پۆسته كانی زانكۆی كۆیه به وه كاله ت به رێوه ده چن و ماوه یه كی

زۆر تێپه ڕیوه ، به اڵم هێشتا نه توانراوه كه سێك وه ك سه رۆكی

زانكۆكه دیاریبكرێت.

كۆیه له زانك���ۆی س���ه رچاوه یه ك "ل���ه دوای راگه یان���د، به ئاوێن���ه ی ماوه ی د.خدر مه عس���وم ته واوبونی وه ك س���ه رۆكی زانك���ۆی كۆی���ه بۆ ماوه ی زیاتر له مانگێك، له ئێس���تاداو له گ���ه ڵ ده س���تپێكردنه وه ی ده وامی زانكۆ به ش���ێك له پۆسته ئیداریه كان له وانه به رێوه ده چ���ن، به وه كال���ه ت س���ه رۆكی زانكۆ، یاریده ری سه رۆكی كارگێڕیی ، كاروب���اری ب���ۆ زانك���ۆ یاری���ده ده ری س���ه رۆكی زانك���ۆ بۆ كاروباری زانس���تیی ، راگری فاكه ڵتی په روه رده ، راگری فاكه ڵتی زانس���ته

كۆمه اڵیه تیه كان".به وته ی ئه و سه رچاوه یه جگه له وه ی هه ندێك له و پۆستانه پێویستی به وه هه یه بڕوانامه كه ی له پرۆفیسۆر كه متر ئه و ئه وانه ی ئێس���تا نه بێت،ب���ه اڵم پۆستانه به رێوه ده به ن له و بڕوانامه یه

كه متریان هه یه .به وه كاله ت كۆیه زانكۆی سه رۆكی د.سه عید ساڵح له باره ی به رێوه چونی زانس���تیه كان ئیداریه كان و پۆس���ته راگه یاند، به ئاوێن���ه ی به وه كال���ه ت "ئ���ه و كه یس���ه ئێس���تا له وه زاره ته كه تێی���دا چه ن���د كه س���ێك س���یڤی خۆی���ان پێشكه ش���كردوه ، هه ر بۆیه

له وه زاره تی���ش لیژنه یه ك س���ه باره ت به و بابه ت���ه پێكهاتوه و به دڵنیاییه وه له ماوه یه كی زۆر نزیكدا ئه و مه سه له یه

یه كالیی ده بێته وه ".ناوب���راو ره تیك���رده وه پۆس���ته كۆی���ه زانك���ۆی ئیداریه كان���ی به وه كال���ه ت به رێوه بچن و وتی "جگه كۆی���ه ، زانك���ۆی له س���ه رۆكی هی���چ پۆس���تێكی ت���ر به وه كاله ت پڕنه كراوه ته وه و هیچ كێشه یان نیه و

زانكۆ رانه وه ستاوه ".

په رله مان���ی ئه ندام���ی ه���اوكات كوردستان گۆران ئازاد له فراكسیۆنی س���ه وز له باره ی به رێوه چونی زانكۆی كۆیه به وه كاله ت به ئاوێنه ی راگه یاند، "به پێ���ی رێنمایی خۆی���ان، 9كه س له زانكۆی كۆیه سیڤی خۆیان پێشكه ش به وه زاره ت كردوه ، ئه ویش لیژنه یه كی بااڵی له سێ وه زیر پێكهێناوه بۆئه وه ی چاوپێكه وت���ن له گه ڵ ئه و كه س���انه بكات، به اڵم تائێس���تا راوه س���تاوه و ئه وی���ش په یوه ندی���ی به روداوه كانی شه نگاله وه هه بو كه وه زیرێك به رده وام له وێبو، دواتر وه زیرێكی تر سه فه ری ده كرێ���ت چ���اوه ڕێ كردبو،ب���ه اڵم له نزیكترین كاتدا هه ر سێ وه زیره كه ده ست به چاوپێكه وتن بكه ن و كه سێك

له ناویدا دابنرێت".

مامۆس���تای خۆیش���یه وه له الیه ن زانكۆی كۆیه ، ئوس���امه ئه ش���ره ف پێیوای���ه "ح���زب كاریگه ری���ی هه یه له دیاریكردنی كه س���ێك بۆ سه رۆكی زانكۆ،ئه م���ه جگه ل���ه وه ی كه الیه نی زانستییش رۆڵی خۆیی هه یه ،هه ر بۆیه ده توانین بڵێین رێ���ڕه وی حزبیبون و

زانستیبون و ئه زمون هاوته ریبن".

زانكۆی كۆیه به وه كاله ت به ڕێوه ده چێت

ئه م بارودۆخه ئاڵۆزه ی عێراق و كوردستان به كوێ ده گات؟

م. ئه حمه د هه ورامی

سه ردار

ریکالم

(450( سێشه ممه 2014/10/28 19تایبه‌ت

ونبون *ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )رشان صالح الدین رفیق( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه . * ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )شكار علی حه مه خان ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه .* ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )عبدالله ڕضا كاكه ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه . * ناس���نامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )حسین علی صالح( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه .* پێناسێكی كۆلیجی په روه رده ی وه رزش ونبوه به ناوی ) سیڤان محسوم علی ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه .* ناسنامه یه ك به ناوی )خه نده محه مه د عه بدواڵ( خوێندكار له كۆلێژی ئه ندازیاری قۆناغی سێیه م ونبووه هه ركه سێك دۆزیه وه

په یوه ندی بكات به ئۆفیسی ئاوێنه له سلێمانی .

ب���ه رواری )448( له ژم���اره (2014/10/14( ڕۆژنام���ه ی ئاوێن���ه دا به ڕێز )س���دیق حه مه ساڵح( بابه تێكی ناونیش���انی )ب���ۆ له ژێ���ر نوس���یوه فڕۆكه خانه ی سلێمانی ، ئه م سوكایه تیه

ڕابگرن(. ڕونكردنه وه یه ئ���ه م به باش���مانزانی بده ین وه ك وه اڵمێك بۆ نوس���ینه كه ی كاك )س���دیق حه مه س���اڵح(و بۆ ڕای فڕۆكه خانه ی كه ئاشكرابێت گشتییش نێوده وڵه تی���ی س���لێمانی وه ك هه مو فڕۆكه خانه كان���ی تری جیه���ان به پێی كارده كات و نێوده وڵه تی���ه كان پێوه ره له چوارچێ���وه ی یاس���او ڕێنماییه كانی

حكومه تی هه رێمی كوردستان.لێ���ره دا ده مانه وێ���ت زیاتر تیش���ك بخه ینه سه ر بابه ته كه ی )سدیق حه مه س���اڵح( كه تیایدا باس ل���ه وه ده كات "له فڕۆكه خان���ه ی س���لێمانی ڕێگ���ه ی نێوان سلێمانی له گه ش���تی پێنه دراوه – نه مس���ا – به ریتانیا له 2014-10-10 گه ش���ت بكات و سوكایه تی پێ كراوه "، له وه اڵمدا ده مانه وێت به و به ڕێزه بڵێین له كاتێك���دا به پێی ڕاپۆرتی س���ااڵنه ی نێوده وڵه تی���ه كان پش���كنێره لیژن���ه به پێ���ی ئ���ه و دۆكۆمێنتان���ه ی وێنه ی المانه ئام���اژه به به رزیی س���تانداردی له ڕیزبه ندی���ی ده ده ن و فڕۆكه خان���ه

پێش���ه وه ی فڕۆكه خانه كان���ی عێ���راق ناوده برێ���ت، ناكرێ���ت پڕۆژه یه كی له و شێوه یه كه جێی شانازیی و دڵخۆشیی له ڕوانگه یه كی هه موان میلله ته كه مانه و ب���ه رزه وه لێیده ڕوانن، به اڵم )س���دیق حه مه ساڵح( له چه ند دێڕێكدا ده یه وێت فڕۆكه خانه ی س���لێمانی ن���اوزڕ بكات و به پێش���ێلكاریی یاس���ا ناوی ببات كه ناوبراو له و گه ش���ته داو دوای پشكنینی پاسپۆرته كه ی ده ركه وت مۆری هێنانه بۆ ئه وروپی���ی ئوتومبێل���ی ژوره وه ی هه رێمی كوردس���تانی پێ���وه بوه كه به پێی ڕێنماییه كانی حكومه تی هه رێمی كوردستان بۆ هه ر گه شتیارێك له كاتی هێنان���ی ئوتومبێ���ل له ه���ه ر خاڵێكی س���نوریی بۆ ناو هه رێمی كوردس���تان كه مۆدێله كه ی ڕێگه پێنه دراو بێت بۆ مانه وه ی به شێوه ی هه میشه یی پێویسته ئوتومبێله ك���ه ی بباته ده ره وه ی هه رێم له به رامبه ر خاڵی سنورییه وه له هه مان پوچه ڵكردن���ه وه ی مۆری هێنانه ناوه ی پاسپۆرته كه ی ، له سه ر ئوتومبێله كه ی ئ���ه وكات ڕێگ���ه پێ���دراوه له ڕێگ���ه ی كوردستانه وه هه رێمی فڕۆكه خانه كانی گه ش���تی ئاس���مانیی بكات. )س���دیق حه مه س���اڵح( كارمه ندانی فڕۆكه خانه "له كاتێك���دا ناوده ب���ات به نه ش���اره زا جگه فڕۆكه خانه كارمه ندانی سه رجه م

ش���اره زابون خول و چه ندین له بینینی زۆربه یان بونه ته پسپۆر له كاره كانیاندا, پێشێلكاریی ده یویس���ت ناوبراو به اڵم یاسایی بكات له گه شته كه یدا به جۆرێك ك���ه هی���چ مۆرێك���ی پوچه ڵكردنه وه له س���ه ر پاس���پۆرته كه ی نه ب���وو هیچ به ڵگه نامه یه ك���ی فه رمی���ی و یاس���ایی پێنه بو كه تیایدا بیس���ه لمێنێت ناوبراو ئوتومبێله كه ی له هه رێمی كوردس���تاندا نه ماوه هه ر بۆیه به كاركردن به یاس���او ڕێنمایی���ه كان ڕێگه نه درا گه ش���ته كه ی هه س���تان جه نابیان له ئه نجامدا بكات نان���ه وه ی نه ش���یاو قس���ه ی به وتنی پش���ێوییه كی زۆر له ن���او فڕۆكه خانه دا كه ئه مه ش دوره له ئیتیكی گه ش���تیارو كه س���ێكیش ك���ه به حس���اب هه ڵگری

ڕه گه زنامه ی به ریتانیی بێت. له كۆتاییدا به )س���دیق حه مه ساڵح(و هه مو ئه و كه س���انه ی كه تامه زرۆی له كه داركردنی ئه م ده سكه وته مه زنه ی گه له كه مانن ده ڵێین كه هاونیشتمانیانی خۆشه ویس���ت ش���اره زان به دڵسۆزیی و كارمه ندان���ی كاركردن���ی خزم���ه ت و

فڕۆكه خانه كه یان به بێ جیاوازیی .

به شی په یوه ندییه كان و ڕاگه یاندنی فڕۆكه خانه ی نێوده وڵه تیی سلێمانی

وه اڵمێك بۆ به ڕێز سدیق حه مه ساڵح

دەس����ەاڵتدارێتییەکەی ناوی داعشیزم ن����اوە ”دەوڵەت����ی خەالف����ەت“، ب����ەاڵم ئ����ەم دەوڵەت����ە وەهمییە نە س����نورێکی سیاس����یی بۆ دیاریکراوەو نە دەشتوانێت خ����ۆی لەناو جوگرافیایەک����ی دیاریکراودا س����نورداربکات. بەمانایەکی تر کێش����ەی س����ەرەکی چەمکی دەوڵەت لەداعشیزمدا بۆی����ە شوناس����ەکەیەتی. کێش����ەی دەوڵەت دەیەوێ����ت داعش����یزم ئ����ەوەی نییە، بەڵک����و ئیمپراتۆرییەت����ە، چونکی ئیمپراتۆریی����ەت، ی����ەک خەون����ی هەیە، ئەوی����ش گەورەکردن����ەوەی بەردەوام����ی دەس����ەاڵتدارێتییەکەیەتی و س����نورەکانی

نەبونی جوگرافیایەکی دیاریکراوە بۆ ئەم دەسەاڵتدارێتییە. واتە دەوڵەتی نەتەوەیی پێکهاتێک نییە کە لەکشاندا بێت، بەاڵم ئیمپڕاتۆرییەت پێکهاتێکی جیوەئاس����ایە

کە بەردەوام لەکشاندایە. ئەم دۆخە تیۆرییە ئاڵۆزە دەمانباتەوە س����ەر کێش����ەی هەردو چەمکی ”نەتەوە“ ناسیۆنالیس����تیی و بەمان����ا ”ئومم����ە“ و نەتەوەی����ی دەوڵەت����ی دینییەک����ەی. س����نورداری دیاریک����راوی شوناس����ێکی سیاس����یی و جوگرافی����ی و ئیداریی هەیە، کە بونی نیش����تیمانێکی هاوبەش یەکێکە لەپرنس����یپە س����ەرەکییەکانی. واتە هەر

تاکێک کە لەناو ئەو سنورە جوگرافییەدا لەدای����ک دەبێ����ت و له چوارچێ����وەی ئەو س����نورەدا بژی، دەبێ����ت بەئەندامی ئەو کۆمەڵەی����ەو ماف و ئەرکەکان����ی و فۆرمی پەیوەندارێتییەکەش����ی )وەالئەت( بەپێی سیستەمە سیاسییەکە بۆ دیاری دەکرێت. داعش����یزم فۆرمێکی دەسەاڵتدارێتییە کە بەڵکو نیی����ە، نەتەوەیی نیش����تیمانێکی ”ئوممەیەک����ی بێ نیش����تیمان“ە. کاتێک دەڵێم ”بێ نیش����تیمان“ مانای ئەوە نییە ک����ە چەمکی جوگرافیا گرنگ نییە، بەڵکو مانای ئەوەی����ە کە چەمک����ی هاواڵتیبون ت����اک و بەپەیوەندارێتی����ی راس����تەوخۆ

گروپەکانەوە بەندە بۆ ئایینێکی دیاریکراو کە لەنێوان زەوی و ئاسماندا بەندەو لەناو ئەو ئایینەش����دا بۆ فۆرم و تەفس����یرێکی دیاریکراوی ن����او ئەو ئایینە. داعش����یزم ماڵێک����ی نەتەوەی����ی نییە، ک����ە جێگای ئایی����ن و ئەتنی����ی و زمانی جی����اوازی تێدا بێتەوە، بەڵکو ماڵێک����ی ئایینییە کاتێک دەتوانیت تیایدا بژیت کە دەس����تبەرداری کۆمەاڵیەتی و لەشوناسی چەشنێک هەمو ئایینی و کولتوری����ی و زمانیی خۆت بیت. بەم چەشنە داعشیزم دەسەاڵتدارێتییەکی س����نوردار نییە کە ب����ەدوای نەتەوەیەکدا بگەڕێ����ت، وەکو لەدەوڵەت����ی نەتەوەییدا

دەیبینین، بەڵکو ئایدیۆلۆژیایەکە بەدوای دەسەاڵتدارێتییەک دەگەڕێت کە سنورێکی نەتەوەیی نییە، وەک����و لەئیمپراتۆرییەتدا

دەیبینین.چەمک����ی تێکش����کاندنی داعش����یزم نیشتیمانەو تەماش����اکردنی زەوییە وەکو گۆی����ەک بۆ ی����ەک ئوممە ک����ە لەڕێگای جیهادەوە پەیامێک����ی ئیالهیی جێبەجێ دەکات. وەاڵمی فەشەلی پڕۆژەی دەوڵەتی نەتەوەیی و فەشەلی دروستکردنی چەمکی

هاواڵتیبونە لەدونیای مۆدێرندا. ئەم خەالفەتە ئیس����المییەی داعشیزم دەیەوێت دایبمەزرێنێ����ت و ناوی دەوڵەتی

ئیس����المیی لێناوە، دەوڵ����ەت نییە بەمانا مۆدێرنەکەی، بەڵکو ”دەسەاڵتدارێتییەکی کۆچەرییە“. ”دەسەاڵتدارێتی کۆچەریی“ش دەسەاڵتدارێتییەکی جیوەئاسای ناجێگیرە، خەم����ی س����ەرەکیی مانەوە نیی����ە لەناو جوگرافیایەکی سیاسیی دیاریکراودا، بەڵکو خەمی س����ەرەکی کش����ان و بەجێهێشتن و گەورەکردنەوەی سنورە جوگرافییەکەیەتی لەڕێ����گای غەزوو وێرانکردنی ش����ارەکان و فتوحاتی بەردەوامەوە. داعشیزم هێزێکی تێکش����کێنەری کۆچەرییە کە س����تراتیژی تێکش����کاندنی شارس����تانییەتی دەوڵەتی

مۆدێرنە.

به اڵم باری ناوخۆیی واقعی نێوان سوننه و ش���یعه به ڕاده یه ك ئاڵۆزه كه زۆر زه حمه ته توانای هه ردوالیان بۆ ئه م شه ڕه ڕێكبخرێت له كاتێك���دا ده بینی���ن ل���ه 80%ی ناوچه ی ڕۆژئاوای عێراق له ژێر ده سه اڵتی داعشدایه و زۆربه ی ش���اری ئه نبارو فه لوجه و تكریت و بێج���ی له الیه ن داعش���ه وه كۆنتڕۆڵكراون, موس���ڵ و ناوچه كانی ده وروبه ری به فه رمیی ده سه اڵتی داعشیان تیا دامه زراوه . ڕۆژانه ش به ته قینه وه له ش���اره كانی به غداو به عقوبه و تكریت به ده یه ه���ا هاواڵتی س���ڤیل ده بنه ش���یعه كان میلیش���یا ده بینین قوربانیی و بونه ته مه ترس���یه كی گه وره له س���ه ر ژیانی هاواڵتیان و نه یارانیان به كوش���تن و ڕفاندن و تیرۆریستان, هاوكاریی به بیانوی گرتنیان چونكه ئه و هێزان���ه ناچنه ژێر باری هێزی به ئاره زوی ده وڵه ت���ه وه فه رمیی چه كداری خۆی���ان ڕه فت���ارو هه ڵس���وكه وت ده كه ن و شه ڕی داعش و میلیشیاكان بوه ته مۆته كه ی

سه ر ژیانی هاواڵتیانی سڤیل.به تایبه ت���ی له م كاتانه دا میلیش���یاكانی )به درو سه رایا الس���الم و خوراسان و ئیمام عه لی و عه س���ائیبی ئه هلی حه ق( به س���ه ر په رشتی پاسداران سه ربازگه كه یان له نزیك س���ێ ڕیانی )خورماتو, نه وج���ول, قادر كه ره م( دان���اوه كه ژماره یان نزیكه ی چوار هه زار چه كدار ده بێت و له وێش���ه وه ئیداره ی پرۆس���ه ی س���ه ربازه كانیان ده ك���ه ن دژی چه كدارانی داعش. ئه مانه بونه ته مه ترسی

له سه ر دانیش���توانه كوردنشینه كان و ڕێگرن گونده كانیان و ب���ۆ هاواڵتیان له گه ڕانه وه ی خانوه كانیان���ن و, ڕوخاندن���ی ه���ۆكاری له ك���ورده كان ده ك���ه ن به فرۆش���تنی داوا زه وییه كانی���ان. ده وڵه تی عێ���راق خه ریكه بون���ی خۆی له ده س���ت ب���دات به هۆی ئه و جه نگه ترس���ناكه ی تیرۆرو شه ڕی ناوخۆو

ڕادیكالیزمی ئیسالمیی دوچاری كردوه .له كۆتایی���دا ئه گه ر حكومه ت���ی عه بادی به غدا هاوش���ێوه ی حكومه ته كانی پێشوی بێت و هاووێنه ی ئه و حكومه تانه هه ڵسوكه وت بكات چاوه ڕوانی هه ڵوه ش���اندنه وه ی عێراق

ده كرێت و ئه گه ری دابه شبوونیشی زۆره .

یه كڕیزیی گه لی كورد كلیلی ئاینده یه

كۆتایی شه ڕی سارد ده روازه یه كی خێری بۆ كورد كرده وه كه النیكه م ئه م ئه زمونه ی ئێس���تای كوردس���تانی لێ به رهه م هاتوه كه به هه م���و كه موكورتیه كانیه وه كوردانی س���ه رله به ری جیه���ان به چ���اوی ئومێده وه سه یری ده كه ن. ئه گه ر هاوپه یمانان به نیازی به رپاكردنی دواڕۆژێك���ی ڕوناك بن بۆ ئه م بچه س���پێنن ده بێت سیس���تمێك ناوچه یه ك���ه هه رگیز الیه نێك نه توانێ���ت ئابڵوقه ی ئابوریی و كۆمه اڵیه تیی به سه ر هیچ الیه نێكی دیكه یان بچه سپێنێت. با سه ركرده كانی ئه و عێراقه ی كه به خواس���تی ئه مه ریكا دانراون له ڕیفراندۆمه ك���ه ی پش���تگیریی فه رمی���ی

كوردستان بكه ن كه به نیازه ئه نجامبدرێت و ئاره زومه ندانه كوردستانیه كان بڕیار له سه ر

چاره نوسی خۆیان بده ن.ش���ه ڕی دژی تیرۆریس���تانی داعش وه ك )2014(دا له ئابی نێوده وڵه تیی ش���ه ڕێكی به فه رمیی ده ستیپێكرد, هه ر له و كاته شه وه نێوده وڵه تی���ی پێكهێن���راو هاوپه یمانی���ی له و كاته وه كورد ڕوبه ڕوی هه ڕه ش���ه یه كی مه ترس���یدار بوه ته وه له سه ر سنوره كانی , بارودۆخی ئه م شه ڕه ش پێ ده نێته قۆناغێكی دیكه و به ره ی شه ڕی كوردستان فراوانبوه و ئێستا مه ترسیه كی گه وره ی له سه ر ڕۆژئاوای كوردس���تان به گش���تیی و كۆبانی به تایبه ت هه یه , هه روه ها له چوارچێوه ی ئه م شه ڕه دا زیاتر له ملیۆن و نیوێك ئ���اواره په نایان بۆ هه رێمی كوردس���تان هێناوه . له به رامبه ردا ده ركه وت شه ڕی داعش ئه و شه ڕه یه له سه ر زه وی یه كااڵ ده كرێته وه و هێزی كاریگه ریی ئه م شه ڕه هێزی پێشمه رگه ی كوردستانه ، بۆیه گرنگه هاوپه یمانان له س���ه ر ئاس���تی هاوكاریی س���ه ربازیی و مرۆییان له ڕاده یه كدا بێت هاوسه نگیی هێز بۆ هه رێمی كوردستان

بشكێته وه .داعش به گۆڕینی ئاڕاسته ی په الماره كانی له هه رێمی كوردستانه وه بۆ كۆبانی پێیوابو كه سنوری پشتیوانیی نێوده وڵه تیی بۆ كورد ته نها له چوارچێوه ی هه رێمی كوردستاندایه . ئه وه ی كورد به ده ستیهێنا له په الماری داعش بۆ س���ه ر كۆبان���ی دو تێڕوانینی گرنگ بو،

یه كه م ئه وه یه جیهان به یه كچاو ته ماش���ای ك���ورد ده كات وه ك نه ت���ه وه له ناوچه كه دا، دوه میان ئه و هاوسۆزیه ی گه لی كورد له هه ر چوار به ش���ه كه ی كوردس���تان ب���ۆ كۆبانی هانده رێك بو بۆ یه كڕیزیی گه لی كورد له پێناو به ره نگاربونه وه ی دوژمنانی كوردستان. بۆ كۆبان���ی هانده رێك بو ب���ۆ یه كڕیزیی گه لی ك���ورد له پێن���او به ره نگاربون���ی دوژمنانی كوردستان، س���ه ركه وتنی كورد له باشوری كوردستان له شه ڕی دژی داعش بارودۆخه كه ده گۆڕێ���ت به دۆزین���ه وه ی چاره س���ه ر بۆ به شه كانی دیكه ش، ئه م پرۆسه یه به شكانی تیرۆریس���تانی داعش به هاری كوردس���تان له پایزی تیرۆریس���تانه وه ده س���تپێده كات. یه كڕیزیی هێزه نیش���تمانیه كان كوردستان له به ره نگاربون���ه وه ی پالن���ی دوژمنان له م كاته ناس���كه دا تاكه زامنه بۆ سه قامگیریی ئارامی���ی و ڕێگه گرتن له وان���ه ی كه هه وڵی بڕین���ی قوتی خه ڵ���ك ئ���ه ده ن و هاوكاریی دوژمنان ده كه ن له پێناو س���ودی تایبه تیان خیان���ه ت له گه له كه ی���ان ده ك���ه ن به كڕینی دو ه���ه زار پیكابی س���ه ربه تاڵ بۆ داعش و كڕینی س���وته مه نی له وان و فرۆش���تنی ئه و چه كانه ی كه له تێش���كانی سوپای عێراقدا ده ستكه وتبون. ئه و كردارانه هه ر كه سانێك ئه نجامیداب���ن له هه ر پل���ه و پایه یه كدا بێت گه وره تری���ن تاوانه به رامب���ه ر گه له كه مان. ده بێ سزای قورس به سه ریاندا بسه پێنرێت به پێی یاس���ای هاوكاریی دوژمن )تیرۆر(.

پێ���وه ره سیاس���یی و مێژوییه كان به هه مو یه كڕیزیی گه لی كورد ئه ركێكی نه ته وه ییه و وه اڵم���ی پرس���یاری هه م���و قۆناغه كان���ی

بزوتنه وه ی ڕزگاریی كوردی پێیه .

كۆبانی ڕه مزی مقاوه مه ت و به رخودانه

ئه م���ڕۆ ده بینی���ن كۆبانی داس���تانێكی قاره مانان���ه به رامبه ر تیرۆریس���تانی داعش تۆم���ار ده كات و بوه ته ره م���زی به رخودان و س���یمای به رگریی و تێكۆشانی گه لی كورد, كۆبان���ی ق���ه اڵی س���ه ربه رزیی مان���ه وه ی نه ته وه ی كورده , هێرش���ی س���ه ر كۆبانی پێویسته س���ازدراوه و هه مه الیه نه به پالنی ده نگێكی ئازادی ئه م جیهانه پش���تگیریی بگرێ . كۆبانی تێكۆش���ه رانی له خۆڕاگریی س���ه رۆك ئاپۆ له ئیمرالی���ه وه داوا له گه لی كورد ده كات, كۆبانی به ته نها جێمه هێڵن! هیچ كاتێك ده س���تبه رداری كۆبانی نابین و ڕێگه ناده ین تراژیدیای ش���ه نگال له و شاره كۆبانی توركیا حكومه ت���ی دوباره بێته وه . وه ك بارمت���ه ی سیاس���یی به كارده هێنێت و داعشی ال په سه ندتره و هه مو كارئاسانییه كی بۆ ده كات و مه به ستی تێكدانی كانتۆنه كان و شۆڕش���ی ڕۆژئاوای���ه . س���ه رۆك ئۆبام���ا ده ڵێت, ئه گه ر كۆمه ڵگه ی جیهان به هانای كورده كانی شاری كۆبانیه وه نه چن, بێشك جیهان بۆ جارێكی دیكه كاره س���اتێكی دژ به مرۆڤایه ت���ی به خۆی���ه وه ده بینێت و, بۆ

ئه وه ی كۆبانی نه كه وێت له هه مو به شه كانی كوردس���تانه وه ده نگ���ی پش���تگیریی ب���ۆ یه كینه كانی پاراس���تنی گ���ه ل به رزبوه وه , هاوپه یمانان هاتنه سه ر خه ت و فڕۆكه كانی ئه مه ری���كا ڕۆژانه بۆردومان���ی مۆڵگه كانی داع���ش ل���ه ده ره وه ی كۆبان���ی ده ك���ه ن. نێرراوی نه ت���ه وه یه كگرتوه كان له س���وریا )ستیڤان دی مستورا( ده ڵێ , هه مو جیهان په ش���یمانده بێته وه ئه گه ر داعش ده س���ت به س���ه ر كۆبانێدا بگرێت, ش���ه ڕی كۆبانی كاردان���ه وه ی نیۆده وڵه تیی ب���ه دوای خۆیدا

ده هێنێت.به هان���ا هاتنی گه لی كۆبان���ی به ناردنی كۆمه ك���ی مرۆی���ی و چ���ه ك و پش���تگیریی س���ه ربازیی له الیه ن گه لی كورده له هه رێمی كوردستان ئه ركێكی ئه خالقیی و نیشتیمانیی بو كه سه لماندی شه ڕڤانانی كۆبانی به شێكن له پێشمه رگه قاره مانه كانی به ره كانی جه نگی دژ به داعش, كه پێویسته موزایه ده له سه ر ئه م هه ڵوێس���ته نه كرێ���ت و, مامه ڵه كردن له گ���ه ڵ كانتۆنه كانی ڕۆژئ���اواو كردنه وه ی نوس���ینگه یه ك له هه رێمی كوردس���تان كه بڕیاری له سه رداوه په رله مانی كوردس���تان له گه ڵ ناردنی هێزی س���ه ربازیی بۆ كۆبانی نیشانه ی یه كێتی گه لی كورده و مژده به خشی سه ركه وتنی ئیراده ی خۆڕاگریی ژن و پیاوی به سه ر پێش���مه رگه ی كوردستانه كۆبانی و تیرۆریستانی داعشدا, كه ئه مڕۆ پێشمه رگه

له جیاتی جیهان شه ڕی داعش ده كات.

داعشیزم:‌لەپرۆژەی‌دەوڵەتی‌نەتەوەییەوە‌بۆ...‌پاشماوه‌

بۆ به ڕێزان رێكخراوه كانی كۆمه ڵی مه ده نی

ده ستپێش���خه ری روونی له ده رهاتووه پیشه سازیه كان له عێراق بانگهێشتی سه رجه م رێكخراوه ناحكومیه تۆماركراوه كانی كۆمه ڵی مه ده نی ده كات له عێراق و هه رێمی كوردس���تان به مه به س���تی به ش���داری له هه ڵبژاردنه كانی كۆمه ڵی مه ده نی له

ئه نجومه نی خاوه ن به رژه وه ندی له عێراق.

رۆژی شه ممه رێكه وتی 15 / 11 / 2014 كاتژمێر ) 10 (ی به یانی له هۆڵی سه نته ری رۆشنبیریی نه وت له بغداد گۆڕه پانی ئه نده لوس.

بۆ به ش���داربونی رێكخراوه كانی كۆمه ڵی مه ده نی له پرۆس���ه ی ده نگدان پێویس���ته ره چاوی ئ���ه م خااڵنه ی الی خواره وه بكرێت:-

یه كه م: پێشكه ش���كردنی وێنه یه كی ره نگاوره نگی بڕوانامه ی تۆماركردنی رێكخراو له فه رمانگه ی رێكخراوه ناحكومیه كان/ ئه میندارێتی ئه نجومه نی وه زیرانی عێراق یان فه رمانگه ی رێكخراوه ناحكومیه كان/ حكومه تی هه رێمی كوردستان بۆ لیژنه ی

هه ڵبژاردن.

دووه م: پێشكه شكردنی نوسراوێكی ده سه اڵتپێدان )تخویل( له سه ر كڵێشه ی فه رمی رێكخراوه كه بۆ ئه و كه سه ی نوێنه رایه تی رێكخراوه كه ده كات به مه به ستی ده نگدان و مۆرو ئیمزای سه رۆكی رێكخراوی له سه ر بێت.

س���ێیه م: پێشكه ش���كردنی یه كێك له به ڵگه كانی س���ه لماندنی كه سێتی نوێنه ری رێكخراو )ناس���نامه ی باری شارستانی ، ره گه زنامه ی عێراقی ، كارتی ده نگدانی گشتی ، پاسپۆرت(.

چ���واره م: نوێنه ری رێكخراو كارتی ده نگدانی ئه نجومه نی خ���اوه ن به رژه وه ندی وه رده گرێت پاش جێبه جێكردنی خاڵه كانی سه ره وه .

پێنجه م: پرۆس���ه ی ده نگدان به ش���ێوازی ده نگدانی نهێنی راسته وخۆ ئه نجام ئه درێت به كارتی تایبه ت به ده نگدان تیایدا نوێنه ری رێكخراو ده نگ ده دات به ته نها )4( چوار كاندید له و كاندیدانه ی تۆماركراون له س���ه ر تابلۆی ده نگدان له رۆژی

هه ڵبژاردن، كارتی ده نگدان پوچه ڵ ده بێت له كاتی ده نگدان به زیاتر له )4( چوار كاندید.

شه شه م: پرۆسه ی ئه ژماركردنی ده نگه كان و راگه یاندنی ئه نجامه كانی ده نگدان به ئاماده بونی هه موان ده بێت پاش كۆتایی هاتن به پرۆسه ی ده نگدان.

حه وت���ه م: ئه نجامه كانی هه ڵبژاردنه كان پێش���كه ش ب���ه ئه نجومه نی خاوه ن به رژه وه ندی ده كرێت له عێراق به مه به س���تی په سه ندكردن.

بۆ زانیاری زیاتر: تكایه په یوه ندی به ژماره مۆبایلی )07801998017( یان سه ردانی ناونیشانی وێب سایتی ده ستپێشخه ریی روونی له

www.ieiti.org.iq ده رهاتووه پیشه سازیه كانی عێراق بكرێت

لیژنه ی سه رپه رشتی هه ڵبژاردن

ئه‌م‌بارودۆخه‌‌ئاڵۆزه‌ی‌عێراق‌و‌کوردستان...‌پاشماوه‌

سێ برا شەهیدەکەی زوممار و پرایڤت رایانی نۆرماندی

‌دانا‌ئه‌سعه‌د

بەدرێژایی‌ش����ەڕی‌پێشمەرگە‌‌و‌شەڕڤانان‌لەگەڵ‌داعش،‌دەیان‌‌چیرۆکی‌جەرگبڕمان‌بەرگوێ‌کەوتوە،‌بەاڵم‌بۆ‌من‌هەواڵی‌ش����ەهیدبونی‌س����ێ‌برا‌لەیەک‌کاتدا‌و‌لەیەک‌ش����ەڕدا‌و‌بەتەنیش����ت‌یەکەوە،‌ئێجگار‌گەورەیە‌کە‌ناکرێت‌دنیایەک‌قس����ەی‌لەسەر‌نەکرێت‌و‌لەڕێش����یەوە‌سەرکردایەتی‌سەربازیی‌‌پێش����مەرگە‌مەحکوم‌نەکرێت،‌نەک‌

تەنها‌ئەوەندە،‌بگرە‌کەسی‌بەرپرس‌روبەڕوی‌دادگاش‌بکرێتەوە.ئەم‌س����ێ‌برایە‌)ئەحم����ەد،‌مەولود‌،‌نەجات(‌کە‌خێزان����دارن‌و‌‌8منداڵیان‌بەدوای‌خۆیاندا‌جێهێش����ت،‌لەشەڕی‌ئازادکردنی‌ش����ارۆچکەی‌زومماردا‌گیانیان‌بەختکرد‌و‌

چونە‌ڕیزی‌شەهیدانەوە.ئاخر‌هەی‌بەرپرس‌و‌ئەفسەری‌گەمژە!‌هەی‌بەرپرسی‌فەرماندەیی‌‌و‌هێز،‌قەد‌بیرت‌لەوە‌نەکردەوە‌چۆن‌سێ‌برا‌بەیەکەوە‌فڕێدەدەیتە‌یەک‌بەرەی‌جەنگی‌لەو‌شێوەیە!‌ئاخر‌بیرت‌لەتراژیدیایەکی‌لەم‌شێوەیە‌نەکردەوە‌چۆن‌دایکێکی‌دڵسوتا‌لەیەککاتدا‌

پێشوازیی‌لەتەرمی‌سێ‌کوڕی‌خۆی‌بکات!ئەم‌روداوه‌‌کە‌لەساڵی‌2014دا‌رودەدات،‌دەمگەڕێنێتەوە‌بۆ‌روداوێکی‌هاوشێوە‌بەاڵم‌بەدیوێکی‌تردا‌کە‌لەساڵی1944دا‌رویداوە،‌واتا‌‌70ساڵ‌بەر‌لەئێستا‌لەکۆتاییەکانی‌جەنگی‌دوەمی‌‌جیهاندا،‌بەاڵم‌جیاوازییەکە‌ئەوەیە‌لەوەی‌دوەمدا‌هێزەکە‌ئەمه‌ریکی‌

دەبێت‌‌،‌لەمەی‌یەکەمیشدا‌پێشمەرگەی‌کوردستان.روداوەک����ەی‌جەنگی‌دوەمی‌‌جیهان‌لەس����اڵی‌1998دا‌لەالی����ەن‌گەورە‌دەرهێنەری‌جیهانیی����ەوە‌س����تیڤن‌س����پێلبێرگ‌ک����را‌بەفیلم.‌ل����ەو‌چیرۆکەدا‌کاتێک‌ش����ەڕێکی‌خوێناویی‌لەس����ەرجەم‌بەرەکاندا‌لەنێوان‌هێزەکانی‌هاوپەیمانان‌و‌سوپای‌ئەڵمانیای‌نازی����ی‌بەردەوامە،‌کارمەندانی‌نوس����ینگەی‌تایبەت‌بەتۆمارکردنی‌ناوی‌"ش����ەهیدە‌ئەمەریکییەکان"‌‌لەواش����نتۆن‌توشی‌ش����ۆک‌دەبن‌کاتێک‌دەبینن‌لەماوەی‌‌2رۆژدا‌سێ‌برا‌لەسێ‌بەرەی‌جیاوازی‌شەڕدا‌کوژراون‌و‌تەنها‌برای‌چوارەمیان‌لەژیاندا‌ماوە‌بەناوی‌"رایان"،‌بەاڵم‌ئەویش‌لەبەرەیەکی‌تری‌ش����ەڕدایە‌لەقواڵیی‌خاکی‌فەرەنسا‌و‌لەگەڵ‌ژمارەیەک‌سەربازی‌تردا‌بەرگریی‌لەپردێکی‌بچکۆلە،‌بەاڵم‌ستراتیژیی‌دەکەن‌

لەسەر‌روباری‌ماردیریت‌لەنزیک‌شاری‌رامێل‌لەنۆرماندیی‌فەرەنسا.لەو‌سەردەمەدا،‌سەرکردایەتیی‌س����ەربازیی‌ئەمەریکا‌بڕیار‌دەدات‌هێزێکی‌تایبەت‌بەسەرپەرش����تیی‌نەقی����ب‌جۆن‌مێلەر‌پێکبهێنێت‌و‌ئامادە‌دەبێت‌دەیان‌کەس����ی‌تر‌بەکوش����ت‌بدات‌تەنها‌لەپێناو‌گەڕاندنەوەی‌کوڕی‌چوارەمی‌ئەو‌دایکە‌جەرگسوتاوە.‌لەکۆتای����ی‌چیرۆکەکەدا،‌مێلەر‌و‌س����ەربازەکانی‌دەکوژرێن،‌ب����ەاڵم‌رایان‌بەزیندویی‌دەگەڕێنن����ەوە‌الی‌دایک����ی!‌کەچی‌لەش����ەڕەکەی‌زومم����اردا،‌جەناب����ی‌فەرماندەی‌‌هێزه‌كه‌،‌هەرس����ێ‌براکە‌بەیەکەوە‌رەوانەی‌نێو‌یەک‌تەقینەوە‌دەکەن‌و‌لەیەک‌ساتدا‌هەرس����ێکیان‌بەتەنیشت‌یەکەوە‌گیان‌لەدەست‌دەدەن،‌ئیدی‌دایکی‌جەرگسوتاویش‌

دەرگای‌ماڵەکەی‌بەڕوی‌سێ‌ئااڵی‌کوردستاندا‌دەکاتەوە!س����ااڵنێکی‌زۆرە‌پ����ڕ‌بەگەرومان‌ه����اوار‌دەکەی����ن‌و‌داوای‌بەدامەزراوەکردنی‌هێزە‌پێشمەرگە‌دەکەین،‌سااڵنێکی‌زۆرە‌داوا‌دەکەین‌هەیبەت‌و‌رێز‌و‌قورسایی‌پێشمەرگە‌بگەڕێنرێتەوە‌و‌بەنیشتیمانیی‌بکرێت،‌بەاڵم‌نەک‌کەس‌گوێی‌لێنەگرتین،‌بگرە‌بەرپرسە‌گەنده‌ڵەکان‌بەردەوامبون‌لەکرێکاریی‌و‌پاککردنەوەی‌باخەکانیان‌بەپێش����مەرگە،‌ئەو‌پێش����مەرگەیەی‌تەنانەت‌لەپشوەکانیشدا‌نەیتوانیوە‌لەباوەش����ی‌منداڵەکانی‌بێت،‌

بەڵکو‌ناچاربوە‌ببێتە‌شۆفێری‌تاکسی‌بۆ‌پەیداکردنی‌قوتی‌خێزانەکەی.ئەوە‌ئێس����تاش‌سێ‌برای‌تر‌بەیەکەوە‌ش����ەهید‌دەبن.‌ئیدی‌‌بۆ‌پارتی‌و‌یەکێتیی‌چ‌کێش����ەیەکە،‌گرنگ‌ئەوەیە‌هەرکەس����ە‌و‌هێزی‌خۆی‌هەبێت‌و‌لەناوچەکانی‌خۆی‌

شەڕیان‌پێبکات!

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

hamashwan.awene@yahoo.noAweneکوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌کاوه‌‌گه‌رمیانی،‌سەردەشت‌عوسمان،‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

‌ریکالم

سه ر سنوری باکورو رۆژئاوا‌به‌خاکسپاردنی‌ژنه‌‌شه‌ڕڤانێکی‌شه‌هید

AFPفۆتۆکان‌‌