ΟΜΗΡΟΥ ΙΛΙΑΔΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΕΙΔΗ ΛΟΓΟΥ

ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ ΓΡΑΠΤΟΣ (ομιλία)

ΠΕΖΟΣ ΠΟΙΗΤΙΚΟΣ

ΕΠΟΣ ΛΥΡΙΚΗ ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ

ΗΡΩΙΚΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ (Ιλιάδα) (Έργα και ημέραι) (ομηρικοί & ορφικοί ύμνοι)

1

1. ΕΝΝΟΙΑ, ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΜΕΤΡΟ ΤΟΥ ΕΠΟΥΣΈννοια: τι είναι έπος

Το είδος της ποίησης το οποίο αφηγείται πράξεις μεγάλες και ηρωικές και ανδραγαθήματα μεγάλων ανδρών και λαών.

Είναι αφηγηματική ποίηση και έχει μεγάλη έκταση. Δεν τραγουδιέται αλλά απαγγέλλεται με τη συνοδεία έγχορδου

οργάνου (φόρμιγγας).Μέτρο του έπους

Δακτυλικό (ηρωικό) εξάμετρο. Έξι μέτρα σε κάθε στίχο. Κάθε μέτρο είναι δάκτυλος () ή σπονδείος ().

Γλώσσα του έπουςΑνάμεικτη (αιολικά και ιωνικά στοιχεία). Χρησιμοποιήθηκε

μόνο στο έπος.2. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΙΚΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣΚύριο χαρακτηριστικό: ο ηρωικός χαρακτήρας του

περιεχομένου της1. Κατορθώματα ηρώων.2. Ενέργειες των θεών που επενέβαιναν στη ζωή των

ανθρώπων. 3. Ένα μακρινό- ιδανικό παρελθόν.4. Οι άνθρωποι είχαν ικανότητες ανώτερες από τους

συγχρόνους του ποιητή, επιτελούσαν θαυμαστές ηρωικές πράξεις, συναναστρέφονταν με τους θεούς και κάποτε συγκρούονταν μ’ αυτούς.

5. Οι θεοί συμπεριφέρονταν σαν άνθρωποι, είχαν ανθρώπινες ιδιότητες (είδος ανθρωπομορφισμού).

6. Κυριαρχεί η ηρωολατρεία, στοιχείο του μυκηναϊκού πολιτισμού.

3. ΙΛΙΑΔΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑΟμηρικό έπος

Καθρεφτίζει τις ηρωικές πράξεις του παρελθόντος σε δυο φάσεις:

Η πρώτη φάση στην Ιλιάδα , η δεύτερη στην Οδύσσεια.Ιλιάδα

Τι περιγράφει:Τις εξορμήσεις των ελληνικών φύλων στα δυτικά παράλια της Μ. Ασίας (= τρωική εκστρατεία), τον αποικισμό της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου.Πότε τοποθετείται η δράση:Μετά τη μυκηναϊκή εποχή˙ τέλος της εποχής του χαλκού και

2

της κυριαρχίας των Αχαιών στην Ελλάδα (10ος αι. π.Χ.).Τι την προκάλεσε:Οι συγκρούσεις και η καταστροφή των αχαϊκών βασιλείων στην κυρίως Ελλάδα (1100 περίπου), σε συνδυασμό με την κάθοδο των δωρικών φύλων.

3

4. ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΠΟΛΕΜΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΕΙ ΤΟ ΙΛΙΑΔΙΚΟ ΕΠΟΣ

Ιλιάδα: Περιγραφή ενός κατακτητικού πολέμουΑίτια του πολέμου:α) Η στενότητα του χώρου.β) Οι πολεμικές συγκρούσεις στην κυρίως Ελλάδα.Σκοπός του πολέμου:Η εξασφάλιση νέων πατρίδων.Χαρακτήρας μετανάστευσης:Μπορούσε να έχει προσωρινό χαρακτήρα. Αυτό σήμαινε νέο κύμα επιστροφής στις παλαιές πατρίδες.Συνέπειες: Αγώνες* αυτών που επέστρεφαν για να ξαναπάρουν τα παλαιά εδάφη, την εξουσία, την περιούσια τους.

_____________* Οι αγώνες αυτοί περιγράφονται στην Οδύσσεια και σε άλλα έπη του επικού κύκλου (π.χ. στους Νόστους).

5. ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΙΛΙΑΔΑΣΠεριεχόμενο και όνομαΠεριεχόμενο της Ιλιάδας: η εξιστόρηση του επιθετικού πολέμου των Αχαιών εναντίον της Τροίας. Όνομα: Το έπος ονομάστηκε Ιλιάς (Ιλιάδα < Ίλιον ). Ο Τρωικός πόλεμος Ο πόλεμος τελείωσε με την άλωση της Τροίας, που πραγματοποιήθηκε ιδίως με το τέχνασμα του Δούρειου ίππου. Όταν συνέβη η άλωση, ο Αχιλλέας είχε σκοτωθεί από τον Πάρη, τον οποίο βοήθησε αποφασιστικά ο Απόλλωνας. Όλα αυτά όμως δεν τα μαθαίνουμε από την Ιλιάδα αλλά από άλλα έπη.Θέμα και δομήΗ Ιλιάδα αρχίζει με το θυμό (μήνιν) του Αχιλλέα εναντίον του Αγαμέμνονα, που συνέβη στο 10ο χρόνο του πολέμου, και τελειώνει με την ταφή του Έκτορα. Ο θυμός του Αχιλλέα τοποθετείται στο ποιητικό παρόν της Ιλιάδας και αποτελεί αφετηρία και θέμα της. Γύρω από το θέμα αυτό πλέκεται η εξιστόρηση του Τρωικού πολέμου (δηλαδή το περιεχόμενο της Ιλιάδας) σε αφηγήσεις που εγκιβωτίζονται (εμπεριέχονται) στην κυρία αφήγηση. Διάρκεια δράσης της κύριας αφήγησης της Ιλιάδας 51

4

ημέρες. Η σημασία που αποδίδεται στο επεισόδιο του θυμού οφείλεται στη μεγάλη πολεμική αξία του Αχιλλέα, που ο ποιητής αναδεικνύει σε κορυφαία ηρωική μορφή στην Ιλιάδα. Η μήνις προσδιορίζει τις πολεμικές εξελίξεις και τη χρονική διάρκεια της Ιλιάδας. Ο Αχιλλέας – Άλλοι ήρωεςΟ Αχιλλέας: η σπουδαιότερη ηρωική μορφή στην Ιλιάδα. Απουσιάζει στο μεγαλύτερο μέρος του έπους (από το τέλος της Α ως την Τ) και παρ’ όλα αυτά κυριαρχεί, αφού ο ποιητής δεν αφήνει τον ακροατή του να τον ξεχάσει και με κάθε ευκαιρία αναφέρεται σ’ αυτόν. Στις ενδιάμεσες ραψωδίες, από τη Β ως τη Σ, αναδεικνύονται και πολλοί άλλοι ήρωες, που πολεμούν γενναία και πραγματοποιούν «αριστείες» (κατορθώματα), όπως ο Τεύκρος, ο Αγαμέμνονας, ο Μενέλαος, ο Πάτροκλος και ιδίως ο Διομήδης , που αναδεικνύεται για τους Τρώες σχεδόν το ίδιο φοβερός όσο ο Αχιλλέας. Όμως οι επιτυχίες αυτές είναι παροδικές, γιατί μόνο ο Αχιλλέας μπορούσε να αντιμετωπίσει τον ήρωα των Τρώων, τον Έκτορα.Ο θυμός του ΑχιλλέαΟ θυμός του Αχιλλέα προκλήθηκε από τη στάση του Αγαμέμνονα. Ο Ατρείδης υποχρεώθηκε (λόγω του λοιμού που έστειλε ο Απόλλωνας στους Αχαιούς ) να επιστρέψει τη Χρυσηίδα, που είχε πάρει ως «γέρας»(πολεμικό λάφυρο, βραβείο), στον πάτερα της και ιερέα του Απόλλωνα Χρύση. Γι’ αυτό ο αρχιστράτηγος θέλησε αυθαίρετα να πάρει τη Βρισηίδα, το «γέρας» του Αχιλλέα, προσβάλλοντας τον. Τελικά ο ήρωας υποχώρησε, αλλά θυμωμένος με τον Αγαμέμνονα αποτραβήχτηκε από τον πόλεμο με τους Μυρμιδόνες του.

6. ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗΧρονολόγησηΗ Ιλιάδα είναι το αρχαιότερο έπος της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας που σώζεται. Η σύνθεση της τοποθετείται γύρω στο 750 π.Χ. περίπου.Πριν από την ΙλιάδαΑπό την Ιλιάδα μαθαίνουμε για το αργοναυτικό έπος. Αυτό μας δείχνει ότι είχαν συντεθεί παλαιότερα από την Ιλιάδα και άλλα έπη, αλλά δεν σώθηκαν.Όριο χρονολόγησης Όριο:οι πινακίδες της γραμμικής Β’ (που δεν περιέχουν λογοτεχνικά κείμενα). Θεωρείται δηλαδή ότι τα έπη δεν

5

μπορεί να έχουν συντεθεί πριν από το 750 π.Χ. (περίπου).

7. ΔΟΜΗΤα γεγονότα πριν από την κύρια αφήγησηΑφήγηση των γεγονότων του πολέμου πριν από το θυμό (αναδρομές ή αναδρομικές αφηγήσεις και ένθετες αφηγήσεις ή εγκιβωτισμοί).

Οι 51 ήμερες της ΙλιάδαςΗ αφήγηση αρχίζει με το θυμό. Τεχνική in media res (= στο μέσον, από τη μέση) και χρονικές συντμήσεις. Αποσπώνται από το δεκάχρονο πόλεμο 51 ήμερες. Τέλος της αφήγησης η ταφή του Έκτορα (όχι η πτώση της Τροίας).

Τα γεγονότα μετά το τέλος της αφήγησηςΠρόληψη ή προληπτική αφήγηση:αφήγηση γεγονότων που θα συμβούν στο μέλλον (π.χ. στο Ω το τέλος του Αστυάνακτα).

6

8. ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΙΛΙΑΔΑΣ ΚΑΙ ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ

Ιλιάδα

Γλώσσα: ιδιότυπη, αρχαιότερη.

Θέμα:Πολεμικό έπος.Πολεμικές συγκρούσεις μετακίνηση ομάδων κατάκτηση νέων περιοχών δίωξη παλαιών κατοίκων.Εποχή αποικισμού ανάλογη της καθόδου των Δωριέων.

Κοινωνίες με στρατιωτική οργάνωση (στρατόπεδο Αχαιών) ή με πολιτική οργάνωση πόλης(Τροία).Βασιλιάς με απόλυτη εξουσία.Ενιαίος πολιτισμός Αχαιών και Τρώων.

Απουσιάζει το παραμυθιακό στοιχείο – Πραγματικός χώρος χωρίς τέρατα και φανταστικές περιπέτειες – Μύθοι με ηρωικό περιεχόμενο.

Αντίληψη για το θειο:Οι θεοί εμφανίζονται με ανθρώπινες αδυναμίες και τις περισσότερες φορές ενεργούν αυθαίρετα.

Οδύσσεια

Γλώσσα: ιδιότυπη, πιο εξελιγμένη και απλουστευμένη.Θέμα: Μεταπολεμικό έπος.Επιστροφή στις χώρες προέλευσης.Η κοινωνία νεότερη από αυτή της Ιλιάδας, μετά τους αποικισμούς.

Γέννηση της πόλης: πολιτικά σώματα με αποφασιστικό ρόλο δίπλα στο βασιλιά. Εποχή μετάβασης από την απόλυτη εξουσία της βασιλείας σε καθεστώς με αντιπροσωπευτικά πολιτικά σώματα.

Ναυτικό παραμύθι με πλήθος φανταστικά και παραμυθιακά στοιχεία (παράξενοι τόποι, μυθικά όντα).

Αντίληψη για το θειο:Οι θεοί ενεργούν κυρίως με βάση το δίκαιο και οι άνθρωποι θεωρούνται υπεύθυνοι των πράξεων τους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ο Όμηρος έγραψε - απ’ ότι υπολογίζεται - την Οδύσσεια περίπου 25 χρόνια μετά την Ιλιάδα. Κατά συνέπεια η διαφορά αυτή είναι δείγμα της ωριμότητας του.

7

Καταγωγή ηρώων:Οι ήρωες ανήκουν μόνο στην τάξη των αρχόντων.

Ως προς τη μορφή ηρωισμού που προβάλλεταιΨάλλεται η παλικαρά, η φιλία, η αυτοθυσία με σκοπό την πατρίδα.

Καταγωγή ηρώων:Προέρχονται απ’ όλες τις κοινωνικές τάξεις.

Ως προς τη μορφή ηρωισμού που προβάλλεταιΕξυμνείται ο ηρωισμός της καθημερινής ζωής, η αξία της καρτερίας, η νοστάλγια για την πατρίδα, η ευθύνη του ανθρώπου για τις πράξεις του, τα δεινά του πολέμου.

9. ΤΟ ΟΜΗΡΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑΤι είναι το ομηρικό ζήτημα: Το σύνολο των ερωτημάτων και των προτάσεων επίλυσης τους που διατυπωθήκαν από τους κριτικούς σχετικά με τα ομηρικά έπη, από την αρχαιότητα ως σήμερα.Αν και τα προβλήματα δεν λύθηκαν, μελετήθηκε καλύτερα η σύνθεση των επών, δηλαδή η γλώσσα,, το ύφος, η τεχνική. Ερευνήθηκε αν το κείμενο των επών ανήκει ολόκληρο στην ίδια εποχή ή αν υπάρχουν διαφορετικά «στρώματα». Μελετήθηκαν ακόμη θέματα δομής και τεχνικής: οι παρομοιώσεις, η επιβράδυνση, η αναδρομή, η προαναγγελία γεγονότων, η ενσωμάτωση, η ένθετη αφήγηση (εγκιβωτισμός) και γενικότερα οι σχέσεις Ιλιάδας και Οδύσσειας.Τα προβλήματα που εξετάστηκαν:α) Ο τρόπος δημιουργίας, σύνθεσης και δομής των επών.β) Η πατρότητα των επών, δηλαδή πρώτον: αν ήταν ένας ή δυο οι ποιητές της Ιλιάδας και της Οδύσσειας και δεύτερον: αν ο ποιητής, ο Όμηρος, ήταν ο δημιουργός των επών ή επεξεργάστηκε υλικό που προϋπήρχε σε μορφή λαϊκών τραγουδιών ανώνυμων ποιητών (όπως γίνεται π.χ. με τα δημοτικά τραγούδια).γ) Η χρονολόγηση των δυο επών.Το θετικό: προέκυψε μια (κυρίαρχη σήμερα) αντίληψη για τη σύνθεση των δυο επών, της Ιλιάδας και της Οδύσσειας. Ο ποιητης των δυο επων μπορεί να μην είναι υποχρεωτικά ο ίδιος, αλλά και τα δυο έπη είναι προσωπικές δημιουργίες. Ο ποιητής επεξεργάστηκε υλικό που προϋπήρχε, αλλά δεν έκανε απλή συνένωση, εργάστηκε δημιουργικά.

Στο τέλος του 18ου αι. οι μελετητές των ομηρικών έργων χωρίστηκαν σε αναλυτικούς και ενωτικούς.

Οι αναλυτικοί που πιστεύουν αντίθετα με τους ενωτικούς

8

πως η Ιλιάδα και η Οδύσσεια δεν είναι ενιαία έργα, υποστηρίζουν πως κατά την ομηρική εποχή η γραφή ήταν άγνωστη και κατά συνέπεια ήταν αδύνατο να απομνημονευθούν τόσο μεγάλα έργα.

Το επιχείρημα αυτό των ενωτικών αντικρούεται εφόσον πιστοποιήθηκε ότι η ελληνική γραφή ήταν γνωστή κατά τον 8ο αι.

Ν δεύτερο επιχείρημα των μελετητών αυτών στηρίχθηκε στην ύπαρξη κάποιων λογικών αντιφάσεων. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο θάνατος του Πυλαιμένη στη ραψωδία Ε (Ιλιάδα) και η αντίφαση που προκύπτει στη ραψωδία Ν όπου σκοτώνεται ο γιος του και ο Όμηρος αναφέρει πως τον ακολουθεί και τον μοιρολογά ο ήδη «σκοτωμένος» πατέρας του.

Για να αντικρουστεί αυτό το σοβαρό επιχείρημα των αναλυτικών θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας πως ο Πυλαιμένη, καταρχήν δεν είναι πραγματικό πρόσωπο και κυρίως δε θα πρέπει να ξεχνάμε πως οι νόμοι της ποίησης δε συμπίπτουν πάντα με τους νόμους που διέπουν την πραγματικότητα.

9

Η ΕΠΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗΜελετώντας προσεκτικά το ποιητικό έργο του Ομήρου είναι αυτονόητο πως ένα τέτοιο επίτευγμα προϋποθέτει γνωστό τον Τρωικό πόλεμο και τους πρωταγωνιστές του. Δε θα μπορούσε διαφορετικά ο Όμηρος να εξιστορήσει γεγονότα που ανήκουν στα τελευταία χρονιά του πολέμου αν δεν ήταν ήδη γνωστά τα βασικότερα στοιχεία για τον πόλεμο αυτό.

Το ότι επίσης στον Όμηρο η μορφή και το περιεχόμενο του έπους βρίσκεται σε τέλεια ανάπτυξη σημαίνει πως πρέπει να αναζητήσουμε τις ρίζες της ηρωικής ποίησης πολύ πριν απ’ τον ίδιο το δημιουργό της Ιλιάδας και της Οδύσσειας. Αξιοπρόσεκτο είναι το γεγονός ότι ο Όμηρος δεν υπήρξε απλός συνεχιστής της επικής ποίησης αλλά στάθηκε άξιος νεωτεριστής του είδους του. Σημαντική απόδειξη της παρατήρησης αυτής είναι ότι κράτησε τα βασικά σημεία και το αποτέλεσμα της επικής παράδοσης που αφορούσε τον Τρωικό πόλεμο (δηλ. τη νίκη των Ελλήνων)ενώ παράλληλα επινόησε το θυμό του Αχιλλέα για να παρουσιάσει τους Έλληνες να νικιούνται, έστω προσωρινά και επινόησε το θάνατο του Πατρόκλου για να αναγκαστεί ο Αχιλλέας να επιστρέψει στη μάχη και κατά συνέπεια να συντελέσει στη νίκη των Ελλήνων.

ΤΙ ΣΧΕΣΗ ΕΙΧΕ Η ΙΛΙΑΔΑ ΜΕ ΤΟΝ ΤΡΩΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ ΩΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΓΕΓΟΝΟΣΚάποιος ιστορικός πυρήνας πρέπει να υπήρχε, κάποια πολεμική σύγκρουση έστω για ξεκίνημα. Θα ήταν λανθασμένη κίνηση αν χρησιμοποιούσαμε την Ιλιάδα ως ιστορική πηγή. Κι αυτό εξηγείται λογικά αφού ο Τρωικός πόλεμος υπολογίζεται χρονικά γύρω στο 1180 π.Χ. ενώ η Ιλιάδα γράφτηκε τον 8ο αι. Όπως καταλαβαίνουμε μεσολάβησαν πολλά σ’ αυτούς τους αιώνες που δεν επιτρέπουν ένα σωστό ιστορικό συσχετικό.

10

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΑΙ ΔΥΤΙΚΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

Αρχικά τα απάγγελλαν αοιδοί. Στη συνέχεια με τη διάδοση της γραφής κυκλοφόρησαν και ως γραπτά κείμενα.

Κατά τον 6ο αι. ο Όμηρος σχολικό βιβλίο. Τον ίδιο αιώνα ο Πεισιστρατίδης Ίππαρχος ορίζει να

απαγγέλλονται κατά τα Παναθήναια. (γιορτή της Αθήνας).

Κατά τον 7ο αι. η γλυπτική και κυρίως η αγγειογραφία αντλούν τα θέματα τους απ’ τα Ομηρικά έργα.

Ολόκληρος ο πνευματικός ελληνικός κόσμος επηρεάζεται άμεσα από την ομηρική ποίηση.

Στη Ρωμαϊκή εποχή η πρώτη προσωπική ποιητική δημιουργία που κυκλοφόρησε ήταν η μετάφραση της ομηρικής Οδύσσειας (3ος αι. π.Χ.) και στη συνέχεια η Ιλιάδα.

Την εποχή του Αυγούστου (1ος αι. π.Χ.) ο Όμηρος διδάσκεται από το πρωτότυπο στα σχολεία. Κατά την Αναγέννηση ο Όμηρος γίνεται γνωστός από λατινικές μεταφράσεις, αργότερα όμως οι Ευρωπαίοι τον μαθαίνουν από το πρωτότυπο και κατά συνέπεια η δυτική τέχνη και σκέψη επηρεάζεται άμεσα και θετικά και «γεννώνται» καινούριες δημιουργίες.

Ο ΟΜΗΡΟΣΟ Όμηρος έζησε στην Ιωνία τον 8ο αι. π.Χ. Πόλεις που ισχυρίζονται ότι ήταν πατρίδες του Ομήρου: Σμύρνη, Χίος, Πύλος, Κολοφώνα, Άργος, Αθηνα, Κύμη. Πιο πιθανές είναι η Σμύρνη και η Χίος. Στηρίχτηκε πάνω στις παραδόσεις και στα λαϊκά τραγούδια που οι Ίωνες – Αχαιοί έφεραν μαζί τους από την παλιά τους πατρίδα και συνέθεσε τα δυο επικά ποιήματα: την Ιλιάδα και την Οδύσσεια.

ΟΙ ΑΟΙΔΟΙ- ΟΙ ΡΑΨΩΔΟΙΌταν εμφανίστηκε η επική ποίηση εμφανίζονται και οι αοιδοί. Οι αοιδοί ήταν επαγγελματίες τραγουδιστές, οργανωμένοι αργότερα σε συντεχνίες. Με τα τραγούδια τους που τα συνόδευαν με τη λύρα εξυμνούσαν τα κατορθώματα των ηρώων. Τραγουδούσαν στις αυλές των βασιλιάδων και των αρχόντων και μπροστά στο λαό, σε γιορτές και πανηγύρια. Η ποίηση τους ήταν προφορική και αυτοσχέδια ή

11

και τραγουδούσαν συνθέσεις άλλων. Είχαν μεγάλη εκτίμηση από το λαό, γιατί θεωρούσαν το έργο τους θεόπνευστο. Για να διασωθούν και να διαδοθούν τα ομηρικά έπη βοήθησαν οι ραψωδοί. Οι ραψωδοί είχαν ως επάγγελμα να τα απαγγέλλουν σε γιορτές και πανηγύρια ή σε τραπέζια αρχόντων ακουμπισμένοι σε ένα ραβδί που το κτυπούσαν για να τους δίνει το ρυθμό.

12

ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΩΝ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝΗ συλλογή και η έκδοση των ποιημάτων του Ομήρου έγινε όταν τύραννος στην Αθηνα ήταν ο Πεισίστρατος. Στους Αλεξανδρινούς χρόνους χώρισαν την Οδύσσεια σε 24 ραψωδίες, που παριστάνονται με τα μικρά γράμματα του αλφαβήτου (α...ω) και την Ιλιάδα επίσης σε 24 ραψωδίες που παριστάνονται όμως με τα κεφαλαία γράμματα (Α...Ω)., για να ξεχωρίζουν.

ΑΞΙΑ ΟΜΗΡΙΚΩΝ ΕΠΩΝ Λογοτεχνική αξία (αριστουργήματα της παγκόσμιας

λογοτεχνίας). Ιστορική αξία (δίνουν πληροφορίες για τη ζωή της

εποχής). Θρησκευτική αξία (διαμόρφωσαν την ελληνική θρησκεία

12 θεοί του Ολύμπου). Παιδαγωγική αξία (κείμενο για τη μόρφωση των

παιδιών στα σχολεία).

13