ژماره 460

به وه ئام��اژه له په رله مانتاران به ش��ێك ده كه ن كه كوردس��تان بوه به به هه شتی گه نده ڵكاری��ی، زه وی و موڵكی حكومه ت ده س��تی به س��ه ردا ده گیرێت، بازرگانیی نه وت بۆ چه ند كۆمپانیایه ك قۆرغكراوه ، وه به رهێنان شێوازو ناوه ڕۆكێكی مافیایی وه رگرت��وه و ه��ه زاران موچه خ��ۆری بن دیواریش ه��ه ن، ئارێز عه ب��دواڵ ده ڵێت

حكومه ت له داموده زگاكانی "گه نده ڵی��ی به شێوه ی مافیایی ئه نجامده درێت".

تایب��ه ت به ئاوێن��ه : ئارێ��ز عه ب��دواڵ په رله مانتاری عێراق و ئه ندامی ئه نجومه نی سه ركردایه تی یه كێتیی ئاماژه به وه ده كات له كوردس��تاندا گه نده ڵیی��ه بچوك��ه كان ده وروژێنرێن كه چی چاوپۆشی له گه نده ڵییه گه وره كان ده كرێت، چونك��ه گه نده ڵییه

گه وره كان له كوردس��تان به ش��ێوه یه كی مافیایی ده كرێن، ئه و به ئاوێنه ی راگه یاند كه "تا ئێستا هه یمه نه ی كاره مافیایه كان زیاتره له سه ر داموده زگاكانی حكومه ت تا

هه یمه نه ی یاسا".هه روه ها عه لی حه مه س��اڵح ئه ندامی په رله مانی كوردستان به ئاوێنه ی راگه یاند كه تا ئێستا كه یسه گه وره كانی گه نده ڵیی

له كوردستاندا ده س��تی بۆ نه براوه . ئه و وتی "گه وره ترین گه نده ڵیی له كوردستاندا

له بواری وه به رهێناندا كراوه ".وتیش��ی "به ش��ێكی دیاریی گه نده ڵیی له زه ویی و موڵ��ك و ماڵی حكومه تدایه كه زه وییانه ی ئ��ه و هه روه ها داگیرك��راون. له الیه ن پرۆژه كانی وه به رهێنانه وه ده ستیان به س��ه ردا گیراوه ، زۆر كه من ژماره ی ئه و

وه به رهێنان��ه ی به حه قی خۆیان پڕۆژه یان وه رگرتوه . به رپرس��ی گ��ه وره هه یه كه ده س��ه اڵتی له مه كته ب سیاسیی زیاتره ، بۆ پرۆژه چوار سه د ده فته رو پێنج سه د ده فت��ه ری له وه به رهێنه رێك وه رگرتوه تا

پرۆژه یه كی پێداوه ".ناوب��راو جه غتی له وه ش ك��رده وه كه "سااڵنه پاره یه كی زۆر كه هی گرێبه ستی

نه وت��ه و بڕه كه ی ملیارێك و پێنج س��ه د ملیۆن دۆالر زیاتره ده درێت به كۆمپانیای ماس بۆ كڕینی ته زوی كاره با، كۆمپانیای قه ی��وان، كۆمپانی��ای كار گ��روپ ك��ه

په یوه ندیان به پااڵوگه ی نه وته وه هه یه ".

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )460( سێشەممە 2015/1/6

w w w . a w e n e . c o m

"هه مواركردنه وه ی پرۆژه ی ده ستور ده كه وێته دوای

30 حوزه یران "517

ریکالم

6 11

7مه رسور بارزانی : ملمالنێکانی ناو

یه كێتیی له پێناوی ده سه اڵته

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3201274 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان

"گه نده ڵیی له داموده زگاكانی حكومه ت به شێوه ی مافیایی ئه نجامده درێت"

رۆژانە چەند کاتژمێر سەیری

تەلەفزیۆن دەکەیت؟

بۆچی پێیده ڵێن چاوڕه ش؟ رێككەوتنێكی دەڵەمە

7

له به غداوه

رۆژی سوپایه كی نانیشتامنیی

ئاوێنه له م ژماره یه وه الپه ڕه یه ک ته رخانده کات بۆ کتێب

PKK : ده نگۆی دروستكردنی كانتۆنی سلێمانی ، بۆ شاردنه وه ی شكستی شه نگاله

3

2

ریکالم

ئا: ئاكۆ حه مه د رابی

به رپرسانی په كه كه و یه په گه ده نگۆی دروستكردنی كانتۆن له پارێزگای سلێمانی ره تده كه نه وه و ئاماژه

به وه ده كه ن كه ئه وانه ی "له پشت باڵوكردنه وه ی ئه و پڕوپاگه ندانه ن،

له شه نگال شكستیانهێناو به الوازییده ركه وتن، بۆیه ده یانه وێت

ئه م شكسته تێكه ڵ به په كه كه بكه ن".

له ماوه ی چه ند ساڵی رابردودا تاكه شتێك كه پارتی دیموكراتی كوردستان و پارتی كرێكارانی كوردستان )په كه كه ( له سه ری كۆك بوبێتن، به گژداچونه وه ی چه كدارانی داعش بوه .ناوبه ناو له گه ڵ هێوربون��ه وه ی دۆخه كه و خاوبونه وه ی به رامبه ر س��ه ربازییه كانیان هه ڵمه ته كێرڤ��ی به پێچه وان��ه وه به داع��ش، ملمالنێ��ی نێ��وان ئ��ه م دو هێزه رو

تازه تری��ن ده كات، له هه ڵكش��ان رۆژه ڤیش دروستكردن و ره تكردنه وه ی هه ندێك شه نگال و له ناوچه ی كانتۆنه

ناوچه ی دیكه ی باشوری كوردستان.

ره خنه په كه ك��ه به رپرس��ه ی ئه و له ش��ێوازی روماڵی میدیای��ی ده زگا راگه یاندنه كان��ی پارت��ی ده گرێ��ت و ده ڵێت، "ئه و جۆره میدیایانه شه ڕێكی تایب��ه ت دژی ئێمه ده ك��ه ن و جگه خۆیان و له پاراستنیبه رژه وه ندییه كانی حزبه كانی��ان، هی��چ به رژه وه ندییه كی

نه ته وه یی ره چاوناكه ن".

له باره یده نگۆی دروستكردنی كانتۆن س��لێمانی و پارێزگای ش��ه نگال و بۆ وروژاندنی ئه م پرسه له الیه ن به شێك له پارتی،ده مهات نزی��ك له میدیاكانی عه گی��د به رپرس��ی په یوه ندیه كان��ی ده ره وه ی پارتی كرێكارانی كوردستان، له لێدوانێكی تایبه تدا بۆ ئاوێنه ده ڵێت،

"ئه وه پڕوپاگه نده یه و س��ه رله به ری ئه و هه وااڵن��ه درۆن و دورن له راس��تیه وه ، ئ��ه وه به هی��چ جۆرێ��ك له رۆژه ڤ��ی ئێمه دانیه كه دوای شه نگال، سلێمانی بكه ین به كانت��ۆن، باڵوكردنه وه ی ئه و پڕوپاگه ندان��ه ش، به هیچ ش��ێوه یه ك خزمه ت به سیاسه تی یه كێتیینه ته وه یی

ناكات".

مانگ��ی له س��ه ره تای ش��ه نگال ئاب��ی رابردودا كه وته ده س��ت داعش و به س��ه ر مرۆی��ی تراژیدیایه ك��ی دانیش��توانه كه یدا هات كه زۆرینه یان ئێزدین، به اڵم له مانگی رابردودا هێزی پێش��مه رگه به پش��تیوانی هێزه كانی یه په گ��ه و خۆبه خش��انی په كه ك��ه و ئێ��زدی ، هه ڵمه تێك��ی هاوبه ش��یان ب��ۆ پاككردن��ه وه ی ئ��ه و ناوچه ی��ه ده ستپێكرد و ش��ه ڕ تا كۆاڵنه كانی ناو شه نگال رۆیش��ت، رۆژی 21ی مانگی رابردوش مه س��عود بارزانی چوه سه ر

چیای ش��ه نگال و مژده ی سه ركه وتن و ناوچه كه ی یه كجاره كی پاكردن��ه وه ی راگه یان��د، ب��ه اڵم م��اوه ی دو هه فته ده بێ��ت پێش��كه وتنێكی س��ه ربازیی روین��ه داوه ، له ناوچه ك��ه ئه وت��ۆ په كه ك��ه ش ئه مه به شكس��تێكی ئه و هه ڵمه ته لێكده داته وه كه پارتی له روی

میدیاییه وه ده ستیپێكردبو.

ده مهات الیه نی نه یاری خۆیان به وه تۆمه تبار ده كات كه شكس��تیانهێناوه له شه نگال و هۆكاری باڵوكردنه وه ی ئه و ده نگۆیان��ه بۆ ئ��ه وه ده گێڕێته وه كه به و هۆیه وه سه ری خه ڵك "ده یانه وێت گرێبده ن و هه ندێك مه س��ه له ی گرنگی رۆژ له بی��ر خه ڵكبه رن��ه وه ، چونك��ه خۆی��ان له نێو گێژاودان، له ش��ه نگال شكس��تیانهێناو به الوازییده ركه وت��ن، ئ��ه م شكس��ته بۆی��ه ده یانه وێ��ت تێك��ه ڵ به په كه كه بك��ه ن و له ڕێگه ی به پاكی و خۆیان په كه كه وه ده یانه وێت

ئه وه یله شه نگال به دیاربخه ن و خاوێنی دروس��تبوه له بیر خه ڵك��ی به رنه وه و دیكه وه س��ه رقاڵ به ش��تێكی خه ڵك

بكه ن".

،)YPG( یه كینه كانی پاراستنی گه لك��ه به هێزێك��ی نزی��ك له په كه ك��ه كاریگ��ه ر رۆڵ��ی ئه ژمارده كرێ��ت و ده گێڕێ��ت له به ڕێوه بردنی ش��ه ڕه كان دژی داعش له خۆرئاوای كوردس��تان و ده وروبه ری ، ناوچه كان��ی ش��ه نگال و به هه مانش��ێوه ده نگۆی دروستكردنی

كانتۆن له سلێمانی ره تده كه نه وه .

رێ��دور خه لیل، وته بێژی ره س��میی یه كینه كان��ی فه رمانده ی��ی هێ��زی پاراس��تنی گه ل )YPG(، به ئاوێنه ی ش��ێوه یه ك "به هه م��و راگه یان��د، قسه كردن له سه ر كانتۆن و دامه زراندنی كانتۆنه كان دوره له ڕاستییه وه . به هه مو ش��ێوه یه ك ئه وه ره تده كه ینه وه ، ئێمه

وه ك هێزێكی سه ربازیی په یوه ندیمان واڵتانه وه سیس��ته می به دامه زراندنی نیه هه روه ها ئێمه ده س��توه رناده ینه كاروباری به شێكی تری كوردستانه وه و سیاسیی بڕیاری شێوه یه كیش به هیچ ناده ی��ن، ئه وه په یوه ن��دی به ئێمه وه وه ك هێزێك��ی س��ه ربازیی نیی��ه كه به ش��ێكی تری كوردس��تان بیانه وێت

كانتۆن دابمه زرێنن یان نا".

له الیه ك��ی دیكه وه ، عه بدولس��ه الم مسته فا به رپرس��ی ده ره وه ی په یه ده له ئه وروپ��ا، به ئاوێن��ه ی راگه یان��د، ئازاده "هه ر پارچه یه كی كوردس��تان چ جۆره سیس��ته مێك هه ڵده بژێرێت، ئێمه ته ده خولی ئه وه ناكه ین، به هیچ ش��ێوه یه ك ناخوازی��ن سیس��ته مێك له س��ه ر خواس��تی ئێم��ه هه ڵبژێرن، به اڵم ئێم��ه له ڕۆژئاوا مۆدێلی كانتۆن به چاره س��ه ر ده زانین بۆ پێشخستنی

رۆژئاوا و سوریا".

ئا: ئاكۆ

یه كێك له و ناوچانه ی سنوری پارێزگای هه ولێر كه نفوزی

گۆڕانی تێدا كه مه ، قه زای سۆرانه ، به درێژایی ماوه ی رابردو بزوتنه وی

گۆڕان له سۆران پێشكه وتن و گه شه كردنی به خۆیه وه نه بینیوه ، هه ندێك پێیانوایه الوازیی گۆڕان

له سۆران په یوه ندی به الوازیی هه ڵسوڕاوانه وه هه یه و هه ندێكیش

وای ده بینن كه پارتی فه رمانڕه وایه له و ناوچه یه و وایكردوه خه ڵك

ترسیان هه بێت له په یوه ندیكردن

به گۆڕانه وه .

هه ڵس��وڕاوی گه اڵڵه یی مس��ته فا پێشوی گۆڕان له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه باس��ی له وه ك��رد ك��ه "دو هۆكاری س��ه ره كی هه ن بۆ گه ش��ه نه كردنی بزوتن��ه وه ی گ��ۆڕان، هۆكارێكی��ان فه رمان��ڕه واوه به حزبی په یوه ن��دی هۆكارێكیش��ی ده ڤه ره دا، له و هه یه په یوه ن��دی به خ��ودی بزوتنه وه كه و

هه ڵسوڕاوه كانیه وه هه یه . گه اڵڵه یی وتی، "له قه زای س��ۆران كوردس��تان، دیموكرات��ی پارت��ی سیاس��ه تێكی زۆر تون��دی به رامبه ر

به و بزوتنه وه یه گرتۆته به ر، س��ۆران تاكه ش��وێنه كه دوجار باره گاكه ی سوتێنراوه ، تێدا گۆڕانی بزوتنه وه ی هۆكاره كه ش��ی ترسی ئه و حزبه بوه

له گه شه كردنی گۆڕان". ئه و هه ڵسوڕاوه ی گۆڕان هۆكارێكی بزوتنه وه كه ی��ان الوازی��ی دیك��ه ی ده گه ڕێنێت��ه وه ب��ۆ خراپ��ی ئه دای گۆڕان و "الوازی هه ڵس��وڕاوه كانیان، ئه دای هه ڵسوڕاوه كانی له و قه زایه داو تایب��ه ت مامه ڵه یه ك��ی نه كردن��ی ل��ه و س��نوره دا هۆكارێك��ی دیكه ی پێشنه چونی به ره و گه ش��ه نه كردن و

گۆڕان بوه له و شارۆچكه یه دا".

له س��ۆران گ��ۆڕان بزوتن��ه وه ی ن��ه ك ه��ه ر گه ش��ه ن��اكات به ڵكو ته نانه ت له ش��وێنی خۆی چه قیوه و دوای��ن به پێ��ی كه میش��یكردوه ، هه ڵبژاردن كه ب��ۆ په رله مانی عێراق ئه نجام��درا، بزوتنه وه ی گۆڕان ته نها به ده س��ت 200ده نگ��ی ه��ه زارو 9له هه ڵبژاردنه كانی له كاتێكدا هێناوه ، پێش��وتر ده نگی زیاتری له و ڕێژه یه به ده س��تهێناوه و ئه مه ش به رپرسانی

بزوتنه وه كه ی خۆشحاڵ كردبو.نه به ز ئه حمه د به رپرس��ی ئۆفیسی كه ناڵیKNN له سۆران و رۆژنامه نوسی له لێدوانێك��دا له گ��ۆڕان، نزی��ك

به ئاوێنه ی ڕاگه یاند، "له قه زای سۆران به شێوه یه كی راسته قینه ئازادی حزبی بونی نیه و ئه وه شی كه هه یه شتێكی روكه شیه . كۆمه ڵێك كه س ده ستیان به سه ر هه مو شتێكی ئه و ناوچه یه دا گرتوه و به ئاره زوی خۆیان ئه و شاره به ڕێوه ده به ن و ئه وه ی پارتی نه بێت ژیانی ده كه وێته ئه وپه ڕی ناخۆشیه وه و له ناو داموده زگا حكومیه كان كۆسپ و

ته گه ره ی بۆ دروست ده كه ن". له شارۆچكه ی سۆران، نزیكه ی هه مو هه ڵبژاردن��ه كان بۆ پارتی مس��ۆگه ر ب��وه و تیایدا ب��راوه ب��وه . هاوكات دۆس��ت و الیه نگرێك��ی زۆری پارتی

له و شارۆچكه یه دا كۆبونه ته وه . جگه له وه ی كه له دوای س��اڵی 1994ه وه ئه و قه زای��ه له الیه ن پارتیه وه ئیداره

دراوه .به شی به رپرس��ی ئه حمه د كارۆخ س��ۆران، له مه ك��ۆی هه ڵب��ژاردن وێڕای ئاوێن��ه ، ب��ۆ له لێدوانێك��دا ئ��ه وه ی جه خت له وه ده كات��ه وه كه له و بزوتنه وه كه یان وه كو پێویس��ت س��نوره دا گه شه ی نه كردوه ، هاوكات واقیعی ك��ه ڕونده كاته وه ئ��ه وه ش بزوتنه وه ی گۆڕان له سۆران جیاوازه و ب��ه راورد به هیچ ش��وێنێكی دیكه ی

كوردستان ناكرێت.

تایبه‌ت)460( سێشه ممه 22015/1/6

PKK و YPG: ده نگۆی دروستكردنی كانتۆنی سلێمانی ، بۆ شاردنه وه ی شكستی خۆیانه له شه نگال

گۆڕان له ناوچه ی سۆران گله یی له خۆی و پارتی هه یه

ریکالم

ئا: ئاوێنە

بەشێک لەپەرلەمانتاران ئاماژە بەوە دەکەن کە کوردستان بوە بەبەهەشتی گەندەڵکاریی ، زەوی و موڵکی حکومەت دەستی بەسەردا دەگیرێت، بازرگانیی بەتایبەتی بازرگانیی نەوت بۆ چەند

کۆمپانیایەک قۆرغ کراوە، وەبەرهێنان شێوازو ناوەڕۆکێکی مافیایی

وەرگرتوە و هەزاران موچەخۆری بن دیواریش هەن.

ئارێز عەب��دواڵ پەرلەمانتاری عێراق و س��ەرکردایەتی ئەنجومەنی ئەندام��ی دەکات ب��ەوە ئام��اژە یەکێتی��ی لەکوردس��تاندا گەندەڵیی��ە بچوکەکان چاوپۆش��ی کەچ��ی دەوروژێنرێ��ن لەگەندەڵییە گەورەکان دەکرێت، چونکە لەکوردس��تان گ��ەورەکان گەندەڵییە بەش��ێوەیەکی مافیای��ی دەکرێن، ئەو بەئاوێن��ەی راگەیان��د ک��ە گەندەڵییە گ��ەورەکان پێویس��تیان بەورژاندن��ی زیاتر هەیە و لەئاس��تی پێویستدا باس ناکرێ��ن، ئەو وتی "ئەوانەی لەپش��ت گەندەڵکاریی��ن لەب��واری زەوی و زاری شارەکان، لەبواری دەستبەسەرداگرتنی بازرگانیک��ردن ب��واری بازرگان��ی ، بەنەوت و بواری وەبەرهێنان بەش��ێوازو ناوەڕۆکێک��ی مافیای��ی کار دەک��ەن، بەرەنگاربونەوەی��ان دەنگ��ی گەورەی دەوێ��ت، دام��ودەزگای س��ەربەخۆی دەوێت و پێویس��تە پەرلەم��ان و دادگاو داواکاریی گشتی و دەستەی دەستپاکی

قسەیان لەسەر هەبێت".ئەوانە "هەم��و دەڵێ��ت هەروەه��ا نەیانتوانیوە وەکو پێویست ئەرکی خۆیان بەرامبەر ب��ەو گەندەڵکارانە راپەڕێنن، چونک��ە وەک دامودەزگای نیش��تمانی تا ئێستا بەش��ێوەیەکی سەربەخۆ کار ناکەن و ئەو دامودەزگایانەش لەکۆتاییدا س��ەر بەدامودەزگای ترن یاخود لەژێر چاودێری��ی دام��ودەزگای ت��رن، زۆر کەسیش لەوانەی لەو شوێنانە دانراون مەسەلەی پۆس��ت یان روبەڕوبونەوەی کێش��ە یاخود لەڕوانگ��ەی گوێڕایەڵی

ب��ۆ دەزگا حزب��ی و موخابەراتییەکان نەیانتوانیوە ئەرکی خۆیان لەزۆر بواری

گەورەدا جێبەجێ بکەن".ناوب��راو جەختی لەوە ک��ردەوە کە تا ئێس��تا هەیمەنەی کارە مافیایەکان زیاترە لەسەر دامودەزگاکانی حکومەت تا هەیمەنەی یاس��ا، بەدەیان ش��وێن لەسلێمانی و دوکان و ناو هەولێر لەالیەن بەرپرسانەوە کراوە بەشوێنی حەوانەوەو کەس��یش لێیناپێچێت��ەوە، ئ��ەو وتی "سەری ڕەش شارێکی گەشتوگوزارییەو ه��ی حکومەتی هەرێمی کوردس��تانە، بەاڵم ئێس��تا ه��ی حکومەت��ە؟ ئایا

هاواڵتییەک بۆی هەیە بچێتە ئەوێ؟"وتیش��ی "گەندەڵی لەدامودەزگاکانی حکوم��ەت بەش��ێوەی رێکخراوەی��ی و بەئەندازەیەک ئەنجامدەدرێت، مافیایی ک��ە دادگاو داواکاری گش��تی نەتوانن سەری خۆیان هەڵبڕن و لەبەرامبەر ئەو گەندەڵیی��ە گەورانە رێکاری یاس��ایی

بگرنەبەر".عەلی حەمە ساڵح ئەندامی پەرلەمانی کوردس��تان بەئاوێنەی راگەیاند کە تا ئێس��تا کەیس��ە گەورەکانی گەندەڵی نەبراوە. بۆ لەکوردس��تاندا دەس��تی ئ��ەو ک��ە ئەندام��ی لیژن��ەی دارایی کوردستانی گەندەڵییەکانی پەرلەمانە دابەشکردوە بۆ سێ بەش، یەکەمیان "گەندەڵیی��ە لەزەوی��ی و موڵک و ماڵی حکومەتدا، مەبەستم لەو زەوییانەیه کە داگیرک��راون. هەروەها ئەو زەوییانەی وەبەرهێنانەوە پرۆژەکان��ی لەالی��ەن دەس��تی بەس��ەردا گیراوە، زۆر کەمن بەحەقی وەبەرهێنانەی ئ��ەو ژمارەی خۆیان پڕۆژەیان وەرگرتوە. بەرپرسی گەورە هەیە کە دەس��ەاڵتی لەمەکتەب سیاس��یی زیات��رە، بۆ پ��رۆژە چوار س��ەد دەفتەرو پێنج س��ەد دەفتەری ت��ا وەرگرت��وە لەوەبەرهێنەرێ��ک پرۆژەیەک��ی پێداوە، بەو ش��ێوەیەش لەکوردس��تاندا گەندەڵیی گەورەترین

لەبواری وەبەرهێناندا کراوە".دوەمیان "س��ااڵنە پارەیەکی زۆر کە هی گرێبەستی نەوتەو بڕەکەی ملیارێک و پێنج سەد ملیۆن دۆالر زیاترە دەدرێت

بەکۆمپانیای ماس ب��ۆ کڕینی تەزوی کارەبا، کۆمپانیای قەیوان، کۆمپانیای کار گروپ ک��ە پەیوەندی بەپااڵوگەی

نەوتەوە هەیە".هەروەها گەندەڵیی گەورەی س��ێیەم "ئ��ەو هەم��و موچەخ��ۆری بندیوار و ناموستەحەقانەیە کە لەهەرێمدا بونیان

هەیە".لەبارەی پرس��ی کڕینی ئوتومبێل بۆ پەرلەمانتارانیش، عەلی حەمە س��اڵح دەڵێت " ئەو کەیس��ە بەسیاسیی کرا ب��ۆ البردن��ی تەرکی��زی هاواڵتیان بۆ کۆمەڵێک پرسی دیکە کە لەپەرلەماندا هەبوە، لەوانە سندوقی داهاتی نەوت،

کە بڕیاربو پێش 1/1 پەسەند بکرێت، ئامادەکردنی ب��ۆ پڕۆژەیەک هەروەها نوێ و کۆمەڵێک دۆسیەی دەستورێکی چاکسازیی کە ئێمە بەنیازبوین دەستی بۆ ببەی��ن بەاڵم رێگری لێک��را". ئەو ئام��اژە ب��ەوەش دەکات ک��ە تەنها ساڵی 2013 تەنها بۆ کڕینی ئوتومبێل حکومەت��ی هەرێم 54 ملی��ار دیناری

تەرخانکردوە.لەبارەی رۆڵی پەرلەمان و هەنگاوەکانی حکومەت موڵکەکانی گەڕان��ەوەی بۆ کە تێیدا ماڵەکەی سەرۆکی حکومەت نێچیرڤ��ان بارزانیی هەیەو ڕوبەره کەی 360 دۆنم��ەو بەگوێرەی زانیارییەکانی ئاوێنە تەنها به ربه س��ته کۆنکرێته کانی چوارده وری کە ژمارەیەکی ئێجگار زۆرە، هەر دان��ەی 1050 دۆالری تێچوە، ئەو پەرلەمانتاره ی فراکسیۆنی گۆڕان دەڵێت "ناوچەکانی س��ەری ڕەش و دەباشان و خانوەکانی پارێزگار لەهەولێرو سەدان بین��او قوتابخانەی حکومییش هەر لەو دۆسییەدان کە داگیرکراون. لەکابینەی پێشودا س��ەرۆکی حکومەت بڕیارێکی ل��ەو بارەیەوە دەرکرد، بەاڵم جێبەجێ نەکرا. ئێمە بەنیازین بەکۆمەڵ دەست بۆ ئەوانە بەرین، ئەوانەی تاپۆ نەکراون و تا ئێستا بەناوی حکومەتەوەیە با ئەوە بگەڕێت��ەوە، ئەوانەش��ی تاپۆ کراون، بەدواداچون بۆ بیمە یاساییەکەی بکەین ک��ە چۆن تاپۆ کراوە" هەروەها دەڵێت "تا ئێس��تا هیچی جیدیی لەو بارەیەوە لەپەرلەمان نەوروژێن��راوە. پرۆژەیەک هەیە ب��ۆ خوێندن��ەوەی یەکەم بەاڵم نەبوە بەیاس��ا، ئەگەر لەحاڵەتێکیشدا ببێت بەیاسا، ئەگەر ئیرادەی سیاسیی بەهێزی نەبێت بۆ ئەو بابەتە، پرسێکی قورس��ەو وەک دۆسیەی یەکگرتنەوەی خانەنش��ینییە پێش��مەرگەو هێ��زی

نایاساییەکەی لێ دێت". ل��ەالی خۆش��یەوە گ��ۆران ئازاد، پەرلەمانت��اری فراکس��یۆنی یەکێتیی لەپەرلەمان��ی کوردس��تان بەئاوێنەی راگەیاند کە ئەوان وەک پەرلەمانتاران بەناوی پرۆژەیەکیان پێشکەش کردوە "پرۆژە یاس��ای وەرگرتنەوەی موڵکی

گشتیی".رایدەگەیەنێت پەرلەمانت��ارە ئ��ەو کە لەڕای گش��تیدا هەندێک کەیس��ی بچوک��ی گەندەڵیی گ��ەورە دەکرێت و گ��ەورەش بچ��وک دەکرێت��ەوە، ئەو دەڵێت "من پێموایە شتێک نییە ناوی رای گشتیی بێت، هەموی بریتییە لەو یارییان��ەی حزبەکان دەیانەوێت لەرێی راگەیاندنەکانەوە بیکەن. ئێس��تا ئەو حزبانە هەمویان پێکەوە لەحکومەتدان و نایانەوێت هەندێک باب��ەت ببێتە ڕای گشتی. چونکە لەکاتێکدا راگەیاندنەکان کار لەسەر بابەتێک دەکەن و دەبێتە ڕای گشتی کە حزب ئۆکەی لەسەر بکات".

ئ��ەو نمون��ەی ئ��ەوە دەهێنێتەوە کە خۆی چوەتە رەبیعەو بیرە نەوتەکان و ئ��ەو کۆمپانیایەی نەوتەک��ە دەدزێت کردویەتی بەیاداشت و باڵویکردوەتەوە،

"بەاڵم کەس نەیکردوە بەقەزییە".فرسەت سۆفی ئەندامی پەرلەمانتاری کوردستان بڕوای وایە کە ئێستا دۆخی کوردس��تان ئاڵ��ۆزەو ئەو دۆس��یەی گەندەڵییان��ە زیاتر بەه��ۆی ملمالنێ ناکرێت و لەس��ەر قسەیان سیاسیەوە یاسایی دەوێت دامەزراوەی باسکردنی کە تا ئێس��تا لەکوردس��تان بەباشی

جێگیر نەبوە.لەبارەی بێدەنگی دەزگایەکی گەورەی وەک پەرلەمانی��ش ل��ەو دۆس��ییانە، ئ��ەو پەرلەمانت��ارە دەڵێ��ت "دڵنیات دەکەمەوە من ئەندامی لیژنەی نەزاهەم داهاتو رۆژی لەچەن��د لەپەرلەم��ان، کۆمەڵێ��ک فایلی باش��م ئامادەکردوە پەیوەستن بەوەزیفەی گشتی و موڵک و ماڵ��ی دەوڵ��ەت، مەس��ەلەی نەوت، وەزارەتەکان، تەندەرو گرێبەستەکان".

دەربارەی ناوچەکانی س��ەری رەش و ماڵەک��ەی نێچیرڤ��ان بارزان��ی ئ��ەو پەرلەمانت��ارەی فراکس��یۆنی پارت��ی رایدەگەیەنێت کە هێش��تا قسەیان لەو بارەیەوە نەکردوە "ئەوە مەس��ەلەیەکە دەکرێت لەداهاتودا گفتوگۆی لەبارەوە بکەی��ن و ت��ا ئێس��تا وەک پەرلەمان ئیشمان لەسەر ئەو مەلەفە نەکردوە". لەبارەی هۆکاری ئەوەی کە تا ئێس��تا بۆچ��ی قس��ەیان لەب��ارەی بابەتێکی دەڵێت نەک��ردوە، وەه��اوە گەورەی "ئ��ەوە مەس��ەلەیەکی سیاس��یی زۆر گەورەیە، ناڵێم لەدەسەاڵتی پەرلەماندا نییە، بەاڵم لەوانەیە کاتی نەهاتبێت". کەی کاتی دێ��ت؟ " ئێمە دەبێت زۆر واقیعیانە سیاس��ەت بکەین، ئایا ئێمە لەم قۆناغەدا دەتوانین قسە لەسەر ئەم نەخێر". پێموایە بکەین؟ مەس��ەلەیە ئ��ەوەش رادەگەیەنێت کە کارێکی لەو شێوەیە تا ئێستا لەبەرنامەی لیژنەکەی ئەواندا نەبوەو تا ئێس��تا بەدواداچون بۆ ئەو بابەتانە بەکاری لیژنەی نەزاهە

نازانێت.

ئا: هاوكار حسێن

یه كێتیی نیشتیمانیی كوردستان ناخوازێت له ئێستادا هێزه كانی

پێشمه رگه بخرێنه ناو ئه و به رنامه یه ی كه وه زاره تی پێشمه رگه

ده یه وێت له چوارچێوه ی هێزێكی دامه زراوه ییدا جێبه جێیبكات، بۆ ئه مه ش پاساوی جیاجیای هه یه ، هه ندێك له به رپرسه كانی كارێكی

له وشێوه یه "به تاكڕه وانه " ناو ده به ن و به شێكیشیان به پاساوی ئه وه ی

"ئێستا پێشمه رگه له شه ڕدایه دژی داعش".

رابردو مه سعود مانگی ناوه ڕاس��تی بارزان��ی نامه یه ك��ی ح��ه وت خاڵ��ی ئاراس��ته ی وه زاره تی پێشمه رگه كرد و له ناو داوایك��رد "دیاری��ده ی حزب��ی ریزه كانی پێشمه رگه دا نه مێنێت و له سه ر بنه مایه كی نیشتمانی رێكبخرێت"، به اڵم چه ند رۆژێك دواتر به رپرس��ێكی بااڵی یه كێتیی له كۆبۆنه وه یه كی ناره س��میدا ناڕه زایی ده ربڕی و ناراسته وخۆ وه اڵمی نه رێنی ئه و نامه ی��ه ی بارزانی دایه وه و تێی��دا ته ئیكیدی ل��ه وه كردبوه وه كه هه ر پرۆژه یه ك به بێ راگۆڕینه وه له گه ڵ

یه كێتیی سه رناگرێت. ئه و نامه یه كه به ناوی س��ه رۆكایه تی پارت��ی ئاراس��ته كرابو، هه رێم��ه وه به ت��ه واوی كوردس��تان دیموكرات��ی پش��تگیری لێده كات و له گه ڵ ئه وه دایه جێبه جێبكرێ��ت، ناوه رۆكه ك��ه ی

پێشیانوایه بڕیارێكی راسته .كاكه مین نه ج��اڕ، ئه ندامی مه كته بی سیاسیی پارتی دیموكراتی كوردستان به ئاوێنه ی راگه یاند، "ئه وه نه ك بۆچونی مه كته بی س��ه ركردایه تی و سیاس��یی ، به ڵكو هی زۆربه ی خه ڵكی كوردستانه ،

چونكه پێش��تر گله یی ده كرا كه بۆچی هێزی پێشمه رگه یه كناخرێت، ئێستاش س��ه رۆكی هه رێم بڕیاریداوه ئه و هێزه له ژێ��ر چه تری وه زاره تی پێش��مه رگه بێت، بۆیه بڕیاره كه بڕیارێكی راس��ته و

به ته نها هی پارتی نیه ".بارزانی نامه ی��ه ی ئ��ه و هه رچه نده ئاراس��ته ی نهێن��ی به ش��ێوه یه كی به اڵم كراب��و، پێش��مه رگه وه زاره تی پاش ئاش��كرابونی ناوه رۆكه كه ی و ئه و له به رپرس��انی به ش��ێك ناڕازیبونه ی مانگدا له كۆتایی هه م��ان یه كێتی��ی ، له رێگ��ه ی هه رێ��م، س��ه رۆكایه تی رونكردنه وه یه ك��ه وه پێداگری له س��ه ر به وپێیه ی ك��رده وه نامه كه ناوه رۆكی

"درێژه پێ��ده ری ره وت��ی چاكس��ازی و به نیش��تمانیكردنی ب��ۆ هه وڵدان��ه هه رێ��م"، س��ه ربازیی دام��وده زگای تون��د و ناراس��ته وخۆی وه اڵمێك��ی هه ڕه شه ئامێزیش��ی ئاراس��ته ی ئ��ه و ده نگان��ه كرد كه دژی ده وه س��تنه وه كه "ئه گه ر كه سێكیش بیه وێت كۆسپ بایه خداری وا له به رده م پرۆس��ه یه كی خۆی ده بێت دروستبكات، نیشتیمانی

ته حه مولی به رپرسیارێتی بكات".له به رامبه ردا به ش��ێك له به رپرسانی هه ن��گاوی یه كێتی��ی س��ه ربازیی به دامه زراوه ییكردن��ی یه كخس��تنه وه و پێشمه رگه بۆ خۆیان ده گێڕنه وه و دژی ئه و كه س و الیه نانه شن كه ده سته واژه ی

"به نیشتمانیكردن" به كارده هێنن، وه ك له رونكردنه وه ك��ه ی بارزانی��دا هاتوه ، چونك��ه پێیانوایه ئ��ه وه "غه دركردنه

له پێشمه رگه ".وه ستا ره سوڵ فه رمانده ی سه ربازیی یه كێتیی و به رپرسی میحوه ری باشوری كه ركوك، به ئاوێنه ی راگه یاند، "هه نگاوی پێشمه رگه مان هێزی یه كخس��تنه وه ی له چوار ساڵ له مه وپێش ده ستپێكردوه ، ئه مڕۆو دوێنێ نیه ، هه ندێك تازه باس له نیش��تمانیكردن ده كه ن وه ك ئه وه ی

ئێمه عه سابه ی فاڵن و فاڵن بین".ئ��ه و ده ڵێ��ت، "م��ن به براده ران��ی مه كته بی سیاسییم وت، كارێكی خراپه ئێستا ئێمه هێز له ناو به ره كانی جه نگ

بكێش��ینه وه و بیانبه ین ته ش��كیالتیان پێبكه ین، له دوای ئه م ش��ه ڕه ده كرێت باش��تر به ش��ێوه یه كی هێ��زه كان له لیواكان��دا یه كبخرێن، بۆیه پێمانوایه ئ��ه م یه كخس��تنه له ئێس��تادا په له ی لێده كرێ��ت و واباش��تره بخرێته دوای

شه ڕه كه ". ئه و به رپرسه دان به وه ادا ده نێت كه پێشمه رگه دا هێزی له رێكخس��تنه وه ی له چوارچێوه ی 12 لیوادا، پره نس��یپی یه كێتیی و له الی��ه ن به فیفتی فیفت��ی پارتیه وه په یڕه وكراوه ، "ئه و 12 لیوایه برابه ش له نێ��وان هێزه كانی یه كێتیی و هێزه كانی پارتی به رێژه ی %50 دانراوه ، له به رئه وه ی واقعی كوردستان وابوه ئه م

دو حزبه هێزی سه ربازییان هه بوه ". ئه و جگه ل��ه وه ی ره تیده كاته وه كه هی��چ ئه ندامێكی مه كته بی سیاس��یی حزبه كه ی به ربه ستی بۆ یه كخستنه وه ی هێزی پێشمه رگه دروستكردبێت، الیه نی به رامبه ریش به وه تۆمه تبار ده كات كه رۆڵی په كخستنی بینیوه ، به بێ ئه وه ی ناوی ئه و الیه نه بهێنێت و ده ڵێت، "هیچ ده ستی مه كته بی سیاسیی ئه ندامێكی نه خستوه ته ئه وه ی كه بۆچی لیواكانی به ڵك��و ره نگه تری��ش پێكناهێنرێن، الیه نی به رامبه ر ئه وه ی راگرتبێت نه ك

ئێمه ". به شێك له چاودێران باس له وه ده كه ن كه نیگه رانی یه كێتیی له یه كسختنه وه ی هێزه كانی پێشمه رگه له وه یه كه هه ست به په راوێزخران ده كات و والێكیده داته وه ك��ه ئ��ه وه هه نگاوێك��ی هاوبه ش��ی پارتی و گۆڕانه ، به تایبه ت كه ئێس��تا وه زاره تی پێشمه رگه له الیه ن گۆڕانه وه به ڕێوه ده برێت و پارتیش پشكی شێری

تێیدا هه یه . ئاس��ۆ مامه ند، به رپرسی مه ڵبه ندی یه كێتیی له كه ركوك و ئه ندامی مه كته بی

سیاس��یی ئ��ه و حزب��ه به ئاوێن��ه ی راگه یان��د، "ئێمه بۆ رێكخس��تنه وه ی هێ��زی پێش��مه رگه ك��ه پێش��تریش ته ئكیدیم��ان له س��ه ر كردوه ته وه كه ده بێ��ت به دانیش��تن و به به رنامه بێت، نه ك تاكالیه نانه بڕیار له س��ه ر هه ندێك میكانیزمه كه نه زانرێك بدرێت و ش��ت چۆنه ، له ن��اكاو بڕیارێك بدرێت و ئێمه ئاگام��ان له هیچ نه بێ��ت، نه خێر ئه مه

نابێت". یه كێتیه وه ، نیگه رانیه كانی له باره ی سیاس��یی مه كته ب��ی ئه ندامه ك��ه ی پارتی ده ڵێ��ت، "باوه ڕناكه م یه كێتیی براده رانی بێ��ت، دودڵ به وش��ێوه یه یه كێتیی زۆرێكیان پشتگیری بڕیاره كه به سه رداهات داعش ش��ه ڕی ده كه ن،

ده نا ئه و پرۆسه یه به رده وام بو".له هه موالیه ك كه ئێستا هێزێك تاكه به دامه زراوه ییكردنی په ل��ه ی زیات��ر بزوتن��ه وه ی بێ��ت، پێش��مه رگه ی گۆڕانه ، چونكه ئ��ه وان له الیه ك له ژێر الیه نگرانیاندان ده نگده ران و فش��اری بۆئ��ه وه ی ئه و به رنامه ی��ه ی كه پێش جێبه جێی داویان��ه هه ڵبژاردن��ه كان بكه ن، ه��اوكات هه وڵده ده ن هه ژمونی یه كێتی��ی و پارتی به س��ه ر وه زاره تی پێش��مه رگه وه ك وه زاره تێكی سیادی كه مبكه ن��ه وه و پێگ��ه ی خۆیانی تێدا

قایمبكه ن. ش��ه ماڵ عه بدولوه فا، هه ڵس��وڕاوی به ئاوێنه ی گ��ۆڕان بزوتنه وه ی دیاری راگه یاند، "ئێمه له گه ڵ یه كخستنه وه ی هێزی پێشمه رگه ین و مه بده ئی ئیشه كه ی ئێم��ه ئه مه یه "، ئه و نایش��ارێته وه كه پرۆسه یه دا ئه م له به رده م به ربه س��ت هه ی��ه ، به اڵم ئاماده نی��ه ناوی الیه نی "به ته ئكی��د بهێنێ��ت، به ربه س��تكار به ربه س��ت هه یه و هاوكێش��ه كه ورده

ورده رونده بێته وه ".

3(460( سێشه ممه ‌2015/1/6هه‌نوکه

"گەندەڵیی بەشێوەیەکی مافیایی لەکوردستان دەکرێت"پەرلەمانتارێک: گەورەترین گەندەڵیی لەکوردستاندا لەبواری وەبەرهێناندا کراوە

یه كێتیی له ئێستادا له گه ڵ یه كخستنه وه ی هێزی پێشمه رگه دا نیه

سااڵنە پارەیەکی زۆر کە هی گرێبەستی

نەوتەو بڕەکەی ملیارێک و پێنج سەد ملیۆن دۆالر زیاترە

دەدرێت بەکۆمپانیای ماس بۆ کڕینی تەزوی

کارەبا، کۆمپانیای قەیوان، کۆمپانیای

کار گروپ کە پەیوەندی بەپااڵوگەی

نەوتەوە هەیە

شتێک نییە ناوی رای گشتیی بێت

هەموی بریتییە لەو یارییانەی حزبەکان دەیانەوێت لەرێی راگەیاندنەکانەوە

بیکەن. ئێستا ئەو حزبانە هەمویان

پێکەوە لەحکومەتدان و نایانەوێت هەندێک بابەت ببێتە ڕای

گشتی

فۆتۆ: رۆیته رز پێشمه رگه یه ک له کاتی شه ڕی دژ به داعشدا له ناوچه ی زوممار

هەنوکە(460( سێشه ممه 42015/1/6

ئا: محه مه د ره ئوف

زۆرترین چاوی میدیای كوردی له سه ر موچه و ئیمتیازی په رله مانتارانی كوردستانه ، به اڵم كه متر له سه ر

په رله مانتارانی كورده له به غدا، له كاتێكدا ئه گه ر په رله مانتارانی كوردستان پرسی

خزمه تگوزاری و مافه ئینسانیه كانی هاواڵتیانیان له ناوخۆی كوردستان له سه ر

شان بێت، ئه وا په رله مانتارانی كورد له به غدا پرسی خاكی كوردستان و دۆسیه

چاره نوسسازه كانیان له ئه ستۆدایه ، له ئێستادا ئه ندامێكی په رله مانی عێراق سه ره ڕای ئیمتیازه كانی مانگانه زیاتر

له 28 هه زار دۆالر واتا دو ده فته ر و 80 وه ره قه وه رده گرێت كه له موچه ی ته واوی

واڵتانی دونیا زیاتره ، كه دو ئه وه نده ی موچه ی په رله مانتارێكی ئه مه ریكا و شه ش ئه وه نده ی موچه ی په رله مانتارێكی سوید و

هۆڵه ندایه .

موچه ی په رله مانتارێكی عێراقپه رله مانتارێكی عێراق به پێ��ی وت��ه ی ك��ه خواس��تی نه بو ن��اوی باڵوبكرێته وه ، په رله مانتارێك��ی عێراق مانگانه )5 ملیۆن دین��ار( موچ��ه ی بنه ڕه ت��ی وه رده گرێت، له گه ڵ )5 ملیۆن دینار( ده رماڵه ، هاوكات نزیك��ه ی )1 ملی��ۆن و 100 ه��ه زار دینار( ده رماڵ��ه ی میوانداریی��ش وه رده گرێ��ت، له گ��ه ڵ پاره ی مانگی )30 پاس��ه وان( كه هه ریه ك��ی )750 ه��ه زار ( دیناری هه یه ، ده كات��ه )22 ملیۆن و 500 ه��ه زار دینار( ئه م پاره ی پاس��ه وانه راسته وخۆ ده چێته سه ر حیسابی بانكی په رله مانتاره كه ، ئیتر ده وێت پاس��ه وانی ئازاده په رله مانتاره كه یان نا، كه له خوله كانی پێشو په رله مانتار هه بو ته نها یه ك پاسه وانی بۆ خۆی دانابو، بۆیه به سه رجه می ئه و پارانه ده كاته )33 ملی��ۆن و 600 هه زار دینار( واتا )28 هه زار دۆالر( كه ده كاته )2 ده فته ر و 80 وه ره قه (، كه بۆ ساڵێكیش ده كاته )336 هه زار دۆالر ( وات��ا )33 ده فت��ه ر و 600 دۆالر (، ئه مه جگه له وه ی مانگانه )2 ملیۆن و 500 هه زار( دیناری��ان پێده درێت بۆ كرێی ش��وقه ، كه به م پاره یه وه ئه و پاره یه ی مانگانه به یه ك په رله مانت��اری عێراق ده درێت ده كاته )30

هه زار دۆالر(.هاوكات ه��ه ر پارله مانتاره ی )50 ملیۆن دینار(یان پێده درێ��ت بۆ كڕینی ئۆتۆمبیل هه رچه نده به پێی وت��ه ی ئه و پارله مانتاره هێشتا وه ریاننه گرتوه ، كه له خولی پێشودا هه ر په رله مانت��اری )70 ملیۆن( دیناریان تازه كردنه وه ی ب��ۆ كڕین��ی ئۆتۆمبی��ل و كه ل وپه لی ناو ش��وقه پێده درا، واتا )58 ملیۆن( بۆ كڕینی ئۆتۆمبیل و 12 ملیۆنیش

بۆ كڕینی كه ل و په لی ناو ش��وقه ، له خولی پێش��وتری په رله مانی عێراق له 2005 هه ر په رله مانتاره ی بڕی )120 ملیۆن دینار(یان بۆ كڕینی ئۆتۆمبیل و كه ل و په لی ناو شوقه

پێدراوه .ئه مه سه ره ڕای ده یان ئیمتیازی دیكه بۆ په رله مانتاران بۆ هه مو جوڵه یه كیان پاره یان بۆ خه رج ده كرێ، هه روه ك له خولی پێشوی په رله ماندا ب��ڕی )59 ملی��ۆن دینار( بۆ نه ش��ته رگه ریی مایه سیری په رله مانتارێكی لیستی ده وڵه تی یاسا ته رخانكراوه ، هاوكات ب��ڕی )77 ملیۆن دینار( ب��ۆ جوانكاریی په رله مانتارێك��ی دیكه ی ده وڵه تی یاس��ا په رله مانتار علوانی ئه حمه د ته رخانكراوه ، بڕی )10 ملیۆن دینار(ی بۆ ددان ئێشه بۆ

ته رخانكراوه .پارله مانت��اره ئ��ه و به وت��ه ی ب��ه اڵم بڕیارێك هه یه ب��ۆ كه مكردنه وه ی موچه ی په رله مانتاران به ڕێژه ی 40% به اڵم نازانرێت 40%ی كه مكردنه وه ك��ه موچ��ه ی بنه ڕه تی

ده گرێته وه یان له كۆی موچه كه یانه .

به راوردی موچه ی په رله مانتاری عێراقبه ب��ه راورد به موچ��ه ی په رله مانت��اری په رله مانتارێكی دونی��ا موچ��ه ی واڵتانی په رله مانتارانی ت��ه واوی له موچه ی عێراق موچ��ه ی هه رچه ن��ده زیات��ره ، دونی��ا په رله مانتارانی دونی��ا زیاتر له نیوه ی باج ده یب��ات، ب��ه اڵم په رله مانتاران��ی عێراق و كوردستان هیچ جۆره باجێكی له سه ر نیه ، موچ��ه ی په رله مانتارێكی عێ��راق نزیكه ی (28 هه زار دۆالر(ه به اڵم موچه ی مانگانه ی په رله مانتارێكی هۆڵه ندی )7 هه زارو 311( یۆرۆیه كه نزیكه ی )50%(ی بۆ باج ده بێت واتا )3655( یۆرۆ وه رده گرێت كه مانگانه ده كاته )4 ه��ه زارو 874 دۆالر(. ده كاته (5 ملی��ۆن و 946 ه��ه زار دینار(، هاوكات

ئه ندامێكی په رله مانی س��وید مانگانه كۆی موچه ك��ه ی )58 هه زار كرۆنی س��ویدیه ( ك��ه )25 هه زار كرۆن(ی ده داته باج و كۆی ئ��ه و موچه ی��ه ی بۆی ده مێنێت��ه وه )33 هه زار ك��رۆن(ه واتا )4 هه زار و 900 دۆالر( وات��ا )5 ملیۆن و 978 ه��ه زار( دینار واتا موچ��ه ی په رله مانتارێكی عێراقی كه زیاتر ل��ه )28 ه��ه زار دۆالر(ه واتا نزیكه ی )6 جار( له موچ��ه ی په رله مانتارێكی هۆڵه نداو

سوید زیاتره .هاوكات ئه ندامێكی په رله مانی ئیسرائیل )كنێستی ئیسرائیلی( مانگانه )37هه زارو 200( ش��یكلی ئیس��رائیلی وه رده گرێت كه به ش��ێكی بۆ ب��اج ده ڕوات و نزیكه ی )19 هه زار( ش��یكلی ئیسرائیلی بۆ ده مێنێته وه 3.785 = دۆالر 1( له ئێس��تادا ك��ه ش��یكل( واتا ئه و موچه یه ی ك��ه مانگانه ئیسرائیلی ده مێنێته وه په رله مانتارێكی بۆ ده كات��ه )5 ه��ه زار دۆالر( ك��ه موچه ی په رله مانتارێك��ی عێ��راق نزیكه ی ش��ه ش ئیس��رائیله ، په رله مانتارێكی ئه وه ن��ده ی ئه نجومه نی ئه ندامێكی موچه ی س��ااڵنه ی نوێنه رانی ئه مه ری��كا )165 هه زار دۆالر(ه وات��ا مانگان��ه ده كات��ه )13 ه��ه زار و 750( دۆالر، وات��ا موچه ی په رله مانتارێكی عێ��راق زیاتر ل��ه دو ئه وه ن��ده ی موچه ی ئه ندامێكی ئه مه ریكای��ه ، په رله مانتارێكی ئه نجومه نی عمومی به ریتانی مانگانه )14 ه��ه زارو 166 دۆالر( وه رده گرێ��ت هاوكات په رله مانتارێكی میس��ر )ئه نجومه نی گه ل( مانگانه )11 هه زار جونه ی( وه رده گرێت كه ده كاته نزیكه ی )1700 دۆالر( كه موچه ی په رله مانتارێك��ی عێراق زیات��ر له )16( ئه وه نده ی په رله مانتارێكی میس��ریه ، ئه مه له كاتێكدای��ه په رله مانتارێكی كوردس��تان مانگان��ه )8 ملی��ۆن و 86 ه��ه زار دینار( وه رده گرێت كه ده كات��ه نزیكه ی )6738

دۆالر( واتا موچه ی په رله مانتارێكی عێراق په رله مانتارێكی موچ��ه ی ئه وه نده (ی 5)

كوردستانه .

جیاوازی موچه ی په رله مانتارو فه رمانبه ران موچ��ه ی له نێ��وان زۆر جیاوازیه ك��ی په رله مانتار و فه رمانبه رێكی ئاس��ایی هه یه بۆ نمون��ه ، به ب��ه راورد به واڵتی س��وید، زۆر جیاوازیه كی كوردس��تان له هه رێم��ی فه رمانبه ران و موچ��ه ی له نێ��وان هه ی��ه كاربه ده ستانی پله بااڵدا به وپێیه ی له واڵتی س��وید موچ��ه ی مامۆس��تایه ك )26000( كرۆنه و )9000( كرۆنی بۆ باجه و )17000( كرۆنی ب��ۆ ده مێنێته وه كه مانگانه ده كاته (2500( دۆالر و موچه ی شوفێرێك مانگانه (23000( كرۆن��ه و )8000( كرۆن��ی بۆ باج ده چێ��ت و )15000( كرۆنی بۆ ده مێنێته وه كه ده كاته )2250( دۆالر، ئه گه ر به راوردی بكه ی��ن به موچ��ه ی په رله مانتاری س��وید

ك��ه مانگانه )4 ه��ه زار و 900 دۆالر(ه واتا جی��اوازی موچ��ه له نێ��وان په رله مانتارو مامۆس��تا یاخود ش��وفێرێك نزیكه ی )2 كوردس��تان له هه رێمی به اڵم ئه وه نده یه (. كه موچ��ه ی په رله مانتارێ��ك )8 ملیۆن و 86 هه زار دینار(ه و موچه ی مامۆستایه كی ئاس��ایی له )500 ه��ه زار دین��ار( تێپه ڕ ناكات و موچه ی ش��ۆفێرێك له )400 هه زار دینار تێپه ڕ ن��اكات(، واتا جیاوازی نێوان موچه ی په رله مانتارێكی هه رێم زیاتر له 16 ئه وه ن��ده ی موچه ی مامۆس��تایه ك یاخود شوفێرێكه ، هاوكات موچه ی په رله مانتارێكی عێراق كه )33 ملیۆن و 600 هه زار( دیناره ك��ه نزیك��ه ی )70( ئه وه ن��ده ی موچه ی مامۆستا یاخود شوفێرێكه ، ئه مه سه ره ڕای ئه وه ی كه كه مئه ندامێك موچه ی مانگانه ی ته نها )150 هه زار( دین��اره ، واتا موچه ی په رله مانتارێك��ی عێ��راق نزیك��ه ی )225

ئه وه نده (ی موچه ی كه مئه ندامێكه .

په رله مانت��اران زۆره ی موچ��ه ئ��ه م له كاتێكدای��ه ك��ه عێ��راق به دۆخێكی پڕ ئه منیدا دارای��ی و سیاس��ی و له قه یران��ی تێده په ڕێت و په رله م��ان رۆڵێكی جدی نیه له و دۆخ��ه دا، س��ه باره ت به كوردیش كه 62 په رله مانت��اری له به غدای��ه و موچ��ه ی مانگێكی��ان )2 ملی��ارو 83 ملیۆن دینار(ه و موچه ی ساڵێكیان ده كاته )24 ملیار و 998 ملی��ۆن( دین��ار، له كاتێكدای��ه كه پرس��ه كانی كورد رۆژ له دوای رۆژ ئاڵۆزتر ده بن و بۆ چاره سه ركردنیش��ی له هه رێمه وه وه ف��دی تایبه ت ده چن و پاش��ان ده یخه نه ب��ه رده م په رله مانت��اران و نوێنه رانی كورد له به غ��دا، هه رێ��م ب��ۆ خۆی ده س��ه اڵتی هه ستیاره كانی دۆسیه الوازكردوه و ئه وانی به وان نه س��پاردوه ، س��ه ره ڕای پۆس��تی په رله مانتار ك��ورد ده یان نوێنه ری دیكه ی هه یه له حكومه ت و پۆسته هه ستیاره كاندا و

موچه یان له موچه ی پارله مانتاران زیاتره .

موچه‌ی‌نوێنه‌رانی‌كورد‌له‌به‌غداهه‌ر‌په‌رله‌مانتارێكی‌عێراق‌مانگانه‌‌‌28هه‌زار‌دۆالر‌‌وه‌رده‌گرێت

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

ده نگۆی ئه وه باڵوه كه ناحیه ی جه له وال راده ستی هێزو الیه نه شیعه كان بكرێت،

به اڵم به رپرسی هێزه كانی پێشمه رگه له میحوه ری جه له وال ره تیده كاته وه

كاری وا بكرێت و ده ڵێت نه له ئێستادا راده ستی شیعه كان ده كرێت و نه له داهاتودا، به رپرسی لیوایه كی

پێشمه رگه ش له جه له وال ئاماژه به وه ده كات ئه گه ر وایه ئه و هه مو هێزه ی

كورد له ناو ناحیه كه چی ده كات؟

راده ستكردنی به ده نگۆی س��ه باره ت جه له وال به شیعه كان، به رپرسی هێزه كانی پێش��مه رگه له میحوه ری جه له وال حامید حاجی غالی به ئاوێنه ی راگه یاند "ئێستا له ئێوه ی ده بیستم كه جه له وال راده ستی ش��یعه كان ده كرێت، هیچ شتێكی وا له و ناوچه یه بونی نییه ، به ڵكو ئه وانه شی كه ماوه ی پێشو شه ڕیان له دژ كردین ئه مڕۆ هاتون ده ڵێن دێینه س��ه ر شاش��ه كانی ته له فزی��ۆن و دان ب��ه وه دا ده نێی��ن كه ناماقوڵیم��ان ك��رد ش��ه ڕمان به رامبه ر ئێوه ك��ردو داوای لێبوردن ده كه ین، كه

به شێك له وانه كه ره وییه كانن".

ئه و به رپرس��ه ی هێزه كانی پێشمه رگه به وه ش ئام��اژه له میح��وه ری جه له وال ده كات كه له ئێس��تادا له نێ��و ناحیه ی جه ل��ه وال س��ێ لی��وای پێش��مه رگه ی كوردستان بونیان هه یه ، له گه ڵ فه وجێكی شیعه كان، كه لیوایه ك حاجی عوسمان سه رپه رش��تی ده كات و لیوایه كیش كاك

م��ه ردان چاوش��ین و لیوایه كی��ش كاك هه مویان منیش سه رپه رش��تی جه الل و

ده كه م".له ب��اره ی ده نگۆی گه ڕانه وه ی خه ڵكی ناوچه ك��ه و ناحیه ی جه ل��ه وال بۆ زێدی خۆیان ك��ه زۆربه یان عه ره به س��وننه مه زهه به كانن، حامیدی حاجی غالی وتی

"تا ئێس��تا كه من ل��ه و ناوچه یه م هیچ كه سێك نه گه ڕاوه ته وه بۆ جه له وال".

پاش س��ێ مانگ داگیركردنی جه له وال ئیس��امی )داعش( و ده وڵه تی له الیه ن پش��تیوانیكردنیان له الی��ه ن عه ره ب��ی س��وننه و عه ش��یره تی كه ره وییه كانه وه تاوه كو كاتی كۆنترۆڵكردنه وه ی له الیه ن

هێزه كوردییه كان و شیعه كانه وه ، نزیكه ی 150 پێشمه رگه شه هید بون.

هاوكات به رپرسی لیوایه كی هێزه كانی پێش��مه رگه له ناوچ��ه ی جه ل��ه وال لیوا حسێن مه نس��ور سه رس��وڕمانی خۆی ده ربڕی له وه ی ش��تی وا بونی هه بێت و وتی "نازان��م ئه و زانیارییان��ه له كوێوه

ده هێنرێت، ئه گه ر وایه ئه و هه مو هێزه ی كورد له ناو ناحیه ك��ه چی ده كات، ئه و هه مو هێزه ی ئاسایش و پۆلیسی گه رمیان له وێ چی ده كات، هاوكات رێژه یه كی زۆر كه می هێزی شیعه ی تێدایه ، ئه وه ش هیچ به راورد ناكرێت له گه ڵ ئه و هه مو هێزه ی

كورد له جه له وال".له ب��اره ی ئه گ��ه ری رێككه وتنی كورد به الیه نه راده ستكردنی له سه ر جه له والو شیعه كان مه نسور ده ڵێت "رێككه وتنیش بكرێت ئێمه راده س��تی كه سی ناكه ین،

چونكه باجی زۆرمان له سه ر داوه ".سه باره ت به گه ڕانه وه ی خه ڵكی جه له وال بۆ زێدی خۆیان، ئه و لیوایه ی پێشمه رگه پێیوای��ه زه حمه ت��ه خه ڵك به ئاس��انی بگه ڕێته وه ، به هۆی بونی بۆمبی چێنراوو

كۆمه ڵێك كێشه ی تر.جه ل��ه وال یه كێكه له ناحیه كانی س��ه ر به ق��ه زای خانه قین له پارێ��زگای دیاله و ژماره ی دانیشتوانه كه ی زیاتر له 120 هه زار كه س مه زه نده ده كرێت، كه له سه ره تای س��ااڵنی حه فت��اكان 75%ی كورد بوه ، به اڵم به هاتن��ی به عس و تاوه كو روخانی له ساڵی 2003 و پاشان به هۆی هه ڕه شه ی گروپه توندڕه وه كانه وه ژماره ی كورده كان

كه مبوه ته وه بۆ %20.

ده‌نگۆی‌راده‌ستكردنی‌‌جه‌له‌وال‌به‌شیعه‌كان‌هه‌یه‌به‌رپرسی‌هێزه‌كانی‌پێشمه‌رگه‌‌له‌جه‌له‌وال:‌ئێستاو‌داهاتوش‌راده‌ستی‌كه‌سی‌ناكه‌ین

موچه ی په رله مانتارێكی

عێراق 70 ئه وه نده ی موچه ی

مامۆستایه كه


عێراق شه ش جار له موچه ی په رله مانتارێكی

سوید زیاتره


عێراق 16 جار له موچه ی په رله مانتارێكی

میسر زیاتره

هێزی پێشمه رگه ی کوردستان

5(460( سێشه ممه 2015/1/6په‌رله‌مان

"هه مواركردنه وه ی پرۆژه ی ده ستور ده كه وێته دوای 30 حوزه یران "

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

با نه گه ینه وه به 30 حوزه یرانێكی تر

سۆران عومه ر

61 ب��ه واژۆی 2014/12/10 ل��ه كه كوردس��تان په رله مانی ئه ندامی س��كرتێرو جێگرو س��ه رۆك و تێیدا س��ه رۆكی زۆرینه ی فراكس��یۆنه كان واژۆیان له سه ر كردبو )پرۆژه یاسای ده س��توری پرۆژه ی ئاماده كردن��ی هه رێمی كوردس��تان – عێ��راق بۆ ڕاپرسی( پێشكه ش كراو خوێندنه وه ی یه كه میش��ی بۆ كرا، به هیوای ئه وه ی ل��ه و خول��ی گرێدانه دا ك��ه كۆتایی س��اڵی 2014 كۆتایی هات پرۆژه كه خوێندن��ه وه ی دوه می بۆ بكرێ و ئه و لیژن��ه پێكبهێنرێت ك��ه له ماوه ی 3 مانگدا به پرۆژه ی ده ستوردا ده چنه وه و تێبینی الیه نه كان به هه ند وه رده گرن و پرۆژه ی��ه ك پێش��كه ش به په رله مان ده كه ن كه س��ازانی هه مو الیه نه كانی

له سه ر بێت.به اڵم ئه وه ی جێی نیگه رانیه پارتی دیموكراتی كوردستان له كۆتا ڕۆژه كانی په رله ماندا پێش��وی گرێدانی خولی چاره نوسسازه ی گرنگه پرس��ه ئه و بوه ك��ه پشتگوێخس��ت به جۆرێك به ربه س��تی به رده م تێپه ڕینی پرۆژه

یاساكه . 23 دوای ده س��تور مه س��ه له ی س��اڵ حوكمڕان��ی یه كێك له پرس��ه گه وره یه ده ستكه وتێكی گرنگه كانه و بۆ گه له كه مان به اڵم وا هه س��تمانكرد پارتی دیموكرات ل��ه م كاته دا ڕێگره له ب��ه رده م تێپه ڕینی ده س��تور، كه هیوادارم ئه م بۆچونه هه ڵه بێت، به اڵم ئه وه ی له به رده م په رله مان و سه رجه م

الیه نه كاندایه دو ئه گه ره :یه كه می��ان: تێپه ڕین��ی پ��رۆژه ی ده ستوره پاش هه مواركردنه وه ی له م ده چنه وه سه ر گفتوگۆكان حاڵه ته دا ناوه ڕۆكی پرۆژه كه و بۆچونی الیه نه كان له س��ه ر زۆر ماده ی ئه و ده ستوره كه دواجار به ئه نجامێكه وه ده رده چین كه زۆرینه قبوڵ��ی نه تیجه كه ی ده كات و زه مینه ش بۆ لێكگه ش��تن له سه ر ئه و پرسه له بارو له ئارادایه و هه موان له نێو حكومه تێكی بنكه فراوانداین و بۆشایی

گه وره نیه له نێوان الیه نه كاندا.دوه میان: ئه گ��ه ر نه هێڵرا پرۆژه ی ده س��تور له م قۆناغه دا كاری له سه ر پاش��ان هه مواركردنه وه و بۆ بكرێت ده گه ین ئه وكاته ڕاپرس��ی، خستنه درێژكراوه ی ئاب و ویالیه تی به مانگی

سه رۆكی هه رێم كۆتایی پێدێت.له م كاته دا ده گه ڕێینه وه بۆ زه مه نی 30ی حوزه یران، ئه وه ی كه هه رس��ێ الیه نی پێش��وی ئۆپۆزسیۆن شه ڕی قورس��مان له س��ه ری كردو تێپه ڕی! ئه مج��اره الیه ن��ه كان ب��اش ده زانن ئه گه ر ده س��تور تێنه په ڕێنین ده بێت بۆچون��ی خۆیان یه كالی��ی بكه نه وه له سه ر هه ڵبژاردنی سه رۆكێكی هه رێم یان دوب��اره درێژكردنه وه ی والیه تی

سه رۆكی هه رێم بۆ دو ساڵی تر.الیه ن��ه كان پێویس��ته لێ��ره وه به تایبه ت )گۆڕان، یه كگرتو، كۆمه ڵ( له ئێسته وه وه اڵمده ره وه ی ئه و پرسه بن كه )8( مانگ له به رده مدا ماوه بۆ گه یشتن به و ڕۆژه ی كه ئه گه ری هه یه زۆرینه مان لێ��ك بترازێنێته وه و 30ی حوزه ی��ران دوپاتببێت��ه وه ، ئایا ئه و الیه نانه خۆیان بۆ ئه مه ئاماده كردوه ؟ بیریان ل��ه وه كردۆته وه ك��ه ڕه نگه داوای��ان لێبك��رێ به به هانه ی دۆخی ئێس��تاو فریانه كه وتن بۆ تێپه ڕاندنی ده س��تور، ده ن��گ به درێژكردنه وه ی دو س��اڵی تری والیه تی س��ه رۆكی هه رێ��م ب��ده ن؟ هه رچه نده پرس��ی ناكرێ به اڵم ده ستور به شه خس��ه نه ئه مه ئه مرێكی واقیع��ه و به ره و ڕوی ده ڕۆین، بۆیه ئێسته ش نه چوه بچێ پێویسته هه ر 5 الیه نه كه كۆببنه وه و بۆچونیان یه كبخه ن له باره ی پرس��ی ده ستوره وه دڵنیاشم هه مو الیه نه كان گه ڕانه وه ی ده ستوریان به مه رج گرتوه له چونه ناو حكومه ت��ی بنكه فراوان بۆیه تكا ئه كه م با نه گه ینه وه به 30

حوزه یرانێكی تر.

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن

[email protected]

ئا: هانا

مه سعود بارزانی كه رۆژی 30 حوزه یرانی ئه مساڵ ماوه ی سه رۆكایه تیه كه ی كۆتایی دێت و دو ساڵ پێش ئێستا له په رله مانی

كوردستان به كۆی ده نگ بۆی درێژكرایه وه ، له ئێستادا هیچ گره نتیه ك نیه كه پێش

كۆتایی هاتنی ئه و ماوه یه ده ستور هه موار بكرێته وه ، به شێك له په رله مانتارانیش داوا ده كه ن "ده ستور په له ی لێبكرێت و پێش

مانگی ئاب له په رله مان كۆتایی بێت".

زۆرینه ی الیه نه سیاس��یه كانی كوردستان له گه ڵ ئه وه ن كه پێ��ش كۆتاییهاتنی ماوه ی سه رۆكایه تی بارزانی ، رێگه چاره ی ده ستوریی و یاسایی بدۆزرێته وه بۆ ئه وه ی بۆشایی یاسایی

دروست نه بێت.له وباره یه وه سوهراب میكایل محه مه د ئه مین، په رله مانتار له فراكسیۆنی یه كگرتو به ئاوێنه ی راگه یاند، "له گه ڵ ده ستپێكردنه وه ی سه ره تای خولی داهاتو له وانه یه گرنگترین پڕۆژه یاسا، بودج��ه بێت، ب��ه اڵم ده بێت ره چ��اوی كات بكرێت له ب��ه ر مه س��ه له ی هه مواركردنه وه ی ده ستور، چونكه ئه وه یه كێكه له پرسه هه ره

گرنگه كان".ئێستا ئه وه ی الیه نه كان دڵیان پێی خۆشه و چاوه ڕوان ده كه ن له پرس��ه گرنگه كاندا وه ك خوله كانی رابردو توش��ی به ربه س��ت نه بن، ئه و ته وافوقه سیاس��ییه یه كه له په رله مانی كوردس��تاندا هه ی��ه و ده وری گرنگ��ی هه یه له پ��ڕۆژه لێكتێگه یش��تن له تێپه ڕان��دن و

یاساكاندا.س��وهراب ده ڵێ��ت، "هه موم��ان له هه وڵی ئه وه دای��ن كه پێ��ش كۆتاییهاتن��ی ماوه ی سه رۆكایه تی هه رێم ئه و پرسه یه كالبكرێته وه ، بۆ ئه وه ی هیچ كێشه و ناكۆكیه ك له ناو هه رێمی كوردستان دروستنه بێ�ت، پێویسته ناوماڵمان ڕێكبخه ین و بگه ینه ڕێككه وتن له س��ه ر پرسی ده س��تور، ئه بێ��ت بابه تی ده س��تور په له ی لێبكرێ��ت و پێش مانگی ئ��اب له ڕێی لیژنه ی تایبه تیه وه ئیشی له سه ر بكرێت و له په رله مان

كۆتایی بێت". ئ��ه و ئاماژه ب��ه وه ش ده كات كه "به پێی ئه و س��ازانه ی له نێوان الیه نه سیاس��یه كاندا هه یه له س��ه ر مه سه له ی ده س��تور، ده ستور هه م��وار ده كرێته وه پێش ئ��ه و كاته ، ئه گه ر هیچ بارودۆخێكی تر نه یه ته پێش��ه وه ، به اڵم ئیس��تاش چه ند بڕگه یه ك له ده ستور ناكۆكی

له س��ه ره ئه گه ر ره وشه كه به و شێوه یه بڕوات ده كه وێته دوای 30 حوزه یران كه ویالیه ته كه ی بارزانی كۆتایی دێت، ئه گه ر ئاڵۆزیه كیش بێته ئاراوه یان الیه نێكی سیاسی له به رپرسیاریه تی خۆیدا نه بێت، ئه وا زۆر زه حمه ته له و ماوه یه دا

هه موار بكرێته وه ".له الیه ن خۆیشیه وه به هار مه حمود جێگری س��ه رۆكی لیژن��ه ی یاس��ایی له په رله مان��ی

كوردس��تان بۆ ئاوێنه ده ڵێ��ت، "ئه وه ی زۆر گرنگه ده ستوره كه ده بێت پێش 30 حوزه یران كۆتایی بێت و ده س��تور هه م��وار بكرێته وه ، به اڵم هیچ ڕێككه وتن و گره نتیه ك نیه كه پێش ئ��ه و ماوه یه واتا پێش كۆتایی هاتنی ماوه ی ویالیه تی بارزانی ده ستور هه موار بكرێته وه و ته واوبێت چونكه ڕێككه وتن و قسه له وباره یه وه نه كراوه ، به اڵم ماوه ی سه رۆكایه تی هه رێم له

30 حوزه یران كۆتایی دێت، بۆیه پێویس��ته پێ��ش ئ��ه و ماوه یه مه س��ه له ی ده س��تور یه كالكرابێته وه ئه گه رنا بۆش��اییه كی یاسایی

له كوردستان دروست ده بێت".ئه و ئاماژه ی به وه ش كرد كه "پرۆژه یاسای ئاماده كردوه ته نها پێداچونه وه و ده ستورمان ئه وه نده به س��ه له په رله مان په سه ند بكرێت، هه وڵده ده ی��ن پێش ئ��ه و ماوه ی��ه كۆتایی به ده س��تور بهێنین و نه كه وێته دوای ویالیه تی

سه رۆكی هه رێم".به پێ��ی زانیارییه كانی ئاوێنه ، تا ئێس��تا الیه نه كان��ی ن��او په رله م��ان ڕێكنه كه وتون له س��ه ر چۆنیه تی داڕشتنی ده ستور، چونكه به ش��ێك له فراكس��یۆنه كان ده ڵێ��ن ده بێت تری به ش��ێكی هه مواربكرێته وه و ده س��تور فراكس��یۆنه كانیش ده ڵێ��ن ده بێ��ت كار بۆ دیكه ده س��تورێكی پ��رۆژه ئاماده كردن��ی

بكرێت.ئیبراهی��م ئه حم��ه د س��مو، په رله مانتار

له ماوه ی "ده بێ��ت راگه یان��د، به ئاوێن��ه ی دیاریكراودا ده ستور هه مواربكرێته وه و ئه بێت په له ی تیادا بكرێت پێش كۆتایی هاتنی ماوه ی س��ه رۆكایه تی هه رێم، پێشتریش ڕێككه وتن و س��ازان كراوه له نێوان فراكس��یۆنه كان بۆیه زۆر گرنگ و پێویس��ته له كاتی خۆی جێبه جێ بكرێت ئه گه ر دانیشتن بكرێت و ئیراده هه بێت ئه وا په رله مان ده توانێت پێش 30 حوزه یران هیچ هه مواربكات��ه وه و ده س��تور پ��رۆژه ی

ئیشكالیه تێكی قانونی دروست نه بێت".ئ��ه و پێیوایه ئه گه ر پڕۆژه یاس��اكان زۆر ب��ون و كاتیش كه مب��و، "ئ��ه وا ده توانرێت بۆ م��اوه ی هه فته یه ك دانیش��تنی به رده وام به ڕێوه بچێت و به وه ش په رله مانتاران ده توانن كاره كه بكه ن ئه گه ر ویستیان له سه ری بێت، چونكه كاره كان و پرۆژه یاساكان وا ده خوازن. ئه گه رنا ناتوانرێت پێش ماوه ی سه رۆكایه تی

هه رێم پڕۆژه ی ده ستور هه موار بكرێته وه ".

ئا: هانا چۆمانی

یاسای ئه نجومه نی پارێزگای هه ڵه بجه ساڵی ڕابردو له ئه نجومه نی وه زیران

بڕیاری له سه ردراو بو به پارێزگا، به اڵم تاكو ئێستا وه ك پارێزگا مامه ڵه ی

له گه ل ناكرێت و ئه نجومه ن و پارێزگاری تایبه ت به خۆی نیه ، هه ڵبژاردنیشی تێدا نه كراوه كه تایبه ت بێت به و

شاره ، به ڵكو وه ك به شێك له پارێزگای سلێمانی هه ڵبژاردنی تێدا كراوه .

زه رد فراكس��یۆنی س��ه رۆكی له په رله مانی كوردستان ئومێد خۆشناو به ئاوێنه ی راگه یاند ئه و پڕۆژه یاسایه ی كه له ئه نجومه نی وه زیرانه وه هاتوه بۆ په رله مان و تایبه ته به پارێزگای هه ڵه بجه یه كێكه له و پرۆژه یاس��ایانه ی ده بێت دانیشتنی نائاس��ایی بۆ ئه نجامبدرێت چونكه كاته كه ی كه مه و هه م حكومه ت و هه م په رله مان كۆكن له س��ه ری ئه وه ی ده بێت یاساكه زو جێبه جێ بكرێت، به و پێیه ی له یاس��اكه دا داوای هه ڵبژاردنی ئه نجوم��ه ن و پارێزگار ده كات، ئه وه ش حاڵه تێكی جیاوازی پێبه خشیوه چونكه هه ڵبژاردنی تایبه تی تیادا نه كراوه بۆیه زه مینه س��ازیی پێویس��ته بۆ داهاتو، ئه و وتی "ئێمه وه ك فراكس��یۆنه كان و حكومه ت چه ندین كۆبونه وه مان كردوه كه چۆن شێوازێكی یاسایی بدۆزینه وه

بۆ ئه و پرس��ه تا بتوانرێت حاڵه تێكی تایبه تی هه بێت ده س��ته ی جێبه جێكار له و پارێزگایه ده ستبه كاربن، هه موشمان له س��ه ر ئه وه كۆكین كه ئه بێت پێش ی��ادی كیمیابارنی هه ڵه بجه ئه و پرۆژه یاس��ایه كۆتایی بێ��ت و بخرێته بواری

جێبه جێكردنه وه ".به شێك له په رله مانتاران ئاماژه به وه ده كه ن بۆ ئ��ه وه ی پارێزگای هه ڵه بجه ل��ه ڕوی یاس��اییه وه بچێت��ه ب��واری جێبه جێكردنه وه ، پێویسته كۆمسیۆنی ب��ااڵی س��ه ربه خۆی هه ڵبژاردن��ه كان ڕاپرسی یان هه ڵبژاردنێكی تایبه ت به و

پارێزگایه ئه نجامبدات.یه كگرت��و فراكس��یۆنی س��ه رۆكی ئه بوبه كر هه ڵه دنی به ئاوێنه ی راگه یاند تایبه ت پارێ��زگاكان "هه ڵبژاردنی كه به ئه نجومه نی پارێزگا له و شاره نه كراوه بۆیه مامه ڵه له گ��ه ڵ دواین هه ڵبژاردن

ده كرێت".وتیش��ی "داواشكراوه كه كۆمسیۆنی هه ڵبژاردنێكی هه ڵبژاردن��ه كان، بااڵی تایب��ه ت به و پارێزگای��ه ئه نجامبدات، ب��ه اڵم تاك��و ئێس��تا دیارنی��ه ئاخۆ ده كرێت یان نا، ب��ه اڵم زۆرینه له گه ڵ ئه وه یه مامه ڵه له گه ڵ دواین هه ڵبژاردن

بكرێت".ناوبراو ئاماژه به وه ده كات كه ده بێت پێش هاتنی یادی كاره ساتی هه ڵه بجه (16 /3( پرۆژه یاساكه ته واوبوبێت و

ده س��ته ی تایب��ه ت ب��ه و پارێزگای��ه پاداشتێك وه ك ئه وه ش دیاریكرابێت، بۆ خه ڵكی ئه و شاره و فراكسیۆنه كانیش نائاس��ایی بانگهێش��تی چاوه ڕوان��ی

په رله مانن.په رله مانتاران ئاماژه به وه ده كه ن كه هه رچه نده پێشتر گفتوگۆ كراوه له نێوان فراكسیۆنه كان، سیاس��یه كان و الیه نه به اڵم دوباره پێویس��ت ده كات گفتوگۆ بكرێت له س��ه ر یاس��اكه تا بێ كێشه

تێبپه ڕێنرێت.س��ه وز فراكس��یۆنی په رله مانتاری خه ڵه ف ئه حمه د به ئاوێنه ی راگه یاند كه "تاكو ئێستا هیچ ده نگێك نیه له باره ی ئ��ه وه ی گوایه دانیش��تنی نائاس��ایی پارێ��زگای هه ڵه بجه ئه نجومه ن��ی بۆ ئه نجامبدرێت تا یاس��اكه له په رله مانی كوردس��تان په س��ه ند بكرێت، چونكه راس��ته بڕیاره كه له س��اڵی ڕابردوه وه له ئه نجومه نی وه زی��ران ده رچوه به اڵم تاكو ئێستا هه نگاوی كرده كی نه نراوه بۆیه پێویسته له مه ودوا بخرێته بواری جێبه جێكردنه وه ئه وه ش به مامه ڵه كردن له گه ڵ دواین هه ڵبژاردنی 30 نیس��انی

ساڵی رابردو.په رله مانت��اری فراكس��یۆنی گۆڕان "بێس��تون فایه ق" ئاماژه به وه ده كات كه پێویسته یاس��اكه سیفه تی په له ی بدرێتێ ئه توانرێت ئه و یاس��ایه بخرێته به رنامه ی كاره وه به دانیشتنی نائاسایی

چونكه ئه گه ر ئیستا نه بێت ئه وا دوای ده س��تپێكردنی خولی داهاتو یاساكان زۆر ده ب��ن و ناتوانرێ��ت له ماوه ی 16 ڕۆژ ده نگ��ی ب��ۆ بدرێ��ت و بنێردرێته الی س��ه رۆكی هه رێ��م واژۆی بكات و كوردستان وه قایعی له رۆژنامه ی دواتر باڵوبكرێته وه بۆیه پێویسته دانیشتنی نائاس��ایی بۆ ئه نجامبدرێت ئه وپه ڕیش دو ڕۆژی ده وێ��ت بۆیه پێویس��ت نیه ئه وه نده دوابكه وێت وا باش��تره پێش كۆتای��ی هاتنی ئه و ماوه یه یاس��اكه په سه ند بكرێت، هه رچه نده یاساكه زۆر ڕونه و كێشه ی نیه كه داوای هه ڵبژاردنی ده س��ته یه كی تایب��ه ت ده كات بۆ ئه و پارێزگایه بۆ به ڕێوه به ردنی كاروباره كان تا هه ڵبژاردنێكی تر، ئه وكات ده كه وێته س��ه رپێی خۆی و ئیت��ر به پێی ده نگی ده نگده ران مامه ڵه له گه ڵ پۆس��ته كان

ده كرێت.پڕۆژه یاس��ای ئه نجومه نی پارێزگای هه ڵه بج��ه ك��ه ئێس��تا له په رله مانی هه ڵبژاردن��ی داوای كوردس��تانه ئه نجومه نێ��ك ده كات بۆ به ڕێوه بردنی ئه و ش��اره و ت��ا ئه و ش��اره مامه ڵه ی فه رمی پارێزگای له گه ڵ بكرێت و خاوه نی پارێ��زگارو ئه نجومه نی تایبه ت به خۆی بێت، به اڵم تا په رله مان پرۆژه یاساكه په سه ند نه كات و سه رۆكی هه رێم واژۆی نه كات ناتوانرێت ئه و ڕێكاره یاساییانه

برشۆنه بواری جێبه جێ كردنه وه .

ده بێت په رله مان دانیشتنی نائاسایی بۆ پارێزگای هه ڵه بجه ئه نجامبدات

دانیشتنێکی په رله مانی کوردستان

هیچ ڕێككه وتن و گره نتیه ك نیه كه پێش ئه و ماوه یه واتا پێش كۆتایی هاتنی ماوه ی ویالیه تی بارزانی ده ستور هه موار بكرێته وه

ده بێت پێش هاتنی یادی كاره ساتی

هه ڵه بجه )3/ 16)

پرۆژه یاساكه ته واوبوبێت و

ده سته ی تایبه ت به و پارێزگایه

دیاریكرابێت

تایبه‌ت(460( سێشه ممه 662015/1/6

ویکیلیکس 2009


مه سرور بارزانی كوڕه گه وره ی مه سعود بارزانی پێیوایه كێشه و ملمالنێ ناوخۆییه كانی یه كێتیی له پێناوی

چاكسازیی نیه ، به ڵكو بۆ ده سه اڵته . ئه و بۆچونی تایبه تی هه یه له باره ی هه ریه ك له نه وشیروان مسته فاو كۆسره ت ره سوڵ و به رهه م ساڵح، پێیوایه ئه وه ی سێیه میان كه سایه تیه كی باشه بۆ پارتی و ده شڵێت، "ناكرێت به ته واوی متمانه به نه وشیروان

مسته فا بكرێت".

س��ایتی به ڵگه نامه یه ك��ی به پێ��ی ویكیلیكس، ك��ه ئاوێنه ده قه كه ی كردوه به كوردیی ، مه سرور بارزانی له باره ی كێشه ناوخۆییه كان��ی یه كێتی��ه وه به راوێژكاری تایبه تی ئه مه ریكا ب��ۆ كاروباری باكوری عێراقی راگه یاندوه كه "كێش��ه و ملمالنێ ناوخۆییه كانی یه كێتیی له به ر چاكسازیی نیه ، به ڵكو بۆ ده س��ه اڵت و سه رۆكایه تی

حكومه تی هه رێمی كوردستانه ". له و به ڵگه نامه یه دا ك��ه مێژوه كه ی بۆ ساڵی 2009، مه س��رور بارزانی له باره ی ناو یه كێتیه وه كه سایه تیه سیاسییه كانی له و كاته دا ده ڵێت، "نه وش��یروان مسته فا یاریكه رێكی زیره ك و قه ناعه تپێهێنه ره كه ناكرێ��ت به ته واوی متمان��ه ی پێبكرێت، ئ��ه و له ده ره وه ی س��لێمانی ده س��ه اڵتی له ده س��تداوه . به پێچه وانه وه ، كۆس��ره ت ل��ه روی نه خۆش��ه و عه ل��ی ، ره س��وڵ سیاسییه وه زیره ك نیه ". له باره ی به رهه م س��اڵحه وه ، بارزانی به كه سێكی "باش بۆ تاڵه بانی و سیاس��ه تی به غدا و بۆ پارتی "

وه سفیكردوه .له به ش��ێكی دیك��ه ی به ڵگه نامه ك��ه دا ئاماژه به وه كراوه ، كه "س��ه ركرده كانی پارتی دیموكراتی كوردس��تان رازینه بون نه وشیروان به لیس��تێكی جیا له یه كێتیی به ش��داری هه ڵبژاردنه كان بكات، چونكه یه كێتی��ی و نێ��وان هاوس��ه نگییه كه ی پارتی له دابه ش��كردنی كورسییه كانی ناو

په رله مانی كوردستان تێكده دات". له ب��اره ی دانوس��تانه ناوخۆییه كان��ی یه كێتی��ه وه ، به ڵگه نامه ك��ه ئاماژه ی بۆ ئه وه ك��ردوه ك��ه "هه رچه ن��ده گروپه ریفۆرمخوازه كه ی نه وش��یروان مس��ته فا هه فته ی رابردو ده ستیان له كاركێشایه وه ، به اڵم نه وش��یروان مسته فا ده ستبه رداری گروپه كه ی بو بۆئ��ه وه ی بۆخۆی له گه ڵ

تاڵه بانیدا بگاته رێككه وتنێك".ده قی به ڵگه نامه كه :

09BAGHDAD623 : ئای دیبابه ت: ناكۆكییه ناوخۆییه كانی یه كێتیی هه ڵبژاردنه كانی كوردس��تان و نیشمانیی

هه رێمی كوردستانئه مه ریكا باڵیۆزخان��ه ی س��ه رچاوه :

له به غدابه روار: 10ی مارسی 2009

پولێن: زۆر نهێنی پوخته :

گرژییه كانی چاودێ��ری ئێمه له كاتێكدا نێوان كورد و عه ره ب ده كه ین، سه ركردایه تی سیاس��یی ك��ورد س��ه رقاڵی ناكۆكیی��ه درێژه كێش��انی خۆیانن. سیاس��ییه كانی دانوستانه كانی ناوخۆی یه كێتیی نیشتمانی نه وش��یروان مسته فا له گه ڵ كوردس��تان س��وربن كورد س��ه ركرده كانی وایكردوه له سه ر لیس��تی داخراو بۆ هه ڵبژاردنه كانی داهاتوی هه رێمی كوردستان. سه ركرده كانی پارتی دیموكراتی كوردستان ره تیده كه نه وه نه وش��یروان به لیس��تێكی جیا له یه كێتیی به ش��داری هه ڵبژاردنه كان ب��كات، چونكه هاوس��ه نگییه كه ی نێوان یه كێتیی و پارتی له دابه شكردنی كورسییه كانی ناو په رله مانی كوردستان تێكده دات. سه ركردایه تی پارتی سورن له س��ه رئه وه ی هاوپه یمانێتی نێوان یه كێتیی و پارتی وه ك خ��ۆی بمێنێته وه ، دانبه وه دا ده نێن كه هه ر ناهاوس��ه نگیه ك له كورسیه كانی پارله ماندا ده شێت جارێكی دیك��ه ده رگا به س��ه ر ش��ه ڕو ملمالن��ێ كۆنه كان��دا بكات��ه وه ، كه ئه م��ه ش زیان به هاوپه یمانێتی كورد ده گه یه نێت وتوانایان سه رۆك له گه ڵ له مامه ڵه كردن الوازده كات وه زیرانی عێراق، نوری مالیكی و حكومه تی ناوه ندی . ئه گه رچی س��ه ركرده كورده كان چاوه ڕوانی ئ��ه وه ده كه ن روبه روی ره خنه كۆمه ڵگه ی باڵیۆزخان��ه و له الیه ن ببنه وه ئه نجامدان��ی به ه��ۆی نێوده وڵه تی��ه وه هه ڵبژاردنێك��ی نادیموكراتی به لیس��تێكی

داخراو، به اڵم هه ستده كه ن توشی مه ترسی له حاڵه تی هه ره س��هێنانی ببن��ه وه زیاتر

هاوپه یمانێتی كوردیی .

كێشه ناوخۆییه كانی یه كێتیی ل��ه رۆژی 7ی مارس، راس��ته وخۆ دوای سه ردانه كه ی هاشمی ره فسنجانی ، سه رۆكی به رژه وه ندییه كانی دیاریكردنی ئه نجومه نی نیزامی ئێران، هاش��می بۆ به غدا، جه الل تاڵه بانی گه ڕایه وه بۆ سلێمانی بۆ درێژه دان به دانوستانه كان له گه ڵ ئه ندامه ناڕازییه كانی ناو س��ه ركردایه تی حزبه ك��ه ی ، یه كێتیی نیش��تمانی كوردس��تان. م��ه ال به ختیار، وته بێژی یه كێتیی ، به تیمی دیپلۆماتكارانی یه كه می��ن ك��ه راگه یان��د ئه مه ری��كا باب��ه ت دانوس��تانه كه پێداچون��ه وه بوه به كاروباره كانی مه كته بی سیاسیی یه كێتیی له دوای ئه نجامدانی هه ڵبژاردنه كه ی داهاتوی هه رێمی كوردستان. پاشان جه ختیكرده وه له س��ه ر پالنه چاكسازییه كه ی تاڵه بانی بۆ دورخس��تنه وه ی ده ستی حزب له كاروباری حكومی و یه كالكردنه وه ی پێگه ی نه وشیروان مسته فا له ناو یه كێتیدا. هه رچه نده گروپه ریفۆرمخوازه ك��ه ی نه وش��یروان مس��ته فا له كاركێشایه وه ، ده ستیان رابردو هه فته ی نه وشیروان مس��ته فا ده ستبه رداری به اڵم گروپه ك��ه ی بو بۆئ��ه وه ی بۆخۆی له گه ڵ تاڵه بانی��دا بگاته رێككه وتنێك. رۆژی 8ی مارس��یش راوێژكاره كه ی تاڵه بانی باس��ی

له وه كرد كه دانوس��تانه كان به رده وامییان هه یه .

له خوانێكی نیوه ڕۆی رۆژی 6ی مارسدا، ك��ه له الی��ه ن رزگار عه ل��ی ، س��ه رۆكی ئه نجومه نی پارێزگای كه ركوكه وه میوانداریی كراب��و، ج��ه الل جه وه��ه ر ك��ه یه كێكه نه وش��یروان ریفۆرمخوازه كه ی له گروپ��ه مسته فاو ده ستی له یه كێتیی كێشاوه ته وه ، دواین له ب��اره ی قس��ه بكات ره تیكرده وه بڕی��اری نه وش��یروان مس��ته فا له س��ه ر دانوس��تانه كانی تایبه ت به رێككه وتنه كه ی خۆی له گه ڵ تاڵه بانی . له بری ئه وه ئاماژه ی ب��ه وه كرد كه چه ند نیگه ران بوه له جه الل تاڵه بانی و به رهه م ساڵح و تۆمه تباری كردن به وه ی هیچیان بۆ گه ل��ی كورد نه كردوه . ئه و ل��ه وه زیاتر رۆیش��ت و پێداگری كرد له وه ی شێوازیی ده سه اڵتخوازانه ی تاڵه بانی ت��ه واو له هی س��ه دام ده چێ��ت. هه روه ها ئه ندام��ی دی��اری یه كێتیی ، ئ��ازاد عه لی باس��ی له وه كرد كه تاڵه بان��ی یه كێتیی دیموكراتی كوردس��تاندا پارتی له به رده م الوازكردوه . عه لی ئام��اژه ی به وه كرد كه هیچ ش��تێك له ناو یه كێتی��دا دیموكراتی و ش��ه فاف نیه و یه كێتیی ورده ورده پێگه ی له بارمب��ه ر پارتی له ده س��تده دات. جه الل جه وه��ه ر تاڵه بان��ی ب��ه وه تۆمه تبار كرد ك��ه سیاس��ییه كی عێراقیه ن��ه ك كورد، به پێویستشی نه زانی یه كێتیی له به غدا بێت به نوێنه رایه ت��ی به رژه وه ندییه كان��ی گه لی

كورد. باسی له وه ش كرد كه دژایه تیكردنی مالكی ناچێته ناو هاوكێشه ی كوردییه وه ، چونكه پانزه پارێزگاك��ه ی خواره وه هیچ

گرنگ نیه به الی كورده وه .

تێروانینه كانی ده ره وه له رۆژی 4ی مارس��دا، سه رۆكی ئاژانسی پاراس��تنی پارت��ی ، مه س��رور بارزان��ی به راوێ��ژكاری تایبه ت��ی ئه مه ری��كا ب��ۆ كاروب��اری باكوری عێراق، كاراجێس��كی راگه یاند كه كێشه و ملمالنێ ناوخۆییه كانی یه كێتیی له ب��ه ر چاكس��ازیی نی��ه ، به ڵكو بۆ ده س��ه اڵت و س��ه رۆكایه تی حكومه تی میراتیه كوردستانه .به پێچه وانه ی هه رێمی بنه ماڵه ییه كه ی پارت��ی ، بارزانی یه كێتیی كۆكردنه وه ی بۆ وه س��فكرد به "چه ترێك" "كه سایه تیه " جۆربه جۆره كان. بارزانی وتی ، نه وشیروان مس��ته فا یاریكه رێكی زیره ك و قه ناعه تپێهێن��ه ره كه ناكرێ��ت به ته واوی متمانه ی پێبكرێت، ئه و له ده ره وه ی سلێمانی ده س��ه اڵتی له ده س��تداوه . به پێچه وانه وه ، كۆسره ت ره سوڵ عه لی ، جێگری سكرتێری گشتیی و جێگری سه رۆكی هه رێم نه خۆشه له روی سیاس��ییه وه زی��ره ك نیه .له باره ی به رهه م س��اڵحه وه ، بارزانی به كه س��ێكی "باش ب��ۆ تاڵه بانی و سیاس��ه تی به غدا و باش بۆ پارتی " وه سفیكردوه ، "هه رچه نده په یوه ندی الوازه له گه ڵ سیاسییه كۆنه كانی سلێمانی ". مه س��رور ئاماژه ی به وه نه كرد

كه كێ ده بێته سه رۆك وه زیرانی داهاتوی هه رێم، به اڵم سكرتێری مه كته بی سیاسیی پارتی ، فازڵ میرانی وتی ، له كۆتایی هه مو پشتیوانی به راش��كاوانه پارتی یاریه كدا،

بڕیاری تاڵه بانی ده كات".

یه كگرتویی ده مانهێڵێته وه و دابه شبونمان شكسته

هه رێم حكومه ت��ی هێش��تا هه رچه نده بڕی��اری ن��ه داوه له س��ه ر لیس��تی كراوه میران��ی ب��ه اڵم هه ڵبژاردن��ه كان، ب��ۆ رونیكرده وه كه فێڵی نه وش��یروان مسته فا ب��ۆ هه بونی لیس��تێكی تایب��ه ت به خۆی له هه ڵبژاردنه كان��دا، هانده رێ��ك ده بێ��ت ب��ۆ یه كێتیی و پارتی تا س��وربن له س��ه ر هه ڵبژاردنه كه به لیس��تی داخ��راو. میرانی ئاماژه ی به وه كرد كه كاتێك مه س��ه له كه دێته س��ه ر كورس��ییه كانی ناو په رله مانی كوردس��تان، پارتی نه وش��یروان مسته فا وه ك به ش��ێك له یه كێتیی داده نێت. ئه گه ر نه وشیروان بیه وێت به لیستی جیا به شداری هه ڵب��ژاردن ب��كات، ئه وا چه ند كورس��ی بباته وه له به شه كه ی یه كێتیی داده شكێت. هه روه ها كه ریم سنجاری ، وه زیری ناوخۆی حكومه ت��ی هه رێمیش باس��ی ل��ه وه كرد ك��ه پارتی نایه وێ��ت نێوان��ی یه كێتیی و دابه شبونه وه . مه ترس��ی بخاته به ر پارتی مه س��رور بارزان��ی پێیواب��و ك��ه ئه گه ر یه كێتیی و پارتی و نه وش��یروان به لیس��تی جیا به ش��داری هه ڵبژاردنه كان بكه ن، ئه وا حزبێك به به رده وامی له وانی دیكه باش��تر ده بێت. ئه و وتی ، "هه موش��مان په نجه ی تۆمه ت درێژده كه ین"، هۆش��داری ئه وه شی دا كه "ك��ورد په نجه ی تۆمه ت درێژناكات، چه كه كانمان ئاراس��ته ده كه ین". ئه وه شی به بیرهێناین��ه وه ك��ه ته نیا 10 س��اڵێك له مه وب��ه ر یه كێتیی و پارتی له جه نگدا بون دژ به ی��ه ك. بارزان��ی له وه دا راش��كاو بو كه ئه وان ناتوانن ش��ه ڕی یه كتری بكه ن، له به رئه وه ی پێویس��ته كورد یه كگرتو بێت له شه ڕی دژبه مالكی و حكومه تی ناوه ندی .

كۆمێنت:به هه ڵسه نگاندنی هه ندێك له و لێدوانانه ی كه له الیه ن ئه ندامانی ئێس��تا و پێشوی ناو یه كێتیی دراون، تاڵه بانی ته واو س��ه رقاڵه ب��ه و سیاس��یانه ی ك��ه ته ركیزی��ان الی هه رێمی كوردستانه و سیاسه تی نیشتمانی عێراقی��ان وه الخس��توه . بیرۆكه ی ئه وه ی كه لیستی كراوه ده شێت سه ربكێشێت بۆ نوێكردنه وه ی شه ڕی نێوان یه كێتیی و پارتی ، نابێت هه روا به ئاس��انی پش��تگوێبخرێت. زۆرێك له وانه ی قس��ه مان له گه ڵ كردون و كوردی��ش س��ه ركرده كانی زۆرین��ه ی به رونی ش��ه ڕی دژواری یه كێتیی و پارتی له ناوه ڕاستی نه وه ده كاندا ده گێڕنه وه . ئه و رێككه وتنه ی كۆتایی به و ش��ه ڕه هێنا زۆر به وریایی��ه وه به یارمه تی ئه مه ریكا دانراوه . هه ردوال )یه كێتی��ی و پارتی ( ناخوازن ئه و هاوسه نگییه تێكبچێت، به تایبه تی یه كێتیی

كه گێژاودا بێت.

مه سرور بارزانی : ملمالنێ ناوخۆییه كانی یه كێتیی له پێناوی ده سه اڵته و نه وشیروان مسته فاش جێی متمانه نیه

ئا: شاهۆ ئه حمه د

لیژنه ی كاروباری پێشمه رگه له په رله مانی كوردستان كۆمه ڵێك پرۆژه و بریار له باره ی باشتركردنی ژیانی پێشمه رگه ده خاته ڕوو

جێگری سه رۆكی لیژنه ی پێشمه رگه ش ده ڵێت، "دوای قه یرانی دارایی هه مو

پرۆژه كان له باره ی پێشمه رگه وه ده كه ونه بواری جێ به جێ كردنه وه ".

جێگ��ری س��ه رۆكی لیژن��ه ی كاروباری پێش��مه رگه له په رله مانی كوردس��تان دلێر ماوه ت��ی له ب��اره ی م��اف و ئیمتیازه كانی پێش��مه رگه به ئاوێن��ه ی راگه یان��د، "هه ر له س��ه ره تاوه پ��رۆژه یاس��ای رێزگرت��ن له پێشمه رگه مان ئاماده كردوه و خوێندنه وه ی ب��ۆ دروس��تكردنی یه كه م��ی بۆ ك��راوه

دامه زراوه یه ك كه سه ر به ئه نجومه نی وه زیران ده بێت، هه روه ها پێدانی پێشینه ی خانوبه ره و هاوسه رگیری به پێشمه رگه ، له ئه ستۆگرتنی خه رجی خۆیی و منداڵه كانی ، له ئه ستۆگرتنی ئه و به خێوكردن��ی نه خۆش��ی ، خه رج��ی پێشمه رگانه ی كه به ته نیا ماون، موچه بۆ ئه و به خێوكه رانه ی پێش��مه رگه كه به سااڵچون، خه رجی پرس��ه كانیان، به خشینی گومرگی ئه و سه یارانه ی ده یكڕن بۆ یه كجار، هه روه ها ژنانی ش��اخیش ده گرێته وه ك��ه له قۆناغی

یه كه م جێبه جێ ده كرێت".باشتركردنی دوه می به قۆناغی سه باره ت ژیانی پێشمه رگه ناوبراو ئاماژه ی به وه شكرد ك��ه پێداچون��ه وه به م��اف و ئیمتیازات��ی پێش��مه رگه و ك��ه س وكاری ، خوێندنه وه ی یه كه می بۆ كراوه ، له وانه بڕیاری به خشینی پێش��مه رگه و وه زاره تی ناوخۆ له قیس��ت و

ژماره هه مواركردنه وه ی یاسای پێشینه كان، 9ی 2007 یاس��ای ماف و ئیمتیازاتی كه س و كاری ش��ه هیدو ئه نفاله كان، هه روه ها پرۆژه یاسای یه ك س��اڵ خزمه ت بۆ پێشمه رگه و ئه فس��ه ره كان كه له به ره كان��ی ش��ه ڕدان، هه م��واری یاس��ای خزمه ت و خانه نش��ینی ناوخۆو ئاس��ایش، پرۆژه یاسای نه بڕینی تاقان��ه كه له خێزانێكدا ته نی��ا خۆیی ماوه ،

بریاری نه ناردنی دو پێش��مه رگه یان زیاتر بۆ به ره كانی شه ڕ، پرۆژه بریاری چاككردنی موچه كه مه كان كه له خوار 700 هه زاره وه یه ، ش��ه هیده كان به خش��ینی هه روه ه��ا له پێش��ینه كان، تۆم��ار كردنی ش��ه هیده خۆبه خشه كان به شه هیدی سه نگه ر، پێدانی دو پله ی سه ربازی به ش��ه هیده كان، زه وی زی��اد بۆ پێش��مه رگه كه مئه ندامه كان وه كو

زیندانیانی سیاسی .پێش��مه رگه لیژنه ی س��ه رۆكی جێگری ئه وه شی خس��ته رو كه ئه وان له 2007ه وه له گه ڵ عێراق له س��ه ر ژماره ی پێش��مه رگه رێكنه كه وتون و موچه ی پێشمه رگه ی نه داوه ، وتیشی "پێویسته هێزی به رگری پێشمه رگه زیات��ر پرۆڤه ی پ��ێ بكرێت، ف��ره لێدوان جیاوازه كان هێزه نه هێڵین، له میحوه ره كان

باشتره هه ماهه نگی یه كتر بكه ن ".هاوكات به هار عه بدولره حمان په رله مانتار له لیژنه ی پێش��مه رگه به ئاوێنه ی راگه یاند" پرۆژه یاس��ایه كمان ئاراسته كردوه به وه ی به جینۆساید ش��ه نگاڵ روداوه كانی ده بێت بناس��رێت، هه روه ها هه ندێك بریار له باره ی له بواری كه ئێس��تا پێش��مه رگه وه ده رچوه ج��ێ به جێ كردنه له وانه ، ده بێت وه زاره تی پێش��مه رگه پێ��ش هه م��و وه زاره ته كانی تری حكومه ت موچ��ه وه ربگرێت، موچه ی هێ��زی پێش��مه رگه هاوت��ای وه زاره ت��ی ناوخ��ۆ بكرێت��ه وه ، خه رجكردنی ده رماڵه ، باش��تر كردنی گوزه رانی پێشمه رگه له روی خواردن��ه وه و له روی چه ك��ه وه ، هه روه ها یه كخستنی هێزی پێشمه رگه له چوارچێوه ی هێزه كانی به تایبه تی نیش��تیمانی هێزێكی

70 و 80ی پێشمه رگه ".

كێشه و ملمالنێ ناوخۆییه كانی یه كێتیی له به ر

چاكسازیی نیه به ڵكو بۆ ده سه اڵت و

سه رۆكایه تی حكومه تی هه رێمی

كوردستانه به پێچه وانه ی میراتیه بنه ماڵه ییه كه ی پارتی

پرۆژه و بڕیاره كانی پێشمه رگه له چاوه ڕوانی جێبه جێكردندانپێویسته هێزی به رگری پێشمه رگه زیاتر پرۆڤه ی پێ بكرێت فره لێدوان له میحوه ره كان نه هێڵین، هێزه جیاوازه كان باشتره

هه ماهه نگی یه كتر بكه ن


پاش نزیكه ی 12 ساڵ له ناكۆكی نێوان به غدا و هه ولێر، یه كێك له كێشه

بنه ڕه تیه كانیان كه بودجه ی هێزی پێشمه رگه بو تا ڕاده یه ك چاره سه ركراوه و

چاوه ڕوان ده كرێت ئه گه ر بودجه په سه ندبكرێت، له سبه ینێوه هێزی

پێشمه رگه بۆ یه كه مجار به پێی یاسا بڕێك له بودجه ی حكومه تی فیدراڵی پێبدرێت.

له ساڵی 2003ه وه تا ئێستا یه كێك له كێشه هه ڵپه س��ێرراوه كانی نێوان هه ولێرو به غدا، پرسی جێكردنه وه ی به شه بودجه ی هێزی له میزانیه ی بوه كوردس��تان پێشمه رگه ی فیدراڵ��ی عێراقدا به ده ر له و به ش��ه ی كه وه ك پش��كێكی س��ه ربه خۆ به رێژه ی 17% دراوه به هه رێم��ی كوردس��تان، به وپێیه ی كه له ده س��توری عێراقدا پێشمه رگه وه ك به ش��ێك له په یك��ه ره ی س��وپای عێ��راق ئه ژماركراوه ، ب��ه اڵم به پێی رێككه وتنه كه ی پێش��مه رگه ش به غدا، هه ولێرو ئه مجاره ی به ش��ێكی له بودجه ی فی��درال بۆ ته رخان

ده كرێت. بڕیاره سبه ی دانیشتنی دوه می په رله مانی عێراق ئه نجامبدرێت بۆ خوێندنه وه ی دوه م

له سه ر ره شنوس��ی پڕۆژه یاسای بودجه ی س��اڵی 2015 ك��ه یه كش��ه ممه ی راب��ردو خوێندنه وه ی یه كه می بۆ كرا، ئه گه ر بێت و الیه نه كانیش رێكبكه ون له سه ر په سندكردنی بڕگه و به نده كانی ناو پرۆژه كه ، ئه وا ده چێته

بواری جێبه جێكردنه وه . نێچیرڤان راب��ردو مانگی له س��ه ره تای بارزانی به س��ه رۆكایه تی شاندێكی حكومی س��ه ردانی به غدای كردو له گه ڵ به رپرسانی عێراقیدا رێككه وتن ب��ۆ ئه وه ی له به رامبه ر راده س��تكردنی 550 ه��ه زار به رمیل نه وت له رۆژێك بۆ كۆمپانیای سۆمۆی ژێر ده ستی به غ��دا، حكومه ت��ی عێراق ب��ڕی %17ی بودجه ی گش��تیی بداته هه رێم و به ش��ێكی دیاریكراوی��ش ته رخانبكرێت بۆ هێزه كانی

پێشمه رگه . ئه مینداری ی��اوه ر، له وباره یه وه ، جه بار گش��تیی وه زاره تی پێش��مه رگه به ئاوێنه ی راگه یان��د، "ئ��ه وه به ش��ێك ب��وه ل��ه و رێككه وتن��ه ی نێ��وان حكومه ت��ی هه رێم و

به غداو ئێمه ش پشتیوانیمان لێكردوه ". یاوه ر له باره ی چۆنیه تی پێدانی ئه و بڕه بودجه یه به هێزی پێشمه رگه ، وتی ، "به پێی ئه وه ی ك��ه ئێمه زانیومان��ه رێژه ی هێزی

چه كدار به پێی دانیشتوانه ". ئ��ه وه ی ك��ه له ره شنوس��ی یاس��اكه دا

په یوه سته به یارمه تیدانی هێزی پێشمه رگه ل��ه روی مادییه وه ، باس ل��ه وه ده كات كه "به ش��ێك له بودجه ی وه زاره تی به رگری كه ته رخانده كرێ��ت بۆ هێزی زه مینی عێراقی ، ده درێت به هێزی پێش��مه رگه ی كوردستان

به پێی رێژه ی دانیشتوان". ئه ش��واق ج��اف، په رله مانت��اری كورد له په رله مانی عێراق له وباره یه وه به ئاوێنه ی راگه یان��د، "له ره شنوس��ه كه دا واهاتوه كه به ش��ێك له بودج��ه ی وه زاره ت��ی به رگری پێش��مه رگه ی هێزه كانی بۆ ته رخانبكرێت كوردس��تان به پێی رێژه ی دانیشتوان، كه پێویس��تی به لیس��تێكه بۆ ئه وه ی بزانرێت هێزی پێش��مه رگه چه نده ". ئه و پێشبینی ئه وه ش��ی كرد كه له م دانیشتنه ی دوه مدا "به ئاسانی ره شنوسه كه په سند ده كرێت".

ئاوێن��ه ، زانیارییه كان��ی به پێ��ی له خوێندن��ه وه ی یه كه می ره شنوس��ه كه دا، ته نها دو په رله مانت��اری عه ره ب لێدوانیان داوه دژ به هه ندێك بڕگه ی ناو ره شنوسه كه ، به تایبه تی له وه ی په یوه سته به پێشمه رگه و

كورد.له وباره یه وه ئه ش��واق ج��اف رایگه یاند، "ئه وانه ئێس��تا ش��ه قام متمان��ه ی پێیان نه ماوه ، چونكه پێشتریش به حه ق و ناحه ق

دژایه تی كوردیان كردوه ".

به پێچه وانه ی رابردو كه هه میشه شه ڕی س��ه ختی په رله مانتاران��ی ك��ورد له به غدا له س��ه ر بودجه ب��وه و پێیانواب��وه كورد به ركه وتی خۆی نه دراوه تێ ، به اڵم له ئێستادا به جۆرێ��ك هه س��ت په رله مانت��اره كان له رازیبون ده كه ن له باره ی ناوه رۆكی به شه به وپێیه ی پێشتر رێككه وتنی بودجه كه وه ،

سیاسیی له سه ر كراوه .ئ��ه و په رله مانتاره ك��ورده له وباره یه وه ده ڵێ��ت، "ئێس��تا ئیراده ی��ه ك هه ی��ه بۆ ئه وه ی په س��ند بكرێ��ت، وه ك چۆن له ناو ئه نجومه نی وه زیراندا به كۆی ده نگ په سه ند كرا، ئێستاش له ناو لیسته كانی په رله ماندا ناكۆكی جه وهه ری نیه ، وه ك سااڵنی رابردو ك��ه بودجه وه ك ره شنوس��ێكی س��زادان له سه ر كورد سه یر ده كرا، به اڵم له ئێستادا به و ش��ێوه یه نیه و پاراس��تنی الیه نه كانی تێدایه ، ه��ه ر الیه نێكی��ش پابه ند نه بێت،

الیه نه كه ی دیكه ش رازی نابێت". به پێی لێدوانی به رپرسانی بااڵی عێراق، بودجه ی فیدراڵی س��اڵی 2015 به بڕی 108 ترلیۆن دیناری عێراقی مه زه نده كراوه له سه ر بنه مای فرۆشتنی هه ر به رمیلێك نه وت به 70 دۆالر، كه به شێوه یه كی گشتیی سه رچاوه ی داهاتی واڵت له س��ه ر هه نارده كردنی نه وته

بۆ بازاڕه كانی ده ره وه .

7 (460( سێشه ممه 2015/1/6 عێراق

رێككەوتنێكی دەڵەمە

رێككەوتن��ی ئەمج��ارەی هەرێ��م و بەغدا، رێككەوتنێكی قۆناغبەندە نەك دورمەودا كە ئیرادەی یەكالكردنەوەی كێشەكان هەردوالی بەیەك گەیاندبێت. چونك��ە ئەوەی وایكرد لەن��او بازنەی نەوت و پارەدا نمایش��ی )نیەتپاكیی( لەگەڵ یەكتردا بگۆڕنەوە، دو فاكتەری كاتیین كە هەڕەشە لەئەمن و ئابوریی بەغدا و هەولێر دەكەن؛ شەڕی داعش و هەربۆیەش ن��ەوت. دابەزیوی نرخی رێككەوتنەكە خراوەتە ناو پرۆژە یاسای بودجەی )2015(ەوە و هەر ئەمساڵیش دەبێت��ە ماوەی حەس��انەوەی هەردو جەنگاوەرەكە )بەغدا و هەرێم(، دوای ئەوە دەرگای كێشەكان بەسەر هەمو ئەگەرێكدا كراوە دەبێت و كەس ناتوانێ

پێشبینی عاقیبەتەكانی بكات.كراوە ئ��ەوەی بەكورت��ی؛ وات��ە رێككەوتن��ی ناچاریی��ە، ئەگ��ەر نا بەغدا هەرگیز ب��ەوە رازی نەدەبو كە نەوتی كەركوك بەبۆرییەكانی هەرێمدا بڕوات بۆ بەندەری )جەیهان(. ئەگەر زەبری داع��ش نەبوایە، ق��ەت ئەوە لەبەغدا نەدەوەش��ایەوە كە بەرامبەر كۆنترۆڵكردن��ی كەرك��وك و ناوچ��ە كێشەلەس��ەرەكانی دیك��ە لەالی��ەن پێشمەرگەوە بێدەنگ بێت و دواتریش لەبودج��ەدا پارەیش��ی ب��ۆ تەرخان بكات. ئەگ��ەر دابەزینی نرخی نەوت نەبوای��ە، كێ وێنای ئ��ەوەی دەكرد ك��ە بەغدا بەناردن��ە دەرەوەی تەنیا (250( هەزار بەرمی��ل نەوتی هەرێم لەرێگەی كۆمپانیای )سۆمۆ(وە رازی بكات. لەباقیەكەی بێت و چاوپۆشیی لەبەرامبەریشدا ئەگەر ناچاریی نەبوایە هەرێمیش ئامادە نەدەبو جارێكی دیكە ی��ەك بەرمیل نەوتی خ��ۆی بخاتەوە ژێر دەس��ەاڵتی بەغدا، دەس��ەاڵتێك كە س��اڵێكی رەبەق بەش��ەبودجەی ل��ێ بڕی و سیاس��ەتی برس��یكردنی بەرامبەر پەیڕەوكرد. ئەگەر پەڕپوتیی ئابورییەكەی نەبوای��ە، هەرێمێك كە رێككەوتنی )50( ساڵەی لەگەڵ توركیا ئیمزا كردبێت و لەهەوڵی سەربەخۆیی ئابوری و سیاس��یی خۆیدا بێت، چۆن جارێكی دیكە حەوجە بەدەستی بەغدا دەبۆوە ت��ا بڕێك پ��ارەی مانگانەی لەبەغداوە بۆ دەستەبه ربێتەوە. ئەگەر بەرەی زیاد لەهەزار كیلۆمەتریی لەگەڵ داعش و نادامەزراوەیی هێزی پێشمەرگە نەبوایە، بۆچی هەولێر هێندە عێراقیانە بەپیر داواكانی واش��نتۆن و یوئێن-ەوە دەچو و بەبێ جێبەجێكردنی داواكانی بەش��داریی و پش��تیوانی لەحكومەتە

تازەكەی عەبادی دەكرد. هەمو ئەمانە ئام��اژەی ئەوەن كە رێككەوتنەكەی هەرێم و بەغدا وابەستەی ئاس��ۆكانی ش��ەڕی داعش و ئایندەی نرخی جیهانیی نەوتە، هەر كاتێ ئەو هەڕەشانە بڕەونەوە، ئیرادەی دوالیەنەی ئەگەری دەبنەوە و خاو رێككەوتنەكە بەهێز ئەوە دەبێت كە پەیوەندییەكان بكەون��ەوە دۆخە گرژەك��ەی جاران، بەتایبەتی��ش ئ��ەوەی ت��ا ئێس��تا رێككەوتنی كاتیی لەسەر كراوە، تەنیا كایەی نەوت و پارە دەگرێتەوە و هێشتا كەیس و كێشەی گەورەی وەك مادەی (140( و پێشمەرگە ماون كە نەتوانراوە ب��ۆ چارەس��ەریان دەریچەیەك��ی بدۆزرێتەوە. بۆیە بێ دودڵی دەتوانین دەڵەمەیە، رێككەوتنەك��ە كە بڵێین چونكە بەغ��دا )بەدەر ل��ەوەی كێ بستێك دەستبەرداری حوكمڕانیەتی( لەخاكی هەرێمی كوردستان و دۆالرێك لەداهاتەكەی نابێت و هەرێمیش هەرگیز ئام��ادە نابێت قوالنجێ��ك لەپرۆژەی ئابوری و سیاسیی خۆی سەربەخۆیی بەعیراقیەكی ببێت بكات و پاشەكشە گوێڕایەڵ. ئیتر ئەوەی ئەمڕۆ پێویستە حوكمڕانانی هەرێ��م كاری بۆ بكەن و هەنگاوی بۆ بنێن، داڕشتنی پالنێكی ئایندەبین و دوربینی سیاسی و ئابوری و لەفرس��ەتی ب��كات ئەمنیی��ە كە وا جەنگاوەراندا، حەسانەوەی ئەمساڵی پایەكان��ی خ��ۆی بۆ قۆناغ��ی دوای داع��ش و دابەزینی نرخی نەوت ئامادە ئەودیوی تی��ژەوە بەچاوێكی بكات و ببینێت، بودجەكەی )2015( و ساڵی نەك ئاس��ۆی بینینی زیاتر لەمس��اڵ

بڕنەكات.

له سبه یه وه پێشمه رگه بودجه ی دیاریكراوی له الیه ن به غداوه بۆ ته رخان ده كرێت

ئه مڕۆ 94 س��اڵ تێده په ڕێت به سه ر دامه زراندن��ی س��وپای عێراقدا، ئه و س��وپایه ی كه به درێژایی ئه و سااڵنه رۆڵی س��ه ره كی له ره وتی روداوه كانی ئه نجام��ده ری بینی��وه و عێراق��دا گۆڕانكاریی كوده ت��او زنجیره ی��ه ك گه وره ی جه نگ ماش��ێنێكی گه وره و

بوه .س��وپای عێراق ل��ه ڕوی مێژویه وه له 6ی كانونی یه كه می 1921دا دامه زرا، دوای ئ��ه وه ی ده وڵه ت��ی له ئه نجامی پێكه وه لكانی س��ێ ویالیه تی موسڵ و به غداو به س��ره پێكهێنرا، كه زۆربه ی دانیشتوانی ویالیه تی یه كه میان كوردو دوه میان سوننه و سێهه میشیان زۆرینه

شیعه بون.94 ساڵ له مه وبه رو له ڕۆژێكی وه ك به رێنمایی و سه رپه رش��تیی ئه مڕۆدا، ئه فس��ه رانی به ریتانی��ا و به ه��ه وڵ و

كۆششی ئه و ئه فسه رانه ی كه زۆربه ی كوردو سوننه بون و پێشتر له سوپای عوس��مانیی خزمه ت��ی س��ه ربازییان یه ك��ه م فه وجی س��وپای ده ك��رد، عێراق به ن��اوی "موس��ای كازم"ه وه دامه زرا، سوپای عێراق وه ك سوپای زۆرێك له واڵتانی جیهانی سێهه م هه ر له سه ره تاوه ئه ركی پاراستنی ئارامی و س��ه ركوتكردنی ناوخۆو ئاسایش��ی ش��ۆڕش و یاخبونه كانی ئ��ه م واڵته ی پێس��پێررا، به تایبه تی سه ركوتكردنی ش��ۆڕش و راپه ڕینه كانی كورد و شیعه له ده یه ی 1920دا، پاشان تێكشكاندنی جواڵن��ه وه ی كه مایه تییه ئایینیه كانی ئێزیدی��ه كان و ئاش��وریی و وه ك

چاوترسێنكردنیان.1930ه وه ده ی��ه ی له س��ه ره تای ئه فسه رانی چاپوك و بااڵده ستی سوپا كه وتن��ه س��ه ر كه ڵكه ڵ��ه ی گۆڕینی

پێگ��ه ی كۆمه اڵیه تی��ی و به دیهێنانی له ڕێگ��ه ی سیاس��ییان خواس��تی هێزه وه ، توندوتیژیی و به كارهێنان��ی به كر سدقی كه ئه فسه رێكی ناوداری ك��وردو س��ه رۆك ئه ركانی س��وپای عێراق ب��و، بۆ یه كه مج��ار له مێژوی ڕۆژهه اڵت��ی ناوه ڕاس��تدا یه كه می��ن كوده ت��ای س��ه ربازیی ئه نجامدا، ئه و ئاوی بۆ هه م��و ئه وانه ی دوای خۆی ڕش��ت، چونك��ه له زۆرب��ه ی واڵتانی رۆژهه اڵتی ناوه ڕاستدا ته نها له ڕێگه ی ده رفه تی س��ه ربازییه وه كوده ت��ای ده س��ه اڵت و ده ستاوده س��تكردنی

ئاڵوگۆڕی سیاسیی ره خساوه .س��وپای عێراق بزوێنه ری سه ره كی زنجیره یه ك روداوی گرنگی سه رده می پادش��ایه تی و كۆماریی��ش ب��وه له م واڵته دا، ئه فس��ه رانی پایه بڵندی ئه م س��وپایه ش به درێژایی ده یان س��اڵی

رابردو، كاراكته ری س��ه ره كی شانۆی سیاسه ت بون.

س��وپای عێ��راق كه ئه م��ڕۆ یادی دامه زراندنی ده كرێته وه ، ماش��ێنێكی گ��ه وره ی كوده تاو ش��ه ڕ و كوش��تار ب��وه ، كه له ماوه ی ده س��اڵی 1958 ب��ۆ 1968دا س��ێ كوده ت��ای یه ك ل��ه دوای یه ك��ی خوێناوی��ی ئه نجام داوه ، له سه ره تای ده یه ی 1980شه وه عێراق��ی خس��توه ته نێ��و دۆزه خی جه نگ��ی هه میش��ه ییه وه ، به درێژایی هه شت ساڵ بێ بڕانه وه شه ڕی ئێرانی كرد، پرۆس��ه ی راگواس��تن و ئه نفال و كیمیابارانی هه ڵه بجه ی كرد، له ده یه ی 1990شدا هێرشی كرده سه ر كوه یت و س��ه ره نجام له گه رده لول��ی بیابان��دا له الی��ه ن هێزه كان��ی هاوپه یمانانه وه به س��ه ركردایه تی ئه مه ریكا تێكشكا، به اڵم به ش��ی ئه وه هێز و بڕستی تیا

مابو ك��ه راپه ڕین��ی 1991ی كوردو ش��یعه كان سه ركوت و خه ڵتانی خوێن بكات، له ساڵی 2003شدا به یه كجاریی هه ره سی هێناو حاكمی ئه وكاتی عێراق

بڕیاری هه ڵوه شاندنه وه ی راگه یاند.دواتر سوپای نوێی عێراق دامه زرا، یه كێك له گرفته سه ره كیه كانی سوپای ئه وس��ا و ئێستای عێراق ئه وه بوه كه نه یتوانی��وه س��وپایه كی پیش��ه یی و تائیفه ی��ه ك بێ��ت، چ نیش��تمانیی سوپا له عێراقدا، ده س��ه اڵتداربوبێت له ژێر فه رمان و جێبه جێكاری ئه جنده ی ئه و تائیفه یه ب��وه ، تا پێش روخانی ئه فسه رانی زۆربه ی رژێمی س��ه دام، پایه بڵندی سوپا س��ه ر به سوننه كان بو، سوپا ده سكه الی ده ستی ئه وان و س��ه ركرده كانیان ب��و، ب��ه اڵم دوای روخانی ئه و رژێمه سوپا به كۆڵه كه ی

ده سه اڵتی شیعه كان داده نرێت.

6ی كانونرۆژی سوپایه كی نانیشتامنیی

پرۆفایل

له‌به‌غداوه‌گۆشه یه که

دو هه فته جارێک کاوه محمه د ده ینوسێت

له ره شنوسه كه دا هاتوه كه به شێك له بودجه ی

وه زاره تی به رگری ته رخانبكرێت بۆ

هێزه كانی پێشمه رگه ی كوردستان به پێی رێژه ی دانیشتوان

هێزی پێشمه رگه ی کوردستان

ئابوری(460( سێشه ممه 2015/1/6 8ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئا: رێبوار ئه حمه د

لیژنه ی سامانه سروشتیه كانی په رله مانی كوردستان رایده گه یه نێت به رده وامن

له هه وڵه كانیان بۆ كه مكردنه وه ی نرخی به نزین به اڵم حكومه ت تا ئێستا وه اڵمێكی

دڵخۆشكه ری نه دوانه ته وه و به پێی به دوادچونه كانی په رله مانتاران حكومه ت

نیازی نیه به نزین جارێكی تر بۆ 500 دینار دابه زێنێته وه .

نرخ��ی به نزی��ن له هه رێمی كوردس��تاندا ئێس��تا به رزترین ئاس��تی له مێ��ژوی خۆیدا تۆمارك��ردوه به وپێی��ه ی نرخ��ی لیترێ��ك له دۆالرێ��ك نزیكبوه ته وه ، ئه م��ه جگه له وه كوالێتی به نزینه كه ش��ۆفێرانی ئه وه نده ی تر نیگه رانكردوه ئه وه ش كاریگه ری راسته وخۆی

له سه ر ژیانی هاواڵتیان دروستكردوه .س��ۆران عوم��ه ر ئه ندام��ی په رله مان��ی كوردس��تان له فراكسیۆنی كۆمه ڵ به ئاوێنه ی وت" ئه نجومه نی نه وت و گازی هه رێم به هۆی قه یران��ی دارایی��ه وه نرخ��ی به نزینی گران نه ك��ردوه به ڵكو ئه نجومه نه كه مه به س��تێتی به بیان��وی قه یرانه كه وه نرخ��ی به نزین گران ب��كات و جارێك��ی تری��ش ب��ۆ 500 دیناری

داینابه زێنێته وه .ئه و په رله مانتاره زانیاری س��ه رنجراكێش له سه ر پااڵوگه كانی هه رێم ده دركێنێت، به پێی به دواداچونه كان��ی پااڵوتن��ی هه ر به رمیلێك نه وتی خاو له پااڵوگه ی بێجی ته نها 7 دۆالری

تێده چێت به اڵم به رپرسانی هه رێم 17 دۆالر بۆ ه��ه ر به رمیلێك له پااڵوگه ی بازیان خه رج

ده كه ن كه جێگه ی گومانه .له دوایی��ن بانگهێش��تی وه زیری س��امانه سروشتیه كان بۆ په رله مانی كوردستان نرخی هه ر لیترێك به نزین��ی حوكمی به 900 دینار بۆ ش��ۆفێران دیاریكرا بۆ خاوه ن ته كس��ی و پاس��ه كانیش 500 دینار ئه وی��ش له رێگه ی

كۆبونه وه و هه فتانه 40 لیتریان پێده درێت.شێركۆ جه وده ت س��ه رۆكی لیژنه ی وزه و سامانه سروشتیه كان له په رله مان به ئاوێنه ی راگه یان��د ئ��ه وان به رده وام��ن و ب��ه رده وام ده ب��ن له هه وڵه كانیان له گ��ه ڵ حكومه ت بۆ

كه مكردنه وه ی نرخی به نزین.ج��ه وده ت رایگه یان��د حكومه ت پێش��تر به ڵێنی��داوه له گه ڵ چاره س��ه ربونی قه یرانی

دارای��ی نرخ��ی به نزین كه مبكات��ه وه به اڵم به وته ی په رله مانت��اران حكومه ت نیازی نیه نرخی به نزین بكاته وه ب��ه 500 دینار چونكه

گرانكردنی به بیانوی قه یرانی دارایی بو.ئه نجومه ن��ی ن��ه وت و گازی هه رێ��م ك��ه نێچیرڤان حكومه ت له )سه رۆكی له هه ریه كه بارزانی ، وه زیری سامانه سروشتیه كان ئاشتی هه ورامی ، جێگری س��ه رۆكی حكومه ت قوباد تاڵه بان��ی ، وه زیری دارایی رێب��از محه مه د( پێكهات��وه به بیان��وی دابینكردنی موچه بۆ فه رمانب��ه ران نرخی به نزینیان گرانكرد به اڵم ئه وه تا تا ئێستا موچه ی چه ند مانگێك ساڵی

2014 به فه رمانبه ران نه دراوه .س��ه فین دزه ی��ی وته بێ��ژی حكومه ت��ی هه رێم له كاتی به ش��داریكردن له مه راس��یمی یادكردن��ه وه ی په یامبه ری ئیس��ام محه مه د )د.خ( له سه ر بێت به رۆژنامه نوسانی راگه یاند حكومه ت له ئێس��تادا هی��چ به رنامه یه كی بۆ كه مكردنه وه ی نرخ��ی به نزین نیه هه ر بۆیه

نرخه كه ی وه ك خۆی ده مێنێته وه .لێدوانه كه ی وته بێژی حكومه ت له كاتێكدایه نرخی به نزین له زۆربه ی واڵتانی جیهان به هۆی دابه زین��ی نرخی نه وتی خ��اوه وه دابه زیوه ، به وپێیه ی ئێس��تا نرخ��ی به رمیلێك نه وت له بازاڕه كانی جیهاندا 54 دۆالر و 44 س��ه نته كه به به راورد به پێش��تر زیات��ر له 50 دۆالر دابه زیوه كه ئه وه ش كاریگه ری له سه ر نرخی

به نزین له واڵتانی به كارهێنه ر دروستكردوه .پێش��تر وه زیری س��امانه سروشتیه كانی حكومه ت��ی هه رێم له دانیش��تنی په رله ماندا

رایگه یان��د كه هه رێم رۆژانه پێویس��تی به 6 تا 6.5 ملیۆن لیتر به نزین هه یه و نزیكه ی 2

ملیۆن لیتری له توركیا ده كڕێت.به ئاوێنه ی په رله مانت��ار عومه ر س��ۆران وت داوایانكردوه به ه��ۆی هه رزانبونی نرخی نه وتی خاو نرخی به نزین له س��ه ر هاواڵتیان كه مبكرێته وه به اڵم حكومه ت تا ئێس��تا هیچ

هه نگاوێكی له و شێوه ی نه ناوه .به پێی شیكردنه وه كانی ئاوێنه ، ئه گه ر پێش گرانكردن��ی نرخی به نزین ه��ه ر هاواڵتیه كی ئاسایی هه فتانه 30 هه زار دیناری بۆ به نزین ته رخانكردبێت ئێس��تا پێویس��ته 55 هه زار دینار بدات كه مانگان��ه زیاتر له 225 هه زار ده كات له كاتێكدا ئ��ه و موچه ی له حكومه ت نمونه یی 500 به ش��ێوه یه كی وه ریده گرێ��ت هه زار دیناره ، ئه مه جگه له وه ی ماوه ی چه ند

مانگێكه موچه ی وه رنه گرتوه .به پێ��ی رێككه وتننامه ی نێ��وان هه ولێر و به غ��دا ده بێ��ت رۆژان��ه له رێگ��ه ی بۆرییه نه وتیه كان��ی هه رێمه وه 550 ه��ه زار به رمیل نه وت له ژێر چاودێریی به غدا ره وانه ی ده ره وه بكرێت له به رانبه ردا پشكی هه رێم له بودجه ی عێراق و موچه ی فه رمانبه ران ره وانه بكرێت، له س��ه ره تای ئ��ه م مانگ��ه وه رێككه وتنه كه جێبه ج��ێ كرا به وه ش قه یرانی دارایی هه رێم

تێده په ڕێت.به گش��تیی و شۆفێران هاواڵتیان ئێس��تا به تایبه تی چاوه ڕێی جێبه جێبونی به ڵێنه كه ی حكومه ت��ن ب��ۆ هه رزانكردن��ه وه ی نرخ��ی

به نزین.

حكومه‌تی‌‌هه‌رێم‌به‌نیاز‌نیه‌‌نرخی‌‌به‌نزین‌بۆ‌‌500دینار‌دابه‌زێنێته‌وه‌

ئا: جیهاد جه الل

سه الم عه بدواڵ ئه حمه د پارێزه ر و مامۆستای زانكۆ له بواری یاساو

سیاسه تی جیهانی له كه نه دا له م چاوپێكه وتنه یدا باس له به شێك

له و كێشه و گرفته ئابوریانه ده كات كه له عێراق و هه رێمی كوردستاندا هه ن، به گرنگییشه وه له كه رتی كشتوكاڵ

ده ڕوانێت له به ر ئه وه ی هه رێم خاوه نی زه وی كشتوكاڵی به پیته ، پێیوایه ته نها پشتبه ستن به داهاتی نه وت و پشتكردن

له كه رته كانی تر گرفتی ئابوری دروست ده كات، ده شڵێت پیشه سازی نیشتیمانی له كوردستاندا له ئاستێكی

خراپدایه .

ئاوێنه : دكتۆر له ئێستادا له كوردستان هه نده یانه وێ��ت یاس��ا كۆمه ڵێ��ك یه كێك بك��ه ن، بۆ چاوپێخش��انه وه ی له وانه یاس��ای وه به رهێنان��ه ، به بڕوای پێویس��ته چۆن ده س��تكاریی به ڕێزت

یاساكه بكرێت؟دكتۆر س��ه الم: به ب��ڕوای من ده بێت له بنه ماكانه وه ده س��ت پ��ێ بكه ینه وه ، 2003 دوای یاس��اكانی چونك��ه چاولێكردن له و یاسایه ی ئه مه رییكیه كان پێشكه ش��یان ك��رد، ئ��ه و پرۆژه یه بۆ دوای روخانی س��ه دام شتێكی زۆر باش بو، چونكه ئ��ه و كات عێراق له قۆناغی بوئه مه رییكیی��ه كان بنیاتنان��ه وه دا ده یانویست وه به رهێنه ری ده ره وه بهێنێته له عێراقدا پ��اره له به رئه وه ی عێراقه وه نه ب��و وه ته مولی پ��رۆژه نه ده كرا بۆیه گرنگ بو خه ڵك له ده ره وه پاره بهێنێته ناو عێراقه وه ، بۆ ده س��تكاری یاس��اش ده بێت گۆڕانكاری تێدا بكرێت، به اڵم كه ده ستكاری ده كه یت ده بێت بزانی چیت ده وێت، ئایا پ��اره ت ده وێ؟، ده ته وێ شاره زاو پس��پۆڕ بهێنی؟، یان ده ته وێ خه ڵ��ك ئیش پ��ێ بكه ی��ت؟، ده بێت بزانی چی ده كه یت، بۆیه له كوردستاندا پێویس��ته چه ن��د گۆڕانكارییه كی تێدا

بكرێت.ئاوێنه : هه س��ت ناكه یت له ئێس��تادا له له حزه یه ك��دا ده ژین كه كوردس��تان و عێراقیش بۆته پاش��كۆی ئ��ه و گه مارۆ ئابوری��ه جیهانیه ی كه هه یه ؟ به رای تۆ

له ئێستادا چی بكرێت باشه ؟به ڵێ، وای��ه وه ك س��ه الم: دكت��ۆر ده زانین له 92% ئابوری عێراق له س��ه ر نه وت وه س��تاوه و ئ��ه وی تری له س��ه ر

كشتوكاڵ و پیشه سازی و باجه كه ئه مه ش ش��تێكی زۆر مه ترس��یداره و ده مێك��ه ده مه وێت س��ه رنجی خه ڵك بۆ ئه و كاره راكێشم كه خراپه ، به تایبه ت له ئێستادا ك��ه له بازه كانی جیهاندا به ش��ێوه یه كی به رچ��او نرخی نه وت داب��ه زی هه روه ها قه ت پێم باش نی��ه باج به زیاد بكرێت، چونك��ه سیاس��ه تێكی هه ڵه یه ، له گه ڵ ئه وه دام ته مویلی ده وڵه ت به كشتوكاڵ و پیشه س��ازی زیاد بكرێت، هه روه ك پێم باش��ه گرنگی به هێنانی كه سی شاره زا بدرێت، ئه ویش به مانای هێنانی عه قڵ و كه سانی ئه كادیمی ، نه ك هێنانی كرێكاری بیانی ، پێویس��تمان به هێنانی كه سانی شاره زا هه یه ، چونكه له عێراقدا ئینتاجی كاتی به رهه مهێنان الی تاكی عێراق زۆر زۆر كه مه له به رئ��ه وه ی تواناو لێهاتوی كه سه كان لێره به ش��ێوه یه كی زانستی و ئه كادیمی رانه هێن��راون، ئێمه له زانكۆو په یمانگامان كه م نییه ، به ڵكو لێش��مان زیاده ، به اڵم ئایا ئه مانه به پێی ویس��ت و خواستی بازاڕه ؟، بێگومان نه خێر، وه ك كۆمپانی��اكان زۆرین��ه ی ده بینی��ن تره وه له واڵته كانی به رێوه به ره كانی��ان هێن��اوه ، ئێمه كێش��ه مان له پرۆگرامی خوێندندا هه یه كه ده بێت به گرنگییه وه

لێی بڕوانین.ئاوێن��ه : ب��ه ڕای به ڕێ��زت ئ��ه وه ی ده كات ئاڕاس��ته ئابوری هاوكێش��ه ی الیه نه یان سیاس��ه ته له كوردس��تاندا

ئابوریه كه یه ؟دكت��ۆر س��ه الم :به داخ��ه وه ده یڵێم ئێمه تائێس��تا زۆر ته ركیزمان له س��ه ر ئه وه ئه وه نه ی س��ه رنجی سیاس��ه ته و ده ده ی��ن ئه وه ن��ده پانمان ب��ۆ ئه وه دانه ن��اوه كه ل��ه روی ئابوری��ه وه ئه م هه رێمه بتوانێت له س��ه ر بنه مای به هێز بمێنێته وه ، زۆربه ی كێش��ه كان پێموایه ن��ه ك له سیاس��ه تدا، له یاس��اكاندایه ، زۆر ك��ه س قس��ه له س��ه ر سیاس��ه ت ده كات، به اڵم كێ قس��ه له س��ه ر یاسا ده كات؟، گه ر بێمه س��ه ر ئابوری ئێره پێشتریش وتومه 70%ی ئابوری ئه م واڵته ئه ن فۆرمه ڵه ، له س��اڵی 2009دا باس��م له وه كردوه كه كوردس��تان هه وڵ ده دات ئابوریه ك��ه ی له ئابوری توركیا بچێت كه ئه وه ش خراپ��ه ، چونكه ئابوری توركیا 70%ی ئه ن فۆرمه ڵه و كاشه ، بۆیه نابێت ئابوری واڵت به ش��ێوه ی كاش دروست بكه ی��ت، ب��ۆ سیاس��ه ت وئابوریه كه ش پێموایه له زۆر واڵتدا ئه و نێوانه هه یه كه به شێوه یه كی یاسایی رێكخراوه ، زۆرجار

كه كه موك��وڕی هه یه ، مه رج نییه ته نها له سیاسه ته وه بێت، ده بێت به دواداچون بكه یت تا بزانیت له چی داموده زگایه كدا

ئه و كه موكوڕییه هه یه .ئاوێنه : پێشتر باست له وه كرد ده بێت گۆڕانكاری له یاسای وه به رهێنانی عێراق و كوردس��تاندا بكرێت، ئه و گۆڕانكارییانه

چین كه پێویسته ئه نجام بدرێن ؟دكتۆر سه الم: تا ساڵی 2003 یاساكان رژێمی به عس دایان رشتبو به شێوه یه ك كه به رنامه ی خۆی��ان جێبه جێ بكات، یه كێك له و شتانه ی له یاساكه ی ئه واندا هه یه ئه وه یه 97%ی ئیس��تراد ده وڵه ت خ��ۆی كردویه ت��ی و كه رت��ی تایب��ه ت نه یكردوه ، بۆ ئه وه ی هه میش��ه كه رتی حكومی بااڵ ده ستتر بێت له كه رتی تایبه ت بۆیه هه وڵیداوه نیزامی یاسای بازرگانی هیچ تایبه ت مه ندییه كی بۆ نه هێڵێته وه و گش��ت بازرگانه كانی ك��ردوه به خه ڵكی یاسایی تایبه تمه ندییه كی هیچ ئاسایی و له روی ئ��ه وه ش بۆ نه هێش��تونه ته وه ، یاسای گرێبه ست و یاسایی كۆمپانیاكان و ده ستكاری ئیسباته وه قه زایی و یاسایی

كردنی ده وێت.س��اڵ چه ندی��ن دوای ئاوێن��ه : ئابوری ش��اره زایه كی حكومڕان��ی وه ك

نیش��تیمانی پیشه س��ازی پێتوای��ه له كوردستاندا له چی ئاستێكدایه ؟، چۆن

له و بواره ده ڕوانی ؟له ئاس��تێكی س��ه الم: دكت��ۆر خراپدایه و وه ك پێویس��ت نییه ، ئه وه ش هۆكاری هه یه كه كردنه وه ی سنوره كان هۆكاری یه كه مه ، م��ن له گه ڵ ئه وه نیم سنور دابخرێت، به اڵم ده بێت به به رنامه بكرێته وه ، زۆركه س ره نگه بیه وێت كارو پرۆژه ی باش بكات، ب��ه اڵم ژینگه كه ی له بار نییه تابتوانێت ئه و پرۆژه یه ی خۆی به گه ڕ بخات، ئێمه ده شتی شاره زورمان هه ی��ه ك��ه دوه م به پیتترین ده ش��تی كش��توكاڵییه له جیهان��دا، بۆیه ده بێت به پله ی یه كه م گرنگی به كشتوكاڵ بده ین و له كشتوكاڵكردن وه ربگرن، زۆر سودێكی هه روه ه��ا ئ��ه و پیشه س��ازیانه ی كه وا پێویس��تمانه ده بێت وا بكه ی��ن كه لێره

دروستیان بكه ین.ئاوێنه : وه ك به ڕێ��زت ئاماژه ت پێدا كوردس��تان و عێراق به رێژه یه كی گشتی پش��تیان به نه وت به س��توه و داهاتیان له وه وه ده س��ت ده كه وێت، ساڵی رابردو به هۆی قه یرانی داراییه وه هه رێم روبه ڕوی گرفتی ئابوری سه خت بویه وه ، پێتوایه ده بێت چی بكرێت تا هه رێم ته نها چاوی

له به شه بودجه ی خۆی نه بێت له عێراق، به ڵكو له نێ��و خۆی هه رێم��دا بتوانێت جگه له نه وت پشت به كه رتی تر ببه ستێت بۆ روب��ه ڕو بونه وه ی قه یران��ی ئابوری

له داهاتودا ؟دكتۆر سه الم: بێگومان ده بێت گرنگی زۆر به كه رته كانی تر بدرێت، كه بۆ واڵتی ئێمه گرنگترینیان كه رتی كش��توكاله كه م��ن پێم وایه نابێت ی��ه ك مه تر له زه وی به كشتوكاڵ، بكرێت ده بێت بمێنێته وه و هه روه ه��ا به پ��اره ی ن��ه وت ده توانین گرنگی به پیشه سازی بده ین، به ڕای من ده بێت زۆر گرنگی به و دو كه رته بدرێت

به تایبه تی كشتوكاڵ.ئاوێنه : له كوردس��تان هه مو بواره كان ڕاده س��تی كه رت��ی تایب��ه ت ده كرێت،

پێتوانیه ئه مه خه له ل بێت ؟دكتۆر س��ه الم: من كه رت��ی تایبه ت به كێش��ه دانانێ��م، ب��ه اڵم به مه رجێك ئه گه ر حكومه ت به ش��ێوه یه كی یه كسان ته ماش��ای ئه و كۆمپانیایان��ه بكات كه كار ده ك��ه ن، هه روه ها ده بێت حكومه ت ئ��ه و كه رته س��تراتیژییه گرنگانه ی كه هه یه ده بێت هه ڵی بژێرێت و الی كه رتی حكومی بێت، ن��ه ك كه رتی تایبه ت كه

ئه مه له گشت واڵتێكدا به وشێوه یه .

دكتۆر‌سه‌الم‌مامۆستای‌‌زانكۆ‌له‌كه‌نه‌دا:‌ته‌نها‌پشتبه‌ستن‌به‌نه‌وت‌و‌پشتكردن‌له‌كه‌رته‌كانی‌‌تر‌‌واڵت‌دوچاری‌‌گرفتی‌‌ئابوری‌‌ده‌كات

ده بێت گرنگی زۆر به كه رته كانی

تر بدرێت، كه بۆ واڵتی ئێمه گرنگترینیان

كه رتی كشتوكاڵه

دكتۆر سه الم عه بدواڵ

له 92%ی ئابوری عێراق له سه ر نه وت

وه ستاوه ئه وی تری له سه ر

كشتوكاڵ و پیشه سازی و باجه

كه ئه مه ش شتێكی زۆر مه ترسیداره

به نزینخانه یه ک له شاری سلێمانی

شۆفێران چاوه ڕێی جێبه جێبونی

به ڵێنه كه ی حكومه تن بۆ هه رزانكردنه وه ی

نرخی به نزین

‌‌‌ئا:‌جیهاد‌جه‌الل

ته‌واوی‌‌حزبه‌‌كوردییه‌كان‌باس‌له‌گرنگیی‌به‌شداریپێكردنی‌‌ژنان‌له‌پۆسته‌‌حكومییه‌كاندا‌ده‌كه‌ن،‌هه‌ر‌كام‌له‌و‌حزبانه‌ش‌خۆی‌به‌پێشه‌نگ‌داده‌نێت‌به‌وه‌ی‌‌

توانیویه‌تی‌‌بواری‌‌ته‌واو‌بۆ‌هاتنه‌‌پێشه‌وه‌ی‌‌ژنان‌بڕه‌خسێنێ‌،‌

له‌به‌رامبه‌ریشدا‌چاالكانی‌‌مافه‌كانی‌‌ژنانن‌ره‌خنه‌ی‌‌توند‌له‌و‌هێزانه‌‌

ده‌گرن،‌ئه‌وان‌پێیانوایه‌‌هیچ‌مكام‌له‌و‌هێزانه‌‌رێگه‌‌ناده‌ن‌ژنان‌رۆڵی‌

به‌رچاوی‌خۆیان‌بگێڕن.

هه‌رچه‌نده‌‌هێشتا‌ته‌واوی‌‌هێزه‌كان‌رێككه‌وتن��ی‌‌كۆتایی��ان‌نه‌ك��ردوه‌‌له‌س��ه‌ر‌دابه‌ش��كردنی‌‌پۆسته‌كانی‌‌پارێزگاو‌قه‌زاو‌ناحییه‌كان،‌به‌اڵم‌تا‌له‌پۆسته‌كان‌ به‌شێكی‌‌زۆر‌ ڕاده‌یه‌ك‌بۆ‌حزب��ه‌كان‌یه‌كالی��ی‌بونه‌ته‌وه‌،‌كاندیدیان‌ حزبان��ه‌ش‌ له‌و‌ هه‌ندێك‌بۆ‌دانانی‌‌به‌ش��ێك‌له‌و‌پۆس��تانه‌ی‌‌پێیان��دراوه‌‌یه‌كالی��ی‌كردۆت��ه‌وه‌،‌هه‌ندێكیان‌ده‌ڵێن‌له‌و‌دابه‌شكردنه‌دا‌

به‌شدارییان‌به‌ژنان‌كردوه‌.به‌وته‌ی‌‌چاالكانی‌‌بواری‌‌مافه‌كانی‌‌ژنان‌له‌ماوه‌ی‌‌چه‌ند‌ساڵی‌رابردودا‌به‌ه��ۆی‌پێنه‌دانی‌‌پۆس��تی‌‌گرنگ‌و‌ب��ااڵ‌به‌ژنان‌تا‌دێت‌ره‌وش��ی‌ژنان‌ب��ه‌ره‌و‌خراپت��ر‌هه‌ن��گاو‌ده‌نێت،‌چونكه‌‌ژنانن‌ناتوانن‌رۆڵیان‌هه‌بێت‌له‌جێبه‌جێكردنی‌‌سزای‌‌ئه‌و‌تاوانانه‌ی‌‌

ده‌رهه‌قیان‌ده‌كرێت.نوخشه‌‌ناسیح‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌‌ناحیه‌ی‌‌بیاره‌‌و‌ئه‌ندامی‌‌ئه‌نجومه‌نی‌‌ناوه‌ندی‌هه‌میشه‌‌ "یه‌كێتیی‌‌ ده‌ڵێت‌ یه‌كێتیی‌‌رۆڵ��ی‌‌ژنانی‌له‌به‌رچ��او‌گرتوه‌،‌من‌‌وه‌ك‌ژنێك‌یه‌كێكم‌له‌و‌نمونانه‌ی‌‌كه‌‌له‌رێی‌حزبه‌كه‌مه‌وه‌‌بومه‌ته‌‌به‌رپرس‌و‌بكه‌م،‌ خه‌ڵكی‌ خزمه‌ت��ی‌‌ توانیومه‌‌ئێس��تاش‌‌وه‌ك‌ده‌بینی��ن‌جارێكی‌‌

تر‌پۆس��ته‌كان‌له‌نێو‌گش��ت‌حزبه‌‌ده‌كرێته‌وه‌،‌ داب��ه‌ش‌ كوردییه‌كاندا‌هه‌رچه‌نده‌‌تا‌ئێس��تا‌الی‌‌یه‌كێتیی‌‌دانانی‌‌كه‌سه‌كان‌به‌ته‌واوی‌‌یه‌كالیی‌نه‌بۆته‌،‌به‌اڵم‌دیسان‌یه‌كێتیی‌‌رۆڵی‌

ژنی‌‌له‌به‌رچاو‌گرتوه‌".نوخش��ه‌‌كه‌‌نزیكه‌ی‌‌حه‌وت‌ساڵه‌‌ناحی��ه‌ی‌‌ به‌ڕێوه‌ب��ه‌ری‌‌ پۆس��تی‌‌بیاره‌‌به‌ڕێ��وه‌‌ده‌بات‌هێمای‌‌به‌وه‌دا‌‌وه‌رگرتنی‌‌پۆستی‌‌حكومیی‌‌له‌الیه‌ن‌ژنانه‌وه‌‌ته‌نها‌به‌وه‌‌نابێت‌كه‌‌حزبه‌كان‌كاری‌‌بۆ‌بكه‌ن،‌به‌ڵكو‌ده‌شكه‌وێته‌وه‌‌س��ه‌ر‌ژنان‌خۆشیان‌تا‌بتوانن‌رۆڵ‌و‌

پێگه‌ی‌‌خۆیان‌به‌رجه‌سته‌‌بكه‌ن.وتیش��ی‌"من‌ئێستا‌له‌و‌پۆسته‌ی‌‌ك��ه‌‌هه‌م��ه‌‌زیات��رم‌داوا‌ك��ردوه‌،‌به‌حه‌قی‌خۆشمی‌‌ده‌زانم‌داوایبكه‌م،‌ئ��ه‌وه‌ش‌ده‌كه‌وێته‌وه‌‌س��ه‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌ك��ه‌‌چی‌پۆس��تێك‌ب��ه‌ر‌یه‌كێتیی‌‌

ده‌كه‌وێت،‌دوای‌‌ئه‌وه‌‌بڕیار‌له‌س��ه‌ر‌داوا‌ ده‌درێ��ت،‌ كه‌س��ه‌كان‌ دانانی‌‌ده‌كه‌م‌گش��ت‌حزبه‌كان‌رۆڵی‌ژنان‌له‌به‌رچاو‌بگ��رن،‌له‌به‌ر‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌و‌ژنانه‌ی‌‌پێش��تر‌پۆستیان‌‌وه‌رگرتوه‌‌كاره‌كانیان‌ سه‌ركه‌وتوانه‌‌ توانیویانه‌‌

بكه‌ن".هه‌ش��تی‌‌ له‌كابینه‌ی‌ له‌ئێس��تادا‌حكومه‌تی‌‌هه‌رێمدا‌له‌كۆی‌‌19وه‌زاره‌ت‌ته‌نه��ا‌یه‌ك‌‌وه‌زاره‌ت‌ب��ه‌ژن‌دراوه‌،‌له‌زۆرین��ه‌ی‌‌كابینه‌كانی‌‌پێشوش��دا‌ی��ه‌ك‌‌وه‌زاره‌ت،‌یاخود‌دو‌‌وه‌زاره‌ت‌به‌ژن��ان‌ده‌درا‌ئ��ه‌وه‌ش‌نیگه‌رانیی‌‌

ژنانی‌‌لێده‌كه‌وته‌وه‌.له‌ئێس��تادا‌الیه‌ن��ه‌‌كوردی��ه‌كان‌ب��ۆ‌ له‌گفتوگ��ۆدان‌ ب��ه‌رده‌وام‌یه‌كالكردن��ه‌وه‌ی‌‌ئ��ه‌و‌پۆس��تانه‌ی‌‌كه‌‌به‌پێی‌ئیس��تیحقاقی‌هه‌ڵبژارنی‌‌ئه‌نجومه‌ن��ی‌‌پارێزگاكانی‌‌هه‌رێم‌به‌ر‌

الیه‌ن��ه‌كان‌ده‌كه‌وێت،‌ئه‌و‌هێزانه‌ش‌هه‌ر‌یه‌كه‌و‌به‌پێ��ی‌چه‌ند‌پێوه‌رێك‌

خه‌ڵك‌بۆ‌پۆسته‌كان‌داده‌نێن.هه‌ڵس��وڕاوی‌‌ عه‌ب��دول‌ رازاو‌بزوتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌بزوتنه‌وه‌كه‌ی‌‌ئه‌وان،‌جیاكاریی‌‌ناكات‌له‌نێوان‌دو‌ره‌گه‌زه‌كه‌داو‌دابه‌شكردنی‌‌پۆس��ته‌كان‌له‌رێی‌ئه‌و‌س��یڤیانه‌وه‌‌ده‌بێت‌كه‌‌پێشكه‌ش��ی‌بزوتنه‌وه‌كه‌‌ده‌كرێت،‌به‌وته‌ی‌‌ئه‌و‌گۆڕان‌گرنگیی‌‌ژنان‌ به‌به‌شداریپێكردنی‌‌ ده‌دات‌ زۆر‌له‌وه‌رگرتنی‌‌پۆسته‌‌حكومییه‌كاندا.

بزوتن��ه‌وه‌ی‌‌ هه‌ڵس��وڕاوه‌كه‌ی‌‌گ��ۆڕان‌ئه‌وه‌ی‌‌خس��ته‌ڕو‌‌وه‌ك‌ژنه‌‌هه‌ڵس��وڕاوه‌كانی‌‌گ��ۆڕان‌چاودێرن‌له‌س��ه‌ر‌دانانی‌‌كه‌سه‌كان‌و‌به‌الیه‌نی‌‌بزوتنه‌وه‌كه‌ی��ان‌ په‌یوه‌ندی��داری‌‌راگه‌یاندوه‌‌كه‌‌ده‌بێت‌ژنان‌پۆستیان‌پێ‌بدرێت،‌"ئه‌گه‌ر‌پۆس��ت‌به‌ر‌ژن‌

نه‌كه‌وێت،‌ئ��ه‌وا‌بێگومان‌ژنان‌هه‌ر‌له‌ماڵه‌وه‌‌قه‌تی��س‌ده‌مێننه‌وه‌،‌بۆیه‌‌گرنگه‌‌رۆڵیان‌له‌به‌رچاو‌بگیرێت‌وه‌ك‌ئاگاداری��ن‌ئه‌و‌كه‌س��انه‌ی‌‌ ئێم��ه‌‌یه‌كالی��ی‌بونه‌ته‌وه‌‌ب��ۆ‌‌وه‌رگرتنی‌‌پۆس��ته‌‌جیاوازه‌كان‌له‌ن��او‌گۆڕاندا‌

له‌زۆربه‌یاندا‌ژنیشی‌تێدایه‌".پێدانی‌‌ ژنان‌ چاالكوانان��ی‌‌ به‌ڕای‌‌پۆس��ت‌به‌ژنان‌ده‌بێت��ه‌‌پاڵنه‌ر‌بۆ‌ژنانی‌تریش‌تا‌بتوانن‌زیاتر‌توانای‌

خۆیان‌بخه‌نه‌‌كار.هاوكات‌محه‌مه‌د‌ئه‌حمه‌د‌‌وته‌بێژی‌‌كۆمه‌ڵی‌ئیسالمی‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌ئ��ه‌وان‌پاڵێورای‌‌ئافره‌تیان‌هه‌یه‌‌بۆ‌ئه‌و‌پۆس��تانه‌ی‌‌كه‌‌بڕی��اره‌‌پێیان‌بدرێت،‌بۆ‌پۆسته‌كانی‌‌پارێزگاكانیش‌كاتێ��ك‌بۆی��ان‌یه‌كالبوی��ه‌وه‌‌كام‌به‌پێی‌ ئه‌وكات‌ پێده‌درێت‌ پۆستیان‌توان��او‌لێهاتویی‌و‌ئه‌و‌مه‌رجانه‌ی‌‌بۆ‌

داده‌نرێت،‌ پۆستێك‌ هه‌ر‌ ‌وه‌رگرتنی‌‌كه‌سه‌كان‌داده‌نرێن،‌كه‌‌به‌وته‌ی‌‌ئه‌و‌ئه‌وكاته‌‌ژنانیش‌چانس��ی‌‌‌وه‌رگرتنی‌‌

پۆستیان‌ده‌بێت.چاالكوانێكی‌‌بواری‌‌مافه‌كانی‌‌ژنان‌هیچ‌گه‌ش��بین‌نییه‌‌به‌و‌به‌ڵینانه‌ی‌‌ك��ه‌‌هه‌مو‌كات‌حزبه‌‌سیاس��یه‌كان‌به‌ژنان��ی‌‌ده‌ده‌ن،‌پێیوایه‌‌هیچ‌كام‌له‌هێ��زه‌‌كوردیی��ه‌كان‌رۆڵ‌و‌تواناو‌پێگه‌ی‌‌ژنیان‌به‌هه‌ند‌‌وه‌رنه‌گرتوه‌.

نی��از‌عه‌بدواڵ‌‌وت��ی‌"زۆربه‌ی‌جار‌بۆ‌ ته‌نها‌ ژن��ان‌ به‌ش��داریپێكردنی‌‌له‌پۆس��ته‌‌ ده‌بینی‌‌ بۆیه‌‌ روكه‌ش��ه‌‌بااڵكاندا‌به‌شداریپێكردنی‌‌ژنان‌دیار‌ئ��ه‌وه‌ش‌كاریگه‌ری��ی‌‌خراپی‌ نیه‌،‌له‌س��ه‌ر‌ره‌وشی‌‌ژنان‌هه‌یه‌و‌تا‌دێت‌به‌ره‌و‌خراپتر‌ده‌چێت،‌به‌اڵم‌ئه‌گه‌ر‌ئه‌و‌ده‌رفه‌ته‌ی‌‌به‌پیاو‌دراوه‌‌به‌ژنیش‌بدرێت‌ئ��ه‌وكات‌ده‌توانن‌كاریگه‌ریی‌‌باشیان‌له‌سه‌ر‌ره‌وشی‌‌ژنان‌هه‌بێت‌و‌ده‌توانن‌له‌دان��ان‌و‌هه‌مواركردنه‌وه‌ی‌‌یاس��اكانی‌‌تایب��ه‌ت‌به‌ماف��ی‌ژنان‌

رۆڵیان‌هه‌بێت".له‌یه‌كێتیی‌‌و‌ ته‌نها‌ نیاز‌ نیگه‌رانیی‌‌پارتی‌‌نه‌بو‌كه‌‌پێش��تر‌ته‌نها‌ئه‌وان‌حكومڕان‌بون،‌به‌ڵكو‌له‌و‌هێزانه‌ش‌نیگه‌رانه‌‌كه‌‌پێشتر‌ئۆپۆزسیۆن‌بون‌كه‌‌مه‌به‌ستی‌هه‌ریه‌كه‌‌له‌)بزوتنه‌وه‌ی‌‌گۆڕان‌و‌یه‌كگرتو‌و‌كۆمه‌ڵ(ه‌،‌چونكه‌‌به‌كرداریی‌‌ ئه‌وانیشی‌ خۆی‌ به‌وته‌ی‌‌بۆ‌ده‌ركه‌وتوه‌‌ك��ه‌‌هیچ‌بڕوایه‌كیان‌به‌تواناو‌كاریگه‌ریی‌‌ژن‌نییه‌و‌له‌نێو‌ئه‌وانیشدا‌هه‌ر‌پیاوان‌بااڵده‌ستن.

وتیش��ی‌"ئه‌وانه‌ی‌‌ئێس��تا‌شه‌ڕی‌‌به‌پیاو‌و‌ ده‌كه‌ن‌ پۆس��ت‌ ‌وه‌رگرتنی‌‌ژنیانه‌وه‌‌كه‌س��انێك‌نین‌كه‌‌له‌كاتی‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‌هه‌ڵگری‌‌كه‌یس��ێك‌بن‌و‌له‌ئێس��تادا‌بیانه‌وێت‌كاری‌بۆ‌بكه‌ن،‌بۆیه‌‌ئه‌وانه‌‌كه‌سانێك‌نین‌كار‌بۆ‌به‌رژه‌وه‌ندیی‌گشتی‌‌بكه‌ن،‌به‌ڵكو‌به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی‌‌ مه‌به‌ستیان‌ زیاتر‌

خۆیانه‌".

‌‌‌ئا:‌دالیا‌كه‌مال

چاالكوانی‌‌بواری‌‌ژنان‌و‌جێنده‌ر‌هۆزان‌مه‌حمود‌له‌م‌چاوپێكه‌وتنه‌دا‌باس‌له‌وه‌‌ده‌كات‌گه‌ر‌له‌واڵتی‌ئێمه‌ش‌

به‌ستنی‌په‌یوه‌ندی‌هاوڕێیه‌تی‌به‌بێ‌هاوسه‌رگیری‌هه‌بوایه‌،‌ئه‌وا‌مامه‌ڵه‌ی‌‌جیاكاریی‌‌نێوان‌دو‌ره‌گه‌ز‌كه‌متر‌ده‌بو،‌هێما‌بۆ‌ئه‌وه‌ش‌ده‌كات‌

ئه‌وه‌ی‌له‌په‌یوه‌ندییه‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‌ئینسانییه‌كاندا‌گرنگه‌،‌مامه‌ڵه‌ی‌

یه‌كسانی‌هه‌ردو‌ره‌گه‌زه‌،‌نه‌ك‌دیتنی‌یه‌كتر‌وه‌ك‌ئۆبێكتێكی‌سێكسی،‌ئه‌وه‌ش‌ده‌خاته‌ڕو‌ژن‌یان‌پیاو‌پێویست‌ناكات‌جه‌سته‌و‌حه‌زو‌

ئاره‌زوی‌خۆی‌له‌ژێر‌هیچ‌ناوێكدا‌بشارێته‌وه‌،‌به‌ڵكو‌له‌ڕێگه‌یه‌كی‌ته‌ندروست‌و‌مرۆڤانه‌وه‌‌ده‌توانن‌

په‌یوه‌ندییه‌كی‌جوان‌و‌ئینسانییان‌هه‌بێت‌له‌گه‌ڵ‌یه‌كتردا.

ئاوێن��ه‌:‌هۆكار‌چی��ه‌‌له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌ئێمه‌دا‌هێش��تا‌ئه‌و‌ژنان��ه‌‌زۆر‌كه‌من‌ك��ه‌‌ده‌یانه‌وێ��ت‌وه‌ك‌ژن‌ده‌ربكه‌ون‌

له‌به‌رامبه‌ر‌پیاودا؟‌هۆزان‌مه‌حمود:‌به‌ب��ڕوای‌من‌ئه‌مه‌‌به‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌ نی��ه‌‌ په‌یوه‌س��ت‌ ته‌نها‌ئێمه‌وه‌،‌به‌ڵكو‌هۆكاره‌كه‌ی‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌ئه‌و‌جیاكاریی��ه‌‌جێنده‌رییانه‌ی‌كه‌‌ئه‌وه‌ی‌ له‌زۆربه‌ی‌كۆمه‌ڵگه‌كاندا‌هه‌یه‌،‌ڕوبه‌ڕوی‌ مێین��ه‌‌ ڕه‌گه‌زی‌ ب��ه‌رده‌وام‌ده‌بن��ه‌وه‌‌تێڕوانینێكی‌سێكس��واڵییه‌‌بۆیان‌له‌الی��ه‌ن‌پیاوانه‌وه‌،‌كێش��ه‌كه‌‌ده‌گه‌ڕێت��ه‌وه‌‌بۆ‌ئ��ه‌و‌ئیمتیازه‌ی‌پیاو‌هه‌یه‌تی‌به‌ه��ۆی‌پیاوبونی��ه‌وه‌،‌پیاو‌به‌تایبه‌ت‌له‌و‌كۆمه‌ڵگایانه‌دا‌كه‌‌كولتوری‌ده‌سه‌اڵت‌و‌ زاڵه‌،‌ كۆنه‌پارێزیی‌ دینیی‌و‌ئیمتیازێكی‌ئێج��گار‌زۆریان‌پێدراوه‌،‌

به‌رده‌وام‌ژن‌وه‌ك‌ئامڕازێكی‌‌سێكسیی‌ته‌ماش��ا‌ده‌كرێ،‌نه‌ك‌وه‌ك‌مرۆڤێك،‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌و‌ له‌په‌یوه‌ندیی��ه‌‌ ئ��ه‌وه‌ی‌ئینس��انییه‌كاندا‌گرنگ��ه‌،‌مامه‌ڵ��ه‌ی‌یه‌كس��انی‌هه‌ردو‌ره‌گه‌زه‌،‌نه‌ك‌دیتنی‌یه‌كتر‌وه‌ك‌ئۆبێكتێكی‌سێكسی.‌له‌به‌ر‌ئه‌م‌هۆكاره‌شه‌‌ده‌بینین‌له‌واڵتی‌ئێمه‌دا‌هاوڕێیه‌تی‌و‌ ناتوانن‌ زۆرجار‌ مرۆڤه‌كان‌مامه‌ڵه‌ی‌ته‌ندروس��تانه‌‌له‌گه‌ڵ‌یه‌كتردا‌بنیاتبنێ��ن.‌دی��اره‌‌ئ��ه‌م‌تێڕوانین��ه‌‌سێكس��واڵییه‌‌ب��ۆ‌ژن‌پڕ‌كێش��ه‌یه‌،‌له‌به‌رئ��ه‌وه‌ی‌ژن‌كورتده‌كات��ه‌وه‌‌ب��ۆ‌سێكس‌له‌په‌یوه‌ند‌به‌پیاوه‌وه‌،‌هه‌روه‌ها‌پیاودا،‌ له‌به‌رامب��ه‌ر‌ پل��ه‌دو‌ ده‌یكاته‌‌به‌مه‌ش‌بااڵده‌ستیی‌و‌ئیراده‌‌ده‌به‌خشێت‌به‌پیاو،‌له‌م‌حاڵه‌ت��ه‌دا‌ژن‌له‌په‌یوه‌ند‌له‌ناو‌ بونی‌ پیاوه‌وه‌‌ به‌چوكی/فالۆسی‌كۆمه‌ڵگه‌دا‌دیاریده‌كرێت،‌به‌و‌مانایه‌ی‌كه‌‌ئه‌م‌ژنه‌،‌هاوس��ه‌ر،‌خوشك،‌كچ،‌دایك،‌یان‌عه‌ش��یقه‌ی‌پیاوێكه‌،‌چیتر‌ژن‌خۆی‌وه‌ك‌مرۆڤێكی‌س��ه‌ربه‌خۆو‌خاوه‌ن‌بڕیارو‌جه‌سته‌ی‌خۆی‌مامه‌ڵه‌ی‌له‌گه‌ڵ‌ناكرێ،‌كه‌واته‌‌خواس��تی‌ژنان‌خاوه‌ن‌ س��ه‌ربه‌خۆو‌ مرۆڤێك��ی‌ وه‌ك‌ئیراده‌‌خواستێكی‌ڕه‌وایه‌و‌گرنگه‌‌كاری‌

زیاتری‌بۆ‌بكرێ.

ئاوێن��ه‌:‌چه‌ن��د‌ب��ۆ‌ئه‌و‌ه��ۆكاره‌‌ده‌گه‌ڕێت��ه‌وه‌‌ك��ه‌‌ژن��ان‌ده‌یانه‌وێت‌جه‌س��ته‌ی‌خۆیان‌له‌ژێر‌ناوی‌‌مرۆڤدا‌

بشارنه‌وه‌؟‌هۆزان‌مه‌حمود:‌م��ن‌له‌و‌باوه‌ڕه‌دام‌گه‌ر‌له‌واڵتی‌ئێمه‌ش‌به‌ستنی‌په‌یوه‌ندی‌هاوڕێیه‌تی‌به‌بێ‌هاوسه‌رگیری‌هه‌بوایه‌،‌ئه‌وا‌ئ��ه‌م‌مامه‌ڵه‌ی‌‌جیاكارییه‌ی‌‌نێوان‌دو‌ره‌گه‌ز‌كه‌مت��ر‌ده‌بو،‌به‌اڵم‌كاتێك‌به‌ش��ێكی‌زۆری‌خه‌ڵك��ی‌واڵتی‌ئێمه‌‌هاوسه‌رگیری‌ده‌كه‌ن‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌بتوانن‌س��ێكس‌بكه‌ن،‌ئ��ه‌وا‌دیتنی‌ئه‌وی‌تر‌له‌پرۆژه‌یه‌كی‌سێكسیی‌زیاتر‌شتێكی‌تر‌نییه‌.‌هه‌ڵبه‌ت‌من‌كه‌مێك‌كێشه‌م‌هه‌یه‌‌له‌گه‌ڵ‌پرسیاره‌كه‌ی‌ئێوه‌،‌‌به‌بڕوای‌من‌ژنیش‌ده‌توانێت‌سێكس��واڵ‌س��ه‌یری‌پیاو‌ب��كات‌و‌نه‌توانێ��ت‌وه‌ك‌هاوڕێ‌مامه‌ڵه‌ی‌ب��كات،‌چونكه‌‌ئه‌ویش‌رێگا‌لێگیراوه‌‌له‌وه‌ی‌تێكه‌ڵی‌یان‌هاوڕێیه‌تی‌له‌گه‌ڵ‌پیاوێك‌بكات،‌له‌كۆمه‌ڵگه‌یه‌كی‌هێترۆسێكس��واڵی‌پشتبه‌ستو‌به‌دین‌و‌كۆنه‌پارێزی��ی،‌په‌یوه‌ن��دی‌ژن‌و‌پیاو‌له‌په‌یوه‌ندییه‌كی‌سێكسواڵی‌زیاتر‌وێنا‌

ناك��رێ،‌له‌م‌هاوكێش��ه‌یه‌دا‌ژن‌و‌پیاو‌هه‌ردوكیان‌گیرۆده‌ی‌ئه‌و‌كۆ‌و‌به‌ندانه‌ن‌‌ك��ه‌‌به‌ه��ۆی‌ژنب��ون‌و‌پیاوبونیانه‌وه‌‌من‌ به‌بڕوای‌ به‌س��ه‌ریاندا،‌ سه‌پێنراوه‌‌ژن‌و‌پیاو‌س��ه‌ره‌تا‌گرنگه‌‌وه‌ك‌مرۆڤ‌مامه‌ڵه‌ی‌یه‌كت��ر‌بكه‌ن،‌نه‌ك‌وه‌ك‌دو‌په‌یوه‌ندی‌ گه‌ر‌ بونه‌وه‌ری‌سێكسوالی.‌به‌ینی‌ئه‌م‌دو‌ڕه‌گه‌زه‌‌هێنده‌‌له‌س��ه‌ر‌بنه‌مای‌تێڕوانینێكی‌سێكسواڵیی‌پیاو‌بۆ‌ژن‌ی��ان‌به‌پێچه‌وانه‌وه‌‌نه‌بێت،‌ئه‌وا‌ئه‌و‌كات‌ژن‌ناچ��ار‌نابێت‌له‌ژێر‌هیچ‌ناوێكدا‌جه‌س��ته‌ی‌خۆی‌بش��ارێته‌وه‌،‌ژن‌یان‌پیاو‌پێویس��ت‌ناكات‌جه‌سته‌و‌

ح��ه‌زو‌ئ��اره‌زوی‌خ��ۆی‌له‌ژێ��ر‌هیچ‌ناوێكدا‌بشارێته‌وه‌،‌به‌ڵكو‌له‌ڕێگه‌یه‌كی‌ده‌توان��ن‌ مرۆڤان��ه‌وه‌‌ ته‌ندروس��ت‌و‌ئینس��انییان‌ جوان‌و‌ په‌یوه‌ندییه‌ك��ی‌

هه‌بێت‌له‌گ��ه‌ڵ‌یه‌كتر،‌جا‌هاوڕێیه‌تی،‌هاوس��ه‌ریی،‌سێكس��واڵیی‌ی��ان‌هه‌ر‌ش��ێوازێكی‌ت��ر‌ك��ه‌‌دو‌مرۆڤی‌كامڵ‌

له‌سه‌ری‌پێكبێن.‌ئاوێنه‌:‌بۆچ��ی‌‌ده‌بینین‌ژنان‌كه‌متر‌خه‌باتیانك��ردوه‌‌ب��ۆ‌به‌كارنه‌هێنان��ی‌هه‌ندێ��ك‌وش��ه‌‌ك��ه‌‌ده‌س��ه‌اڵتی‌ژن‌

كه‌مده‌كه‌نه‌وه‌؟گرنگه‌‌ س��ه‌ره‌تا‌ مه‌حم��ود:‌ هۆزان‌ئه‌وه‌‌بڵێم‌كه‌‌ه��ه‌ر‌له‌گه‌ڵ‌رزگاربونی‌به‌لێشاو‌ ژنان‌ كوردستان،‌كوش��تاری‌ده‌س��تیپێكرد،‌ئه‌مه‌ش‌وایكرد‌تا‌ئه‌م‌چاالكییه‌كانی‌ كارو‌ زۆربه‌ی‌ س��اته‌ش‌

ژنان‌له‌ده‌وری‌ئه‌م‌كێشه‌یه‌‌كۆبێته‌وه‌،‌ئه‌مه‌‌له‌خۆیدا‌پرس��ێكی‌ب��ێ‌ئه‌ندازه‌‌ژنان‌گه‌یش��تۆته‌‌ گرنگه‌و‌كوش��تاری‌لوتكه‌،‌الیه‌نێكی‌تری‌كێشه‌كه‌‌ئه‌وه‌یه‌‌

ك��ه‌‌رێكخراوه‌كانی‌ژن��ان‌تازه‌گه‌ریی‌چه‌قیانبه‌ستوه‌،‌ له‌ئاس��تێكدا‌ ناكه‌ن‌و‌ب��ه‌اڵم‌زۆر‌كه‌م‌باس‌یان‌كار‌له‌س��ه‌ر‌بواره‌‌جیاوازه‌كان‌ده‌ك��ه‌ن،‌بۆ‌نمونه‌‌كوردی‌ كلت��وری‌ له‌زم��ان‌و‌ ره‌خن��ه‌‌هه‌روه‌ه��ا‌هون��ه‌رو‌ئ��ه‌ده‌ب،‌تا‌ئه‌م‌س��اته‌ش‌زمانی‌كوردی��ی‌و‌ئه‌ده‌بیاتی‌كوردی��ی‌نه‌كه‌وتونه‌ته‌‌ب��ه‌ر‌ڕه‌خنه‌ی‌ب��ه‌رده‌وام‌ فێمینیس��تیی،‌ جیدی��ی‌له‌ڕێ��گای‌زمانه‌وه‌‌ژنان‌و‌جه‌س��ته‌یان‌ده‌كرێن��ه‌‌‌روبه‌رێ��ك‌بۆ‌س��ه‌لماندنی‌پیاوه‌ت��ی‌و‌پیاوگه‌رایی‌،‌زمانی‌كوردیی‌ت��ا‌راده‌یه‌ك��ی‌زۆر‌نه‌خراوه‌ت��ه‌‌ژێر‌

زه‌ڕه‌بین��ی‌فێمینیس��ته‌كانه‌وه‌و‌ئ��ه‌و‌وش��ه‌و‌ده‌ربڕینانه‌‌بخرێنه‌‌ژێر‌پرسیار‌كه‌‌به‌رده‌وام‌پله‌‌دویی‌و‌ژێر‌ده‌سته‌یی‌

ژن‌به‌رهه‌مدێنێته‌وه‌.

9 )460(‌سێشه‌ممه‌‌2015/1/6 کۆمه‌اڵیه‌تی

حزبه كان به ڵێنی به شداریپێكردنی ژنان له پۆسته حكومییه كانی پارێزگاکاندا ده ده ن

هۆزان مه حمود: گرنگه ژن و پیاو وه ك مرۆڤ مامه ڵه له گه ڵ یه كتر بكه ن نه ك وه ك دو بونه وه ری سێكسواڵی

چاالكوانێكی‌‌ژنان:‌ئه‌و‌

به‌شداریپێكردنه‌‌روكه‌شه‌و‌ده‌سه‌اڵت‌

هه‌ر‌الی‌پیاوانه‌

بینای‌پارێزگاو‌ئه‌نجومه‌نی‌پارێزگای‌سلێمانی

رێكخراوه‌كانی‌ژنان‌تازه‌گه‌ریی‌ناكه‌ن‌و‌له‌ئاستێكدا‌چه‌قیانبه‌ستوه‌

‌له‌و‌كۆمه‌ڵگایانه‌ی‌‌كولتوری‌دینیی‌و‌كۆنه‌پارێزیی‌زاڵه‌،‌پیاو‌ده‌سه‌اڵت‌و‌ئیمتیازێكی‌ئێجگار‌زۆری‌پێدراوه‌،‌ژنیش‌وه‌ك‌

ئامرازێكی‌‌سێكسیی‌ته‌ماشا‌ده‌كرێتهۆزان‌مه‌حمود

نزیكه ی 64 كم له سه عاتێكدا، ئه مه ش به هۆی ئه وه وه یه كه لوتێكی باریكی

هه یه و په له كانی درێژو باریكن.له گون��دو ناوچه دوره ده س��ته كانی نزیك ناحیه ی س��ه نگاو، رۆژانه ئه م دیمه ن��ی ڕاوه دوب��اره ده بێت��ه وه ، ئاودێ��ر به ئۆتۆمبیله كه ی پاش بڕینی نزیك��ه ی 4 كیلۆمه تر له ن��او زه ویه نیش��ته نیه كه ی نزی��ك گونده كه یان، گه یش��ته ش��وێنی دیاریكراو، به اڵم به رله وه ی ئێم��ه دابه زین، تانجیه كان ده مێك ب��و خۆیانهه ڵدابوه خواره وه و خۆیان بۆئ��ه وه ی دوركه وتبون��ه وه له وه ئ��ه وه ی وه ك خاڵیبكه ن��ه وه ، تێگه یش��تبن ك��ه خۆی��ان له په نده به ناوبانگه كه بپارێزن كه له كاتی ڕاودا به كاردێ��ت. پاش��ان هه ریه كه چه ند جارێ��ك زمانیان له ن��او قاپێك ئاودا ته ڕده كه ن و ئیدی ئاماده ی ڕاوه دونانی

نێچیرن.ئه وان كێشه یان له گه ڵ هیچ كه سێكدا نی��ه بۆئ��ه وه ی یاوه ری��ی بك��ه ن، ئه وه ی گرنگ��ه به الیانه وه ئه وه یه تۆ نێچیرێكیان بۆ ده ستنیش��ان بكه یت و ئه وانیش دوای بكه ون تا ده یگرن، كه زۆرجار ل��ه م بێنه وبه رده دا ئه وه هه ر به رده كه وێت، زیان��ی نیه نێچیره كه

به ڵك��و چه ندی��ن جار روی��داوه ، تانجیه كان توش��ی قاچ شكان و

ته نانه ت مه رگیش ده بنه وه .مام كه ریم، ته مه ن 65 ساڵ، كردویه تی به پیشه و ده بێت رۆژێك هه فته ی��ه ك هه مو

ته رخانب��كات بۆ ڕاوه تانجی ، ئه و دژی ئه وه یه خه ڵكی به چه ك ڕاو بك��ه ن و ده ڵێت، "ڕاوك��ردن به چه ك كۆمه ڵكوژییه وه و قاڵب��ی ده چێت��ه زیاده ڕه ویی راوچیی��ه كان زۆرج��ار

ده كه ن له ڕاودا".

ئاودێ��رو م��ام كه ریمی��ش ڕاوكردن به تانجی به سه رپێچیی نازانن، چونكه پێیانوایه ئه وان ته نها رۆڵی ته ماشاكه ر ده بینن له ڕاوه كه داو تانجیه كان كرده ی ڕاوه ك��ه ئه نجام��ده ده ن و ته نها یه ك

نێچیریشیان ده وێت. ئاودێر په تی ملی یه كێكله تانجیه كانی له مش��تدا ب��و ده گ��ه ڕا بۆئ��ه وه ی خ��ه و له پڕخ��ه ی كه روێش��كێك نێچی��ری بیكات��ه بێداربكات��ه وه و تانجیه كه .ئ��ه و ب��اس ل��ه وه ده كات ك��ه ڕاوكردن��ی كه روێش��ك، "جگه له وه ی وه ك س��ه رچاوه یه كی خۆراك وایه بۆ خۆم��ان، له هه مانكاتدا وه ك گه مه یه كیش وایه بۆ كاتبه سه ربردن، چونكه هه ندێك جار نزیكه ی 2 بۆ 3 كیلۆمه تر تانجیه كه دوای كه روێشكه كه ده كه وێت، ئینجا ده توانێت بیگرێت". له كاتی گێڕانه وه ی چیرۆكه كانی ڕاودا، ئاودێر له پڕ هاواریكرد بۆ رێویه ك كه له دوریی س��ه دان مه تره وه رایده كرد، ده موده ست تانجیه كه خۆی له ده ستی

ئاودێر راپس��كاندو كه وت��ه دوای مام رێوی ، به اڵم پێده چو رێوییه كه باشتر ش��اره زای ئه و ش��وێنه بوبێت، بۆیه هه تا تانجیه كه گه یشته به رزاییه كه ی ئه وب��ه ر، رێویه ك��ه خ��ۆی له چاوان

ونكرد.بێزارنابن تانجی��ه كان ده ڕوات و كات كاتێ��ك گ��ه ڕان، له رۆیش��تن و خۆرئاواده بێ��ت و تانجیه كان بێئومێد ده بن له دۆزینه وه ی هیچ دیارییه ك بۆ خاوه نه كانیان، ناخوازن به ئۆتۆمبیله كه بگه ڕێنه وه بۆ ماڵه وه ، به ڵكو خۆیان له په نایه كدا حه شارده ده ن و دواتر پاش یه ك دو س��ه عات به پێ ده گه ڕێنه وه . به اڵم كه ده ستكه وتیش��یان هه بێت، خاوه نه كه یان و نێچیره كه ش جێناهێڵن، به ڵكو ئه وانیش له بری ئه و زه حمه ته ی كێش��اویانه ش��تێكیان له خواردنه كه

به ربكه وێت.

[email protected] (460( سێشه ممه ‌2015/1/6ره‌نگاڵه

بۆ هه م��و كارێ��ك هه وڵێكی زۆری ده وێ��ت، رۆژه كانت رو له باش��یین، له خۆشه ویس��ته كه ت زۆر گله ی��ی

مه كه .

ده كرێ ب��ۆ هه ندێ ه��اوڕێ ببیته له خ��ۆت ئ��اگات یارمه تی��ده ر. بێ��ت زۆر س��ه ر مه خ��ه ره س��ه ر

خۆشه ویسته كه ت.

به هێزه وه چاره سه ری به ئیراده یه كی كێشه كانت بكه ، هه وڵبده په یوه ندیت

له خۆشه ویستیدا به هێزتر بێت.

به هۆی زۆریی كاره كانته وه هه س��ت به ماندویی ده كه یت، خۆت مه سه پێنه به سه ر خۆشه ویسته كه تدا، هه واڵێكی

خۆشت پێ ده گات.

س��ه فه رێك دێته رێت و مژده یه كیش خۆشه ویستیه كی ده گۆڕێت، ژیانت

كۆن نوێده بێته وه و مژده به خشه .

هه م��و توان��ات بخ��ه ره گ��ه ڕ بۆ ورده كاری��ه كان. چاودێریكردن��ی به ڕێوه ی��ه ، خ��ۆش مژده یه ك��ی

ئاگاداربه .

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

زانکۆ: خوێن��دکاری محەمەد، رێباز زۆرم کاتێک��ی رۆژان��ە پێش��تر تەلەفزیۆن��ەوە بەس��ەیرکردنی بەس��ەردەبرد. بەاڵم چەند ساڵێکە لەوەتەی فەیسبوک هاتوە، بەشێکی بەسەر بەفەیسبوک کاتەکانم زۆری دەبەم. زیاتر لەکاتی س��ەیرکردنی یاریی تۆپ��ی پێیدا پەن��ا دەمەبە ب��ەر تەلەفزی��ۆن، یاخ��ود ئەگەر بەرنامەیەک��ی خۆش یان هەواڵێکی گرنگ لەکەناڵە کوردییەکاندا هەبێت. پێ��م وانیی��ە کەناڵ��ە کوردییەکان ش��تێکی زۆر گرنگیان تێدابێت کە

دانیشم بەدیاریانەوە.

بیالل سەعید، رۆژنامەنوس: رەنگە تەلەفزیۆنەک��ە لەماڵەوە ئیش بکات ب��ەردەوام، ب��ەاڵم دەرفەتی ئەوەم نەبێ��ت دیقەت��ی ب��دەم بزانم چی پەخشدەکات. ئێستا تەلەفزیۆن بۆتە بەش��ێک لەژیانی رۆژانەی تاکەکان، ب��ەاڵم ئەوەی گرنگبێت بۆ من وەک رۆژنامەنوس��ێک، ل��ەم قۆناغ��ەدا کەمترین دەرفەتم هەیە بۆ تەلەفزیۆن. تازەو تەکنەلۆژیای بڵێین دەتوانین تەلەفزیۆن و ئینتەرنێت زیاتر ئێمەی سەرقاڵکردوە. ئەوەی من زیاتر گرێ کۆمەڵێک بەتەله فزیۆن��ەوە دەدات بۆ النیکەم دیارییک��راوە درام��ای دورکەوتن��ەوە لەجەنجاڵی��ی ژیان، بەرنام��ەی کۆمەڵێ��ک هەروەه��ا دیارییک��راوی هەندێ��ک کەناڵ کە سەیریان دەکەم. بەهۆی ئیشەکەی خۆم وەک رۆژنامەنوس��ێکی ئابوری زیاتر هەوڵمداوە لەو گەشتە هەواڵییە ئابورییان��ەی کەناڵە جی��اوازەکان دانەبڕێم، هەروەها بەشێک لەکەناڵە جیهانییەکان رۆژانە هەوڵدەدەم گەر بۆ چەند خولەکێکیش بێت تەماشایان

بکەم و بزانم چی دەگوزەرێت.

زانا عەبدولڕەحم��ان، پەرلەمانتار: م��ن تەله فزیۆن��م نیی��ە لەماڵەوە، تەنها ناکەم. تەلەفزیۆنیش سەیری کەناڵەکانی تەلەفزیۆن رێگە نین بۆ ئەوەی بزانین لەدنیا چی ڕودەدات، وێبس��ایتەکانی ئینتەرنێ��ت ڕەنگە رێگایەکی باش بێت. هەروەها ئێستا ئێمە هاواڵتیان لەڕێگەی تەلەفۆنەوە وردەکارییەکانی��ان ل��ەروداوەکان و ئاگادارم��ان دەکەن��ەوە. من پێش پەرلەمانتارییش نزیکەی6 س��اڵیش دەبێت تەلەفزیۆن لەماڵەکەمدا نییە. تەنه��ا یەک ڕادیۆم هەی��ە بەیانیان دایدەگریسێنم. نانخواردن لەس��ەر هەرچەن��دە من پێش��تر بێژەربوم و لەسەر تەلەفزیۆن زۆر دەردەکەوتم و عالەمەکە سەیری دەکردم، من خۆم

سەیرم نەدەکرد.

فەرمانبەری رەش��ید، پەروی��ن حکومیی: ل��ەدوای ئەوەی رۆژانە لەدەوامی فەرمانگەکه م تەواو دەبم و دێمەوە ماڵەوە، زۆربەی کاتەکانم تەلەفزیۆن��ەوە بەس��ەیرکردنی بەس��ەردەبەم، ئەوی��ش لەب��ەر ئەوەی جگە لەکاری ماڵەوە، هیچ ش��تێکی دیکە نییە خۆمی پێوە س��ەرقاڵ بکەم. زیاتریش سەیری دۆبالژکراوەکان کوردی��ی و دراما دەک��ەم. ئەگەر ئ��ەوەش نەبێت، لەکەناڵ��ە عەرەبییەکان س��ەیری دراما دەکەم. زۆر کەمیش سەیری کەناڵە کوردییەکانی دیکە دەکەم کە هەمیش��ە باس��ی سیاس��ەت

دەکەن.

پرسیارێک‌و‌چه‌ند‌وه‌اڵمێک

رۆژانە چەند کاتژمێر سەیری تەلەفزیۆن

دەکەیت؟

له سلێامنی نرخی سه گێک ده گاته هه زاران دۆالر

هاوشێوەی کاکە حەمە لەسۆرانە

ڕاوکردن به تانجی له ده شته كانی

گه رمه سێر

ئا: ئاکۆ

پیاوێکی دانیشتوی سۆران لەجەستەو روخساردا هاوشێوەی

محەمەدی حاجی مه حمود سکرتێری حزبی سۆسیالیست دیموکراتی

کوردستانەو وەک خۆی دەڵێت "بەشی زۆری خەڵکی سۆران و خزم و کەس و کارەکەشم، پێم دەڵێن کە زۆر لەو

سیاسەتمەدارە دەچم".

حاج��ی خالید گرتکی ئ��ەو پیاوەیەو خەڵک زۆرجار فەرمانبەرە، پیش��ەی ه��ەر بەکاک��ە حەمە بانگ��ی دەکەن، حاجی خالید لەلێدوانێکدا بەئاوێنەی راگەیاند کە ئەو هیچ کات بەوە نیگەران نەبوە کە خەڵک وایان پێ وتوە، بەڵکو "ئەوەم زۆر پێ ئاس��اییە، چونکە من و کاکە حەمە هەردوکمان خودای گەورە

دروستیکردوین".حاجی خالید لەب��ارەی کاکە حەمەوە دەڵێت "ئ��ەو کەس��ێکی خەباتگێڕە، کاتێک کوڕەکەش��ی لەب��ەرەی جەنگ لێ شەهیدکرا، بەتەواوی ئیسپاتیکرد، کە هەس��تی نەتەوەی��ی و کوردبونی،

لەلوتکەدایە".حاجی خالید چیرۆکێکی سەیر لەبارەی چیرۆکەشی ئەو دەگێڕێتەوە، خۆیەوە کە ئەو باس��ی دەکات، ه��ەر بەهۆی ئەوەوە بوە کە ش��ێوەکەی لەهی کاکە حەمە چوە. ناوب��راو ئەوەی گێڕایەوە مامۆس��تایەکی لەگەڵ "جارێکیان کە ئاینی لەنێو ئۆتۆمبێلێکی مۆدێل بەرز بوم و لەناو هەولێردا بەشەقامێک رەت بوین، بەوپێی��ەی تۆزیَک قەرەباڵغ بەهێواش��ی ئۆتۆمبێلەکەم��ان ب��و، لێدەخوڕی، لەو کاتەدا خۆم گوێم لێبو چەند کەسێک کە بەیەکەوە وەستابون،

لەنێ��و خۆیاندا وتیان س��ەیری کاکە حەمە هەر وەک خۆیەتی ماشەاڵ چەند قەڵەو بوە". حاجی خالید لەئێس��تادا

کێشی 110کیلۆیە. جگ��ە لەوەی کە ش��ێوەو روخس��ارو جەستەی لەکاکە حەمە دەچێت، حاجی خالید زۆرب��ەی کاتی��ش جامانەکەی وەکو کاکە حەمە دەکاتە س��ەرو هەمو کاتێکیش جلی کوردی دەپۆشێت، بەاڵم دەڵێت "من هیچ حەز بەکاری سیاسیی ناکەم و کراس��ی رەنگ ش��ینیش، کەم

دەپۆشم".حاجی خالید گرتکی، ئێس��تا تەمەنی نزیک بە 51س��اڵە، دەرچوی ئامادەیی پیشەس��ازییە. ئەو، جارێک سەردانی ماڵی خ��ودای کردوە. ناوب��راو لەنێو

خەڵکی سۆراندا کەسێکی خۆشەویستەو هەمیشەش بەشداری سەرجەم خۆشیی و ناخۆشیەکانی خەڵکی دەکات، ئەمەش هێن��دەی ت��ر ئ��ەوی ل��ەالی خەڵک خۆشەویس��ت کردوە. دو ج��ار ژیانی هاوسەریی پێکهێناوەو، "خۆشبەختانە بەئاسودەیی نەبوەو هیچ کێش��ەیەکم ژیان دەگوزەرێنم. هەمیشەش ئارەزوی گەش��ت و گەڕان دەکەم، بەاڵم ئێس��تا وەک جاران باری تەندروس��تیم، ڕێگە

بەخواردنی گۆشت و چەوریی نادات".حاجی خالید لەس��ااڵنی هەش��تا تاکو س��اڵی 1990بەشداری لەچەندین کاری ش��انۆییدا کردوەو وەکو ئەکتەر ڕۆڵی

سەرەکی بینیوە.


ڕاكه راك، بێنه و به رده ، حه په حه پ و هاتوهاوار، غاردان و ته پۆتۆز،

ئه مانه هه موی زنجیره دیمه نێكی كورتی ئه و به زمه ن كه پێی ده وترێت

"ڕاوه تانجی "، كه له ده شته كانی گه رمه سێردا یه كێكه له خولیا هه ره

به رزه كانی ئه و گه نجانه ی كه شتێكی دیكه یان نیه بۆ كات به سه ربردن.

ئاودێ��ر، ه��ه ر ك��ه ئۆتۆمبیله كه ی خسته كار، له هه مو الیه كه وه تانجیه كان خۆی��ان ده رپه ڕی��ن و له النه كه ی��ان هه ڵدای��ه پش��ته وه ی پیكابه ك��ه وه . ئ��ه وان پێویس��تیان به بانگك��ردن و فه رمو لێكردن نه بو بۆئه وه ی یاوه ریی ئاودێر بكه ن، چونك��ه راهاتون هه ر ك��ه خاوه نه كه یان خۆی س��ازده دات بچێته ده شتوده ر بۆ ڕاو، ئه وان سازو

ئاماده ن. تانجی��ه كان وه ك ئه وه ی بۆ ئه ركێكی زۆر م��ه زن و پیرۆز بچن، ش��ه ڕیانه له سه ر ئه وه ی كێ بچێت و كێ نه چێت، ته نانه ت ئه وه یان كه به وته ی ئاودێر، ماندو و نه خۆش نه بو، له هه مویان زیاتر پێداگریی ده كرد كه بڕوات، ته نانه ت ئۆتۆمبیله كه له س��واری به زۆری��ش خاوه نه كانیان، به وته ی دانه ده به زی . به ڕاو ح��ه زی له بنه ڕه ته وه تانج��ی هه یه و جه س��ته و پێكهاته ی له شیشی

بۆ ئه و ئه ركه خوڵقاوه . تانجی به توخمێك��ی نزیك له خێزانی به شێوه یه كی داده نرێت و س��ه گه كان گش��تیی كێش��ی له ش��ی 30 بۆ 35 كلی��ۆ ده بێت و به رزی��ی نزیكه ی 70 بۆ 75 س��انتیمه تر ده بێت، نزیكه ی 9 بۆ 11 س��اڵ ده ژیت و هه ڵكه وته ی له ش��ی به جۆرێكه یارمه ت��ی ده دات به خێراییه كی زۆر ڕابكات كه ده گاته

سه گی پتبۆڵ نرخه که ی 1500 دۆالره

حاجی خالید گرتکی

‌ره‌نگاڵه(460( سێشه ممه 2015/1/6 [email protected]

گاکاوڕ

ڕوده ده ن له كاره كان��ت هه ڵ��ه زۆر چاره سه ریان ئاس��انه ، په یوه ندیه كی خۆشه ویس��تیی دێته ڕێت و ئاس��وده

ده بیت.

ئه م هه فته یه گڕو تینت زیاد ده بێت و به دیدێنی . تی��ا ده س��تكه وتێكی ناو مه خ��ه ره خۆشه ویس��ته كه ت

كێشه یه ك كه هی ئه و نیه .

ده رده ب��ڕی بۆچونێ��ك كات��ێ ده بێ��ت پێش��تر بیرتكردبێت��ه وه ، خۆشه ویس��ته كه ت دودڵ��ه لێ��ت،

هه ستی خۆتی بۆ رونبكه ره وه .

كاره كانته وه ، بكه وێته ڕۆتین مه هێڵه زۆریش توڕه مه به هه واڵێك سه راپای

ژیانت ده بوژێنێته وه .

هه وڵبده سود له كه سانی ده ورپشتت ئه وان زانیاریانه ی ئ��ه و وه ربگریت،

پێت ده ڵێن به هه ند وه ریانبگره .

قرژاڵدوانه‌‌

هه وڵب��ده بیركردن��ه وه ت بگ��ۆڕی له كاركردن��دا په له مه كه ، كه م بڵێ و هه واڵێك��ی خۆش گوێبگ��ره ، زۆر

به ڕێوه یه .

فه‌‌ریکشێر

1010

سەدەیەکە مەسیحیی و موسڵامنەکانیهاودیان هاوبەشی شین و شایی یەکرتن

له سلێامنی نرخی سه گێک ده گاته هه زاران دۆالر

لەسۆران پەیکەر بۆ ئاژەڵ و باڵندەکاندروستکراوەو کەسایەتیەکانیش بێبەشکراون

ئا: ئاکۆ حەمەد رابی

موسڵمان و مەسیحیەکانی گوندی هاودیانی قەزای سۆران، نزیکەی

100ساڵە بەئاشتیی و ئارامی پێکەوە دەژین و وێڕای ئەوەی کە خاچ و

منارەی کەنیسەو مزگەوتی هەردوکیان هاوشانی یەکترین، لەهەمانکاتیشدا

موسڵمان و مەسیحیەکانی ئەو گوندە بەردەوام بەشداری شین و شایی و

بۆنەکانی یەکتری دەکەن.

خدیە ئەلیش��ا، ک��ە مامۆس��تایەکی مەسیحی نیشتەجێی گوندی هاودیانەو بەڕێوەبەری خوێندن��گای گوندەکەیە، لەلێدوانێک��دا ب��ۆ ئاوێن��ە جەخت��ی لەوە کردەوە کە ئەوان بەبێ کێش��ەو گرفت لەو ناوچەی��ەدا خەریکی ژیانی ئاسایی خۆیانن و پەیوەندییەکی توندو تۆڵیش��یان لەگەڵ موسڵمانەکانی ئەو گون��دەدا هەیەو تا ئێس��تا بچوکترین

کێشە لەنێوانیاندا ڕوینەداوە.ئەو مامۆس��تایە ئەوەش روندەکاتەوە

ک��ە ئەوان لەو گون��دەدا وەکو کەس و کاری یەکتریان لێهاتوەو لەهەمو بۆنەو مەراس��یمەکاندا پێکەوە بەشداردەبن و کەس��یش ئەوە لەبەرچ��او ناگرێت کە

ئەمە مەسیحیە، یاخود موسڵمانە.کیلۆمەترێکی چەن��د هاودیان گوندی کەم لەسەنتەری قەزای سۆرانەوە دورە. هاودی��ان وێڕای ئەوەی سروش��تێکی جوان��ی هەی��ە، لەهەمانکاتدا خاوەنی

چەندین شوێنەواری کۆنە. یەکێک��ە ک��ە هاودیان��ی، ف��ازڵ

هاودی��ان، گون��دی لەدانیش��توانی لەلێدوانێکدا بۆ ئاوێنە باس��ی لەوەکرد کە موس��ڵمان و مەسیحیەکان تا ئێستا بەیەکەوە بەئاش��تیانە ل��ەوەی جگە ژیاون، هاوکات زۆر هاوکاریی یەکتریش دەک��ەن، "ئێمەو ئ��ەوان خاوەنی دو ئاین��ی جیاوازو دو کلت��وری جوداین، ب��ەاڵم ئەم��ە تۆزقاڵێ��ک کاریگەری پەیوەندییەکانمان. س��ەر نەکردۆت��ە کلتوری خۆمان کەسمان دەسبەرداری نەبوین، بەاڵم ڕێزێک��ی زۆر لەکلتوری

دەگرین، یەکتری ئاینی کۆمەاڵیەتیی و ئەم��ەش ئەو خاس��یەتە جوانەی ئەو گوندەیە کە هەمیشە پێی دەناسرێتەوەو یەکێکە لەو گوندان��ەی کە مێژویەکی درێژی لەبرایەتیی و پێکەوە ژیان هەیەو بەو هۆیەوەش هەمومان ش��انازیی بەو

گوندەوە دەکەین".ف��ازڵ هاودیانی ئەوەش��ی ڕونکردەوە کە پرس��ەو بۆن��ە کۆمەاڵیەتییەکان، پێک��ەوە بەڕێ��وە دەبەن و هاوبەش��ی یەکترن و هەمو بۆنەکان��ی تر پێکەوە بەڕێوە دەكەن. ئەو وتیش��ی "جارێک جێگری پاپای ڤاتیکان هاتە هاودیان، الی ماڵە موسڵمانێک بانگهێشت کرابو، سەرسوڕمانی خۆی نیشاندا لەو پێکەوە ژیانەی ک��ە لەهاودیاندا هەیە. ئەمەش ئەوە دەس��ه لمێنێت کە ل��ەو گوندەدا بەمانەی وش��ە هەماهەنگیی و پێکەوە

ژیانی ئاینەکان هەیە". لەو گون��دەدا لەقۆناغی بنەڕەتی تاکو ئامادەیی مندااڵنی مەسیحی و موسڵمان پێکەوەو لەی��ەک قوتابخانە دەخوێنن. فێری ئێ��رە، مەس��یحیەکانی "هەمو ک��وردی بونەو لەئێمە باش��تر کوردی ئەزانن و خەڵک��ی ئێمەش تا ڕادەیەکی زۆر زمان��ی ئ��ەوان دەزان��ن، لەبۆنە نەتەوەییەکانیش برا مەسیحیەکان جلی

کوردی دەپۆشن".جیهان��ی یەکەم��ی جەنگ��ی دوای ژمارەیەکی زۆر لەمەسیحیەکانی تورکیا کۆچیانکرد بەرەو کوردس��تان و عێراق، لەو نێوەش��دا ژمارەیەکیان لەناحیەی دیاناو گوندی هاودیان نیش��تەجێبون. ژمارەی ئەو خێزانە مەسیحیانەی ئێستا لەهاودیاندا دەژین، نزیکەی 40 خێزانێک دەبن. هەندێک لەو مەس��یحیانە باس ل��ەوەش دەکەن ک��ە ئەوکاتەی ئەوان هاتونەتە گون��دی هاودیان تەنها چوار پێنج ماڵی موسڵمانی تێدابوه ، "بەاڵم دوات��ر وردە وردە ژمارەی هەردوالمان زیادیک��ردو بەیەکەوە ئ��ەو گوندەمان

بنیات ناو ئاوەدانمانکردەوە".

ئا: الما

له دوکانێکی فرۆشتنی ئاژه ڵ و باڵنده له شاری سلێمانیی، نرخه کان

به شێوه یه کی چاوه ڕوان نه کراو به رزن و خاوه نی ئه و دوکانه ش رایده گه یه نێت که سه ره ڕای قه یرانی دارایی، به اڵم

کڕیاری خۆیان هه یه .

ل��ه و دوکانه پڕ له باڵن��ده و ئاژه اڵنه دا، به شێک له و ئاژه اڵنه وه ک پێداویستیی و هه ندێکیش��یان وه ک هۆکارێکی زینه و

سه رگه رمیی ده فرۆشرێن. سه گی پاسه وانیی، یه کێکه له و ئاژه اڵنه ی مرۆڤ بۆ پاسی خۆی به کاریده هێنیت، به وته ی خاوه نی دوکانی فرۆشتنی ئه و ئاژه اڵنه ، ئه و سه گی پاسانه زیاتر ئه و که س��انه ده یکڕن که له ده ره وه ی شار خاوه نی باخ و شوێنی بازرگانین. نرخی دو س��ه گی پاس ده کاته س��ێ هه زارو

شه ش سه د دۆالر.جگ��ه له وانه ، جۆرێکی دیکه ی س��ه گ هه یه که بۆ خۆش��یی و زینه هاواڵتیان له کچان و کوڕان ده یکڕن، ئه و س��ه گانه جوانییان��دا بچوکی��ی و به ش��ێوه ی ده ناسرێنه وه ، نرخی هه ر یه ک له وانه ش له چه ند سه د دۆالرێکه وه ده ستپێده کات تا چه ند ه��ه زار دۆالرێک، ب��ۆ نمونه جۆری سه گی پیتبوڵ نرخه که ی ده گاته

هه زارو پێنج سه د دۆالر. به وته ی خاوه نی دوکانه که ، هه رچه نده قه یران��ی دارای��ی کاریگه ریی کردوه ته سه ر فرۆشی ئه وانیش، به اڵم سه ره ڕای ئه وه ش فرۆشی خۆیان هه یه ، هه مو ئه و له واڵتی تورکیاوه هاورده ی ئاژه اڵنه ش هه رێمی کوردس��تان ده کرێن، شێوازی خواردنی ئاس��انه و به خێوکردنیشیان

تایبه تی خۆیان هه یه .

گوندی هاودیان له قه زای سۆران

لەنەخۆش��خانە زۆر لەبەش��ێکی ئەهلییەکانی سلێمانیدا، لەیەکەم رۆژی س��اڵی نوێدا چەندین نەش��تەرگەریی منداڵب��ون ئەنجام��دراون لەپێن��اوی ئەوەی رۆژی لەدایکبونی منداڵەکانیان

بکەوێتە 1/1.لەنەخۆش��خانەیەکی س��ەرچاوەیەک ئەهلیی شاری سلێمانییەوە بەئاوێنەی لەرۆژەکان��ی کۆتایی ک��ە راگەیان��د س��اڵی 2014 چەندی��ن خێ��زان و ژنی

دوگی��ان س��ەردانیانکردون بۆ ئەوەی نەشتەرگەریی منداڵبون لەیەکەم رۆژی س��اڵی نوێدا بکەن. بەو ش��ێوەیەک لەو نەخۆش��خانانە لەرۆژی 2015/1/1 چەندی��ن نەش��تەرگەریی منداڵب��ون

ئەنجامدراون .بەچەن��د پەیوەندیک��رد ئاوێن��ە پزیشکێکەوە لەنەخۆشخانە ئەهلییەکان، بەاڵم بەهۆی "ترس لەنان بڕین" ئامادە

نەبون لەو بارەیەوە لێدوان بدەن.

بۆ ئەوەی منداڵەکانیان لە1/1دا لەدایکبێت، ژنان پەنا دەبەنە

بەر نەشتەرگەریی ئا: ئاکۆ

لە ناو سەنتەری قەزای سۆران و لەشەقام و دو باخچەکەی

ئەو شارۆچکەیەدا، چەندین پەیکەر بۆ ئاژەڵ و باڵندەکان

دروستکراون، بەاڵم هیچ پەیکەرێکی کەسایەتییەکانت بەرچاوناکەوێت، ئەمەش ناڕەزایی بەدوایی خۆیدا

هێناوە.

رۆژنامەن��وس و ئیبراهی��م، زاهی��ر چاالکوان��ی مەدەن��ی لەلێدوانێکدا بۆ ئاوێن��ەی راگەیاند کە ئ��ەو ناوچەیە بەش��ێوەیەکی رۆش��نبیریی لەبواری بەرچاو پشتگوێخراوە. ئەو نمونەی ئەو پەیکەرانە بۆ قس��ەکانی دەهێنێتەوەو دەڵێ��ت "راس��تە دروس��تکردنی ئەو پەیکەرانە بۆ نێو ش��ار، س��یمایەکی جوانی هەیە، بەاڵم ئەوکاتە س��یمای جوانت��ر دەبو، کە لەگەڵیدا پەیکەر بۆ کەسایەتیە ناس��راوەکانی ئەو دەڤەرە دروستبکرایە، بەتایبەت کە هەندێکیان لەو دەڤ��ەرەدا ڕۆڵی گرنگیان، لەبوارە جیاجیاکاندا بینیوە. بەاڵم ئەوان هیچ ڕێزێکیان ب��ۆ دانەنراوە، چونکە لەبری ئ��ەوەی پەیکەر بۆ ئەو مرۆڤە جوانانە دروس��ت بکەن، پەیکەریان بۆ ئاژەڵ و

باڵندە دروستکردوە".زاهی��ر جەخت ل��ەوەش دەکاتەوە کە الیەنە پەیوەندیدارەکانی شار، بێپالنی و

ج��ۆرە بێس��ەروبەرییەکی زۆری پێوە دیارە، ئەگینا چۆن ئەم هەمو پەیکەرە بۆ ئاژەڵ و باڵندەکان دروس��ت دەکرا، "پێویستە لەساڵی نوێدا بەجدی پالن و بەرنامەیەک دابنرێت، بۆ ئەوەی پەیکەر بۆ ئەو کەس��ایەتیانە دروس��تبکرێن، کە لەنێو خەڵک��ی ناوچەکەدا جێگەو پێگەیان، زۆر بەباشی دیارەو خزمەتی

گشتییان پێشکەشکردوە".لەڕوبەری جوگرافی و قەزای س��ۆران، ژم��ارەی دانیش��توانەوە بەگەورەترین ق��ەزای س��نوری پارێ��زگای هەولێر دادەنرێت و 120 کیلۆمەتریش دەکەوێتە خۆرهەاڵتی باک��وری ئەو پارێزگایەوە. ڕاب��ردودا، س��اڵی دو لەم��اوەی جگ��ە لەدەوروب��ەری ش��ارۆچکەکە، هیچ پەیک��ەری دروس��تکردنی بەبێ کەس��ایەتییەک، نزیکەی 6 پەیکەری باڵن��دەکان ئ��اژەڵ و جۆراوج��ۆر بۆ لەباخچ��ەو ش��ەقام و س��ەنتەری ئەو

قەزایەدا دروستکراون.سەباح خەیری بەڕێوەبەری رۆشنبیریی و هونەری س��ۆران، بەئاوێنەی راگەیاند ک��ە ئ��ەو بابەت��ە زیات��ر پەیوەندی به شارەوانیی و بەڕێوەبەرایەتی هونەری ش��ێوەکارییەوە هەی��ە، ب��ەاڵم "بەو پێیەی کە قەزای س��ۆران بەگش��تی سروش��تێکی ج��وان و دڵڕفێنی هەیە، ڕەنگە دروس��تکردنی ئەو پەیکەرانەش بۆ ئەو ج��ۆرە باڵن��دەو ئاژەاڵنە هەر بۆ ئەوە بگەڕێتەوە کە گوزراش��ت بێت

دەڤەرە". ئەو گەشتیاریی لەسروشتی بەمەبەستی وەرگرتنی لێدوانی سەرۆکی شارەوانی سۆران، ئاوێنە چەند جارێک پەیوەن��دی بەحەکیم تێلی س��ەرۆکی شارەوانی سۆرانەوە کرد، بەاڵم وەاڵمی

پەیوەندیەکانی نەدایەوە. می��ر محەم��ەدو خان��زادی می��ری س��ۆران و س��مایل بەگ��ی ڕەواندزی و چەندین کەس��ایەتی دیک��ەی دەڤەری ڕونیدەکەنەوە هاواڵتیان وەک سۆران، شایس��تەی ئەوەن ک��ە پەیکەریان بۆ دروس��تبکرێت، ب��ەاڵم بەهۆی نەبونی

پ��الن و بەرنامەیەکی گونج��او لەالیەن الیەنە پەیوەندیدارەکانەوە، پەیکەر بۆ هیچ یەکێک لەو کەسایەتیانەو چەندیی کەس��ایەتی دیکەی دەڤەری س��ۆران، دروست نەکراوە. لەکاتێکدا وەک چەند هاواڵتیی��ەک ئاماژەیان پێدا ئەگەر ئەو کەس��ایەتیانە ش��ایانی دروستکردنی بیان��وو بەه��ەر نەبوب��ن و پەیک��ەر دروستنەکرابێت، بۆیان پاس��اوێکەوە "ئەی چۆن پەیکەر بۆ ئاژەڵ و باڵندەکان

دروستکراوە؟"

په یکه ری ئاژه ڵێک له سۆران

بیروڕا(460( سێشه ممه 122015/1/6 [email protected]

له ڕۆژنامه ی هاواڵت��ی ژماره 1459 باڵوكرده وه ، بابه تێكم له 29\12\2014 له ژێر ناونیش��انی )بڕیاری سه رۆك و ئاماژه م تیای��دا هێزی پێش��مه رگه ( به وه داب��و ك��ه بڕیاره ك��ه ناچێته جێبه جێكردنه وه و ئاماژه م بۆ هه ندێك ه��ۆكاری لۆژیكی كردب��و كه ڕێگرن، به اڵم به پێویس��تم زان��ی جارێكی تر بێمه وه سه ر هه مان هێڵ له به ر ئه وه ی سیستمی به رگری كوردستان ئه وه نده گرنگ و هه س��تیاره چاره نوسی كۆی گه له كه مان��ی پێوه به س��تراوه نه ك ه��ه ر له باش��ور به ڵكو له ه��ه ر چوار پارچه كه وله دنیاشدا، زۆر به تایبه تیتر، كه ئێستا ئه م سیس��تمی به رگریه ی داڕشتنه وه ی كوردستانله جومگه كانی گفتوگ��ۆی ناوه ڕاس��ت ڕۆژهه اڵت��ی له سه ر ده كرێت كه تیایدا ئه وه یه كال ده بێته وه كورد ده بێته كیانی سیاسی دانپیادان��راو ی��ان ده س��پێردرێته وه به س��ه ده یه كی تر له چوارچێوه ی ئه و ماڵ��ه ی كه پێ��ی ده وترێ��ت عێراق كه ن��ه ده رگا و نه دیواری حه وش��ه و ن��ه په نج��ه ره ش له ژوره كانیایه ت��ی

به كوردستانیشه وه .جارێكی تر،به ڕێز س��ه رۆكی هه رێم، پێداده گرم ك��ه بڕیاره كه ت جێبه جێ ناكرێت، ن��ه ك ته نها له ب��ه ر ئه وه ی كه چه ندین بڕی��اری ترتان ده ركردوه نه چۆت��ه ب��واری جێبه جێكردن��ه وه وه ك البردنی فێالكانی س��ه ر ڕێگای هه ولێ��ر مه س��یف س��ه اڵحه دین كه یه ك��ه م بڕی��اری ده س��تبه كاربونتان بو وه ك س��ه رۆكی هه رێ��م یان وه ك بڕیاره كان��ی تری چاكس��ازی، به ڵكو كۆمه ڵێك فاكته ری ناوخۆیی و ده ره كی سیاس��ی پڕۆسێس��ی ناو هاتونه ته به ڕێزتان كوردس��تانه وه وبڕیاره كه ی نه یانخوێندۆته وه كه له كۆتایی متمانه ی بڕیاره كه دیار ونادیاره كانی به ئامانجه

له غیابی به دڵنیاییشه وه الواز كردوه ، ده سته جه معیش ئیراده ی متمانه شدا، به مه ش چاره نوس��ی غایب ده بێ��ت بڕیاره كه ش وه ك ئه وانی تری لێ دێت، فاكته ره كانیش له و خااڵنه دا ده خه ینه

ڕو:یه كه م: فاكته ری ناوخۆ:

بڕیاره ك��ه حزبه كانی كوردس��تانی دابه ش��كرد به س��ه ر دو میح��وه ردا، كه پاڵپش��ت میحوه ری یه كێكی��ان له حزب��ه بچوكه كاندا به گۆڕانیش��ه وه خۆی ده بینێته وه ، ئه وی تر،میحوه ری ڕه تكردنه وه كه بریت��ی بوله یه كێتیی نیش��تیمانی كوردس��تان. به م��ه ش دوالیزمێك له هه ڵوێست و بڕیاروه رگرتن هاته له كوردس��تاندا، له بڕیاره ك��ه ، ئاراوه ، كه هه ر یه كه یان پاساوی خۆی هه یه . میحوه ری پاڵپشتكردن، له گه ڵ له جێبه جێكردن گومانی��ان ئ��ه وه ی هه یه ب��ه اڵم جواڵندنی ته وه رێكی ئاوا ستراتیژی و گه وره و كردنی به بابه تێكی شه قامله كوردس��تاندا گرنگ��ی خۆی بۆ گش��تی ڕای هه ی��ه و وورده وورده دروس��ت ده بێ��ت. له ڕوانگه ی پارتی دیموكراتی كوردستانیشه وه ، خۆ ئه گه ر جێبه جێش نه كرێت پوازێكی زۆر گه وره ده خات��ه نێوان میحوه ری پاڵپش��ت و ش��ه قام له الیه ك ویه كێتیی نیشتیمانی كوردستان له الیه كیتر وبه ئه ندازه ی ئه و پوازه ش جه مس��ه رگیریه كی گه وره ی ش��ه قام وحزبه كانیش به ده وری خۆیدا یه كێتیی له ڕوانگه ی ده كات. دروست كوردستانیش��ه وه وه ها نیش��تیمانی ده خوێندرێت��ه وه كه ئه م��ه جۆرێكه داماڵینیه ت��ی ئ��ه و و له دابڕان��ی له هێز وچه ك، چونكه ئه گه ر هه نگاوی كرده یی بۆ بنرێت ئه وه ئه وه ی زیانی گ��ه وره ده كات یه كێتی��ی ه چونك��ه پارتی هه مو جومگه كانی هێز، نه وت و پاره ، په یوه ن��دی ده ره وه وحكومه تی له ده س��تدایه له ڕێگ��ه ی پنته كان��ی بنه ماڵه وه ، له الیه كی تریشه وه ،یه كێتیی نیشتیمانی كوردستان به چاوی گومان بازوی نفوز و دروس��تبونی ته ماشای گۆڕان ده كات. بۆیه كۆی پڕۆسێسه كه

به جۆرێك له بێمتمانه یی ده خوێنێته وه له وه ی فاكته ری نیشتیمانی له پشته وه بێ��ت، چونكه بڕیاره ك��ه به ئه ندازه ی س��تراتیژیه ته كه ی گه وره ی��ی و ڕه وینه وه ی گونج��او و كه ش��وهه وای ته می به دگومانی بۆ ئاماده نه كراوه .

له كوردس��تاندا ته ونێك��ی زۆر چڕ و س��ه دان بازنه ی به رژه وه ندی گه وره و بچوك له ماوه ی ئه و 23 ساڵه ی ته مه نی ده س��ته اڵتی كوردس��تاندا بۆ حزب و ئه ندامی حزب دروست بوه به تایبه تی له ب��واری سیاس��ه ت-بازرگانیی . له م بواره دا له وتارێكمدا له ڕۆژنامه ی ئاوێنه ژماره 459له 30\12\2014به ناونیشانی

حزبی غه نیمه ئاماژه م بۆ هه ندێك له و به رژه وه ندیانه كردبو، كه ده بوایه پێش بڕیاره كه ی سه رۆك النی كه م به شێكی گه وره له و ته ون وبازنانه ی به رژه وه ندی ئاماده كردن��ی تێكبش��كێندرایه وه ك بڕیاره كه جێبه جێكردنی كه شوهه وای له س��ه ره وه بڕیارێ��ك ك��ه ب��ه اڵم )فه وق��ی( ب��ێ ئ��ه م ئاماده كاری��ه ئه وه نده ی له بناغه دا ده رده چوێندرێت مه رام��ی ت��ری ل��ێ ده خوێندرێته وه ئه وه نده یه كخس��تنه وه ی سیس��تمی به رگری كوردس��تانی ل��ێ چاوه ڕوان ناكارێ��ت. چونك��ه ئه ندام��ی حزب جومگه ی ده س��ته اڵتی به ده سته وه یه ك��ه به پێی پله ك��ه ی به رژه وه ندی بۆ دروس��ت بوه پشكی كێكی حزبه كه ی هه ی��ه ، بۆی��ه به پێی پل��ه كان و بڕی یان ڕاس��ته وخۆ به رژه وه ندی��ه كان، ناڕاس��ته وخۆ، پێویس��تیان به هێزی تایبه ت به خۆیان هه یه بۆ پاراستنیان، ئه س��ته مه به ئاسانی ڕێگاخۆش بكه ن ب��ۆ جێبه جێبونی بڕیارێكی له و جۆره كه له كۆتایی تونێڵه ك��ه دا بێ هێزی چه ك��دار ده ب��ن و ڕه نگ��ه چیتر ئه و

به رژه وه ندیانه به رده وام نه بن.دوه م: فاكته ری ده ره كی:

وه ك ئاماژه م��ان پێك��رد عێ��راق له ماڵێك بریتیه به كوردستانیش��ه وه بێ بونی هیچ سیمایه كی ماڵی خاوه ن س��یاده ، بۆیه بوه به چه قی ملمالنێی ده ره كی، به رژه وه ندی بڕیار و چاالكی به تایبه تی له نێ��وان ئه ندامانی هه ردو میحوه ری ڕۆژهه اڵت )ئێران –ڕوسیا- چین( و میحوه ری ڕۆژئ��اوا ته نانه ت داعشیش��ه وه دوای به توركی��ای

)توركیا- ئه مریكا – كه نداو(.توركیا چاوی له سه ر كوردستانه وه ك یه ده كی ووزه و بازاڕی س��اغكردنه وه ی كوردس��تان تره وه ، له الك��ه ی كااڵ، توركیای قبوله به هه مو مه رجه كانیه وه . نێوان نابه رامب��ه ری دواڵیزم��ه ئه م توركیا و كوردستان به و جۆره ئاڕاسته ئ��ه وه له پارتی ده كرێ��ت، توركی��ا دیموكراتی كوردس��تان ده خوازێ كه ئه گه ر كۆی ده سته اڵت و نفوزی به سه ر

زه حمه ته نه بێت كوردس��تاندا هه مو بتوانێ به هۆی گوشاری ئێرانه وه النی كه م ووزه ی كوردستان مسۆگه ر بكات، بۆیه بۆ ئه م خواسته ، پارتی پێویستی به پارسه نگی ناوچه ی )سه وزی جاران(میحوه ری به دروس��تكردنی كه هه یه پش��تگیری بڕیاره كه ی س��ه رۆك بۆ هاردپاوه ری ب��ێ حزبه بچوكه كان��ی

پێشمه رگه مه یسه ر ده بێت.له الیه كی ت��ره وه ، ئێران له ڕوانگه ی خۆیه وه بۆ ڕه واندنه وه ی ئه م ترسه ی خۆی هه وڵده دات میحوه ری پشتگیری پێبهێنێ بڕیاره كه ی سه رۆك هه ره س بۆ ئه مه ش قورس��ایی خۆی ده خاته سه ر گومان و بێمتمانه ییه كه ی یه كێتیی له بڕیاره كه . كوردس��تان نیشتیمانی له ناوچه كه ئێ��ران به رژه وه ن��دی بۆ پێش��مه رگه هێ��زی یه كخس��تنی ئه وه نده ده بێ��ت زیانی ئه وه ن��ده ی به تایبه ت��ی پێناگه یه نێ��ت س��ودی زۆر ب��اش له وه تێگه ش��توه كه ئه وه كۆی كوردس��تانه دیموكراتی پارتی جومگه كانی ده س��ته اڵتی كوردستانی به ده س��ته وه یه خۆ ئه گه ر قورس��ایی یه كخستنی هێزی پێشمه رگه ش بچێته پاڵ��ی ئه وه ك��ۆی پارس��ه نگی هێز س��تراتیژه كه ی به اڵی له كوردستاندا میحوه ری ڕۆژئاوادا ده شكێته وه . بۆیه ئێس��تا هه ڕه ش��ه كانی ئێران سنوری كوردستانیش��ی به زاندوه وبه ئاش��كرا ده ڵێ��ت هێزی حه ش��دی ش��ه عبی عێراق��ی له ژێر كۆنترۆڵ��ی ئێراندایه و تواناكانیش��یان ده هێنده ی حزبواڵی

لوبنانی ده بێت. ده رئه نجام:

ئێس��تا دو س��تراتیژی ده ره ك��ی له گۆڕه پان��ی كوردس��تاندا به ڕون��ی ده كه ن، مانیفێس��ت ملمالنێكانی��ان ڕۆژهه اڵت جیۆسیاس��ی س��تراتیژی به تایبه تی ئێران و جیۆئابوری ڕۆژئاوا به تایبه ت��ی توركیا. ئ��ه م ملمالنێیه ڕاس��ته وخۆ یان ناڕاسته وخۆ له ڕێگای فاكته ره ناوخۆییه كان��ی ح��زب و كوردستانه وه ده رده كه ون وله پڕۆسێسی پڕاكتیزه دان. به رده وامی و توندبونه وه ی

له گۆڕه پانه ك��ه ی ملمالنێی��ه ئ��ه م كوردس��تاندا داهاتویه ك��ی زۆر دژوار ده كات. دروس��ت كوردس��تان ب��ۆ بڕیاره كه ی س��ه رۆك ده بوایه بۆی��ه ئ��ه و س��تراتیژه بوایه ك��ه بێالیه ن و جیاك��ه ره وه )عازل( بوای��ه له نێوان ئ��ه م دو ملمالنێی��ه دا و تا ئاس��تێك خاویبكردنایات��ه وه ك��ه نه گه نه ئه و ئاس��ته ی زیانی گه وره به به رژه وه ندی كوردستان بگه یه نێت، النی كه م له ڕوی سیستمی ئابوری و سیستمی به رگریه وه له ڕێگه ی ئه و پێش��نیارانه ی ئه وه ش

له م نوسینه دا ده یخه ینه ڕو.پێشنیار:

بازنه كانی ته ون و یه كه م: شكاندنی - سیاس��ی حزب��ی به رژه وه ن��دی بازرگانی��ی النی كه م له ئاس��ته كانی به هاردپاوه ری پارێزراون كه سه ره وه هێ��زی سیاس��ی و چه ك��دار و ده بێت س��ه رۆك ئ��ه و مه س��ه له یه ش یه كال بكاته وه ك��ه له كوێوه زۆر گونجاوتره بازن��ه ش��كاندنی ده س��تپێبكات. بازنه بچوكه كان بێكاریگه ر گه وره كان،

ده كات.له ئاڵوگۆڕكێ��ی ڕێگاگرت��ن دوه م: حزب و هێزی له نێوان یه كخس��تنه وه به واتای ئه مه ش نیشتیمانی: سوپای خ��ۆالدان له جێبه جێكردنی )فه وقی( بڕیاره ك��ه به جۆرێك ته نها له ش��كڵدا كرێت��ه وه . چ��ڕ جێبه جێكردنه ك��ه ته نها یه كخس��تنه وه به مانایه كیت��ر، له په یوه ستكردنی هێزه كان به یه كتره وه قه تیس ب��كات، چونكه ئ��ه م جۆره یه كخس��تنه وه ك بۆمبی ته وقیت وایه به ئیعازێك��ی حزبی لێك جیاده بێته وه

له سوپای نیشتیمانی ده كه وێت.بۆ بنه ڕه تی چاره س��ه ری سێهه م: گۆڕین��ی هێ��زی حزبی بۆ س��وپای نیش��تیمانی له سیس��تمی به رگ��ری به ته جنی��دی ته نه��ا كوردس��تاندا زۆره مل��ێ )التجنید االجباری( ده بێت ك��ه ئینتیم��ای حزب��ی له ئینتیمای نیش��تیمانی جیا ده كاته وه وبه ته واوی سیستمی به رگری كوردستان ده گۆڕێت

بۆ سیستمێكی نیشتیمانی.

سه‌رۆكی‌هه‌رێم‌ڕاشكاوانه‌تر‌ده‌دوێم

له كوردستاندا ته ونێكی زۆر چڕ و

سه دان بازنه ی به رژه وه ندی گه وره و

بچوك له ماوه ی ئه و 23 ساڵه ی

ته مه نی ده سته اڵتی كوردستاندا بۆ حزب و ئه ندامی

حزب دروست بوه به تایبه تی له بواری سیاسه ت -بازرگانیی

محه مه د كه ریم محه مه د

مونته دای ئابوریی كوردستان

دوای ئ��ەوەی ک��ە نوس��ەر، حەمە س��ەعید حەسەن، نوس��ینێکی کورتی چەند دێڕی��ی لەس��ەر واڵەکەی خۆی لەفەیس��بوک دانا کە تێیدا نوسیبوی، پەیجەکەی لەفانەکان��ی هەرکەس��ێک پیرۆزبایی لەدایکبونی پەیامبەری داعش ب��کات، ئەوا بلۆک��ی دەکات، بوە هۆی دروس��تبونی جەدەلێکی زۆر تا ڕادەی ئه وه ی پەرچەکرداری زۆری لێکەوتەوە، هەم لەالیەن نوس��ەران و ڕۆشنبیرانەوە، هەم لەالیەن ئەندامان و الیەنگرانی حزبە ئیسالمییەکانەوە، تا دواهەمین کاردانەوە لەالی��ەن یەکێتی��ی زانایان��ی ئاین��ی کوردستانەوە، کە بەبەیاننامەیەک، ڕەدی نوس��ینەکەی حەمە س��ەعید حەسەنی نوس��ەریان دایەوە. هەستیارترین خاڵ ک��ە بەیاننامەک��ەی یەکێتی��ی زانایان وروژاندویەتی ئەوەیە کە لەبەیاننامەکەدا

نوسیویانە"ئ��ه م كاره بێڕێزیكردن��ه به رامب��ه ر خه ڵكی كوردس��تان و، هه ڕه ش��ه یه كی مه ترسیداریش��ه بۆ س��ه ر ئاسایش��ی دروس��تكردنی كێشه یه كی نه ته وه یی و، كۆمه اڵیه تیش��ه ، بۆی��ه وه ك یه كێتیی زانایانی ئایینی ئیس��المی كوردس��تان بڕیارماندا به دواداچونی یاسایی بۆ ئه م پرس��ه دور له به رپرس��یارێتییه بكه ین بۆ ئه وه ی یاس��ا رێچکه ی خۆی بگرێته

به ر".

گرتنەبەری ڕێکاری یاس��ایی لەالیەن یەکێتی��ی زانایان��ی ئاینیی��ەوە )نەک هەر لەس��ەر ئەم بابەتە، بەڵکو لەسەر یاس��ایی مافی تریش( بابەتگەلێک��ی هەمو ک��ەس و الیەنێکە، چونکە دواجار ئەوە یاس��ایە دەبێت هەمو پرس و ئەو کارو کردەوان��ە یەکالی��ی بکاتەوە، کە کەس و الیەنێک بەخورانی مافی خۆیانی دەزانن، جگە ل��ەم وتەیە، وتەگەلێکی زانایاندا یەکێتیی لەبەیاننامەک��ەی تر هاتوە، کە جێگەی مشتومڕو جەدەلێکی جدیین لەکۆمەڵگەی ئێمەدا، بەوەی کە ئایا بەڕاس��تی مرۆڤ نابێت ڕەئو بیرو بۆچون��ی خۆی دەرببڕێ��ت؟ ئایا نەک حەمە سەعید حەسەنی نوسەر، بەڵکو هەر تاکێک لەم کوردس��تانەی خۆماندا مافی ئ��ەوەی نییە کە ش��تێک بڵێت و بنوس��ێت کە پێچەوانەی بیرکردنەوەی گش��تی و ڕەئ��ی زۆربەی دانیش��توانی کوردس��تانن؟ ئایا خەڵکانێک ناتوانن و بۆیان نییە ڕەخنەگرانە س��ەیری تێرمە دینی��ەکان بکەن، بێئەوی کە تێکدەری نوس��ینی ئایا دابنرێن؟ کۆمەاڵیەت��ی دو دێڕ دەکرێت بەمەترس��ی ئاسایشی نەتەوەیی دابنرێت بۆ س��ەر کۆمەڵگای

کوردی؟پێ��دا، ئام��اژەم وەک لەڕاس��تیدا پێویس��تە ئ��ەم پرس��ە ببێت��ە هۆی سەرەتای دروستبونی جەدەلێکی گرنگ و قسەو باسی جدی لەبارەوە بکرێت، بۆ ئەوی بگەینە ئ��ەو بڕوایەی کە تۆمەت بەخشینەوە بەسەر کەسانێک کە وەک ئێم��ە بیرناکەن��ەوەو قەناعەتیان وەک ئێمە نییە، مانای هەڕەشە نییە بۆ سەر

ئاسایش��ی نەتەوەی��ی، چونکە دواجار زانایان��ی ئاینی بەڕێ��ز ئەبێت ئەوەیان بیرنەچی��ت، ک��ە خودا خ��ۆی مرۆڤی ئازادکردوە ل��ەوەی چ بیروبۆچونێکیان هەی��ە لەس��ەر ک��ۆی گش��تی دین و خواو خ��ودی لەس��ەر بەتایبەتی��ش پێغەمبەرەکان، دەلیلی ئەم قس��ەیەش ئیختیاردانە بەخودی ئینس��ان لەنێوان لەنێوان موس��وڵمانبوندا، کافرب��ون و بەجێگەیاندنی ئەرکە دینیەکان و الدان و

خۆدزینەوە لەئەرکە دینییەکان.بۆی��ە کاتێک خودا خۆی ڕێگەی داوە ک��ە مرۆڤ ئ��ازاد بێت و چۆن��ی بوێت بفکرێت و بئاخفێت، ئی��دی چ مانایەک بۆ ئەو توندییە دەمێنێتەوە لەس��ەر دو

ڕستە!لەالیەک��ی ت��رەوە پێم س��ەیرە کە زانایان��ی ئاین��ی ئام��ادەن بەیاننامە لەسەر دو ڕستەی نوسەرێک دەربکەن و بیانەوێ��ت ئەو نوس��ەرە بدەنە دادگا، ڕێکخراوێکی مانگ��ە کەچ��ی ش��ەش قەتڵوعامی داعش وەک تیرۆریس��تیی دەکات بێنازەکانم��ان کەس��وکارە لەشەنگال و تەعدای شەرەف لەژن و کچە فرۆشتن کڕین و دەکات و یەزیدیەکانمان بەس��ەدەها ژن و کچ��ی موس��ڵمانەوە دەکات، کەچی یەکێتیی زانایان تا حاڵی حازر بەیاننامەیەکیان لەسەر بێ دینی و دەکرێت دەرنەکردوە! داعش کافربونی وەک دوا وتە بپرس��ین ئایا نوسینی دو ڕستەی نوس��ەرێک هەڕەشەیە بۆ سەر ئاسایشی نەتەوەیی کوردستان، یاخود برسیکردنی قەتلوعامکردن و کوش��تن و سەدەها ژن و کچ و پیرە پیاوی کورد؟!

حه س��ه ن س��ه عید حه مه كۆمێنته كه ی له دایكبونی له ڕۆژی به پێغه مبه رو سه باره ت ئ��ه و ره مزه گه وره یه ی ئیس��المدا، كارێكی هه ڵه و بێمانا بو، ته نانه ت ده كرێت جۆرێك له ئه نتی ئیس��المی تێ��دا بخوێنرێته وه ، كه پێویس��ت ناكات هیچ مرۆڤێكی بیر روناك

بیكات. حه مه س��ه عید حه سه ن و هه ر كه سێكی تر قس��ه نه ك به رامب��ه ر به ره مزێكی گه وره ی ئیس��الم، به ڵك��و به رامب��ه ر به ش��ێخادی ئێزیدییه كان یاخود عیسای مه سیحییه كان و موس��ای جوله كه كان و ه��ه ر ره مزێكی تری گه وره ی كاكه یی یان س��ابیئه و هه ر ئایین و مه زهه بێك ب��كات، كارێكی هه ڵه ی كردوه و زه مینه ب��ۆ تێكدانی ئاش��تی كۆمه اڵیه تی ده ڕه خس��ێنێت. ره وا نیی��ه كه س��ێك له و مه زهه به كان و ئایی��ن و دی��ده وه س��ه یری نه ت��ه وه كان ب��كات، هه ر هه موی��ان وه كو یه ك مافی ژیان و ئازادییان هه یه ، راس��یزم له ئایین و ئه نتی ئایی��ن و له نه ته وه و ره گه زو ره نگی پێس��ت و مه زهه بدا، پێشێلكارییه كی

ئاشكرای مافی مرۆڤه .ره نگه پاس��اوی ئه وه بهێنرێته وه كه ئه و ئازاده و رای خۆی ده ربڕیوه ! به اڵم پێویسته ئه و راس��تییه نادیده نه گیرێ��ت كه ئازادی له هی��چ ش��وێنێكی ئه م دنیایه دا بێس��نور نیی��ه ، بۆ نمونه له واڵتێك��ی وه ك ئه ڵمانیا ریكالمك��ردن ب��ۆ فكری نازیی��ه ت تاوانه ، له فه ره نس��ا ئه نت��ی س��امی لێپێچینه وه ی به دواوه ی��ه ، ناكرێت به بیان��وی ئازادییه وه س��وكایه تی به بیروب��اوه ڕی خه ڵكی بكه یت

له م ئاسته نزمه ی ده ربڕیندا.س��ه رباری ئه وه ش، با كه مێك به كراوه تر سه یری ئه م دونیایه و س��ه یری ئیسالمیش بكه ین، راس��ته داعش خراپترین و دزێوترین بی��ر و موماره س��ه یه له جیهانی ئیس��المدا سه ریهه ڵدابێت، به اڵم ناكرێت هه مو ئیسالم بخرێته خانه ی هۆشتاریكی داعشه وه ، وه ك چۆن ئایدۆلۆژیای ماركسییه ت له یه ك كاتدا كه س��انی خوێنڕێژ و تاوانب��اری وه ك پۆل پۆت و قه دیسی وه ك گیڤارای به رهه مهێناوه ، ئیس��المیش به هه مانش��ێوه ، ئه وه هه ر بن الدن و ئه بوبه كری به غ��دادی نییه كه له ژێر عه بای ئیس��المه وه هاتونه ت��ه ده ر، به ڵكو ئیس��الم كه س��انی گ��ه وره ی وه ك ئیب��ن خه ل��دون و ئیب��ن روش��دی به رهه مهێناوه ، له كوردس��تاندا پیاوانی مه زنی وه ك مه والنا خالی��دو ش��ێخ محه مه دی خ��اڵ و عه الدین س��ه جادی له مزگه وته وه هاتن و گه وره ترین خزمه تیان به ئ��ه ده ب و كلتوری كورده واریی

كردوه .حه مه سه عید حه سه ن و هاوڕاكانی ده كرێت ئازادب��ن له وه ی ره خنه ل��ه و بنه ما فكرییه تاریكانه بگرن كه داعشی به رهه مهێناوه بۆ ئه وه ی خه ڵكی زیاتر بۆ نێو ئه و هۆشتاریكییه هه میشه قسانه ئه مجۆره هه ڵنه خلیسكێت، كاردان��ه وه ی توندترو ئه نجامی پێچه وانه یان ده بێت، ئه مجۆره قسه و كۆمێنتانه میانڕه وه ئیس��المییه كانیش زیاتر به ره و هه ڵوێستی توند ده بات، هه ڵه كه ی حه مه سه عید حه سه ن لێره دا ده رده كه وێت و وتنی ئه مجۆره قسانه ل��ه م س��اته وه خته دا هی��چ خزمه تێك به و ره وته ن��اكات كه پێچه وانه ی هه ڵكش��انی س��ه له فییه كانه ، ئه مه قس��ه یه كه به ڕاستی

وتنی پێویست ناكات.

زانایانی‌ئاینی‌لەنێوان‌داعش‌و‌حەمە‌سەعید‌حەسەندا

حه‌مه‌سه‌عید‌حه‌سه‌ن‌هه‌ڵه‌ی‌‌كرد‌یان‌نا؟

شاناز عەبدولڕەحمان[email protected]

مه‌ریوان‌وریا‌قانیع‌ئه‌م‌هه‌فته‌یه‌‌به‌هۆی‌کاری‌تایبه‌ته‌وه‌‌‌گۆشه‌ی‌"ئه‌ودیو‌شته‌کان"‌نانوسێت،‌له‌گه‌ڵ‌داوای‌لێبوردمنان‌له‌خوێنه‌رانی‌به‌ڕێز

چرا عه لی

ئه وه هه ر بن الدن و

ئه بوبه كری به غدادی نییه

كه له ژێر عه بای ئیسالمه وه هاتونه ته ده ر

به ڵكو ئیسالم كه سانی

گه وره ی وه ك ئیبن خه لدون و ئیبن روشدی به رهه مهێناوه

هەم��و ش��تێک لەزمان��ەوە دەس��ت پیئ��ەکات. بێه��ودە نی��ە دێرینتری��ن و راس��ترین پێن��اس کە بۆ م��رۆڤ کراوە وەک ئاژەڵێ��ک ئەیناس��ێنێت کە قس��ە ئەکات. مرۆڤێک نیە زمان و قس��ەکردن بەکارنەهێنێ��ت. تەنان��ەت ئەوانەش کە توانای قس��ەکردنیان نیەو الڵن، قس��ە ئەک��ەن و زم��ان بەکاردێنن. لەراس��تیدا بیرکردنەوە هیچ نیە جگە لەبەکارهێنانی زمان . م��رۆڤ کاتێک بیرئەکاتەوە، هیچ کارێ��ک ناکات جگە لەوەی قس��ە لەگەڵ خۆی ئ��ەکات. مرۆڤ لەرێگ��ەو بەهۆی وش��ەو زاراوەکانەوە بیر لەدنیاو جیهان و روداوەکانی ئەکاتەوە. واتە گەر وشەکان نەبن، ئەوا بیرکردنەوەش نیە. زمان تاکە ئامرازێکیش��ە مرۆڤ ئەکاتە بونەوەرێکی زمانەوە مرۆڤ لەرێگ��ەی کۆمەاڵیەتيی. پەیوەندی بەمرۆڤی دیوە ئەکات و رایەڵەو گرێبەس��تی جۆراوجۆر لەنێ��وان خۆی و کەسانی دیدا دروست ئەکات. زمان ئامرازو هۆکاری مرۆڤە ب��ۆ رزگاربون لەتەنیایی و لەبێکەس��ی و لەمردن. بەراستیيش مردن چیە، جگە لەو مرۆڤەى کە ئیدی قس��ە ن��اکات و بێدەنگە. مردوەکان هەمیش��ەو ت��ا س��ەر بێدەنگ ئەبن. ترس��ی مرۆڤ لەبێدەنگی و لەهەمانکاتدا ترسە لەمردن، قس��ەنەکردن. م��ردوەکان، ئەوانەن کە ئیدی قس��ە ناکەن. واتە قس��ەنەکردن و م��ردن لەپەیوەندیەک��ی تەنگاوتەنگدان. بەڵگ��ەی ژیان��ی م��رۆڤ لێدان��ی دڵ و کارکردنی ئەندامەکانی لەشی نیە، بەڵکو بەکارهێنانی زمان و قسەکردنە. پەیمانێکی نهێنيی لەنێوان مردن و بێدەنگیدا هەیە کە یەکێکیان ئەمانباتەوە سەر ئەوی تریان. بەراس��تيیش ئەو گەالنەی قس��ە ناکەن، ئەوانەن کە لەمردن نزیک ئەبنەوە. لێرەوە لەوە تێدەگەین بۆچی ژیان لەژێر دەسەاڵتی س��تەمکاریدا زیاتر لەمردن ئەچێت تاکو ژیان. س��تراتیژی س��تەمکاريی بێدەنگی )مردنی) هەموانە، بۆ ئەوەی تەنها یەک کەس قس��ە بکات)بژی( بەشێک لەوەی ستەمکارەکان لەدەنگ ئەترسن، لەئازادی قس��ەکردن و بیروڕای هاواڵتیيانیان س��ڵ ئەکەن��ەوە، ئەگەڕێتەوە ب��ۆ ئەوی هەمو قسەکردنێک ژیان و زیندوبونێکی کۆمەڵگا دەرئەخ��ات ک��ە هەڕەش��ە لەمان��ەوەو بەردەوامی ستەمکار ئەکات. ستەمکار کە گوێی لەدەنگ��ی هاواڵتیانی بو، کە زانی کەوتونەتە قسە، تێئەگات ئەم پرۆسەیە بەمردنی خۆی کۆتايی دێت. لەراستیيشدا کە ستەمکارەکان خەڵکێکی زۆر ئەکوژن، لەبەرئ��ەوە نیە کە ئامانجیان کوش��تنی خەڵک��ە، بەڵک��و کوش��تن الی ئ��ەوان ئامرازێکە ب��ۆ بێدەنگکردنی ئەوانەی کە ماون. دروس��تکردنی ترسە لەقسەکردن الی هەمو ئەوانەی کە پرۆسەی کوشتنەکە

ئەبینین یان ئەبیستن.مرۆڤ لەرێگەی زمان و بەهۆی زمانەوە ئەژی. هەر لەرێگەی زمانیشەوە ئەتوانێت تەعبیر لەخ��ۆی و چاوەڕوانیەکانی بکات. مرۆڤ بونەوەرێکە بەردەوام ئەگێڕێتەوە. ئەو شتانە ئەگێڕێتەوە کە بیری لیکردۆتەوە یان بۆی گرنگن. بەاڵم وەک لەشوێنێکی تریشدا نوس��یومە زمان تەنها ئەو شتانە ناگێڕێتەوە کە هەن، ئاوێنەیەک نیە تەنها وێنەى ش��تگەلێکى دى پیش��انبداتەوە، بەڵکو ئەتوانێت شتگەلێک دروستبکات کە نین، خەیاڵێک بخوڵقێنێ کە راست نیە، روداوێک دروس��تبکات کە پێشتر نەبوە. زمان هەر لەس��ەر خوڵقاو قس��ە ناکات، بەڵکو خۆشی خوڵقێنەرە. چەند روداوى گەورەو بچوکى دنیا هەن کە تەنها لەرێی زمانەوە دروستبون و بەبێ زمانیش بونیان نەب��وە؟ جیهانى مرۆڤ پ��ڕە لەو روداوە تاڵ و ش��یرينانەى زمان دروس��تیکردون، لەجیهان��ى بونی��ان ئ��ەوەى بەب��ێ راس��تەقینەدا هەبێت. روداوگەلێکى زۆر لەژیانى مرۆڤدا هەن ک��ە تەنها لەزماندا رویانداوە، نەک لەجیهانى راس��تەقینەدا. چەند چیرۆکى کوشتن هەن کە زمان هۆى سەرەکى رودانيان بوە، بەبێ ئەوەى هیچ ئەو هەبوبێت؟ راستەقینەيان بنەمایەکى هەواڵە خۆش و ناخۆشانەى کاریگەریەکى چارەنوسس��ازى لەس��ەر رەفتارەکانمان هەب��وە، بەرهەمى زمانن. بەش��ێکى زۆر لەژیانى هەریەک لەئێمە بەهۆى ئەو وشەو رستەو قس��انەوە دروستبوە کە دەشێت لەناوەڕۆک��داو پێ��ش درکاندنی��ان هەر نەبوبن. زمان شتگەلێک ئەکات بەروداوى راس��تەقینە ک��ە نە پێش��تر هەبون و نە دوایيش ئەبن. بۆ مرۆڤ راس��تەقینەترین

بون، زمانە.بەاڵم هەر ئەم دۆخ��ە وا ئەکات زمان هەمیش��ەو هەمو کات دەوری پۆزەتیڤی لەژیان��ی مرۆڤ��دا نەبێ��ت. تەنها پردی پەیوەندي��ی و کردن��ەوەی دەرگای ژیان و دژایەتي��ی س��تەمکار نەبێ��ت. بەڵک��و لەهەمانکاتدا ئامرازی دابڕان و داخس��تنی دەرگای ژی��ان و گەورەکردنی روبەڕەکانی مردن بێت. کارەسات و تراژیدیایەک نیە، زمان بەشێوەیەک لەشێوەکان لەپشتیەوە نەوەستا بێت. چونکە مادام ئێمە جیهان و دەوروب��ەرو خەڵکانى دى لەرێی زمانەوە ئەناس��ین، ئەوا هەرکاتێک ئەم ناس��ینە پەیوەن��دى بەروى راس��تەقینةى بونەوە کوش��ندەو هەڵەى دوچ��ارى نەبێ��ت، کارەس��اتاويى کردوی��ن. ئ��ەو هەواڵ��ە ناڕاس��تانەى کە ئەیانبیس��تین و بڕوايان پێئەکەین، ئەو هەڵسەنگاندنانەى لەبارەى خەڵکى دی��ەوە ئەکرێ��ن و وەریئەگرین، هەم��و ئەمانە ب��ۆ ئێمە ئەبنە بەش��ێک لەراستى و بەپێی ئەوانەش رەفتارەکانمان

رێکئەخەین و ئاراستە ئەکەین.بەش��ێکى زۆر لەژیانى م��رۆڤ لەژێر کاریگەري��ى زماندای��ەو، لەژێر س��ایەى کاریگەریيانەش��دا جۆرێک رەفتارى ئەم تایبەت هەڵئەبژێرێت کە ئەش��ێت دەورى چارەنوسسازى لەدیاريکردنى ژیانى خۆى و دەوروبەرەکەیدا ببینێت. لێرەوە ئەتوانین ل��ەو وتەیەى جاک دێرێداى فەیلەس��وف بگەی��ن ک��ە ئەڵێ��ت "وش��ە دڕندەیە". دڕندەیە چونکە ئ��ەو کاتانەى جیهانێک دروستئەکەن کە راس��ت نیە، کە لەگەڵ )وەک شتەکاندا راستەقینەى هەقیقەتى چۆن هەن( نایەتەوە، ئەبنە سەرچاوەیەکى کارەس��ات. دروس��تکردنى س��ەرەکى س��ەرەتاکان هەمیش��ە بەوش��ە دەست پێئەکەن، دڕندەیەتى وش��ەش لەوەدایە ئەوەس��تێنێت، بیرکردنەوە ئەبڕێت، کە گوم��ان الواز ئ��ەکات. رەنگە بەش��ێکى تیرۆریس��تەکان لەنهێنى خۆکوژە گرنگ پەیوەن��دى ب��ەو دڕندایەتی��ەوە هەبێت کە وش��ەکان لەهوش��یارى خۆکوژەکەدا ئەیچێنن. خۆکوژ کەسێکە لەژێر سیحری وش��ەکاندا جیهان��ی دەرةوەی خۆی لێ ئەبێت��ە دوژمنێکی راس��تەقینە کە یان ئەبێ��ت لەناویبەرێت ی��ان لەناوی ببات. وشەکان دڕندەن، چونکە تاکە ئامرازێکی دروس��تکردنی قەناعەتن و قەناعەتیش کە دروستبو، بەئەستەم و زەحمەت ئەگؤڕێت. بەاڵم پارادۆکس��ی ژیانی مرۆڤ لەوەدایە ئەو تاکە ئامرازەی کە قەناعەت الی مرۆڤ دروستئەکات، هەمان ئەو ئامرازە بێت کە گومان لەو قەناعەتە دروستئەکات. مرۆڤ لەپێناوی وشەدا ئەکوژرێت، بەاڵم ئەوەی س��ەیرە بەهۆی وشەش��ەوە نەک ئەژی، بەڵک��و دەرگای تازەبون��ەو گۆڕانکاريی

لەژیان و چارەنوسیدا ئەخوڵقێنێت.

هه مومان یه كێتیی نیشتیمانی كوردستان ده ناسین، ئاش��نای خه بات و مێژوه كه یین، هه روه ها ئێستاش له به رچاوماندایه قه باره و س��ه نگی ئه م حزبه له گۆڕه پانی سیاس��ی تری پارچه كانی كوردس��تان و باش��وری كوردس��تان و ناوچه كه به گشتی . ئایا ئه م رۆڵه ی ئێس��تای ئه م حزبه ، له گه ڵ بنه ما فكری و مێژوییه ك��ه ی گونجاوه ؟ بێگومان

نه خێر.من لێ��ره دا نامه وێ��ت ورده كاری چۆن و بۆچ��ی نه گونجانه كه ب��اس بكه م، چونكه پێماوه یه ئه مه ش ئاش��كرایه بۆ كۆمه اڵنی خه ڵكی كوردستان. ئه وه ی ده مه وێت لێره دا ئاماژه ی پێبك��ه م، هۆكاری ئه م بارودۆخه ناته ندروس��ته ی ناو خ��ودی یه كێتیه كه ئه م حزبه ی گه یاندوه ته ئه م نه گونجاویه ی بنه م��ا فكریه ك��ه ی و له گ��ه ڵ ئێس��تای مێژوه كه ی .پێموای��ه ه��ۆكاری ئه م به ره و هه ڵدێرچون��ه ی – ی . ن. ك – ی��ش بۆ كۆمه اڵنی خه ڵكی كوردستان شاراوه نیه كه

ڤایرۆسی كوتله و كوتله كاریه .ئاس��اییه ب��ۆ حزبێك��ی وه ك یه كێتیی كه ب��اوه ڕی ب��ه چه پكه گوڵه ك��ه هه یه ، گه لێ��ك راوبۆچونی جی��اواز له خۆبگرێت، ب��ه اڵم ئه وه ن��ده ی من بزان��م ده بێت ئه م فره ره نگیه ببێته مای��ه ی به هێزتركردنی قۆرخكاری و الوازك��ردن و ن��ه ك حزبه كه له به ریه ك هه ڵوه ش��اندنه وه ی . ئه ی باشه

بۆچی ئه م فره ره نگی��ه له جیاتی ئه وه ی فاكته رێك��ی ئه رێنیبێ��ت بۆ ئ��ه م حزبه ، كه چی ده رئه نجامێك��ی پێچه وانه و نه رێنی

لێكه وته وه ؟به ڕای م��ن ئه م فره ره نگی��ه فاكته ری الوه كیه بۆ ئ��ه م بارودۆخ��ه ناوخۆییه ی یه كێتیی ، فاكته ره سه ره كیه كه ی په یكه ری هه ڕه میه ك��ی ك��ه حزبه كه ی��ه خ��ودی هه اڵوگێڕاوه ، واته بنكه و پانتایی هه ڕه مه كه له س��ه ره وه یه و په یكه ری حزبه كه له س��ه ر لوتكه كه ی وه س��تاوه كه بریتیبوه له خودی كه س��ی یه كه می حزبه كه ك��ه به ڕێز مام جه الله ، به دوركه وتنه وه ی ئه و له وش��وێنه ، بێگومانی په یكه ری حزبه كه خۆڕاگرنابێت و دائه ڕمێت به س��ه رخۆیدا. ئێس��تاش جێی خۆیه تی بپرس��ین ئه ی بۆچ��ی ئه م حزبه كه س��ێكیتر له وش��وێنه دانانێت بۆئه وه ی

په پكه ری حزبه كه له داڕمان بپارێزێت؟پێموایه هه ڵبژاردنی كه س��ێك بۆبنكه ی هه ڕه مێك��ی به مجۆره هه ڵگێڕاو كه بتوانێت له نگه ری ئه و په یك��ه ره رابگرێت، كارێكی ئاسان نیه ، ئاسته مه ، چونكه ئه و شوێنه و كاریزمای كه س��ایه تیه كی ئه رك��ه ئ��ه و ده وێت، ئێستاش له م زه مه نی گلۆبالیزمه دا ئیدی س��ه رده می كه س��ایه تی كاریزمایی

به سه رچو.بێگومان، من وه ك كوردێك پێمخۆشنابێت له م بارودۆخه هه س��تیاره ی كوردس��تان و ناوچه كه ، حزبێكی گه وره ی نیشتیمانه كه م به م ئاقاره ترس��ناكه دا بڕوات و دوارۆژێكی لێ��ڵ و نادیاری هه بێت، بۆیه به پێویس��تی ده زانم لێكچواندنێك له نێوان فه لس��ه فه ی ئیمانوئێل كانت، س��ه باره ت به ئازادكردنی هزری مرۆڤایه تی له بۆچونه میتافیزیكیه كان، له گه ڵ ئه م بارودۆخه ی ئێس��تای یه كێتیی

نیشتیمانی كوردستاندا بكه م.كان��ت ك��ه فه یله س��وفێكی گ��ه وره ی س��ه ده ی له كۆتاییه كان��ی مرۆڤایه تی��ه ، هه ژده هه م��دا، له ئه نجامی لێكدانه وه كانیدا

س��ه باره ت ب��ه بابه ت��ه میتافیزیكیه كان )خ��ودا، گی��ان، رۆژی زیندوبونه وه ( كه ئایینه كان ده خوازن شێوازێكی زانستیانه و باوه ڕپێهێنانێكی هزری )عقلی( پێببه خشن، بۆچونێكی نوێی هێنایه كایه وه . به بۆچونی كانت، هێزی درككردنی هزری له س��نوری درككردنه هه ستیه كان تێناپه ڕێت، واته هزر ده توانێت بیرۆكه پێكبهێنێت ته نها له سه ر شتگه لێكی به رجه سته و هه ستپێكراو، بابه ته میتافیزیكیه كان كه له سه روی سروشته وه ن، بۆیه هزری��ه وه ن، درككردنی له س��ه روی

خان��ه ی ده چن��ه ئایینی��ه كان بابه ت��ه ئ��اكاره وه ، نه ك ه��زر و ئه زمونه كانی . واته ده بێت فه رمانه كانی ئاكار كه خۆرس��كن له مرۆڤه كاندا، بب��ن به بنه مایه كی ره ها بۆ

ئایین به گشتی .بۆ نمون��ه ، كاتێك كه مرۆڤێك دوچاری كاره س��اتێك ده بێ��ت و هی��چ رێگه یه كی رزگاربون��ی نابێ��ت بێجگ��ه له درۆكردن، ناچار درۆ ده كات بۆ خۆ ده ربازكردنی له و كاره ساته . ئێمه ی مرۆڤیش وه ك بنه مایه كی ئاكاری خۆرسك، حه زناكه ین دیارده ی درۆ چونكه باڵوبێت��ه وه ، له كۆمه ڵگاكه مان��دا هۆكارێكی راس��ته وخۆیه ب��ۆ له ناوبردنی له كاتی له هه مانكاتدا، ب��ه اڵم به ڵێنه كان، پێویس��تدا، بۆ به رژه وه ندی تاكه كه س��ی خۆمان درۆ ده كه ین. له یاس��اكانی بنه مای ئاكاردا، ده بێت مرۆڤ درۆ نه كات هه رچه نده

درۆكردنه كه له به رژه وه ندی ئه ویشدا بێت.كانت؛ بۆچونی وایه كه ئه م یاسای ئاكاره خۆرس��كه ، هه تا نه بێت به ئ��ه رك، به بێ گوێدان��ه ده رئه نجامه كان و دانایی كاره كه ، له ده رونماندا نابێت��ه پێوه رێك بۆ پێوانی چاكه كاری و ده رئه نجامه باش��ه كانی ، واته لێره دا شكۆداری مه به سته كه له خۆشحاڵیدا نیه ، به ڵكو ئه مه ئه ركه . كانت له مباره یه وه ده ڵێت: "ئ��اكار ئه وه نیه كه فێرمان بكات چۆن خۆش��حاڵبین، به ڵك��و ده بێت ئاكار

وامان لێ بكات شایه نی خۆشحاڵی بین".به م خوێندنه وه یه ی فه لس��ه فه ی بۆیه ، كانت بۆ چه مكی ئ��اكار، به ڕای من، ئه م قه یرانه ناوخۆی��ه ی – ی . ن. ك– زیاتر كێش��ه ی ئ��اكاره له ناوه ندی بری��ارده ری حزبه كه ، وه ك له وه ی هه ر كێش��ه یه كی تر بێت. ب��ه اڵم ئه وه ی زیاترمایه ی نیگه رانی و به دبه خت��ی میلله تی ك��ورده ، ئه وه نده ی گی��رۆده ی یه كێتیی ته نه��ا ئاگادارب��م، ئ��ه م ده رده ئاكاره نه ب��وه ، به ڵكو هه مو پارته ده س��ه اڵتداره كانی ئ��ه م هه رێمه ی

گرتوه ته وه .

13 )460( سێشه ممه 2015/1/6 [email protected]بیروڕا

رێبین هه ردی

دڕندەیەتى وشەش لەوەدایە کە

ئەبڕێت، بیرکردنەوە ئەوەستێنێت، گومان الواز ئەکات. رەنگە

بەشێکى گرنگ لەنهێنى خۆکوژە

تیرۆریستەکان پەیوەندى بەو دڕندایەتیەوە

هەبێت کە وشەکان لەهوشیارى

خۆکوژەکەدا ئەیچێنن

زمان و ژیانی مرۆڤ

قه یرانی "ی .ن.ك"و سه رنجێك

دانا زه ندی

مێژوی گەلی کورد پڕیەتی لەبەرخۆدان و ڕاپەڕی��ن و گیان��ی هەمیش��ە ش��ۆڕش، فیداکاری��ی دژی داگی��رکارو دوژمنان الی تاکی ک��ورد ئامادەگی هەبوە، س��ەرەڕای ئ��ەوەش س��ەرکەوتنەکانی زۆر کەمت��رن ئەگ��ەر نەڵێین دەگمەنن بەراورد بەو هەمو نسکۆو تێکشكان و کارەساتە مرۆیانەی کە بەدرێژایی مێژو بەس��ەر نەت��ەوەی کوردو خەڵکی کوردستاندا هاتوە، یەکێک لەهۆکارە سەرەکیەکانیش دەگەڕێتەوە بۆ ئەوەی کە ک��ورد نەیتوانیوە ش��ۆڕش و ڕاپەڕینەکانی بکاتە ش��ۆڕش و ڕاپەڕینی دەس��تەجه معی لەکۆی گوزارشت بەش��ێوەیەک نەتەوەیی

ئیرادەی نەتەوەیی بکات.ک��ورد ش��ۆڕش و ش��ەڕی زۆری کردوە ب��ەاڵم زۆرینەیان شۆڕش��ی هۆزێک یاخود چەن��د هۆزێ��ک ی��ان ناوچەی��ەک بوەو کۆمەاڵیەتیەکانی بەربەس��تە نەیانتوانیوە تێبپەڕێنن و ناوچەگەرێت��ی تیرەگەری��ی و هەماهەنگی و هاوکاریی هۆزو ناوچەکانی تر بگەنە نەیانتوانیوە بەمەش بەدەستبێنن و، ئاستی داگیرکارو دەوڵەتە سەردەستەکانی دەوروبەری کە نەتەوەی کوردیان سەرکوت و ژێردەستە کردوە النیکەمی لەڕوی قەبارەو هێزەوە کە زۆربەیان ئیمپڕاتۆریەت و دەوڵەت بون و نوێنەرایەتی نەتەوەیەک یاخود چەند

نەتەوەیەکیان کردوە.ڕۆش��نبیرو خەمخۆرانی کورد لەهەرێمی 1991 ڕاپەڕینی س��ەرەتای کوردس��تاندا چاوی��ان ل��ەوە بو کە ئاس��تی وش��یاری کۆمەاڵیەتی گەلی کورد گەیشتۆتە ئاستێک کە دەتوانێت س��نورە تەسکەکانی مۆدیلە ناوچەگەرێت��ی تیرەگ��ەری و کۆنەکان��ی تێپەڕێنێ��ت و ئیت��ر بیر لەدروس��تکردنی دام��ودەزگای مەدەنی و میلل��ی دەکاتەوەو ئامانج��ە نەتەوەیەکان��ی لەس��ەرو هەمو ئامانجەکانی ترەوە دەب��ن، بەاڵم مەخابن دابەش��بونی ئی��رادەی گش��تی نەت��ەوە لەف��ۆڕم و مۆدیلی حزب��دا بەردەوامی هەبو ت��ا دەرئەنجامە تاڵەکانی ش��ەڕی ناوخۆو لەتلەتکردن��ی ئی��دارەو حکوم��ەت و کۆی دەستکەوتەکانی تری ڕاپەڕینی لێکەوتەوە، تەنانەت ئەگەر هەندێک هۆکارو هاوکێشەی ناوچەی��ی و نێودەوڵەت��ی نەبوایە چەندان

ج��اری تر لەنس��کۆو لەبارچون��ی تەواوی دەسکەوتەکان نزیکبوینەتەوە.

کارەس��اتەکانی ل��ەدوای ئێس��تاش زۆرێک جەل��ەوالو ش��نگارو ئەمدوای��ەی لەناوچە کوردیەکان کە هێزی پێشمەرگەی لێب��وو، تێکش��كانی هێ��زی پێش��مەرگە لەبەرامب��ەر هێزێک��ی تیرۆریس��تی وەکو داعشدا موچوڕکەیەکی بەهەستی نەتەوەیی خەڵک و پارت و س��ەرکردەکانی کوردستاندا هێناو، بەئاشکراو بەنهێنی پەنجەیان خستە بەناڕاس��تەوخۆش س��ەر کەموکوڕیەکان و زۆرێک لەبەرپرس��ان دانیان بەهەڵەکانیاندا هێنا، بەتایبەت لەبواری س��ەربازیی و ئەو هەم��و خاڵە الوازەی لەو ب��وارەدا هەبوەو نەیانتوانیوە چاکی بک��ەن، لەڕوی الوازی ڕاهێن��ان ئاراس��تەکردن و ڕێکخراوەی��ی و پێشمەرگەو ئامادەنەکردنی بۆ هەر ئەگەرو پەالمارێکی لەوشێوەیە کە دەرئەنجامەکەی لەدەستدانی شەنگال و جەلەوالو ئەو هەمو قوربانیە بو لەهاواڵتی مەدەنی و ژن و مناڵ و شەهیدو بریندارێکی زۆر لەڕیزەکانی هێزی

پێشمەرگە. لەگرنگتری��ن ئ��ەو خاڵ��ە الوازانەش دابەشبونی هێزەکانی پێشمەرگە بو بەسەر دو حزبی کوردستانی و دواجار دابەشبونیان بەس��ەر دو مەرجەعیەتی جی��اواز لەڕوی جواڵن و ئاڕاس��تەکردن و س��ەرکردایەتی و بۆچونی جیاوازو تەنانەت دۆستی جیاوازیش لەناوچەک��ەدا، هۆکارێکی س��ەرەکی بون لەوەی کە بارودۆخی پێش��مەرگە لەئاستی تموحی خەڵکی هەرێمی کوردستاندا نەبێت، ئەم��ە لەکاتێکدا کە خەڵکی کوردس��تان تەنها پێش��مەرگەی هەیە بیپارێزێت، ئەوە مان��ای ئەوە نی��ە کە گیان��ی بەرخۆدان و قوربانیدان لەناو هێزی پێشمەرگەدا نەبوە، بەپێچەوان��ەوە نەک گەلی ک��ورد تەنانەت بێگان��ەش ڕێ��زو پێزانین ب��ۆ ئازایەتی و چاونەترسی پێش��مەرگە دەردەبڕن، بەاڵم شکس��تەکان دەرئەنجام��ی دۆخێ��ک بون کە پێچەوانەی ویس��تی پێشمەرگە خۆی و خەڵکی کوردەوە بون و، ڕەگ و ڕیشەکەیان دەگەڕێتەوە بۆ ئەو لێکدابڕان و پەرتپەرتیەی لەمێژوی کورددا هۆکاری شکستەکانی بوەو ئەگەر جاران بەسەر عەشرەت و ناوچەکاندا دابەش��بوبون ئەوا ئەمڕۆش بەسەر حزب و

گروپەکانی ناو حزبدا دابەش بون.ئ��ەو ل��ەدوای کوردس��تان خەڵک��ی

شکس��تانە وای پێش��بینی ک��رد کە ئیتر س��ەرکردە سیاس��یەکانی ک��ورد ئەزمون ڕێگا تێدەپەڕێنن و ئەوهەاڵن��ە وەردەگرن و بەدوباره کردنەوەی نادەنەوە، بەتایبەت دوای دروس��تبونی ئەو حکومەتە بنکە فراوانەی لەبەرنامەکانی ک��ە دروس��تبوو یەکێ��ک یەکخس��تنەوەی هێزەکانی پێشمەرگە بو، خەڵکی ئومێدی بەدروس��تکردنی هێزێکی پێشمەرگەی نیشتمانی نەتەوەیی بۆ گەلی کوردو خەڵکی هەرێمی کوردستان و وەالنانی مۆدیلی پێش��مەرگەی حزبی زۆر زیاتر بو، خەڵ��ک دەیویس��ت هیچی ت��ر گەورەیی و قوربانیدانەکانی پێش��مەرگە لەئاس��تێکی نەتەوەییەوە بچوک نەکرێنەوە بۆ ئاس��تی حزب و، هیچ��ی تر ناکرێت پێش��مەرگەی

حزبێ��ک و بەپێش��مەرگەی نەتەوەی��ەک ناوچەیەک پێناس��ە بکرێت، س��ەرکەوتن و قوربانیدانەکانی لەسەرکەوتنی نەتەوەییەوە کورت بکەیت��ەوە بۆ س��ەرکەوتنی حزبی بیخەیتە خزمەتی حزبێکەوە، چونکە شانی پێش��مەرگە زۆر ش��کۆمەندترە لەوەی تا ئااڵی کوردس��تان هەبێت بچێتە ژێر باری

ئااڵی حزبێکەوە.هەر ئەم��ەش وایکرد س��ەرکەوتنەکانی ئەمدواییانەی جەلەوالو ش��نگار زۆر لەوەی زیاتر خەڵکی دڵخۆش کرد خەڵکی توڕەکرد لەبەرزکردن��ەوەی ئااڵی حزب��ەکان دەنگی ناڕەزایی بەرزکردەوە، خەڵکی کوردس��تان بەسەرکەوتنەکانی ژێر ئااڵی زەرد یان سەوز یان شین یان س��پی یان هەر ڕەنگێکی تر بەسەرکەوتنەکان و ئەوەندەی نین دڵخۆش کوردس��تان ئ��ااڵی بەرچاوکەوتنەکان��ی بەدەس��تی پێشمەرگەوە دڵخۆشن، خەڵکی کوردس��تان نایانەوێت ش��ەهیدو قوربانی و نەبەردی��ی و س��ەرکەوتنەکان بکرێت بەهی الیەنێ��ک و لەدەس��تکەوتێکی نەتەوەییەوە

بکرێتە دەسکەوتی حزبی .مەترس��ی خەڵک��ی کوردس��تان تەنها لەوەوە نیە کە دەترس��ن حزبەکان جارێکی تر لەم بەحزبیکردنەوەی س��ەرکەوتنەکان و ش��ەهیدەکانەوە بەخاوەنکردن��ی خ��ۆ ب��ەدوای جۆرێ��ک لەش��ەرعیەتدا بگەڕێن بۆ درێژکردنەوەی دەس��ت بەس��ەراگرتنی دەسەاڵت و س��امان و دەمڕاس��تی خەڵکی هەرێمی کوردستان درێژەدان بەو سیستەمە خراپ و قێزەونەی کە تا ئێس��تا لەهەریمی کوردس��تان پەیڕەوی��ان ک��ردوەو هەم��و ش��تێکیان بۆ خۆیان پاوانک��ردوە، بەڵکو سەرکەوتنی کوردس��تان هەرێمی خەڵکی هیچ الیەنێکی بەتەنها ناوێت جا ئەو الیەنە یەکێتی��ی بیت، پارتی بێت گۆڕان بێت یان ئیسالمیەکان، ئەوەندەی سەرکەوتنی کوردی دەوێت چونکە دەزانێت هەر سەرکەوتنێک کە هی حزبێک یان گروپێک بێت ناتوانێت ببێت��ە س��ەرکەوتنی نەتەوەی��ەک و هەمو خەڵکی هەرێم��ی کوردس��تان بەیەکەوە، چونک��ە دواج��ار هیچ الیەنێ��ک ناتوانێت بەتەنها نوێنەرایەتی هەمو خەڵکی هەرێمی کوردستان بکات و بەمەش کورد ئەم جارەش لەتلەت و پەرت دەبێت و ناتوانێت لەئاس��تی مەترسی و هەڕەشە گەورەکانی دەوروبەریدا

بێت و ئەزمونەکەی دەخاتە مەترسیەوە.

خەڵک سەرکەوتنەکانی یەکێتی و پارتی ناوێت

به ڕای من، ئه م قه یرانه ناوخۆیه ی "ی . ن. ك"

زیاتر كێشه ی ئاكاره له ناوه ندی بریارده ری حزبه كه ، وه ك له وه ی

هه ر كێشه یه كی تر بێت ته نها یه كێتیی گیرۆده ی ئه م ده رده ئاكاره نه بوه

به ڵكو هه مو پارته ده سه اڵتداره كانی ئه م هه رێمه ی گرتوه ته وه

دواجار هیچ الیەنێک ناتوانێت بەتەنها

نوێنەرایەتی هەمو خەڵکی هەرێمی

کوردستان بکات و بەمەش کورد ئەم

جارەش لەتلەت و پەرت دەبێت و ناتوانێت

لەئاستی مەترسی و هەڕەشە گەورەکانی دەوروبەریدا بێت و

ئەزمونەکەی دەخاتە مەترسیەوە

ئه مین به كر

دورنزیک گۆشه‌یه‌که

‌‌سه‌ردار‌عه‌زیز‌ده‌ینوسێت

پشوی رۆژی شەشی كانونی دوەم، وەك ساڵ رۆژی دامەزراندنی سوپای عێراق و، ش��كۆدان و رێزگرتنی��ی، جۆرێكە لەبێ رێزی و كەمكردنەوەی بەهای قوربانیانی ئەنفال و كیمیابارانی هەڵەبجە و س��ەدانی دیكە. بەو پێیەی لەباش��وری كوردستان لەالیەن س��وپای عێراقەوە زۆرینەی��ان لەناوبراون. لەهەمان كات سوپای عێراق، سوپایەكی نەتەوەیی، تایفی و ناوچەییە.

نەك سوپایەكی نیشتمانی.6 كانون��ی دوه می ئەم س��اڵ، یادی 94 س��اڵەی دامه زراندنی سوپای عێراق تێدەپەڕێت ئەمەش ئاماژەدان بە )1-6-1921(، ئ��ەو رۆژە لەعێ��راق و هەرێمی كوردس��تان وەك ش��كۆدان بەس��وپا و رێزلێگرتنی كراوەتە پش��وی رەس��می و یادی سوپا. بەاڵم بەهەمو پێوەرێك ئەم سوپایە لەئێستادا شكۆی لەدەست داوە و ئەوەن��دەی پێوە نەماوە ك��ە لەهەرێمی

كوردستان بكرێتە پشو.ئ��ەوەی دەمانەگەینێتە ئ��ەو بڕوایەی ك��ە س��وپای عێ��راق ش��كۆ و رێ��زی رەگەزپەرس��تی و بە پەیوەندی نەماوە، ئەمە لەخۆ وە یاخود عونصوریەتەوەنیە. ناوترێت. چونكە ئەم سوپا لەسەرەتاوە، لەسەر پراس��تنی بەرژەوەندی بەریتانیا لەهەم��ان كات س��وپایەكی دام��ەزرا، نەتەوەیی و دواتر تایفیە نەك نیشتمانی.

كە دەوترێت سوپای عێراق نیشتمانی نی��ە و س��وپایەكی نەتەوەی��ی و تایفیە، لێ��رەدا بەچەندین بەڵگ��ە دەخرێتەڕو، دواتر هەڵس��ەنگاندن بكرێت و پرس��ریار كرێ��ت، ئایا پێویس��تە 6 كانونی دوەم لەهەرێمی كوردستان بكرێتە پشو؟ ئایا هەڵوەشاندنەوەی ئەو پشوە رێزگرتن نیە لە ك��ەس و كاری قوربانیانی كیمیاباران و قوربانیەكان��ی س��ەرجەم ئەنف��ال و ت��ری دەس��تی س��وپای عێ��راق یان

بەپێچەوانەوە؟ لێرەدا به ش��ێوه یه كی خێرا كورته یه ك له مێژوی س��وپای عێ��راق دەخرێتەڕو، كە چ��ی تێدا رویداوە و چ��ۆن ئەو رۆژە دەكرێتە پشو؟ سوپا، 6 كانونی دوه می 1921 له سه ر ده ستی ئینتدابی به ریتانی دام��ەزراوە. لەگ��ەڵ ئەوەی س��ەرەتای دروستكردنی سوپا بۆ پێش ئەو بەروارە دەگەڕێتەوە، بەوپێیەی به ریتانییه كان له س��اڵی 1915 به دواوه هه وڵیانداوە بۆ دیارە به رژه وه ندیه كانی��ان. پاراس��تنی

ئەمەش لەرێگەی سوپایەكەوە دەبێت.هه وڵه كان��ی دامه زراندنی س��وپایه كی فه رمی��ی مه ش��قپێكراو، تاوه ك��و ببێته كۆتاییه كانی ب��ۆ ده وڵ��ه ت، س��وپای س��اڵی 1920 و سه ره تای س��اڵی 1921

ده گه ڕێته وه . به جۆرێ��ك له مانگ��ی ته موزی 1921 یه ك��ه م فه وجی س��وپا راگه یه نرا له ژێر ناوی "فه وجی ئیمام موسا كازم"، له شاری به غداد، كە كۆمه ڵێك ئه فسه ری عێراقی، ش��اره زای ته واوی س��وپا بون و پێشتر به ریتانییه كانه وه له الیه ن عوسمانیه كان و مه ش��قیان پێكرابو، بڕیاری دامه زراندنی

سوپای عێراقیان دا.

س��وپای عێراق به به رده وامی توشی بوه ت��ه وه . كوده ت��ا به رهه ڵس��تكار و ك��ه هه ندێكی��ان بونه ته ه��ۆی گۆڕینی سیس��ته می واڵت و سوپای به ره و هێزێكی تایف��ی ، نه ته وه ی��ی وناوچه ی��ی بردوه . بەتایب��ەت دوای س��ەرهەڵدانی چەن��د كودەتایەك لەس��اڵەكانی 1936، 1941، 1963، 1966 و 1968 ك��ە كاریگەرییان بەتەواوەت��ی لەس��ەر بارودۆخی عێراق

هەبو.لەم ماوە ساڵەدا چەندین جار دەسەاڵت گۆڕاوە. دیارترینیان گۆڕانی دەس��ەاڵت لەساڵی 1958، هەروەها له ساڵی 1979 كاتێك س��ه دام حوس��ێن، بو به سه رۆك كۆماری عێراق، ئەمەش گۆڕانێكی گەورەی بەسەر عێراق و سوپاكەیدا هێنا. له ساڵی 2003 له الی��ه ن هێ��زی هاوپه یمانان��ه وه

كۆتایی به ده سه اڵتی هێنرا .دوای 24/5/2003 و، ل��ه هەروەه��ا روخانی رژێمی بەعس، به بڕیاری حاكمی ئ��ه و كاتی عێراق پۆل بریمه ر، س��وپای عێراق هه ڵوه شێنرایه وه و سوپایه كی نوێی

له شوێنی دامه زراند .دوات��ر ل��ه رۆژان��ی 9 و 10مانگی 6ی 2014 س��وپای عێراق توش��ی شكستی گه وره بو، ئه ویش چۆڵكردنی موس��ڵ و تكریت و چه ندین شاروش��ارۆچكه ی تری عێ��راق، له به رامب��ه ر داع��ش. به مه ش خه ڵكی متمانه ی به سوپای عێراق نه ما، كەبتوانێت بیی��ان پارێزێت. لەپەراوێزی هەفتەیەك چەن��د پێ��ش ئەمانەش��دا كۆنگرەیەك بۆ سونەكانی عێراق لەهەولێر بەس��ترا، كەتیایدا ب��اس لەدامەزراندنی

هێزی چەكداریی بۆ سونەكان دەكرێت.ئەمە و دروس��تكردنی چەندین ملیشیا و نەبونی ئام��اژەی ه��ۆزەكان چەكداری

شكۆ و هەیبەتی سوپای عێراقە.

سوپای نه ته وه یی س��وپای عێراق ل��ە دامه زراندنیەوە هه س��تی نه ته وایه تی له ناویاندا په ره ی نەتەوەی��ی س��وپایەكی س��ه ند و وەك دەرك��ەوت ن��ەك نیش��تمانی، ئه ویش به ه��ۆی هاتنی چەن��د فەرمانڕەوایەكی ن��وێ لەواڵت��ە عەرەبی��ەكان. هەروەها دا مەزراندنی رێكخ��راو حیزبی نه ته وه یی لە عێ��راق و ناوچەك��ەدا به تایبه ت دوای له س��وریا به عس حیزبی دامه زراندن��ی له 7 نیسانی 1947 و دواتر دامەززراندنی به عسی عێراقی . كاریان له سه ر یه كگرتنی نه ته وه ی عه ره ب كردوه و ئاالی عێراقیش لەو كات ده ربڕین بو له یەكێتی عەرەبی.

ب��ۆ خس��تنەڕوی ئەمەش بەش��داری كردنی سوپای عێراق دژی واڵتی ئیسرائیل له ساڵەكانی 1948، 1967 و 1973 دیارە هۆكارێكی نەتەوەیی هەبو، بەوپێیەی بۆ عەرەب، نەتەوەی هەس��تی سەلماندنی بەشداری كردنی شەڕبو دژی ئیسرائیل.

ئه گه ر قس��ە ل��ە س��ه ر به كارهێنانی س��وپا دژی كورد بكرێت، ئه وا به ته واوی نه ته وه ییه و س��وپایه كی ده رده كه وێ��ت دژی بەوپێی��ەی نی��ه. نیش��تمانی

نەتەوەیەكی دیكە بەكارهێنراوە .دژی ك��ورد ناڕه زایه تیه كان��ی دوای چونە س��ەر عێراق بەبڕی��اری بەریتانیا، به تایبه ت له دوای ساڵی 1925. ئەو كات

به هاوكاری س��وپای به ریتانیا، س��وپای عێراق له دژی كورد به كارهێنراوه . هه روه ها عێراق به ریتانیا و بۆردومانه كانی سوپای بۆ سه ر شۆڕشی شێخ مه حمودی نه مر و له شكركێش��ی س��وپای عێراق به س��ه ر چەند .1945-1943 ب��ارزان شۆڕش��ی

نمونەیەكی دیارن. له دوای س��ه رهه ڵدانی شۆڕشی ئه یلول 1961 و تاكو سااڵنی حه فتاكانی سه ده ی راب��ردو به رده وام س��وپا دژی نه ته وه ی ك��ورد به بیانوی جی��اواز به كارهێنراوه . دوای رێكەوتننام��ەی جەزائیر لەس��اڵی 1975 س��وپا بەو پ��ەڕی دڕندەیی دژی كورد بەكارهێنراوە، كە لەم نوس��ینەدا

شوێنی ئەوەنیە بەوردی باسكرێن. له پرۆس��ه كانی��ی ئه نف��ال و دوات��ر كیمیابران��ی هه ڵه بج��ه، له دیارترین ئه و كارە نامرۆڤانه ن له الیه ن سوپای عێراقه وه

به رامبه ر نه ته وه ی كورد ئەنجامدراوە.نوری له س��ه رده می س��وپا هه روه ها مالیكی سەرۆك وەزیرانی پێشوی عێراق، به هه ڕش��ه له كوردستان و دروست كردنی "هێ��زی دیجل��ه" جارێكی دیك��ە ئەوە دەسەلمێنێت سوپایه كی نیشتمانی_نیە و ته نها بۆ به رژه وه ن��دی نه ته وه یی و تاكه

كه س دەجوڵێت.

سوپای عێراق، وەك سوپایەكی تایفی ئه گ��ه ر له خاڵی كۆتای شكس��ته كانی س��وپا بەرامب��ەر داعش، ب��اس كرێت، ئەوا ده رده كه وێت به ش��ێك له شكسته كە په یوه ندی به سیاسه تی كاركردنی سه رۆك وه زیرانی پێش��و هه یه . كه س��وپای بۆ به رژه وه ن��دی خ��ۆی و كاری مه زهه بی و تایفی ب��ه كار ده هێن��ا به تایبه ت له دژی س��وننه كان، له مه وه خه ڵك��ی ئینتمای بۆ س��وپا نه ماو بگره لەهەندێك ش��وێن

پشتگیری داعشیان ده كرد.ئه مه شتێكی نامۆ نیه له سوپای عێراقدا،

به وپێیه ی زیاتر له ساڵە سوپا له ده ستی سونه كاندا بو كه م تا زۆر دژی شیعه كان ب��ه كار ده هێن��را، له س��ه رده می رژێمی به عس گە یشته ترۆپكی چه وساندنه وه ی مه زهه ب��ی به رامبه ر ش��یعه كان و كورده فه یلی��ه كان كه ش��یعه مه زه��ه ب بون، یاخ��ود دژی ئێ��زدی و ئاینه كان��ی تری عێراق. ب��ه اڵم له دوای روخان��ی رژێمی به عس، س��وپا كه وته دەست شیعه كان. ئه مه ش هه نگاوێك بو بۆ چه وساندنه وه و

تۆڵه كردنه وه یان له سونه كان.هه روه ها سوپا بۆ به رژه وه ندی هیاللی ش��یعه و به رژه وه ندی واڵتانی دیكە كاری دەكرد. به وپێی��ه ی هاوپه یمانی تۆکمه ی نێوان تاران و مۆس��کۆ له پێناو پاراستنی ده وڵه تی سوریه دا بۆ ئه وه یه که هیاللی ش��یعی گرفت��ی ب��ۆ دروس��ت نه بێت. پێچوپه نای ب��ێ الیه نگ��ری هەروەه��ا کۆماری ئیس��المی له رژێمه که ی به شار ئه سه دو نوری مالیکی پشت به م تیۆرییه ده به س��تێت. راس��تێتی ئەمەش هاتنی پسپۆڕانی ئێرانی بۆ ئەو ناوچانەی عێراق دژی داعش شەڕی تێدایە و سەروەری واڵت كاروباری دەخرێتە دەس��ت شكێنراوە و

سوپا.

الوازكردنی رۆڵی كورد لەسوپاداكه من ئه و كوردانه ی باش��ور ئینتیمای بۆعێراق و س��وپاكەی هەبێت و به سوپای خۆی بزانێت، به پێچه وانه ش��ه وه له كاتی شكسته كانی ئه م س��وپا له چه ند مانگی راب��ردو. خه ڵك��ی به جۆرێك��ی دیك��ە

خۆشحاڵ بون. به شێك له نه بونی هه ستی خۆشه ویستی و دڵسۆزی بۆ سوپای عێراق په یوه ندی به الوازكردن و پش��تگوێ خستنی كورده وه هه ی��ه له س��وپا و ده س��ه اڵت پێنه دانی ئه م��ه ش باكگراوه ندێك��ی مێژوی هه یه . هەروەها خەڵكی كوردس��تان یادەوەری تاڵی��ان لەگەڵ س��وپای عێ��راق هەیە. دڵنیان س��وپایەكە لەبری پاراس��تنیان

هۆكارێكە بۆ نەهامەتیەكانیان.

ئەوەی بەتەواوی سوپای بێ شكۆ كردوە

سوپای عێراق شوێنه واری ماندوبونی له به ریه ك دی��اره و په یتاپه یت��ا پێ��وه هه ڵده وه شێته وه . دیاره ئه مه ش په یوه ندی به چه ندی��ن الیه ن��ه وه هه ی��ه ، لەوان��ە لەدامەزراندنیەوە، به ریتانیه كان سوپایان له به رژه وه ندییه كانی به رگر یك��ردن ب��ۆ خۆیان دروس��ت كرد. نەك پێویس��تی

نەتەوە و گەالنی عێراقسوپایه كه چه ندین كوده تای تێداكراوه كه به رپرسانی سه ربازیی چاویان له پۆستی سیاس��ی ب��وه . هەروەه��ا ب��ه رده وام بودجه یه كی زۆر بۆ س��وپا ته رخانكراوه و

شپرزه یی و پاشاگه ردانی پێوه دیاربو.كاری ب��ۆ س��وپا كات زۆرتری��ن نه ته وه ی��ی و تایف��ی و به رژه وه ندی تاكه ك��ه س به كارهێنراوه ، له مه وه به ش��ێك چه وس��اندنه وه ی له پرۆس��ه ی ب��وه

به رامبه ره كانیان.خەڵكی س��وپا بەهێزێكی نیش��تمانی نازانێ��ت، بەتایبەت��ی كاتێ��ك له الیەن

سوپاوە چەوسێنراونەتەوە.

ئێران و ئه مه ریکا له کۆمه ڵێک ئاس��تدا به ری��ه ك ده بن��ه وه. ئێ��ران ده خوازێت له ناوچ��ه ی ده وروبه ریدا رۆڵی بااڵو بڕیار به ده س��تی هه بێت. له ناوچه ی س��نوری ئێران��دا ئه مه ری��كا به ش��ێوه یه كی چڕ هه یه و واڵتانی به رژه وه ن��دی ئاماده ی��ه و یاری هه یه. ئێ��ران و ئه مه ریكا دو واڵتن ن��ه ک له روی جوگرافی��اوه به ڵکو له روی خ��ود وێناکردن��ه وه روب��ه روی یه كت��ر خاوه ن ئێران��ی ده وڵه ت��ی ده بن��ه وه. به کۆنترین خۆی ئیمپریالیه و سایکیه كی ئیمپراتۆریه ت��ی دونی��ا له قه ڵه م ئه دات. ئه مه ریكا له هه مانکاتدا خۆی به جێگایه كی گردێکه وه. به س��ه ر دائه نێت گه ش��اوه ئێ��ران و ئه مه ری��كا له س��اڵی 1979وه نه ی��ارن. به اڵم ل��ه زۆر ب��اردا هاوکاریی یه كتریان ک��ردوه. ه��ه ردو واڵت له زۆر باردا هه م��و ئایده لۆژیا و وێناو که لتوریان ده خه ن��ه الوه و به ش��ێوازێکی پراکتیکی یان پراگماتیکی هاوکاریی یه كتر ده كه ن. ئه مه له ئه فگانس��تان و عێراقدا له چه ندین رویداوه. جی��اوازدا له بارودۆخی جاردا، به اڵم ئێران ئه مرۆ له چه ندین ئاستی تردا گرنگیه كی زۆری په یداکردوه؛ ئێران وه ک الیه ن��ی به رامبه ری توندڕه وی س��وننه، ئایا جه نگی تایفی ش��یعه و سوننه چۆن ئیداره ده كرێت. له ئاستی تردا؛ ڕه وه ندی ئێرانی و کۆمه ڵ��گای ئێرانی لیبرالترینن و رۆژئاوا دۆس��تترین خه ڵکانی رۆژهه اڵتی

ناوه ڕاستن.له جوگرافیایه ك��ی ئێ��ران گه رچ��ی ب��ه اڵم ئابوریه كه ی ئابوریه كی گرنگدایه کرێخۆری )ڕ ه یعیه(، به و مانایه به ته واوی پشت به سامانی سروش��تی ده به ستێت. ل��ه م روه وه ئێران روب��ه روی کۆمه ڵێک ئابڵوق��ه و نه بونی قه ی��ران بوه ت��ه وه، بازاڕ بۆ فرۆش��تنی نه وتی، له هه مانکاتدا ئێ��ران خ��اوه ن غازێک��ی زۆره، به اڵم له هه مانکاتدا کێشه ی به بازاڕکردنی هه یه. جگه له گرێبه س��ته كه ی له گه ڵ تورکیادا، ئێران )که تورکیای هه ڵخه ڵه تان له روی نرخی زۆره وه( هێنده س��ود له غاز ه که ی نابینێت بۆ به ده ستهێنانی دراوی قورس. له هه مانکات��دا ئێ��ران له ب��ه ر ئابڵوق��ه نه یتوانیوه ببێته خ��اوه ن ته کنه لۆجیای نوێ له بواری به رهه مهێنانی وزه دا. یه کێک له خاڵ��ه س��ه ره كیه كانی به ریه ککه وتنی ئێران و ئه مه ریكا کێشه ی پیتانی ئه تۆمیه. ئێران ده ڵێت پیتانی ئه تۆمی بۆ ئاشتیه یان بۆ وزه ی کاره با، رۆژئاوا گومانی هه یه، که ئێران ئه م پیتانه ی بۆ دروس��تکردنی چه كی ئه تۆمیه، به ش��ێوه ی پاکس��تان و کۆری��ای باک��ور. به اڵم له پ��اش هاتنی رۆحانی بۆ س��ه ر ده سه اڵتی کرانه وه یه ک له مانگی له ئارادای��ه. ئێران��دا ب��ه روی نۆڤه مب��ه ری س��اڵی 2013 کارنامه یه كی هاوب��ه ش له نێ��وان ئێ��ران و واڵتان��ی رۆژئ��اوادا )پێنج کۆی ی��ه ك( ئیمزاکرا. به پێی ئه م کارنامه یه هه ر ش��ه ش مانگ جارێک ه��ه ردوال پیاداچونه وه ده كه ن بۆ نوێکردنه وه ی کارنامه كه. کارنامه كه داوا له ئێران ده كات که خۆبه خشانه کۆمه ڵێک بهاوێت له نێویاندا، که مکردنه وه ی رێژه ی یۆرانیوم بۆ بیست له سه د. هه روه ها ئێران ڕازی ببێ��ت به وه ی که له پێنج له س��ه د زیات��ر یۆرانی��وم ناپیتێنێ��ت. هه روه ها واز له کارک��ردن بهێنێ��ت له ناتانز؟ هیچ جێگایه کی نوێ نه كات��ه وه بۆ پیتاندنی یورانی��وم. له به رامب��ه ردا واڵتانی پێنج کۆ یه ک، پشو بده ن له رێگه گرتنی زیاتر له فرۆشتنی نه وتی ئێران، رێگه بده ن که کڕیارانی نه وت��ی ئێران نه وتی ئه و واڵته بکڕن، هه روه ها پاره که ی له ده ره وه بچێته ن��او ئێران، که یان��ی البردنی ئابڵوقه ی بانقی یه كێتیی ئه وروپا و ئه مه ریكا، ئه مه په ترۆکیمیاویی. بواری بۆ به هه مانشێوه البردن��ی ئابڵوقه له س��ه ر پیشه س��ازی فڕۆکه وانی. ئێرانی، هه روه ها ئۆتۆمبێلی هێنانه ئارای که ناڵی گواستنه وه ی شمه کی

پێویست بۆ بواری مرۆیی.ل��ه دوا دیداریدا له س��اڵی 2014 ئۆباما هان��ی ئێ��ران ده دات ک��ه دانوس��تان په ره پێبدات و بگه ن��ه رێککه وتن. ئۆباما به زمانێکی نه رم و کراوه قس��ه له س��ه ر ئێران��ی کۆمه ڵ��گای ده کات، ئێ��ران به کۆمه ڵگایه ک��ی چاالک و زیندو له قه ڵه م ئه دات و گه ش��تنه رێککه وت��ن به قازانجی زۆر بۆ ئێران ده شکێته وه، ئۆباما ده ڵێت. ئه م پاڵنان��ه ی ئۆباما کۆمه ڵێک ئاماژه ی هه ی��ه: یه که م، ئه مه ریكا و ئێران ده كرێت ده س��ه اڵتیان به ش بکه ن. دوه م: نه یاری ئه مه ریكا سوننی توندڕه وه، نه ک ئێران. کۆمه ڵگای ده وڵه ته دۆسته کانی ئه مه ریكا

ئه مه ریكان، دژه ناوه ڕاست له رۆژهه اڵتی تورکیا به نمونه، به پێچه وانه وه کۆمه ڵگای ئێران��ی رۆژئاوادۆس��تن. ڕه نگه خه ڵکی رۆژهه اڵت پێویس��تیان به حوکمی ئیسالم

بێت هه تا بزانن مۆدێرنه چیه.ئ��ه وه ی وه هایکرد له ئێ��ران که بێته ناوخۆیی و فش��اری دانوس��تانه وه، ناو گۆڕان��کاری ناوچه که و دۆزینه وه ی نه وتی به ردین��ه. هه ندێ��ک چاودێ��ر دابه زینی نرخی نه وت له ئێس��تادا به فاکته رێکی تر

داده نێن.نزیکبونه وه ی ئێران و ئه مه ریكا له قازانجی کوردس��تانه. هه تا ئێران زیاتر بێته نیو ئاش��تیانه تر نێوده وڵه تیه وه کۆمه ڵگای مامه ڵه ئه كات و ئامرازه دیپلۆماس��یه کان زیاتر به کارده بات. ئێران له گشت واڵتانی تری ناوچه كه زیاتر خاوه ن شاره زاییه که یاریکردن��ی جیوپۆله تیکی. پالنی ئێران به جۆرێک��ه ک��ه ده گمه ن نه بێ��ت ئێران خۆی ڕاس��ته وخۆ ده ستتێوه ردان ناکات. له وێوه ئێرانی جیوپۆله تیک��ی ڕه فتاری س��ه رچاوه ده گرێت که ئه گه ر توشی مار بویت ئه وا ده بێت به ده س��تی نه یاره که ت بیگری��ت، نه ك به ده س��تی خ��ۆت. ئه م له مامه ڵه کردن بینی به رونی ره فتاره مان له گ��ه ڵ ئه مه ریكادا له عێراقدا، پاش��ان له دارشتنی میکانیزمی الوازکردنی عێراق و کردن��ی به پانتایی قه ڵه م��ڕه وی ئێران. ئێ��ران ده خوازێ��ت عێ��راق له دۆخێکی مۆڵه ق��دا بێت: نه هێن��ده به هێزبێت که سه ربه خۆبێت و پێویستی به ئێران نه بێت، نه هێنده الوازبێت که دابڕوخێت. ڕاگرتنی ئه م دۆخه مۆڵه قه بۆ ئێران ئاس��ان نیه. به اڵم ئێران له عێراق ده ترس��ێت له وه ی ببێته واڵتێکی ناسه قامگیر، یان واڵتێکی س��ه ر به ئه مه ریكا، یان واڵتێکی په رتبو، یان واڵتێکی سه ر به قه ڵه مڕ ه وی سوننه. ئێران له کوردستان ملمالنێی تورکیاش ده كات. هه مو ئه مانه له دۆخی گۆشه گیری ئێرانه وه یه له دونیادا. به اڵم ئه گه ر ئێران بێته نێو کۆمه ڵگای نێوده وڵه تیه وه ئه وا ڕه نگ��ه میانڕه وتربێت ل��ه م هه واڵنه یدا. ئه وه ی هه یه داهات��وی ئێرانه. زۆرینه ی خه ڵكی ئێ��ران ئێراندۆس��تن، یان پان کرۆکی ئه مه به کوردیشه وه. ئێرانیستن، ناسیونالیزمی ئێرانیه که ئااڵوه له به رگێکی ئاینی و پیرۆزی. بۆیه گه رچی کۆمه ڵگای ئێران��ی ڕه نگه کراوه بێت ب��ه روی دیدی نوێدا، به اڵم پۆس��تمۆدرێن نیه به مانای داننان به جیاواز و بایه خ��دان به په راوێز. به ڵکو زیاتر کۆمه ڵگایه كی ناوه ندگه راییه. هه رێم ده بێت سیاس��یه تی هاوس��ه نگی هه بێ��ت له نێ��وان ئێ��ران و تورکی��ادا، له نێ��وان هه ماهه نگ��ی به دۆس��تایه تی هه ردوال، چونک��ه هه ریه ک له و دو واڵته خواستی جیاوازیان هه یه له ناوچه كه دا که

مه رج نیه به ریه كبکه ون.

بیرورا(460( سێشه ممه 2015/1/6 14

شكۆدان بەسوپایەكی بێ شكۆ

دیاری خالید

ئێران و ئه مه ریکا

هه رێم ده بێت سیاسیه تی هاوسه نگی

هه بێت له نێوان ئێران و تورکیادا،

به دۆستایه تی هه ماهه نگی له نێوان

هه ردوال، چونکه هه ریه ک له و دو واڵته خواستی

جیاوازیان هه یه له ناوچه كه دا که مه رج نیه به شێك له نه بونی به ریه كبکه ون

هه ستی خۆشه ویستی و دڵسۆزی بۆ سوپای

عێراق په یوه ندی به الوازكردن و

پشتگوێ خستنی كورده وه هه یه

له سوپا و ده سه اڵت پێنه دانی ئه مه ش

باكگراوه ندێكی مێژوی هه یه

94 ساڵه سوپای عێراق دامه زراوه

بۆچی سیستمی تەندروستی پێویستی به چاودێریە؟

تەواوکردن و دواکەوتن و دروس��تکردن و بەکارکەوتنی نەخۆشخانە ٤٠٠ قەڕوێڵەییەکە کە ئێستا به نەخۆش��خانەی شار ناسراوە کۆمەڵێک وانەی نایابمان فێردەکات له سەر کۆی سیس��تمی تەندروستی وبه تایبەتیش هەبون ی��ا نەبون و کاریگەری و بێ کەڵکی چاودێ��ری له سیس��تمەکەدا. دەتوانی��ن نەخۆش��خانەکە ژیان��ی قۆناغەکان��ی له پەیوەست به هەبون و نەبونی چاودێریەوە بۆ سێ قۆناغی س��ەرەکی پۆلێن بکەین: قۆناغی نەبونی چاودێری، قۆناغی فشاری مەدەنی و قۆناغی کۆتایی هاتنی چاودێری و

گەڕانەوە بۆ خاڵی سەرەتا. دروس��تکردنی یەکەم��ی قۆناغ��ی ١٩٩٦ەوە له س��اڵی نەخۆش��خانەکە دەس��تپێدەکات تاوەک��و ٢٠١٠. ئەو کات سیستمی تەندروستی پشت به پرۆسەیەکی ناوخۆیی چاودێ��ری بێکەڵک��ی ک��ۆن و دەبەستێت و هیچ چاودێری و بەدواداچون و فش��ارێکی دەرەک��ی بونی نابێ��ت. ئەم قۆناغە بەشێکی دانەبڕاوە له کۆنتێکستێکی سیاس��ی کە خۆی دەبینێتەوە له نەمانی کاڕگێڕی ئامرازێکی چاوسورکردنەوە وەکو بۆ هێش��تنەوەی النیکەم��ی ڕێکوپێکی و کواڵیت��ی له خزمەت��ی تەندروس��تی کە له الیەن حیزبی بەعس��ەوە بەکاردەهێنرا. ئەو میکانیزمانە )وەکو عقوبه دان و نەفی کردن و تەنانەت ئیعدامکردنی کارمەندەکانی حکوم��ەت له بەرامب��ەر شکس��تهێنانیان له ئەنجامدان��ی کارەکانیان ی��ا گەندەڵی( دەکرێ��ت ن��اوی ل��ێ بنرێت ش��ێوازی له س��ەرەتای ئیدارەدان. توندوتیژان��ەی نەوەدەکاندا ئیتر ئەم شێوازە تا ئاستێکی گەورە بچوکدەبێتەوە. ڕاستە توندوتیژی سیاس��یەکەی کۆمەاڵیەت��ی و له ئاس��تە هەر ب��ەردەوام دەبێت )کوش��تنی ژنان، ش��ەڕی ناوخۆ بۆ نمونە( بەاڵم لەس��ەر ئاستە ئیداری و کاڕگێڕیەکەی به تەواوەتی کاڵ دەبێت��ەوە )چی تر خەڵک لەس��ەر گەندەڵی ی��ا ناکاریگ��ەری له ئەنجامدانی کارەکان��ی نەف��ی و ئیع��دام ناکرێ��ت(. ش��ێرپەنجەی گەندەڵییەکانی نەخۆشخانە ٤٠٠ قەڕوێڵەییەکە لەم کەش��ەدا نەشونما

دەکات و گەورە دەبێت. نەخۆش��خانەکە دەبو ١٤ ساڵ چاوەڕێ ب��کات بۆ ئەوەی کۆمەڵگای مەدەنی بایی ئەوەن��دە بەهێز بێت ئەو قس��ە و ڕەخنە تێپەڕ و س��ەرپێیانەی خەڵک له میکانیزم و شێوازی مەدەنیانەی فش��ار و ناڕەزایەتی فۆرمۆله ب��کات )گروپ��ی ٤٠٠، کەمپینی ئیمزاکۆکردن��ەوە، س��ەردانی پەرلەمان، خۆپیش��اندان و گردبونەوە، چاوپێکەوتنی میدیایی...هتد(. ئیت��ر له ٢٠١٠دا قۆناغی پێک��رد. دەس��تی مەدەن��ی فش��اری هەڵبەت��ە ئەکرێ��ت قس��ەی زۆر بکەین لەس��ەر وردەکارییەکانی ئەم قۆناغە بەاڵم لێرەدا ئەوەندە بەس��ە بڵێی��ن کە ئەگەر گەندەڵ��کاران توانیبێتان ب��ۆ ماوەی ١٤ ساڵ نەخۆشخانە دوابخەن ئەوا کۆمەڵگەی مەدەنی توانی به تەنها ٣ ساڵ کۆتایی بەو گاڵتەجاڕییەی دواخس��تنی هەمیش��ەیی

تەواوکردنی نەخۆشخانەکان بهێنێت. نەخۆش��خانەکە و تەواوکردنی لەگ��ەڵ تەسلیمکردنەوەی به وەزارەتی تەندروستی ئیتر نەخۆش��خانەکە دەگەڕێتەوە بۆ ناو تاریکستانی نەمانی چاودێری و بەدواداچون و فشاری کۆمەاڵیەتی و مەدەنی. دەبێت ئەوە بڵێین کە ئێمەمانانی ئەوانەی کە کەمپین و چاالکی مەدەنیمان ئەنجامدەدا شکستمان هێنا له بەردەوامی پێدانی فشارەکانمان بۆ ئەوەی ئەو نەخۆشخانەیە نەچێتەوە دۆخی تەندروستیەوە. سیس��تمی چەقبەستوی ئەوە ب��و ئەو نەخۆش��خانەیە وەکو هەمو لێهاتەوە وله زۆر ت��رێ نەخۆش��خانەکانی حاڵەتیش��دا خراپتر له نەخۆش��خانەکانی تر دەبینرێت. بۆ نمونە له نەخۆش��خانەی ش��اردا ئێستاش��ی لەگەڵدا بێت بەش��ی کتوپڕی نیە، له ١٢ی نیوەڕۆ به دواوە بەنج نادرێت به نەخ��ۆش، چاوەڕوانی نەخۆش بۆ نەش��تەرگەری له باش��ترین حاڵەتدا ٣ مانگە، ستافەکانی نەخۆشخانەکە ئەوەندە گرینگیدان پێ ن��ەدراوە له ڕوی ڕاهێنان و ماف��ەوە کە بتوانن به باش��ترین ش��ێوە خزمەتی نەخۆش بکەن، ئەمە جگە له دەیان کێش��ەی تر کە لێ��رەدا ناکرێت هەمویان باس��بکرێت. یەکێ��ک له هۆکارەکانی ئەم کێش��انە ئەو پەلەپڕوزکێە بو کە وەزارەتی تەندروس��تی نەخۆش��خانەکەی پێ تەواو کرد و تەنها ویس��تی وەکو کەرەستەیەکی

میدیایی بەکاریبهێنێت. کات��ی ئ��ەوە هات��وە بچین��ە قۆناغی چوارەمی ئەم پرۆس��ەیە کە ئاكتیڤکردن و گەڕاندنەوەی چاودێریە بۆ نەخۆشخانەکە و

هەمو سیستمی تەندروستی.

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

15 )٤٦٠( سێشه ممه ١/٦/٢٠١5 [email protected]ته‌ندروستی

نه خۆش: قه بزیی چیه ؟دكتۆر: بریتیه له ناڕێكیی كار و جوڵه ی به خواردن و په یوه ندی كه ریخۆڵه كان هه ندێجاری��ش به نه خۆش��ییه وه هه یه هه روه ها كه سه كه له هه فته یه كدا كه متر

له سێ جار پیسایی ده كات.نه خۆش: هۆكاره كه ی چیه ؟

دكتۆر: كه م خواردنی ئه و خۆراكانه ی ریشاڵیان تێدایه وه ك سه وزه و میوه ، كه م خواردنه وه ی شله مه نی به تایبه تی ئاو، هه ندێ ج��ار كاریگه ریی الوه كی هه ندێ ده رمان به تایبه تی نه خۆش��یی خه مۆكی ، نه خۆشیی هه رس و رژێنه كان، نه خۆشیی كۆڵۆن و مایه سیری ، گرفته ده رونیه كان. نه كردنی وه رزش و كه میی

جوڵه .نه خۆش: كام ته مه ن زیاتر توش��ی

ده بێت؟دكتۆر: هه مو ته مه ن��ه كان ئه گه ری به گشتیی به قه بزیی هه یه توشبونیان 5%ی خه ڵك توشی ده بن، به اڵم زیاتر

له به ته مه نه كان باڵوه .نه خۆش: ئاكامه خراپه كانی قه بزیی

چین؟دكتۆر: هه رچه نده ئه م نه خۆش��ییه له گ��ه ڵ ب��ه اڵم نی��ه ، مه ترس��یدار ده كرێت حاڵه ته ك��ه به رده وامبون��ی ببێته هۆی چه ند نه خۆشییه ك له وانه مایه س��یری ، فتق��ی ن��اوك، ده والی

گونه كان له پیاواندا.نه خۆش: خۆپاراستن چۆن ده بێت؟

دكت��ۆر: قه بزی��ی یه كێك��ه ل��ه و زۆر نه خۆش��یانه ی كه خۆپاراس��تن ئه ویش له چاره س��ه ركردن، باش��تره له رێگه ی جوڵه و وه رزشكردن و رێكردن به پێ ، خواردنی س��ه وزه و میوه و زۆر خواردنه وه ی ئاو، هه ركات ته نگاو بویت پێویس��ته زو خۆت خاڵیی بكه یته وه چونكه له كاتی دره نگ خستنی ئه بێته هۆی قه بزیی ، ئه گ��ه ر ماوه یه كی زۆر قه بزییت هه بو ئه وا پێویسته سه ردانی

پزیشك بكه یت.

پرسیاری نه خۆش و وه اڵمی پزیشكه ته

تایبه کی

ۆشه ی گ

ه کانۆشی

ه نه خب

قه‌بزیی‌‌و‌هۆكاره‌كه‌ی

ئه م ساڵه به یه كێك له ساڵه باشه كان ته ندروس��تیه وه ل��ه روی داده نرێت به پیچ��ی گۆڤاری فۆكس��ی ئه ڵمانی له م س��اڵه دا چه ندین ده س��كه وتنی ته ندروستی رویداوه توانراوه كۆمه ڵیك ته ندروس��تی له بواری س��ه ركه وتن روبدا. هه ر ل��ه م باره یه وه گۆڤاره كه س��ه ركه وتنێكی به چه ند ئام��اژه ی پزیش��كی داوه له وانه بۆ یه كه مجار ژنێكی سویدی توانی له رێی منداڵدانه چاندراوه كه یه وه یه كه م منداڵی ببێت، س��ه ركه وتنێكی تر له س��ه ر ده ستی پزیش��كه ئوس��تورالیه كان ب��و كه توانیان ژیان بۆ كه سێك بگه ڕێنێته وه له پاش وه ستانی دڵی بۆ ٢٠ خوله ك. هه روه ه��ا توان��راوه ل��ه م س��اڵه دا چاره سه رێك بۆ ئیفلیجی دڕكه په تك

بدۆزرێته وه ئه ویش له رێگه ی چاندنی خانه وه له رێگه ی لوتی نه خۆشه كه وه بخرێته ژێرو س��ه ری ئه و ش��وێنه ی

زیانی به ركه وتوه له بڕبڕه ی پشت.نه خۆش��ی شێرپه نجه كه به یه كێك س��ه رده میه كان له نه خۆش��ییه داده نرێ��ت، بۆیه له س��اڵی ٢٠١٤ دا توانراوه خزمه تێك به م نه خۆش��ییه له رێگه ی توانیویانه زاناكان بكرێت، پش��كنینی ئاس��ایی خوێنه وه گرێ ش��ێرپه نجه ییه كان بناسنه وه و پشت ببه س��ترێت به رگری به كۆئه ندام��ی توان��راوه له رێیان��ه وه زیات��ر له ١٤ هه روه ها بدۆزرێت��ه وه ، گ��رێ جۆر كۆنترۆڵ��ی توانیویان��ه زان��اكان ئه ویش بكه ن مێش��ك شێرپه نجه ی به دانان��ی خانه یه ك��ی دروس��تكراو

خانه یه ش ئه و توشبوه كه له مێشكی خانه به كۆكردنه وه ی هه ڵده س��تێت ش��ێرپه نجه ییه كان ل��ه ده وری خۆی ئ��ه وه ی بۆ باڵوبێت��ه وه نایه ڵێ��ت بتوانرێت ئ��ه و خانه یاخ��ود گرێی

شێرپه نجه یه به ئاسانی الببرێت.س��ه باره ت به هه وكردن��ی جگه ری ڤایرۆسی جۆری c زاناكان توانیویانه له رێگه ی بدۆزنه وه بۆ چاره س��ه ری حه به وه ك��ه توانای هه ی��ه ٩5%ی توش��بوه كان چاكبكاته وه . هه روه ها پ��اش ئه وه ی چاندن��ی ده موچاو بۆ كه س��ێكی ئه مه ریكی كرا له س��اڵی ٢٠١٢ توان��را له م س��اڵه دا پاش ٣٦ توانای له نه ش��ته رگه ریی كاتژمێ��ر قس��ه كردن و خواردن��ه وه پێكه نین و

هه ستی بۆنكردنی بۆ بگه ڕێته وه .

بۆ‌ته‌ندروستی‌‌به‌خێر‌بوزۆرێك له ئێمه له وه ئه ترس��ین كه له زستان ئاوی سارد بخۆینه وه پێبش��ۆین، خۆمان��ی یاخ��ود ل��ه دوای خوێندن��ه وه ی ب��ه اڵم ئه م توێژینه وه یه ئه و ترس��ه ت ده ڕوێته وه و بڕیاری تاقیكردنه وه ی ده ده ی��ت. چه ن��د پزیش��كێكی خۆشتن رایانگه یاندوه میس��ری به ئاوی سارد بۆ ماوه ی ١٠ خوله ك

چه ندین له هه فته یه كدا سودی هه یه له روی

س��تیی و ر ته ند

ده رونیی و جه سته ییه وه .له ئه نجامی كه س��ودانه ی له و خۆش��تن به ئاوی سارد له زستان

ده ستمان ده كه وێت:خوێ��ن و پاككردن��ه وه ی -١

رزگاركردنی له ژه هراویبون.٢- چاالككردنی سوڕی خوێن.

په س��تانی رێكخس��تنی -٣خوێن.

٤- به رگری��ی ل��ه ش به هێز ده كات بۆ روبه روبونه وه ی

كۆكه و هه اڵمه ت.

له زستاندا به ئاوی سارد خۆت بشۆ

یه ك له سه ر سێی هۆكاری شێرپه نجه خواردنی ناته ندروسته

مه رج نیه ئ��ه و خواردنانه ی كه ده یخۆین س��ودی هه بێت، چه ندین جۆر ل��ه و خواردنان��ه به المانه وه به چێ��ژن و زۆر ئاره زویان ده كه ین و ده یانخۆی��ن زیان به ته ندروس��تی ده گه یه نێت و پێویسته دوربكه وینه وه لێی . زان��ا ئه ڵمانیه كان باس له وه ده كه ن یه ك له سه ر سێی هۆكاری توش��بون به ش��ێرپه نجه خواردنی ناته ندروس��ته . ئ��ه و خۆراكانه ش كه ده وڵه مه ن��دن به كاربۆهیدرات و

زۆر س��وركراوه كان خواردن��ه زیانبه خش��ن. زان��اكان ئاماژه یان هۆكارێكی شێرپه نجه كردوه به وه ل��ه دوای م��ردن و بۆ س��ه ره كیه نه خۆشیه كانی دڵ. به پێی رێكخراوی ته ندروستی جیهانی سااڵنه به هۆی زیاتر شێرپه نجه وه نه خۆشیه كانی له 8 ملیۆن كه س گیان له ده س��ت ٣5%ی له ئه ڵمانی��اش ده ده ن و هۆكاره كانی توشبون به شێرپه نجه

ده گه ڕێته وه بۆ كێشه ی خۆراك.

خوێندن(460( سێشه ممه 162015/1/6

ریکالم

یەکەمین وەرزی تاقیکردنەوە به هەڵبژاردن دەستیپێکرد"بەشێکی دواخستنی کۆنگرە پەیوەندی بەسیستمی تاقیکردنەوەکانەوە هەیە"

[email protected]

ئا: رێنوار نەجم

بۆ یەکەمین جار تاقیکردنەوەکانی سەرجەم قۆناغەکانی خوێندن بونە

هەڵبژاردن و مامۆستایەکش خاڵە باش و خراپەکانی ئەو سیستمە ڕوندەکاتەوەو رایدەگەیەنێت کە هۆکاری دواخستنی

کۆنگرە بەشێکی پەیوەندی بەو سیستمە نوێیەی تاقیکردنەوەکانەوە

هەیە.

2015/1/4 یەکش��ەممە رۆژی لەهەرێم��ی کوردس��تان و لەهەر س��ێ نزیک��ەی بەبەش��داری پارێزگاک��ە خوێندکار قوتاب��ی و نیوێ��ک ملیۆن و تاقیکردنەوەی نیوەی وەرزی پۆلەکانی ئامادەیی دەس��تیپێکرد. بنەڕەتی��ی و بەاڵم لەهەندێک لەو قوتابخانانەی کە تا تێدابوو ئاوارەیان لەمەوپێش ماوەیەک تازە دەس��تکراوە بەخوێن��دن تێیاندا، تاقیکردنەوەکانیان بۆ ناوەڕاس��تی ئەم

مانگە دواخراوە. ئەوەی ئ��ەم تاقیکردن��ەوە لەوانەی س��اڵی پێش��و جیادەکات��ەوە ئەوەیە ک��ە ب��ۆ یەکەمین ج��ارە ش��ێوازی پرسیارەکان گۆڕانیان بەسەردا هاتوەو س��ەرجەمی پرس��یارەکان به رێ��ژه ی 100%بون بەش��ێوازی هەڵبژاردن جگە کوردیی و زمانی وانەی لەپرسیارەکانی عەرەبیی و ئینگلیزیی که به رێژه ی %80 ئەوەش به هه ڵبژاردنه . پرس��یاره کانی دوای بڕی��اری وەزارەت��ی پ��ەروەردە دێت کە لەس��ەرەتای وەرزی خوێندنی س��ەرجەم بەبڕیارێ��ک ئەمس��اڵەوە تاقیکردنەوەی قۆناغە جیاوازەکانی کرد

بەهەڵبژاردن جگە لەوانەی زمانەکان.مەریوان س��ەاڵح حیلمی مامۆس��تاو لەبارەی خوێندن��دا لەبواری نوس��ەر ئەو ش��ێوازە نوێیەی تاقیکردنەوەکان بەئاوێنەی راگەیاند کە ئەو شێوازە نوێیە مشتومڕێکی زۆری دروستکردوە لەالیەن پەروەردە، ش��ارەزایانی مامۆستایان و زۆرێک لەسەرپەرشتیاران و مامۆستایان لەگەڵ ئەو سیس��تمەدا نین و پاساوی تایبەت��ی خۆیان هەی��ەو رایدەگەیەنن کە ناکرێت چارەنوسی خوێندکار تەنها

لەس��ەر هەڵب��ژاردن بێ��ت، "هەندێک لەپاس��اوەکانیش بەرژەوەندخوازە، بۆ نمونە ئەم سیستمە مامۆستای تایبەت کەم دەکاتەوەو ئەمە لەسودی بەشێک سەرپەرش��تیاراندا لەمامۆس��تایان و

نییە". ئەو مامۆستایە ئاماژە بەچەند خاڵێکی ب��اش و خراپی ئەو سیس��تمە دەکات، "یەکێک لەس��ودەکانی ئەم سیس��تمە ئەوەیە ک��ە خوێن��دکار هەڵدەبژێرێت نەک بەسەریدا بسەپێنرێت، لەبەرکردن ناهێڵێ��ت، هەروەها تێچ��وی کۆنترۆڵ کەم دەکاتەوە، بەشێک لەشیوەنەکانی ئەم سیس��تمەش بۆ ئەو مەبەستەیە". هەروەها "لەزیانەکانیش��ی ئەوەیە ئەم

سیس��تمە خوێندکار ب��ۆ زانکۆ ئامادە ن��اکات، چونک��ە لەزانک��ۆدا ش��تێک نامێنێت ناوی هەڵبژاردن بێت. یەکێکی تر لەزیانەکانی ئەم سیس��تمە ئەوەیە بەپێی ئ��ەو گۆڕانکاری��ی و پەیڕەوەی لەس��اڵی 2007ەوە بڕی��اری لێ��دراوە بهێنێتەوە بەره��ەم بەوەی خوێن��دن بەش��ێوەیەکی داهێنەرانە، لەپرسیاری هەڵبژاردن��دا ئ��ەو داهێنان��ە ب��ەدی نای��ەت، داهێنان بەگفتوگۆو نوس��ین دەکرێت، نەک بەهەڵب��ژاردن. دەبوایە لەدوای لێکۆڵینەوەی زۆرو زانس��تیی، ئەم��ە سیس��تمە بخرایەت��ە ب��واری

جێبەجێکردنەوە". لەدوای بڕیاردان لەسەر پەیڕەوکردنی

لەناوەندەکان��ی سیس��تمەش، ئ��ەو خوێندندا گۆڕان بەسەر شێوازی وتنەوەی وانەکاندا هاتوە. بەشێک لەمامۆستایان بابەت��ەکان پێش��و س��ااڵنی وەک وتنەوەی وانە ڕونناکەنەوە "ش��ێوازی مامۆستایانیش بۆ خۆگونجاندن لەگەڵ ئەو سیستمەو پرس��یاری هەڵبژاردن، گۆڕانکاریی بەس��ەردا هات��وە، ئەگەر ج��اران مامۆس��تایان زۆر بایەخی��ان دابێت بەش��ێوازی گفتوگۆو نوس��ین، ئەوا بەشێوەیەکی بەرچاو کەمبوەتەوە، ب��ەاڵم ڕونکردنەوەی بابەت��ەکان هەر دەمێنێت��ەوە، چونک��ە هەندێک بابەت خوێن��دکار ڕوننەکرێت��ەوەو ئەگ��ەر ئ��ەوا لەکاتی پرس��یاری تێن��ەگات،

هەڵبژاردنیشدا ناتوانێت وەاڵمی گونجاو بداتەوە. من ئەو گۆڕانکارییانە دەبینم

کە ڕویداوە".لەدوای جێبەجێکردنی ئەو سیستمەوە، قوتابیان و زۆر خۆش��حاڵبو، ئ��ەوەی بەش��ێوەیەکی ئەوان خوێندکارانبون. ئەو سیستمەن و سەرەکیی سودمەندی چاوەڕوان دەکرێت بەشێوەیەکی بەرچاو رێژەی دەرچون بەرزبکاتەوە. مامۆستا مەری��وان ئام��اژە بەخاڵێک��ی دیکەی گرنگی سیس��تمی هەڵب��ژاردن دەکات کە بەبڕوای ئەو لەسودی خوێندکارانە، "ئەو خۆ بچوککردن��ەوەی خوێندکاری نەهێش��ت کە لەبەرامبەر مامۆس��تادا هەیبو. ئێستا خوێندکار بەجوهدی خۆی

س��ەربەرزانە بهێنێت و نمرە دەتوانێت دەربچێت. پێش��تر پرسیارەکان ئاڵۆزو ق��ورس ب��ون، بۆی��ە ژمارەیەکی زۆر خوێندکار دەرنەدەچون، دواتر پەنایان دەبردە بەر داواکردن لەمامۆس��تاکەی و ش��کۆی لەش��ێوەکان بەش��ێوەیەک خوێن��دکاری دەش��کاند، ب��ەاڵم ئەم سیس��تمە ئەوە ناهێڵێ��ت و خوێندکار

دەتوانێت سەربەرزانە دەربچێت".هەرچەندە بڕیاربو لەسەرەتای وەرزی ئەمساڵی خوێندندا کۆنگرەی پەروەردەیی تاقیکردنەوەکانیش باس��ی بکرێ��ت و یەکێ��ک بێ��ت لەتەوەرەکان��ی، بەاڵم چەند جارێک کۆنگرەکە دواخراوە، ئەو مامۆستایە رایدەگەیەنێت کە سیستمی لەهۆکارەکانی یەکێکە تاقیکردنەوەکان "کۆنگ��رەی کۆنگ��رە، دواخس��تنی پەروەردەییش فشارێکی زۆری لەسەرە لەسەر ئەوەی ئەم سیستمی هەڵبژاردنە هەموی یاخود نیوەی هەڵبوەشێنێتەوە، بەو هۆیەشەوە پێدەچێت ئەو کۆنگرەیە خوێندن��دا لەئەمس��اڵی دوابخرێ��ت و ئەنج��ام نەدرێت. دواخس��تنی کۆنگرە بۆ یەکالنەبونەوەی ئەم بابه تەیەو ئەم بابەتە خاڵێکی سەرەکییە کە وایکردوە

کۆنگرە دوابخرێت".مەری��وان مامۆس��تا لەکۆتایی��دا چەن��د ئەگەرێ��ک دەخات��ە ڕو ک��ە وایانک��ردوە وەزارەتی پ��ەروەردە ئەو سیس��تمی تاقیکردنەوەیه بەهەڵبژاردن پەی��ڕەو ب��کات، " ئای��ا کۆمەڵێک��ی زۆر لەخوێن��دکاران لەئامادەییه کان��دا سیس��تمەوە ئەو لەرێی ماونەت��ەوەو دەیانەوێت ئەمان��ە دەربچن و پۆلەکان

چۆڵ ببن بۆ خوێندکارانی دیکە؟ئای��ا مەبەس��ت ئەوەی��ە بەش��ێک لەمانە قۆناغ��ی 12 تەواوبکەن و بچنە کۆلێژەکان��ی س��ەربازیی و برەویان پێ ب��ۆ بەرەکانی ب��ۆ ئامادەکردن بدەن

شەڕ؟ئای��ا بۆئەوه یە کە ڕێ��ژەی دەرچون رێ��ژەی دەرچونیش بەرزبکەنەوە، کە بەرزبویەوە، ڕێ��ژەی وەرگرتن لەزانکۆ دەبێت��ەوەو ک��ەم حکومیی��ەکان خوێندکاران ناچاردەبن پەنا بەرنە بەر

زانکۆ ئەهلییەکان؟".

هەندێک لەپاساوەکانیش

بەرژەوەندخوازە، بۆ نمونە ئەم

سیستمە مامۆستای تایبەت کەم

دەکاتەوەو ئەمە لەسودی بەشێک لەمامۆستایان و

سەرپەرشتیاراندا نییە

خوێندکاران دڵخۆشن به سیستمی تاقیکردنه وه کان

17(460( سێشه ممه 2015/1/6 کتێب

ئا: ئاوێنه

مسته فا چاوڕه ش، بۆ هه مو ئه وانه ی سه روكاریان له گه ڵ كاری حزبی و

سیاسیدا هه یه كه سێكی ناسراوه ، ئه و پیاوێكی مه یدانیی چوست و چاالكه ، كه به چونه ناو حزبی شیوعییه وه ده ستی

به كاری حزبی كردو نیوه ی ژیانیشی له ناو یه كێتیدا به سه ربردوه ، ناوبراو به مدواییه

یاده وه رییه كانی خۆی باڵوكرده وه ، كه چه ندین خاڵی سه رنجڕاكێش

له خۆده گرێت.

چاوڕه شمس��ته فا كه ئێس��تا ته مه نی 68 ساڵه ، به بێ ناوبردنی به "مسته فا چاوڕه ش" كه س نایناس��ێت، كاتێك كه ئ��ه و ده گه ڕێته وه ب��ۆ یاده وه ریی��ه دوره كانی و ب��اس له و ساته وه خته ده كات ئه م نازناوه ی به سه ردا داب��ڕا وه ، ده ڵێت "یاریزانی تیمی دو گۆڵی هێرش بوم، جارێكیان له گه ڵ ئه م تیمه بۆ یاریكردن چوین بۆ هه ڵه بجه ، له به رئه وه ی یاریزانیان كه م بو منی��ان له تیمی یه كه م داخڵ ك��رد، له كات��ی یاریكردندا یه كێك له هاوڕێكانم به ناوی عه بدول وتی : چاوڕه ش تێی هه ڵده . ئیتر كه یاری ته واوبو، منداڵی هه ڵه بجه به چاوڕه ش دوامكه وتن، له دواییدا چاوڕه ش بو به نازناو بۆم. ئێستاش له هه ر جێگه یه ك تاكو نه ڵێیت مسته فا چاوڕه ش

كه س نامناسێت".

شه ڕه خه نجه ری شیوعی و پارتییه كانمس��ته فا چاوڕه ش باس ل��ه وه ده كات كه له ته مه نی 16 س��اڵییه وه )1962( چوه ته ن��او ریزی حزب��ی ش��یوعییه وه ، چونكه زۆربه ی كه سوكارو ماڵه خاڵوانی سه ر به و حزب��ه بون، ئه مه جگه ل��ه وه ی كه خۆی منداڵییه ك��ی س��ه ختی پ��ڕ له چنگه كڕێ له ته مه نی به س��ه ربردوه و ژیان��دا له گه ڵ دوانزه ساڵییه وه هاوینان كرێكاریی كردوه بۆ ئه وه ی خه رجی خوێندنی ده ستكه وێت، له ناوه ن��دی ش��ۆڕش ده بێته به رپرس��ی كۆمه ڵێك خوێندكاری ش��یوعی كه دواتر ده بنه ناوی دیار، شێخ جه عفه ر مسته فا، خاڵ��ه حاجی "محه م��ه د ره حیم"، كه مال

شاكر و چه ند كه سێكی تر. له ناوه ندی ش��ۆڕش سه ره تای شه سته كان رۆژ نه بو توشی ش��ه ڕ و ده نگه ده نگ نه بن له گ��ه ڵ پارتی��ه كان هه رچه ن��ده هاوڕێ و برابون، له شه ڕێكدا چه قۆیه ك به ر په نجه ی ده كه وێت، كه چه قۆكه به ئاس��ۆی ش��ێخ نوری ده بێ��ت، دواتری��ش كاتێك به ده م هان��ای ئه كره م��ی حه پس��ه ی پورییه وه ده چێت، خه نجه رێك به ر قۆڵی ده كه وێت و

ماوه ی 14 رۆژ له نه خۆشخانه ده كه وێت.

گوێیه كی له ده ست دامس��ته فا چ��اوڕه ش له به ه��اری 1965دا ده چێت��ه ده ره وه ب��ۆ پێش��مه رگایه تی و تێكه ڵ به و هێزه ی حزبی ش��یوعی ده بێت ك��ه دوای كوده ت��ای 1963 هاتنه س��ه ر كاری قه ومییه كان و به عس��ییه كان باریان ده كه وێت��ه لێژیی و ناچار په ن��ا بۆ پارتی ده به ن، بۆ یه كه مجار له ش��ه ڕی "كۆڕه ك" به ش��داری ده كات و دواتریش له ناوه ڕاستی به هاری 1966دا له كاتی به شداریكردنی گولله یه ك هه ندرێندا له ش��ه ڕی ب��ه ر س��ه ری الی گوێچك��ه ی ده كه وێ��ت، ئه و ده ڵێ��ت "ئیتر كه وتم و ئێستاش ئه و گوێچكه یه م هیچی پێنابیس��تم.. ل��ه و كاته ی خوێن له ده موچاو و س��ه رم ده هات، وامئه زان��ی ئه مرم، چونك��ه گولله له س��ه ری ئینس��ان ب��دات و نه زیف هه ب��ێ ، ئه گ��ه ری مان��ه وه له ژیاندا به ژیانی كه م��ه ... هوتافم ده كێش��ا حزب��ی ش��یوعی و چین��ی كرێ��كار، كوڕێكی هاوڕێم وتی هه تیو فڵته فڵتی چیته ؟ ك��ه ی كاتی ئه وه یه تۆ خه ریكی

ده مریت".

هه وادارێكی سه رسه ختی قیاده مه ركه زی ساڵی 1967 كاتێك كه حزبی شیوعی دو كه رت ده بێت، ئ��ه م ده چێته پاڵ قیاده ی مه ركه زی كه عه زیز ئه لحاج سه ركردایه تی

ده كات، مس��ته فا چ��اوڕه ش ده ڵێت "ئه م باڵه خۆی له حزبی شیوعی به شۆڕشگێڕتر له سلێمانی زۆربه ی شیوعییه كان ده زانی ، له گه ڵ قیاده ی مه ركه زی بون له وانه شێخ عه ل��ی باوكی به ختیار عه لی و فاروقی مه ال

مسته فا".ساڵی 1968ه وه بۆ كاری حزبی روده كاته به غداو ل��ه وێ فاروقی مه ال مس��ته فا كه كارمه ن��دی وه زاره ت��ی بازرگان��ی ده بێت ع��ه الوی ئیبراهی��م ده كات و رێنوێن��ی له نزیكه وه ده ناسێت، كه له سه ره تای ده یه ی 1970ه وه ده بێته هاوڕێی گه ش��ته كانی بۆ

سوریا و لوبنان.

چونه ناو پارتی وگرتنی عومه ری سه ید عه لی

ش��یوعی له حزب��ی 1973 واز س��اڵی )قیاده ی مه ركه زی ( ده هێنێت و په یوه ندی به فه ره نسوا حه ریرییه وه ده كات بۆ ئه وه ی شه رحی حاڵی خۆی بكات كه وازی له حزب هێن��اوه ، ئه ویش ره وانه ی الی مه س��عود بارزانی ده كات و ئه میش نامه یه كی ده داتێ و ده ینێرێ��ت بۆ عه لی عه ب��دواڵ كه ئه وكات پارێزگاری سلێمانی ده بێت، ئه ویش ره بتی ده كات به محه مه د ره حیمه وه كه به رپرسی پاراس��تن ده بێت له س��لێمانی و پێیده ڵێت "له چوارت��ا باره گایه ك ده كه ینه وه تۆ بچۆ

به رپرسی به ".ئه و ئام��اژه به وه ده كات ك��ه "رۆژێكیان له شه قامی مه وله وی چاوم به به كری حاجی فه ره ج و بێس��تونی مه ال عوم��ه ر كه وت و پێیانوتم ئه مرمان پێكراوه ده چین كه سێك بگرین و ئه میش ده چێت له گه ڵیان و له نزیك "ته ین��اڵ" عومه ری س��ه ید عه لی ده گرن، پاش��ان ده یبه ن بۆ نێ��و گرتوخانه ی ئه و

باره گایه ی ئه م به رپرسیه تی له چوارتا".

چونه ئه وروپاو گه ڕانه وه بۆ واڵتدوای هه ره س��ی 1975، مسته فا چاوڕه ش ده چێته رۆژهه اڵتی كوردستان و له تاقیگه ی بیمارستانی سه رده شت ده بێته كارمه ند، تا س��اڵی 1976 ناوی دێته وه و وه ك په نابه ر ده چێت��ه هۆڵه ندا "واڵتێك كه هه ر به خه و ناوبراو ده ڵێ��ت، خۆی بینیومان��ه " وه ك ده ڵێت "ئه و س��ااڵنه كه قیاده موه قه ته و یه كێتی نیش��تمانی كوردستان چاالكییان ده س��تپێكرده وه له نێ��و ئ��ه و كوردانه ی له هۆڵه ندا وه ك په نابه ر وه رگیرابوین من و

فوئاد حسێن یه كێتیمان هه ڵبژارد".مانگی 9ی 1977 ده گه ڕێته وه بۆ س��وریا له وێشه وه بۆ ئه س��ته نبول و له وێشه وه بۆ دیاربه كرو له ڕێی گه ڤ��ه ره وه به قاچاخ بۆ باش��وری كوردس��تان، ئه وكات سه ره تای ده س��تپێكردنه وه ی خه بات��ی چه كداریی و هێ��زی مه ف��ره زه و دروس��تكردنه وه ی پێش��مه رگه ب��و، رۆڵ له رێكخس��تنه وه و چاالكی پێشمه رگه له ناوچه كانی شارباژێڕ و قه ره داغ و له چاالكییه كانی ناو س��لێمانیدا ده بینێت. دوای ش��ه هیدكردنی س��یروان تاڵه بانیش ده بێته ئامر هه رێمی قه ره داغ، ئ��ه وه ی سه رنجڕاكێش��ه ئاماژه كردنیه تی ب��ه وه ی له كۆنفرانس��ی یه ك��ی كۆمه ڵه دا له نێوزه ن��گ به ئاگ��ری ملمالنێكانی نێوان م��ه ال به ختیار و س��االر عه زی��ز له الیه ك و نه وش��یروان مس��ته فا له الیه ك��ی دیك��ه ده س��وتێت و به ئه ندام��ی س��ه ركردایه تی هه ڵنابژێردرێ��ت، كه خۆی به شایس��ته و

شیاوی ئه وه ده زانێت. س��اڵی 1983 ئه ندامێك��ی ئ��ه و وه فدی دانوس��تانكاره ده بێ��ت له گ��ه ڵ رژێم كه به سه رۆكایه تی نه وشیروان مسته فا ده چنه به غ��داو 2 ملی��ۆن دینار له س��ه ر داوای نه وشیروان مسته فا له به غداوه به ئوتومبێلی حكومه ت ده هێنێته وه بۆ سه رگه ڵو ته سلیم

به مام جه اللی ده كات.

نه ك ته نها كه سێك، ده یان كه سم كوشتوه

مسته فا چاوڕه ش دوای هێنانه وه ی پاره كه ، باس ل��ه وه ده كات له كاتی گه ڕانه وه یدا بۆ به غدا، له كه ركوك كاتێك له بینای لیژنه ی رێكخس��تنی به ینی حكوم��ه ت و یه كێتی ، نوێنه ری یه كێتی ، ئه م به "غه س��ان ناجی عه س��كه ری " گ��ه وره به رپرس��ی رژێمی به عس له و ش��اره ده ناس��ێنێت، غه سان

پێیده ڵێ��ت "ئێم��ه له ژێ��ر ئ��ه رز بۆ تۆ ده گه ڕێی��ن كه چ��ی ئێس��تا لێره یی��ت"، "قسه یه كی به ماناوه كرد به رامبه رم، وتی : تۆ وه ره قه ئه كه یت بۆ خه ڵكی بێن بۆ الت، كه چ��ی له ڕێگه كه مینیان ب��ۆ داده نێیت و ده یانكوژییت. منیش وه اڵمم دایه وه و وتم: من ئیش��ی نامه ردانه ناك��ه م، خۆ ته نها یه ك كه س��م نه كوش��توه ، ده یان كه س��م كوشتوه ، هه ر كه س��ێك دژی میلله ته كه م

بێت ده یكوژم".

نامه یه ك كه هه رای نایه وه دوای ئ��ه وه ی س��اڵی 1982، مس��ته فا چاوڕه ش له ش��اخ ژن ده هێنێت و له ڕێگه ی حزب��ی دیموكراتی كوردس��تانی ئێرانه وه له س��لێمانیه وه بوك��ی ب��ۆ ده برێ��ت بۆ رویداوێكی 1987/7/19 رۆژی نێوزه نگ، چاره نوسس��از له ژیانی ئ��ه ودا روده دات، كاتێك نه هاوه ندی خێزانی و زریانی كوڕی ته مه ن یه ك ساڵی ده یانه وێت له سلێمانیه وه ب��ه ره و دوكان بچن و بگه ڕێن��ه وه بۆ الی ، ئه خب��اری ده كرێن و له رێگه ی س��لێمانی له الی��ه ن مه ف��ره زه ی ئه من��ی تایبه ته وه ده گیرێ��ن، یه كه مجار ده برێ��ن بۆ ئه منی س��لێمانی و له وێش��ه وه بۆ ئه منی گشتی له ڕێگه ی ئیس��تیخبارت دواتریش به غدا و كابرایه كی خه ڵكی س��لێمانیه وه ش��ه ش وێن��ه ی زریانی ك��وڕی ب��ۆ ده نێردرێت، مس��ته فا چاوڕه ش ده ڵێ��ت "له زروفێكی وه هادا پیاو كه سێكی بگیرێت، هه وڵده دات كه س��ێك بدۆزێته وه هه وڵێك��ی بۆ بدات، منیش كه سێكم ده ناسی و ئێستاش ماوه ، كه سێكی دیاری ناوچه ی بتوێن "هه مزه ی عه باس مامه ند ئاغا" كه ئه و كاته مسته شار ب��و، له ڕێگ��ه ی دۆس��ته كانه وه نامه یه كم بۆ نوس��ی كه له هه وڵدان بۆ رزگاركردنی منداڵه كانم چی پێده كرێت درێغی نه كات". ئ��ه م نامه ی��ه ك��ه ل��ه 1987/11/14دا ده نوس��رێت، دوای راپه ڕی��ن هه رایه ك��ی نای��ه وه و ئه م هه وڵ��ه ی ب��ۆ ئازادكردنی دروس��تكردن به په یوه ندی منداڵه كان��ی له گ��ه ڵ رژێمی به ع��س لێكدرایه وه ، وه ك خۆی ده ڵێت ئه مه زۆرترین ئازاری داوه ، تا سه ره نجام له پلنیۆمی یه كێتیدا ئه ستۆپاكی خۆی ده س��ه لمێنێت، ئه و ده ڵێت "غه دری مێژو له من كرا، خه ڵكی نامه ردیش ترش و

خوێیان زۆر پێوه كرد".

رۆشت و هاته وه نامه ی��ه ، ئ��ه و ناردن��ی دوای رۆژ 10به ه��ۆی خیانه تی ئافره تێك��ه وه كه ژنی پێش��مه رگه بوه مس��ته فاو دایكی و چه ند كه س��ێكی نزیكی ژه هر خواردو ده كرێن، دایك و كچێكی دۆس��تیان ده مرن و خۆشی ده كه وێته دۆخێكی فره خراپه وه ، ئه و كه له شه سته كانه وه تا ئێستا ده یانجار هه وڵی كوش��تنی دراوه ، له چونه س��ه ر شوێنی نیشته جێبونیه وه بگره تا برینداربون له شه ڕ و خه ڵك ناردن به مه به ستی كوشتن و مین بۆ

نانه وه ، ئه م روداوه یان له هه مو ئه وانه ی تر زیاتر ژیانی ده خاته مه ترسییه وه ، به په له ده برێت بۆ ئێ��ران و دوای به س��ه ربردنی ماوه یه ك له نه خۆش��خانه كانی سه رده شت و ته ورێزو تاران، به مه به س��تی چاره س��ه ر روده كاته له نده ن و كاتێكی زۆری ده وێت تا

ده گه ڕێته وه سه ر دۆخی ئاسایی .ت��ا پ��اش راپه ڕی��ن و ك��ۆڕه و له هۆڵه ندا ده مێنێت��ه وه و پاش��ان ده گه ڕێت��ه وه بۆ كوردستان و به شداری له كۆنگره ی یه كه می یه كێت��ی ده كات ل��ه 1992 له س��لێمانی و هه ڵده بژێردرێت و سه ركردایه تی به ئه ندامی

پاشانیش ده كرێته سه رله شكری هه ولێر.

شه ڕی ناوخۆ به هۆی هه ڵه ی چه ند كه سێكه وه روی دا

مس��ته فا یاده وه رییه كانی خوێندن��ه وه ی چ��اوڕه ش له به ر هیچ گرن��گ نه بێت، له و روه وه گرنگی��ی تایبه تی خ��ۆی هه یه كه یه كه م پریش��كی ئاگری شه ڕی ناوخۆ له و ناوچه ی��ه وه هه ڵگیرس��ا، ته نانه ت ره نگه زۆربه ی خوێنه ران له كاتی خوێندنه وه ی ئه م یاده وه رییانه دا په له ی ئه وه یان بێت كه زو بگه نه ئه و الپه ڕانه ی كه باس له چۆنیه تی هه ڵگیرسانی شه ڕه كه ده كات، بزانن چۆن و

بۆچی رویداو كێ لێی به رپرسه ؟چه ن��د هه فته یه ك به ر له ده س��تپێكردنی جه نگی ناوخۆ مسته فا چاوڕه ش، له الیه ن مام جه الله وه به رپرس��یاریه تی مه ڵبه ندی پێده س��پێردرێت یه كێت��ی پش��ده ری كه رانی��ه و ق��ه اڵدزێ ده گرێت��ه وه ، ئه و له گێڕانه وه ی ش��ه ڕی ناوخۆدا ده ڵێت "بۆ مێژو ده یگێڕم��ه وه ، زیادو كه می لێناكه م، ل��ه دو ب��و 1994/5/1، جومع��ه رۆژی س��ه ره وه ده واممان نه بو، هه م یه كی ئایار كه جه ژنی كرێ��كاران بو، هه م جومعه ش بو، وتمان ده چین بۆ داره شمانه سه ردانی جه م��ال كاك ئه حمه د ده كه ی��ن، له كاتی گه ڕانه وه م��ان ب��ۆ ق��ه اڵدزێ له كۆمیته ی ئه و ش��ارۆچكه یه ، له الی��ه ن چه ند خاوه ن ئاگاداركراین��ه وه كه عه لی دوكانێك��ه وه حه س��ۆی میرخان هاتوه شۆفڵی هێناوه و ده ڵێت دوكانه كان ده ڕوخێنم. منیش وتم: بڕوا مه كه ن، چۆن دوكان تێكده ده ن؟ كه له كۆمیته ی قه اڵدزێ هه ستاین بێینه وه بۆ رانیه له سه ر سوچه كه ی نزیك دوكانه كان پێگرتم��ه وه و وتیان جارێكیتر پێش��یان مامه ی ئاسایش هاتوه ده ڵێت به ڕاستمانه و

ده یڕوخێنین، به ڕاستی بڕوام نه كرد!".سه ره نجام دۆخه كه خراپتر ده بێت، چه ند كه سێكی لقی 11ی پارتی دێنه رانیه بۆ الی مس��ته فا چاوڕه ش، ئه و ده ڵێت "پێموتن: ئه م كێشه یه هی ئێمه نییه وه ك یه كێتی ، هی دوكاندارو عه لی حه س��ۆ میرخانه ، من بۆچ��ی بێم؟ خۆتان بڕۆن باڵوه به هێزه كه بكه ن، به یانی هه موی چاره سه ر ده كه ین". له س��ه عات 6 مامۆس��تا مه ال محه مه دی ده ڵگه ی��ی وه كی��ل وه زی��ری ئه وقاف بو له قه اڵدزێ بو، بروس��كه یه كی كرد بۆمان و نوس��یبوی "عه ل��ی حه س��ۆ میرخ��ان" له ش��ه قامی كه مه ربه ندێ��وه ده گه ڕێته وه و وا پێكهاتوین، منیش بروس��كه م بۆ كردو وتم ده ستتان خۆش بێت، كارێكی باشتان ك��ردوه ئه م كێش��ه یه مان له كۆڵ بۆته وه . له پڕێكدا سه عات 7ی ئێواره بروسكه یه كی تر له كۆمیته وه ه��ات، ده ڵێت جه ماعه تی عه لی حه س��ۆ میرخان، م��ام جوتیاریان شه هید كرد. الم سه یر بو، به ڕاستی باری كاره كه ی ق��ورس كرد... مام جوتیار الی ئێمه كه م نه بو.. شه وی 1 له سه ر 2، منیش ده بێت ئیحتیاتی خۆم بكه م چونكی هێزم نه بو، ئه م ش��ه ڕه ش ب��ه رده رگای گرتوه . ن��اردم عه لی نه بی و ئیس��ماعیل وه رتێی و تۆفیق كانی وه تمانی��م بانگكرد. پێموتن له قه اڵدزێ ش��ه ڕ دروس��ت بوه ، ئێوه ش بچ��ن و ئاگاداربن كۆمیت��ه نه گیرێ پارتی ده وریان داوه . ئه مانیش شه وه گه یشتونه ته ئه وێ و نه شاره زان ته قه له مانیش ده كه ن و ه��ه ر له وێدا عه لی نه بی ش��ه هید ده بێت، ئیسماعیل وه رتێی و تۆفیق كانی وه تمانی برین��دار ب��ون. له كاتی ناش��تنی عه لی نه بیدا له س��ه ر قه بران، ته قه دامه زرایه وه ، ناش��تنه كه م مه راس��یمی ناچاربوم ئیتر به جێهێش��ت و گه ڕام��ه وه ب��ۆ رانیه . كه گه یشتمه مه ڵبه ند خه ڵكی رانیه و خزمانی

شه هید عه لی نه بی هێرشیان كردبوه سه ر لقی یانزه و گرتبویی��ان ئه مه ش باره كه ی

قورستر كرد".مس��ته فا چاوڕه ش ده ش��ڵێت "زه مینه ی ش��ه ڕ له ئارادابو، ئه گه ر له ڕانیه نه بوایه ، له گه رمی��ان یان له هه ولێ��ر یاخود دهۆك عه قڵییه تی وه زعه كه و هه ڵده گیرسا. شه ڕ حاكمییه ت وایكردبو ئه م ش��ه ڕه ش له ملی ئێمه وه ئااڵ، له شه ڕیشدا له سه ر حه ق بیت یان ناحه ق، كه س خۆی به كوش��ت نادات، منیش نامه وێ باره گاكه م بگیرێت، له دڵدا له هه مو كه سێكی تری پارتیم پێ ناخۆش بو، به اڵم ئیتر ش��ه ڕ ش��ه ڕه ، جارێكیتر به داخه وه بۆ هه مو شه هیده كانی هه ردوال، شه ڕه كه به هۆی هه ڵه ی چه ند كه سێكه وه

روی دا".

دركاندنی گله ییه كدوای پلیۆنیۆم��ی یه كێتی س��اڵی 2007، ده چێت��ه الی م��ام ج��ه الل و ئ��ه وه ی ال ده دركێنێ��ت ك��ه به نی��ازی وازهێنان��ه له س��ه ركردایه تی یه كێت��ی ، م��ام جه الل پێیده ڵێت وازهێنان نییه من پش��تیوانت ده ب��م و له كۆنگره ی داهات��وش پاڵێوراوی

خۆمی .به ئه ندام��ی سێهه میش��دا له كۆنگ��ره ی سه ركردایه تی هه ڵده بژێردرێت كه ژماره یان 50 ئه ن��دام ده بێت، ئه و ده ڵێ��ت "رۆژی 2010/6/24، له ده باشان له ماڵی مام جه الل كۆنگره ی س��ه ركردایه تی ده س��تیپێكرد، س��ه ره تای كۆبونه وه كه مه كته بی سیاسی هه ڵبژێردرا، مام جه الل هه ش��ت كه س��ی ده ستنیش��انكردبو بۆ مه كته بی سیاس��ی نه جمه دین دكت��ۆر عه ب��دواڵ، )ره فعه ت كه ریم، عیماد ئه حمه د، مه ال به ختیار، هێرۆ ئیبراهیم ئه حمه د، عومه ر فه تاح، عه دنان موفتی ، ئه رس��ه الن بای��ز(، "دیاربو مام جه الل حسابی له سه ر ش��اره كان كردوه و ئ��ه م هه ڤااڵنه ی دان��اوه ، بێگومان حه قی خۆیه ت��ی ، به اڵم له كۆنگ��ره دا ده نگ هه ر ده نگه و حه ق وابو حسابی له سه ر بكرێت. له كۆبونه وه كه دا بڕیاردرا س��ێ هه ڤاڵی تر ده ستنیش��ان بكرێن و بخرێته ده نگدانه وه ، )ش��ێخ جه عفه ر، حاكم قادر حه مه جان، مه حمود سه نگاوی ( هه ڵبژێردران". "باقیات مان��ه وه و ئیحتیات بون، به اڵم تا ئێس��تا ه��ه ر ده وری ئه ندامی مه كته بی سیاس��ی ده بینن. م��ن له گرنگی هیچ هه ڤاڵێك كه م ناكه مه وه ، به اڵم به حه قی ته واو ش��ه رعی خۆم��ی ده زان��م له پێش��ه وه ی زۆر ل��ه و هه ڤااڵنه ب��م، زۆر دڵگرانبوم ده رنه چوم.. له سه رو خۆته وه پشتیوانی ده سته گه ری و گرنگه ، ئیتر هه رچه ند بی��رم ده كرده وه و س��ه رم ده هێن��او ده برد، ه��ه ر خه فه تم پێده خوارد.. ئ��ه و رۆژانه ی دوای كۆنگره هه ر له دڵی خۆمدا راوێژم ده كردو بڕیارمدا واز له س��ه ركردایه تی یه كێتی بهێنم، نه ك یه كێتی ، دواج��ار نامه یه كی گله یی ئامێزم بۆ مام جه الل نوس��ی .. هاوكات كۆمه ڵێك هه ڤاڵ نه سیحه تیان كردم هه ر ئیش بكه م و په له نه كه م له وازهێنان، ئه وه تا تا ئێس��تا

به رده وامم".

سه رنجێك ئ��اگاداری ئه وان��ه ی زۆرب��ه ی ره نگ��ه روداوه كانن پێیانوابێت مس��ته فا چاوڕه ش له روداوگه لێكی زۆر ئاڵۆزو پڕ له كێشمه كێشی زیاتردا ژیابێ��ت و ئه م یاده وه رییانه له ڕوی ته كنیك��ی گێڕان��ه وه و له ڕوی داڕش��تن و پۆرترێت��ی كه س��ه نزی��ك و دوره كانه وه نه یتوانیوه گوزارش��تێكی ته واوی لێبكات، س��یحری ئه و ژیان��ه پ��ڕ به توندوتیژیی و روداوانه له م یاده وه ریانه دا به باشی ره نگی نه دات��ه وه و مه به س��تی نه پێ��كاوه . جگه له وه ش، مس��ته فا چاوڕه ش به مه به س��ت یان بێ مه به س��ت ناچێته نێو ورده كاریی ملمالنێی "شه خس��ه كان" و فكره چه ندین جیاوازه كانه وه و به ڕاشكاویی باسیان ناكاو ده رنابڕێت، به رامبه ریان هه ڵوێستی خۆی چ له ئاس��تی كوردس��تان و چ له ئاس��تی یه كێتیش��یدا، هه ربۆیه له م یاده وه رییانه دا وێنه یه كی رونت سه باره ت به و ملمالنێیانه ناخرێته پێشچاو، ئه و له م یاده وه رییانه دا ده ڵێت "هه ندێك ش��ت هه یه نانوس��رێت،

خۆتان ده زانن مه به ستم له چییه ".

جارێکیرت ده نگی پێی ئاو "وەرگێڕانی شیعر

دوجار خیانەتە" ئا: ئاوێنە

هەفت��ەی راب��ردو بەوەرگێڕانێک��ی نوێی فارس، ش��اعیری شیعرەکانی کوردییەوە س��وهراب س��پهەری، لەکتێبێک��داو لەژێر ناونیش��انی "ده نگ��ی پێ��ی ئاو..ماچێك به تامی خۆڵه مێش" لەالیەن دەزگای جەمال لەدیدارێکی باڵوکرایەوە. عیرفانەوە چاپ و کورت��ی ئاوێنەدا، توان��ا ئەمین، وەرگێڕی ئەو شیعرانە، باس لەوەرگێڕان بەگشتیی و وەرگێڕان��ی ئ��ەم ش��یعرانەی س��وهراب

دەکات.ئاوێنە: ده نگی پێی ئاو پێشتر چه ند جارێک وه رگێ��ڕراوه ، جیاوازی ئه م وه رگێڕانه ی تۆ

له گه ڵ ئه وانی تر له چیدایه ؟بەهەم��و وەرگێ��ڕان ئەمی��ن: توان��ا سەختییەکەیەوە جۆرێکە لەگەمە. جۆرێکە کۆشکێک دروستکردنەوەی .چێژی لەچێژ لەزمان��ی نەتەوەک��ەی خۆت��دا لەس��ەر نەخش��ەی ئەندازیارێ��ک لەزمانێکی تردا. ئەوجا با دەیان وەس��تاو بەنای تر لەسەر ئەو نەخشەیە کاریانکردبێت و پێش تۆ ئەو کۆش��کەیان دروس��تکردبێت، تۆ کۆشکی خۆت دروس��ت دەکەیت، تۆ توانای خۆت تاقیدەکەیتەوە، دوایی خوێنەر بڕیار دەدات کام کۆشکیان وەستاکاریی تێدایەو کامیان

جوانن و لەئاستی نەخشەکەدان.ئاوێنە: بۆچی ئه م قه س��یده یه ی سوهراب الی خوێنه رانی کورد ئه وه نده جێی بایه خه

که زیاد له وه رگێڕانێکی بۆ ده کرێت؟توانا ئەمین: لەڕاس��تیدا هەر ئەم کارەنا، تەواوی س��وهراب پێویس��تییە بۆ دنیای نوێ؛ بۆ ئێس��تای دونیای کوردی، چونکە بەگشتی شیعری سوهراب؛ گلەییەکی توندە لەژیانی مرۆڤی نوێ، لەزی��اد بەکاربردن، لەئیسرافی نەک تەنها مەتریاڵەکان، بەڵکو شتە مەعنەوییەکانیش؛ لەزۆر قسەکردنەوە مەس��رەفکردنی گەورەو ش��ادی تاداوای بەب��ڕوای زۆر. غەمگین��ی دودڵ��ی و سوهرابناسەکان و منیش: "دەنگی پێی ئاو" لەکۆکاری ئەم پیاوە میهرەبانەدا شاکارە. "دەنگی پێی ئاو" چڕکردنەوەی فەلسەفەو

جیهانبینی سوهرابە لەقەسیدەیەکدا.ئاوێنە: ئێوه که ئه زمونێکتان هه یه له گه ڵ شاعیرێکی شیعری وه ڕگێڕانی وه رگێڕاندا، نیگارکێشی وه ک سوهراب کارێکی قورس و

زه حمه ت نییه ؟توانا ئەمین: خۆی هەر وەرگێڕان خیانەتە، وەرگێڕانی ش��یعر دوج��ار خیانەتە، بەاڵم بەوەدا م��ن پیاوێکی خائین��م، بەو توانا بچوک��ەی خۆمەوە حەزمکرد ئەم ڕیس��کە بکەم. ڕاس��تە وەرگێڕانی شاعیرێکی وەک س��وهراب کە تژییە لەوێنە، ئاس��ان نییە؛ وەرگێران��ی ئ��ەو س��ادەییەی س��وهراب کە پ��ڕە لەقواڵیی، پێویس��تی بەجۆرێک لەسوهرابناسیی، جۆرێک لەسروشتگەرایی، پێیەک لەڕۆحانیی��ەت، پێیەک لەعیرفانی ڕۆژهەاڵت��ی هەیە. من هەوڵم��داوە؛ هەمو ئ��ەو چەمکانەی س��وهراب بەکاریبردون و س��ەروکاریان لەگ��ەڵ عیرفان��ی هیندی و بودی��ی هەی��ە؛ بەپەراوێز ب��ۆ خوێنەری ڕونبکەمەوە، تا باش��تر درکی مەبەس��تی قوڵ و قژقژی س��وهراب بکات کە لەپشتی دێڕە س��ادەکانییەوە خۆی ش��اردۆتەوە. بەش��ێوەیەکی گش��تیی م��ن هەوڵمداوە؛ شیعرەکە بەکوردی بنوسمەوە، بۆیە تا ئەو جێگایەی کراوە سێنتاکس��ی فارسییەکەم بەمەبەس��ت ش��کاندوە، تا بەڕستەسازی کوردی ئەم کۆش��کە دروستبکەمەوە، کە

سوهراب ئەندازیارەکەیەتی.

یاده‌وه‌رییه‌كانی‌‌مسته‌فا‌چاوڕه‌ش

له‌شه‌ڕه‌‌خه‌نجه‌ری‌براکانه‌وهتا‌شه‌ڕی‌ناوخۆ

من له گرنگی هیچ هه ڤاڵێك كه م

ناكه مه وه ، به اڵم به حه قی ته واو

شه رعی خۆمی ده زانم له پێشه وه ی زۆر

له و هه ڤااڵنه بم که ئه ندامی مه کته بی

سیاسین

دیسان فەلەکی سەرۆک‌عه‌بدولره‌زاق‌شه‌ریف

یەکخستنەوەی‌هێزی‌پێشمەرگەی‌کوردستان‌و‌بڕیاری‌بەنیشتیمانی‌و‌بەنیزامیکردنی،‌له‌مێژە‌یاس��ای‌پەرلەمانی‌هەرێمی‌کوردستانە،‌رێکەوتن‌و‌بڕیاری‌سیاسی‌یەکێتی‌و‌پارتی‌هەیە‌و‌هەمیش��ە‌پش��تیوانی‌فراوانی‌کۆمەاڵنی‌خەڵک‌و‌هێزە‌سیاس��یەکانی‌

تریشی‌هەبوە.هاتنی‌"داعش"و‌گەڕانەوە‌و‌بەش��داری‌و‌پش��تیوانی‌ئەمه‌ری��کا‌و‌هاوپەیمانەکانی،‌بارودۆخ��ی‌ش��ەڕ‌و‌روبەروبونەوە،‌پەنجەکانی‌پەش��یمانی‌بەگش��ت‌فەرماندەکانی‌پێش��مەرگە‌و‌لەپێش��یانەوە‌بەفەرماندە‌گش��تیەکەی‌گەست،‌پەش��یمانی‌لەوەی‌کە‌نەیتوانیوە‌و‌نەیویس��توە‌‌و‌نەیکردوە‌یاس��ای‌پەرلەمان��ی‌هەرێمەکەی‌کە‌خۆی‌س��ەرۆکایەتی‌لەگەڵ‌رێککەوتنەکانی‌لەگەڵ‌حزبە‌هاوپەیمانەکەیدا،‌جێبەجێ‌بکات،‌بۆیە‌لەگەڵ‌یەکەم‌تەقەی‌ش��ەڕی‌داعش��دا،‌بۆ‌روبەروبونەوە‌‌و‌پاراس��تنی‌هەرێم‌و‌ئایندەی‌گەلی‌کوردس��تان،‌سەرۆک‌پێویستی‌بونی‌‌یەک‌هێزی‌پێشمەرگەی‌نیزامی‌بیرکەوتەوە،‌لەدەرەوەی‌یەکێتی‌و‌پارتی‌پەس��ەندی‌وەزیرێکی‌پێش��مەرگەی‌کرد،‌بەهاوئاهەنگی‌کوتلە‌سیاس��یەکان‌لەپەرلەمانی‌کوردس��تان‌پڕۆژەی‌یەکگرتنەوەی‌هێزە‌حزبیەکانی‌پارتی‌و‌یەکێتی‌)کە‌بێ‌بنەما‌و‌بەس��وتفەی‌سیاس��ی‌و‌عەسکەری‌بەهێزەکانی‌حەفتا‌و‌هەش��تا‌ناسراون(،‌بو‌بەیاس��ا‌و‌بەدەنگی‌زۆرینە‌پەسەند‌کرا،‌ئەمجارە‌لەبەردەم‌دو‌یاس��ای‌پەرلەماندا،‌کە‌لەدو‌س��ەروەختی‌جیاوازدا‌دەرچوە،‌س��ەرۆک‌و‌وەزیری‌پێشمەرگە‌و‌فەرماندە‌س��ەربازیەکان‌بەرپرسن‌لەجێبەجێکردنی،‌بەپێچەوانەشەوە‌بێڕێزیەکی‌تەواوە‌بەیاسا‌و‌سەروەریی‌و‌بەدەنگی‌کۆمەاڵنی‌خەڵک‌و‌

پەرلەمانی‌هەرێمی‌کوردستان.س��ەباره‌ت‌بەگفتوگۆ‌و‌هەوڵ‌و‌رێکەوتنە‌سیاس��یەکانیش،‌لەم‌ب��وارەدا،‌کە‌زیاتر‌لەنهێنی‌و‌لەژورە‌داخراوەکاندا‌ئەنجام‌دراوە،‌پارتی‌و‌یەکێتی‌لەسەرەتای‌یەکخستنی‌دو‌ئی��دارەی‌هەولێر‌و‌س��لێمانیدا،‌بیرۆک��ە‌و‌هەوڵی‌لەم‌جۆرەی��ان‌هەبوە.‌لەگەڵ‌حکومەتی‌عێراق‌و‌یاساکانی‌تایبەت‌بەبەرگری‌و‌ئاسایش‌و‌دەستوری‌عێراق‌دا،‌لەسەر‌بنەمای‌یەک‌هێزی‌‌پێشمەرگە‌رەفتاریانکردوە،‌کاتێکیش‌مەسەلەی‌پێشمەرگە‌دەبێتە‌کێش��ەی‌نێوان‌هەرێم‌و‌بەغ��دا.‌ئەمه‌ریکیەکان‌و‌هاوپەیمانەکان��ی‌تر،‌دەور‌و‌جیران‌هەوڵئەدەن‌قس��ە‌لەیەکگرتنەوەی‌پێش��مەرگە‌و‌بەنیزامیکردنی‌بکەن،‌زانیاریە‌دزە‌پێکراوەکانیش‌کۆی‌ئەنجامنەدانی‌پرۆسەکە‌دەخەنە‌ئەستۆی‌بارزانی‌و‌تاڵەبانی،‌کە‌ئیشەکە‌لەدەستی‌ئەواندا‌بوە‌و‌نەیانویستوە‌و‌نەیانکردوە.‌دوا‌هەوڵی‌ئەمه‌ریکیەکان‌بۆ‌دروس��تکردنی‌هێزێکی‌یاسایی‌نیزامی‌لەپێشمەرگە،‌س��اڵێک‌پێش‌کشانەوەی‌هێزەکانی��ان‌لەعێراق‌هەمو‌تەدارەکی‌ئەو‌پرۆس��ەیەیان‌لەئەس��تۆی‌خۆیان‌گرت‌و‌دامێنی‌هەردو‌س��ەرۆکیان‌بۆ‌بەجێگەیاندنی‌پرۆس��ەکە‌گرت،‌پارە‌و‌چه‌ک‌و‌چۆڵ‌و‌مەشق‌و‌گشت‌پێداویستیەکانیان‌بەیاسا‌و‌لەالیەن‌هێزەکانی‌ئەمەریکاوە‌دابینکرد.

بەداخەوە‌ئەو‌دو‌جوامێرە‌ئەو‌دەرفەتەیان‌لەدەس��ت‌میللەتەکەمان‌دا،‌یەکەمیان‌دەیوت‌تاڵەبانی‌لیواکانی‌خۆی‌و‌دوەمیان‌دەیوت‌بارزانی‌فەلەک‌تەسلیم‌ناکات.

ئێس��تا‌هێزەکان��ی‌ئەمه‌ری��کا‌و‌هاوپەیمانەکانی‌بەجۆرێکی‌تر‌و‌بەپێویس��تیەکی‌زیاتر‌بۆ‌هێزی‌پێش��مەرگە‌گەڕاونەتەوە،‌هەمان‌هەوڵ‌و‌پەرۆشییان‌هەیە،‌بەکردا‌رو‌بەئاش��کرا‌پشتیوانیەکانی‌ئەوان‌دەبینرێ‌و‌دەبیس��ترێ،‌سەرۆک‌فەرمان‌دەردەکا‌و‌جدیەتێک‌بۆ‌جێبەجێکردنی‌یاساکانی‌پەرلەمان‌هەیە،‌ئۆپۆزسیۆنی‌جاران،‌بەداوا‌و‌دەستکەوتی‌خۆیانی‌دەزانن‌و‌پشتیوانی‌دەکەن،‌ئەگەر‌دەنگێکی‌ناڕەزایی‌یان‌گلەیی‌یان‌رەتکردنەوەیەک‌هەبێت،‌هەقە‌گەورە‌بکرێت،‌چونکە‌لەبنەڕەتدا‌ئەوە‌دەنگی‌ئەو‌مەلەوانەیە‌کە‌دژی‌شەپۆلەنای‌چاکس��ازی‌و‌رێکخستنەوەی‌ماڵی‌کورد‌و‌سەروەری‌

یاسایە،‌دەنگی‌بێڕێزیە‌بەپەنجە‌مۆرەکانی‌کۆمەاڵنی‌خەڵکی‌کوردستان.بۆیە‌گەورەکردنی‌بەهاش‌و‌هوشی‌ئیعالمی‌،‌زیان‌بەپرۆسەکە‌دەگەیەنێت.‌دروستتر‌ئەوەیە‌س��ەرۆک‌و‌وەزیری‌پێش��مەرگە‌و‌فەرماندە‌و‌بەرپرسانی‌حەفتا‌و‌هەشتا‌‌)کە‌ک��ەس‌نازانێ‌ب��ۆ‌‌43و‌‌57نیە‌و‌بۆ‌‌70و‌80(‌یە،‌لیوا‌و‌فەل��ەک‌و‌هێزە‌تایبەتەکان‌بكەن‌بەدەس��تە‌گوڵی‌مژدەی‌یەکگرتنەوەی‌هێزەکانی‌پێش��مەرگە‌و‌لەسەرەتا‌بۆ‌جێبەجێکردنی‌یاساکانی‌پەرلەمان‌و‌رێکەوتنە‌سیاسیەکان‌لەناو‌ماڵ‌و‌هێزێ‌خۆیانەوە‌

دەست‌پێ‌بکەن‌بۆ‌ئەوەی‌هەمو‌بەیەک‌دەنگ‌پشتیوانی‌بکەین.

شەنگال بگرنەوە

دواتر شەری لەسەر بکەن

تایبه‌ت )460(‌سێشه‌ممه‌‌182015/1/6

‌

رووداو‌خ��ۆی‌‌به‌یه‌كه‌م��ی‌‌بێ‌‌كه‌ناڵ‌‌ به‌پرۆفیشناڵترین‌ ركابه‌رو‌پێناس��ه‌‌ده‌كات،‌به‌اڵم‌له‌واقیعدا‌س��اكارترین‌ئه‌ته‌كێ��ت‌و‌مۆراڵی‌‌

رۆژنامه‌گه‌ریی‌‌په‌یڕه‌و‌ناكات.له‌زۆربه‌ی‌‌ رابردو،‌ سێشه‌ممه‌ی‌‌گه‌ڕی‌‌هه‌واڵه‌كانی‌ئه‌م‌كه‌ناڵه‌دا،‌ئ��ازاد‌جوندیانی‌‌ ره‌خنه‌گرتن��ی‌‌له‌مه‌ال‌به‌ختیار‌)كه‌‌له‌چوارچێوه‌ی‌‌وتارێكدا‌هاتبوو‌رۆژنامه‌ی‌‌ئاوێنه‌‌یه‌كه‌می‌‌ هه‌واڵی‌‌ باڵویك��رده‌وه‌(،‌رووداو‌ب��و،‌ب��ه‌اڵم‌به‌بێ‌‌ئه‌وه‌ی‌‌بكات،‌ له‌س��ه‌رچاوه‌كه‌ی‌‌ ب��اس‌له‌ئه‌لف‌و‌ تۆزقاڵێ��ك‌ ئه‌وان��ه‌ی‌‌بێ��ی‌‌رۆژنامه‌گه‌ری��ی‌‌س��ه‌ریان‌ده‌رده‌چێت،‌باش‌ده‌زانن‌كارێكی‌‌به‌مجۆره‌‌ئه‌تككردن‌و‌تیرۆركردنی‌‌"مافی‌‌باڵوكردنه‌وه‌"یه‌‌و‌كه‌ناڵه‌كه‌ی‌‌نێچیرڤان‌ب��ه‌رۆژی‌‌روناك‌گزیی‌‌و‌دزیی‌‌له‌میدیای‌‌نوسراو‌ده‌كات.

ئاوێنه‌‌ ناونه‌هێنان��ی‌‌رۆژنامه‌ی‌‌وه‌ك‌س��ه‌رچاوه‌ی‌‌هه‌واڵ��ی‌‌ئه‌م‌كه‌ناڵه‌،‌له‌و‌ئه‌گه‌ره‌‌به‌دور‌نییه‌،‌نایه‌وێ��ت‌رۆژنامه‌یه‌كی‌‌وه‌ك‌ كه‌‌خۆیان‌ده‌ڵێ��ن‌"لۆكاڵیی‌"‌ببێته‌‌له‌كاتێكدا‌ هه‌واڵیی‌‌ س��ه‌رچاوه‌ی‌‌خۆی‌‌پێ‌‌یه‌كه‌می‌‌بێ‌‌ركابه‌ره‌.

ئه‌مه‌‌یه‌كه‌مجار‌نییه‌‌كه‌‌رووداو‌ب��ه‌م‌ش��ێوه‌یه‌‌مامه‌ڵ��ه‌‌له‌گه‌ڵ‌‌میدیای‌‌نوسراو‌ده‌كات،‌به‌درێژایی‌‌ساڵی‌‌رابردو‌به‌شێك‌له‌و‌راپۆرت‌و‌هه‌واڵ‌‌و‌بابه‌ت��ی‌‌به‌رنامانه‌ی‌‌له‌م‌شاشه‌‌پڕ‌له‌بریقه‌و‌باقه‌وه‌‌په‌خش‌ك��راون،‌ئاماده‌كار‌و‌هه‌واڵس��ازو‌په‌یامنێره‌كانی��ان‌بیرۆكه‌كه‌ی��ان‌وه‌رگرتوه‌‌و‌ نوسراوه‌وه‌‌ له‌میدیای‌‌پاشان‌ئیشیان‌له‌سه‌ر‌كردوه‌ته‌وه‌‌و‌به‌ناوی‌‌خۆیانه‌وه‌‌په‌خشیانكردون‌و‌به‌س��ه‌رچاوه‌ی‌‌ ئاماژه‌ی��ان‌به‌مه‌ش‌ نه‌كردوه‌،‌ راسته‌قینه‌یان‌

فێڵ‌و‌گزییان‌نه‌ك‌هه‌ر‌له‌میدیای‌‌له‌بینه‌رانیش‌ به‌ڵك��و‌ نوس��راو،‌كردوه‌‌كه‌‌هه‌واڵ‌‌و‌راپۆرت‌و‌بابه‌تی‌‌به‌رنامه‌كه‌ی��ان‌وه‌ك‌كه‌ره‌س��ه‌ی‌‌خاوی‌‌خۆیان‌پێشكه‌ش‌كردون.‌له‌وه‌ش‌س��ه‌یرتر،‌ئ��ه‌م‌تۆڕی‌‌رۆژنام��ه‌و‌ هه‌م��و‌ میدیایی��ه‌،‌گۆڤاره‌كانی‌‌ئه‌م‌واڵته‌‌به‌"لۆكاڵ‌"‌ده‌بین��ێ‌‌و‌خۆش��ی‌‌به‌"گلۆباڵ‌"،‌له‌گ��ه‌ڵ‌‌ رووداودا‌ له‌س��ایتی‌‌هه‌واڵه‌ك��ه‌دا‌ باڵوكردن��ه‌وه‌ی‌‌ئاماژه‌‌ب��ه‌وه‌‌دراوه‌‌كه‌‌جوندیانی‌‌وتاره‌ك��ه‌ی‌‌له‌رۆژنام��ه‌ی‌‌ئاوێنه‌‌باڵوكردوه‌ته‌وه‌،‌)كه‌‌رۆژنامه‌یه‌كی‌‌

لۆكاڵییه‌(."رووداو"‌ئه‌م‌وش��ه‌ی‌لۆكاڵییه‌‌ب��ه‌ر‌ل��ه‌وه‌ی‌‌وه‌ك‌"فاك��ت"‌بۆ‌ناس��اندنی‌‌رۆژنامه‌ی‌‌ئاوێنه‌‌یان‌نوس��راو‌ تری‌‌ میدیایه‌كی‌‌ ه��ه‌ر‌به‌كاربهێنێ��ت،‌له‌ڕاس��تیدا‌وه‌ك‌له‌والوه‌ش��ه‌وه‌‌ لێدانیانه‌!‌ تان��ه‌‌به‌ئه‌ندازه‌ی��ه‌ك‌نوقم��ی‌‌غ��رورو‌له‌خۆبایبون��ه‌‌ك��ه‌‌پێیوایه‌‌خۆی‌‌كه‌ناڵێكی‌‌"گلۆباڵ‌"ه‌،‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌‌ئه‌مه‌ریكیه‌كان‌ به‌ریتانی‌‌و‌ كاتێك‌له‌ته‌ماش��اكردنی‌‌ تاقه‌تی��ان‌بچێ��ت،‌ ‌)CNN( )BBC(‌و‌سه‌ر‌ ده‌خه‌نه‌‌ س��ه‌ته‌الیته‌كه‌یان‌رووداو‌ت��ا‌بزانن‌چ��ی‌‌له‌دونیادا‌ده‌گوزه‌رێت‌و‌به‌دیار‌ئه‌م‌كه‌ناڵه‌وه‌‌

دابنیشن.رووداو‌كه‌‌په‌تی‌‌داهات‌و‌په‌یامه‌‌پیشه‌ییه‌كه‌ی‌‌له‌مێشكی‌‌نێچیرڤان‌و‌كیسه‌و‌گیرفانی‌‌ئه‌ودایه‌،‌به‌مجۆره‌‌ناتوانێت‌النیكه‌می‌‌پیش��ه‌ییبونی‌‌كه‌ناڵێكه‌‌ بس��ه‌لمێنێت،‌ خ��ۆی‌‌ش��ه‌فافیه‌ت‌ النیكه‌می‌‌ ناتوانێت‌له‌خ��ودی‌‌خۆیدا‌په‌ی��ڕه‌و‌بكات،‌ئه‌گ��ه‌ر‌ن��ا‌ته‌نها‌پرس��یارێك:‌

بودجه‌ی‌‌ئه‌م‌كه‌ناڵه‌‌چه‌نده‌؟به‌دڵنیای��ی‌‌پاره‌یه‌كی‌‌ئه‌وه‌نده‌‌زۆره‌‌كه‌‌رۆژێك‌له‌ڕۆژان‌به‌ڕاستیی‌‌جورئه‌ت��ی‌‌ئه‌وه‌‌ناك��ه‌ن‌بۆ‌ڕای‌‌

گشتی‌‌رابگه‌یه‌نن.

كه ناڵه كه ی "نێچیرڤان"گزیی له میدیای نوسراو ده كات

عه‌لی‌ئه‌حمه‌د

"رووداو"‌ئه‌م‌وشه‌ی‌لۆكاڵییه‌‌

به‌ر‌له‌وه‌ی‌‌وه‌ك‌"فاكت"‌بۆ‌ناساندنی‌‌رۆژنامه‌ی‌‌ئاوێنه‌‌یان‌

هه‌ر‌میدیایه‌كی‌‌تری‌‌نوسراو‌به‌كاربهێنێت،‌له‌ڕاستیدا‌وه‌ك‌تانه‌‌لێدانیانه‌!‌

فرمێس��کەکان‌ هێش��تا‌جەس��تەی‌ وش��کنەبونەتوە،‌ل��ێ‌ خوێن��ی‌ خاک��ە‌ ئ��ەو‌پاشەکشەی‌ داعش‌ دەچۆرێت،‌خاکەکەی‌ لە75%ی‌ نەکردوە‌و‌بەدەستەوەیە،‌بەاڵم‌یەکێکیان‌دەی��کات‌بە‌کانت��ۆن‌و‌ئەوەی‌ب��ە‌ دەی��کات‌ دیکەش��یان‌

دەستکەوتی‌سەرۆک.شەنگال‌هێشتا‌کورد‌رۆژانە‌ش��ەری‌کۆاڵن‌بە‌کۆاڵنی‌تێدا‌دەکات،‌رۆژان��ە‌پێش��مەرگە‌و‌گەریال‌لەس��ەنگەردان‌و‌گیانی‌خۆی��ان‌دەس��تپێرن،‌ب��ەاڵم‌پەکەکە‌ پارتی‌و‌ بەرپرس��انی‌شەردەکەن‌لەسەر‌ئەو‌خاکەی‌کە‌هێش��تا‌کورد‌بەدەستیەوە‌دەس��ەاڵتی‌ داع��ش‌ نیی��ە‌و‌بەرپرسانی‌ هەیە،‌ بەس��ەریدا‌ئ��ەم‌دوو‌هێ��زە‌لەس��ەر‌ئەم‌خاکە‌ش��ەڕیانە،‌خۆیان‌لەوێ‌نین،‌ئ��ەوان‌لەگەڵ‌داعش��دا‌شەر‌ناکەن،‌ئەوان‌لەجەنگێکی‌راگەیاندندان‌لەگەڵ‌یەکتری.

ملمالنێکانی‌پارتی‌و‌پەکەکە‌ک��ە‌ئێس��تا‌تاک��ە‌دوو‌هێزن‌ناوچەی��ی‌ ئاس��تی‌ لەس��ەر‌سیاس��ەت‌دەک��ەن،‌لەماوەی‌رابردودا‌شکستیان‌بەسەرجەم‌نیش��تیمانیەکانیان‌ پ��رۆژە‌هێناوە،‌ملمالنێی‌ئەو‌دوو‌هێزە‌کۆنگ��رەی‌نەتەوەی‌شکس��ت‌پێهێنا‌و‌نەیتوانی‌لەبری‌ئەوەی‌خەمی‌نیشتیمانیان‌بێت‌خەمی‌

حیزبەکانیان‌بوو.ئێس��تا‌ لە‌ پەکەکە‌ پارتی‌و‌لەبری‌ئ��ەوەی‌ئازارەکانی‌ئەو‌سەدان‌خانمە‌کەمبکەنەوە‌کە‌لەالیەن‌داعشەوە‌رفێندرابوون،‌لەباتی‌ئەوەی‌شوێنێکی‌زیاتر‌بۆ‌ئ��اوارەکان‌دابی��ن‌بکەن،‌کێبرکێ‌ ملمالن��ێ‌و‌ لە‌جیاتی‌بکەن‌لەوەی‌کامیان‌دەتوانێت‌ش��ەنگال‌ هاواڵتیانی‌ خزمەتی‌بک��ەن،‌لە‌جەنگ��دان‌کامیان‌کامیان‌ زیات��رە‌و‌ الیەنگیریان‌دارایی‌ دەستکەوتی‌ دەتوانێت‌

زیاتر‌بێت.بەم‌ئاراس��تەی‌سیاس��ەت‌کردنە‌ئەو‌دوو‌هێزە‌برینەکانی‌هاواڵتیانی‌شەنگال‌نەک‌سارێژ‌ناک��ەن‌بەڵک��وو‌دەبنە‌هۆی‌برینارکردن��ی‌ش��ەنگالیەکان،‌دەروونی‌ دۆخێک��ی‌ لەبات��ی‌هێمن‌و‌ئاسودە‌بۆ‌ئەو‌سەدان‌ئاوارەی��ە‌دابی��ن‌بک��ەن‌کە‌دۆخی‌ دێن‌و‌ کراون‌ جینۆساید‌دەرونیان‌زیاتر‌خراپ‌دەکەن.لەس��ەر‌بەرپرسانی‌ئەم‌دوو‌بەگیانێکی‌ پێویس��تە‌ هێ��زە‌نیشتیمانیەوە‌مامەڵە‌لەگەڵ‌ئەو‌ناوچەیەدا‌بکەن‌و‌هەوڵەکانیان‌بکەن‌بەیەک‌بۆ‌بەجینۆس��اید‌ناس��اندی‌تاوانەکانی‌شەنگال‌نەک‌هەردوکیان‌کێبرکێ‌بکەن‌لەس��ەر‌ئەوەی‌ئااڵی‌پەکەکە‌زیات��ر‌بێ��ت‌یاخ��ود‌ئ��ااڵی‌شەنگال،‌ئەم‌دوو‌هێزە‌لەباتی‌یەکێکی��ان‌بێت‌ئااڵی‌کانتۆنی‌ش��ەنگالی‌بۆ‌دروس��ت‌بکات‌بێ��ن‌و‌هەوڵێک��ی‌زیاتر‌بدەن‌ب��ۆ‌گرتنەوەی‌ئ��ەو‌ناوچەیە‌چونک��ە‌ئەوەی‌ل��ە‌کۆتاییدا‌شەنگالیەکان‌‌ئاسودە‌دەکات‌خاکەکەیان��ە،‌ ئازادکردن��ی‌بەدەس��تهێنانەوە‌‌ئەو‌سەدان‌ژن‌و‌کچەی��ە‌ک��ە‌رفێندراون،‌

نەک‌دروستکردنی‌ئااڵبۆی.شەنگال‌پێویستی‌بە‌دروشم‌رستەکانی‌ بە‌ پێویستی‌ نییە،‌س��ەرۆک‌و‌بە‌کانت��ۆن‌کردنی‌نییە‌ش��ەنگال‌پێویس��تی‌بە‌دوب��ارە‌بنیاتدنانەوەی��ە‌بۆیە‌کۆتایی‌ باش��ترە‌ دوهێزە‌ ئەم‌ب��ەو‌مەهزەلەی��ە‌بهێنن‌کە‌

دروستیانکردوە.

ره‌وا

ئاوێنه نیوز به عه ره بی بخوێنه ره وه

http

://ww

w.aw

ene.c

om/a

r

(460( سێشه ممه 2015/1/6 19تایبه‌ت

ونبون * ناسنامه یه كی وه زاره تی پالندانان ونبوه به ناوی )عمر فقی اسماعیل حمد( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه

بۆ پرسگه ی ئاوێنه .*ناس��نامه یه كی ژوری بازرگان��ی س��لێمانی ونبوه به ن��اوی )هاوار احمد رش��ید( هه رك��ه س دۆزیه وه

بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

س��اڵی 2004 پاش ئەوەی کۆلێژی هونەرم تەواوکرد به پلەی یەکەم، خەونم جوانەکانەوە هون��ەرە به پەیمانگەی به بێ بڵێم��ەوە، تیا دەبینی وان��ەی ئ��ەوەی هیچ بی��ر ل��ەوە بکەمەوە ک��ە ئەتوان��م له زانکۆ وەربگیرێمەوەو لەوێ وان��ە بڵێم��ەوە ک��ە له هەم��و رویەک��ەوە له بەرژەوەن��دی م��ن بو له زانکۆ وان��ە بڵێم��ەوە، ب��ێ دودڵی پەیمانگ��ە پێشکەش��ی داواکاری��م ک��رد بۆ وانە وتنەوە، ک��ە پێش زانکۆ پەیمانگەش��م ه��ەر به پل��ەی یەکەم ت��ەواو کردبو، به مەبەس��تی ئەوەی بتوانم له پەیمانگە تواناکانم بخەمەگەڕ له بەرەوپێش��بردنی بەش��داربون بۆ پەیمانگ��ەدا کە بۆ من ش��وێنێک بو شایەنی هەمو هەوڵێک بو بۆ خزمەت

کردنی.ماوەی یەک هەفتە وانەم وتەوە به بڕوا بونێک��ی زۆرەوە و به ئارامی و بێخەبەر لەوەی وەرنەگیراوم و وەرناگیرێم، بارێکی زۆر پێکەنین��اوی و فۆبیا بو له هەمان کاتدا، بێ هیچ هۆکارێک وەرنەگیرام و تێ نەگەیشتم، پاش یەک هەفتە غیاب لەو قوتابخانەیەی کە ناوم لێی دەرچوبو، پەیمانگە مامۆستایەکی به پشتگیری غیابەکەم بۆ س��رڕایەوە به مەبەستی خ��ۆم له قوتابخانەک��ەی ئ��ەوەی له پیرەمەگرون دەس��ت بەوانەوتنەوە نیگ��ەران و زۆر ب��ەاڵم بکەم��ەوە، له هۆکاری وەرنەگرتن��م به گوم��ان جوانەکانی هون��ەرە له پەیمانگ��ەی س��لێمانی. له هەمانکاتدا خوێندکاری

دەرچوی تری زانکۆ کاریان بۆ کرابو بێئەوەی من بڵێنەوە له پەیمانگە وانە

ئاگاداربم.دوای چەندین س��اڵ و کارکردنێکی ل��ه دەرەوەی له کوردس��تان و زۆر کوردس��تان و بەشدار بونم له چەندەها گەلەری و فێستیڤاڵ و چاالکی هونەری کە هەر یەکێکیان له پێگە گرنگەکانی له جیهان��دا، وە دوای ئەوەی هونەرن کە ماس��تەرم له هون��ەردا له یەکێک لەن��دەن زانکۆکان��ی له باش��ترین تەواوکرد، دوای گەڕانەوەم بۆ س��ەر بڕوانامەکەم یه کسانکردنی کارەکەم و ب��رادەر و کۆمەڵێ��ک به پێداگ��ری پەیمانگ��ە، مامۆس��تایەکی چەن��د راکێش��رامەوە ن��او هەم��ان بازنەی دوب��ارەوە، دوای ئ��ەوەی بێ گومان بوم ل��ەوەی کە پەیمانگە ناکرێت کە کەس��ێک به ب��روا نامەی ماس��تەری به اڵم چێڵسیەوە وەرنەگرێت. زانکۆی دیسانەوە و دوای ساڵێک بێنەو بەردە به حیساب لیژنەکەی پەیمانگە بریاری لەسەر وەرگرتنەکەی من نەدابو گوایە هەبون، له پێشتر کەس��ی کۆمەڵێک دوای ئەوەی به پێکەنین و بێ هیواییەوە رامک��رد بۆ یەکەی سەرپەرش��تیاری خوێندنگەی��ەک ئ��ەوەی ب��ۆ ئەوەی لەبەر بۆ وانە وت��ن، بدۆزمەوە خوێندنگەکەی خۆم دەرس��ی بەتاڵی پێم وتبون له مێژب��و منی��ش نەمابو م��ن دەچم��ە پەیمانگ��ەو دڵنیابوم پ��ەروەردەو له الرینەبونی وەزارەت��ی هێش��تا پەیمانگەکان، بەڕێوبەرێتی له یەکەی سەرپەرشتیاری بوم بەزۆری پەیمانگە، ناو بەرێزی مامۆستایەکی بێت به تەنس��یبیش ئەگ��ەر کە وتی

دەبێ��ت هەوڵێکیتر بدەین وەک وانەبێژ دیس��انەوە پەیمانگە، ب��ۆ بێیتەوە پڕۆس��ەی گەڕانم ب��ۆ قوتابخانە دوا خست و کەوتمەوە ناو هەمان بازنەی پێشکەشکردنی داواکاری بۆ پەیمانگە، کات مانگێ��ک و چاوەڕێ��ی دوای کوش��تنێکی زۆر، دیسانەوە فەرمانی تەنس��یبەکەم رەزامەن��دی لەس��ەر نەکرا. له راس��تیدا له بارودۆخێکی زۆر پێکەنیناوی��دا، کەوتم��ەوە راکەڕاک

به دوای دۆزینەوەی قوتابخانەدا. پەیمانگ��ەی هونەرە جوانەکان وەک ش��وێنێکی بنچینەییە بۆ پەروەردەی هونەر، کە خوێندکار لەو ش��وێنەدا ئەتوانرێت به دروس��تی و به ڕێگەیەکی ڕوندا ئاڕاستە بکرێت به مەرجێک ئەگەر بتوانرێت پرۆگرامی پەیمانگە بەردەوام له تازەبون��ەوەو چ��اک کردندا بێت. دەبێت بەرنامەی پەیمانگە گونجاو بێت لەگەڵ فەلسەفەی دەوڵەتدا بۆ هونەر به گش��تی. پەیمانگە له سەرو هەمو له پرۆگرامەکەیدا ئەوکۆتوبەندان��ەی هەی��ە ک��ە بەش��ێکی پرۆگرامەکەی له الی��ەن ڕژێمی پێش��وە دانراوەو تا ئێستا کاری لەس��ەر دەکرێت. له پاڵ پڕ مێژویەک��ی ئەمانەش��دا هەم��و له کارکردنی هەیە و ناکرێت رۆڵی ئەو دامەزراوەیە لەسەرپێکهاتەی کلتوریدا پشتگوێ بخرێت،به درێژایی ساڵەکانی ڕابردوی چەندەها کەس��ایەتی دیاری له و به جیاواز پێگەیاندوە، شارەکەی بازنە چەقبەستوەی ئێستای کە به هیچ به ڕێوه بردنی سیس��تەمی شێوەیەک له گ��ەڵ پەروەردەیەک��ی هاوچەرخی هونەری��دا ناگونجێت. پرس��یارەکان له وەدان کێن ئەو کەسانەی رێگەنادەن

ئەزمونی دیک��ە و جوڵەی هەمەالیەنە بچێتە ئ��ەو ش��وێنەوە؟ ئایا حیزب و ڕێکخراوێکە یان کەسێکە؟ یان چەند کەسانێکن کە س��ودمەندن لەو بارو دۆخەی کە ئێستا هەیە له پەیمانگە؟ ئایا ت��ا کەی به پەیوەندی کەس��ی و ئامانجی ژێرەوب��ن، چەندەها نەوەی ت��ازە ی هونەر بەرەو ئامانجی نادیار دەبەن و بێ ئاگا دەمێننەوە له بەشێکی

زۆری کلتوری دنیا؟ هەم��و کات و له هەم��و جیهان��دا، پەروەردەیی دامەزراوەیەک��ی ه��ەر بگاتە ئاس��تێک کە خۆی بجوێتەوە، پرۆگرام و به داڕش��تنەوەی پێویستی گرنگتر له هەم��وی پێداچونەوەی��ە. ڕێگەدانە به رەخنە و شارەزایی کەسانیتر کە بەرچاوڕونی بدەن بۆ باشترکردنی جۆرە پەروەردە، ئاس��تی پرۆگرام و پەروەردە ڕەخنەگرانە ڕاشکاوییەکی بکرێ��ت ک��ە ب��وار به فراوانکردن��ی ڕەهەن��دی بینینی خوێن��دکار بدات. هەربۆی��ەش نەوە دوای ن��ەوە ئەم ترس��ی ئەزموننەکردنە و بێرەخنەییە ب��ۆ ن��او ناوەندەکانی ت��ری هونەر هونەرە له پەیمانگەی دەگوازرێتەوە. جوانەکاندا من زۆرشت فێربوم کاتێک خوێندکاربوم، بەاڵم کاتێک پەیمانگەم تەواو کرد و به تایبەت کاتێک دەس��تم ک��رد به خوێندنی ماس��تەرەکەم بۆم دەرک��ەوت کە چەن��د کەلێن و کەمو پەروەردەی له پاشخانی هەیە کورتی هونەری مندا کە پەیمانگە بەش��ێکی زۆری ئ��ەو کەلێنان��ەی دەکەوێت��ە

ئەستۆ.له کاتێکدا کە ستافی پەیمانگە دیدێکی گونجاوی نیە س��ەبارەت به پرۆگرامی

خوێندن��ی، ئای��ا هی��چ ش��وێنێکی له پێداچونەوەی نی��ە بەرپ��ەس تر سیس��تەمی پەیمانگەکان��ی هەرێمی کوردستان و هەوڵدان بۆ بنیاتنانەوەی کە له کوردستاندا، هونەری ئاس��تی پەیمانگەو دۆخیدای��ە وە له خراپترین بەرپرسی هونەریەکانیش��مان زانکۆ

یەکەمن لەم دۆخە. س��ەرەکی له س��تافی ی��ان وە پەیمانگ��ە و بەڕێوب��ەری پەیمانگ��ە دەپرس��م، بۆ چ��ی کە س��ەرەتاوە دەزان��ن بازنەیەکی داخ��راون و تەنی باش��تریش وانیە نامۆ وەرناگیرێ��ت، به ڕاش��کاوی بەکەس و نەدەن بەڵێن بۆچونی خۆتان بڵێن، با کەس��انێکی زۆر به هیوای وەرگیرانەوە کاتی خۆیان نەکوژن . لەکاتێکدا چەندەها شوێنی تر هەیە مرۆڤ هەوڵەکانی تیا بخاتە گ��ەر به ئاراس��تەی بنیاتنان��ەوەی کلتوری ئەم ناوچەیە و دەرچونی لەم

چەقبەستوییەی ئێستای.پاشان بەرپرسیارێتی یەکی گەورە ب��ەرەو ڕوی بەرنامەی تواناس��ازی دەکەمەوە، ئایا ناردنەدەرەوەی ئێمە بۆ خوێندن بەو هەمو تێچوە زۆرەوە له گ��ەڵ ئەو هەم��و هەوڵ��ەی ئێمە دامان،له پێناوی ئەوەدا نەبو کە ڕۆڵمان باشترکردنی له داڕش��تنەوەو هەبێت دام��ەزراوە پەروەردەییەکانی س��ەر به وەزارەت��ی پ��ەروەردە؟ له کاتێکدا پەیمانگ��ە پێویس��تی به تواناکان��ی ئێم��ە هەیە توان��ا به فی��ڕۆدان نیە بنەڕەتیدا وان��ە له قوتابخانەیەک��ی بڵێین��ەوە؟ له کاتێکیش��دا ب��ۆ هیچ بگوازێتەوە نیە وەزارەتی پاڵیوراوێک پاش گەڕانەوەی بۆ چەندەها ساڵ.

ساڵوێکی گەرم ماوەیەک لەمەوپێش لەبەرواری دروس��تبونی دوای 2014/6/5پەرلەمان یاداشتێکمان پێشکەش کردن بەبۆنەی دەرچونی یاسای ژمارە )2014/9( خانەنشینانەوە ک��ە ئومێدی باش��کردنی باری غەدر خانەنش��ینانی گوزەرانی لێکراوی��ان لێ ئەک��رێ و الیەنی هەڵبژارد ب��ۆ ئێوەمان بەرێزی بۆ ئەم یاداشتە چونکە ئومێدی گەورەمان هەر ئێوەی بەڕێزە کە دان بەماف��ی هاواڵتیاندا بنێن و

لێیان بپرسنەوە.لەراپەڕینەوە هەرچی یاسایەک چارەس��ەری هیچی دەرچ��وە خانەنش��ینانی کێش��ەی ج��ۆرێ بەهەم��و نەک��ردوە ب��ەر هەر بۆ تەگەرەی هاتۆتە یان پەیڕەوکردنی دواخس��تنی خانەنش��ین پشتگوێخس��تنی، دەرنەبڕێ بێزاری��ی نیی��ە کە تەرخانکردن��ی لەموچەم��ەی و موچ��ەی گۆت��رە ب��ۆ بەعزێک چونکە هەیە هەر موچەی بەالش وەرئەگ��رێ بەبێ ئ��ەوەی هیچ وەزیفەیه کی کردبێ یان موچەکەی فەراش��ەکە بەق��ەدەر موچەی ی��ان کەمت��رە یان س��ەرۆکی موچەکەی ب��وە فەرمانگەک��ە بەق��ەدەر موچ��ەی کرێ��کاری کارگەیەک��ە یا بەقەدەر موچەی قۆڵچیە کە هیچ پلەو دەرەجەی نەناونیش��انی پێش��و موچەی نەدراوەتێ گ��وێ فەرمانەکەی بەبێ ئ��ەوەی بیربکەنەوە بڵێن ئ��ەم خانەنش��ینانە خزمەتیان کردوە تەمەنیان سەرفکردوە بۆ تەنها کە دەس��تکەوتەیان ئەم موچەکەیانە ی��ان ئەو موچەیە خۆیانە تقاع��دی تەوقیفات��ی لەکاتی وەزیفەدا لێیان سێنراوە یان بیر لەوەش ناکەنەوە رۆژێک

دێت خانەنشین ببن.جا ئەم یاسا تازەیە روناکیەکی تیایە ئومێدی ل��ێ ئەکرێ ئەم نەهێڵێ جیاوازیانە کەموکوڕی و یان کەم��ی بکات��ەوە ئومێدی گەورەم��ان بەرێزتانن کە رێگە ن��ەدەن بۆچون��ی تاکەك��ەس هیوامان بکات، تیا گۆڕانکاریی هی��چ و پوچ ب��کات چونکە هەر پارێ��زەری خ��اوەن و ئێ��وەن ماف��ی هاواڵتی��ان وە بەزەییتان

پیامانابێتەوە.لەگەڵ رێزو ساڵوماندا.

جەمیل ئەمین شه کیبسەرۆکی یەکێتیی خانەنشینان

پەیمانگەی هونەرە جوانەکانی سلێمانی

بۆ دوەم جار فۆبیای شۆک و بازنەی داخراوو خۆجوینەوە

فێرک��ردن پ��ەروەردەو دەزگای لەپێکهاتەی هەر حکومەتێکدا، بەیەکێک هەس��تیارترین گرنگتری��ن و لەه��ەرە ڕەوتی دەکرێ��ت. س��ەیر دام��ەزراوە پێشکەوتنی هەر کۆمەڵگاو نەتەوەیەک لەس��ەرجەم بوارەکان��ی ژیان��دا ل��ەم دامەزراوەی��ەوە س��ەرچاوە دەگرێ��ت، پێ��ش کەوتن��ە بەرچاوەکان��ی دنیای ئەمڕۆ بەرهەمی پرۆس��ەکانی خوێندنن، داهێنەرو بیرمەن��دو زاناکان نەوەی ناو

پۆلی قوتابخانەکانن. خزمەتگوزارترین حکومەت و دڵسۆزترین س��ەرکردەی واڵت، ئەوانەن کە گرنگی دەدەن بەبواری خوێندن و پش��کی شێر لەبودج��ەی واڵت دەخەنە خزمەتی ئەم ب��وارە، لەگەڵ دابین کردنی س��ەرجەم بەبواری گرنیپێدان پێداویس��تیەکانی ، س��ەرەئەنجام فێرک��ردن پ��ەروەردەو پێش کەوتن و بوژانەوە بەسەرس��ەرجەم کایەکانی تری ژیاندا دێنێت، هەنگاونان بەرەو کرانەوەو پێش کەوتنی کۆمەڵگای لەڕێگەی سیس��تەمێکی تەنها کوردی ، فێرکاری هاوچەرخ��ەوە دێتەدی ، تەنها پ��ەروەردەو دەزگایەک��ی لەڕێگ��ەی

فێرکردنی مۆدێرن و هاوچەرخدا.

مامۆس��تا وەک یەکێک لەسێ ڕەگەزە س��ەرەکیەکەی خوێن��دن )پرۆگ��رام، قوتاب��ی ، مامۆس��تا( دەتوانێ��ت ڕۆڵی بەرچ��اوو کاریگەری هەبێت لەهێنانەدی ئەم ئامانجەدا، بەوەی تەنها مامۆس��تا دەتوانێ��ت ڕوح بەب��ەر ئ��ەو پرۆگرام و بەرنامان��ەدا بهێنێ��ت، بیانکاتە بابەتی زین��دو بیانخاتە ناو مێش��کی قوتابی و لەژیانی ڕۆژانەی��دا پیادەیان بکات، کە لەچوارچێ��وەی قۆناغەکان��ی خوێندندا پەروەردەیی بیرمەن��دی دەخوێندرێن، ژان پیاژێ لەبارەی ڕۆڵی مامۆس��تاوە دەڵێ��ت )هیچ بەرنامەو سیس��تەمێکی خوێندن سەرکەوتو نابێت و ئەنجامەکەی شکس��تە، گەر مامۆس��تا تەواو تەیارو ئامادە نەکرێت بەزانیاریی و شێوازی وانە

وتنەوەی نوێ(.دابەزینی ئاستی زانستیی و پەروەردەیی

لەس��ەرجەم قۆناغەکانی خوێندن ساڵ لەدوای س��اڵ لەهەرێمی کوردس��تاندا جێگای پرس��یارە! هەرچەندە کۆمەڵێک هۆکار هەی��ە بۆ ئەم کێش��ەیە. بەاڵم یەکێک لەهۆکارە سەرەکیەکە پەیوەندی بەخودی مامۆستاوە هەیە، کە بەشێکی زۆری ئەو مامۆستایانەی وانە دەڵێنەوە لێهاتویی و ش��ارەزاییەیان توان��او ئەو نیی��ە لەپرۆس��ەی فێرکاری��دا، هی��چ لەشێوازەکانی داهێنانێکیان تازەگەری و وانەوتنەوەدا پێ نییە، تاوەکو ئێستاش پەی��ڕەوی ش��ێوازە کالس��یکیەکەی س��ااڵنی حەفتاو هەشتاکان دەکەن، بێ لەبەرچاوگرتن��ی ئەم س��ەردەمە پێش کەوت��ووەی دنیای ئەم��ڕۆ لەکرانەوەو داهێن��ان و تەکنەلۆژی��ای پێش کەوتو، ب��ەاڵم بەش��ێکی زۆری مامۆس��تایانی ئەم��ڕۆ لەهەژارییەکی مەعریفی گەورەدا دەژین، کە ئەم��ەش پەیوەندی بەچەند

هۆکارێکەوە هەیە:1- هەم��و ئ��ەو ناوەن��دو پەیمانگاو زانکۆیان��ەی مامۆس��تایان ڕادێن��ن بۆ

پیشەی مامۆستایەتی ، ناتوانن مامۆستا بەباشی ڕابهێنن و ئامادەکراو پڕ زانیاری

بکەن بۆ ئەم پیشەیە.هەوڵ��ی خۆی��ان مامۆس��تایان -2فێرکردنی خۆی��ان نادەن، بۆ زیاتر خۆ دەوڵەمەندک��ردن بەزانی��اری نوێ و خۆ خوێندنەوەو لەڕێگەی ڕۆش��نبیرکردن، س��ەرچاوەکانی تری زانیاری ، بەتایبەت لەڕوی بابەتەکانی دەرونناس��ی تایبەت بەمن��داڵ و هەرزەکارو هەم��و ئەو بوارو بەپ��ەروەردەو پەیوەس��تن بابەتانەی

فێرکردنەوە.ح��ەزو مامۆس��تایان زۆرب��ەی -3خۆشەویستیان بۆ پیشەکەی خۆیان نییە، بەزۆرو بەناچاری لەبەر چەند هۆکارێک ئەم پیش��ەیان هەڵبژاردوە نەک بەحەزو ئارەزوو ویس��تی خۆیان، ئەمەش وای کردوە بەش��ێکی زۆریان پیشەکە تەنها وەکو سەرچاوەیەکی پارەو داهات ببینن بۆ بژێ��وی ژیانیان، ن��ەک پێگەیاندنی نەوەیەک و ئەو بەرپرسیاریەتییە گەورەی

دەکەوێتە سەریان.

حکومەت و دەسەاڵتی سیاسی لەهەرێمی بەهەس��تیاری و ئەوەندە کوردس��تاندا گرنگی مامەڵەیان لەگ��ەڵ دەزگایەکی وەکو پ��ەروەردەو فێرکردندا نەکردووە، بۆی��ە ڕەچاوی هیچ پێ��وەرو بنەمایەک نەکراوە لەوەرگرتن و دەستنیشان کردنی مامۆس��تا ب��ۆ ناوەندەکان��ی خوێندن، چونکە ئەبێت بەرپرس��ان و خەمخۆرانی بواری پ��ەروەردە بزانن! ک��ە کۆمەڵگا پێدەگات و مامۆس��تا دەس��تی لەسەر بنیاد دەنرێت، بۆی��ە ئەوەندەی ئەمڕۆ مامۆس��تا بی��ر لەزیادکردنی موچەکەی دەکاتەوە، ئەوەندە لەخەمی گۆڕانکاری کۆمەڵگادا نییە، بایک��ۆت و ڕێپێوان بۆ دواکەوتن��ی موچەکانیان دەکەن، بەاڵم ب��ێ هەڵوێس��تن بەرامبەر ب��ەو هەمو کێش��ەو کەمو کورتیان��ەی کە چەندین ساڵە لەبواری خوێندندا هەن و لێی بێ دەنگن. بۆیە ئەبێت ئەو مامۆستایانەی دەچنە ن��او پۆلەکانی خوێن��دن و وانە دەڵێنەوە، حەزی تەواویان بۆ پیش��ەکە لێهاتوبن ش��ارەزاو کەس��انی هەبێت و

لەسەر شێوازەکانی وانە وتنەوە بەپێی قۆناغە جیاوازەکان��ی خوێندن. چونکە پیشەی مامۆستایەتی پێش هەمو شتێک هونەری مامەڵەکردنە لەگەڵ تێگەیشتن لەو جیهانە تایبەتەی منداڵ و هەرزەکار تێی��دا دەژی. گەر ئامانج لەپرۆس��ەی خوێن��دن ل��ەم واڵتەدا پێ��ش کەوتنی کۆمەڵگاو بنیادنان��ی واڵتێکی مۆدێرن و س��ەقامگیرە، باحکوم��ەت بەبایەخەوە س��ەیری ئەم ب��وارە ب��کات و هەنگاوی بەپەل��ەو جدی ب��ۆ چارەس��ەرکردنی بهاوێت، خوێن��دن بواری کێش��ەکانی ئەگینا بە 50 ساڵی تریش بەتێپەڕکردنی سیس��تەمی پ��ەروەردەو فێرکردن بەم ش��ێوەی ئێس��تای ، ن��ە کۆمەڵ��گای کوردی هەنگاو بەرەو پێش��ەوە دەنێت، نەمرۆڤێکی تەندروست دێتە بەرهەم، نە دەبین��ە خاوەنی هیچ داهێنەرو فەیلەسوفێک.

تایبەت پ��ەروەردەی *مامۆس��تای لەقوتابخانەی بنار- قەاڵدزێ

بەرێزان سەرۆک و ئەندامانی ئەنجومەنی نوێنەرانی کوردستان

خوێندن و ڕۆڵی مامۆستا [email protected]

مامۆستا حاجی عومەر*

رۆژگار مسته فا

مامۆستایه ک له پۆلێکی خوێندندا

ریکالم

نوێنه‌ری‌ئاوێنه‌‌له‌ئه‌وروپاشوان‌حه‌مه‌‌ـ‌نه‌رویج004799004729

[email protected]کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه گه رمیانی، سەردەشت عوسمان، سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاھیر

خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

Documents

ژماره 460