به نام خدا

بيماري هاي ارثي دستگاه گوارش

گوارش آشنايي با دستگاه

دستگاه گوارشی با گرفتن غذا ، تخریب مکانیکی ، هضم و جذب و دفع موادی •کند. مواد حاصل از گوارش از طریق گردش اند انجام وظیفه میکه هضم نشده

شوند. در نهایت این مواد به درون سلولها حمل میبافتهای بدنخون و لنف به کنند. دستگاه گوارش شامل اندامهای اصلی رفته و در فعالیت آنها شرکت می

باشند. دهان اندام ورودی لوله ها و غدد ضمیمه مینظیر دهان ، مری ، رودهگوارشی است.

انقباضات دیواره معده غذا را با آنزیمهای گوارشی و اسیدکلرهیدریک مخلوط کند این توده ابتدا به ناحیه ابتدایی کند و آن را به توده نیمه مایعی تبدیل میمی

شود که دارای آنزیمهای گوارشی روده کوچک یعنی دوازدهه وارد میلوزوالمعده است. ماده حاصله در روده کوچک جذب شده در کبد ذخیره شده

یابد. جریان میدستگاه گردش خونکند و سپس به درون تغییر حاصل میشود و به صورت باقیمانده مواد وارد روده بزرگ شده، آب آنها گرفته می

گردد. مدفوع از مخرج دفع می.اندام هاي اصلي شامل دهان ولوله گوارش است

بخش هاي دستگاه گوارش

                                                                              

                                       

دهان وغدد بزاقي

در گوارش از یک سو تشخیص کیفیت غذا و از سوی دیگر گوارش دهاننقش آن است دهان بوسیله پوشش

مطبق سنگفرشی کراتینه شده یا نیمه کراتینه آستر شده است. آستر مخاط و پوشش روی هم رفته مخاط نامیده

شود. مخاط بر روی زیر مخاط قرار دارد. زیر مخاط دارای غدد بزاقی و میبافت پیوندی مانند آستر است. در

دهان زبان و دندانها وجود دارند.

شوند. سروزی ، بر حسب نوع ترشح به سه دسته تقسیم میغدد بزاقیموکوسی و مختلط. غدد بزاقی در بناگوش

سروزی ، در زیر آرواره سروزی- موکوسی ، در زیر زبان موکوسی- سروزی و در زبان موکوسی هستند.

زبان

بخش 3/2 دارای دستجات ماهیچه مخطط است که توسط مخاط پوشیده شده است. زبان جسم زبانجلوی

شود. سطح پوششی )فوقانی( زبان دارای عقبی آن ریشه زبان خوانده می3/1زبان و برجستگیهای مختلف است

های چشایی نیز وجود دارند. در ساختار جوانه چشایی چهار نوع در سطح پشتی زبان جوانهسلول وجود دارد. همه

دهند بلکه های چشایی احساس شیرینی ، شوری ، تلخی و ترشی را تشخیص نمیجوانهجوانه هر ناحیه از زبان

کند. حس خاص را درک می

دندان

عدد( 32 عدد( و دندانهای دایمی )20ساختار بافتی دندانهای شیری )• شامل تاج است که بیرون از لثه قرار دارد و دندانمشابه است. هر

یک تا سه ریشه دارد که درون حفره دندانی آواره باال یا آرواره پایین پوشاند که میمیناای به نام گیرد. سطح تاج دندان را مادهجای می

درصد آن را امالح آهکی و 96ترین ماده بدن است و بیش از سختدهد. در زیر مینا عاج دندان بقیه را یک پروتئین مخصوص تشکیل می

قرار دارد که در درون آن مغز قرار دارد که بافتهای زنده دندان در آنجا پوشاند. میساروجای به نام وجود دارند. سطح ریشه را ماده

اند. دندانهای انسان با نوع رژیم غذایی او متناسب شده

                                              

                          

حلق ومري

راهنای و از پایین به مری و حفرات بینی چهار راهی است که از جلو به دهان ، از باال به حلقتواند به سه راه دیگر راه یابد. ولی هنگام بلع در ای از آن میرو لقمه غذا یا تکهدارد و از این

به گلوتاپیاثر عمل دقیق واکنشهای خودکار عصبی به بخشهایی به نام زبان کوچک و کند و در نتیجه لقمه غذا فقط به ترتیب راه بینی و نای و همچنین زبان راه دهان را مسدود می

شود. تنظیم میالنخاعبصلیابد. بلع بوسیله یک مرکز عصبی در درون مری راه می

سانتیمتر است. پوشش مری انسان مطبق سنگفرشی است. آستر 25ای به طول لولهمریمخاط شامل بافت پیوندی غربالی ، لنفوسیت و تعداد کمی فولیکول لنفاوی است. زیر مخاط

بخش پایینی 3/1 میانی آن دارای ماهیچه مخطط و صاف و 3/1ای مخطط ، دارای غدد لولهآن دارای ماهیچه صاف است.

معده

دهد. سه نوع غده در معده یافت هر دو عمل ذخیره و هضم غذا را انجام میمعدهشود. غدد طاق و تنه ، غدد می

آنزیم اند که سلولهای اصلی کاردیا و غدد پیلور. غدد تنه دارای چهار نوع سلولکنند و ترشح میپپسینوژن

کنند و سلولهای موکوسی گردن ای اسید کلریدریک ترشح میسلولهای حاشیهکنند. حرکات موکوس ترشح می

گیرد دو ای دیواره آن صورت میمعده که در اثر انقباضات منظم و خودکار ماهیچهنتیجه دارد یکی مخلوط کردن

غذا با شیره معده و دیگری حرکاتی که موجب تحویل غذا از معده به روده کوچک شود.می

روده كوچك

ای است به طول چهار متر که بین معده و روده بزرگ قرار دارد. دارای سه بخش دوازدهه ، لولهروده کوچک

ژژونوم )روده ته( و ایلئوم )روده دراز( است. چهار الیه اصلی در روده کوچک وجود دارد و مخاط مهمترین الیه

آن است. دیواره روده باریک دارای چین خوردگیهای فراوانی است و هر یک از چین خوردگیها نیز به نوبه خود

دارای برجستگیهای متعددی به نام پرزهای روده است.

شوند. نقش پرزها و ای در سطح درونی روده دیده میدیواره این پرزها به صورت برجستگیهای انگشتانهچین

کند، خوردگیها افزایش سطح جذب است. روده کوچک چند عمل مهم دارد. گوارش غذاها را کامل می

ترشحاتریزد که کند. هورمونهایی به خون میهای گوارشی را برای ورود به خون و لنف جذب میفرآورده

شوند در کنترل دارد. کند. مقدار مایعات و امالحی را که از بدن دفع می، صفرا و معده را تنظیم می لوزوالمعده

روده بزرگ

وجود ندارد کریپت وجود دارد و بسیار عمیق روده بزرگچینهای حلقوی و پرز در •6است. متوسط قطر آن حدود

متر 1.8 تا 1.5شود طول آن سانتیمتر است اما در قسمتهای آخر باریکتر می• سانتیمتر اول آن را8 تا 5است.

های ترشح کننده آنزیم وجود ندارد نامند. در روده بزرگ پرز و غدهروده کور می•گیرد. آخرین بخش روده بزرگ ورت میآن صاما ترشح مخاط در دیواره داخلی

راست روده نام دارد.

آپانديس ، لوزالمعده و كبد

• زایده انگشتی شکل و شبیه کولون )روده بزرگ( است. دارای اين •

فراوان در آستر مخاط و زیر فولیکول لنفاویفضای درونی کوچک و متر بوده و فاقد پرز است. ي سانت10 تا 8مخاط است. و طول آن

ایجاد کند. آپاندیسیتآپاندیس ممکن است عفونی شود و

نوعی غده گوارشی است. جای آن در زیر و اندکی پشت لوزوالمعده• و نوکش متوجه طحال دوازدههمعده است. سر پهن آن به طرف

دهد. تهیه و آزاد کردن است. لوزوالمعده دو کار مهم انجام میآنزیمهای گوارشی و تهیه و آزاد کردن هورمونهایی که بر روی

گذارند. این دو عمل بوسیله دو اثر میمتابولیسم کربوهیدراتهاگیرد. ساختار بافتی مجزا در لوزوالمعده صورت می

شی جا کیلوگرم است. 1.6 تا 1.1کبد بزرگترین غده بدن است وزن کبد •

این عضو در باال و طرف راست معده است و قسمتی از معده را هم پوشاند. کبد دارای چهار قسمت یا لوب است. در زیر لوب بزرگ می

که به شکل گالبی است قرار دارد. کیسه صفراطرف راست ،

كيسه صفرا

گیرد سپس لولهای کبدی مواد الزم برای ساخته شدن صفرا را از خون میسصفرای ساخته شده به کیسه صفرا

شود. همراه با ورود غذا به روده باریک کیسه رود و در آنجا ذخیره میمیصفرا منقبض شده و مقداری صفرا از

مجرایی که در انتها با مجرای لوزوالمعده مشترک است وارد دوازدهه شود. مهمترین عمل صفرا کمک به می

هاست. عمل دیگر صفرا خنثی کردن حالت اسیدی شیره معده هضم چربیاست.

                           

            

جذب غذا

کلیه مواد غذایی که در اثر هضم شیمیایی به مواد ساده و قابل جذب •ها که برای جذب نیازی ها ، آب و نمک اند همچنین ویتامینتبدیل شده

شوند. هر پرز به هضم شیمیایی ندارند از دیواره روده باریک جذب میشامل یک الیه از سلولهای پوششی است که غذا بوسیله آنها جذب

شود. بالفاصله در زیر آن شبکه غنی از مویرگهای خونی وجود دارد میشوند.ها وارد این شبکه می که قندها ، اسیدهای آمینه آب و نمک

این شبکه مویرگی پس از جمع آوری مواد غذایی به یک سیاهرگ شود. سیاهرگ پرزی به سیاهرگهای بزرگتر کوچک پرزی منتهی می

شوند. این سیاهرگ ابتدا به میسیاهرگ بابپیوسته و سرانجام وارد کبد رفته و مواد غذایی در کبد ذخیره و پس بر حسب نیاز وارد خون

شوند. در واقع کبد به منزله یک انبار و تنظیم کننده و پخش کننده میمواد غذایی جذب شده است.

سرطان هاي دستگاه گوارش بدخيم ترين نوع سرطان ها

وارش از جمله سرطان هاي دستگاه گ .سرطان شايع در ايران هستندهاي روده بزرگ و معده، سومين سرطان

هاي دستگاه گوارش ارثي هستند و در نتيجه يافتن افرادي از خانواده بيمار كه " برخي سرطانمستعد اين

هاي كولون و پذير است و با وجود اينكه سرطانبيماري هستند، با استفاده از آزمايشات امكانركتوم ضمن اينكه

توان با تشخيص زودرس در مراحل اوليه آن را ها قرار درند اما ميدر درجه بااليي از بدخيميمعالجه كرد و از

هاي سنگين درماني و مرگ و مير مردم جلوگيري كرد. در حال حاضر تنها مركزي كه امكان هزينهتشخيص در

حد كارهاي ژنتيك و مولكولي را در ايران فراهم كرده و جزو اولين مراكز پيشگامي است كه امكان تشخيص هايي كه در معرض ابتال به آن هستند ها را در بيماريابي فاميلي و در خانوادهمولكولي سرطان

فراهم نموده است، مركز تحقيقات گوارش و كبد دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي است."

كند كه اين مصرف مداوم غذاهاي آماده و انواع پيتزا، مشكالت گوارشي مختلفي را ايجاد ميمشكالت از جمله

مدت از غذاهاي آماده، آيد و استفاده طوالنيفودها به شمار ميعوارض زودهنگام مصرف فستزمينه را براي

سازد."كنندگان آماده ميهاي دستگاه گوارش در مصرفبروز سرطانهاي دستگاه گوارش است و مصرف باالي تغذيه نامناسب يكي از عوامل ابتال به سرطان

ها و در عين حالچربيها و مشكالت گوارشي و مصرف كم ميوه و سبزي و به طور كلي مواد حاوي فيبر، ابتال به بيماري

در درازمدت دهد."ابتال به سرطان را افزايش مي

با تغيير در الگوي مصرف مواد غذايي و گرايش به سمت غذاهاي آماده تمايل به استفاده از غذاهاي سنتي و

دهند به جاي پخت و پز از غذاهاي آماده استفاده سالم كاهش پيدا كرده است و بيشتر افراد ترجيح ميكنند. در

هاي سازي و تشويق مردم به سمت غذاهاي سنتي، به صورت ارائه آموزشتوان با فرهنگصورتيکه ميمرتبط در

دوران كودكي و در مدارس بايد ذائقه آنها را تغيير داد و به منظور كاربردي شدن آنها را به زبان ساده در كتب

.درسي كودكان هم جاي داد

ترين دهد و جزو شايعهاي بدن را تشكيل ميهاي دستگاه گوارش بيش از نيمي از سرطانسرطانهايسرطان

.رودها به شمار ميبدن در آقايان و بعد از سرطان سينه در خانم

يكي از عوامل مهم در ايجاد سرطان كولون و ركتوم را سن افراد عنوان كرد و بر اين اساس مي توانكليه

هاي پيشگيري از جمله سال را تحت برنامه50اند افراد باالي كشورهاي صنعتي دنيا تصميم گرفتهكولونوسكوپي

اي مانند پوليپ كه منجر به بروز سرطان خواهد شد در آنها مشاهده شد، با قرار دهند تا اگر ضايعهشناسايي و

.برداشتن آن به طور كامل از پيشرفت آن به سمت سرطان جلوگيري كنند

سندرم روده تحريك پذيرآيا شما سندرم روده تحريك پذير داريد؟

آيا اغلب دچار دل پيچه يا نفخ هستيد؟ آيا در اجابت مزاج مشكلي داريد؟ اگر چنين است ممكن است سندرم روده

  داشته باشيد. بعضي اوقات اين بيماري را IBSتحريكپذير ياكوليت عصبي نيز ميگويند. افرادي كه

IBS دارند دستگاه گوارششان به صورت غيرعادي به بعضي  مواد يا استرس ها واكنش نشان ميدهند كه منجر به

عالئمي مانند دل پيچه، احساس نفخ و بزرگي شكم، سروصداي روده و يبوست يا اسهال متناوب ميشوند.

علل سندرم روده تحريكپذير چيست؟

كشيدن سيگار، خوردن بعضي غذاها بخصوص بعضي ميوهها و سبزيجات، نوشيدن الكل يا نوشيدن كافئيندار يا احساس فشار روحي و اضطراب ميتوانند كار دستگاه گوارش را تغيير دهند و به

هم باعث سندرم روده اختالالت حركتي روده منجر شده كه آنهايي مانند تحريكپذير ميشود. اين به آن معنا نيست كه شما بيماري

سرطان، التهاب راست روده يا زخم داريد بلكه به اين معنا است كه سيستم گوارشي شما آن طور كه بايست كار نميكند. هرچند كه

با اطمينان نميتوان علتي براي اين سندرم معين كرد ولي ميتوان گفت مشكل در اعصاب يا عضالت سيستم گوارشي باشد.

اگرچه عالئم سندرم روده تحريكپذير معموال� بطور متناوب سالها ادامه پيدا ميكند و براي بيمار رنجآور است اما ميتواند با انجام بعضي كارها وضعيت راحتتري داشته باشد و بايد اطمينان پيدا

كند كه اين ناراحتي حتي يك روز از عمر او را كوتاه نخواهد كرد.

سندرم روده تحريكپذير به عنوان يك مشكل حركتي ) اختالل موتيليتي(

وقتي سندرم روده تحريكپذير داريد حركت طبيعي و موزون دستگاه گوارش

)بخصوص روده بزرگ( بهم خورده است. اين حركت ممكن است تند يا كند يا نامنظم

شود. اگر مدفوع بقدري سريع در روده بزرگ حركت كند كه آب آن جذب نشود، مدفوع

شل و آبكي )اسهال( ايجاد ميشود. اگر مدفوع به كندي در روده بزرگ حركت كند آب زيادي جذب خواهد شد و مدفوع خشك و

سفت خواهد شد )يبوست( اگر موتيليتي گاهي تند و گاهي كند شود ممكن است گاهي اسهال و گاهي يبوست

داشته باشيد. همچنين مدفوع و گاز ممكن است پس زده شود و باعث احساس

فشار دردناك و دل پيچه گردد.

اعمال توصيه شده•براي كمك به رهايي از اين ناراحتي پيشنهادات ذيل مفيد

خواهد بود.•از پزشكتان سؤال كنيد آيا الزم است غذاهاي پرفيبر به غذاي خود اضافه كنيد )از قبيل نان جو و گندم، سبزيها و

ميوههاي تازه و غلههاي سبوسدار(•هر گونه استرس را كاهش دهيد.

•از الكل، كافئين و قهوه پرهيز كنيد.•مواد غذايي نفخ زا را از رژيم غذايي خود حذف كنيد.

•غذاهاي حجيم و پرچرب را در يك وعده استفاده نكنيد.•حتياالمكان از نوشيدن آب زياد هنگام غذا خوردن پرهيز

شود. •از تند خوري و مصرف با عجله غذا پرهيز شود.

اكنون به اين مسئله پي برده اند كه اكثر زخم ها، احتماال به علت عفونت با يك •باكتري به نام هليكوباكترپيلوري بوجود مي آيند ..

يك مشكل درد آور •در گذشته تصور بر اين بود كه زخم ها توسط غذاي پر ادويه ، فشار روحي يا داشتن •

يك شخصيت مضطرب ايجاد ميشوند . اكنون به اين مسئله پي برده اند كه اكثر زخم ها، احتماال به علت عفونت با يك باكتري به نام هليكوباكترپيلوري بوجود مي

آيند عاليم شايع زخم ها  •زخم ها ممكن است با عالمت يا بدون عالمت باشند و اغلب عاليمي گذرا و غير •

مداوم دارند . اگر مبتال به زخم هستيد ، ممكن است متوجه بعضي از عاليم شايع زير شده باشيد :

•   ساعت بعد از 3 تا 1سوزش ، پيچش يا درد شبيه گرسنگي در ناحيه معده ، اغلب •

غذا يا در نيمه شب  • دردي كه با خوردن بهتر يا بدتر ميشود   •• تهوع و استفراغ   ••  مدفوع قيري رنگ ، سياه يا خون آلود ) كه نشان دهنده خونريزي از زخم است ( •

درمان هاي دارويي •

براي از بين بردن اين باكتري، احتماال پزشك شما آنتي •بيوتيك هاي ويژه اي تجويز خواهد كرد . اغلب درمان هاي

دارويي معمول زخم نيز تجويز ميشوند . بيشتر اوقات كشتن اين باكتري، مانع از برگشت زخم خواهد شد . گاهي

اوقات، همه باكتري ها كشته نمي شوند يا اين كه مجددا برميگردند . اگر اين حالت اتفاق بيفتد زخم ديگري تشكيل

  خواهد شد

شوند زخم ها كجا تشكيل مي •تواند در دو منطقه يك زخم ) جراحت يا ضايعه اي شبيه دهانه آتشفشان ( مي•

اصلي دستگاه گوارش تشكيل شود : در اثني عشر، جايي كه معده به روده كوچك متصل ميشود و ديگري در خود معده . اين دو ناحيه، محتوي اسيد و آنزيم

هاي قوي هستند كه به هضم غذايي كه ميخوريد كمك ميكنند . براي محافظت بافت دستگاه گوارش در برابر اين مواد ، معده و اثني عشر توسط اليه مخاطي

محافظت كننده اي پوشيده شده اند  اسيد ممكن است از اليه مخاط تضعيف شده عبور كند و بافت ملتهب زيرين را •

بسوزاند . اين عوامل ممكن است منجر به شكل گيري زخم در آستر معده يا اثني عشر شوند 

كمك به موفقيت درمان  •داروهايتان را دقيقا همان گونه كه پزشك يا داروسازتان  به شما آموزش ميدهد، •

مصرف كنيد . مصرف داروها ممكن است باعث شود كه شما براي مدت زمان كوتاهي احساس كنيد كه حالتان بدتر شده، اما بايد بدانيد كه اين بهترين راه

براي كشتن تمام باكتري هاي هليكوباكتر پيلوري و ممانعت از برگشت زخم است . پرهيز از كشيدن سيگار و عدم مصرف مسكن هايي مانند آسپرين و داروهاي

تواند به بهبود زخم و جلوگيري از برگشت آن كمك كند مشابه، مي• 

هپاتيت•عامل بيماري هپاتيت يك ويروس است و در ابتدا مي تواند مثل يك •

سرماخوردگي بروز نمايد هپاتيت به معني التهاب كبد است و انواع مختلفي دارد كه بعضي از آنها قابل •

سرايت هستند و برخي مسري نيستند. بيشتر مبتاليان به هپاتيت آنهم از نوع B و  C عالئمي ندارند. برخي از اين بيماران عالئم عمومي عفونت ويروسي 

را نشان مي دهند از قبيل خستگي ، دل درد، درد عضالني ، تهوع و بي اشتهايي، ولي در موارد پيشرفته عالئم نارسايي كبدي بروز مي كند كه شامل تورم شكم، اندامها، يرقان و خونريزي هاي گوارشي و ... است

عامل بيماري هپاتيت يك ويروس است و در ابتدا مي تواند مثل يك •  برعكس Cسرماخوردگي بروز نمايد ولي بيماري مزمن هپاتيت

سرماخوردگي معمولي به دليل از كار افتادن كبد و مشكل بودن درمان مي تواند حيات بيمار را تهديد كند. از ديگر نكات مهم در مورد اين ويروس اين

است كه به تدريج به كبد آسيب مي رساند. يك كبد سالم مواد شيميايي مورد نياز بدن را مي سازد و مواد سمي را از خون خارج مي كند. وقتي

شما به اين بيماري مبتال مي شويد كبد شما ملتهب مي شود و بافت طبيعي ماند.تخريب شده و به جاي آن بافت فيبري و فرسوده مي

عالئم بيماري: •عالئم شبيه آنفوالنزا مثل تب ، خستگي ، تهوع ، استفراغ ، •

بي اشتهايي  اسهال ،مراحل بعدي: •• زردي چشم ها و پوست در اثر تجمع بيلي روبين در خون •تيره شدن رنگ ادرار در اثر وارد شدن بيلي روبين اضافي •

به ادرار  به رنگ خاك رس يا سفيداجابت مزاج روشن ، •

 روش هاي انتقال: •اين ويروس عمدتا از طريق تماس با خون افراد آلوده منتقل مي شود. همچنين •

روش هاي زير نيز مي توانند باعث انتقال اين ويروس گردند: • ارتباط جنسي با افراد آلوده •استفاده از سوزن هاي آلوده كه به عنوان سرنگ استفاده مي شود. به ويژه در •

افراد معتاد به مواد مخدر تزريقي و همچنين سوراخ شدن بدن با هر وسيله تيز و آلوده ) مثل خالكوبي غير بهداشتي(

استفاده از لوازم شخصي به صورت اشتراكي •� در بيماران تاالسمي و • دريافت فرآورده هاي خون و پالسماي  آلوده كه اكثرا

هموفيلي ديده مي شود زخمي شدن پوست بدن در يك بخش آلوده بيمارستاني � E   و Aهپاتيت  : ويروس معموال از راه آب يا غذا وارد بدن مي شود. خصوصا

آلوده شده باشد صدف خام كه توسط فاضالب ،� از راه آميزشي ، تزريق خون و تزريق با سرنگ آلوده انتقال Bهپاتيت •   : معموال

 دارد ممكن است عفونت را به نوزادش انتقال دهد Bمي يابد. مادري كه هپاتيت تزريق خون و ساير انواع  : معموال از راه تزريق مواد مخدر داخل رگ ،Cهپاتيت •

مواجهه با خون يا محصوالت خوني آلوده انتقال مي يابد

:جلوگيري•براي جلوگيري از انتشار اين ويروس كارهاي زير ضروري به نظر مي رسد:•• از روابط جنسي پر خطر اجتناب كنيد •زخم و بريدگي هاي پوست را خودتان پانسمان كنيد. در صورت نياز به كمك •

براي پانسمان زخم از دستكش استريل استفاده شود پالسما و اعضاي بدن و بافت خون ،در صورتي كه به اين بيماري مبتال هستيد ،•

هديه نكنيد ، اين بيماري واكسن و درمان كامل Bبه ياد داشته باشيد غير از واكسن نوع •

ندارد. از اين رو پيشگيري از آلوده شدن با عمل به توصيه هاي بهداشتي ، ضروري است

با پزشك خود در رابطه با تزريق گاما اگر با فرد هپاتيتي در تماس بوده ايد ،•گلوبولين براي پيشگيري يا كاهش خطر هپاتيت مشورت كنيد

اگر در زمره افرادي هستيد كه خطر هپاتيت آنها را تهديد مي كند مثل كاركنان • را دريافت كنيد. B و Aدندان پزشكان و غيره. واكسن هپاتيت بيمارستان ها ،

واكسن ساير انواع هپاتيت ويروسي در دست بررسي است. گاهي ممكن است ايمونوگلوبولين نيز الزم شود

درمان•اكثر بيماران هپاتيتي را مي توان بدون خطر زياد در منزل تحت مراقبت •

اما فرد بيمار بايد وسايل قرار داد. جداسازي كامل بيمار ضروري نيست ،جداگانه اي براي خوردن و آشاميدن داشته باشد يا از وسايل يك بار مصرف

استفاده كنداگر هپاتيت داريد يا مراقبت از يك فرد هپاتيتي را به عهده داريد ، دستان •

� پس از اجابت مزاج � و به دقت بشوييد، خصوصا خود را مرتباآزمايش ها        •

پس از تشخيص پزشك آزمايش كبد انجام مي گيرد. اين كار از طريق •آزمايش هاي خون ، سونوگرافي و نمونه برداري از كبد ، كار بسيار آساني

است و از طريق بي حسي موضعي و از طريق يك سوزن نمونه گيري انجام

         مي شود و بيمار حداكثر يك روز در بيمارستان بستري مي شود    

سنگهاي صفراوي •وقتي سنگها در كيسه صفرا بمانند ممكن است شخص ، •

عالمت دار شود يا بي عالمت بماند . اگر سنگها به طرف خارج كيسه صفرا حركت كنند معموال باعث ايجاد درد يا

عفونت ميشوند كيسه صفرا محلي براي ذخيره كردن صفرا مي باشد •

) مايعي كه توسط كبد ساخته ميشود ( . مجاري صفراوي ، كنند ، صفرا را از كيسه صفرا به روده كوچك حمل مي

كند . اگر مواد جايي كه صفرا به هضم چربي ها كمك ميسازند نامتعادل شوند ، سنگهاي شيميايي كه صفرا را مي

توانند شكل بگيرند صفراوي مي

چه كسي دچار سنگهاي صفراوي ميشود ؟ •هر كسي ميتواند سنگ صفراوي داشته باشد . اما در بعضي افراد احتمال •

ابتال بيشتر است ، نظير : • خانم ها به خصوص آنهايي كه حامله شده اند و خانم هاي چند زا كه •

زايمان  هاي مكرر داشته اند   فاميل درجه اول مبتاليان به سنگ هاي صفراوي

افرادي كه مبتال به چاقي هستند •افرادي كه اضافه وزن خود را سريع كم ميكنند •خانم هايي كه قرص ضد حاملگي استروژن دار مصرف مي كنند يا درمان •

هورموني جايگزين دريافت ميكنند افرادي كه از مواد غذايي با كالري زياد  خصوصا چربي ها استفاده ميكنند افرادي كه مبتال به بيماري

افزايش چربي خون از نوع تري گليسيريد هستند افراد مسن افراد خانه نشين ) بي حركت ( مصرف بعضي داروها مثل كلوفيبرات و بعضي آنتي

بيوتيك ها مثل سفترياكسون مبتاليان به بيماري هاي كبدي  مبتاليان به بيماري ديابت افراد سيگاري•

عالئم ابتال به سنگ صفراوي شامل موارد زير ميباشد : •• درد خفيف تا شديد در باالي شكم دردهايي كه معموال شديد و طوالني بوده و •

دقيقه طول ميكشند و اغلب براي تسكين آنها نياز به تزريق 30بيش از مسكن وجود دارد تب و لرز تهوع و استفراغ

يرقان )زردي( • درمان سنگ هاي صفراوي•سنگ هاي صفراوي زماني درمان ميشوند كه عالمت داشته باشند . بعضي •

اوقات ممكن است پزشك بخواهد وضعيت شما را بطور مداوم تحت نظر  و اسنفكتروتومي و ERCPقرار دهد . انواع درمان شامل دارو درماني ،

جراحي )خارج كردن كيسه صفرا به همراه سنگ( مي باشدبراي كم كردن خطر ابتال به سنگ صفراوي نكات زير را رعايت كنيد : • از خوردن غذاهاي چرب و حاوي كلسترول زياد بپرهيزيد   وزن ايده آل داشته •

باشيد تحرك كافي داشته باشيد حتي االمكان از روش هاي جلوگيري از بارداري به غير از قرص خوراكي استفاده كنيد ) با نظر پزشك ( سبزيجات و

ميوه جات بيشتري ميل كنيد حاملگي بيش از دو بار را فراموش كنيد

بيماري ريفالكس •بيماري ريفالكس به برگشت غير عادي محتويات معده به مري گفته ميشود كه يك •

بيماري شايع ، ناراحت كننده و مزمن است و شيوع آن نيز در حال افزايش است عاليم بيماري •دو عالمت اصلي بيماري عبارتند از : •• احساس سوزش در زير جناغ سينه كه بصورت احساس گرسنگي شديد ، چنگ زدن •

يا احساسي شبيه تماس آب نمك يا سركه با زخم در سر دل و پشت جناغ سينه ميباشد

• برگشت مواد ترش و تلخ از معده به سمت دهان ، معموال كساني كه مشكل •

برگشت مواد ترش و تلخ از معده به سمت دهان دارند ، از ترش كردن شكايت ميكنند . ساير عالئم عبارتند از تلخي دهان ، تهوع صبحگاهي و نياز به صاف كردن

مكرر گلو همچنين بيماران ممكن است از دردهايي در ناحيه قفسه سينه كه شبيه دردهاي •

قلبي است ، احساس تنگي نفس در صبحگاه ، سرفه مزمن ، احساس گرفتگي در ناحيه گلو و به ندرت احساس درد در هنگام عبور غذا يا گير كردن غذا شاكي باشند

علت بيماري  •باز شدن نابهنگام دريچه محل اتصال مري به معده عامل ريفالكس ميباشد . در •

برخي افراد فشار اين دريچه بسيار كم است ولي در اكثر اوقات فشار دريچه طبيعي است اما در زمان نامناسب باز ميشود

اگر عاليم ريفالكس را داريد : •مراقب عادات غذايي خود باشيد •موارد زير ميتوانند عالئم رفالكس را تشديد كنند :••  كافئين موجود در قهوه ، نسكافه ، سيگار ، چاي ، نوشابه هاي گازدار و شكالت ••  مواد محرك مانند سس گوجه فرنگي و فلفل ••  چربي ها مانند كره ، خامه و سس مايونز • غذاهاي سنگين و حجيم •• مركبات ترش ) نظير پرتقال و نارنگي ترش ( و همچنين انار يا كيوي نارس•

سيگار ، قليان و پيپ نكشيد •• سريع غذا نخوريد و هنگام غذا خوردن عصباني و هيجان زده نشويد •• در هنگام غذا خوردن بيش از حد آب و مايعات نخوريد •• سانتي 20 تا 15بالش زير سر را هنگام خواب طوري انتخاب كنيد كه سر •

متر باالتر از بدن قرار گيرد• وزن خود را كم كنيد •• قبل از سير شدن دست از غذا بكشيد . ميتوانيد دفعات غذا خوردن را •

بيشتر كنيد • مصرف آدامس را امتحان كنيد ، ممكن است عالئم را كاهش دهد •

روشهاي تشخيص و درمان•اندوسكوپي ) مشاهده مستقيم مخاط مري و معده با دستگاه •

مخصوص ( روشي است كه براي تاييد تشخيص و همچنين پيدا كردن بيماري هاي همزمان نظير زخم معده يا اثني عشر به كار ميرود . با

توجه به آنكه ريفالكس بيماري مزمني است ، بيشتر افراد مبتال به اين بيماري نياز به اندوسكوپي پيدا ميكنند  

امروزه عمل جراحي الپاروسكوپيك به بسياري از بيماران مبتال به • % موفق است 90 – 85ريفالكس كمك ميكند . عمل جراحي در حدود

. البته در برخي موارد عوارضي هم دارد % افرادي كه مورد عمل 50- 10مطالعات نشان ميدهند كه بين •

سال نياز به دارو پيدا خواهند كرد . 10جراحي قرار ميگيرند پس از عمل جراحي عمدتا در كساني كه به درمان طبي پاسخ داده اند ولي

امكان قطع دارو را ندارند انجام ميشود . احتمال موفقيت عمل در % است 60-50صورت عدم پاسخ به درمان طبي

بواسير•دراكثر موارد بواسير بدون خطر ميباشد و بجز خونريزي محدود عالمتي ندارد . اگر •

شما بواسير داريد ممكن است...تعريف بيماري • سانتي متر انتهاي كولون ) روده بزرگ ( ، كانال مقعدي ناميده ميشود . كانال 5/2•

مقعدي با شبكه اي از وريدهاي كوچك كه درست زير پوست هستند ، پوشيده ميشود . فعاليت هاي معيني از قبيل زور زدن براي بيرون راندن مدفوع ) بخصوص

موقع يبوست ( يا نشستن طوالني مدت ممكن است باعث بزرگي اين وريدها شود . اين وريدهاي بزرگ شده، اليه هاي متورم بافتي را درست ميكنند كه ما آنها را بواسير

ميناميم . مدفوع سخت ممكن است بواسير را بيشتر تحريك كرده و آنها را از كانال مقعدي بيرون براند  

عاليم بواسير  •دراكثر موارد بواسير بدون خطر ميباشد و بجز خونريزي محدود عالمتي ندارد . اگر •

شما بواسير داريد ممكن است متوجه يك يا چند تا از عاليم ذيل بشويد  •  خونريزي كه معموال همراه با مدفوع و يا پس از دفع بصورت قطره قطره يا خون •

پاشي خواهد بود . ) شايع ترين عالمت (   درد  خارش  سوزش  ترشح مواد بلغمي و تحريك اطراف مقعد •الزم به ذكر است كه هر خونريزي از مقعد را نبايد به حساب بواسير گذاشت بلكه •

توسط پزشك بايد بررسي هاي الزم انجام شود تا علل ديگر نيز رد گردد  

علل بواسير  •فشار آوردن به شكم موقع اسهال و مدفوع خشك و سفت از علل شايع ايجاد •

هموروئيد هستند خيلي از خانم ها در طي حاملگي دچار هموروئيد ميشوند  •نشستن يا ايستادن طوالني مدت ميتواند يك عامل باشد . علل ديگر شامل بلند •

كردن اشياي سنگين ، ورزش نكردن ، ورزش خيلي سنگين ، سرفه مزمن ، عادات بيرون روي نادرست ) از قبيل زور زدن براي دفع مدفوع يا نشستن بر روي

دستشويي براي مدت طوالني ( هستند  مراقب باشيد •وجود بواسير به تنهايي بيماري تلقي نميشود و عوارض آن نيز خطرناك و جدي نمي •

باشد . اين مشكل موضعي است و تاثيري روي ساير اندام ها و قسمت هاي ديگر بدن ندارد  

مسئله مهم شباهت برخي عاليم آن مثل خونريزي از مقعد با بيماري هاي خيلي •جدي مثل پوليپ يا سرطان روده بزرگ است . اغلب بيماران مشاهده كمي خون در

مدفوع را به حساب بواسير ميگذارند در حاليكه با وجود بواسير ممكن است علت خونريزي ،پوليپ و يا سرطان روده بزرگ باشد . يه همين دليل پس از مشاهده

خون در مدفوع براي اولين بار الزم است با پزشك مشورت نمائيد و در صورت لزوم براي بررسي كامل ،كولونوسكوپي و ساير آزمايشات انجام شود

درمان بواسير  •در خيلي از موارد ، پزشك يك طرح درماني كه شما در منزل پيگير آن •

خواهيد بود پيشنهاد ميكند . اهداف اين درمان متوقف نمودن خونريزي و دفع راحت تر مدفوع مي باشد

در مواردي درمان موضعي به خصوص برداشتن بواسير خونريزي دهنده با •ليگاتور بصورت سرپايي كه معموال بدون درد نيز هست انجام مي شود و در

موارد نادر انجام عمل جراحي ضروري است  درمان اسهال مزمن و يبوست •اسهال مزمن مهم ترين علت بواسير است كه بايد علل آن را دقيقا مشخص •

و درمان نمود. در صورت  داشتن اسهال مزمن با پزشك معالج خود مشورت كنيد . براي درمان يبوست در وقت هاي منظم و روزانه به ويژه صبح ها

6جهت دفع بطور عادتي به دستشويي برويد . غذاي پرفيبر بخوريد و روزانه ليوان آب بنوشيد و با هر وعده غذاي جامد يك قاشق روغن زيتون 8تا

مصرف كنيد . وقتي ورزش منظم با يك غذاي مناسب تركيب بشود ميتواند منجر به پيشگيري از يبوست شود

الزم به يادآوري است كه يبوست علت نا شايع بواسير است و بيشتر اسهال •باعث بواسير ميشود

كشف و شناسائي ژن هاي عامل و يا موثر در ايجاد سرطان كلون به ويژه •در انواع سرطان هاي فاميلي در يك دهه گذشته بسيار هيجان انگيز بوده

است. شناسائي يك ژن موثر و يا مسئول ايجاد بيماري امكان بررسي ساير افراد مشكوك در خانواده با هدف شناسائي افراد مستعد بيماري يا ناقل

ژن بيماري زا را فراهم مي سازد.در اين فرم از سرطان شانس ابتالء ونشان دادن عالئم شروع سرطان فرد

% است. لذا دليل و منفعت 100% تا 75ناقل ژن بيماري زا چيزي حدود انجام اين تست مي تواند انجام اعمال جراحي نظير برداشتن كلون در فرد

ممستعد يا ناقا ژن بيماري زا قبل از شروع سرطان باشد.% از موارد سرطان كلون به شكل فاميلي آنهم در خانواده هاي 5تنها

داراي سابقه بيماري در خانواده ديده مي شوند و مي توان نقص ژنتيكي آنان را مشخص نمود.بنابراين وجود آزمايشات تشخيصي زود هنگام

نفر در سال با 130000امروزي براي بخش كوچكي ازمردم دنيا شامل هدف پيش بيني و جلوگيري از بروز سرطان كلون مفيد خواهد بود. با وجود اين انجام تست تشخيصي مذكوردر افراد و خانواده هاي در معرض خطربا

توجه به احتمال باالي ابتالء افراد حامل ژن بيماري زا امريست مهم و حياتي.

در حال حضر در دو فرم از سرطان كلون نوع اختالل ژني •قابل تشخيص و رديابي است. يك فرم سرطان نوع

(Familial Adenomatous Polyposis )FAP( مي )باشد كه ارتباط شديدي با وجودسابقه فاميلي و خانودگي

براي پليپ كلون دارد.نوع دوم سرطان كلون با اين سابقه خانوادگي ارتباط معني داري نشان نمي دهد،اين فرم

hereditary Nonpolyposis colorectal cancerرا))HNPCC( مي نامند . پليپ هاي آدنوما استعداد شديدي )

براي تبديل به تومورسرطاني دارند.

سوال: چگونه يك فرد مي تواند متوجه شود كه او يا يكي از اعضاء •خانواده اوممكن است سابقه ابتالء به پليپ هاي ادنوما را داشته و يا

نيازمند انجام تست تشخيصي سرطان كلون هستند؟ جواب: فرد يا افراد ي كه سابقه وجود پليپ آدنوما را در خانواده دارند

بسته به تراكم پليپ در افراد بر اساس معاينات و گزارش پليپ و باالتر( در فرد مبتال به شرط وجود 100متخصص)وجود حداقل

يك فرد مشابه در بستگان درجه يك و دو)پدر، مادر، خواهر، برادر، عمه، عمو، خاله، دائي( خانواده در معرض خطر محسوب مي گردند.

پليپ مي 100-20افرادي كه ميزان پليپ گزارش شده در آنان در حد باشد به شرط وجود فرد مشابه در خانواده و بستگان درجه يك به

عنوان فرد مشكوك با خطر متوسط محسوب مي گردند و مي توانند محسوب گردند.FAPبه عنوان خانواده

سوال: چگونه يك فرد مي تواند متوجه شود كه او يا خانواده او از نوع •خانواده هاي در معرض خطر ابتالء به سرطان كلون از نوع دوم يا

HNPCC مي باشندو نيازمند انجام تست تشخيصي سرطان كلون هستند؟ افراد مشكوك به ابتالء به سرطان كلون فرم وراثتي غير پليپوز يا

HNPCC هنگامي الزم است تست هاي تشخيصي ژنتيكي را انجام دهند كه:

وجود سابقه افراد مبتال به سرطان كلون يا سرطان هاي وابسته به كلون نظير سرطان رحم، كليه، روده كوچك، مجراي ادراري ويا لگن خاصره

وجود سرطان كلون در دو نسل يا بيشتر از فاميل در دو نفر از افراد 50وجود موارد ثابت شده سرطان كلون در سنين زير

وابسته فاميل بر اساس كاركتر ها و اصول مصوب HNPCCشناسائي سرطان نوع

(.آخرين اصالحات Amsterdam II Criteriaآمستردام صورت مي پذيرد)اين پروتكل به منظور شناسائي افراد مبتالي بيشتر صورت پذيرفته است.

(Bethesda Criteria)

اين اصول و نكات شامل افراديست كه:• يا بيشتر ابتالء به سرطان كلون هستند2- داراي سابقه

- مبتال به سرطان كلون همراه با سابقه ابتالء يكي از افراد درجه يك به سرطان كلون سال 30 زير FAP يا سابقه 50 يا سرطان ديگر مرتبط در سنين زير HNPCCفرم

سال50سابقه ابتالء به سرطان كلون يا انواع مرتبطزير سال50 زير FAPابتال به حداقل يك مورد سرطان كلون نوع

سوال:تست هاي تشخيصي ژنتيك براي سرطان كلون در خانواده مشكوك چگونه انجام مي پذيرد.؟

در خانوتده هاي مشكوك به وجود سابقه سرطان كلون نوع اول كه وابسته به سابقه به دليل وقوع جهش در FAPوجود پليپ آدنوماتوز در خانواده است چون تشكيل فرم

داشته باشد، تمام افراد FAP مي باشد، لذا اگر كسي سرطان كلون از نوع APCژن خانواده از نظر تغييرات اين ژن مورد بررسي قرار مي گيرند. اگر كسي جهش تائيد

شده در اين ژن داشته باشد مستعد ابتالء به سرطان كلون خواهد بود. ولي اگر موردي در خانواده نباشد انجام اين تست تشخيصي ارزش كمي خواهد داشت.FAPاز ابتالء به

در گروه دوم كه سرطان كلون ارتباط معني داري با وجود سابقه پليپ ندارد و از نوع HNPCC مي باشد، بافت توموري فرد يا افراد مبتالء جهت يافتن جهش مورد بررسي

قرار گرفته و در صورت وجود جهش ساير افراد فاميل مورد بررسي قرار مي گيرند. در صورت عدم وجود فرد مبتال و يا عدم تشخيص نوع جهش بررسي ساير افراد

خانواده اهميت كمي خواهد داشت.