Эсийн онолЭсийн олон янз байдал

Эсийн судалгаа

Английн эрдэмтэн Р.Гукмикроскопыг зохион бүтээж Орчин үед олон зуун мянга дахин өсгөхургамлын холтосны үйсний чадвартай гэрлийн ба электроны эсийг анх харсан. Микроскопыг зохион бүтээж эсийг Голландын эрдэмтэн А.Левенгук болон эсийн доторх эрхтэнцэрүүднэг эстэн зэрэг амьтны эсийг тэдгээрийн үйл ажиллагааг судалжанх харсан байна.

Эсийн онол

Германы эрдэмтэн Т.Шванн, М.Шлейден нар эсийн анхны онолыг боловсруулсан.

“Бүх ургамал, амьтан бичил биетний бие нь эс хэмээх нэг ижил нэгжээс тогтоно.”

Эсийн орчин үеийн онол

1. Эс нь амьд биеийн бүтэц үйл ажиллагааны үндсэн нэгж

2. Бүх эсүүд мембрант бүтэцтэй бөгөөд хоорондоо бүтэц ,химийн найрлага,үйл ажиллагаагаараа адил төстэй

3. Эс бүхэн эх эсийн хуваагдлаар бий болно.

Эсийн ангилал,олон янз байдал

Эукариот эс Жинхэнэ бөөмтэй,

нарийн зохион байгуулалттай, олон эрхтэнцэрүүдтэй.

Ургамал, амьтан,хүн , мөөг эукариот эстэй

Прокариот эс Бөөмгүй буюу

бөөмийн бүрхүүлгүй,цөөн тооны эрхтэнцэртэй

Бактери, хөх ногоон замаг прокариот эстэй

Эст бүтэцгүй амьд бие

ВирусВирус нь эсийн бус

бүтэцтэй амьд бие юм.

Вирусүүд зөвхөн амьд биеийн эс дотор амьдарч үржих чадвартай, харин бие даан амьдрах чадваргүй.

Эукариот эсийн бүтэц

Ургамаламьтныэсүүдбүтцээр

бага зэрэг

ялгаатай

Прокариот эсийн бүтэц

Бактери

Бактериуд савхан,мушгиа, бөмбөлөг гэх мэт янз бүрийн хэлбэртэй

Зарим нь хүчилтөрөгчгүй орчинд амьдрах чадвартай – Анаэроб

Хүчилтөарөгчтэй орчинд амьдардаг- Аэроб

Бактери нь ихэвчлэн хуваагдах замаар үржинэ.

Зарим нь өвчин үүсгэдэг

Зарим бактери нь ашигтай:

Айраг эсгэх Ногоо дарах Ус цэвэрлэх Эм бэлдмэл хиих

Бактерийн олон янз хэлбэр

Вирус

Бактерийн эс дотор амьдрах бактерофаг

Вирус нь гадуураа уургаар бүрхэгдсэн дотроо ДНХ ба РНХ-ийн аль нэгийг агуулсан бүтэцтэй

Бататгал

Эсийн судалгааны түүх

Эсийн анхны онолЭсийн орчин үеийн

онолБүх амьд биеийн

эсийг юу юу гэж ангилах

Эукариот эсПрокариот эсВирус

Зураг дээрээс ургамал амьтны эсийн ялгааг нэрлэж зураг дээр тайлбарлах

Эсийн онолын 3 заалтыг тайлбарлах

Прокариот эс,вирусийн бүтцийг зураг дээр тайлбарлах

Нийслэлийн лаборатори 1-р сургуулийн багш Ойдов овогтой Оюунтунгалаг

Бэлтгэсэн: