Τα παιχνίδια των γονιών μας παιχνίδια μας

παραδοσιακά παιχνίδια

ελληνικά & άλλων χωρών

Ε1-Ε2

31ο ∆ηµοτικό Σχολείο Περιστερίου

2002-03

1

παραδοσιακά παιχνίδια

ελληνικά & άλλων χωρών

(Πρόγραµµα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης)

Ε1-Ε2

31ο ∆ηµοτικό Σχολείο Περιστερίου

2002-03

2

Περιεχόµενα

Σελ. Σελ.

Εισαγωγή 3 Γουβάκια 33

Συµµετέχοντες 6 Λέγκα λεγκόξυλο 34

Αλφαβητικός κατάλογος παιχνιδιών 7 Ντάλιος 35

Αµπάριζα 8 Σκλέντζα και σκλεντζί 36

Κλέφτες κι αστυνόµοι 9 Γκούλι ντάντα 37

Μπαµ ξεµπαµ 10 Σκοπ ε τσινγκλ 38

Σκλαβάκια 11 Κουφίνι 39

Λιµνούλα του βατράχου 12 Μακρύ σχοινί 40

Μαντιλάκι 13 Ήλιος, φεγγάρι κι αστέρια 41

Κλώσα, κλωσόπουλα και γεράκι 14 Κουµπιά 42

Πούλα µε βέζετ δε δέλπρα 15 Ντίπσεν 43

Ψείρες 16 Τρίλιζα 44

Ραβδοϊσορροπία 17 Μικρός µύλος 45

Μανταλιάς Πρωτολιάς 18 Ντάαµπουλ 46

Σκαµνάκια ή βαρελάκια 19 Τοπ ε γκροπ 47

Μακριά γαϊδούρα 20 Μπάλα στο τούνελ 48

Άλτι µπι λάλτι 21 Μπουκάλα 49

Μπέδα 22 Παράδεισος και κόλαση 50

Εφτάπετρα 23 Παπουτσωµένες καρέκλες 51

Κούκος ή µπούκος 24 Μέλισσα µέλισσα 52

Ελευθερία 25 Μέντα µέντα 53

Αµάτζες ή πίτσια 26 Ένα λεπτό κρεµµύδι 54

Τζαµί ή κεραµιδάκια 27 Γραφήµατα 56

Τζιώνα ή τσιώνα 28 Βιβλιογραφία 61

Μπάλα και πύργος 29

Μήλα 30

Σηµαδεύω µε την µπάλα 31

Μπέιζµπολ 32

3

Λίγα λόγια…

Παρατηρώντας τα παιδιά στα διαλείµµατα διαπιστώσαµε ότι αρκετά απ’

αυτά έπαιζαν κάποια διαχρονικά παραδοσιακά µας παιχνίδια, κυρίως τα πιο

γνωστά, όπως κουτσό, κυνηγητό, κρυφτό, κλέφτες κι αστυνόµους, αγαλµατά-

κια ακούνητα κ.ά. Σκεφτήκαµε, λοιπόν, να συζητήσουµε µε τα παιδιά σχετικά

µ’ αυτά τα παιχνίδια, να µάθουµε ποια ήξεραν, ποια µπορούσαν να παίξουν

στην αυλή του σχολείου, αν τα έπαιζαν και στις γειτονιές τους και αν τα εν-

διέφερε να µάθουν κι άλλα τέτοια παιχνίδια.

Έτσι, αποφασίσαµε µαζί µε τους µαθητές και των δύο τµηµάτων της Ε΄ τάξης, στα πλαίσια της

Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ν’ ασχοληθούµε µε τα παραδοσιακά παιχνίδια του τόπου µας αλλά και

άλλων χωρών, µια και στο σχολείο µας έχουµε και µαθητές από γειτονικές και άλλες πιο µακρινές

χώρες.

Τα παιδιά µε κέφι κι ενθουσιασµό ανέλαβαν να ερευνήσουν και να συγκεντρώσουν υλικό σχετικό

µε το θέµα. Με τα φύλλα έρευνας που τους δόθηκαν κατόρθωσαν να καταγράψουν αρκετά παιχνίδια.

Κάποια που ήδη γνώριζαν, άλλα που έµαθαν από τους γονείς τους, τους παππούδες και τις γιαγιάδες

και άλλα που βρήκαν µέσα σε διάφορα βιβλία.

Με τα ερωτηµατολόγια, που συντάξαµε από κοινού και µοιράστηκαν στα παιδιά όλων των τάξεων

του σχολείου, καταλήξαµε σε πολύ χρήσιµα συµπεράσµατα σχετικά µε τα παιχνίδια που προτιµούν να

παίζουν τα παιδιά, αλλά και µε τους χώρους που παίζουν ή αναγκάζονται να παίζουν.

Σχεδιάσαµε και ζωγραφίσαµε µαζί µε τα παιδιά ορισµένα επιδαπέδια

παιχνίδια στην αυλή του σχολείου. Έτσι, οµορφύναµε την αυλή, δώσαµε

το ερέθισµα σε περισσότερα παιδιά να παίξουν αυτά τα παιχνίδια και ι-

κανοποιήσαµε την ανάγκη των παιδιών για καλλιτεχνική έκφραση και

δηµιουργία.

Μέσα απ’ αυτή την προσπάθειά µας θελήσαµε να φέρουµε τα παιδιά πιο κοντά στην παράδοσή

µας, να µάθουν καινούρια παιχνίδια και να θυµηθούν άλλα ξεχασµένα, να γνωρίσουν παιχνίδια από

άλλες χώρες, να παρατηρήσουν οµοιότητες και διαφορές µε τα δικά µας παιχνίδια και να ενωθούν οι

«διαφορετικοί κόσµοι» που συνυπάρχουν στο σχολείο, ν’ αναπτύξουν την οµαδικότητα και τη συνερ-

γασία, να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους άλλα και τους άλλους και να ψυχαγωγηθούν.

Όπως άλλωστε υποστηρίζουν πολλοί παιδαγωγοί και ψυχολόγοι, το παιχνίδι είναι βασικός παρά-

γοντας κοινωνικοποίησης, µέσο έκφρασης και επικοινωνίας. Το παιδί µέσα από το παιχνίδι βιώνει

διάφορες καταστάσεις, νιώθει χαρά, αγάπη, πόνο, µαθαίνει ν’ αντιµετωπίζει δυσκολίες και να τις ξε-

περνά κατανοώντας τη ζωή στην ολότητά της.

4

Το παιχνίδι είναι µια αυθόρµητη συµπεριφορά που δεν έχει σαφή στόχο

ούτε ακολουθεί κάποιο συγκεκριµένο πρότυπο. Το παιχνίδι γίνεται για το ίδιο

το παιχνίδι, για την ευχαρίστηση που προκαλεί. Τα οφέλη του όµως είναι πά-

ρα πολλά και σηµαντικά. Βοηθά τα νεαρά άτοµα ν’ αναπτυχθούν σωστά, σωµα-

τικά και νοητικά, και ευεργετεί όσα εξακολουθούν να παίζουν και στον ενήλι-

κο βίο τους. Αντίθετα, αν τα µικρά παιδιά στερηθούν για κάποιο λόγο το παι-

χνίδι, η ανάπτυξή τους µπορεί κι αυτή να µην ολοκληρωθεί φυσιολογικά. Είναι απαραίτητο για µια υγιή

και ευτυχισµένη παιδική ηλικία, ασκεί θετική επίδραση στο παιδί, ενώ οι µεγάλοι που εξακολουθούν

να παίζουν, διακρίνονται συνήθως για την εξυπνάδα τους και τη δηµιουργικότητά τους.

Αυτό αποδεικνύουν και δύο έρευνες που έγιναν στο τµήµα Ψυχιατρικής του Κολεγίου Ιατρικής

Μπέιλον, στο Χιούστον του Τέξας. Στην πρώτη έρευνα πήραν µέρος 26 ένοχοι για ανθρωποκτονία.

Το 90% των ανδρών αυτών είτε δεν είχαν παίξει καθόλου ως παιδιά είτε επιδίδονταν σε αφύσικα

παιχνίδια: τροµοκρατούσαν τους συµµαθητές τους, διασκέδαζαν µε σκληρά πειράγµατα ή βασάνιζαν

ζώα. Στη δεύτερη έρευνα πήραν µέρος 25 οδηγοί, που είχαν σκοτώσει κάποιον ή είχαν σκοτωθεί οι

ίδιοι σε ατύχηµα και οι περισσότεροι οδηγούσαν µεθυσµένοι. Το 75% απ’ αυτούς δεν είχαν παίξει φυ-

σιολογικά όταν ήταν παιδιά.

Το παιχνίδι είναι αναπόσπαστο µέρος της ανάπτυξης του παιδιού. Το παιδί έχει από την ίδια του

τη φύση την ανάγκη να ερευνήσει, να δοκιµάσει καινούρια πράγµατα, να κινηθεί ελεύθερο στην αυλή,

στο δρόµο, στην αλάνα, να έρθει σε επαφή µε τη φύση, το χώµα για παράδειγµα, που τείνει να εξαφα-

νιστεί πλέον από τις µεγάλες πόλεις. Επιθυµεί να παίζει έξω, όπως φαίνεται και στο γράφηµα 2 στις

τελευταίες σελίδες της εργασίας µας (90% των παιδιών). Όµως οι χώροι που µπορεί το παιδί να ικα-

νοποιήσει την ανάγκη του αυτή είναι λιγοστοί. Οι γειτονιές, οι πλατείες, οι αλάνες χάνονται.

Τα γήπεδα, χώροι που προτείνονται ως λύση, είναι για α-

θλητισµό, µια άλλη ποιότητα οµαδικής ζωής. Και από τα παιδιά

που παίζουν έξω, το µεγαλύτερο ποσοστό (80%) πηγαίνει σε

κάποιο γήπεδο ή παιδική χαρά ή κάποια αυλή (γράφηµα 4). Το

παραδοσιακό παιχνίδι ήταν προϊόν του δρόµου, της γειτονιάς,

της πλατείας, όπως αναφέρει ο Μ. Μερακλής.

Ο ίδιος επισηµαίνει και την αφοµοίωση της λέξης «παιδιά», που σηµαίνει το παίξιµο, από τη λέξη

παιχνίδι, που κυρίως σήµαινε το όργανο µε το οποίο γινόταν το παίξιµο. Και αυτό ίσως εξηγείται από

το γεγονός ότι στις µέρες µας, είτε λόγω έλλειψης χρόνου των παιδιών αλλά και των γονιών τους εί-

τε λόγω έλλειψης ελεύθερων χώρων, πολλά παιδιά παίζουν µόνα τους στα διαµερίσµατα (γράφηµα 1)

µε µοναδικό συµπαίκτη το παιχνίδι αντικείµενο.

5

Για τα παιδιά, το παιχνίδι είναι µια αυθόρµητη ενέργεια που συνο-

δεύεται από ευχάριστα γι’ αυτά συναισθήµατα, αποτελεί µέσο αναψυ-

χής και προέρχεται από την ορµή προς κίνηση και ζωή ή για µίµηση

που, µε τη συνεργασία της φαντασίας, του δίνει ουσιαστικό περιεχόµε-

νο.

Ας δώσουµε, λοιπόν, στα παιδιά τη δυνατότητα να ικανοποιήσουν αυτή την έµφυτη ανάγκη τους,

που εκτός από την ευχαρίστηση, τους προσφέρει κι άλλα πολλά σηµαντικά οφέλη για την ψυχοσωµα-

τική τους ανάπτυξη.

Η καλύτερη επιβράβευση για εµάς που ασχοληθήκαµε µ’ αυτό το θέµα θα είναι να δούµε τα παι-

διά, όχι µόνο αυτά που συµµετείχαν στην προσπάθεια αυτή, να παίζουν στην αυλή του σχολείου και

στις γειτονιές τους ή όπου αλλού µπορούν αυτά τα παιχνίδια, που έπαιζαν και οι γονείς τους. Να τα

κάνουν και δικά τους παιχνίδια.

Ο φιλόσοφος Αναξαγόρας ζήτησε για χάρη, τη µέρα που θα πεθάνει, να

σχολάσουν τα παιδιά από τα µαθήµατα και να τ’ αφήσουν να παίξουν.

(από το βιβλίο «Ας παίξουµε πάλι», Μ. Κλιάφα - Ζ. Βαλάση, εκδ Κέδρος)

Το πα ι χ ν ί δ ι ε ί ν α ι η έ κφραση τη ς ί δ ι α ς τ η ς ζωής

6

Τα παιδιά που συµµετείχαν

Οι υπεύθυνοι εκπαιδευτικοί:

Παναγιώτης Παππάς (γυµναστής)

Άννα Αθανασοπούλου (δασκάλα)

Γρηγόρης Ζερβός (δάσκαλος)

31ο Δηµοτικό Σχολείο Περιστερίου

2002-03

Ε1 Ε2

Αντωνάτου Πηνελόπη Αντρίς Ράνια

Γιαννουδάκου Μαρία Αδαµοπούλου Ελένη

Γκάνιµ Λένα Αραπάκη Γαρυφαλλιά

Ιµπραχήµι Ροβένα Βοσδογάνη Νανά

Κατσούγκρη Βάσω Καρρά Δήµητρα

Κουµαρτζάκη Σοφία Κιβωτού Ελένη

Μήτρου Σαπφώ Ξηρουχάκη Κατερίνα

Νικολάου Μαριάννα Τσάνι Εντόνα

Αναγνωστόπουλος Βαγγέλης Χύκα Κρίστι

Γιαλούρης Στράτος Κόδρος Αλέξανδρος

Γιούσεφ Νίνος Κοτζάογλου Γιάννης

Κορφιάτης Αντώνης Νάστος Κώστας

Κορφιάτης Πέτρος Νόµαν Χασάν

Μαργαρίτης Μάριος Παπαδόπουλος Στάθης

Νικολόπουλος Αλέξανδρος Στραβουδάκης Λεωνίδας

Ρώσσης Βασίλης Τούκας Χρυσοβαλάντης

Σαρρής Κων/νος Φράγκος Νίκος

Τζιαβάρας Χάρης

7

Αλφαβητικός κατάλογος παιχνιδιών

α/α Ελληνικά Σελ. α/α Άλλων χωρών Σελ.

1 Αµάτζες ή πίτσια 26 1 Άλτι µπι λάλτι 21

2 Αµπάριζα 8 2 Γκούλι ντάντα 37

3 Γουβάκια 33 3 Ήλιος, φεγγάρι κι αστέρια 41

4 Ελευθερία 25 4 Κουφίνι 39

5 Ένα λεπτό κρεµµύδι 54 5 Λιµνούλα του βατράχου 12

6 Εφτάπετρα 23 6 Μακρύ σχοινί 40

7 Κλέφτες κι αστυνόµοι 9 7 Μικρός µύλος 45

8 Κλώσα, κλωσόπουλα και γεράκι 14 8 Μπάλα και πύργος 29

9 Κούκος ή µπούκος 24 9 Μπάλα στο τούνελ 48

10 Κουµπιά 42 10 Μπέδα 22

11 Λέγκα – λεγκόξυλο 34 11 Μπέιζµπολ 32

12 Μακριά γαϊδούρα 20 12 Ντάαµπουλ 46

13 Μανταλιάς Πρωτολιάς 18 13 Ντίπσεν 43

14 Μαντιλάκι 13 14 Παπουτσωµένες καρέκλες 51

15 Μέλισσα µέλισσα 52 15 Παράδεισος και κόλαση 50

16 Μέντα µέντα 53 16 Πούλα µε βέζετ δε δέλπρα 15

17 Μήλα 30 17 Σηµαδεύω µε την µπάλα 31

18 Μπαµ ξεµπαµ 10 18 Σκοπ ε τσινγκλ 38

19 Μπουκάλα 49 19 Τοπ ε γκροπ 47

20 Ντάλιος 35

21 Ραβδοϊσορροπία 17

22 Σκαµνάκια ή βαρελάκια 19

23 Σκλαβάκια 11

24 Σκλέντζα και σκλεντζί 36

25 Τζαµί ή κεραµιδάκια 27

26 Τζιώνα ή τσιώνα 28

27 Τρίλιζα 44

28 Ψείρες 16

8

Αµπάριζα

Το παιχνίδι παίζεται όπως τα «σκλαβάκια», µόνο που εδώ, αντί

για γραµµές, ορίζουµε δυο αφετηρίες, τις «αµπάριζες».

Όταν ο παίκτης βγαίνει από την αφετηρία, φωνάζει «παίρνω α-

µπάριζα και βγαίνω» δηλώνοντας το πλεονέκτηµά του απέναντι στους

αντιπάλους του που έχουν βγει πρώτοι.

Όσους «σκλαβώνουµε», τους βάζουµε πίσω από την «αµπάριζα» και µπορούν να ελευθερωθούν

µόνο αν κάποιος συµπαίκτης τους καταφέρει να τους αγγίξει.

Σκοπός µας είναι να «σκλαβώσουµε» όλους τους αντιπάλους ή να ακουµπήσουµε την αντίπαλη

«αµπάριζα», χωρίς να µας πιάσουν, οπότε τελειώνει και το παιχνίδι.

ΧΩΡΑ: Ελλάδα

ΥΛΙΚΑ:

ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλάνα

ΗΛΙΚΙΑ: 10 ετών και πάνω

ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 8-12

9

Κλέφτες κι αστυνόµοι

Τα παιδιά χωρίζονται σε δυο οµάδες: τους «κλέφτες» και τους «α-

στυνόµους». Οι «αστυνόµοι» κυνηγούν τους «κλέφτες» και όποιον ακου-

µπήσουν, τον βάζουν «φυλακή». Οι υπόλοιποι «κλέφτες» προσπαθούν ν’

ακουµπήσουν τον «φυλακισµένο», για να «ξελευτερωθεί» και να ξαναγίνει

κλέφτης.

Το παιχνίδι παίζεται σε διάφορους τόπους µε παραλλαγές, όπως για παράδειγµα, οι «κλέφτες»

κρύβονται και τους ψάχνουν οι «αστυνόµοι».


ΥΛΙΚΑ:

ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά -

αλάνα

ΗΛΙΚΙΑ: 7-12


10

Μπαµ ξεµπάµ

Παραλλαγή του κυνηγητού. Ένα παιδί, αυτό που τα «φυλάει»,

προσπαθεί να πιάσει τα υπόλοιπα. Όταν κάποιος κινδυνεύει να πια-

στεί, λέει «µπαµ». Έτσι δεν µπορεί να τον πιάσει αυτός που τον κυ-

νηγάει. Όταν το παιδί που τα «φυλάει» κυνηγήσει κάποιο άλλο, τότε

λέει «ξεµπάµ» και ξαναπαίζει.

Μια άλλη παραλλαγή είναι η εξής: Όταν ένα παιδί λέει «µπαµ», µπορεί να «ελευθερωθεί» µόνο

όταν το ακουµπήσει άλλο ελεύθερο παιδί. Τότε λέει «ξεµπάµ» και ξαναπαίζει.


ΥΛΙΚΑ:


ΗΛΙΚΙΑ: 8-12


11

Σκλαβάκια

Αφού χωριστούµε σε δυο οµάδες, χαράζουµε µια γραµµή µπρο-

στά από κάθε οµάδα, σχηµατίζοντας έτσι µια διαχωριστική ζώνη ανά-

µεσά τους. Στόχος του παιχνιδιού είναι να «σκλαβώσουµε» όλους

τους αντιπάλους µας, γι’ αυτό βγαίνει ένας παίκτης µπροστά από τη

γραµµή και τους προκαλεί να τον κυνηγήσουν.

Το βασικό στοιχείο αυτού του παιχνιδιού είναι ότι όποιος παίκτης βγαίνει αργότερα, έχει το πλε-

ονέκτηµα απέναντι σ’ αυτούς που βγήκαν πριν απ’ αυτόν κι εποµένως µπορεί να τους «σκλαβώσει».

Έτσι, λοιπόν, όταν έβγαινε από την απέναντι οµάδα κάποιος για να κυνηγήσει αυτόν που βγήκε πρώ-

τος, έτρεχε κάποιο άλλο παιδί από την οµάδα του για να τον προστατέψει κι αν µπορέσει να πιάσει

«σκλάβο» τον αντίπαλο. Φυσικά και οι παίκτες της άλλης οµάδας έτρεχαν να προστατέψουν τον παί-

κτη τους και έτσι κάθε φορά κάποιος άλλος έχει το πλεονέκτηµα. Αν κάποιος επέστρεφε στη γραµµή

της οµάδας του, µπορούσε να ανανεώσει τη δύναµή του, κερδίζοντας το πλεονέκτηµα απέναντι στους

αντιπάλους του.

Όταν κάποιος πιαστεί «σκλάβος», τον βάζουµε στη γραµµή µπροστά από την περιοχή µας. Στό-

χος των αντιπάλων είναι να τον ελευθερώσουν, ακουµπώντας τον χωρίς όµως να πιαστούν οι ίδιοι.

Όποια οµάδα έπιανε όλους τους αντίπαλους «σκλάβους» ήταν η νικήτρια.


ΥΛΙΚΑ:




12

Η λιµνούλα του βατράχου

Χαράζουµε έναν κύκλο µε διάµετρο τουλάχιστον 8 µέτρα. Αυτό θα

είναι και το «λιβάδι». Έξω απ’ αυτόν τον κύκλο βρίσκεται το «ποτάµι»

και στη µέση του «λιβαδιού» ορίζουµε µ’ ένα µικρό κύκλο τη «λιµνού-

λα».

Μετά χαρακτηρίζουµε τρία παιδιά «πελαργούς». Τα υπόλοιπα παιδιά είµαστε «βάτραχοι» και πη-

γαίνουµε µέσα στη λιµνούλα. Από εδώ προσπαθούµε, περνώντας το «λιβάδι», να φτάσουµε για ασφά-

λεια στο «ποτάµι». Αλλά όµως οι πεινασµένοι πελαργοί προσπαθούν να πιάσουν τους «βατράχους»

και να τους «καταβροχθίσουν».

Το παιχνίδι τελειώνει, όταν οι πελαργοί «φάνε» όλους τους «βατράχους». Τότε ορίζουµε τρεις

νέους «βατράχους» και ξαναρχίζουµε.

Αυξάνοντας τη δυσκολία του παιχνιδιού, συµφωνούµε οι «βάτραχοι» να µετακινούνται µε πηδηµα-

τάκια και οι «πελαργοί» µόνο µε κουτσό.

ΧΩΡΑ: Γερµανία

ΥΛΙΚΑ:

ΧΩΡΟΣ: Αυλή



13

Το µαντιλάκι

Δυο ισάριθµες οµάδες παρατάσσονται η µια απέναντι από την άλλη

και παίρνουν οι παίκτες της κάθε οµάδας τα νούµερά τους. Στο µέσο

της απόστασης τοποθετούµε κάτω ένα µαντιλάκι ή το δίνουµε σε κά-

ποιο παιδί να το βαστάει.

Κατόπιν φωνάζουµε ένα νούµερο που αντιστοιχεί σε δυο αντίπαλους παίκτες, οι οποίοι µε τη σει-

ρά τους πρέπει αµέσως να τρέξουν να πάρουν το µαντιλάκι και να το φέρουν στην οµάδα τους, χωρίς

όµως ο αντίπαλος παίκτης να καταφέρει να τους πιάσει. Αν το καταφέρει, παίρνει βαθµό η οµάδα του.

Αν όµως πιαστεί, παίρνει βαθµό η αντίπαλη οµάδα.

Το παιχνίδι τελειώνει µετά από προσυµφωνηµένο αριθµό πόντων.


ΥΛΙΚΑ: 1 µαντιλάκι

ΧΩΡΟΣ: Αυλή - γειτονιά

ΗΛΙΚΙΑ: 7-12


14

Η κλώσα, τα κλωσόπουλα και το γεράκι

Τα παιδιά µπαίνουν το ένα πίσω από τ’ άλλο πιασµένα από τη µέση

(«κλωσόπουλα»). Το πρώτο παιδί έχει τα χέρια του ανοιχτά σε έκταση

(«κλώσα»). Ένα άλλο παιδί κάνει το «γεράκι».

Μόλις το παιχνίδι ξεκινήσει, το «γεράκι» προσπαθεί να πιάσει το τε-

λευταίο «κλωσόπουλο». Η «κλώσα», κάνοντας διάφορους ελιγµούς, προ-

σπαθεί να έχει πάντα µπροστά της το «γεράκι», ώστε να µην µπορέσει να πιάσει τα «κλωσόπουλα».

Όποιο «κλωσόπουλο» πιάσει το «γεράκι» ή όποιο, κατά τους ελιγµούς, ξεκολλήσει από τη σειρά,

βγαίνει έξω.

Το παιχνίδι τελειώνει µόλις πιαστούν όλα τα «κλωσόπουλα».


ΥΛΙΚΑ:


ΗΛΙΚΙΑ:7 -12

ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 6 - 8

15

Πούλα µε βέζετ δε δέλπρα (η κότα µε τα κοτόπουλα και η αλεπού)

Ένα παιδί κάνει την «κότα» και κάποιο άλλο την «αλεπού». Τα υπό-

λοιπα παιδιά, τα «κοτόπουλα», το ένα πίσω από το άλλο και πιασµένα

από τη µέση πάνε πίσω από τη µαµά «κότα».

Ο πρώτος από τα «κοτόπουλα» πιάνει και τη µαµά από τη µέση και

τώρα η «κότα» πρέπει να τους προστατέψει από την «αλεπού». Η «αλε-

πού» µε τη σειρά της προσπαθεί µε διάφορους ελιγµούς να πιάσει τα «κοτόπουλα», που κρυµµένα

πίσω από την «κότα», προσπαθούν να γλιτώσουν. Η «κότα» µπαίνοντας µπροστά από την «αλεπού»

προσπαθεί να της κλείσει το δρόµο και έτσι να σώσει τα «κοτόπουλα».

Το «κοτόπουλο» που θα πιάσει η «αλεπού» βγαίνει από το παιχνίδι. Αν κάποιο «κοτόπουλο»,

στην προσπάθειά του να γλιτώσει από την «αλεπού», αφήσει τον µπροστινό του, χάνει και βγαίνει

έξω.

Το παιχνίδι τελειώνει όταν η «αλεπού» καταφέρει να πιάσει όλα τα κοτόπουλα.

Ίδιο ακριβώς παιχνίδι στην Ελλάδα είναι «η κλώσα, τα κλωσόπουλα και το γεράκι».

ΧΩΡΑ: Αλβανία

ΥΛΙΚΑ:


ΗΛΙΚΙΑ: 6 ετών και

πάνω


16

Ψείρες

Τα παιδιά χαράζουν ένα κύκλο, στέκονται γύρω απ’ αυτόν και

διαλέγουν ποια χώρα θα είναι το καθένα. Ένα παιδί στέκεται στο

κέντρο του κύκλου και κρατάει την µπάλα. Την πετάει κατακόρυφα

ψηλά και ταυτόχρονα λέει το όνοµα µιας χώρας που αντιστοιχεί σε ένα

παιδί. Τότε όλοι προσπαθούν να αποµακρυνθούν εκτός από αυτόν που

άκουσε τη χώρα του.

Αυτός που άκουσε τη χώρα του τρέχει να πιάσει την µπάλα στον αέρα. Αν τα καταφέρει, την ξα-

ναπετάει λέγοντας το όνοµα άλλης χώρας, διαφορετικά, αν η µπάλα πέσει κάτω, µόλις την πιάσει λέ-

ει: «1,2,3 στοπ» και τα παιδιά πρέπει να σταµατήσουν.

Μετά διαλέγει το παιδί που είναι πιο κοντά του, κάνει τρία βήµατα και προσπαθεί να το πετύχει

µε την µπάλα και να το «κάψει». Αν τα καταφέρει, το παιδί εκείνο θα έχει µία ψείρα. Αν δεν τα κατα-

φέρει, παίρνει το ίδιο µια ψείρα.

Όποιο παιδί µαζέψει 5 ψείρες, του βγάζουν παρατσούκλι, ενώ όποιο φτάσει τις 10, του κρύβουν

το παπούτσι.


ΥΛΙΚΑ: 1 µπάλα


ΗΛΙΚΙΑ: 6-12


17

Ραβδοϊσορροπία

Τα παιδιά στέκονται γύρω από ένα κύκλο. Στο κέντρο του κύ-

κλου στέκεται ο «αρχηγός». Ζητάει από τα παιδιά να αριθµήσουν

από το ένα ως το σύνολο των παιδιών που συµµετέχουν.

Ο «αρχηγός» κρατάει µε το δείχτη ή τον αντίχειρα στο κέντρο

του κύκλου ένα ραβδί κάθετα στη γη. Σηκώνει ξαφνικά το δάχτυλό του για να πέσει το ραβδί και ταυ-

τόχρονα φωνάζει έναν αριθµό. Το παιδί που έχει αυτόν τον αριθµό πρέπει να τρέξει και να αρπάξει

το ραβδί, πριν πέσει κάτω.

Αν τα καταφέρει, παίρνει πόντο και γίνεται αυτός «αρχηγός». Το παιδί που ήταν «αρχηγός» πη-

γαίνει στη θέση του παιδιού που κέρδισε πόντο.

Αν δεν τα καταφέρει, δεν παίρνει πόντο και ο «αρχηγός» συνεχίζει το παιχνίδι.


ΥΛΙΚΑ: 1 ραβδί (2µ. περίπου)


ΗΛΙΚΙΑ: 8-12


18

Ο Μανταλιάς ή Πρωτολιάς

Ένα παιδί, ο «Μανταλιάς», στέκεται σκυµµένος µε τα χέρια στα

γόνατα, την πλάτη κυρτωµένη και το κεφάλι ανάµεσα στους ώµους,

όπως και στα σκαµνάκια. Οι υπόλοιποι στέκονται ο ένας πίσω από

τον άλλον και διαδοχικά, µε µικρή φόρα, πηδούν από πάνω του και

επιστρέφουν στη σειρά τους.

Στην πρώτη υπερπήδηση ο κάθε παίκτης πρέπει να φωνάζει δυνατά «πρώτος ήλιος κι άγγιχτος»,

στη δεύτερη υπερπήδηση «δεύτερος και καλύτερος», στη τρίτη «τρίτος κι οµορφότερος».

Κατά την τέταρτη υπερπήδηση, λίγο πριν τη στήριξη στη ράχη του «Μανταλιά», χτυπάει ο κάθε

παίκτης ελαφριά µε το ένα χέρι τους γλουτούς, αναφωνώντας ταυτόχρονα «τέταρτος και κωλοβαρε-

τός».

Αν θέλουµε κάνουµε και πέµπτη υπερπήδηση, χτυπώντας µε το πόδι, φωνάζοντας «πέµπτος και

ποδοκωλοβαρετός». Συνεχίζοντας µπορούµε να κάνουµε και έκτη, χτυπώντας µε οµώνυµο χέρι και

πόδι, φωνάζοντας «έκτος και χεροποδοκωλοβαρετός».

Όποιος αποτύχει σε κάποια υπερπήδηση ή αναφώνηση, «καίγεται» και γίνεται ο νέος «Μαντα-

λιάς».


ΥΛΙΚΑ:




19

Τα σκαµνάκια ή βαρελάκια

Τα παιδιά το ένα µετά το άλλο στοιχισµένα και σε απόσταση περίπου

2-3 µέτρων ακουµπούν τα χέρια στα γόνατα, κυρτώνουν την πλάτη τους

και µαζεύουν το κεφάλι τους ανάµεσα στους ώµους τους.

Το τελευταίο παιδί από όρθια θέση και παίρνοντας 2-3 µέτρα φόρα,

πηδάει πάνω απ’ αυτόν που έχει µπροστά του µε τα πόδια στη διάσταση

και αφού τα χέρια του στιγµιαία θα σπρώξουν τη ράχη του σκυµµένου.

Με τον ίδιο τρόπο πηδάει διαδοχικά πάνω από όλους.

Αφού περάσει πάνω και από τον τελευταίο, αποµακρύνεται 2-3 µέτρα και σκύβει κι αυτός. Με τον

ίδιο τρόπο, διαδοχικά κάνουν όλα τα παιδιά το ίδιο. Το παιχνίδι συνεχίζεται µ’ αυτόν τον τρόπο είτε

σε ευθεία γραµµή είτε κυκλικά, αν το επιβάλλει ο χώρος.

Παίζοντας τα σκαµνάκια πρέπει να είµαστε προσεκτικοί για να µην έχουµε τραυµατισµούς.


ΥΛΙΚΑ:

ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά - αλά-

να


πάνω


20

Μακριά γαϊδούρα

Τα παιδιά χωρίζονται σε δυο οµάδες. Η «µάνα» της οµάδας που

τα «φυλάει» στέκεται µε την πλάτη στηριγµένη σ’ έναν τοίχο κι όλα τ’

άλλα παιδιά σκυµµένα και πιασµένα γερά το καθένα απ’ τη µέση του

µπροστινού του, µε το κεφάλι προφυλαγµένο κάτω απ’ τη µασχάλη του,

σχηµατίζουν τη «µακριά γαϊδούρα».

Τα παιδιά της άλλης οµάδας παίρνουν φόρα και πηδούν ένα ένα πάνω στις ράχες των σκυµµένων.

Όταν σκαρφαλώσουν όλα, η «µάνα» αρχίζει να µετράει, ενώ τα σκυµµένα παιδιά κάνουν ό,τι µπορούν

για να ρίξουν τους «καβαλάρηδες».

Αν, πριν τελειώσει το µέτρηµα, κάποιο παιδί χάσει την ισορροπία του ή ακουµπήσει το πόδι του

κάτω, «καίγεται» και µαζί του όλη η οµάδα του, που παίρνει τη θέση της άλλης.


ΥΛΙΚΑ:


ΗΛΙΚΙΑ: 10 ετών και πά-

νω


21

Άλτι µπι λάλτι

Ένας από τους παίκτες στηρίζεται µε την πλάτη στον τοίχο, έ-

νας άλλος σκύβοντας τον πιάνει από τη µέση δυνατά και σταθερά,

έχοντας την πλάτη του οριζόντια. Οι υπόλοιποι παίκτες σε απόσταση

µερικών µέτρων στέκονται στη σειρά, ο ένας πίσω από τον άλλον.

Ο πρώτος, παίρνοντας φόρα, πηδά και στέκεται στην πλάτη αυτού που είναι σκυµµένος. Ξεδιπλώ-

νοντας µερικά δάκτυλα από τη γροθιά του ενός χεριού, ρωτά το σκυµµένο: «Μονά ή ζυγά;». Αν αυτός

το βρει, αλλάζουν αµέσως θέσεις. Αν δεν το βρει, ο παίκτης επιστρέφει στο τέλος της σειράς και συ-

νεχίζει ο επόµενος. Επίσης, αν κάποιος παίκτης κάνοντας το άλµα δεν καταφέρει να στηριχθεί και

ακουµπήσει στο έδαφος, χάνει.

Παρόµοιο παιχνίδι που παίζεται στην Ελλάδα είναι η «µακριά γαϊδούρα».


ΥΛΙΚΑ:




22

Μπέδα

Το παιχνίδι παίζεται από δύο οµάδες. Σχηµατίζουµε στο έδαφος ένα

τετράγωνο µε περίπου ένα µέτρο κάθε πλευρά. Με δυο κάθετες γραµµές

το χωρίζουµε σε τέσσερα µικρότερα τετράγωνα. Στο κέντρο φτιάχνουµε

ένα µικρό κύκλο και τοποθετούµε τις πέτρες τη µία πάνω στην άλλη.

Σε απόσταση περίπου 5-10 µέτρων χαράζουµε µια γραµµή. Από εκεί

διαδοχικά οι παίκτες κάθε οµάδας πετούν την µπάλα προσπαθώντας να

ρίξουν τις πέτρες. Κάθε παίκτης ρίχνει µία βολή.

Ο σκοπός της οµάδας που θα ρίξει τις πέτρες είναι να τοποθετήσει µια πέτρα σε κάθε µικρό τε-

τραγωνάκι. Αυτό θα το καταφέρουν οι παίκτες κάνοντας αιφνιδιαστικές και γρήγορες προσπάθειες.

Οι αντίπαλοι προσπαθούν να τους πετύχουν µε την µπάλα και να τους βγάλουν έξω από το παιχνίδι.

Αν καταφέρουν να τοποθετήσουν τις πέτρες σωστά, τότε φωνάζουν «µπέδα» και έχουν κερδίσει ένα

βαθµό και το δικαίωµα να πετάξουν πρώτοι την µπάλα στο επόµενο παιχνίδι.

Αν θελήσουµε να δυσκολέψουµε το παιχνίδι, αριθµούµε τα τετραγωνάκια από το 1 έως το 4, το ί-

διο και τις πέτρες. Τώρα πρέπει να τοποθετήσουµε την καθεµία στον αριθµό της.

ΧΩΡΑ: Ιράκ

ΥΛΙΚΑ: 1 µπάλα, 4 επί-

πεδες πέτρες



πάνω


23

Τα εφτάπετρα

Το παιχνίδι αυτό µοιάζει πολύ µε τα κεραµιδάκια, µε τη διαφορά ότι

εδώ έχουµε 7 πέτρες και τις στήνουµε στο κέντρο ενός κύκλου µε διάµε-

τρο περίπου δυο µέτρα.

Οι παίκτες, όπως και στα κεραµιδάκια ή το τζαµί, προσπαθούν διαδοχι-

κά πετώντας την µπάλα να ρίξουν τις πέτρες.

Όταν κάποιος το καταφέρει, οι αντίπαλοι τοποθετούν τις πέτρες γύρω γύρω στον κύκλο και ύ-

στερα πρέπει να πετύχουν τους άλλους µε την µπάλα, καθώς αυτοί προσπαθούν να ξαναστήσουν τις

πέτρες στο κέντρο του κύκλου.


ΥΛΙΚΑ: 7 κεραµιδάκια

ή πλατιές πέτρες


ΗΛΙΚΙΑ: Από 8 ετών


24

Ο κούκος

Στη µέση του χώρου τοποθετούµε ένα τενεκεδένιο κουτάκι.

Χαράζουµε µια γραµµή σε απόσταση 10µ. περίπου από το κουτάκι.

Ένα παιδί φυλάει το κουτάκι και τα υπόλοιπα παιδιά στέκονται

πίσω από τη γραµµή, κρατώντας στα χέρια τους τις πέτρες, που

λέγονται «αµάδες» (από µια πέτρα το καθένα).

Ένα ένα παιδί ρίχνει την πέτρα του µε σκοπό να χτυπήσει το κουτάκι. Αν δεν το χτυ-

πήσει, πρέπει να τρέξει να µαζέψει την πέτρα του, προσέχοντας όµως να µην το πιάσει το

παιδί που φυλάει το κουτάκι. Αν τα καταφέρει, µπορεί να ξαναρίξει την πέτρα του.

Αν κάποιο παιδί χτυπήσει το κουτάκι και αυτό µετακινηθεί, ο φύλακας πρέπει να τρέξει

να ξανατοποθετήσει το κουτάκι στη θέση του. Όσο γίνεται αυτό, τα άλλα παιδιά προσπα-

θούν, όσο πιο γρήγορα µπορούν, να πιάσουν τις πέτρες τους και να επιστρέψουν πίσω από

τη γραµµή, πριν ο φύλακας βάλει στη θέση του το κουτάκι και τους πιάσει. Όποιος πιάνεται

παίρνει τη θέση του φύλακα κι αυτός τη δική του.

Άλλη ονοµασία: Ο µπούκος


ΥΛΙΚΑ: 1 τενεκεδένιο

κουτάκι, πέτρες (αµάδες)


να

ΗΛΙΚΙΑ: 10-12

25

Ελευθερία

Αφού φτιάξουµε ένα µικρό κύκλο (αλώνι), βάζουµε µέσα µια

κουκουνάρα. Με τις «αµάδες» µας, που τις ρίχνουµε από µια µι-

κρή απόσταση, προσπαθούµε να βγάλουµε την κουκουνάρα έξω από

τον κύκλο. Όποιος το καταφέρει κερδίζει.


ΥΛΙΚΑ: 1 κουκουνάρα

και στρογγυλές επίπεδες

πέτρες (αµάδες)


ΗΛΙΚΙΑ: 8 και πάνω


26

Οι αµάτζες ή τα πίτσια

Σε έναν επίπεδο και οµαλό χώρο τοποθετούµε ένα σηµάδι, το

«πίτσι», που θα είναι και ο στόχος µας. Για «πίτσι» αρκεί και ένα

µικρό παλουκάκι, µεταλλικό ή ξύλινο, µπηγµένο στο έδαφος.

Βαστάει ο καθένας µας την αµάτζα του και από απόσταση περί-

που 20 –25 µέτρων σηµαδεύουµε το «πίτσι». Όποιος ρίξει πιο κοντά

ή καβαλήσει µε την αµάτζα του το πίτσι, κερδίζει.

Το παιχνίδι παίζεται είτε ατοµικά είτε οµαδικά. Στο οµαδικό

παιχνίδι αθροίζουµε τους βαθµούς µας και κερδίζει η οµάδα που θα φτάσει πρώτη σε προκαθορισµέ-

νο αριθµό πόντων, συνήθως 11 ή 16 ή 21 πίτσια.

Πρέπει πάντα να έχουµε και µία εφεδρική αµάτζα, γιατί µπορεί να µας σπάσει. Επίσης, αν η µία

οµάδα έχει έναν παίκτη παραπάνω, τότε ένας παίκτης από την άλλη οµάδα ρίχνει δυο φορές.


ΥΛΙΚΑ: Ο κάθε παίκτης από

µία ή δύο στρογγυλές επίπεδες

πέτρες (αµάτζες ή αµάδες), 1

µικρό παλουκάκι µεταλλικό ή

ξύλινο (πίτσι)




27

Τζαµί ή κεραµιδάκια

Αφού χωριστούµε σε δυο οµάδες, τοποθετούµε 5-10 κεραµιδά-

κια ή πλατιές πέτρες τη µια πάνω στην άλλη. Κατόπιν χαράζουµε

µια γραµµή, σε απόσταση περίπου 5-10 µέτρων και από εκεί διαδο-

χικά οι παίκτες κάθε οµάδας πετούν την µπάλα προσπαθώντας να

ρίξουν τις πέτρες. Κάθε παίκτης ρίχνει µια βολή.

Οι παίκτες της οµάδας που θα ρίξουν τα κεραµιδάκια τώρα πρέπει να τα ξαναστήσουν. Οι αντίπα-

λοι όµως προσπαθούν να τους εµποδίσουν, χτυπώντας τους µε την µπάλα. Οι παίκτες που θα χτυ-

πηθούν βγαίνουν από το παιχνίδι.

Αν όµως καταφέρουν να τα στήσουν, κερδίζουν και αποκτούν το δικαίωµα να ρίξουν πρώτοι την

µπάλα στο επόµενο παιχνίδι.


ΥΛΙΚΑ: 5-10 κεραµιδάκια ή

πλατιές πέτρες


ΗΛΙΚΙΑ: Από 8 ετών και

πάνω


28

Τζιώνα ή τσιώνα

Τα παιδιά χωρίζονται σε δυο οµάδες. Χρειαζόµαστε µια µικρή µπά-

λα και την «τζιώνα», που είναι µια µικρή ξύλινη πλάκα, περίπου

40Χ40 εκατ. Στερεώνουµε όρθια κατά µέτωπο την «τζιώνα» ανάµεσα

από τις δυο οµάδες.

Ένας παίκτης από την οµάδα που κάνει την «επίθεση» πετά την

µπάλα ψηλά και µε την παλάµη τη χτυπά, όπως όταν κάνουµε σερβίς

στην πετοσφαίριση ή στο τένις, προς την κατεύθυνση της αντίπαλης οµάδας. Αν αυτοί καταφέρουν να

την πιάσουν πριν πέσει κάτω, κερδίζουν πόντο. Αν όµως η µπάλα πέσει κάτω, τότε από το σηµείο

που θα την πιάσουν, για να κερδίσουν πόντο, πρέπει να σηµαδέψουν και να χτυπήσουν την «τζιώνα».

Αν δε την πετύχουν, κερδίζει πόντο η αντίπαλη οµάδα.

Το αρχικό χτύπηµα κάθε φορά το κάνει ένας παίκτης της οµάδας που κερδίζει πόντο. Το παιχνίδι

τελειώνει κατόπιν συµφωνίας σε συγκεκριµένο αριθµό πόντων.


ΥΛΙΚΑ: 1 µικρή ξύλινη

πλάκα 40Χ40εκ. (τζιώνα),

1 µικρή µπάλα




29

Μπάλα και πύργος

Όταν αυτό το παιχνίδι παίζεται από τρεις παίκτες, τότε οι δυο στέ-

κονται σε απόσταση 8-10 µέτρων ο ένας απ’ τον άλλον και ο τρίτος παί-

κτης στέκεται ανάµεσά τους. Στη θέση που βρίσκεται ο µεσαίος παίκτης,

σκορπάµε τις 7 πέτρες και µόλις ξεκινήσει το παιχνίδι αυτός πρέπει να

φτιάξει τον πύργο. Όµως οι ακριανοί παίκτες προσπαθούν να τον πετύ-

χουν µε την µπάλα.

Όποιος κατορθώσει να τον πετύχει, µπαίνει αυτός στη µέση και συνεχίζει την κατασκευή. Αυτός

που θα καταφέρει να τελειώσει την κατασκευή είναι και ο νικητής. Αν η µπάλα ρίξει τον πύργο, κατά

την διάρκεια της κατασκευής, το παιχνίδι συνεχίζεται κανονικά χτίζοντας ξανά ότι έχει γκρεµιστεί.

Σε περίπτωση που έχουµε παραπάνω παίκτες, ένας είναι στη µέση και οι υπόλοιποι µοιράζονται

στις άκρες.

Παρόµοιο παιχνίδι στην Ελλάδα είναι τα κεραµιδάκια ή ζολί ή τζαµί. Το παιχνίδι αυτό το συ-

ναντάµε µε διάφορες παραλλαγές και σε άλλες χώρες, όπως το «µπέδα» που παίζεται στο

Ιράκ.

ΧΩΡΑ: Κένυα

ΥΛΙΚΑ: 1 µπάλα και 7

επίπεδες πέτρες


ΗΛΙΚΙΑ: 10-15


30

Τα µήλα

Οι παίκτες µας χωρίζονται σε δυο ισάριθµες οµάδες. Φτιάχνουµε

δυο γραµµές σε απόσταση 10-15 µέτρων µεταξύ τους, ανάλογα µε την

ηλικία των παικτών. Οι µισοί παίκτες της µιας οµάδας βαστώντας την

µπάλα πηγαίνουν στη µια γραµµή και οι υπόλοιποι στην άλλη. Η άλλη

οµάδα στέκεται ανάµεσα στις δυο γραµµές µε µέτωπο προς τη γραµµή

που βρίσκεται η µπάλα.

Οι παίκτες της οµάδας που είναι «έξω» σηµαδεύουν τους παίκτες της οµάδας που είναι «µέσα»,

χωρίς να περάσουν τη γραµµή και αποφεύγοντας τα χτυπήµατα στο κεφάλι. Όποιος παίκτης χτυπη-

θεί, βγαίνει έξω. Αν όµως κάποιος καταφέρει και πιάσει την µπάλα στον αέρα πριν αυτή ακουµπήσει

κάτω, τότε έχει πιάσει ένα µήλο. Όταν κάποιος έχει ένα ή περισσότερα µήλα και τον πετύχει η µπά-

λα, δε βγαίνει έξω, απλώς χάνει ένα µήλο. Για να βγει ο παίκτης, πρέπει να χάσει όλα τα µήλα του

πρώτα.

Αν δε χτυπηθεί ο τελευταίος παίκτης µε 10 προσπάθειες, τότε όλοι οι συµπαίκτες ξαναµπαίνουν

µέσα και η οµάδα του κερδίζει ένα βαθµό. Σε περίπτωση όµως που χτυπηθεί, τότε η «έξω» οµάδα

κερδίζει το βαθµό και µπαίνει αυτή µέσα.


ΥΛΙΚΑ: 1 ελαφριά µπάλα


ΗΛΙΚΙΑ: 8-12


31

Σηµαδεύω µε την µπάλα

Οι παίκτες µας χωρίζονται σε δυο ισάριθµες οµάδες και, αφού χω-

ρίσουµε το γήπεδο σε δυο ίσες περιοχές, παρατάσσονται αντιµέτωπες.

Η κάθε οµάδα προσπαθεί µε την µπάλα να πετύχει τους αντιπάλους

στα πόδια και να τους βγάλει έτσι έξω. Νικήτρια είναι η οµάδα που, µετά

από καθορισµένο χρόνο, έχει στο γήπεδο περισσότερους παίκτες.

Στη Γερµανία το παιχνίδι παίζεται λίγο διαφορετικά. Σηµαδεύουµε όλο το κορµί εκτός από το κε-

φάλι. Όποιος καταφέρει να πιάσει την µπάλα στον αέρα, χωρίς αυτή να έχει ακουµπήσει προηγουµέ-

νως στο έδαφος, δε θεωρείται ότι χτυπήθηκε και µπορεί να ρίξει την µπάλα µε την σειρά του στην

αντίπαλη οµάδα. Όποιος κτυπηθεί, πηγαίνει στην αντίπαλη οµάδα. Το παιχνίδι τελειώνει όταν µείνει

µόνο µια οµάδα στο γήπεδο.

Το παιχνίδι στην Ιταλία είναι λίγο διαφορετικό. Οι παίκτες που θα χτυπηθούν χωρίς να καταφέ-

ρουν να πιάσουν την µπάλα, πηγαίνουν στην αντίπαλη πλευρά, όχι ως µέλη, αλλά ως αιχµάλωτοι. Ό-

ταν όµως καταφέρουν να πιάσουν την µπάλα που ρίχνει ένας συµπαίκτης τους, ξαναγυρίζουν στην

οµάδα τους και συνεχίζουν το παιχνίδι. Όποια οµάδα αιχµαλωτίσει όλους τους αντιπάλους, είναι νι-

κήτρια.

Στη Γαλλία τα παιδιά που αιχµαλωτίζονται δεν µπερδεύονται µε τους παίκτες της αντίπαλης οµά-

δας, αλλά πηγαίνουν πίσω από την περιοχή της και εκεί καιροφυλακτούν να αρπάξουν την µπάλα.

Όποιος τα καταφέρει, του επιτρέπεται να ξαναγυρίσει στην οµάδα του.

ΧΩΡΑ: Φλόριντα (ΗΠΑ)

ΥΛΙΚΑ: 1 ελαφριά µπάλα


ΗΛΙΚΙΑ: 8-12


32

Μπέιζµπολ µε χέρια και πόδια

Σε ένα γήπεδο ποδοσφαίρου χωριζόµαστε σε δυο οµάδες και στεκό-

µαστε στη µια γωνία, που ορίζουµε σαν βάση, έτοιµοι ν’ αρχίσουµε το

παιχνίδι. Στις υπόλοιπες τρεις γωνίες τοποθετούµε από µία πέτρα.

Κατόπιν ένας παίκτης από τη µια οµάδα πηγαίνει στη βάση, ενώ ένας

άλλος από την αντίπαλη οµάδα στέκεται περίπου 10-15 µέτρα µακριά

του, πατώντας στη διαγώνιο. Ταυτόχρονα οι συµπαίκτες του είναι δια-

σκορπισµένοι στο γήπεδο.

Από το σηµείο εκείνο πετά συρτά και δυνατά µε το χέρι του την µπάλα στον παίκτη που είναι στη

βάση. Τότε αυτός µε τη σειρά του κλωτσά δυνατά την µπάλα προς το γήπεδο. Αµέσως µετά τρέχει

διαδοχικά στην πρώτη πέτρα, µετά στη δεύτερη, κατόπιν στην τρίτη και αν τελικά καταφέρει να επι-

στρέψει στη βάση, κερδίζει ένα βαθµό. Όµως σ’ όλη αυτή τη διαδροµή οι αντίπαλοι προσπαθούν, αφού

πρώτα πιάσουν την µπάλα, να τον σταµατήσουν πετυχαίνοντάς τον. Αν τον πετύχουν, αυτός βγαίνει

έξω από το παιχνίδι και παίζει ο επόµενος παίκτης, µέχρι οι αντίπαλοι καταφέρουν να τον βγάλουν κι

αυτόν.

Όταν τελικά βγουν όλοι οι παίκτες έξω, τότε αθροίζουν τους βαθµούς τους και αλλάζουν ρόλους

οι οµάδες. Όποια οµάδα συγκεντρώσει τους περισσότερους πόντους κερδίζει.

ΧΩΡΑ: Σιέρα Λεόνε

ΥΛΙΚΑ: 1 µπάλα ποδο-

σφαίρου και 3 µεγάλες

πέτρες

ΧΩΡΟΣ: Αλάνα - γήπεδο


πάνω


33

Τα γουβάκια

Κάθε παιδί ανοίγει στο χώµα από ένα «γουβάκι». Τα «γουβάκια»

ανοίγονται σε ευθεία γραµµή. Η κάθε γούβα έχει βάθος 10εκ. και διά-

µετρο τόση όση είναι η διάµετρος της µπάλας. Ρίχνουν κλήρο ή «τα

βγάζουν» για να ορίσουν τη σειρά µε την οποία θα ρίξουν την µπάλα.

Το πρώτο παιδί στέκεται σε απόσταση 3µ. σε ευθεία γραµµή από

τις γούβες και ρίχνει συρτά την µπάλα. Το καθένα από τα υπόλοιπα παιδιά στέκεται κοντά στη γούβα

του. Αν η µπάλα µπει σε κάποια γούβα, ο «ιδιοκτήτης» της πρέπει να πιάσει γρήγορα την µπάλα και

να προσπαθήσει να πετύχει µε την µπάλα κάποιο από τα υπόλοιπα παιδιά που τρέχουν να αποµα-

κρυνθούν. Αν χτυπήσει κάποιο παιδί, το χτυπηµένο παιδί ρίχνει ένα πετραδάκι στη γούβα του. Αν δε

χτυπήσει κανένα παιδί, ρίχνει στη δική του γούβα ένα πετραδάκι.

Όποιο παιδί συγκεντρώσει τα περισσότερα πετραδάκια στη γούβα του, είναι ο χαµένος και στήνε-

ται µε το πρόσωπο στον τοίχο και τα υπόλοιπα παιδιά ρίχνουν την µπάλα πάνω του από µία φορά το

καθένα.


ΥΛΙΚΑ:




34

Λέγκα - λεγκόξυλο

Τα παιδιά τοποθετούν το ξύλο πάνω σε δύο πέτρες που απέχουν µετα-

ξύ τους µισό µέτρο περίπου. Από ορισµένη απόσταση ρίχνει το κάθε παιδί

το µεταλλικό κουτάκι µε σκοπό να ρίξει το ξύλο κάτω από τις πέτρες.

Αν δεν το πετύχει, ρίχνει το επόµενο παιδί. Αν το πετύχει, παίρνει το

ξύλο και προχωρά χτυπώντας το κουτάκι προς τα πάνω.

Μόλις το κουτάκι πέσει κάτω, χρησιµοποιώντας το ξύλο ως µέτρο και

λέγοντας «λέγκα - λεγκόξυλο - λέγκα - λεγκόξυλο», µετράει πόσα «ξύλα» απέχει το κανάτι από τις

πέτρες. Όσα «ξύλα» απέχει, τόσους πόντους παίρνει.


ΥΛΙΚΑ: 1 λεπτό ξύλο 1µ.

περίπου, 1 µεταλλικό κου-

τάκι

ΧΩΡΟΣ: Γειτονιά, αλάνα



35

Ο Ντάλιος

Τα παιδιά ανοίγουν στο χώµα µια µακρόστενη λακκουβίτσα µήκους

30εκ. και βάθους 15εκ. Ο παίκτης που παίζει πρώτος τοποθετεί το

Ντάλιο κάθετα µέσα στη λακκουβίτσα. Με το ραβδί του χτυπά δυνατά

το Ντάλιο προς τα εµπρός και πάνω. Οι αντίπαλοι, σκορπισµένοι στο

χώρο του παιχνιδιού, προσπαθούν ή να πιάσουν το Ντάλιο ή να τον

αποκρούσουν µε τα ραβδιά τους.

Αν πιάσουν το Ντάλιο ή τον αποκρούσουν µε τα ραβδιά τους και τον στείλουν πέρα από τη λακ-

κουβίτσα, κερδίζουν πόντο και αλλάζουν θέσεις και ρόλους.

Αν δεν τα καταφέρουν, από το σηµείο που είναι πεσµένος ο Ντάλιος, προσπαθούν µια µόνο φορά

να χτυπήσουν µε το Ντάλιο το ραβδί του παίκτη που έκανε την εκτόξευση, ο οποίος το έχει ήδη το-

ποθετήσει κάθετα µέσα στη λακκουβίτσα.

Αν το πετύχουν, κερδίζουν πόντο και αλλάζουν θέσεις και ρόλους.


ΥΛΙΚΑ: 1 ραβδί 1µ., 1

µικρό ξυλάκι 20 εκ. µε

στρογγυλές ή ελαφρά

µυτερές άκρες (Ντάλιος)


ΗΛΙΚΙΑ: 7 -12

ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 2 - 8

36

Η σκλέντζα και το σκλεντζί

Σ’ έναν ανοιχτό χώρο φτιάχνουµε έναν κύκλο µε διάµετρο πε-

ρίπου 4µ. Ο παίκτης που παίζει πρώτος τοποθετεί το «σκλεντζί»

στο κέντρο του κύκλου. Κατόπιν µε τη «σκλέντζα» χτυπάει κάθετα

στην άκρη του το «σκλεντζί», ώστε αυτό να σηκωθεί ψηλά κάθετα

από το έδαφος. Μετά µε δεύτερο οριζόντιο σχεδόν χτύπηµα στέλ-

νει το «σκλεντζί» όσο πιο µακριά µπορεί.

Ο πιο κοντινός παίκτης πηγαίνει στο σηµείο που προσγειώθηκε το «σκλεντζί» και το πετά µε

σκοπό να το βάλει µέσα στον κύκλο και να «κάψει» έτσι τον παίκτη που έκανε τα χτυπήµατα. Ο παί-

κτης που βρίσκεται στον κύκλο έχει δικαίωµα να αποκρούσει χρησιµοποιώντας τη «σκλέντζα». Επί-

σης, µετά την απόκρουση έχει δικαίωµα να κάνει άλλα τρία διαδοχικά χτυπήµατα. Τη συνολική από-

σταση, που αποµακρύνθηκε το «σκλεντζί» µε τα χτυπήµατα, τη µετράµε µε βήµατα και παίρνουµε

ανάλογους πόντους.

Στην περίπτωση που το «σκλεντζί» δε φτάσει στον κύκλο, δε γίνεται απόκρουση, παρά µόνο τα

τρία διαδοχικά χτυπήµατα. Ο παίκτης που κάνει τα χτυπήµατα έχει τρεις προσπάθειες να σηκώσει το

«σκλεντζί» από το έδαφος και να το χτυπήσει. Αν δεν τα καταφέρει, «καίγεται». Επίσης, αν το χτύ-

πηµα γίνεται από τον κύκλο, πρέπει να πέσει έξω απ’ αυτόν η «σκλέντζα», για να θεωρηθεί έγκυρο.

Μπορεί κάποιος να διπλασιάσει

τους πόντους του, αν θέλει, κάνο-

ντας ένα επιπλέον κάθετο χτύπηµα

µετά το σήκωµα του ξύλου από το

έδαφος και πριν από το τελικό

σχεδόν οριζόντιο χτύπηµα. Αν κά-

νει δύο επιπλέον ενδιάµεσα χτυ-

πήµατα, µπορεί να τριπλασιάσει

τους πόντους του.

Το παιχνίδι αυτό συναντάται σε πολλές περιοχές της Ελλάδας µε διάφορες παραλλαγές και ονο-

µασίες, όπως τσιλίκι, τσελέκι, τσιρλίγκι, τσιλίκ τσουµάκ, ντάλιος, λέγκα λεγκόξυλο, ντελιµάς, τσίµορι,

καβουντί, τζούνια κ.ά.


ΥΛΙΚΑ: 1 ραβδί 1µ. περίπου

(σκλέντζα) και 1 µικρό ξύλο

30 εκ. περίπου µε κωνικά ά-

κρα (σκλεντζί)


ΗΛΙΚΙΑ: 10-12


37

Γκούλι ντάντα

Το παιχνίδι αυτό είναι παρόµοιο µε το «τσιλίκι», που παίζουµε

στην Ελλάδα. Σε ανοιχτό χώρο φτιάχνουµε µια λακκούβα, τέτοια

που να µπορούµε να ακουµπήσουµε το µικρό ξύλο («γκούλι»), χωρίς

να πέφτει µέσα και ταυτόχρονα να βάλουµε το µεγάλο ξύλο («ντά-

ντα») λοξά από κάτω του έτσι ώστε, σπρώχνοντάς το, να µπορέ-

σουµε να το πετάξουµε µακριά.

Χωριζόµαστε σε δυο οµάδες και η µία διασκορπίζεται στο χώρο, ενώ

από την άλλη ένας παίκτης παίρνει τα ξύλα και πηγαίνει στη λακκούβα. Το-

ποθετεί τα ξύλα και, όταν οι αντίπαλοι είναι έτοιµοι, µε το µεγάλο ξύλο

σπρώχνει το µικρό δυνατά και το πετάει όσο πιο µακριά µπορεί. Αν κάποιος

αντίπαλος καταφέρει να το πιάσει πριν πέσει κάτω, τότε ο παίκτης που έκανε τη βολή φεύγει από το

παιχνίδι χωρίς να έχει κερδίσει πόντο για την οµάδα του και συνεχίζει ο επόµενος συµπαίκτης του µε

νέα βολή.

Αν όµως κανείς αντίπαλος δεν πιάσει το ξύλο και αυτό

πέσει κάτω, τότε ο πιο κοντινός πηγαίνει το παίρνει από

κάτω και προσπαθεί να σηµαδέψει το µεγάλο ξύλο, το ο-

ποίο έχει ήδη αφεθεί λοξά στη λακκούβα. Αν τα καταφέρει,

αµέσως βγάζει έξω τον παίκτη που έκανε τη βολή µε το

ξύλο από την λακκούβα. Αν όµως δεν πετύχει το µεγάλο

ξύλο, τότε αυτός που είναι στη λακκούβα έχει την ευκαιρία να κερδίσει πόντους.

Τοποθετεί ξανά το µικρό ξύλο σωστά στη λακκούβα και µε τη βοήθεια του µεγάλου ξύλου που το

έχει τοποθετήσει λοξά µέσα στη λακκούβα κάτω από το µικρό, το σηκώνει στον αέρα κάθετα και κα-

τόπιν το χτυπά µε οριζόντια σχεδόν βολή και το στέλνει όσο πιο µακριά µπορεί.

Αν το πιάσει κάποιος αντίπαλος, χάνει και βγαίνει

έξω. Αν όµως δεν το πιάσει κανείς, τότε κερδίζει πόντους

ανάλογα µε το πόσο µακριά πέταξε το µικρό ξύλο. Την

απόσταση τη µετράµε µε το µήκος του ραβδιού. Ένα µήκος

ραβδιού δίνει ένα βαθµό.

Αφού παίξουν όλοι οι παίκτες της µιας οµάδας, αθροί-

ζουµε τους βαθµούς και παίζει η επόµενη οµάδα.

ΧΩΡΑ: Ινδία

ΥΛΙΚΑ: 1ξυλάκι 10-20εκ.

(γκούλι),1 ραβδί 60εκ. περίπου

(ντάντα)

ΧΩΡΟΣ: Αλάνα



38

Σκοπ ε τσινγκλ

Το παιχνίδι αυτό, που παίζεται στην Αλβανία, µοιάζει πολύ µε το

«τσιλίκι» (ένα από τα πολλά ονόµατα του παιχνιδιού στην Ελλάδα).

Φτιάχνουµε έναν κύκλο µε διάµετρο περίπου 3 µέτρα και στο κέντρο

στερεώνουµε τις άκρες ενός ξύλου 15-20 εκατοστών («τσινγκλ») πάνω

σε δυο πέτρες. Κατόπιν µε το µεγάλο ξύλο («σκοπ») το χτυπάµε δυνατά,

προσπαθώντας να το στείλουµε όσο µακρύτερα µπορούµε. Οι υπόλοιποι

παίκτες έχουν ήδη σκορπιστεί στο γύρω χώρο, προσπαθώντας να τοπο-

θετηθούν εκεί που πιστεύουν ότι θα πέσει το ξύλο.

Αν κάποιος αντίπαλος καταφέρει να το πιάσει στον αέρα, τότε κερδίζει πόντο και πηγαίνει αυτός

στο κέντρο του κύκλου για να συνεχίσει το παιχνίδι. Αν δεν το πιάσει, τότε κερδίζει πόντο αυτός που

έκανε το κτύπηµα και συνεχίζει ο ίδιος από το κέντρο.

Κερδίζει ο παίκτης που θα µαζέψει τους περισσότερους πόντους.


ΥΛΙΚΑ: 1 ραβδί 1µ. περί-

που (σκοπ) και 1 µικρό

ξύλο 15-20εκ. (τσινγκλ)


να


πάνω


39

Κουφίνι

Το παιχνίδι παίζεται από δυο οµάδες των 4 –5 ατόµων η κάθε µία.

Πρώτα φτιάχνουµε ένα µεγάλο κύκλο µε διάµετρο περίπου 6-7 µέτρα.

Κατόπιν µπαίνουν µέσα οι παίκτες της µιας οµάδας, βαστώντας από

ένα σχοινάκι, έτοιµοι να προστατέψουν το «κουφίνι», δηλαδή το σύ-

νορο.

Με τα σχοινάκια η αµυνόµενη οµάδα προσπαθεί να ακουµπήσει τους επιτιθέµενους αντιπάλους

της άλλης οµάδας και να τους βγάλει εκτός παιχνιδιού.

Αν κάποιος καταφέρει και µπει µέσα στον κύκλο χωρίς να τον ακουµπήσουν µε τα σχοινάκια,

παίρνει το «κουφίνι» και κερδίζει η οµάδα του έναν βαθµό.

Στο επόµενο παιχνίδι οι οµάδες αλλάζουν ρόλους.


ΥΛΙΚΑ: 4-5 σχοινάκια




40

Το µακρύ σχοινί

Με το σχοινάκι παίζουν τα παιδιά σχεδόν σ’ όλο τον κόσµο. Εδώ θα

περιγράψουµε πως παίζεται στη Φιλανδία.

Με κλήρο ορίζονται οι δύο που θα γυρνάνε το σχοινί. Ύστερα αυτοί

το πιάνουν από τις δυο άκρες και το γυρνάνε κάνοντας µια µεγάλη καµά-

ρα. Οι υπόλοιποι παίκτες πρέπει κάθε φορά να πηδάνε κάτω από την

καµάρα.

Στην πρώτη φάση πρέπει να περνάνε κάτω από το σχοινί, όταν αυτό βρίσκεται στον αέρα ή να

περνάνε πάνω από το σχοινί, όταν αυτό αγγίζει το έδαφος. Όποιον αγγίξει το σχοινί, αυτός αλλάζει

µε έναν απ’ αυτούς που περιστρέφουν το σκοινί.

Στη δεύτερη φάση, κάθε φορά που ένας παίκτης κάνει ένα πήδηµα πάνω από το σχοινί, αναφέρει

µε τη σωστή σειρά µια ηµέρα της εβδοµάδας απ’ τη Δευτέρα ως και το Σάββατο. Την Κυριακή όµως,

ο παίκτης που πηδάει αναπαύεται κι εκείνοι που γυρίζουν το σχοινί, τ’ αφήνουν να ταλαντεύεται σιγά

σιγά στο ύψος του στήθους του, ώστε οι υπόλοιποι να περάσουν σκυφτοί από κάτω. Όταν όµως αυτοί

που γυρνάνε το σχοινί φωνάξουν τη λέξη «δουλειά», αρχίζουν πάλι να κάνουν µε το σχοινί κύκλους.

Τότε αρχίζει µια «καινούργια εβδοµάδα».

Όποιος την ώρα του παιχνιδιού αγγίξει το σχοινί, αλλάζει θέση µε έναν απ’ αυτούς που γυρίζουν

το σχοινί. Κερδίζει αυτός που θα «δουλέψει» τις περισσότερες εβδοµάδες.

ΧΩΡΑ: Φιλανδία

ΥΛΙΚΑ: 1 µακρύ σχοινί



πάνω


41

Ήλιος φεγγάρι κι αστέρια

Εδώ περιγράφεται άλλο ένα παιχνίδι µε σχοινάκι, όπως παίζεται

στο Ισραήλ. Δύο παιδιά γυρνάνε το σχοινί, ενώ όλοι οι υπόλοιποι

παίρνουν από ένα όνοµα κάποιου ουράνιου σώµατος, όπως ήλιος, φεγ-

γάρι, Δίας, ή Γη.

Αυτοί που γυρίζουν το σχοινί φωνάζουν το όνοµα κάποιου ουράνιου σώµατος και πρέπει το παι-

δί που έχει αυτό το όνοµα να πάει να πηδήξει στο σχοινάκι. Όταν φωνάξουν ένα άλλο ουράνιο σώµα,

βγαίνει ο πρώτος και µπαίνει ο επόµενος που ακούει το δικό του. Αυτό συνεχίζεται µέχρι να περά-

σουν όλοι οι παίκτες από το σχοινάκι.

Στη δεύτερη φάση αυτοί που γυρνάνε φωνάζουν δυο ονόµατα και πρέπει αυτοί οι δυο παίκτες να

πηδήξουν µαζί. Μετά φωνάζουν τρία ονόµατα και στη τελική φάση φωνάζουν «ήλιος, φεγγάρι, κι α-

στέρια». Τότε πρέπει να µπουν όλοι µαζί, αφού προηγουµένως συγχρονιστούν, ώστε να αποφύγουν το

σχοινί.

ΧΩΡΑ: Ισραήλ

ΥΛΙΚΑ: Μακρύ σχοινί




42

Τα κουµπιά

Τα παιδιά φτιάχνουν µια µικρή λακκούβα στο έδαφος και από µια

γραµµή, που απέχει 3µ. περίπου από τη λακκούβα, ρίχνει το κάθε

παιδί µε τη σειρά από ένα κουµπί. Σκοπός τους είναι το κουµπί να

µπει µέσα στη λακκούβα ή να πλησιάσει όσο γίνεται πιο κοντά σ’ αυτήν.

Αν κάποιο παιδί καταφέρει να βάλει το κουµπί του στη λακκούβα,

παίρνει από κάθε παίκτη ένα κουµπί. Αν κανένα κουµπί δεν µπει µέσα, τότε το παιδί που το κουµπί

του είναι πιο κοντά στη λακκούβα, προσπαθεί πρώτο µε ένα σπρώξιµο να το βάλει µέσα και να κερδί-

σει.

Αν δεν τα καταφέρει, προσπαθεί το επόµενο παιδί, που το κουµπί του βρίσκεται πλησιέστερα και

αν δεν τα καταφέρει κι αυτό το επόµενο, ώσπου να µπει κάποιο κουµπί µέσα.

Παλαιότερα το παιχνίδι αυτό παιζόταν και µε κουρκούκια σπόρους χαρουπιών) ή και µε κουκού-

τσια και έπαιρνε την ανάλογη ονοµασία.


ΥΛΙΚΑ: Κουµπιά


ΗΛΙΚΙΑ: 8-12

ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 2 ή πε-

ρισσότερα

43

Ντίπσεν

Κατάλληλος χώρος για να παίξουµε το παιχνίδι µας είναι ένα λιθό-

στρωτο ή ασφαλτοστρωµένο έδαφος που σταµατάει σε τοίχο. Στο έδαφος

σχεδιάζουµε ένα πλαίσιο (περίπου 20 επί 20 εκατοστά) µε τέτοιο τρόπο,

ώστε η πίσω πλευρά του ν’ ακουµπά στον τοίχο. Περίπου τρία µέτρα από

εκεί ορίζουµε µια γραµµή, απ’ όπου θα παίζουµε και µεταξύ αυτής και

του πλαισίου χαράζουµε και τη µεσαία γραµµή.

Μετά ρίχνουµε κλήρο µε ποια σειρά θα παίξουµε και συµφωνούµε πόσα φασόλια (τουλάχιστον δύ-

ο) θα βάζουµε σε κάθε γύρο. Από τη γραµµή που ρίχνουµε προσπαθούµε να βάλουµε όσο το δυνατόν

περισσότερα φασόλια µέσα στο πλαίσιο. Αυτό µπορούµε να το κάνουµε κατευθείαν ή αφού πρώτα

χτυπήσουµε τον τοίχο, τη λεγόµενη «σπόντα», απ’ όπου εξοστρακίζονται τα φασόλια και πέφτουν µέ-

σα στο πλαίσιο.

Εκείνος που θα καταφέρει να βάλει τα περισσότερα φασόλια µέσα στο πλαίσιο, µπορεί τώρα να

κάνει «ντίπσεν». Αυτό σηµαίνει ότι τα φασόλια που είναι έξω από το πλαίσιο, µε πίεση του δείκτη ή

του αντίχειρα, µπορεί να τα πετάξει µέσα στο πλαίσιο. Όµως έχουµε µόνο µια προσπάθεια για κάθε

φασόλι και εφόσον η προσπάθειά µας είναι πετυχηµένη, χτυπάµε και επόµενο φασόλι, διαφορετικά

χάνουµε τη σειρά µας και παίζει ο επόµενος παίκτης. Τα φασόλια που πιθανόν πέσουν ακριβώς πάνω

στη γραµµή του πλαισίου, πρέπει να τα τοποθετήσουµε στη µεσαία γραµµή και από εκεί να τα προω-

θήσουµε µε «ντίπσεν» µέσα στο πλαίσιο.

Νικητής βγαίνει ο παίκτης που βάζει το τελευταίο φασόλι µέσα στο πλαίσιο.

ΧΩΡΑ: Γερµανία

ΥΛΙΚΑ: Μια χούφτα ξερά

φασόλια



πάνω


44

Τρίλιζα

Τα παιδιά σχεδιάζουν µε µολύβι, κιµωλία, ξυλάκι ή µε το δάχτυ-

λο, ανάλογα µε το που παίζουν (χαρτί, πίνακας, τσιµέντο, άσφαλτος,

χώµα κτλ.), το παρακάτω σχήµα. Βάζει το κάθε παιδί από ένα πιόνι

(πέτρα) στα κουτάκια του σχήµατος.

Κερδίζει εκείνος που θα καταφέρει να βάλει τα τρία πιόνια (πέ-

τρες) του σε τρία συνεχόµενα κουτάκια (οριζόντια, κάθετα ή διαγώνι-

α). Ταυτόχρονα κάθε παίκτης προσπαθεί να εµποδίσει τον άλλον να

κάνει τρίλιζα. Κάθε πιόνι (πέτρα) µπορεί να µετακινηθεί σε ελεύθερο

γειτονικό κουτάκι.

Όταν η τρίλιζα παίζεται στον πίνακα ή στο χαρτί, τα παιδιά ση-

µειώνουν στα κουτάκια τα σύµβολα Χ και Ο ή τα αρχικά των ονοµάτων

τους.

Χ Ο

Χ Ο

Χ


ΥΛΙΚΑ: Από 3 πιόνια (πέτρες,

κουµπιά, καπάκια κ.ά.)

ΧΩΡΟΣ: Οπουδήποτε

ΗΛΙΚΙΑ: 7 και πάνω

ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 2

45

Μικρός µύλος

Ο κάθε παίκτης έχει τρία πετραδάκια, τα οποία πρέπει να ξεχωρί-

ζουν από του αντιπάλου του. Μπορούµε να τα βάψουµε µε διαφορετικό

χρώµα. Σε ένα χαρτί ή στο έδαφος ή οπουδήποτε µπορούµε σχεδιάζουµε

ένα τετράγωνο. Κατόπιν µε δυο κάθετες γραµµές το χωρίζουµε σε τέσ-

σερα ίσα µικρότερα τετράγωνα. Χαράζοντας και τις δυο διαγώνιους

φτιάχνουµε τη «σκακιέρα» µας, όπως φαίνεται και στο παρακάτω σχή-

µα.

Κατόπιν βάζουµε εναλλάξ ένα ένα τα πετραδάκια µας πάνω στη σκα-

κιέρα. Με την έβδοµη κίνηση µετακινούµε µόνο κατά µήκος των γραµµών.

Όταν αποκλειστούν τα πετραδάκια ενός παίκτη, έτσι ώστε αυτός να µην

µπορεί να τα κουνήσει, τελειώνει το παιχνίδι. Το µπλοκάρισµα σηµαίνει

ότι παίκτης έκανε ένα «µύλο» και είναι ο νικητής. Ένας µύλος σχηµατίζε-

ται από µία κάθετη, οριζόντια ή διαγώνια σειρά από πετραδάκια µε το ίδιο

χρώµα. Όποιος κερδίζει, παίζει πρώτος στον επόµενο γύρο.

Παρόµοιο παιχνίδι στην Ελλάδα είναι η «τρίλιζα».

ΧΩΡΑ: Ζαΐρ

ΥΛΙΚΑ: 3 πετραδάκια ο

κάθε παίκτης



πάνω

ΑΡ. ΠΑΙΔΙΩΝ: 2

46

Ντάαµπουλ

Φτιάχνουµε στο έδαφος µια µικρή λακκούβα διαµέτρου περίπου 10

εκατοστών και σε απόσταση περίπου 4-5 µέτρων χαράζουµε µια γραµµή.

Για να δούµε ποιος θα ξεκινήσει πρώτος το παιχνίδι, προσπαθούµε

να πετάξουµε την µπίλια µας κοντύτερα στην γραµµή, ενώ στεκόµαστε

πίσω από τη λακκούβα. Όποιος πετάξει την µπίλια του πιο κοντά, παίζει

πρώτος.

Από τη γραµµή προσπαθούµε να πετάξουµε την µπίλια µας

µέσα στη λακκούβα ή όσο πιο κοντά γίνεται Αν δεν το καταφέ-

ρει κανείς, συνεχίζουµε την προσπάθεια µε τη σειρά από το ση-

µείο που είχε σταµατήσει η µπίλια µας.

Όποιος µπει στη λακκούβα, αποκτά το δικαίωµα να σηµαδέ-

ψει την µπίλια του αντιπάλου που επιθυµεί. Αν την πετύχει, τό-

τε τη βγάζει από το παιχνίδι. Για να συνεχίσει πρέπει να ξανα-

µπεί στη λακκούβα. Αν δεν τα καταφέρει, παίζει ο επόµενος.

Μπορεί κάποιος παίκτης, πριν µπει στη λακκούβα, να κτυ-

πήσει µέχρι τρεις φορές την αντίπαλη µπίλια µε σκοπό να τη

φέρει κοντύτερα στη λακκούβα και, αφού βάλει τη δικιά του µέ-

σα, να την πετύχει ευκολότερα. Αν όµως αστοχήσει, θα κάνει ευκολότερο το έργο του αντιπάλου. Ε-

πίσης αν κάποιος σ’ αυτή του την προσπάθεια ρίξει την µπίλια του αντιπάλου µέσα στην τρύπα, πρέ-

πει πρώτα να τη βγάλει έξω, χτυπώντας τη µέχρι και τρεις φορές,

και κατόπιν να τη σηµαδέψει για να κερδίσει. Διαφορετικά χάνει τη

σειρά του και παίζει µε τον ίδιο τρόπο ο αντίπαλος.

Αν η µπίλια ενός παίκτη είναι µεταξύ αντίπαλης µπίλιας και λακ-

κούβας, τότε ο παίκτης µετρώντας, µε τα δάκτυλά του και µε το ά-

νοιγµα µεταξύ δείκτη και αντίχειρα, την απόσταση που χωρίζει τις

δυο µπίλιες, µεταφέρει την µπίλια του σε ίση απόσταση και σε τέτοιο

σηµείο, ώστε να είναι τώρα η µπίλια του αντιπάλου µεταξύ της δι-

κιάς του και της λακκούβας. Τώρα µπορεί να σηµαδέψει και να στεί-

λει την αντίπαλη µπίλια κοντά στη λακκούβα.

ΧΩΡΑ: Ιράκ

ΥΛΙΚΑ: Μπίλιες


υπάρχει χώµα


πάνω


47

Τοπ ε γκροπ

Ο κάθε παίκτης παίρνει µια µικρή µπάλα. Σκάβουµε µια λακκούβα που

να µπορεί να χωρέσει όλες τις µπάλες και κατόπιν χωριζόµαστε σε δυο ο-

µάδες.

Σε απόσταση περίπου δέκα µέτρων από τη λακκούβα χαράζουµε µια

γραµµή. Από εκεί προσπαθούµε να βάλουµε την µπάλα µας µέσα στην λακ-

κούβα. Η οµάδα που θα βάλει τις περισσότερες µπάλες κερδίζει ένα πόντο.

Μετά από προκαθορισµένο αριθµό πόντων τελειώνει το παιχνίδι.

Μια παραλλαγή του παιχνιδιού είναι να σκάψουµε, είτε στην σειρά είτε ασύµµετρα, πολλές µικρές

λακκούβες, όσες και οι µπάλες. Σε κάθε λακκούβα επιτρέπεται να βάλουµε µόνο µια µπάλα. Πάλι

κερδίζει η οµάδα που θα βάλει τις περισσότερες µπάλες.


ΥΛΙΚΑ: Μικρές µπά-

λες


υπάρχει χώµα

ΗΛΙΚΙΑ: 6-12


48

Η µπάλα στο τούνελ

Χωρίζουµε δυο ισάριθµες οµάδες και οι παίκτες κάθονται ο ένας πί-

σω από τον άλλο σχηµατίζοντας δυο παράλληλες σειρές. Οι παίκτες α-

νοίγουν λίγο τα πόδια τους και λυγίζουν ελαφριά τα γόνατά τους.

Στον πρώτο κάθε σειράς δίνουµε από µια µπάλα και µε το σύνθηµα

αυτός σκύβει και δίνει την µπάλα µέσα από τα πόδια του στο δεύτερο

παίκτη της σειράς του. Αυτός µε τη σειρά του τη δίνει στον τρίτο µε τον ίδιο τρόπο. Και έτσι συνεχί-

ζεται το παιχνίδι µέχρι η µπάλα να φτάσει στον τελευταίο παίκτη. Μόλις αυτός πιάσει την µπάλα,

τρέχει στην αρχή της οµάδας του και µε τη σειρά του τη δίνει κι αυτός κάτω από τα λυγισµένα του

πόδια στον παίκτη που είναι πίσω του.

Αυτή η διαδικασία επαναλαµβάνεται µέχρι που το παιδί που ήταν πρώτο στην αρχή του παιχνιδιού

ξαναγυρίσει στην αρχική του θέση. Νικήτρια είναι η οµάδα που τελειώνει πρώτη.

Στο παιχνίδι δεν πρέπει η µπάλα να ακουµπάει στο έδαφος. Αν σε κάποιο παίκτη πέσει κάτω η

µπάλα, πρέπει ο ίδιος να τη µαζέψει και να τη δώσει, έχοντας τη σωστή θέση, χέρι χέρι στο παιδί που

είναι από πίσω.

ΧΩΡΑ: Σιέρα Λεόνε

ΥΛΙΚΑ: 2 ίδιες µπάλες


ΗΛΙΚΙΑ: 6-12


49

Η µπουκάλα

Τοποθετούµε στο κέντρο του χώρου που παίζεται το παιχνίδι

το πλαστικό µπουκάλι. Ένα παιδί, αυτό που τα «φυλάει», σηκώνει

το πόδι πάνω από την µπουκάλα και µετράει έως το 20. Τα υπό-

λοιπα παιδιά τρέχουν να κρυφτούν.

Στόχος του παιδιού που τα «φυλάει» είναι ν’ ανακαλύψει τα κρυµµένα παιδιά και να προστατεύσει

και την µπουκάλα. Ένα παιδί κλωτσώντας την µπουκάλα δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά που έχουν

ανακαλυφθεί να τρέξουν να ξανακρυφτούν. Το παιδί που τα «φυλάει» πρέπει να µαζέψει την µπουκά-

λα, να την ξαναστήσει στη θέση της και να ξαναµετρήσει έως το 20. Όσο πιο µακριά πάει η µπουκάλα,

τόσο πιο πολύ χρόνο έχουν τα παιδιά να τρέξουν να κρυφτούν.

Όταν ανακαλυφθούν όλοι οι παίκτες, τα «φυλάει» αυτό το παιδί που βρέθηκε πρώτο ή αυτό που

θα κληρωθεί.

Παίζεται και µε τενεκεδένιο κουτάκι και ονοµάζεται «κρυφτοκούτι» ή «κλωτσοτενεκές».


ΥΛΙΚΑ: 1 πλαστικό µπουκάλι


ΗΛΙΚΙΑ: 10-12


50

Παράδεισος και κόλαση

Αυτό το κλασικό παιχνίδι «κουτσό» υπάρχει µε αναρίθµητες παραλ-

λαγές σ’ όλες τις χώρες του κόσµου.

Κατασκευάζουµε το χώρο του παιχνιδιού, που αποτελείται τουλάχι-

στον από 5 αριθµηµένα τετράγωνα. Ρίχνουµε τη πέτρα µας στο πρώτο

τετράγωνο, πηγαίνουµε κάνοντας κουτσό σε όλα τα τετράγωνα µε τη σει-

ρά και κατόπιν επιστρέφουµε. Φτάνοντας στο τετράγωνο που βρίσκεται η πέτρα µας, την πιάνουµε µε

το χέρι µας και µε κουτσό πάλι επιστρέφουµε στην αφετηρία µας. Δεν πρέπει να πατήσουµε τις γραµ-

µές ούτε ν’ ακουµπήσουµε κάτω το άλλο πόδι. Αν τα καταφέρουµε, ξαναπαίζουµε ρίχνοντας την πέ-

τρα στο επόµενο τετράγωνο. Αν όχι, παίζει ο επόµενος.

Μπορούµε, δυσκολεύοντας το παιχνίδι, αντί να πιάνουµε την πέτρα και να επιστρέφουµε, να πρέ-

πει να τη σπρώχνουµε µε το πόδι από τετράγωνο σε τετράγωνο µε διαδοχικά χτυπήµατα, χωρίς όµως

να επιτρέπεται να σταµατήσει πάνω σε γραµµή.

ΧΩΡΑ: Αίγυπτος

ΥΛΙΚΑ:



πάνω


51

Παπουτσωµένες καρέκλες

Τοποθετούµε στο χώρο µας δυο καρέκλες σε απόσταση µεταξύ τους

και κατόπιν σκορπίζουµε 6-8 παπούτσια. Δένουµε τα µάτια δυο παικτών

µε τα µαντίλια, ενώ οι υπόλοιποι καθόµαστε σε κύκλο στο πάτωµα για να

παρακολουθήσουµε.

Με το πρόσταγµα τα δυο παιδιά, πηγαίνοντας πέρα δώθε µέσα στο

κύκλο, προσπαθούν να βρουν τα παπούτσια. Μόλις κάποιος βρει ένα πα-

πούτσι, πρέπει να το «φορέσει» σ’ ένα πόδι καρέκλας. Νικητής είναι εκείνος που κατορθώνει να κα-

θίσει πρώτος σε µια καρέκλα που έχει «παπουτσωµένα» και τα τέσσερα πόδια της.

Μπορούµε επίσης, σαν παραλλαγή, να ορίσουµε σε κάθε παίκτη ποια καρέκλα να «παπουτσώσει».

ΧΩΡΑ: Παναµάς

ΥΛΙΚΑ: 2 καρέκλες, 2

µαντίλια, 6-8 παπούτσια



πάνω


52

Μέλισσα µέλισσα

Αφού χωριστούν τα παιδιά σε δυο ισάριθµες οµάδες, πιάνονται µε

τα χέρια φτιάχνοντας αλυσίδα και παρατάσσονται, η µια οµάδα απέναντι

από την άλλη, σε απόσταση περίπου 15-20 µέτρων.

Ο αρχηγός της µιας οµάδας φωνάζει στον αρχηγό της άλλης:

– Μέλισσα - µέλισσα!

Ο άλλος αρχηγός απαντά:

– Μέλι γλυκύτατο!

Ο πρώτος ξαναλέει:

– Σε ποιον παραγγείλατε;

Αυτός τώρα πρέπει να διαλέξει έναν αντίπαλο και να φωνάξει δυνατά το όνοµά του. Όποιος α-

κούσει το όνοµά του, είναι υποχρεωµένος να αφήσει την οµάδα του και να τρέξει γρήγορα προς τους

απέναντι, κατευθυνόµενος ανάµεσα από δυο παίκτες, µε σκοπό να «κόψει» την αλυσίδα. Αν τα κατα-

φέρει, παίρνει έναν από τους δυο αντιπάλους που έκοψε στην οµάδα του. Αν δεν τα καταφέρει, µένει

αυτός στην αντίπαλη οµάδα.

Το παιχνίδι τελειώνει όταν η µια οµάδα πάρει όλους τους αντίπαλους παίκτες στην οµάδα της.


ΥΛΙΚΑ:




53

Μέντα µέντα

Το παιχνίδι αυτό παίζεται ακριβώς όπως η «µέλισσα- µέλισσα», αλ-

λά ακολουθεί ο παρακάτω διάλογος.

– Τα µέντα µέντα.

– Τα µελεγγίτικα.

– Να µας τα στείλετε.

– Με ποιον;

– Με όποιον θέλετε.

Τότε η οµάδα στέλνει τον πιο ικανό παίκτη για να κόψει την απέναντι αλυσίδα. Αν τα καταφέρει,

παίρνει έναν από τους δυο αντιπάλους που κόβει στην οµάδα του, αλλιώς µένει αυτός στην αντίπαλη

οµάδα.


ΥΛΙΚΑ:


να


πάνω


54

Ένα λεπτό κρεµµύδι

Τα παιδιά χωρίζονται σε δυο οµάδες και πιάνονται µε τα χέρια

σταυρωτά µπροστά. Στέκονται αντιµέτωπες σε απόσταση 10µ. περίπου η

µια από την άλλη. Τα παιδιά της οµάδας που θα κληρωθεί να παίξει

πρώτη κάνουν τρία βήµατα µπροστά και τρία πίσω τραγουδώντας τον

πρώτο στίχο:

«Ένα λεπτό κρεµµύδι…» τρία βήµατα εµπρός, αρχίζοντας µε τα αριστερό πόδι, και στον τέταρτο

χρόνο σηκώνουν το δεξί πόδι λυγισµένο. «…γκέο βαγκέο» τρία βήµατα πίσω και επιστρέφουν στην

αρχική τους θέση. Κάνουν τα ίδια βήµατα εµπρός και πίσω τραγουδώντας και το δεύτερο στίχο.

Συνεχίζουν τα παιδιά της άλλης οµάδας τραγουδώντας τους δύο επόµενους στίχους και βηµατί-

ζοντας όπως περιγράφεται παραπάνω.

Το παιχνίδι συνεχίζεται τραγουδώντας η κάθε οµάδα από δύο στίχους εναλλάξ:

Α΄: Ένα λεπτό κρεµµύδι, γκέο βαγκέο

ένα λεπτό κρεµµύδι, φράξε βαγκέο.

Β΄: Και τι θε να το κάνετε, γκέο βαγκέο

και τι θε να το κάνετε, φράξε βαγκέο.

Α΄: Θέλω να το παντρέψω, γκέο βαγκέο

να το νοικοκυρέψω, φράξε βαγκέο.

Β΄: Και ποίονε της δίνετε, γκέο βαγκέο

και ποίονε της δίνετε, φράξε βαγκέο.

Α΄: Της δίνουµ’ ένα ναύτη που όλο µύγες χάφτει

της δίνουµ’ ένα ναύτη που όλο µύγες χάφτει.

Β΄: Αυτόνε χάρισµά σας στα µούτρα τα δικά σας (τινάζουν τα χέρια προς την άλλη οµάδα)

αυτόνε χάρισµά σας στα µούτρα τα δικά σας.

Α΄: Της δίνουµε µπακάλη που τρώει ελιές και λάδι

της δίνουµε µπακάλη που τρώει ελιές και λάδι.

Β΄: Κι αυτόνε χάρισµά σας στα µούτρα τα δικά σας (τινάζουν τα χέρια προς την άλλη οµάδα)

κι αυτόνε χάρισµά σας στα µούτρα τα δικά σας.

Α΄: Της δίνουµ’ ένα γέρο που χρόνια τόνε ξέρω

της δίνουµ’ ένα γέρο που χρόνια τόνε ξέρω.

Β΄: Κι αυτόνε χάρισµά σας στα µούτρα τα δικά σας (τινάζουν τα χέρια προς την άλλη οµάδα)


ΥΛΙΚΑ:

ΧΩΡΟΣ: Αυλή – γειτονιά


πάνω


55

κι αυτόνε χάρισµά σας στα µούτρα τα δικά σας.

Α΄: Της δίνουµε πριγκιπόπουλο µε το σπαθί στο χέρι

της δίνουµε το βασιλιά µε δώδεκα κορόνες.

Β΄: Αυτόνε τόνε θέλουµε και τον παρακαλούµε

αυτόνε τόνε θέλουµε και τον παρακαλούµε.

Με τα τελευταία λόγια κλείνει το προξενιό και η Β΄ οµάδα στέλνει ένα κορίτσι, τη νύφη, στην Α΄

οµάδα και αρχίζει πάλι να προχωράει προς την άλλη οµάδα τραγουδώντας:

Β΄: Ορίστε τα προικιά σας και τα χαλκώµατά σας (τα χέρια µπροστά σαν να τα κρατάνε)

και τα µαχαιροπίρουνα µε τις χρυσές πετσέτες.

Στη συνέχεια ξεκινά η µια οµάδα να προκαλεί την άλλη:

Α΄: Σας πήραµε, σας πήραµε µια όµορφη κοπέλα!

Β΄: Μας πήρατε, µας πήρατε µια παλιοκατσιβέλα!

Α΄: Σας πήραµε, σας πήραµε φλουρί κωνσταντινάτο!

Β΄: Μας πήρατε, µας πήρατε βαρέλι δίχως πάτο!

Α΄: Σας πήραµε, σας πήραµε ένα τσουβάλι λίρες!

Β΄: Μας πήρατε, µας πήρατε ένα τσουβάλι ψείρες!

Τελικά οι «συγγενείς» συµφιλιώνονται, κάνουν ένα

κύκλο γύρω από τη νύφη και το γαµπρό (ένα αγόρι

από την άλλη οµάδα), τους χτυπάνε ελαφρά στο

κεφάλι και τραγουδούν όλοι µαζί:

«Ας είναι’ η ώρα η καλή κι η ώρα η βλογηµένη

να τους βλογήσει ο παπάς µε το δεξί του χέρι».

56

Γραφήµατα

Γράφηµα 1

Πού παίζω τις περισσότερες φορές(αγόρια & κορίτσια)

54%46%

µέσα στο σπίτι

έξω από το σπίτι

31ο ∆ηµ. Σχ. Περιστερίου2002-03Ε1-Ε2

Γράφηµα 2

Πού µου αρέσει να παίζω(αγόρια & κορίτσια)

13%

87%

µέσα στο σπίτι

έξω από το σπίτι

31ο ∆ηµ. Σχ. Περιστερίου2002-03

Ε1-Ε2

57

Γράφηµα 3

Ποια παιχνίδια παίζω που έπαιζαν κι οι γονείς µου(αγόρια & κορίτσια)

δεν περνάς κυρά-Μαρία3%

τυφλόµυγα

3%

κουτσό

3%

κλέφτες κι αστυνόµοι3%

κρυφτό

28%

κυνηγητό

28%

πεντόβολα

8%

περνά περνά η µέλισσα

11% µήλα

8%

σχοινάκι

5%

31ο ∆ηµ. Σχ. Περιστερίου2002-03Ε1 - Ε2

58

Γράφηµα 4

Σε ποιο µέρος παίζω έξω(αγόρια & κορίτσια)

αυλή

8%

γήπεδο

42%

παιδική χαρά17%

δρόµος

8%αλάνα

25%

31ο ∆ηµ. Σχ. Περιστερίου2002-03Ε1 - Ε2

59

Γράφηµα 5

Παιχνίδια που παίζω στο διάλειµµα

ποδόσφαιρο

12%

κυνηγητό

24%

κρυφτό

20%

κουτσό

15%

σχοινάκι

12%

ρολόι

3% µέλισσα

5%

λάστιχο

6%

αγαλµατάκια

3%

31ο ∆ηµ. Σχ. Περιστερίου2002-03

Ε1-Ε2

60

Γράφηµα 6

Παιχνίδια που θα µου άρεσε να παίζω στο διάλειµµα

βόλεϊ

9%

µέλισσα

4%

µαντιλάκι

2%

πδόσφαιρο

18%

κυνηγητό

15%

κρυφτό

15%µπάσκετ

11%

µήλα

4%

σχοινάκι

7%

κουτσό

9%

λάστιχο

6%

31ο ∆ηµ. Σχ. Περιστερίου2002-03Ε1-Ε2

61

Βιβλιογραφία

Μ. Γ. Μερακλής. «Ελληνική Λαογραφία 2 - Ήθη και Έθιµα». Αθήνα 1998, εκδ. Οδυσσέας

Τ. Γ. Καρατασάκης. «Λαϊκά παιχνίδια - Αγωνίσµατα - Τραγούδια». Αθήνα 2001

Θ. Β. Γιαννάκης. «Παραδοσιακή Φυσική Αγωγή - Λαογραφία Γυµναστικής (Παιχνίδια -

Αγώνες)». Αθήνα 1991

Μητέρες Παιδικού χωριού SOS. «Παιδικά παιχνίδια απ’ όλο τον κόσµο». Εκδ. Τζιαµπίρη

- Πυραµίδα

Μαρούλα Κλιάφα - Ζωή Βαλάση. «Ας παίξουµε πάλι». Αθήνα 2002, εκδ. Κέδρος

Περιοδικό «Γέφυρες», τ.5, 7-8/2002

Περιοδικό «Γαιόραµα», Μάρτιος - Απρίλιος 2000

62

Documents

Τα παιχνίδια των γονιών μας παιχνίδια μας