1

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ – ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ

ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ – ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ – ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

«ΘΕΩΡΙΑ ΠΡΑΞΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΕΡΓΟΥ»

Διδακτικό σενάριο: «Μικροί αρχαιολόγοι»

Μάθημα: «Σχεδιασμός εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων βασισμένο στις

Ψηφιακές Τεχνολογίες»

Διδάσκοντες: κ. Χ. Κυνηγός και κ. Κατερίνα Μακρή

Παρουσίαση: Τζοβάρα Αλεξάνδρα

Κατεύθυνση: Σύγχρονες τεχνολογίες στην εκπαίδευση

Α.Μ. : 211029

ΙΟΥΛΙΟΣ 2011

1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Τίτλος σεναρίου....................................................................σελ. 3

Ταυτότητα σεναρίου............................................................σελ. 3

Σκεπτικό δραστηριότητας

Επισκόπηση σεναρίου......................................................σελ. 3-4

Προστιθέμενη αξία..........................................................σελ. 4-5

Γνωστικά-Διδακτικά προβλήματα......................................σελ. 5-8

Πλαίσιο εφαρμογής.............................................................σελ. 8-12

Ανάλυση δραστηριότητας

1η διδακτική ενότητα.......................................................σελ. 12-16

2η διδακτική ενότητα.......................................................σελ. 16-18

3η διδακτική ενότητα.......................................................σελ. 18- 20

4η διδακτική ενότητα.......................................................σελ. 20-21

5η διδακτική ενότητα.......................................................σελ. 21-22

Τα εργαλεία....................................................................σελ. 23-24

Πηγές............................................................................σελ. 24

Ρόλος και κοινωνική ενορχήστρωση....................................σελ. 24-27

Επέκταση δραστηριότητας..................................................σελ. 27-28

Βιβλιογραφία........................................................................σελ. 29-30

Παράρτημα...........................................................................σελ. 31-40

1

Τίτλος σεναρίου:

«Μικροί αρχαιολόγοι»

Ταυτότητα σεναρίου:

Συγγραφέας: Αλεξάνδρα Τζοβάρα

Μάθημα: Αρχαία ιστορία Α’ Γυμνασίου

Θέμα: Εξερεύνηση του Μινωϊκού και Μυκηναϊκού πολιτισμού, θεματική

ενότητα που εντάσσεται στην εποχή του Χαλκού

Σκεπτικό δραστηριότητας:

Επισκόπηση σεναρίου:

Το συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο που προτείνεται αποτελεί καινοτομία για την

ελληνική εκπαιδευτική πραγματικότητα που βιώνουμε και αναμένεται να βοηθήσει

τόσο τον μαθητή, όσο και τον εκπαιδευτικό να αναλάβουν πιο ενεργό ρόλο, μένοντας

ανεπηρέαστοι από τα παραδείγματα του παρελθόντος και να απεγκλωβιστούν από τον

αναχρονιστικό τρόπο σκέψης του παραδοσιακού εκπαιδευτικού συστήματος, που

αποτελεί εμπόδιο για την δημιουργία πρωτότυπων ιδεών. Η κύρια ιδέα του σεναρίου

είναι να κατασκευάσουν και να δημιουργήσουν οι μαθητές τα δικά τους

«τεχνουργήματα» και αυτό θα επιτευχθεί με το να τους δοθεί η ευκαιρία να πάρουν

μέρος σε μια ιστορική έρευνα, υιοθετώντας βιωματικούς ρόλους για να φτάσουν

τελικά στην απόκτηση της ιδιότητας του «Αρχαιολόγου», που θα αποτελεί και την

επιβράβευση των μαθητών για την επιτυχημένη διεξαγωγή αυτής της μαθησιακής

διαδικασίας. Πιο αναλυτικά, θα ταξιδέψουν με μία χρονομηχανή πίσω στο χρόνο και

συγκεκριμένα στην εποχή του Χαλκού, μέσω της οποίας θα κατανοηθεί η έννοια της

συνέχειας του ιστορικού χρόνου και θα γνωρίσουν από κοντά δύο πολιτισμούς που

έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της ελληνικότητας των πόλεων, τον

Μινωϊκό και τον Μυκηναϊκό πολιτισμό. Συγκεκριμένα, θα αναλάβουν διάφορους

ρόλους, θα σχεδιάσουν, θα εξερευνήσουν, θα συνεργαστούν, γεγονός που θα

1

συμβάλλει στο να βιώσουν περισσότερο και με μεγαλύτερο ενδιαφέρον την ζωή

εκείνης της εποχής. Στην υλοποίηση αυτού του σκεπτικού θα διαδραματίσουν

ουσιαστικό ρόλο οι νέες τεχνολογίες, καθώς οι αυξημένες απαιτήσεις της εποχής που

διανύουμε, περιλαμβάνουν προγράμματα και λογισμικά υψηλών προδιαγραφών, που

θα είναι κοντά στα ενδιαφέροντα των μαθητών και θα αποτελούν κομμάτι της

καθημερινής τους ζωής. Τα προγράμματα που θα χρησιμοποιηθούν για την εφαρμογή

της διδακτικής διαδικασίας είναι τα WEB 2.0 εργαλεία όπως τα Wiki, Skype,

Dweeber και Prezi, το σχεδιαστικό λογισμικό ToonDoo και ο μικρόκοσμος

Ταξινομούμε.

Προστιθέμενη αξία:

Πιο αναλυτικά, μέσω των WEB 2.0 εργαλείων θα δοθεί η δυνατότητα

δημιουργίας μιας εικονικής αίθουσας διδασκαλίας, όπου θα αναδείξει έναν νέο τρόπο

γραφής και έκφρασης. Η δυνατότητα που δίνεται για σύνδεση μεταξύ διαφορετικών

πηγών θα βοηθήσει στην οργάνωση των πληροφοριών και θα διαμορφώσει μία

αδιάλλειπτη μάθηση. Όσον αφορά τους μικρόκοσμους, οι μαθητές μέσω αυτών έχουν

την δυνατότητα να κατασκεύασουν, χρησιμοποιώντας όλες τους τις αισθήσεις, έτσι

ώστε να ενισχυθεί το ενδιαφέρον τους και να δημιουργήσουν νέες ιδέες. Γενικότερα,

και τα τεχνολογικά εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν συνθέτουν ένα σχεδιασμένο

έργο που αποσπά την σκέψη των μαθητών και την πηγαίνει πέρα από την μηχανική

κατανόηση, προσφέροντας έναν διασκεδαστικό τρόπο μάθησης, εφόσον μέσω αυτών

εξάπτεται η φαντασία των μαθητών, χρησιμοποιούν τις διαισθήσεις τους και

υποστηρίζεται η ελεύθερη έκφραση. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι οι μαθητές

εισέρχονται σε έναν καινούριο κόσμο, όπου η πρόκληση της αναζήτησης, θα τον

ενεργοποιήσει και θα αφαιρέσει από πάνω του την ταυτότητα του παθητικού δέκτη

ακατέργαστων πληροφοριών. Επιπλέον, μέσα από την μεταξύ τους αλληλεπίδραση

θα αποκτήσουν την αίσθηση της κατοχής μιας κοινής ταυτότητας και η συμμετοχή

τους σε αυτή την κοινότητα πρακτικής θα συντελέσει στην ατομική τους ανάπτυξη. Η

κεντρική ιδέα που προωθείται είναι να βοηθηθούν οι μαθητές να μάθουν πώς να

μαθαίνουν, δίνοντας ευκαιρίες ενεργής εμπλοκής, πρόκληση έμπνευσης, έξαρσης

προβληματισμού, αναστοχαστικής διάθεσης, εποικοδομητικού διαλόγου και

ελευθερία διατύπωσης προσωπικών απόψεων. Οι μαθητές θα διδάξουν τον

υπολογιστή και θα γίνουν οι ίδιοι συνειδητοποιημένοι συγγραφείς και αναγνώστες. Η

αλληλεπίδραση των μαθητών μεταξύ του εκπαιδευτικού και του ηλεκτρονικού

1

υπολογιστή είναι έντονη και καθίσταται υπεύθυνη για το θετικό αποτέλεσμα της

διαδικασίας. Ο εκπαιδευτικός ενθαρρύνει τους μαθητές να μπούν στη βαθεία δομή

των λογισμικών και είναι αυτός που θα δώσει στους μαθητές το έναυσμα, την πρώτη

ύλη, ως υποστηρικτικά μέσα, για να ξεκινήσει η εν λόγω διάδραση. Ο ρόλος του δεν

καταργείται, αντιθέτως είναι συμβουλευτικός, ενθαρρύνει τους μαθητές να πάρουν

πρωτοβουλίες και είναι εκεί για να τους επαναφέρει, όταν αποκλείνουν από τον στόχο

τους. Είναι εμφανές ό,τι ο εκπαιδευτικός κατ’ αυτόν τον τρόπο έχει τον χρόνο να

αξιολογήσει πιο έγκυρα τους μαθητές, καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας και να

επικεντρώσει το ενδιαφέρον, στην εύρεση καινούριων κάθε φορά τρόπων όσον

αφορά την οργάνωση της τάξης και την παρουσίαση του μαθήματος. Επίσης, θα

πρέπει οι μαθητές να ενθαρρύνονται για συνεργατική μάθηση, έτσι ώστε να

αποκτήσουν κοινωνικές δεξιότητες και την ικανότητα ανάπτυξης κριτικού διαλόγου,

αποβάλλοντας την ανταγωνιστική τους διάθεση.

Γνωστικά – Διδακτικά προβλήματα:

Πολλά από τα προβλήματα που προκύπτουν κατά την διάρκεια διδασκαλίας

του μαθήματος της Ιστορίας, θα πρέπει να μας προτρέπουν στην υιοθέτηση αυτού του

νέου τρόπου διδασκαλίας και γενικότερα στην αναζήτηση κάθε φορά καινούριων

διδακτικών πρακτικών και καινοτομιών, που να υποστηρίζουν και να προωθούν την

μαθησιακή διαδικασία και όχι να την περιορίζουν στα στενά όρια του Αναλυτικού

Προγράμματος. Είναι εύλογη η δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι μαθητές κατά την

μετάβαση τους από το Δημοτικό στο Γυμνάσιο, καθώς οι έννοιες πλέον γίνονται πιο

σύνθετες και πιο αφηρημένες. Επιπλέον, η πλειοψηφία των μαθητών αγνοεί την αξία

της συνεργατικότητας, καθώς και τους κανόνες για την ομαλή διεξαγωγή της, εφόσον

δεν έχουν μάθει να δουλεύουν ομαδικά, στο πνεύμα της ευγενούς άμιλλας. Αξίζει να

σημειωθεί ότι το καινουριο περιβάλλον, στο οποίο καλούνται οι μαθητές να

προσαρμοστούν όσο τον δυνατόν ταχύτερα, εμφανίζεται ο φόβος πρός τον καθηγητή-

αυθεντία και την παροχή απαντήσεων που ενδεχομένως να διαφέρουν από τις

εκάστοτε επιστημονικές. Το γεγονός ότι ο παραδοσιακός τρόπος διδασκαλίας και η

παροχή, απλώς ενός κειμένου με περιορισμένο αριθμό εικόνων έχει καταστήσει το

μάθημα της Ιστορίας ανούσιο, αποστασιοποιημένο από τα ενδιαφέροντα των παιδιών

και την κοινωνία στην οποία ζούν, δεν κάνει αντιληπτή την συνέχεια μέσα στο χρόνο

και αυξάνει τα αισθήματα πλήξης και ανίας. Τέλος, να επισημανθεί ότι υπάρχει ένα

μεγάλο εύρος πληροφοριών που παρέχονται στο διαδίκτυο και το να αφήσουμε τους

1

μαθητές να οργανώσουν μόνοι τους το «χάος» που τις χαρακτηρίζει, θα αποτελούσε

ένα ακόμη εμπόδιο για την απόκτηση της ουσιαστικής μάθησης. Όπως

προαναφέρθηκε, όλα αυτά ενισχύονται από το Αναλυτικό Πρόγραμμα, το οποίο

επιβάλλει έναν συγκεκριμένο τρόπο διδασκαλίας, με συγκεκριμένους μαθησιακούς

στόχους, κάνοντας τον εκπαιδευτικό και τον μαθητή άβουλα και παθητικά όντα

μπροστά σε κάθε πληροφορία που τους προσφέρεται. Συνεπώς, προτείνεται η

υιοθέτηση κατάλληλων στρατηγικών και η παροχή της σωστής κατευθυντήριας

γραμμής από τον εκπαιδευτικό, μέσω σύγχρονων εργαλειών και θεωριών της

μάθησης.

Μέσα από αυτή την διδακτική διαδικασία θα δούμε να ενσαρκώνονται

θεωρίες που υποστηρίζουν τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται και αναδεικνύουν

στρατηγικές για την απόκτηση της ουσιαστικής γνώσης. Οι θεωρίες πάνω στις οποίες

στηρίζεται το συγκεκριμένο σενάριο είναι αυτές της Θεωρίας της Δραστηριότητας,

της Διασυνδεδεμένης Γνώσης (Connectivism) και του Κοινωνικού

Κοντστρουκτιβισμού.

Η Θεωρίας της Δραστηριότητας ανήκει στις κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες

μάθησης και εκπρόσωποί της είναι οι Vygotsky, Leont’ev, Luria, Nardi, Cole και

Ergestrom. Πρόδρομός της θεωρείται ο Vygotsky, ο οποίος αναφέρει ότι σημαντικό

ρόλο στη μάθηση και στην δυνατότητα νοηματοδότησης της εμπειρίας του μαθητή,

παίζει η κοινωνική αλληλεπίδραση. Η συνεργατική αυτή σχέση που αναπτύσσεται

μεταξύ των μαθητών ενισχύεται από την χρήση εργαλείων, τα οποία θα συμβάλλουν

στην απόκτηση του επιδιωκόμενου μαθησιακού στόχου. Σε αυτή την περίπτωση τα

εργαλεία αυτά σχετίζονται με τις ψηφιακές τεχνολογίες και το υποστηρικτικό υλικό

που θα δώσει ο εκπαιδευτικός στους μαθητές. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο

Vygotsky τα εργαλεία αυτά «θα μετασχηματίσουν το περιβάλλον» των χρηστών.

Συγκεκριμένα, τα υποκείμενα τα οποία αφορούν τους μαθητές, θα διαμορφώσουν

μέσω των εργαλείων το αντικείμενο, το οποίο αποτελεί τον στόχο της όλης

δραστηριότητας. Επίσης και ο εκπαιδευτικός διαμορφώνει αυτά τα εργαλεία για να

εφαρμόσει διδακτικές τακτικές και να οργανώσει δραστηριότητες, για την

διευκόλυνση της μάθησης. Αξίζει να σημειωθεί ότι η χρήση των εργαλείων με τα

οποία και όχι από τα οποία μαθαίνει ο μαθητής, δίνοντας ευκαιρίες για κατασκευή,

βαθιά πρόσβαση στη δομή τους, συμβάλλει όχι μόνο στον μετασχηματισμό του

1

περιβάλλοντος, αλλά και του ίδιου του υποκειμένου, εφόσον θα συντελέσουν στην

δημιουργία νέων ιδεών.

Όσον αφορά την θεωρία της Διασυνδεδεμένης Μάθησης (Connectivism),

αυτή στηρίζεται στο σκεπτικό ότι η συνεχής αύξηση πληροφοριών έχει καταστήσει

δύσκολη την οργάνωση τους, γι’ αυτό θα πρέπει να αποκτηθεί η ικανότητα

σχηματισμού συνδέσμων μεταξύ των πηγών πληροφόρησης και την ικανότητα

προσαρμογής των συνδέσμων αυτών, ανάλογα με τις συνθήκες. Το γεγονός ότι δεν

μπορούμε να παίρνουμε τις ίδιες αποφάσεις για κάθε χρονική στιγμή, απαιτεί τη

συνεχή άντληση νέων, αλλά σωστά δομημένων πληροφοριών. Πιο αναλυτικά, η

σύνδεση διαφορετικών κόμβων, με συμπληρωματικούς συνδέσμους, οι οποίοι όμως

να είναι σωστά συνδεδεμένοι και όχι σύντομοι, θα συντελέσει στην δημιουργία ενός

συνόλου, που θα οργανώσει το χάος, μέσα στο οποίο βρίσκεται η μάθηση. Επιπλέον,

υποστηρίζεται ότι κατά αυτόν τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα να γνωρίζουμε αυτό

που θα μας χρειαστεί για το μέλλον και δεν θα μένουμε προσκολλημένοι στις ήδη

υπάρχουσες γνώσεις μας. Η έγκυρη μάθηση είναι αυτή που στηρίζεται στην

πολυμορφία των απόψεων και για να είναι συνεχής θα πρέπει αυτοί οι σύνδεσμοι να

εξελίσσονται και να διαμορφώνονται συνεχώς. Τέλος, να σημειωθεί ότι σημαντικό

ρόλο θα παίξει η σωστή επιλογή της γνώσης που πρόκειται να συνδεθεί, συνεπώς όλη

αυτή η διαδικασία θα καθοδηγηθεί από τον εκπαιδευτικό, ο οποίος θα

χρησιμοποιήσει τις σωστές διδακτικές στρατηγικές, για να μην χαθεί ο μαθητής στον

καταιγισμό πληροφοριών.

Σχετικά με τον Κοινωνικό Κονστρουκτιβισμό του Lev Vigotsky,

υποστηρίζεται ότι η γνώση είναι διαπραγματεύσιμη και δομείται με την ενεργό

δράση. Πιο αναλυτικά, ο μαθητής περνά στο επίκεντρο και του δίνεται η ευκαιρία να

κατασκευάσει τη γνώση του, σταδιακά, να διακρίνει τις επιλογές που έχει και να

διαμορφώνει την προσωπικότητά του, μέσω της αλληλεπίδρασης και της

συνεργασίας με τους άλλους. Προωθείται ο επαναπροσδιορισμός του υποκειμένου,

όπου γίνεται σεβαστή η διαφορετικότητα του κάθε μαθητή ως προς το πνευματικό

του υπόβαθρο, τις εμπειρίες κ.λ.π. Επιπλέον, μέσω αυτής της μη προδιαγεγραμμένης

πορείας αλληλεπιδράσεων και της διερευνητικής διδασκαλίας, θα βοηθηθεί στην

εσωτερίκευση νέων εννοιών, για να περάσει, τελικά, από την ανάπτυξη της

διαπροσωπικής στην ανάπτυξη της ενδοπροσωπικής νοημοσύνης. Η μάθηση θα

διευκολυνθεί και θα εμπλουτιστεί, όταν δίνονται ευκαιρίες στον μαθητή να

1

προσεγγίζει την πραγματικότητα με την φαντασία και το συναίσθημα και όχι

μηχανικά. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι περικλείεται και η έννοια της επικείμενης

ανάπτυξης, η οποία σύμφωνα με τον Vygotsky είναι «η απόσταση ανάμεσα στο

πραγματικό αναπτυξιακό επίπεδο, που καθορίζεται από την ικανότητα για επίλυση

προβλήματος με την καθοδήγηση ενός ενήλικα ή πιο ικανών συνομηλίκων».

Γενικότερα, ο μαθητής θα πρέπει να έχει ενεργή και προσωπική εμπλοκή στην όλη

μαθησιακή διαδικασία και να εξελίσσεται μέσω του αναστοχασμού και των

κοινωνικών αλληλεπιδράσεων.

Για την διεξαγωγή των διδακτικών ενοτήτων χρησιμοποιείται ένας

συνδυασμός των μεθόδων «Συνεργατικής διδασκαλίας και μάθησης» και

«Υποστηρικτικής διδασκαλίας (scaffolding)». Οι μαθητές, λοιπόν, οργανώνονται και

δουλεύουν σε ομάδες, έτσι ώστε να αυξηθεί το ενδιαφέρον τους για μάθηση, αλλά σε

κάποιες περιπτώσεις μετά την συνεργασία τους δουλεύουν και ατομικά, για να

αξιολογηθεί κατά πόσο επιτεύχθηκε η ατομική τους ανάπτυξη.

Πλαίσιο εφαρμογής:

Απευθύνεται σε:

Μαθητές της Α’ Γυμνασίου, ανομοιογενούς επιπέδου.

Προβλεπόμενος χρόνος υλοποίησης:

Κυμαίνεται από 9-10 διδακτικές ώρες, ανάλογα με το επίπεδο της τάξης και τον

προσωπικό χειρισμό του κάθε εκπαιδευτικού.

Χώρος υλοποίησης:

Αρχικά, θα διεξαχθεί στην αίθουσα διδασκαλίας, όπου θα γίνει εισαγωγική

συζήτηση για να εισαγάγει ο εκπαιδευτικός τους μαθητές στο νόημα της

δραστηριότητας. Έπειτα, αφού έρθει ο εκπαιδευτικός σε συνεννόηση με τον

καθηγητή της πληροφορικής, θα παραχωρηθεί το εργαστήριο πληροφορικής για τις

επόμενες διδακτικές ώρες.

Προαπαιτούμενες γνώσεις:

1

Για την υλοποίηση του σεναρίου προβλέπεται ότι θα πρέπει να υπάρχουν κάποιες

στοιχειώδεις γνώσεις των μαθητών όσον αφορά την εποχή στην οποία εντάσσονται

αυτοί οι πολιτισμοί, καθώς και τις επιρροές που έχουν δεχθεί από τον Κυκλαδικό

πολιτισμό. Ο λόγος που κρίνεται αυτό απαραίτητο είναι ότι θα είναι πιο εύκολο για

τους μαθητές και όχι χρονοβόρο να κατανοήσουν τα χαρακτηριστικά του κάθε

πολιτισμού και να ενταχθούν στο κλίμα εκείνης της εποχής. Επίσης, θα

συνειδητοποιήσουν τη θέση τους μέσα στο ιστορικό γίγνεσθαι. Κατά αυτόν τον

τρόπο θα αποκτήσουν στο τέλος μια συνεκτική εικόνα για την περίοδο εκείνη, που θα

τους βοηθήσει να τεκμηριώσουν πιο εύκολα τις συγκρίσεις μεταξύ των δύο

πολιτισμών. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι εφόσον οι τεχνολογίες παίζουν σημαντικό

ρόλο στη διεξαγωγή του διδακτικού σεναρίου, κρίνεται χρήσιμο οι μαθητές να έχουν

τις βασικές γνώσεις χειρισμού του ηλεκτρονικού υπολογιστή, όπως επίσης και

γνώσεις σχετικά με τα λογισμικά που θα χρησιμοποιηθούν. Αναλυτικότερα, θα πρέπει

να γνωρίζουν τη λειτουργία του Wiki, ως πρός το ανέβασμα υλικού σε αυτό, στη

συγκεκριμένη περίπτωση αφορά τις εργασίες τους, ως πρός τον τρόπο επεξεργασίας

του, αλλά και την εισαγωγή σχολίων ή συνδέσμων. Επίσης, να γνωρίζουν τη χρήση

του Skype, για να επικοινωνούν μεταξύ τους και μέσω βίντεο-κλήσης, καθώς και τον

τρόπο που λειτουργεί το Dweeber, για τη δημιουργία σχεδίων. Τέλος, όσον αφορά τα

εργαλεία WEB 2.0 θα πρέπει να γνωρίζουν το λογισμικό Prezi, μέσω του οποίου θα

παρουσιάσουν τα ευρήματά τους, στην τάξη και το λογισμικό Toondoo για τον

σχεδιασμό cartoon. Όσον αφορά τις γνώσεις για τις λειτουργικότητες και τον

χειρισμό του μικρόκοσμου Ταξινομούμε, θα πρέπει και αυτές να συμπεριληφθούν

στις προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μαθητές θα

πρέπει να ενημερώθούν για τους τρόπους αναζήτησης στο διαδίκτυο, καθώς και τους

κινδύνους που ελλοχεύουν σε αυτό. Όλα αυτά θα μπορούσαν να διευθετηθούν με την

βοήθεια του καθηγητή της πληροφορικής, αφιερώνοντας κάποιες επιπλέον διδακτικές

ώρες για τη διδαχή τους. Στην επίτευξη του σκοπού αυτού, θα συμβάλλει και ο

καθηγητής του συγκεκριμένου διδακτικού αντικειμένου, που αναλύεται και

ερευνάται, κατά τη διάρκεια του οποίου θα επιβλέπει και θα συντονίζει την

διαδικασία. Είναι ευνότητο, λοιπόν, ότι και ο εκπαιδευτικός πρέπει να έχει τις

στοιχειώδεις γνώσεις.

Απαιτούμενα βοηθητικά εργαλεία αποτελούν:

1

Τα λογισμικά και τα προγράμματα με τα οποία θα πρέπει να είναι εξοπλισμένο το

εργαστήριο πληροφορικής (Wiki, Skype, Dweeber, Prezi, Toondoo, Ταξινομούμε),

καθώς και σύνδεση στο διαδίκτυο. Να αναφερθεί και ο προτζέκτορας, μέσω του

οποίου θα προβάλλονται οι παρουσιάσεις των μαθητών.

Κοινωνική ενορχήστρωση:

Οι μαθητές που παίρνουν μέρος στο σκεπτικό αυτού του διδακτικού σεναρίου

είναι εικοσιτέσσερις και θα χωριστούν σε ομάδες των δώδεκα ατόμων, οι οποίες θα

επιλέξουν για το αν θα αναλάβουν τον ρόλο των Μυκηναίων ή των Μινωϊτών. Στη

συνέχεια η κάθε ομάδα θα αναλαμβάνει και τον αντίστοιχο ρόλο που θα σχετίζεται με

το θέμα που διερευνάται στην κάθε διδακτική ενότητα. Συγκεκριμένα, οι τίτλοι των

ρόλων τους θα είναι: «Έμποροι Μυκηναίοι» και «Έμποροι Μινωϊτες», «Η ζωή μου

στα ανάκτορα των Μυκηνών» και «Η ζωή μου στα ανάκτορα της Μινωϊκής Κρήτης»,

«Αποκρυπτογράφοι της τέχνης και της γραφής των Μυκηναίων» και

«Αποκρυπτογράφοι της τέχνης και της γραφής των Μινωϊτών», «Θεοί της

βλάστησης» και «Ολύμπιοι Θεοί», «Αρχαιολόγος Ερρίκος Σλήμαν» και

«Αρχαιολόγος Άρθουρ Έβανς». Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στο τέλος, στα πλαίσια

της αξιολόγησης θα ανταλλάξουν ρόλους και αυτοί που εξερεύνησαν τον πολιτισμό

των Μυκηναίων θα αναλάβουν τον πολιτισμό των Μινωϊτών και αντίστοιχα το ίδιο

ισχύει γι’ αυτούς που εξερεύνησαν τον πολιτισμό των Μινωϊτών. Τέλος, για να

διευκολυνθεί η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή και για να μπορέσουν όλοι οι

μαθητές να τον χειριστούν και να αλληλεπιδράσουν ουσιαστικά με τα λογισμικά και

τα προγράμματα, θα χωριστούν σε υπο-ομάδες των έξι ατόμων και στην κάθε υπο-

ομάδα θα αντιστοιχεί ένας υπολογιστής. Για την χρήση του υπολογιστή, είναι

δυνατόν να δημιουργηθούν και ρόλοι μέσα στις ομάδες, όπως αυτός του μαθητή που

θα χειρίζεται το πληκτρολόγιο ή αυτός που θα σημειώνει τους συλλογισμούς της

ομάδας, αυτός του συντονιστή κ.α. Ο τελευταίος θα είναι αυτός που θα έχει

μεγαλύτερη εμπειρία όσον αφορά τις τεχνολογίες, έτσι ώστε μέσα από ένα κλίμα

συνεργασίας να συμβάλλει στην αποφυγή προβλημάτων και εμποδίων. Θα πρέπει να

σημειωθεί ό,τι οι ρόλοι μέσα στην ομάδα, μπορούν να εναλλάσονται. Ο

εκπαιδευτικός αναλαμβάνει τον ρόλο του συντονιστή της όλης διαδικασίας, χωρίς να

καθοδηγεί. Διευκρινίζοντας καταστάσεις και προτείνοντας λύσεις σε τυχόν

1

προβλήματα που μπορεί να προκύψουν στην επικοινωνία μεταξύ των ομάδων των

μαθητών, ενθαρρύνει και διαμορφώνει το κατάλληλο περιβάλλον για ουσιαστική

συνεργασία.

Στόχοι:

Ως προς τη διδακτική διαδικασία οι μαθητές αναμένεται:

Να μάθουν για τα κυριότερα χαρακτηριστικά των δύο πολιτισμών της

προϊστορικής εποχής, όσον αφορά την οικονομία, την οργάνωση και την

διοίκηση, την τέχνη, την γραφή, την αρχιτεκτονική και την θρησκεία

Να αξιολογήσουν τους λόγους που ωθούν τους ανθρώπους στη δημιουργία

έργων τέχνης

Να εξηγήσουν την σημαντικότητα της γραφής για τον ελληνικό πολιτισμό

Να εκτιμήσουν συνολικά τον Μινωϊκό και Μυκηναϊκό πολιτισμό σε

συνάρτηση με τον χρόνο και τον χώρο ανάπτυξής τους

Να γνωρίσουν τα στάδια εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, μέσω της

σύγκρισης των δύο πολιτισμών

Να εξοικειωθούν με την έννοια του χρόνου, της συνέχειας και γενικά της

ιστορικής εξέλιξης

Ως προς την μαθησιακή διαδικασία οι μαθητές αναμένεται:

Να καλλιέργήσουν την ιστορική τους φαντασία, μέσω της σύνδεσης του

παρελθόντος με το παρόν

Να μιμηθούν τον τρόπο εργασίας ενός ιστορικού μελετητή, μέσω της έρευνας

Να εκτιμήσουν τις προσπάθειες του ανθρώπου για αναβάθμιση των συνθηκών

της ζωής του

Να εκφραστούν δημιουργικά και να αναπτύξουν την φαντασία τους, μέσω της

βιωματικής προσέγγισης

Να αποκτήσουν δεξιότητες υποβολής ερωτημάτων, σύγκρισης και ερμηνείας

Να αναπτύξουν συνεργατικές δεξιότητες, μέσω των ομαδικών

δραστηριοτήτων

Να καλλιεργήσουν ιστορική ενσυναίσθηση, φεύγοντας από το χωρο-χρονικό

πλαίσιο της σύγχρονης εποχής

1

Να ξεπεράσουν την προσωπική τους εμπειρία και να οικοδομήσουν μία

βαθύτερη γνώση για την ιστορική περίοδο

Να στοχαστούν κριτικά για την διαδικασία στην οποία έλαβαν μέρος

Ως προς τις Νέες Τεχνολογίες οι μαθητές αναμένεται:

Να εξοικειωθούν με ανοικτά περιβάλλοντα μάθησης

Να εξοικειωθούν με τη διαδικασία διερεύνησης και παρατήρησης, με την

έρευνα και τη συλλογή πληρογοριών

Να αναπτύξουν κριτική σκέψη με την αναζήτηση και αξιολόγηση των

ηλεκτρονικών πηγών στο διαδίκτυο, καθώς και με τον σχολιασμό των

πολλαπλών απόψεων

Να αποκτήσουν αφαιρετική και οργανωτική ικανότητα

Να αναπτύξουν αυτενέργεια και να μάθουν να οικοδομούν μόνοι τους την

γνώση, με την δημιουργία δικών τους ψηφιακών κατασκευασμάτων

Να αποκτήσουν συγγραφικές δεξιότητες, μέσω ενός νέου τρόπου γραφής

Να αποκτήσουν επικοινωνιακές δεξιότητες μέσα από τη συνεργασία σε

ομάδες

Να αναπτύξουν τεχνικές επίλυσης προβλημάτων

Να αναπτύξουν στοχαστική διάθεση

Να αναπτύξουν καλλιτεχνικές δεξιότητες μέσω της δημιουργικής έκφρασης

Ανάλυση δραστηριότητας:

Η ροή εφαρμογής των δραστηριοτήτων:

1η διδακτική ενότητα: «Η οικονομία των Μυκηναίων και των Μινωϊτών»

(1-2 διδακτικές ώρες)

Προπαρασκευαστικό στάδιο:

Πρίν την έναρξη της Α’ Φάσης σε αυτή την διδακτική ενότητα θα πρέπει να

αφιερωθεί λίγος χρόνος για να γίνει μία εισαγωγική συζήτηση και να παρακινήσει το

1

ενδιαφέρον των μαθητών, αναφέροντας τους ρόλους που πρόκειται να αναλάβουν,

κάνοντας ένα ταξίδι στην αρχαία Κρήτη και τις Μυκήνες, έτσι ώστε να αποκτήσουν

στο τέλος τον τίτλο του αρχαιλόγου. Όλες οι πληροφορίες, δηλαδή οι ιστοσελίδες και

οι εργασίες για την διεξαγωγή της κάθε διδακτικής ενότητας θα βρίσκονται σε ένα

από τα WEB 2.0 εργαλεία που πρόκειται να χρησιμοποιήσουν οι μαθητές, το Wiki

(βλ. Παράρτημα, εικόνα 5, σελ. 34). Ο εκπαιδευτικός στη συνέχεια θα εξηγήσει με

λεπτομέρεια το τι θα τους ζητηθεί να κάνουν τόσο στον πραγματικό χώρο της

σχολικής αίθουσας, όσο και στον εικονικό χώρο που θα δημιουργηθεί μέσω του

υπολογιστή και των εργαλείων. Επίσης, θα αναφέρει την σημαντικότητα των στόχων

και των αποτελεσμάτων που επιθυμούνται να επιτευχθούν, καθώς και τον καίριο

ρόλο που παίζουν οι σύγχρονες τεχνολογίες προς αυτή την κατεύθυνση. Με άλλα

λόγια θα πρέπει να αναφέρει τα μαθησιακά οφέλη, που θα έχουν οι μαθητές μέσα από

αυτή την διερεύνηση και να τους δώσει να καταλάβουν πόσο σημαντική είναι η

ενεργή συμμετοχή τους, εφόσον όλα αυτά θα επιτευχθούν μόνο με την δική τους

προσωπική και υπεύθυνη εμπλοκή. Τέλος, εφόσον θα δουλέψουν σε μικρές ομάδες

θα πρέπει να επισημάνει τους κανόνες που πρέπει να τηρούνται στα πλαίσια της

συνεργασίας τους.

Α’ Φάση:

Έχοντας αναφέρει όλες τις πτυχές της δραστηριότητας θα ξεκινήσει η πρώτη

φάση, η αφετηρία της οποίας αφορά τη σύνδεση του μαθήματος με τον Κυκλαδικό

πολιτισμό που είχαν διδαχθεί στην προηγούμενη διδακτική ενότητα, έτσι ώστε να

θυμηθούν μέσα από νύξεις και ερωτήσεις του εκπαιδευτικού, τα γενικότερα

χαρακτηριστικά και το πνεύμα που διέπει εκείνη την εποχή. Επίσης, θα βοηθήσει στο

να οικειοποιηθούν τη νέα γνώση με βάση την εμπειρία τους και να αντιληφθούν τα

στάδια της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, καθώς και τις προσπάθειες του

ανθρώπου για την απόκτηση μιας καλύτερης ποιότητας ζωής. Από την συζήτηση που

θα προκληθεί, θα εστιαστεί το ενδιαφέρον, αρχικά, στο εμπόριο και την

δραστηριότητα των Κυκλαδιτών στη θάλασσα, δίνοντας έτσι το έναυσμα να

αναρωτηθούν και να αναζητήσουν για τις αντίστοιχες δραστηριότητες των Μινωϊτών

και των Μυκηναίων.

Β’ Φάση:

1

Σειρά έχει ο χωρισμός των μαθητών σε δύο ομάδες των δώδεκα ατόμων,

ανεξαρτήτως πνευματικού επιπέδου, φύλλου και άλλων διακρίσεων, αποκτώντας έτσι

το αίσθημα του ανήκειν σε μια κονότητα για την επίλυση προβλημάτων απο κοινού.

Συγκεκριμένα, η μία ομάδα θα αναλάβει τον ρόλο των Μινωϊτών εμπόρων και η άλλη

τον ρόλο των Μυκηναίων εμπόρων. Για να δουλέψουν στους υπολογιστές, κρίνεται

απαραίτητος ο διαχωρισμός της κάθε ομάδας σε υπο-ομάδες των έξι ατόμων. Ο

διαχωρισμός αυτός θα συμβάλλει στην σωστή και από κοινού διαχείριση του

ηλεκτρονικού υπολογιστή. Οι πιθανοί ρόλοι που μπορεί να προκύψουν μέσα στην

ομάδα και οι οποίοι θα εναλλάσονται είναι: 1) χειριστής πληκτρολογίου, 2)

συντονιστής της ομάδας, 3) αυτός που θα κρατάει σημειώσεις και θα καταγράφει τα

αποτελέσματα των αναζητήσεων τους.

Γ’ Φάση:

Η διερεύνηση ξεκινά με το να ανατρέξουν στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις που

βρίσκονται στο Wiki, στο φάκελο που θα αφορά την ομάδα τους (βλ. Παράρτημα,

εικόνα 6 και 7, σελ. 34-35) για την εύρεση πληροφοριών και στοιχείων σχετικά με το

εμπόριο και τις γενικότερες δραστηριότητες των Μυκηναίων και των Μινωϊτών στη

θάλασσα. Να σημειωθεί ότι οι μαθητές μπορούν να ανατρέξουν και σε άλλες

διευθύνσεις για την εύρεση περισσότερου υλικού, καθώς και να προσθέσουν

επιπλέον στοιχεία που θα ανακαλύψουν στη διάρκεια της έρευνάς τους. Η κάθε

ομάδα αφοσοιώνεται στην διαδικασία αναζήτησης, ανταλλάσσοντας απόψεις μεταξύ

τους και υποστηρίζοντας τα μέλη της. Η διαδικασία συνεχίζεται με το άνοιγμα του

μικρόκοσμου Ταξινομούμε, όπου έχει ήδη διαμορφωθεί η βάση δεδομένων, για την

κάθε ομάδα από τον εκπαιδευτικό. Συγκεκριμένα, περιέχει στη βάση δεδομένων δύο

πίνακες, ένας με την ονομασία «εμπόριο» και ο άλλος με την ονομασία «επιπτώσεις».

Στον πρώτο πίνακα τα πεδία έχουν τις ονομασίες «είδη εμπορικών συναλλαγών»,

«εισαγώμενα-εξαγώμενα», «αυξημένης ζήτησης» και «χώρες-πόλεις εμπορικών

συναλλαγών». Τις εγγραφές των πεδίων καλούνται οι μαθητές να τις συμπληρώσουν,

έτσι ώστε να οργανώσουν τις πληροφορίες τους, αλλά και να προσθέσουν νέα πεδία

με βάση τα στοιχεία που ανακάλυψαν. Η οργάνωση των πληροφοριών και η εστίαση

σε συγκεκριμένο θέμα θα ενισχυθεί από τις ψηφίδες «σύνολο» και «ερώτηση», όπου

με την υποβολή των κατάλληλων κωδικοποιημένων ερωτήσεων στην ψηφίδα

«ερώτηση» θα προβάλλονται δυναμικά οι απαντήσεις στην ψηφίδα «σύνολο».

1

Δίνεται ενδεικτικό παράδειγμα για το εμπόριο των Μινωϊτών (βλ. Παράρτημα, εικόνα

1, σελ. 31). Στον δεύτερο πίνακα (εμπόριο) οι μαθητές καλούνται να γράψουν ένα

σύντομο κείμενο σχετικά με τις επιπτώσεις του εμπορίου στην οικονομία, τις σχέσεις

μεταξύ των λαών και τον πολιτισμό. (βλ. Παράρτημα, εικόνα 2, σελ. 32).

Δ’ Φάση:

Σε αυτή τη φάση θα πρέπει να εκπονήσουν μία ομαδική εργασία, η οποία

βρίσκεται αναρτημένη στο Wiki και τους ζητά να γράψουν ένα δοκίμιο

περιγράφωντας τις δραστηριότητες από την οπτική γωνία των εμπόρων και να

αναφερθούν στα προϊόντα, στις σχέσεις που έχουν αναπτύξει με τις άλλες πόλεις και

πολιτισμούς, με τους οποίους έρχονταν σε επαφή, κατά τις εμπορικές τους

συναλλαγές, καθώς και για τις επιπτώσεις που είχε η εμπορική δραστηριότητα στην

ζωή των Μινωϊτών και Μυκηναίων, αντίστοιχα. Χρησιμοποιείται, δηλαδή, η τεχνική

της προσομοίωσης και καλούνται να κατανοήσουν τον τρόπο σκέψης, το πώς

συμπεριφέρονταν και επικοινωνούσαν μέσα σε συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες.

Για την ομαδική εργασία θα συνεχίσουν δουλεύοντας ατομικά εκτός σχολικής

αίθουσας, πάντα στο πλαίσιο συνεργασίας, για αλληλοϋποστήριξη και θα

καταγράψουν τα στοιχεία που ανακάλυψαν, έτσι ώστε να διευκολυνθεί η σύνθεση

των ατομικών αυτών εργασιών και να δημιουργηθεί ένα συνεργατικό κείμενο, που θα

απαντά στις πτυχές τις ομαδικής εργασίας. Πιο αναλυτικά, ο κάθε μαθητής θα

ανεβάσει την ατομική του εργασία στο Wiki, έτσι ώστε να προκύψει συζήτηση

μεταξύ της ομάδας, για τον τρόπο σύνδεσης των μικρών αυτών, σε έκταση, εργασιών.

Σε αυτή την περίπτωση θα εκφραστούν απόψεις και αντιρρήσεις πάνω σε στοιχεία

που χρειάζονται επεξεργασία και επαναπροσδιορισμό. Στη συνέχεια, θα

προετοιμάσουν την παρουσίαση της τελικής τους εργασίας, μέσω του λογισμικού

παρουσιάσεων Prezi και επιπλέον θα ετοιμάσουν φύλλα εργασίας για την άλλη

ομάδα, όπου θα περιέχονται ερωτήσεις, για να τις συμπληρώνουν με τα σημαντικά

στοιχεία που θα πρέπει να γνωρίζουν για τον άλλον πολιτισμό. Έτσι θα κρατηθεί

αμείωτο το ενδιαφέρον τους και θα είναι στο τέλος έτοιμοι να κάνουν συγκρίσεις

μεταξύ των πολιτισμών. (βλ. Παράρτημα, εικόνα 8 και 9, σελ. 35-36).

Ε’ Φάση:

Η συγκεκριμένη φάση θα συνεχιστεί στην αίθουσα διδασκαλίας, όπου η κάθε

ομάδα θα παρουσιάσει την εργασία της σε συγκεκριμένο χρονικό περιθώριο, κατά

1

την διάρκεια της οποίας η άλλη ομάδα θα συμπληρώνει τα φύλλα εργασίας, όπως

προαναφέρθηκε. Θα ακολουθήσει συζήτηση, πάνω στην οποία θα διευκρινιστούν

παρανοήσεις και θα λυθούν τυχόν απορίες. Ο εκπαιδευτικός σε αυτό το στάδιο

μπορεί να προκαλέσει συζήτηση θέτοντας ερωτήματα, όπως σε τι συνίσταται η

αδυναμία της κάθε ομάδας, πώς θα μπορούσε να διατυπωθεί διαφορετικά ένα

συγκεκριμένο θέμα και ποιά στοιχεία από αυτά που παρουσιάστηκαν, προσέλκυσαν

το ενδιαφέρον τους. Με αυτόν τον τρόπο προωθείτται η αυτογνωσία των μαθητών

και ευαισθητοποιούνται σε θέματα δυναμικής της ομάδας τους.

2η διδακτική ενότητα: «Αρχιτεκτονική και διοίκηση των Ανακτόρων των

Μυκηναίων και των Μινωϊτών»

(1-2 διδακτικές ώρες)

Α’ Φάση:

Σε αυτή την ενότητα στόχος είναι να εξερευνήσουν την ζωή μέσα στα

Ανάκτορα των Μυκηναίων και των Μινωϊτών, για να είναι σε θέση να αντιληφθούν

την κατάσταση που επικρατούσε τότε και να είναι πιο εύκολο γι’ αυτούς στο τέλος να

κάνουν την αναγωγή στο σήμερα. Οι ομάδες των δώδεκα ατόμων θα συνεχίσουν να

ισχύουν με την διαφορά ότι πλέον η ομάδα τους θα έχει τίτλο «Η ζωή μου στα

Ανάκτορα των Μυκήνων» και «Η ζωή μου στα Ανάκτορα της Μινωϊκής Κρήτης»,

αντίστοιχα. Στη συνέχεια οι ομάδες αυτές θα δουλέψουν πάλι ανά έξι στους

ηλεκτρονικούς υπολογιστές για την εξέλιξη της διαδικασίας.

Β’ Φάση:

Η δραστηριότητα των μαθητών σε αυτή την φάση θα ξεκινήσει με την

αναζήτηση των διευθύνσεων, που θα έχει προσθέσει ο εκπαιδευτικός στο Wiki,

καθώς και οι δραστηριότητες για την επίτευξη της δημιουργίας της τελικής εργασίας.

Αρχικά, λοιπόν, θα αναζητήσουν πληροφορίες για την αρχιτεκτονική και τα

γενικότερα χαρακτηριστικά των Ανακτόρων του κάθε πολιτισμού, για να αποκτήσουν

μία στοιχειώδη εικόνα, σχετικά με τις προϋποθέσεις που θα πρέπει να πληρεί ένα

μέρος για να χτιστεί ένα ανάκτορο των Μυκηναίων ή των Μινωϊτών, τον τρόπο της

1

οχύρωσής τους, πού και πότε χτίστηκαν, καθώς και την εσωτερική διαμόρφωση που

είχαν τα διαμερίσματά τους. Στη συνέχεια, οι ομάδες θα αναλάβουν, με βάση τα όσα

ειπώθηκαν και ερεύνησαν να μπούν στο πρόγραμμα Dweeber και με την βοήθειά του

να σχεδιάσουν πώς φαντάζονται τα ανάκτορα εξωτερικά και εσωτερικά. Το

πρόγραμμα αυτό προσφέρει ένα πλαίσιο ζωγραφικής με τα κατάλληλα εργαλεία για

σχεδιασμό και επίσης παρέχεται δυνατότητα συνομιλίας (chat) κάτω από αυτό το

πλαίσιο, για να έχουν την δυνατότητα οι υπο-ομάδες να συνομιλούν κατά τον

σχεδιασμό και να αλληλουποστηρίζονται.

Γ’ Φάση:

Στην τρίτη φάση αυτής της ενότητας οι μαθητές θα αναζητήσουν στο

διαδίκτυο, για την διοίκηση των ανακτόρων, χρησιμοποιώντας τις ηλεκτρονικές

διευθύνσεις που παρέχει ο εκπαιδευτικός, αλλά και αυτές που θεωρούν οι ίδιοι ότι θα

συμβάλλουν θετικά στην έρευνά τους. Συγκεκριμένα, θα ερευνήσουν την κοινωνική

διαστρωμάτωση που διαμορφώθηκε μέσα σε αυτά και θα σημειώσουν στο Wiki τα

χαρακτηριστικά που συνέθεταν την κάθε κοινωνική ομάδα και τα δικαιώματα που

είχαν.

Δ’ Φάση:

Η συγκεκριμένη φάση που αφορά την τελική εργασία γι’ αυτήν την διδακτική

ενότητα θα διεξαχθεί εκτός σχολικής αίθουσας, κατά την οποία η κάθε ομάδα έχοντας

το υλικό τους συγκεντρωμένο στο Wiki θα σχολιάσει τα ευρήματά της, για να

διευκολυνθεί η δημιουργία της ομαδικής εργασίας. Πιο αναλυτικά, η κάθε ομάδα θα

αναλάβει να κάνει ένα σκέτς, όπου θα αναπαριστάται το πώς θα μπορούσε να είναι

μια μέρα γιορτής μέσα στο ανάκτορο του πολιτισμού που ερευνούν. Θα αναλάβει,

λοιπόν, ο κάθε μαθητής μέσα στην ομάδα του να παίξει έναν ρόλο από την οπτική

γωνία μιας κοινωνικής ομάδας που θα επιλέξει ο ίδιος, όπως για παράδειγμα του

βασιλιά, του αγρότη, του δούλου και άλλων. Μέσα από αυτό το παιχνίδι ρόλων θα

γίνει πιο κατανοητή η οικονομική κατάσταση της κάθε κοινωνικής ομάδας, όπως

επίσης οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα της. Επιπλέον, θα χτιστούν γέφυρες

ανάμεσα στο παρόν και το παρελθόν και θα συνειδητοποιήσουν την εξέλιξη των

ανθρώπων μέσα στο χρόνο. Για την διευκόλυνση της δημιουργίας του σκέτς,

προτείνεται η χρήση του προγράμματος Skype, μέσω του οποίου θα έχουν την

1

δυνατότητα να επικοινωνούν με βίντεο-κλήση. (βλ. Παράρτημα, εικόνα 10 και 11,

σελ. 36-37).

Ε’ Φάση:

Η τελευταία φάση αφορά την παρουσίαση των σκέτς μεταξύ των ομάδων και

την συμπλήρωση των φύλλων εργασίας, όπου η μία ομάδα θα έχει ετοιμάσει για την

άλλη, κατά τον ίδιο τρόπο που περιγράφτηκε και στην προηγούμενη διδακτική

ενότητα. Θα ακολουθήσει συζήτηση, την οποία θα συντονίζει ο εκπαιδευτικός και

τίθεται το ουσιαστικό ερώτημα στους μαθητές σχετικά με το αν θεωρούν ότι

υπάρχουν διαφορές και ομοιότητες με την σημερινή κοινωνία στην οποία ζούν,

αναφέροντας παραδείγματα που να τεκμηριώνουν τις απαντήσεις τους. Μέσα από

αυτή την βιωματική και δημιουργική προσέγγιση θα αξιοποιηθούν τα βιώματα των

μαθητών και θα προβούν πιο εύκολα σε συγκρίσεις με την σύγχρονη ζωή.

3η διδακτική ενότητα: «Η γραφή και η τέχνη των Μυκηναίων και των

Μινωϊτών»

(1-2 διδακτικές ώρες)

Α’ Φάση:

Σε αυτή την ενότητα οι μαθητές μεταμορφώνονται από Μυκηναίους και

Μινωίτες σε αποκρυπτογράφους. Συγκεκριμένα, τους ζητείται να

αποκρυπτογραφήσουν την τέχνη και την γραφή των δύο πολιτισμών αντίστοιχα. Η

εξοικείωσή τους με τις δημιουργίες του κάθε πολιτισμού θα ξεκινήσει με την παροχή

ηλεκτρονικών διευθύνσεων στο Wiki, για να αποκτήσουν τους τίτλους

«Αποκρυπτογράφοι της τέχνης και της γραφής των Μινωϊτών» και

«Αποκρυπτογράφοι της τέχνης και της γραφής των Μυκηναίων». Με την αναζήτηση

στο διαδίκτυο θα βρούνε ποιά στοιχεία χαρακτηρίζουν την τέχνη του κάθε

πολιτισμού, τί είδους λειτουργικότητες είχε το κάθε έργο τέχνης, για να είναι σε θέση

να αναγνωρίζουν τις διαφορετικές δημιουργίες της κάθε εποχής, καθώς και τον

διαφορετικό τρόπο σκέψης. Επίσης, με την βοήθεια του μικρόκοσμου Ταξινομούμε οι

μαθητές θα οργανώσουν τις πληροφορίες τους και μέσω αναπαραστάσεων θα

1

κατανοήσουν σε βάθος τις πτυχές της τέχνης που διερεύνησαν. Συγκεκριμένα, θα

έχουν προστεθεί εικόνες που θα απεικονίζουν στοιχεία της τέχνης του καθε

πολιτισμού και οι μαθητές καλούνται να περιγράψουν την κάθε εικόνα,

συμπληρώνοντας τις εγγραφές των πεδίων που έχουν τις ονομασίες «περιγραφή»,

«χαρακτηριστικό» και «λειτουργηκότητες». Επίσης, καλούνται να προσθέσουν και

άλλες εικόνες που να παραπέμπουν στο πολιτισμό που εξερευνούν και να τις

περιγράψουν κατά τον ίδιο τρόπο. Δίνεται ενδεικτκό παράδειγμα για την τέχνη του

Μυκηναϊκού πολιτισμού (βλ. Παράρτημα, εικόνα 3 και 4, σελ. 33).

Β’ Φάση:

Σε αυτή την φάση θα αναζητήσουν πληροφορίες μέσω των ηλεκτρονικών

πηγών στο Wiki, για την γραφή του κάθε πολιτισμού. Η ομάδα που ερευνά τον

Μινωϊκό πολιτισμό θα ψάξει για την Γραμμική Α’ και η ομάδα που ερευνά τον

Μυκηναϊκό πολιτισμό θα ψάξει για την Γραμμική Β’. Πιο αναλυτικά, θα βρούν

πληροφορίες, για να αναφέρουν παραδείγματα και τις ρίζες της κάθε γραφής, καθώς

και τις επιρροές που δέχτηκαν. Οι μαθητές έχοντας εξοικειωθεί πλέον με τον τρόπο

που εξελίσσεται η διδακτική διαδικασία θα ανεβάσουν τις πληροφορίες τους στο

Wiki, έτσι ώστε να λειτουργήσει ως υποστηρικτικό υλικό για την διεξαγωγή των

εργασιών για το σπίτι.

Γ’ Φάση:

Ζητείται στην προκειμένη περίπτωση να ανατρέξουν στο Wiki, όπου θα έχουν

οργανωμένο το υλικό που προέκυψε για την τέχνη και την γραφή. Αφού σχολιάσουν

τις πληροφορίες αυτές, θα εκθέσουν ελεύθερα τις απόψεις τους, ο καθένας ατομικά,

προτείνοντας ερμηνείες για το τί μπορεί να σημαίνουν αυτά τα έργα τέχνης για τους

ανθρώπους της εποχής και να πιθανολογήσουν για το ποιά είναι η κοινωνική θέση

του δημιουργού τους, τεκμηριώνοντας τις απαντήσεις τους. Να στοχαστούν, δηλαδή

πάνω στο θέμα και να προβληματιστούν αναπτύσσοντας την ιστορική τους φαντασία.

Σχετικά με την γραφή ζητείται από τον κάθε μαθητή της ομάδας των

αποκρυπτογράφων της τέχνης και της γραφής των Μινωϊτών να απαντήσει στην

ερώτηση κατά πόσο αμφισβητείται η ελληνικότητα της Γραμμικής Α’ και τα αίτια

αμφισβήτησης της και από τους μαθητές της ομάδας των αποκρυπτογράφων της

τέχνης και της γραφής των Μυκηναίων ζήτείται να αναφέρουν, ατομικά, τους λόγους

για τους οποίους θεωρείται σημαντική για τους Έλληνες η αποκρυπτογράφηση της

1

Γραμμικής Β’. Ο κάθε μαθητής μπορεί να παρεμβαίνει και να εκθέτει τα σχόλια του

για την παροχή επιπλέον ιδεών ως υποστήριξη των συμμαθητών του. (βλ.

Παράρτημα, εικόνα 12 και 13, σελ. 37-38).

Δ’ Φάση:

Στην επόμενη διδακτική φάση ο εκπαιδευτικός έχοντας διαβάσει τις ιδέες και

απόψεις που έχουν δημοσιευθεί στο Wiki, θέτει ερωτήσεις στους μαθητές της κάθε

ομάδας, όχι μόνο για να διορθώσει τυχόν παρανοήσεις, που μπορεί να έχουν

προκύψει, αλλά και για να δοθεί το έναυσμα στους μαθητές της κάθε ομάδας να

αναπτύξουν εποικοδομητικό διάλογο με την άλλη ομάδα, συντελώντας έτσι στην

κατανόηση των ομοιοτήτων και των διαφορών μεταξύ των δύο πολιτισμών, σχετικά

με την γραφή και την τέχνη.

4η διδακτική ενότητα: «Η θρησκεία των Μυκηναίων και των Μινωϊτών»

(1 διδακτική ώρα)

Α’ Φάση:

Στην 4η διδακτική ενότητα θα δοθεί πρώτα το υλικό προς διερεύνηση στους

μαθητές, το οποίο είναι και εδώ ηλεκτρονικές διευθύνσεις αναρτημένες στο Wiki.

Πρίν την βαθύτερη αναζήτηση και στην εύρεση νέων ηλεκτρονικών πηγών από τους

μαθητές, θα ζητηθεί να αναφερθεί, από την μέχρι τώρα αναζήτηση τους σε αυτή την

ενότητα, σε τι πίστευαν οι Μυκηναίοι και οι Μινωίτες αντίστοιχα. Θα προκύψει,

λοιπόν, ότι οι Μινωίτες λάτρευαν τις γυναικείες θεότητες που είχαν σχέση με την

βλάστηση και οι Μυκηναίοι τους Ολύμπιους Θεούς. Επομένως, η ομάδα που ερευνά

για τους Μινωίτες θα ονομαστεί «Θεοί της βλάστησης» και η ομάδα που ερευνά για

τους Μυκηναίους θα ονομαστεί «Ολύμπιοι Θεοί».

Β’ Φάση:

Μετά τον χωρισμό των ομάδων, η κάθε ομάδα θα δουλέψει και πάλι σε υπο-

ομάδες στους υπολογιστές, χρησιμοποιώντας την αναζήτηση στο διαδίκτυο και τον

μικρόκοσμο Ταξινομούμε. Πιο αναλυτικά, θα έχουν προστεθεί στο πρώτο πεδίο του

1

πίνακα βάσης δεδομένων του Ταξινομούμε η φράση «Βασικά στοιχεία θρησκείας»,

αλλά και κάποιες από τις εγγραφές αυτού του πεδίου, όχι όμως όλες, για να

προσθέσει και ο μαθητής τα δικά του ευρήματα. Τα υπόλοιπα πεδία θα ονομαστούν

χαρακτηριστικά 1, 2, 3 κλπ. και θα συμπληρωθούν από τους μαθητές. Τα βασικά

στοιχεία θα αφορούν τους τόπους λατρείας, περιγραφή ναών, την ιδεολογία και άλλα.

Γ’ Φάση:

Η Τρίτη φάση θα διεξαχθεί στο σπίτι όπου η κάθε ομάδα έχοντας ως έναυσμα

τα όσα ερεύνησε, θα διατυπώσει κάποια ερωτήματα για να τα θέσει στην άλλη

ομάδα. Οι Ολύμπιοι θεοί θα πάρουν συνέντευξη από τους θεούς της βλάστησης, όπως

και οι θεοί της βλάστησης από τους Ολύμπιους θεούς. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα

στο να αποκτήσει την δεξιότητα να διατυπώνει τα κατάλληλα ερωτήματα. Αφού

τεθούν τα ερωτήματα, οι μαθητές μπορούν να απαντούν προσωπικά ή έπειτα από

συνεννόηση μεταξύ τους, σε περίπτωση που χρειαστούν υποστήριξη. Οι απαντήσεις

θα σχολιάζονται μεταξύ αυτής της ηλεκτρονικής κοινότητας που έχει διαμορφωθεί,

έτσι ώστε να είναι σε θέση να αντιληφθούν τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ

των δύο πολιτισμών, όσον αφορά την θρησκεία. Ο εκπαιδευτικός σε αυτήν την

περίπτωση θα ελέγξει τις ιδέες των μαθητών και σε περίπτωση που αποκλείνουν από

τον επιδιωκόμενο στόχο θα θέσει ερωτήματα, είτε για να διευκρινήσει ο κάθε

μαθητής τις απόψεις του, είτε για να δώσει το έναυσμα για προβληματισμό. (βλ.

Παράρτημα, εικόνα 14 και 15, σελ. 38-39).

5η διδακτική ενότητα: «Αξιολόγηση»

(1 διδακτική ώρα)

Α’ Φάση:

Οι μαθητές έχοντας εξερευνήσει όλες τις πτυχές του Μυκηναϊκού και

Μινωϊκού πολιτισμού θα είναι σε θέση να πάρουν μέρος σε μία ενδιαφέρουσα και

παιγνιώδης αξιολόγηση. Πρώτα απ΄ όλα θα ανταλλάξουν ρόλους και η ομάδα που

ερευνούσε τον πολιτισμό των Μινωϊτών θα αναλάβει τον πολιτισμό των Μυκηναίων.

Το ίδιο αντίστοιχα θα γίνει με την ομάδα που εξερεύνησαν τον πολιτισμό των

1

Μυκηναίων. Η ανταλλαγή των ρόλων θα γίνει για να αξιολογηθεί ο βαθμός κατά τον

οποίο οι δύο ομάδες έχουν κατανοήσει επαρκώς τους δύο πολιτισμούς, έτσι ώστε σε

περίπτωση ύπαρξης παρανοήσεων ή αποριών να διορθωθούν και να λυθούν με τη

βοήθεια τόσο της συνεργασίας μεταξύ των ομάδων, όσο και με τη βοήθεια του

εκπαιδευτικού.

Β΄ Φάση:

Στη συνέχεια η κάθε ομάδα θα πρέπει να σχεδιάσει στο πρόγραμμα που έχει

εγκατασταθεί στον υπολογιστή της, ToonDoo, τη ζωή των Μυκηναίων και τη ζωή

των Μινωϊτών αντίστοιχα, με βάση τα όσα ειπώθηκαν. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα

που δίνει τη δυνατότητα μέσα από εύχρηστα εργαλεία τον σχεδιασμό cartoon. Στο

Wiki είναι ανεπτυγμένες όλες οι οδηγίες για το τι περίπου θα περιλαμβάνει το σχέδιο

της κάθε ομάδας, ως κατευθυντήρια γραμμή, χωρίς να περιορίζει τη φαντασία του

μαθητή, καθώς και όλο το υλικό, οργανωμένο, έτσι ώστε να ανατρέχουν κάθε φορά

που χρειάζονται κάτι. Η συγκεκριμένη φάση μπορεί να συνεχιστεί και εκτός σχολικής

αίθουσας, καθώς ίσως χρειαστεί περισσότερος χρόνος για τον σχεδιασμό της

συγκεκριμένης θεματικής ενότητας. Το σχέδιο, λοιπόν, της κάθε ομάδας θα πρέπει να

επικεντρώνεται σε στοιχεία που αναδεικνύουν τα προϊόντα που κατανάλωναν, τις

σχέσεις με τις άλλες πόλεις και πολιτισμούς που έρχονταν σε επαφή, τη δομή στο

εσωτερικό των ανακτόρων, τα αγγεία, τα κοσμήματα, τα όπλα, αλλά και τα έργα

τέχνης, τον τρόπο και τον χώρο που λάτρευαν τους θεούς τους. Σε αυτό το πλαίσιο να

αναδεικνύεται και η κοινωνική θέση των ανθρώπων που θα σκιαγραφηθούν στο

σχέδιο. (βλ. Παράρτημα, εικόνα 16 και 17, σελ. 39-40).

Γ΄ Φάση:

Θα ζητηθεί σε αυτή τη φάση να επιστρέψουν στην τάξη με το ρόλο του

αρχαιολόγου Ερρίκου Σλήμαν που ανέσκαψε τις Μυκήνες και το ρόλο του

αρχαιολόγου Άρθουρ Έβανς που ανέσκαψε την Κνωσό και να περιγράψουν με αυτή

τους την ιδιότητα τα ευρήματα που παρουσιάζονται στην εικονική ζωή που

σχεδίασαν. Σε αυτό το σημείο θα διευκρινηστεί αν επιτεύχθηκαν τελικά οι στόχοι

του συγκεκριμένου διδακτικού σεναρίου και αν απέκτησαν επάξια τον τίτλο του

«Αρχαιολόγου».

1

Τα εργαλεία:

Τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν και συντέλεσαν στην επίτευξη των στόχων

του συγκεκριμένου διδακτικού σεναρίου είναι τα Wiki, Prezi, Skype, Dweeber,

ToonDoo και ο μικρόκοσμος Ταξινομούμε. Πιο αναλυτικά, το Wiki πρόκειται για

ένα κοινωνικό λογισμικό μέσα στο οποίο μπορεί να δημιουργηθούν δικτυακές

κοινότητες μάθησης. Με αυτό το σκεπτικό θα πάρουν μέρος και οι μαθητές, έτσι

ώστε να καταχωρούν και να έχουν οργανωμένες τις πληροφορίες τους.

Χαρακτηρίζεται, επομένως και ως ένα λογισμικό αρχειοθέτησης. Επιπλέον, δίνει την

ευκαιρία και το έναυσμα για έκφραση προσωπικών σκέψεων, σχολιασμό,

αναστοχασμό, επαναδιατύπωση και τελικά επίτευξη του εκάστοτε μαθησιακού

στόχου. Για κάθε νέα καταχώρηση που θα γίνεται, οι μαθητές θα ενημερώνονται

αυτόματα μέσω του ηλεκτρονικού τους ταχυδρομείο (email). Εκτός από αρχεία και

έγγραφα, μέσα στο Wiki υπάρχει και η δυνατότητα προσθήκης υπερσυνδέσμων που

παραπέμπουν σε άλλες ιστοσελίδες. Να αναφερθεί ότι πρόκειται για ένα εύχρηστο

λογισμικό που δεν απαιτεί υψηλές τεχνικές γνώσεις, προωθεί την ελεύθερη έκφραση

και την συνεργασία, μέσω σύγχρονης και ασύγχρονης επικοινωνίας. Με το εργαλείο

Prezi, το οποίο πρόκειται για λογισμικό παρουσιάσεων, εντείνεται το ενδιαφέρον των

χρηστών, εφόσον δίνει την δυνατότητα της μη γραμμικής οργάνωσης των

πληροφοριών, όπως την έχουμε συνηθήσει με το αντίστοιχο λογισμικό Power Point.

Επιπλέον, γίνονται πιο κατανοητές οι σχέσεις που προκύπτουν μεταξύ εννοιών. Το

Skype, αφορά ένα πρόγραμμα που προσφέρει όχι μόνο τη δυνατότητα σύγχρονης

επικοινωνίας μέσω γραπτής συνομιλίας (chat), αλλά και την επικοινωνία μέσω

βίντεο-κλήσης, για επικοινωνία μεταξύ των ομάδων και με άλλων μαθητικών

κοινοτήτων. Το Dweeber είναι ένα εργαλείο, που προσφέρει ένα πλαίσιο ζωγραφικής

με τα κατάλληλα εργαλεία για σχεδιασμό και επίσης, κάτω από αυτό το πλαίσιο

παρέχεται δυνατότητα συνομιλίας (chat). Σχετικά με το πρόγραμμα ToonDoo, αυτό

αφορά ένα εργαλείο μέσω του οποίου ο καθένας μπορεί να δημιουργήσει, χωρίς

ειδικές γνώσεις, το δικό του cartoon, δίνοντας πνοή στην φαντασία του. Τέλος, όσον

αφορά το Ταξινομούμε, πρόκειται για έναν μικρόκοσμο, μέσα στον οποίο

περιέχονται δυναμικές αναπαραστάσεις. Εκτός από κείμενα ή φράσεις, μπορούν να

1

καταχωρηθούν εικόνες, αλλά και σύνδεσμοι ηλεκτρονικών διευθύνσεων, στοιχεία τα

οποία επιλέγοντάς τα προβάλλονται δυναμικά σε νέα παράθυρα εντός του

μικρόκοσμου. Είναι ένα εργαλείο με το οποίο οργανώνονται οι πληροφορίες και δίνει

το περιθώριο για την τροποποίηση του τόσο από τον εκπαιδευτικό, όσο και από τον

μαθητή, έτσι ώστε να προσαρμόζεται στους εκάστοτε στόχους και ανάγκες αυτών.

Πηγές:

Πόροι που προτείνεται να χρησιμοποιηθούν κατά τη διεξαγωγή των

δραστηριοτήτων είναι οι εξής:

1. http://alexandratzovara.pbworks.com/w/page/42014565/FrontPage

2. http://www.anderegg-web.ch/archaeologie/kreta.htm

3. http://www.ime.gr/chronos/02/mainland/gr/mg/economy/trade/index.html

4. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B9%CE%BD%CF%89%CF

%8A%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE

%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82

5. http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%85%CE%BA%CE%B7%CE

%BD%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CF%80%CE%BF

%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF

%82

6. http://www.anderegg-web.ch/archaeologie/kreta.htm

7. https://my.pbworks.com/?p=email

8. http://www.dweeber.com/Intro.aspx?ReturnUrl=%2fDefault.aspx

9. http://www.toondoo.com/

Αναφορά στο ρόλο και την κοινωνική ενορχήστρωση της τάξης ως πρός

τους μαθητές, τον εκπαιδευτικό και τα τεχνολογικά εργαλεία:

Στο συγκεκριμένο σενάριο οι μαθητές θα αναζητήσουν στο διαδίκτυο, έχοντας

ως κατευθυντήρια γραμμή και όχι ως αυστηρό οδηγό, κάποιες διευθύνσεις που έχει

δόσει ο εκπαιδευτικός. Έπειτα θα σχολιάσουν, θα γράψουν στο Wiki, θα

επικοινωνήσουν μέσω Skype και Dweeber, έτσι ώστε να πάρουν νέες ιδέες και να

διαμορφώσουν νέες ιδέες. Συγκεκριμένα, κύριο όπλο των μαθητών είναι η

συνεργασία, η οποία θα συντελέσει στο να παρθούν ομαδικές αποφάσεις για την

1

επίτευξη του κοινού στόχου της ομάδας. Έτσι θα παρακινηθούν για δημιουργία νέων

ιδεών, θα αντικρούουν απόψεις χωρίς ανταγωνιστικότητα, θα διορθώνουν στοιχεία

του χαρακτήρα τους, για να μπορέσουν να συμβαδίσουν με τις προθέσεις της ομάδας

και θα αντιληφθούν πόσο σημαντικές είναι οι ενέργειές τους, καθώς όλη η διαδικασία

στηρίζεται σε αυτούς. Πρωταγωνιστές είναι οι ίδιοι, αναλαμβάνουν πρωτότυπους, για

το ισχύον εκπαιδευτικό σύστημα, ρόλους και η διδασκαλία στηρίζεται αποκλειστικά

στα ενδιαφέροντά τους. Επιπλέον, δεν θα βγούν κουρασμένοι και μπερδεμένοι από

την όλη διαδικασία, αντιθέτως, το παρεξηγημένο αυτό μάθημα θα έχει αποκτήσει

έναν τελείως διαφορετικό νόημα γι’ αυτούς. Θα νιώσουν περήφανοι για τα

επιτεύγματά τους, εφόσον όλα αυτά προήλθαν από τις δικές τους ενέργειες και ιδέες.

Το συγκεκριμένο σκεπτικό δίνει ένα πρόσφορο έδαφος, όπου οι μαθητές θα κρίνουν,

θα κριθούν, θα αναρωτηθούν, θα εκφράσουν τα συναισθήματά τους για την όλη

διαδικασία, θα εκθέσουν τους προβληματισμούς τους και μέσω αυτής της γνωστικής

σύγκρουσης θα καταλήξουν σε εποικοδομητικά γι’ αυτούς συμπεράσματα. Η

κοινωνική αλληλεπίδραση θα συντελέσει στην ανάπτυξη της κριτική τους σκέψης και

στην ακόμη βαθύτερη κατανόηση των νοημάτων.

Ο συντονισμός της κοινωνικής ενορχήστρωσης και της όλης διαδικασίας θα

είναι ένα από τα καθήκοντα του εκπαιδευτικού. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ό,τι θα

δώσει όλες τις πηροφορίες από την αρχή, αντίθετα θα πρέπει να τους δώσει να

καταλάβουν ό,τι είναι ικανοί να ανταπεξέλθουν μόνοι τους, έτσι ώστε να

ενεργοποιηθούν τα κίνητρα και το ενδιαφέρον τους για την εξερεύνηση και απόκτηση

της νέας γνώσης. Η ανατροφοδότηση με τους μαθητές θα είναι άμεση για να

προωθηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η αλληλεπίδραση. Αξίζει να σημειωθεί ό,τι ο

εκπαιδευτικός είναι αυτός που θα προσαρμόσει στα μέτρα των μαθητών την πρακτική

του μέσα από τις τεχνολογίες. Γενικότερα, ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι να δώσει

το έναυσμα στους μαθητές, μέσα από ερωτήσεις και νύξεις, να ξεκινήσουν να κάνουν

υποθέσεις, να θέτουν τα ερωτήματά τους και τους προβληματισμούς τους, να κρίνουν

τις απόψεις των συμμαθητών τους, κρατώντας επίσης και μία απόσταση από τις

συζητήσεις που διεξάγονται μεταξύ των μαθητών. Δεν παρεμβαίνει για να διακόψει

τον ειρμό τους, αλλά ενθαρρύνει όλα τα παιδιά να λάβουν μέρος στη διαδικασία αυτή

και να κάνουν όλο και πιο σύνθετους συλλογισμούς, για να καταλήξουν σ’ ένα

συμπέρασμα. Ως συντονιστής της μαθησιακής διαδικασίας προσέχει, επίσης, το πως

λειτουργούν οι σχέσεις μεταξύ των ομάδων και παρεμβαίνει σε καταστάσεις

1

αποπροσανατολισμού και ρήξεων μεταξύ των σχέσεων των μαθητών. Σε καμία

περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ό,τι ο ρόλος του υποβαθμίζεται, αντιθέτως είναι

αυτός που θα δώσει την ενθάρρυνση για δημιουργία και απόκτηση νέων γνώσεων.

Θα τροποποιήσει τα εργαλεία ανάλογα με το γνωστικό επίπεδο των μαθητών, έτσι

ώστε να προκύψουν οι κατάλληλοι διδακτικοί στόχοι. Με την ενίσχυση του

εκπαιδευτικού οι μαθητές δεν υποχωρούν σε περιπτώσεις λάθους, αλλά γίνονται οι

απαραίτητες διορθώσεις και παρατηρήσεις. Γίνεται, λοιπόν αντιληπτό ότι η εικόνα

του εκπαιδευτικού αλλάζει και η νέα αυτή μέθοδος θα του δώσει την ευκαρία της

συνεχής επιμόρφωσης καθώς θα πρέπει να είναι πολύ καλός γνώστης, τόσο του

γνωστικού αντικειμένου, όσο και των νέων τεχνολογιών.

Σχετικά με τα τεχνολογικά εργαλεία, θα πρέπει να αναφερθούν τα μαθησιακά

οφέλη που προσφέρουν στους μαθητές. Συγκεκριμένα, τα WEB 2.0 εργαλεία που

χρησιμοποιούνται (Wiki, Prezi, Skype, Dweeber) μεσολαβούν για την προώθηση της

συνεργασίας και για την υιοθέτηση στρατηγικών και τεχνικών επίλυσης

προβλημάτων, αλλά και οργάνωσης της ύλης από τον εκπαιδευτικό. Αξίζει να

σημειωθεί ότι δίνεται στον εκπαιδευτικό η δυνατότητα να έχει μία συνολική εικόνα

για τους διδακτικούς και μαθησιακούς στόχους που επιτεύχθηκαν και να διορθώσει

τυχόν παρεκλίσεις από αυτούς. Η ενασχόληση των μαθητών με εργαλεία που

επιτρέπουν σύγχρονες δραστηριότητες για άμεση ανατροφοδότηση και ασύγχρονες

που παρέχουν περισσότερο χρόνο, έτσι ώστε να προωθείται ο αναστοχασμός και η

περισσότερη διερεύνηση ενός θέματος, βελτιώνει την μάθηση. Μέσα σε αυτή την

ηλεκτρονική κοινότητα θα αποκτήσουν έναν νέο τρόπο γραφής, θα αποβάλλουν τον

φόβο έκφρασης της προσωπικής τους άποψης, καθώς δεν περιορίζονται σε

συγκεκριμένες ερωτήσεις, αλλά δίνονται ευκαιρίες για σχολιασμό με βάση τα

προσωπικά τους συναισθήματα και τις εμπειρίες τους. Στην διατύπωση προσωπικών

απόψεων θα συμβάλλει και η μη πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία. Οι διαφορετικές

απόψεις που εκθέτονται θα συντελέσουν στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης από τους

μαθητές, στην σταδιακή οικοδόμηση των γνώσεων τους και κατά συνέπεια στην

δημιουργία ικανών συγγραφέων και αναγνωστών. Το πρόγραμμα Dweeber

συμβάλλει στην ανάπτυξη της φαντασίας των μαθητών καθώς και των καλλιτεχνικών

δεξιοτήτων, όπως και το πρόγραμμα ToonDoo. Μέσα από αυτή τη δημιουργική

έκφραση, θα δοθεί η δυνατότητα στους μαθητές να επεξεργαστούν και να

νοηματοδοτήσουν ανοίκιες και χωρίς ενδιαφέρον για αυτούς ιδέες και η μαθησιακή

1

διαδικασία θα γίνει πιο ευχάριστη και θα της δώσει έναν παιγνιώδη χαρακτήρα. Και

στα δύο προγράμματα προωθείται η συνεργασία των μαθητών με την διαφορά ότι το

πρόγραμμα Dweeber παρέχεται και η δυνατότητα επικοινωνίας μέσω γραπτής

συνομιλίας (chat), για αλληλοϋποστήριξη μεταξύ των ομάδων, αλλά και για

επικοινωνία με άλλες μαθητικές κοινότητες, όπως γίνεται και με το πρόγραμμα

Skype. Επιπλέον, το λογισμικό παρουσιάσεων Prezi οδηγεί τους μαθητές στην

απόκτηση αφαιρετικής σκέψης και πρακτικής ικανότητας, εφόσον θα πρέπει να

οργανώσουν και να επιλέξουν μόνο τις στοιχειώδεις πληροφορίες που πρόκειται να

παρουσιαστούν. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι μαθητές με την αναζήτηση στο

διαδίκτυο θα αποκτήσουν κριτική σκέψη, καθώς θα επιλέγουν και θα αναλύουν

προσεκτικά κάθε πληροφορία που βρίσκουν και θα την συγκρίνουν με άλλες, έτσι

ώστε να διαπιστώσουν την αξιοπιστία της πηγής τους. Συνεπώς, καθίστανται κάθε

άλλο παρά παθητικοί δέκτες πληροφοριών. Όσον αφορά τον μικρόκοσμο

Ταξινομούμε, οι δυναμικές του αναπαραστάσεις διεγείρουν το ενδιαφέρον των

μαθητών, καθώς χρησιμοποιούν όλες τους τις αισθήσεις και προκαλούν ευχάριστα

συναισθήματα. Επιπλέον, δίνουν τη δυνατότητα στους μαθητές να τα τροποποιήσουν,

να τα διορθώσουν, έτσι ώστε να ανακαλύψουν και να οικοδομήσουν μόνοι τους τη

γνώση. Ο πειραματισμός, λοιπόν, είναι πολύ έντονο στοιχείο, καθώς οι μαθητές

προσαρμόζουν διαφορετικές ενέργειες, προβληματίζονται, ανταλλάσουν απόψεις για

αλληλουποστήριξη. Η κωδικοποίηση των στοιχείων, βοηθά στην ανάπτυξη της

αφαιρετικής σκέψης των μαθητών και στην υϊοθέτηση πιο πρακτικών λύσεων.

Δίνοντας ευκαιρίες για ενεργή συμμετοχή οι μαθητές αντιλαμβάνονται ότι έχουν την

δυνατότητα να φτάσουν μόνοι τους στο σωστό αποτέλεσμα, χωρίς να χρειάζεται η

καθοδήγηση από τον εκπαιδευτικό, μαθαίνουν στηριζόμενοι στα λάθη τους,

αναρωτιούνται, προβληματίζονται και αναστοχάζονται, καθώς μπαίνουν στη βαθεία

δομή του λογισμικού.

Επέκταση της δραστηριότητας:

Μετά την ολοκλήρωση του διδακτικού σεναρίου θα μπορούσαμε να

προτείνουμε δύο τρόπους ως προέκταση του. Καταρχήν, θα ήταν ενδιαφέρον για τους

μαθητές να δημοσιευθούν οι εργασίες τους στη σχολική εφημερίδα ή στην ιστοσελίδα

του σχολείου, καθώς με αυτόν τον τρόπο θα συνειδητοποιήσουν την σημαντική

1

συμβολή τους στη διαδικασία αυτή και θα νιώσουν περήφανοι για το ό,τι οι γνώσεις

τους είναι τόσο σημαντικές, εφόσον θα προσφερθούν και σε άλλους μαθητές. Η

αυτοπεποίθηση τους, λοιπόν, θα ενισχυθεί. Επιπλέον, ένας δεύτερος τρόπος

προέκτασης, θα μπορούσε να αποτελέσει η επίσκεψη σε αρχαιολογικούς χώρους ή σε

μουσεία, χωρίς όμως να έχει την μορφή της ξενάγησης, αλλά να δωθεί η ευκαιρία να

πάρουν μέρος σε εκπαιδευτικά προγράμματα που να ενθαρρύνουν δραστηριότητες

για ενεργή συμμετοχή. Με αυτόν τον τρόπο θα φτάσουν σε βαθύτερα επίπεδα

ιστορικής μάθησης.

1

Βιβλιογραφία:

Έντυπη:

Κυνηγός, Χ., Δημαράκη, Β. (2002): Νοητικά εργαλεία και Πληροφοριακά Μέσα: Παιδαγωγική αξιοποίηση της Σύγχρονης Τεχνολογίας για τη Μετεξέλιξη της Εκπαιδευτικής Πρακτικής, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα.

Κυνηγός, Χ. (2007): Το μάθημα της Διερεύνησης. Παιδαγωγική αξιοποίηση της Σύγχρονης Τεχνολογίας για τη διδακτική των μαθηματικών: Από την Έρευνα στη Σχολική Τάξη, εκδ. Ελληνικά Γράμματα Α.Ε.

Ράπτης, Α., Ράπτη, Α. (1996): Η πληροφορική στην εκπαίδευση, Παιδαγωγική Προσέγγιση, εκδ. Συμεών, Αθήνα.

Φρυδάκη, Ε.: Η Διδασκαλία στην τομή της Νεωτερικής και Μετανεωτερικής Σκέψης, εκδ. Κριτική.

Παπακωνστανίνου, Θ., Λαμπράκη-Παγανού, Α. (2004): Πρόγραμμα σπουδών και εκπαιδευτικό έργο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση

Mακρή, Α. (2009). Εργαλεία Κοινωνικού Λογισμικού στην Εκπαίδευση.Σημειώσεις για το μάθημα

Koschmann, T. (1997). Paradigm shifts and instructional technology: An introduction. In T. Koschmann (Ed.) CSCL: Theory and practice of an emerging paradigm, 1-23. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates

Bartlett-Bragg, A. (2003). Blogging to Learn, copyright ©Bartlett-Bragg A.,with grants to the Knowledge E-tree electronic journal

Siemens, G. (2004). Connectivism: a New Theory for the Digital Age.Αναρτήθηκε σε : http://www.elearnspace.org/Articles/connectivism.htm,4/12/2004.

Bower, M., Hedberg, J. & Kuswara, A. (2009). Conceptualising Web 2.0 enabled learning designs. Proceedings of Ascilite Conference, Auckland, 2009

Ward, J. M. (2004). Blog Assisted Language Learning (BALL): Push Button Publishing for the Pupils, TEFL Web Journal, 3, 1

Διαδικτυακή:

http://www.anderegg-web.ch/archaeologie/kreta.htm

http://www.ime.gr/chronos/02/mainland/gr/mg/economy/trade/index.html

1

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B9%CE%BD%CF%89%CF

%8A%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE

%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82

http://www.anderegg-web.ch/archaeologie/kreta.htm

https://my.pbworks.com/?p=email

http://www.dweeber.com/Intro.aspx?ReturnUrl=%2fDefault.aspx

http://www.toondoo.com/

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%85%CE%BA%CE%B7%CE

%BD%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CF%8C%CF%82_%CF%80%CE%BF

%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF

%82

1

Παράρτημα:

(EIKONA 1)

1

(EIKONA 2)

1

(EIKONA 3)

(EIKONA 4)

1

(ΕΙΚΟΝΑ 5)

(ΕΙΚΟΝΑ 6)

1

(ΕΙΚΟΝΑ 7)

(ΕΙΚΟΝΑ 8)

1

(ΕΙΚΟΝΑ 9)

(ΕΙΚΟΝΑ 10)

1

(ΕΙΚΟΝΑ 11)

(ΕΙΚΟΝΑ 12)

1

(ΕΙΚΟΝΑ 13)

(ΕΙΚΟΝΑ 14)

1

(ΕΙΚΟΝΑ 15)

(ΕΙΚΟΝΑ 16)

1

(ΕΙΚΟΝΑ 17)