ژماره 499

یه كێت��ی و كۆمه ڵ و یه كگرتوی ئیس��امی داوا له پارتی ده ك��ه ن كابینه ی حكومه ت ت��ا س��اڵی 2017 ب��ه م پێكهاته ی��ه ی ئێس��تای بمێنێته وه كه گۆڕانیشی تیایه ، له به رامب��ه ردا مه رجی پارت��ی ئه وه یه تا هه ڵبژاردنی داهاتو مه سه له ی سه رۆكایه تی

بارزانی به هیچ شێوه یه ك باس نه كرێ .تایبه ت به ئاوێنه : به پێی ئه و زانیاریانه ی ده ست ئاوێنه كه وتون هه ر یه ك له یه كێتی و له ڕێگه ی ئیس��امی یه كگرتوی كۆمه ڵ و په یوه ندی و ئاڕاسته كردنی نامه وه به پارتی دیموكراتی كوردس��تانیان راگه یاندوه كه

كابینه ی حكومه تی ئێس��تای كوردستان ش��ه رعیه تی ش��ه رعییه و كابینه یه ك��ی له په رله مان��ی كوردس��تان وه رگرت��وه ، له به رئه وه س��ورن له س��ه ر ئه وه ی كه تا ساڵی 2017و كاتی هه ڵبژاردنی كوردستان ئ��ه م پێكهاته یه ی ئێس��تای وه كو خۆی

بمێنێته وه .ئه م س��ێ الیه نه به پارتیان راگه یاندوه كه له گه ڵ ئه وه نین ده ستكاری پێكهاته ی حكومه ت و په رله مان بكرێت، به و پێیه ی پێنج الیه نی سه ره كی كوردستان له سه ری

رێككه وتون.

ئه م سێ الیه نه به پارتییان راگه یاندوه ك��ه ن��ه ئام��اده ن پۆس��ته كانی گۆڕان وه ربگرن، نه پش��تگیری ئه وه ش ده كه ن

بدرێن به هێزو الیه نی تر.به پێ��ی زانیاریه كانی ئاوێن��ه ، پارتی له به رامبه ر ئه م داواكاریانه دا، به مه رجێك

ئاماده یه پێكهاته ی حكومه ت وه ك خۆی بمێنێت��ه وه ك��ه ت��ا 2017 و ئه نجامدانی هه ڵبژاردنه كانی هه رێمی كوردستان، چوار الیه نه كه به هیچ ش��ێوه یه ك باسی پرسی سه رۆكایه تی و مه سه له ی مانه وه ی بارزانی

له و پۆسته دا نه كه ن.

نه وش��یروان مسته فا پش��تگیری ته واوی خ��ۆی بۆ د.یوس��ف محه مه د س��ه رۆكی په رله مان راده گه یه نێ��ت و ده ڵێت "به هیچ شێوه یه ك ده ستبه رداری پۆستی سه رۆكی

په رله مان و د.یوسف محه مه د نابین".تایبه ت به ئاوێنه : سه رچاوه یه كی ئاگادار به رۆژنام��ه ی ئاوێن��ه ی راگه یاند كه رۆژی یه كش��ه ممه ی رابردو، نه وشیروان مسته فا رێكخه ری گش��تی بزوتن��ه وه ی گۆڕان له له نده ن��ه وه له په یوه ندییه ك��ی ته له فونیدا پش��تیوانی ت��ه واوی خۆی بۆ د.یوس��ف محه مه د س��ه رۆكی په رله مانی كوردستان

راگه یاندوه .كه ره تك��رده وه ئه وه ی س��ه رچاوه كه بزوتن��ه وه ی گۆڕان به م��ه رج ئاماده بێت په رله مان له س��ه رۆكی محه مه د د.یوسف الب��دات، ئه و وت��ی "بزوتن��ه وه ی گۆڕان

به هیچ ش��ێوه یه ك ئاماده نییه د.یوس��ف له و پۆسته البدات، نه وشیروان مسته فاش ل��ه له نده ن��ه وه په یوه ندی به د.یوس��ف محه م��ه ده وه كردوه و ئه م پش��تیوانییه ی

خۆی به سه رۆكی په رله مان راگه یاندوه ".وتیشی "نه وش��یروان مسته فا د.یوسفی دڵنی��ا كردوه ت��ه وه كه به هی��چ مه رجێك بزوتن��ه وه ی گ��ۆڕان ئام��اده نابێت ئه و

له پۆستی سه رۆكی په رله مان الببرێت". ئه م��ه له كاتێكدای��ه ك��ه ڕۆژی 12ی تشرینی یه كه م، له بازگه ی پردێ هێزه كانی پارت��ی رێگه یان نه دا د.یوس��ف محه مه د به ره و هه ولێر بچێت و پێداگری له سه ر ئه وه ده كه ن كه ناوبراو چیتر سه رۆكی په رله مان

نییه و ده بێت بگۆڕدرێت.

فه رید ئه سه س��ه رد ئام��اژه به وه ده كات ك��ه بیركردنه وه ی��ه ك الی پارت��ی هه یه بۆ زیادكردن��ی قه یرانه كان ، ئه و ده ڵێت "له ساڵی )2013(ه وه ، هه رێمی كوردستان

سه رۆكێكی هه ڵبژێردراوی نیه ".ئه سه سه رد فه رید ئاوێنه ، س��لێمانی : س��ه ركردایه تی ئه نجومه ن��ی ئه ندام��ی

تایب��ه ت له چاوپێكه وتنێك��ی یه كێت��ی به ئاوێنه دا رایگه یاند كه پێویس��ته هێزی دوهه م و س��ێهه می كوردس��تان یه كه م و له م حكومه ت��ه دا بمێننه وه واته یه كێتی و پارت��ی و گ��ۆڕان، ئ��ه و وت��ی "ئه گه ر ته ماش��ا بكه ی��ن بارزانی پ��اش كۆتایی هاتنی ماوه ی س��ه رۆكایه تی، نه له الیه ن

گه ل��ه وه هه ڵبژێردراوه ت��ه وه ، نه له الیه ن په رله مانه وه ، ئه مه هه لومه رجێكی تایبه ت دێنێت��ه ئ��اراوه ، ئه وه یه ك��ه له قۆناغی بۆشایی یاساییدا ده ژین و ئه مه دانپێدانانه به ناشه رعیه تی سه رۆكی هه رێم، پێویسته ئه و بۆشاییه یاساییه كۆتایی پێبێنین".

وتیش��ی "له م هه لومه رجه ی ئێس��تای

هه رێمی كوردس��تان دو دامه زراوه په كی كه وت��وه ، یه كێكیان په رله م��ان و ئه وه ی تریش سه رۆكایه تییه ، بیركردنه وه یه ك الی

پارتی هه یه بۆ زیادكردنی قه یرانه كان".

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )499( سێشەممە 2015/10/20

w w w . a w e n e . c o m

ریکام

5

مافیایه ک هه یه زۆر به ده سه اڵته

به ناوی مافیای نه وت

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3202416 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی ته الری زارا - نهۆمی سێه م - شوقه ی ژماره 32

دوازدە تێز لەسەر دۆخی ئەمڕۆکەی

کوردستان

14 1218

یه كێتی و كۆمه ڵ و یه كگرتو داوا ده كه ن كابینه ی حكومه ت تا ساڵی 2017 به م پێكهاته یه ی ئێستای بمێنێته وه

پارتی‌:‌به‌مه‌رجێك‌‌باسی‌سه‌رۆكایه‌تی‌‌بارزانی‌‌نه‌كرێ‌

138

16بێدەنگی هەولێر:

تەنگژەی شوناسی هەولێریی

تارمایی سه له فیه كان

له سلێامنی

رۆژێک له گه ڵ به سااڵچوانی خانه کاندا

مامۆستایان ده که ونه فرۆشتنی

که لوپه له کانیان

9

قه‌یران‌تا‌سه‌ر‌بڕبڕه‌ی‌پشتی‌هه‌رێم‌رۆیشتوه‌ده‌رچون‌له‌قه‌یران‌بژارده‌ی‌‌ناچاری‌‌ده‌خوازێ‌!‌

نه‌وشیروان‌مسته‌فا:‌به‌هیچ‌جۆرێك‌ده‌ستبه‌رداری‌‌پۆستی‌‌سه‌رۆكی‌‌په‌رله‌مان‌و‌د.یوسف‌نابین

ئه‌سه‌سه‌رد:‌له‌ساڵی‌2013ه‌وه‌‌هه‌رێمی‌كوردستان‌سه‌رۆكێكی‌هه‌ڵبژێردراوی‌نیه‌

4 9

34

ژنه کاندیدێکی پێشوی په رله مانی

عێراق دوکانی له فه داده نێت

د. یوسف محه مه د فۆتۆ: بڕیار نامیق

حاجی ئەحمەدی: مەسەلەی

سەرۆکایەتی هەرێم چارەسەر نەکرێ، تەواوی دەستکەوتەکانی

باشوری کوردستان دەکەونە مەترسیەوە

تایبه‌ت(499( سێشه ممه 22015/10/20

کارمه ندان��ی ئه ن��دام و س��ه رجه م ل��ق و ناوچه کانی پارت��ی دیموکراتی س��لێمانی له س��نوری کوردس��تان دو هه فته ی��ه دا ئ��ه م له س��ه ره تای موچه یان پێکه وه وه رگرتوه و وتەبێژی پارتیش س��ەركردایەتی ئەنجومەنی لەس��لێمانی ره تی ده کاته وه ئه وه بۆ

مه کره مه و پاداشت بێت.

ئ��اراز محه م��ه د، ئاوێن��ه : بەپێ��ی زانیاریەكانی ئاوێنە رۆژی یەكش��ەمە س��ه رجه م یه ک��ه م، تش��رینی 1٨کارمه ندان و ئه ندامانی لق و ناوچه کانی كوردس��تان دیموكرات��ی پارت��ی به سه ر سلێمانی پارێزگای له سنوری یه که وه دو موچه یان پێدراوه ، ئه مه ش دوای ئه و گ��رژی و ئاڵۆزیانه دێت که

روبه ڕوی باره گاکانی پارتی بوه وه له و ناوچانه دا.

به پێ��ی وت��ه ی یه کێ��ک له ئه ندام ئاوێن��ه ، ب��ۆ پارت��ی لقه کان��ی ئاگادارکراونه ت��ه وه که بێن دو موچه وه ربگرن، "له موچه ی هه ر مانگێکیش

25 هه زار دیناریان لێ بڕیوین".سەركردایەتی ئەنجومەنی وتەبێژی

نەوڕۆڵی فارس لەس��لێمانی، پارتی موچە دو بەوەرگرتن��ی س��ەبارەت لەالیەن كادیرەكانی ئەو حیزبەوە بۆ ئاوێنە رایگەیاند "كادیرەكانی پارتیش خەڵكی ئ��ەم واڵتەن، ئەگەر خەڵكی چوار مانگە موچەی وەرنەگرتوە ئەوا كادیرەكانی پارتی پێنچ یان ش��ەش

مانگە موچەیان وەرنەگرتوە".

له ب��اره ی ئ��ه وه ی ده وترێ��ت ئه و پێی��ان دراوه پاداش��ت وه ک کاره به م روداوان��ه ی ئ��ه و له به رامب��ه ر دواییه رویدا، نه ورۆڵی ده ڵێت "ئەوە قه ره ب��وی ئەوە غەدرەی��ە كە لێیان كراوە نەك مەكرەمەو پاداش��ت بێت، دۆخێكەوە بەهیچ پەیوەندی ئەوەش نی��ە لەدهۆك و هەولێری��ش دۆخەكە

وەهاب��وەو كادرەكانی پارتی قوربانی بون".

هه روه ه��ا ئاماژه ب��ه وه ش ده کات "ئێمە خۆم��ان دەمانەوێت كە غەدر لەخۆم��ان بكەین تاوەك��و بتوانرێت موچەی خەڵكی بدرێت، ئێمە ئەوەش بەغەدر نازانی��ن و ئامادەین قوربانی

بدەین".

ئا: عه لی عومه ر

له دوای تێپه ڕینی نزیکه ی 10 مانگ به سه ر رێکه وتنی نێوان هه رێم و

به غداو شکستهێنانی ئه و رێکه وتنه ، جارێکی دیکه نێچیرڤان بارزانی

سه رکردایه تی وه فدێک ده کات به ره و به غدا به ئومێدی رێکه وتنێکی دیکه که هه رێم له و قه یرانه قوڵه داراییه

ده ربهێنێت که تێیکه وتوه .

وته بێژی حکومه تی دزه یی، سه فین هه رێمی کوردستان به ئاوێنه ی راگه یاند که له به رنامه دا هه یه س��ه ردانی به غدا بکرێ��ت، "به اڵم هێش��تا به رواره که ی

دیارینه کراوه ".دزه یی ئاش��کرای کرد که مه به ستی س��ه ردانه که کۆمه ڵێک بابه ته ، له وانه هاوپه یمانییه ئ��ه و له باره ی "گفتوگۆ نێوده وڵه تیی��ه ی پێکهات��وه له ئێران و سوریاو ڕوسیاو عێراق و باسکردنی ئه و دوا پێش��هاتانه و هه ماهه نگی زیاتر بۆ

شه ڕی داعش".دیک��ه ی مه به س��تێکی هه روه ه��ا

په یوه ندی تاوتوێکردنی س��ه ردانه که نێ��وان هه ولێ��رو به غدایه ، له س��ه رو باس��کردنی پش��کی هه موش��یانه وه ک��ورد له بودجه ی عێراق که به مدواییه 17%ه ک��ه ی وه زی��ران ئه نجومه ن��ی

په سه ندکردو ناردی بۆ په رله مان.كاوە محەمەد ئەندامی لیژنەی نەوت و س��امانە سروش��تیەكان لەپەرلەمانی عێراق بەئاوێن��ەی ڕاگەیاند که پێش بودجەی ساڵی پرۆژەیاس��ای ئەوەی 2016 بچێت��ە پەرلەم��ان، پێویس��تە حكومەت��ی هەرێم لەگ��ەڵ حكومەتی ناوەن��د رێكبك��ەون بۆ ئ��ەوەی ئەو رێكەوتنامەیە لەپرۆژەیاس��اكەدا جێی

بكرێتەوە.كاوە محەم��ەد وتیش��ی "وەزی��ری نەوت��ی عێراق، ع��ادل عه بدولمه هدی پێی وتین که قسه یان لەگەڵ مەسعود بارزانی ك��ردوەو بڕیاره لەچەند رۆژی داهاتودا وەفدێكی هه رێم بێته بەغدا بۆ گفتوگۆکردن له باره ی به ش��ه بودجه ی

هه رێمی کوردستان".له س��ه ره تای مانگی کانونی یه که می ساڵی رابردودا به غدا رێکه وتنی له گه ڵ

هه رێم کردو دواتر بوە به شێک له یاسای بودجه ی ئه و س��اڵه ، ب��ه اڵم به وته ی وته بێژه ک��ه ی حکومه ت��ی هه رێم ئه و رێکه وتنه "جێبه جێ نه کرا، له و کاته شدا هه رێم بڕیاریدا خۆی راسته وخۆ نه وت

بفرۆشێت وه ک سه رچاوەی داهات".ئ��ه و ده ڵێ��ت "به غ��دا نه یتوان��ی ئێس��تا بکات، جێبه جێ رێکه وتنه که کۆتایی مانگی ده یه ، ده بوایه تا ئێستا 10 ملیار دۆالر بۆ هه رێم بنێرێت، به اڵم

ته نها 2 ملیار هاتوه ".که راگه یان��د ئه وه یش��ی دزه ی��ی گفتوگۆکانی ئه مجاره ی هه رێم و ناوه ند جی��اوازی ده بێ��ت و له روانگ��ه ی ئه و واقع��ه وه ده بێت که ئێس��تا هه یه ، " شاندی هه رێم که ده ڕوات به مه به ستی رێکه وتن ده چێت، رێکه وتنێک هه ردوال به رژه وه ن��دی هه ردوال س��ودمه ندبن و جێبه جێ��ی بتوان��ن پارێزراوبێ��ت و

بکه ن".ئه نجومه نی کورده ک��ه ی ئه ندام��ه پێیوایە سیاس��ەتی عێراق نوێنه رانی لەالیەن بەس��ەربەخۆ نەوت فرۆشتی حكومەت��ی هەرێم شكس��تی هێناوه ،

"چونكە لەناوه ڕاس��تی مانگی 6 ئەو بریارە دراو سەرۆكی حكومەتی هەرێم و بەڵێنی سامانە سروشتیەكان وەزیری ئەوه یاندا ئەگەر بێت و نەوت سەربەخۆ بفرۆشن، تاوەكو مانگی 9 كە مانگێك پێش ئێس��تا دەكات، كێشەی موچەی فەرامانبەران چارەس��ەر بكرێت، بەاڵم فرۆشتنی راگەیاندنی سیاسەتی پێش نەوت بەسەربەخۆیی دو مانگ موچەی فەرمانبەران دواكەتبو، به اڵم ئێستا 4

مانگ دواكەوتوە".له ب��اره ی ئه وه ی ئای��ا گه ڕانه وه بۆ به غ��دا مانای پاشه کش��ه نییه بۆ ئه و حکومه تی س��ه ربه خۆیه ی ئابوریی��ه

هه رێم بانگه شه ی بۆ ده کات؟س��ه فین دزه ی��ی ده ڵێ��ت "نه خێر، سیاسه تی ئابوری سه ربه خۆ له بنه ڕه تدا پێناسەیه کی هه ڵه یه ، ته نانه ت واڵتانی س��ه رمایه داریش ئابوری سه ربه خۆیان نیی��ه ، بونی ئ��ه و ش��ێوازه ئابورییه وه ک کۆریای باشورو کوبات لێ دێت، ده بێت خ��ۆت داببڕیت له دنیا. ئه وه ی که هه یه داهاتی س��ه ربه خۆیه ، ئه وه ی به غدا له باش��ترین حاڵه ت��دا بیناردایه

400 ملی��ۆن دۆالر زیاتر نه بو، ئه وه ی که هه رێم راس��ته وخۆ له نرخی نه وتی فرۆش��راو ده س��تی ده که وێت، خۆی ده دات ل��ه 600 ت��ا 700 ملیۆن دۆالر

له مانگێکدا".هه روه ها ده ڵێت "ئه و بڕیاره ی کاتی خۆیش��ی درا، هه ڵبژاردن بو له نێوان خراپ و خراپترین، چاوه ڕێی ره حمه تی به غدا بین بودجه بنێرن یان نه ینێرن، یاخود ئه وه ی��ه هه وڵی خۆت بده یت و

شتێکت بێته ده ست".رایده گه یه نی��ت محه م��ه د کاوه ک��ه جێ��ی خۆیەتی هەم��و خەڵكی كوردستان گومان لەسیاسەتی نەوتی هەرێمی كوردس��تان بك��ەن "چونكە لەهەرێمی كوردس��تان 650 رۆژان��ە ه��ەزار بەرمیل نەوت رەوانەی دەرەوە دەكرێت كە ژمارەی دانیش��توانەكەی كەمترە ل��ە5 ملیۆن، بەاڵم حكومەتی بەغ��دا رۆژانە 2 ملی��ۆن و 750هەزار بەرمیل نەوت دەفرۆشێت كە ژمارەی دانیش��توانەكەی 30 ملیۆن كەس��ە، به غدا ده توانێ��ت موچه دابین بکات،

به اڵم بۆ هه رێم ناتوانێت؟"

ئا: مه زهه ر که ریم

ئه نجومه نی وه زیرانی عێراق بودجه ی ساڵی 2016ی عێراقی په سه ندکردو

تێیدا پشکی هه رێمی کوردستان به 17% جێگیرکراوه ، ئه ندامێکی

ئه نجومه نی نوێنه رانیش رایده گه یه نێت که به غدا به مه رجی راده ستکردنی

داهاته ناوخۆییه کانی هه رێم به حکومه تی ناوه ندی بودجه ڕه وانه

ده کات.

ئه ندام��ی لیژنه ی دارای��ی و ئابوری ئه حمه دی نوێن��ه ران، له ئه نجومه ن��ی راگه یاند به ئاوێن��ه ی حاجی ره ش��ید که تائێستا كورد ڕەزامەندی دەرنەبریوە بە ناردنی بڕی 550 هەزار بەرمیل نەوت لەڕۆژێکدا و ڕه وانەكردنی بۆ بازارەكانی جیهان و خستنه س��ەر حس��ابی بانكی

حكومەتی عێراقی.ئه و په رله مانتاره ده پرسێت ئایا ئێمه بگه ڕێین��ه وه بۆ حکومه ت��ی عێراقی، یاخود به و دۆخه ی ئێس��تا رازی ببین ک��ه موچه نییه له کوردس��تان، "ئێمە بەدوای خۆش��گوزەرانی بۆ هاواڵتیانی كوردس��تاندا دەگەڕێی��ن، م��ن داوای س��ەربەخۆیی ئابوری بۆ كوردس��تان

كۆمپانی��ا و ب��ۆ بەگ��ەڕان دەك��ەم به ده س��تهێنانی داه��ات به ئەن��دازەی بوجەك��ەی بەدەس��تی دەهێنین ئەوە باش��ترە بۆ هەرێمی كوردستان بەاڵم بەمەرجێ��ك كۆمەڵێ��ك ش��ه فافیه ت

پارێزراوبێت".ئەشواق جاف، ئەندامی پەرلەمانتاری عێراق لەفراكس��یۆنی پارتی دەربارەی بوج��ەی لە17% هەرێمی كوردس��تان به ئاوێن��ه ی راگه یاند "لە 17% بوجەی بەغدادەوە لەالیەن حکومه ت��ی هەرێم حكومەت��ی پێویس��تە دیاریك��راوەو هەرێمی كوردس��تان لەگەڵ حكومەتی له باره وه ب��كات گفتوگ��ۆی عێراق��ی حكومەت��ی عێراق��ی داوای لیژنەیەك الی قەرزەكانی��ان ه��ەردوال دەكات كێیەو كام الی��ان قەرزارن و حكومەتی هەرێم ڕۆژانە 550 هەزار بەرمیل نەوت

لەڕۆژێکدا ڕوانەبكات".ئ��ه و په رله مانت��اره پێیوای��ه ک��ه حكومەت��ی عێراقی بیان��و دەگرێت و "پێویستە وەفدێكی هەرێم له و باره یه وه

بچێته بەغدا".ئەشواق جاف جەختیشی لەسەرئەوە كردەوە پێویس��تە هەرپێنج الیەنەكەی هه رێ��م بریاری ئەوە بدەن كە بچینەوە س��ەر حكومەتی عێراقی یان لەهەرێم

بمێننه وه "م��ن ناتوانم بڕیاری مانەوەی هەرێ��م ب��دەم بەس��ەربەخۆیی ی��ان بەگەڕان��ەوە بۆ حكومەت��ی ناوەندی، ئەوە دەبێت حیزبەكان بڕیاربدەن. ئەو حیزبانەی دەڵێن ئاگامان لە ش��ەفافی نەوت نیە ڕاست ناكەن، گەر پرۆسەی هەناردەكردنی نەوت س��ەربەخۆ بوایە

وایان نەدەوت گەرئاگایان لە شەفافیی نەوت نیە بانەچنە سەر ڕاگەیاندنەكان ب��ا وازبێن��ن بابچن لەڕێگەی یاس��او

دادگادا یەكالیی بكەنەوە". ئه حمه دی حاجی ڕەشید رایده گه یه نێت که "ئێستایش��ی لەگەڵدابێ��ت ك��ەس نازانێت ئەو گریبه ستانه ی له كوردستان

دەربارەی ن��ەوت ده کرێن چۆن كراوەو چۆن دەفرۆشرێت و بەكێ دەفرۆشرێت".

ئ��ه و ئه ندام��ه ی لیژن��ه ی دارای��ی ئاش��کرای ده کات که ئاگاداره له ته واوی فرۆش��تنی نه وتی حکومه تی عێراقیی "ئه و ورده کارییه کانیی��ه وه ، به هه م��و کڕیوه ، نه وته که ی��ان كۆمپانیایان��ه ی

هه روه ها بڕه که ی و پاره که شی".ب��ه اڵم "هی��چ که س��ێک لەهەرێ��م دەفرۆش��رێت و بەكێ ن��ەوت نازانێت بەچەند دەفرۆش��رێت و كێ كریویەتی، لەقەرزا دراوەتەوە یاخود پارەی حازر وەرگیراوە؟ كەس ئەمانە نازانێت بۆیە هەرێمی كوردستان و خەڵكی گلەیی هەیە

لە پارتی دیموكراتی كوردستان".هه روه ها ده ڵێت "لە ئێستادا مەجالی ئەوەمان نییە بڕیاربدەین لەسەر ئابوری س��ەربەخۆ لەهەرێم��ی كوردس��تان، ئەو الیەنانەی دەڵێ��ن بابگەڕێنەوە بۆ حكومەتی عێراقی واپێش��بینی دەكەن كە سەركەوتو نەبوین لەفرۆشتی نەوت

بەشێوەیەكی شەفاف لەكوردستان".ڕەش��ید حاج��ی ئەحم��ەدی ئاماژه به وه ش ده کات که نەوتی هەرێمی "بابه تی بۆ بەكارهێنراوە كوردس��تان سیاسیی و دادپەروەر نەبوین لەشەفافی داهات��ی ن��ەوت، پێداگ��ری پارت��ی دیموكراتی كوردستان هەر لەسەرەتای حكومەتەوە ڕون ب��و ئەوان وەزارەتی س��امانە سروش��تەكانیان دەوێت كە وەزارەتە ئەو لەقۆرخكردن��ی بریتییە بۆ پارتی و بۆ ئه وه ی ش��ەفافیەت لەم دەس��تبگرن دەرنەكەوێت وەزارەت��دا

بەسەر سامانی هەرێمی كوردستاندا".

ئەندامێك��ی لیژن��ەی تەندروس��تی لەئەنجومەن��ی نوێنەران��ی عێ��راق ئاش��كرای دەكات بەه��ۆی كێش��ە سیاسیەكانی نێوان هەرێم و بەغداوە وەزارەت��ی تەندروس��تی حكومەتی عێراق به بڕی ملیارێک دۆالر ده رمانی

هه رێمی راگرتوه .زانك��ۆ س��ەردار، ئاوێنە:بەختی��ار یەكێتی پەرلەمانت��اری ش��اوەیس

لەئەنجومەن��ی نوێنەران��ی عێ��راق به ئاوێن��ه ی رایگەیان��د "بڕی��ار بو وەزارەتی تەندروستی عێراق دەرمان بنێرێت بۆ هەرێمی كوردستان، بەاڵم تائێستا ئەم بڕیارە نەخراوەتە بواری پەیوەندی ئەمە كردنەوە، جێبەجێ هەولێ��رو نێ��وان بەكێش��ەكانی

بەغدادەوە هه یە".شاوه یس ده ش��ڵێت "له وباره یه وه

عێراق��م تەندروس��تی لەوەزی��ری پرسیوە، دەڵێت ئێمە لەچوارچێوەی بەرنامەی خۆماندا بەشی هەرێممان ناردوە، بەاڵم لێرە كەسەیر دەكەیت بەپێچەوانەوەیە، وانی��ەو ش��تەكە دكت��ۆر رێك��ەوت و ئەوانیش دەڵێن دەكەیت هەس��ت لەبەرئەوە وانیە، ئەوانی��ش دەیانەوێ��ت موماتەڵەی پێوەبک��ه ن و دەیانەوێت كاتی پێوە

بكوژن".ئه و ده رمانانه هی ماوه یه کی زۆره و تا ئێس��تا ره وانه ی هه رێم نه کراوه و نرخه که ی به ملیارێک دۆالر مه زه نده

ده کرێت.حكومەتی تەندروس��تی وتەبێژی هەرێم، د. خالس ب��ۆ ئاوێنە رەتی كردەوە كە بەش��ە دەرمانی هەرێم راگیرابێ��ت، ئ��ه و ده ڵێ��ت "وەكو

پێش��تر دەرم��ان دەنێردرێت بەاڵم بەش بەشەو تا ئێستاش بەردەوامە، هەمیش��ە ئەو بەشەی كە دادەنرێت لەكۆتای��ی س��اڵدا كاری خۆم��ان دەكەی��ن بۆئ��ەوەی بزانی��ن چەند نێردراوە لەوەی كە پێویستە، بەاڵم ئەو بڕەی كە دێت وەك پێویست نیە بەتایبەت لەئێستادا بەهۆی ئەو رێژە زۆرەی كە ئ��اوارە رویان لەهەرێمی

كوردس��تان ك��ردوە، دەب��و لەوە زیاترمان بۆبنێرن هەرچەندە تاوەكو ئێس��تا ئەو بڕە زیات��رە نەنێردراوە لەگەڵ بەش��ی پێویستی خۆمان كە بڕیارە س��ااڵنە دەرمان و پێداویستی ئێس��تاش بنێردرێ��ت، پزیش��كی دەتوانم بڵێم وەك سااڵنی پێشوترەو دەرمان دەنێرن، بەاڵم ئەو بڕە نییە

كە پێویستە".

گۆڕان مه رج داده نێت بۆ گفتوگۆكردن

له گه ڵ پارتی هه ڵس��وڕاوێكی بزوتنه وه ی گۆڕان پارت��ی ئه گ��ه ر رایده گه یه نێ��ت، دۆخ��ی كوردس��تان دیموكرات��ی سیاسیی ئاسایی بكاته وه دانیشتن و

كۆبونه وه كان به رده وام ده بن.بن��ار هیدایه ت، ئاوێن��ه : جه الل دی��اری هه ڵس��وڕاوی جه وه��ه ر به ئاوێن��ه ی گ��ۆڕان بزوتن��ه وه ی راگه یاند، ئه گ��ه ر پارتی دیموكراتی په رله م��ان و دۆخ��ی كوردس��تان حكوم��ه ت ئاس��ایی بكات��ه وه به و مانایه ی سه رۆكی په رله مان بچێته وه په رله مان و وه زیره كان بگه ڕێنه وه بۆ وه زاره ته كانیان، ئه وا ده رگای گفتوگۆ دانه خراوه و كۆبونه وه و دانیشتنه كان له سه ر كێشه كانی نێوانیان به رده وام

ده بێت بۆ چاره سه ری پێویست. جه وهه ر وتیش��ی، ئه گ��ه ر ئه وانه نه كرێ��ت به هی��چ جۆرێ��ك ناچینه

كۆبونه وه ی پێنج قۆڵیه وه .

پارتی دو موچە بەسەر یەكەوە ده داته سەرجەم لق و ناوچه کانی سنوری سلێمانی

نێچیرڤان بارزانی به ئومێدی رێکه وتنێکی نوێ ده چێته به غدا

ئه نجومه نی وه زیرانی عێراق %17ی بودجەی هه رێمی په سه ندکردبه غدا به مه رج به شه بودجه ی هه رێم ڕه وانه ده کات

حكومەتی ناوەند به بڕی ملیارێک دۆالر دەرمانی هەرێمی راگرتوە

کێڵگه یه کی نه وت له کوردستان

3(499( سێشه ممه ‌2015/10/20هه‌نوکه

ئا: ئاوێنه

پارتی رك و كینی ئاشكراو شاراوه ی خۆی به سه ر "د.یوسف

محه مه د"دا ده ڕژێت، مه سعود بارزانی له په یامه كانیداو نێچیرڤان بارزانیش

له وتاره ته له فزیۆنه كانیدا، وه ك "سه رپێچیكار" له سه رۆكی په رله مان

ده ڕوانن، پارتی له "د.یوسف محه مه د" خۆش نابێت، له به رئه وه ی سوربو له سه ر ئه نجامدانی كۆبونه وه ی 23ی حوزه یران.

ئه مڕۆ زیاتر له ش��ه ش مانگ به س��ه ر ئه و س��ه رله به یانییه ی به ه��اری رابردودا تێده په ڕێت، كه وه فدێكی س��ه رۆكایه تی په رله م��ان له هه ولێره وه به ره و مه س��یف به ڕێككه وتن تا له گه ڵ بارزانی كۆببنه وه . ئه و رۆژانه ش سه ڕه رای سه رقاڵی زۆربه ی خه ڵكی كوردستان به قه یرانی دارایی و بێ موچه یی و شه ڕی داعشه وه ، به اڵم هێشتا مه سه له ی كۆتایهاتنی ماوه ی سه رۆكایه تی بارزانی له ریزی پێش��ه وه ی بایه خی هێزه

سیاسیه كانی هه رێم دا بو.په رله مان سه رۆكایه تی وه فدی كاتێك له گ��ه ڵ بارزانی داده نیش��ن، د.یوس��ف روده كات��ه بارزان��ی و پێیده ڵێ��ت "كاك مه س��عود ب��ا ئێم��ه نه ریتێ��ك بێنینه ئاراوه كه ئه ویش ده ستاوده س��ت كردنی ده سه اڵته ، چونكه ئێمه هه مومان ده ڕۆین و به جێیده هێڵین پێویسته به م نه ریته كار بۆ نه وه كانی داهاتومان ئاسانتر بكه ین".

بارزان��ی ك��ه له كرۆك��ی په یامه ك��ه تێده گات، به بێ ئه وه ی هه ڵوێستی خۆی له و باره وه یه كالیی بكاته وه كه جارێكیتر خۆی بۆ پۆس��تی س��ه رۆكایه تی هه رێم كاندید ده كاته وه یاخود نا، ده ڵێت "یاسا

چی دانا من پابه ند ده بم پێوه ی". ئیعتباراتی هه ندێ��ك "من ده ش��ڵێت هه یه ته وازونات كۆمه اڵیه ت��ی و حیزبی و

ده بێت بیپارێزم".

به پێ��ی س��ه رچاوه یه كی ئ��اگادار بۆ ئاوێنه ، پارت��ی له مانگی نیس��انه وه تا مانگی حوزه ی��ران خوازی��اری ئه وه بو له ڕێگه ی یاس��اییه وه كارئاس��انی ئه وه بكرێ��ت كه بارزان��ی جارێكیتر ده رفه تی بونه وه به سه رۆكی هه رێمی بۆ بڕه خسێت، به اڵم له ناوه ڕاستی حوزه یرانه وه ده ركه وت سه رۆكی په رله مان ئه م خواسته ی ئه وان

ناهێنێته دی .كات له به رژه وه ن��دی پارت��ی نه ب��و، رۆژ ب��ه ڕۆژ واده ی كۆتایهاتن��ی ماوه ی سه رۆكایه تییه كه ی بارزانی نزیك و نزیكتر ده ب��ۆوه ، بارزان��ی نیگه ران��ی و توڕه یی خ��ۆی به رامبه ر به وه نه ده ش��ارده وه كه فراكسیۆنه كانی یه كێتی و گۆڕان و كۆمه ڵ و كوردس��تان و له په رله مان��ی یه كگرت��و پارت��ی خه ریك��ی به ب��ێ له به غ��داش به یاننامه كانیشیان ده ركردنن و به یاننامه ناكۆكه له گه ڵ به رژه وه ندی و هه ڵوێس��تی پارتیدا، به تایبه تی كه سه باره ت به پرسی هه مواركردنه وه ی ده ستور كۆده نگییه كیان له نێواندا دروس��تببو، له دی��دی پارتی و

بارزانیه وه ئه م یه كڕیزی و هاوهه ڵوێستیه ی یه كێت��ی و گ��ۆڕان و كۆم��ه ڵ و یه كگرتو كوده تا" له "گه له كۆمه ك��ی و به جۆرێ��ك

لێكده درایه وه . ئه م پێیوایه ئاگاداره ك��ه س��ه رچاوه روانینه ی پارتی بۆ ئه م هاوهه وڵوێستییه كاتێك گه یش��ته "خاڵی مه ترس��ی "، كه زانینیان د.یوسف له وه سركتره له الیه ن پارتییه وه ده س��ته مۆ بكرێت و بچێته ژێر باری درێژكردنه وه ی ماوه ی سه رۆكایه تی باس��كردنی به مه رجێ��ك بارزانی��ه وه ، كۆتایهاتنی ماوه ی سه رۆكایه تی بارزانی ، ئه وسا و ئێس��تاش له ناو به شێكی زۆری پارتیدا وه ك "هێڵی سور" لێیده ڕوانرێت. له حوزه یراندا، ئ��ه م قۆڵبادانه ی نێوان پارتی و چوار الیه نه كه گه یش��ته ترۆپك. له 22ی حوزه یراندا، سه رۆكایه تی كاتێك په رله مان به ئیمزای د.یوس��ف محه مه دو فه خره دین قادر بڕیار درا هه ر سێ پڕۆژه یاس��ای هه مواری س��ه رۆكایه تی هه رێم بخرێته ئیسالمیه كان" یه كێتی و "گۆڕان و خش��ته ی كاری كۆبونه وه ی س��به ینێی

په رله مان��ه وه )وات��ه 23ی حوزه یران(، به ب��ێ ئه وه ی جه عف��ه ر ئیمنكی جێگری س��ه رۆكی په رله مان ئیمزای خۆی بخاته

سه ر ئه و پڕۆژه یاسایه . س��ه رچاوه كه جه غت له وه ده كات كه به درێژایی ئه و رۆژه و تا به ره به یانی 23ی حوزه یران، په یتا په یتا زیاد له به رپرسێكی پارتی و الیه نه كانی تریش له س��ه ر خه ت ده بن بۆ ئ��ه وه ی كۆبونه وه ك��ه ی 23ی حوزه یران دوابخرێت، به تایبه تی نێچیرڤان بارزانی و فوئاد حس��ێن و ف��ازڵ میرانی و چه ندین ئه ندامی ئه نجومه نی سه ركردایه تی پارتی ، چه ند ئه مالو ئه وال ده كه ن له گه ڵ د.یوسفدا، هه ر له خه ڵك ناردنه وه بۆ ماڵ و ئۆفیسه كه ی تا ده گات به پێشنیاری پاره پێبه خشین و هه ڕه شه و چاو سوركردنه وه بۆ ئه وه ی ئه و كۆبونه وه یه نه كرێت، به اڵم هه وڵه كانیان بێس��ود ده بێت، سه ڕه رای هه مو ئه وانه ش س��ه رۆكی په رله مان سور ده بێت له سه ر ئه وه ی له 23ی حوزه یراندا

كۆبونه وه ئه نجام بدرێت.ته نانه ت به پێی سه رچاوه كه كار ده گاته

ئه وه ی به ش��ێك له به رپرسانی پایه به رزی پارتی په نا ببه نه به ر زمانی هه ڕه ش��ه و پێیده ڵێن "ئه م��ه بكه یت، خوێنی خۆت

له سه ر خۆت". حوزه ی��ران، 23ی س��ه ره نجام به پێچه وانه ی خواس��تی پارت��ی یه كه م خوێندن��ه وه ب��ۆ پرۆژه كان��ی هه م��وار كردنه وه ی یاسای س��ه رۆكایه تی هه رێم، له په رله مانی كوردس��تان به سه رۆكایه تی

د.یوسف محه مه د ده كرێت.ئ��ه م كۆبونه وه ی��ه ب��ه الی پارتییه وه هێن��ده هه ژێنه ر ده بێت ك��ه هه فته یه ك بارزان��ی مه س��عود ناخایه نێ��ت، راگه یه ندراوێ��ك باڵوده كات��ه وه و ده ڵێت "ئ��ه وه ی رۆژی 2015/6/23 له په رله مان رویدا، مه ترسییه له سه ر بنه ماو پره نسیپی

ته وافوق و سازان".س��ه رچاوه كه ئه وه ی رونك��رده وه كه "ئیتر ل��ه م س��اته وه خته وه الی پارتی ، د.یوس��ف گوناهێكی ئه وه ن��ده گه وره ی

كردوه لێخۆشبونی بۆ نییه ".دوای یه كه م كۆبونه وه ی پێنج قۆڵییش

ئه وه ی هێنده ی تر قینی پارتی به رامبه ر به د.یوس��ف ئه س��تور كرد، س��ه رباری بڕیاری پێنج الیه نه كه له سه ر دواخستنی كۆبونه وه ك��ه ی 8/19 ب��ۆ خوێندنه وه ی سه رۆكایه تی هه مواری پرۆژه یاس��اكانی هه رێم، د.یوس��ف دیسان سور بو له سه ر ئه نجامدانی ، هه رچه نده به هۆی كشانه وه ی چه ند په رله مانتارێكه وه رێژه ی یاسایشی

ته واو نه كرد.س��ه رچاوه كه ئام��اژه ب��ه وه ده كات كه "د.یوس��ف وه ك به رهه ڵس��تكارێكی بونه وه ی بارزانی به سه رۆكی هه رێم له ڕوی

یاساییه وه به رجه سته بو".ئه مدواییه ی خۆپیش��اندانه كانی پێش كوردستانیش، پارتی له بیانو بو بۆ ئه وه ی گۆڕان ناچار بكات ئه و له و پۆس��ته دور بخاته وه ، خۆپیش��اندانه كان ئه و بیانوه ی بۆ پارتی ره خس��اند كه ل��ه ڕۆژی 12ی تش��رینی یه که مدا له پردێ رێگه له چونی د.یوس��ف بۆ هه ولێر بگرن و به ڕاشكاوی بڵێن "د.یوسف چیتر سه رۆكی په رله مان نییه " و له ڕاگه یاندنه كانیشیاندا به "سه رۆكی

پێشوی په رله مان"ی ناوببه ن.راگه یاندنه كان��ی ئ��ه وه ی س��ه رباری پارتی��ش باس له وه ده ك��ه ن كه "گۆڕان له سه رۆكی د.یوس��ف ئاماده یه به مه رج په رله م��ان الب��دات، ب��ه اڵم س��ه رچاوه به ئاوێن��ه ی راگه یان��د كه ئاگاداره ك��ه "بزوتن��ه وه ی گۆڕان به هیچ ش��ێوه یه ك ئاماده نییه د.یوسف له و پۆسته البدات، ته نان��ه ت رۆژی یه كش��ه ممه ی رابردوش نه وشیروان مسته فا له له نده نه وه له ڕێگه ی به د.یوس��ف په یوه ن��دی ته له فون��ه وه ئه م پش��تیوانییه ی محه مه ده وه كردوه و

خۆی به سه رۆكی په رله مان راگه یاندوه "."نه وش��یروان س��ه رچاوه كه به پێ��ی مس��ته فا رێكخه ری گش��تی بزوتنه وه ی گۆڕان، د.یوس��فی دڵنیا كردوه ته وه كه به هیچ شێوه و مه رجێك ئاماده نابێت ئه و له پۆستی سه رۆكی په رله مان الببرێت".

ئا: شۆڕش محەمەد

ئەندامێكی سەركردایەتی پارتی دیموكراتی كوردستان رایدەگەیەنێت

که دانوستاندنەكان بۆ پێكهێنانی كابینەیەكی نوێی حكومەتی هەرێم زۆر جدییەتی پێدەدرێت بەاڵم "زۆر بەپەلەیی ناكرێت". هه روه ها ئاماژه

به وه ش ده کات که یه کێتی ناتوانێت ده ستبه رداری هاوپه یمانیه تی پارتی

ببێت.

ئەندام��ی بەش��ارەتی، ف��ازڵ دیموكرات��ی پارت��ی س��ەركردایەتی بەب��ژاردەی س��ەبارەت كوردس��تان ب��ۆ دروس��تكردنی كابینەی پارت��ی نوێ��ی حكومەت به ئاوێن��ەی راگه یاند "بەرنامەی نوێی پارت��ی بۆ حكومەت یەكەم ش��ت بەرنامەی چاكس��ازییەو ئەم چاكس��ازییەش پێویستی بەهەمو خەڵك��ی كوردس��تانیەكان و الیەن��ە كوردس��تانیش بەتاكی كوردس��تان و

هەیە چونكە دەبێت هەمومان كە باس لەچاكسازی و كەموكوڕی و گەندەڵیەكان دەكەین دەبێت هەمومان هاوكاربین بۆ پشتیوانی حكومەت بۆ ئەوەی بتوانێت

چاكسازییەكانی بكات".وتیش��ی "ل��ەم دۆخەدا س��ەلمێنرا ك��ە حكومەتی بنكەف��راوان نەیتوانی سەركەوتوبێت بەهۆی ئەو ئاژاوەگێڕییەی كە لەناو حكومەت و لەناو خەڵك و لەناو شەقام دروستكرا بەپلەی یەك لەالیەنی

بەشێك لەبزوتنەوەی گۆڕانەوە".پارت��ی هەنگاوی ئ��ەوەی لەبارەی ب��ۆ دروس��تكردنی حكومەتێكی نوێ ناوە، فازیڵ بەش��ارەتی وتی "بێگومان وەزیران س��ەرۆك لێدوانەكانی بەپێی پێداچونەوەی��ەك ب��ەو رێككەوتنانه ی پێش��و دەكرێ��ت چونك��ە الیەنەكان كەس��ێك هیچ پێ��ی و پابەندنەب��ون ئامادەنەبو بەپێ��ی بەركەوتەی خۆی و بەپێی ئەو بەركەوتەیەی كەپێی دراوە

كار لەحكومەتدا بكات".وتیشی "الیەنەكان هەڵپەیان دەكرد بۆ

وەرگرتنی پۆستەكە بەاڵم ئامادەنەبون بۆ وەرگرتنی بەرپرسیارێتیەكەی".

بەدەس��تپێكردنی س��ەبارەت دروستكردنی بۆ دانوس��تاندنەكانیش كابین��ەی نوێ��ی حكوم��ەت، فازی��ڵ بەشارەتی وتی "بێگومان دانوستانەكان ب��ەاڵم پێدەدرێ��ت جدییەت��ی زۆر دانوستاندنەكانیش زۆر بەپەلە ناكرێت چونك��ە دەبێ��ت هەم��و الیەن��ەكان بگەڕێن��ەوە ب��ۆ رای س��ەركردایەتی

خۆیان".

سەبارەت بەوەی كە ئایا لەالی پارتی ئەوە یەكالی��ی بۆتەوە كە لەحكومەتی داهات��ودا گ��ۆڕان بەش��داری ناكات، بەش��ارەتی وت��ی "ئەو بڕی��ارە لەالی پارتی یەكالبۆتەوە كە چیتر یوس��ف نابێت پەرلەم��ان محەمەد س��ەرۆكی بەاڵم هەتا ئێستا پارتی بڕیاری كۆتایی نەداوە كە گۆڕان لەحكومەت بەشداری

پێنەكات".لەبارەی ئەوەی كە لەدانوستاندنەكاندا

پارتی دەچێت��ە الی گۆڕانیش، فازیڵ بەش��ارەتی وت��ی "پێموای��ە پارت��ی بەرنام��ەی ئ��ەوەی هەی��ە كەپێ��ش ئەوەی لەگەڵ گۆڕان دابنیشێت لەگەڵ الیەنەكانی دیكە دادەنیش��ێت و ئەگەر لەگەڵ ئەوان گەیش��تە ئەنجام ئەوكات دیارنییە كە لەگەڵ گۆڕان دانوستاندن

دەكات یان نا".سەبارەت بەروانینیان بۆ هەڵوێستی كوردس��تان و نیش��تیمانی یەكێت��ی گریمانەی ئەوەی یەكێتی دەستبەرداری هاوپەیمانێت��ی پارت��ی بێ��ت، فازیڵ بەدەس��ت "یەكێتی وتی بەش��ارەتی خۆی نیی��ە و ناتوانێ دەس��تبەرداری هاوپەیمانێت��ی پارت��ی بێ��ت چونكە پارت��ی و یەكێتی بەرپرس��یارێتییەكی ئەم نیش��تیمانی نەتەوەیی و مێژویی و

واڵتەیان لەسەرە".وتیش��ی "یەكێت��ی لەهاوپەیمانێتی لەبەرەكانی وات��ه بكش��ێتەوە پارتی شەڕ كش��اوەتەوە، لەحكومەتی هەرێم كشاوەتەوە ، لەپڕۆسەی سیاسی هەرێم

كشاوەتەوە و هەرەس بەسەر حكومەت دەهێنێت".

بەشارەتی لەو بڕوایەدایە كە "فیكرێكی لەناو دەوڵەمەندی قوڵی بەرپرسیارانە خەڵكی یەكێتی هەیە ئەگەرچی دەنگی ناڕەزایەتیشیان هەبێت بەاڵم ئەو فیكرە بەرپرسیارانەیە لەناو یەكێتیدا هەیە رێ بەوە نەدات كە باڵێك یان خەڵكێك لەناو یەكێتیدا بیەوێت خەڵكی كوردس��تان یان یەكێتیش توشی ئیحراجیەك بكات كە دواتر ببێتە هەرەس��ێكی گەورەی

سیاسی لەسەریان".سەبارەت بەهەڵوێست و وەاڵمدانەوەی الیەنە ئیس��المیەكان بۆ بەشداریكردن لەحكومەتی داهاتو، فازیڵ بەش��ارەتی وت��ی " یەكێ��ك ل��ەو الیەنان��ەی كە داهاتوی لەن��او حكومەتی بەجدییەت هەرێم بەشدار دەبێت و بەشداری دەكات یەكگرتوی ئیسالمی كوردستانە لەگەڵ الیەنەكانی ت��ر پارتی لەكۆبونەوەدایە و ج��ارێ نازان��م ئەنجامەك��ەی چ��ۆن

دەبێت".

پارتی له "یوسف محه مه د" خۆش نابێتنه وشیروان مسته فا: به هیچ شێوه یه ک ئاماده نین د.یوسف له سه رۆكی په رله مان البده ین

پارتی: یەكێتی لەهاوپەیمانێتی پارتی بكشێتەوە واتا لەبەرەكانی شەڕ كشاوەتەوە

4ی تشرینی یه كه می 1993، رۆژێكه له یاده وه ریی روسه كاندا وه ك زرمه ی ئه و تۆپانه ده زرنگێته وه كه ئه و به ره به یانیه

به په رله مانی روسیاوه نران. بۆریس یه لتس��ن، س��ه رۆكی روسیا له زۆرانبازییه ك��ی گ��ه وره دا بو له گه ڵ س��ه رۆكی حه س��بوالتۆفی رۆس��الن په رله ماندا سه باره ت به پرسی ده ستور. خوازیاری هه وادارانی حه س��بوالتۆف و ئه وه ب��ون كه سیس��ته می حوكمڕانی واڵت هاوشێوه ی واڵتانی ئه سكه نده ناڤیا له به رامبه ریش��دا بێ��ت، په رله مان��ی ده یانویس��ت الیه نگران��ی یه لتس��ن و سیس��ته می حكومڕان��ی هاوش��ێوه ی

ئه مه ریكا سه رۆكایه تی بێت.یه لتس��ن ب��ۆ یه كالكردن��ه وه ی ئه م پرس��ه ، به فه رمانێك��ی س��ه رۆكایه تی په رله مانی هه ڵوه شانده وه ، له به رامبه ردا په رله مانیش س��ه رۆكی حه سبوالتۆفی

ده س��تورو پێش��یلكردنی به بیان��وی یاساوه ، یه لتس��نی له كارخست و خۆی وه ك تاكه ده س��ه اڵتی ش��ه رعی واڵت

ناساند.خۆپیش��اندان و ئاڕاسته ی روداوه كان له ماوه ی دو هه فته دا هه رچی زیاتر توند بونه وه و س��ه ره نجام به ره و توندوتیژی په لیان كێشا، به ره به یانی 3ی تشرینی یه كه م، هه مو دونیا له ڕێگه ی په خش��ی راسته وخۆی كه ناڵی CNNه وه سه یری تۆپ ته قاندنی ئ��ه و تانكانه یان ده كرد كه لوله كانیان ئاڕاسته ی بینا سپیه كه ی په رله مانی روس��یا كرد بو، بڵێس��ه ی

ئاگرو دوكه ڵی لێبه رز ده بۆوه . له ئێ��واره ی ئ��ه و رۆژه دا س��ه رۆكی په رله مانتاران��ه ی ئ��ه و په رله م��ان و له په رله ماندا خۆیان حه شاردا بو خۆیان راده س��ت كرد، له و رۆژه وه سیس��تمی

حوكمڕانی روسیا بو به سه رۆكایه تی .

یه لتسن و حه سبوالتۆف زۆرانبازی دو سه رۆكی جێبه جێكردن و یاسادانان

شه وێک به ر له 23ی حوزه یران به رپرسانی

پارتی په نا ده به نه به ر زمانی هه ڕه شه و

پێیده ڵێن "خوێنی خۆت له سه ر خۆت"

یەكێتی بەدەست خۆی نییە و ناتوانێ

دەستبەرداری هاوپەیمانێتی پارتی بێت چونكە پارتی و یەكێتی

بەرپرسیارێتییەكی مێژویی و نەتەوەیی و

نیشتیمانی ئەم واڵتەیان لەسەرە

یوسف محه مه د

یه ڵتسن و حه سبواڵتۆف په رله مانی روسیا 1993

هەنوکە(499( سێشه ممه 42015/10/20

دیمانه : بنار هیدایه ت

فه رید ئه سه سه رد ئه ندامی ئه نجومه نی سه ركردایه تی یه كێتی له م گفتوگۆیه ی

ئاوێنه دا ده ڵێت "بارزانی سه رۆكێكی ماوه به سه رچوه ".

ئاوێنه : یه كێتی نیش��تمانی كوردستان چۆن هه ڵسوكه وت له گه ڵ ئه م بارودۆخه دا

ده كات؟فه رید ئه سه س��ه رد: ئێمه لێكدانه وه مان كوردس��تان هه رێمی ك��ه به وجۆره ی��ه پێویس��تی به گێڕان��ه وه ی متمانه ی��ه بۆ به دڵنیاییه وه سیاسییه كان، الیه نه نێوان له ماوه ی ڕابردو، متمان��ه له نێوان الیه نه سیاسییه كان توش��ی كێشه بو، هه روه ها هه رێمی كوردستان پێویستی به گێرانه وه ی متمانه یه ، پێویس��تی به وه هه یه تا ساڵی (2017( بناغه یه ك��ی ن��وێ دابنرێت بۆ

كاركردن .ئاوێنه : ئه گه ر پارتی له ئێستادا كابینه ی نوێ��ی حكوم��ه ت پێكبهێنێ��ت یه كێتی

به شداری تێدا ده كات؟كوردستان هه رێمی ئه سه سه رد: فه رید پێویس��تی به كابین��ه ی نوێ نی��ه ، ئه م كابینه ی��ه ی ئێس��تا هه ی��ه كابینه یه كی له په رله مان��ی ش��ه رعیه تی ش��ه رعییه ، كوردستان وه رگرتوه ، پێویسته به رده وام بێت تا س��اڵی )2017( به و پێكهاته یه ی

ئێستا پێكیهێناوه .ئاوێن��ه : له ناو یه كێتییدا دو ئاڕاس��ته سیاس��یی و مه كته ب��ی به دیده كرێ��ت س��ه ركردایه تی كه بڕیاره كان��ی یه كتری

ناخوێننه وه تا چه ند ڕاسته ؟دوركه وتنه وه ی ئه سه س��ه رد: فه ری��د تاڵه بان��ی له گۆڕه پانی سیاس��ی كارێكی خراپی له سه ر په یوه ندییه كانی ناو یه كێتی هه بو، به شێكی زۆری ئه و كێشانه ی ئێستا له ن��او یه كێتییدا هه یه ، ئه گ��ه ر تاڵه بانی بیتوانیایه به رده وام بێت له سه ر كاركردن به دڵنیاییه وه كێش��ه كانی ناو یه كێتی به م

جۆره نه ده بو. زۆری به رژه وه ن��دی یه كێتی ئاوێن��ه :

له گه ڵ پارتی هه یه و خاڵی هاوبه شیش��ی زۆره له گ��ه ڵ گۆڕان، ل��ه م گۆڕانكارییانه

پشتگیری كام الیه ن ده كه ن؟له هه نگاوه كانی ئه سه س��ه رد: فه ری��د له هه رێم��ی حكوم��ه ت پێكهێنان��ی كوردس��تان، بۆچونمان ئه وه یه پێویست ن��اكات قه یرانێك��ی دیك��ه له هه رێم��ی كوردستان دروستبكه ین، چونكه چه ندین قه یرانمان هه یه ، دروستكردنی هه ر كابینه ی��ا حكومه تێك��ی ت��ر، قه یرانێكی تر بۆ په یوندی یه كێتی دروس��تده كات، هه رێم گونج��اوی له گه ڵ پارتی و گۆڕانیش هه یه ، له هه مان كاتدا بۆچونی جیاوازیشی له گه ڵ هه ردوكیان هه یه ، به اڵم پێویس��ته هێزی یه ك��ه م و دوهه م و س��ێهه می كوردس��تان له م حكومه ت��ه دا بمێننه وه واته یه كێتی و پارت��ی و گ��ۆڕان پێویس��ته له حكومه تی

ئێستا بمێننه وه .ئاوێنه : وه ك نزیكی له كام الیه ن نزیكترن

له بیرو بۆچون و خاڵی هاوبه شدا؟له مه س��ه له ی ئه سه س��ه رد: فه ری��د یه كی ژم��اره یاس��ای هه مواركردنه وه ی س��اڵی )2005(، بۆ ش��ێوه ی ده ربازبون له م قه یرانه ی ئێستا هه رێمی كوردستانی تێكه وت��وه ، یه كێت��ی له س��ێ حزبه كه )گۆڕان و یه كگرت��وو كۆمه ڵ( نزیكه ، له و چوارقۆڵیمان هاوپه یمانێت��ی روانگه یه وه پێكهێناوه ، له مه سه له ی سیاسه تی گشتی هه رێم��دا بۆچون��ی هاوبه ش��مان له گه ڵ پارتی��دا هه بێ��ت، به ڕه چاوكردنی ئه وه ی خاڵ��ی جیاوازیش��مان له زۆر مه س��ه له دا

هه یه .ئاوێنه : پێتوایه جارێكی تر كۆبونه وه ی پێنج قۆڵی ئه نجام بدرێت و گۆڕان و پارتی

له سه ر مێزێك به یه كه وه دابنیشن؟له نۆهه می��ن ئه سه س��ه رد: فه ری��د كۆبونه وه ی پێنج قۆڵی��دا چوار الیه نه كه هه ڵپه س��اردنی كۆبونه وه ی پێنج قۆڵیان راگه یان��د، چون��ه س��ه ر ئه و ب��اوه ڕه ی كۆبون��ه وه كان هی��چ ئه نجامێكی ئه رێنی لێناكه وێته وه ، ب��ه اڵم ئه مه به ڵگه ی ئه وه نی��ه كه هی��چ ده رفه تێك بۆ دانیش��تنی ئه و پێن��ج الیه نه نه مابێ��ت، هه ركاتێك

پێش��ه وه ، هاته گونج��او ده رفه تێك��ی دابنیش��ن و الیه ن��ه كان ده توانن پێكه وه

كۆبونه وه بكه ن.ئاوێن��ه : پارت��ی به ده ركردن��ی گۆڕان له حكومه تدا، كارێكی باش��ی كرد یاخود

خراپ؟فه رید ئه سه سه رد: ئه وه ی پارتی كردی كارێكی گونجاو نه بو بۆ هه رێمی كوردستان، گیانی پاراستنی ئاشتی كۆمه اڵیه تی نیه ، به پارتییه وه ، په یوه سته ئه وه هه رچه نده ب��ه اڵم ئه وه ن��ده ی من ئاگاداربم له س��ه ر مه س��ه له ی قه یرانی سه رۆكایه تی هه رێمی كوردستان و شێوه ی به ڕێكردنی واڵت، كه تێڕوانینی پارتی و گۆڕان له یه ك دوره ، ئه و دو س��اڵه ی كه پێكه وه بون له حكومه ت، نه یانتوان��ی ب��ه رده وام ب��ن له س��ه ری، ئه م��ه بوه هۆی ئ��ه وه ی ئ��ه و دوالیه نه هه وڵی دروس��تبێت، له نێوانیان كێش��ه ئێم��ه ئه وه یه ، ئ��ه و دوالیه نه هه رچۆنێك بێ��ت درێ��ژه به په یوه ندییه كانیان بده ن

له چوارچێوه ی حكومه تێكی یه كگرتودا.

ئاوێن��ه : پارتی یه كێت��ی تۆمه تباركرد به وه ی له به یاننامه كه ی مه كته بی سیاسی،

پشتگیری بزوتنه وه ی گۆڕانیان كردوه ؟فه ری��د ئه سه س��ه رد: تاك��ه رێكه وتن ك��ه په یوه ندییه كان��ی یه كێت��ی و پارتی رێكخس��توه ، رێكه وتننامه ی ستراتیژییه ، ئ��ه م زۆری به ش��ێكی به دڵنیایی��ه وه رێكه وتننامه ی��ه به درێژای��ی س��اڵه كانی راب��ردو جێبه جێنه ك��راوه ، له ئێستاش��دا یه كێتی و نێوان ستراتیژی رێكه وتننامه ی تایبه تدای��ه ، له هه لومه رجێك��ی پارت��ی په یوه ن��دی یه كێتی له گه ڵ گ��ۆڕان و دو هاوبۆچونیه ت��ر، ئیس��امیه كه ی پارته له سه ر ش��ێوه ی هه مواركردنه وه ی یاسای كوردس��تان، هه رێم��ی س��ه رۆكایه تی هه مواركردنه وه ی یاس��ای س��ه رۆكایه تی حزبه یه )یه كێتی و ئه وچ��وار كۆكه ره وه ی گ��ۆڕان و یه كگرتو و كۆم��ه ڵ(، به رامبه ر

به پارتی دیموكراتی كوردستان.كوردستان نیشتیمانی یه كێتی ئاوێنه : مه س��عود بارزانی وه ك سه رۆكی هه رێمی

كوردستان ده زانێت؟

به دڵنیایی��ه وه ئه سه س��ه رد: فه ری��د بۆچونمان جیاوازه له گه ڵ بۆچونی پارتی، له ساڵی )2013(ه وه ، هه رێمی كوردستان س��ه رۆكێكی هه ڵبژێ��ردراوی نیه ، له ڕوی یاس��اییه وه ئه گه ر ته ماشا بكه ین بارزانی پاش كۆتایی هاتنی ماوه ی س��ه رۆكایه تی نه له الیه ن گه له وه هه ڵبژێردراوه ته وه ، نه له الیه ن په رله مانه وه ، ئێمه به ش��ێوه یه كی پراگماتیك��ی كارم��ان ك��ردوه ، ئه م��ه نكوڵی له وه ن��اكات كه ویایه تی بارزانی له )8/19(ه وه كۆتایی هاتوه و ماوه كه ی بۆدرێژكراوه ت��ه وه ، ئه م��ه هه لومه رجێكی تایبه ت دێنێته ئاراوه ، ئه وه یه كه له قۆناغی بۆشایی یاساییدا ده ژین، ره نگه به مجۆره گوزارشتی لێبكرێت كه ئه مه دان پێدانانه به ناشه رعیه تی سه رۆكی هه رێم، پێویسته ئه و بۆش��ایی یاس��اییه كۆتایی پێبێنین، رونتریش بڵێم لێدوانێكی ره فعه ت عه بدواڵ ئه ندامی مه كته بی سیاسیی یه كێتی هه یه كه ده ڵێت مانه وه ی بارزانی له پۆسته كه ی نایاس��ییه ، هه روه ه��ا ئه گ��ه ر مانه وه ی بارزانی له ده س��ه اڵتدا جێی پرسیار بێت، كه واته ئه و حكومه ته ی ئه و رایده سپێرێت و پێكده هێنرێت ئه ویش جێگه ی پرسیاره ، له م هه لومه رجه ی ئێستای هه رێمی كوردستان دو دامه زراوه په ك��ی كه وتوه ، یه كێكیان په رله مان و ئه وه ی تریش س��ه رۆكایه تییه ، بیركردنه وه ی��ه ك الی پارت��ی هه ی��ه بۆ زیادكردنی قه یرانه كان، له ئێستادا بارزانی په رله مان نه ناهه ڵبژێردراوه ، سه رۆكێكی هه ڵیبژاردوه و له هه مان كاتدا ماوه كه شی بۆ به شێوه یه كی هه روه ها نه كردۆته وه ، درێژ راسته وخۆو له هه ڵبژاردنێكی ئازادا، له پاش هه ڵنه بژێردراوه ته وه ، هه ڵبژاردنی)2009( كه واته بارزانی س��ه رۆكێكی ماوه كۆتایی هاتوه ، هۆكاره كه شی بۆ ئه وه ده گه ڕێته وه به پێی یاسای ژماره یه كی ساڵی )2009(،

دو ویایه تی خۆی ته واو كردوه .ئاوێن��ه : بڕیار وا ب��و یه كێتی كۆنگره ئه نجامبدات به اڵم نه كراو بڕیارێك هه یه بۆ

ئه و بابه ته ؟فه ری��د ئه سه س��ه رد: هی��چ كاتێك��ی دیاریكراو نیه بۆ به س��تنی كۆنگره ، به اڵم

به دڵنیاییه وه ده بێت كۆنگره ببه س��تین، پێویستمان به ده رفه تێكی گونجاوه .

ئاوێن��ه : وه ك كه س كێ له ناو مه كته بی سیاسی بڕیارده ره ؟

له س��ه رده می ئه سه س��ه رد: فه ری��د مام ج��ه الل، به پێ��ی په ی��ڕه وی ناوخۆ ده س��ه اڵتێكی زۆر دراب��و به س��كرتێری گش��تی ده یتوانی خ��ۆی بڕیار له س��ه ر ب��دات و چاره نوسس��ازه كان مه س��ه له پاش��ان له مه كته بی سیاسی باسی بكات و به بڕی��اری مه كته ب سیاس��ی، بكرێ��ت ئێس��تا تاكه كه س له ناو یه كێتی ناتوانێت بڕیار له سه ر مه س��ه له كان بدات، یه كێتی دامه زراوه یه ك��ی هه ی��ه ، پێ��ی ده وترێت مه كته بی سیاسی، بڕیاره كان له وێ گه اڵڵه ده كرێن، ئه وه ی كه په یوه ندی به پرسێكی چاره نوسسازه وه هه بێت ده بێت بگه ڕێته وه

بۆ ئه نجومه نی سه ركردایه تی.ئاوێنه : له ناو مه كته بی سیاسیی دو باڵی جی��اواز هه یه كه به باڵی هێ��رۆ ئیبراهیم ئه حمه دو باڵی كۆسره ت ره سوڵ و به رهه م ساڵح ناسراون، ناكۆكیه كانی ئه و دو باڵه

گه یشتۆته كوێ؟فه ری��د ئه سه س��ه رد: ده مێكه توش��ی په یدابونی باڵ��ه كان بوین له ناو یه كێتیدا، له س��ه رده می مام جه اللیش چه ند باڵێك هه ب��و، له هه ندێ��ك قۆناغ��دا به ش��ێك هه ندێكیان ده ره وه و چون��ه له باڵ��ه كان له ناو یه كێتیدا مان��ه وه ، خه ریكه خۆمان ده گونجێنی��ن له س��ه ر مه س��ه له ی بونی باڵه كان، كارێكی واده كه ین بونی باڵه كان نه بێته هۆی تێكچونی شیرازه ی یه كێتی، ئه گه ر نه توانین كۆتایی به بابه تی باڵباڵێن بێنین، ئ��ه وا تاكه ده رف��ه ت ئه وه یه كه خۆمان بگونجێنین، هه مو ملمانێكان له ناو به بیروبۆچونی په یوه ندی به شێكی حزبدا سیاس��ییه وه هه یه ، به ش��ێكی په یوه ندی به ده س��ه اڵت و پاره وه هه ی��ه ، زۆرجاریش په یوه ندی به هه ردوكیانه وه هه یه ، نكوڵیش له بونی ئه و بااڵنه ناكه م، چونكه ده مێكه هه س��تی پێكراوه و خه ڵ��ك هه موی به وه ده زانێت، ئه گه ر بڵێم یه كێتی هیچ باڵێكی

تیا نیه دوره له راستیه وه .

ئا: فەرمان خێاڵنی � برۆکسلفۆتۆ: ئارام کەریم

حاجی ئەحمەدی هاوسەرۆکی پارتی ژیانی ئازادی کوردستان- پژاک، پیاوێک

کە تاڵەکانی موی سەری لەخەباتی نەتەوەیی سپیکردوە. کاتێک لەگەڵ

ئەو ئاخاوتن دەکەیت هەست بەئومێد دەکەیت، ئەو پیاوێکی واقیعبین و کراوەو لەڕوە و یەکێکە لەو نوخبە

سیاسیانەی کورد کە رەخنەی خۆیشی دەکات، ئەو له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا

ده ڵێت "پێویستە دادگایی بکرێم لەسەر شکستەکانی کورد بەتایبەت

لەکوردستانی رۆژهەاڵت، چونکە منیش یەکێک بوم لەسەرکردەکانی شۆڕش لەو

پارچەیەی کوردستان".

ئاوێنە: رەوش��ی کورد لەئێستادا چۆن دەبینیت؟

حاجی ئەحمەدی: گەلی کورد س��ەدەی نۆزدەهەم و بیس��تەمی بەناو ئاگرو ئاسن و فرمێس��کدا، بەنێو ژێنۆسایدی ئەتاتۆرک، بەملیۆن��ان ک��ۆڕەو و ئ��اوارەی واڵتان، ئەنفال، هەڵەبجە، بەسەدان هەزار شەهید بەرخۆدانی ن��ەداو کۆڵ��ی دەربازک��رد، کردو خۆی گەیاندە س��ەدەی بیستویەک. زۆرجار بەزی، بەاڵم دانەبەزی و تەس��لیم نەبو، لەئاکام��دا فێربو کاتێک دەکەوێت، هەستێتەوە، هەر نەکسەو شکستێک کوردی هەنگاوێک هێناوەتە پێشەوە، ئیتر کورد تا رادەیەک هۆش��یاربۆتەوە، کە لەهەڵەکانی دەرس وەربگرێ، ئەوەش بۆتە هۆی ئەوەی ئیت��ر دەرەبەگ و ش��ێخ و مەالو س��ەرۆک عەش��یرەت، یان ماڵباتێک ناتوانن خۆیان بەسەر چارەنوسی گەلی کوردا بسەپێنن. ئیتر کورد خەبات��ی ڕزگاریخوازی بەپێی زانستی سیاسی مۆدێرن بەڕێوەدەبات، کە نمونەکەی لەباکورو ڕۆژئاوای کوردس��تان گ��ەورەی دەس��تکەوتی لەبەرچ��اوە، دەستکەوتی گەورەترین بەدەس��تهێناوە. Med Tv مێژوی��ی ک��ورد دامەزراندنیتەلەڤیزیۆن و مێدی��ای کوردی، پارلەمانی

پێکهێنان��ی واڵت، ل��ەدەرەوەی ک��ورد کۆنگرەی نەتەوەیی کوردستان، بەتایبەتی هێزێکی پاراس��تنی ئەوتۆ کە زلهێزەکانی جیهان حیس��ابی لەس��ەر دەکەن، هێزی پاراستنی ژنانی کورد لەجیهاندا یەکەمە. ئەو دەستکەوتانە بونە هەوێنی هۆشیاری فەلسەفەی کوردستان. گەالنی نەتەوەیی خەبات��ی رزگاریخ��وازی ئۆج��ەالن ک��ە س��ەرچاوەی ئیدیۆلۆگ��ی و س��تراتیژی و پ��رۆژەی برایەتی گەالن��ە، بۆتە مۆتۆڕی دێموکراتیزەکردنی رۆژهەاڵتی ناوین و هیوای ئ��ازادی هەمو گەالنی ئەو ناوچەیە. هێزی کۆنەپەرستی کورد بەهەمو تواناو ئیمکانی خۆی هەوڵدەدات بەهاوکاری داگیرکەرانی کوردستان پێش بەو پرۆسەیە بگرێت، بەاڵم هۆش��یاری نەتەوەیی گەالنی کوردس��تان ڕۆژ بەڕۆژ ئەو هەواڵن��ە الوازترو مایەپوچ دەکەن��ەوە. ئیتر س��ەدەی بیس��تویەک، س��ەدەی دێموکراتیزەکردن��ی رۆژهەاڵتی ناوینە بەپێشڕەوی و پێشەنگایەتی گەالنی کوردستان، لەراستیدا سەدەی بیستویەک،

سەدەی گەالنی کوردستانە.ئاوێنە: ئەوەی ئێستا پارتی دیموکراتی کوردستانی عێراق دەیکات چۆن دەبینیت و چ کاریگەریەکی دەبێت لەس��ەر پرس��ی کورد، بۆچی پارتی بەش��داری کۆنگرەی

نەتەوەیی نەکرد؟زۆرێ��ک ئەحم��ەدی: حاج��ی لەکاروکردەوەکان��ی پارت��ی دیموکرات نە لەخزم��ەت گەالن��ی کوردس��تاندایەو نە لەخزمەت خ��ودی پارتی. بۆ نمونە کاتی خۆی گەمارۆی ئابوری لەس��ەر رۆژئاوای کوردس��تان دانا، لێدانی ئ��ەو خەندەقی مێژوییە، تەسلیمکردنی شەنگاڵ بەداعش، پش��تگیری ئاکەپ��ە دژی گەل��ی کورد. بەتایبەتی تەس��لیم نەکردنەوەی پۆستی س��ەرۆکایەتی هەمو ئەوان��ە بونەتە هۆی قەیرانگەلێک��ی سیاس��ی، کۆمەاڵیەت��ی و ئابوری لەباش��وری کوردس��تان، هەرچی زوت��ر مەس��ەلەی س��ەرۆکایەتی هەرێم چارەسەر نەکرێ، تەواوی دەستکەوتەکانی باشوری کوردستان دەکەونە مەترسیەوەو کاریگەری نەرێنی دەبێ لەسەر پارچەکانی

دیکەی کوردس��تان، کە لەهەموان زیاتر بەزەرەری خ��ودی پارتی ت��ەواو دەبێ. لەگۆڕەپانی نێونەتەوەییدا کێشەی پۆستی سەرۆکایەتی هەرێم زەربەی گرانی لەرۆحی دێموکراس��یخوازی کوردیی داوە. ئێس��تا ئیتر واڵتانی دێموکراتیکی جیهان باوەڕیان لەباش��وری دێموکراس��ی بەپرۆس��ەی کوردس��تان نیە، هەم��و دەڵێن کوردیش ه��ەر وەکو گەالن��ی دیک��ەی رۆژهەاڵتی ناوین��ن، دورن لەکولتوری دێموکراس��ی، کە ئ��ەوە زەربەیەکی گەورە بو، بۆ گەلی کورد بەگش��تی و بەتایبەت��ی بۆ هەرێمی کوردس��تان. هیوادارم ت��ا درەنگ نەبوە

پارتی سیاسەتەکانی خۆی بگۆڕێت. رەخن��ەی ک��ورد بۆچ��ی ئاوێن��ە:

سەرهەڵدانەکانی خۆی ناکات؟حاجی ئەحمەدی: تا ئاخرو ئۆخرەکانی سەدەی بیس��تەم لەکوردستان فەرهەنگی سیاسی و کۆمەاڵیەتی خێڵەکی و عەشیرەتی زاڵب��و. لەفەرهەنگی عەش��یرەتیدا کەس ناتوانێ رەخنە لەسەرۆک عەشیرەت بگرێ. تەواوی س��ەرهەڵدان و شۆڕشەکانی کورد

لەس��ەدەی نۆزدەو بیس��ت زۆربەی هەرە بەرێبەرایەتی حیزبێکیش ئەگ��ەر زۆریان بەڕێوە چوبن هەر بەفەرهەنگی عەشیرەتی بەڕێوەچ��ون، هەربۆی��ە هی��چ کامی��ان سەرکەوتو نەبون، هیچ کامیان نە سەردەمی خۆی و نە پاشان و نە تائێستاشی لەگەڵ بێ لەڕوی زانستی مێژویی و سیاسی، تەجزیەو تەحلیل نەکراون، بەچ��اوی رەخنەگرانەو لەس��ەر لێکۆڵینەوەی��ان خەسارناس��ی نەکراوە. بۆ یەکەمجار عەبدولرەحمان پاشا ساڵی 1806 یانی دو سەدەو نۆ ساڵ بەر لەئێستا س��ەرهەڵدانی کردوە، بەپێی ئەو س��ەرهەڵدان و شۆڕش��انەی کە لەدیرۆکدا تۆمارکراون گەلی کورد تا ئێس��تا نزیکەی بیست و هەش��ت س��ەرهەڵدان و شۆڕشی کردوە، هیچیشیان سەرنەکەوتون، لەسەر هیچیشیان لێکۆڵینەوە نەکراوەو هۆیەکانی س��ەرنەکەوتنیان دەس��تپێکردنیان و هەمو هۆیەکانی بۆچی؟ شینەکراوەتەوە. ئەو فەرهەنگ و دابونەریتەی عەش��یرەتیی بوە. چونکە ئەگەر بەچاوی رەخنەگرانەو لەس��ەر لێکۆڵینەوەی��ان خەسارناس��ی

کراب��ا، مەجب��ور دەبون قامک لەس��ەر کەموکوڕی��ەکان و هەڵەو خەتاکان دابنێن، کە ئەوەش مایەی پەسەندی بەڕێوەبەرانی ئ��ەو س��ەرهەڵدانانە نەدەبو. ه��ەر بۆیە کورد ت��ا هەنوکە نەیتوانی��وە بەتەواوی وەربگ��رێ، دەرس خ��ۆی لەدیرۆک��ی کارەس��اتەکان یەک لەدوای یەک دووبارە دەبنەوە. هەر شۆڕش��ێک کە کراوە پاش ش��کان و س��ەرنەکەوتنی هەوڵدراوە هۆی ئەس��تۆی بخرێت��ە س��ەرنەکەوتنەکەی الیەنێک. بۆ نمونە کۆماری کوردس��تان، شۆڕش��ی ئەیلول، شۆڕشی گەالنی ئێران و س��ەرهەڵدانی گەلی ک��ورد لەرۆژهەاڵتی لەس��ەردەمی هەمویان کە کوردس��تان، بی��ری خۆمانداب��ون. ئەوە حەفتا س��اڵ بەس��ەر روخان��ی کۆماری کوردس��تاندا تێدەپەڕێ��ت، ب��ەاڵم تا ئێس��تاش هۆی زانس��تی بەچاوێکی روخانی پێکهات��ن و سیاس��ی ئەنالی��ز نەکراوە، ئ��ەوەی کە نەس��لەکانی دوای کۆمار بیستویانە تەنیا ئەوەیە کە س��ۆڤیەت خیانەتی لێکردین و ستالین لەپشتەوە خەنجەری لێداین. ئێمە بەبێوەیی پەیم��ان و قەراردادەکانی نێوان واڵتان موتەفیقین بۆ دوای شکانی فاشیزمی ئاڵم��ان لەبەرچاوبگرین، یان سیس��تەمی دەرەبەگایەتی و لەب��واری کۆمەاڵیەت��ی، عەشیرەتی، هەروەها رۆڵی دەرەبەگەکان و سەرۆک عەشیرەکانی ئەوکاتەی کۆمەڵگای نەخوێندەواری، دەرس��ەدی کوردەواری، بارودۆخ و سەرچاوەکانی ئابوری و بەتایبەتی هێ��زی پاراس��تن لەب��واری چەندیەتی و چۆنیەتی، کەموکوڕیەکانی خۆمان تاوتوێ بکەین، هەوڵدەدەین الیەنێک بدۆزینەوە کە کەموکوڕیەکان و خەتاکانی خۆمان بخەینە

ئه ستۆی ئەو.ئاوێن��ە: شۆڕش��ی گەالن��ی ئێ��ران و

سەرهەڵدانی رۆژهەاڵتی کوردستان چی؟حاجی ئەحمەدی: ساڵی1979شۆڕش��ی گەالن��ی ئێران هەل و شانس��ێکی گەورەی بۆ رۆژهەاڵتی کوردستان رەخساند، ئێران هەبو، هەرکەسیی هەرکەس حکومەتێکی نە ئەرتەش��ی هەبو، نە سوپای پاسداران پێکهاتبو، نە بەس��یج دروس��تکرابو، نە

جاش هەبو، نە سازمانی ئیتاعات هەبو. زۆرب��ەی ه��ەرەزۆری خاک��ی رۆژهەاڵتی کوردس��تان لەبەردەس��تی ک��ورد ب��و، گەلی ک��ورد بەدڵ و س��ەروماڵ ئامادەبو، لەماوەیەکی زۆر کەمدا هێزێکی شۆڕشگێڕو لەراستیدا پێکهات، پێش��مەرگە گەورەی هەر کوردێک پێش��مەرگەیەک بوو، چەند شەڕی قارەمانانە کرا، چەند شەهیدماندا، ئەوە س��ی ساڵی بەس��ەرداچو ئێستاش نازانین ئەو س��ەرهەڵدانە سەرکەوتوە یان شکس��تخواردو. ئەگەر سەرکەوتو نەبوە؟ ب��ۆ هۆیەکان��ی بەگەلی ک��ورد ناڵێین تا نەوەکانی ئێمە بتوانن دەرسی لێوەرگرن. ئەگەر ئەو س��ەرهەڵدانەش س��ەرکەوتوو بووە، ئەی کەواتە ئێمە لەکۆیەو لەزڕگوێز چ دەکەی��ن؟ وادیارە هێش��تا الیەنێکمان نەدۆزیوەت��ەوە ک��ە خەتاکان��ی خۆمانی

بخەینە ئەستۆ.ئاوێنە: ئایا تۆیش پێویس��تە دادگایی بکرێیت، پێتوایە هەڵەی وا گەورەت کردوە

کە پێویست بێ دادگایی بکرێیت؟حاجی ئەحمەدی: هەر س��ەرکردەیەک یان بەرپرس��ێک خیانەت ی��ان دزی یان کەمتەرخەمی لەئاس��ت ئەرکەکانی خۆی یان دابینکردنی پێداویس��تیەکانی میللەت بکات، پێویستە دادگایی بکرێت. ئەوەی من لەسەر خۆم دەیڵێم، مەبەستم ئەوەیە کە ئەوە نیو سەدەیە خەبات دەکەین و زۆرجار س��ەرهەڵدانەکانمان شکس��تی هێن��اوەو نەش��متوانیوە لێکۆڵینەوەی��ەک لەس��ەر هۆیەکانی شکستەکان بکەم، یان هەرئەوەی کە منیش یەکێک بوم لەسەرکردەکانی ئەو شۆڕش و سەرهەرڵدانانەو شکستی هێناوە، پێویستە دادگایی بکرێم بۆئەوەی میللەت بزانێت هۆیەکانی شکس��تەکان چی بون، هەروەه��ا بۆئەوەی نەوەی نوێ دەرس��ی

لێوەربگرێت.

ب��ۆ له گفتۆگۆک��ه به ش��ێکه ئه م��ه خوێندن��ه وه ی کۆی گفتۆگۆک��ه ی ئاوێنه له گه ڵ حاجی ئه حمه دی، سه ردانی سایتی

ئاوێنه بکه :

فه‌رید‌ئه‌سه‌سه‌رد:‌بارزانی‌سه‌رۆكێكی‌ماوه‌‌به‌سه‌رچوه‌

حاجی‌ئەحمەدی:‌هەرچی‌زوتر‌مەسەلەی‌سەرۆکایەتی‌هەرێم‌چارەسەر‌نەکرێ،‌تەواوی‌دەستکەوتەکانی‌باشوری‌کوردستان‌دەکەونە‌مەترسیەوە

له ساڵی 2013ه وه هه رێمی كوردستان

سه رۆكێكی هه ڵبژێردراوی نیه

سه رکرده ئه گه ر دزو خائین بو، ده بێت

دادگایی بکرێت

حاجی ئەحمەدی

فه رید ئه سه سه رد

‌‌‌ئا:‌نزار‌گزالی-‌به‌یروت

لۆری‌هایتان،‌گه‌وره‌‌به‌رپرس‌له‌په‌یمانگه‌ی‌نێوده‌وڵه‌تی‌به‌ڕێوه‌بردنی‌

سه‌رچاوه‌‌سروشتیه‌كان‌)ئین‌ئارجی‌ئای(‌له‌ناوچه‌ی‌رۆژهه‌اڵتی‌ناوه‌ڕاست‌و‌باكوری‌ئه‌فریقیا‌له‌م‌

گفتوگۆیه‌ی‌‌ئاوێنه‌دا‌ده‌ڵێت‌"كاتێك‌كه‌‌تۆ‌حكومه‌ت‌به‌ته‌نیا‌به‌جێده‌هێڵی،‌

بۆ‌ئه‌وه‌ی‌به‌ته‌نیا‌مامه‌ڵه‌‌له‌گه‌ڵ‌كۆمپانیاكان‌بكات،‌واتا‌ژماره‌یه‌كی‌

بچوك‌یاریه‌كه‌‌ده‌كه‌ن".

به‌ج��ۆری‌ ب��ا‌ س��ه‌ره‌تا‌ ئاوێن��ه‌:‌په‌یمانگه‌كه‌تان‌ كاره‌كانی‌ چاالكیه‌كان‌و‌ده‌س��ت‌پێبكه‌ین،‌ئایا‌كاری‌سه‌ره‌كی‌

ئه‌م‌په‌یمانگه‌‌نێوده‌وڵه‌تیه‌‌چیه‌؟ل��ۆری‌هایت��ان:‌ئێن‌ئارج��ی‌ئای‌له‌س��ه‌ر‌ ده‌كات‌ كار‌ په‌یمانگه‌یه‌ك��ه‌‌كارا‌ ب��اش‌و‌ ئیداره‌یه‌كی‌ پته‌وكردن��ی‌ب��ۆ‌كه‌رتی‌نه‌وت‌و‌غ��از.‌به‌و‌مانایه‌‌بۆ‌باش‌ به‌رچاوڕونیه‌كی‌ تێڕوانین‌و‌ ئه‌وه‌ی‌هه‌بێت‌بۆ‌ئه‌و‌واڵتانه‌ی‌كه‌‌ده‌وڵه‌مه‌ندن‌به‌س��ه‌رچاوه‌‌سروش��تیه‌كان،‌هه‌روه‌ها‌ب��ۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌گرێبه‌س��تی‌رون‌و‌باش‌له‌نێوانی��ان‌و‌كۆمپانیاكان.‌هه‌روه‌ها‌بۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌ئیداره‌یه‌كی‌ب��اش‌هه‌بێت‌بۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌هاواڵتیانی‌ئه‌و‌واڵته‌‌س��ودی‌لێوه‌ربگرن‌و‌س��ه‌رچاوه‌‌سروش��تیه‌كان‌ببن‌به‌نیعمه‌تێك‌بۆ‌میلله‌ته‌كانیان‌نه‌ك‌ببێت‌به‌‌به‌اڵیه‌ك‌بۆ‌میلله‌ت‌و‌واڵته‌كه‌.‌له‌هه‌مان‌كات��دا‌پاره‌كان‌ب��ۆ‌میلله‌ت‌بن‌ن��ه‌ك‌گیرفانی‌چه‌ند‌به‌رپرس��ێك.‌كاری‌ س��ه‌ره‌وه‌‌ ئه‌م��ه‌ی‌ به‌كورت��ی‌ئه‌مه‌ش‌ په‌یمانگه‌كه‌مان��ه‌،‌ س��ه‌ره‌كی‌ته‌كنیكی‌ هاریكاری‌ له‌رێگه‌ی‌گه‌یاندنی‌ب��ۆ‌حكومه‌ت��ه‌كان‌و‌په‌رله‌مانی‌واڵتان‌ده‌كه‌ی��ن،‌هه‌روه‌ها‌له‌ڕێگه‌ی‌مه‌ش��ق‌و‌راهێنان‌ب��ۆ‌رێكخراوه‌كانی‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌مه‌ده‌ن��ی‌بۆئه‌وه‌ی‌زانیاری‌باش��تریان‌هه‌بێت‌س��ه‌باره‌ت‌به‌كه‌رتی‌نه‌وت‌و‌غاز‌تائه‌وانیش‌له‌ڕێگه‌ی‌خۆیانه‌وه‌‌هه‌ڵس��ن‌ئه‌وه‌ی‌ ب��ۆ‌ هاواڵتی��ان‌ به‌هۆش��یاری‌چاودێ��ر‌بن‌به‌س��ه‌ر‌حكومه‌ته‌كانیان‌و‌بكه‌ن‌ حكومه‌ته‌كان‌ له‌گه‌ڵ‌ لێپیچینه‌وه‌‌سه‌باره‌ت‌به‌چۆنیه‌تی‌ئیداره‌كردنی‌ئه‌م‌كه‌رته‌،‌تا‌ببێته‌‌هۆكار‌بۆ‌سودگه‌یاندن‌به‌هاواڵتی��ان‌و‌هاونیش��تمانیانی‌ئ��ه‌و‌واڵتانه‌ی‌كه‌‌خاوه‌ن‌س��ه‌رمایه‌ن‌له‌ڕوی‌س��ه‌رچاوه‌‌سروش��تیه‌كان.‌به‌نمون��ه‌‌له‌ش��وێنێكی‌وه‌ك‌عێ��راق‌و‌هه‌رێم��ی‌كوردس��تان‌وێڕای‌هه‌بون��ی‌داهاتێكی‌سروشتی،‌ س��ه‌رچاوه‌ی‌ چه‌ندین‌ زۆرو‌هاواڵتی��ان‌كێش��ه‌ی‌نه‌بون��ی‌ئ��او‌و‌كاره‌بای��ان‌هه‌بێ،‌هاواڵتیان‌كێش��ه‌ی‌خزمه‌تگوزاریه‌‌سه‌ره‌تاییه‌كانیان‌هه‌بێت،‌لێ��ره‌وه‌‌ئێمه‌‌ه��ه‌وڵ‌ده‌ده‌ین‌له‌رێگه‌ی‌به‌رنام��ه‌ی‌ب��ه‌ره‌و‌پێش��بردنی‌رۆڵی‌راگه‌یاندن‌و‌كۆمه‌ڵگ��ه‌ی‌مه‌ده‌نی‌هانی‌هاواڵتیان‌بده‌ین‌بێنه‌‌ده‌نگ‌و‌پرس��یار‌ئه‌و‌ بپرس��ن‌ بكه‌ن،‌ له‌حكومه‌ته‌كه‌یان‌داهاته‌مان‌بۆ‌كوێ‌ده‌ڕوات؟‌واڵته‌كه‌مان‌له‌ده‌وڵه‌مه‌ندترینه‌كان��ه‌،‌داهاته‌كه‌ی‌بۆ‌وه‌ك‌پێویست‌س��ودی‌لێوه‌رناگیرێت.‌ده‌بێ��ت‌بگوترێت‌ئیم��ه‌‌بۆچی‌واڵتی‌س��ه‌رچاوه‌‌ ل��ه‌ڕوی‌ ده‌وڵه‌مه‌ندی��ن‌سروش��تیه‌كان‌به‌اڵم‌بۆچ��ی‌هه‌ژارین‌له‌ڕوی‌پێشكه‌ش��كردنی‌خزمه‌تگوزاری‌په‌یمانگه‌یه‌دا‌ ل��ه‌م‌ من‌ به‌هاواڵتی��ان.‌به‌ره‌وپێشبردنی‌ به‌رنامه‌ی‌ به‌رپرس��ی‌په‌رله‌مانی‌و‌په‌ره‌پێدانی‌راگه‌یاندنم،‌به‌و‌مانایه‌ی‌كه‌‌هه‌ڵده‌س��تم‌به‌هه‌ماهه‌نگی‌په‌یوه‌ندی‌به‌په‌رله‌مان��ه‌كان‌به‌تایبه‌تی‌په‌رله‌مانی‌واڵته‌‌عه‌ره‌بیه‌كان،‌ئه‌میش‌بۆ‌راهێنانی‌ئه‌ندام‌په‌رله‌مانه‌كان‌و‌هۆشیار‌كردنه‌وه‌و‌بنیاتنانی‌كارامه‌یی‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌هه‌ڵسن‌به‌رۆڵی‌چاودێری‌وردتر‌به‌سه‌ر‌بۆئه‌وه‌ی‌ هه‌روه‌ها‌ حكومه‌ته‌كانیانه‌وه‌،‌هه‌مواری‌یاس��ای‌گونج��او‌و‌بێالیه‌نانه‌‌ب��ده‌ن‌له‌پێناو‌به‌ره‌و‌پێش��بردنی‌ئه‌م‌كارده‌كه‌ین‌ به‌هه‌مان‌ش��ێوه‌‌ كه‌رت��ه‌.‌له‌گه‌ڵ‌راگه‌یاندن��كاران‌بۆئه‌وه‌ی‌رۆڵی‌به‌رچاویان‌هه‌بێ��ت‌له‌چاودێری‌جۆری‌داه��ات‌و‌ چاودێ��ری‌ گرێبه‌س��ته‌كان‌و‌حكومه‌ته‌كان‌به‌ش��ێوه‌یه‌كی‌ئه‌رێیانه‌و‌

بێ‌الیه‌نانه‌.ئاوێنه‌:‌بۆچی‌له‌رۆژهه‌اڵتی‌ناوه‌ڕاستدا‌ب��ه‌رده‌وام‌ئام��اژه‌‌ب��ه‌وه‌‌ده‌كرێت‌كه‌‌

دۆس��یه‌ی‌نه‌وت‌دۆس��یه‌یه‌كی‌شه‌فاف‌نیه‌و‌پڕ‌له‌نهێنیه‌؟

لۆری‌هایتان:‌ئه‌و‌پرس��یاره‌‌ده‌كرێت‌به‌و‌شێوه‌یه‌بكرێت‌و‌بگوترێت‌كه‌‌بۆچی‌ئه‌و‌واڵتانه‌‌وێرای‌سه‌رچاوه‌ی‌سروشتی‌و‌له‌نه‌هه‌ماتیدا‌ میلله‌ته‌كانیان‌ زۆر‌ نه‌وتی‌ده‌ژین.‌ئه‌و‌واڵتانه‌‌ده‌كه‌ونه‌‌ئه‌و‌خانه‌یه‌ی‌كه‌‌پێی‌ده‌گوترێت‌)له‌عنه‌تی‌سه‌رچاوه‌‌سروشتیه‌كان(‌لێره‌وه‌‌پرسیارو‌نیشانه‌ی‌پرسیار‌دێته‌‌ئاراوه‌،‌لێره‌وه‌‌ده‌گوترێت‌بۆ؟‌كێشه‌كه‌‌له‌كوێدایه‌؟‌چی‌روده‌دات؟‌سااڵنێكی‌زۆر‌ده‌گوترا‌كه‌رتی‌نه‌وت‌و‌غاز‌له‌نێوان‌حكومه‌ته‌كان‌و‌كۆمپانیاكاندایه‌،‌ده‌ی��ان‌گوت‌حكومه‌ت‌ده‌زانێ‌و‌میلله‌ت‌نازانێت،‌ته‌نانه‌ت‌ده‌زگاكانی‌چاودێریش‌وه‌ك‌په‌رله‌م��ان‌و‌ڕاگه‌یاندن‌ته‌داخولی‌نه‌ده‌ك��رد.‌ئه‌وه‌ب��و‌ك��ه‌‌حكوم��ه‌ت‌رێكه‌وت��ن‌و‌گرێبه‌س��تی‌له‌كۆمپانیاكان‌ده‌كرد‌و‌پاره‌كه‌‌هه‌ر‌له‌الیه‌ن‌حكومه‌ته‌وه‌‌به‌كارده‌هێنرا‌و‌به‌ئ��اره‌زوی‌خۆی‌كاری‌پێوه‌‌ده‌كرد.‌له‌واڵته‌‌ئه‌وروپیه‌كان‌وێرای‌ئه‌وه‌ی‌سه‌رچاوه‌ی‌سروشتیشیان‌هه‌بو،‌هاواڵتی‌پرس��یاری‌له‌داهات‌نه‌ده‌كرد،‌چونكه‌‌هاواڵتی‌سه‌رجه‌م‌خزمه‌تگوزاری‌و‌مافه‌كانی‌بۆ‌فه‌راهه‌م‌كراوه‌.‌پرسیاری‌ئه‌وه‌ی��ان‌نه‌ده‌كرد‌ئایا‌گرێبه‌س��ته‌كان‌باڵوكراونه‌ت��ه‌وه‌‌ی��ان‌ن��ا؟‌ته‌نان��ه‌ت‌هاواڵتی‌واڵتان��ی‌ئه‌وروپی‌نه‌یانده‌زانی‌چونك��ه‌‌ له‌گه‌ڵدابێ��ت،‌ تائێستاش��ی‌به‌حكومه‌ته‌كه‌ی‌ متمان��ه‌ی‌ ئه‌وروپ��ی‌هه‌یه‌.‌وه‌ك‌گوت��م‌هاواڵتی‌مافه‌كانی‌و‌خزمه‌تگه‌زاریه‌كان��ی‌بۆ‌فه‌راهام‌كراون.‌كه‌چی‌پرسیاره‌كه‌‌له‌واڵتانی‌رۆژهه‌اڵتی‌ناوه‌راس��ت‌ده‌س��تی‌پێك��رد.‌چونكه‌‌وێ��ڕای‌هه‌بونی‌داهات��ی‌زۆر،‌هاواڵتی‌ب��ۆ‌ خزمه‌تگ��وزاری‌ س��ه‌ره‌تاییترین‌فه‌راهه‌م‌نه‌كراوه‌.‌لێره‌‌هه‌س��ت‌ده‌كات‌ده‌كه‌ن‌ هه‌س��ت‌ هه‌یه‌،‌ ناش��ه‌فافیه‌ت‌سه‌رچاوه‌‌سروشتیه‌كانی‌وه‌ك‌پێویست‌به‌ش��ێوه‌یه‌كی‌ لێره‌‌ به‌كارناهێنرێ��ت.‌له‌گه‌ڵ‌ ك��ه‌‌حكومه‌ته‌كان‌ ئۆتۆماتیكی‌هاواڵتیان‌راس��تگۆبن‌بۆچی‌له‌و‌دۆخه‌‌ناله‌باره‌‌گوزه‌ر‌ده‌كه‌ن؟‌بۆچی‌هاواڵتی‌كێشه‌ی‌خزمه‌تگوزاری‌هه‌یه‌‌له‌واڵتێكی‌سروشتیه‌كان؟‌ به‌سه‌رچاوه‌‌ ده‌وڵه‌مه‌ند‌ئی��دی‌كه‌‌تۆ‌ره‌تی‌ده‌كه‌یه‌وه‌‌ش��تێك‌میلله‌ته‌ك��ه‌ت‌ له‌هاونیش��تمانیان‌و‌بش��ارییته‌وه‌‌دیاره‌‌تۆ‌ش��ه‌فاف‌نیت‌و‌ش��تێكی‌نه‌گونج��او‌له‌ئارادایه‌.‌ناڕونی‌له‌گرێبه‌س��ت‌و‌داهاتدا‌هه‌یه‌.‌ئیدی‌ئه‌و‌پرس��یارانه‌‌كه‌‌وه‌اڵمیان‌بۆ‌دۆزرایه‌وه‌‌ده‌ردوئ��ازاری‌میلله‌تان‌كه‌م‌ده‌بێته‌وه‌.‌

گ��ه‌ران‌ب��ه‌دوای‌ئ��ه‌م‌پرس��یارانه‌ش‌له‌‌ماوه‌ی‌)15(‌س��اڵی‌راب��ردو‌بۆته‌‌ته‌وژم‌و‌هاواڵتیانی‌ئه‌م‌واڵتانه‌‌به‌دوایدا‌ده‌گه‌ڕێی��ن.‌وه‌ك‌وتم‌ه��ۆكاری‌هه‌ره‌‌سه‌ره‌كیشی‌وێرای‌ده‌وڵه‌مه‌ندی‌و‌هه‌بونی‌داه��ات،‌چه‌وس��اندنه‌وه‌ی‌هاواڵتیانه‌،‌گوزه‌ری‌هاواڵتیانه‌‌له‌بێ‌خزمه‌تگوزاری‌و‌ئه‌وروپیه‌كانیش‌ واڵته‌‌ ئێستا‌ هه‌ژاریدا.‌نه‌وتدا‌ له‌ب��واری‌ ش��ه‌فافیه‌ت‌ به‌دوای‌ده‌گه‌ڕێ��ن،‌چونكه‌‌ڕاكردن‌له‌باج‌هه‌بو،‌كاتێك‌ك��ه‌‌ده‌هاتنه‌‌س��ه‌ر‌داواكردنی‌ده‌رده‌ك��ه‌وت‌ له‌كۆمپانی��اكان‌ ب��اج‌سه‌رجه‌م‌كۆمپانیاكان‌زه‌ره‌ریان‌كردوه‌.‌ئه‌مه‌ش‌دۆخه‌‌راس��ته‌كه‌‌نه‌بو.‌ئێستا‌ئه‌وروپ��اش‌داوای‌ش��ه‌فافیه‌ت‌ده‌كات‌بۆ‌به‌ده‌س��تهێنانی‌باج‌له‌كۆمپانیاكان،‌له‌واڵتان��ی‌عه‌ره‌بیش‌به‌ه��ۆی‌هه‌بونی‌گه‌نده‌ڵ��ی‌و‌پرس��یاری‌ئ��ه‌وه‌ی‌پاره‌و‌

داهات��ه‌كان‌چ��ی‌به‌س��ه‌رهات.‌ئه‌گه‌ر‌فه‌س��ادیش‌نه‌بێت‌پرس��یاری‌ئه‌وه‌ی‌بۆچی‌ئه‌و‌پاره‌یه‌‌به‌ه��ه‌ده‌ر‌ده‌درێت،‌بۆچی‌هه‌م��وی‌بۆ‌فه‌رمانبه‌رانه‌.‌بۆچی‌ناكرێت؟‌ داهات��ه‌‌ ب��ه‌و‌ وه‌به‌رهێن��ان‌به‌نمون��ه‌‌عێراق‌و‌هه‌رێمی‌كوردس��تان‌نه‌وت‌و‌داهات‌نه‌بێ��ت،‌نه‌‌ژیان‌گوزه‌ر‌موچ��ه‌ی‌ فه‌رمانب��ه‌ر‌ ن��ه‌‌ ده‌كات‌و‌ده‌بێت،‌نه‌‌خزمه‌تگ��وزاری.‌كوا‌رۆڵی‌وه‌به‌رهێنان‌و‌پاشه‌كه‌وت‌و‌تاد..كه‌‌نرخی‌نه‌وت‌داده‌به‌زێت‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌ئێس��تا‌خه‌ریكه‌‌حكومه‌ت‌ عێ��راق،‌ حكومه‌تی‌ئیفالس��ی‌خۆی‌راده‌گه‌یه‌نێت.‌دۆخه‌كه‌‌الی‌ئێوه‌‌له‌هه‌رێمیش‌زۆر‌باش��تر‌نیه‌،‌ده‌ڵێن‌پاره‌مان‌نیه‌و‌موچه‌‌نیه‌،‌ئه‌مانه‌‌بۆ؟‌چونكه‌‌رۆژانیش‌كه‌‌پاره‌تان‌ده‌هاته‌‌ده‌ست‌كارتان‌بۆ‌دۆخێكی‌هاوشێوه‌ی‌

ئێستا‌نه‌كردوه‌.‌‌تۆ‌ب��اس‌له‌دابه‌زینی‌نرخی‌ ئاوێن��ه‌:هاواڵتی��ان‌ ب��ه‌اڵم‌ ن��ه‌وت‌ده‌ك��ه‌ی،‌

له‌هه‌رێمی‌كوردستان‌هۆكاره‌كه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌‌وه‌زاره‌تی‌ حكوم��ه‌ت‌و‌ كه‌‌ ده‌گێڕنه‌وه‌،‌سامانه‌‌سروشتیه‌كان‌سه‌ركه‌وتو‌نه‌بوه‌‌

له‌ئیداره‌دانی‌ئه‌م‌كه‌رته‌؟لۆری‌هایتان:‌به‌ڵی‌منیش‌ئه‌و‌رایه‌م‌پێ‌راسته‌،‌چونكه‌‌كاتێك‌كه‌‌تۆ‌حكومه‌ت‌به‌ته‌نیا‌به‌جێده‌هێڵی،‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌به‌ته‌نیا‌مامه‌ڵه‌‌له‌گه‌ڵ‌كۆمپانیاكان‌بكات،‌واتا‌ژماره‌یه‌ك��ی‌بچوك‌یاریه‌ك��ه‌‌ده‌كه‌ن.‌هه‌رچه‌ن��د‌ژماره‌ی‌ئه‌وانه‌ی‌كه‌‌له‌بواری‌ئیداره‌كردنی‌نه‌وتی‌واڵت‌ گرێبه‌س��ت‌و‌كه‌متربوه‌وه‌،‌رێگه‌ی‌زیاتر‌به‌گه‌نده‌ڵی‌و‌ده‌ستگرتن‌به‌سه‌ر‌ئه‌و‌داهاته‌‌ده‌درێت‌و‌رێگه‌ی‌بۆ‌خۆش‌ده‌كات،‌پێچه‌وانه‌كه‌شی‌چه‌ن��د‌ژماره‌كه‌‌زیات��ر‌و‌زیاتر‌بێت،‌تۆ‌به‌ر‌له‌گه‌نده‌ڵی‌و‌قۆرخكاری‌ئه‌و‌الیه‌نه‌‌

ده‌گریت.‌‌‌ئاوێن��ه‌:‌به‌ب��ڕوای‌تۆ‌چ��ۆن‌و‌به‌چ‌

میكانیزمێ��ك‌ده‌توانرێ��ت‌چاودێ��ری‌حكومه‌ته‌كان‌بكرێت‌له‌وه‌ی‌له‌گرێبه‌ست‌له‌گ��ه‌ڵ‌كۆمپانیاكان��دا‌ش��ه‌فاف‌بن؟‌له‌ده‌رهێن��ان‌و‌فرۆش��تنی‌نه‌وتدا‌گزی‌

نه‌كه‌ن؟پره‌نس��یپ‌ دو‌ هایت��ان:‌ ل��ۆری‌ه��ه‌ن،‌یه‌كه‌می��ان‌ده‌ڵێ��ت‌كه‌رت��ی‌نه‌وت��ی‌له‌وه‌گرنگت��ره‌‌ك��ه‌‌ته‌نها‌بۆ‌كۆمپانیاكان��ی‌ سیاس��ه‌تمه‌داره‌كان‌و‌رۆڵیان‌ هاواڵتیان‌ ده‌بێ��ت‌ جێبهێڵیت،‌هه‌بێت‌له‌م‌نێوانه‌دا.‌پره‌نس��یپی‌دوه‌م‌سروش��تیه‌كان‌ س��ه‌رچاوه‌‌ ده‌ڵێ��ت،‌موڵك��ی‌هاواڵتیانن،‌ئ��ه‌وه‌ی‌دوه‌میان‌له‌ده‌س��توری‌عێراقی��ش‌خراوه‌ته‌‌ڕو،‌ئیت��ر‌كه‌‌ت��ۆ‌خاوه‌نداریه‌تی‌ش��تێكت‌هه‌بێت،‌ده‌بێت‌وه‌ك‌هاواڵتی‌پارێزگاری‌لێبكه‌ی‌و‌چاودێری‌بكه‌ی‌بزانیت‌بۆكوێ‌ده‌ڕوات.‌له‌و‌دو‌پره‌نس��یپه‌وه‌‌ده‌بینین‌پ��اڵ‌به‌هاواڵتیه‌وه‌‌ده‌نرێ��ت‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌رۆڵی‌باش��تری‌هه‌بێت‌بۆ‌لێپێچینه‌وه‌‌

له‌حكوم��ه‌ت.‌به‌اڵم‌چ��ۆن‌ئه‌مه‌ی‌بۆ‌ده‌كرێت‌كه‌‌مافی‌ئه‌وه‌ی‌نه‌بێت‌زانیاری‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌به‌ده‌س��ت‌بهێنێت.‌ئه‌گه‌ر‌یاس��ایه‌ك‌نه‌بێت‌مافی‌به‌ده‌ستهێنانی‌زانیاری‌بكات‌بۆ‌هاواڵتی‌ده‌بێت‌یه‌كه‌م‌شت‌كار‌بۆ‌ئه‌وه‌‌بكرێت.‌چونكه‌‌ئه‌گه‌ر‌زانیاری‌نه‌بێت‌ناتوانێ��ت‌به‌رگری‌له‌و‌ماف��ه‌ی‌خۆی‌ب��كات.‌هه‌روه‌ها‌ده‌بێت‌هاواڵتی‌بون��ی‌هه‌بێت‌له‌س��ه‌ر‌مێزی‌گفتۆگۆی‌نێوان‌حكومه‌ت‌و‌كۆمپانیاكان.‌ئه‌می��ش‌له‌رێگه‌ی‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌مه‌ده‌نی‌و‌واژوی‌ عێراق‌ راگه‌یاندنه‌وه‌.كاتێكی��ش‌له‌سه‌ر‌‌ده‌ستپێشخه‌ری‌شه‌فافیه‌ت‌كرد،‌هه‌لێك‌بۆ‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌مه‌ده‌نی‌ره‌خساوه‌‌بۆئه‌وه‌ی‌به‌ش��ێوه‌یه‌كی‌شه‌رعی‌له‌سه‌ر‌هه‌بێت،‌ ئاماده‌یی‌ گریبه‌سته‌كان‌ مێزی‌عێراقیه‌كانیش‌سود‌ پێویسته‌‌ هه‌روه‌ها‌له‌م‌ده‌رفه‌ته‌‌وه‌ربگرن‌كه‌‌پێی‌ده‌گوترێت‌

ده‌ست‌پێشخه‌ری‌شه‌فافیه‌ت.‌هه‌روه‌ها‌گرنگ��ه‌‌‌په‌رله‌مان‌رۆڵی‌خۆی‌هه‌بێت‌و‌له‌گ��ه‌ڵ‌حكومه‌تدا‌چاوپۆش��ی‌ نابێت‌بكات،‌راس��ته‌‌په‌رله‌م��ان‌ده‌زگایه‌كی‌سیاس��یه‌،‌ب��ه‌اڵم‌نابێت‌ئ��ه‌م‌الیه‌نه‌‌به‌سیاس��ی‌وه‌ربگرێ��ت‌و‌ده‌بێت‌پێش‌ده‌سه‌اڵتداران‌ بۆ‌ س��ه‌رپێبونی‌ ئه‌وه‌ی‌بێ��ت،‌ده‌بێت‌س��ه‌رپێبونی‌بۆ‌میلله‌ت‌له‌ده‌ست‌نه‌دات‌و‌بیخاته‌‌خانه‌ی‌پێشه‌وه‌.‌نێوان‌ په‌یوه‌ندی‌ هه‌ركاتێ��ك‌ هه‌روه‌ها‌په‌رله‌مان‌و‌هاواڵتی‌له‌س��ه‌ر‌ئه‌ساس��ی‌لێپێچینه‌وه‌و‌هه‌ڵسه‌نگاندن‌بو،‌ئه‌وكات‌په‌رله‌مانت��ار‌زیات��ر‌كار‌ب��ۆ‌هاواڵتی‌ده‌كات.‌ب��ه‌اڵم‌به‌داخ��ه‌وه‌‌له‌واڵتان��ی‌په‌رله‌مانتاره‌كان‌ ناوه‌راست،‌ رۆژهه‌اڵتی‌ده‌سه‌اڵتدارو‌ بۆ‌ سه‌رپێبونیان‌ هێنده‌ی‌الیه‌نه‌سیاسیه‌كانی‌خۆیانه‌،‌به‌رژه‌وه‌ندی‌میلله‌تی��ان‌هێنده‌‌ب��ه‌الوه‌‌گرنگ‌نیه‌.‌ئیدی‌له‌رۆژهه‌اڵتی‌ناوه‌راس��ت‌به‌ته‌نیا‌نیه‌،‌ زانیاریمان‌ ش��ه‌فافیه‌ت‌و‌ كێشه‌ی‌

دام��وده‌زگاكان‌ هه‌ڵس��انی‌ كێش��ه‌ی‌به‌ئه‌ركی‌خۆیانمان‌هه‌یه‌.‌په‌رله‌مانه‌كان‌وه‌ك‌پێویس��ت‌نین.‌تاك��ڕه‌وی‌هه‌یه‌‌له‌ده‌سه‌اڵت‌و‌به‌ڕێوه‌بردنی‌كه‌رتی‌نه‌وت‌و‌غاز.‌به‌اڵم‌هۆشیاركردنه‌وه‌ی‌به‌رده‌وامی‌گ��ه‌ل‌كارێكی‌هه‌ره‌‌گرنگه‌و‌پێویس��ته‌‌به‌رده‌وام‌كاری‌بۆبكرێت.‌چونكه‌‌رۆژێك‌دێت‌میلله‌ت‌گه‌وره‌ترین‌كارتی‌فش��ار‌

ده‌بێت‌به‌سه‌ر‌ده‌سه‌اڵتدارانه‌وه‌.‌ئای��ا‌رایه‌ڵه‌ی��ه‌ك‌هه‌ی��ه‌‌ ئاوێن��ه‌:له‌نێ��وان‌نه‌بونی‌دیموكراس��ی‌و‌بونی‌كه‌‌ ناوه‌ڕاس��تدا،‌ له‌رۆژهه‌اڵتی‌ ن��ه‌وت‌وه‌ك‌ده‌گوترێ��ت‌ئاس��ته‌نگی‌به‌رده‌م‌دیموكراسیه‌؟‌تۆ‌ئه‌مه‌‌چۆن‌ده‌بینی؟

لۆری‌هایتان:‌من‌پێشتریش‌ئاماژه‌م‌بۆكرد،‌كێش��ه‌كان‌له‌زۆرب��ه‌ی‌واڵتانی‌رۆژهه‌اڵت��ی‌ناوه‌راس��ت‌له‌مه‌س��ه‌له‌ی‌ئیداره‌دان��ی‌ئه‌و‌كه‌رته‌‌س��ه‌رچاوه‌یان‌گرت��وه‌،‌وێڕای‌داهات��ی‌زۆر‌میلله‌تان‌نه‌بون��ی‌خزمه‌تگوزاریدا‌ له‌نه‌هامه‌ت��ی‌گوزه‌ر‌ده‌كه‌ن.‌هه‌روه‌ها‌چه‌ند‌كه‌سێك‌یان‌چه‌ند‌ده‌س��ه‌اڵتدارێك‌له‌به‌ش��ێكی‌ده‌س��تیان‌ رۆژهه‌اڵتدا‌ واڵتان��ی‌ زۆری‌به‌سه‌ر‌ئه‌و‌كه‌رته‌دا‌گرتوه‌و‌قۆرخكاری‌ده‌كرێ،‌ئه‌مه‌‌له‌س��ه‌ر‌هه‌ردو‌ئاس��ت،‌تاكه‌كه‌س��ی‌به‌ده‌س��ه‌اڵت‌و‌زۆرجاریش‌حكومه‌تی‌چه‌وسێنه‌ره‌وه‌.‌بێگومان‌هه‌ر‌قۆرخكاری‌ له‌ئیداره‌دان‌و‌ تاكڕه‌ویه‌كیش‌ك��ردن‌بۆ‌ده‌س��ه‌اڵت‌و‌ته‌نانه‌ت‌كه‌رتی‌ن��ه‌وت‌و‌غازیش‌ئ��ه‌وه‌‌ده‌چێته‌‌قاڵبی‌

نادیموكراسیه‌ت.ده‌كرێ��ت‌ ب��اس‌ وه‌ك‌ ئاوێن��ه‌:‌له‌رۆژهه‌اڵتی‌ناوه‌ڕاستدا‌مافیایه‌ك‌هه‌یه‌‌زۆر‌به‌ده‌سه‌اڵته‌‌كه‌‌پێده‌گوترێت‌مافیای‌

نه‌وت،‌ئایا‌ئه‌مه‌‌راسته‌؟‌س��ه‌رچاوه‌یه‌كی‌ هایت��ان:‌ ل��ۆری‌سروش��تی‌وه‌ك‌ن��ه‌وت،‌ئ��ه‌م‌هه‌مو‌پاره‌ی��ه‌ی‌به‌دواوه‌‌بێ��ت‌و‌هێنده‌‌گرنگ‌بێت‌وه‌ك‌شاده‌مارێكی‌جیهان‌سه‌یری‌بكرێت،‌بێگوم��ان‌ئه‌و‌جۆره‌‌مافیایه‌ی‌تۆ‌باس��ی‌ده‌كه‌ی‌ده‌بێ��ت.‌كرداره‌كه‌‌

به‌ده‌ر‌نابێت‌له‌و‌جۆره‌‌مافیایانه‌.پس��پۆر‌ كه‌س��ێكی‌ وه‌ك‌ ئاوێن��ه‌:‌له‌ب��واری‌نه‌وت‌و‌غ��از،‌هه‌روه‌ها‌وه‌ك‌چاودێرێكی‌بواری‌داهات‌و‌هۆش��یاری،‌دیارترین‌تێبینیت‌له‌س��ه‌ر‌سیاس��ه‌تی‌هه‌روه‌ها‌ كوردس��تان‌و‌ هه‌رێمی‌ نه‌وتی‌

عێراقیش‌چیه‌؟ل��ۆری‌هایتان:‌تێبین��ی‌زۆر‌هه‌یه‌،‌قه‌یرانه‌ی‌ ل��ه‌و‌ خ��ۆی‌ دیارترینی��ان‌ئێستای‌عێراق‌و‌هه‌رێم‌نیشان‌ده‌دات،‌وه‌ك‌پێش��تریش‌ئام��اژه‌م‌ب��ۆ‌كرد‌له‌مه‌س��ه‌له‌ی‌دابه‌زین��ی‌نرخی‌نه‌وت،‌جگ��ه‌‌له‌مه‌‌ئ��ه‌و‌قه‌یرانه‌ی‌ئێس��تای‌عێراق‌و‌هه‌رێمی‌كوردستان‌هۆكاره‌كه‌ی‌مه‌س��ه‌له‌ی‌به‌ڕێوه‌بردنه‌.‌هه‌ره‌سهێنان‌له‌به‌ڕێوه‌بردن.‌ئێس��تا‌كاتی‌خۆیه‌تی‌قسه‌‌له‌سه‌ر‌ئه‌وه‌‌بكرێت‌كه‌‌له‌عێراق‌و‌به‌ش��ێوه‌یه‌كی‌ نه‌تواندراوه‌‌ له‌هه‌رێ��م‌دروست‌داهاتی‌سه‌رچاوه‌‌سروشتیه‌كان‌بیركردن��ه‌وه‌‌ ك��وا‌ به‌ڕێوه‌ببردرێ��ت.‌له‌داه��ات؟‌چۆن‌ده‌بێت‌خزمه‌تگوزاریه‌‌وه‌ك‌ له‌ش��وێنێكی‌ س��ه‌ره‌تاییه‌كان‌هه‌رێم��ی‌كوردس��تان‌نه‌بێ��ت؟‌چۆن‌ده‌بێ��ت‌له‌عێراقدا‌نه‌بێت؟‌ئیتر‌تا‌به‌م‌شێوه‌یه‌‌بێت‌و‌حكومه‌ته‌كان‌حكومه‌تی‌قه‌ی��ران‌بن،‌له‌هه‌مانكات��دا‌په‌یوه‌ندی‌هاونیش��تمانیان‌به‌حكومه‌ته‌كه‌یان‌به‌و‌ش��ێوه‌‌بێت‌و‌ئه‌و‌جۆره‌‌بێ‌متمانه‌ییه‌‌هه‌بێت.‌به‌ڵێ‌خۆپیش��اندان‌و‌كێش��ه‌‌به‌رده‌وام‌ده‌بێ��ت،‌خه‌ڵكانێك‌ده‌بێت‌حه‌ز‌به‌هاتنی‌داع��ش‌ده‌كات،‌چونكه‌‌له‌گ��ه‌ڵ‌هه‌بون��ی‌ئه‌م‌هه‌مو‌س��امانه‌‌ه��ه‌ژاری‌و‌ له‌لوتك��ه‌ی‌ ئ��ه‌م‌ زۆره‌،‌نه‌بونیدای��ه‌.‌نه‌وت‌ل��ه‌و‌كاته‌دا‌رۆڵی‌چیه‌؟‌ئ��ه‌وه‌‌نه‌ب��و‌داعش‌ده‌س��تی‌به‌س��ه‌ر‌چه‌ند‌بیرێكی‌نه‌وتیشدا‌گرت.‌بۆیه‌‌له‌هه‌م��ان‌كاتدا‌ده‌رفه‌تێكیش��ه‌‌بۆ‌ئ��ه‌وه‌ی‌حكومه‌تی‌عێراق‌و‌هه‌رێمی‌پێداچونه‌وه‌ی��ه‌ك‌ كوردس��تانیش‌مامه‌ڵه‌كردنی‌ به‌ڕێوه‌بردن‌و‌ به‌شێوازی‌خۆی‌ب��كات.‌لێ��ره‌‌ب��ه‌دواوه‌وه‌‌بیر‌له‌داهاتوی‌نه‌وه‌كان‌و‌خه‌ڵكی‌بكه‌نه‌وه‌.‌ده‌بێ��ت‌هه‌مه‌جۆری‌له‌ئابوریدا‌بكرێت.‌به‌نه‌وت.‌ پشتبه‌س��تن‌ به‌ته‌نه��ا‌ نه‌ك‌ئه‌گه‌ر‌دۆخه‌كه‌‌به‌و‌ش��ێوه‌یه‌‌به‌رده‌وام‌بێت‌حكوم��ه‌ت‌متمان��ه‌ی‌هاواڵتیانی‌

به‌ته‌واوی‌له‌ده‌ست‌ده‌دات.‌

5)499(‌سێشه‌ممه‌‌2015/10/20 هەنوکە

گه‌وره‌به‌رپرسی‌‌په‌یمانگه‌ی‌نێوده‌وڵه‌تی‌به‌ڕێوه‌بردنی‌سه‌رچاوه‌‌سروشتیه‌كان:كه رتی نه وت له وه گرنگتره كه ته نها بۆ سیاسه تمه داره كان و

كۆمپانیاكان به جێبهێڵرێت

سه‌رچاوه‌یه‌كی‌سروشتی‌وه‌ك‌

نه‌وت،‌ئه‌م‌هه‌مو‌پاره‌یه‌ی‌به‌دواوه‌‌

بێت‌و‌هێنده‌‌گرنگ‌بێت‌وه‌ك‌شاده‌مارێكی‌

جیهان‌سه‌یری‌بكرێت‌بێگومان‌له‌ڕۆژهه‌اڵتی‌ناوه‌ڕاستدا‌

مافیایه‌ک‌هه‌یه‌‌که‌‌زۆر‌به‌ده‌سه‌اڵته‌‌

به‌ناوی‌مافیای‌نه‌وت

عێراق‌و‌هه‌رێمی‌كوردستان‌نه‌وت‌و‌

داهات‌نه‌بێت‌نه‌‌ژیان‌گوزه‌ر‌ده‌كات‌و‌

نه‌‌فه‌رمانبه‌ر‌موچه‌ی‌ده‌بێت‌نه‌‌خزمه‌تگوزاری‌

كوا‌رۆڵی‌وه‌به‌رهێنان‌و‌پاشه‌كه‌وت‌و‌تاد..كه‌‌

نرخی‌نه‌وت‌داده‌به‌زێت‌وه‌ك‌ئه‌وه‌ی‌ئێستا‌‌خه‌ریكه‌‌حكومه‌ت‌ئیفالسی‌خۆی‌راده‌گه‌یه‌نێت

هه‌رچه‌ند‌ژماره‌ی‌ئه‌وانه‌ی‌كه‌‌له‌بواری‌گرێبه‌ست‌و‌ئیداره‌كردنی‌نه‌وتی‌واڵت‌كه‌متربوه‌وه‌،‌رێگه‌ی‌زیاتر‌

به‌گه‌نده‌ڵی‌و‌ده‌ستگرتن‌به‌سه‌ر‌ئه‌و‌داهاته‌‌ده‌درێت‌و‌رێگه‌ی‌بۆ‌خۆش‌ده‌كات،‌پێچه‌وانه‌كه‌شی‌چه‌ند‌ژماره‌كه‌‌زیاتر‌و‌زیاتر‌بێت،‌تۆ‌به‌ر‌له‌گه‌نده‌ڵی‌و‌قۆرخكاری‌ئه‌و‌الیه‌نه‌‌ده‌گریت

لۆری‌هایتان

په‌رله‌مان(499( سێشه ممه 662015/10/20 [email protected]

ئا: شاهۆ ئەحمەد

لەناو ئەندامانی پەرلەمانی كوردستان لەبارەی ئەنجامدانی كۆبونەوەی پەرلەمان لەدەرەوەی هەولێر بۆچونی جیاواز دروست بوە، بەشێك

پێیانوایە دەبێت لەناو هۆڵی پەرلەمان رەزامەندی له په رله مانتاران وەربگیرێت، بەشێكی

دیکه ش پێیان وایه هەر كاتێك سەرۆكی پەرلەمان بیەوێت دەتوانێت دانیشتنی ئاسایی

پەرلەمان بكات له هه ر شوێنێک بێت، به اڵم له هه ردو حاڵه ته که دا ئه سته مه په رله مان بتوانێت

دانیشتن ئه نجامبدات.

ل��ه دوای ئ��ه وه ی له هه فته ی راب��ردودا رێگریی له سه رۆکی په رله مان، یوسف محه مه د کرا بچێته وه بۆ شاری هه ولێر بۆ ده وامی ئاسایی له په رله مان، ناوبراو ئێس��تا له نوسینگه ی س��لێمانی په رله مان ده وام ده کات و باس له دانیشتنی په رله مان ده کرێت

له ده ره وه ی شاری هه ولێر.پەرلەمانتاری فراكس��ۆنی گ��ۆڕان لەپەرلەمانی كوردس��تان بەهار مەحمود لەب��ارەی ئەنجامدانی كۆبونەوەی پەرلەمان لەدەرەوەی هەولێر بەئاوێنەی په یوه س��ته كوردس��تان "پەرلەمانی راگەیان��د بەپەیڕەوی ناوخ��ۆوە، واتا ش��ێوازی كاركردنی پەرلەمان پەیرەوی ناوخ��ۆ دیاری دەكات بەپێی مادەی دوی پەرلەمانی كوردستان دانیشتنەكانی لەهەولێر دەبێت هەروەها لەكاتی پێویستیدا بۆی هەیە لەهەر ش��وێنكی تری كوردس��تان دانیشتن ئەنجامبدات بەوەش هیچ رێگرییه کی یاسایی نیە و

پێویستی بەرەزامەندی پەرلەمانتارانیش نیە".ناوب��راو ئاماژەی ب��ەوەش كرد "ه��ەر كاتێك پێویست بكات كۆبونەوە ده که ین، بەاڵم لەئێستادا كێشەیەك هەیە لەوە گەورەترە پەرلەمان لەدەرەوە دانیشتن بكات ئەویش پرسی سەرۆكایەتی هەرێمە ه��ەر كاتێكیش پەرلەمان كۆبێتەوە دەبێت یەكەم دانیشتنی بۆ چارەسەر كردنی پرسی سەرۆكایەتی

هەرێم بێت".ئه و په رله مانتاره ی گۆڕان پێش��ی وایه که ئەو پرس��ە ناكرێ�ت لەدەرەوەی هەولێ��ر بێت، "هەر دانیش��تنێكی تریش بكرێت س��ەركەوتو نابێت، لەبەرئ��ەوەی كاتێ��ك بڕیارێ��ك یان یاس��ایەك دەردەكەیت پێویست س��ەرۆكی هەرێم پەسەندی بكات، بەاڵم لەئێس��تادا كەس��ێك نی��ە بەناوی س��ەرۆكی هەرێمەوە، هەر بۆیە س��ەرەتا دەبێت

ئەو پرسە چارەسەر بكرێت ئەوسا كۆبونەوەی تر بكرێت بۆ پرسیتر".

جگه له دانیشتنی په رله مان له ده ره وه ی هه ولێر، ب��اس له دانیش��تنی په رله مانی��ش ده کرێت به بێ سه رۆکی په رله مان و به س��ه رۆکایه تی جێگره که ی

له شاری هه ولێر.له وباره ی��ه وه به هار مه حم��ود ده ڵێت "بەهیچ ش��ێوەیەك ناتوانرێت بەبێ ئامادەبونی سەرۆك، پەرلەم��ان هی��چ كۆبونەوەی��ەك ئەنجامب��دات، لەبەرئەوەی د.یوسف غایب نیە لەكاتی مۆڵەتیشدا نی��ە، بەڵك��و ئەو دەویس��ت بچێت��ەوە هەولێر و لەپەرلەمان دانیش��تن بكات، بەاڵم بەكودەتایەكی چەكداری رێگری لێكرا س��ەرەڕای ئەوەش ئێستا د.یوسف لەسلێمانیەوە بەردەوام كارەكانی خۆی

جێبەجێ دەكات".لەپەرلەمانی یەكێت��ی فراكس��ۆنی ئەندام��ی كوردس��تان، گۆران ئازاد پێ��ی وایه هەر كاتێك س��ەرۆكی پەرلەمان رەزامەندی نیشاندا دەتوانێت لەهەر ش��وێنكی كوردس��تان دانیش��تن بكات، "هەرچەندە لەپەیڕەوی ناوخۆدا باس لەوە دەكات پێویس��تە لەناو هۆڵی پەرلەمان دەنگدانی لەسەر بكرێ��ت لەبارودۆخێكی ئاس��ایی، ب��ەاڵم ئەگەر پەرلەم��ان نەیتوان��ی خۆی كۆبێت��ەوە دەتوانێ

لەدەرەوه دانیشتن بكات".ئه و په رله مانتاره نمونەی س��ەردەمی ش��ەڕی ناوخۆ ده هێنێته وه ک��ه پەرلەمانتارەكانی پارتی نەیاندەتوان��ی لەهەولێ��ر كۆببن��ەوە لەداره بەن دانیش��تنیان ئەنجام��دەدا، "ئێس��تاش بەهەمان شێوە سەرۆكی پەرلەمان ناتوانێت بچێتە هەولێر، دەتوانێ��ت ل��ەدەرەوە كۆببێت��ەوە، ب��ەاڵم ئایا دەتوانرێت رێژەی یاس��ایی ت��ەواو بێت؟ ئەوەش

دەگەڕێتەوە سەر فراكسۆنەكانی ناو پەرلەمان".له ب��اره ی ب��ژارده ی دوه م که دانیش��تنه به بێ سه رۆکی په رله مان، گۆران ئازاد رایده گه یه نێت که پارتی ناتوانێ��ت لەهەولێرو لەناو هۆڵی پەرلەمان دانیش��تن ئەنجامبدەن، "لەبەرئ��ەوەی كارنامەی دانیش��تن س��ەرۆكایەتی دیاری دەكات ئەوانیش تەنه��ا جێگ��ری س��ەرۆكی پەرلەمانی��ان هەیەو س��ەرۆك و س��كرتێر لەگۆڕان و كۆمەڵی ئیسالمی

كوردستانە".لەپەرلەمانی كوردستان یەكگرتو پەرلەمانتاری بەه��ار عەبدولرەحمان لەبارەی ئەوەی لەئێس��تا پێویس��ت دەكات كۆبونەوە ل��ەدەرەوەی هەولێر بكرێت بەئاوێنەی راگه یاند "ئەگەرچی بارودۆخەكە

نەخ��وازراوە و ل��ەدەرەوەی رێكارە یاس��ایەكانە، دەكرێت پەرلەمان لەدەرەوەی هەولێریش كۆبونەوە بكات بەپێی ئەو پەیرەوەی دانراوە، بەاڵم لەئێستادا هیچ بیانویەك نیە بۆ ئەوەی دانیشتن لەدەرەوەی هۆڵ��ی پەرلەم��ان ئەنجامبدرێ��ت، بەڵكو دەبێت بەئامادەبونی س��ەرۆكی پەرلەمان كۆبونەوە لەناو هۆڵی س��ەرەكی پەرلەمان بكرێ�ت، لەبەرئەوەی دەزگایەكی شەرعی هەرێمی كوردستانە و هیچ كەس

ناتوانێت ئیرادەی خۆی بسەپێنێت بەسەریدا".هه روه ه��ا وتیش��ی "ئەگەر پەرلەمان ویس��تی كۆبونەوەكە بەرێ�تە دەرەوەی هەولێر پێویس��تە بەدەنگی پەرلەمانتاران و رەزامەندی ئەوانی لەسەر بێ��ت، لەئێس��تادا ناتوانرێت ئ��ەو كارە بكرێت، لەبەرئەوەی سەرۆكی پەرلەمان رێگەی پێنادرێت بێت��ە ناو هۆڵ��ی پەرلەمان ئەو رێكارە یاس��ایە

ئەنجامب��دات ، لەهەولێریش نە جێگری س��ه رۆکی په رله مان دەتوانێت بەتەنها كۆبونەوەكە بكات نە بەبێ س��ەرۆكی پەرلەمانیش دەتوانرێت دانیشتن بكرێ��ت، كەوات��ه ن��ە لەهەولێر نە لەس��لێمانی ناتوانرێت هیچ كۆبونەوەیەكی پەرلەمان بكرێت".

لەپەرلەمانی كۆم��ەڵ فراكس��ۆنی س��ەرۆكی كوردستان مەڕوان گەاڵڵەیی لەبارەی رێكارەكانی ئەنجامدان��ی دانیش��تنی پەرلەمان ل��ەدەرەوەی هەولێر بۆ ئاوێنە وتی "كاتێك سەرۆكی پەرلەمان یان ژمارەی یاس��ایی پەرلەمانت��اران داوا دەكەن پەرلەمان لەدەرەوەی هەولێر كۆببێتەوە، دەخرێتە بەر گفتوگۆو دەنگدانی لەسەر دەكرێت لەناو هۆڵی پەرلەمان هەر كاتێكیش پەرلەمانتاران رەزامەندیان دەربڕی زۆر شتێكی ئاس��ایە كۆبونەوەكە بچێتە هەر ش��وێنێكی كوردس��تان، ب��ەاڵم ئەگەر لەو بارودۆخە دانیش��تن لەدەرەوەی پەرلەمان بكرێت هەم رێژەی یاسایی تەواو نابێت هەم كاردانەوەی زیاتری لێدەكەوێت��ەوە، هەر بۆیە من داوا دەكەم

پەرلەمان حاڵەتی ئاسایی خۆی وەربگرێتەوە".لەب��ارەی ئ��ەوەی هەركاتێ��ك لەپەرلەمان��دا كۆبونەوە ئەنجامبدرێت ئەوان بەشدار دەبن ناوبراو وتی "بەبێ د.یوسف هەرگیز دانیشتنی پەرلەمان ناكرێت و دەبێت ئ��ەو ئامادەیی هەبێت، بەنەبونی ئەو نیشانەی پرسیار لەس��ەر پەرلەمان دروست دەبێت، هەر دانیشتنێكیش د.یوسفی تێدا بەشدار نەبێت نە ئێمەو نە فراكسیۆنەكانی تریش بەشدار

نابن".ئەندامێكی فراكسیۆنی پارتی لەپەرلەمان ئاماژە بەوە دەكات دەبێت پەرلەمان بڕیار بدەن دانیشتن لەكوێ ئەنجامدەدرێ�ت نەك س��ەرۆكی پەرلەمان، فرسەت سۆفی پەرلەمانتاری فراكسیۆنی پارتی بۆ ئاوێنە وتی "كاتێك ئێمە كۆبونەوەی پەرلەمانمان گواستەوە بۆ هەڵەبجە پێشتر لەناو هۆڵی پەرلەمان دانیش��تن كرا و خرایە كارنامەوەو دواتر دەنگدانی لەسەر كرا و زۆرینەی بەدەستهێنا ئەوسا بڕیاردرا

كۆبونەوەكە لەهەڵەبجە ئەنجامبدرێت".هه روه ها وتیش��ی "ئەگەر دو كەس لەدەستەی س��ەرۆكایەتی ئامادەبن دەتوانین بەبێ سەرۆكی پەرلەمانیش دانیش��تن ئەنجامبدەی��ن لەحاڵەتی ئاسایدا، هەروەها ئەگەر سەرۆكی پەرلەمان پێنج دەق��ەش بچێت��ە دەرەوەی پەرلەمان جێگرەكەی ش��وێنی دەگرێت��ەوە و ئێمە پێی دەڵێ��ن بەرێز س��ەرۆكی پەرلەمان، بەاڵم لەو بارودۆخەی ئێستا

نازانم بەچی شێوازێك دەبێت".

ئا: شاهۆ

زۆربەی فراكسیۆنەكانی پەرلەمانی كوردستان تائێستاش یوسف محەمەد بەسەرۆكی

پەرلەمان دەزانن، بەاڵم فراكسیۆنی پارتی وەكو سەرۆكی پەرلەمان مامەڵە لەگەڵ

یوسف محەمەد ناكەن ، پەرلەمانتارێكیش دەڵێت "د.یوسف تا ئێستاش سەرۆكی

شەرعی پەرلەمانە، لەبەرئەوەی نە مردوەو نە دەستیلەكاركێشاوەتەوەو نە متمانەی

لێوەرگیراوەتەوە".

له دوای گرژیی و خۆپیش��اندانه کانی قه اڵدزێ و ناوچه کانی دیکه ، رۆژی 12ی تش��رینی یه که م، له بازگه ی پردێ رێگریی له سه رۆکی په رله مانی کوردس��تان، یوس��ف محه مه د کرا بچێته وه بۆ ش��اری هه ولێ��رو له وکاته دا پارت��ی رایگه یاند که ئه و وه ک س��ه رۆکی په رله مان ش��ه رعیه تی

له ده ستداوه .پەرلەمانتاری فراكسیۆنی یەكێتی لەپەرلەمانی كوردس��تان زانا عەبدولڕەحم��ان له وباره یه وه بەئاوێن��ەی راگەیاند "هەرچەن��دە ئێمە وەكو فراكسۆنی یەكێتی كاتی خۆی دەنگمان نه داوه بەو دەستەی سەرۆكایەتیەی ئێستا هەیە، بەاڵم لەڕوی یاس��اییەوە تائێستا د. یوسف محەمەد س��ەرۆكی پەرلەمانە، لەبەرئ��ەوەی ئەو لەناو هۆڵی پەرلەمان دەنگی لەسەر دراوە، هەر بۆیە بۆ ئەوەی ئەو لەو پۆستە الچێت پێویستە لەناو پەرلەمان دەنگی لەس��ەر بدرێت هەروەكو چۆن

بەدەنگدانیش بوە بەسەرۆكی پەرلەمان".هەر سەبارەت بەوەی لەئێستادا كێ سەرۆكی پەرلەمان��ە پەرلەمانتاری فراكس��ۆنی یەكگرتو ش��ێركۆ جەودەت بۆ ئاوێنە وتی "لەئێس��تادا س��ەرۆكی ش��ەرعی پەرلەمان��ی كوردس��تان

د.یوسفە، هەر كەس��ێكیش دەیەوێت متمانەی پەرلەمان و لەرێ��گای دەبێت لێوەربگرێت��ەوە پەرلەمانتاران��ەوە بێ��ت و بەدەنگدان��ی ئەوان بێت، یان هەر كاتێك سەرۆكی پەرلەمان خۆی دەستی لەكاركێش��ایەوە ئەو كاتە ئەو پۆستە

چۆڵ دەبێت".هەورامان گەچێنەیی پەرلەمانتاری فراكسیۆنی كۆم��ەڵ لەپەرلەمان��ی كوردس��تان ئەوەی بۆ ئاوێن��ە رونك��ردەوە ك��ەوا ب��ەدەر لەرێكارە یاس��ایەكان بەهیچ ش��ێوەیەك هیچ كەسێك و الیەنێك ناتوانن یوسف محەمەد لەسەرۆكایەتی پەرلەم��ان البەرێت، "لەبەرئ��ەوەی یەكەمجار وەكو ئەن��دام پەرلەمانێك متمانەی لەجەماوەر وەرگرت��وە دوات��ر لەالی��ەن پەرلەمانتارانەوە متمانەی وەرگرتوە و بوە بەسەرۆكی پەرلەمان،

ئێس��تاش ئەگەر دەیانەوێت الیبەرن پێویستە هەمان رێكار دوبارە بكرێتەوە، بەاڵم لەئێستادا بەشێوەیەكی یاسایی یوسف محەمەد سەرۆكی

شەرعی پەرلەمانی كوردستانە".ئەندام��ی فراكس��یۆنی گردبون��ەوەی گەلی كلدانی سریانی ئاش��وری لەپەرلەمان وەحیدە یاقۆ له وباره یه وه بەئاوێنەی راگه یاند "لەئێستادا لەروی یاس��اییەوە یوس��ف محەمەد سەرۆكی پەرلەمانە، بەاڵم بەهۆی ئەو قەیرانە سیاسیەوەی دروست بوە ئێمە لەهەولێر و لەپەرلەماندا نازانین س��ەرۆكی پەرلەمان كێی��ە، هەربۆیە هەرگیز بەو ش��ێوەیە ناكرێت ئەو لەسلێمانی سەرۆكی پەرلەمان بێت و له هه ولێر سەرۆك نەبێت، بەڵكو پێویس��تە جارێكی تر پارتی و گۆڕان دانوستان لەنێوان یەكت��ری ئەنجامبدەن بۆ ئەوەی بگەنە

رێكەوتنێك".ب��ەرەی توركمانی س��ەرۆكی فراكس��یۆنی لەپەرلەمان ئایدن مەع��روف ئەوەی بۆ ئاوێنە له س��ه ر هه مان پرس ده ڵێت "راس��تە ئێس��تا بەهۆی ئەو ملمالنێیە سیاس��یەی دروست بوە الیەنێك لەبەرامبەر گۆڕان و سەرۆكی پەرلەمان حەزەر وەردەگرێت، بەاڵم لەالی ئێمە د.یوسف تا ئێستاش��ی لەگەڵ بێت سەرۆكی پەرلەمانی كوردس��تانه ، جگە لەوەش بەسازانی الیەنەكان ئەو پۆستەی وەرگرتوە، ئەوەندی من بیزانم ئەو س��ازانە لەنێوان پارتی و گۆڕان نەماوەو ئەوان داوای البردن��ی دەكەن، ب��ەاڵم دەبێت بەپێی

یاسا و لەپەرلەمان ئەو رێكارانە ئەنجامبدرێت.لەبەرامبەر هەمو ئەو بۆچونانەشدا فراكسیۆنی پارتی لەپەرلەمانی كوردستان ئاماژە بەوە دەكەن ئێستا یوس��ف محەمەد لەپۆستەكەی نەماوە و ئەوان وەكو سەرۆكی پەرلەمان مامەڵەی لەگەڵ ناكەن، وتەبیژی فراكس��ۆنی پارتی لەپەرلەمان محەم��ەد عەلی بەئاوێن��ەی راگەیان��د "ئێمە پێش��تریش هەڵوێستمان رونبو ئەو بارودۆخەی لەبەرئەنجامی كۆمەڵێك هاتوەتەپێش ئێس��تا هەن��گاوی نابەرپرس��انی گ��ۆڕان و تاقمەكەی نەوش��یروان مستەفا بو، هەر ئەوەش وایكردوە كە وا ئێمە پێداچونەوە بەرێكەوتنی سیاس��ی بكەینەوە، هەر بۆیە ناچ��ار بوین وەزیرەكانی ئ��ەوان بنێرین��ەوە ماڵەوە، هەروەه��ا بەهیچ شێوەیەكیش ناتوانین تەعامول لەگەڵ د.یوسف

بكەین وەكو سەرۆكی پەرلەمان ".ناوبراو ئاماژەی بەوەش كرد كەوا رێكەوتنێكی سیاس��ی لەنێوان پارتی و گۆڕان هەبو لەبارەی چۆنیەت��ی پێكهێنان��ی حكوم��ەت و پەرلەمان ئێستا ئەو رێكەوتنە نەماوە هەروەها لەقۆناغی داهاتوش��دا لەروی یاس��اییەوە ئەو كێش��ەیە

چارەسەر دەكەین.

له م دۆخه ی ئێستادا ئه سته مه په رله مان بتوانێت دانیشتن بکات

تەنها فراكسیۆنی پارتی یوسف محەمەد بەسەرۆكی پەرلەمان نازانێت

له گه ڵ سه رۆكی پارله مان بۆ هه ولێر چی رویدا؟!

ئه ندازیار عومه ری حاجی عنایت هه ڵه بجه یی

رۆژی 12-10-2014 كاژێ��ر 7:45 ی به یانی هاوڕێ له گه ڵ 5 ئه ندام پارله مان له فراكسیۆنی گ��ۆڕان هاوڕێ له گه ڵ سس��ه رۆكی پارله مانی كوردستان)یوسف محمد سادق(، به مه به ستی به جێگه یاندنی كاروباری پارله مان له سلێمانیه وه گه ڕاین��ه وه ب��ۆ هه ولێ��ر، ئێم��ه هه وڵماندا به كه متری��ن پارێزوان)حمای��ه (و به كه مترین ژماره ی ئۆتۆمبێله وه بچینه وه هه ولێر، له سه ر داوای سه رۆكی پارله مان من له ئۆتۆمبێله كه ی ئه ودا سوار بوم، پێش ده رچونمان و به پێی ئه و زانیاریانه ی هه مانب��و چاوه ڕێی ئه وه مانده كرد كه كۆسپ بێته س��ه رڕێمان و نه توانین بچینه هه ولێ��ر، بۆیه س��ه رۆكی په رله مان فه رمانیدا به س��ه رۆكی ده س��ته ی پارێزوانه كان��ی ك��ه له بازگه كان��دا یان له هه ر ش��وێنێك رێگه مان لێگی��را به هی��چ جۆرێ��ك له ئۆتۆمبێله كانیان دانه به زن و هیچ هه ڵس��وكه وتێكی ئیستیفزازی نه كه ن، كاتێك كه ركوكمان به جێهێشت له چه ند سه رچاوه یه كه وه زانیاریان پێداین كه هێزێكی زۆر له بازگ��ه ی )ش��ێراوا(ی نزی��ك )پردێ( له ئاماده باش��یدایه بۆ رێگه گرتن له س��ه رۆكی پارله م��ان و پارله مانتاره كانی هاوڕێی و به هیچ جۆرێك رێگه ناده ن بچینه هه ولێر، ئه گه ر ئێمه پێداگری بكه ین ته قه مان لێده كه ن، ویس��تمان رێگه بگۆڕین بۆ رێگای كۆیه یان كه لكه سماق یان رێ��گای مه س��یف، به اڵم س��ه رچاوه كه پێیراگه یاندی��ن كه ئ��ه و ئاماده كاریه له هه مو بازگه كان��ی نێوان س��لێمانی هه ولێ��ر كراوه ، بڕیارمان��دا كه به رده وامبین و چ��ی ئه بێت با ببێ��ت، یه كێ��ك له ئۆتۆمبێله كانی س��ه رۆكی پارله مانمان پێشخس��ت بۆ ئ��ه وه ی ئاگاداری بازگه كه ب��كات كه كاروان��ی ئۆتۆمبێله كانی س��ه رۆكی پارله مان و پارله مانتاران به ڕێوه یه ، به نزیكبونه وه مان له بازگه ی پردێ هه ستمانكرد كه وتینه ناو بۆسه یه كی سه ربازی ، زیاتر له 300 چه كدار به چه ك��ی جۆراوجۆر)قه ناس��ه ، بی كه ی سی، كاڵش��ینكۆف، چه كی ئه مریكی ( له هه ردو به ری جاده به س��ێ ریز دامه زرابون، چه ندین ئۆتۆمبێلی س��ه ربازی جۆری هه مه ر له ده وروب��ه ری بازگه ك��ه هه ب��و، زیاتر له 50 چه كدار له ناو بازگه كه دا ب��ون، هه ر كه ئێمه گه یش��تین هه ردو ئاراسته ی جوڵه یان به ست و یوتێرنێكی��ان )U-Turn(به چه ك��داره كاندروستكرد، سێ ئه فسه ر به پله ی نه قیب لێمان هاتنه پێش��ه وه ، له گه ڵ به رپرسیی ده سته ی پارێزوانی سه رۆكی پارله مان كه وتنه گفتوگۆو به بێ س��اڵو به بێ هیچ پێشه كیه ك یه كێكیان

وتی :-لێ��ره وه بگه ڕێن��ه وه )ئاماژه ی��ان ئ��ا -بۆ ئ��ه و رێ��ره وه كرد ك��ه به چه ك��داره كان

دروستیانكردبو(به رپرسیی پارێزوانه كانی سه رۆكی پارله مان

وتی :- چیه كاك كه یفی هیچ هه یه ؟!

- ئ��ا بێره دا بگه ڕێن��ه وه رێگه ناده ین بچنه ناو هه ولێر.

- به فه رمانی كێ؟- له سه رو خۆمانه وه فه رمانمان پێكراوه .سه رۆكی پارله مان فه رمانی گه ڕانه وه ی دا.

پ��اش ئ��ه وه ی كیلۆمه ترێ��ك له بازگه ك��ه ده س��ڕێژی له ده نگی گوێمان دوركه وتینه وه ، گولله بو، یه كێك له پارله مانتاره كان په یوه ندی پێوه كردی��ن كه ته ق��ه له ئۆتۆمبێل��ی تۆڕی میدیایی كوردسات كراوه و رایانگرتوه ، یه كێك له ئۆتۆمبێل��ه كان گه ڕای��ه وه به دوایدا، پاش كه مێ��ك ئۆتۆمبێله كه ی كوردس��ات به جامی شكاو و چامه له غی قوپاو گه یشته المان و بۆیان رونكردینه وه كه رایانگرتون و ته قه یان لێكردون و جامی ئۆتۆمبێله كه یان شكاندون، كامێراكه یان

شكاندون و مۆبایله كانیان لێسه ندون.به ڵێ له هه رێمێكدا كه حیزب قسه ی یه كه م و دوا قس��ه ب��كات، حیزب تێی��دا له حكومه ت پاره دارتربێ��ت، یاس��ا وه ك ت��ۆڕی ماس��ی بێ��ت بچوكه كان بگرێت و گ��ه وره كان تۆڕه كه بدڕێن��ن و ده ربازبن، به ڵێ ل��ه و واڵته دا ئه بێ وه زیر به هاوڕێكه ی بڵێ ب��ڕۆ ماڵه وه و به یانی مه ی��ه ره وه و جێگر به س��ه رۆك پارله مان بڵێ سبه ینێ مه یه ره وه و دواتر له بازگه كاندا له بری ئه وه ی چه كدارانی هه رێم حه ره س ش��ه ره فی بۆ ده ربك��ه ن، رێگری لێده كه ن و س��وكایه تی به س��ه رۆكی بااڵترین دامه زراوه ی ده س��ه اڵتی

كوردستان و نوێنه ره كانی خه ڵك ده كرێت.

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن

سەرۆكی پەرلەمان ناتوانێت بچێتە هەولێر

دەتوانێت لەدەرەوە كۆببێتەوە، بەاڵم ئایا

دەتوانرێت رێژەی یاسایی تەواو بێت؟ ئەوەش دەگەڕێتەوە سەر فراكسۆنەكانی

ناو پەرلەمان

پەرلەمانی كوردستان

7 (499( سێشه ممه 2015/10/20 عێراق

ش��ه ممه ی راب��ردو، كاتێ��ك ك��ه نێچیرڤان بارزانی س��ه رۆك وه زیرانی هه رێمی كوردستان به داوه تێكی فه رمی ئیسالمی كۆماری پایته ختی گه یشته ئێ��ران، له الیه ن نوێن��ه رو راوێژكاری هه ره نزیكی "قاس��می سلێمانی "یه وه له فڕۆكه خانه ی تاران پێشوازی لێكرا.

"س��ه ردار ئیره ج��ی مه س��جدی "، یه كێكه له فه رمان��ده كاراكانی هێزی قودسی سوپای پاسدارانی ئێران، ئه و هێزه ی قاسمی سلێمانی به رپرسیه تی و كار و چاالكییه س��ه ربازییه كانی ئێران سه رپه رش��تی و ده ره وه له واڵتان��ی رۆژنام��ه ی به وت��ه ی رێكده خ��ات. نیوی��ۆرك تایم��زی ئه مه ریكی ، دوای ئه وه ی جه نراڵ حسێنی هه مه دانی و دو پاسداران دیكه ی سوپای فه رمانده ی له سوریا كوژران، به فه رمانی خامه نه ئی ئێران، ئیس��المی كۆم��اری رابه ری بۆ راس��پێردراوه قاسمی س��لێمانی ئه وه ی فه رمانده یی ئۆپه راسیۆنه كانی سوریا بكات، هاوكات سه ردار "ئیره جی مه س��جدی "ش وه ك به رپرسی ژوری

عه مه لیاتی عێراق دیاریكراوه . مه س��جدی كه ته مه نی 61 س��اڵه و یه كێكه له دامه زرێنه رانی هێزی قودسی س��وپای پاس��داران، په یوه ندییه كی الیه ن��ه له گ��ه ڵ نزیك��ی دێری��ن و كوردس��تان هه رێمی سیاس��یه كانی به گش��تی و ماڵی بارزان��ی به تایبه تی هه یه ، چه ند سه رچاوه یه ك باس له وه

ده كه ن كه ساڵی 1991 له سه روه ختی فه رمانده ی��ه ی ئ��ه م راپه ڕین��دا، راوێ��ژكاره ی پاس��داران و س��وپای یارمه تیده رێكی س��لێمانی قاس��می له گه یاندنه وه ی مه س��عود بوه گرنگ بارزان��ی له ئێرانه وه بۆ ن��او هه رێمی

كوردستان. له م س��ااڵنه ی دواییشدا په یوه ندی بارزانی نێوان مه س��جدی و نێچیرڤان هه رچی زیات��ر به هێز بوه ، به حوكمی به رپرس��ی نێچیرڤان ك��ه ئ��ه وه ی دۆس��یه ی په یوه ندییه كان��ی نێ��وان ئێ��ران و پارتیی��ه و ل��ه الی ئێرانیش میانه ڕه وت��ر ك��راوه و س��یمایه كی ده ركه وت��وه ، ئه مه جگ��ه له وه ی كه ئیدریس��ی بابیش��ی به هه مانش��ێوه نێوان په یوه ندییه كان��ی رێكخ��ه ری پارتی و كۆماری ئیسالمی ئێران بوه .

مه س��جدی كه كه س��ێكی شاره زای كوردس��تانه ، هه رێمی عێراق و وردی له م سااڵنه ی دواییدا له چه ندین وتارو چاوپێكه وتنی ئه م س��ااڵنه ی دواییدا، ب��ه رده وام جه غت��ی له گرنگی عێراق و هه رێم��ی كوردس��تان كردوه ته وه بۆ ئێران و وه ك قواڵیی ستراتیژی كۆماری

ئیسالمی ئێران لێیانده ڕوانێت. ناوب��راو ب��ه رده وام كاری له س��ه ر بااڵده س��ت كردنی ش��یعه له عێراق و لێكنزیكخس��تنه وه ی كوردو ش��یعه و رێكخس��تنی په یوه ندییه كان��ی نێوان پارتی و یه كێتی كردوه . له ئێستاش��دا بارودۆخی مه یدانی و كه سه رپه رشتی

سیاس��ی عێراق ده كات، تێكشكاندنی داع��ش و رزگاركردنی توان��ای هێزو له تیاچون و مانه وه ی رژێمی ئه س��ه د حزبواڵ به م هێزو توانایه ی ئێستایه وه له ری��زی پێش��ه وه ی خش��ته ی كارو

چاالكییه كانیدایه .ئیره ج��ی "س��ه ردار له دی��دی فراوانی روبه رێكی مه س��جدی "یه وه ، ناوه ڕاست كه كوردستان و رۆژهه اڵتی عێراق و س��وریاو لوبنان و فه له ستین و به حرێن و یه مه ن ده گرێته وه ، گۆڕه پانی

ملمالنێی نێوان ئێران و ئه مه ریكایه .به بڕوای ئه و هه ر هێزێك مه ترسی بۆ ئێران و بۆ شیعه دروستبكات، ده بێت كار بۆ تێكشكاندن و له ناوبردنی بكرێت، له چاوپێكه وتنه كانیدا له یه كێ��ك ئه و ده ڵێ��ت "كارێكی گرنگ��ی ئه مڕۆمان تێكش��كاندنی تیرۆریس��تانی داعش و ئێمه یه ئه رك��ی هاوش��ێوه كانیه تی ، كه ده س��تی ئه وان��ه ش ببڕی��ن كه

له پشتیانه وه ن".وه ك س��تایش كردنێكی س��وپای پاسدارانیش، ئه و ده ڵێت "كاتێك كه چه كدارانی داعش تا نزیكی س��امه ڕاو هه ولێر و كه ركوك هاتن، هه لومه رجه كه زۆر خراپ و دژوار ب��و، ئه و ده مه كه په یوه ندییمان به سه ركرده كانی عێراق مالكی و بارزانی��ه وه كرد زۆر نیگه ران بون، ب��ه اڵم ئه وه س��وپای قودس و قاس��می س��لێمانی بون كه مه ترسی داعش��ی له سه ر ئه و شوێنانه و به غدا و

هه مو عێراقیش دورخسته وه ".

سه‌ردار‌ئیره‌جی‌‌مه‌سجدی‌ئه و پاسداره ی له تاران پێشوازی له نێچیرڤان بارزانی كرد

پرۆفایل

ئا: شاهۆ ئەحمەد

ئەگەرچی ماوەی چەند رۆژێكە فرۆكە جەنگەیەكانی عێراق و هاوپەیمانی

نێودەوڵەتی بەیاننامە بەسەر خەڵكی شاری موسڵدا باڵو دەكەنەوەو داوایان لێدەكەن خۆیان بەدور بگرن لەهێزە

چەكدارەكانی داعش وەكو ئاماژەیەك بۆ كۆنترۆڵ كردنەوەی ئەو شارە، بەاڵم ئەمینداری وەزارەتی پێشمەرگە ئاماژە بەوە دەكات تاكو ئێستا هیچ بەرنامە و

پالنێك دانەڕێژراوە بۆ گرتنەوەی موسڵ، پەرلەمانتارێكی كوردیش لەبەغدا دەڵێت

"بەهۆی دروستبونی هاوپەیمانی چوار قۆڵی گرتنەوەی موسڵ نزیك بوەتەوە

بەوەی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی دەیەوێت لەسەر دەستی ئەو داعش لەعێراق

نەمینێت".

ئەمین��داری وەزارەت��ی پێش��مەرگەی حكومەت��ی هەرێم جەبار ی��اوەر لەبارەی ئەنجامدانی پرۆس��ەی گرتنەوەی موس��ڵ بەئاوێن��ەی راگەیان��د "ئەگەرچی زو زو فڕۆكەكانی عێراق و هاوپەیمانان بەیاننامە باڵودەكەنەوە دانیشتوانی موسڵدا بەسەر بەوەی خۆیان ب��ەدور بگرن لەچەكدارانی داع��ش، ب��ەاڵم ئێم��ە وەك��و وەزارەتی پێشمەرگە هیچ جۆرێك ئاگادار نین لەهەر پالن و بەرنامەیەك لەالی��ەن ئەوانەوە بۆ گرتنەوەی موس��ڵ، بەاڵم لەئێستا ژورێك بەناوی ئۆپه راس��یۆنی رزگاركردنی موسڵ لەمەخمور دامەزراوە هەروەها لەهەولێریش هەماهەنگی بەن��اوی دام��ەزراوە ژورێك هێزەكانی پێش��مەرگە و هێزەكانی عێراق هەر بەهەمان ش��ێوەیەش ژورێكی تریش هەی��ە بەن��اوی هەماهەنگ��ی هێزەكانی پێشمەرگە و هێزەكانی عێراق و هاوپەیمانی

نێودەوڵەتی".ناوبراو ئام��اژەی بەوەش ك��رد "تاكو ئێستا هیچ پالن و بەرنامەیەك دانەڕێژراوە و هێزەكان ئامادە نەك��راوە بۆ ئەنجامدانی پرۆس��ەی رزگاركردنی ش��اری موس��ڵ، هەرچەن��دە لەبەرنامەدا هەی��ە بەزوترین كات ئەو ش��ارە كۆنترۆڵ بكرێتەوە، بەاڵم تاكو ئێس��تا هیچ گفتۆگۆیەك لەسەر ئەو

مەس��ەلەیە لەنێوان ئەو هێزانە نەكراوە و هیچ ئامادەكاریەك نەكراوە".

سەبارەت بەبەشداری كردنی هاوپەیمانی چ��وار قۆڵ��ی بەس��ەرۆكایەتی روس��یا لەپرۆسەی گرتنەوەی موسڵ، جەبار یاوەر وتی "ئێم��ە هیچ ئ��اگاداری هاوپەیمانی چوار قۆڵی نین لەوەی بەش��دار دەبن یان نا، لەبەرئەوەی ئێمە وەكو كورد بەش��ێك نین ل��ەو هاوپەیمانیە و ئ��اگاداری ئیش و كارەكان��ی ئەوان نین چ��ی دەكەن و چی

ناكەن و پرۆسەكانی ئەوان چۆنە".پێش��مەرگە وەزارەت��ی ئەمین��داری ئەوەشی خس��تەڕو که رزگاركردنی شاری موسڵ ئەمنیەتی ئێجگار گەورەی هەیە بۆ هەرێمی كوردستان، "بۆ ئاسایشی هەرێمی كوردس��تان واباش��ترە تا رۆژێ��ك زوتر موس��ڵ كۆنترۆڵ بكرێ��ت ئەوەندە هەرێم لەروی ئەمنیەت��ەوە دەپارێزرێت، چونكە

موسڵ دڵی داعش��ە ئەگەر لەناوچو ئەوا داعش لەهەمو عێ��راق لەناودەچێت و هیچ هەڕەشەیەكیش لەس��ەر هەرێم نامینێت، هەر بۆیە ئێم��ە لەحكومەتی عێراق زیاتر

پەلەمانە ئەو شارە كۆنترۆڵ بكرێتەوە".گ��ۆڕان فراكس��یۆنی پەرلەمانت��اری لەئەنجومەن��ی نوێنەرانی عێ��راق، ئەمین بەكر لەبارەی گرتنەوەی موس��ڵ ئەوەی به ئاوێنه ی راگه یاند "لەئێس��تادا هەوڵێكی زۆر هەی��ە بۆ ئ��ەوەی داع��ش لەعێراق نەمینێ��ت، ئ��ەوەش دوای ئ��ەوە ه��ات كەوا هاوپەیمانی چوارقۆڵی دروس��ت بو بەسەرۆكایەتی روسیا بۆ ئەو مەبەستەش هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بەس��ەرۆكایەتی ئەمری��كا دەیەوێت رۆڵ��ی خۆی بگێڕێت و لەسەر دەس��تی ئەوان ئەو كارە بكرێت، هەر بۆ ئەو مەبەس��تەش گریمانێكی زۆر هەی��ە گرتنەوەی ش��اری موس��ڵ نزیك

بەرەو لەئێس��تادا بەتایبەتی ببێت��ەوە، پێش��ەوەچونی باش هەی��ە لەناوچەكانی س��ەالحەدین و حەمرین، ئەوەشی گرینگە شاری موس��ڵە كە دەیانەوێت لەپشتەوە

لێیبدەن و بچنە پێشەوە".س��ەبارەت بەڕۆڵی ك��ورد لەگرتنەوەی موس��ڵ ئەو پەرلەمانتارەی كورد لەبەغدا وت��ی "كورد پێویس��تە ل��ەو ناوچەیه ی پێكهاتەی كوردی تێدایه بەشداری كارای هەبێت لەگرتنەوەی و پێشمەرگە راستەوخۆ ئەو شوێنانە كۆنترۆڵ بكەنەوە بەهاوكاری س��ەبارەت نێودەوڵەت��ی، هاوپەیمان��ی بەناوچەكانی تریش واتا ناو موسڵ و خوار حەمرین دەبێ��ت حەزەرێكی زۆر بكرێت، لەبەرئەوەی عەش��ایەرێكی زۆری عەرەب لەگ��ەڵ داعش تێ��وەگالون، ه��ەر بۆیە پێویستە وریا بین ئەو پرۆسەیە لەشەڕی تیرۆرس��تانەوە نەبێتە شەڕی نەتەوەیی و

هەروەه��ا ل��ەو ش��وێنانەی پێكهات��ەی عەرەبی تێدایە بەپێی داواكاری پێشمەرگە بەشداری بكات و لەریزی پێشەوەش نەبێت، جگە لەوەش پێویستە بۆ ئەو مەبەستەش كۆمەڵێك مەرجی هەبێت بەتایبەتی لەروی ه��اوكاری س��ەربازی و بەڕێوەبردنی ئەو

شوێنانەی كوردی تێدا نیشتەجێیە".هەر س��ەبارەت بەپرۆس��ەی كۆنترۆڵ كردنەوەی موس��ڵ فەرماندەی پێشمەرگە جەم��ال گوێر_مەخم��ور لەمیح��وەری مورتكە كە ه��اوكات ئەندامی پەرلەمانی كوردس��تانە لەبارەی گرنگ��ی گرتنەوەی ئەو شارە بۆ كورد بۆ ئاوێنە وتی "موسڵ شوێنێكە ئاراستەیە بۆ هەرێمی كوردستان داعشە بەهێزی ش��وێنێكی لەهەمانكاتدا لەعێراق، هەر بۆیە گرتنەوەی راس��تەوخۆ كاریگەری هەیە لەس��ەر ده��ۆك و هەولێر هەروەها كاریگەری هەیە لەسەر حەویجە و

كەركوكی��ش و ب��ۆ ئەو مەبەس��تە ئەگەر موس��ڵ كۆنت��رۆڵ بكرێت��ەوە ئەمنیەت و ئاس��ایش زیاتر بۆ هەرێم دابین دەكرێت و

هەم لەروی ئابوریشەوە سودی دەبێت".لەبارەی بەش��داری كردنی پێش��مەرگە لەپرۆس��ەی كۆنترۆڵ كردنەوەی ش��اری موس��ڵ ناوبراو ئاماژەی ب��ەوە كرد "دو رەهەند ل��ەو بابەتە هەی��ە یەكەم ئەگەر بەشداری بكات ئەركی سەرشانی خۆیەتی، پێكهاتەی موسڵ بەش��ێكی لەبەرئەوەی ك��ورد و س��ریانی و توركمان��ی تێدایە كە لەگەلی كوردستانن، بەاڵم لەالیەكی ترەوە بۆ داهاتوی ئەو ناوچانەش پێویستە مەرج هەبێت بەوەی لەدوای كۆنترۆڵ كردنەوەی داعش تیرۆرس��تانی نەمان��ی موس��ڵ و حكومەتی عێراق كێش��ەمان بۆ دروس��ت نەكات ب��ۆ ئەوەی كێش��ەی كۆمەاڵیەتی

نەیەتە ئاراوە".

لەكۆنترۆڵكردنەوەی‌موسڵدا:‌كورد‌بەشدار‌دەبێت‌یان‌نابێت؟‌ئەمینداری وەزارەتی پێشمەرگە: هیچ پالن و بەرنامەیەك نییە بۆ گرتنەوەی موسڵ

موسڵ شوێنێكە ئاراستەیە بۆ

هەرێمی كوردستان لەهەمانكاتدا

شوێنێكی بەهێزی داعشە لەعێراق ئه گه ر كۆنترۆڵ

بكرێتەوە ئەمنیەت و ئاسایش زیاتر بۆ

هەرێم دابین دەكرێت شاری موسڵ

ئابوری(499( سێشه ممه 2015/10/20 8

ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئا: زانكۆ سەردار

رۆژ به رۆژ هه رێمی کوردستان پتر له قه یرانی ئابوریدا رۆده چێت، مامۆستایه کی زانکۆ ئاشکرای

ده کات که له ئه گه ری به رده وامبونی قه یرانه که دا پێشهاتی مه ترسیدار

روده دات، ئه ندامێکی لیژنه ی دارایی و ئابوری په رله مانیش رایده گه یه نێت

"ئەم قەیرانە ئابوریە ئەوەندەی پەیوەندی بەناشەفافیەت لەفرۆشتنی

نەوتدا هەیە نیو ئەوەندە پەیوەندی بە دابەزینی نرخی نەوتەوە نیە".

قه یرانی ئابوری هه رێمی کوردس��تان درێژه ی هه یه و له گه ڵ به رده وامبونیشیدا دكتۆر لێده که وێته وه ، زیاتری لێکه وتی ئەحمەد، مەنهوجەرس��ان ئەرس��ەالن مامۆس��تای به ش��ی ئابوری له زانكۆی سلێمانی له باره ی ئه و قه یرانه داراییه ی ئێس��تا کوردس��تانی پێدا تێپه ڕده بێت به ئاوێنەیراگه یاند، "ئەمەی كە ئێس��تا هەیە جگە لەوەی كە قەیرانێكی سیاسیە قەیرانێك��ی ئابوری گەورەیه كە رەنگی داوەتەوە لەبەرزترین ئاس��تەوە تاوەكو نزمترین ئاستی الیەنە ئابوریەكانەوە".

ئ��ه و پێ��ی وایه ک��ه ئ��ەم قەیرانە قەیرانێكی نائاساییە، "بەتایبەت ئەگەر ئێم��ە س��ەیرێكی واڵتانی ت��ر بكەین، لەهەم��و دنی��ادا دەبینین ك��ەس نیە ئیش بكات و پ��ارەی مافی پێنه درێت، ئێس��تا واڵتانی ئەوروپا كار بەكاتژمێر دەك��ەن ن��ەك بەڕۆژی��ش، ئەوەتا بۆ موچەی بەهەفتانە لەبەریتانی��ا نمونە ئەوەی بەاڵم وەردەگ��رن، كارەكانیان كە ل��ەالی ئێمە دەگوزەرێ��ت لەواڵتە خراپەكان��ی چ��واردەوری خۆش��ماندا لەفەڵەس��تین تەنه��ا ناگوزەرێ��ت، نەبێت، ل��ەوێ هەندێك جار دومانگێك دۆخی هەمومان دوادەكەوێ��ت، موچە ئ��ەو واڵت��ە دەزانین كە كێش��ەكەیان كێشەی س��ەرزەویە، بەاڵم قەیرانەكانی ئێم��ە لەقەیرانەکان��ی فەلەستنیش��ی

تێپەڕاندوە".س��ەبارەت بەكاریگەریەكان��ی ئ��ەم قەیران��ە نائاس��اییە ئەو مامۆس��تای زانکۆی��ه كاریگەریەكان بۆ س��ێ جۆر زۆر "هەندێكی��ان ده کات، پۆلێ��ن بەكتوپڕی دەردەكەون، هەندێكیش��یان مامناوەند دەردەكەون، هەندێكیش��یان

كاریگەری درێژخایەنن". "كاریگەریی��ە ده ڵێ��ت هه روه ه��ا كتوپڕی��ەكان ئەوەیە كە بینیمان چۆن بازاڕی كڕین و فرۆش��تن پەكی كەوتوە، جۆری دوەمیان كاریگەری گەشتیاریی و سەفەركردن، ئەوپالنانەی كە خێزانەكان دایان نابو، بەهۆی ناجێگیری دۆخەكەوە خەڵكی پالنیش��ی تێكچ��و. كاریگەری س��ێهەم ئەوەی��ە وای لێكردی��ن ئەو وه به رهێنانه ی لەواڵتدا كراون وردەوردە

رابکێشرێنه وه ". ئابوری دارایی و لیژن��ەی ئەندامێكی لەپەرلەمانی كوردس��تان، ساڵح فه قێ له باره ی قه یرانی ئێس��تای ئابورییه وه به ئاوێن��ه ی راگه یاند "قەی��ران لەدوای قەیران س��ەرچاوەكەی ئ��ەو پچڕاندنی پەیوەندیەی��ه ك��ە لەنێ��وان هەولێرو

بەغ��دا هه ب��و، هه روه ها ئ��ه وه ی که باس له ئابوری س��ه ربه خۆ ده کرا، به بێ ئه وه ی هیچ مانایه کی ئابوری سه ربه خۆ

بگه یه نێت".هه روه ه��ا ده ڵێت "لەراس��تیدا ئێمە ویستمان پرس��ی نەوت شەفاف بكەین بەدەركردنی هەمو ئەو یاس��ایانەی كە تایبەتە بەنەوت و دواتریش چەسپاندنی ئەو یاس��ایانە. النیكەم بەش��ەفافیەت لەنەوتدا زۆر بەئاس��انی دەتوانین لەم

قەیرانانە دەرباز ببین".مامۆس��تاکه ی به شی ئابوری زانکۆی سلێمانی باس له پێشهاتێکی مه ترسیدار به رده وامبون��ی له ئه گ��ه ری ده کات قه یرانی دارایی له هه رێمی کوردس��تاندا به مشێوه یه ی ئێستا، "وای لێدێت وەكو نەوەدەكان چۆن خەڵك كەوتبوە سەر

پلێ��ت و بینام��ان دەڕوخاندو شیش��ی بۆی��ە دەفرۆش��ت، س��ەقفەكەیمان ئەگەر كار وا ب��ڕوات دۆخەكە زۆر زۆر خراپ دەبێت بەتایب��ەت لە كاریگەری

درێژخایەندا".هه روه ها ده ڵێت "لەو بڕوایه دام تاوەكو ش��ەش مانگی تر ئەم دۆخە بەردەوام بێت كاریگەری زۆر خراپی دەبێت تا ئەو ئاستەی بۆنمونە لە قوتابخانەكان كتێب نامێنێت، لەنەخۆشخانەكان چارەسەری پێویس��ت و دەرم��ان و خزمەتگ��وزاری لەئاس��تی ئەوخەڵك��ەی نامێنێ��ت، هەژاری��دان بەئاش��كرا لەبازاڕەكان��دا دەردەكەون، وردە وردە دیاردە نامۆكان دەگەڕێت��ەوە ب��ۆ ناو خەڵك و كێش��ە كۆمەاڵیەتیەكان زی��اد دەبن، هه روه ها

كێشەی ئارامی دروست دەبێت".

به رپرسانی حکومه تی هه رێم زۆرجار هۆکاری گه یش��تنی قه یرانی دارایی به م رۆژه ی ئێستا بۆ دابه زینی نرخی نه وت له بازاڕه کانی جیهاندا ده گێڕنه وه ، ئه وان ده ڵێن ئه گه ر نرخی ن��ه وت به رزبوایه ، هه رێم��ی کوردس��تان ده یتوان��ی به و بڕه نه وت��ه ی به س��ه ربه خۆ ده ینێرێته بازاڕه کان��ی جیه��ان، پ��اره ی موچه و

وه به رهێنانیش دابینبکات.به بڕوای ئه ندامه که ی لیژنه ی دارایی و ئاب��وری په رله مانی کوردس��تان، ئەم قەیرانە ئابوری��ە ئەوەندەی پەیوەندی بەناشەفافیەت لەفرۆشتنی نەوتدا هەیە نیو ئەوەندە پەیوەندی بەدابەزینی نرخی نەوت��ەوە نیە، "وەك ئ��ەوەی زۆرجار

بەرپرسەكان باسی لێوەدەكەن".هه روه ها دکتۆر ئه رس��ه الن پێی وایه

ک��ه ده بێت واڵت��ان پالنی��ان هه بێت نرخی دابه زینی به رزبون��ه وه و له کاتی نه وت��دا، "من لەوب��اوەڕەدا نیم كە ئەم هۆكارەس��ەرەكیەكەی ئابوریە قەیرانە دابەزین��ی نرخ��ی نەوت بێ��ت چونكە ئەگەر ئ��ەوەش بێت ئەوا كارگێڕییەكی باش��ی واڵت ناهێڵێت ش��وێنه واره که ی وەها دەربكەوێت و كاریگەریەكەی بگاتە

سەر بڕبڕەو بناغەی ئابوری واڵت".ده شڵێت "بۆیە ئەمە بونی كارگێڕیەكی خراپە لەئیدارەدانی ئەم واڵتەداو نەبونی ش��ەفافیەت و نەبون��ی پالن��ە، ئەوەتا بەرپرسە بااڵكانی خۆشیان ئاماژە بەوە ئەكەن و باس��ی ئەم هۆكارانە دەكەن، هەمویان كۆكن لەسەر ئەوەی پارەیەكی زۆر هاتۆت��ە ئ��ەم واڵت��ەو بەه��ەدەر

رۆیشتوە."

ئا: مەزهەر كریم

لێپرسراوێکی کشتوکاڵی سلێمانی باس له پالنه نوێیه کانیان و سایلۆ نوێیه کان

ده کات و ئاشکرای ده کات که "لەم ساڵدا بەرهەمی دانەوێڵەی جوتیارانی سلێمانی 261 هەزار تەن گەنم بوە" .

ڕزگار حەمە خدر جێگری بەڕێوەبەری س��لێمانی کش��توکاڵی فەرمانگ��ەی ڕاگەیان��د "نرخ��ی گەنم بەئاوێن��ەی وەرگی��راو لەجوتی��اران لەنێوان 792 دینار ب��ۆ 692 بوە، ل��ەدوای ئەوەی لێوەردەگیرێت و س��امپلی لەسایلۆكان پش��كنین دەكرێت بۆ پاكی و پیس��ی و پلەكانی به رگریی گەنمەكە و وەرگرتنی گەنمەك��ە ، بەپێ��ی ئەو س��تانداردانە

گەنمەكە وەردەگیرێت".هه روه ها وتیشی "وەزارەتی بازرگانی و وەزارەتی كشتوكاڵیش لەچەند ڕویەكەوە ه��اوكاری وەزارەت��ی بازرگانی دەكەن بۆئەوەی ئەم پڕۆسەیە بەسەركەوتویی

جێبەجی بكات".له س��اڵی 2013 دا بڕی��اری گۆڕینی بنكەكانی س��ایلۆ درا بەبنكەكانی گەنم وەرگرت��ن ، ب��ۆ ئه م مە به س��ته ش 80 دۆنم زەوی بۆ سایلۆكانی پیرەمەگرون ته رخانک��را كە توان��ای 80 هەزار ته ن پاش��ەكەوتی دانەوێڵەی گەنمی هەیە و س��ایلۆی ڕانیە توان��ای 40 هەزارتەن

پاش��ەكەوتی دانەوێڵەی گەنمی هەیە و س��ایلۆی سەیدس��ادق 40 هەزار تەن پاش��ەكەوت دەكات كە 40 دۆنم زەوی

بۆ تەرخان كراوە.به پێ��ی زانیارییه کان��ی رزگار حه مه خ��در بەرهەمی دانەوێڵ��ەی جوتیاران لەم ساڵدا لەسنوری پارێزگای سلێمانی

261 هەزار تەن گەنم بوە.

به ڕێوه ب��ه ری جێگ��ری به وت��ه ی فه رمانگه ی کشتوکاڵ ئه مساڵ لە %95 ئەو گەنمەی وەرگیراوەتەوە گەنمی پلە وەزارەتی كشتوكاڵی یەكە و سیاسەتی هەرێم كارلەسەر ئەوە دەكات كە گەنمی ئارد بچێنن ، "خۆش��بەختانە سلێمانی پلە یەكی بەدەس��ت هێناوە لەگەنمی ئ��ارد لەهەرێم، ئ��ەوە دەگەڕێتەوە بۆ

ئەو پالنەی حكومەتی هەرێم لەپێدانی گەنمی بنە تۆوی ئاراس بەجوتیاران".

هه روه ه��ا ئام��اژه ب��ه وه ش ده کات "لەئێس��تادا 4 هەزار ت��ەن گەنمی بنە تۆوی ئاراس ئامادەكراوە بەنرخی 400 دینار دەدرێ��ت بەجوتیاران، جوتیاران لەبنەت��ۆوی س��ودمەندبن دەتوان��ن وەزارەت��ی كش��توكاڵ ب��ۆ چاندن��ی

جۆری باشی گەنمی بنەتۆ و لەهەرێمدا پاككراوەت��ەوە و دەرمانك��راوە و ك��ە

دابەشدەكرێت بەسەرجوتیاراندا".بەرزنجەو لەسنوری ئاراس بنەتۆوی دراوە تاقیكراوەت��ەوە و عەرب��ەت بەجوتیاران لە و سنورە، "خۆشبەختانە بەكارم��ان ئێم��ە بنەت��ۆوەی ئ��ەم هێن��اوە پل��ەی جیهانیان بەدەس��ت

زانستیانە هێناوە و بەش��ێوەیەكی زۆر بەكارهێنراوە".

ڕزگار حەمە خدر ئاشکرای ده کات که لەسنوری پارێزگای سلێمانی پێویستیان بە 18 بۆ 20 هەزار تەن هەیە، "هەر ئەو گەنمەیە لەس��نوری پارێزگای سلێمانی هاوڵتایاندا و بەس��ەر دابەشدەكرێتەوە ئ��ەو حەوت لەڕێگەی خۆش��بەختانە ئاشەی لەسنورکه دا هەیە دابەشدەكرێت

بەسەر هاواڵتیاندا".پ��اره ی له ب��اره ی هه رچ��ی لێپرس��راوه ی ئ��ه و جوتیارانه وه ی��ه ، كە رایده گه یه نێت سلێمانی کشتوکاڵی پ��ارەی جوتیاران لەڕێگەی ئەنجومەنی وەزیرانەوە ڕەوانەی وەزارەتی بازرگانی دەكرێ��ت، "وەزارەتی بازرگانی عێراقی

پارەی ساڵی پاریان الماوە ".له باره ی چاره س��ه ری ئ��ه و گرفته وه "لەمس��اڵدا ده ڵێ��ت له ئه مس��اڵدا چارەسەری ئەو كێشەیەمان كردوە كە لەجوتیاران گەنم وەرگرتنی س��ەرەی لەس��ایلۆكان زۆر بخایەنێ��ت و چەن��د ڕۆژێك لەس��ەرەدا بوەس��تن, لەگەڵ پارێزگاری س��لێمانی كارمان لەس��ەر ئەوە كردوە كۆبونەوە بكرێت بۆڕێگرتن لەئاستەنگی س��ەرەو مانەوەی هاواڵتی لەس��ەرەی وەرگرتنی گەن��م و بەرنامە هەی��ە لەداهاتودا س��ەرەگرتن بكرێت بەبەرنام��ەی ئەلیكترۆن��ی و جوتیاران

هەقیان نەفەوتێت".

قه‌یرانی‌دارایی‌تا‌سه‌ر‌بڕبڕه‌ی‌پشتی‌هه‌رێم‌رۆیشتوه‌"تا 6 مانگی تر قه یرانه که به رده وامبێت، پێشهاتی مه ترسیدار چاوه ڕێمان ده کات"

لەم‌ساڵدا‌بەرهەمی‌دانەوێڵەی‌جوتیارانی‌سلێمانی‌‌261هەزار‌تەن‌گەنم‌بوە

ئەوەی كە لەالی ئێمە دەگوزەرێت

لەواڵتە خراپەكانی چواردەوری خۆشماندا

ناگوزەرێت، تەنها لەفەڵەستین نەبێت، لەوێ هەندێك جار

دومانگێك موچە دوادەكەوێت

وەزارەتی بازرگانی عێراقی پارەی ساڵی پاریان

الماوە

سایلۆی سلێمانی

خۆپیشاندانی مامۆستایان له سلێمانی

9 (499( سێشه ممه 2015/10/20 کۆمه‌اڵیه‌تی

ئا: هاوڕاز سەلیم

کاندیدێکی پێشوی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق له لیستی هاوپه یمانی کوردستان دوکانی له فه و خوارده مه نی داده نێت و رایده گه یه نێت که ئاسوده یه له گه ڵ کاره که یداو هانی ژنانی دیکه ش

ده دات بۆ کارکردن له ده ره وەی ماڵ.

ئ��ەو كات��ەی چوین��ه دوكانەكەی، ش��وكریە خەریك��ی ئامادەكردنی لەفە بو ب��ۆ ئ��ەو كڕیارانەی ك��ە چاوەڕێی خواردنەكانی��ان دەكرد، ئەو هەمیش��ە زۆر ده کات و بەكارەكەی��ەوە ش��انازی دڵی پێی خۆش��ه ، له ب��اره ی هۆکاری "بەهۆی وتی ئه وکاره شه وه هه ڵبژاردنی قەیرانی سیاسی و دارایی و بێ موچەییەوە پەنام بۆ ئەم كارە بردوە، وەك دەوترێت دەس��تی ماندو لەسەر سكی تێرە، بۆیە ئەو ه��ەزار دینارەی كە لێرە دەس��تم دەكەوێت زۆر زۆرم پێخۆش��ترە لەوەی چاوەڕێی لەحكومەتەوە فەرمانبەرب��م و

موچە بکه م". شوكریە سه عید كە دەرچوی ئامادەیی پیشەس��ازییە، باسی لە كاركردنی ژنان لەس��ەر كاریگەری م��اڵ و لەدەرەوەی ده ڵێ��ت دەكات و بیركردنەوەكانی��ان پێویس��تە هەموو كەس��ێك "بێگومان سەربەخۆیی مادی خۆی هەبێت بەتایبەت ئافرەتان كە بەڕێوەبەری خێزانن، هەتا چونکه نەبێ��ت، پێویستیش��ی ئەگەر كاركردن هێزێكی تری دەداتێ ، ئەگەر لە شوێنێك ڕێگریی هەبو نابێت واز بهێنین، یاخود ئەگەر كەسێك بەهرەیەكی هەبێت یان شارەزایی هەبێت لەكارێكدا ئەوا با چاوەڕێی دەستی كەس نەكات و دەست ب��كات بە كارك��ردن، ئەگ��ەر هەموان خاوەنی بڕوانام��ە بوینایە ئەی كێ ئەم

كارانەی تر ئەنجامبدات".هه روه ه��ا باس��ی لەوەش��كرد ك��ە كچان ڕۆژان��ە داوا دەكەن كە كاربكەن لەدوكانەكەیدا، "منیش داوایان لێدەكەم

كە شەرم نەكەن و باوەڕیان بەكارەكەیان هەبێ��ت، هەم لەماڵ��ەوەو لەدەرەوەش چونكە ئافرەت ك��ە هەر لەماڵەوە بێت

وه ک ئەوەیە بكوژرێت".ئه و ژن��ه داوا لەئافرەتان دەكات كە كاربكەن و یارمەت��ی مێردەكانیان بدەن لەخەرج��ی ماڵداو ت��ەواوكاری ماڵەوە

بن.پێشترس��كرتێری س��ه عید شوكریە ئافرەتانی لقی كەركوك��ی كۆمەڵ��ەی

كوردستان و بەرپرسی ڕێكخراوی پەپولە بوه بۆ بەرگری لەمافەكانی منداڵ، بەر ل��ەدو مانگ لەبەر خراپ��ی بارودۆخی سیاس��ی و دارایی بڕیاردەدات كەركوك بەجێ بهێڵێت و ڕو لەس��لێمانی دەكات، هەتا كەرك��وك ژنان��ی "هەرچەن��دە سەر ئێسقان پێویس��تییان بەمن بوەو ئێس��تاش پەیوەندیم پێوەدەكەن بەاڵم دەستبەرداری پۆس��تەكەم بوم، ئێستا بەهۆی ئ��ەوەی كە ئ��ەم كارە دەكەم

ناتوان��م، ب��ەاڵم هاوكاریی��ان دەكەم و لەڕێی تەلەفون��ەوە زیاتر پەیوەندییان

پێوەدەگرم".شوكریە كە پێشتر خۆی كاندید كردبو نیشتمانی لیس��تی هاوپەیمانی لەسەر كوردس��تانی بۆ ئەنجومەنی نوێنەرانی عێراق، به اڵم ده نگی پێویستی بۆچونه په رله مان��ی عێراق به ده س��ت نه هێنا، به اڵم سه ره ڕای ئه وه ش له گه ڵ کاره که ی

ئێستایدا خۆشحاڵه .

شوكرییە هاوسەرەكەی ڕۆژنامەنوسەو خاوەن��ی دو منداڵ��ە رایده گه یه نێت که بژێ��وی ژیانی خ��ۆی و خێزانه که ی به و

کاره دابینده کات. دوکانه دا، ئه و له کاتی سه ردانیکردنی کچێک��ی لێبو ک��ه له گ��ه ڵ وردبونه وه له دوکانه که ، سه رقاڵی نان خواردن بو.

ئ��ه و کچه ی��ه ، ن��اوی ژی��ان ک��ه كاتێ��ك دەبیس��تێت ژنێ��ك دوكان��ی بڕی��اردەدات دان��اوە خواردەمەن��ی

ببات��ە ڕۆژەی ئ��ەو ژەمەخواردن��ی خواردنگەكەی ئ��ه و، "كاتێك كە چومە ژورەوە زۆر سەرس��ام ب��وم ب��ەو ژنە لەكاتێكدا ئ��ەو پێش��تركاندید بوە بۆ پەرلەمان بەاڵم ئێستا ئەو كارە دەكات و وەك ژنێ��ك پش��ت بەتواناكانی خۆی

دەبەستێت .""خواردنەكان��ی ده ڵێ��ت هه روه ه��ا زۆربەتامن و ڕۆژان��ە بەبەردەوامی لەوێ

نان ده خۆم".

ئا:دالیا جەمال

له خانه ی به سااڵچوانی شاری سلێمانی چه ندین ژن و پیاو هه ن که

دوایین ساڵه کانی ته مه نی خۆیان له وێ له گه ڵ هاوته مه نه کانی خۆیاندا

به سه ر ده به ن، ئه وان گله ییان له کارمه ندانی خانه که نییه ، به اڵم ناشی شارنه وه که "هیچ شوێنێک

ناگات به ماڵی خۆیان".

پی��ری نیش��انەی ك��ە ئامین��ە دیارب��و بەئاش��كرا لەڕوخس��اریدا دەس��تەكانی دەل��ەرزی و خۆزگ��ەی بەڕۆژانی گەنجی دەخواس��ت ، "ئاخر لێرە كەس بەدڵی خۆی ژیان ناكات بۆیە هەمیشە خۆزگە بەگەنجی دەخوازین"، ئه و به وش��ێوه یه گوزارش��ت له دۆخی خۆی ده کات، هه روه ها ده ڵێت "چەند ناخۆشە زۆرجار ناتوانم ئه وه بکه م که ده مه وێت، كە قس��ەم لەگەڵ دەكرێت تێناگەم لێیان، ئاخر گوێیەكانم باش نابیستێت، كە هاواریشم بەسەرابكەن تا گوێم لەدەنگییان بێت پێم ناخۆشە

بۆیە پیری زەحمەتە".ئ��ەو ک��ه له ئێس��تادا له یه کێ��ک له خانه کان��ی به س��ااڵچوانی ش��اری س��لێمانییه و له گ��ه ڵ هاوته مه نه کانی خۆیدا دواین ساڵه کانی ته مه نی به ڕێ كارمەندەكان��ی لەڕەفت��اری ده کات "هەرچەندە ده ڵێ��ت ڕازییەو خانەكە لێرە ژیانمان باش��ە و م��ن لەگەڵ دو كەس��ی تر له ژورێک��دا دەژیم، بەاڵم هەمیش��ە بێتاقەتم تەنها منیش وانیم بەڵك��و ئەوان��ەی لێ��رە دەژین بەو ش��ێوەیەن، ئیتر ئەبێت ژیان لەخانە

خزمەتیش��مان هەرچەندە چۆنبێ��ت بكەن هەروەك ماڵی خۆمان نییه ".

ئەو ب��اس له ژیان��ی ته نهایی و دور له که سوکاره نزیکه کانی ده کات، "ژیان لەكاتێكدا زەحمەت��ە گەلێك بەتەنها كەس��انی دەوروب��ەرت خێزانی خۆت نەبن، بەاڵم بڵێم چی خێزانه که م كەم دێنە سەردانم ئاخر ئەوان منیان جێگە نەكردەوە لەماڵەكەیاندا ئیتر چاوه ڕێی

چی بکه م".بردن��ی که س��انی به ته م��ه ن ب��ۆ

خانه ی به س��ااڵچوان زۆرجار بۆچونی هه ندێک ده وترێت، له باره وه جیاوازی به باش��ی ده زانن که ئه و که سانه ئه و ماوه له ژیانیان��دا له گه ڵ هاوته مه نانی به تایبه ت بب��ه ن به س��ه ری خۆیاندا ئه گ��ه ر له گ��ه ڵ ماڵ��ی وه چه کانیاندا نه گونجێن، به شێکی دیکه ش بۆچونیان وایه که به هه رش��ێوه یه ک بوه ده بێت ئه و که س��انه دور نه خرێنه وه له ژیانی

ئاسایی ناو خێزانه کانیان.ئه و تەندروستییەكانی كێشەوگرفتە

زیاد تەمەن بەتێپەڕینی که س��انه ش دەكەن، توێ��ژەری كۆمەاڵیەتی، كامل غەفور لەخانەی بەسااڵچوانی سلێمانی بەئاوێنەی ڕاگەیاند"مرۆڤ كە پیردەبێت توشی چەندین كێشەو گرفت دەبێت، یەكێك ل��ەو گرفتانەی كە زۆر رەنگی داوەتەوە لەناو بەس��ااڵچواندا گرفتی نەگونجانە، لەبیرچون��ەوەو دەرونی و تەنانەت نەگونجانی بەسااڵچوان لەگەڵ

یەكترو كارمەندانی خانەكە". ئه و که سه به ته مه نانه لەدادگاكانەوە

ڕەوانە دەكرێن بۆ خانه ی به سااڵچوان بەپێی یاس��ای ژمارە)2( ساڵی 2013

كە لەپەرلەمانی كوردستان دەرچوە.لەمەرج��ی باس��ی ئەوتوێ��ژەرە وەرگرتن��ی بەس��ااڵچوان ك��رد، که به ش��ێوه یه که بۆ ڕەگەزی نێر دەبێت تەمەنی لە60 س��اڵ كەمتر نەبێت و بۆ ڕەگ��ەزی مێ لە 54 ب��ۆ 55 هەروەها نابێت هیچ نەخۆشییەكی گواستراوەیان هەبێ��ت و حاڵەت��ی دەرونییان خراپ

نەبێت.

لەچاودێرانی یەكێكە كە سەیفەدین بەش��ی ئێواران لەخانەی بەسااڵچوان له باره ی شێوازی هه ڵسوکه وت له گه ڵ ئ��ه و به س��ااڵچوانه ی له خانه ک��ه دان "هەڵسوكەتمان وەك چاودێر ده ڵێت، نییە لەگەڵ بەسااڵچواندا بەڵكو وەكو ك��وڕو باوكە، ه��ەروەك چۆن كوڕێك

باوكی خزمەت دەكات".رۆژانە ڕونیشیكردەوە چاودێرە ئەو كاتێك بەس��ااڵچوەكان ب��ێ تاقەت و بێزار دەب��ن ئەمانی��ش وەك ئەركی خۆیان دادەنیشین لەگەڵیان تا كەمێك ئارامیان بكەنەوە پێكەوە گفتوگۆبكەن، دانیشین نایانەوێت هەندێكیان "بەاڵم لەگەڵیاندا چونکە هەس��ت بەهیالكی دەكەن و هەمیشە دەخەون، بەاڵم ئێمە یارمەتییەكی زۆریان دەدەین بەتایبەت لەكاتی خواردنی ژەمەكانیان بۆ ئەوەی

كێشەیان بۆ دروست نەبێت".كاتێك خ��واردن ئامادە دەكەیت بۆ بەسااڵچوان پێویس��تە ڕەچاوی باری تەندروس��تییان بكەیت بۆیە ئەركی ش��ەونم مەحمود كە چێش��تلێنەری خانەی بەسااڵچوانی سلێمانییە گرانە، ئه و ده ڵێت "بە پێی بەرنامە خواردنیان بۆ ئامادە دەكەین، رەچاوی خواردنی نەخۆش��ەكانمان كردوە ئەو كەسانەی نەخۆشی دریژخایەنیان هەیە خواردنی

تایبەتیان بۆ ئامادە دەكەین".شەونم باس��ی لەوەكرد كە ئەوانەی لەخانەكەن خواردنەكەیان پێخۆش��ەو گلەیی��ان نییە، "لیژن��ەی تایبەتمان هەیە پێش پێدانی خواردن پش��كنین بۆ خواردنەكە دەكەن بۆئەوەی زیاتر دڵنیابین و باشتر ئاگامان لەتەندروستی

بەسااڵچوان بێت".

کاندیدێکی‌پێشوی‌په‌رله‌مانی‌عێراق‌دوکانی‌له‌فه‌‌داده‌نێت"زۆر ئاسوده م له گه ڵ کاره که م"

رۆژێک‌له‌گه‌ڵ‌به‌سااڵچوانی‌خانه‌کاندا"هەرچەندە خزمەتیشمان بكەن وەك ماڵی خۆت نییە"

ئەو هەزار دینارەی كە لێرە دەستم

دەكەوێت زۆر زۆرم پێخۆشترە لەوەی

فەرمانبەربم و لەحكومەتەوە

چاوەڕێی موچە بکه م

ناتوانم ئه وه بکه م که ده مه وێت، كە قسەم

لەگەڵ دەكرێت تێناگەم لێیان، ئاخر گوێیەكانم

باش نابیستێت، كە هاواریشم بەسەرابكەن

تا گوێم لەدەنگییان بێت پێم ناخۆشە بۆیە

پیری زەحمەتە

شوكریە سه عید

[email protected] (499( سێشه ممه ‌2015/10/20ره‌نگاڵه

بیركردنه وه ی نه خه وت��ن و ره نگه زۆرو هیالكی كێش��ه ت بۆدروست بكات، س��ه یری رۆژان��ی داهاتو

بكه .

مه هێڵ��ه هی��چ كێش��ه یه ك ببێته ژیانت، له پێش هه نگاوه كانی رێگه ر بۆهه مویان چاره س��ه ر ده توانی��ت

بدۆزیته وه .

توانیت سود له و بۆچونانه وه ربگریت ك��ه خرایه به رده س��تت له هه نگاوه نوێیه ك��ه ت چاوه ڕێی كاری باش��تر

بكه .

جارێ��ك هه رم��اوه ی هه وڵب��ده ژیانی خۆت له رۆتین��ی گۆڕانكاری بكه ی��ت و له گ��ه ڵ ئه و كه س��انه ی

خۆشت ده وێن كۆبه ره وه .

ئه و تێكه ڵیه ی دروست بوه له ژیانت هه یه ، زۆر به جیاكاری پێویس��تی له وانه یه گرفتی داراییت بۆ دروست

بێت.

توانیت به رامبه ره كه ت رازی بكه یت به و بۆچون و گفتوگۆیانه ی كه پێشتر له نێوان تۆو خۆشه ویسته كه ت رویدا

له ناو كاره كه ت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

هونه رمه ن��دی ش��انۆ و درامای كوردی عه بدولی حه مه ج��وان )عه بدولكه ریم محه مه د تۆفیق( رایده گه یه نێت" له هه ر بوارێك��دا كارم كردبێت به جددی كارم تێدا ك��ردوه من پیاوێك��ی زۆر جدیم

له ئیشكردندا". سه باره ت به مێژوی له دایكبونی خۆشی ده ڵێ "1948/12/1 له شاری سلێمانی و له گه ڕه كی سابونكه ران كه به شێك بوه له گه ڕه ك��ی گۆیژه ، له ماڵ��ی باپیرم

له دایكبوم". وتیشی "خوێندنی سه ره تایی و ناوه ندی و ئاماده یی و په یمانگای مامۆستایانم هه ر

له شاری سلێمانی ته واو كردوه ". له باره ی یه كه مین پیش��ه ی خۆش��ی مامۆس��تا عه بدول وتی "ساڵی 1970 تاساڵی دامه زراوم به پیشه ی مامۆستا خوێندگاكان��ی له قوتابخان��ه و 1992شاری س��لێمانی وانه بێژبوم له هه مو وان��ه كان به تایبه ت ب��واری وه رزش و مامۆس��تاو تاراده ی��ه ك توانیوم��ه

كادیرێكی وه رزشی ئه كتیڤ بم". وتیشی "له دوای دروستبون و دامه زراندنی حكومه تی هه رێمی كوردستان پۆستی به ڕێوه به ری رۆش��نبیری سلێمانیم پێ له 2011/12/1 خانه نشین به خش��را و

كرام". له باره ی پێكهێنانی ژیانی هاوسه ریشه وه مامۆس��تا وتی "س��اڵی 1970 ژیانی هاوس��ه ریم پێكهێناوه خاوه نی س��ێ كوڕو كچێك��م به ناوه كانی دانا، توانا، س��ۆزی، ژوان. ناوی هاوسه ره كه ش��م

روناك-ه ".حه مه ج��وان ئاماژه بۆ ئ��ه وه ده كات ك��ه له س��ه ره تای س��اڵی 1969ه وه هون��ه ری و كاری ده س��تیداوه ته "له 1969/1/14كاری له وباره یه وه وتی

هونه ریم ده ستپێكرد و وه ك شانۆكارێك له ش��انۆیی بڕیارو ئه نجامدا به شداریم كرد و له چه ندین كاری هونه ری له بواری شانۆ دراماو سینه مادا كارم كردوه و جگه له دروس��تكردنی چه نده ها فێستیڤاڵی ش��انۆیی و مۆزیك و شێوه كاری و كورته

فیلم". ل��ه و هه ندێ��ك ن��اوی مامۆس��تا به ش��داری كه ده هێنێت به رهه مان��ه تێدا ك��ردوه ئه وانیش "بڕیارو ئه نجام، فه ره��ادی شۆڕش��گێڕ، چه تۆخ��ان، كاوه ی ئاس��نگه ر، كێ��چ، پێنج كه س له ئوتێلێكدا، كچی خۆمه و ئه یفرۆش��م، جه نابی موفه تیش، شێخی ته پله ڕه ش، بازرگانی ڤنیس��یا، كاوه ی ئاسنگه ر، س��اراخان، تاوانێك له ئاسمان، بلیت و زاوا، ئایار سه ركه وتنه ، چاوی ڤێتنام، پژمین، په یكه ر، دیوار، مامۆستا شێر، كاوه ی ئاسنگه ر، راوه جنۆكه ، گریان، برایه تی، دكت��ۆر، چیرۆك��ی هه ڵه ی دیوار، دكتۆری تێاڵ، فایالبون، ئۆدیب پاش��ا، ژیان، ش��ه وكه ت ناگه ڕێته وه ، گه ڕانه وه یه كی كتوپڕ، ته نه كه ، سه له ی نانكه ر، گواڵڵه ، گالیلۆ گالیلی، باڵنده ی ده ریا، س��مكۆاڵنی ئه سپه ش��ێ ، ژانی گ��ه ل، كه واته چاوه ڕوانبه ، گه رده لول، رۆژمێری ش��ارێك و چه ندین به رهه می

دیكه ".عه بدولی حه مه ج��وان ئاماژه بۆ ئه وه ده كات ك��ه له گ��ه ڵ زۆر له ده رهێنه ره ب��ه ئه زمون و گه وره كانی كوردس��تان كاری ك��ردوه و وتی "خودی خۆش��م وه ك ئه زم��ون حه وت كاری ده رهێنانم ئه نجام��داوه ، به اڵم ب��ه الی منه وه تا ئه مڕۆش من ئه كته رم و خۆشم له بواری نواندن��دا ده بینمه وه وه ك له بواره كانی

دیكه ".

عه بدولی حه مه جوان: پیاوێكی‌جدیم‌له‌ئیشكردندا

ئا: ئازاد بایز

برایه کی هونه رمه ندی کۆچکردو حه سه ن زیره ک، باس له دواین

ساته کانی ژیانی ئه و هونه رمه نده بۆ بۆ ئاوێنه ده گێڕێته وه و هاوکات باس

له چه ند وێستگه یه کی ژیانی ئه وو زیره ک ده کات.

ئاوێنه ڕاسته وخۆ ده چێته ماڵه كه ی حاجی حس��ه ینی بۆكانه وه كه تاقه برای به جێماوی كۆچكردو)حه س��ه ن زی��ره ك(ه . كه له ك��ۆی )٣(برا له م په راوێزه دا به ڕاست و دروستی حاجی هه ندێ��ك له په ڕه ی ژیانی حه س��ه ن زیره ك و هۆكاری مردنه كه ی بۆ ئاوێنه ده خاته ڕو، له م س��ه ردانه دا هاوڕێم كرد و هاوه ڵ��ی زیره ك( )ئیحس��ان الوانه وه یه كی س��اڵوكردنمان له پاش له س��وێی حه س��ه ن گ��وت له گ��ه ڵ به سته ی)شاییه ده گه ڕێ( دواتر حاجی حسه ینیش به چاوی پڕ فرمێسكه وه له ب��ه ر س��ۆزی ده نگه ك��ه ی زیره ك "له ڕاستیدا حه سه نی دوا به مشێوه یه برام ئه وه نده باس و به سه رهاتی هه یه نازانم له كوێوه باس��ی بكه م و عه رزی ئاغای خۆم بك��ه م زه مانێك ماڵمان له مه راغه بو په ڕاگه نده بوین جا كاكه حه سه نیش��م قاوه خانه ی هه بو ڕۆژانه خه ڵكێكی زۆر س��ه ردانی ده كرد نه ك له به رئه وه ی قاوه یه ك بخۆنه وه به ڵكو

له به ر ده نگه به سۆزه كه ی"وتیش��ی "ئه وه نده ده ست و دڵیشی باش��بو ئه و داهاته ی له و قاوه خانه یه ده س��تی ده ك��ه وت ته نه��ا به ش��ی

نانه س��كێكه ی بكردایه پێی ش��كور بو ژیانی به وێس��تگه یه كی زۆر تاڵدا

ڕۆیی". حاجی حسێن باس له نه خۆشكه وتنی حه س��ه ن زیره ك ده كات و ده ڵێ "برا منیش به ش��وێنما ناردی گه وره كه م ڕۆیشتم بۆ الی وتی حه سه ن نه خۆشه له شنۆیه وتم باشه س��به ینێ ده چم بیرمه زستانیش بو دوای سۆراغكردنم له ماڵی)عه لی له مه هاباد كرد سه یرم ش��ا(یه ، عه لی ش��ا وتی حه س��ه ن نه خۆش��ه ده یه وێت بچێت بۆ ڕه زایه وتم ئێمه هاتوین به دوایدا دوكتور )یار

محه مه دی( كورد بو له بۆكان بو وتی بێت هه رنه خۆشییه كی بهێنن زیره ك من چاره ی ده كه م هه ڵساین و چوین بۆ شنۆ شه وه كه ی ماینه وه به فرێكی زۆر باریبو به یانی چوین بۆ بۆكان بردمان بۆ الی دوكتور )یار محه مه دی( وتی ئاغا حسه ین بیبه نه وه ماڵ. من پێتان بیهێنن��ه وه ، پاش ك��ه ی ده ڵێمه وه ماوه یه ك وتی دیس��ان بیهێننه وه كه بردمان زۆری ته ماشا كرد وتی ده بێت بیبه ن بۆ ته ورێز ئه ش��یعه ی بۆ بكه ن هه ڵمانگرت و بردمان بۆ ته ورێز له گه ڵ )ڕابه خان(ی خێزانی كاكه حه سه نم و

ئه شیعه مان بۆ گرت". وتیشی "كه ئه شیعه كه مان بۆ دكتۆر هێنایه وه وتی باشه نه شته رگه ری بۆ ده كه م و پ��اش چه ند ڕۆژێك چومه وه الی وتم دوكتور كاكه حه سه نم وه زعی ناڕه حه ته .. هه ڵبه ته قس��ه ده كات و داده نیش��ێت نانده خ��وات به اڵم زۆر بێحاڵ��ه ئه ویش وت��ی وه اڵهی فاڵنی جێ��گام نییه گه ر جێ��گام بو پێتان

ده ڵێم".حاج��ی حس��ێن ئاماژه ب��ۆ ئه وه ده كات كه پاش گێرمه و كێش��ه یه كی زۆر نه شته رگه ری بۆ حه سه ن زیره ك

كراوه و ل��ه و باره یه وه وت��ی "دكتۆر مش��تێ گۆشتی له س��ه ر دڵی البردو هاته وه هۆش وتم كاكه گیان وه زعت چۆنه وتی چاكم حس��ه ین. دو ڕۆژی پێچ��و دكتور وتی بیبه ن��ه وه ماڵێ، هه بو گ��ه ڕۆك دكت��ۆری ئه وكات��ه له گه ڕه كه كاندا ده سوڕایه وه دكتۆرمان هێن��ا داوای ده رزی )مورفین(ی كرد وت��م له كوێ ده بێ وتی بچۆ س��ه قز له وێ په یدا ده بێ یان بچۆ میاندواوێ دوای چوم��ه له و ش��وێنانه وه چومه ڕه زاییه له وێ چومه ده واخانه یه وتی ئ��ه و ده رزیه قاچاخه و من یه ك دانه م هه یه ده تده مێ به )25000(هه زار تمه ن

به اڵم دوانیوه ڕۆ وه ره وه ". حاجی ئام��اژه بۆ ئه وه ده كات كه دواتر له مه یخانه یه ك الیداوه و گه نجێك هاوكاری كردوه و وتی "چومه ده ره وه له مه یخانه یه ك الم��دا گه نجێك هات و وتی كاكه بۆ وا بێتاقه تی وتم عه وداڵم ب��ه دوای ف��اڵن ده رزی وتی من بۆت عیالج ده كه م منیش پاكه تێ جگه ره م بۆ كڕی و ده رزییه كی بۆ هێنام پاشان ده رزییه كی ده رمانخانه ك��ه چومه وه ترم هێناو س��واری ماشێن بوم هاتم بۆ مه هاباد له وێوه چوم بۆ بۆكان ئه و

ده رزیانه یه ك دانه ی به كار هات". هه روه ها ده ڵێ "له بۆكان س��ه ره تا به رامب��ه رم الم��دا له مه یخانه ی��ه ك به رانب��ه ر دانیش��تبو پزیش��كه كه دارێكی پوكاوه و گه نده ڵ هه ردوكمان ده بینرا دكتۆر وتی به و قورئانه ی له و مزگه وته دای��ه چۆنت ب��ۆ ده ڵێم به و به نه وعی شێوه یه یه جه رگی حه سه ن

ئه و داره پوكاوه ته وه ".

وتیش��ی "دكتۆر پێی وتم حه سه ن (14( بۆ )15( ڕۆژی تر میوانته . وتم یه عنی چاك ده بێت��ه وه وتی نه خێر (15( ڕۆژی تر ده مێنێت و كاره كه ی گوزه راوه ته نها هه رچییه كی ویست تو خودا بیده ن��ێ وه اڵ دوای )9( ڕۆژی به سه رداچو ئێوه س��ه المه ت و كاكه

حه سه نم ئۆغری كرد". حاجی حس��ێن نهێنیه ك بۆ ئاوێنه ئاش��كرا ده كات و ده ڵێ "خوا شیفای ب��دات مام جه الل و كاكه حه س��ه نم په یوه ندیی��ان زۆر خ��ۆش ب��و ئه و سه رده مه ی كه كاكم قاوه خانه ی هه بو مام جه اللیش هاموشۆی ڕۆژهه اڵت و تارانی ده كرد شه وێكیان له گه رده نه ی بانه كه زۆر س��ارد ب��و له گه ڵ كاكه كه سێك له قاوه خانه كه بوم حه سه نم هات و به كاكه حه سه نمی وت هه سته پیاوێ��ك به ناوی مام ج��ه الل هاتوه بانگ��ت ده كات چوینه خ��واره وه بۆ الی، ڕاس��تی ئێمه نه مانده ناسی ئه و

كات". وتیش��ی "یه كێكیش��ی له گه ڵ بو پێموابێ ن��اوی )عومه ر ده بابه ( بو، كه گه یشتینه یه ك من مام جه اللم ماچ كردو وتی تۆش وه ك حه سه ن ده زانی گۆرانی بڵێ��ی وتم قوربان نه وه اڵ من نازانم من شۆفێرم ئه وشه وه ش چه ند

گۆرانییه كی بۆیان وت".حاج��ی حس��ێن ئاماژه ب��ۆ ئه وه ده كات ك��ه ماوه یه كی ك��ه م نێوانی حه سه ن زیره ك و خالقی تێكچو به اڵم زۆری نه خایاند و وتیشی "به اڵم كاكم له گه ڵ ش��وكرواڵی بابان و مامۆس��تا عه لی مه ردان زۆر به ینیان خۆشبو".

برایەكی حەسەن زیرەك باس له دوایین ساته کانی ژیانی ئه و هونه رمه نده ده کات

فۆتۆ: سالم سه ڵواتی

ئا: شۆڕش

له شاری تۆرینتۆی واڵتی كه نه دا گروپێكی هه ڵپه ڕكێی كوردی به ناوی )ماین زه رد( هه یه كه به هۆی چاالكییه به رده وامه كانی

له سه رتاسه ری كه نه دا ناسراون. ئه م گروپه له كۆمه ڵێك كوڕ و كچی سه ماكاری كورد

پێكدێت و سه رپه رشتیاره كه یان ئه ندازیارێكی بواری نه وته به ناوی مسته فا نوسره تی.

مسته فا نوس��ره تی خاوه ن دو بڕوانامه ی ماس��ته ره له ئه ندازیاری نه وتدا و له دایكبوی رۆژهه اڵتی كوردس��تانه و ئێس��تا له كه نه دا نیشته جێیه ، سه باره ت به ناوی گروپه كه شیان

ده ڵێ " ماین زه رد له ناوی چیایه كی ناوچه ی سنه وه رگیراوه و هه روه ها به جۆرێك ئه سپی زه ردی ئ��ه و ناوچه یه ده ڵێن كه جوانییه كی

بێ وێنه ی هه بێت".مس��ته فا نوس��ره تی له باره ی گروپه كه و له لێدوانێك��ی ب��ۆ ئاوێنه وت��ی "گروپه كه له س��اڵی 2010 له ش��اری تۆرینتۆی كه نه دا دامه زراوه به تایبه ت بۆ پیشاندانی كه لتوری كوردی و جوانی هه ڵپه ڕكێی كوردی و هه وره ها بۆ فێركردنی گه نجان و هه مو ئه و كه س��انه ی كه هه ڵپه ڕكێ��ی كوردییان پێ جوانه و حه ز

ده كه ن فێری بن". سه باره ت به و به رنامانه ی كه به شدارییان تێ��دا ك��ردوه و پێگ��ه ی ئ��ه وان له كه نه دا

نوس��ره تی ده ڵێ " له زیاتر ل��ه 22 به رنامه ی تایبه ت له واڵتی كه نه دا نمایش��ی تایبه تمان

كردوه ".له ب��اره ی دواهه مین چاالكیان، مس��ته فا نوس��ره تی وتی "له فێس��تیاڵی تیرگان كه گه وره ترین فێستیڤاڵی ئێرانیه كانه له ده ره وه ی واڵت و هه ر دو س��اڵ جارێك له شاری تۆرنتۆ چه ند به پێشكه ش��كردنی ئه نجامده درێ��ت تابلۆیه كی هه ڵپه ركێی كوردی به ش��داریمان

كرد". وتیش��ی "ئه م فێستیڤاڵه زۆر به ناوبانگه و نزیك��ه ی 150 هه زار كه س ل��ه ده وری خۆی فره بینه ره كانیش بێگوم��ان كۆده كاته وه و

نه ته وه ن".

ئه ندازیارێكی نه وت خاوه نی گروپێكی هه ڵپه ركێی كوردییه

‌ره‌نگاڵه(499( سێشه ممه 2015/10/20 [email protected]

گاکاوڕ

زیاتر وه رزشی به جوڵه و پێویس��تت هه ی��ه ب��ۆ كه مكردن��ه وه ی كێش��ه گۆش��ه گیری و ته ندروس��تیه كانت،

بێتاقه تی سودی نیه .

به هه ڵچون و كردارو رفتاره كانی چه ن��د رۆژی رابردوت بچۆره وه با زیاتر كێش��ه ت بۆدروس��ت

نه كات.

هاوڕێیه كت نهێنیه كت بۆ ده دركێنێت كه ره نگه كاریگه ری له س��ه ر ژیانی تاكه كه سیت هه بێت گۆڕانكاری تێدا

بكات.

پێویس��تت به وه هه یه ك��ه به زوترین كات پشویه كی چه ند رۆژی وه رگریت، چونك��ه هه ندێ بواری رۆش��نبیریت

پێویستی به وه هه یه .

ره نگه واپێویس��ت بكات س��ه ردانی پزیشك بكه یت چونكه ته ندروستیت ئه چێ��ت و ناله ب��اردا به دۆخێك��ی

ناڕه حه تت ده كات.

قرژاڵدوانه‌‌

زۆر ده ترس��یت له وه ی كه توش��ی گرفتێك ببی��ت و نه توانی خۆتی لێ باش ته ندروس��تیت بكه یت، رزگار

نیه .

فه‌‌ریکشێر

1010

سركه ی س��ێو یه كێكه له و مادده سروشتیانه كه به س��وده هه م له روی ته ندروس��تیه وه هه م له روی جوانكاری��ه و هه ربۆیه ده كرێت ل��ه زۆر بواری ئه م

دوالیه نه به كار بهێنرێت.

1. زیپكه ی عازه به و خاڵه ره شه كان ناهێڵت.سركه ی س��ێو به وه ناسراوه كه دژه به كتریایه كی باش��ه و ناهێڵێت ئه و زیپكه و خااڵنه ده ربكه وێت و یارمه تی رێكخستنی ترشی پێست ده دات، هه ربۆیه تۆزێك س��ركه و تۆزێك ئاو تێك��ه ڵ به یه ك بكه و بیده له ده موچاوت بۆماوه ی 10 خوله ك دواتر به ئاو

بیشۆ.

2. بۆ پێستی چه ور.ئه گه ر پێس��تت چه وره ئه وا به سركه ی سێو پاش تێك��ه ڵ كردنی له گه ڵ ئ��او به جوانی لێیده و دواتر به ئاو بیشۆ، هه ست به جوان بونی پێستت ئه كه یت

له پاش چه ند جار به كار هێنانی .

3. كرێشی سه ر.سركه ی سێو له گه ڵ ئاو تێكه ڵ بكه و بیده له بێخی سه رت ئه گه ر كرێشت هه بو چونكه سركه دژه كه ڕوی تێدای��ه و كونه داخراوه كان پاك ئه كاته وه ناهێڵیت كرێش دروست بێت. سركه له گه ڵ ئاو تێكه ڵ بكه و بیده له بێخی س��ه رت بۆم��اوه ی 5 خوله ك دواتر

به شامپۆ بیشۆ.

ئا: مه زهه ر كه ریم

"تاكه وه سیه تم بۆ منداڵه كانم له دوای مردنم پاراستنی ئه و وێنانه یه چه ند ساڵ

وه ك مێژوی كاره كه م پاراستومه ".

قادر عه بدولڕه حم��ان ئه و فۆتۆگرافه ره ی زۆرترین وێنه ده گمه ن و ناوازه كانی ش��اری س��لێمانی به كامێراكه ی وێنه ده گرێت و وه ك ئه رش��یفێك ده یپارێزێت بۆ ئاوێنه ده ڵێت " ئێستاش كار له سه ر وێنه ڕه ش و سپیه كانی سااڵنی په نجاو شه سته كان ده كه م و كاره كانم به توانا و س��ه لیقه ی خۆم ده ك��ه م و كار به

فۆتۆشۆپ ناكه م". وتیش��ی "ئێستا من خاوه نی پرینته رێك و كامێره یه كم ب��ۆ كاركردن فیلمی وێنه گرتنی ساڵی 50 و 60 كانم ماوه و باوه ڕم به گۆڕانكاری

فۆتۆشۆپ نییه ". ل��ه و بڕوایه دایه كه قادر عه بدولڕه حمان

فۆتۆش��ۆپدا له وێنه ی "ئه و كه ره س��تانه ی به كاردێت زۆر به خێرایی گۆڕانكاری به سه ردا دێت وه ك وێنه ی سااڵنی تر نییه ، وێنه هه یه له س��اڵی 1972 وێنه م گرتوه ئه ڵێیت ئێستا

وێنه ی گیراوه ".ناوب��راو ئاماژه بۆ ئ��ه وه ده كات كه ئه و له منداڵیی��ه وه ح��ه زی له بینین��ی فیلم��ی سینه مایی بوه و له وباره یه وه وتی "له منداڵیه وه حه زم له فلیمی سینه مابوه له ساڵی 1956 كه دیعایه كانیان ده گێرا به ناو شاردا من دوایان ده كه وت��م و ك��ۆم ده كرده وه و ش��ریته كانی س��ینه ما كه ده پچڕا كۆمده كرده وه و ده مكرد به كارتۆنێكه وه و ب��ه هاوڕێكانم ده وت وه رن

سینه مام بۆ دروستكردون".ق��ادر عه بدولڕه حمان باس له س��ه ره تای ده ستكردن به كاری وێنه گری خۆی ده كات و ده ڵێ "له س��اڵی 1958 بومه شاگردی كاك ره فیق��ی فۆتۆگرافه ر له ش��ه قامی پیره مێرد ڕۆژی به 25فلس. ماوه ی 10 س��اڵ الی كاك

ره فیق به رده وام بوم دواتر له س��اڵی 1972 دوكان��م داناوه و به رده وام بوم له كاره كه م تا

ئێستا". وتیش��ی "وێنه گرانی ئێس��تا به شێوازی ت��ازه وێنه ده گ��رن و فۆتۆش��ۆپ و دیجیتاڵ

به كارده هێنن كه من هه ر به كاری نازانم".ئام��اژه ش ب��ه وه ده كات ئ��ه و كارێكی كردوه وه ستاكه ش��ی ئ��ه وه ی نه كردوه كه وێنه ی له س��ه ر ئه شیعه ته بع كردوه و یه كه م ئامێری فۆتۆگرافی له ساڵی 1982 هێناوه ته س��لێمانی و چه ندین كامێرای سااڵنی په نجاو شه س��ته كانی وه ك یادگاری له دوكانه كه یدا ئه كف و كۆداك��و و له نمونه ی هێش��تۆته وه بوكس كه دروستكراوی ئه ڵمانیا و به ریتانیان و

له كاتی خۆیدا به كاریهێناون.ق��ادر عه بدولڕه حم��ان له س��اڵی 1952 له سلێمانی له دایكبوه و هه ر له سلێمانی ژیانی هاوس��ه رێتی پێكهێناوه و خاوه نی سێ كوڕ و

دو كچه .

ئه و فۆتۆگرافه ره ی باوه ڕی به فۆتۆشۆپ نییه رسكه ی سێو

بۆ ئه مانه به كار بێنه سیحری جوانی

ئا:شۆڕش محه مه د

هونه رمه ندی گۆرانیبێژی كورد فه رهاد به زله له م دیمانه تایبه ته ی ئاوێنه دا

هه ڵوه سته ده كاته سه ر ئاستی ئه مڕۆی هونه ر و گۆرانی كوردی و رایده گه یه نێت "پێم وایه ده بێت ئێمه ی هونه رمه ندان

رێگری له و كه سانه بكه ین كه ده یانه وێت ببنه ئاسته نگ بۆ دواكه وتنی هونه ری

كوری".

به ئاستی س��ه باره ت هون��ه ری ئه م��ڕۆی گۆران��ی موزی��ك و كوردی، فه رهاد به زله گۆرانی هونه رمه ندی بێ��ژی ك��ورد وتی كوردی "هون��ه ری هه میش��ه له به ره و به اڵم پێش��چونه ج��ار هه ن��دێ بۆ ده بن هۆكار رێگری ئه وه ی بك��ه ن ل��ه و نه ، پێش��چوم��ن پێم وایه ئێمه ی ده بێت هونه رمه ندان رێگ��ری ل��ه و بكه ین كه سانه ده یانه وێت ك��ه ئاس��ته نگ ببن��ه

ب��ۆ دواكه وتن��ی هون��ه ری ك��وری و پێشوه نه چونی هونه ری كوردی".

وتیش��ی "كورد خاوه ن ره سه نایه تیه و دڵنیاشم هه روا ده مێنێته وه ".

له ب��اره ی بایه خدانی��ان به فۆلكلۆری ك��وردی و ئ��ه و گۆرانییان��ه ی ریتمیان خێرای��ه ، به زله وت��ی "هونه ری كوردی ده وڵه مه ن��ده و ده بێ��ت زیات��ر بای��ه خ به كه لت��ورو به رهه م��ه فۆلكلۆری��ه كان بدرێت چونكه نابێت ئێمه ی هونه رمه ند بهێڵێ��ن ئه م كه لت��وره له ن��او بچێت و دڵنیاشم له ئێستادا هونه رمه ندانێكی زۆر كار له س��ه ر به رهه مه كه لتوریه خێراكان

ده كه ن".سه باره ت به به ده ستهێنانی ئه و پێگه هونه رییه ی فه ره��اد به زله وتی "بۆ من شانازیه وه ك هونه رمه ندێكی كورد، كه بتوانم له پاڵ چه ندین كه سایه تی جیهانی گۆرانی به زمانی ش��یرینی كوردی بڵێم، جگه له وه ش من ویستومه هه مو جیهان بزانێت كوردێك هه یه كه مرۆڤ دۆست و

هونه ردۆستن". وتیشی "ئه م پێگه یه ش ته نها هی من نییه كه به ده س��تم هێناوه به پاڵپشتی خه ڵكی كورد به ده ستم هێناوه به پاڵپشتی ئه و كه سانه ی كه كارم له گه ڵ ده كه ن من شانازی به هه مو تاكێكی كورد ده كه م كه

خزمه ت به هونه رمه ند ده كات".له ب��اره ی وه رگرتن��ی خه اڵتی "بیگ ئه پ��ڵ میوزی��ك" له ش��اری هامبۆڕگی ئه ڵمانی��ا، فه ره��اد به زله وت��ی "ئه م خه اڵته م پێشكه ش��ی هه م��و كوردێكم كرد، پێشكه ش��ی هه مو ئه و كه س��انه م

ك��رد كه گ��وێ له به رهه مه كانی فه رهاد به زل��ه ده گرن، وه رگرتن��ی خه اڵتی له و جۆره هانده رێكی س��ه ره كی ده بێت بۆ كاری باشتر و پێشوه چونێكی باشتر".

وتیشی "ئه م خه اڵته موڵكی من نییه به ڵكو موڵكی هه مو تاكێكی كورده و بۆ هونه ری كوردی��ش بێگومان زۆر گرنگه چونك��ه ئه م جۆره خه اڵتان��ه له مێژودا

ده مێننه وه ". سه باره ت به بونی پڕۆژه یه كی هاوبه ش له گ��ه ڵ گۆرانیبێ��ژی ع��ه ره ب هه یف��ا وه هب��ی و ئه ح��ام ك��ه له ئاهه نگه كه ی ئه ڵمانی��ا ئاماده بونی��ان هه ب��و، به زله وت��ی "ئه و هونه رمه ندان��ه زۆر دڵخۆش بون به به رهه مه ك��ه ی ئێمه هه تا هه یفا وه هبی هات وێنه ی یادگاری له گه ڵ من و گروپه ك��ه دا گ��رت و زۆر دڵخۆش بون، وه ك پ��ڕۆژه ش جارێ هیچ ش��تێك له و

بابه ته نییه ". ب��ۆ كۆچ��ی روانینی��ان له ب��اره ی به لێش��اوی گه نجان بۆ ده ره وه ی واڵت، فه رهاد به زله وتی "من له گه ڵ كۆچكردن نیم. ئێمه ده بێ كار له سه ر ئه وه بكه ین كه ده نگی خۆمان به جیهان بناس��ێنین، به رهه مێكم له م چه ن��د هه فته ی رابردو باڵوكرده وه له س��ه ر ك��ۆچ و كۆچبه ران به اڵم به شێوازیكی سۆزداری كه هه ندێ جار مرۆڤ له پێناو عه شق كۆچده كات". گه نجان��ی ب��ۆ په یامێكی��ش وه ك كوردس��تان فه رهاد به زله وت��ی "داوا له هه مو گه نجێ��ك و هه مو تاكێكی كورد تكایه كوردس��تان له باش��وری ده كه م

كوردستان به جێ مه هێڵن".

فه رهاد به زله بۆ گه نجانی كورد: تكایه كوردستان به جێ مه هێڵن

ئا: شۆڕش

له شاری تۆرینتۆی واڵتی كه نه دا گروپێكی هه ڵپه ڕكێی كوردی به ناوی )ماین زه رد( هه یه كه به هۆی چاالكییه به رده وامه كانی

له سه رتاسه ری كه نه دا ناسراون. ئه م گروپه له كۆمه ڵێك كوڕ و كچی سه ماكاری كورد

پێكدێت و سه رپه رشتیاره كه یان ئه ندازیارێكی بواری نه وته به ناوی مسته فا نوسره تی.

مسته فا نوس��ره تی خاوه ن دو بڕوانامه ی ماس��ته ره له ئه ندازیاری نه وتدا و له دایكبوی رۆژهه اڵتی كوردس��تانه و ئێس��تا له كه نه دا نیشته جێیه ، سه باره ت به ناوی گروپه كه شیان

ده ڵێ " ماین زه رد له ناوی چیایه كی ناوچه ی سنه وه رگیراوه و هه روه ها به جۆرێك ئه سپی زه ردی ئ��ه و ناوچه یه ده ڵێن كه جوانییه كی

بێ وێنه ی هه بێت".مس��ته فا نوس��ره تی له باره ی گروپه كه و له لێدوانێك��ی ب��ۆ ئاوێنه وت��ی "گروپه كه له س��اڵی 2010 له ش��اری تۆرینتۆی كه نه دا دامه زراوه به تایبه ت بۆ پیشاندانی كه لتوری كوردی و جوانی هه ڵپه ڕكێی كوردی و هه وره ها بۆ فێركردنی گه نجان و هه مو ئه و كه س��انه ی كه هه ڵپه ڕكێ��ی كوردییان پێ جوانه و حه ز

ده كه ن فێری بن". سه باره ت به و به رنامانه ی كه به شدارییان تێ��دا ك��ردوه و پێگ��ه ی ئ��ه وان له كه نه دا

نوس��ره تی ده ڵێ " له زیاتر ل��ه 22 به رنامه ی تایبه ت له واڵتی كه نه دا نمایش��ی تایبه تمان

كردوه ".له ب��اره ی دواهه مین چاالكیان، مس��ته فا نوس��ره تی وتی "له فێس��تیاڵی تیرگان كه گه وره ترین فێستیڤاڵی ئێرانیه كانه له ده ره وه ی واڵت و هه ر دو س��اڵ جارێك له شاری تۆرنتۆ چه ند به پێشكه ش��كردنی ئه نجامده درێ��ت تابلۆیه كی هه ڵپه ركێی كوردی به ش��داریمان

كرد". وتیش��ی "ئه م فێستیڤاڵه زۆر به ناوبانگه و نزیك��ه ی 150 هه زار كه س ل��ه ده وری خۆی فره بینه ره كانیش بێگوم��ان كۆده كاته وه و

نه ته وه ن".

ئه ندازیارێكی نه وت خاوه نی گروپێكی هه ڵپه ركێی كوردییه

فۆتۆ: مه زهه ر که ریم

(499( سێشه ممه 2015/10/20 [email protected]بیروڕا

دوازدە تێز لەسەر دۆخی ئەمڕۆکەی کوردستان

میكاڤێل��ی ئ��ه و بیرمه ندو فه یله س��وفه ئیتاڵیه ی كه له نێوان سه ده كانی 15و 16دا ژیاو ته كانێكی به جیهانی سیاسی به خشی و تێدا له دوتوێ��ی كتێبی ئه می��ردا كۆمه ڵێ فه رمان��ڕه واكان ئاراس��ته ی ئام��ۆژگاری ده كات، كه من لێره دا مه به س��تم نییه باس له میكاڤێل��ی و رابۆچونه كانی بكه م هێنده ی ئه وه ی مه به س��تمه باس له كۆمه ڵێ قوتابی

گوێڕایه ڵی میكاڤێلی بكه م له ئێستادا.له جیهانی عه ره بی و ئیس��امیدا به تایبه ت كه زۆرینه ی ناوچه ی رۆژهه اڵتی ناوڕاس��ت له ده وڵه ت جۆریكن زۆربه ی��ان پێكده هێنن مه ش��ره ب ئاینی و ته وژمێكی ئاینی ته مویل ده ك��ه ن له نێو واڵت��داو ده س��ه اڵته كانیان شه رعیه ت له و ته وژمه ئاینیانه وه وه رده گرن كه زۆربه ی��ان جۆریك له ئاینی مه ش��ره ب س��ه له فی پیاده ده كه ن كه به هه مو جۆرێك هه وڵی داخرانی ته واوه تی كۆمه ڵگا ده ده ن و جۆرێك له دابڕان دروس��ت ده كه ن له نێوان خۆی��ان و فه زای خارجیان��دا به تایبه ت دور بون له شارستانیه تی رۆژئاوایی وه ك جۆرێك له باوه ڕبونیان به ش��ه ڕی شارستانیه ته كان و له گه ڵ روكه شی ملمانێیه كی دروستكردنی رۆژئ��اوادا به فۆڕمێكی ئاینی، ئه م قوتابیانه له كۆی ئامۆژگارییه كان��ی میكاڤێلیدا ته نها قوتابیگه لێكن نێگه تیڤه كانیدا له ئامۆژگاریه

كه 100% ده هێنن له وانه كانیدا.ئه م ته وژمانه كه پاڵپشتی فه رمانڕه واكانی ناوچه كه ده كه ن به ش��ه رعیه تی )حكام(ی ئاین��ی و ئامۆژگارییه كانی میكاڤێلی ته به نی ئاین��ی و ده س��تی به فۆڕمێك��ی ده ك��ه ن ده كه ن فراوانی ده كه نه وه و ده س��ه اڵتداران له س��ه ر بنه مای )الغایه تبرر الوسیله ( كه وه ك قاعیده یه كی ئاینی نمایش��ی ده كه ن و له و چوارچێوه ی��ه دا فه رمانڕه واكان ده بنه وه قوتابخانه كه ی گوێڕایه ڵ��ی به قوتابیه ك��ی میكاڤیل��ی له گه ڵ ئ��ه وه ی ئه مان��ه هه مو جۆره فه رهه نگێ��ك و كه لتورێكی رۆژئاوایی ره تده كه نه وه به اڵم ل��ه و روه وه قوتابیه كی گوێڕایه ڵ��ن، ئ��ه م ج��ۆره له حكوم��داری میكاڤیلیانه ئامۆژگاری ئاینی و به مه شره بی لێ نه گه تیڤ��ی ده رهاویش��ته ی چه ندی��ن

ده كه وێته وه له وانه :ك��ۆی پاوانخ��واز: ده س��ه اڵتێكی .1سیسته مه سیاس��یاكانی ناوچه كه فۆڕمێكن توتالیت��اری پاوانخ��وازی و له سیس��ته می مه ش��ره ب ئاینی كه ك��ۆی میكانیزمه كان گه یش��تن بۆ ده یگرێته به ر به كارده هێنیت و به ئامانجێ��ك و به كارهێنان��ی تاكه كان وه ك ئام��ڕازو مان��ه وه ی ڕژێمه كانیش��یان وه كو ئامانج كه ل��ه م چوارچێوه یه دا ژینگه یه كی ناته ندروس��ت ده هێننه كای��ه وه كه تێیدا تاكه كان��ی نێۆ كۆمه ڵگا ناچ��ار به ژیانیكی ناهه موار ده كه ن به ئامانجی هێش��تنه وه یان كورس��ی مان��ه وه ی میكانیزم��ی وه ك

ده سه اڵت.2. ده س��ه اڵتێكی ئاینی توتالیتار: له پاڵ بونی سیس��ته میكی سیاس��ی پاوه نخوازدا فۆڕمێكی ئاینی توتالیتار دروست ده بێت كه كۆی ژیانی تاك به ئاین و مه زهه ب داده پۆشێت و مرۆڤ له چوارچێوه یه كی ئایدۆلۆژی ته سكدا قه تیس ده كات به مه به ستی جڵه وگیركردنیان له به رامبه ر ده س��ه اڵتی سیاس��ی هه روه ك میكاڤێل��ی له ئامۆژگاریه كانیدا بۆ )ئه میر( ده ڵیت ده بێت ئه میر خاوه ن هێزێك بێت بۆ پاراستنی ده س��ه اڵته كه ی كه ئه و پێی وایه ئه و پێغه مبه رانه ی كه هاتون به بێ بونی هێز فرسه تی مانه وه یان به به راورد به پێغه مبه ره خاوه ن هێزه كان كه متره ، ئه م ده سه اڵتانه ش له پاڵ بونی هێزێكی ئه منی هێزیكی ئاینیان كردۆته پاڵپش��تی مانه وه ی ده سه اڵته كه یان كه وه ك میكانزمێك بۆ ترساندنی تاكه كانی مرۆڤه كان ده هێن��ن و ب��ه كاری كۆمه ڵ��گا بێ ئی��راده ده كات له به رامب��ه ر یاخی بون له ده س��ه اڵت چونكه له روانگه ی ئه و ته وژمه ئاینیانه وه فه رمانڕه واو كورسیه كه ی جۆریك

له موقه ده سی ئاینیان هه یه .میكاڤێل��ی له ژینگه و س��ه رده می خۆیدا ئامۆژگاریه كان��ی به ش��ێكی زۆر واقیعبینی تێدا بو به اڵم كۆپی په یستكردنی بۆ ئێستا ده س��ه اڵتدارانی كه له كاره س��ات جۆرێكه رۆژهه اڵتی ناوڕاس��ت كردویان��ه ، هه روه ك چۆن دادگایی كردنی میكاڤێلیش به ئاس��تی

مه عریفی ئیستا كارێكی نالۆژیكیه .

محه مه د حاته م

لەداڕمان و دابەشبونی زیاتری کۆمەڵگای ئێمەو توندوتیژیی ب��ەرەو واڵتمان ئاراس��تەکردنی

زیاترو وێرانکاریی گەورەتر. ئ��ەم قۆناغ��ە، قۆناغ��ی گوێنەگرتنە لەو سیاسیی و ڕۆشنبیرانەش کە گاڵتەیان بەهه مو ش��ێوازەکانی خەبات دێت. هۆشیاریی و فیکرو ڕۆش��نبیریی ناو کتێب��ەکان بەته نها هیچیان بۆ ناکرێت، کتێب و تێکس��ت هه رگیز بەته نها دەرەقەتی دونی��ا نەهاتونو نایەن. فیکر وەک مارک��س دەڵێت ته نها کاتێ��ک دەبێت بەهێزو دەتوانێت ببێت بەبەش��ێک لەکردەی مێژویی، کە بکەوێتە ناو خەڵ��ک و کۆمەڵگاوە، کاتێک دادەبەزێتە ناو ڕیزەکانی ئەوانەوە کە ئامادەن ک��ردەی مێژوی��ی ئەنجامب��دەن، ئام��ادەن بەش��ێوەیەکی کردەگیی دەرگی��ری پڕۆژەی دەس��ەاڵتخوازیی ببن��ەوەو بەگژیدابچن��ەوە. هه مو ئەمانەش لەدونیای مۆدێرندا میکانیزمی دیاریکراویان هه یە، لەهه رە گرنگەکانیش��یان کۆمەاڵیەتی��ی و بزوتن��ەوەی دروس��تکردنی مەدەنیی��ە، بونیادنان��ی پ��ارت و ڕێکخراوی سیاس��ییە، س��ەرهه ڵدانی گروپ��ی فش��ارو وەگەڕخس��تنی میدیای مۆدێرن��ە، تا دەگات بەچونە س��ەرجادەو خۆپیش��اندان و مانگرتن دژ بەهه مو ش��ێوەکانی بێگوێیی سیاس��یی و کۆمەاڵیەتی��ی و فەرهه نگی��ی. پەناب��ردن بۆ شێوازە جیاوازەکانی ملمانێی مەدەنیی مافە، توندوتیژبونەوەی ئەم ملمانێیانەش ش��تێک نیی��ە پێش��وەخت کرابێت��ە دەرەوەی هه مو

حیساباتێکی سیاسییەوە. هۆش��یاریی وەک هۆشیاریی ش��تێک نییە دەس��تکاریی هیچ ش��تێکی بۆ بکرێت، ئەمە تێزێک��ی تەواو کاڵفام و بێمانایە، هۆش��یاریی هه میش��ە پێویس��تی بەهێزی مادی��ی هه یە بۆ کارک��ردن، ب��ۆ تێکەڵبون��ی بەمێژو، بۆ بەرهه مهێنانی دونیا نوێ و ئاس��ۆی سیاسیی و کۆمەاڵیەتیی و شارس��تانیی نوێ. ئەوەی الی هه ندێک ڕۆش��نبیری ئێمە ئامادەیە، جۆرێکە خەیاڵیی و ئایدیالیس��تیی و لەبیرکردن��ەوەی نارسیس��تیی ترس��ناک کە وەک بێهودەیی و بەدکارییەک تەماشای ڕوە مادیی و ڕێکخراوەیی و دەکات. مێژوی��ی ک��ردەی سیاس��ییەکەی وێنەیەک بۆ فیکرو هۆش��یاریی سەروەردەکات بەبێ هیچ بکەرێک��ی کۆمەاڵیەتی و کردەیەکی مێژویی کۆنکریت، هۆش��یاریی کورتدەکاتەوە ب��ۆ خوێندن��ەوەی ش��یعرو ڕۆم��ان و کتێب بەته نه��ا. ئەمەش وەک هان��ا ئارێنت دەڵێت باڵوبونەوەی ئ��ەو ئەفاتونییەتە فیکریییە کە وەک نەخۆش��ییەکی گەورە لەن��او زۆر تێزی فیکری��ی دونیای ئەمڕۆدا ئامادەیە. جگە لەمە بانگەش��ەی ئەوەی کە گوایە هۆش��یاریی الی گەنج��ان و کەرتە کۆمەاڵیەتیی��ە ناڕازییەکانی ت��ری کۆمەڵگای ئێم��ە، بونی نیی��ە، بۆیە هیچی لەتوندوتیژیی جگە خۆپیش��اندانەکان تر بەرهه مناهێنێ��ت، ته نها یەک مانای هه یە: مانای ئ��ەوەی ئەوانەی دەچنە س��ەرجادەو داوای مافەکانی��ان دەک��ەن گەم��ژەو نەزان و گێرەش��ێوێنن، یان بەزمانی س��ەدام حسەین غەوغائین. وێناکردن��ی ئەم هێزە توڕانە وەک هێزێ��ک کە گوای��ە هۆش��یارییان نییەو هێزە سیاس��ییەکان وەک داش��ی دامەو بۆ گەمەی سیاس��یی خۆیان دەیانجوڵێنن، بەشێکن لەو ڕوانینە س��ەدامییەو لەو زمانە س��ەدامییەی کۆمەڵگای ئێمە لەنزیکەوە دەیناسێت. ئەمەش نەک ته نها ئاوکردنە بەئاشی سیستەمە سیاسییە چەقبەس��توەکەو تیوریزەکردن��ی ڕوداوەکانە بەقازانجی خێزانە سیاس��ییەکانی کوردستان، بەڵکو لەجەوهه ری خۆشیدا بێڕێزییەکی تەواو گەورەیە بەرامب��ەر بەهه مو ئەو بکەرانەی کە ئەو دونیا ناشیرین و پڕنادادییەیان قبوڵ نییە. ئ��ەم ج��ۆرە بیرکردنەوەی��ە وێنەیەکی تەواو خورافیی و وەهمیشی لەسەر ڕوداوە گەورەکانی مێ��ژو هه ی��ە، پێیوای��ە ئەوان��ەی لەپاریس پەالماری باستیلیان داو شۆڕشی فەرەنسییان ڕۆس��ۆو خوێنەرانی هه مویان دەس��تپێکرد، ڤۆڵتێ��رو لۆک بون، مێش��کیان پڕبو لەتیورە کۆمەاڵیەتی��ی، گۆڕانکاری��ی جیاوازەکان��ی لەکاتێک��دا ئەوانەی پەالماری باس��تیلیان دا، خەڵکانی نەخوێندەوارو ه��ه ژارو بێکار بون و هیچشتێک نەیدەبردنەوە ناو تێزە فیکرییەکانی

ئەو نوسەرانە. 12- چ لە سیاس��ەت و چ لەناو رۆشنبیریی ئێم��ەدا گوتارێک ب��وە بە گوت��اری باو کە دەڵێ��ت قس��ەکردن لەس��ەر ئ��ەم دۆخ��ە، کردەیەک��ی بێمانایە و تەنانەت نوس��ین نەک ناتوانێ��ت تەعبی��ر لەم دۆخە ب��کات، بەڵکو ئ��ەوەی دەنوس��رێت و دەگوترێ��ت دەبێت بە مەترس��ییەکی زیاتر بۆ ئارامیی کۆمەاڵیەتیی و سیاس��یی. ئەوەی ئەم دو دیدەی ناو کایەی کۆدەکاتەوە بەیەکەوە رۆشنبیریی سیاسەت و بریتییە لە پڕوپاگەندەک��ردن بۆ بێدەنگبون و هیچنەوتن و چاوەڕوانکردن. بێگومان بێدەنگیی بارزانی و بێدەنگیی نوس��ەران و ڕۆش��نبیران، مان��ای بێزمانی��ی نییە، مان��ای هیچنەگوتن نییە، بەڵک��و مانای ئەوەیە ک��ە نەک ته نها قسەکردن و نوس��ین کردەیەکی عەبەسییانەی بێمانایە، بەڵکو مانای ئەوەش��ە هه مو شتێک گوتراوە و پێویست بە دوبارە و سەدبارەکردنەوە ناکاتەوە. ئەم وەهمە جگە لەوەی کە لەسەدان سەرەوە ناڕاستە، هاوکات ئەو خاڵە سادەیەی سۆسیۆلۆژیای زمان و قسەکردنی لەبیردەچێت کە قسەیەک دوێنێ کرابێت، دوبارەکردنەوەی

لەم��ڕۆدا مانایەکی دیک��ەی دەبێت و ڕۆڵێکی دیکە و ئەرکێکی دیکە جێبەجێدەکات. چەندین س��ەدەیە هێزە چەپەکان و بیریارەکانیان باس س��ەرمایەداریی سیس��تەمی کە لەوەدەکەن چ بەاڵیەک��ە ب��ۆ مرۆڤایەتیی، دەی��ان تێز و تیۆریان لەس��ەر ئەم سیستەمە و دەرهاویشتە جیاوازەکان��ی بەرهه مهێناوە، کەچی هه ر ئەم تێرمە لەمڕۆدا لە هه مو س��ەردەمەکانی پێش خۆی هه نوکەییتر و گرنگترە و هێزی کۆمەاڵیەتی ن��وێ دروس��تبون ک��ە نوێنەرایەتییدەکەن. پرس��یارەکە ب��ۆ دونیای ئێمەش ئ��ەوە نییە ک��ە ئێمە هه م��و ش��تێک دەزانی��ن و تەواو پێویس��ت ناکات وتراوەکان دوبارەبکەینەوە، بەڵک��و ئەوەیە کە چ میکانی��زم و چ هێزێکی کۆمەاڵیەتی��ی و سیاس��یی هه ی��ە و دەش��ێت هه بێت کە سیس��تەمی بەرگرییەکەی لە بەها ئینسانییەکانمان تێکنەشکابێت و ئەڵتەرناتیڤی ب��ۆ رێگرتن ل��ە دیکتاتۆریی��ەت پێبێت. یان النیکەم لەهه وڵی سەرلەنوێ داڕشتنەوەی ئەو دونیای��ەدا بێت کە بەهه مو مانایەک لە دۆخی ئەمڕۆیدا بۆگەنیکردوە و قابیلی تەحەمولکردن نیی��ە. ئەم ئەرکە ب��ەوە ناکرێت لە ژورەکەی خۆتدا دانیش��ت و بڵێیت من هه مو قس��ەیەکم ک��ردوە و فیکر لەمندا خەتمک��راوە، لەناو ئەو هه مو کارەس��ات و دڕدۆنگیی و ناش��یرینیانەدا بێدەنگببیت، بەاڵم کە ناچاربویت دەم بکەیتەوە لەباتی قسەکردن لەسەر ئەو دونیا ترسناکە، پەالم��اری ئەوان��ە بدەیت کە ل��ە جەنگێکی

دەستەویەخەدان لەگەڵ ناشیرینییەکانیدا. ئەم قۆناغە ب��ەڕای ئێمە، قۆناغی ئامێزانی بێزمانی��ی و بێدەنگی��ی نێ��وان سیاس��ەت و رۆش��نبیرە ک��ە هه ردوکیان ب��ە دو فۆرمی جیاواز، پەیامی کوشتنی زمان و ملمانێکانیان هه ڵگرتوە، خنکاندن��ی بیرکردنەوە و کپکردنی کردەی کۆمەاڵیەتییان پێکەوەگرێداوە؛ جارێک لەڕێگای بەیعەی ئاش��کرای ڕۆشنبیرانەوە بۆ بارزانی، جارێکی دی لە ڕێگای تیوریزەکردنی بێدەنگیی و بێهودەییەوە و فرۆشتنیشیان وەک تاقە کردەیەکی تیوریی و مێژویی ڕاس��تەقینە. ئێم��ە وایدەبینی��ن ک��ە چەن��دە بێدەنگیی و بێزمانی��ی بارزان��ی جەوه��ه ری سیاس��ەتی کوردیمان پیشاندەدات، واتە ڕوە تۆتالیتاریی و سیاس��ەتەمان ئ��ەم دیکتاتۆرییەتەک��ەی نیشانئەدات، ئەوەندەش بێدەنگیی و مانگرتنی رۆش��نبیران لە بیرکردنەوە و داواکردنی ئەوەی بابوەس��تین تا فیکر و هۆش��یاریی پێدەگات، هه م��و کردەیەک��ی کۆمەاڵیەتیی و سیاس��یی تەئجیلبکەی��ن، لەپ��اڵ ڕس��تەی ش��یعریی و ریتۆریک��ی بەتاڵدا وەنەوزبدەین، چونکە جگە لەبێهودەیی و توندوتیژیی هیچی تر لە دونیای ئێم��ەدا بەرهه منای��ەت. بەبۆچونی ئێمە ئەم بەرخوردە فیکریی��ە تەواوکەری ئەم پرۆژەی بەتۆتاڵکردنی دەس��ەاڵتەیە لە کوردس��تاندا. لەنێوان بێدەنگیی و ترسنۆکیدا خەتێکی باریک هه یە، ئەم خەتە باریکەش دەکرێت بەشێوازی جیاواز و لەدیدی جیاوازەوە یاریی و پەتپەتێنی لەسەربکرێت. ئەوەی مایەی پێکەنینە ئەوەیە رۆش��نبیرانمان س��ااڵنێکە، وەکو سیاس��ییە پیرۆزەکان، بێدەنگن و هیچ لەس��ەر ئەو هه مو کارەس��اتانەی واڵت ناڵێن کە ڕودەدەن، بەاڵم هه ر کە دەمیانک��ردەوە پەالماری ئەو کەس و گروپانە ئەدەن کە قس��ەدەکەن و بێدەنگنین. ش��ەڕی ئ��ەم ڕۆش��نبیرانە لە ش��ەڕ لەگەڵ دەسەاڵتدا گواستراوەتەوە بۆ شەڕ لەگەڵ ئەو

بەشەی کۆمەڵگادا کە تەسلیمنابێت.

ئەم قۆناغە قۆناغی گوێنەگرتنە

لەو سیاسیی و ڕۆشنبیرانەش کە گاڵتەیان بەهه مو

شێوازەکانی خەبات دێت. هۆشیاریی و فیکرو ڕۆشنبیریی

ناو کتێبەکان بەته نها هیچیان بۆ ناکرێت

کتێب و تێکست هه رگیز بەته نها دەرەقەتی دونیا نەهاتونو نایەن

خوێندنه وه یه ك��ی خێ��را ب��ۆ واقیع��ی مێژوی��ی گه له كه مان و چاو پیاخش��انێكی گش��تی به جوگرافیای سیاسی كوردستانی گه وره و باش��وری كوردس��تان به تایبه تی ، كه گه له كه مان و بۆده خاته ڕو ئه وڕاستیه مان نیش��تیمانه كه مان له دێر زه مان��ه وه تائه م سه رده مه شی له گه ڵدابێت، ئه وهه ل ومه رجه ی له چوارچێوه ی بۆئ��ه وه ی بۆنه ڕه خس��اوه قه واره یه كی سیاسی گشتگیر یان ده وڵه تێكی سه ربه خۆی مه ركه زی و خاوه ن سنورو درێژ خایه ندا خ��ۆی ببینێته وه . ئ��ه وه ی كورد هه یبوه له بواری حوكمڕانیدا له چوارچێوه ی چه ندین ئیماره ت و میرنشینی جیاجیا زیاتر تێپه ڕی نه كردوه ، چ ئه وبه ش��ه ی كه له ژێر قه ڵه مڕه وی ده وڵه تی عوس��مانیدا بوه ، یان ئه وبه شه ی كه س��ه ربه ده وڵه تی سه فه وی و قاج��اری بوبێ��ت. ته نانه ت ئه م به ش��ه ی كه ئێس��تا به باش��وری كوردس��تان یان به هه رێمی كوردستان ده ناسرێت، له ڕابردوی دور ونزیكدا له ژێر سایه ی یه ك ئیماره ت یان كیانێكی ئی��داری یه كگرتودا نه بوه . به ڵكو چه ند ئیماره تێك ب��وه وه ك ئیماره ته كانی بابان و س��ۆران و بادینان كه س��ه ر به والی

به غدا یان والی موسڵ بون.ئیداری و قه واره یه كی نه بون��ی بێگومان سیاسی گشتگیرو درێژخایه ن بۆهه ر گه ل و نه ته وه ی��ه ك له ناوچه یه ك��ی جوگرافی��دا، هۆكارێك��ی س��ه ره كی و كاریگ��ه ر ده بێت بۆدروست نه بونی هۆكاره كانی پێكه وه بونی تۆكم��ه و به هێز، بۆئ��ه وه ی له چوارچێوه ی یه ك سیسته می ئیداری و سیاسی مه ركه زیدا

به ڕێوه ببرێت یان سه ركردایه تی بكرێت.له سه رده می نوێدا دوای جه نگی جیهانی یه ك��ه م و دابه ش��بونی به شه كوردس��تانی س��ه ر به ده وڵه تی عوس��مانی بۆسێ به ش له نێ��وان ده وڵه ته كان��ی توركی��او عێراق و سوریادا، باشوری كوردستان به سه ر چه ند هه رپارێزگایه ك دابه شكراوه و پارێزگایه كدا ڕاسته وخۆ س��ه ربه به غدای پایته خت بوه . ئه وه ش��ی كه له ساڵی 1974 به دواوه ناونرا ناوچ��ه ی حوكمی زاتی ، جگ��ه له ڕواڵه ت و ناوێكی ڕه ق و ته ق، حه قیقه ت و ناوه ڕۆكێكی جی��ددی نه ب��وه . ئیت��ر بابوه س��تێ كه له الی��ه ن ڕژێمی به عس��ه وه چه ندین پان و به رنامه ی ترس��ناك به شێوه یه كی به رده وام له جێبه جێكردن��دا بوه ب��ۆ به عه ره بكردن و لێكدابڕانی ناوچه كوردستانیه كان و گۆڕینی

دیموگرافیای ئه م ناوچانه .ئه وه ی ك��ه ئاماژه مان پێكرد ئه و واقیعه زاڵمانه ی��ه ك��ه له الیه ن ده وڵ��ه ت و ڕژێمه ك��وردو به گه ل��ی سه رده س��ته كانه وه دژ

باتیشكێك ئێستا ئه نجامدراوه ، كوردستان بخه ینه س��ه ر ئ��ه و واقیعه ی ك��ه له الیه ن هێزه سیاس��یه كانی گه له كه مان خۆیانه وه له ڕابوردو ئێستادا موماره سه كراوه و ده كرێ . 1961دا ئه یلولی له س��ه رده می شۆڕش��ی كه له الیه ن پارتی دیموكراتی كوردس��تانی ده ك��را، ڕێبه رایه ت��ی ڕۆژگاره وه ئ��ه و تاڕاده یه ك��ی به رچاو ش��ۆڕش و خه باتێكی نه ته وه یی سه رتاس��ه ری ب��وه ، به تایبه تی له سه ره تاوه . به اڵم ئه ویش زۆری نه خایاند، ئه وه بو له س��اڵی 1964 به دواوه ، له ئاكامی قوڵبون��ه وه ی ناكۆكیه كانی نێوان مه كته بی سیاس��ی حی��زب به ڕێبه رایه ت��ی به ڕێزان ئیبراهی��م ئه حمه دو مام جال، له گه ڵ باڵی به ڕێ��ز مه المس��ته فا بارزانی ، ك��ه ڕه نگه زیاتر له سه ر ش��ێوازی سه ركردایه تیكردن و به ڕێوه بردن بوبێت، گه یش��ته بنبه س��ت و س��ه ره نجام له هه لومه رجێكی زۆر ناس��ك و هه س��تیاردا، سه ركردایه تی شۆڕش و حیزب دوكه رت بون و ش��ه ڕی نه گریسی براكوژی لێكه وته وه كه تاڕاگه یاندنی به یاننامه ی 11ی ئ��ازاری 1970 به رده وام بو. پاش��ان دوای هه ره س��هێنانی شۆڕش��ی ئه یلول له ئازاری 1975دا، دوباره ش��ۆڕش به دو ئاراسته ی لێك جیاواز هه ڵگیرسایه وه كه درێژكراوه ی دوكه رتبونه كه ی س��اڵی 1964بو، له الیه ن یه كێتی كوردس��تان و دیموكراتی پارت��ی نیشتیمانی كوردستان و چه ند هێزێكی تری سیاسیه وه به ناو و دروشمی جیاجیاوه . له م قۆناغه شدا دیسان ش��ه ڕی براكوژی نێوان الیه نه شۆڕشگێڕه كان به تایبه تی نێوان دو هێزه س��ه ره كیه كه لێره وله وێ به رده وام بو تاساڵی 1988و دوای پرۆسه كانی ئه نفال و زۆر به ش��ێكی وێرانبون��ی كیمیاب��اران و به هۆی جه نگی كوردس��تانیه كان له ناوچه ل��ه و هه لومه رجه نێوان ئێران و عێراقه وه . دژوارو ناهه مواره دا هێزه كوردس��تانیه كان توانیان له چوارچێوه ی به ره ی كوردستانیدا وه ك بژارده یه ك��ی ناچ��اری و پێویس��ت و نمونه یه كی خه باتی هاوبه ش و پێكه وه سازان خۆیان ڕێكبخه ن. ئه وه بو له ئاكامی ش��ه ڕی ڕزگاركردنی كوه یت كه به ش��ه ڕی كه نداوی یه ك��ه م ده ناس��رێ ، به ره ی كوردس��تانی توان��ی ڕێبه رایه ت��ی ڕاپه ڕینه كه ی به هاری 1991 بكات و پاش��ان بارودۆخی ناوخۆیی و نێوده وڵه تی ڕێگای خۆشكرد بۆئه نجامدانی هه ڵبژاردنێكی گشتی له ساڵی 1992دا، كه دامه زراندنی په رله مان و حكومه تی هه رێمی كوردس��تانی به دواداهات. ب��ه اڵم مه خابن ئه مجاره ش ئه م پێكه وه س��ازانه ناچاریه ی دوای به ره ی كوردس��تانی زۆری نه خایاند، جارێك��ی تر لێكهه ڵوه ش��ایه وه و ش��ه ڕی ماڵكاولك��ه ری ناوخۆ س��ه ری هه ڵدایه وه و زه مینه س��ازبو بۆ ده س��تێوه ردانی هێزه هه رێم و دوكه رتبون��ی هه رێمایه تی��ه كان و الوازبون��ی پێگ��ه ی سیاس��ی و ئی��داری و ئابوری و كۆمه اڵیه تی ئه زمونه سیاسیه كه ی گه له كه مان. به م ش��ێوه یه حاڵه تی شه ڕی گه رم و پاشان ش��ه ڕی سارد درێژه ی كێشا تاڕوخانی ڕژێمی به عس له به هاری س��اڵی 2003داو دروس��تبونی بارودۆخێكی نوێ بۆ هه رێمی كوردس��تان له سه ر ئاستی عێراق.

ئه وه ب��و هه لوم��ه رج و ه��ۆكاره ناوخۆیی و ده ره كیه كان پاڵنه ربون بۆ لێكنزیكبونه وه و یه كخس��تنه وه ی هه ردو ئیداره ك��ه و دواتر له چوارچێوه ی ڕێكه وتنی س��تراتیژی نێوان پارت��ی و یه كێتی یان ڕاس��تتر وایه بڵێین نێ��وان ه��ه ردو به ڕێزان مام ج��ال و كاك مسعود وه ك بژارده یه كی ناچاری و پێویست ب��ۆ پێك��ه وه س��ازان و كاری هاوب��ه ش و سودوه رگرتن له ده رفه ته كانی دوای ڕوخانی

ڕژێم. ڕاس��ته كه چه ندین ڕه خن��ه ی جیددی ڕوب��ه ڕوی ڕێكه وتنه ك��ه بوه ت��ه وه ، به اڵم له هه م��و حاڵه تێكدا هه نگاوێكی پێویس��ت ب��و له كات��ی خۆی��دا ب��ۆ جێگیركردن��ی ماف��ه نه ته وه ییه كان و یه كخس��تنه وه ی دو حكومه ته كه و ساڕێژكردنی به شێك له برین و ئاس��ه واره نه خوازراوه كانی س��ه رده می دو

ئیداره یی و شه ڕی ناوخۆ.ئێس��تا وه ك ده وت��رێ مێ��ژو زۆرج��ار خ��ۆی دوباره ده كات��ه وه ، ئه وه تا جارێكی ت��ر ئاماژه كان��ی لێكترازان��ی ترس��ناك ڕوی كردۆت��ه وه هه رێمه كه م��ان. الیه ن��ه سیاسیه كان و س��ه ركرده بڕیاربه ده سته كان به ڕێكه وت��ن و له گه یش��تن ده سته وس��انن پێكه وه س��ازانێك كه ڕێگربێت له ته قینه وه ی زیاتری بارودۆخه كه و له ده ستدانی كۆنترۆڵی

ڕوداوه كان.هه س��تیار و ئ��اوا له هه لومه رجێك��ی چاره نوسس��ازدا، ه��ه ق وای��ه هه موالیه ك زۆر ب��ااڵكان س��ه ركرده به تایبه ت��ی ڕوداوه كاندا له گه ڵ مامه ڵه به رپرس��یارانه بكه ن و په ند و وانه له ڕوداوه كاره ساتباره كانی

مێ��ژوی كۆن و نوێ وه ربگ��رن. وه ك چۆن به رپرس��ه بااڵكانی ئه م ڕۆژگاره كه هێشتا له ژیاندا ماون، له زۆر بۆنه دا ڕاسته وخۆ یان ناڕاسته وخۆ ئاماژه به هه ڵه پشتشكێنه كانی ڕابردوی خه باتی خۆیان ده كه ن و به شێوه یه ك به رامبه ر ده رده بڕن په شیمانی له شێوه كان ڕوداوه كانی ش��ه ڕی ناوخۆو دو ئیداره یی ، ئه گه رچی هێشتا له ئاس��ت پێویستدا نیه ، به دڵنیاییه وه س��ه ركرده كۆچكردوه كانیش ئه گه ر ئێس��تا له ژیاندا بونای��ه ، بێگومان گوێبیستی په شیمانی و حه سره ت ده ربڕینیان ده بوین كه نه یانتوانیوه له كاتی خۆیدا ڕێ له ته قینه وه ی ڕوداوه كان بگرن و ناكۆكیه كان چاره سه ربكه ن و به الی كه م له سه ر بژارده ی ناچ��اری و پێویس��ت ب��ۆ قۆناغه كه ڕێك

بكه ون. هه ر ل��ه و س��ۆنگه یه وه ده توانین بڵێین ك��ه هۆكاره كانی دروس��تنه بونی ده وڵه تی ب��ۆ گه له كه مان، له ڕاب��ردودا س��ه ربه خۆ ته نه��ا نه گونجان��ی ه��ۆكاره بابه تیه كان نه ب��وه . به ڵكو به ش��ی زۆری ده گه ڕێته وه به خودی په یوه س��ت زاتیه كانی بۆهۆكاره س��ه ركرده كان ك��ه به داخ��ه وه زۆرج��ار له ئاست به رپرسیارێتیدا نه بون و چاره نوسی گه له كه ی��ان كردوه به قوربانی ناكۆكیه كان و

به رژه وه ندیه تایبه تیه كان.ڕاس��تیه كانی واقیعی سیاس��ی ئێستاو كوردس��تان گه له كه م��ان و ڕاب��ردوی به گشتی ، باش��وری كوردستان به تایبه تی ، كه ده كه نه وه بۆته ئكی��د ئه وڕاس��تیه مان ناوچه كان و ده ڤ��ه ره كان، هه ركام بۆخۆیان تایبه تمه ندی كولتوری و واقیعی سیاس��ی و ئی��داری خۆی��ان هه یه . ئه گ��ه ر بمانه وێت له چوارچێوه ی پێك��ه وه ئه وناوچانه هه مو هه رێمێ��ك ی��ان قه واره یه ك��ی سیاس��ی یه كگرتودابن، ئه وا پێویسته هه مو پێكه وه كۆببنه وه وه هادا سیس��ته مێكی له سایه ی كه په س��ه ندكراوبێت له الیه ن تێكڕای هێزه كاریگه ره كان��ه وه ، هاوكات ئه وسیس��ته مه ئیداریه بتوانێت ئاستێكی باشی هاوسه نگی به شێوه یه كی ده سه اڵته كان له دابه شكردنی س��ه رده میانه بهێنێت��ه دی و دادپ��ه روه ری له دابه ش��كردنی سامانی گش��تی بۆ هه مو

هاواڵتیان ده سته به ربكات. بۆ گه یشتن به وئامانجه ئه وه ده خوازێت ك��ه هه م��و الی��ه ك به عه قڵێكی ك��راوه و درێژه قبوڵكردن��ه وه یه كت��ر ڕۆحیه ت��ی به دیالۆگ ب��ده ن و هه وڵ ب��ده ن بۆئه وه ی له سه رچه ند بنه مایه كی تۆكمه و درێژخایه ن ڕێك بك��ه ون وه ك بژارده یه ك��ی ناچاری و چاره نوسساز له نێوان س��ازان و لێكترازاندا بۆ ده رچون له م قه یرانه سیاس��یه ئاڵۆزه ی بۆڕوبه ڕوبونه وه ی ئێس��تاو خۆئاماده كردن مه ترس��یه كان و به رگرت��ن له گه ڕان��ه وه بۆ دواوه و دوباره كردنه وه ی هه ڵه كوشنده كانی ڕابردو. له وپێناوه دا هه ركام له الیه ن خۆیه وه پێویس��ته هه نگاوێك یان زیات��ر له وانیتر بچێت��ه پێش��ه وه ، بێگومان ل��ه م بواره دا پێوه ری دانایی و گه وره یی بۆئه و سه ركرده و الیه نه ده بێت كه له پێگ��ه ی متمانه به خۆو به رپرس��یارێتیه وه بتوانێ��ت نه رمی زیاتر و

مرونه تی باشتر بنوێنێت.

ده رچون له قه یران بژارده ی ناچاری ده خوازێ !

قوتابیه گوێڕایه ڵه كانی میكاڤێلی

له پاڵ بونی سیسته مێكی سیاسی پاوه نخوازدا فۆڕمێكی

ئاینی توتالیتار دروست ده بێت كه كۆی ژیانی تاك به ئاین و مه زهه ب داده پۆشێت و مرۆڤ

له چوارچێوه یه كی ئایدۆلۆژی ته سكدا

قه تیس ده كات

بۆ ده رچون له قه یران ئه وه ده خوازێت كه هه مو الیه ك

به عه قڵێكی كراوه و ڕۆحیه تی یه كتر

قبوڵكردنه وه درێژه به دیالۆگ

بده ن و هه وڵ بده ن بۆئه وه ی له سه رچه ند

بنه مایه كی تۆكمه و درێژخایه ن ڕێك

بكه ون

د.هادی عه لی

بیروڕا(499( سێشه ممه 2015/10/20 [email protected] 12

1- ئێم��ە س��ااڵنێکە باس لەبااڵدەس��تیی "باری نائاسایی "، یان "دۆخی ناکاو" دەکەین لەسیاس��ەتی کوردیدا. بۆچونم��ان وابوە کە سیاس��ەتی کوردی بەبێ بەرھه مھێنانی باری نائاس��ایی یان دۆخی ن��اکاو ناتوانێت بژی و بەبێ شەڕی دەستەویەخەش لەگەڵ کۆمەڵگادا بەدەس��ەاڵتدارێتی بەردەوامی��ی ناتوانێ��ت خۆی بدات. ھه ر ئەمەش��ە وایک��ردوە ھه مو بەھۆکارێک ببێت کۆمەاڵیەتی��ی ناڕەزاییەکی بۆ دروس��تبونی باری نائاسایی ڕانەگەیەندراو بەرجەس��تەبونە س��ەربازییەکانی ئەو شەڕی دەس��تەویەخەیە. فەلس��ەفەی حوکمڕانی��ی حیزبی ک��وردی بەرجەس��تەکەری ئەم بارە نائاساییەیە کە ھه مو تەمەنی دەسەاڵتدارێتی بەش��ێوەی س��ەرفکردوە ل��ەوەدا خ��ۆی ج��وداو پاس��اوی جۆراوج��ۆرو بەمیکانیزمی ش��ەرعییەتدان لەس��ەر کار ھه مەچەش��ن، بەم دۆخە ن��اکاوە ب��کات و کۆمەڵگا لەھه مو ئارامییەک بەتاڵبکات��ەوە. ئەم ھێزانە گاھێک بەناوی پاراس��تنی یەکڕیزیی نیشتیمانییەوەو گاھێک بەناوی دوژمنی دەرەکییەوەو گاھێکی تر بەناوی دەس��تتێوەردانی بێگانەوە، دوژمن بەرھه مدەھێنن و بەکردەوەش ھه مو کردەیەکی ملمالنێ��ی مەدەنیی��ان لەکۆمەڵ��گای ئێمەدا یان کوش��توە، یان بەت��ەواوی گۆڕیویانە بۆ کردەیەکی توندوتیژ. یەکێک لەمیکانیزمەکانی بریتیی��ە دیکتاتۆری��ی دەس��ەاڵتدارێتی بێملمالنێ، کۆمەڵگایەک��ی لەدروس��تکردنی یان کۆمەڵگایەک ھه م��و ملمالنێکانی پڕببێت لەئەگ��ەرو واقیعی بەرھه مھێنانی توندوتیژیی. ھه ر ئ��ەم پێ��دراوە سیاسییەش��ە وادەکات ھه ر ملمالنێی��ەک ببێت��ە ھۆکاری لەقکردنی ئەم سیس��تەمە، یان پرس��یار لەگەندەڵیی و نەھامەتییەکانی بکات، بەرەو ئەو بڕوات ببێتە ملمالنێیەکی جەنگاوەرانەو توندوتیژ. کوشتنی ت��ەواوی پرۆس��ەی سیاس��یی و دامەزراندنی واڵتی لەئێس��تای بێپەردە دیکتاتۆرییەتێکی ئێمەدا، بەبڕیاری خانەنش��یینکردنی سەرۆک و دەزگای پەرلەمان دەستپێدەکات و بەئیمالکردنی سیاس��یی حیزبی قائید بۆ س��ەرجەم پرۆسە سیاس��ییەکان کۆتاییپێدێت. ئەو وەھمەی کە پێیدەگوترێت نەتەوەسازیی، سااڵنێکە لەسەر دەس��تی حیزبە بااڵدەستەکان بوە بەپرۆسەی بنیاتنان و پتەوکردنی ئیمارەتی حیزبیی. ئەم ئیمارەتەش یەک ئامانجی ھه یە، بەس��تنەوەی ک��ۆی جومگەکانی دەس��ەاڵت بەمەرکەزێکی بڕیارەوە کە تیایدا سەرۆک و حیزبەکەی ته نها کاتێ��ک ئەوانی تریان قبوڵە کە ش��ەرعییەت بەم مەرکەزییەتە بدەن و بەردەوام سەریان بۆ بلەقێنن. رێکەوت نییە کە ھه ر ئەم دۆخەش��ە وادەکات لەدێگەڵە بەوالوە س��نورێکی پیرۆزو بێدەنگکراو بۆ ئەم چڕبونەوەیەی دەس��ەاڵت دەستنیش��انبکات، س��نورێک کە ھه ر کاتێک دەس��ەاڵتدارێتییەکەی لەس��ەر مەترس��یی دروس��تبێت، تۆخ��ی دەکات��ەوەو دەی��کات بەخاڵی پش��کنینی جەس��تەو عەقڵ و توانای ئەو ئینس��انانەی کە وەکو ئەو بیرناکەنەوەو

کۆیلەی دەسەاڵتدارێتییەکەی نین.2- ئێم��ە لەمێژە ڕاڤ��ەی ئەوەمان کردوە کە دەسەاڵت لەکوردس��تاندا ھه مو توانایەکی ئایدیۆلۆژی��ی و فەرھه نگی��ی و "ھه یمەن��ە"ی سیاسیی خۆی لەدەستداوەو کەوتۆتە پەالمارو "شەڕێکی دەستەویەخە"ەوە لەگەڵ کۆمەڵگادا. دەستەویەخە" "ش��ەڕی "ھه یمەنە"و چەمکی بەکاردەھێنین. بەمانا گرامش��ییەکەی لێرەدا کە دەڵێین دەس��ەاڵتی ک��وردی "ھه یمەنە"ی لەدەس��تداوە، مەبەس��تمان ئەوەیە کە ھیچ ئایدیۆلۆژیی و سیاس��یی و لەگوتارە گوتارێک قابیلی دەس��ەاڵتە ئ��ەم فەرھه نگییەکان��ی باوەڕپێکردن نییەو ئەوەی دەسەاڵت دەیڵێت خەڵک بەدرۆیەکی ڕوت و شاخداریی دەزانێت. ھه یمەنە الی گرامشی س��ەرکردایەتیکردنێکی ئەخالقی��ی و مەعنەویی کۆمەڵگای��ە لەالیەن لەڕێ��گای ئەم��ەش دەس��ەاڵتدارانەوە، بەدەس��ەاڵتدارانەوە، کۆمەڵ��گا باوەڕبون��ی باوەڕبون ب��ەو لێکدانەوەو تەفیس��رانەی کە ئەوان بۆ ڕوداوەکانی دەکەن. لەکوردس��تاندا بەدەگمەن نەبێت کەس��انێک نەم��اون باوەڕ بەھیچ شتێکی ئەم دەس��ەاڵتدارێتییە بکەن، پارەی لەب��ارەی بەقسەوباس��ەکانیان باوەڕ نەوت، موچ��ە، پەیوەندییەکانیان بەدونیاوە، بک��ەن. بەیەکتریی��ەوە پەیوەندییەکانی��ان ئ��ەم دۆخی نەمان��ی متمان��ەو دڕدۆنگییەی ته نها بەدەس��ەاڵتداران، بەرامب��ەر کۆمەڵگا یەک سیاس��ەتی بۆ ھێش��تنەوەی دەسەاڵت ترس��اندن و سیاس��ەتی ھێش��تۆتەوە، ھه ڕەشەکردن و پەنابردن بۆ توندوتیژیی، واتە ته نها ئەو ستراتیژەی ھێشتۆتەوە کە گرامشی ن��اوی "ش��ەڕی دەس��تەویەخە"ی لێدەنێت. دەس��ەاڵتدارێتیی کوردییش لەدۆخی شەڕێکی

ڕاستەوخۆو دەستەویەخەدایە لەگەڵ کۆمەڵگا. ئەم دۆخە وادەکات ھه مو ناڕەزاییدەربڕینێکی کۆمەاڵیەتیی، گەر کەمەکێک شێلگیرو خاوەن قورس��ایی بێت، بەپێویس��ت بەش��ێوەیەکی

توندوتیژ بەرەنگاری ببێتەوە.٣- لەدونی��ای دوای ڕاپەڕین��دا مێژوی��ەک لەمێ��ژوی جی��اواز ت��ەواو لەدایکدەبێ��ت پێ��ش خۆی. ل��ەم مێژوەدا پارت��ەکان دەبن بە"پارتی جەماوەر"یی، شێوازو مۆدێلی نوێی "گەش��ەکردن و پێش��کەوتنی کۆمەاڵیەتی��ی" دێتەکای��ەوە، "فەزایەکی گش��تیی" لەدونیای ئێمەدا دروستدەبێت تەواو جیاواز لەفەزاکانی جاران، جۆرێکی تر لەئابوریی و بازرگانیی جیاواز لەپێش خۆی سەرھه ڵدەدات، بازرگانانی کورد دەچن��ە ناو تۆڕی دونیای ئابوریی گلۆباڵەوە، میدیای ترو ڕۆژنامەنوس��ی ترو ڕۆش��نبیری تر دروس��تدەبێت. گروپی کۆمەاڵیەتی نوێ و توێ��ژی ئابوریی نوێ دێنەکای��ەوە، جۆرێکی تر لە"کۆمەڵ��گای مەدەن��ی"ی لەدایکدەبێت کە لەوانی پێش��تر جیاوازن. "پەیوەندییەکی نوێ" لەنێوان سیاس��ەت و ئابوریی و ئابوریی و نوێی مۆدێل��ی دروس��تدەبێت. سیاس��ەتدا دروس��تدەبێت، ھه ژارکەوتن دەوڵەمەندبون و دی��اردەی خۆکوش��تن و ھه اڵت��ن و نائومێدیی ن��وێ دێتەکایەوە، جۆری ن��وێ لەپیاوەتیی و ژنبون و س��ایکۆلۆژیا لەدایکدەبێت، ش��ێوازی تری ئامادەگیی توندوتیژیی لەفەزای گش��تیدا بەڕابردوەوە تر پەیوەندییەک��ی دێتەکایەوە، دێتە کایەوەو خەون و وەھمی نوێ دروستدەبن، لەوەھمی بەدوبەیکردنی کوردس��تانەوە بیگرە تا دەگات��ە خ��ەون و وەھمی دروس��تکردنی دەوڵەت. جگ��ە لەمان��ەش میکانیزمی نوێی دیس��پلیکردنی کۆمەڵگاو کڕین و ترس��اندن و نانبڕی��ن و بێدەنگک��ردن و چەپاندن��ی ن��وێ دروس��تدەبن. دونیای ئێمە لەھه مو ئاستێکدا توشی "شڵەژانێکی پێوانەیی" فراوان دەبێت و بەھایەک نامێنێتەوە بریندارنەکرێت. ئەمە جگە لەگۆڕانی پەیوەندییە ئیقلیمیی و جیهانییەکان و بەیەکداچونی بەش و پارچە جیاوازەکانی دونیا بەشێوەیەکی ھه مەالیەن و کەموێنە بەناویەکدا. ئەم ھه م��و گۆڕان��ە لەبونی��ادی کۆمەڵگای ئێم��ەدا وادەکات بڵێی��ن ھه رکەس��ێک باس لەخۆدوبارەبونەوەو بونیادی نەگۆڕو سیستمی خۆرھه اڵتی زەبەالح ب��کات کە گوایە چەندان سەدەیە وەک خۆی ماوەتەوەو نەگۆڕاوە، ئەوا ئەو کەسە نەک ته نها خۆی و ئەوانیتر بەھه ڵەدا دەبات، بەڵکو تەواو بێبەرییە لەسەرەتا ھه رە سەرەتاییەکانی بیرکردنەوەی زانستیی و لەزۆر ڕوش��ەوە ئیس��تیقالەیەکی تەواوی بەعەقڵی

خۆی کردوە.4- لەم دونیا تازەی��ەدا ئەو توندوتیژییەی ئەمڕۆ دەیبینین بەش��ێکە لەڕێکخس��تنەوەی پەیوەندی ئ��ەم ھێزو کەس��انەوە بەخۆیان و بەیەکترییەوە. ن��ەوەی نوێ و زۆرێک لەگروپە کۆمەاڵیەتییەکانی تر لەدونیایەکدا دەژین ئیهانە بەدوای ئیهانەو سوکایەتی دوای سوکایەتییان پێدەکرێت. ئەو ھه س��ت بەئیهانەکردنەی کە نەوەی ئێمە ھه مانبو، کاتێک کوڕەکانی سەدام

حوسەینمان دەبینی بەناوی گەنجی عێراقییەوە دەچون بۆ ڤیس��تیڤاڵە جیهانییەکان، ھه مان ئەو ھه ستەیە کە گەنجێکی ئێستای کوردستان ھه س��تیپێدەکات کاتێ��ک دەبینێت کوڕەکەی نێچی��روان بارزانی بەن��اوی گەنجی کوردەوە دەچێتە ن��او نێوەن��دە نێودەوڵەتییەکانەوەو بەشێوەیەکی ھه ڕەمەکیی پلەوپایەی سیاسیی و ئابوری و س��ەربازیی بەسەر خزم و کەسوکاری نوخبەی دەس��ەاڵتداراندا دابەشدەکرێت. ئەمە جگە لەچەندان ش��ێوازی ت��ری ئیهانەکردن و بێڕێزییک��ردن ک��ە بەدەیان ش��ێوە لەژیانی ڕۆژانەی بەش��ێکی گەورەی کۆمەڵگای ئێمەدا بەرجەس��تەیە. بۆ نمونە ن��ەدان و دواکەوتنی موچ��ە بەھه م��و کەرت��ە کۆمەاڵیەتیی��ەکان لەئەنجام��ی داڕمانی ئابوریی کوردس��تانەوە گۆڕاوە بۆ س��زادانێکی دەس��تەجەمعیی کۆی کۆمەڵگا. گەر ئەو ئیهانانەی لەالیەن بەعسەوە بەرامبەر بەئینسانی ئێمە دەکرا، ھۆکاری ئەوە بوب��ن خەڵکانێکی زۆر ببن بە پێش��مەرگە و بەگژ ڕژێمەکەی س��ەدام حوسەیندا بچینەوە، ھه م��ان ئەو ھۆکارانە پاڵ بەگەنجانی ئەمڕۆوە دەنێن بچنە سەر شەقامەکان و بەرد بهاوێژن. توندوتیژیی بەشێکە لەھه مو دابەشکردنەکان و سنورکێشانەکان و خانەبەندییەکانی ناو دونیای ئێمە. ئەم نەوەیە ھه س��تدەکات کە نەوەیەکی دۆڕاوەو تا ئەو دونیایەش بەو شێوەیە بمێنێتەوە دۆڕانەکانی گەورەترو فراوانتر دەبێت. ئەوەی ئێستا دەیبینین نەوەیەکە کۆی ئەو بێڕێزیی و دۆڕان و ونبونانەی ھه ڵگرتوەو بردویەتییە سەر ش��ەقامەکان. لەم دۆخەش��دا بێڕێزیی گەورە ئەوەیە کەس��انێک بێن و تیۆریزەی بێئومێدیی بکەن و بەدەنگی بەرز ھاواربکەن ئەم یاخیبون و توندوتیژییە ھیچی لێسەوزنابێت و توندوتیژیی ته نه��ا توندوتیژی��ی بەرھه مدەھێنێ��ت. یان گریمانکراوی بەتوندوتیژییەکی بیبەس��تنەوە نەگۆڕەوە کە گوایە لەچاخە ھه رە دێرینەکانی "خۆرھ��ه اڵت" ێک��ی خورافییەوە س��ەرچاوە دەگرێ��ت. ئێمە س��ااڵنێکە بەرگریی لەو تێزە دەکەی��ن کە کاری رۆش��نبیر بەیانکردنی ئەو رەھه ندانەیە ک��ە توندوتیژیی بەرھه مدەھێنن و ش��ەرعییەتی جیاوازی پێدەبەخشن. جێگای س��ەمەرەیە کە لەمڕۆدا دەسەاڵتدارانی ئێمەو بڕێک لەرۆش��نبیرانەکانی لەی��ەک بەرەدا بن و بەیەک نەفەس خۆی��ان لێ کردبین بەغاندی و دژ بەتوندوتیژیی گەنجان قسەبکەن و بنوسن، لەکاتێک��دا رۆژانە ئینس��انی ئێم��ە بێڕێزیی بەرامبەر دەکرێت و بەفۆرمی جیاواز کەرامەتی دەش��کێندرێت و بەش��ێوازی جیاواز روبەڕوی توندوتیژیی دەبێتەوە. س��ەیرە کە پەرلەمان بەھه مو دەس��تەمۆییە سیاسییەکەی خۆیەوە ئەتکدەکرێت و سەرۆکەکەشی لەالیەن "حیزبی شەرعییەتی پاسەپۆرتی لەدێگەڵە قائید"ەوە سیاسیی لێدەسەنرێت، یەکێک لەو رۆشنبیرانە وەک��و توندوتیژییەک��ی رەمزیی و سیاس��یی لەس��ەری نایەتە دەنگ، کەچی توندوتیژیی و بەردھاویش��تنی گەنجان بەکوشتنی "عەشقی

ژیان" وێنادەکەن.ئێمە رامان وایە کە سیس��تەمی سیاس��یی لەھه رێمدا، سیس��تمێکە بەبێ النی ھه رەکەمی "ڕێکەوتنی سیاس��یی"و "متمانەی سیاسیی"و "ئیجماعی سیاس��یی"و زۆر لەوەش داماوترە بتوانێت النی ھه رەکەمی "جێگیریی سیاسیی" دەس��تەبەربکات. دۆخی ھه رێم تەواو فشەڵ و بێبناغەو الوازە. گەر ھێزی سەربازیی و ئەمنیی زۆرو بەکارھێنان یان ھه ڕەش��ەی بەکارھێنانی بەرفراوان��ی توندوتیژی��ی نەبێ��ت، ئ��ەوەی ئەوەشی دەڕوخێت. بەئاس��انی دروستکراوە تائێس��تا ملمالنێکان و گەمە سیاس��ییەکانی بەبارێکدا خستوە، ته نها ھێزی ڕوتە، ژمارەی ئەو س��ەربازو چەکدارو پاس��ەوان و لەشکرە تایبەتانەیە کە ھێزەکان دەتوانن لەخاڵەکانی تەفتیش و لەناو فەزای گش��تیی ش��ارەکاندا باڵویان بکەنەوە. ھێزی ڕوت و س��ڵنەکردنەوە لەبەکارھێنان��ی توندوتیژی��ی ڕوت لەملمالنێ سیاس��ییەکاندا رێسای سەرەکیی ئەو دۆخەی ئەمڕۆیە کە لەکوردس��تاندا دروستبوەو تاکە یاس��ایەکە کە لەالیەن دەسەاڵتدارانەوە رێزی

لێ دەگیردرێت.5- ئەو دۆخەی سەرەوە پێماندەڵێت شتێک لەھه رێمدا، بەتایبەتی لەئاس��تی سیاس��ییدا، بەناوی "قازانجی گشتیی"و "ویستی گشتیی"و "خەونی گشتیی"ەوە بونی نییە. ئەوەی ھه یە داخراوە مافیای��ی نوخبەیەکی کۆبون��ەوەی لەدەوری "ئابوریی تااڵنیی". ئێمە لەش��وێنی تردا بەزمانی ماکس ڤێبەرەوە ئەم سیستەمە ئابوری��ی سیاس��ییەمان ناون��اوە "ئاب��وری چەتەگەریی". لەئێستاشدا بەبێ ئەوەی بچینەوە ناو تێزە مارکس��ییە س��ونەتییەکە، دەکرێت بڵێین بەشداربون لەم "ئابوریی تااڵنیی"ەدا ئەو ژێرخانە کۆمەاڵیەتیی و سیاسیی و مادییەیە کە ئەم نوخبە دەسەاڵتدارە بەیەکەوە گرێدەدات. ئەمان��ەش ئەرکی��ان بەرامب��ەر بە"خۆیان"و داخراوەکەی "ھه ڵق��ە خێ��زان"و "بنەماڵە"و خۆی��ان" لەئەرکیان بەرامبەر بەھه ر ش��تێکی دیکە گەورەترو گرنگترە، لەپێش ھه موانیشەوە لەئەرکی��ان بەرامبەر بەدەوڵ��ەت و حکومەت و نیش��تیمان و مێژو. ئەمانە "خێڵێکی مۆدێرنن" کە بەمانا خەلدونییەک��ەی لەیەک بەرەبابەوە نەھاتون؛ ڕاس��تە بڕێکیان پەیوەندیی خوێن و کۆینەکردونەتەوە، بەیەک��ەوە خزمخواھی��ی بەاڵم زۆرینەیان تەناتەت ڕەمزێکی س��ادەش

تێکەڵبونی ئەمانە پرۆس��ەی کۆیانناکاتەوە. قازانج و بەرژەوەندیی ناش��ەرعیی و ش��ێوازی کارکردن��ی نایاس��ایی و نائەخالقیی بەیەکەوە کۆیکردونەت��ەوە. ئەگ��ەر خێڵ��ی تەقلیدیی ھه ندێکجار ب��اوک ی��ان باپیرەیەکی رەمزیی ی��ان وەھمی، ی��ان گۆڕو م��ەزاری چاکەکارو وەلیی��ەک کۆیانبکات��ەوە، ئەوا ئ��ەم خێڵە نییە. ئەوەش��یان لەکوردس��تاندا حوکمڕانە بەکورت��ی و بەکوردی ئ��ەوەی کۆیاندەکاتەوە نوقومبونی سەرتاسەرییانە لەناو ئەم ئابوریی تااڵنیی��ەدا کە پ��ارەی زۆری نەوت��ی دزراو بڕبڕەپشتەکەیەتی. لەسەرێکی دیکەوە ئەوەی بەیەکەوە سەرەکییەکان سیاسییە گەمەکەرە کۆدەکاتەوە ڕوانین و تێگەیشتنی ھاوبەش نییە بۆ کێشە س��ەرەکییەکانی کۆمەڵگا، دین یان کولتورێکی ھابەش نییە، دیدگایەکی چونیەک نیی��ە بۆ ئێس��تاو ئایندەو ڕاب��ردو، تەنانەت وێنایەکیشیان نییە بۆ کێ دۆست و کێ دوژمنە، ئەوەی نیی��ە؛ ئایدیۆلۆژیایەکیش ھه روەھ��ا ئەم ھێزانە بەیەکەوە کۆدەکاتەوە بەش��داریی گەورەو بەرفراوان و چاالکییەکانیانە لەسەرجەم بەڕێوەب��ردن و مافیاییەکان��ی تەفاس��یلە دابەش��کردنی "ئابوری��ی تااڵنی��ی"دا. خاڵی نێوانیان "جەردەیی ھاوبەش��ە"، ھاوبەش��ی "مێژوی تاوانکارییەکی ھاوبەشە" لەگەندەڵیی و دزیک��ردن و تاوان��ی گ��ەورەو ھه مەالیەن��دا. ئەوەشی زیاتر دەیانخزێنێتە باوەشی یەکترەوە وردەکارییەکانی ئەو مێژوە ھاوبەشەیە، چونکە ھه ریەکێکی��ان تاوانەکانی ئەویتر بەباش��ی دەزانێت و کامیش��یان کەی بیەوێت، دەتوانێت ئەو وردەکارییانە بخاتە خزمەتیی وێرانکردنی ئەویتریانەوە. گۆڕینی سیس��تەمی دەسەاڵت لەکوردستاندا بۆ سیستەمێکی ویراسیی، بەبڕو ڕادەی جیاواز، ش��انیداداوەتە سەر ئەم مێژوە ھاوبەشە لەتاوان و سەر ئەم شێوازە تایبەتەی

بەڕێوەبردنی ئابوریی تااڵنیی.

٦- سیاس��ەتی کوردی��ی ئ��ەو ڕۆحییەتە پراگماتیکیی��ەی لەدەس��تداوە کە بەش��ێکی گرنگ و س��ەرەکیی ئاکاریی سیاس��ییە. ترس لەگۆڕان��ی "ئابوری تااڵنی��ی" بە"ئابورییەکی ئاس��ایی"و دەرکەوتنی ژم��ارە فەلەکییەکانی فرۆشی نەوت و ئاش��کرابونی نھێنییە گەورەو ش��اراوەکانی و برس��ییکردنی کۆمەڵگاو ترس لەناڕەزایی دەربڕین��ی کۆمەڵگا بەرامبەر بەم تااڵنیی و نادادییە گەورەیە، وایکردوە نوخبەی بااڵدەست ھه مو شتێک بکات بۆ پارێزگاریکردن لەو دونیایەی دروستیکردوە. ئەمە نەک ته نها لەڕێگای دروس��تکردنی قەیران��ی بەردەوام و گەورەوەو س��ەرقاڵکردنی خەڵک بەکێش��ەی ژیان��ی رۆژان��ەوە، بەڵک��و بەلەدەس��تدان و سیاسییش. پراگماتیزمێکی ھه مو سڕینەوەی پەالماردان��ی ئەو ھێ��زو خان��ە ناڕازییانەی لەکۆمەڵ��گادا ئامادەی��ەو س��ڕینەوەی ھه مو ئەو تواناو وزانەی ک��ە دەتوانن نھێنییەکانی ئەم ئابوریی تااڵنییە زیات��رو زیاتر بخەنەڕو، پەرلەمان و بێئیشکردنی بازگەکان و داخستنی تەرخانکردنی میدیاکان بۆ جەنگێکی ڕەمزیی س��ەخت و ب��ەردەوام، بەش��ێکی بەرچ��اوی

لەدەستدانی ئەم پراگماتیزمە سیاسییەیە. ٧- ئابوریی تااڵنیی لەکوردس��تانی دونیای دوای ڕاپەڕین��دا لەش��کرێک ئەمیرو ئەمیرەی گەنجی دروس��تکردوە کە بەپێی س��تانداری ئەمی��رو ئەمیرەکان��ی خەلی��ج دەژین، بەاڵم ھ��اوکات ش��ێوازێکی نوێ��ی ھه ژاریی و ھێزی

کۆمەاڵیەتیی ھه ژاری نوێش��ی بەرھه مھێناوە، کە پێش��تر لەدونی��ای ئێمەدا بون��ی نەبوە. ئەم گروپە گەنج��ە ئەرۆس��تۆکراتییە نوێیە لەڕێگای میدی��ای ئەوروپییەوە نەبێت، کەس نایانبینێت و نایاناسێت، چونکە ئامادەن ته نها الی ئەوان خۆیان نماییش��بکەن و کوردستان وەکو بەھه ش��تی نوێی ئەم نوخبە میرزادەیە شوناسی سەرەکیترین نیشانبدەن. بەدەرەوە گروپە ھه ژارە تازەکەش بریتییە لەگەنجبون و خوێندەواربونی. ئەمڕۆ کۆمەڵگای ئێمە خاوەنی لەش��کرێک ھه ژارە کە زۆرین��ەی ھه رەزۆریان ئەوانەی بڕوانام��ەن. ھه ڵگ��ری خوێندەوارو لەھه م��وان ناڕازییترن، ئەم ھێ��زە تازەیەیە، بەرخۆریی ک��ە لەکۆمەڵگایەکدا بەتایبەت��ی تیای��دا ک��راوە بەبەھای ژمارە یەک و بەش��ی ھه رەس��ەرەکیی شوناسی مرۆڤەکانیش لەپاڵ ئەم بەرخۆرییەدا دروس��تدەکرێت. ئامادەگیی بێکاریی لەپ��اڵ ئایدیۆلۆژی��ای بەرخۆریزمدا مان��ای بون��ی بۆمبێکی کاتیی��ە لەژێر ھه مو خانە کۆمەاڵیەتییەکاندا، بەکایەکانی دەسەاڵت خۆشیانەوە. دونیای کۆمەاڵیەتیی ئێمە لەدوای ڕاپەڕین��ەوە نەوەیەکی نوێ��ی بەرھه مھێناوە کە لەنەوەکان��ی بەر لەخۆی زیاتر شانس��ی خوێن��دن و خۆپەروەردەکردنی ھه بوە، توانای فێربون��ی زم��ان و بینینی دونی��ای دەرەوەو ئاشنابون بەئەزمونە سیاسیی و کۆمەاڵیەتیی و فەرھه نگییەکان��ی تری ھه بوە. ئ��ەم نەوەیە ئەمڕۆکە نەک ته نها بێکارو بێئاسۆو بێئانیدەیە، بەڵکو نەوەیەکە داواکاریی زۆرو گرنگیشی لەو حوکمڕانیی��ە ھه یە کە لەس��ەر ئابوری رێنتی لەکۆمەڵگایەکدا ئەمان��ە دروس��تبوە. نەوت دەژی��ن سیس��تمە بەھای��ی و پێوانەییەکەی ش��ڵەژانێکی گ��ەورەی بەس��ەرداھاتوە. ھیچ بەھایەک لەم واڵتەدا نەماوەتەوە نەشڵەژابێت و پێشێلنەکرابێت و ھیچ درۆیەک نەماوە نەکرێت و ھیچ تاوانێکیش نەم��اوە ئەنجامنەدرێت. گەر ئەم نەوەیە لەئەمڕۆش��دا بەش��ێوازی جیاواز بێدەنگبکرێت، سبەینێ ناکرێت بێدەنگبکرێت. ھ��ه ر ئ��ەم دۆخەش��ە دەمانگەیەنێت��ە ئەو دەرئەنجام��ە سۆس��یۆلۆگییەی ک��ە بڵێین: بەرخۆریی و ئایدیۆلۆژی��ای پێکەوەگرێدان��ی توندوتیژیی خەس��ڵەتی س��ەرەکیی پێکهاتی ئەمڕۆی سیاس��یی کۆمەاڵیەت��ی و دونی��ای تر، بەمانایەکی پێکدەھێنێ��ت. کوردس��تان چەن��دە واڵت دەوڵەمەند بێ��ت، ئەوەندەش خەڵک داوای بەشهه بون دەکات لەدابەشکردنی س��امانی نەتەوەی��ی. چەن��دە س��امان زۆر بێ��ت، ئەوەن��دەش چاوەڕوانییەکانی خەڵک

لەدەسەاڵتداران گەورەتر دەبێت.٨- ھیچ کۆمەڵگای��ەک ناتوانێت النیکەمی ھاوخەمیی و ھاودەردیی و ھاریکاریی ڕاستەقینە دروس��تبکات ئەگەر ئەو کۆمەڵگایە "چاالکی سیاس��یی ھاوب��ەش"ی تێدانەبێ��ت. ئەوەی کۆمەڵ��گا ڕێکدەخ��ات و بەش��ە جیاوازەکانی بەیەکەوە گرێدەدات ن��ە ئایینە، نە کولتورە، نە ئابورییەو نە مێژوە، بەڵکو بەپلەی یەکەم سیاسەتە؛ سیاسەت بەمانای کردەو چاالکیی دروس��تکردنی ژیانی گش��تیی. دروستکردنی دەزگای سیاسیی ھاوبەش و ئەنجامدانی کردەی سیاس��یی ھاوبەش و بینینی خەونی سیاسیی ھاوب��ەش، ڕەگەزە س��ەرەکییەکانی گرێدانی بەشە جیاوازەکانی کۆمەڵگایە بەیەکەوە. بەبێ بونی دەزگای سیاس��یی ھاوبەش، کۆمەڵگا لەبەردەس��تدا ئامرازێکی ڕاس��تەقینەی ھیچ نابێت بۆ دروستکردن و وەدیھێنانی "قازانجە گشتیی"ەکان. ھه رخودی توانای دروستکردنی ئەم جۆرە دەزگایانە ھه مان ئەو توانایەیە کە گش��تیی" قازانجی "بەرژەوەندیی و دەتوانێت دروس��تبکات. دی��ارە دەزگا سیاس��ییەکان بەته نه��ا کۆمەڵێک بونیادنین بۆ ڕێکخس��تنی پەیوەندییەکان، بەڵکو کۆمەڵێک بەھاو نۆرم و ئەخالقیاتی تایبەتیش��ن کە دەتوانن سنورێک بۆ ویس��ت و حەزو زەوق و تەماح��ی تایبەتی ئەوانە دابنێن، ک��ە دەزگاکان بەڕێوەدەبەن. ئیش��ی دەزگا ئەوەیە س��نورێک ب��ۆ حەزو ئارەزوە ئەنانییەکانی حوکمڕانان و بەڕێوەبەری دەزگاکان دابنێت، دروس��تکردنی دەزگا بەبێ ھیچ ڕەھه ندێکی ئەخالقیی مانای دروستکردنی دونیایەکە لەسەر بنەمای حەزو ویست و تەماحی ئەنانی نوخبەیەک��ی حوکمڕان. ئەوەی ئەمڕۆ ئێمە بەچاوی خۆمان دەیبینین، ئیش��کردنی دەزگا س��ەرەکییەکانی دونیای ئێمەیە بەپێی ویس��ت و حەزو تەماحی بەرتەس��کی بنەماڵە ھه رئەمەش��ە بااڵدەس��تەکان. سیاس��ییە وادەکات ک��ە سیس��تەمی پەرلەمانتاری��زم و چاودێریکردن��ی دەس��ەاڵت و عەقاڵنییەت��ی دەس��ەاڵتەکان جیاکردن��ەوەی دەزگای��ی و لەیەکتر ببن��ە دوژمنی ھه رەس��ەرەکیی ئەم مۆدێل��ە لەحوکمڕانیی. ھه رکاتێکیش ئەگەری چاودێریکردنی دەس��ەاڵت و ریفۆرمی سیاسیی نزیکبێتەوە، پەرلەمان و وەزیفەی چاودێریکردنی دەسەاڵت بەعەقڵییەتی چەتەگەرێکی سیاسیی بێبەھاکردنی ھه ڵوەش��ێنێتەوە. لەبەری��ەک کێش��ەی خودی پەرلەمانتاریی سیس��تەمی سیس��تەمەکە نیی��ە، وەک��و ھه ندێ��ک ل��ە "لێنین"یی��ە نوێکان��ی کورد بانگەش��ەی بۆ دەکەن، بەڵکو کێش��ەی ئەو نوخبەو ئەکتەرە سیاس��ییانەیە کە ئەم دەزگایانە بەکارتۆنیی دەکەن. ئەوانەی ئەمجۆرە بانگەشەیە دەکەن و دژایەت��ی مۆدێل��ی پەرلەمانتاری��زم دەکەن، دەبێت دژایەتی دیموکراس��یی و مافی مرۆڤ و

چەمکی یەکسانییش بکەن، چونکە بەرھه می ئەم مۆدێلەن لەسیستەمی سیاسیی.

لەکۆمەڵگای دەسەاڵت پەیوەندییەکانی -9ئێمەدا پەیوەندییەک نین پابەس��تی گەشەی ناوەکیی و ھاوس��ەنگیی ھێزب��ن لەناو خودی ھه رێ��م خۆیدا. دەس��ەاڵتی پارتی دیموکراتی کوردس��تان، ک��ە ئەم��ڕۆ زۆرب��ەی جومگە سەرەکیی و گرنگەکانی دەسەاڵتی لەژێردەستە، پەیوەندیی بەگەش��ەی سروشتیی ئەم ھێزەوە نیی��ە، پەیوەندی��ی بەپێگ��ەی کۆمەاڵیەتیی ئەم ھێ��زەو زۆری��ی ژم��ارەی ھه وادارەکانی لەن��او کۆمەڵ��گای ئێم��ەدا نیی��ە، ھه روەھا پەیوەندیش��ی بەئاکارێکی گریمانکراوەوە نییە بۆ کۆمەڵگای ئێمە. دو ڕوداو ئەم دەس��ەاڵتە زۆرو فوتێکراوەی بەپارتی بەخش��یی و کردی ب��ەو ھێ��زەی ئەمڕۆ دەس��تی لەن��او ھه مو جومگ��ەو پنتە س��ەرەکییەکانی دەس��ەاڵتدا بێت. یەکەمی��ان ھاریکاریکردن��ی بەعس بۆ پارت��ی لە٣1 ئاب��دا بۆ داگیرکردن��ی ھه ولێر ک��ە ل��ەڕوی کردەییەوە ڕوبەرێک��ی گەورەی کوردس��تانی خس��تە ژێر ڕکێفی ئەم حیزبە. دوھه می��ان ویس��تی تاکەکەس��یی تاڵەبانی و کوردستان نیش��تیمانی یەکێتیی خواس��تی ب��و، بۆئ��ەوەی تاڵەبانی ببێت بەس��ەرۆکی عێراق و لەم پێناوەشدا جومگە سەرەکییەکانی دەس��ەاڵتی لەکوردستاندا تەس��لیم بەپارتی کرد. ئاش��کرایە ئەم سەروسەودا سیاسییەش واقیعێکی مەترس��یداریی بەرھه مھێنا کە ناوی "ڕێکەوتن��ی س��تراتیژیی" لێنراو لەمڕۆش��دا یەکێتییەک��ەی دوای م��ام ج��ەالل باجەکەی دەدات. ئ��ەم دۆخ��ەش ی��ەک دەرئەنجامی ھه یە: ئامادەگ��ی پارتی بۆ ئەنجامدانی ھه مو لەپێناوی تاوانێکی سیاس��یی، موفاجەئ��ەو ھێشتنەوەی دەس��ەاڵتێک کە لەگەڵ قەبارەی سیاسیی و جەماوەریی ئەودا ناگونجێت و لەناو گۆڕانی ھاوکێشە سیاسییەکانهو گۆڕانی دۆخی

ئەمڕۆکەی کوردستادا جێینابێتەوە. 10- ئێم��ە لەچەندین وتاردا باس��مان لەوە کردوە کە ئەم سیس��تمە سوڵتانییەی ھه رێم ھه ندێک پەراوێزی دیموکراسیی و کراوەی ھه بو کە ھه م بەشێک بو لەجوانکردن و شاردنەوەی دەموچاوە سوڵتانییە دەسەاڵتگەرەکەی خۆی، ھه م بەش��ێکیش بو لەبەرئەنجامی فش��اری خەڵ��ک و کۆمەڵگاو ھێزە چاالکەکان لەس��ەر ئەو سیستمە. واتە پەراوێزەکانی ناو سیستمە سیاسییەکە دیاری دەسەاڵتداران نەبون و نیین ب��ۆ خەڵک و کۆمەڵ��گا، بەڵکو ب��ەری ڕەنج و بەرگری��ی بەردەوام��ی کۆمەڵ��گای ئێمە بوە لەخۆی و بەشێک بوە لەھه وڵی ئەو کۆمەڵگایە بۆ دروستکردنی کۆمەڵێک ڕوبەری سەربەخۆو تایب��ەت بۆ ک��ردەی مێژویی. لەس��ەردەمی دوای س��ەدامدا ئ��ەم پەراوێ��زە شوناس��ی "ئەزمونی گەنج"و "عێراقەکەی تر"و "پرۆسەی دەس��ەاڵتدارێتییە بەم بەدیموکراس��یبون"ی بەخش��یبو. لەھه ندێک س��اتی تایبەتدا ئەم سیس��تەمە س��وڵتانییە گیری بەدەست ئەم پەراوێزان��ەوە دەخ��واردو ناچاردەب��و فێڵی ئاش��کراو بەرچ��او ب��کات بۆئ��ەوەی خۆی لەیاس��او بەھاکانی ئەو پەراوێزانە ڕزگاربکات کە خۆی دایناون، وەک دو س��اڵ لەمەوپێش لەگەمەیەکی پەرلەمانی یەکێتی نیش��تیمانی ناش��یریندا، ماوەی دو س��اڵی نایاس��ایی بۆ بارزانی درێژکردەوەو دواجاریش سەرۆکایەتی بینی. لەالیەن ھه وادارەکانیی��ەوە س��زاکەی فێڵکردن لەگیرخواردن و لەمڕۆشدا مەسەلەکە ل��ەو پەراوێزانە تێپەڕیوەو پارتی بەئاش��کرا، وەک��و داش��ەھارە، لەس��ەر وێرانکردنێک��ی تەواوی ئەو پەراوێزانە کاردەکات، چونکە ئەو دەسەاڵتدارێتییە بەشێوەیەک ناچیزو ناشیرین بوە ک��ە پەراوێزەکانی بون بەمەترس��ییەکی کۆنکرێت و گەورە بۆسەر دەسەاڵتەکەی خۆی. پەکخستنی پەرلەمان و قسەکردن لە"کودەتای پەرلەم��ان"، کۆمیدیترین دەس��تەواژەیە کە بەدرێژایی مێژوی سیاسیی ئێمە دروستکرابێت، شەڕفرۆشتن بەس��ەرۆکی پەرلەمان، بەشێکە لەم س��تراتیژییەتی وێرانکردن��ە. وێرانکردنی پەراوێزەکان مانای وێرانکردنی سەرجەمی ئەو میکانیزمانەش��ە کە بۆ ئەگەری دەستگۆڕکێی دەسەاڵت لەئارادان. لەسلێمانیدا یەکێتی چۆن ئامادەنەبو ھه ندێ ھه ڵقەی دەسەاڵت بۆ گۆڕان چۆڵبکات و فەزایەکی س��ەربازیی پڕ لەترس و تۆقانی دروس��تکرد، پارتیش بەھه مانش��ێوە ئامادە نییە دەسەاڵتی بارزانی تەسلیمبکات و ھ��ه ر ش��تێکیش کە بۆن��ی دەس��تگۆڕکێی

دەسەاڵتی لێبێت، بەتەواوی پەکدەخات.11- بەبۆچون��ی ئێمە قۆناغ��ی ئەمڕۆمان ته نها قۆناغی بەرگری��ی نییە، بەڵکو قۆناغی فشاری کۆمەڵگاو تەسلیمنەبونی ئەو ھێزانەیە کە باوەڕیان بەملنەدان ھه یە بەرامبەر پرۆژەی لەس��ەردەمی ئێمە پارتی. دیکتاتۆرییەت��ی ش��ەڕی ناوخ��ۆوە دەڵێین کوردس��تان لەوە بچوکترە لەنێ��وان چەند ھێزێکی سیاس��یی لۆکاڵ��دا دابەش��بکرێت و ل��ەوەش گەورەترە ک��ە جێگەی زیاتر لەھێزێک��ی تێدا نەبێتەوە. ب��ە بەرگرییک��ردن لە پلورالیزمی ساس��یی و کۆمەاڵیەتیی، سااڵنێکە کار لەسەر مەترسیی دەکەین. س��وڵتانیزم پڕۆژەی بنبەستکردنی لەمڕۆش��دا کاتێک کە پارتی دەیەوێت بەته نها ب��ەری ئەم پڕۆژەیە بچنێت��ەوە، ھه ر ھێزێکی سیاس��یی بەھ��ه ر بیانوی��ەک، بەش��داربێت لەسەرخس��تنی ئ��ەم پڕۆژەی��ە، بەش��دارە

دوازدە تێز لەسەر دۆخی ئەمڕۆکەی کوردستان

ئاراس فه تاحمه ریوان وریا قانع

لەم دۆخەشدا بێڕێزیی گەورە

ئەوەیە کەسانێک بێن و تیۆریزەی

بێئومێدیی بکەن و بەدەنگی بەرز ھاواربکەن ئەم یاخیبون و

توندوتیژییە ھیچی لێسەوزنابێت و

توندوتیژیی ته نها توندوتیژیی

لەنێوان بێدەنگیی و بەرھه مدەھێنێتترسنۆکیدا خەتێکی

باریک ھه یە، ئەم خەتە باریکەش دەکرێت بەشێوازی جیاواز و لەدیدی جیاوازەوە یاریی و پەتپەتێنی

لەسەربکرێت. ئەوەی مایەی پێکەنینە ئەوەیە رۆشنبیرانمان سااڵنێکە

وەکو سیاسییە پیرۆزەکان، بێدەنگن و ھیچ لەسەر ئەو ھه مو

کارەساتانەی واڵت ناڵێن کە ڕودەدەن

بیرورا 14(499( سێشه ممه 2015/10/20

گۆشه‌یه‌که‌دو‌هه‌فته‌‌جارێک‌"شێرکۆ‌کرمانج"‌ده‌ینوسێت

که‌سک‌و سۆر

دوابەدوای خۆپیشاندان و پێکدادانەکانی 1٧ ی ش��وباتی 2011 لەگەڵ مانگرتن و ناڕەزایی و خۆپیش��اندانەکانی ئەم چەند هەفتەی��ەی ڕابردو قس��ەو باس��ی زۆر لەس��ەر ئەوە کراوە کە بۆچی لەهەولێر خۆپیشاندان ناکرێت. وەک هەولێرییەک چەندین کەس پرسیاری ئەوەیان لێکردوم کە بۆچی هەولێرییەکان بێدەنگن؟ ئەوان دەڵێ��ن هەولێریی��ەکان وەک خەڵک��ی ناوچەکان��ی دیک��ە خ��راپ مامەڵەیان لەگەڵدا دەکرێت و س��امانی سەرزەویی و ژێرزەوییان لەس��ەر بەرپرس��انی حزب دەنگەئازادەکانی��ان تاپۆدەکرێ��ت و کپدەکرێت و مەعاشیان دەخورێت، ئەدی ئەم بێدەنگی و سستییە لەپای چی؟ ئەم نوس��ینە هەوڵێکە بۆ وەاڵمدانەوەی ئەم

پرسیارە.ب��اس لەکۆمەڵێک هۆکار لەمیدیاکان دەکرێن، لەوانە بەرتەسکردنەوەی فەزای سیاسی و بەکارهێنانی زەبروزەنگ و ترس و دامودەزگا پارت��ی و لەالی��ەن تۆقاندن ئەمنییەکان��ی، هەروەها نزمی ئاس��تی بێئاگای��ی سیاس��ی و چاوەڕوانییەکانی هەولێریی��ەکان، لەگ��ەڵ فرەکەلتوریی و فرەئایین��ی و فرەنەتەوەیی لەهەولێر کە کۆمەاڵیەتیی-سیاسیی تەباییەکی گوایە لێنەکەوتۆتەوە کە ببێتە مایەی دەربڕینی ناڕەزاییەکان. کەم تازۆر ڕاستیی لەهەمو

ئەو هۆکارانەدا هەیە. س��ەرەڕای ئەمە، من پێموایە هۆکاری س��ەرەکی لەپش��ت بێدەنگی و سستیی هەولێرییەکان غیابی یان دروس��تنەبونی یەکڕیزییەکە لەنێو نوخبەی ڕۆشنبیریی- کۆمەاڵیەتیی شارەکە. هۆکاری سەرەکیش لەپشت غیابی ئەو یەکڕیزییە، بەڕای من، تەنگژەی شوناسە لەهەولێر. بەواتایەکی دیک��ە تائێس��تا لەهەولێ��ر شوناس��ی هەولێری��ی لەدایکنەبوە، یان ئەوەتا زۆر لەدایکنەبونەش ئەم هۆکاری س��اوایە. دیاردەیەکی کۆمەاڵیەتی- سیاس��ییە کە پەیوەندی بەمێژو و گەشەی دیموگرافی

نەتەوەیی لەهەولێردا هەیە. ه��ەرە لەش��ارە یەکێک��ە هەولێ��ر کۆنەکانی دنیا. قسەی ئێمە لەسەر ئەو مێژوە کۆنە نییە بەڵکو لەس��ەر مێژوی هاوچەرخ��ی ش��اری هەولێ��رە. پێش دروستبونی دەوڵەتی عێراق، لەئەنجامی 500 ساڵ حوکمی عوسمانییەکان هەولێر )قەزایەک( س��نجاقێک مەرکەزی وەک مێژویی-سیاس��یی- لەپرۆس��ەیەکی کۆمەاڵیەتییدا بەتورک کرا/ بەتورکمانیی کرا. هەولێر وەک س��نجاقێک کۆمەڵێک دام��ودەزگای دەوڵەتی لێب��و کە کارو پیشە تێیاندا دەدرا بەتورکمانەکان یان بەکوردە تورکمانیزانەکان. ئەمەش زمانی تورکمانی دەکات بەزمانی فەرمی و بااڵو زاڵ لەش��ارەکەدا. لەگەڵ زاڵبونی زمانی تورکمان��ی و بونی ژمارەیەک��ی بەرچاو تورکمان لەشارەکە کەلتوری تورکمانییش دەبێت بەکەلتوری شارنشینانی هەولێر. ش��ارەکە زمانی کەلت��ورو لەئاکام��دا تاڕادەی��ەک لەکەلت��ورو زمانی ش��ارو ش��ارۆچکەو گوندەکان��ی دەوروب��ەری جیادەبێ��ت. ئەم��ەش دەبێت��ە ه��ۆی ئەوەی کە لەهەولێرو دەوروبەرەکەی دو کۆمەڵگەی جیا بونیان هەبێت. یەکێکیان بەکەلتور شارس��تانیی/ شاریی و بەزمان دیکەش ئ��ەوەی تورکمانی، تورک��ی/ بەکەلتور دێهاتیی و بەزمان کوردی بێت. لەسەردەمی عوسمانییەکاندا خەڵکێکی دەکرد کۆچی��ان لەگوندەکانەوە ک��ەم بۆ هەولێ��ر، لەبەر کەمی��ی ژمارەیان، کۆچکردوەکان لەگەڵ چونیان بۆ هەولێر لەن��او کەلت��ورە زاڵەک��ەی دەتوانەوە. خەڵکەکە بەگش��تی بەکەلت��ور دەبون بەش��اریی و بەزمان و نەت��ەوەش دەبون بەتورکم��ان. ب��ەو مانای��ەی خەڵک��ە کۆچکردوەکان لەکەلتورە کالسیکییەکەی خۆی��ان دادەب��ڕان و کەلتورێکی نوێیان

تەبەنی دەکرد. هەندێ��ک ئەکادیم��ی پێیانوای��ە کە نەتەوەکانی ئەوروپا زادەی پرۆسەیەکی لەم شێوەیەن، واتە کۆچ لەگوندەکانەوە بۆ ش��ارەکان ک��ە لەگ��ەڵ مۆدێرنەتە س��ەرهەڵدەدات. )modernization)ئێرنس��ت گێلنەر، تیوریستی بەناوبانگی بواری نەت��ەوەو ناس��یونالیزم، نەتەوە

بەدیاردەی��ەک دەبینێ��ت ک��ە پێ��ش مۆدێرنەتە بونی نەبوبێت و دروستبونیشی لەپرۆسەی بەشاربون )urbanization(دا دەبینێتەوە. گێلنەر پێیوایە دێهاتییەکان کەلتورێکی خێڵەکین هەڵگری شوناس و کە چەقی لەس��ەر خزمخزمێنەو پەندی پێش��ینان و فۆلکل��ۆر دان��اوە، کاتێک دێ��ن بۆ ش��ار دادەبڕێن ل��ەو کەلتورو شوناس��ەو کەلتورێکی دیکە هەڵدەگرن کە چەقی لەسەر فۆرمە نوێکانی کەلتور وەک ش��انۆو س��ینەماو ڕۆمان داناوەو شوناس��ێکیش هەڵدەگرن کە بەگش��تی ئاوێنەی ئەو گروپە ئیتنییە/ نەتەوەییەیە کە لەش��ارەکەدا زاڵە، بەتایبەتی زمانی

فەرمی گروپەکە.توان��ەوە ک��ۆچ و حاڵەت��ی ئ��ەم (assimilation(ی ک��وردان لەهەولێ��ر دوای دروس��تبونی دەوڵەت��ی عێراقیش هەر بەردەوام دەبێت. بەاڵم لەپەنجاکانی سەدەی بیستەوە ئەم پرۆسەیە پشێوی تێدەکەوێ��ت، ئیدی لەجیات��ی توانەوە پێکدادانێک لەنێوان کەلتورو شوناس��ی تورکمان��ە کۆچک��ردوەکان و ک��وردە ئەو تەنگژەیەی ش��ارییەکان ڕودەدات و جێگەی ک��ە لێدەکەوێتەوە شوناس��ی س��ەرنجی ئێمەی��ە. ه��ۆکاری ه��ەرە س��ەرەکی ئەم پێکدادان��ە دەگەڕێتەوە ئیتنیی/ بۆ ڕەتکردن��ەوەی شوناس��ی نەتەوەیی یەک��دی. ڕونتر بڵێین، کوردە دێهاتیی��ەکان ئەوەیان ڕەتدەکردەوە کە ئاوێتەی کەلتورێک/ شوناس��ێک بن کە تێیدا شوناسی ئیتنیی/نەتەوەیی/کوردیی خۆی��ان لەدەس��تبدەن. لەهەمانکات��دا ئەوەیان شارنش��ینەکانیش تورکمان��ە شوناسی دەس��تبەرداری ڕەتدەکردەوە ئیتنی/تورکمانیی خۆیان بن، هاوکاتیش کۆمەڵگەکەی��ان توان��ای لەخۆگرت��ن و لەژمارنەهاتوەی الف��اوە ئەو توانەوەی

دێهاتییەکانیان، وەک پێشوتر، نەمابو.هۆکاری سەرەکی پشت ئەو پێکدادانە کۆچی بەلێشاوی خەڵکی گوندەکان بو کە لەگەڵ خێراتربونی پڕۆس��ەی مۆدێرنەتە لەچلەکان گڕوتی��ن وەردەگرێت و لەگەڵ هەولێر دەش��تی جوتیارانی شۆڕش��ی لە195٣دا دەگاتە ترۆپک. ئەم دو هۆکارە وادەکەن ک��ە چیدی خەڵ��ک تاکوتەرا نەی��ەن ب��ۆ هەولێرو بب��ن بەتورکمان و ش��اریی بەڵکو دەبن بەهۆی دروستبونی چەند گەڕەکێ��ک لەهەولێر کە زۆرینەی گوندنش��ینەکان لەکوردە زۆریان هەرە بون، لەوانە س��ەیداوە، کوران، تەیراوە،

سێتاقان و مەنتکاوە.

بێدەنگی هەولێر: تەنگژەی شوناسی هەولێریی

لەبەرئەوەی هەولێر لەئاکامی پێکدادانی کەلتورو شوناسەکان

نەیتوانیوە ببێتە پالتفۆرمێک بۆ

ئاوێتەبون و ئامێزانی کۆچکردوەکان

لەئاکامدا شوناسێکی یەکگرتو لەناو شارەکە

دروستنەبوە کە لەخۆگرو چەتری هەمو شوناسەکانی دیکە بێت

19 »»19 »»

نازناوی مامی بچكۆله بۆ قوباد تاڵه بانی، زیاتر له وه ی ستایش بێ، سپاردنی ئه ركێكی گه وره ی��ه به گه نجێك كه یه كه مین ئه زمونی حكومڕانییه تی له هه رێمی كوردستان و هێشتا له ژێر بۆته ی تاقیكردنه وه دایه ، چونكه له نێو ئه و گرفتانه ی له م هه رێمه و به تایبه ت له زۆنی سه وز خوڵقاوه ، پێویستمان به فریادڕه سێكه له ناو ده س��ه اڵتی جێبه جێكردن كه هه قی خوراوی پارێزگاكانی س��لێمانی و هه ڵه بجه وه ربگرێته وه ، واتا ئه و دو پارێزگایه ی له دوای بارودۆخی ئیداره كه ، هه ردو یه كگرتنه وه ی له وپ��ه ڕی خراپیدایه ، هه ر خزمه تگوزاریی حیزبێك��ی ده س��ه اڵتداریش ده یه وێ خۆی له و ده ریای غوبنه ده رباز بكات كه ئه م دو پارێزگایه ی تێدا خن��كاوه . ته نانه ت له زۆر كادیری بااڵی پارتیم بیستوه ده ڵێن: پاره ی خزمه تگوزاریی وه ك سه رده می دو ئیداره یی بۆ هه ردوو شاره كه دێت و ده سه اڵتداره كانی س��ه رفی ناكه ن! به اڵم زۆنی زه رد خاوه نی

هه یه بۆیه خزمه تگوزارییان تێدایه ! پرس��یارو گومانی یه كالكردن��ه وه ی بۆ خه ڵك، ئێس��تا ده رفه تێكی زێڕین بۆ كاك )قوب��اد تاڵه بان��ی ( ڕه خس��اوه كه وه ك جێگ��ری س��ه رۆكی حكوم��ه ت و ته نانه ت كه س��ێكی ده سه اڵتداری ناو یه كێتی، مافی هه ردو پارێزگاكه بگێڕێته وه ، ئه و كاره جگه له وه ی ده بێت��ه مایه ی پته وبونی پێگه كه ی له ن��او یه كێتی و به تایب��ه ت گه نجان، له نێو جه ماوه ریشدا خۆشه ویستی بۆ ده خوڵقێنێ و

به پێچه وانه شه وه هه ر ڕاسته !لێره دا كۆمه ڵێك گرفت ده خه مه به رده م كاك )قوب��اد تاڵه بان��ی( ك��ه به ئومێدم به دڵس��ۆزییه وه له پێناو خه ڵ��ك و هه م بۆ خزمه تی مێژوی خۆی، له سنوری پارێزگانی

سلێمانی و هه ڵه بجه چاره سه ریان بكات:هاواڵتی��ان گ��ه وره ی گرفتێك��ی -لێشاوی به هۆی ئێس��تا "نیشته جێبون"ه ، ئ��اواره ی عه ره ب، كرێی خانو به چه ش��نێ به رزبۆته وه كه له توانای هاواڵتیان به ده ره ، كۆمپانیاكانی دروستكردنی شوقه و خانوش، هیچ حسابێ بۆ )مافی به كاربه ر( ناكه ن، بۆ نمونه شوقه یه ك كه ته نها )25.000( هه زار دۆالری تێده چێ، به الیه نی كه م به )50.000(

دۆالرو زیاتر ده یفرۆشن! زۆره -شاره وانی س��لێمانی س��ااڵنێكی زه وی داب��ه ش ن��اكات، ه��ه زاران دۆنمی

ده وروب��ه ری س��لێمانی بۆ نمون��ه )كانی سپیكه ، كانی كورده (و ئێستاش ناوچه كانی نایاسایی كڕین و به شێوه ی )توه سپی....( فرۆش��تنیان پێوه ده كرێ، به ش��ه و خانوی نائه ندازه ی��ی تێ��دا دروس��ت ده كه ن، به و مامه اڵنه ده ی��ان كه س بونه ت��ه ملیۆنه ر، كاتێكی��ش ئ��ه و گه ڕه كانه ده بن��ه ئه مری واقیع، به ناچاری له سه ر كڕیاره نایاساییه كه تاپۆی ده كه ن! له كاتێكدا ده بوایه ئه و پارچه زه وییانه )به پێی خاڵ( بدرێته فه رمانبه رو مامۆستایان نه ك له سه ر ئه و كه سانه تاپۆ

بكرێن كه به نایاسایی كڕیویانه !- خراپی سیس��ته می هاتوچۆی گشتی ، به جۆرێ��ك حكومه ت له ب��ری دامه زراندنی سیس��ته می میترۆو س��یتی پاس، له پێناو ئۆتۆمبێ��ل، بازرگانان��ی خاتران��ه ی سیس��ته می مراندنی ئۆتۆمبێلیشیان البرد تا هه ر هاواڵتییه ك به هه زار قه رزو قیس��ت، ش��ه قامه كان ئێس��تا بكڕێت. ئۆتۆمبێلێ هێنده قه ره باڵغن و قه ره باڵغتریش ده بن كه ته نانه ت هیچ نه خۆش��ێكی مه ترسیداریش ناتوان��ێ له س��اتی خۆی��دا بگه یه نرێت��ه نه خۆش��خانه ! چاره س��ه ر ئه وه یه كه كار به سیس��ته می مراندن��ی ئۆتۆمبێل بكرێت، هه م كۆمپانیا بۆ دامه زراندنی میترۆو سیتی

پاس بهێنرێت.-داگیركردنی دارس��تانه كانی ناوجه رگه ی س��لێمانی كه موڵكی گشتین له الیه ن چه ند به رپرسێك، ڕێژه ی پیسبونی هه وای به جۆرێك مه ترس��یداریی به ره و كه به رزكردۆت��ه وه ده چێ، ته نانه ت له پێناو چه ند بازرگانێكدا، سه دان ملیۆن دیناری پارێزگای سلێمانی و ده وروبه ری به ه��ه ده ر درا بۆ چاندنی داری واشنتۆن كه زۆربه ی وش��كی كردووه ! بۆ لێپرس��ینه وه نه كرا؟ مه گه ر ده شێ هه زاران دار بڕوێنی به بێ پش��كنینی خاك و جۆری داره كه كه به وهۆیه وه چه ندین ساڵ پرۆژه ی

سه وزكردنی سلێمانیش دواكه وت؟- ڕێژه ی بێكاری به تایبه ت له ناو ده رچوانی زانك��ۆو په یمان��گاكان له وپه ڕیدای��ه ، ئایا ده زانی گه نجێ خوێندن ته واو بكات و بێكار بێ، چه نده زیانێك��ی گه وره یه له م واڵته و چۆن باری ده رونی ئه و گه نجانه ده شێوێنێ؟ ئه مه ش هۆكاره كه ی ده گه ڕێته وه بۆ ئه وه ی كه پ��رۆژه ی دامه زراندن��ی ده یان كارگه ی به رهه مهێنانی پێداویس��تی و خۆراك، نه ك هه ر زه مینه س��ازی ب��ۆ نه ك��راوه ، به ڵكو به هۆی داوای به رتیل و ش��یرینی و ته نانه ت داوای پشكی قازانجی به الش له و پرۆژانه دا!

بۆته مای��ه ی كه مبون��ه وه ی هه لی كار بۆ گه نجان و به هه ده رچون��ی به رهه می ڕه نجی

جوتیارانیش!- به رزترین ڕێژه ی قوربانی و بریندار به هۆی كاره ساته كانی هاتوچۆیه ، چونكه نه ك هه ر رێگاوبانه كان پڕن له چاڵ یاخود جوتس��اید نین، به ڵكو ئه و نهێنییه شم بۆ ئاشكرا بوه كه گه وره ترین هۆكاری كاره ساتی ئۆتۆمبێل له به رئه وه یه كه قیره كه كوالیتی زۆر نزمه و له كاتی س��تۆپدا ئۆتۆمبێ��ل چه ندین مه تر ده خشێ تا كاره س��ات ڕوده دات، به اڵم بۆ نمونه هه مان ئۆتۆمبێل ببه ی بۆ ڕێگاكانی توركیاو ئێران، له كاتی ستۆپدا له بری خشان له جێگه ی خۆی ڕاده وه ستێ. به ویژدانی كێ ره وایه ته نانه ت ڕێگای مه رزی نێوده وڵه تی باش��ماخ كه ڕۆژانه سه دان تانكه ره نه وتی پێ��دا ده ڕواو داهات��ی گومرگه ی س��ه دان ملی��ار دین��اره ، كه چی هه م��ان توله ڕێگا پێچاوپێچه كه ی س��ه رده می حیزبی به عسی هه بێ ك��ه پڕه له چاڵ و چۆڵ؟ پێش��نیازم وایه ڕێگاكانی هه ردو پارێزگای س��لێمانی و هه ڵه بج��ه بكرێنه ئۆتۆب��ان، واتا هه روه ك واڵتان��ی ئه وروپاو توركی��او ئێران، ئه گه ر حكومه ت بودجه ی چاككردن و به جوتس��اید كردنیشی ڕێگاكانیش��ی نییه ، ئه وا به كرێ بدرێته كۆمپانیای گ��ه وره كه بڕه پاره یه ك وه ربگیرێ، كاسب بارهه ڵگرو له ئۆتۆمبێلی هه م ڕێگاكان چاك ده بن و هه م شۆفێرانیش له كاره س��ات ئۆتۆمبێله كانی��ان م��ادام ده پارێ��زرێ، به و بڕه پ��اره ره مزییه ڕازی

ده بن.- سستی شاره وانییه كان له ئه ركه كانیاندا چاككردن��ی له قیرت��اوو بریتیی��ه ك��ه ش��ه قامه كان و البردنی زیاده ڕۆی��ی ، بۆته مایه ی ناڕه زاییه كی زۆری خه ڵك، ته نانه ت ش��اره وانییه كانیش س��ه رۆك له زۆرب��ه ی بپرسی، راسته وخۆ ده ڵێن داهاتمان ده یان ملیار دین��اره ، ب��ه اڵم ته نان��ه ت داهاتی خۆشمان ناده نه وه بۆ كاری خزمه تگوزاری ! ئه مه ش هێنده یتر ئاستی خزمه تگوزاری له م

پارێزگایانه دا خراپتر كردوه . -پیسبونی سه یرانگاكان و ته نانه ت كۆاڵن و بازاڕو شوێنه گشتییه كان به هۆی پاشه ڕۆوه به ئاستێكه )نایلۆن و شوش��ه (، به تایبه ت كه سروش��ته جوانه كه ی شێواندوه ، ده بێ په ل��ه بكرێ��ت له پ��رۆژه ی ریس��ایكلین و دامه زراندنی كارگ��ه ی تواندنه وه ی نایلۆن و شوش��ه ، به وهۆیه وه هه م خه ڵ��ك پاره ی له فرۆشتنی ئه و پاشماوانه دا ده ستده كه وێ،

له الیه كیتره وه ژینگه ش تائه ندازه یه كی زۆر خاوێن ڕاده گیرێت.

دواج��ار دڵنیام زۆر پرۆژه و پێش��نیازی تر هه ن ك��ه بۆ خزمه تی ئه م دو پارێزگایه گرنگن، بۆیه داواكارم له كاك قوباد تاڵه بانی تا لیژنه یه ك بۆ راوێ��ژكاری و به دواداچونی دابمه زرێنێ، پرۆژه و پێش��نیازی خه ڵ��ك چونك��ه له نێ��و س��ه ركرده گه نجه كان��ی ده رفه ت��ت جێبه جێكردن��دا، ده س��ه اڵتی له هه موان زیاتر بۆ ڕه خس��اوه كه ئه و ڕۆڵه

مێژوییه ی تێدا بگێڕی.

*ماسته ر له یاسای راگه یاندن.

بۆ )قوباد تاڵه بانی( له هه ركوێیه ك بێ!كارزان محه مه د*

ڕێژه ی بێكاری به تایبه ت له ناو

ده رچوانی زانكۆو په یمانگاكان

له وپه ڕیدایه ، ئایا ده زانی گه نجێ

خوێندن ته واو بكات و بێكار بێ، چه نده

زیانێكی گه وره یه له م واڵته و چۆن باری

ده رونی ئه و گه نجانه ده شێوێنێ؟

توركی��ا پێگه یه كی جوگرافی به هێز، موش��تاقی به ئه ن��دام ب��ون له یه كێتی ئه وروپا، چاو له موسڵ و كۆیله ی نه وت، خه ونی له هه مانكات نه ته وه په رس��ت و دامه زراندن��ه وه ی خه الف��ه ت، مه غرورو نكۆڵی له پرس��ی ك��ورد، گه مه كه رێك له نێوان روسیاو ڕۆژئاواو چه ندینی تر.

ڕوداوه كان له وه وه ده س��تیان پێكرد پارتی ئه كه په هێرش��ه كانی بۆ س��ه ر په كه كه ده س��ت پێ كرد، ئه مه ش ئه و یاریی��ه مه زنه بو ئه مری��كا میوانداری توركیایی كردبو، به ناوی هێرش كردنه سه ر داعش ئاڕاسته ی فڕۆكه كانی گۆڕی بۆ س��ه ر بنك��ه و باره گاكانی په كه كه ، ئه مه ش پەلكێش��كردنێكی سه ره تایانه بو و ب��ۆ جێبه ج��ێ كردن��ی چه ندین مه رج به س��ه ر توركیا، بۆی��ه به هۆی ئه م سیاس��ه تانه ی توركیاو گۆڕانكاری ناوچه كه وه ، به تایبه ت دوای هێرشه كانی ڕوس��یا بۆ س��ه ر بنكه كان��ی داعش و هاوكارییه كانی س��وریا، ئۆپۆزسیۆنی ئه مری��كا ب��ۆ ڕۆژئاوای كوردس��تان و وه اڵمدانه وه ی په كه كه بۆ سیاسه ته كان و هێرشه كانی توركیا، ئاماژه كان ئه وه مان پێئێژن توركیا به ره و ئاینده یه كی نادیار هه نگاو ده نێت كه نازانرێت ئه نجامەكانی چ��ی ده بێت، ب��ه اڵم ئ��ه وه ڕونه ئه و توركیاییه ی پێش��وو نابێت و هه ر نزیك له گه ڵ هاوپه یمانییه ك یان بونه وه یه ك توركی��ا وه ك ڕیس��كێكی گه وره یه كه ڕه نگه هاوپه یمانه كانیشی له گه ڵ خۆیدا

نوقم بكات.ئ��ه م چه ند دێڕه كورته ی س��ه ره وه

ده توانی��ن به رچاوڕونییه كم��ان هه بێت ل��ه وه ی ئێس��تا ده گوزه رێ��ت، به اڵم مه به ستی س��ه ره كی ئێمه لێره دا باس پارتی نێ��وان له په یوه ن��دی كردن��ه دیموكراتی كوردس��تان وه ك پارتێكی هه رێم��ی كوردس��تان و نزی��ك ی��ان هاوپه یمانی توركی��او به ره ی ملمالنێی ناوچه ك��ه ، ئ��ه وه ش ڕونه ئ��ه م به ره له ملیمالنێ��ی ناوچه كه ب��ه ره و الوازی ده ڕوات ئ��ه و هێزه ی پێش��وی نه ماوه ئاڕاسته ی سیاسه تی ناوچه كه بگۆڕێت و گه رمارۆی هێزو فشار بۆ سه ر الیه نه كانی

ناوچه كه بدات چۆن:1. توركی��ا له گه رمه ی هێرش��ه كانی وه ك كۆبان��ی س��ه ر ب��ۆ داع��ش ته ماشاكه رێك لەو دیو سنوره وه سه یری هێرشه كانی داعشی ده كردو به بێ ئه وه ی یه په گه و هاوكارییه كی شه ڕڤانانی هیچ یه په ژه بكات له به رامبه ر به داعش، ئه مه س��ه ره ڕای ئه وه ی به به ڵگه س��ه لمێنرا هاوكاری داع��ش ده كات، ئه مه ش وای له واڵتان��ی جیهان كرد به ش��ێوه یه كی

دیكه له توركیا بڕوانن.ده نگه كان��ی دابه زین��ی .2ئ��ۆردوگان ده س��ه اڵتداری پارت��ی ئه مه ش شكستێكی له هه ڵبژاردنه كاندا، گه وره بو له به رامبه ر پارته كانی دیكه دا به تایبه ت هه ده په ، هه روه ها به هۆی ئه و سیاس��ه ته هه ڵەیە ی كه چه ند ساڵێكه گرتویه ت��ه ب��ه ر به رامب��ه ر پارته كانی ناوخۆی توركیا، پارته كانی دیكه نزیك بونه وه له ئاكه په به ده ست بردن بۆ ئاگر

چواندوه .٣. تاوا نباربونی پارته كه ی ئۆردوگان له ته قینه وه ك��ه ی پرس��وس به كاروانی هاوكاری بنیادنانه وه ی كۆبانی ، ئه مه ش

له ناوخۆو ده ره وه گومانه كانی به رامبه ر به توركیا زیاتر له وه ی ڕێبه رانی ئاكه په

له حاڵه تێكی ده رونی ناجێگیردان.4. ڕێككه وت��ن له گ��ه ڵ ئه مری��كا بنك��ه ی ئه نجه رلیك و به به كارهێنان��ی توركی��اش هێرش بكاته س��ه ر داعش

ب��ه اڵم له بنه ڕه تدا هێرش��كردنه س��ه ر په كه كه بو، بۆ داپۆش��ینی شكس��ته ئ��ۆردوگان و یه كه كان��ی یه كل��ه دوای سیاس��ه تی پارته كه ی ، بردنه ده ره وه ی

كێشه ناوخۆییه كانی .5. هێرشه كانی په كه كه بۆ ناوخاكی توركیاو ده ستبه س��ه رداگرتنی هه ندێك ناوچه و ئاس��ته نگ كردن��ی هاتوچۆی س��وپای توركیا ته نانه ت به شێوه یه ك بو ته نیا به ڕێگه ی ئاس��مانی هاتوچۆی ناوچه كه یه یان ده كرد بۆ گواس��تنه وه ی هێز، ئه مه سه ره ڕای ئه و زیانه گه ورانه ی

به ر سوپای توركیا كه وتن.٦. شكست پێهێنانی توركیا له دروست كردنی ناوچه ی ئازاد، ئه و ناوچه یه ی كه ده كه وێته سه ر سنوری توركیاو سوریا و له نێ��وان كانتۆنی كۆبان��ێ و عه فرین، ئه مه ش بۆ ئ��ه وه بو ئه و ناوچه ئارامه دروس��ت بكرێت له به رئ��ه وه ی توركیا ئاس��ته نگ دروس��ت بكات بۆ گرێدانی كانتۆن��ی كۆبانی و كانتۆن��ی عه فرین و چون��ه ناوخاكی س��وریاو نزیكبونه وه دورخستنه وه ی هه روه ها له دیمه ش��ق،

شه ڕ له سه ر سنوری توركیا.٧. هێرشه كانی ڕوسیا بۆ سه ر بنكه و باره گاكان��ی داعش و چه ن��د گروپێكی دیكه ی س��وریا به ب��ێ له به رچاوگرتنی توركیاو سیاسه ته كانی و شكستپێهێنانی خه ونی توركیا له سوریا، ئه مه سه ره ڕای ئه وه ی چه ند جارێك ڕوسیا سنوره كانی توركیاش هه ڵوێستی به زاند، توركیای ته نی��ا له چوارچێ��وه ی ئیدانه مایه وه ، په نابردن بۆ ناتۆش ئه وه ی لێ به رهه م

نه هات كه توركیا چاوه ڕوانی بو.

هاوپه یمانێتی پارتی دیموكراتی كوردستان له گه ڵ پارته كه ی ئۆردوگان یاریكردنه به ئاگر

ده بێت پارتی چاو به په یوه ندییه كانی

خۆی له گه ڵ تورکیادا بخشێنیته وه و هه وڵی

گۆڕینی سیاسه ته كانی بدات له گه ڵ گۆڕانی

ناوچه كه ، ده بێت خۆی له جه مسه رگیری

ملمالنێكان به دوربگرێت و هه وڵی

ئاسایی كردنه وه ی په وه ندییه كانی بدات

شاهۆ عه بدواڵ

نه‌شته‌رد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت

15 (499( سێشه ممه 2015/10/20 [email protected]ته‌ندروستی

پێویسته ئه وه بزانیت كه رۆتینی ژیان كاریگه ری له سه ر دڵ هه یه و ده توانیت دڵێكی ته ندروس��تت هه بێت ئه گه ر ئه م

خااڵنه ی خواره وه ئه نجام بده یت.

1. وه رزش بكه .پێویسته هه فتانه 150 خوله ك وه رزش بكرێت، پزیشكانی بواری ته ندروستی دڵ ئام��اژه به وه ده كه ن كه هه فتانه 5 رۆژ ده بێت نیو كاتژمێر وه رزش بكرێت. ره نگه یه كێك له و رێگه باش��انه ئه وه

بێت كه به پێ بچیت بۆ قوتابخانه .2. جگه ره مه كێشه .

جگه ره كێش��ان به یه كێ��ك له هۆكاره دڵ و نه خۆش��یه كانی س��ه ره كێكانی به وازهێنان دائه نرێت خوێنه كان بۆریه له جگه ره كێش��ان ئه گ��ه ری توش��بون

به نه خۆشی دڵ 5% كه م ئه بێته وه .3. قه ڵه وی .

پێویس��ته تره و هۆكارێكی قه ڵه وی هه میش��ه ئاگاداری ئه و خواردنانه بیت

كه ئه یخۆیت.4. خوێ .

كاتێ��ك هه رخواردنێ��ك ده خۆی��ت پێویس��ته رێژه ی ئه و خوێیه ی تێدایه بیزانی��ت، هه روه ها ه��ه ر خواردنێكی

ئاماده ك��راو ك��ه ده یكڕی��ت رێ��ژه ی بخوێنیته وه ، هیچ خوێیه كه ی س��ه ری كاتێك بیر له وه مه ك��ه ره وه كه خوێ

به ریته سه رسفره ی نان خواردنه كه ت.5. پێنج جۆر میوه بخۆ.

ده توانیت بۆ پاراس��تنی دڵت رۆژانه چه ند جۆرێك میوه بخۆیت، خۆ ئه گه ر پێن��ج جۆر بێ��ت ئه وه زۆر باش��تره ، له میوه ی س��ود ده توانیت هه روه ه��ا

وشككراو وه ربگریت.6. ماسی بخۆ.

ماسی یه كێكی تره له پێداویستیه كانی نه خۆش��یه كانی دڵ، چونكه ئۆمیگا 3 تێدایه كه زۆر به س��وده بۆپاراس��تنی

دڵ.7. په ستانی ده رونی .

به ناڕه حه تی هه س��تت هه ركاتێ��ك یاخود په س��تانێكی ده رونی كرد، ئه وه هه وڵب��ده به زوتری��ن كات خۆتی لێی رزگاربكه یت، باشترین رێگه بۆ ئه مه ش

ئه وه یه كه به پێ رێ بكه یت.8. چه وری .

ئاگاداری ئه وه به ئ��ه و چه وریه ی كه ده یخۆیت پێویس��ته چه وریه تێره كان نه بن، به ڵكو س��ه رجه میان كه مچه وری

بن.

هه رچه نده ده رمان بۆچاره سه ركردن ئه گ��ه ر ب��ه اڵم به كارئه هێنرێ��ت، به ش��ێوه یه كی ته ندروس��ت ب��ه كار نه هێنرێ��ت ئ��ه وه ئه بێت��ه ه��ۆی نه خۆشی ، پسپۆرانی بواری مندااڵن رایده گه یه نن كه نابێت دایكان به بێ كۆكه و ده رمانی پزیش��ك پرس��ی هه اڵم��ه ت و ده رمانی گ��ه وره بده ن به منداڵه كانیان. ئه مه جگه له وه ی كه پێویسته ره چاوی ئه مانه ی خواره وه

بكه ن له كاتی پێدانی ده رمان.- ده رمانێك مه ده ن به منداڵه كه تان

كه نه زانن چۆن به كارئه هێنرێت.- له هه مان كاتدا دو ده رمان مه ده به منداڵه كه ت كه هه مان كار ئه كه ن.

- ده رم��ان ل��ه كات و ژه می خۆیدا له پێ��ش یان بخورێ��ت و دڵنیاب��ه ل��ه دوای نان یاخود له گه ڵ خواردن

ده خورێت.- پێویسته الیه نی خراپی ده رمانه كه بزانیت یاخود هه ركات هه ستت كرد ده رمانه كه سوربونه وه یاخود ئاوسان بۆمنداڵه كه ناڕه حه تییه كی یان هه ر

دروست ده كات.

- ئه گه رده رمانه كه تامی ناخۆش بو پرس به پزیشك بكه بزانه ده توانیت

له گه ڵ خواردنێك تێكه ڵی بكه یت.- هی��چ كات به منداڵه كه ت مه ڵی كه ده رم��ان تامی خۆش��ه چونكه له وانه یه هه وڵبدات ده رمانی كه س��ی

تر بخوات.ح��ه ب منداڵه ك��ه ت له پێ��ش -

مه خۆ.ده رمانه كانی س��ه یری جاروبار -ماڵه وه بكه بزانه منداڵه كه ت ده ست

كاری نه كردوه .

به ریتانی لێكۆڵینه وه یه كی به پێی كه له س��ه ر زیاتر له 5 هه زار كه س زۆر ده ركه وت��وه ئه نجام��دراوه دانیشتن و وه س��تان به پێوه هه مان زیانیان هه یه و مه ترسیدارن بۆ سه ر

ته ندروستی .رایگه یان��دوه توێژینه وه ك��ه هه ركاتێ��ك م��رۆڤ نه یتوانی وزه ئ��ه و له ئه نجام��ی كات س��ه رف كاره كه ی ئ��ه وه ده ی��كات كاره ی زیانی بۆس��ه ر ته ندروس��تی هه یه . ره چاوی ئه وه ی پاش توێژینه وه كه باری ئاب��وری و ته م��ه ن و ره گه زی دانیش��تن و زۆر كردوه ده ركه وتوه وه س��تانی به پێوه زیانبه خشه وه ك زیانه كان��ی جگه ره كێش��ان چونكه وزه ی��ه ك هی��چ له هه ردوكیان��دا س��ه رف ناكرێت و ته نان��ه ت ئه بنه پس��پۆرانی كێش. زیادبونی هۆی ب��واری ته ندروس��تی ده ڵێن ره نگه زۆرترین ناوفه رمان��گاكان ئه وانه ی كێش��ه ی ته ندروس��تیان هه بێ��ت داده نیش��ن، كات زۆرترین چونكه هه ربۆیه هه میشه بیر له وه بكه ره وه ك��ه جاروبار له ش��وێنه كه ی خۆت هه س��تیت و جوڵه بكه ی��ت، ئه گه ر بكرێ��ت تاوه كو ئه توانیت به پێ برۆ بۆكاره كه ت و بگه ڕێ��وه ئه مه خۆی

له خۆیدا باشترین وه رزشه .

به‌‌‌8هه‌نگاودڵت‌بپارێزه‌

چۆن ده رمان بۆمنداڵه كه ت به كار ئه هێنیت

دانیشنت‌و‌به‌پێوه‌‌وه‌ستان‌هه‌مان‌

زیانیان‌هه‌یه‌

دۆخی کوردستان و ئەرکی تەندروستیی

دۆخی سیاس��ی و ئابوری کوردس��تان لەخراپەوە ب��ەرەو خراپتر دەڕوات. ئەم واڵتەی ئێمە ئێستا لەلێواری کارەساتێکی دروس��تکراوی دەس��تی خۆمانایە. لەم دۆخ��ە ب��ێ ڕەحم��ەدا، دەبێ��ت رۆڵی کایەیەکی وەکو تەندروس��تی چی بێت؟ ئایە دەکرێت تەندروس��تیش وەکو هەمو کایەکانی تر ببێتە بەشێک لەملمالنێکان و پاڵنەرێک��ی تری ناکۆکی��ەکان بێت؟ یا دەکرێ��ت تەندروس��تی رۆڵ��ی کاریگەر کپکردنەوەو لەکەمکردنەوەو بکات یاری ئەنجامدانی��ان بەش��ێویەکی مەدەن��ی و

عاقاڵنە. کایەی سیاس��ی کوردستان سیخناخە بەحیزبگەلێک��ی سیاس��ی ک��ە جگ��ە لەقەیرانی یەک بەدوای یەک بەرهەمێکی ئەوتۆیان نەبوە. حیزبگەلێک کە ئاساییە ش��ەرعی و پەرلەمانێک��ی بەالیان��ەوە هەڵبژێردراوی خەڵ��ک ئیفلیجکەن تەنها بەگوێرەی دەزگای��ە ئ��ەو لەبەرئەوەی دڵ��ی ئەوان نەجواڵوەتەوە. دوای ئەوەی پەرلەمانیش ئیفلیج دەکەن، ئەو حیزبانە پەنا دەبەنە ب��ەر کۆمەڵیک میکانیزمی نایاسایی بۆ یەکالکردنەوەی ملمالنێکانیان لەسەر کورس��ی و دەسەاڵتەکان. کە ئەو میکانیزمانەش دادیان نادات و لەئەنجامی ئەوانەوە نەرجس��یەکانی س��ەرقاڵبونە بێئاگاک��ردن خ��ۆ بەکورس��یەکانیان و ناڕەحەتیەکان��ی برس��ێتی و لەخ��ەم و خەڵ��ک، ئ��ەو حیزبانە پێی��ان حەرامە کە خەڵک بێتە س��ەر ج��ادەو توڕەیی و هەڵڕێژێت. ناڕەحەتیەکانی ناڕەزایەتی و لەباتی ئەوەی بەقسەی خۆش و بەگفتگۆو بەهێورکردنەوەو پ��رۆژە وەاڵمبدرێنەوە، گولل��ەو بەردو تێاڵ بەکاردەهێنرێت. ئەم زنجی��رە روداوە، بەڕوونی پێمان دەڵێت کە هێزگەلێک لەم کوردس��تانەی خۆمان هەن کە بوغرایی و بێباکی و نەخوێندەوەی هاوکێشەکانی سەر ئەرز الی ئەوەندە قوڵ بوەتەوە کە بەالیەوە ئاساییە تازەبەتازە موب��ارەک و زەمەن��ی بەرێت��ەوە واڵت هاوش��ێوەکانیان. س��ەدام و قەزاف��ی و لەوەش خراپتر هەن پێیان خۆشە واڵت بچێت��ە دۆخێکی هۆبزیانەی >ش��ەڕی

هەموان دژی هەموان<ەوە.ل��ەم دۆخە ناس��کەدا دەبێ��ت رۆڵی تەندروس��تی چی بێت؟ ئای��ە دەکرێت تەندروستیش وەکو کایەکانی تر تێکەڵی هاوکێش��ە سیاس��یەکان بکرێت و ببێتە پاڵنەرێک��ی دیکەی ناکۆک��ی و ملمالنێی توندوتیژو نامەدەنیانە؟ یان بەپێچەوانەوە دەشێت تەندروس��تی هۆکارێک بێت بۆ مەدەنی بەعەقاڵنیکردن و هێورکردنەوەو کردن��ی ملمالنێ��کان؟ ئ��ەوەی تاوەکو ئێس��تا بینومانە وەاڵمێکی پۆزەتیڤمان پێ نابەخش��ێت لەسەر ئەو پرسیارانەی سەرەوە. وەکو کایەکانی تر، حیزبەکانی کوردستان تەندروستیشیان بەسەر خۆیاندا دابەشکردوە. بەجۆرێک وای لێهاتوە کە نەخۆش و تەنانەت کارمەندو پزیش��ک و نەخۆشخانەو دەرمانخانەی زەردو سەوزو ڕەنگەکانی تریشمان هەبێت. لەئاشتیدا، ئەمان��ە ب��ۆ بەرژەوەن��دی و قازانج��ی ئابوری ب��ۆ حیزب��ەکان بەکارهێنراون. لەئاشوبیش��دا، دابەش��بونەکە هێندەی ت��ر زەق دەبێتەوە بەجۆرێک پزیش��ك و دەرمانخان��ەو نەخۆش��خانەی زەرد بۆی نابێت قسە لەگەڵ پزیشک و دەرمانخانەو نەخۆش��خانەی س��ەوزو نیلل��ی بکات و پزیش��کی سەوزو نیللی نابێت دەست بۆ

نەخۆشی زەرد بەرێت!! وەک��و ه��ەواو ئ��او و واڵت و نەتەوە، تەندروس��تیش ه��ی هەمومان��ە. کەس ب��ۆی نی��ە لەس��ەر بنەمای سیاس��ی، تەندروس��تی بۆ حیزبێک ڕەوا ببینێت و ل��ەوی ت��ری ح��ەرام ب��کات. بینیمان دوایی��ە، ئ��ەم لەخۆپیش��اندانەکانی کارمەندی پزیشک و ئەمبواڵنس و لەباتی پزیش��كیی، برین��دارەکان بەئۆتۆمبیلی بۆ دەگوازرانەوە بەماتۆرسکیل تایبەت و نەخۆش��خانەکان. بە کاراکردنی کەرتی برینداران و بەدەمەوەچونی تەندروستی و ئازارپێگەیش��توان، ئەو کەرتە دەتوانێت بەسیاس��یە ش��ەڕانگێزەکان بڵی��ت کە س��ەرباری کەللەڕەق��ی و بێباکی ئێوە، هێش��تا خەڵکی خۆمان یەکتریان خۆش دەوێ��ت. تەنانەت ئەگەر لەیەکیش توڕە بین، دەنگ لەیەکتر بەرزکەینەوە، سەری یەکیش بش��کێنین، بەاڵم ئەوە دۆخێکی تێپەڕە کە ئێوە دروستانکردوەو شوێنێک ه��ەر م��اوە ک��ە خەمی ی��ەک بخوێن و برینەکانی یەک ساڕێژکەین و ئەو ئازارانە کەمکەینەوە کە ئێوە دروستی دەکەن.

ی‌‌ریگاۆژامئ

ته‌ه‌فه

- جگ��ه ره زیانی بۆ هه مو جه س��ته هه یه و ئه بێته هۆی ئه م نه خۆش��یانه ، بونی دروس��ت له جوتب��ون، كێش��ه منداڵ��ی ده ره وه ی منداڵ��دان، له دایك بون��ی منداڵی نات��ه واو، جه ڵده ی دڵ و مێش��ك و نه خۆش��ییه كانی دڵ، سیل و نه خۆشیه كانی س��ییه كان، شێرپه نجه و هه وكردن��ی ش��ه كره و نه خۆش��ی ماس��ولكه كان و تێكچون��ی كۆئه ندامی

به رگری .

- له س��وده كانی چای س��ه وز، كه مكردنه وه ی كێش و به هێزكردن��ی به رگری ل��ه ش و هه روه ه��ا ئه بێته هۆی كه مكردن��ه وه ی رێژه ی كۆڵس��ترۆڵی زیانبه خش و ئه مه جگه له وه ی یارمه تی كرداری هه رس ده دات و ده وڵه مه نده به مادده ی دژه ئۆكس��ان و پێس��ت ده پارێزێت و بۆ دڵ و

نه خۆشی شه كه ره ش به سوده .

- ئ��ه و یاریانه بكه كه بۆ مێش��ك باشه . توێژین��ه وه نوێیه كان ئه وه یان ده رخس��توه ك��ه هه ن��دێ ی��اری پڕكردن��ه وه ی وه ك ن و ش��ه كا گۆ ر ا چولێكدان��ی وش��ه كان و وش��ه ی دۆزینه وه ی ونب��و و ئه و یاریانه ی زیره ك��ی ده وێ��ت بۆ زاكیره باشه و مێشك ده كات و به هێ��ز ده خات��ه وه دورت له نه خۆشی زه هایمه ر،

زیانی جگه ره یاری بۆ به هێزکردنی مێشك سوده كانی چای سه وزهه رچه ند ده ڵێت توێژینه وه ك��ه ئه و یاریانه س��وكیش بن به اڵم هه ر س��ودی ته ندروستی خۆیان

هه یه .

ریکالم

ئا: سروە جەمال

قه یرانی دارایی و دواکه وتنی موچه ده نگی مامۆستایانی به رزکرده وه و

له هۆڵه کانی خوێندنه وه چونه سه رشه قامه کان، ئه وان رایده گه یه نن که

خۆپیشاندانه کانی ئه م جاره بۆ هیچ نییه جگه له "برسێتی"، به ڕێوه به ری

گشتیی په روه رده ی سلێمانی ئاشکرای ده کات که ترسی هه یه به هۆی

بایکۆته کانه وه ، "ئه مساڵی خوێندن هه ژمارنه کرێت".

له ماوه ی چه ند س��اڵی رابردودا، هیچ ناڕه زایه تییه کانی ئێستا هێنده ی کاتێک مامۆس��تایان ب��ه رده وام نه ب��وه ، ئه وان له ده س��تپێکی هه فته یه ک ته نها له دوای بایکۆتی��ان ن��وێ س��اڵی خوێندن��ی راگه یاندو دوای س��ێ هه فت��ه بڕیاریاندا خۆپیشاندانه کان و بایکۆت هه ڵپه سێرن تا كۆتایی تاقیكردنەوەكانی وەرزی یەكەم چاوەڕێی وەرگرتنی تەواوی موچەكانیان دەك��ەن، به اڵم ڕون نییه ئایا س��ه رجه م مامۆس��تایان پابه ن��دی ئ��ه وه ده ب��ن

یاخود نا.ئاوات حه س��ه ن مامۆستایه کی چاالکی خۆپیشاندنه کانی مامۆستایانه ، ئه و جه خت ل��ه وه ده کاته وه که خۆپیش��اندانه کانی ئه مجاره ی مامۆس��تایان ب��ۆ هیچ نییه جگه له برس��ێتی، "مامۆس��تا ناچاربوە ئەڵقەی خۆی بفرۆش��ێت، كتێبخانەكەی بفرۆشێت، من كتێبی وام هەبوە هێندەی ویستوە س��ەرۆك خۆشم كورسییەكەی

بەاڵم بەناچاری فرۆشتومە".هه ڵوێس��تی مامۆس��تایه ئ��ه و رێکخراوه کانی مامۆس��تایان به شه رمنانه وه س��ف ده کات و ده ڵێ��ت "دوای هاتنە س��ەرجادەی ئێم��ە ئینج��ا هاتنە پاڵ خۆپیش��اندەرەكان، نەبونی ڕێكخراوێكی پیشەیی مامۆستایان وایكردوە كە بێینه س��ه ر شەقام. ئەوان لەبری ئەوەی فشار لەس��ەر حكومەت دروس��ت بكەن بون بەئامڕازێ��ك بەدەس��ت حكومەتەوە بۆ

ئەوەی بێدەنگیان بكەن".

مامۆس��تایان خۆپیش��اندانه کانی له به رده م کاتژمێرێ��ک رۆژان��ه چه ن��د په روه رده کاندا به رده وام ده بێت و تا ئێستا هی��چ توندوتیژییه کی لێ نه که وتوه ته وه . مامۆس��تا ئ��اوات لەوبارەی��ەوە دەڵێت "مامۆس��تایان خۆی��ان پ��ەروەردەكارن دەبێت فەلس��ەفەیەكیان هەبێت كە دژی توندوتی��ژی بێ��ت ك��ە دەمانەوێت ئەو پەیامە ب��ە خوێندكار بڵێی��ن كە تەنها

ئاشتی دەمانگەیەنێتە ئامانجەكانمان".ل��ه دوای درێژه کێش��انی بایکۆته کانی مامۆس��تایان، باس��ی هه ژمارنه کردن��ی ئه مس��اڵی خوێندن هاته ئاراوه ، ئه ویش له روانگه ی ئه وه ی به پێی یاساکانی هه ردو ئه گه ر یونس��ێف یونس��کۆو رێکخراوی له هه رش��وێنێک ده وام��ی خوێندنگاکان راگی��را، بڕوانامه ی ئه و ش��وێنه هه ژمار

ناکرێت.

له مامۆس��تا یه کێک ئه حم��ه د، ئاری باره ی��ه وه ل��ه و خۆپیش��انده رەکان رایده گه یه نێ��ت ک��ه له و بڕوای��ه دا نییه دۆخه ک��ه ئه وه ن��ده درێژه بکێش��ێت، "چونكە ه��ەم بارە سیاس��ییەكەو هەم بارە ئابورییەكە نالەب��ارەو لەقەیرانێكی گەورەدایە، كەواتە هەر دەبێت چارەسەر بكرێت، بەاڵم چۆن؟ ئەوە دەبێت پرسیار

لەدەسەاڵت و حكومەت بكرێت".ئه و مامۆستایه ئه وه ش بیرده هێنێته وه که ساڵی پار به هۆی هاتنی ئاواره کانه وه ده وامنه کردنی خوێندن له ش��اری دهۆک ئه و ماوه یه ش��ی تێپه ڕاند، "به اڵم ساڵی

خوێندنیش هه ژمارکرا".ئه و هۆش��داریش ده دات ک��ه له هه مو دۆخێک��دا نابێ��ت قوتاب��ی س��لێمانی ببێت��ه قوربانی، "ئ��اگادارم کە زۆربەی حكوم��ی پەروەردەی��ی و بەرپرس��انی

لەئاس��تی بەرزدا هاتونەتە سەرخەت تا كێشەكە چارەس��ەر بكەن، لەو باوەڕەدا نی��م ك��ە مامۆس��تایان لەئاس��تی ئەو بەرپرسیاریەتییە مێژوییەدا هەست بەوە نەك��ەن كە ئەوان پ��ەروەردەكارن و هیچ كات ئەو تاوانە گەورەیە ناخەنە ئەستۆی خۆیان كە مەبەس��تییان بێت خوێندنی نەوەكانم��ان پەك بخ��ەن، بۆیە گومانم ل��ەوە نییە كە پێ��ش تەواوبونی وادەكە

كێشەكان چارەسەر دەكرێن".گش��تی بەڕێوب��ەری لەبەرامب��ەردا دڵش��اد س��لێمانی، پ��ەروەردەی عوم��ه ر نەیش��اردەوە كە ترس��ی هه یه له هه ژمارنه کردن��ی ئه مس��اڵی خوێندن، به اڵم به وته ی ئه و "باوه ڕناکه م بگاته ئه و

راده یه ".هه روه ه��ا ده ڵێت "پێم وانییە هێش��تا گەیش��تبێتە ئەو ئاس��تەی كە بیر لەوە

بكرێت��ەوە بۆی��ە ئێس��تا پەیامەكانمان گۆڕی��وە ئێم��ە فش��اری خوێن��دكارو كەسوكاری خوێندكارمان لەسەرە ترسی

ئەوە دروست بوە لەناو ئەوانیشدا".پ��ەروەردەی گش��تی بەڕێوەب��ەری س��لێمانی لەبەرواری 17-10-2015 پاش 17 ڕۆژ س��ەردانی خۆپیشاندەرانی كرد لەب��ەردەم پ��ەروەردەی ڕۆژئ��اوا گوێی لەیاداشتی مامۆستایان گرت و بەئاوێنەی ڕایگەیاند "جگە لەدەستخۆشی بەڵێنمان پێداون كە گفتوگۆ لەسەر داواكاریەكانیان بكەی��ن و پش��تیوانیان بین و ب��ەردەوام بۆ چارەس��ەركردنیان لەپەیوەندیدای��ن ب��ەاڵم هیچ بەڵێنێكم پێنەداون لەس��ەر موچە، ئەوە بۆ ئێمە ئاسانترە كە بتوانین ئەوە ڕێكبخەین كە 30 ڕۆژ جارێك موچە

وەربگرن كە داواكاری سەرەكییانە"ڕاش��یگەیاند ك��ە "گلەی��ی ئ��ەوەم

لێدەكرێ��ت ك��ە نەرم��م ب��ەاڵم ه��ەر پش��تیوانیانم بەاڵم لەڕۆژی یەكشەمەوە بەڕێوب��ەری 18-10سەرپەرش��تیاران و ك��ە ئاگاداركردۆت��ەوە پەروەردەكان��م چاودێ��ری بك��ەن كاتێكیش س��ەردانی قوتابخانەكان دەكەن یاس��ای دەوامێكی ئاسایی و ئەو ڕێنماییانەی كە دەوامێیكی ئاس��ایی فیعلی هەیە دەست ئەكەین بە

جێبەجێ كردنیان".ئەوڕۆژانەی قەرەبوكردنەوەی لەبارەی ك��ە دەرگای قوتابخان��ەكان داخ��راوە بەڕێوه بەری گشتی دەڵێت "وەك دەزانن كۆمەڵێ پش��و هەبو هەم لەسەر ئاستی پارێزگاش ئاس��تی لەس��ەر حكومەت و بۆیە كاریگەرییەكی وای نابێت و زۆربەی قوتابخانەكان دەوامی 12و 9 یان كردوە هیچ كاریگەرییەكی نییە سوپاسیان ئەكەم

كە نەیانهێشتوە كاریگەری هەبێت".

خوێندن(499( سێشه ممه 162015/10/20 [email protected]

"خۆپیشاندانی ئه مجاره ی مامۆستایان دژی برسێتییه "مامۆستایان‌ده‌که‌ونه‌‌فرۆشتنی‌که‌لوپه‌له‌کانیان

مامۆستا ناچاربوە ئەڵقەی خۆی

بفرۆشێت كتێبخانەكەی

بفرۆشێت، من كتێبی وام هەبوە هێندەی

كورسییەكەی سەرۆك خۆشم ویستوە بەاڵم

بەناچاری فرۆشتومەخۆپیشاندانی مامۆستایان فۆتۆ: زریان محه مه د

‌‌‌ئا:‌بارام‌سوبحی‌

ئه‌گه‌ر‌نه‌ته‌وه‌یه‌ك‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌پێنج‌سه‌د‌ساڵ‌دوا‌ده‌كه‌وێ‌‌خۆی‌‌تاوانباره‌.‌ئه‌گه‌ر‌له‌ناوه‌ڕۆكی‌‌روداوه‌كان‌تێناگا‌ده‌ستی‌‌

خۆی‌‌تێدایه‌.‌خستنی‌‌هه‌مو‌په‌رێشانی‌‌و‌نه‌هامه‌تیه‌كان‌به‌ئه‌ستۆی‌‌هۆكاری‌‌

ده‌ره‌كی‌،‌خافڵكردنی‌‌خه‌ڵكه‌‌له‌راستییه‌‌قێزه‌ونه‌كانی‌‌ناوخۆ.‌نوسه‌رێكی‌‌ئێرانی‌‌به‌م‌جۆره‌‌گوزارشت‌له‌دۆخی‌‌واڵته‌كه‌ی‌‌

ده‌كات.

نوخبه‌كوش��تن،‌ كتێب��ی‌‌كۆمه‌ڵناس��ی‌‌قولی‌"ی��ه‌و‌ ره‌زا‌ "عه‌ل��ی‌‌ له‌نوس��ینی‌‌ش��ه‌هرام‌عه‌بدواڵ‌له‌فارس��یه‌وه‌‌كردویه‌تی‌‌به‌ك��وردی‌،‌خانه‌ی‌‌وه‌رگێڕان‌له‌س��لێمانی‌‌ئه‌م‌كتێب��ه‌ی‌‌له‌دوتوێ��ی‌)380(‌الپه‌ڕه‌دا‌چ��اپ‌و‌باڵوكردۆته‌وه‌.‌كتێبه‌ك��ه‌‌به‌زمانی‌‌فارسی‌‌نزیكه‌ی‌‌س��ی‌‌جار‌چاپكراوه‌ته‌وه‌و‌كۆمه‌ڵناس��یانه‌ی‌‌ به‌لێكدانه‌وه‌ی‌‌ تایبه‌ت��ه‌‌سته‌مكاری‌‌و‌ مێژوییه‌كانی‌‌ له‌ریشه‌‌ هه‌ندێك‌

دواكه‌وتویی‌‌له‌ئێراندا.وه‌رگێ��ڕی‌‌كتێبه‌ك��ه‌‌له‌پێش��ه‌كی‌‌ئه‌م‌كتێبه‌دا‌نوس��یویه‌تی‌:‌دڵنی��ام‌خوێنه‌ری‌‌كورد‌به‌خوێندنه‌وه‌ی‌‌ئ��ه‌م‌په‌رتوكه‌‌له‌زۆر‌شوێندا‌به‌رامبه‌ر‌روداوه‌كانی‌‌ناو‌پێكهاته‌ی‌‌سیاس��ی‌‌–‌كۆمه‌اڵیه‌ت��ی‌‌مێ��ژوی‌‌ئێران،‌هه‌ستی‌‌هاوبه‌شی‌‌ال‌دروست‌ده‌بێت‌و‌ره‌نگه‌‌له‌هه‌ندێك‌حاڵه‌تیشدا‌هاوشێوه‌بونیان‌له‌گه‌ڵ‌دۆخی‌‌كوردس��تان‌توش��ی‌‌سه‌رسوڕمانی‌

بكات.

سه‌رۆك‌وه‌زیرو‌چاكسازی‌له‌كۆتاییه‌كانی‌‌ له‌وه‌ده‌كات‌ باس‌ نوسه‌ر،‌س��ه‌رده‌می‌‌قاج��اره‌وه‌‌تا‌كاتی‌‌نوس��ینی‌‌كتێبه‌ك��ه‌ی‌،‌نزیك��ه‌ی‌‌ن��ه‌وه‌د‌س��ه‌رۆك‌وه‌زیران‌زۆربه‌یان‌به‌فشاری‌‌واڵتانی‌‌ده‌ره‌وه‌‌دانراون‌یان‌البراون،‌له‌و‌ماوه‌یه‌ش��دا‌ته‌نها‌س��ێ‌‌س��ه‌رۆك‌وه‌زیر‌كه‌‌ئه‌وانیش‌)میرزا‌ئه‌بولقاس��می‌‌قائیمقام،‌می��رزا‌ته‌قیخانی‌‌ئه‌میر‌كه‌بیر،‌د.محه‌مه‌دی‌‌موسه‌ده‌ق(‌بون‌هه‌وڵیانداوه‌‌چاكسازی‌‌بكه‌ن،‌به‌اڵم‌له‌الیه‌ن‌گه‌ل��ی‌‌ئێرانه‌وه‌‌پش��تگیری‌‌نه‌كراون،‌بۆیه‌‌یان‌كوژراون‌یان‌ته‌نها‌كه‌وتون‌و‌گۆشه‌نیش‌كراون.‌هه‌روه‌ها‌ده‌ڵێت:‌ئه‌وه‌‌بوه‌ته‌‌باو‌كه‌‌س��ه‌رۆك‌وه‌زیره‌كانی‌‌ئێران‌پێیانوابێت‌كه‌‌به‌رنامه‌‌بریتیه‌‌له‌نوس��ینی‌‌چه‌ند‌بابه‌تێك‌له‌سه‌ر‌كاغه‌زو‌خوێندنه‌وه‌ی‌‌له‌كاتی‌‌متمانه‌‌وه‌رگرت��ن‌له‌پارله‌م��ان!‌ئیتر‌ل��ه‌وه‌دوا‌نه‌‌كه‌س‌جێبه‌جێی‌‌ده‌كردو‌نه‌‌كه‌س��یش‌لێی‌‌

ده‌پرسرایه‌وه‌.نوسه‌ر‌ده‌پرس��ێت:‌بۆچی‌‌)84(‌خولی‌‌س��ه‌رۆك‌وه‌زیری‌‌ئێران‌له‌م��اوه‌ی‌‌)200(‌وێرانه‌یی‌‌ به‌گه‌نده‌ڵ��ی‌‌و‌ هه‌م��وی‌‌ س��اڵدا‌هێناویه‌تی‌‌و‌س��ه‌رۆك‌وه‌زیره‌كان‌كه‌م‌و‌زۆر‌پیاوی‌‌بێگانه‌‌بون‌و‌ته‌س��لیمی‌‌ئه‌وان‌بون؟‌چۆن‌ده‌بێ‌‌نه‌ته‌وه‌ی‌‌ئێران‌هاوكاری‌‌س��ێ‌‌له‌ئێران‌و‌ پێگه‌یش��توی‌‌ وه‌زیری‌‌ س��ه‌رۆك‌جیهان‌نه‌كردبێ‌،‌ك��ه‌‌به‌تواناو‌دادپه‌روه‌رو‌ره‌تكه‌ره‌وه‌ی‌‌گه‌نده‌ڵ��ی‌‌بون،‌به‌اڵم‌له‌گه‌ڵ‌

خه‌ڵكی‌‌تر‌رێكه‌وتبێ‌؟

سته‌مكاری‌‌چۆن‌له‌ناوده‌برێ‌؟به‌بۆچونی‌‌نوس��ه‌ر،‌ت��ا‌كاتێك‌توخم‌و‌به‌ش��ه‌كانی‌‌پێكهاته‌ی‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌ده‌ست‌دروخس��تنه‌وه‌ی‌‌ نه‌هێش��تن‌و‌ نه‌ده‌ن��ه‌‌س��ته‌مكاری‌‌و‌ قبوڵك��ه‌ری‌‌ توخمه‌كان��ی‌‌داگیركاری‌،‌ئ��ه‌و‌دو‌دیارده‌یه‌‌له‌ش��ێوه‌و‌له‌ژیانی‌‌ هه‌ڕه‌ش��ه‌‌ جۆراوج��ۆردا،‌ فۆرمی‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌نه‌ته‌وه‌یی‌‌ده‌كه‌ن.‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌روبه‌ڕوبونه‌وه‌ی‌‌ ده‌نوسێت"به‌ره‌و‌ راشكاوانه‌‌جدی‌‌له‌گه‌ڵ‌سته‌مكاریدا‌له‌كاتێكدا‌ده‌كرێ‌‌كه‌‌ره‌گ‌و‌ریشه‌‌سه‌ره‌كییه‌كانی‌‌له‌به‌ستێنی‌‌وش��ك‌ له‌بنه‌وه‌‌ بدۆزرێته‌وه‌و‌ له‌دایكبونیدا‌

بكرێت".نوسه‌ر‌ره‌خنه‌‌له‌عه‌قڵی‌‌باوی‌‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌ئێران��ی‌‌ده‌گرێت،‌ب��ه‌وه‌ی‌‌تاوان��ی‌‌هه‌مو‌كاره‌ساته‌كان‌ده‌خاته‌‌ئه‌ستۆی‌‌سته‌مكاری‌‌و‌داگیركاری‌،‌به‌اڵم"چاو‌نابڕێته‌‌واتای‌‌وردی‌‌قاڵبه‌كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان‌و‌ خواسته‌كانی‌‌خۆی‌‌و‌چۆنیه‌تی‌‌گه‌ش��ه‌و‌بااڵكردنی‌‌ئ��ه‌و‌واقیعه‌‌له‌وان��ه‌وه‌‌ كۆمه‌اڵیه‌تی��ه‌ی‌‌ ئۆبژه‌كتیڤ��ه‌‌

هاتوه‌".نوس��ه‌ر،‌ده‌ڵێت:‌ئه‌گه‌ر‌نه‌ته‌وه‌یه‌ك‌بۆ‌ماوه‌ی‌‌پێنج‌سه‌د‌س��اڵ‌دواده‌كه‌وێ‌‌خۆی‌‌تاوانب��اره‌.‌ئه‌گ��ه‌ر‌له‌ناوه‌ڕۆكی‌‌روداوه‌كان‌تێناگا‌ده‌س��تی‌‌خ��ۆی‌‌تێدایه‌.‌خس��تنی‌‌هه‌مو‌په‌رێشانی‌‌و‌نه‌هامه‌تیه‌كان‌به‌ئه‌ستۆی‌‌ه��ۆكاری‌‌ده‌ره‌ك��ی‌،‌خافڵكردن��ی‌‌خه‌ڵكه‌‌له‌راس��تیه‌‌قێزه‌ونه‌كانی‌‌ناوخ��ۆ..‌ئه‌وه‌ی‌‌كه‌‌هه‌م��و‌تاوان��ه‌كان‌بخرێته‌‌ئه‌س��تۆی‌‌

داگیركاری‌‌و‌ئیمپریالیزمی‌‌ده‌ره‌كی‌‌به‌جۆرێك‌بێتاوانكردنی‌‌هۆكاره‌‌راسته‌قینه‌كانی‌‌تاوان‌و‌كاره‌ساته‌‌كه‌‌به‌پێش‌چاوی‌‌خۆمانه‌وه‌ن.

قولی‌،‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ده‌كات،‌نه‌‌ئێرانیه‌كان‌به‌ته‌نه��ا،‌به‌ڵك��و‌كولتوره‌كان��ی‌‌جیهانی‌‌سێیه‌م‌به‌گش��تی‌‌"حازرخۆرن"‌و‌ئاماده‌نین‌ژینگ��ه‌ی‌‌كۆمه‌اڵیه‌ت��ی‌‌ش��یاوی‌‌ئازادییه‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی��ه‌كان‌دابی��ن‌بك��ه‌ن‌و‌هه‌وڵ‌و‌ماندوبونێ��ك‌كه‌‌بۆ‌وه‌دیهێنانی‌‌پێویس��ته‌‌

بخه‌نه‌گه‌ڕ.

رۆژئاوا:‌عه‌قڵ‌یان‌ئامڕازله‌م‌كتێبه‌دا،‌نوس��ه‌ر‌به‌وردی‌‌تیش��ك‌ده‌خات��ه‌‌س��ه‌ر‌تێڕوانین��ی‌‌ئێرانی��ه‌كان‌ده‌رب��اره‌ی‌‌رۆژئ��اوا،‌پێیوای��ه‌‌ئێرانیه‌كان‌له‌زۆر‌بواردا‌جۆری‌‌ژیانی‌‌خۆرئاواییه‌كانیان‌قبوڵ‌كردوه‌،‌به‌اڵم‌له‌ده‌ربڕیندا‌حه‌زده‌كه‌ن‌قێزه‌ونیان‌بكه‌ن.‌سه‌رباری‌‌ئه‌وه‌،‌ده‌ڵێت:‌پیاوانی‌‌سیاس��ی‌‌و‌كلتوری‌‌ئێران‌به‌گشتی‌،‌پێشكه‌وتنی‌‌پیشه‌سازی‌‌خۆرئاواو‌وه‌رگرتنی‌،‌ته‌نیا‌له‌ئامڕازو‌مه‌كینه‌و‌به‌كارهێنانیدا‌كورت‌ده‌كه‌نه‌وه‌.‌هه‌رگیز‌له‌وه‌‌تێنه‌گه‌یشتون‌كه‌‌پێش��كه‌وتن‌و‌په‌ره‌س��ه‌ندنی‌‌پیشه‌س��ازی‌‌تایبه‌ته‌كانی‌‌ قاڵبه‌كۆمه‌اڵیه‌تییه‌‌ له‌خۆرئاوا،‌له‌گه‌ڵ‌بوه‌و‌وته‌زاكانی‌‌كلتوری‌‌سیاس��ی‌‌-‌ئابوری‌‌-‌كۆمه‌اڵیه‌تی��ش‌له‌گه‌ڵ‌پێكهاته‌و‌بارودۆخی‌‌تایبه‌تی‌‌ئه‌ودا‌گه‌شه‌یان‌كردوه‌.به‌بۆچونی‌‌نوس��ه‌ر،‌روناكبیران‌به‌گشتی‌‌نه‌خۆرئاوا‌و‌ "نه‌ئێرانی��ان‌باش‌ده‌ناس��ی‌‌و‌

نه‌چۆنیه‌ت��ی‌‌ خۆرئ��اواو‌ پیشه‌س��ازی‌‌گه‌شه‌كردنی‌‌سیستمی‌‌پارله‌مانتاریزم،‌بۆیه‌‌له‌ئه‌نجامدا‌هه‌میشه‌‌خه‌باتی‌بێ‌‌به‌رهه‌میان‌

كردوه‌".ده‌رباره‌ی‌‌رێگاكان��ی‌‌رزگاربون‌له‌چنگی‌‌خۆرئ��اوا،‌قول��ی‌‌ده‌ڵێ��ت‌"ته‌نه��ا‌رێگا‌به‌هێزبون‌و‌به‌پیشه‌س��ازی‌‌بون‌و‌سه‌ربه‌خۆ‌بون��ه‌‌له‌هه‌مو‌بواره‌كاندا".‌ب��ه‌اڵم‌پێیوایه‌‌تائێس��تا‌ئێرانیه‌كان‌نه‌گه‌یش��تونه‌ته‌‌ئه‌م‌قۆناغ��ه‌،‌چونك��ه‌‌"كۆمه‌ڵ��گای‌‌ئێران��ی‌‌زانیوه‌‌ له‌به‌كارهێنانی‌‌به‌باش��تر‌ حه‌زكردن‌له‌زه‌حمه‌تكێشان‌بۆ‌به‌رهه‌مهێنانی‌".‌لێره‌دا‌نوس��ه‌ر‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌وته‌یه‌كی‌‌ره‌زمئارا‌كه‌‌پێ��ش‌موس��ه‌ده‌ق‌س��ه‌رۆك‌وه‌زیران‌بوه‌و‌وتویه‌ت��ی‌:‌نه‌ته‌وه‌یه‌ك‌ك��ه‌‌ناتوانێ‌‌مه‌سینه‌یه‌ك‌دروست‌بكات،‌چۆن‌ده‌توانێ‌‌

به‌سه‌ربه‌خۆیی‌‌نه‌وت‌له‌ئه‌ستۆ‌بگرێ‌؟كۆمه‌ڵ��گای‌‌ رایده‌گه‌یه‌نێ��ت‌ نوس��ه‌ر،‌ئێرانی‌‌هیچ‌كاتێك‌نه‌یویست‌وه‌كو‌نه‌ته‌وه‌‌زیندوه‌كانی‌‌دنیا‌ب��ڕوا‌به‌وه‌‌بهێنێت‌"ئه‌وه‌‌خه‌بات��ه‌‌كه‌‌ن��اوی‌‌ژیان��ه‌"‌و‌ده‌ڵێت‌"دنیا‌له‌بازنه‌ی‌‌ژیانی‌‌مادی��دا‌ته‌نیا‌كارگه‌یه‌كه‌،‌هه‌ر‌كه‌س‌به‌ره��ه‌م‌نه‌هێنێت‌خۆی‌‌ده‌بێته‌‌ماده‌ی‌‌س��ه‌ره‌تایی‌‌بۆ‌مه‌كینه‌ی‌‌لوشده‌ری‌‌

به‌رهه‌مهێنه‌ره‌كان".

یاساو‌ئاسایشی‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌له‌به‌ش��ێكی‌‌ئ��ه‌م‌كتێب��ه‌دا،‌عه‌لی‌‌ره‌زا‌ده‌س��ه‌اڵت‌ خه‌ڵك‌و‌ له‌وه‌ده‌كاته‌وه‌‌ جه‌خت‌

"ئاسایش��ی‌‌ پێیانوای��ه‌‌ به‌پێچه‌وان��ه‌وه‌‌به‌رفراوانه‌ك��ه‌ی‌،‌ به‌وات��ا‌ كۆمه‌اڵیه‌ت��ی‌"‌یه‌كس��انه‌‌به‌پۆلیس،‌ده‌زگاكانی‌‌ئاسایش‌و‌ئه‌ش��كه‌نجه‌و‌ زیندان،‌ دادگاكان،‌ زانیاری‌،‌كوش��ت‌و‌بڕ،‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌ده‌ڵێت:‌هه‌ڵه‌ی‌‌خه‌ڵ��ك‌له‌وه‌دای��ه‌‌هه‌ركاتێ��ك‌ده‌یانه‌وێ‌‌له‌"نه‌بونی‌‌ئاسایشی‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌"‌رزگاریان‌ب��ێ‌‌و‌به‌گژی��دا‌بچ��ن،‌له‌پێش��دا‌هێرش‌ده‌كه‌نه‌‌سه‌ر‌ئه‌و‌ش��وێنانه‌،‌له‌حاڵێكدا‌كه‌‌ئه‌مانه‌‌خۆیان‌له‌ه��ۆكاره‌‌كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌كه‌وتونه‌ته‌وه‌،‌هه‌ڵه‌ی‌‌ده‌سه‌اڵتیش‌له‌وه‌دایه‌‌كه‌‌ده‌یه‌وێ‌به‌م‌كه‌ره‌ستانه‌‌ئاسایش‌دابین‌بكات.‌مێژوی‌‌رابردومان‌پیش��انیده‌دات‌نه‌‌نه‌‌ به‌ده‌ستهێناوه‌‌ س��ه‌ركه‌وتنی‌‌ یه‌كه‌میان‌

دوه‌میان.س��ه‌باره‌ت‌به‌و‌كه‌س��انه‌ی‌‌بانگه‌ش��ه‌ی‌‌س��ه‌روه‌ری‌‌یاس��ا‌ده‌كه‌ن،‌نوسه‌ر‌ده‌ڵێت:‌زۆر‌ده‌بینی��ن‌ئه‌وان��ه‌ی‌‌كه‌‌بانگه‌ش��ه‌ی‌‌جێبه‌جێكردن��ی‌‌یاس��اكان‌و‌دادپ��ه‌روه‌ری‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌ده‌كه‌ن،‌خۆیان‌نازانن‌به‌رگری‌‌له‌چی‌‌ده‌ك��ه‌ن‌و‌ئه‌وانه‌ی‌‌كه‌‌ره‌تیده‌كه‌نه‌وه‌‌نازان��ن‌چی‌‌ره‌تده‌كه‌ن��ه‌وه‌،‌ئه‌وانه‌یش‌كه‌‌ده‌یانه‌وێ‌‌چاكسازی‌‌بكه‌ن‌نازانن‌ده‌یانه‌وێ‌‌چاكس��ازی‌‌له‌چی��دا‌بك��ه‌ن.‌بۆی��ه‌‌ئێمه‌‌له‌ئه‌نجامدا‌له‌جیهانی‌‌س��ێیه‌مدا‌ئه‌و‌كارانه‌‌ده‌بینی��ن‌كه‌‌له‌ب��واری‌‌م��اف‌و‌پارله‌ماندا‌خه‌رجێكی‌‌قورس��یان‌تێ��دا‌ده‌كرێ‌‌و‌دوای‌‌په‌سه‌ندكردنیان‌رێك‌فڕێده‌درێنه‌‌زبڵدانه‌وه‌.‌ئه‌گه‌ر‌هه‌وڵێكیش‌بۆ‌جێبه‌جێكردنیان‌بدرێ‌‌ئه‌وا‌جگه‌‌له‌نه‌گبه‌تی‌‌ش��تێكی‌‌تر‌به‌رهه‌م‌

نایه‌ت.

حكومڕانی‌:‌گه‌نده‌ڵی‌‌و‌مه‌حسوبیه‌تعه‌لی‌‌ره‌زا،‌هێما‌بۆ‌ئه‌وه‌ده‌كات‌سیستمه‌‌به‌توندی‌‌ "به‌رده‌وام‌و‌ ئێران‌ سیاس��یه‌كانی‌‌له‌گه‌نده‌ڵ��ی‌‌ئابورییه‌وه‌‌تێ��وه‌گالون،‌هه‌ر‌كه‌سێكیش‌ده‌س��ت‌بۆ‌چاككردنی‌‌به‌رێت،‌وه‌ك‌ئه‌وه‌وای��ه‌‌ده‌س��تی‌‌كردبێته‌‌هێالنه‌ی‌‌دوپش��كه‌وه‌".‌ه��ه‌روه‌ك‌پێیوایه‌‌گه‌نده‌ڵی‌‌به‌وات��ای‌‌راس��ته‌قینه‌ی‌‌وش��ه‌‌له‌كلتوری‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌ئێراندا‌ره‌گ‌و‌ریشه‌ی‌‌داكوتاوه‌.‌بۆیه‌‌ده‌ڵێت‌"گه‌نده‌ڵ��ی‌‌وه‌ك‌دامه‌زراوه‌ی‌‌له‌پێكهات��ه‌ی‌‌ س��ه‌رچاوه‌ی‌‌ لێهات��وه‌و‌ش��تێكی‌‌ كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كاندایه‌و‌ په‌یوه‌ندییه‌‌كات��ی‌‌و‌روكه‌ش��انه‌‌نییه‌.‌ده‌س��تبردن‌بۆ‌وه‌ك‌ نه‌خۆش��یه‌‌ ئ��ه‌م‌ چاككردن��ه‌وه‌ی‌‌په‌نجه‌كردنه‌‌ناو‌هێالنه‌ی‌‌زه‌رگه‌ته‌‌وایه‌".

ناوبراو،‌هۆكاری‌‌ته‌شه‌نه‌سه‌ندنی‌‌گه‌نده‌ڵی‌‌بۆ‌زاڵبونی‌‌به‌ه��ای‌‌خێڵه‌كی‌‌ده‌گێڕێته‌وه‌و‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌ده‌ڵێت:‌س��ه‌رده‌مانێكی‌‌دورو‌درێژه‌‌كه‌‌به‌ها‌خێڵه‌كیه‌كان‌له‌ئێران‌زاڵن‌و‌به‌رپرس��یارێتی‌‌كاره‌كان‌له‌س��ه‌ر‌بنه‌مای‌‌پێوه‌ندیی��ه‌‌خێڵه‌كیه‌كان‌دابه‌ش‌ده‌كرێت..‌له‌سیستمه‌‌خێڵه‌كیه‌كاندا‌مه‌رجی‌‌وه‌رگرتنی‌‌پۆست‌خزمایه‌تی‌‌و‌گرێدراوییه‌،‌شیاوبون‌بۆ‌كار‌به‌ش��ێوه‌ی‌‌جێگیرو‌به‌رده‌وام‌هه‌روه‌ها‌تیایدا‌شوێنی‌‌ س��ه‌ركه‌وتن‌ به‌ده‌ستهێنانی‌‌

گرنگی‌‌پێدان‌نییه‌.به‌بڕوای‌‌نوس��ه‌ر،‌وه‌زاره‌ته‌كان‌بۆ‌ئه‌وه‌‌دانه‌مه‌زرابون‌كه‌‌ئه‌ركی‌‌دابه‌شكردنی‌‌كاری‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌بگرنه‌‌ئه‌س��تۆو‌خزمه‌تگوزاری‌‌

به‌رده‌وام‌و‌به‌رنامه‌یه‌كیان‌بۆ‌پێشخس��تنی‌‌واڵت‌هه‌بێت،‌به‌ڵكو‌"هه‌ر‌خاوه‌ن‌ده‌سه‌اڵتێك‌له‌سه‌ر‌ده‌زگایه‌ك‌كه‌‌دروستیكردبو‌دانیشتبو‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌‌بتوانێ‌‌له‌س��ه‌رمایه‌و‌ده‌ستكه‌وته‌‌حكومیی��ه‌كان،‌هه‌رچه‌نده‌‌كه‌‌بۆی‌‌ده‌كرێ‌‌بیپچ��ڕێ‌‌و‌له‌گه‌ڵ‌خ��زم‌و‌نزیكان��ی‌‌خۆی‌‌خه‌رجی‌‌بكات،‌ئه‌م‌سیس��ته‌م‌و‌ش��ێوازی‌‌كاره‌‌بو‌به‌نه‌ری��ت‌بۆ‌وه‌زاره‌ته‌كانی‌‌ئێران.‌هه‌ر‌چه‌ش��نه‌‌كارێك‌له‌م‌واڵته‌دا‌چاوه‌ڕێی‌‌

پاره‌ی‌‌به‌رمیله‌نه‌وته‌كان‌ده‌كات".كاتێك‌نوسه‌ر‌دێته‌‌سه‌ر‌باسی‌‌ئیداره‌دانی‌‌ده‌وڵه‌ت،‌ده‌نوس��ێت:‌له‌ئێراندا‌تێگه‌یشتن‌له‌كاری‌‌حكومی‌‌یه‌كسانه‌‌به‌گۆڕینه‌وه‌ی‌‌كات‌به‌پاره‌،‌چه‌ند‌س��ه‌عاتێك‌به‌ناو‌فه‌رمانگه‌دا‌بس��وڕێنه‌وه‌و‌پاره‌یه‌ك‌وه‌ربگرن..‌ئێس��تا‌كاری‌‌به‌كه‌ڵكی‌‌فه‌رمانگه‌كان‌له‌رۆژدا‌ناگاته‌‌زیاتر‌له‌یه‌ك‌سه‌عات،‌واته‌‌به‌رامبه‌ر‌به‌یه‌ك‌كه‌س،‌هه‌ش��ت‌كه‌س‌كات‌به‌فیڕۆده‌ده‌ن‌و‌بارگرانی��ن‌به‌س��ه‌ر‌بودجه‌ی‌‌گش��تیه‌وه‌،‌رونیش‌نییه‌‌له‌چ‌سه‌رده‌مێكداو‌كێ‌‌ده‌توانێ‌‌

ئه‌م‌كێشه‌یه‌‌چاره‌سه‌ر‌بكات.له‌باره‌ی‌‌دابه‌ش��كردنی‌‌بودجه‌ی‌‌واڵتیش‌به‌س��ه‌ر‌س��ێكته‌ره‌‌جیاوازه‌كاندا،‌ده‌ڵێت:‌هه‌میش��ه‌‌زۆرین��ه‌ی‌‌بودج��ه‌‌ب��ۆ‌موچه‌و‌به‌ش��ێوه‌یه‌ك‌ ته‌رخانكراوه‌،‌ حه‌قده‌س��ت‌ك��ه‌‌هیچ‌بۆ‌ئاوه‌دانكردن��ه‌وه‌‌نه‌ده‌مایه‌وه‌.‌ه��ه‌ر‌كاتێكیش‌بودج��ه‌ی‌‌ئاوه‌دانكردنه‌وه‌‌به‌كارهات��وه‌،‌ په‌ره‌پێ��دان‌ به‌مه‌به‌س��تی‌‌به‌ڕاده‌یه‌ك‌ جێبه‌جێكردنی��دا‌ له‌به‌رنام��ه‌و‌چاوی‌‌ته‌ماعیان‌تێبڕیوه‌،‌شتێكی‌‌به‌كه‌ڵك‌

دروست‌نه‌كرا.له‌م‌كتێبه‌دا‌نوس��ه‌ر‌ب��اس‌له‌وه‌ده‌كات‌گه‌نده‌ڵی‌‌ته‌نها‌له‌ده‌زگا‌مه‌ده‌نیه‌كاندا‌نه‌بوه‌،‌به‌ڵكو‌سوپاش��ی‌‌گرتۆت��ه‌وه‌،‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌ده‌نوس��ێت:‌به‌رتی��ل‌ب��ۆ‌به‌رزبون��ه‌وه‌ی‌‌پله‌له‌ش��كرییه‌كان‌بون��ه‌‌بنه‌ما.‌كه‌س��ێك‌كه‌‌چل‌په‌نجا‌س��اڵی‌‌ته‌مه‌نی‌‌به‌كاروباری‌‌له‌ناكاو‌ ب��وه‌،‌ ناس��ه‌ربازییه‌وه‌‌س��ه‌رقاڵ‌ده‌گۆڕێ‌‌و‌ده‌بێته‌‌س��ه‌رهه‌نگ‌و‌س��ه‌رتیپ‌و‌ته‌نانه‌ت‌سه‌ر‌له‌شكر،‌هه‌ندێكجاریش‌ده‌كرێت‌به‌فه‌رمانده‌ی‌‌هه‌مو‌هێزه‌‌سه‌ربازییه‌كان.

كوردو‌پاڕانه‌وه‌‌له‌كافرانله‌ب��اره‌ی‌‌نه‌ت��ه‌وه‌ی‌‌كورده‌وه‌،‌نوس��ه‌ر‌ده‌ڵێت‌"ك��ورد‌دوای‌‌ئه‌نجامدانی‌‌كاره‌كانی‌‌عه‌قڵی‌‌به‌كاردێنێ‌".‌لێره‌ش��دا‌ده‌گه‌ڕێته‌وه‌‌بۆ‌وته‌یه‌كی‌‌مه‌والنا‌كه‌‌له‌مه‌سنه‌ویدا‌ده‌ڵێ‌:‌الیه‌نی‌‌به‌رامبه‌ر‌ئه‌وه‌ن��ده‌‌زیره‌ك‌نییه‌‌كه‌‌هه‌ر‌شه‌كری‌‌ژه‌هراوی‌‌له‌دوره‌وه‌‌بینی‌‌بزانێ‌‌ژه‌هراوییه‌،‌به‌ڵك��و‌دوای‌‌ئه‌وه‌ی‌‌خواردی‌‌و‌م��رد‌له‌قواڵیی‌‌گۆڕدا‌ده‌زان��ێ‌‌چ‌ژه‌هرێكی‌‌خواردوه‌،‌هه‌ندێ‌‌كه‌س‌ئه‌وه‌نده‌یش‌فامیان‌نییه‌‌و‌رۆژی‌‌مه‌حشه‌ر‌له‌بابه‌ته‌كه‌‌تێده‌گه‌ن.دواجار‌نوس��ه‌ر‌ده‌نوسێت:‌ده‌بێ‌‌وه‌اڵمی‌‌ئه‌و‌پرسیاره‌‌بدرێته‌وه‌‌كه‌‌ئاخۆ‌تاوانی‌‌ئه‌م‌هه‌مو‌نه‌هامه‌تی‌‌و‌س��وكایه‌تیه‌‌له‌ئه‌س��تۆی‌‌كێیه‌؟‌بۆ‌ده‌بێ‌‌موس��ڵمانان‌بۆ‌نان‌و‌ئاوو‌ده‌واو‌ده‌رم��ان‌و‌جله‌كۆنێك‌بچنه‌‌س��واڵ‌و‌ماس��تاوكردن‌و‌ الاڵن��ه‌وه‌و‌ به‌پاڕان��ه‌وه‌و‌مه‌راییك��ردن‌له‌هه‌مو‌ده‌رگاكان��ی‌‌كافران‌

بده‌ن؟

17(499(‌سێشه‌ممه‌‌2015/10/20 کتێب

كوردستان له ئاوێنه ی ئێرانداكورد‌دوای‌‌ئه‌نجامدانی‌‌كاره‌كانی‌‌عه‌قڵی‌‌به‌كاردێنێ‌

‌‌‌ئا:‌‌شۆڕش‌محه‌مه‌د‌

رۆمانی‌‌)باڵنده‌كانی‌‌ده‌م‌با(ی‌‌عه‌تا‌نه‌هایی‌‌رۆماننوسی‌‌كورد‌له‌الیه‌ن‌ره‌زا‌كه‌ریم‌مجاور‌كرایه‌‌فارسی‌‌و‌

ئه‌و‌وه‌رگێڕه‌‌له‌باره‌ی‌‌ئه‌م‌رۆمانه‌وه‌‌رایگه‌یاند‌"به‌بڕوای‌من‌ئه‌م‌ڕۆمانه‌ی‌كاك‌عه‌تا‌له‌دو‌ڕۆمانه‌كه‌ی‌دیكه‌ی‌

باشترو‌به‌هێزتره‌".

رۆمان��ی‌‌ به‌وه‌رگێڕان��ی‌‌ س��ه‌باره‌ت‌)باڵنده‌كان��ی‌‌ده‌م‌ب��ا(ی‌‌عه‌تا‌نه‌هایی‌‌بۆ‌س��ه‌ر‌زمانی‌‌فارس��ی‌،‌ره‌زا‌كه‌ریم‌مجاور‌وه‌رگێ��ڕی‌‌رۆمانه‌كه‌‌له‌لێدوانێكی‌‌بۆ‌ئاوێنه‌‌وتی‌‌"كاك‌عه‌تا‌ناسراوترین‌و‌باش��ترین‌نوس��ه‌ری‌كوردی‌رۆژهه‌اڵتی‌‌كوردس��تانه‌‌و‌ته‌نان��ه‌ت‌كورته‌‌چیرۆكه‌‌نوس��ه‌رانی‌ له‌الیه‌ن‌ فارسییه‌كانیش��ی‌هوش��ه‌نگ‌ )وه‌ك‌ فارس��ه‌وه‌‌ گه‌وره‌ی‌

گوڵشیری(‌په‌سه‌ند‌كراوه‌".وتیشی‌‌"‌وه‌ك‌ده‌زانن‌زیاتر‌له‌بیست‌س��اڵه‌‌كاری‌نوس��ه‌رانی‌رۆژهه‌اڵت��ی‌‌

كوردس��تان‌ده‌كرێته‌‌فارس��ی‌و‌گه‌رچی‌وه‌رگێڕانه‌كانی��ش‌زۆر‌ب��اش‌نه‌ب��ون‌و‌نی��ن،‌به‌اڵم‌تا‌ڕاده‌یه‌كی‌زۆر‌توانیویانه‌‌كوردس��تان‌ رۆژهه‌اڵت��ی‌‌ نوس��ه‌رانی‌

به‌خوێنه‌ری‌فارس‌بناسێنن".ره‌زا‌كه‌ریم‌ئاماژه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌رۆمانه‌كه‌‌له‌دو‌رۆمانه‌كه‌ی‌‌پێشوی‌‌ئه‌م‌نوسه‌ره‌‌باش��تره‌‌و‌وتیشی‌‌"به‌بڕوای‌من‌ئه‌م‌ڕۆمانه‌ی‌كاك‌عه‌تا‌له‌دو‌ڕۆمانه‌كه‌ی‌دیكه‌ی‌باش��ترو‌به‌هێزتره‌.‌هه‌ڵبه‌ت‌من‌رۆمان��ی‌‌)گره‌وی‌به‌ختی‌هه‌اڵڵه‌(ش��م‌كردۆته‌‌فارس��ی‌كه‌‌هێشتا‌چاپ‌نه‌بوه‌و‌ئێس��تا‌له‌وه‌زاره‌تی‌ئیرش��اد‌خه‌ریكی‌

وه‌رگرتنی‌مۆڵه‌تی‌چاپه‌".له‌باره‌ی‌‌ره‌وتی‌‌وه‌رگێڕانی‌‌پێچه‌وانه‌ش،‌ره‌زا‌وتی‌‌"ڕه‌وت��ی‌وه‌رگێڕانی‌پێچه‌وانه‌‌به‌و‌واتایه‌ی‌وه‌رگێڕانی‌ئه‌ده‌بی‌كوردی‌بۆ‌س��ه‌ر‌زمانی‌فارسی‌ده‌وڵه‌مه‌ند‌نیه‌و‌چه‌ن��د‌ه��ۆكاری‌هه‌یه‌‌ك��ه‌‌یه‌كه‌میان‌ئه‌وه‌یه‌‌له‌بری‌ئه‌وه‌ی‌وه‌رگێڕێكی‌فارس‌ب��ێ‌و‌زمانی‌كوردی‌فێ��ر‌بێ‌و‌به‌رهه‌مه‌‌كوردییه‌كان‌بكاته‌‌فارسی،‌ده‌بێ‌منێكی‌

كورد‌بۆخۆم‌هه‌ستم‌كوردییه‌كان‌بكه‌مه‌‌فارسی".

وتیش��ی‌‌"واتا‌وه‌رگێ��ڕ‌ده‌بێ‌زمانی‌وه‌رده‌گێڕێ(‌ پێی‌ مه‌به‌س��ته‌كه‌ی‌)كه‌‌فارس��ی‌بێ.‌دیاره‌‌منێكی‌ك��ورد‌كه‌‌دانیشتوم‌به‌فارسی‌ده‌نوسم،‌زۆر‌زۆریش‌شاره‌زا‌بم،‌هێشتا‌ناتوانم‌وه‌ك‌كه‌سێك‌كه‌‌زمانی‌زگماكی‌فارسییه‌،‌بنوسم".

ئ��ه‌و‌وه‌رگێڕه‌ی‌‌ك��ورد‌ئام��اژه‌‌بۆ‌هۆكارێكی‌‌دیكه‌‌ده‌كات‌و‌ده‌ڵێ‌‌"هۆكارێكی‌دیكه‌ی‌ئه‌وه‌یه‌‌ئێمه‌‌كوردیمان‌له‌فێرگه‌و‌به‌پێی‌فێركارییه‌كی‌زانستی‌نه‌خوێندوه‌و‌ته‌نانه‌ت‌ورده‌كارییه‌كانی‌زمانی‌زگماكی‌وتیشی‌‌ نازانین".‌ به‌ته‌واوی‌ خۆش��مان‌"ئ��ه‌وه‌ش‌هیچ‌كه‌‌وه‌رگێڕی‌وامان‌هه‌یه‌‌ناتوان��ێ‌به‌كوردی‌ب��دوێ‌و‌له‌گه‌ڵ‌منی‌

كورد‌به‌فارسی‌ده‌دوێ!".له‌باره‌ی‌‌چاالككردنی‌‌بواری‌‌وه‌رگێڕانی‌‌پێچه‌وان��ه‌ش‌ره‌زا‌كه‌ریم‌مج��اور‌وتی‌‌"چاالككردن��ی‌ئ��ه‌م‌بابه‌ته‌‌پێوس��تی‌به‌پش��تیوانییه‌كی‌گ��ه‌وره‌ی‌خه‌ڵ��ك‌و‌به‌تایب��ه‌ت‌ده‌وڵه‌تێكی‌دڵس��ۆز‌هه‌یه‌.‌

ده‌ب��ێ‌بنك��ه‌ی‌وه‌رگێ��ڕان‌دامه‌زرێ‌و‌كه‌س��انێك‌ل��ه‌وێ‌دانیش��ن‌و‌خه‌ریكی‌

وه‌رگێڕان‌بن".وتیشی‌‌"ده‌نا‌ئه‌و‌كاره‌‌به‌چوار‌كه‌سی‌وه‌ك‌م��ن‌)ڕۆژی‌ب��ه‌‌15خوله‌ك‌كاتی‌

وه‌رگێڕانه‌وه‌(‌جێبه‌جێ‌نابێت".ره‌زا‌كه‌ری��م‌مجاور‌س��اڵی‌)1978(‌له‌بۆكان‌له‌دایكبوه‌،‌له‌س��اڵی‌2000ه‌وه‌‌خه‌ریك��ی‌وه‌رگێڕانی‌كوردیه‌‌بۆ‌س��ه‌ر‌

زمانی‌‌فارسی‌.‌یه‌كه‌م‌وه‌رگێڕانی‌‌)چێش��تی‌مجێور(‌بوه‌‌و‌هه‌تا‌ئێستا‌27به‌رهه‌می‌‌وه‌رگێڕاوه‌‌

كه‌‌‌14دانه‌یان‌چاپ‌كراون.كاره‌كانی‌ چاپكراوه‌كانی‌:‌ له‌به‌رهه‌مه‌‌ش��ێركۆ‌بێكه‌س‌)‌5كتێ��ب(،‌به‌ختیار‌عه‌ل��ی‌)‌3كتێب(،‌گوڵبژێری‌ش��یعری‌په‌شێو،‌له‌تیف‌هه‌ڵمه‌ت،‌ڕه‌فیق‌سابیرو‌

چه‌ند‌نوسه‌رێكی‌‌تر.چه‌ند‌به‌رهه‌مێكی‌‌ئه‌م‌نوسه‌رانه‌ش��ی‌‌ئاماده‌ی‌‌چاپكردنه‌:‌قوبادی‌جه‌لیزاده‌،‌جه‌بار‌جه‌مال‌غه‌ریب‌و‌چه‌ند‌نوسه‌رێكی‌

دیكه‌.

رۆمانی )باڵنده كانی ده م با(ی عه تای نه هایی ده كرێته فارسی

كه‌سێك‌كه‌‌چل‌په‌نجا‌ساڵی‌‌

ته‌مه‌نی‌‌به‌كاروباری‌‌ناسه‌ربازییه‌وه‌‌

سه‌رقاڵ‌بوه‌،‌له‌ناكاو‌ده‌گۆڕێ‌‌و‌ده‌بێته‌‌

سه‌رهه‌نگ‌و‌سه‌رتیپ

(499( سێشه ممه 2015/10/20 19تایبه‌ت

ونبون * وه س��ڵێكی ش��اره وانی كه الر كه بڕه كه ی 300 هه زار دیناره به ناوی )جلیل رش��ید عباس( ونبوه ، هه ركه س ده یدۆزێته وه

بیگه ڕێنێته وه بۆ كتێبخانه ی خاك له كه الر.* ناسنامه یه كی زووی بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی ) شه هاب الدین صالح الدین مه ردۆخپور ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه رێنێته وه

بۆ پرسگه ی ئاوێنه . www.awene.com

گەڕەکان��ە ل��ەو کۆچک��ردوەکان نیش��تەجێ دەبون کە دەکەوتنە سەر جادەی س��ەرەکی بەستنەوەی هەولێر بە دێهاتەکانیانەوە. خەڵکی دەش��تی باش��وری لەگەڕەکەکان��ی هەولێ��ر هەولێ��ر )وەک ک��وران و مەنتکاوە(و خەڵکی مەملەکەتی کۆیە لەرۆژهەاڵتی هەولێر )وەک س��ێتاقان(و خۆشناوو لەگەڕەکەکان��ی ڕەواندزییەکانی��ش نیش��تەجێ تەی��راوە( باک��ور)وەک دەبون. ل��ەم گەڕەکانە گێتۆی کوردی گەڕەکانە ب��ەو )گێتۆ دروس��تببون دەگوترێت ک��ە لەکەناری ش��ارەکان دروس��تدەبن ب��ۆ ئ��ەو گروپانەی کە هاوبەش��ێکی کۆمەاڵیەتیی سیاس��یی یان ئابورییان هەی��ە(. خەڵکانی ئەم گێتۆیانە، لەبەر زۆریی ژمارەیان، ئیدی نەک هەر لەنێو شوناس��ە هەولێرییە- ناتوێنەوە ش��ارییەکە تورکمانیی��ە- بەڵکو دژایەتی دەکەن و شوناس��ێکی کرمانجی��ی، کوردی��ی- گوندی��ی- گێتۆی��ی، بەرهەمدێنن، کە کوردبون و ناوچەگەرێتی��ی خێڵەکییب��ون و

بەسەریاندا زاڵبو. ئەگەر بڵێین بەش��ەپۆل کۆچکردنی لەپەنجاکان بۆ هەولێر گوندنشینەکان

توان��ەوەی ئاوێتەب��ون و پرۆس��ەی ئ��ەوە کۆچکردوەکان��ی سس��تکرد، دەتوانین بڵێین کە شەپۆلەکانی دواتر لەوانە: سوتانی گوندەکانی کەندێناوە ئاش��بەتاڵەکەی19٧5و ل��ە19٦3و لە19٧٨ سنورییەکان گوندە تێکدانی ڕاگرت چونکە بەیەکجاری پرۆسەکەی خەڵکێک��ی ئێج��گار زۆری هەناردەی

هەولێر کرد. کۆچک��ردوەکان زۆری��ی ئەگ��ەر هۆکاربوبێ��ت لەپش��ت نەتوان��ەوەی تورکمانییبونی ئ��ەوە کۆچکردوەکان هەولێ��ر ش��ارییەکەی شوناس��ە هۆکاری هەرە س��ەرەکیی بو لەپشت هەولێرییەکە ڕەتکردنەوەی شوناس��ە ئ��ەم کۆچک��ردوەکان. لەالی��ەن دەرهاوێشتی کۆمەڵێک ڕەتکردنەوەیە

هەبو، لەوانە:شوناس��ی لەبەرئ��ەوەی یەک��ەم، هەولێرییب��ون ماکێک��ی تورکمانی��ی گوندنش��ینە ک��وردە هەڵگرتب��و کۆچکردوەکان شوناسی "هەولێریی"یان ڕەتدەک��ردەوە. دەرکەوتێک��ی ئ��ەم دیاردەی��ە ئەوەی��ە ک��ە ئێستاش��ی لەگون��دو ئەوان��ەی لەگەڵدابێ��ت بۆ کۆچیانک��ردوە ش��ارۆچکەکانەوە

هەولێر بەخۆیان ناڵێن هەولێریی. کاتێک دو کورد لەهەولێر یەکدی ببینن یەکەم قس��ەیان ئەوەیە "کاکە ئەنگۆ خەرکی ناوی بەگشتی لەوەاڵمدا کێندەرێنە؟" گوند یان ئەو ش��ارۆچکەیە دەگوترێت ک��ە کەس��ەکە لێی��ەوە کۆچیکردوە. دەرکەوتێکی دیکە ئەوەیە کە خەڵکی هەولێ��ر بەن��اوی عەش��یرەتەکانیان خۆیان دەناسێنن. بۆنمونە دەڵێن من خۆش��ناوم، من س��یانم، من سورچیم

هتد...کەلت��ورە لەبەرئ��ەوەی دوەم، بەهەمانش��ێوە هەولێر ش��ارییەکەی پێوەب��و تورکمانی��ی ماکێک��ی کۆچکردوەکان کەلتورە شارییەکەشیان ڕەتدەکردەوە. یەکێک لەدەرکەوتەکانی ئەم دیاردەیە مکوڕبونی کۆچکردوەکان بو لەسەر لەبەرکردنی جلی کوردی .

سێیەم، لەهەموی گرنگتر، لەبەر ئەو پێکدادانە کەلتوریی و ڕەتکردنەوان��ەو شوناس��یانە ئیدی هەولێ��ر نەیتوانی توانەوە ب��ۆ بەپالتفۆرمێ��ک ببێ��ت ئەو )integration( ئامێزان��ی ی��ان خەڵکان��ەی کە لەش��وێنی جیاجیاوە کۆچیان بۆ کردبو. ئەمەش بو بەمایەی لەهەولێر فرەکەلتورییەک دروستبونی

بەاڵم فرەکەلتورییەکی خێڵەکیی نەک ش��اریی، فرەکەلتورییەک��ی گێتۆیی. بەواتایەک��ی دیکە نەک ه��ەر کوردو ئامێزانی ی��ان ئاوێتە تورکمان��ەکان یەک��دی نەبون بەڵکو ئ��ەو کوردانەی له ش��وێنی جیاجیاشەوە کۆچیانکردبو

ئاوێتەو ئامێزانی یەکدی نەبون. چ��وارەم، لەبەرئ��ەوەی پرۆس��ەی بەش��ارییبون و وات��ە ئاوێتەب��ون، کۆچک��ردوەکان، بەتورکمانبون��ی لەحەفت��اکان ڕاوەس��تا ئی��دی ل��ەو )community(کۆمەڵگ��ە دو کاتەوە لەهەولێ��ر بونی��ان بەرچاودەکەوێت. یەکێکی��ان تورکمان��ەکان کە خۆیان کە دادەنێن، ش��اریی بەهەولێری��ی و تاڕادەی��ەک کۆمەڵگەیەکی هاوڕەنگە، ئەوەی دیکەیان کوردەکان کە خۆیان بەکرمان��ج نەک هەولێری��ی دادەنێن، تاڕادەیەک��ی زۆری��ش کۆمەڵگەیەکی

فرە-ڕەنگی بەشبەشە. کۆی ئەو پرۆس��ەو دەرهاوێش��ت و دەرکەوتان��ە کۆمەڵێ��ک دەرئەنجامی

هەبوە، لەوانە:زمانەکە ک��وردی یەکەم، کۆمەڵگە لەسەر بنەمای ناوچەو عەشیرەت و گوند، ژمارەیەکی لەمان��ە، تێکەڵەیەک یان

ئێجگار زۆر گێتۆی پێکهێنابو. خەڵکی ئ��ەم گێتۆیانە بەگش��تی خۆیان وەک لەن��او هەولێر ناناس��ێنن. هەولێریی خەڵک��ی وەک خۆی��ان ک��وردەکان کەندێن��اوە، خۆش��ناوەتی، کۆی��ی، بێرکۆتی هتد... دەناسێنن و لەدەرەوەی هەولێریش وەک "خەڵکی هەولێر" نەک "هەولێریی" خۆیان دەناس��ێنن چونکە لەفەرهەن��گ و خەیاڵگەی هەولێری��ی

ئەوان تورکمانێکی شارییە. فرە- ڕۆش��نبیریی لەئاستی دوەم، گێتۆییەکەی هەولێر بوەتە مایەی ئەوەی کە ڕۆشنبیرو هونەرمەندەکانی دابەش دابەش بن و زیاتر خۆیان وەک ڕۆشنبیرو کۆچلێکردوەکە ش��وێنە هونەرمەندی بناسێنن نەک ش��ارە کۆچبۆکراوەکە. ئەم��ەش وای لەهەولێر کرد کە لەڕوی بێخاوەن، تاڕادەیەک ڕۆش��نبیرییەوە یەکڕیزییەک یان بێنوخبە، دەرکەوێت

لەنێو نوخبەکەدا دەرنەکەوێت. بەدروستبونی لەپەیوەند س��ێیەم، نەتەوە، وەک زۆربەی تیوریس��تەکان، لەوان��ە گێلن��ەر، جەخت��ی لەس��ەر دەکەن، دروس��تبونی شار هەنگاوێکە بۆ دروس��تبونی نەتەوە. لەبەرئەوەی هەولێر لەئاکام��ی پێکدادانی کەلتورو

ببێت��ە نەیتوانی��وە شوناس��ەکان پالتفۆرمێک ب��ۆ ئاوێتەبون و ئامێزانی شوناسێکی لەئاکامدا کۆچکردوەکان ، یەکگرتو لەناو شارەکە دروستنەبوە کە لەخۆگرو چەتری هەمو شوناس��ەکانی دیکە بێت. بۆیە دەکرێت بڵێین هەولێر لەئاستی گەشەو دروستبونی شوناسدا شکس��تیهێناوەو ئەم��ەش کاریگەریی لەسەر بەنەتەوەبونی کوردیش هەبوە. ئەو قسانەی ئێستا لەسەر دابەشبون و دوئیدارەیی و دوفەرهەنگی زۆنی زەردو پەیوەندی بەش��ێکی دەکرێن کەسک بەوەوە هەیە کە پرۆس��ەی بەشاربون لەکوردس��تان تائێس��تا س��ەرکەوتو

نەبوە. لەژێر تیش��کی ئ��ەو ش��یکارانەی س��ەرەوە دەتوانین بڵێین کە یەکێک س��ەرەکییەکانی ه��ەرە لەه��ۆکارە بێدەنگی و سس��تیی خەڵک��ی هەولێر پەیوەندی بەلەدایکنەبونی نوخبەیەکی یەکڕی��زی یەکگرت��وەوە هەی��ە ک��ە ئینتیمای بۆ شارەکە هەبێت لەجیاتی ناوچە کۆچلێکردوەکان تاوەکو بتوانێت ڕابەرایەتی بزوتنەوەی فیکری و دەنگە ناڕازییەکانی شارەکە بکات و ئاراستەی

خۆپیشاندان و مانگرتنەکان بکات.

٨. لێدوانی به رپرس��انی بااڵی هاوكاریكردنی له س��ه ر ئه مری��كا كوردستان، له ڕۆژئاوای شه ڕڤانان به وه ی تاكه هێ��ز ده بێت ئه مریكا له س��وریاو ده كات ه��اوكاری به كرداریش ئ��ه وه ی كرد، له چه ند ڕۆژی پێش��و له ڕێگه ی ئاسمانه وه هاوكارییه كان��ی گه یانده ده س��ت

ش��ه ڕڤانان، توركیاش ته نیا توانی بانگهێش��تی باڵی��ۆزی ئه مری��كا

بكات.توركی��ا تاوانباركردن��ی .9له دو ئەنق��ه ره له ته قینه وه ك��ه ی پاراستنی توانای له الیه ك ڕوه وه ، ناوخۆی نه ماوه و له الیه كی دیكه وه خودی ئۆردوگان و پارته كه ی به وه

به ئه نجامدانی ده كرێ��ن تاونب��ار ته قینه وه كه .

به پێی ئه و خااڵنه ی سه ره وه ئه وه هاوپه یمانێك هه رپارتێ��ك و ڕونه له گه ڵ ئاكه په به و شێوه یه سیاسه ت چاره نوس��ی به دڵنیایه وه ب��كات له ئاكه په كه متر نابێت بۆیه ده بێت دیموكراتی پارت��ی بێژی��ن ئه وه

به په یوه ندییه كانی چاو كوردستان هه وڵ��ی بخش��ێنیته وه و خۆی��دا گۆڕین��ی سیاس��ه ته كانی ب��دات له گ��ه ڵ گۆڕان��ی ناوچه ك��ه ، وه له جه مس��ه رگیری خ��ۆی ده بێت ملمالنێ��كان به دوربگرێت و هه وڵی ئاسایی كردنه وه ی په یوه ندییه كانی بدات له گ��ه ڵ هێزه كانی ناوچه كه ،

به تایب��ه ت ڕۆژئاوای كوردس��تان و په كه كه و هه ده په ، هاوكاری كردنی باشترین له هه ڵبژاردنه كان هه ده په ده رگایه بۆ گۆڕانكاری له سیاسه تی پارتی��دا، چونكه گ��ه ر گریمانه ی ئ��ه وه دابنێ��ن له هه ڵبژاردنه كاندا ڕوبه ڕوی ئ��ۆردوگان پارته ك��ه ی په كه كه ش ده بێت��ه وه و شكس��ت

ناوچ��ه س��نورییه كانی هه رێم��ی ده كات، كۆنت��رۆڵ كوردس��تان حكومه تی داع��ش و له والش��ه وه عێراق��ی و ئێ��ران، ك��ه هه مویان له گه ڵ پارتی ناكۆكن، پرس��یارێك دێته پێش ئه ویش ئه وه یه ئه وكاته پارتی دیموكراتی كوردستان چۆن

سیاسه ت ده كات؟

بێدەنگی‌هەولێر:‌تەنگژەی‌شوناسی‌هەولێریی...‌پاشماوه‌

هاوپه‌یمانێتی‌‌پارتی‌‌دیموكراتی‌‌كوردستان...‌پاشماوه‌

له زانكۆ و په یمانگاكان و مزگه وته كان و ده بێت ب��ازاڕه كان و گه ڕه كه كاندا، هه مو جومگه كانی كۆمه ڵگا س��ه له فیه ت گه ش��ه ی تێدا ده كات گه وره تری��ن هۆكاری به هێزی گه ش��ه كردنی

سه له فیه تن. ئاوێن��ه : پاڵپش��تی س��ه له فیه ت له ڕوی داراییه وه كێن ئه وانه ی هاوكاری س��ه له فیه ت

ده كه ن؟ئاكۆ جه لیل: تۆ پرسیاره كه له من ده كه یت من به حه دی عیلم��ی خۆم وه اڵمت ئه یه مه وه

خ��وای گه وره ده زانێت م��ن له عیلمی غه یب نازانم به اڵم من مامۆستایه كی سه له فیم هیچ كه س هاوكاری من ناكات ئیال موس��وڵمانان نه بێت كه به نمون��ه پێیانده ڵێم مزگه وته كه م پێویستی به شوێنی ئافره ته یارمه تیم ئه ده ن؟ هه یه ده ڵێت من دو وه ره قه یارمه تیت ئه ده م، هه ی��ه ده ڵێت م��ن وه ره قه ی��ه ك یارمه تیت

ئه ده م.سه له فی له مامۆس��تایانی زۆرێك ئاوێنه :

ده وڵه مه ندن، بۆچی ؟

ئاكۆ جه لیل: ئای��ا پێگه ی هه مومان وه ك یه ك وایه ؟ ئایا ئه و كه سانه ی ئه وان ده ناسن وه ك ی��ه ك وان؟ له وانه ی��ه مامۆس��تایه كی س��ه له فی س��ه د ده وڵه مه ند بناسێت ئه گه ر سااڵنه هه ر زه كاتی بداتێ ، بزانه حاڵی چۆن ده وڵه مه نده و موس��ڵمانه و به نمونه ده بێت، زه كات ده رده كات س��ه د ده فت��ه ر زه كات��ی هه یه ، ده ڵێت مامۆستا من 5 ده فته ر زه كاتم ب��ۆ هێناوی��ت ته له فزیۆن و ڕادی��ۆ و گۆڤاری پێ به ڕێوه به ره و ئ��ه م 5 ده فته ره تم بۆخۆت

هێناوه به هه دیه ئوتومبێلی پێبكڕه . هۆكاری پۆشته و په رداخی سه له فی ئه مه یه ده وڵه تێك هاوكاریان ده كات، سته م له سه له فی ده كرێت حیزبێك هاوكاری كه سێك له سه له فیه ت بكات

له به رئه وه ی كه ئه و حیزبه لێیڕازییه .ئاوێن��ه : له نێ��وان د.عه ب��دول له تی��ف و مه ال عه بدولكه ریم كه دو رابه ری س��ه له فین له كوردس��تان و س��لێمانی ناكۆك��ی هه یه ،

هۆكاره كه ی چییه ؟ئاكۆ جه لیل: هه ریه ك له و دو مامۆس��تایه

مرۆڤن و قسه یان بۆ ده چێت كۆمه ڵێك خه ڵك هه ن له ده وری ئه م دو مامۆس��تایه قس��ه و قس��ه ڵۆكیان بۆ ده كه ن، به نمونه ده چن بۆ الی ئه م مامۆس��تایه ، ده ڵێ��ن بۆچونی وایه به نمونه ده ركه وتنی له كه ناڵێكی ئاس��مانیی ، كه ناڵی ئاس��مانیی الی سه له فیه كان حه رامه

دێن ئه مانه گه وره ده كه ن.زه مین��ه ی س��ه له فیه كان ئاوێن��ه :

گه شه كردنیان چییه ؟ئاك��ۆ جه لی��ل: س��ه له فیه ت رۆژ ب��ه ڕۆژ

له گه ش��ه كرداندایه ، ئه گ��ه ر به گوێ��ی ئ��ه و ڕێنمایانه ی��ان بكردایه كه م��ن بۆم داناون، ده بون��ه گه وره تری��ن ده س��ه اڵت له هه رێمی كردنه وه ی له ڕێگ��ه ی ئه ویش كوردس��تان،

حوجره وه له ته وا وی كوردستاندا. ئاوێنه : خاڵی هاوب��ه ش و جیاوازی نێوان

ئێوه و داعش چین؟ئاك��ۆ جه لی��ل: ئێم��ه و داع��ش، خاڵی هاوبه ش و جیاوازیشمان هه یه ، ئه مه باسێكی

دورودرێژه و قسه ی زۆر هه ڵده گرێت.

تارمایی‌‌سه‌له‌فیه‌كان‌له‌سلێمانی‌‌مامۆستایه كی سه له فی : رۆژ به ڕۆژ له گه شه كردنداین

سه له فیه ت تا بێت زۆر

ده بێت له زانكۆ و په یمانگاكان و مزگه وته كان و

بازاڕه كان و گه ڕه كه كاندا

ناو مزگه وتێکی سه له فییه کان

رۆژی یه کش��ه ممه واته ١٨ی ئ��ه م مانگه دوارۆژی ده نگ��دان بو ب��ۆ هه ڵبژاردنه کانی په رله مان و ئه نجومه نی نوێنه رانی کانتۆنه کان )ئه نجومه نی پیران(ی سویس��را، په رله مانی سویس��را ک��ه ٢٠٠ کورس��ییه ، به پێی زۆرو که می رێژه ی دانیشتوان به سه ر کانتۆنه کاندا دابه ش��کراوه ، هاوکات ئه نجومه نی نوێنه رانی کانتۆنه کانیش که له ٤٦ کورس��ی پێک دێت هه ر چوار س��اڵ جارێک سازده کرێت. بۆ ئه م هه لبژاردنه ٢٩ح��زب و کیانی سیاس��ی و٣٨٠٠ کاندیدات کێبه ركێی��ان ده کرد. ژماره ی ٥،٢ میلی��ۆن که س مافی ده نگدانیان هه بو، به اڵم رێژه ی به شداربوان له ده نگداندا ٤٨،٣ له سه تا بو )هه ڵبژاردنی راب��ردو ٤٨،٥ بو(. به پێی دوا هه واڵه کان ئه نجامه کانیان، که دوای چوار سه عاتێک له داخستنی سندوقه کان راگه یه ندرا

به م شێوه یه ی خواره وه بو: )ژم��اره کان رێژه ی ده نگ��ی حزبه کانه ، ژم��ار ه ی ناوکه وانه کانیش رێ��ژه ی که م یان

زیادکردنی ده نگه کانه "به رێژه ی سه دی"(:پارتی گه لی سویسری )+ ٢،٩( ٢٩.٥

پارتی سۆس��یالدیموکراتی سویس��ری )- ٠،٢( ١٨.٩

لیبراڵ��ی دیموکرات��ی )+١،٢( پارت��ی ١٦،٣

پارتی گه لی دیموکرات مه سیحی )- ٠،٢( ١٢،١

پارتی سه وزی سویسری )- ١،٥( ٦،٩ پارتی لیبراڵی س��ه وزی سویس��ری )-

٠،٨( ٤،٧پارتی هاواڵتیانی دیموکراتی سویسری )-

١،٣( ٤،١وه ک ده رکه وت ل��ه م هه ڵبژاردنه دا، پارتی گه ل��ی سویس��ری )ڕاس��تڕه و( گه وره ترین لیبراڵ��ی پارت��ی ئ��ه و دوای براوه ی��ه و دیموکرات��ی )ڕاس��تڕه و( براوه یه ، پاش��ان سۆس��یالدیموکرات)چه پ و پێشکه وتوخواز( و )میان��ڕه و( مه س��یحییه کان دیموک��رات به رێژه یه کی ک��ه م که میان ک��ردوه ، هه ردو پارته کانی س��ه وز )چه پ( س��ه وزی لیبرال )میان��ڕه و( وه پارتی هاواڵتییانی دیموکرات )ڕاس��تڕه وی لیب��راڵ( دۆڕان��ی به رچاویان

به رکه وت!رێژه ی کورسییه کانی ئه و حزبه سه ره کیانه دوای هه ڵبژاردنه که به م شێوه یه گۆڕانکارییان که وانه که نێ��وان )ژماره ی به س��ه ردادێت، بڕی کورس��ی زیاد یان که مبونه ، ژماره که ی ده ره وه ی که وانه که ژماره ی داهاتوی ته واوی

کورسییه کانه (.پارتی گه لی سویسری )+ ١١( ٦٥

)٢-( سویسری سۆسیالدیموکراتی پارتی ٤٤

پارتی لیبراڵی دیموکراتی )+٣( ٣٣ پارتی گه لی دیموکرات مه س��یحی )- ١(

٢٨پارتی سه وزی سویسری )-٥( ١٠

پارتی لیبراڵی سه وزی سویسری )- ٦( ٦

پارت��ی هاواڵتیانی دیموکراتی سویس��ری ١( ٨ -(

سویس��را نزیکه ی ٨ میلیۆن دانیشتوانی هه ی��ه و ل��ه ٢٦ کانتۆن )هه رێ��م( پێکدێت )شه ش��یان نیوه کانتۆن��ه ( ه��ه ر کانتۆنێک ده س��تورو یاس��ای تایبه ت به خ��ۆی هه یه ، س��ه ره ڕای ئااڵو په رله مان��ی ناوچه یی. له م واڵته سه رۆکی واڵت و س��ه رۆکی ئه نجومه نی وه زیران هه ر یه ک که س��ه ، یان راستر بڵێین سه رۆکی واڵت بونی نییه ! سویسرا سه ره ڕای ئه وه ی که وتۆته ناوه ڕاست و چه قی ئه وروپاوه به اڵم ئه ندام نییه له یه کێتی و بازاڕی ئه وروپا، چه ند جارێک له س��ه ر ئه م بابه ته راپرسییان کردوه ، به اڵم هه مو جاره کان زۆرینه ی خه ڵک له گه ڵیدا نه بون ببنه ئه ندام له وێدا. له م واڵته حزب ده بێ��ت خۆی خۆی بژێنێت و حکومه ت

باربوی هیچ حزبێک ناکات.نوێنه ران��ی ئه نجومه ن��ی په رله م��ان و کانتۆنه کان له مانگی دوانزه دا کابینه ی نوێی حکومه ت هه ڵده بژێرن، ک��ه له حه وت وه زیر

پێکدێ��ت و دواتر یه کێک له و حه وت که س��ه س��ه ره ڕای وه زاره ته که ی خۆی به س��ه رۆکی واڵت هه ڵده بژێردرێت، که ماوه که ی ساڵێکه و ته نها یه ک ج��اری تری��ش ده توانێت خۆی

هه ڵبژێرێته وه ، واته به هه موی دو ساڵ. ل��ه م هه ڵبژاردن��ه دا پارت��ی گ��ه ل، که راس��تڕه وه بۆ بانگه ش��ه ی هه ڵب��ژاردن زۆر ته رکی��زی خسته س��ه ر دۆس��یه کانی هاتنی زۆری بیانیی��ه کان بۆ کارو ژیان له سویس��را )بۆنمون��ه خه ڵکی واڵتانی ت��ری ئه وروپا(و مه ترس��ی لێش��اوی په ناخوازان )ناویاننا کێش��ه یان قه یرانی په ناخ��وازان(، هه روه ها خۆپارێزی و دورگرت��ن )تا ڕاده یه ک داخراو(

به سه ر یه کێتی و بازاڕی ئه وروپادا.به رامبه ر ئه مه سه وزه کان زیاتر تیشکۆیان خسته س��ه ر پاکڕاگرتنی ژینگه ، داخستنی ک��وره ی وزه ی ئه تۆمی و دابینکردنی ژیانێکی

باشتر بۆ به سااڵچوان و موچه ی کار ...هتدسۆسیالدیموکرات زیاتر دۆسیه کانی کرانه وه ب��ه ڕوی ئه وروپاو جیه��ان، مامه ڵه کردنێکی دادوه رییان��ه له گ��ه ڵ کێش��ه ی په نابه ران، که مکردن��ه وه ی باج، که مکردن��ه وه ی کرێی خانو، موچه و هه لی کارو...هتد یان جواڵند. ئه مان ته نها دو کورس��یان که مکرد، زۆربه ی جار هاوپه یمانی له گه ڵ س��ه وزه کان ده که ن، که ئه وانیش چه پن، به اڵم شکستی سه وزه کان

)- ٥( ناڕاسته وخۆ زیانه بۆ ئه مانیش.ئێس��تا که راستڕه وه کان نزیکه ی سێیه کی په رله مانی واڵته که یان که وته ده ست، چاوه ڕێ ده کرێت، په یوه ندیبه ستن و نزیکبونه وه ی زیاتر له گه ڵ یه کێتی ئه وروپا هه روه ها داخس��تنی کوره ی وزه ی ئه تۆمی خاو بکه نه وه و سستی بکه ن. هه روه ها یاس��او مامه ڵه یه کی توندتر له گه ڵ په ناخ��وازان و خه ڵکانی بیانی په یڕه و بک��ه ن. چونک��ه ئه مانیش دواج��ار له گه ڵ حزبه راستره وه کانی تر ده توانن هاوپه یمانه تی

بکه ن.حزبی سۆسیالدیموکراتی سویسرا یه کێکه له دو حزبه سه ره کییه که ی ئه م واڵته . له ئێستادا فراکسیۆنێکی ٥٧ کورس��ییان له سه رجه می دوان هه ی��ه ، په رله م��ان کورس��ی ٢٠٠له حه وت وه زیره که ی حکومه تی سویس��رایان پێکهێناوه )ناوخۆو داد( له م حزبه ن. وه زیری دادو پۆلیس خاتو )س��یمۆنیتا س��وماروگا( هاوکات بۆ ماوه ی ساڵێکه سه رۆکی کابینه و واڵتیش��ه . ئه م حزبه چه پ و پێشکه وتوخوازه دۆستی کورده و تێگه یشتنی زۆری بۆ ره وشی په ناخوازان و خه ڵکانی بیانیی هه یه و به مافی خۆی��ان ده زانێت بێن و مافی په نابه رییان پێ ببه خش��رێت، که بیس��ه لمێنن له واڵته که یان

ژیانیان له مه ترسیدایه . گروپ��ی )په رله مانتاران��ی سویس��را بۆ

دۆستایه تی گه لی کورد، زۆربه ی ئه ندامه کانی له په رله مانتاره کانی ئه مان پێکهاتوه و یه کێک له هاوسه رۆکی گروپه که ش که کارلۆ سوماروگا یه ئه ندامی ئه م حزبه یه ، که خۆشبه ختانه بۆ ئه م خول��ه ش هه ڵبژێردراوه ته وه . ئه م گروپه کاتی خۆی س��اڵی ٢٠٠٧سه رۆکی په رله مانی کوردستان )عه دنان موفتی(یان داوه تکرد بۆ سویسرا، پاشتر ساڵی ٢٠٠٨ وه فدێکی ئه مان هه ڵه بجه ی کوردستان و په رله مانی سه ردانی کرد، که کارلۆ سوماروگاش��یان له گه ڵدا بو. س��ه ره ڕای ئه وه ی چه ند جارێک س��یمینارو په رله مان��ی له باڵه خان��ه ی کۆنفرانس��یان سویسرادا سازکردوه ، که نوسه ری ئه م وتاره

ئاماده ی زۆریان بوه .دیاره رکابه ری سه ره کی پارتی گه لی ڕاستڕه و پارتی سۆسیالدیموکراته ، له به رئه وه ی پارتی گ��ه ل زۆر ئه ندامی��ان ملیۆنێ��رو خاوه نکار بۆی��ه زۆرب��ه ی گ��ه وره ن )بزنس��مان(ی کۆمپانیای پڕوپاگه نده و بانگه شه ی رۆژنامه و گۆڤاره کان پێش هه ڵبژاردنه که هی ئه مان بو. زۆر س��ودیان له کاره خراپ و نایاساییه کانی خه ڵکان��ی په ناب��ه رو بیانی بین��ی و خراپ لێوه رگرت و د ه نگده ری سویسرییان که ڵکیان دژ به بیانیی هانده دا. هه ر ئه مه ش بو وایکرد ده نگێک��ی زۆر ببه ن��ه وه و ته نانه ت کچه که ی س��ه رۆکی پێش��وی پارته که )کریس��تۆفه ر

بلۆخ��ه ر( ک��ه زۆر دژی بیانیی��ه ده نگ��ی پێویستی هێناو گه یشته په رله مان.

به کورتی راسته راس��تڕه وه کان له م خوله دا بردیانه وه و س��ێیه کی په رله مانیان برد، به اڵم پارتی چه په کانی��ش )سۆس��یالدیموکرات و س��ه وز( که م نین و سێیه کی په رله مان د ه بن، که بهگش��تی دۆس��تی په نابه ران و نه ته وه ی ک��وردن. گه ل��ی کورد به گش��تی و باش��ور به تایبه تی ده توانن سود لهپه یوه ندییه کانیان ببینی��ن. گرنگیش��ه کوردانی دانیش��تووی سویس��را هاوکاریی ئه م پارته بک��ه ن و ببنه

ئه ندامیش تێیدا.ناس��اندنی واڵتێک��ی وه ک سویس��را که واڵتێک��ی فره نه ت��ه وه و ئیتنیی��ه ، له وپه ڕی ئابورییه کی ئاش��تیدا یه و خۆش��گوزه رانی و به هێ��زی هه ی��ه بێ ئ��ه وه ی هی��چ نه وت و کانزایه کی هه بێت، نمونه ی که مه لەجیهاندا، ب��ۆ خه ڵکان��ی واڵت��ی ئێم��ه زۆر گرنگ و به بایه خه، به اڵم ئه مه پێویس��تی به کتێبێکی له ئاینده یه کی به نیازم به نده س��ه ربه خۆیه . نزیکدا کتێبێکی له م جۆره بنوس��م، به هیوام بتوانم ئه م خزمه ت��ه بەخوێنه رو کتێبخانه ی

کوردی بگه یه نم.

* ئه ندام��ی پارتی سۆس��یالدیموکراتی سویسرا )ئێس پێ(

تایبه‌ت )٤٩٩( سێشه ممه 18٢٠١٥/١٠/٢٠

هه‌ڵبژاردنی‌په‌رله‌مانی‌سویسراو‌ده‌رئه‌نجامه‌کانی

پ��اش جیاکردن��ه وه ی ده نگه کانیش ده رک��ه وت که کچه ک��وردی باکور، سیبل ئه رس��ه الن، ته مه ن ٣٥ ساڵ و پیش��ه ی پارێ��زه ره ، ب��وه یه ک��ه م کچ��ه په رله مانت��اری ک��وردو بیانی له په رله مان��ی سویس��رادا. ناوب��راو

له کانتۆن��ی بازل و له س��ه ر لیس��تی پارتی س��ه وز خ��ۆی کاندید کردبو، ئه م کچه کورده س��اڵی ١٩٩١ له گه ڵ خێزانه که ی��دا وه ک په ناب��ه ر هاتۆته سویسراو س��اڵی ٢٠٠٤ ره گه زنامه ی

سویسری وه رگرتوه .

کچه کوردێک بو به ئه ندام هیوا ناسیح *په رله مانی سویسرا

ئا: مه زهه ر كه ریم

ئاكۆ جه لیل، كه مامۆستایه كی سه له فی و خه تیبی مزگه وتی سه له فیه كانه

له پێنجوێن، له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا باس له سه له فیه كانی سلێمانی ده كات و ده ڵێت "سه له فیه ت رۆژ به ڕۆژ له گه شه كرداندایه ".

ئاوێن��ه : كه س��ه دیاره كانی س��ه له فیه ت له سلێمانی كێن؟

دروس��تبونی مێ��ژوی جه لی��ل: ئاك��ۆ س��ه له فیه ت ده گه ڕێت��ه وه ب��ۆ فه زڵی خوا پاش��ان بۆ مه ال عومه ری چنگیانی كه كاتی خۆی له زانكۆی منه وه ره ده خوێنێت كاریگه ر ده بێت به بیری سه له فیه ت و زاناكانی سعودیه ده بینێت كه س��ه یر ده كات جی��اوازی هه یه له خوێندنی ئێره و خویندنی ئه وێ ، ش��ێوازی په یڕه وی دین لێره و ل��ه وێ ، ئه و په یڕه وه ی س��ه له فیه ت كاری تێده كات و ده یهێنێته وه بۆ كوردس��تان به تابیه تی بۆ ش��اری سلێمانی ، له مزگه وت��ی ش��یخ عه بدولق��ادری گه یالنی ده ستده كات به ده رس و ده ورو كۆمه ڵێ گه نجی لێكۆده بێته وه و ئه ویش دێت ئه و په رتوكانه ی كه هه مو په رتوكی چاك و به سود و ڕێك وپێكن پێیانده ڵێ��ت. م��ه ال عوم��ه ری چنگیان��ی ل��ه دوای ئه وه ی توش��ی حاڵه تێ��ك ده بێت ده چێته گه یالن��ی عبدلقادری له مزگه وت��ی مزگه وت��ی ئیم��ان و قوتابخان��ه ی عومه ری كوڕی خه تاب دروس��تده كات و چه ندین فه قێ ڕاده گرێت، پاش��ان ئ��ه و ملمالنێی��ه ی كه ل��ه و كاته دا هه بوه و ئ��ه و هه مو گه نجه ی كه له وكاته دا هه موی به س��یالحه وه له و ش��اخه هاتونه ته خواره وه و خوێنگه رمن، مامۆس��تا خۆی ده كات به ته ره فێك ل��ه و الیانانه ی كه شه ڕه كه یان ده س��تپێكردوه ، ئه و ته ره فه ش

بزوتنه وه ی ئیس��المی بو، كه له ش��ه ڕادایه له گه ڵ یه كێتی نیشتمانی كوردستان، ئه مه ش واده كات په الم��اری مزگه وتی ئیمان بدرێت و ده س��وتێنرێت په رتوكه كانیان ده سوتێنرێت و په رت��ه وازه ده بن فه قێ��كان هه ریه كه ی��ان بۆ ش��وێنێك، متبونێك و س��اردبونه وه یه ك دروستده بێت. ماوه یه دا له و له س��ه له فیه تدا ئ��ه وه واده كات قوتابیه كان��ی هه ندێكی��ان ده چن بۆ سودان هه ندێكی دیكه شیان ده چن بۆ مه غری��ب هه ندێكی دیكه ی��ان ده چن بۆ توركیا و یه مه ن، بۆ نمونه مامۆس��تا عه بدول له تیف و مامۆس��تا محه م��ه د كاكه و هه روه ها چه ند مامۆس��تایه كی تر ده چ��ن بۆ یه مه ن به س ئه وه ی كه لێره ده مێنێته وه مامۆس��تا عه بدولكه ریم��ه ، ئه ویش به حوكمی پێگه كه ی ده بێت له شاری سلێمانی بمێنێته وه و خزمه تی ئه و مزگه وته بكات، لێره ده مێنێته وه و درێژه به ڕێبازی س��ه له فیه ت ده دات. له م قۆناغه دا كه ئه و مه الیه ی له پش��ت هێنانی مه نهه جی س��ه له فی بو بۆ كوردستان لێی ده رده چێت كه ئه ویش مه ال عومه ری چنگیانییه ده چێته ش��ارێكی ترو خزمه ت��ی به رنامه یه كی دیكه ده كات، خزمه تی حزبێكی سیاس��ی ده كات، به مه رجێك ك��ه نابێت مه نهه جی س��ه له فی الیه نگری هیچ الیه ك بێ��ت ده بێت خزمه تی گش��ت چین و توێژێك بكات به ش��ێوه یه كی

یه كسان.ئاوێنه : ئێستا كه سه دیاره كانی سه له فیه ت

له سلێمانی كێن؟ئاكۆ جه لیل: له دوای ڕۆیش��تنی مامۆستا عه ب��دول له تیف و محه مه د كاك��ه خه ڵكه كه كۆده بنه وه . عه بدولكه ریم مامۆستا له ده وری پاش��ان له دوای چه ند س��اڵێك كه مامۆستا دێت��ه وه له یه مه ن��ه وه له تی��ف عه ب��دول كوردس��تان و له ناوچ��ه ی چوارقوڕنه ده بێ و

پاشان دێته شاری سلێمانی و وه ك كه سێكی پله ی��ه ك ده رده كه وێ��ت له ناو س��ه له فیه دا و په یوه ندیه كی كۆده بنه وه و له ده وری خه ڵكی باش��ی هه یه له گ��ه ڵ عه ره ب��دا و عه ره بیش په یوه ندییه كی باشیان هه یه له گه ڵ ناوچه كانی دیكه ی ده ره وه و باسده كرێت و خه ڵكێكی زۆر له ناوخۆو ده ره وه ده یناسێت، ئێستا ئه و وه ك كه سی یه كه م له ناو س��ه له فیه تدا ده ناسرێت له كوردس��تاندا و خه ڵكانێك��ی زۆر له هه م��و شاره كانه وه له ده وری ئه و خڕده بنه وه . جگه له ویش، مامۆس��تا عه بدولكه ریم، ئه وه ی تۆ ده یبینێت له گه نجی س��ه له فی له كوردستاندا به گش��تی خه ڵ��ك ل��ه ده وری ئ��ه م دوانه كۆبونه ت��ه وه ئه مان��ه ی كه وه ك ریشس��پی سه له فی س��لێمانی ده ركه وتون. كه سانێكی دیكه هه ن له ش��اری س��لێمانی س��ه له فین ب��ه س وه ك ئه مان دیار نی��ن، وه ك دكتۆر محه مه د پێنجوێنی كه خه ڵكی وێنه یه ئیمام و خه تیبی مزگه وتی س��تاره خانه ، وه ك دكتۆر

عه بدولفه تاح و كه سانی دیكه ش.ئاوێنه : مزگه وته كانی سه له فیه ت له سلێمانی

چه ند مزگه وت ده بن؟ئاك��ۆ جه لیل: مزگه وته كانی س��ه له فیه ت مزگه وت��ی به نمون��ه زۆرن له س��لێمانیدا به هه ش��ته مزگه وتی ئیمانه مزگه وتی حاجی عه باس باراویه مامۆستا محمدی مه ال فایه قی ش��اره زوری لێیه كه یه كێكه له هه ره بانگخوازه كۆنه كانی س��ه له فیه ت، دو بران مامۆس��تا محمدی مه ال فایه قی ش��اره زوری و مامۆستا احمدی مالفایه قی ش��اره زوی ك��ه یه كێكه له بانگخ��وازه هه ره كۆنه كان��ی س��ه له فیه ت كه س��اڵی ١٩٩٢ كتێبی نوسیوه له سه ر بیدع كه ئه م جیله ی ئێس��تا هه ر دروست نه بون. هه وه ها له گه ڕه كی چوارچرا، چوار مزگه وتی س��ه له فی لێی��ه هه تابێت س��ه له فیه ت زۆر

ده بێت به نمونه چه ندین مزگه وت له سلێمانی دروس��ت ده كرێت هه موی خه تیبی سه له فی بۆ داده نرێ��ت وه ك مزگه وتی ئیمامی مالیكه مزگه وتی ئیمامی موسلیمه مزگه وتی هیجره ته مزگه وته كانی كه ش خه ڵكی به ته بیعه ت حه زی

له مه نهه جێكی سه هله .ئاوێنه : پێگه ی كۆمه اڵیه تی س��ه له فیه ت و

له نێو سه له فیه تدا كام مزگه وت؟ئاكۆ جه لیل: له ناو مزگه وته كانی ش��اری س��لێمانی به پله ی یه ك مزگه وتی به هه ش��ت له به ربونی ئه و كه س��ه ی له وێیه كه مامۆستا عه ب��د ول له تیفه و به هه مان ش��ێوه مزگه وتی ئیم��ان به ڕاس��تی ده مه وێ��ت ئ��ه وه بڵێم هه رگه نجێك له سه ر ڕێبازی پاكی سه له فیه ت خوێندبێت��ی ق��ه رزاری مزگه وت��ی ئیمانه ، مزگه وتی عباس باراوی كه ئه م سێ مزگه وته

پێگه ی كۆمه اڵیه تی به هێزن له سلێمانی .س��ه له فیه ت به هێزه كانی خاڵ��ه ئاوێنه :

له كوردستاندا چیه ؟ئاكۆ جه لیل: خاڵی هه ره به هێزی سه له فیه ت بریتیه له ده س��تگرتن به قورئان و س��ونه ت و به هێزی قورئان و سونه ت چه نده ئه وكه سه شی ش��وێن ئه و مه نهه جه ده كه وێت به هێزده بێت هه ر مه نهه جێك به ده ر له س��ه له فیه ت بگریت له ئه س��ڵیه كه بریتیه الوازیه ك��ه ی هۆكاری بریتی��ه س��ه له فیه ت ت��ری به هێزیه ك��ی له تێكه اڵوبونی��ان له نێ��وان خه ڵكدا و خاڵكی كه ی به هێزی س��ه له فیه ت س��ه هل و ئاسانه مه نهه ج��ی س��ه له فیه ت به ئاس��انی دین��ی ئیسالم پێشكه شی خه ڵكی ده كه ن، خه ڵكی به سروش��تی ته بیع��ه ت حه زی به س��ه هلی و ئاس��انی هه یه هه ربۆیه ش��وێن سه له فیه ت كه وتوه و خاڵێكی به هێزی كه ی س��ه له فیه ت چونكه نێوده وڵه تیه كان له په یوه ندیه بریتیه ت��ۆ هه رچه ن��ده په یوه ن��دی نێوده وڵه تیت

به هێزبێت ئه وه ن��ده به هێز ده بیت مه نهه جی س��ه له فیه ت له سه رتاسه ری گۆی زه وی یه ك مه نهه جه ئه وكه سانه ی ده بنه دوعات له سه ر ئ��ه و مه نهه ج��ه یه كتر ده ناس��ن و یه كتریان خۆش��ده وێت هاوكاری یه كتر ده كه ن له ڕوی

مادی و مه عنه ویه وه .ب��ه رده وام له گه ڵ ئاوێن��ه : س��ه له فیه ت ده س��ه اڵتدایه ی��ان ب��ا بڵێی��ن الیه نگریی

ده سه اڵته ، ئه مه بۆچی ؟ئاكۆ جه لیل: س��ه له فیه كان سه یری حاڵی هه ژارن، موس��وڵمانان ده كه ن موسوڵمانان موس��وڵمان ئاس��تی ڕۆش��نبیریان الوازه ، موس��وڵمان ئاس��تی خوێنه واری��ان الوازه ، موس��ڵمانان ده چه وس��ێنرێنه وه تۆش دێیت شتێك ده وروژێنیت خراپتری ده كه یت، ئیمه ده ڵێین با ش��تێك نه كه ی��ن خراپتری بكه ین هه وڵبده ی��ن به دانایی و حه كیمانه كاره كانمان بكه ی��ن، ئامۆژگاری ده س��ه اڵتداران ده كه ین به نهێنی و خزمه تی هاواڵتیانی خۆمان ده كه ین س��ه له فیه كان ئه مكاره ی له مزگه وته كان��دا. هه ندێك به خراپی ده زانن، به اڵم ئێمه ده ڵێین له گه ڵ ده س��ه اڵتداراندا تێكناگیرێین چونكه له هه مو قۆناخێكدا كه ئه و ده سه اڵتانه پشتی به ده سه اڵته ده ره كیه كه قایمه ، ئێمه له گه ڵیدا

تێكناگیرێین.ئاوێنه : خاڵه الوازه كانی سه له فیه ت چین؟ئاك��ۆ جه لی��ل: گرنگترین خاڵ��ی الوازی س��ه له فی بریتیه له مامه ڵك��ردن له گه ڵ ئه و واقیعه ی كه ئه وانی تێدا ده ژین به س��ۆزداری مامه ڵه ی له گه ڵ ده ك��ه ن، دوربین نه بون بۆ پاشه ڕۆژ، ده مڕاستی سه له فی دێن دوژمن بۆ خۆیان دروستده كه ن له كاتێكدا پێویست نییه

وابن.ئاوێنه : ئایا سه له فیه كان توندڕه ون؟

ئاكۆ جلیل: تون��دڕه وی له هه مو مرۆڤێكدا

هه ی��ه وه ك قاعیده ، ه��ه ر مرۆڤێك له خۆی ڕازیب��و هه ق��ی وه رنه گ��رت به رامب��ه ر كه به چاوێكی تره وه ته ماشایكرد، به ڵێ جۆرێك

له جۆره كان توندڕه وی تێدایه .ئاوێن��ه : ئ��ه و كه س��انه ی دێن��ه ڕێبازی س��ه له فیه ته وه ل��ه چ ته مه نێكدان ب��ۆ دێنه

سه له فیه ته وه ؟ئاكۆ جه لیل: ئه و كه س��انه ی دێنه ڕێبازی س��ه له فیه ته وه ب��ه زۆری گه نج��ن، ئه وانه ی كه ئێس��تا ده یانبینی دێنه س��ه له فیه ته وه ئێس��تا ڕیش��یان س��پی بوه ئه وانیش وه ك گه نجه كانی ئێس��تا گه نج ب��ون كه هاتونه ته

ناو سه له فیه ته وه .ئاوێن��ه : س��ه له فیه كان زۆربه ی��ان ل��ه چ

ئاستێكی خوێنده واریدان؟ئاكۆ جه لیل: ئه وه ی ش��وێنی سه له فیه ت ده كه وێ��ت زۆربه یان قوتاب��ی و خوێندكاری

زانكۆن.ئاوێته : شوێنی نیشته جێبونی سه له فیه كان

به دیاریكراوی له كوێی سلێمانیدا به هێزه ؟ئاكۆ جه لیل:: س��ه له فیه كان له كوێ زۆربن مزگه وتێكی��ان هه ی��ه ، الی مزگه وتی ئیمان به هێ��زن، الی مزگه وتی به هه ش��ت هه روه ها به هێ��زن، له ئێس��تادا هۆكاره كانی ژیان زۆر ئاس��ان بون ئۆتۆمبێل هۆكارێك��ی دیكه یه قه یچێ��كا با من ماڵم له كوردس��ات بێت بچم ب��ۆ مزگه وتی ئیمان تۆ گ��ه ر بچیت بۆ الی مزگه وتی ئیمان دیقه ت به یت، ئافره تی سه ر ڕوتی تێدایه ئه ی چۆن ده بێت ئه وه به ڵگه یه له سه رئه وه ی س��ه له فیه ت قۆرخی گه ره كێك نی��ه ئه گه ر وا بوایه ده بوایه ته واوی گه ڕه كی

مامه یاره په چه به سه ر بوایه .ئاوێنه : سه له فیه ت چۆن وا گه شه ده كات

به خێرایی ؟ئاك��ۆ جه لیل: س��ه له فیه ت ت��ا بێت زۆر

تارمایی‌‌سه‌له‌فیه‌كان‌له‌سلێمانی‌‌مامۆستایه كی سه له فی : رۆژ به ڕۆژ له گه شه كردنداین

له م واڵته حزب ده بێت خۆی خۆی بژێنێت و حکومه ت

باربوی هیچ حزبێک ناکات

په رله مانی سویسرا

تراژیدیا و كۆمیدیای په رله مان

شڤان به همه ن

له كوردس��تان مۆدیلێكی سیسته می په رله مانی په یڕه و ده كرێت كه له دنیادا نمونه ی زۆر ده گمه نه ، له م مۆدێله دا كه سه ركرده و مه كته ب سیاسی حزبه كان دایانهێناوه ، بڕیارده رو داڕێژه ری راس��ته قینه ی سیاس��ه تی حزبه كان خۆیان ئام��اده نین بچن��ه په رله مان، له ب��ری ئه وه كۆمه ڵێك خه ڵك��ی دیكه وه ك نوێنه ری هه ر "گه ل" ن��ا، به ڵكو "وه ك نوێنه ری خۆیان" ده نێرنه ئه نجومه نی

یاسادانان.زۆرب��ه ی ئه وانه ی له م س��ااڵنه ی دواییدا رێیان كه وتوه ت��ه په رله مان، هه ر زو دركی��ان به و راس��تییه كردوه كه ئه وه ئه وان نین بڕیار له س��ه ر پرس��ه گرن��گ و چاره نوسس��ازه كان ئ��ه ده ن، به ڵك��و خه ڵكانێ��ك پێیانده ڵێن كه له سه ریانه چی بكه ن و چی نه كه ن. هه رچه نده له م خوله ی ئێستای په رله ماندا هه وڵێكی راس��ته قینه له ئارادا بو بۆ ئه وه ی ئ��ه و نه ریته تێپه ڕێنرێت، به اڵم ئه م هه واڵنه س��ه ره نجام مایه پوچ ده بن، به س��ه رنجدان له وه ی كه پێكهاته ی ده س��ه اڵتی سیاسی و ئابوری و س��ه ربازی له هه رێمی كوردس��تاندا به جۆرێك ته رتی��ب و رێكخراوه كه تێپه ڕاندنی كه س��ه یه كه مه كانی حزبه كان و مه كته ب

سیاسیه كانیان، سه خت و ئه سته مه .له یه ك كاتدا تراژیدیا و كۆمیدیای گه وره ی سیسته می په رله مانی كوردستان له وه دای��ه كه س��ه ركرده ی هی��چ كام له حزبه كانی ئه م هه رێم��ه )به گه وره و بچوكیانه وه ( ئاماده نین بچن له س��ه ر كورس��ی ئه و دامه زراوه یه دانیشن كه

به بااڵترین ده سه اڵتی یاسادانان له هه رێمی كوردستاندا ناوده برێت!ئه مه خاڵی هه ره الوازی په رله مانی كوردس��تان بوه له س��اڵی 1992ه وه تا ده گات به ئه مڕۆ، هه میش��ه سه ركرده ی حزبه كان و ته نانه ت مه كته بی سیاسی

حزبه كانیش خۆیان له وه زۆر پێ گه وره تره بوه كه بچنه په رله مانه وه !هه ر ئه مه ش��ه وایكردوه كه په رله مان شوێنی راسته قینه ی بڕیاردان نه بێت له پرسه چاره نوسس��ازه كاندا و هه میش��ه بۆ یه كالیی كردنه وه ی ئه و پرسانه كه س��انێك هه بون ك��ه ل��ه ده ره وه ی دامه زاروه یی یاس��ایی ، خاوه نی بڕیار و ده س��ه اڵتداری بێ لێپرسینه وه بون و به رده وام په رله مانیان كردوه به ڕاڕه وێك

بۆ تێپه ڕاندنی بڕیار و ئه جندا سیاسی و بگره شه خسیه كانیشیان.كوردستان به م جۆره چۆن ده توانێت هه نگاو به ره و دیموكراسی بنێت؟ یاسا چۆن ده توانێت س��ه روه ر بێت كه ده سه اڵتداره راسته قینه كانی له چوارچێوه ی

دامه زراوه یی یاساییدا كارو چاالكی نه كه ن؟ له هه م��و واڵتانی دیموكراس��ی و پێش��كه وتوی جیهاندا هه م��و كاراكته ره س��ه ره كیه كانی سیاس��ه ت و بڕیاردان له چوارچێوه ی دام��ه زراوه ی قانونییدا گه مه و كاری سیاس��ی خۆیان ده كه ن، له هیچ شوێنێك كه س نییه له ده ره وه ی دامه زراوه كانی حكومه ت و په رله ماندا له سه رۆك وه زیرو له وه زیرو په رله مانتار،

به ده سه اڵتتر و بڕیارده ر بێت، مه گه ر له كوردستان.ته نانه ت له و واڵتانه ی چوارده وریشمان كه به شێوه یه كی رێژه یی دیموكراسی پراكتی��زه ده كرێت، ه��ه ر له توركیاوه بگره تا ده گات به ئیس��رائیل و لوبنان، س��ه ركرده ی حزبێك یان ده ستڕۆیش��توی راس��ته قینه ی حزبێ��ك نابینیت له ده ره وه ی حكومه ت و په رله مان ده س��ه اڵتدار بێ��ت، )مه گه ر یه كێكی وه ك

حه سه ن نه سرواڵ كه به هۆی هه ڕه شه ی ئه منییه وه ، له ده ره وه ی په رله مانه (.كاره ساتی ئه م په رله مانه ی كوردس��تان له وه دایه ، نه ك هه ر سه ركرده كان، به ڵك��و نه خوێنده وارتری��ن ئه ن��دام مه كت��ه ب سیاس��ی حزبه كانیش خۆی

له په رله مانتارو وه زیره كانیش به گه وره و "موهیمتر" ده زانێت.

ریکالم

Awene خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه گه رمیانی، سەردەشت عوسمان، سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر

شه ڕو ئاشتی له ئامه د

فۆتۆ: ئارام که ریم �� ئامه د

Documents

ژماره 499