65
บบบบบ บ บบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบ บบบบบบบบบบบบบบบ เเเเเเเเเเเเเ (Bandura) เเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเ บ.บ บบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบ บ.บ.บ บบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบบ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเ เเเเ เเเเเเเเ (Ray Corsini) เเเ เเเ “เเเเเเเเ เเเเเเเ เเเเเเเเเ เเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเเเเเเเ เเเเเเเเเเเเ” 1 1 “Actions, reactions, and interactions in reponse to external or internal stimuli,

บทที่ ๒ (จริง)๑

  • Upload
    -

  • View
    1.215

  • Download
    1

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: บทที่ ๒ (จริง)๑

บทท�� ๒

แนวคิ�ดและทฤษฎี�เกี่��ยวกี่�บกี่ารปร�บพฤติ�กี่รรมติามหล�กี่ของแบนด ร!า

เมื่��อแบนดูร่�า (Bandura) เป็�นน�กจิ�ตวิ�ทยากลุ่��มื่ทฤษฎี�การ่เร่�ยนร่ �ทางสั�งคมื่ท��ไดู�ร่�บการ่ยอมื่ร่�บมื่ากท��สั�ดู ดู�งน�$นการ่ศึ&กษาเร่��องแนวิท�ศึนะเก��ยวิก�บพฤต�กร่ร่มื่มื่น�ษย)แลุ่ะแนวิทางพ�ฒนาพฤต�กร่ร่มื่มื่น�ษย)ตามื่หลุ่�กของแบนดูร่�าจิ&งน�าสันใจิ แต�การ่จิะศึ&กษาท�$งสัองป็ร่ะเดู.นดู�งกลุ่�าวิจิ/าเป็�นต�องเข�าใจิเร่��องควิามื่หมื่ายของพฤต�กร่ร่มื่แลุ่ะป็ร่ะเภทของพฤต�กร่ร่มื่ในจิ�ตวิ�ทยาสัมื่�ยใหมื่�เป็�นพ�$นฐานก�อน

๒.๑ คิวามหมายและประเภทของพฤติ�กี่รรมในจิ�ติว�ทยา

๒.๑.๑ คิวามหมายของพฤติ�กี่รรมในจิ�ติว�ทยา

ควิามื่หมื่ายของพฤต�กร่ร่มื่สัามื่าร่ถศึ&กษาจิากค/าอธิ�บายของน�กวิ�ชาการ่ต�างๆ โดูยเร่��มื่จิากค/าอธิ�บายของ เร่ย) คอร่)ซี�น� (Ray

Corsini) ท��วิ�า พฤต�กร่ร่มื่“ หมื่ายถ&ง การ่กร่ะท/า ป็ฏิ�ก�ร่�ยา แลุ่ะการ่มื่�ป็ฏิ�ก�ร่�ยา เพ��อตอบสันองสั��งเร่�าภายนอกหร่�อภายใน ซี&�งคร่อบคลุ่�มื่ไป็ถ&งก�จิกร่ร่มื่ท��สัามื่าร่ถสั�งเกตไดู�ดู�วิยการ่แสัดูงออก ก�จิกร่ร่มื่ท��สัามื่าร่ถสั�งเกตไดู�ดู�วิยตนเอง แลุ่ะกร่ะบวินการ่ท��ไร่�สัต�สั�มื่ป็ช�ญญะ”1

1“Actions, reactions, and interactions in reponse to external or internal stimuli, including objectively observable activities, instrospectively observable activities, and unconscious processes.” - R. J. Corsini, The Dictionary of Psychology, (New York, NY : Brunner-Routledge, 2002), p. 99, นอกจิากน�$ ร่าชบ�ณฑิ�ตยสัถาน, พจินาน&กี่รมศั�พท(จิ�ติว�ทยา, (อ�กษร่ A-L), (กร่�งเทพมื่หานคร่ : ศึ�กดู�โสัภาการ่พ�มื่พ),

Page 2: บทที่ ๒ (จริง)๑

โฮเวิอร่)ดู ซี�. วิอร่)เร่น (Howard C. Warren) อธิ�บายวิ�า พฤต�กร่ร่มื่ ค�อ ช��อโดูยท��วิไป็ของควิามื่เป็�นไป็ไดู�ท�กร่ป็แบบของร่ะบบ“

กลุ่�ามื่เน�$อแลุ่ะร่ะบบต�อมื่ในการ่ตอบสันองของช�วิ�ตต�อการ่กร่ะต��น” 2

แอนดูร่ เอ.มื่. โคลุ่แมื่น (Andrew M. Colman) ไดู�ให�ควิามื่หมื่ายของพฤต�กร่ร่มื่วิ�า ก�จิกร่ร่มื่ทางกายของสั��งมื่�ช�วิ�ต ร่วิมื่ถ&งการ่เคลุ่��อนไหวิของร่�างกายอย�างเห.นไดู�ช�ดูทางสัายตา แลุ่ะต�อมื่ภายในร่�างกาย แลุ่ะร่ะบบสัร่�ร่วิ�ทยาซี&�งเป็�นท��ร่วิมื่ของร่�างกายของสั��งมื่�ช�วิ�ตแลุ่ะป็ฏิ�ก�ร่�ยาของร่�างกายท��มื่�ต�อสั��งแวิดูลุ่�อมื่ ค/าน�$ย�งหมื่ายถ&งการ่ตอบร่�บทางร่�างกายต�อสั��งท��มื่ากร่ะต��นหร่�อร่ะดู�บของการ่กร่ะต��นดู�วิย3

ร่าชบ�ณฑิ�ตยสัถานไดู�ให�ควิามื่หมื่ายไวิ�วิ�า พฤต�กร่ร่มื่หมื่ายถ&ง การ่กร่ะท/าหร่�ออาการ่ท��แสัดูงออกทางท�าทาง ควิามื่ค�ดู แลุ่ะควิามื่“

ร่ �สั&ก เพ��อตอบสันองสั��งเร่�า”4

๒๕๔๘), หน�า ๔๑ ย�งไดู�อธิ�บายค/าวิ�า สัต�สั�มื่ป็ช�ญญะ (consciousness) วิ�าหมื่ายถ&ง การ่ตร่ะหน�กร่ �เก��ยวิก�บการ่สั�มื่ผั�สั ควิามื่ค�ดู แลุ่ะควิามื่ร่ �สั&ก ซี&�งบ�คคลุ่มื่�ป็ร่ะสับการ่ณ)ในขณะน�$น.

2“a generic name for all modes of muscular or glandular response of the organism to stimulation”- H. C. Warren, Dictionary of Psychology, (Cambridge, MA : The Riberide Press, 1934), p. 30.

3“The physical activity of an organism, including overt bodily movements and internal glandular and other physiological processes, constituting the sumtotal of the organism’s physical responses to its environment. The term also denotes the specific physical responses of an organism to particular stimuli or classes of stimuli”- Andrew M. Colman, Dictionary of Psychology, (New York : Oxford University Press Inc., 2004), p. 83.

4ร่าชบ�ณฑิ�ตยสัถาน, พจินาน&กี่รมศั�พท(จิ�ติว�ทยา, (อ�กษร่ A-L),

(กร่�งเทพมื่หานคร่ : ศึ�กดู�โสัภาการ่พ�มื่พ), ๒๕๔๘), หน�า ๒๒.

12

Page 3: บทที่ ๒ (จริง)๑

สั�โท เจิร่�ญสั�ข อธิ�บายถ&งพฤต�กร่ร่มื่วิ�าหมื่ายถ&ง อาการ่“

แสัดูงออกของอ�นทร่�ย)ท�$งทางกลุ่�ามื่เน�$อแลุ่ะต�อมื่”5

สัมื่โภชน) เอ��ยมื่สั�ภาษ�ต ให�ควิามื่หมื่ายพฤต�กร่ร่มื่วิ�า

สั��งท��บ�คคลุ่กร่ะท/า แสัดูงออก ตอบสันองหร่�อโต�ตอบต�อสั��งใดูสั��งหน&�ง ในสัภาพการ่ณ)ใดูสัภาพการ่ณ)หน&�งท��สัามื่าร่ถสั�งเกตเห.นไดู� ไดู�ย�น อ�กท�$งวิ�ดูไดู�ตร่งก�น ดู�วิยเคร่��องมื่�อท��เป็�นวิ�ตถ�วิ�สั�ย ไมื่�วิ�าการ่แสัดูงออกหร่�อการ่ตอบสันองน�$นจิะเก�ดูข&$นภายในหร่�อภายนอกร่�างกายก.ตามื่ เช�น การ่ร่�องไห� การ่ก�น การ่วิ��ง การ่ขวิ�าง การ่อ�านหน�งสั�อ การ่เต�นของช�พจิร่ การ่เต�นของห�วิใจิ การ่กร่ะต�กของกลุ่�ามื่เน�$อ เป็�นต�น6

พร่ร่ณร่าย ทร่�พยะป็ร่ะภา ให�ควิามื่หมื่ายพฤต�กร่ร่มื่วิ�า การ่กร่ะท/าใดูๆ ก.ตามื่ซี&�งสัามื่าร่ถสั�งเกตไดู�โดูยบ�คคลุ่อ��น หร่�อ โดูย“

การ่ใช�เคร่��องมื่�อ พฤต�กร่ร่มื่มื่�ไดู�หมื่ายควิามื่เฉพาะแต�เพ�ยงการ่แสัดูงออกทางดู�านร่�างกายภายนอกเท�าน�$น ย�งร่วิมื่ไป็ถ&งการ่กร่ะท/าหร่�อก�จิกร่ร่มื่ภายในควิามื่ร่ �สั&กของบ�คคลุ่ดู�วิย”7

ก�นยา สั�วิร่ร่ณแสัง ให�ควิามื่หมื่ายพฤต�กร่ร่มื่วิ�า ก�ร่�ยา “

อาการ่ บทบาท ลุ่�ลุ่า ท�าทาง การ่ป็ร่ะพฤต� ป็ฏิ�บ�ต� การ่กร่ะท/าท��แสัดูงออกให�ป็ร่ากฏิสั�มื่ผั�สัไดู�ดู�วิยป็ร่ะสัาทสั�มื่ผั�สัทางใดูทางหน&�งใน ๕

5สั�โท เจิร่�ญสั�ข, พจินาน&กี่รมคิ)าศั�พท(จิ�ติว�ทยา และ ประว�ติ�จิ�ติว�ทยาสาระส)าคิ�ญ, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : สั/าน�กพ�มื่พ)โอเดู�ยนสัโตร่), ๒๕๒๐), หน�า ๑๘.

6สัมื่โภชน) เอ��ยมื่สั�ภาษ�ต, กี่ารปร�บพฤติ�กี่รรม, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : โอเดู�ยนสัโตร่) ,๒๕๒๖), หน�า ๒.

7พร่ร่ณร่าย ทร่�พยะป็ร่ะภา, จิ�ติว�ทยาอ&ติสาหกี่รรม,

(กร่�งเทพมื่หานคร่ : โอเดู�ยนสัโตร่), ๒๕๒๙), หน�า ๒.

13

Page 4: บทที่ ๒ (จริง)๑

ทวิาร่ ค�อ โสัตสั�มื่ผั�สั จิ�กษ�สั�มื่ผั�สั ช�วิหาสั�มื่ผั�สั ฆานสั�มื่ผั�สั แลุ่ะทางผั�วิหน�ง หร่�อมื่�ฉะน�$นก.สัามื่าร่ถวิ�ดูไดู�ดู�วิยเคร่��องมื่�อ”8

ถวิ�ลุ่ ธิาร่าโภชน), ศึร่�ณย) ดู/าร่�สั�ข อธิ�บายวิ�า

พฤต�กร่ร่มื่ (Behavior) เป็�นลุ่�กษณะของก�จิกร่ร่มื่หร่�อการ่กร่ะท/าต�างๆ ท��สัามื่าร่ถสั�งเกต บ�นท&ก แลุ่ะวิ�ดูไดู� เป็�นค/าท��ใช�อย�างกวิ�างๆ เพ��อบอกถ&งการ่เป็ลุ่��ยนแป็ลุ่งในการ่กร่ะท/าต�างๆ ของอ�นทร่�ย)ท�$งภายในแลุ่ะภายนอก น��นค�อ อาการ่กร่ะต�ก การ่ฉ�ดู หร่�อการ่เต�นซี&�งเก�ดูข&$นในอวิ�ยวิะ ในต�อมื่ หร่�อในโคร่งสัร่�างภายในอ��นๆ สั��งเหลุ่�าน�$น�บไดู�วิ�าเป็�นพฤต�กร่ร่มื่ แต�วิ�าเร่ามื่องไมื่�เห.นแลุ่ะสั��งท��เร่ามื่องเห.นเมื่��อมื่�การ่เคลุ่��อนไหวิร่�างกาย เช�น การ่เดู�น การ่พดู หร่�อการ่ให�สั�ญญาณ จิ�ดูไดู�วิ�าเป็�นพฤต�กร่ร่มื่เช�นก�น การ่ค�ดู, การ่จิ/า, การ่อยากร่ � สั��งเหลุ่�าน�$มื่องไมื่�เห.นแลุ่ะไมื่�มื่�ใคร่ร่ �นอกจิากต�วิเอง ก.เป็�นพฤต�กร่ร่มื่อ�กเหมื่�อนก�น9

ป็ร่ะสัานแลุ่ะท�พวิร่ร่ณ หอมื่พลุ่ ไดู�ให�ควิามื่หมื่ายของค/าวิ�า “พฤต�กร่ร่มื่ ไวิ�เป็�น ๒ น�ยใหญ�ๆ ดู�งน�$ ค�อ ”

๑. หมื่ายถ&ง การ่กร่ะท/าก�จิกร่ร่มื่ต�างๆ ซี&�งสั��งมื่�ช�วิ�ตแลุ่ะบ�คคลุ่อ��นสัามื่าร่ถสั�งเกตเห.นไดู�จิากการ่กร่ะท/าก�จิกร่ร่มื่เหลุ่�าน�$น ซี&�งมื่�ท�$งทางดู�แลุ่ะทางไมื่�ดู� เช�น การ่ห�วิเร่าะ การ่ร่�องไห� เสั�ยใจิ การ่ออกก/าลุ่�งกาย เป็�นต�น สั��งต�างๆ เหลุ่�าน�$ เป็�นผัลุ่จิากกร่ะบวินการ่ทางจิ�ตวิ�ทยา ไดู�แก� การ่จิงใจิ การ่เร่�ยนร่ � การ่จิ/า การ่ลุ่�มื่ แลุ่ะควิามื่ร่ �สั&กน&กค�ดู เป็�นต�น ๒. หมื่ายถ&ง กร่ะบวินการ่ต�างๆ ของบ�คคลุ่ท��ป็ฏิ�บ�ต�ต�อสัภาพแวิดูลุ่�อมื่ของบ�คคลุ่เหลุ่�าน�$นออกมื่าใน

8ก�นยา สั�วิร่ร่ณแสัง, จิ�ติว�ทยาท��วไป, พ�มื่พ)คร่�$งท�� ๔,

(กร่�งเทพมื่หานคร่ : อ�กษร่พ�ทยา, ๒๕๔๒), หน�า ๙๒.9ถวิ�ลุ่ ธิาร่าโภชน), ศึร่�ณย) ดู/าร่�สั�ข, จิ�ติว�ทยาท��วไป, พ�มื่พ)คร่�$งท�� ๒,

(กร่�งเทพมื่หานคร่ : โร่งพ�มื่พ)ท�พยวิ�สั�ทธิ�H, ๒๕๔๑), หน�า ๑๒.

14

Page 5: บทที่ ๒ (จริง)๑

ร่ป็ของการ่กร่ะท/า หร่�อการ่แสัดูงออกของมื่น�ษย) โดูยมื่�วิ�ตถ�ป็ร่ะสังค)อย�างใดูอย�างหน&�งอย�ภายใต�กลุ่ไกของควิามื่ร่ �สั&กน&กค�ดูของตนเอง10

นอกจิากน�กวิ�ชาการ่ทางจิ�ตวิ�ทยาเหลุ่�าน�$ ย�งมื่�น�กวิ�ชาการ่ท�านอ��นๆ ท��ให�ควิามื่หมื่ายของพฤต�กร่ร่มื่ไวิ�ซี&�งสัอดูคลุ่�องก�น11

10ป็ร่ะสัาน แลุ่ะท�พวิร่ร่ณ หอมื่พลุ่. จิ�ติว�ทยาท��วไป , (กร่�งเทพมื่หานคร่ : พ�ศึ�ษฐ)การ่พ�มื่พ) ,๒๕๓๗), หน�า ๗๓-๗๔.

11Lida L. David off, Introduction to Psychology, (New York : McGraw – Hill Book Company, 1987), p.7, มื่�กดูา ศึร่�ยงค) แลุ่ะคณะ, จิ�ติว�ทยาท��วไป, ภาควิ�ชาจิ�ตวิ�ทยา คณะศึ&กษาศึาสัตร่) มื่หาวิ�ทยาลุ่�ยร่ามื่ค/าแหง, ๒๕๓๙, หน�า ๓, มื่ธิ�ร่สั สัวิ�างบ/าร่�ง, จิ�ติว�ทยาท��วไป,

(กร่�งเทพมื่หานคร่ : ก�ตต�การ่พ�มื่พ), ๒๕๔๒), หน�า ๒, ศึ�ร่�โสัภาคย) บร่พาเดูชะ, จิ�ติว�ทยาท��วไป, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : คณะพาณ�ชยศึาสัตร่)แลุ่ะการ่บ�ญช� จิ�ฬาลุ่งกร่ณ)มื่หาวิ�ทยาลุ่�ย, ๒๕๑๙), หน�า ๓, อร่ท�ย ช��นมื่น�ษย) แลุ่ะคณะ, จิ�ติว�ทยาท��วไป, พ�มื่พ)คร่�$งท�� ๖, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : สั/าน�กพ�มื่พ)มื่หาวิ�ทยาลุ่�ยร่ามื่ค/าแหง, ๒๕๓๕), หน�า ๑๗, โยธิ�น ศึ�นสันย�ทธิ) แลุ่ะคณะ, จิ�ติว�ทยา, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : ศึนย)สั�งเสัร่�มื่วิ�ชาการ่, ๒๕๓๓), หน�า ๓, ทร่งพลุ่ ภมื่�พ�ฒน), จิ�ติว�ทยาท��วไป, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : ศึนย)เทคโนโลุ่ย�ทางการ่ศึ&กษา ฝ่Mายเทคโนโลุ่ย� มื่หาวิ�ทยาลุ่�ยศึร่�ป็ท�มื่, ๒๕๓๘), หน�า ๑๒, เต�มื่ศึ�กดู�H คทวิณ�ช,

จิ�ติว�ทยาท��วไป, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : ซี�เอ.ดูยเคช��น, ๒๕๔๖), หน�า ๑๒, ลุ่�ข�ต กาญจินาภร่ณ), จิ�ติว�ทยา : พ-.นฐานพฤติ�กี่รรมมน&ษย(, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : โร่งพ�มื่พ)มื่หาวิ�ทยาลุ่�ยศึ�ลุ่ป็ากร่, มื่.ป็.พ.), หน�า ๓, โสัภา ชพ�ก�ลุ่ช�ย, คิวามร 0เบ-.องติ0นทางจิ�ติว�ทยา, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : โร่งพ�มื่พ)สัตร่ไพศึาลุ่, ๒๕๒๘),

หน�า ๕, เอนกก�ลุ่ กร่�แสัง, จิ�ติว�ทยาท��วไป, (พ�ษณ�โลุ่ก : แผันกเอกสัาร่แลุ่ะการ่พ�มื่พ)โคร่งการ่ต/าร่าวิ�ชาการ่มื่หาวิ�ทยาลุ่�ย ศึร่�นคร่�นทร่วิ�โร่ฒ, ๒๕๑๙), หน�า ๒, วิ�ภาพร่ มื่าพบสั�ข, จิ�ติว�ทยาท��วไป, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : ศึนย)สั�งเสัร่�มื่วิ�ชาการ่, ๒๕๔๑) , หน�า ๓, สังวิน สั�ทธิ�เลุ่�ศึอร่�ณ, จิ�ติว�ทยาท��วไป, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : โร่งพ�มื่พ)ท�พยวิ�สั�ทธิ�H, ๒๕๓๒), หน�า ๔๖, วิ�ทยา เช�ยงกลุ่, Dictionary

of Psychology and Self Development อธิ�บายศั�พท(

15

Page 6: บทที่ ๒ (จริง)๑

ดู�งน�$น ค/าวิ�า พฤต�กร่ร่มื่ “ ” (behavior) จิ&งหมื่ายถ&ง การ่กร่ะท/าท�กอย�างท��มื่น�ษย)แลุ่ะสั��งมื่�ช�วิ�ตแสัดูงออกมื่าเพ��อตอบสันองสั��งเร่�า หร่�อสั��งกร่ะต��น ท�$งท��สั�งเกตไดู�ดู�วิยป็ร่ะสัาทสั�มื่ผั�สั ท��ไมื่�สัามื่าร่ถสั�งเกตไดู�แต�ร่ �ไดู�โดูยอาศึ�ยเคร่��องมื่�อทางวิ�ทยาศึาสัตร่) แลุ่ะท��ต�องสั�งเกตดู�วิยตนเอง

ต�วิอย�างในสั�วินท��สั�งเกตไดู�ดู�วิยป็ร่ะสัาทสั�มื่ผั�สัน�$น เช�น การ่ย�น เดู�น น��ง นอน ก�น ดู��มื่ พดู การ่ห�วิเร่าะ การ่ร่�องไห� การ่อ�านหน�งสั�อ การ่แสัดูงควิามื่ดู�ใจิแลุ่ะเสั�ยใจิ สั�วินต�วิอย�างในสั�วินท��จิ/าเป็�นต�องอาศึ�ยเคร่��องมื่�อทางวิ�ทยาศึาสัตร่)น�$น เช�น การ่วิ�ดูควิามื่ดู�นโลุ่ห�ต คลุ่��นสัมื่อง แลุ่ะการ่วิ�ดูการ่เต�นของห�วิใจิ แลุ่ะต�วิอย�างในสั�วินท��จิ/าเป็�นต�องสั�งเกตดู�วิยตนเองน�$น เช�น การ่ค�ดู การ่จิ/า แลุ่ะการ่อยากร่ �

๒.๑.๒ ประเภทของพฤติ�กี่รรมในจิ�ติว�ทยา

จิ�ติว�ทยาและกี่ารพ�ฒนาตินเอง, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : โร่งพ�มื่พ)เดู�อนต�ลุ่า, ๒๕๕๒), หน�า ๓๒, สัร่�อยตร่ะกลุ่ (ต�วิยานนท)) อร่ร่ถมื่านะ, พฤติ�กี่รรมองคิ(กี่ารทฤษฎี�และกี่ารประย&กี่ติ(, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : สั/าน�กพ�มื่พ)มื่หาวิ�ทยาลุ่�ยธิร่ร่มื่ศึาสัตร่) , ๒๕๔๑), หน�า ๑๓ ๑๔– .

16

Page 7: บทที่ ๒ (จริง)๑

พฤต�กร่ร่มื่สัามื่าร่ถแบ�งออกเป็�น ๒ ป็ร่ะเภท ค�อ12 พฤต�กร่ร่มื่เป็Nดูเผัย (overt behavior)13 แลุ่ะพฤต�กร่ร่มื่ป็กป็Nดู (covert

behavior)14 พฤต�กร่ร่มื่เป็Nดูเผัยสัามื่าร่ถสั�งเกตไดู�ดู�วิยป็ร่ะสัาทสั�มื่ผั�สัแลุ่ะเคร่��องมื่�อทางวิ�ทยาศึาสัตร่) สั�วินพฤต�กร่ร่มื่ป็กป็Nดูไมื่�สัามื่าร่ถสั�งเกตไดู� นอกจิากการ่สั�งเกตก�ร่�ยาอาการ่ท��เจิ�าของพฤต�กร่ร่มื่แสัดูงออกมื่าผั�านพฤต�กร่ร่มื่เป็Nดูเผัยทางการ่กร่ะท/าแลุ่ะค/าพดู เช�น การ่แสัดูงควิามื่โกร่ธิออกมื่าทางสั�หน�า การ่เลุ่�อกสั��งของบางอย�างท��เขาต�ดูสั�นใจิแลุ่�วิ เป็�นต�น

12G. Egan, “Skill Helping: A Problem-Management Framwork for Helping and Helper Training”, in Teaching Psychological Skills : Models for Giving Psychology Away, edited by D. Larson, (Monterey, CA : Brook/Cole Publishing Company, 1984), p. 140, R. K. Sharma, and R. Sharma, Social Psychology, (New Delhi : Atlantic Publisher and Distributors, 1997), p. 181, N. H. Cobb, “Cognitive-Behavioral Theory and Treatment”, in Theoretical Perspectives for Direct Social Work Practice, edited by N. Coady, and P. Lehmann, 2nd edition, (New York, NY : Spring Publishing Company, LLC, 2008), p. 223, R. A. Powell, D. G. Symbaluk, and P. L. Honey, Introduction to Learning and Behavior, 3rd edition, (Belmont, CA : Wadsworth, 2009), pp. 53-54.

13ร่าชบ�ณฑิ�ตยสัถาน, พจินาน&กี่รมศั�พท(จิ�ติว�ทยา, (อ�กษร่ M-Z),

(กร่�งเทพมื่หานคร่ : ศึ�กดู�โสัภาการ่พ�มื่พ), ๒๕๕๐), หน�า ๒๘๙.14ร่าชบ�ณฑิ�ตยสัถาน, พจินาน&กี่รมศั�พท(จิ�ติว�ทยา, (อ�กษร่ A-L),

หน�า ๔๔, มื่�การ่แป็ลุ่ overt behavior ก�บ covert behavior วิ�า พฤต�กร่ร่มื่ภายนอก ก�บ พฤต�กร่ร่มื่ภายใน ตามื่ลุ่/าดู�บ เช�นใน เต�มื่ศึ�กดู�H คทวิณ�ช, จิ�ติว�ทยาท��วไป, หน�า ๑๒, ลุ่�ข�ต กาญจินาภร่ณ), จิ�ติว�ทยา : พ-.นฐานพฤติ�กี่รรมมน&ษย(, หน�า ๔, ไพบลุ่ย) เทวิร่�กษ), จิ�ติว�ทยา ศั3กี่ษาพฤติ�กี่รรมภายนอกี่และใน, หน�า ๕-๖, ถวิ�ลุ่ ธิาร่าโภชน), ศึร่�ณย) ดู/าร่�สั�ข, จิ�ติว�ทยาท��วไป,

หน�า ๑๒.

17

Page 8: บทที่ ๒ (จริง)๑

นอกจิากน�$พฤต�กร่ร่มื่เป็Nดูเผัยย�งสัามื่าร่ถแบ�งออกเป็�น ๒ ลุ่�กษณะ ค�อ (๑) พฤต�กร่ร่มื่องค)ร่วิมื่ (molar behavior)15 ไดู�แก� พฤต�กร่ร่มื่ท��สัามื่าร่ถสั�งเกตไดู�ดู�วิยดู�วิยป็ร่ะสัาทสั�มื่ผั�สั โดูยมื่�ต�องอาศึ�ยเคร่��องมื่�อ เช�น การ่ย�น เดู�น น��ง นอน ห�วิเร่าะ ร่�องไห� อ�านหน�งสั�อ เลุ่�นก�ฬา เป็�นต�น พฤต�กร่ร่มื่ลุ่�กษณะน�$แสัดูงออกอย�างมื่�ควิามื่หมื่าย ซี&�งเป็�นพฤต�กร่ร่มื่ท��กร่ะท/าเพ��อให�บร่ร่ลุ่�ถ&งจิ�ดูป็ร่ะสังค)บางป็ร่ะการ่ท��หวิ�งไวิ� หร่�อเพ��อหลุ่�กเลุ่��ยงภ�ยอ�นตร่ายท��อาจิเก�ดูข&$น พฤต�กร่ร่มื่องค)ร่วิมื่น�$เป็�นพฤต�กร่ร่มื่ท��ซี�บซี�อน แลุ่ะน�กจิ�ตวิ�ทยาสันใจิศึ&กษาเก��ยวิก�บพฤต�กร่ร่มื่ป็ร่ะเภทน�$ก�นมื่าก (๒)

พฤต�กร่ร่มื่ย�อย (molecular behavior)16 ไดู�แก� พฤต�กร่ร่มื่ท��สั�งเกตไดู�ดู�วิยเคร่��องมื่�อทางวิ�ทยาศึาสัตร่) เช�น การ่วิ�ดูควิามื่ดู�นโลุ่ห�ต คลุ่��นสัมื่อง คลุ่��นห�วิใจิ การ่ท/างานของต�อมื่ต�าง ๆ ภายในร่�างกาย เป็�นต�น สั��งเหลุ่�าน�$ลุ่�วินเป็�นการ่ป็ฏิ�บ�ต�งานของร่ะบบกลุ่ไกท��ป็ฏิ�บ�ต�ตามื่ค/าสั��งของสัมื่อง

พฤต�กร่ร่มื่นอกจิากสัามื่าร่ถจิ/าแนกเป็�นพฤต�กร่ร่มื่เป็Nดูเผัย ก�บพฤต�กร่ร่มื่ป็กป็Nดูแลุ่�วิ ย�งสัามื่าร่ถจิ/าแนกตามื่ลุ่�กษณะการ่เก�ดูเป็�น ๒ ป็ร่ะเภทใหญ� ค�อ (๑) พฤต�กร่ร่มื่ต�ดูต�วิมื่าแต�ก/าเน�ดู (inborn

15ร่าชบ�ณฑิ�ตยสัถาน, พจินาน&กี่รมศั�พท(จิ�ติว�ทยา, (อ�กษร่ M-Z),

หน�า ๒๖๒.16เร-�องเด�ยวกี่�น, หน�า ๒๖๒, มื่�การ่ใช�หร่�อแป็ลุ่ท�บศึ�พท)ท�$งค/าวิ�า

molar behavior ก�บ molecular behavior เช�นใน ช�ยพร่ วิ�ชชาวิ�ธิ,

ม ลสารจิ�ติว�ทยา, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : สั/าน�กพ�มื่พ)จิ�ฬาลุ่งกร่ณ)มื่หาวิ�ทยาลุ่�ย,

๒๕๒๕), หน�า ๑๖, สั�วิร่� ศึ�วิแพทย), จิ�ติว�ทยาท��วไป, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : โอเดู�ยนสัโตร่), ๒๕๑๙), หน�า ๕๙, โสัภา ชพ�ก�ลุ่ช�ย, คิวามร 0เบ-.องติ0นทางจิ�ติว�ทยา, หน�า ๖, เอนกก�ลุ่ กร่�แสัง, จิ�ติว�ทยาท��วไป, หน�า ๒, นอกจิากน�$ย�งมื่�การ่แป็ลุ่วิ�า พฤต�กร่ร่มื่ร่วิมื่ ก�บ พฤต�กร่ร่มื่แบบย�อย ตามื่ลุ่/าดู�บ เช�นใน ศึ�ร่�โสัภาคย) บร่พาเดูชะ, จิ�ติว�ทยาท��วไป, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : คณะพาณ�ชยศึาสัตร่)แลุ่ะการ่บ�ญช� จิ�ฬาลุ่งกร่ณ)มื่หาวิ�ทยาลุ่�ย, ๒๕๑๙), หน�า ๔-๕.

18

Page 9: บทที่ ๒ (จริง)๑

หร่�อ innate behavior) หมื่ายถ&ง การ่กร่ะท/าท��มื่น�ษย)แลุ่ะสั�ตวิ)สัามื่าร่ถป็ฏิ�บ�ต�ไดู�ต�$งแต�เก�ดู ซี&�งเป็�นไป็ตามื่วิ�ฒ�ภาวิะ หร่�อควิามื่พร่�อมื่ของร่�างกายโดูยไมื่�จิ/าเป็�นต�องฝ่Oกห�ดูหร่�อผั�านการ่ฝ่Oกฝ่นมื่าก�อน ไมื่�วิ�าจิะเก�ดูท��ไหน อย�ท��ใดู แลุ่ะมื่�วิ�ฒนธิร่ร่มื่อย�างไร่ก.สัามื่าร่ถแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่เหลุ่�าน�$นไดู�เองตามื่ธิร่ร่มื่ชาต� เช�น เดู.กทาร่กสัามื่าร่ถน��ง คลุ่าน ย�น เดู�น วิ��งไดู�ดู�วิยตนเอง เมื่��อร่�างกายมื่�ควิามื่พร่�อมื่ท��จิะเคลุ่��อนไหวิไดู� เมื่��อถ&งก/าหนดูร่ะยะเวิลุ่าท�กคนสัามื่าร่ถท/าไดู�เหมื่�อนก�น พฤต�กร่ร่มื่บางอย�างท��ต�ดูต�วิมื่าแต�ก/าเน�ดูในสั�ตวิ)เร่�ยกวิ�า สั�ญชาตญาณ (instinet) เช�น สั�ญชาตญาณ แมื่ลุ่งเมื่�าบ�นเข�ากองไฟ สั�ญชาตญาณการ่สัร่�างร่�งของนก เป็�นต�น (๒) พฤต�กร่ร่มื่เร่�ยนร่ � (learned behavior) เป็�นการ่กร่ะท/าท��เก�ดูข&$นภายหลุ่�งจิากท��ไดู�ร่�บการ่ฝ่Oกห�ดูหร่�อฝ่Oกฝ่นแลุ่�วิ เช�น การ่วิ�ายน/$า การ่ข�บร่ถ การ่พ�มื่พ)ดู�ดู ฯลุ่ฯ พฤต�กร่ร่มื่เหลุ่�าน�$จิะต�องมื่�การ่ฝ่Oกฝ่นบ�อยๆ จินเก�ดูการ่เร่�ยนร่ �ข&$น พฤต�กร่ร่มื่จิ&งเป็ลุ่��ยนจิากท/าไมื่�ไดู�มื่าเป็�นไดู� ย��งมื่�การ่ฝ่Oกฝ่นบ�อยเท�าใดูก.ย��งจิะท/าพฤต�กร่ร่มื่ซี�บซี�อนมื่ากกวิ�าพฤต�กร่ร่มื่ของสั�ตวิ)มื่ากมื่าย พฤต�กร่ร่มื่ท��แสัดูงออกของมื่น�ษย)ในแต�ลุ่ะสัถานการ่ณ)จิะมื่�ควิามื่แตกต�างก�นแลุ่�วิแต�ป็Rจิจิ�ยแวิดูลุ่�อมื่17

พฤต�กร่ร่มื่ไมื่�เพ�ยงสัามื่าร่ถจิ/าแนกออกเป็�น ๒ ป็ร่ะเภทเท�าน�$น แต�ย�งสัามื่าร่ถจิ/าแนกออกดู�วิยน�ยอ��นอ�ก เช�น การ่จิ/าแนกเป็�น ๓ ป็ร่ะเภท ค�อ (๑) พฤต�กร่ร่มื่ท��วิไป็ ไดู�แก�พฤต�กร่ร่มื่ท��บ�คคลุ่แสัดูงออกโดูยท��วิ ๆ ไป็ เพ��อตอบสันองต�อสั��งเร่�า โดูยสั��งการ่จิากร่ะบบป็ร่ะสัาทสั�วินกลุ่าง เช�น การ่เคลุ่��อนไหวิ การ่พดู การ่ห�วิเร่าะ การ่ร่�องไห� แลุ่ะการ่กวิ�กมื่�อ (๒) พฤต�กร่ร่มื่ป็ฏิ�ก�ร่�ยาสัะท�อน (reflexion

behavior) ไดู�แก�พฤต�กร่ร่มื่ท��บ�คคลุ่แสัดูงออกไป็เพ��อตอบสันองต�อสั��งเร่�าโดูยฉ�บพลุ่�น เช�น บ�คคลุ่ท��ถกไฟฟSาดูดูจิะช�กสั�วินของ

17วิ�ภาพร่ มื่าพบสั�ข, จิ�ติว�ทยาท��วไป, หน�า ๔.

19

Page 10: บทที่ ๒ (จริง)๑

อวิ�ยวิะให�พ�นจิากท��ถกดูดูโดูยท�นท� ท�$งน�$เซีลุ่ลุ่)ป็ร่ะสัาทท��ผั�วิหน�งจิะสั�งควิามื่ร่ �สั&กตร่งไป็ย�งศึนย)ร่วิมื่เซีลุ่ลุ่)ป็ร่ะสัาทท��ไขสั�นหลุ่�ง ณ ท��ศึนย)น�$จิะสั��งการ่โดูยฉ�บพลุ่�นให�ตอบสันองในท�นท� ป็ฏิ�ก�ร่�ยาสัะท�อนในร่�างกาย เช�น มื่�านตาจิะหร่��ลุ่งถ�ามื่�แสังสัวิ�างมื่ากเก�นไป็ แลุ่ะการ่กะพร่�บตาเพร่าะมื่�สั��งเร่�าเข�าใกลุ่� (๓) พฤต�กร่ร่มื่ท��ซี�บซี�อน (complex behavior) ไดู�แก� พฤต�กร่ร่มื่ในลุ่�กษณะซี�บซี�อนย��งยาก ต�องใช�ร่ะบบป็ร่ะสัาทสั�วินกลุ่าง หร่�อสัมื่องในการ่ค�ดูแลุ่ะแสัดูงออก เช�น พฤต�กร่ร่มื่การ่ค�ดู เลุ่�นหมื่ากร่�ก เลุ่�นการ่พน�น เกมื่การ่ต�อสั� เกมื่การ่แข�งข�น แลุ่ะการ่เร่�ยนร่ �18

จิากเน�$อหาท�$งหมื่ดูน�$สัามื่าร่ถแสัดูงให�เห.นวิ�าจิ�ตวิ�ทยาจิ/าแนกพฤต�กร่ร่มื่เป็�นป็ร่ะเภทต�างๆ ไดู�หลุ่ายน�ย อย�างไร่ก.ดู� น�ยท��เป็�นฐานควิามื่ร่ �ต�อการ่สัร่�างควิามื่เข�าใจิเร่��องพฤต�กร่ร่มื่มื่น�ษย)ในแนวิค�ดูของแบนดูร่�า ค�อ การ่จิ/าแนกพฤต�กร่ร่มื่ออกเป็�นพฤต�กร่ร่มื่เป็Nดูเผัยก�บพฤต�กร่ร่มื่ป็กป็Nดู โดูยท��พฤต�กร่ร่มื่เป็Nดูเผัยมื่� ๒ ลุ่�กษณะ ค�อ พฤต�กร่ร่มื่องค)ร่วิมื่ก�บพฤต�กร่ร่มื่ย�อย ซี&�งร่ายลุ่ะเอ�ยดูจิะไดู�น/าเสันอเป็�นลุ่/าดู�บไป็

๒.๒  คิวามหมายของพฤติ�กี่รรมในแนวคิ�ดของแบนด ร!า

น�กจิ�ตวิ�ทยาชาวิแคนาดูา อ�ลุ่เบ�ร่)ท แบนดูร่�า (Albert

Bandura)19 ไดู�พ�ฒนาทฤษฎี�การ่เร่�ยนร่ �ทางป็Rญญาสั�งคมื่ ซี&�งเป็�นทฤษฎี�เก��ยวิก�บพฤต�กร่ร่มื่มื่น�ษย)หน&�งท��ไดู�ร่�บควิามื่สันใจิแลุ่ะการ่ยอมื่ร่�บจิากน�กจิ�ตวิ�ทยา อย�างไร่ก.ดู� การ่ท/าควิามื่เข�าใจิเร่��องพฤต�กร่ร่มื่มื่น�ษย)ในแนวิค�ดูของแบนดูร่�าจิ/าเป็�นต�องศึ&กษาให�เข�าใจิก�อนวิ�า ควิามื่หมื่ายของพฤต�กร่ร่มื่ในแนวิค�ดูของแบนดูร่�ามื่�ขอบเขต

18สังวิน สั�ทธิ�เลุ่�ศึอร่�ณ, จิ�ติว�ทยาท��วไป, หน�า ๔๗. 19ภมื่�หลุ่�งของอ�ลุ่เบ�ร่)ท แบนดูร่�า ดูใน ภาคผันวิก.

20

Page 11: บทที่ ๒ (จริง)๑

ของควิามื่หมื่ายท��เหมื่�อนหร่�อต�างไป็จิากการ่ให�ควิามื่หมื่ายจิากห�วิข�อท��ผั�านมื่า

พฤต�กร่ร่มื่ในแนวิค�ดูของแบนดูร่�าเป็�นป็Rจิจิ�ยซี&�งก�นแลุ่ะก�นก�บองค)ป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่ แมื่�ร่ายลุ่ะเอ�ยดูจิะไดู�ศึ&กษาในห�วิข�อถ�ดูไป็ แต�การ่เข�าใจิองค)ป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่น�$จิะสัามื่าร่ถสัร่�างควิามื่เข�าใจิถ&งควิามื่หมื่ายของพฤต�กร่ร่มื่ในแนวิค�ดูของแบนดูร่�าไดู�ช�ดูเจินย��งข&$น น�กจิ�ตวิ�ทยาหร่�อน�กวิ�ชาการ่ท��ศึ&กษาทฤษฎี�ของแบนดูร่�าในสั�วินน�$20 ไดู�แสัดูงควิามื่เห.นวิ�า21 ในแนวิค�ดูของแบนดูร่�า องค)ป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่ ค�อ การ่ร่ �ค�ดู (cognition, ซี&�งหมื่ายร่วิมื่ถ&งการ่ร่�บร่ � การ่จิ/า แลุ่ะการ่ค�ดู ฯ)22 อาร่มื่ณ)ควิามื่ร่ �สั&ก แลุ่ะป็ฏิ�ก�ร่�ยาเคมื่�ภายในร่�างกายของบ�คคลุ่ ในขณะท��พฤต�กร่ร่มื่มื่��งเพ�ยงแค�สั�วินท��สัามื่าร่ถแสัดูงออกมื่าทางการ่กร่ะท/า แลุ่ะค/าพดูเท�าน�$น

20A. Bandura, Aggression : A Social Learning Analysis, (Englewood Cliffs, NJ : Prentice-Hall, Inc., 1973), p. 53, A. Bandura, Social Learning Theory, (Englewood Cliffs, NJ : Prentice-Hall, Inc., 1976), p. 9-13, A. Bandura, Social Foundations of Thought and Action : A Social Cognitive Theory, (Englewood Cliffs, NJ : Prentice-Hall, Inc., 1986), p. 24.

21A. J. Christensen, René Martin, and J. M. Smyth, Encyclopedia of Health Psychology, (New York, NY : Kluwer Acadamic/Plenum Publishers, 2004), p. 261, S. L. Williams, and D. Cervone, “Social Cognitive Theories of Personality”, in Advanced Personality, edited by D. F. Barone, M. Hersen, and V. B. Van Hasselt, (New York, NY: Kluwer, 1998), p. 175, สัมื่โภชน) เอ��ยมื่สั�ภาษ�ต, ทฤษฎี�และเทคิน�คิกี่ารปร�บพฤติ�กี่รรม, พ�มื่พ)คร่�$งท�� ๖, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : โร่งพ�มื่พ)แห�งจิ�ฬาลุ่งกร่ณ)มื่หาวิ�ทยาลุ่�ย, ๒๕๕๐), หน�า ๔๙.

22ร่าชบ�ณฑิ�ตยสัถาน, พจินาน&กี่รมศั�พท(จิ�ติว�ทยา, (อ�กษร่ A-L),

หน�า ๓๔.

21

Page 12: บทที่ ๒ (จริง)๑

หากพ�จิาร่ณาถ&งองค)ป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่ท��เป็�นป็Rจิจิ�ยซี&�งก�นแลุ่ะก�นก�บพฤต�กร่ร่มื่น�$น ในสั�วินของการ่ร่ �ค�ดูแลุ่ะอาร่มื่ณ)ควิามื่ร่ �สั&ก แมื่�ในบางกร่ณ�จิะสัามื่าร่ถสั�งเกตผั�านการ่กร่ะท/าแลุ่ะค/าพดูไดู� แต�ย�งถกจิ�ดูเป็�นพฤต�กร่ร่มื่ป็กป็Nดูท��ไมื่�สัามื่าร่ถสั�งเกตไดู� นอกจิากน�$ในสั�วินของป็ฏิ�ก�ร่�ยาเคมื่�ภายในร่�างกายของบ�คคลุ่ย�งจิ�ดูเป็�นพฤต�กร่ร่มื่เป็Nดูเผัยป็ร่ะเภทพฤต�กร่ร่มื่ย�อย

ในขณะท��พฤต�กร่ร่มื่น�$นมื่��งเพ�ยงแค�สั�วินท��สัามื่าร่ถแสัดูงออกมื่าทางการ่กร่ะท/า แลุ่ะค/าพดูดู�งกลุ่�าวิ ซี&�งเป็�นลุ่�กษณะของพฤต�กร่ร่มื่เป็Nดูเผัย แลุ่ะการ่กร่ะท/าแลุ่ะค/าพดูน�$นสัามื่าร่ถสั�งเกตเห.นไดู� โดูยไมื่�ต�องใช�เคร่��องมื่�อมื่าตร่วิจิจิ�บซี&�งเป็�นลุ่�กษณะของพฤต�กร่ร่มื่เป็Nดูเผัยในป็ร่ะเภทพฤต�กร่ร่มื่องค)ร่วิมื่

ดู�งน�$น ควิามื่หมื่ายของพฤต�กร่ร่มื่ในแนวิค�ดูของแบนดูร่�าจิ&งมื่�ขอบเขตเน�$อหาท��เฉพาะเจิาะจิงแคบกวิ�าควิามื่หมื่ายของพฤต�กร่ร่มื่ในจิ�ตวิ�ทยาท��ไดู�น/าเสันอไป็ข�างต�น โดูยมื่��งไป็ท��พฤต�กร่ร่มื่เป็Nดูเผัยท��เป็�นองค)ร่วิมื่ เน��องจิากลุ่�กษณะของสั�วินป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่แลุ่ะพฤต�กร่ร่มื่ในแนวิค�ดูของแบนดูร่�า

สัร่�ป็ ควิามื่หมื่ายของพฤต�กร่ร่มื่ตามื่แนวิค�ดูของแบนดูร่�า ไดู�แก�การ่แสัดูงออกของควิามื่ค�ดู เขาเน�นควิามื่สั/าค�ญของบทบาทของควิามื่ค�ดูซี&�งเป็�นต�วิก/าหนดูพฤต�กร่ร่มื่ เขาเห.นวิ�าควิามื่ค�ดูเป็�นเหต�ท/าให�เก�ดูพฤต�กร่ร่มื่อย�างแท�จิร่�ง พฤต�กร่ร่มื่เก�ดูข&$นไดู�เพร่าะป็Rจิจิ�ย ๓ อย�างเป็�นต�วิก/าหนดูซี&�งก�นแลุ่ะก�น กลุ่�าวิค�อ บ�คคลุ่ สั��งแวิดูลุ่�อมื่ แลุ่ะพฤต�กร่ร่มื่

๒.๓  หล�กี่กี่ารเร-�องพฤติ�กี่รรมมน&ษย(ของแบนด ร!า

จิากห�วิข�อท��ผั�านมื่าไดู�ทร่าบโดูยสั�งเขป็มื่าแลุ่�วิวิ�า พฤต�กร่ร่มื่ไมื่�ไดู�เก�ดูข&$นแลุ่ะเป็ลุ่��ยนแป็ลุ่งไป็เน��องจิากป็Rจิจิ�ยทางสัภาพแวิดูลุ่�อมื่

22

Page 13: บทที่ ๒ (จริง)๑

แต�เพ�ยงอย�างเดู�ยวิ พฤต�กร่ร่มื่ในแนวิค�ดูของ แบนดูร่�าเป็�นป็Rจิจิ�ยซี&�งก�นแลุ่ะก�นก�บองค)ป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่ ควิามื่ซี�บซี�อนของแนวิค�ดูของแบนดูร่�าไมื่�ใช�มื่�เพ�ยงเท�าน�$น พฤต�กร่ร่มื่ องค)ป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่ แลุ่ะสัภาพแวิดูลุ่�อมื่น�$น แต�ลุ่ะสั�วินลุ่�วินต�างเป็�นป็Rจิจิ�ยซี&�งก�นแลุ่ะก�น (reciprocal determinism)23 ซี&�งเข�ยนไดู�ดู�งภาพต�อไป็น�$

จิากร่ป็น�$แสัดูงให�เห.นวิ�า พฤต�กร่ร่มื่ (B) องค)ป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่ (P) แลุ่ะองค)ป็ร่ะกอบทางสั��งแวิดูลุ่�อมื่ (E) มื่�อ�ทธิ�พลุ่ซี&�งก�นแลุ่ะก�น24 กลุ่�าวิค�อ พฤต�กร่ร่มื่ของมื่น�ษย)สัามื่าร่ถก/าหนดูสั��งแวิดูลุ่�อมื่ สั��งแวิดูลุ่�อมื่ก.สัามื่าร่ถก/าหนดูพฤต�กร่ร่มื่ พฤต�กร่ร่มื่สัามื่าร่ถก/าหนดูองค)ป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่ องค)ป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่ก.สัามื่าร่ถก/าหนดูพฤต�กร่ร่มื่ไดู�เช�นก�น ในท/านองเดู�ยวิก�น องค)ป็ร่ะกอบทางสั��งแวิดูลุ่�อมื่แลุ่ะองค)ป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่ก.มื่�อ�ทธิ�พลุ่ซี&�งก�นแลุ่ะก�น ซี&�งสัามื่าร่ถอธิ�บายไดู�ในลุ่�กษณะเดู�ยวิก�น25

23A. Bandura, Social Learning Theory, p.9. 24 Ibid, p.9.

P

B E

ท��มื่า : A. Bandura, Social Learning Theory, (Englewood Cliffs, New Jersey : Prentice-Hall, Inc., 1976), p. 9-10, A. Bandura, Social Foundations of Thought and Action : A Social cognitive theory, (Englewood Cliffs, New Jersey : Prentice-Hall, Inc., 1986), p. 24.

ร ปท�� ๒.๑ ร ปแสดงกี่ารกี่)าหนดซึ่3�งกี่�นและกี่�นของป7จิจิ�ยทางพฤติ�กี่รรม (B) ป7จิจิ�ยทาง สภาพแวดล0อม (E) และป7จิจิ�ย

ส!วนบ&คิคิล (P)

23

Page 14: บทที่ ๒ (จริง)๑

เน�$อหาในเร่��องน�$ย�งต�องท/าควิามื่เข�าใจิอ�กมื่าก แต�เพ��อง�ายต�อการ่น/าเสันอ งานวิ�จิ�ยฉบ�บน�$จิะใช�ต�วิอ�กษร่ย�อ B P แลุ่ะ E แทน พฤต�กร่ร่มื่ องค)ป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่ แลุ่ะองค)ป็ร่ะกอบทางสั��งแวิดูลุ่�อมื่ ตามื่ลุ่/าดู�บ ดู�งร่ายลุ่ะเอ�ยดูต�อไป็น�$

การ่ก/าหนดูซี&�งก�นแลุ่ะก�นของ P ก�บ B เป็�นป็ฏิ�สั�มื่พ�นธิ)ร่ะหวิ�างบ�คคลุ่ก�บพฤต�กร่ร่มื่ แลุ่ะพฤต�กร่ร่มื่ก�บบ�คคลุ่ซี&�งมื่�อ�ทธิ�พลุ่ต�อก�นแลุ่ะก�น บ�คคลุ่สัามื่าร่ถก/าหนดูพฤต�กร่ร่มื่ไดู� แลุ่ะพฤต�กร่ร่มื่ก.สัามื่าร่ถก/าหนดูบ�คคลุ่ไดู� ข&$นอย�ก�บควิามื่ร่ �สั&ก การ่ร่�บร่ � การ่ต�ดูสั�น ป็ร่ะสับการ่ณ)แลุ่ะสัต�ป็Rญญา ของบ�คลุ่ เช�น การ่ท��บ�คคลุ่กางร่�มื่ก�นแดูดู เพร่าะเขาร่�บร่ � หร่�อมื่�ควิามื่ร่ �สั&กวิ�าแดูดูร่�อน การ่กางร่�มื่ก.เป็�นต�วิก/าหนดูให�บ�คคลุ่ต�องกางร่�มื่ เพร่าะในสัถานการ่ณ)บ�งค�บค�อบ�คคลุ่อาจิจิะมื่�วิ�ธิ�ป็Sองก�นแดูดูไดู�หลุ่ายวิ�ธิ�เช�น การ่ใสั�หมื่วิก การ่ใช�แผั�นกร่ะดูาษหนาๆ ก�$น การ่ใช�ผั�าก�$น เป็�นต�น แต�ในสัถานการ่ณ)น�$นสั��งเหลุ่�าน�$ไมื่�มื่� มื่�แต�ร่�มื่ ดู�งน�$น เขาจิ&งกางร่�มื่

การ่ก/าหนดูซี&�งก�นแลุ่ะก�นของ E ก�บ P เป็�นป็ฏิ�สั�มื่พ�นธิ)ร่ะหวิ�าง สัภาพแวิดูลุ่�อมื่ก�บบ�คคลุ่ สัภาพแวิดูลุ่�อมื่สัามื่าร่ถก/าหนดูบ�คคลุ่ไดู�แลุ่ะบ�คคลุ่ก.สัามื่าร่ถก/าหนดูสัภาพแวิดูลุ่�อมื่ไดู� เช�น สัภาพแวิดูลุ่�อมื่ทางสั�งคมื่ท��บ�คคลุ่อาศึ�ยอย� คต�ควิามื่เช��อ ป็ร่ะเพณ� วิ�ฒนธิร่ร่มื่ ภมื่�ป็Rญญา เป็�นต�น สัามื่าร่ถก/าหนดูให�บ�คคลุ่มื่�คต�ควิามื่เช��อตามื่สัภาพแวิดูลุ่�อมื่ทางสั�งคมื่ ในขณะเดู�ยวิก�น บ�คคลุ่ก.สัามื่าร่ถก/าหนดูสัภาพแวิดูลุ่�อมื่ไดู�เช�นก�น เช�น บ�คคลุ่ในสั�งคมื่อาจิจิะก/าหนดูป็ร่ะเพณ� วิ�ฒนธิร่ร่มื่ คต�ควิามื่เช��อข&$นมื่าในสั�งคมื่ของตน หร่�อยกเลุ่�กป็ร่ะเพณ� วิ�ฒนธิร่ร่มื่บางอย�างท��เห.นวิ�าไมื่�เหมื่าะก�บย�คสัมื่�ย

25A. Bandura, Social Foundations of Thought and Action : A Social cognitive theory, (Englewood Cliffs, New Jersey : Prentice-Hall, Inc., 1986), p. 24, A. Bandura, Social Learning Theory, pp. 9-10.

24

Page 15: บทที่ ๒ (จริง)๑

ก.ไดู� เช�น การ่ป็ร่ะกาศึเลุ่�กทาสัของร่�ชกาลุ่ท�� ๕ การ่ป็ร่ะกาศึให�ย�นตร่งเคาร่พธิงชาต�ในเวิลุ่า ๐๘.๐๐ น. แลุ่ะเวิลุ่า ๑๘.๐๐ น. เป็�นต�น

การ่ก/าหนดูซี&�งก�นแลุ่ะก�นของ B ก�บ E เป็�นป็ฏิ�สั�มื่พ�นธิ)ร่ะหวิ�างพฤต�กร่ร่มื่ก�บสัภาพแวิดูลุ่�อมื่ แลุ่ะสัภาพแวิดูลุ่�อมื่ก�บพฤต�กร่ร่มื่ ท�$งสัองมื่�อ�ทธิ�พลุ่ต�อก�นแลุ่ะก�น แลุ่ะเป็�นเง��อนไขให�เก�ดูการ่เป็ลุ่��ยนแป็ลุ่งแก�ก�นแลุ่ะก�นไดู� กลุ่�าวิค�อ สัภาพแวิดูลุ่�อมื่ท��เป็ลุ่��ยนไป็ท/าให�พฤต�กร่ร่มื่เป็ลุ่��ยนไป็ดู�วิย แต�ท�$งสัภาพแวิดูลุ่�อมื่แลุ่ะพฤต�กร่ร่มื่จิะไมื่�มื่�อ�ทธิ�พลุ่ต�อบ�คคลุ่ จินกวิ�าจิะมื่�พฤต�กร่ร่มื่บางอย�างเก�ดูข&$น เช�น ห�วิหน�าไมื่�มื่�อ�ทธิ�พลุ่ต�อลุ่กน�อง จินกวิ�าจิะถ&งเวิลุ่าเข�าท/างาน ผั�ป็กคร่องจิะไมื่�ชมื่เดู.กถ�าเดู.กย�งไมื่�แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ท��จิะให�ช��นชมื่ การ่ท��พฤต�กร่ร่มื่ก�บสัภาพแวิดูลุ่�อมื่มื่�อ�ทธิ�พลุ่ต�อก�นแลุ่ะก�นอย�างน�$ สัภาพแวิดูลุ่�อมื่จิ&งถกสัร่�างข&$นโดูยบ�คคลุ่แลุ่ะในขณะเดู�ยวิก�นบ�คคลุ่ก.เป็�นผัลุ่ผัลุ่�ตของสัภาพแวิดูลุ่�อมื่ดู�วิย

การ่ท��ป็Rจิจิ�ยท�$ง ๓ ท/าหน�าท��ก/าหนดูซี&�งก�นแลุ่ะก�นน�$น ก.ไมื่�ไดู�หมื่ายควิามื่วิ�าท�$งสัามื่ป็Rจิจิ�ยน�$นจิะมื่�อ�ทธิ�พลุ่ในการ่ก/าหนดูซี&�งก�นแลุ่ะก�นอย�างเท�าเท�ยมื่ก�น บางป็Rจิจิ�ยอาจิมื่�อ�ทธิ�พลุ่มื่ากกวิ�าอ�กบางป็Rจิจิ�ย แลุ่ะอ�ทธิ�พลุ่ของป็Rจิจิ�ยท�$ง ๓ น�$น ไมื่�ไดู�เก�ดูข&$นพร่�อมื่ ๆ ก�น หากแต�ต�องอาศึ�ยเวิลุ่าในการ่ท��ป็Rจิจิ�ยใดูป็Rจิจิ�ยหน&�งจิะมื่�ผัลุ่ต�อการ่ก/าหนดูป็Rจิจิ�ย อ��น ๆ26

ต�วิอย�างเช�น พฤต�กร่ร่มื่ในการ่ใช�ร่�มื่ก�นแดูดูของบ�คคลุ่ บ�คคลุ่กางร่�มื่เพ��อก�นแดูดู (B) ซี&�งถกก/าหนดูโดูยสั��งแวิดูลุ่�อมื่ (E)

ค�อ อากาศึร่�อนจิ�ดูแลุ่ะแดูดูร่�อนจิ�ดู (E) ท/าให�บ�คคลุ่ต�องกางร่�มื่ การ่กางร่�มื่ย�งถกก/าหนดูโดูยองค)ป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่ (P) ค�อ บ�คคลุ่น�$นอาจิเป็�นคนสั�ขภาพไมื่�ค�อยแข.งแร่ง เป็�นไข�หวิ�ดูง�าย แลุ่ะการ่ท��บ�คคลุ่

26A, Bandura, “Social cognitive theory”, in Annals of Child Development, edited by R. Vasta, (Greenwich, CT : JAI Press, 1989), vol. 6, pp. 2-5.

25

Page 16: บทที่ ๒ (จริง)๑

น�$เป็�นผั�ท��มื่�สั�ขภาพไมื่�แข.งแร่ง (P) จิ&งจิ/าเป็�นต�องหาทางควิบค�มื่สั��งแวิดูลุ่�อมื่โดูยการ่ท/าให�แดูดูไมื่�สัามื่าร่ถถกต�วิเขาไดู� (E) ก.ค�อป็Sองก�นดู�วิยการ่กางร่�มื่ (B) ซี&�งจิะเห.นไดู�วิ�า พฤต�กร่ร่มื่ องค)ป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่ แลุ่ะองค)ป็ร่ะกอบทางสั��งแวิดูลุ่�อมื่ต�างก.มื่�อ�ทธิ�พลุ่ซี&�งก�นแลุ่ะก�นตลุ่อดูเวิลุ่า

๒.๔ แนวคิ�ดเร-�องกี่ารปร�บพฤติ�กี่รรมติามหล�กี่ของแบนด ร!า

แบนดูร่�าไมื่�เพ�ยงน/าเสันอถ&งหลุ่�กการ่ท��เก��ยวิก�บพฤต�กร่ร่มื่มื่น�ษย)เท�าน�$น แต�ย�งเสันอแนวิทางการ่ป็ร่�บพฤต�กร่ร่มื่มื่น�ษย)อ�กดู�วิย โดูยมื่�แนวิทางป็ฏิ�บ�ต�อย� ๓ ป็ร่ะการ่ ไดู�แก� ๑. แนวิทางการ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกต (observational learning หร่�อ modeling) ๒.

แนวิทางการ่ก/าก�บตนเอง (self-regulation) ๓. แนวิทางการ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเอง (self-efficacy)

๒.๔.๑ แนวทางกี่ารเร�ยนร 0โดยกี่ารส�งเกี่ติ

การ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกตเป็�นแนวิทางป็ฏิ�บ�ต�แร่กในการ่ป็ร่�บพฤต�กร่ร่มื่มื่น�ษย)ตามื่หลุ่�กของแบนดูร่�า ซี&�งร่ายลุ่ะเอ�ยดูของแนวิทางป็ฏิ�บ�ต�น�$มื่�เน�$อหาคร่อบคลุ่�มื่ไป็ถ&งวิ�ธิ�การ่แลุ่ะต�วิแป็ร่สั/าค�ญของการ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกต ป็ฏิ�สั�มื่พ�นธิ)ร่ะหวิ�างผั�เร่�ยนแลุ่ะสั��งแวิดูลุ่�อมื่ ข�$นตอน กร่ะบวินการ่ท��สั/าค�ญ แลุ่ะป็Rจิจิ�ยท��สั/าค�ญของการ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกต ป็ร่ะเดู.นต�างๆ เหลุ่�าน�$จิะไดู�น/าเสันอเป็�นลุ่/าดู�บไป็

๒.๔.๑.๑ ว�ธิ�กี่ารเร�ยนร 0โดยกี่ารส�งเกี่ติ

วิ�ธิ�การ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกตของแบนดูร่�าจิ/าแนกเป็�น ๒ วิ�ธิ� ไดู�แก� การ่เร่�ยนร่ �จิากผัลุ่ของการ่กร่ะท/า (learning by response

consequences) แลุ่ะการ่เร่�ยนร่ �จิากการ่เลุ่�ยนแบบ (learning

through modeling) ดู�งร่ายลุ่ะเอ�ยดูต�อไป็น�$

26

Page 17: บทที่ ๒ (จริง)๑

กี่. กี่ารเร�ยนร 0จิากี่ผลของกี่ารกี่ระท)า27

วิ�ธิ�การ่เร่�ยนร่ �ท��ถ�อวิ�าเป็�นการ่เร่�ยนร่ �เบ�$องต�นท��สั�ดูแลุ่ะเป็�นการ่เร่�ยนร่ �จิากป็ร่ะสับการ่ณ)ตร่ง ค�อ การ่เร่�ยนร่ �จิากผัลุ่ของการ่กร่ะท/าท�$งทางบวิกแลุ่ะทางลุ่บ ทฤษฎี�การ่เร่�ยนร่ �ทางสั�งคมื่ถ�อวิ�ามื่น�ษย)มื่�ควิามื่สัามื่าร่ถทางสัมื่องในการ่ท��จิะใช�ป็ร่ะโยชน)จิากป็ร่ะสับการ่ณ)ท��ผั�านมื่า มื่น�ษย)มื่�ควิามื่สัามื่าร่ถท��จิะร่�บร่ �ควิามื่สั�มื่พ�นธิ)ร่ะหวิ�างการ่กร่ะท/าแลุ่ะผัลุ่ของการ่กร่ะท/า กร่ะบวินการ่เร่�ยนร่ �จิากผัลุ่ของการ่กร่ะท/าจิะท/าหน�าท�� ๓ ป็ร่ะการ่ ค�อ

๑. กี่ารท)าหน0าท��ให0ข0อม ล (informative

function) การ่เร่�ยนร่ �ของมื่น�ษย)น�$นไมื่�เพ�ยงแต�เร่�ยนร่ �เพ��อการ่ตอบสันองเท�าน�$น แต�มื่น�ษย)ย�งสั�งเกตผัลุ่ของการ่กร่ะท/าน�$นดู�วิย โดูยการ่สั�งเกตควิามื่แตกต�างของผัลุ่ท��ไดู�ร่�บจิากการ่กร่ะท/าของเขาวิ�า การ่กร่ะท/าใดูในสัภาพการ่ณ)ใดูก�อให�เก�ดูผัลุ่ของการ่กร่ะท/าอย�างไร่ ข�อมื่ลุ่ดู�านน�$จิะเป็�นแนวิทางหน&�งในการ่ก/าหนดูพฤต�กร่ร่มื่ของมื่น�ษย)ในอนาคต

๒. กี่ารท)าหน0าท��จิ งใจิ (motivational function)

กร่ะบวินการ่เร่�ยนร่ �ผัลุ่ของการ่กร่ะท/าท��ท/าหน�าท��จิงใจิ ค�อ ควิามื่เช��อในการ่คาดูหวิ�งผัลุ่ของการ่กร่ะท/าของบ�คคลุ่ เมื่��อพ�จิาร่ณาวิ�าผัลุ่ของการ่กร่ะท/าใดูเป็�นท��พ&งป็ร่าร่ถนาย�อมื่จิงใจิให�เก�ดูการ่กร่ะท/ามื่าก ผัลุ่ของการ่กร่ะท/าใดูไมื่�เป็�นท��พ&งป็ร่าร่ถนาย�อมื่จิงใจิให�เก�ดูการ่กร่ะท/าน�อย แลุ่ะมื่น�ษย)ย�อมื่พยายามื่หลุ่�กเลุ่��ยงการ่กร่ะท/าน�$น ดู�งน�$นกร่ะบวินการ่เร่�ยนร่ �ผัลุ่ของการ่กร่ะท/าจิ&งสัามื่าร่ถจิงใจิให�เก�ดูการ่พ�ฒนาพฤต�กร่ร่มื่ไดู�

27A. Bandura, Social learning theory, pp. 17-22.

27

Page 18: บทที่ ๒ (จริง)๑

๓. กี่ารท)าหน0าท��เสร�มแรง (reinforcing

function) การ่กร่ะท/าใดูๆ ก.ตามื่ถ�าไดู�ร่�บการ่เสัร่�มื่แร่ง การ่กร่ะท/าน�$นย�อมื่มื่�แนวิโน�มื่เก�ดูข&$นอ�ก แต�สั��งสั/าค�ญค�อเง��อนไขการ่เสัร่�มื่แร่ง (reinforcement contingency) ซี&�งบ�คคลุ่จิะเร่�ยนร่ �ไดู�จิากข�อมื่ลุ่เดู�มื่แลุ่ะการ่จิงใจิ ตลุ่อดูจินการ่หาข�อสัร่�ป็ไดู�ถกต�อง การ่เสัร่�มื่แร่งจิะไมื่�มื่�อ�ทธิ�พลุ่เลุ่ย ถ�าบ�คคลุ่ไมื่�ร่ �วิ�าเง��อนไขการ่เสัร่�มื่แร่งมื่�ไวิ�วิ�าอย�างไร่ การ่เสัร่�มื่แร่งในท��น�$จิะเน�นถ&งการ่กร่ะท/าให�พฤต�กร่ร่มื่น�$นคงอย�มื่ากกวิ�าการ่สัร่�างพฤต�กร่ร่มื่ใหมื่�

ข. กี่ารเร�ยนร 0จิากี่กี่ารเล�ยนแบบ28

การ่เร่�ยนร่ �ของมื่น�ษย)จิากผัลุ่ของการ่กร่ะท/ามื่�ข�อจิ/าก�ดูอย�มื่าก ท�$งน�$เพร่าะสั��งท��จิะเร่�ยนร่ �มื่�มื่ากกวิ�าท��เวิลุ่าแลุ่ะโอกาสัจิะอ/านวิย ดู�งน�$นการ่เร่�ยนร่ �จิากการ่เลุ่�ยนแบบจิ&งเป็�นอ�กวิ�ธิ�หน&�งท��ท/าให�มื่น�ษย)สัามื่าร่ถเร่�ยนร่ �สั��งต�างๆ ไดู�อย�างกวิ�างขวิางข&$น พฤต�กร่ร่มื่ของมื่น�ษย)หลุ่ายอย�างเก�ดูข&$นมื่าโดูยท��มื่น�ษย)ไมื่�เคยมื่�ป็ร่ะสับการ่ณ)ตร่งเลุ่ย แต�มื่น�ษย)สั�งเกตเห.นต�วิแบบหร่�อผั�อ��นกร่ะท/า เช�น คนสั�วินมื่ากงดูเวิ�นจิากการ่เสัพเฮโร่อ�น ท�$งๆ ท��ไมื่�เคยป็ร่ะสับก�บผัลุ่ของการ่กร่ะท/าท��จิะไดู�ร่�บจิากการ่เสัพเฮโร่อ�น ท�$งน�$เพร่าะคนเหลุ่�าน�$เร่�ยนร่ �วิ�า การ่เสัพเฮโร่อ�นจิะไดู�ร่�บผัลุ่ของการ่กร่ะท/าทางลุ่บ ค�อ การ่ท/าลุ่ายสั�ขภาพจินถ&งการ่ตายในท��สั�ดู การ่เร่�ยนร่ �เช�นน�$ไมื่�ไดู�เร่�ยนร่ �โดูยป็ร่ะสับการ่ณ)ตร่ง แต�เร่�ยนร่ �จิากการ่สั�งเกตต�วิแบบ ค�อ เห.นผั�อ��นเสัพแลุ่�วิไดู�ร่�บผัลุ่ของการ่กร่ะท/าทางลุ่บดู�งกลุ่�าวิจิ&งงดูเวิ�นการ่เสัพเฮโร่อ�น ต�วิแบบอาจิเป็�นต�วิแบบจิร่�งต�วิแบบจิากภาพยนตร่) หร่�อต�วิแบบในร่ป็ของสั��งอ��นๆ

การ่เร่�ยนร่ �จิากต�วิแบบอาศึ�ยกร่ะบวินการ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกตเป็�นสั/าค�ญ กร่ะบวินการ่เร่�ยนร่ �จิากการ่สั�งเกตต�วิแบบจิะต�อง

28 Ibid, pp. 22-24.

28

Page 19: บทที่ ๒ (จริง)๑

ป็ร่ะกอบดู�วิยองค)ป็ร่ะกอบท��สั/าค�ญ ๔ ป็ร่ะการ่ ซี&�งจิะไดู�กลุ่�าวิถ&งร่ายลุ่ะเอ�ยดูในห�วิข�อถ�ดูๆ ไป็ท��วิ�าดู�วิยกร่ะบวินการ่สั/าค�ญในการ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกต

๒.๔.๑.๒ ติ�วแปรส)าคิ�ญของกี่ารเร�ยนร 0โดยกี่ารส�งเกี่ติ

ในเบ�$องต�นเมื่��อพ�จิาร่ณาการ่เลุ่�ยนแบบ น�าจิะเป็�นกร่ะบวินการ่ตร่งไป็ตร่งมื่าไมื่�สัลุ่�บซี�บซี�อน เมื่��อมื่�ผั�สั�งเกตการ่ณ)แลุ่ะต�วิแบบ การ่เลุ่�ยนแบบย�อมื่ดู/าเน�นไป็ไดู� แต�เก�ดูค/าถามื่ข&$นวิ�า ผั�สั�งเกตการ่ณ)จิะยอมื่เลุ่�ยนแบบพฤต�กร่ร่มื่ของต�วิแบบหร่�อไมื่� การ่ค�นหาค/าตอบน�$นไมื่�ใช�เร่��องง�าย เพร่าะข&$นอย�ก�บต�วิแป็ร่หลุ่ายอย�าง29

ต�วิแป็ร่ต�วิหน&�ง ค�อ ค�ณลุ่�กษณะของบ�คลุ่�กภาพของผั�สั�งเกตการ่ณ) ยกต�วิอย�างเช�น เพศึของผั�สั�งเกตการ่ณ)อาจิเป็�นต�วิก/าหนดูวิ�าเขาจิะเลุ่�ยนแบบหร่�อไมื่� เพร่าะบางคร่�$งพฤต�กร่ร่มื่ของเพศึหน&�งก�บอ�กเพศึหน&�งเลุ่�ยนแบบก�นไมื่�ไดู� นอกจิากน�$ เดู.กผั�ชายจิะก�าวิร่�าวิมื่ากกวิ�าเวิลุ่าดูต�วิแบบชายท��ก�าวิร่�าวิ สั�วินเดู.กผั�หญ�งจิะก�าวิร่�าวิมื่ากกวิ�าเวิลุ่าดูต�วิแบบผั�หญ�งท��ก�าวิร่�าวิ30 ท�$งๆ ท��มื่�การ่เป็ลุ่��ยนแป็ลุ่งบทบาทแลุ่ะสัถานะของสัตร่�ในช�วิง ๒ ทศึวิร่ร่ษท��ผั�านมื่า แลุ่ะเดู.กๆ ชายหญ�งมื่�แนวิโน�มื่ท��จิะเลุ่�ยนแบบคนเพศึเดู�ยวิก�น31 แลุ่ะบ�คคลุ่ท��ขาดูควิามื่เช��อมื่��นหร่�อบ�คคลุ่ท��ไมื่�เก�ง ร่วิมื่ท�$งคนท��มื่�พฤต�กร่ร่มื่เลุ่�ยนแบบท��เคยถกเสัร่�มื่แร่งมื่าก�อน จิะมื่�แนวิโน�มื่ท��จิะเลุ่�ยนแบบต�วิแบบท��ป็ร่ะสับควิามื่สั/าเร่.จิ32

29A. Bandura, Social learning theory, p. 25. 30A. Bandura, D. Ross, and S. A. Ross, “Imitation of

film-mediated aggressive models”, Journal of Abnormal and Social Psychology, vol. 66 no. 1 (1963) : 3-11.

31K. Bussey, and A. Bandura, “Social cognitive theory of gender development and differentiation”, Psychological Review, vol. 106 (1999) : 676-713.

32A. Bandura, Social learning theory, p. 122.

29

Page 20: บทที่ ๒ (จริง)๑

นอกจิากค�ณลุ่�กษณะแลุ่ะป็ร่ะสับการ่ณ)ในอดู�ตของผั�สั�งเกตการ่ณ)แลุ่�วิ ค�ณลุ่�กษณะของต�วิแบบย�งมื่�สั�วินสั/าค�ญต�อกร่ะบวินการ่เลุ่�ยนแบบ ผั�สั�งเกตการ่ณ)จิะเลุ่�ยนแบบคนเก�งมื่ากกวิ�าคนไมื่�เก�ง นอกจิากน�$ คนเลุ่�ยนแบบย�งชอบเลุ่�ยนแบบคนท��ดูแลุ่ต�วิเองแลุ่ะคนท��ให�ร่างวิ�ลุ่ก�บต�วิ แลุ่ะชอบเลุ่�ยนแบบคนท��ควิบค�มื่ทร่�พยากร่ในอนาคตของผั�เลุ่�ยนแบบ ร่างวิ�ลุ่หร่�อการ่ท/าโทษท��เก��ยวิก�บพฤต�กร่ร่มื่ของต�วิแบบสัามื่าร่ถมื่�อ�ทธิ�พลุ่ต�อพฤต�กร่ร่มื่เลุ่�ยนแบบ เร่าเร่�ยนร่ �เมื่��อเร่าเห.นวิ�าพฤต�กร่ร่มื่ของคนอ��นไดู�ร่�บการ่เสัร่�มื่แร่ง แลุ่�วิเร่าจิ&งป็ร่�บพฤต�กร่ร่มื่ตามื่ ดูเหมื่�อนวิ�าข�อน�$จิะง�ายเก�นไป็ คนต�องหย�ดูค�ดูก�อนแลุ่�วิค�อยเลุ่�ยนแบบไมื่�ใช�เลุ่�ยนแบบก�นง�ายๆ โดูยการ่เห.นผั�อ��นไดู�ของแลุ่�วิก.ท/าตามื่ เพร่าะการ่ท/าตามื่แบบน�$นอ�นตร่าย เพร่าะถ�าคนอ��นถกหลุ่อกเร่าย�อมื่ถกหลุ่อกดู�วิย หร่�อการ่เสัร่�มื่แร่งจิากการ่เห.นคนอ��นไดู�น�$มื่�ช��อวิ�า “vicarious reinforcement”33

แบนดูร่�าไดู�ท/าการ่ทดูลุ่องโดูยการ่ให�ต�วิแบบแสัดูงควิามื่ก�าวิร่�าวิในห�องแลุ่.บก�บต�Tกตา Bobo doll ในท�กร่ป็แบบ เดู.กซี&�งเป็�นเดู.กกลุ่��มื่ควิบค�มื่ (control group) เห.นแค�ภาพของควิามื่ก�าวิร่�าวิ แต�ไมื่�เห.นผัลุ่ สั�วินเดู.กท��ถกทดูลุ่อง (experimental group) ไดู�เห.นภาพท��ต�วิแบบไดู�ร่�บร่างวิ�ลุ่หร่�อถกท/าโทษท��ท/าอย�างน�$น ในสัภาพท��ให�ร่างวิ�ลุ่ ผั�ใหญ�อ�กคนชมื่ต�วิแบบท��ก�าวิร่�าวิแลุ่�วิให�โซีดูาป็Sอบแลุ่ะลุ่กอมื่ สั�วินในสัภาพท��ท/าโทษ ผั�ใหญ�อ�กคนพดูดูหมื่��นต�วิแบบ กลุ่�าวิหาวิ�าข�$ขลุ่าดูแลุ่ะเป็�นจิอมื่ร่�งแก นอกจิากน�$ผั�ใหญ�ท��มื่าท/าโทษต�วิแบบ ย�งใช�หน�งสั�อพ�มื่พ)ท��มื่�วินไวิ�ต�เขา แลุ่ะข�วิ�าจิะต�อ�กถ�าแสัดูงควิามื่ก�าวิร่�าวิ ต�วิแป็ร่อ�สัร่ะในเร่��องน�$ ค�อ วิ�ธิ�การ่เสัร่�มื่แร่งซี&�งใช�ก�บต�วิแบบท��ก�าวิร่�าวิ ต�วิแป็ร่ตามื่ (dependent variable) ค�อ พฤต�กร่ร่มื่ของเดู.กเมื่��อถกป็ลุ่�อยให�เป็�นอ�สัร่ะในสัภาพท�$งสัามื่อย�างท��พวิกเขาเผัช�ญ เดู.กถกพาไป็ท��ห�องอ��นท��มื่�ต�Tกตา Bobo doll โดูยมื่�ลุ่กบอลุ่สัามื่ลุ่ก ไมื่�ต�แลุ่ะ

33 Ibid, p p. 122-125.

30

Page 21: บทที่ ๒ (จริง)๑

ไมื่�กร่ะดูาน ท��มื่�ตอหมื่�ดู แลุ่ะของเลุ่�นอ��นๆ มื่�ของให�เลุ่�นมื่าก เพ��อวิ�าเดู.กจิะไดู�เลุ่�อกวิ�าจิะก�าวิร่�าวิหร่�อไมื่�ก�าวิร่�าวิไดู� จิากน�$นผั�ทดูลุ่องจิะออกจิากห�องให�ดูเหมื่�อนวิ�าจิะไป็เอาของเลุ่�นมื่าอ�ก เดู.กๆ ถกป็ลุ่�อยให�เลุ่�นตามื่ลุ่/าพ�ง แลุ่ะผั�ทดูลุ่องไดู�สั�งเกตพวิกเดู.กๆ จิากกร่ะจิกดู�านเดู�ยวิ ผัลุ่ลุ่�พธิ)เป็�นไป็ตามื่ท��คาดูหมื่าย เดู.กท��ไดู�เห.นต�วิแบบร่�บร่างวิ�ลุ่จิะเลุ่�ยนแบบต�วิแบบท��ก�าวิร่�าวิมื่ากกวิ�าต�วิแบบท��ถกท/าโทษ การ่ทดูลุ่องดู�งกลุ่�าวิแสัดูงให�เห.นการ่เสัร่�มื่แร่งแลุ่ะการ่ท/าโทษสัร่�างพฤต�กร่ร่มื่เลุ่�ยนแบบท��ไมื่�เหมื่�อนก�น เดู.กอาจิจิะไร่�เดู�ยงสัา ถกจิ�ดูการ่ไดู�ง�าย แต�ผั�ใหญ�จิะมื่�พฤต�กร่ร่มื่ท��ซี�บซี�อนกวิ�าน�$อ�กท�$งการ่ทดูลุ่องเป็�นสัภาพซี&�งไมื่�จิร่�ง ถ�าอย�ในช�วิ�ตจิร่�ง เดู.กๆ อาจิมื่�พฤต�กร่ร่มื่ท��ต�างก�นก.ไดู� เพร่าะเวิลุ่าเดู.กก�าวิร่�าวิ ผั�ใหญ�จิะเต�อนแลุ่ะสั��งสัอนเดู.กก.จิะไมื่�เลุ่�ยนแบบ34

เมื่��อพ�จิาร่ณาต�อไป็จิะเก�ดูค/าถามื่อ�กวิ�า มื่�การ่เลุ่�ยนแบบจิร่�งในสัภาพท��ถกเสัร่�มื่แร่ง แลุ่�วิเดู.กจิะร่�บเป็�นพฤต�กร่ร่มื่ของตนหร่�อไมื่� แลุ่ะเป็�นไป็ไดู�หร่�อไมื่�วิ�าเดู.กท�กคนไดู�เร่�ยนร่ �พฤต�กร่ร่มื่แต�มื่�พวิกเห.นเขาไดู�ร่�บร่างวิ�ลุ่แลุ่ะไมื่�เห.นใคร่ถกท/าโทษเท�าน�$นท��เลุ่�ยนแบบ แบนดูร่�าไดู�ท/าการ่ทดูลุ่องต�อไป็ โดูยการ่ให�ของร่างวิ�ลุ่ท��น�าสันใจิถ�าเลุ่�ยนแบบ ผัลุ่ป็ร่ากฏิวิ�าเดู.กท�กคนเลุ่�ยนแบบหมื่ดู บทเร่�ยนข�อน�$ค�อต�องสัอนลุ่กให�มื่�ภมื่�ต�านทางสั�งคมื่ เพ��อป็Sองก�นไมื่�ให�ถกหลุ่อก

ป็Rญหาท��ร่�นแร่งอ�กป็ร่ะการ่ ค�อ ป็Rญหาควิามื่ก�าวิร่�าวิทางสั�งคมื่ โดูยการ่ดูหน�ง ดูท�วิ� ถ�าการ่เลุ่�ยนแบบเก�ดูข&$นไดู�ง�าย สั�งคมื่ย�อมื่เต.มื่ไป็ดู�วิยคนก�าวิร่�าวิ แต�ตามื่ควิามื่เป็�นจิร่�ง มื่น�ษย)ร่ �จิ�กแยกแยะ ดู�วิยเหต�น�$ แมื่�หน�งแลุ่ะท�วิ�จิะร่�นแร่ง แต�คนจิะไมื่�เลุ่�ยนแบบ

34A. Bandura, D. Ross, and S. A. Ross, “Transmission of aggressive Through imitation of aggressive models”, Journal of Abnormal and Social Psychology, vol. 63, Issue 3, (November 1961) : 575-582.

31

Page 22: บทที่ ๒ (จริง)๑

ก�นเยอะ แมื่�สั��งเหลุ่�าน�$จิะเพ��มื่ควิามื่ก�าวิร่�าวิไดู� ท�$งน�$เพร่าะมื่น�ษย)ซี&�งร่วิมื่ท�$งเดู.กสั�วินใหญ�ร่ �จิ�กแยกแยะ35

๒.๔.๑.๓ ปฏิ�ส�มพ�นธิ(ระหว!างผ 0เร�ยนและส��งแวดล0อม

แบนดูร่�า มื่�ควิามื่เห.นวิ�าท�$งสั��งแวิดูลุ่�อมื่ แลุ่ะต�วิผั�เร่�ยนมื่�ควิามื่สั/าค�ญเท�าๆ ก�น แบนดูร่ากลุ่�าวิวิ�า คนเร่ามื่�ป็ฏิ�สั�มื่พ�นธิ) (interact) ก�บสั��งแวิดูลุ่�อมื่ท��อย�ร่อบๆ ต�วิเร่าอย�เสัมื่อการ่เร่�ยนร่ �เก�ดูจิาก ป็ฏิ�สั�มื่พ�นธิ)ร่ะหวิ�างผั�เร่�ยนแลุ่ะสั��งแวิดูลุ่�อมื่ ซี&�งท�$งผั�เร่�ยนแลุ่ะสั��งแวิดูลุ่�อมื่มื่�อ�ทธิ�พลุ่ต�อก�นแลุ่ะก�น พฤต�กร่ร่มื่ของคนเร่าสั�วินมื่ากจิะเป็�นการ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกต (observational learning) หร่�อการ่เลุ่�ยนแบบจิากต�วิแบบ (modeling) สั/าหร่�บต�วิแบบไมื่�จิ/าเป็�นต�องเป็�นต�วิแบบท��มื่�ช�วิ�ตเท�าน�$น แต�อาจิจิะเป็�นต�วิสั�ญลุ่�กษณ) เช�น ต�วิแบบท��เห.นในโทร่ท�ศึน) หร่�อภาพยนตร่)หร่�ออาจิจิะเป็�นร่ป็ภาพการ่)ตนหน�งสั�อก.ไดู� นอกจิากน�$ ค/าบอกเลุ่�าดู�วิยค/าพดูหร่�อข�อมื่ลุ่ท��เข�ยนเป็�นลุ่ายลุ่�กษณ)อ�กษร่ก.เป็�นต�วิแบบไดู� การ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกตไมื่�ใช�การ่ลุ่อกแบบจิากสั��งท��สั�งเกตโดูยผั�เร่�ยนไมื่�ค�ดู ค�ณสัมื่บ�ต�ของผั�เร่�ยนมื่�ควิามื่สั/าค�ญ เช�น ผั�เร่�ยนจิะต�องมื่�ควิามื่สัามื่าร่ถท��จิะร่�บร่ �สั��งเร่�า แลุ่ะสัามื่าร่ถสัร่�างร่ห�สัหร่�อก/าหนดูสั�ญลุ่�กษณ)ของสั��งท��สั�งเกตเก.บไวิ�ในควิามื่จิ/าร่ะยะยาวิ แลุ่ะสัามื่าร่ถเร่�ยกใช�ในขณะท��ผั�สั�งเกตต�องการ่แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่เหมื่�อนต�วิแบบ

แบนดูร่าไดู�เร่��มื่ท/าการ่วิ�จิ�ยเก��ยวิก�บการ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกต หร่�อการ่เลุ่�ยนแบบ ต�$งแต�ป็U ค.ศึ. ๑๙๖๐ เป็�นต�นมื่า ไดู�ท/าการ่

35A. Bandura, J. E. Grusex, and F. L. Menlove, “Observational Learning as a Function of Symbolization and Incentive Set”, Child Development, vol. 37 no. 3 (1966) : 499-506.

32

Page 23: บทที่ ๒ (จริง)๑

วิ�จิ�ยเป็�นโคร่งการ่ร่ะยะยาวิ แลุ่ะไดู�ท/าการ่พ�สัจิน)สัมื่มื่ต�ฐานท��ต� $งไวิ�ท�ลุ่ะอย�าง โดูยใช�กลุ่��มื่ทดูลุ่องแลุ่ะควิบค�มื่อย�างลุ่ะเอ�ยดูแลุ่ะเป็�นข�$นตอน36

การ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกต สัามื่าร่ถป็ร่ะย�กต)ใช�ในการ่สัอนไดู� เช�น การ่เร่�ยนร่ �ท��จิะเลุ่�นฟ�ตบอลุ่ วิ�ธิ�การ่เลุ่�นฟ�ตบอลุ่สั�วินใหญ�เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกต แลุ่ะแมื่�แต�เดู.กท��กลุ่�วิท��จิะไป็พบ ท�นตแพทย) เพ��อท��จิะถอนฟRนท��ก/าลุ่�งป็วิดู น�กจิ�ตวิ�ทยาช��อ เคร่ก (Craig) ใช�การ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกตช�วิยเดู.กท��กลุ่�วิการ่ไป็พบท�นตแพทย) โดูยแบ�งเดู.กเป็�นสัองกลุ่��มื่ กลุ่��มื่ท��หน&�งเป็�นกลุ่��มื่ทดูลุ่องให�ดูภาพยนตร่) ท��ต�วิแบบกลุ่�วิท�นตแพทย) แต�พยายามื่ควิบค�มื่ควิามื่กลุ่�วิไมื่�แสัดูงออก หลุ่�งจิากท�นตแพทย)ถอนฟRนแลุ่�วิไดู�ร่�บค/าชมื่เชย แลุ่ะไดู�ของเลุ่�น หลุ่�งจิากดูภาพยนตร่)เดู.กกลุ่��มื่ท��หน&�งจิะวิ�กตกก�งวิลุ่ แลุ่ะกลุ่�วิการ่ไป็พบท�นตแพทย)น�อยกวิ�าเดู.กกลุ่��มื่ท��สัอง ซี&�งเป็�นกลุ่��มื่ควิบค�มื่ท��ไมื่�ไดู�ดูภาพยนตร่)37

การ่ทดูลุ่องของแบนดูร่าท��เก��ยวิก�บการ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกตหร่�อเลุ่�ยนแบบมื่�ผั�น/าไป็ท/าซี/$า ป็ร่ากฏิผัลุ่การ่ทดูลุ่องเหมื่�อนก�บแบนดูร่าไดู�ร่�บ นอกจิากน�$มื่�น�กจิ�ตวิ�ทยาหลุ่ายท�านไดู�ใช�แบบการ่เร่�ยนร่ � โดูยวิ�ธิ�การ่สั�งเกตในการ่เร่�ยนการ่สัอนวิ�ชาต�างๆ

๒.๔.๑.๔ ข�.นของกี่ารเร�ยนร 0โดยกี่ารส�งเกี่ติหร-อเล�ยนแบบ

36เช�น A. Bandura, D. Ross, and S. A. Ross, “Transmission of aggressive Through imitation of aggressive models”, pp. 575-582, A. Bandura, D. Ross, and S. A. Ross, “Imitation of film-mediated aggressive models”, pp. 3-11.

37 จิ�ร่าภา เต.งไตร่ร่�ตน) แลุ่ะคณะ, จิ�ติว�ทยาท��วไป, พ�มื่พ)คร่�$งท�� ๖,

(กร่�งเทพมื่หานคร่ : สั/าน�กพ�มื่พ)มื่หาวิ�ทยาลุ่�ยธิร่ร่มื่ศึาสัตร่), ๒๕๕๒), หน�า ๑๓๗.

33

Page 24: บทที่ ๒ (จริง)๑

แบนดูร่ากลุ่�าวิวิ�า การ่เร่�ยนร่ �ทางสั�งคมื่ดู�วิยการ่ร่ �ค�ดูจิากการ่เลุ่�ยนแบบมื่� ๒ ข�$น ค�อ ข�$นแร่กเป็�นข�$นการ่ไดู�ร่�บมื่าซี&�งการ่เร่�ยนร่ � (acquisition) ท/าให�สัามื่าร่ถแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ไดู� ข� $นท�� ๒ เร่�ยกวิ�าข�$นการ่กร่ะท/า (performance) ซี&�งอาจิจิะกร่ะท/าหร่�อไมื่�กร่ะท/าก.ไดู� การ่แบ�งข�$นของการ่เร่�ยนร่ �แบบน�$ท/าให�ทฤษฎี�การ่เร่�ยนร่ �ของแบนดูร่าแตกต�างจิากทฤษฎี�พฤต�กร่ร่มื่น�ยมื่ชน�ดูอ��นๆ การ่เร่�ยนร่ �ท��แบ�งออกเป็�น ๒ ข�$น อาจิจิะแสัดูงดู�วิยแผันผั�งท�� ๒.๒ แลุ่ะข�$นการ่ร่�บมื่าซี&�งการ่เร่�ยนร่ � ป็ร่ะกอบดู�วิยสั�วินป็ร่ะกอบท��สั/าค�ญเป็�นลุ่/าดู�บ ๓ ลุ่/าดู�บ ดู�งแสัดูงในแผันผั�งท�� ๒.๓

สั��งเร่�าหร่�อ

การ่ร่�บเข�า

(Input)

บ�คคลุ่

(Person)

พฤต�กร่ร่มื่สันองตอบหร่�อการ่สั�ง

ออก(output)

ข�$นท�� ๑

ข�$นท�� ๒

ข�$นการ่ร่�บมื่าซี&�งควิามื่ร่ �

(Acquisition)

ข�$นการ่กร่ะท/า(Performanc

e)

ท��มื่า : A. Bandura, Social Learning Theory, (Englewood Cliffs, New Jersey : Prentice-Hall, Inc., 1976), p. 79.

ร ปภาพท�� ๒.๒ แผนผ�งข�.นของกี่ารเร�ยนร 0โดยกี่ารเล�ยนแบบ

34

Page 25: บทที่ ๒ (จริง)๑

จิากแผันผั�งน�$เห.นวิ�า สั�วินป็ร่ะกอบท�$ง ๓ อย�าง ของการ่ร่�บมื่าซี&�งการ่เร่�ยนร่ �เป็�นกร่ะบวินการ่ร่ �ค�ดู (cognitive processes)

ควิามื่ใสั�ใจิท��เลุ่�อกสั��งเร่�ามื่�บทบาทสั/าค�ญในการ่เลุ่�อกต�วิแบบ

สั/าหร่�บข�$นการ่กร่ะท/า (performance) น�$นข&$นอย�ก�บผั�เร่�ยน เช�น ควิามื่สัามื่าร่ถทางดู�านร่�างกาย ท�กษะต�างๆ ร่วิมื่ท�$งควิามื่คาดูหวิ�งท��จิะไดู�ร่�บแร่งเสัร่�มื่ซี&�งเป็�นแร่งจิงใจิ

๒.๔.๑.๕ กี่ระบวนกี่ารท��ส)าคิ�ญในกี่ารเร�ยนร 0โดยกี่ารส�งเกี่ติ

แบนดูร่าไดู�อธิ�บายวิ�ากร่ะบวินการ่ท��สั/าค�ญในการ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกตหร่�อการ่เร่�ยนร่ �โดูยต�วิแบบมื่�ท�$งหมื่ดู ๔ อย�างค�อ ก.

กร่ะบวินการ่ควิามื่เอาใจิใสั� (attention) ข. กร่ะบวินการ่จิดูจิ/า (retention) ค. กร่ะบวินการ่แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่เหมื่�อนต�วิอย�าง (reproduction) ง. กร่ะบวินการ่การ่จิงใจิ (motivation)38

38A. Bandura, Social Foundations of Thought and Action : A Social cognitive theory, (Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey 1986), pp. 51-70, A. Bandura, A Social learning theory, (Prentice-Hall, Inc.,

ควิามื่ใสั�ใจิเลุ่�อกสั��งเร่�าSelective Attention

การ่เข�าร่ห�สั(Coding)

การ่จิดูจิ/า(Retention)

ต�วิแบบ

input

model

ท��มื่า : A. Bandura, Social Learning Theory, (Englewood Cliffs, New Jersey : Prentice-Hall, Inc., 1976), p. 38.

ร ปภาพท�� ๒.๓ แผนผ�งส!วนประกี่อบของกี่ารเร�ยนร 0ข3.นกี่�บกี่ารร�บมาซึ่3�งกี่ารเร�ยนร 0

35

Page 26: บทที่ ๒ (จริง)๑

ในตอนเร่��มื่แร่กของการ่วิ�จิ�ย ท��แบนดูร่�าใช�ช��อวิ�าทฤษฎี�การ่เร่�ยนร่ �ทางสั�งคมื่ (social learning theory) แลุ่�วิเป็ลุ่��ยนช��อเป็�น การ่เร่�ยนร่ �ทางป็Rญญาสั�งคมื่ (social cognitive theory)

Englewood Cliffs, New Jersey 1976), pp. 23-28, A. Bandura, Principles of Behavior Modification, (Holt, Rinehart and Winston, Inc, New York, 1969), pp. 136-143, A. Bandura, Aggression : a social learning analysis, (Prentice-Hall, Inc., Englewood Cliffs, New Jersey 1973), pp. 68-72.

ร ปภาพท�� ๒.๔ แผนผ�งกี่ระบวนกี่ารในกี่ารเร�ยนร 0โดยกี่ารส�งเกี่ติ

กร่ะบวินการ่ต�$งใจิเหต�การ่ณ)ของต�วิแบบ

เดู�นช�ดูก�อให�เก�ดูควิามื่พ&ง

พอใจิควิามื่ซี�บซี�อนดู&งดูดูจิ�ตใจิมื่�ค�ณค�า

ผั�สั�งเกต ควิามื่สัามื่าร่ถในการ่ร่�บร่ �

ช�ดูของการ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถทาง

ป็Rญญาร่ะดู�บของการ่ต��นต�วิควิามื่ชอบจิากการ่

เร่�ยนร่ �มื่าก�อน

กร่ะบวินการ่เก.บจิ/าการ่เก.บร่ห�สัเป็�นสั�ญลุ่�กษณ)การ่จิ�ดูร่ะบบโคร่งสัร่�างทางป็Rญญาการ่ซี�กซี�อมื่ทางป็Rญญาการ่ซี�กซี�อมื่ดู�วิยการ่กร่ะท/า

ผั�สั�งเกตท�กษะทางป็Rญญาโคร่งสัร่�างทางป็Rญญา

กร่ะบวินการ่กร่ะท/าสั��งท��จิ/าไดู�ในป็Rญญาการ่สั�งเกตการ่กร่ะท/าการ่ไดู�ข�อมื่ลุ่ป็Sอนกลุ่�บการ่เท�ยบเค�ยงการ่กร่ะท/าก�บภาพในป็Rญญา

ผั�สั�งเกตควิามื่สัามื่าร่ถทางร่�างกายท�กษะในพฤต�กร่ร่มื่ย�อย ๆ

กร่ะบวินการ่จิงใจิสั��งลุ่�อใจิภายนอกการ่ร่�บร่ �วิ�ตถ�สั��งของสั�งคมื่ควิบค�มื่สั��งลุ่�อใจิท��เห.นผั�อ��นไดู�ร่�บสั��งลุ่�อใจิตนเองวิ�ตถ�สั��งของการ่ป็ร่ะเมื่�นตนเอง

ผ 0ส�งเกี่ติควิามื่พ&งพอใจิในสั��งลุ่�อใจิควิามื่ลุ่/าเอ�ยงจิากการ่เป็ร่�ยบเท�ยบทางสั�งคมื่มื่าตร่ฐานภายในของตนเองท��มื่า : A. Bandura, Social Learning Theory,

(Englewood Cliffs, New Jersey : Prentice-Hall, Inc., 1976), p. 23.

36

Page 27: บทที่ ๒ (จริง)๑

ก. กร่ะบวินการ่ควิามื่ใสั�ใจิ ( attentional processes )

ควิามื่ใสั�ใจิของผั�เร่�ยนเป็�นสั��งสั/าค�ญมื่าก ถ�าผั�เร่�ยนไมื่�มื่�ควิามื่ใสั�ใจิในการ่เร่�ยนร่ � โดูยการ่สั�งเกตหร่�อการ่เลุ่�ยนแบบก.จิะไมื่�เก�ดูข&$น ดู�งน�$น การ่เร่�ยนร่ �แบบน�$ควิามื่ใสั�ใจิจิ&งเป็�นสั��งแร่กท��ผั�เร่�ยนจิะต�องมื่� แบนดูร่ากลุ่�าวิวิ�าผั�เร่�ยนจิะต�องร่�บร่ �สั�วินป็ร่ะกอบท��สั/าค�ญของพฤต�กร่ร่มื่ของผั�ท��เป็�นต�วิแบบ องค)ป็ร่ะกอบท��สั/าค�ญของต�วิแบบท��มื่�อ�ทธิ�พลุ่ต�อควิามื่ใสั�ใจิของผั�เร่�ยนมื่�หลุ่ายอย�าง เช�น เป็�นผั�ท��มื่�เก�ยร่ต�สัง (High

Status) มื่�ควิามื่สัามื่าร่ถสัง (High Competence) หน�าตาดู� ร่วิมื่ท�$งการ่แต�งต�วิ การ่มื่�อ/านาจิท��จิะให�ร่างวิ�ลุ่หร่�อลุ่งโทษ

ค�ณลุ่�กษณะของผั�เร่�ยนก.มื่�ควิามื่สั�มื่พ�นธิ)ก�บกร่ะบวินการ่ใสั�ใจิ ต�วิอย�างเช�น วิ�ยของผั�เร่�ยน ควิามื่สัามื่าร่ถทางดู�านพ�ทธิ�ป็Rญญา ท�กษะทางการ่ใช�มื่�อแลุ่ะสั�วินต�าง ๆ ของร่�างกาย ร่วิมื่ท�$งต�วิแป็ร่ทางบ�คลุ่�กภาพของผั�เร่�ยน เช�น ควิามื่ร่ �สั&กวิ�าตนน�$นมื่�ค�า (Self-

Esteem) ควิามื่ต�องการ่แลุ่ะท�ศึนคต�ของผั�เร่�ยน ต�วิแป็ร่เหลุ่�าน�$มื่�กจิะเป็�นสั��งจิ/าก�ดูขอบเขตของการ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกต ต�วิอย�างเช�น ถ�าคร่ต�องการ่ให�เดู.กวิ�ยอน�บาลุ่เข�ยนพย�ญชนะไทยท��ยาก ๆ เช�น ฆ มื่ โดูยพยายามื่แสัดูงการ่เข�ยนให�ดูเป็�นต�วิอย�าง ท�กษะการ่ใช�กลุ่�ามื่เน�$อ

ควิามื่ใสั�ใจิattention

การ่จิดูจิ/าretention

การ่แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่

เหมื่�อนต�วิอย�างreproduction

แร่งจิงใจิmotivatio

n

ท��มื่า. A, Bandura, Social Foundations of Thought and Action : A Social cognitive theory, (Englewood Cliffs, New Jersey, Prentice-Hall, Inc., 1997), p. 23.

ร ปภาพท�� ๒.๕ แผนผ�งกี่ระบวนกี่ารในกี่ารเร�ยนร 0โดยกี่ารส�งเกี่ติ

37

Page 28: บทที่ ๒ (จริง)๑

ในการ่เคลุ่��อนไหวิของเดู.กวิ�ยอน�บาลุ่ย�งไมื่�พร่�อมื่ฉะน�$นเดู.กวิ�ยอน�บาลุ่บางคนจิะเข�ยนหน�งสั�อตามื่ท��คร่คาดูหวิ�งไมื่�ไดู�39

39A. Bandura, Social Learning Theory, p. 24-25.

38

Page 29: บทที่ ๒ (จริง)๑

ข. กร่ะบวินการ่จิดูจิ/า (Retention Process)

แบนดูร่า อธิ�บายวิ�า การ่ท��ผั�เร่�ยนหร่�อผั�สั�งเกตสัามื่าร่ถท��จิะเลุ่�ยนแบบหร่�อแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่เหมื่�อนต�วิแบบไดู�ก.เป็�นเพร่าะผั�เร่�ยนบ�นท&กสั��งท��ตนสั�งเกตจิากต�วิแบบไวิ�ในควิามื่จิ/าร่ะยะยาวิ แบนดูร่า พบวิ�าผั�สั�งเกตท��สัามื่าร่ถอธิ�บายพฤต�กร่ร่มื่ หร่�อการ่กร่ะท/าของต�วิแบบดู�วิยค/าพดู หร่�อสัามื่าร่ถมื่�ภาพพจิน)สั��งท��ตนสั�งเกตไวิ�ในใจิจิะเป็�นผั�ท��สัามื่าร่ถจิดูจิ/าสั��งท��เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกตไดู�ดู�กวิ�าผั�ท��เพ�ยงแต�ดูเฉย ๆ หร่�อท/างานอ��นในขณะท��ดูต�วิแบบไป็ดู�วิย สัร่�ป็แลุ่�วิผั�สั�งเกตท��สัามื่าร่ถร่ะลุ่&กถ&งสั��งท��สั�งเกตเป็�นภาพพจิน)ในใจิ (Visual Imagery) แลุ่ะสัามื่าร่ถเข�าร่ห�สัดู�วิยค/าพดูหร่�อถ�อยค/า (Verbal Coding) จิะเป็�นผั�ท��สัามื่าร่ถแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่เลุ่�ยนแบบจิากต�วิแบบไดู�แมื่�วิ�าเวิลุ่าจิะผั�านไป็นาน ๆ แลุ่ะนอกจิากน�$ถ�าผั�สั�งเกตหร่�อ ผั�เร่�ยนมื่�โอกาสัท��จิะไดู�เห.นต�วิแบบแสัดูงสั��งท��จิะต�องเร่�ยนร่ �ซี/$าก.จิะเป็�นการ่ช�วิยควิามื่จิ/าให�ดู�ย��งข&$น40

ค. กร่ะบวินการ่แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่เหมื่�อนก�บต�วิแบบ (Motor Reproduction Process)

กร่ะบวินการ่แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่เหมื่�อนต�วิแบบเป็�นกร่ะบวินการ่ท��ผั�เร่�ยน แป็ร่สัภาพ (Transform) ภาพพจิน) (Visual Image)

หร่�อสั��งท��จิ/าไวิ�เป็�นการ่เข�าร่ห�สัเป็�นถ�อยค/า (Verbal Coding) ในท��สั�ดูแสัดูงออกมื่าเป็�นการ่กร่ะท/าหร่�อแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่เหมื่�อนก�บต�วิแบบ ป็Rจิจิ�ยท��สั/าค�ญของกร่ะบวินการ่น�$ค�อ ควิามื่พร่�อมื่ทางดู�านร่�างกายแลุ่ะท�กษะท��จิ/าเป็�นจิะต�องใช�ในการ่เลุ่�ยนแบบของผั�เร่�ยน ถ�าหากผั�เร่�ยนไมื่�มื่�ควิามื่พร่�อมื่ก.จิะไมื่�สัามื่าร่ถท��จิะแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่เลุ่�ยนแบบไดู�

40A. Bandura, Social Learning Theory, pp.25-26.

39

Page 30: บทที่ ๒ (จริง)๑

แบนดูร่า กลุ่�าวิวิ�าการ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกต หร่�อการ่เลุ่�ยนแบบ ไมื่�ใช�เป็�นพฤต�กร่ร่มื่ท��ลุ่อกแบบอย�างตร่งไป็ตร่งมื่า การ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกตป็ร่ะกอบดู�วิยกร่ะบวินการ่ทางพ�ทธิ�ป็Rญญา (Cognitive Process) แลุ่ะควิามื่พร่�อมื่ทางดู�านร่�างกายของผั�เร่�ยน ฉะน�$นในข�$นการ่แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่เหมื่�อนต�วิแบบ (Reproduction) ของแต�ลุ่ะบ�คคลุ่จิ&งแตกต�างก�นไป็ผั�เร่�ยนบางคนก.อาจิจิะท/าไดู�ดู�กวิ�าต�วิแบบท��ตนสั�งเกตหร่�อบางคนก.สัามื่าร่ถเลุ่�ยนแบบไดู�เหมื่�อนมื่าก บางคนก.อาจิจิะท/าไดู�ไมื่�เหมื่�อนก�บต�วิแบบเพ�ยงแต�คลุ่�ายคลุ่&งก�บต�วิแบบมื่�บางสั�วินเหมื่�อนบางสั�วินไมื่�เหมื่�อนก�บต�วิแบบแลุ่ะผั�เร่�ยนบางคนจิะไมื่�สัามื่าร่ถแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่เหมื่�อนต�วิแบบ ฉะน�$น แบนดูร่าจิ&งให�ค/าแนะน/าแก�ผั�ท��มื่�หน�าท��เป็�นต�วิแบบ เช�น ผั�ป็กคร่องหร่�อคร่ควิร่ใช�ผัลุ่ย�อนกลุ่�บท��ต�องตร่วิจิสัอบแก�ไข (Correcting Feedback) เพร่าะจิะเป็�นการ่ช�วิยเหลุ่�อให�ผั�เร่�ยนหร่�อผั�สั�งเกตมื่�โอกาสัทบทวินในใจิวิ�าการ่แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ของต�วิแบบมื่�อะไร่บ�าง แลุ่ะพยายามื่แก�ไขให�ถกต�อง41

ง. กร่ะบวินการ่จิงใจิ (Motivation Process)

แบนดูร่า อธิ�บายวิ�า แร่งจิงใจิของผั�เร่�ยนท��จิะแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่เหมื่�อนต�วิแบบท��ตนสั�งเกต เน��องมื่าจิากควิามื่คาดูหวิ�งวิ�า การ่เลุ่�ยนแบบจิะน/าป็ร่ะโยชน)มื่าใช� เช�น การ่ไดู�ร่�บแร่งเสัร่�มื่หร่�อร่างวิ�ลุ่ หร่�ออาจิจิะน/าป็ร่ะโยชน)บางสั��งบางอย�างมื่าให� ร่วิมื่ท�$งการ่ค�ดูวิ�าการ่แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่เหมื่�อนต�วิแบบจิะท/าให�ตนหลุ่�กเลุ่��ยงป็Rญหาไดู� ในห�องเร่�ยนเวิลุ่าคร่ให�ร่างวิ�ลุ่หร่�อลุ่งโทษพฤต�กร่ร่มื่ของน�กเร่�ยน คนใดูคนหน&�งน�กเร่�ยนท�$งห�องก.จิะเร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกตแลุ่ะเป็�นแร่งจิงใจิให�ผั�เร่�ยนแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่หร่�อไมื่�แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่42 เวิลุ่าน�กเร่�ยนแสัดูงควิามื่ป็ร่ะพฤต�ดู� เช�น น�กเร่�ยนคนหน&�งท/าการ่บ�านเร่�ยบร่�อยถก

41 Ibid, p. 27.

40

Page 31: บทที่ ๒ (จริง)๑

ต�องแลุ่�วิไดู�ร่�บร่างวิ�ลุ่ชมื่เชยจิากคร่ หร่�อให�สั�ทธิ�พ�เศึษก.จิะเป็�นต�วิแบบให�แก�น�กเร่�ยนคนอ��น ๆ พยายามื่ท/าการ่บ�านมื่าสั�งคร่ให�เร่�ยบร่�อย เพร่าะมื่�ควิามื่คาดูหวิ�งวิ�าคงจิะไดู�ร่�บแร่งเสัร่�มื่หร่�อร่างวิ�ลุ่บ�าง ในทางตร่งข�ามื่ถ�าน�กเร่�ยนคนหน&�งถกท/าโทษเน��องจิากเอาของมื่าร่�บป็ร่ะทานในห�องเร่�ยน ก.จิะเป็�นต�วิแบบของพฤต�กร่ร่มื่ ท��น�กเร่�ยนท�$งช�$นจิะไมื่�ป็ฏิ�บ�ต�ตามื่

42 A. Bandura, Social Learning Theory, P.28. ….Social learning theory distinguishes between acquisition and performance because people do not enact everything they learn. They more likely to adopt modeled behavior if it results in outcomes they value than id it has unrewarding or punishing effects. Observed consequences influence modeled conduct in much the same way. Among the countless responses acquired for others are favored over bahaviors that are seen to have negative consequences. The evaluative reactions that people generate toward their own behavior also regulate which observationally learned responses will be performed. They express what they find self-satisfying and reject what they personally disapprove (Hicks, 1971).

Because of the numerous factors governing observational learning, the provision of models, even prominent ones, will not automatically create similar behavior in others. One can produce imitative behavior without considering the underlying processes. A model who repeatedly demonstrates desired responses, instructs others to reproduce the behaviors, prompts them physically when they fail, and then rewards them when they succeed, may eventually produce matching responses in most people. If, on the other hand, one seeks to explain the occurrence of modeling and to achieve its effects predictably, one has to consider the various determining factors discussed to match the behavior of a model may result from any of the following: not observing the relevant activities, inadequately retain what was learned, physical inability to perform, or experiencing insufficient incentives.

41

Page 32: บทที่ ๒ (จริง)๑

แมื่�วิ�าแบนดูร่าจิะกลุ่�าวิถ&งควิามื่สั/าค�ญของแร่งเสัร่�มื่บวิกวิ�ามื่�ผัลุ่ต�อพฤต�กร่ร่มื่ท��ผั�เร่�ยนเลุ่�ยนแบบต�วิแบบแต�ควิามื่หมื่ายของควิามื่สั/าค�ญของแร่งเสัร่�มื่น�$นแตกต�างก�นก�บของสัก�นเนอร่) (Skinner)

ในทฤษฎี�การ่วิางเง��อนไขแบบโอเป็อแร่นท) (Operant

Conditioning) แร่งเสัร่�มื่ในทฤษฎี� การ่เร่�ยนร่ �ในการ่สั�งเกตเป็�นแร่งจิงใจิท��จิะท/าให�ผั�สั�งเกตแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่เหมื่�อนต�วิแบบ แต�แร่งเสัร่�มื่ในทฤษฎี�การ่วิางเง��อนไขแบบโอเป็อแร่นท)น�$น แร่งเสัร่�มื่เป็�นต�วิท��จิะท/าให�ควิามื่ถ��ของพฤต�กร่ร่มื่ท��อ�นทร่�ย)ไดู�แสัดูงออกอย�แลุ่�วิให�มื่�เพ��มื่ข&$น อ�กป็ร่ะการ่หน&�งในทฤษฎี�การ่เร่�ยนร่ �ดู�วิยการ่สั�งเกตถ�อวิ�าควิามื่คาดูหวิ�งของผั�เร่�ยนท��จิะไดู�ร่�บร่างวิ�ลุ่หร่�อผัลุ่ป็ร่ะโยชน)จิากพฤต�กร่ร่มื่ท��แสัดูงเหมื่�อนเป็�นต�วิแบบ เป็�นแร่งจิงใจิท��ท/าให�ผั�สั�งเกตแสัดูงออก แต�สั/าหร่�บการ่วิางเง��อนไขแบบโอเป็อแร่นท) แร่งเสัร่�มื่เป็�นสั��งท��มื่าจิากภายนอกจิะเป็�นอะไร่ก.ไดู�ไมื่�เก��ยวิก�บต�วิของผั�เร่�ยน43

๒.๔.๑.๖ ป7จิจิ�ยท��ส)าคิ�ญในกี่ารเร�ยนร 0โดยกี่ารส�งเกี่ติ

๑. ผั�เร่�ยนจิะต�องมื่�ควิามื่ใสั�ใจิ (attention) ท��จิะสั�งเกตต�วิแบบ ไมื่�วิ�าเป็�นการ่แสัดูงโดูยต�วิแบบจิร่�งหร่�อต�วิแบบสั�ญลุ่�กษณ) ถ�าเป็�นการ่อธิ�บายดู�วิยค/าพดูผั�เร่�ยนก.ต�องต�$งใจิฟRงแลุ่ะถ�าจิะต�องอ�านค/าอธิ�บายก.จิะต�องมื่�ควิามื่ต�$งใจิท��จิะอ�าน

๒. ผั�เร่�ยนจิะต�องเข�าร่ห�สัหร่�อบ�นท&กสั��งท��สั�งเกตหร่�อสั��งท��ร่ �บร่ �ไวิ�ในควิามื่จิ/าร่ะยะยาวิ

๓. ผั�เร่�ยนจิะต�องมื่�โอกาสัแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่เหมื่�อนต�วิแบบ แลุ่ะควิร่จิะท/าซี/$าเพ��อจิะให�จิ/าไดู�

๔. ผั�เร่�ยนจิะต�องร่ �จิ�กป็ร่ะเมื่�นพฤต�กร่ร่มื่ของตนเองโดูยใช�เกณฑิ) (criteria) ท��ต� $งข&$นดู�วิยตนเองหร่�อโดูยบ�คคลุ่อ��น44

43 ? A. Bandura, Social Learning Theory, p. 23.

42

Page 33: บทที่ ๒ (จริง)๑

๒.๔.๒ แนวทางกี่ารกี่)ากี่�บของตินเอง (Self-Regulation)

การ่ก/าก�บตนเอง เป็�นแนวิค�ดูท��สั/าค�ญอ�กแนวิค�ดูหน&�งของทฤษฎี�การ่เร่�ยนร่ �ทางป็Rญญาสั�งคมื่ของ แบนดูร่�า มื่�ควิามื่เช��อวิ�า พฤต�กร่ร่มื่ของมื่น�ษย)เร่าน�$นไมื่�ไดู�เป็�นผัลุ่พวิงของการ่เสัร่�มื่แร่งแลุ่ะ

44สั�ทธิ�โชค วิร่าน�สั�นต�กลุ่, จิ�ติว�ทยาส�งคิม : ทฤษฎี�และกี่ารประย&กี่ติ(, (กร่�งเทพมื่หานคร่: ซี�เอ.ดูยเร่ช��น , ๒๕๔๖), หน�า ๕๔. ต�วิอย�างการ่วิ�จิ�ยอ�ทธิ�พลุ่ของต�วิแบบท��มื่�ต�อการ่เร่�ยนร่ �

เพ��อแสัดูงให�เห.นวิ�าต�วิแบบมื่�อ�ทธิ�พลุ่ท/าให�เก�ดูการ่เร่�ยนร่ �ไดู� แลุ่ะการ่เร่�ยนร่ �น� $นสัามื่าร่ถเก�ดูข&$นไดู�โดูยไมื่�ต�องมื่�การ่เสัร่�มื่แร่ง ซี&�งแร่งเสัร่�มื่น�$นเป็�นเพ�ยงต�วิจิงใจิให�บ�คคลุ่แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ท��เร่�ยนร่ �มื่าก�อนแลุ่�วิเท�าน�$น

ในป็U ค.ศึ. ๑๙๗๓ แบนดูร่�า (Bandura) ไดู�น/าเดู.กอาย�ป็ร่ะมื่าณ ๕ ขวิบมื่าร่�วิมื่การ่ทดูลุ่องจิ/านวิน ๓ กลุ่��มื่ โดูยให�เดู.กแต�ลุ่ะคนไดู�ดูภาพยนตร่)ท��มื่�ต�วิแบบแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ก�าวิร่�าวิ ต�อยต�ต�Tกตาลุ่�มื่ลุ่�กต�วิหน&�ง สั/าหร่�บเดู.กในกลุ่��มื่ท��หน&�งหลุ่�กจิากท��ไดู�ชมื่พฤต�กร่ร่มื่ก�าวิร่�าวิต�วิแบบแลุ่�วิ ในตอนจิบจิะไดู�เห.นผั�ชายคนหน&�งกลุ่�าวิชมื่เชยต�วิแบบวิ�าเป็�นแชมื่ป็Vเป็U$ ยนผั�แข.งแร่ง พร่�อมื่ก�บให�ขนมื่ก�บต�วิแบบ เร่าจิะเร่�ยกช��อกลุ่��มื่น�$วิ�า กลุ่��มื่ต�วิแบบไดู�ร่างวิ�ลุ่ สั/าหร่�บกลุ่��มื่ท��สัองเดู.กไดู�ดูภาพยนตร่)ช�ดูเดู�ยวิก�น แต�ในตอนจิบผั�ชายคนเดู�มื่เข�ามื่าหาต�วิแบบแลุ่ะต/าหน�วิ�าโง�เง�าพร่�อมื่ท�$งแสัดูงอาการ่ไมื่�ยอมื่ร่�บดู�วิยต�วิการ่เอามื่�อโบกไป็มื่า เขาเร่�ยกกลุ่��มื่น�$วิ�า กลุ่��มื่ต�วิแบบถกลุ่งโทษ สั�วินกลุ่��มื่ท��สัามื่น�$นเดู.กไดู�ดูภาพยนตร่)เหมื่�อนก�บกลุ่��มื่อ��น แต�ไมื่มื่�ตอนจิบ กลุ่�าวิค�อไดู�เห.นแต�ต�วิแบบแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ก�าวิร่�าวิเท�าน�$นเร่�ยกวิ�าเป็�น กลุ่��มื่ท��ต�วิแบบไมื่�ไดู�ร่�บผัลุ่กร่ร่มื่

หลุ่�งจิากท��ไดู�พาเดู.กไป็ชมื่ภาพยนตร่)แลุ่�วิ แบนดูร่าจิะพาเดู.กมื่าท��ห�องของเลุ่�นท�ลุ่ะคน ซี&�งเดู.กท��ไดู�ร่�บอน�ญาตให�เลุ่�นไดู� ๑๐ นาท� ในห�องมื่�ต�Tกตาลุ่�มื่ลุ่�กแลุ่ะค�อนยางลุ่�กษณะเหมื่�อนก�บท��ไดู�เห.นในภาพยนตร่) พฤต�กร่ร่มื่ของเดู.กในช�วิง ๑๐ นาท�น�$ไดู�ถกบ�นท&กโดูยผั�ช�วิยของแบนดูร่า ๒ คน ผัลุ่ป็ร่ากฏิวิ�าเดู.กท��มื่าร่�วิมื่การ่ทดูลุ่องท�กคนมื่�พฤต�กร่ร่มื่ก�าวิร่�าวิตามื่แบบท��เห.นในภาพยนตร่) เพ�ยงแต�วิ�าเดู.กท��อย�ในกลุ่��มื่ท��หน&�ง (ต�วิแบบไดู�ร่างวิ�ลุ่) ก�บเดู.กในกลุ่��มื่ท��สัามื่ (ต�วิแบบไมื่�ไดู�ร่�บผัลุ่กร่ร่มื่) แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ก�าวิร่�าวิเลุ่�ยบแบบจิากภาพยนตร่)มื่ากวิ�า

43

Page 34: บทที่ ๒ (จริง)๑

การ่ลุ่งโทษจิากภายนอกแต�เพ�ยงอย�างเดู�ยวิ หากแต�วิ�ามื่น�ษย)เร่าสัามื่าร่ถกร่ะท/าบางสั��งบางอย�างเพ��อควิบค�มื่ ควิามื่ค�ดู ควิามื่ร่ �สั&ก แลุ่ะการ่กร่ะท/าของตนเอง ดู�วิยผัลุ่กร่ร่มื่ท��เขาหามื่าเองเพ��อสั/าหร่�บต�วิเขา ซี&�งควิามื่สัามื่าร่ถในการ่ดู/าเน�นการ่ดู�งกลุ่�าวิน�$ แบนดูร่�า เร่�ยกวิ�าเป็�นการ่ก/าก�บตนเอง

การ่ก/าก�บตนเอง เป็�นแนวิค�ดูท��สั/าค�ญอ�กแนวิค�ดูหน&�งของทฤษฎี�การ่เร่�ยนร่ �ทางป็Rญญาสั�งคมื่ซี&�ง Bandura เช��อวิ�า พฤต�กร่ร่มื่มื่น�ษย)ไมื่�ไดู�ข&$นอย�ก�บการ่เสัร่�มื่แร่ง แลุ่ะลุ่งโทษเพ�ยงอย�างเดู�ยวิหาร่แต�เป็�นการ่บ�งค�บตนเองให�ท/า Bandura เร่�ยกวิ�า การ่ก/าก�บตนเอง ซี&�งจิะสัามื่าร่ถท/าไดู�ก.ต�อเมื่��อมื่�การ่ฝ่Oกฝ่นแลุ่ะพ�ฒนา การ่ฝ่Oกฝ่นน�$นป็ร่ะกอบไป็ดู�วิย ๓ ป็ร่ะการ่45ค�อ

ก. กร่ะบวินการ่สั�งเกตของตนเอง (Self observation)

บ�คคลุ่ไมื่�มื่�อ�ทธิ�พลุ่ใดูๆ ต�อการ่กร่ะท/าของต�วิเองถ�าเข�าไมื่�สันใจิวิ�าเขาก/าลุ่�งท/าอะไร่อย� ดู�งน�$นจิ�ดูเร่��มื่ต�นท��สั/าค�ญของการ่ก/าก�บตนเอง ค�อ บ�คคลุ่จิะต�องร่ �วิ�าตนเองก/าลุ่�งท/าอะไร่อย� เพร่าะควิามื่สั/าเร่.จิจิากการ่

กลุ่��มื่ท��สัอง (ต�วิแบบถกลุ่งโทษ) ซี&�งแสัดูงให�เห.นวิ�า เพ�ยงแต�ไดู�ดูต�วิอย�างจิากคนอ��น เดู.กก.เก�ดูการ่เร่�ยนร่ �ท��จิะกร่ะท/าไดู�โดูยไมื่�จิ/าเป็�นต�องมื่�การ่เสัร่�มื่แร่งเลุ่ย

หลุ่�งจิากน�$น ๑๐ นาท�แลุ่�วิ แบนดูร่าไดู�น/าเอาเดู.กแต�ลุ่ะคนเข�าไป็ในห�องเดู.กเลุ่�นอ�กห�องหน&�ง พร่�อมื่ก�บบอกเดู.กวิ�าเขาจิะไดู�ร่�บร่างวิ�ลุ่เป็�นสัต�Wกเกอร่)สัวิยมื่าก ถ�าหากเขาสัามื่าร่ถแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ท��เขาเห.นจิากภาพยนตร่)ไดู� ป็ร่ากฏิวิ�าเดู.กท�คนในท�กกลุ่��มื่สัามื่าร่ถแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ของต�วิแบบไดู�คร่บถ�วินตามื่เกณฑิ)โดูยไมื่�แตกต�างก�นน��นแสัดูงวิ�าเดู.กเหลุ่�าน�$เร่�ยนร่ �พฤต�กร่ร่มื่ต�วิแบบจิากภาพยนตร่)ไดู�อย�แลุ่�วิ เพ�ยงแต�วิ�าเมื่��อไมื่�มื่�สั��งจิงใจิ (สัต�Wกเกอร่)สัวิยๆ) เดู.กก.ไมื่�แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ท��เร่�ยนร่ �น� $นออกมื่า

ข�อสัร่�ป็จิากต�วิอย�างการ่วิ�จิ�ยน�$จิ&งอย�ท��วิ�า การ่ไดู�เห.นต�วิแบบกร่ะท/าสั��งใดูก.เป็�นการ่เพ�ยงพอแลุ่�วิท��จิะท/าให�เก�ดูการ่เร่�ยนร่ � แต�ถ�าต�องการ่ท��จิะให�แสัดูงสั��งท��เร่�ยนร่ �น� $นออกมื่าจิ/าต�องมื่�สั��งจิงใจิท��เหมื่าะสัมื่

45A. Bandura, Social Learning Theory, p.130.

44

Page 35: บทที่ ๒ (จริง)๑

ก/าก�บตนเองน�$นสั�วินหน&�งมื่าจิากควิามื่ช�ดูเจินสัมื่/�าเสัมื่อแลุ่ะแมื่�นย/าของการ่สั�งเกตแลุ่ะบ�นท&กตนเอง การ่สั�งเกตควิร่พ�จิาร่ณา ๔ ดู�านค�อ

๑. การ่กร่ะท/า ในดู�านค�ณภาพ,ควิามื่เร่.วิป็ร่�มื่าณ ฯ๒. ควิามื่สัมื่/�าเสัมื่อ๓. ควิามื่ใกลุ่�เค�ยง๔. ควิามื่ถกต�อง

การ่สั�งเกตตนเองจิะท/าหน�าท��อย� ๒ แบบ

๑. ต�วิข�อมื่ลุ่ เป็�นต�วิก/าหนดูวิ�าจิะท/าไดู�จิร่�งหร่�อไมื่�๒. ป็ร่ะเมื่�นการ่เป็ลุ่��ยนแป็ลุ่งของพฤต�กร่ร่มื่ท��ท/าอย�

การ่สั�งเกตตนจิะช�วิยให�สัามื่าร่ถวิ�น�จิฉ�ยไดู�วิ�าเง��อนไขใดูควิร่ท/าพฤต�กร่ร่มื่ใดู แลุ่ะเป็ลุ่��ยนหร่�อไมื่� แบนดูร่�า กลุ่�าวิวิ�าคนเร่าจิะเก�ดูแร่งจิงใจิตนเองน�$นน�าจิะข&$นอย�ก�บป็Rจิจิ�ยดู�งต�อไป็น�$

๑. ช�วิงเวิลุ่าในการ่เก�ดูพฤต�กร่ร่มื่ของตนเอง แบนดูร่�า พบวิ�าช�วิงเวิลุ่าท��สั� $นจิะสั�งผัลุ่ต�อการ่เป็ลุ่��ยนแป็ลุ่งพฤต�กร่ร่มื่ไดู�ดู�ข&$น เช�น การ่ลุ่ดูน/$าหน�กเร่าท/าการ่จิดูบ�นท&กน/$าหน�กหลุ่�งการ่ออกก/าลุ่�งกายจิะสั�งผัลุ่ให�พฤต�กร่ร่มื่การ่ก�นอย�างร่ะวิ�งเก�ดูข&$นดู�กวิ�าบ�นท&กเมื่��อก�อนนอนของแต�ลุ่ะวิ�น

๒. การ่ใช�ข�อมื่ลุ่ป็Sอนกลุ่�บ ไดู�จิากการ่สั�งเกตตนเองซี&�งข�อมื่ลุ่จิะสั�งผัลุ่ถ&งการ่เป็ลุ่��ยนแป็ลุ่งพฤต�กร่ร่มื่วิ�ามื่�ควิามื่ก�าวิหน�ามื่ากแค�ไหน

๓. ร่ะดู�บแร่งจิงใจิ คนท��มื่�แร่งจิงใจิสังมื่�แนวิโน�มื่ท��จิะมื่�การ่ต�$งเป็Sาหมื่ายดู�วิยตนเองแลุ่ะป็ร่ะเมื่�นควิามื่ก�าวิหน�าดู�วิยตนเอง

๔. ค�ณค�าของพฤต�กร่ร่มื่ท��สั�งเกต พฤต�กร่ร่มื่ท��มื่�ค�ณค�า ผัลุ่ในการ่ตอบสันองย�งสัง

45

Page 36: บทที่ ๒ (จริง)๑

๕. การ่เน�นท��ควิามื่สั/าเร่.จิหร่�อลุ่�มื่เหลุ่วิ ควิามื่สั/าเร่.จิจิะช�วิยเพ��มื่พฤต�กร่ร่มื่ท��ป็ร่าร่ถนามื่ากกวิ�าท��จิะสั�งเกตควิามื่ลุ่�มื่เหลุ่วิ

๖. ร่ะดู�บควิามื่สัามื่าร่ถในการ่ควิบค�มื่ ถ�าร่ �วิ�าตนเองควิบค�มื่ไดู�ก.มื่�โอกาสัท��จิะพ�ฒนาควิามื่สัามื่าร่ถไดู�ดู�กวิ�าควิามื่ร่ �สั&กวิ�าควิบค�มื่ไมื่�ไดู�

ข. กร่ะบวินการ่ต�ดูสั�น (judgment process) ข�อมื่ลุ่ท��ไดู�จิากการ่สั�งเกตตนเองน�$นจิะมื่�ผัลุ่ต�อการ่เป็ลุ่��ยนแป็ลุ่งพฤต�กร่ร่มื่ของคนไมื่�มื่ากน�ก ถ�าป็ร่าศึจิากกร่ะบวินการ่ต�ดูสั�น ถ�าข�อมื่ลุ่ดู�งกลุ่�าวิน�$นเป็�นท��พ&งพอใจิหร่�อไมื่�พ&งพอใจิ โดูยอาศึ�ยมื่าตร่ฐานสั�วินบ�คคลุ่ท��ไดู�มื่าจิากการ่ถกสัอนโดูยตร่ง การ่ป็ร่ะเมื่�น ป็ฏิ�ก�ร่�ยาตอบสันองทางสั�งคมื่ต�อพฤต�กร่ร่มื่น�$นๆ แลุ่ะจิากการ่สั�งเกตต�วิแบบการ่จิะเป็ลุ่��ยนแป็ลุ่งพฤต�กร่ร่มื่ต�องอาศึ�ย

๑. มื่าตร่ฐานสั�วินบ�คคลุ่ ท��ไดู�จิากการ่ถกสัอนโดูยตร่ง การ่ป็ร่ะเมื่�นหร่�อสั�งเกตต�วิแบบ

๒. การ่เป็ร่�ยบเท�ยบก�บกลุ่��มื่อ�างอ�งทางสั�งคมื่๓. การ่ให�ค�ณค�าของก�จิกร่ร่มื่ สัง,กลุ่าง,ต/�า๔. การ่อน�มื่านควิามื่สัามื่าร่ถการ่กร่ะท/า พ�จิาร่ณาแหลุ่�ง

ภายในแลุ่ะแหลุ่�งภายนอกตน

ค. การ่แสัดูงป็ฏิ�ก�ร่�ยาต�อตนเอง (self-reaction) การ่พ�ฒนามื่าตร่ฐานการ่ต�ดูสั�นน�$น จิะน/าไป็สั�การ่แสัดูงป็ฏิ�ก�ร่�ยาต�อตนเอง ข&$นก�บสั��งลุ่�อใจิท��น/าไป็สั�ผัลุ่บวิก สั�วินมื่าตร่ฐานภายในตนเองจิะท/าหน�าท��เป็�นเกณฑิ)ท��ท/าให�บ�คคลุ่วิางร่ะดู�บการ่แสัดูงออกหร่�ออาจิจิะสังข&$นก.ไดู�46

46 สัมื่โภชน) เอ��ยมื่สั�ภาษ�ต, ทฤษฎี�และเทคิน�คิ : กี่ารปร�บพฤติ�กี่รรม, พ�มื่พ)คร่�$งท�� ๖, (กร่�งเทพมื่หานคร่: โร่งพ�มื่พ)แห�งจิ�ฬาลุ่งกร่ณ)

46

Page 37: บทที่ ๒ (จริง)๑

๒.๔.๓ แนวทางกี่ารร�บร 0คิวามสามารถของตินเอง (Self-Efficacy)

งานของ แบนดูร่�า เก��ยวิข�องก�บควิามื่สัามื่าร่ถของตนน�$น ในร่ะยะแร่ก แบนดูร่�า เสันอแนวิค�ดูของควิามื่คาดูหวิ�งควิามื่สัามื่าร่ถของตนเอง (Efficacy Expectation) โดูยให�ควิามื่หมื่ายวิ�า เป็�นควิามื่คาดูหวิ�งท��เก��ยวิข�องก�บควิามื่สัามื่าร่ถของตน ในลุ่�กษณะท��เฉพาะเจิาะจิง แลุ่ะควิามื่คาดูหวิ�งน�$เป็�นต�วิก/าหนดูการ่แสัดูงออกของพฤต�กร่ร่มื่ แต�ต�อมื่า ไดู�ใช�ค/าวิ�า การ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเอง (Perceived Self-Efficacy) โดูยให�ควิามื่จิ/าก�ดูควิามื่วิ�าเป็�นการ่ท��บ�คคลุ่ต�ดูสั�นใจิเก��ยวิก�บควิามื่สัามื่าร่ถของตนเองท��จิะจิ�ดูการ่แลุ่ะดู/าเน�นการ่กร่ะท/าพฤต�กร่ร่มื่ให�บร่ร่ลุ่�เป็Sาหมื่ายท��ก/าหนดูไวิ� โดูยท�� แบนดูร่�า น�$นไมื่�ไดู�กลุ่�าวิถ&งค/าวิ�าคาดูหวิ�งอ�กเลุ่ย

แบนดูร่�า มื่�ควิามื่เช��อวิ�า การ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเองน�$น มื่�ผัลุ่ต�อการ่กร่ะท/าของบ�คคลุ่ บ�คคลุ่ ๒ คน อาจิมื่�ควิามื่สัามื่าร่ถไมื่�ต�างก�น แต�อาจิแสัดูงออกในค�ณภาพท��แตกต�างก�นไดู� ถ�าพบวิ�าคน ๒ คนน�$มื่�การ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเองแตกต�างก�น ในคนคนเดู�ยวิก.เช�นก�น ถ�าร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเองในแต�ลุ่ะสัภาพการ่ณ)แตกต�างก�น ก.อาจิจิะแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ออกมื่าไดู�แตกต�างก�นเช�นก�น แบนดูร่�า เห.นวิ�าควิามื่สัามื่าร่ถของคนเร่าน�$นไมื่�ตายต�วิ หากแต�ย�ดูหย��นตามื่สัภาพการ่ณ) ดู�งน�$นสั��งท��จิะก/าหนดูป็ร่ะสั�ทธิ�ภาพของการ่แสัดูงออก จิ&งข&$นอย�ก�บการ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเองในสัภาวิการ่ณ)น�$น ๆ น��นเอง น��นค�อถ�าเร่ามื่�ควิามื่เช��อวิ�าเร่ามื่�ควิามื่สัามื่าร่ถ เร่าก.จิะแสัดูงออกถ&งควิามื่สัามื่าร่ถน�$นออกมื่า คนท��เช��อวิ�าตนเองมื่�ควิามื่สัามื่าร่ถจิะมื่�ควิามื่อดูทน อ�ตสัาหะ ไมื่�ท�อถอยง�าย แลุ่ะจิะป็ร่ะสับควิามื่สั/าเร่.จิในท��สั�ดู47

มื่หาวิ�ทยาลุ่�ย, ๒๕๕๐), หน�า ๕๔- ๕๗.47 เร-�องเด�ยวกี่�น, หน�า ๕๗.

47

Page 38: บทที่ ๒ (จริง)๑

มื่�ค/าถามื่วิ�าการ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเองน�$น เก��ยวิข�องหร่�อแตกต�างอย�างไร่ก�บควิามื่คาดูหวิ�งผัลุ่ท��จิะเก�ดูข&$น (outcome

expectation) เพ��อให�เข�าใจิแลุ่ะช�ดูเจิน แบนดูร่�า ไดู�เสันอภาพแสัดูงควิามื่แตกต�างร่ะหวิ�างการ่ร่�บร่ �เก��ยวิก�บควิามื่สัามื่าร่ถของตนเอง แลุ่ะควิามื่คาดูหวิ�งผัลุ่ท��จิะเก�ดูข&$น ดู�งภาพ

การ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเอง เป็�นการ่ต�ดูสั�นควิามื่สัามื่าร่ถของตนเองวิ�าจิะสัามื่าร่ถท/างานไดู�ในร่ะดู�บใดู ในขณะท��ควิามื่คาดูหวิ�งเก��ยวิก�บผัลุ่ท��จิะเก�ดูข&$นน�$น เป็�นการ่ต�ดูสั�นวิ�าผัลุ่กร่ร่มื่ใดูจิะเก�ดูข&$นจิากการ่กร่ะท/าพฤต�กร่ร่มื่ดู�งกลุ่�าวิ อย�างเช�นท��น�กก�ฬามื่�ควิามื่เช��อวิ�าเขากร่ะโดูดูไดู�สังถ&ง ๖ ฟ�ต ควิามื่เช��อดู�งกลุ่�าวิเป็�นการ่ต�ดูสั�นควิามื่สัามื่าร่ถของตนเอง การ่ไดู�ร่�บการ่ยอมื่ร่�บจิากสั�งคมื่ การ่ไดู�ร่�บร่างวิ�ลุ่ การ่พ&งพอใจิในตนเองท��กร่ะโดูดูไดู�สังถ&ง ๖ ฟ�ต เป็�นควิามื่คาดูหวิ�งผัลุ่ท��จิะเก�ดูข&$น แต�จิะต�องร่ะวิ�งควิามื่เข�าใจิผั�ดูเก��ยวิก�บควิามื่หมื่าย

บ�คคลุ่ (person)

ร ปภาพท�� ๒.๖ ภาพแสดงให0เห?นถ3งคิวามแติกี่ติ!าง ระหว!างกี่ารร�บร 0คิวามสามารถ

ของตินเองและคิวามคิาดหว�งผลท��จิะเกี่�ดข3.นพฤต�กร่ร่

มื่ (behavior

)

ผัลุ่ท��เก�ดูข&$น

(outcome)

การ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเองefficacy

expectations

ควิามื่คาดูหวิ�งผัลุ่ท��จิะเก�ดูข&$น

outcome expectations

ท��มื่า : A, Bandura, Social Learning theory, (Englewood Cliffs, New Jersey, Prentice-Hall, Inc., 1997), p. 79.

48

Page 39: บทที่ ๒ (จริง)๑

ของค/าวิ�าผัลุ่ท��เก�ดูข&$น ผัลุ่ท��เก�ดูข&$นในท��น�$จิะหมื่ายถ&งผัลุ่กร่ร่มื่ของการ่กร่ะท/าพฤต�กร่ร่มื่เท�าน�$น มื่�ไดู�หมื่ายถ&งผัลุ่ท��แสัดูงถ&งการ่กร่ะท/าพฤต�กร่ร่มื่ เพร่าะวิ�าผัลุ่ท��แสัดูงถ&งการ่กร่ะท/าพฤต�กร่ร่มื่น�$นจิะพ�จิาร่ณาวิ�าพฤต�กร่ร่มื่น�$นสัามื่าร่ถท/าไดู�ตามื่การ่ต�ดูสั�นควิามื่สัามื่าร่ถของตนเองหร่�อไมื่� น��นค�อจิะกร่ะโดูดูไดู�สังถ&ง ๖ ฟ�ตหร่�อไมื่� ซี&�งการ่จิะกร่ะโดูดูไดู�สังถ&ง ๖ ฟ�ตหร่�อไมื่�น�$น มื่�ใช�เป็�นการ่คาดูหวิ�งผัลุ่ท��จิะเก�ดูข&$น ซี&�งมื่��งท��ผัลุ่กร่ร่มื่ท��จิะไดู�จิากการ่กร่ะท/าพฤต�กร่ร่มื่ดู�งกลุ่�าวิ48

การ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเอง แลุ่ะควิามื่คาดูหวิ�งผัลุ่ท��จิะเก�ดูข&$นน�$นมื่�ควิามื่สั�มื่พ�นธิ)ก�นมื่าก โดูยท��ควิามื่สั�มื่พ�นธิ)ร่ะหวิ�างต�วิแป็ร่ท�$งสัองน�$มื่�ผัลุ่ต�อการ่ต�ดูสั�นใจิ ท��จิะกร่ะท/าพฤต�กร่ร่มื่ของบ�คคลุ่น�$น ๆ ซี&�งจิะเห.นไดู�จิากภาพ

ควิามื่คาดูหวิ�งเก��ยวิก�บผัลุ่ท��จิะเก�ดูข&$นดู�งกลุ่�าวิแน�นอน แต�ถ�ามื่�เพ�ยงดู�านใดูสังหร่�อต/�า บ�คคลุ่น�$นมื่�แนวิโน�มื่จิะไมื่�แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ ภาพแสัดูงให�เห.นถ&งควิามื่สั�มื่พ�นธิ)ร่ะหวิ�างการ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเอง แลุ่ะควิามื่คาดูหวิ�งผัลุ่ท��จิะเก�ดูข&$น ในการ่พ�ฒนาการ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเองน�$น แบนดูร่�า เสันอวิ�ามื่�อย�ดู�วิยก�น ๔ วิ�ธิ� ค�อ

ก. ป็ร่ะสับการ่ณ)ท��ป็ร่ะสับควิามื่สั/าเร่.จิ (Mastery

Experiences) ซี&�ง Bandura เช��อวิ�าเป็�นวิ�ธิ�การ่ท��มื่�ป็ร่ะสั�ทธิ�ภาพมื่ากท��สั�ดู ในการ่พ�ฒนาการ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเอง เน��องจิากวิ�าเป็�นป็ร่ะสับการ่ณ)โดูยตร่ง ควิามื่สั/าเร่.จิท/าให�เพ��มื่ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเอง บ�คคลุ่จิะเช��อวิ�าเขาสัามื่าร่ถท��จิะท/าไดู� ดู�งน�$น ในการ่ท��จิะพ�ฒนาการ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเองน�$น จิ/าเป็�นท��จิะต�องฝ่Oกให�เขามื่�ท�กษะเพ�ยงพอท��จิะป็ร่ะสับควิามื่สั/าเร่.จิไดู�พร่�อมื่ ๆ ก�บการ่ท/าให�เขาร่�บร่ �วิ�า เขามื่�ควิามื่สัามื่าร่ถจิะกร่ะท/าเช�นน�$น จิะท/าให�เขาใช�ท�กษะท��ไดู�ร่�บ

48 ? สัมื่โภชน) เอ��ยมื่สั�ภาษ�ต, ทฤษฎี�และเทคิน�คิกี่ารปร�บพฤติ�กี่รรม,

หน�า ๕๘.

49

Page 40: บทที่ ๒ (จริง)๑

การ่ฝ่Oกไดู�อย�างมื่�ป็ร่ะสั�ทธิ�ภาพมื่ากท��สั�ดู บ�คคลุ่ท��ร่ �บร่ �วิ�าตนเองมื่�ควิามื่สัามื่าร่ถน�$น จิะไมื่�ยอมื่แพ�อะไร่ง�ายๆแต�จิะพยามื่ท/างานต�างๆเพ��อให�บร่ร่ลุ่�ถ&งเป็Sาหมื่ายท��ต�องการ่ 49

ข. โดูยการ่ใช�ต�วิแบบ (Modeling) การ่ท��ไดู�สั�งเกตต�วิแบบแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ท��มื่�ควิามื่ซี�บซี�อน แลุ่ะไดู�ร่�บผัลุ่กร่ร่มื่ท��พ&งพอใจิ ก.จิะท/าให�ผั�ท��สั�งเกตฝ่Oกควิามื่ร่ �สั&กวิ�าเขาก.จิะสัามื่าร่ถท��จิะป็ร่ะสับควิามื่สั/าเร่.จิไดู�ถ�าเขาพยายามื่จิร่�งแลุ่ะไมื่�ย�อท�อ ลุ่�กษณะของการ่ใช�ต�วิแบบท��สั�งผัลุ่ต�อควิามื่ร่ �สั&กวิ�าเขามื่�ควิามื่สัามื่าร่ถท��จิะท/าไดู�น� $น ไดู�แก� การ่แก�ป็Rญหาของบ�คคลุ่ท��มื่�ควิามื่กลุ่�วิต�อสั��งต�าง ๆโดูยท��ให�ดูต�วิแบบท��มื่�ลุ่�กษณะคลุ่�ายก�บตนเองก.สัามื่าร่ถท/าให�ลุ่ดูควิามื่กลุ่�วิต�างๆเหลุ่�าน�$นไดู� 50

ค. การ่ใช�ค/าพดูช�กจิง (Verbal Persuasion) เป็�นการ่บอกวิ�าบ�คคลุ่น�$นมื่�ควิามื่สัามื่าร่ถท��จิะป็ร่ะสับควิามื่สั/าเร่.จิไดู� วิ�ธิ�การ่ดู�งกลุ่�าวิน�$นค�อนข�างใช�ง�ายแลุ่ะใช�ก�นท��วิไป็ซี&�ง Bandura ไดู�กลุ่�าวิวิ�า การ่ใช�ค/าพดูช�กจิงน�$นไมื่�ค�อยจิะไดู�ผัลุ่น�ก ในการ่ท��จิะท/าให�คนเร่าสัามื่าร่ถท��พ�ฒนาการ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเอง ซี&�งถ�าจิะให�ไดู�ผัลุ่ ควิร่จิะใช�ร่�วิมื่ก�บการ่ท/าให�บ�คคลุ่มื่�ป็ร่ะสับการ่ณ)ของควิามื่สั/าเร่.จิ ซี&�งอาจิจิะต�องค�อย ๆ สัร่�างควิามื่สัามื่าร่ถให�ก�บบ�คคลุ่อย�างค�อยเป็�นค�อยไป็แลุ่ะให�เก�ดูควิามื่สั/าเร่.จิตามื่ลุ่/าดู�บข�$นตอน พร่�อมื่ท�$งการ่ใช�ค/าพดูช�กจิงร่�วิมื่ก�น ก.ย�อมื่ท��จิะไดู�ผัลุ่ดู�ในการ่พ�ฒนาการ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตน51

49 ? A, Bandura, Social Learning theory, p.81.50 Ibid, p.81.

51 Ibid, p.82.

50

Page 41: บทที่ ๒ (จริง)๑

ง. การ่กร่ะต��นทางอาร่มื่ณ) (emotional arousal)52

การ่กร่ะต��นทางอาร่มื่ณ)มื่�ผัลุ่ต�อการ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตนเองในสัภาพท��ถกขมื่ข� ในการ่ต�ดูสั�นถ&งควิามื่วิ�ตกก�งวิลุ่ แลุ่ะควิามื่เคร่�ยดูของคนเร่าน�$นบางสั�วินจิะข&$นอย�ก�บการ่กร่ะต��นทางสัร่�ร่ะ การ่กร่ะต��นท��ร่�นแร่งท/าให�การ่กร่ะท/าไมื่�ค�อยไดู�ผัลุ่ดู� บ�คคลุ่จิะคาดูหวิ�งควิามื่สั/าเร่.จิเมื่��อเขาไมื่�ไดู�อย�ในสัภาพการ่ณ)ท��กร่ะต��นดู�วิยสั��งท��ไมื่�พ&งพอใจิ ควิามื่กลุ่�วิก.จิะกร่ะต��นให�เก�ดูควิามื่กลุ่�วิมื่ากข&$น บ�คคลุ่ก.จิะเก�ดูป็ร่ะสับการ่ณ)ของควิามื่ลุ่�มื่เหลุ่วิ อ�นจิะท/าให�การ่ร่�บร่ �เก��ยวิก�บควิามื่สัามื่าร่ถของตนต/�าลุ่ง53

๒.๔.๔ คิ)าแนะน)าจิากี่แบนด ร!า

เน��องจิากควิามื่ร่�นแร่งของสั��อสัามื่าร่ถกร่ะต��นให�เก�ดูควิามื่ก�าวิร่�าวิในสัถานการ่ณ)บางอย�าง แบนดูร่�า จิ&งไดู�แนะน/าข�$นตอนท��คนสัามื่าร่ถป็ร่�บเป็ลุ่��ยนแลุ่ะควิบค�มื่พฤต�กร่ร่มื่ก�าวิร่�าวิ วิ�ธิ�ท��ท/าไดู�แต�ไมื่�ค�อยไดู�ผัลุ่ ค�อ ให�ป็ร่ะชาชนร่�องเร่�ยนต�อร่�ฐบาลุ่เพ��อให�ควิบค�มื่ควิามื่ร่�นแร่งแบบ commercial หร่�อควิามื่ร่�นแร่งท��เก��ยวิก�บผัลุ่ไดู�ทางเศึร่ษฐก�จิ ท��ท/าไมื่�ไดู�ผัลุ่ในสัหร่�ฐอเมื่ร่�กา เพร่าะร่�ฐธิร่ร่มื่นญร่�บร่องการ่สั��อเสัร่�แลุ่ะไมื่�ให�ร่�ฐบาลุ่เข�าไป็ควิบค�มื่เน�$อหาของสั��อ แลุ่ะมื่องวิ�าการ่ควิบค�มื่สั��อของร่�ฐบาลุ่เผัดู.จิการ่ แบนดูร่�าไดู�ช�$ให�เห.นวิ�าในหลุ่ายป็ร่ะเทศึสัามื่าร่ถต�$งกฎีเกณฑิ)โดูยไมื่�ท/าให�สัถาบ�นป็ร่ะชาธิ�ป็ไตยต�องเสั�ยหาย อ�นท��จิร่�งสัหร่�ฐฯ เองก.ควิร่จิะออกกฎีมื่าป็Sองก�นควิามื่ร่�นแร่งของสั�งคมื่ เพร่าะมื่�สัภาพแวิดูลุ่�อมื่ท��เต.มื่ไป็ดู�วิยสั��อร่�นแร่งน�$นอ�นตร่าย จิร่�งอย�เดู.กท��แสัดูงควิามื่ก�าวิร่�าวิมื่�เป็�นจิ/านวินน�อยแต�ก.ต�องป็Sองก�นไวิ�ดู�กวิ�าโดูยการ่ออกกฎีหมื่ายมื่าดูแลุ่ควิามื่เหมื่าะสัมื่ของสั��อบ�าง

52 Ibid, p.82.53 สัมื่โภชน) เอ��ยมื่สั�ภาษ�ต, ทฤษฎี�และเทคิน�คิกี่ารปร�บพฤติ�กี่รรม,

หน�า ๕๙ - ๖๐.

51

Page 42: บทที่ ๒ (จริง)๑

ข�$นท��สัองค�อ ให�ป็ร่ะชาชนป็ร่ะท�วิงเจิ�าหน�าท��ของร่�ฐบาลุ่ท��ป็ลุ่�อยให�มื่�ควิามื่ร่�นแร่งมื่ากทางสั��อ ป็Rญหาของสั��อเสัร่�ค�อถกควิบค�มื่โดูยผัลุ่ก/าไร่ วิ�ธิ�อ�กวิ�ธิ�หน&�งก.ค�อสั��อป็ร่ะเมื่�นควิามื่ร่�นแร่งเอง แลุ่ะให�มื่�การ่ควิบค�มื่ร่ะบบควิามื่ร่�นแร่ง โดูยสั��อเช�น ท�วิ�ไกดู) น�ตยสัาร่ หน�งสั�อพ�มื่พ) ฯลุ่ฯ วิ�ธิ�สั�ดูท�ายค�อการ่ให�ร่างวิ�ลุ่แก�สั��อท��ควิบค�มื่ควิามื่ร่�นแร่ง ต�วิอย�างท��เห.นค�อร่ายการ่ “sesame street” ซี&�งน�กจิ�ตวิ�ทยาช�วิยดู�ไซีน) เป็�นร่ายการ่ท��ให�ควิามื่ร่ �แลุ่ะให�ควิามื่สัน�กสันานอ�กท�$งไมื่�มื่�ควิามื่ร่�นแร่ง ป็ร่ะการ่สั�ดูท�ายแบนดูร่�าเต�อนให�พ�อแมื่�ช�วิยจิ/าก�ดูการ่เข�าหาสั��อร่�นแร่งของลุ่กๆ โดูยการ่ไมื่�ให�ดูต�วิแบบก�าวิร่�าวิแลุ่ะให�ร่างวิ�ลุ่ลุ่กเวิลุ่ามื่�พฤต�กร่ร่มื่ไมื่�ก�าวิร่�าวิ

เหมื่�อนก�บป็Rญหาอ��นๆ อ�กมื่ากมื่ายท��มื่น�ษย)ต�องเผัช�ญไมื่�มื่�วิ�ธิ�ใดูวิ�ธิ�หน&�งหร่อกท��จิะแก�ป็Rญหาควิามื่ก�าวิร่�าวิในสั�งคมื่ไดู� มื่�นต�องใช�ป็Rจิเจิกบ�คลุ่แลุ่ะกลุ่��มื่คนเพ��อท/าการ่แก�ไขร่ะบบสั�งคมื่ เน��องจิากควิามื่ก�าวิร่�าวิน�$นเป็�นสั��งท��หลุ่�กเลุ่��ยงไมื่�ไดู�ในหมื่�มื่น�ษย)แลุ่ะผัลุ่�ตผัลุ่ท��สั�งเสัร่�มื่ควิามื่ก�าวิร่�าวิในสั�งคมื่น�$นป็ร่�บเป็ลุ่��ยนไดู� เพร่าะมื่น�ษย)มื่�อ/านาจิมื่ากพอท��จิะลุ่ดูมื่�น เขาใช�วิ�ธิ�สัร่�างสัร่ร่ค)หร่�อวิ�ธิ�ท/าลุ่ายน�$นเป็�นอ�กเร่��องหน&�ง54

๒.๔.๕ กี่ารประเม�นทฤษฎี�

เมื่��อเท�ยบก�บทฤษฎี�ของฟร่อยดู)แลุ่�วิ ทฤษฎี�ของแบนดูร่�ามื่�ควิามื่คร่อบคลุ่�มื่น�อยกวิ�า เพร่าะเก��ยวิก�บห�วิข�อน�อยกวิ�า อย�างไร่ก.ตามื่แต�มื่�นก.มื่�การ่อธิ�บายดู�วิยต�วิแป็ร่ทาง social cognitive ท��ลุ่ะเอ�ยดูเก��ยวิก�บการ่สัร่�างการ่คงไวิ� แลุ่ะการ่ป็ร่�บพฤต�กร่ร่มื่ท��มื่�ป็Rญหา ดู�งน�$นทฤษฎี�น�$จิ&งท/าให�เร่าเข�าใจิการ่ต�ดูเหลุ่�า ควิามื่กลุ่�วิการ่เร่�ยน

54 นพมื่าศึ อ��งพร่ะ (ธิ�ร่เวิค�น), ทฤษฎี�บ&คิล�กี่ภาพและกี่ารปร�บติ�ว,

หน�า ๓๙๑.

52

Page 43: บทที่ ๒ (จริง)๑

หน�งสั�อ ควิามื่เย.นชาต�อการ่ร่�วิมื่เพศึ การ่ไร่�สัมื่ร่ร่ถภาพทางเพศึ การ่ชอบอวิดูของลุ่�บ การ่นอนไมื่�หลุ่�บ ฝ่Rนร่�าย ป็Rญหาการ่ย/$าค�ดูย/$าท/า แลุ่ะควิามื่กลุ่�วิเก�นเหต� นอกจิากน�$แบนดูร่�าแลุ่ะเพ��อนย�งไดู�มื่��งไป็ท��การ่สัร่�างแลุ่ะการ่ป็ร่�บเป็ลุ่��ยนพฤต�กร่ร่มื่ก�าวิร่�าวิ โดูยท��วิไป็งานวิ�จิ�ยทาง social cognitive ไดู�เพ��มื่ควิามื่ร่ �ของเร่าเก��ยวิก�บวิ�ธิ�ท��การ่อบร่มื่ในวิ�ยเดู.กมื่�อ�ทธิ�พลุ่ต�อพ�ฒนาการ่ทางบ�คลุ่�กภาพ ท/าให�ร่ �วิ�าเร่าเร่�ยนแลุ่ะใช�ภาษาอย�างไร่แลุ่ะการ่เสัร่�มื่แร่งดู�วิยต�วิเอง (self-

reinforcement) สัามื่าร่ถถกน/าไป็ใช�ในการ่สัร่�างคงไวิ� แลุ่ะการ่ป็ร่�บเป็ลุ่��ยนพฤต�กร่ร่มื่อย�างไร่ ป็ร่ะเดู.นเร่��องการ่เสัร่�มื่แร่งดู�วิยต�วิเองดูเหมื่�อนวิ�าจิะมื่�ควิามื่น�าต��นเต�นแลุ่ะมื่�ศึ�กยภาพท��ดู�สั/าหร่�บการ่ท/าวิ�จิ�ยต�อไป็ ต�วิแป็ร่ทาง cognitive ของแบนดูร่�าหลุ่ายอย�างมื่�ควิามื่ซี�บซี�อนแลุ่ะยากต�อการ่ให�ค/าน�ยามื่ แต�แบนดูร่�าก.ไดู�ใช�ควิามื่พยายามื่ให�ค/าน�ยามื่แลุ่ะวิ�ดูมื่�นดู�วิยวิ�ธิ�วิ�ตถ�วิ�สั�ยท��ใช�ไดู�เขาป็ร่ะสับควิามื่สั/าเร่.จิพอสัมื่ควิร่ในการ่ใช�ต�วิแป็ร่เหลุ่�าน�$น ในการ่วิ�จิ�ยแลุ่ะท/าให�เพ��มื่พลุ่�งในการ่ท/านายพฤต�กร่ร่มื่ ทฤษฎี� social cognitive น�$นใช�สัมื่มื่�ต�ฐานไมื่�ก��อ�น แต�สั�วินใหญ�กลุ่�าวิอย�างกวิ�างๆ แลุ่ะถกออกแบบข&$นเพ��อสั�งเสัร่�มื่การ่ศึ&กษาเก��ยวิก�บ

ต�วิแป็ร่ทางสั�งคมื่แลุ่ะวิ�ฒนธิร่ร่มื่ท��มื่�อ�ทธิ�พลุ่ต�อพฤต�กร่ร่มื่แลุ่ะควิามื่ค�ดู ทฤษฎี�น�$ไมื่�เพ�ยงแต�จิะร่วิมื่แนวิค�ดูเก��ยวิก�บการ่เร่�ยนร่ �เก�าๆ เช�น การ่เสัร่�มื่แร่ง (reinforcement) การ่แยกแยะ (discrimination) การ่กร่ะจิายควิามื่หมื่าย (generalization)

แลุ่ะการ่สั�$นสั�ดู (extinction) ร่วิมื่ท�$งมื่�แนวิค�ดูใหมื่�แลุ่ะแนวิค�ดูต�างๆ ของ cognitive concept ดู�งน�$นจิ&งเป็�นทฤษฎี�ท��ร่ �ดูก�มื่ หลุ่�กฐานต�างๆ ไดู�แสัดูงให�เห.นวิ�า ทฤษฎี�แลุ่ะผัลุ่งานของแบนดูร่�าน�$นน�าป็ร่ะท�บใจิ เพร่าะมื่�ผัลุ่งานการ่ทดูลุ่องมื่ากมื่ายท��มื่าสัน�บสัน�นควิามื่ค�ดูของเขา แลุ่ะผัลุ่การ่ศึ&กษาน�$นให�ก/าลุ่�งใจิแก�ผั�ศึ&กษามื่าก ยกต�วิอย�างเช�น การ่ศึ&กษาเก��ยวิก�บการ่เร่�ยนร่ � โดูยการ่สั�งเกตการ่ณ)ไดู�แสัดูงให�

53

Page 44: บทที่ ๒ (จริง)๑

เห.นควิามื่สั/าค�ญของต�วิแป็ร่ท��สัามื่าร่ถสัร่�าง คงไวิ� แลุ่ะป็ร่�บพฤต�กร่ร่มื่งานวิ�จิ�ยของเขาไดู�เน�นการ่ขจิ�ดูควิามื่กลุ่�วิ ควิามื่ร่�อนร่น แลุ่ะพฤต�กร่ร่มื่อป็กต� ย�งมื่�การ่ใช�หลุ่�กการ่เก��ยวิก�บการ่เลุ่�ยนแบบในการ่ศึ&กษาคนธิร่ร่มื่ดูาดู�วิย โดูยท��วิไป็ทฤษฎี�ของแบนดูร่�ามื่�ควิามื่ใช�ไดู�ในควิามื่เป็�นจิร่�งสัง ผัลุ่งานของแบนดูร่�ามื่�ผัลุ่ต�อการ่ท/าวิ�จิ�ยทางคลุ่�น�ก แลุ่ะจิ�ตวิ�ทยาสั�งคมื่มื่ากพอสัมื่ควิร่ เร่.วิๆ น�$มื่�นเพ��งมื่�อ�ทธิ�พลุ่ต�อสัาขาอ��นๆ ทฤษฎี�ของเขามื่�ศึ�กยภาพมื่ากต�อวิงการ่การ่เร่�ยนร่ � นอกจิากน�$ ทฤษฎี�ของเขาย�งถกป็ร่ะย�กต)ใช�ในสัาขาจิ�ตวิ�ทยาอป็กต�อย�มื่าก เทคน�คในการ่บ/าบ�ดูพฤต�กร่ร่มื่อย�างทฤษฎี� social cognitive

ไดู�ถกน/ามื่าใช�อย�างไดู�ผัลุ่ในการ่บ/าบ�ดูควิามื่กลุ่�วิ นอกจิากน�$การ่น/าร่�องในการ่ศึ&กษาเก��ยวิก�บควิามื่ก�าวิร่�าวิย�งท/าให�เร่าร่ �ถ&งท��มื่าสั�วินหน&�งของควิามื่ก�าวิร่�าวิ แลุ่ะวิ�ธิ�การ่ควิบค�มื่แลุ่ะการ่ป็ร่�บเป็ลุ่��ยน แมื่�ทฤษฎี�ควิามื่ก�าวิร่�าวิของเขาย�งไมื่�สัามื่าร่ถช�วิยให�สั�งคมื่ขจิ�ดูควิามื่ก�าวิร่�าวิไดู� แต�ค�ณค�าของมื่�นท��จิะถกน/ามื่าป็ร่ะย�กต)คงจิะเพ��มื่ข&$นเร่��อยๆ ในอนาคต55

๒.๔.๖ กี่ารน)าทฤษฎี�แบนด ร!าไปใช้0ในช้�ว�ติประจิ)าว�น

จิากทฤษฎี�แลุ่ะการ่วิ�จิ�ยท��ไดู�เสันอไป็ในบทน�$ เร่าอาจิจิะสัร่�ป็เป็�นแนวิทางของการ่ป็ฏิ�บ�ต�สั/าหร่�บผั�อ�านไดู�ดู�งต�อไป็น�$ โดูยจิอให�พ�จิาร่ณาข�อเสันอเหลุ่�าน�$อย�างร่ะมื่�ดูร่ะวิ�ง เน��องจิากวิ�าข�อเสันอเหลุ่�าน�$อาจิจิะใช�ไมื่�ไดู�ก�บท�กสัถานการ่ณ) อย�างไร่ก.ตามื่ อาจิจิะให�ป็ร่ะโยชน)ในดู�านแร่งจิงใจิให�แก�ต�วิเองหร่�อผั�อ��นไดู�แบบใดูคร่�$นท/าไดู�แลุ่�วิก.ควิร่ต�องให�ร่างวิ�ลุ่ก�บต�วิเองท��ท/าไดู�

๑. การ่อบร่มื่เลุ่�$ยงดูเดู.กให�เร่�ยนร่ �บร่ร่ท�ดูฐานแลุ่ะค�าน�ยมื่ของสั�งคมื่ของตนเองเป็�นสั�งจิ/าเป็�นท��จิะท/าให�เดู.กมื่�ควิามื่มื่��นใจิ เป็�น

55 เร-�องเด�ยวกี่�น, หน�า ๓๙๙.

54

Page 45: บทที่ ๒ (จริง)๑

ร่ากฐานของการ่พ�ฒนาบ�คลุ่�กภาพท��เหมื่าะสัมื่เมื่��อเต�บโตข&$นไป็เป็�นผั�ใหญ�

๒. ต�วิเร่าเองต�องท/าต�วิให�เป็�นต�วิอย�างการ่แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ท��เหมื่าะสัมื่ เพร่าะคนอ��นจิะเลุ่�ยนแบบการ่กร่ะท/าของเร่าไดู� โดูยเฉพาะอย�างย��งในเดู.กแลุ่ะวิ�ยร่� �น ในทางตร่งก�นข�ามื่ เร่าอาจิจิะเลุ่�ยนแบบการ่กร่ะท/าของคนอ��นไดู�ดู�วิยดู�งน�$นการ่อ�านหน�งสั�อช�วิป็ร่ะวิ�ต�บ�คลุ่สั/าค�ญท��ป็ร่ะสับควิามื่สั/าเร่.จิเหลุ่�าน�$นไดู�กลุ่ายเป็�นต�วิอย�างให�แก�เร่าไป็แลุ่�วิ

๓. มื่โนท�ศึน)เก��ยวิก�บตน (self- concept) ของคนเร่าท/าให�เก�ดูภาพลุ่�กษณ)ป็ร่ะจิ/าตน (self-image) ซี&�งจิะมื่�อ�ทธิ�พลุ่เป็�นต�วิผัลุ่�กดู�นให�กร่ะท/าพฤต�กร่ร่มื่สัอดูคลุ่�องไป็ตามื่ภาพน�$น เช�น ถ�าเร่ามื่�ภาพของตนเองวิ�าเป็�นคนสันใจิศึาสันา ต�วิเร่าก.จิะแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ท��เก��ยวิก�บศึาสันาบ�อยๆ เร่าไป็ท/าบ�ญบ�อยข&$น เร่าไป็วิ�ดูมื่ากคร่�$งข&$น ดู�วิยเหต�น�$จิ&งควิร่พ�ฒนามื่โนท�ศึน)เก��ยวิก�บตนให�มื่�เน�$อหาไป็ในทางดู� เพ��อจิะไดู�เก�ดูภาพลุ่�กษณ)ของตนในทางดู� วิ�ธิ�การ่พ�ฒนาน�าจิะใช�วิ�ธิ�ท/าเร่��องท��สั�งคมื่ยกย�อง เพร่าะการ่ยกย�องน�$จิะเหมื่�อนเป็�นกร่ะจิกสัะท�อนภาพให�เร่า แลุ่ะเร่าเก�ดูการ่ร่�บร่ �ตนเองจิากภาพสัะท�อนจิากคนร่อบช�าง ต�อไป็เร่าจิะไมื่�อยากท/าสั��งไมื่�ดู�ซี&�งจิะท/าให�ผั�ดูไป็จิากควิามื่คาดูหวิ�งของคนร่อบข�างเร่า56

๔. ใช�ในศึนย)ร่�กษาสั�ขภาพ เช�น เดู.กท��กลุ่�วิการ่ท/าฟRน การ่ผั�าฟRน แพทย)จิะสัามื่าร่ถใช�ทฤษฎี�ของแบนดูร่�าก�บเดู.กเหลุ่�าน�$ไดู�ดู�วิย การ่ฉายภาพยนตร่)ต�วิอย�างท��ดู�ของการ่ร่�กษาให�เดู.กดูก�อนท/าการ่ร่�กษาจิร่�ง แลุ่ะการ่ให�ค/าชมื่เชย การ่ให�ของเลุ่�นร่ะหวิ�างพ�กร่�กษา เป็�นต�น

๕. ใช�ในศึนย)จิ�ตวิ�ทยาคลุ่�น�ก สั/าหร่�บเดู.กท��มื่�พฤต�กร่ร่มื่ผั�ดูป็กต�แลุ่ะเดู.กท��มื่�ป็Rญหาป็ร่�บต�วิไมื่�ไดู�เมื่��อจิะเข�าโร่งเร่�ยนอน�บาลุ่

56 สั�ทธิ�โชค วิร่าน�สั�นต�กลุ่, จิ�ติว�ทยาส�งคิม: ทฤษฎี�และกี่ารประย&กี่ติ(, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : ซี�เอ.ดูยเร่ช��น, ๒๕๔๖), หน�า ๗๗.

55

Page 46: บทที่ ๒ (จริง)๑

จิ�ตแพทย)จิะให�เดู.กเหลุ่�าน�$ดูต�วิอย�างท��ดู�ของเดู.กกลุ่��มื่อ��นในภาพยนตร่) หร่�อวิ�ดู�ท�ศึน)ซี&�งจิะช�วิยเป็�นแบบอย�างท��ดู�แก�เดู.กในการ่ป็ร่�บต�วิไดู�

๖. ใช�ในการ่ร่�กษาคนท��เป็�นคนกลุ่�วิผั�ดูป็กต� (Phobia)

สัาเหต�ของการ่กลุ่�วิอย�างผั�ดูป็กต�มื่�เหต�มื่าจิากการ่ถกวิางเง��อนไขแบบคลุ่าสัสั�ก จิะต�องแก�ไขโดูยให�ชมื่ภาพยนตร่)ท��สัาธิ�ตให�เห.นการ่ป็ร่�บต�วิเข�าก�บสั��งท��น�ากลุ่�วิแลุ่ะจิะต�องกร่ะต��นให�เห.นวิ�าไมื่�มื่�อะไร่น�ากลุ่�วิ หร่�อน�าวิ�ตกก�งวิลุ่ การ่เร่�ยนร่ �โดูยการ่สั�งเกตจิากต�วิแบบจิะช�วิยขจิ�ดูควิามื่กลุ่�วิโดูยไร่�เหต�ผัลุ่ไดู�

สัร่�ป็ ป็Rจิจิ�ยสั/าค�ญในการ่เร่�ยนร่ �ตามื่ทฤษฎี�แบนดูร่�า ค�อต�วิผั�เร่�ยนจิะต�องมื่�ควิามื่ต�$งใจิ แลุ่ะมื่�ควิามื่พร่�อมื่ท�$งร่�างกาย สัต�ป็Rญญา ควิามื่จิ/า ควิามื่สัามื่าร่ถ แลุ่ะควิบค�มื่ตนเองไดู�ดู� จิ&งจิะแสัดูงไดู�เหมื่�อนต�วิแบบหร่�อดู�กวิ�าต�วิแบบ ต�วิแบบอาจิจิะเป็�น บ�คคลุ่ การ่)ตน ต�วิลุ่ะคร่ ท��ไดู�ดูทางโทร่ท�ศึน) สั��งพ�มื่พ)ต�างๆ ดู�งน�$นต�วิแบบซี&�งเป็�นผั�ท��ท/าหน�าท��สั� �งสัอน แลุ่ะบ�คคลุ่อ��นท��กร่ะท/าพฤต�กร่ร่มื่ท��ดู�ต�อไป็57

๒.๕ สร&ปและว�พากี่ษ(เร-�องกี่ารปร�บพฤติ�กี่รรมติามหล�กี่ว�ทยากี่ารสม�ยใหม!

๒.๕.๑ สร&ป

ทฤษฎี�การ่เร่�ยนร่ �ทางสั�งคมื่ เป็�นทฤษฎี�ท��พ�ฒนาข&$นโดูย อ�ลุ่เบอร่)ธิ แบนดูร่�า (Albert Bandura) น�กจิ�ตวิ�ทยาชาวิอเมื่ร่�ก�น โดูยเขามื่�ควิามื่เช��อวิ�า กร่ะบวินการ่เก�ดูพฤต�กร่ร่มื่ของมื่น�ษย)นอกเหน�อจิากป็ฏิ�ก�ร่�ยาสัะท�อนเบ�$องต�นแลุ่�วิเก�ดูจิากการ่เร่�ยนร่ �ท�$งสั�$น แลุ่ะการ่เร่�ยนร่ �พฤต�กร่ร่มื่ใหมื่�เหลุ่�าน�$นสัามื่าร่ถเร่�ยนร่ �ไดู�โดูยป็ร่ะสับการ่ณ)

57 วิ�ภาพร่ มื่าพบสั�ข, จิ�ติว�ทยาท��วไป, (กร่�งเทพมื่หานคร่ : ศึนย)สั�งเสัร่�มื่วิ�ชาการ่, หน�า ๓๔๙- ๓๕๐.

56

Page 47: บทที่ ๒ (จริง)๑

ตร่ง หร่�อไมื่�ก.โดูยการ่สั�งเกต แบนดูร่�าอธิ�บายกร่ะบวินการ่เก�ดูพฤต�กร่ร่มื่ของมื่น�ษย)ในร่ป็ของการ่มื่�ป็ฏิ�สั�มื่พ�นธิ)ซี&�งก�นแลุ่ะก�นร่ะหวิ�างพฤต�กร่ร่มื่ องค)ป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่ แลุ่ะองค)ป็ร่ะกอบทางสั��งแวิดูลุ่�อมื่

แบนดูร่�า ไดู�กลุ่�าวิถ&งต�วิก/าหนดูพฤต�กร่ร่มื่วิ�ามื่� ๒ ป็ร่ะการ่ ค�อ ต�วิก/าหนดูพฤต�กร่ร่มื่ท��เป็�นสั��งเร่�าซี&�งไดู�แก�เหต�การ่ณ)ต�าง ๆ ท��เก�ดูข&$นในสั��งแวิดูลุ่�อมื่ การ่เก�ดูเหต�การ่ณ)ต�าง ๆ ในสั��งแวิดูลุ่�อมื่ซี/$า ๆ มื่น�ษย)จิะคาดูการ่ณ)ไดู�วิ�า ถ�ามื่�เหต�การ่ณ)หน&�งเก�ดูข&$นจิะมื่�เหต�การ่ณ)อะไร่ตามื่มื่า แลุ่ะต�วิก/าหนดูพฤต�กร่ร่มื่อ�กป็ร่ะการ่หน&�ง ค�อ ต�วิก/าหนดูท��เป็�นผัลุ่กร่ร่มื่ ซี&�งไดู�แก�ผัลุ่ของการ่กร่ะท/า มื่น�ษย)จิะเลุ่�อกกร่ะท/าพฤต�กร่ร่มื่ท�าไดู�ร่�บผัลุ่กร่ร่มื่ทางบวิก แลุ่ะจิะหลุ่�กการ่กร่ะท/าพฤต�กร่ร่มื่ท��จิะไดู�ร่�บผัลุ่กร่ร่มื่ทางลุ่บ

วิ�ธิ�การ่เร่�ยนร่ �พฤต�กร่ร่มื่ของมื่น�ษย) แบนดูร่�าไดู�กลุ่�าวิวิ�า วิ�ธิ�การ่เร่�ยนร่ �พฤต�กร่ร่มื่ของมื่น�ษย)มื่� ๒ วิ�ธิ� ค�อ การ่เร่�ยนร่ �จิากผัลุ่กร่ร่มื่ แลุ่ะวิ�ธิ�การ่เร่�ยนร่ �จิากการ่เลุ่�ยนแบบ โดูยท��การ่เร่�ยนร่ �จิากผัลุ่กร่ร่มื่เป็�นการ่เร่�ยนร่ �จิากผัลุ่ของการ่กร่ะท/าวิ�าเป็�นอย�างไร่ ซี&�งเป็�นการ่เร่�ยนร่ �จิากป็ร่ะสับการ่ณ)ตร่ง กร่ะบวินการ่เร่�ยนร่ �จิากผัลุ่กร่ร่มื่จิะท/าหน�าท�� ๓ ป็ร่ะการ่ ค�อ ท/าหน�าท��ให�ข�อมื่ลุ่ ท/าหน�าท��จิงใจิ แลุ่ะท/าหน�าท��เสัร่�มื่แร่ง สั�วินการ่เร่�ยนร่ �จิากการ่เลุ่�ยนแบบเป็�นการ่เร่�ยนร่ �จิากการ่สั�งเกตต�วิแบบกร่ะท/าพฤต�กร่ร่มื่ ซี&�งเป็�นการ่เร่�ยนร่ �จิากป็ร่ะสับการ่ณ)ทางอ�อมื่การ่เร่�ยนร่ �จิากต�วิแบบอาศึ�ยกร่ะบวินการ่เร่�ยนร่ �จิากการ่สั�งเกตเป็�นสั/าค�ญ กร่ะบวินการ่เร่�ยนร่ �จิากการ่สั�งเกตต�องอาศึ�ยองค)ป็ร่ะกอบท��สั/าค�ญ ๔ ป็ร่ะการ่ ค�อ กร่ะบวินการ่ใสั�ใจิ กร่ะบวินการ่เก.บจิ/า กร่ะบวินการ่ทางกาย แลุ่ะกร่ะบวินการ่จิงใจิ

57

Page 48: บทที่ ๒ (จริง)๑

นอกจิากน�$ ทฤษฎี�การ่เร่�ยนร่ �ทางสั�งคมื่ของแบนดูร่�า ย�งไดู�กลุ่�าวิถ&งการ่ควิบค�มื่พฤต�กร่ร่มื่ดู�วิยป็Rญญาไวิ�วิ�า การ่เร่�ยนร่ �ควิามื่สั�มื่พ�นธิ)ร่ะหวิ�างพฤต�กร่ร่มื่แลุ่ะผัลุ่กร่ร่มื่จิะอย�ในร่ป็ของควิามื่เช��อแลุ่ะควิามื่คาดูหวิ�ง ซี&�งเป็�นกร่ะบวินการ่ทางป็Rญญา ควิามื่เช��อแลุ่ะควิามื่คาดูหวิ�งน�$จิะท/าหน�าท��ควิบค�มื่หร่�อก/าก�บการ่กร่ะท/าของมื่น�ษย)ในเวิลุ่าต�อมื่า การ่ควิบค�มื่พฤต�กร่ร่มื่ดู�วิยป็Rญญามื่�ต�วิแป็ร่ท��สั/าค�ญท��เก��ยวิข�อง ๓ ป็ร่ะการ่ ค�อ ควิามื่เช��อเก��ยวิก�บกฎีเกณฑิ)เง��อนไข การ่คาดูหวิ�งเก��ยวิก�บควิามื่สัามื่าร่ถของตนเองแลุ่ะผัลุ่ท��จิะเก�ดูข&$นแลุ่ะสั��งจิงใจิ58

เน�$อหาในงานวิ�จิ�ยฉบ�บน�$ไดู�กลุ่�าวิถ&งแบนดูร่�า ซี&�งเป็�นน�กวิ�ชาการ่ท��ไดู�ท/าการ่ศึ&กษาเร่��องพฤต�กร่ร่มื่ของมื่น�ษย) ซี&�งไดู�พดูถ&งวิ�ามื่น�ษย)จิะมื่�การ่เร่�ยนแบบตามื่ต�วิแบบตามื่ท��บ�คคลุ่น�$นไดู�พบเห.นแลุ่ะมื่�ควิามื่ป็ร่ะท�บใจิ ในการ่เร่�ยนแบบน�$นจิะมื่�การ่เร่�ยนแบบมื่าท�$งหมื่ดูหร่�อไมื่�น�$นจิะข&$นอย�ก�บควิามื่ค�ดูของบ�คคลุ่น�$นๆวิ�าจิะมื่�การ่น/าควิามื่ร่ �หร่�อข�อมื่ลุ่ท��ไดู�น� $นมื่าใช�ในลุ่�กษณะใดูแลุ่ะไดู�ผัลุ่ท��เป็�นไป็ตามื่เป็Sาหมื่ายมื่ากน�อยแค�ไหน

การ่เร่�ยนร่ �จิากต�วิแบบน�$นจิะสัามื่าร่ถแยกออกไดู�เป็�น ๒ สั�วินค�อ

๑. การ่ร่�บร่ �จิากต�วิแบบท��ต�วิแบบไดู�ผัลุ่เป็�นบวิก เช�น การ่ท��ต�วิแบบไดู�ร่างวิ�ลุ่ท��เป็�นการ่ยอมื่ร่�บของผั�ท��จิะเร่�ยนแบบ จิะมื่�ผัลุ่ท/าให�ผั�เร่�ยนแบบน�$นไดู�ท/าการ่เร่�ยนแบบตามื่ต�วิต�นแบบ โดูยมื่�เป็Sาหมื่ายวิ�าจิะมื่�ผัลุ่ลุ่�พธิ) ท��เป็�นเหมื่�อนต�วิแบบ

58 ป็ร่ะเท�อง ภมื่�ภ�ทร่าคมื่, กี่ารปร�บพฤติ�กี่รรม : ทฤษฎี�และกี่ารประย&กี่ติ(, หน�า ๖๙.

58

Page 49: บทที่ ๒ (จริง)๑

๒. การ่ร่�บร่ �จิากต�วิแบบท��ต�วิแบบไดู�ผัลุ่เป็�นลุ่บ เช�น การ่ท��ต�วิแบบไดู�ร่�บผัลุ่ท��เป็�นลุ่บต�อต�วิแบบน�$นจิะท/าให�ผั�เร่�ยนแบบไมื่�กลุ่�าท��จิะท/าพฤต�กร่ร่มื่น�$นๆ

ทฤษฎี� Social learning theory ของ แบนดูร่า เน�นควิามื่สั/าค�ญของการ่สั�งเกตแลุ่ะเอาอย�าง ทร่ร่ศึนะแลุ่ะอาร่มื่ณ)ควิามื่ร่ �สั&กท��มื่�ต�อผั�อ��น แบนดูร่ากลุ่�าวิวิ�า

“ถ�าหากวิ�าคนเร่าจิะเร่�ยนร่ �จิากผัลุ่ของการ่กร่ะท/าของตนเองอย�างเดู�ยวิ การ่เร่�ยนร่ �อาจิเป็�นเร่��องท��ต�องอาศึ�ยควิามื่มื่านะบากบ��นเป็�นอย�างมื่าก โดูยท��ย�งไมื่�ต�องไป็พดูถ&งเร่��องควิามื่เสั��ยงในการ่เร่�ยนร่ � ย�งดู�ท��เร่าเร่�ยนร่ �พฤต�กร่ร่มื่ต�างๆโดูยการ่สั�งเกตผั�านต�วิอย�าง จิากการ่สั�งเกตคนอ��น ท/าให�เร่าเก�ดูควิามื่ค�ดูวิ�าจิะแสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ใหมื่�ๆอย�างไร่ แลุ่ะในโอกาสัอ��นๆต�อมื่า เร่าก.ใช�ข�อมื่ลุ่ท��ไดู�เร่�ยนร่ �พวิกน�$ มื่าเป็�นไกดู)ในการ่แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่”

ทฤษฎี� Social learning theory อธิ�บายพฤต�กร่ร่มื่มื่น�ษย)จิากการ่มื่�ป็ฏิ�สั�มื่พ�นธิ)ร่ะหวิ�างก�นอย�างต�อเน��องร่ะหวิ�าง ควิามื่ค�ดู พฤต�กร่ร่มื่ แลุ่ะสั��งแวิดูลุ่�อมื่ กร่ะบวินการ่ต�างๆไดู�แก�

๑. การ่ให�ควิามื่สันใจิ (Attention) ป็ร่ะกอบดู�วิยก�จิกร่ร่มื่ซี&�งเลุ่�ยนแบบต�วิอย�าง (เป็�นสั��งท��โดูดูเดู�น สัร่�างควิามื่ร่ �สั&กในใจิ ซี�บซี�อน ป็ร่ากฏิอย�ท��วิไป็ มื่�ค�ณค�าพอท��จิะน/าไป็ใช�ต�อ) แลุ่ะลุ่�กษณะการ่สั�งเกต (ศึ�กยภาพในการ่ร่�บร่ � ร่ะดู�บควิามื่ต��นต�วิ มื่�มื่มื่อง สั��งท��ตอกย/$าในอดู�ต)

๒. การ่เก.บร่�กษา (Retention) การ่ต�ควิามื่แลุ่ะก/าหนดูควิามื่หมื่ายของค/าพดูแลุ่ะสั�ญลุ่�กษณ)ต�างๆ การ่จิ�ดูร่ะเบ�ยบข�อมื่ลุ่ในสัมื่อง การ่ซี�อมื่ใช�ค/าพดูแลุ่ะสั�ญลุ่�กษณ) ร่วิมื่ท�$งการ่สั��งงานทางป็ร่ะสัาทสั�มื่ผั�สัท�$ง ๕ ดู�วิย

59

Page 50: บทที่ ๒ (จริง)๑

๓. การ่สั��งงานทางร่ะบบป็ร่ะสัาทให�ท/าซี/$า (Motor

reproduction) ศึ�กยภาพทางกายภาพ การ่สั�งเกตการ่ท/าซี/$าของตนเอง การ่โต�ตอบท��แมื่�นย/า

๔. แร่งจิงใจิ (Motivation) เป็�นเร่��องภายนอก ป็ร่ะสับการ่ณ)ท��เก�ดูจิากการ่จิ�นตนาการ่ดู�วิยการ่ดูหร่�ออ�านเก��ยวิก�บคนอ��นแลุ่ะตอกย/$าดู�วิยตนเอง

กร่อบค�ดูของทฤษฎี�น�$เก��ยวิข�องก�บควิามื่ค�ดู แลุ่ะพฤต�กร่ร่มื่ เน��องจิากเก��ยวิข�องก�บเร่��องควิามื่สันใจิ ควิามื่จิ/า แลุ่ะแร่งจิงใจิ ซี&�งป็ร่�บมื่าจิากแบบจิ/าลุ่องของ Miller & Dollard (1941) ซี&�งเน�นการ่ต�ควิามื่ดู�านพฤต�กร่ร่มื่อย�างเดู�ยวิ

ทฤษฎี� Social learning theory ถกน/ามื่าอธิ�บายควิามื่ก�าวิร่�าวิ จิ�ตวิ�ทยาควิามื่ผั�ดูป็กต� โดูยเฉพาะเร่��องเก��ยวิก�บการ่ป็ร่�บเป็ลุ่��ยนพฤต�กร่ร่มื่ นอกจิากน�$ย�งเป็�นพ�$นฐานทางทฤษฎี�ของการ่แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่ต�วิอย�างซี&�งใช�ในการ่ฝ่Oกอบร่มื่ต�างๆ แบนดูร่าเน�นการ่ศึ&กษาเก��ยวิก�บ ควิามื่มื่�ป็ร่ะสั�ทธิ�ภาพของตนเองในบร่�บทท��หลุ่ากหลุ่าย

ต�วิอย�างเร่าเร่�ยนร่ �หลุ่ายสั��งหลุ่ายอย�างผั�านโฆษณาท�วิ� โฆษณามื่�กจิะช�$น/าวิ�าการ่ดู��มื่เคร่��องดู��มื่บางอย�าง หร่�อใช�ยาสัร่ะผัมื่บางย��ห�อท/าให�เร่าเป็�นท��สันอกสันใจิจิากคนร่อบข�าง แลุ่ะมื่�กจิะมื่�คนสัวิยๆหร่�อหลุ่�อๆเข�ามื่าหา ข&$นอย�ก�บกร่ะบวินการ่ต�างๆท��เก��ยวิข�อง เช�นควิามื่สันใจิหร่�อแร่งจิงใจิ เร่าอาจิเลุ่�ยนแบบพฤต�กร่ร่มื่ท��อย�ในโฆษณา แลุ่ะซี�$อสั�นค�าท��เขาโฆษณาก�นไป็ตามื่ร่ะเบ�ยบหลุ่�กการ่

๑. ร่ะดู�บการ่เร่�ยนร่ �ผั�านการ่สั�งเกตดู จิะเก�ดูข&$นไดู�ดู�วิยการ่ร่ �จิ�กจิ�ดูร่ะเบ�ยบแลุ่ะซี�กซี�อมื่พฤต�กร่ร่มื่ท��เลุ่�ยนแบบอย�างมื่�ควิามื่หมื่าย แลุ่ะน/าไป็ใช�อย�างเป็Nดูเผัย การ่แป็ลุ่งพฤต�กร่ร่มื่ท��เลุ่�ยนแบบมื่า ในร่ป็ของค/าพดู ตร่า หร่�อภาพ จิะถกเก.บไวิ�ในห�วิ ไดู�ดู�กวิ�าการ่สั�งเกตเฉยๆ

60

Page 51: บทที่ ๒ (จริง)๑

๒. คนเร่ามื่�แนวิโน�มื่ท��จิะยอมื่ร่�บพฤต�กร่ร่มื่ท��เร่าเห.นวิ�าน�าจิะเอาอย�าง ถ�าพฤต�กร่ร่มื่น�$นท/าให�เก�ดูผัลุ่ท��เร่าเห.นวิ�ามื่�ค�ณค�าพอ

๓. คนเร่ามื่�แนวิโน�มื่ท��จิะยอมื่ร่�บพฤต�กร่ร่มื่ท��เร่าเห.นวิ�าน�าจิะเอาอย�าง ถ�าต�นแบบพฤต�กร่ร่มื่น�$นมื่�ควิามื่คลุ่�ายคลุ่&งก�บเร่า แลุ่ะเร่าน�บถ�อสัถานภาพแลุ่ะพฤต�กร่ร่มื่ซี&�งมื่�ค�ณค�าพอท��จิะน/าไป็ใช�ไดู�จิร่�ง

๒.๕.๒ ว�พากี่ษ(เร-�องกี่ารปร�บพฤติ�กี่รรมติามหล�กี่ว�ทยากี่ารสม�ยใหม!

ทฤษฎี�การ่เร่�ยนร่ �ทางป็Rญญาสั�งคมื่ของแบนดูร่�า ท/าให�เห.นควิามื่เช��อมื่โยงร่ะหวิ�างองค)ป็ร่ะกอบท�$งสัามื่ค�อ องค)ป็ร่ะกอบสั�วินบ�คคลุ่ องค)ป็ร่ะกอบสั��งแวิดูลุ่�อมื่ แลุ่ะองค)ป็ร่ะกอบของพฤต�กร่ร่มื่ท��ท/าให�เก�ดูพฤต�กร่ร่มื่แลุ่ะอ�ทธิ�พลุ่ขององค)ป็ร่ะกอบท��เช��อมื่โยงถ&งก�นแลุ่ะก�น กลุ่�าวิค�อบ�คคลุ่ก.มื่�อ�ทธิ�พลุ่ต�อพฤต�กร่ร่มื่ สั��งแวิดูลุ่�อมื่ก.มื่�อ�ทธิ�พลุ่ต�อพฤต�กร่ร่มื่ ในขณะเดู�ยวิก�นพฤต�กร่ร่มื่ก.มื่�อ�ทธิ�พลุ่ต�อบ�คคลุ่แลุ่ะสั��งแวิดูลุ่�อมื่ดู�วิย

อน&�งแนวิทางการ่พ�ฒนาพฤต�กร่ร่มื่มื่น�ษย)ตามื่หลุ่�กของแบนดูร่�า โดูยผั�านต�วิแบบหร่�อการ่เลุ่�ยนแบบคนอ��นน�$นน�บวิ�ามื่�ผัลุ่ต�อการ่ดู/าเน�นช�วิ�ตมื่น�ษย)ในช�วิ�ตป็ร่ะจิ/าวิ�นพอสัมื่ควิร่เพร่าะการ่เร่�ยนร่ �โดูยผั�านต�วิแบบเป็�นวิ�ธิ�ท��ง�ายแลุ่ะร่วิดูเร่.วิ ท��ผั�เร่�ยนไมื่�ต�องเสั�ยเวิลุ่าในการ่ไป็ศึ&กษาค�นควิ�าหาข�อมื่ลุ่จิากแหลุ่�งต�าง ๆ แต�การ่เลุ่�ยนแบบมื่�ผัลุ่ท�$งทางบวิกแลุ่ะทางลุ่บ ถ�าผั�สั�งเกตต�วิแบบไมื่�แยกแยะหร่�อแยกแยะไมื่�เป็�นวิ�าแบบอย�างไหนควิร่เอาเป็�นต�วิอย�าง แบบอย�างไหนไมื่�ควิร่เอาเป็�นต�วิอย�าง ดู�งน�$นผั�เลุ่�ยนแบบต�องมื่�พ�$นฐานดู�านควิามื่ร่ � ป็ร่ะสับการ่ณ) ท��สัามื่าร่ถพ�จิาร่ณาดู�วิยเหต�ผัลุ่ แลุ่�วิเลุ่�อกเอาแต�สั��งท��เห.นวิ�าเป็�นป็ร่ะโยชน) เช�น พฤต�กร่ร่มื่ ควิามื่ร่�นแร่ง ควิามื่ก�าวิร่�าวิ ควิามื่เห.นแก�ต�วิ ท��เผัยแพร่�ออกมื่าทางสั��อวิ�ทย� โทร่ท�ศึน) แต�ย�งโชคดู�ท��มื่น�ษย)สั�วินมื่ากร่ �จิ�กเลุ่�อกเลุ่�ยนแบบเฉพาะพฤต�กร่ร่มื่ท��มื่�ผัลุ่ทาง

61

Page 52: บทที่ ๒ (จริง)๑

บวิก โดูยผั�านต�วิแบบ เพร่าะพฤต�กร่ร่มื่เหลุ่�าน�$ไดู�ร่�บการ่ยอมื่ร่�บการ่ยกย�องจิากสั�งคมื่ สั�วินพฤต�กร่ร่มื่ท��มื่�ผัลุ่ทางลุ่บบางอย�างถ�าผั�ท/าท/าแลุ่�วิไมื่�ไดู�ร่�บการ่ลุ่งโทษ แลุ่ะพฤต�กร่ร่มื่น�$นน/าควิามื่มื่��งค��งทางทร่�พย)สั�นมื่าให� คนก.แอบเลุ่�ยนแบบพฤต�กร่ร่มื่เหลุ่�าน�$อย�บ�าง เช�น การ่ค�าขายสั�นค�าผั�ดูกฎีหมื่าย ค�าขายยาเสัพต�ดู การ่หลุ่�กเลุ่��ยงการ่เสั�ยภาษ�ให�แก�ร่�ฐ เป็�นต�น เพร่าะฉะน�$น ร่างวิ�ลุ่หร่�อการ่ท/าโทษมื่�ผัลุ่ต�อการ่เลุ่�ยนแบบ บางคร่�$งการ่แสัดูงพฤต�กร่ร่มื่แบบเดู�ยวิก�นของต�วิแบบแต�ไดู�ผัลุ่ร่�บต�างก�น เช�น การ่แสัดูงควิามื่ก�าวิร่�าวิแลุ่�วิไดู�ร่�บการ่ลุ่งโทษผั�สั�งเกตจิะไมื่�เลุ่�ยนแบบพฤต�กร่ร่มื่น�$อ�ก ในขณะเดู�ยวิก�นถ�าการ่แสัดูงควิามื่ก�าวิร่�าวิแลุ่�วิไดู�ร่�บร่างวิ�ลุ่จิะท/าให�ผั�สั�งเกตน/าเอาไป็เลุ่�ยนแบบ

สั��งท��เป็�นองค)ป็ร่ะกอบสั/าค�ญอ�กป็ร่ะการ่หน&�งท��ท/าให�ผั�เร่�ยนต�ดูสั�นใจิเลุ่�ยนแบบพฤต�กร่ร่มื่ท��เหมื่าะสัมื่ค�อสั��งแวิดูลุ่�อมื่ซี&�งในท��น�$หมื่ายถ&งสั��งแวิดูลุ่�อมื่ท��เป็�นบ�คคลุ่ก.ไดู�หร่�อสั��งแวิดูลุ่�อมื่อ��น ๆ ท��บ�คคลุ่สัร่�างข&$นก.ไดู� เช�นต�วิอย�างสั��งแวิดูลุ่�อมื่บ�คคลุ่ท��ใกลุ่�ท��สั�ดูค�อพ�อแมื่�หร่�อญาต�พ��น�อง เป็�นต�น แน�นอนวิ�าเดู.กท��เก�ดูจิากคร่อบคร่�วิท��สัมื่าช�กในคร่อบคร่�วิเป็�นสั�ภาพชน เดู.กย�อมื่มื่�พฤต�กร่ร่มื่สั�ภาพเร่�ยบร่�อยดู�วิย เดู.กท��เก�ดูในคร่อบคร่�วิท��สัมื่าช�กในคร่อบคร่�วิเป็�นคนก�าวิร่�าวิ เดู.กย�อมื่มื่�พฤต�กร่ร่มื่ก�าวิร่�าวิดู�วิย เดู.กท��พ�อแมื่�เป็�นช�างย�อมื่จิะมื่�ควิามื่ร่ �แลุ่ะท�กษะดู�านช�างดู�กวิ�าเดู.กท��พ�อแมื่�ป็ร่ะกอบอาช�พอย�างอ��น แลุ่ะมื่�แนวิโน�มื่วิ�าเมื่��อโตข&$นเขาจิะเลุ่�อกอาช�พท��พ�อแมื่�ท/า

การ่ก/าก�บตนเอง (Self-Regulation) เป็�นแนวิค�ดูท��สั/าค�ญอ�กแนวิค�ดูหน&�งของทฤษฎี�การ่เร่�ยนร่ �ทางป็Rญญาสั�งคมื่ซี&�งแบนดูร่�าเช��อวิ�าจิะเป็�นวิ�ธิ�หน&�งท��จิะท/าให�การ่ป็ร่�บพฤต�กร่ร่มื่มื่น�ษย)ดู/าเน�นไป็ตามื่ควิามื่คาดูหวิ�งของผั�เร่�ยนเพร่าะพฤต�กร่ร่มื่ของมื่น�ษย)ไมื่�ไดู�เป็�นผัลุ่มื่าจิากการ่เสัร่�มื่แร่งแลุ่ะการ่ลุ่งโทษจิากภายนอกเพ�ยงอย�างเดู�ยวิ หากแต�เก�ดูมื่าจิากการ่ควิบค�มื่ควิามื่ค�ดู ควิามื่ร่ �สั&ก แลุ่ะ

62

Page 53: บทที่ ๒ (จริง)๑

การ่กร่ะท/าของตนดู�วิย ซี&�งมื่�ข� $นตอนหร่�อกร่ะบวินการ่อย� ๓ ป็ร่ะการ่ค�อ กร่ะบวินการ่สั�งเกตตนเอง (self-observation) กร่ะบวินการ่ต�ดูสั�น (judgment process) แลุ่ะการ่แสัดูงป็ฏิ�ก�ร่�ยาต�อตนเอง (self-reaction)

การ่ร่�บร่ �ควิามื่สัามื่าร่ถของตน (Self-Efficacy) ท��บ�คคลุ่ศึ&กษาจิากป็ร่ะสับการ่ณ)ท��ป็ร่ะสับควิามื่สั/าเร่.จิ (mastery

experiences) ท��ผั�านมื่าของตนท/าให�ผั�เร่�ยนเก�ดูแร่งบ�นดูาลุ่ใจิในการ่ท��จิะอดูทน อดูกลุ่�$นก�บอ�ป็สัร่ร่คของช�วิ�ต จินน/าไป็สั�ควิามื่สั/าเร่.จิ อาจิจิะมื่�ค/าถามื่ตามื่มื่าวิ�า ถ�าป็ร่ะสับการ่ณ)ท��ป็ร่ะสับควิามื่สั/าเร่.จิน�$นมื่�ผัลุ่ในทางลุ่บแลุ่�วิเขาย�งพยายามื่ให�ป็ร่ะสับควิามื่สั/าเร่.จิดู�งกลุ่�าวิอ�กจิะเก�ดูอะไร่ก�บต�วิเขาแลุ่ะสั�งคมื่ เช�น โจิร่ผั�ร่ �ายเคยป็ร่ะสับควิามื่สั/าเร่.จิในการ่ป็ลุ่�นแลุ่ะฆ�าเจิ�าทร่�พย)มื่าแลุ่�วิ ในตอนน�$แบนดูร่�าคงจิะค�ดูถ&งเฉพาะป็ร่ะสับการ่ณ)ท��เป็�นเช�งบวิก เช�น เคยป็ร่ะสับควิามื่สั/าเร่.จิในการ่ศึ&กษาเลุ่�าเร่�ยน หร่�อการ่ท/างานอย�างใดูอย�างหน&�ง ก.จิะพยายามื่ในการ่ศึ&กษาเลุ่�าเร่�ยนหร่�อการ่ท/างานให�สั/าเร่.จิเหมื่�อนอย�างท��เคยท/ามื่าแลุ่�วิ

อ�กน�ยหน&�งถ�ามื่องถ&งจิ�ดูไมื่�ดู�ของการ่เลุ่�ยนแบบก.ค�อ พฤต�กร่ร่มื่การ่เร่�ยนแบบเป็�นพฤต�กร่ร่มื่ท��ไมื่�ควิร่สั�งเสัร่�มื่เพร่าะมื่�นท/าให�เร่าขาดูควิามื่เป็�นต�วิของต�วิเอง ควิามื่เป็�นเอกภาพ เอกลุ่�กษณ)เฉพาะต�วิย�อมื่สัญเสั�ยไป็ ท/าให�ค�ณค�าท��แท�จิร่�งในต�วิบ�คคลุ่ไมื่�ไดู�ร่�บการ่สั�งเสัร่�มื่ สั�งคมื่ท��ป็ร่ะกอบไป็ดู�วิยควิามื่หลุ่ากหลุ่ายแสัดูงให�เห.นวิ�าคนในสั�งคมื่ มื่�ควิามื่เป็�นต�วิของต�วิเอง มื่�ควิามื่เช��อมื่��น แลุ่ะสัร่�างสัร่ร่ค) ซี&�งการ่ท��สั�งคมื่ป็ร่ะกอบไป็ดู�วิยบ�คคลุ่เหลุ่�าน�$ย�อมื่แสัดูงให�เห.นถ&งข�ดูควิามื่สัามื่าร่ถ แลุ่ะศึ�กยภาพท��จิะพ�ฒนาตนเองจินไป็สั�ควิามื่เป็�นผั�น/า ควิามื่เป็�นสั�งคมื่ท��เข�มื่แข.ง แลุ่ะเป็�นสั�งคมื่ต�นแบบในการ่พ�ฒนาท��แท�จิร่�งไดู�

63