14/2/12 Κιρκινέζι - Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, προστασία για τα πουλιά και …

1/2www.ornithologiki.gr/page_cn.php?tID=2368&aID=32

Home / Είδη /

κιρκινέζι

Το γεράκι που φωλιάζει μαζί με τα περιστέρια

του Δημήτρη Μπούσμπουρα

Το κιρκινέζι (Falco naumanni), ένα γεράκι που μοιάζει πολύ με το βραχοκιρκίνεζο (Falcotinnunculus), το κοινότερο γεράκι στην Ελλάδα και την Ευρώπη, συμπεριλαμβάνεται σταπαγκόσμια απειλούμενα είδη. Η κατηγοριοποίηση αυτή δεν γίνεται πιστευτή από τουςκατοίκους ορισμένων χωριών της Θεσσαλίας, της Τρίπολης, των Ιωαννίνων και τουΓαλαξιδίου.

Όλοι όμως συμφωνούν με τη διαπίστωση της BirdLife International ότι τις τελευταίεςδεκαετίες η μείωση των πληθυσμών του είναι ραγδαία. Εξάλλου, από πολλά άλλα χωριάέχει ήδη εξαφανιστεί, όπως και από πολλές χώρες της Ευρώπης.

Όταν κανείς ξεκινάει την παρατήρηση πουλιών, ένα από τα πρώτα πουλιά που μαθαίνει ναξεχωρίζει είναι το βραχοκιρκίνεζο και με αυτό ως πρότυπο ταυτοποιεί τα υπόλοιπα γεράκια.Συγκρίνει το μέγεθος, το χρώμα, τα σχέδια στην ουρά, το μέγεθος της οφθαλμικής λωρίδας,τον τρόπο πετάγματος κ.λπ.. Το κιρκινέζι όμως, είναι πραγματικά δύσκολο για τον αρχάριοπαρατηρητή πουλιών.

Οι διαφορές του από το παρόμοιο και πολύ συγγενικότου βραχοκιρκίνεζο είναι οι εξής: Είναι πιοανοικτόχρωμο από κάτω, τα χρώματα από πάνω είναι πιοαπαλά και στο αρσενικό, τα δευτερεύοντα καλυπτήριαστις φτερούγιες έχουν μπλε-γκρι χρώμα. Το πέταγμάτου είναι πιο ενεργό, ενώ ο μετεωρισμός (πέταγμα επίτόπου για την αναζήτηση της λείας) διαρκεί έως 6δευτερόλεπτα. Τότε μπορούμε επίσης να διακρίνουμε,ότι η ουρά του είναι γωνιώδης καθώς τα δύο μεσαίαεξωτερικά πηδαλιούχα (μεγάλα φτερά της ουράς) είναιμεγαλύτερα.

Τον χειμώνα είναι απίθανο να τα δούμε στη χώρα μας,εκτός από εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις. Νωρίς την άνοιξη, όταν επιστρέφουν από τηνΑφρική όπου ξεχειμώνιασαν, θα τα δούμε σε μεγάλες ομάδες σε στήλους της ΔΕΗ ή τουΟΤΕ, ή όλα μαζί σε μεμονωμένα δέντρα στον κάμπο.

Μετά διασπείρονται στις θέσεις αναπαραγωγής. Η μεγάλη πλειοψηφία συγκεντρώνεται σταχωριά, όπου φωλιάζουν σε παλιά σπίτια ή αποθήκες. Πολλές φορές συγκεντρώνονταιπολλές δεκάδες σε μια παλιά αποθήκη.

Η φωλιά τους είναι πρόχειρη, χωρίς συγκέντρωση υλικών.Εκμεταλλεύονται κάθε δυνατή θέση. Στη Θεσσαλία ταεντοπίσαμε να φωλιάζουν σε περιστερώνα, μαζί με δεκάδεςπεριστέρια. Πολύ λίγα εξακολουθούν να φωλιάζουν σε άγριαπεριβάλλοντα, όπως σε τρύπες βράχων, σε ορθοπλαγιές, σετρύπες δέντρων και σε παλιές φωλιές από κουρούνες.

Στο τέλος του καλοκαιριού, μετά την αυτονόμηση των νεοσσών,μαζεύονται σε μεγάλες ομάδες και κουρνιάζουν το βράδυ όλαμαζί σε συστάδες δέντρων, δίπλα ή μέσα στα χωριά στηΘεσσαλία, ή σε πάρκα όπως στην Τρίπολη ή στα Γιάννενα. Αυτήτην εποχή παρατηρούνται ομάδες πολλών εκατοντάδων σεμερικές περιοχές.

Μεταναστεύουν σε ευρύ μέτωπο προς την Αφρική αλλά δενγνωρίζουμε ακόμη τους μεταναστευτικούς διαδρόμους και τονακριβή τόπο προορισμού των πληθυσμών που αναπαράγονταιστην Ελλάδα. Οι δακτυλιώσεις που έκανε η Ορνιθολογική δενέχουν ακόμη αποδώσει.

Η εξάπλωση του είδους περιλαμβάνει όλες τις ανοικτές περιοχές της Παλαιοαρκτικής (απόΙσπανία έως την ΒΑ Κίνα και την Β. Αφρική) με στεπικού τύπου ενδιαιτήματα, καλλιέργειες

ορνιθότοπος

Τι είναι ο ορνιθότοπος; Είναι ένα διαδικτυακόσύστημα on-line καταγραφής παρατηρήσεωνπουλιών στην Ελλάδα. Αποτελεί μέρος τουπαγκόσμιου προγράμματος Worldbirds, το οποίοσυνδέει συστήματα συλλογής στοιχείων για τουςπληθυσμούς και τις μετακινήσεις των πουλιώνδιαφορετικών χωρών του κόσμου.

Μπορείτε μέσα από αυτόν να φτιάχνετε τις δικέςσας λίστες πουλιών, να κρατάτε ημερολόγιοεξορμήσεων, να δείτε παρατηρήσεις άλλωνχρηστών σε άλλες περιοχές της Ελλάδας ή καιτου κόσμου και πολλά άλλα.

είσοδος

Ποιοι είμαστε Η Δράση μας Υποστήριξε τη δράση μας Νέα Πουλιά Βιότοποι Συχνές ερωτήσεις English

14/2/12 Κιρκινέζι - Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, προστασία για τα πουλιά και …

2/2www.ornithologiki.gr/page_cn.php?tID=2368&aID=32

Ισπανία έως την ΒΑ Κίνα και την Β. Αφρική) με στεπικού τύπου ενδιαιτήματα, καλλιέργειεςσιτηρών, λιβάδια, φρύγανα και ξηρές ανοικτές μερικώς δασοσκεπείς εκτάσεις.

Οι μεγάλες εκτάσεις με σιταροχώραφα μοιάζουν με τη στέπα. Θα μπορούσαμε να τιςονομάσουμε ψευδοστεπικές. Τα κιρκινέζια προσαρμόστηκαν άριστα σε αυτές. Όπως και σταανοικτά τοπία στις στέπες και στις σαβάνες κυνηγάει ακρίδες και τον αγαπημένο του "μεζέ",τους κρεμυδοφάγους (Grylotalpidae).

Σε ένα μικρό ποσοστό η διατροφή του περιλαμβάνει ποντίκια και σαύρες. Όταν οι αγρότεςκαίνε τις καλαμιές, τα βλέπουμε μαζί με τους πελαργούς να κυνηγάνε τα ποντίκια και τιςακρίδες που προσπαθούν να ξεφύγουν.

Οι αγρότες το ξέρουν αυτό και τα προστατεύουν. Καθώς όμως η σχέση των κατοίκων τηςυπαίθρου με τη γη δεν είναι αυτή που ήταν παλαιότερα, οι νέοι έχουν συχνά άγνοια για τηφύση γύρω τους. Πολλές αποικίες στη χώρα μας εξοντώθηκαν με τα αεροβόλα γιαδιασκέδαση.

Δεν είναι όμως η μόνη απειλή. Ένα βασικό πρόβλημασήμερα στη χώρα μας είναι η μείωση των ασφαλών θέσεωναναπαραγωγής. Τα παλιά πληθόκτιστα σπίτια και οιαποθήκες γκρεμίζονται. Τα κεραμίδια αντικαθίστανται απόπλάκες ή σκεπές νέας μορφής που δεν αφήνουν καμμιάτρύπα, ενώ κανείς δεν σκέφτεται να αφήσει γείσο για τοφώλιασμα χελιδονιών, περιστεριών και κιρκινεζιών.

Οι αλλαγές στη γεωργία με την εντατικοποίηση τωνκαλλιεργειών, τις αρδεύσεις, τη χρήση εντομοκτόνων, τηνκαταστροφή των φυτοφρακτών και των χέρσων εκτάσεων,έχουν περιορίσει τη διαθέσιμη τροφή για το κιρκινέζι. Ταλιβάδια και οι αγραναπαύσεις που είναι οι καλύτεροι χώροιδιατροφής στον κάμπο, περιορίζονται, δίνοντας τη θέση

τους σε εντατικές αρδευόμενες καλλιέργειες.

Σε άλλες περιοχές η υπερβόσκηση και η καταστροφή της βλάστησης έχει δημιουργήσεισοβαρό πρόβλημα λόγω διάβρωσης, ενώ σε λοφώδεις και ορεινές, η εγκατάλειψη τηςκτηνοτροφίας οδηγεί σε πύκνωση της βλάστησης, καθιστώντας ακατάλληλο το ενδιαίτημαγια το είδος.

Τα ίδια προβλήματα αντιμετωπίζουν όλα τα εντομοφάγα είδη των αγροτικών εκτάσεων όπωςτα χελιδόνια, η χαλκοκουρούνα, οι κουκουβάγιες, το δενδρογέρακο κ.λπ..

Δεν γνωρίζουμε ακόμη αν η χρήση εντομοκτόνων και άλλων φυτοφαρμάκων επηρεάζουντην αναπαραγωγή του είδους, ούτε ποιές είναι ακριβώς οι απειλές για το είδος στις περιοχέςτης Αφρικής όπου ξεχειμωνιάζει. Σήμερα πια δεν μπορεί να είναι κανείς σίγουρος γιαπράγματα αυτονόητα: ότι τα χελιδόνια και τα κιρκινέζια θα ξανάρθουν την άνοιξη, ότι θαγεννήσουν αυγά που θα εκκολαφθούν, ότι θα μεγαλώσουν κανονικά τους νεοσσούς τους...

Η Ορνιθολογική μελετά το είδος συστηματικά, κάνει δακτυλιώσεις και συγκεντρώνειστοιχεία εδώ και 5 χρόνια. Έτσι, έχει εντοπίσει τις μεγαλύτερες αποικίες σε περισσότερουςαπό 15 νομούς. Το κιρκινέζι είναι η σημαία μας για τη διατήρηση του περιβάλλοντος στιςαγροτικές εκτάσεις. Επειδή λοιπόν κάθε πληροφορία για τη σημερινή ή την παλαιότερηεξάπλωσή του είναι πολύτιμη, μπορείτε να επικοινωνείτε με τον συντάκτη αυτού του άρθρουστα γραφεία της Θεσσαλονίκης.

Τι χρειάζεται να γίνει για την προστασία των κιρκινεζιών

Να προωθηθεί η οικολογική γεωργία και η κατανάλωση προϊόντων βιολογικώνκαλλιεργειών.Να διατηρείται μια χέρσα ζώνη στο χωράφι και να διατηρούνται τα χωράφια σεαγρανάπαυση ή να χρησιμοποιούνται σαν λιβάδι περιοδικά.Να διατηρηθεί η κτηνοτροφία στις γεωργικές εκτάσειςΝα διατηρηθούν τα παλιά σπίτια και οι αποθήκες, ή να κατασκευάζονται τα νέαμε κεραμίδια και γείσο (οι τεχνητές φωλιές για το είδος είναι η τελική λύση καιθέλουν πολύ προσοχή. Θα αναφερθούμε σ’ αυτές σε επόμενο τεύχος).Να ενημερωθούν οι αγρότες και οι μαθητές των περιοχών για το είδος, ώστε ηπροστασία να γίνεται τοπικά.

C opyright © 2012 Ελληνική Ο ρνιθολογική Εταιρεία

Βασ. Ηρακλείου 24, 10682, Α θήνα,

Τηλ/Fax: 210 8228704, 210 8227937,

e-mail: info@ornithologiki.gr

Καστριτσίου 8 , 54623, Θ εσσαλονίκη, Τηλ/Fax. 2310 244245,

e-mail: thess@ornithologiki.gr