ΓΓΝΩΡΊΣΜΑΤΑΝΩΡΊΣΜΑΤΑ ΤΗΣΤΗΣ Ύ ΎΛΗΣΛΗΣ

Το λίτρο (L) ορίζεται ως ο όγκος που καταλαμβάνει 1kg νερού στους 4οC. Λόγω της μικρής τους διαφοράς το mL και το cm3 μπορούν να χρησιμοποιηθούν αδιάκριτα.

ΜΜΕΤΑΤΡΟΠΉΕΤΑΤΡΟΠΉ Μ ΜΟΝΆΔΩΝΟΝΆΔΩΝ(Μ(ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΊΑΕΘΟΔΟΛΟΓΊΑ))

Η μετατροπή μιας μονάδας σε μια άλλη (του ίδιου μεγέθους) γίνεται με τον παράγοντα μετατρο­πής.

➢ Ο παράγοντας μετατροπής είναι ένα κλάσμα με το οποίο πολλαπλασιάζουμε τη μονάδα προκει­μένου να γίνει η μετατροπή. Στον αριθμητή αυτού του κλάσματος γράφουμε τη μονάδα που θέλουμε, ενώ στον παρονομαστή τη μονάδα που έχουμε, ώστε να απλοποιηθεί.

➢ Στη συνέχεια δίπλα στις μονάδες του αριθμητή και του παρονομαστή γράφουμε τη σχέση που συνδέει τα δύο μεγέθη.

➢ Τέλος, κάνουμε τις απλοποιήσεις των μονάδων καθώς και τις αλγεβρικές πράξεις.

Η μέθοδος της μετατροπής των μονάδων με τον παράγοντα μετατροπής βασίζεται σε ποσότητες που μπορούν να οριστούν ως ισότητα. Για παράδειγμα 1kg = 1.000g, οπότε και μπορούμε να γράψουμε

(1)

Νίκος ΓαλάνηςΚαθηγητής Χημείας2ο Λύκειο Ηρακλείου

Η μάζα έχει μονάδα μέτρησης στο S.I. το χιλιόγραμμο ή κιλό (kg). Υποπολλαπλάσια του kg είναι το γραμμάριο (g), το χιλιοστόγραμμο (mg) και το μικρογραμμάριο (μg).

Μάζα (m): είναι το μέτρο της αντίστασης που παρουσιάζει ένα σώμα ως προς τη μεταβολή της ταχύτητάς του και εκφράζει το ποσό της ύλης που περιέχεται σε μία ουσία.

1kg = 1.000 g1g = 1.000 mg1g = 1.000.000 μg

Μονάδα μέτρησης του όγκου στο S.I. είναι το κυβικό μέτρο (m3). Υπο­πολλαπλάσιο του m3 είναι το κυβικό δεκατόμετρο (dm3) και το κυβικό εκατοστόμετρο (cm3). Στη χημεία όμως ο όγκος μετριέται συνήθως σε λί­τρα (L) ή χιλιοστόλιτρα (mL).

1m3 = 1.000 dm3

1m3 = 1.000.000 cm3

1L = 1.000mL

Όγκος (V): είναι ο χώρος που καταλαμβάνει ένα σώμα.

Πυκνότητα (ρ ή d): ορίζεται το πηλίκο της μάζας ενός σώματος προς τον αντίστοιχο όγκο του σε σταθερές συνθήκες πίεσης (όταν πρόκειται για αέριο) και θερμοκρασίας.

ρ = mV

Παρατηρήσεις:➢ Η πυκνότητα είναι χαρακτηριστική για κάθε καθαρή ουσία και χρησιμοποιείται για

τον έλεγχο καθαρότητας ενός σώματος.➢ Μπορεί να θεωρηθεί ως «εργαλείο μετατροπής» της μάζας σε όγκο ή του όγκου σε

μάζα.

Μονάδα μέτρησης της πυκνότητας (παράγωγο μέγεθος) στο S.I. είναι το χιλιόγραμ­μο ανά κυβικό μέτρο (kg/m3).Εύχρηστες μονάδες πυκνότητας είναι το g/mL (ή g/cm3). Ειδικά στα αέρια, όπου έχουμε μικρές πυκνότητες, συνήθως χρησιμοποιούμε το g/L.

τους παράγοντες μετατροπής:

i.1kg

1.000g= 1 και ii.

1.000g1kg

= 1

Ο παράγοντας μετατροπής λόγω του ότι ισούται με μονάδα μπορεί να πολλαπλασιαστεί ελεύθερα με οποιαδήποτε ποσότητα χωρίς να την μεταβάλει.

Παραδείγματα:

(1) Ένα σώμα έχει μάζα 50g. Πόση είναι η μάζα αυτού του σώματος εκφρασμένη σε χιλιόγραμμα (kg);Λύση:Γνωρίζουμε ότι 1kg = 1.000g, οπότε:

50g = 50g⋅ 1kg1.000g

= 501.000

kg = 5100

= 0.05kg

(2) Πόσα εκατοστόμετρα (cm) είναι τα 208 μικρόμετρα (μm);Λύση:Γνωρίζουμε ότι 1m = 100cm και 1m = 1.000.000μm, οπότε:

208μm = 208μm⋅ 1m1.000.000μm

⋅ 100cm1m

= 20810.000

cm = 0.0208cm ή 208⋅10- 4cm

(3) Η πυκνότητα του νερού (H2O) στη θερμοκρασία δωματίου θεωρείται περίπου 1g/mL. Να εκ­φράσετε την πυκνότητα αυτή σε kg/m3 και σε kg/L.Λύση:

ρ = 1 gmL

= 1g 1kg

1.000g

mL 1m3

1.000.000mLαπλοποιούμε τις μονάδες και παράλληλα μετατρέπουμε το σύνθετο κλάσμα σε απλό. Έτσι έχου­με:

1g 1kg

1.000g

mL 1m3

1.000.000mL

= 1.000.000kg1.000m3 = 1.000 kg /m 3 ή103 kg /m3

Αντίστοιχα μετατρέπουμε και σε g/L: ρ = 1 gmL

= 1g 1kg

1.000g

mL 1L1.000mL

= 1 kg/L

Ασκήσεις για το σπίτι:

(1) Ένα σώμα έχει όγκο 450mL. Να βρείτε τον όγκο του σε:i. L ii. m3 iii. dm3

(2) Τρία σώματα Α, Β και Γ έχουν αντίστοιχα όγκους: 0.02m3, 700mL και 0.75L. Να κατατάξετε τα τρία σώματα κατά σειρά αυξανομένου όγκου.

(3) Ένα κέρμα ζυγίζει 9.525mg. Πόσο ζυγίζει το ίδιο κέρμα μετρώντας το αυτή τη φορά σε kg;(4) Πόσο όγκο καταλαμβάνουν 3kg φελλού στους 20οC αν η πυκνότητά του σ' αυτή τη θερμοκρασία

είναι 0.25g/cm3;(5) Ένας σιδερένιος κύβος ακμής 5cm ζυγίζει 984g. Να υπολογίσετε την πυκνότητα του σιδήρου σε

g/cm3.(6) Από το σχολικό βιβλίο (σελ. 29-30) τις ασκήσεις: 20, 21, 28 και 32.

(2)