2ος Σπόνδυλος

«Δείκτες Βιώσιμης Ανάπτυξης»

Υπεύθυνος Διδάσκων: Ι. Σπιλάνης, Επικ. ΚαθηγητήςΥπεύθυνος Διδάσκων: Ι. Σπιλάνης, Επικ. Καθηγητής

Θέμα ατομικής εργασίας: «Η ελκυστικότητα των νησιών του νομού των Κυκλάδων»

ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2006

Επιμέλεια εργασίας:Τριανταφυλλιά Μαρσώνη,

143/05045

Περιεχόμενα

1. Σύνθετος δείκτης ελκυστικότητας και υπο-δείκτες – ποιες παραμέτρους αποτυπώνουν οι επιλεγμένοι υπο-δείκτες και γιατί αυτές είναι σημαντικές. 2

2. Πίνακας δεικτών (τιμές και τύποι) – επεξήγηση για μετατροπή δεικτών και τυποποίηση.4

3. Συσχετίσεις σε τελικούς υπο-δείκτες και ανάλυση συσχετίσεων (ποιοι υπο-δείκτες θα έπρεπε να αποκλειστούν και γιατί). 5

4. Cluster analysis (ομαδοποίηση) 8

5. Συμπεράσματα που βγαίνουν από τις ομαδοποιήσεις των νησιών και τι προτάσεις πολιτικής θα μπορούσαν να υποβληθούν. 10

Βιβλιογραφία 12

1

1. Σύνθετος δείκτης ελκυστικότητας και υπο-δείκτες – ποιες παραμέτρους αποτυπώνουν οι επιλεγμένοι υπο-δείκτες και γιατί αυτές είναι σημαντικές.

Ο σύνθετος δείκτης ελκυστικότητας υπολογίζεται από το άθροισμα των 7 κανονικοποιημένων υπο-δεικτών:

AI = (0,25*GPI)+(0,2*PI)+(0,2*AcI)+(0,15*QII)+(0,1*SQI)+(0,05*EI)+(0,05*SI)

GPI = (0,5*X1) + (0,5*X2), υπο-δείκτης αναπτυξιακού υποβάθρου. όπου Χ1: ο αριθμός των επιχειρήσεων/ κάτοικο, Χ2: αριθμός εργαζομένων/ κάτοικο.

Ο αριθμός των επιχειρήσεων και ο αριθμός των εργαζομένων δεν προσδιορίζεται αν είναι εποχικοί ή όχι, λόγω έλλειψης δεδομένων. Σε κάποιες περιπτώσεις, ειδικά όσον αφορά τα νησιά, η εγκατάσταση των επιχειρήσεων είναι στα νησιά, αλλά οι μέτοχοι που επωφελούνται των κερδών κατοικούν σε άλλες περιοχές. Επίσης, σε αρκετές περιπτώσεις στις επιχειρήσεις απασχολείται προσωπικό που δεν διαμένει μόνιμα στα νησιά. Επομένως, οι επιχειρήσεις δεν δημιουργούν πάντοτε ευκαιρίες ανάπτυξης, λόγω εξαγωγής των κερδών από τα νησιά, ούτε ευκαιρίες απασχόλησης απασχολούν εφήμερο προσωπικό. PI = population, υπο-δείκτης πληθυσμιακού μεγέθους.

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι οι μεγάλοι πληθυσμοί καθιστούν ένα μέρος πιο ελκυστικό, λόγω της ανάγκης του ανθρώπου για κοινωνική συναναστροφή ώστε να καθοριστούν οι κοινωνικές δομές. Η αύξηση του πληθυσμού συνεπάγεται αύξηση των δραστηριοτήτων, των υποδομών και των παρεχόμενων υπηρεσιών, όπου στην περίπτωση των ελληνικών νησιών είναι ιδιαιτέρως σημαντικά για την ευημερία των κατοίκων τους. AcI = accessibility, υπο- δείκτης προσβασιμότητας.

Τα νησιά διαφοροποιούνται από άλλες περιφέρειες εξαιτίας των πρόσθετων μειονεκτημάτων που δημιουργεί η θάλασσα. Η πρόσβαση σε άλλα νησιά ή στην ηπειρωτική χώρα περιορίζεται στη χρήση πλοίων ή αεροπλάνων. Καθώς το κόστος των αερομεταφορών είναι υψηλό, απαιτείται ένα επαρκές δίκτυο ακτοπλοϊκών δρομολογίων για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των νησιών. Φαινόμενα κακοκαιρίας, ειδικά κατά τη διάρκεια του χειμώνα, επιδεινώνουν την προσβασιμότητα των νησιών. QII = (0,7*dBasic Infra Access positive)+(0,3*dSupl Infra (0-1)), υπο-δείκτης ποσότητας υποδομών.

dBasic Infra Access = (0,3*Access School)+(0,3*Access Hospital)+(0,2*Access Bank)+(0,2*Access IRS)dSupl Infra = (0,4*dCulture)+(0,3*dSports)+(0,3*dWelfare)dCulture = ((Museums*0,2)+(Libraries*0,3)+(Cinemas*0,5))/3dSports = ((Sport Field*0,2)+(Swimming Pool*0,3)+(Stadium*0,5))/3dWelfare = ((Nursing homes*0,3)+('Help at home'*0,2)+(ΚΔΑΠ*0,5))/3

Η έλλειψη των παραπάνω παραμέτρων μειώνει την ελκυστικότητα των νησιών ως μέρη εγκατάστασης νέων οικονομικών δραστηριοτήτων, ενώ παράλληλα μειώνει την ανταγωνιστικότητα των υπαρχόντων επιχειρήσεων. Από τις παραμέτρους του συγκεκριμένου υπο-δείκτη μεγαλύτερο βάρος δίνεται στις παραμέτρους της υγείας και της εκπαίδευσης επειδή θεωρούνται πρώτης προτεραιότητας για την ευημερία μιας κοινωνίας, ωστόσο η απουσία σχολείων οδηγεί σε μετακίνηση του πληθυσμού κάτι που δε θα συνέβαινε σε περίπτωση υποδομής υγείας. Οι τράπεζες επιλέγονται επειδή προωθούν μια σειρά υπηρεσιών που διευκολύνουν τις καθημερινές συνδιαλλαγές. SQI = (0,5*In-island Births /Births)+(0,5*Διακομιδές/κάτοικο positive), υπο-δείκτης ποιότητας των υπηρεσιών.

2

Η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας υπολογίζεται από τον αριθμό μεταφορών ασθενών (διακομιδές) ανά κάτοικο, όπου φαίνεται η επάρκεια του διαθέσιμου ιατρικού εξοπλισμού και η ικανότητα του προσωπικού να χειρίζεται έκτακτα περιστατικά. Υπολογίζεται επίσης, από τον αριθμό γεννήσεων στο νησί προς τις συνολικές γεννήσεις όπου διαφαίνεται η άποψη των κατοίκων των νησιών για τις υπηρεσίες υγείας του εκάστοτε νησιού- αφού σε αρκετές περιπτώσεις ο τοκετός λαμβάνει χώρα σε μαιευτήρια κεντρικών πόλεων ή της πρωτεύουσας. ΕΙ: υπο-δείκτης περιβαλλοντικής ποιότητας.

Το περιβάλλον θεωρείται ως κύρια παράμετρος που επηρεάζει την ποιότητα ζωής. Παρόλο που η γεωγραφική απομόνωση επηρεάζει αρνητικά την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη των νησιών, έχει θετικές συνέπειες στη διατήρηση των οικοσυστημάτων τους και του φυσικού περιβάλλοντος. Τα περιβαλλοντικά προβλήματα στα νησιά περιορίζονται σε σημειακές πηγές μόλυνσης. Επιπλέον, ο περιβαλλοντικός παράγοντας λαμβάνεται υπόψη από τη στιγμή που αποτελεί πυλώνα της βιώσιμης ανάπτυξης. SI: υπο-δείκτης ασφάλειας.

Τα θέματα ασφάλειας όλο και περισσότερο θεωρούνται σημαντικά στην εξασφάλιση καλής ποιότητας ζωής. Με τη βελτίωση των συνθηκών ασφάλειας δημιουργούνται ασφαλέστερα μέρη διαβίωσης και εργασίας για τους ανθρώπους. Στην περίπτωση των νησιών, η μικρή κλίμακα και τα όρια της θάλασσας συμβάλλουν στη δημιουργία συνθηκών ασφάλειας.

3

2. Πίνακας δεικτών (τιμές και τύποι) – επεξήγηση για μετατροπή δεικτών και τυποποίηση.

Για τη μετατροπή των αρχικών δεικτών και την τυποποίησή τους χρησιμοποιούνται οι παρακάτω σχέσεις:

[1] Access = virtual / real[2] (0-1) = (X-Xmin) / (Xmax - Xmin)

[3] positive = 1 - (X / Xmax)

Η πρώτη σχέση χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό του υπο-δείκτη QII ώστε να υπολογιστεί η αναλογία της εικονικής προς την πραγματική απόσταση του κάθε νησιού σε σχέση με τις βασικές υποδομές (σχολεία, νοσοκομεία, τράπεζα, εφορεία). Η δεύτερη σχέση χρησιμοποιείται κατά τον υπολογισμό των υπο-δεικτών GPI, PI, AcI, QII, SQI ώστε να διαμορφωθούν οι τιμές σε μία κλίμακα από 0 εώς 1 ανάλογα με το βαθμό σημαντικότητας, ώστε να είναι δυνατή τόσο η σύγκριση όσο και η άθροιση των τιμών τους όπως προκύπτουν. Η τρίτη σχέση χρησιμοποιείται κατά τον υπολογισμό των υπο-δεικτών AcI, QII, SQI, ώστε να δοθούν θετικές τιμές στις παραμέτρους που έχουν θετική αξία και συμβάλλουν στην αύξηση της ελκυστικότητας των νησιών.

Με τη βοήθεια του αρχικού πίνακα δεικτών, των τύπων των υπο-δεικτών και των παραπάνω τριών σχέσεων, υπολογίζονται οι τιμές των 7 υπο-δεικτών, βάσει των οποίων υπολογίζεται τελικά και ο σύνθετος δείκτης ελκυστικότητας.

Οι τιμές των 7 υπο-δεικτών και του σύνθετου δείκτη ελκυστικότητας για κάθε νησί των νομού Κυκλάδων φαίνεται στον παρακάτω πίνακα:

Islands GPI PI AcI QII SQI EI SI AIAmorgos 0,236 0,087 0,6982294 0,694 0,4147929 1 1 0,4616252

Anafi 0,267 0,0062 0,6589684 0,6471 0,3554606 1 1 0,4323947Andros 0,206 0,502 0,7367206 0,7504 0,4599301 1 1 0,5577971

Antiparos 0,281 0,045 0,817552 0,623 0,5 1 1 0,4862104Donoussa 0,119 0,00061 0 0,5117 0,3244717 1 1 0,2390742

Iraklia 0,275 0 0,4272517 0,4403 0,1968359 1 1 0,3399289Thira 0,332 0,675 0,8583526 0,7404 0,4260571 1 1 0,6433362

Thirasia 0,143 0,0059 0,6089299 0 0,4288281 1 1 0,3015988Ios 0,297 0,086 0,8321786 0,6967 0,3879217 1 1 0,5011829Kea 0,267 0,115 0,5950731 0,6919 0,4549245 1 1 0,4580421

Kimolos 0,156 0,031 0,6420323 0,3762 0,460314 1 1 0,3760679Koufonisi 0,285 0,011 0,4395689 0,5446 0,1820988 1 1 0,3612637Kythnos 0,278 0,074 0,5250192 0,6111 0,3600007 1 1 0,4169689

Milos 0,259 0,235 0,7190146 0,8218 0,4417265 1 1 0,5229956Mykonos 0,317 0,466 0,7944573 0,71833 0,4364194 1 1 0,5827329

Naxos 0,227 0,918 0,8537336 0,7231 0,4407475 1 1 0,6636365Paros 0,276 0,647 0,8468052 0,7102 0,4557649 1 1 0,6198675

Serifos 0,185 0,064 0,6158584 0,6936 0,3340798 1 1 0,4196697Sikinos 0,206 0,0044 0,6558891 0,5467 0,3397137 1 1 0,3995342Sifnos 0,278 0,117 0,6620477 0,6825 0,4918413 1 1 0,4768687Syros 0,229 1 0,804465 0,788 0,9760618 1 1 0,7339492

Schinoussa 0,245 0,0028 0,43495 0,4592 0 1 1 0,31768Tinos 0,236 0,429 0,7759815 0,677 0,3982205 1 1 0,5413684

Folegandros 0,255 0,026 0,6920708 0,6366 0,3856127 1 1 0,4414154

4

3. Συσχετίσεις σε τελικούς υπο-δείκτες και ανάλυση συσχετίσεων (ποιοι υπο-δείκτες θα έπρεπε να αποκλειστούν και γιατί).

Γίνονται συσχετίσεις στους υπο-δείκτες και αποκλείονται αυτοί που παρουσιάζουν τη μεγαλύτερη συσχέτιση (r>0.6).

Nonparametric Correlations

Correlations

GPI SQI AcI QII EI SI PI

Spearman's rho

GPI

Correlation Coefficient

1,000 ,033 ,315 ,239 . . ,231

Sig. (2-tailed)

. ,878 ,134 ,261 . . ,277

N 24 24 24 24 24 24 24

SQI

Correlation Coefficient

,033 1,000 ,598(**) ,485(*) . . ,676(**)

Sig. (2-tailed)

,878 . ,002 ,016 . . ,000

N 24 24 24 24 24 24 24

AcI

Correlation Coefficient

,315 ,598(**) 1,000 ,747(**) . . ,795(**)

Sig. (2-tailed)

,134 ,002 . ,000 . . ,000

N 24 24 24 24 24 24 24

QII

Correlation Coefficient

,239 ,485(*) ,747(**) 1,000 . . ,874(**)

Sig. (2-tailed)

,261 ,016 ,000 . . . ,000

N 24 24 24 24 24 24 24

EI

Correlation Coefficient

. . . . . . .

Sig. (2-tailed)

. . . . . . .

N 24 24 24 24 24 24 24

SI

Correlation Coefficient

. . . . . . .

Sig. (2-tailed)

. . . . . . .

N 24 24 24 24 24 24 24

PI

Correlation Coefficient

,231 ,676(**) ,795(**) ,874(**) . . 1,000

Sig. (2-tailed)

,277 ,000 ,000 ,000 . . .

N 24 24 24 24 24 24 24

** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).* Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed).

Με βάση τoν παραπάνω πίνακα προκύπτει ότι ο υπο-δείκτης PI παρουσιάζει υψηλή συσχέτηση με τους υπο-δείκτες SQI, AcI, QII. O υπο-δείκτης QII συσχετίζεται με τον AcI και ο υπο-δείκτης AcI με τον SQI.

Ακολουθεί δεύτερη συσχέτηση όπου αφαιρείται ο υπο-δείκτης PI.

5

Nonparametric Correlations

Correlations

GPI SQI AcI QII EI SISpearman's rho

GPI Correlation Coefficient

1,000 ,033 ,315 ,239 . .

Sig. (2-tailed)

. ,878 ,134 ,261 . .

N 24 24 24 24 24 24 SQI Correlatio

n Coefficient

,033 1,000 ,598(**),485(*

). .

Sig. (2-tailed)

,878 . ,002 ,016 . .

N 24 24 24 24 24 24 AcI Correlatio

n Coefficient

,315,598(**

)1,000

,747(**)

. .

Sig. (2-tailed)

,134 ,002 . ,000 . .

N 24 24 24 24 24 24 QII Correlatio

n Coefficient

,239 ,485(*) ,747(**) 1,000 . .

Sig. (2-tailed)

,261 ,016 ,000 . . .

N 24 24 24 24 24 24 EI Correlatio

n Coefficient

. . . . . .

Sig. (2-tailed)

. . . . . .

N 24 24 24 24 24 24 SI Correlatio

n Coefficient

. . . . . .

Sig. (2-tailed)

. . . . . .

N 24 24 24 24 24 24

** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).* Correlation is significant at the 0.05 level (2-tailed).

Με βάση την παραπάνω συσχέτηση παρουσιάζουν μεγάλη αλληλεπικάλυψη οι υπο-δείκτες AcI και QII, οπότε αποκλείεται ένας από τους δύο και ακολουθεί τρίτη συσχέτηση, όπου αφαιρείται ο υπο-δείκτης QII.

6

Nonparametric Correlations

Correlations

GPI SQI AcI EI SISpearman's rho

GPI Correlation Coefficient

1,000 ,033 ,315 . .

Sig. (2-tailed)

. ,878 ,134 . .

N 24 24 24 24 24 SQI Correlation

Coefficient,033 1,000 ,598(**) . .

Sig. (2-tailed)

,878 . ,002 . .

N 24 24 24 24 24 AcI Correlation

Coefficient,315 ,598(**) 1,000 . .

Sig. (2-tailed)

,134 ,002 . . .

N 24 24 24 24 24 EI Correlation

Coefficient. . . . .

Sig. (2-tailed)

. . . . .

N 24 24 24 24 24 SI Correlation

Coefficient. . . . .

Sig. (2-tailed)

. . . . .

N 24 24 24 24 24

** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

Τελικά, μετά την τελευταία συσχέτηση χρησιμοποιούνται οι παραπάνω δείκτες οι οποίοι δεν επικαλύπτονται μεταξύ τους.

7

4. Cluster analysis (ομαδοποίηση)

Cluster

Case Processing Summarya,b

24 96,0 1 4,0 25 100,0N Percent N Percent N Percent

Valid Missing Total

Cases

Squared Euclidean Distance useda.

Average Linkage (Between Groups)b.

Average Linkage (Between Groups)

Agglomeration Schedule

13 18 ,000 0 0 8

1 10 ,000 0 0 11

2 24 ,000 0 0 11

4 20 ,000 0 0 9

11 12 ,000 0 0 13

8 22 ,000 0 0 17

3 23 ,000 0 0 12

13 19 ,000 1 0 15

4 9 ,000 4 0 18

7 16 ,000 0 0 14

1 2 ,001 2 3 15

3 14 ,001 7 0 16

6 11 ,001 0 5 17

7 17 ,001 10 0 19

1 13 ,002 11 8 18

3 15 ,002 12 0 21

6 8 ,003 13 6 20

1 4 ,004 15 9 21

7 21 ,009 14 0 23

5 6 ,011 0 17 22

1 3 ,012 18 16 22

1 5 ,029 21 20 23

1 7 ,064 22 19 0

Stage1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

Cluster 1 Cluster 2

Cluster Combined

Coefficients Cluster 1 Cluster 2

Stage Cluster FirstAppears

Next Stage

8

Dendrogram

* * * * * * H I E R A R C H I C A L C L U S T E R A N A L Y S I S * * * * * *

Dendrogram using Average Linkage (Between Groups)

Rescaled Distance Cluster Combine

C A S E 0 5 10 15 20 25 Label Num +---------+---------+---------+---------+---------+

Kythnos 13 Serifos 18 Sikinos 19 Amorgos 1 Kea 10 Anafi 2 Folegandros 24 Antiparos 4 Sifnos 20 Ios 9 Andros 3 Tinos 23 Milos 14 Mykonos 15 Thirasia 8 Schinoussa 22 Kimolos 11 Koufonisi 12 Iraklia 6 Donoussa 5 Thira 7 Naxos 16 Paros 17 Syros 21

5. Συμπεράσματα που βγαίνουν από τις ομαδοποιήσεις των νησιών και τι προτάσεις πολιτικής θα μπορούσαν να υποβληθούν.

Στο δενδρόγραμμα που προέκυψε διακρίνονται 8 ομάδες. Η Σύρος, που παρουσιάζει τον υψηλότερο δείκτη ελκυστικότητας (ΑΙ= 0,7339492), αποτελεί το νομαρχιακό και διοικητικό κέντρο του νομού Κυκλάδων. Έχει υψηλό δείκτη

9

προσβασιμότητας, ποσότητας υποδομών και ποιότητας υπηρεσιών, καθώς και το μεγαλύτερο αριθμό πληθυσμού. Η Θήρα, η Πάρος και η Νάξος ομαδοποιούνται μαζί (χαρακτηρίζονται ως ελκυστικά νησιά) διότι είναι νησιά που παρουσιάζουν μεγάλη τουριστική κίνηση, υψηλή επιχειρηματική δύναμη και δυναμικό πληθυσμό. Αν και δε βρίσκονται κοντά σε ηπειρωτικές περιοχές, συνδέονται ακτοπλοϊκά με συχνά δρομολόγια με την ηπειρωτική χώρα και με τα άλλα νησιά των Κυκλάδων. Η Δονούσα είναι το νησί με το χαμηλότερο δείκτη ελκυστικότητας λόγω της δύσκολης πρόσβασης σε αυτό, της χαμηλής οικονομικής ανάπτυξης και του λίγου πληθυσμού που συνεπάγεται ελάχιστες έως μηδαμινές υποδομές και υπηρεσίες. Χαρακτηρίζεται ως καθόλου ελκυστικό. Η Θηρασία ομαδοποιείται με τη Σχοινούσα αφού η προσβασιμότητα και στα δύο νησιά είναι χαμηλή. Παρουσιάζουν πολύ χαμηλούς δείκτες ελκυστικότητας, καθώς η πρώτη στερείται υποδομών και επιχειρηματικής δράσης, ενώ η δεύτερη τις έχει αναπτύξει σε πολύ μικρό βαθμό. Θα μπορούσαν να χαρακτηρίζονται ως μη ελκυστικά. Η Κίμωλος, το Κουφονήσι και η Ηράκλεια ομαδοποιούνται λόγω της χαμηλής επιχειρηματικής δράσης, της δύσκολης πρόσβασης, αν και κοντά σε μεγαλύτερα νησιά, και της έλλειψης υπηρεσιών και υποδομών. Θα μπορούσαν επίσης, να χαρακτηριστούν ως μη ελκυστικά. Η Κύθνος, η Σέριφος, η Σίκινος, η Αμοργός, η Κέα, η Ανάφη και η Φολέγανδρος παρουσιάζουν υψηλή προσβασιμότητα, υψηλό αριθμό επιχειρήσεων και υποδομών, αλλά χαρακτηρίζονται ως λιγότερο ελκυστικά νησιά. Αυτό πιθανώς να οφείλεται στο λίγο πληθυσμό που κατοικεί σε αυτά τα νησιά, καθιστώντας τα λιγότερο ελκυστικά και μη ανταγωνιστικά για την περαιτέρω οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Η Σίφνος, η Αντίπαρος και η Ίος παρουσιάζουν πολύ υψηλή προσβασιμότητα, υψηλό αριθμό υποδομών και αρκετά υψηλή επιχειρηματική δράση. Η Άνδρος, η Μήλος, η Μύκονος και η Τήνος ομαδοποιούνται καθώς οι τιμές του δείκτη ελκυστικότητας συγκλίνουν. Παρουσιάζουν υψηλές τιμές στον υπο-δείκτη προσβασιμότητας και παρόμοιες τιμές στους υπο-δείκτες ποσότητας υποδομών και ποιότητας υπηρεσιών. Χαρακτηρίζονται ως λιγότερο ελκυστικά, με εξαίρεση τη Μύκονο που είναι δυνητικά πιο ελκυστικό νησί.

Συμπερασματικά, νησιά με μικρό πληθυσμό και οικονομική βάση και όχι απευθείας σύνδεση με τις ηπειρωτικές περιοχές, φαίνεται πως στηρίζονται στις αναπτυξιακές δραστηριότητες και τις συνδέσεις με τα μεγαλύτερα γειτονικά νησιά και επηρεάζονται από το βαθμό απομόνωσης. Τα μεσαία σε μέγεθος νησιά, με σταθερό, αν όχι δυναμικό, πληθυσμό και οικονομική βάση είναι σχετικά ελκυστικά. Αυτά τα νησιά έχουν συχνότερη ακτοπλοϊκή σύνδεση με την ηπειρωτική χώρα και επωφελούνται από τον ισχυρότερο τουριστικό τομέα που έχουν αναπτύξει. Ο μεγάλος πληθυσμός και οι πολυάριθμες οικονομικές δραστηριότητες ευνοούν τα μεγαλύτερα σε έκταση νησιά και δικαιολογούν την ύπαρξη των πλήρων υποδομών και υπηρεσιών, καθώς και τις συχνές ακτοπλοϊκές συνδέσεις με την ηπειρωτικές χώρα. Σημαντικός ευνοϊκός παράγοντας είναι η ύπαρξη αεροδρομίου ή ελικοδρομίου, που διευκολύνουν στο μέγιστο βαθμό τις μετακινήσεις και τις μεταφορές.

Η Ελλάδα αποτελεί νησιωτική χώρα δίχως συγκροτημένη νησιωτική πολιτική, σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο. Ο νησιωτικός χώρος του Αιγαίου, εξαιτίας της γεωγραφικής θέσης του και της μεγάλης απόστασης από τον ηπειρωτικό κορμό της χώρας αλλά και της ιστορικής και πολιτιστικής πορείας του, αποτελεί μια ιδιαίτερη χωρική μονάδα και μια ενιαία περιφερειακή οντότητα, η οποία αντιμετωπίζει σε αρκετούς τομείς σοβαρά αναπτυξιακά προβλήματα. Η συγκέντρωση του πληθυσμού στα αστικά κέντρα, η απομόνωση και η περιφερειακότητα, το υψηλό κόστος μεταφορών και η έλλειψη 

10

ενδονησιωτικής επικοινωνίας, η ανεπαρκής οργάνωση του τουρισμού και η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος είναι ορισμένα μόνο από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η νησιωτική περιφέρεια.

Προτάσεις πολιτικής που θα μπορούσαν να υποβληθούν είναι η μεταχείριση των διαφορετικών καταστάσεων, δηλαδή των ιδιομορφιών του κάθε νησιού, με τον αντίστοιχο τρόπο και ανάλογη μεθοδολογία, χωρίς να γίνονται γενικεύσεις. Ο νησιωτικός χώρος καθότι περιορισμένος, θα πρέπει να αξιοποιείται στο μέγιστο βαθμό ως προς τις αρχές- τους τρεις πυλώνες- της βιώσιμης ανάπτυξης: την οικονομική αποτελεσματικότητα, την κοινωνική δικαιοσύνη και την περιβαλλοντική διατήρηση. Με αυτό τον τρόπο θα επιτευχθεί η διαφύλαξη της φυσικής και πολιτιστικής ποικιλομορφίας του νησιωτικού χώρου, χωρίς να υπάρξουν αλλοιώσεις λόγω της προσπάθειας οικονομικής μεγέθυνσης αποκλειστικά.

Μια κοινή ολοκληρωμένη πολιτική για τις νησιωτικές περιοχές θα έπρεπε να προβλέπει μια σειρά αντισταθμιστικών μέτρων σχετικά με τους αρνητικούς αντίκτυπους που συνεπάγεται το μειονέκτημα του νησιωτικού χαρακτήρα και μια σειρά κινήτρων, φορολογικών όπως και οικονομικών, με σκοπό να αναπτυχθεί μια ισχυρότερη ενδογενής οικονομία. Στην περίπτωση των νησιών η έννοια της ισχυροποίησης της οικονομίας έρχεται σε αντίθεση και δεν εναρμονίζεται με τη δυσμενή γεωγραφική θέση των νησιών. Προκειμένου η οικονομία των νησιών να είναι ανταγωνιστική, κρίνεται αναγκαία η εξεύρεση τρόπων εξάλειψης ορισμένων μειονεκτημάτων (ενδεχομένως και απειλών) που προστίθενται στα φυσικά μειονεκτήματα που δημιουργεί η νησιωτικότητα. Τα παραπάνω θα μπορούσαν να υλοποιηθούν με την χορηγία κρατικών ενισχύσεων, την παροχή οικονομικών κινήτρων και φορολογικών απαλλαγών.

Επίσης, όσον αφορά την κοινωνική ευημερία θα πρέπει να οργανωθεί πληρέστερο δίκτυο ακτοπλοϊκών δρομολογίων προς τα πιο απομακρυσμένα νησιά, ώστε να αυξηθεί η ευκολία πρόσβασης σε αυτά. Βασικές προϋποθέσεις είναι η πρόσβαση στην εκπαίδευση ώστε να μη γίνονται μετακινήσεις πληθυσμών προς μεγαλύτερα πληθυσμιακά κέντρα (το επίπεδο εκπαίδευσης αποτελεί μια αιτία της οικονομικής αποτελεσματικότητας), η ύπαρξη ή η δημιουργία υποδομών, όπως νοσοκομεία, και υπηρεσιών, όπως τράπεζες, καθώς και η πρόσβαση στην εργασία και η δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης που αποτελούν αιτίες της κοινωνικής συνοχής.

Τέλος, αναφέρεται ότι θεμελιώδους σημασίας είναι όποιες πολιτικές εφαρμοστούν να έχουν πραγματικές θετικές επιπτώσεις στο νησιωτικό πληθυσμό, ευνοώντας παράλληλα την τοπική οικονομία και να μην περιορίζονται στην προώθηση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που δεν συμβαδίζουν με την πραγματικότητα (κοινωνική και περιβαλλοντική) των Κυκλάδων.

Βιβλιογραφία

Fernandez Martin F. 1999. Îles et Regions Ultraperipheriques de L’ Union Europeenne. Editions de l'Aube,Collection l'aube territoire. ISBN 2-87678-488-2

11

Πετράκος Γ. και Ψυχάρης Γ. 2003. Οι Περιφερειακές Ανισότητες στην Ελλάδα: μια εναλλακτική μέθοδος υπολογισμού. Σειρά Ερευνητικών Εργασιών 9(28): 621-644.

Spilanis I., Kondili J. and S. Gryllaki. 2003. Measuring the Attractiveness of Small Islands. A Tool for Sustainability. Paper Submitted for Presentation at the International Conference on Sustainability Indicators/ Organized by the Islands and Small States Institute/ of the University of Malta/ Foundation for Environmental Studies, Vallette, Malta.

Viola V. 1998. Έκθεση σχετικά με τα προβλήματα των νησιωτικών περιοχών της Ευρωπαϊκής ΄Ένωσης. Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής.

UNEP. 1996. Μέθοδοι και Εργαλεία για τις μελέτες Συστημικής Ανάλυσης και Ανάλυσης Προοπτικών στη Μεσόγειο, Σειρά: Τεχνικές Εκθέσεις Νo 115, Sophia Antipolis (Επιμέλεια: Σπιλάνης Ι.).

www . aegean . gr / lid / internet / elliniki _ ekdosi / Dimosieuseis / EurislesStudy / Eurisles

www . aegean . gr / lid

www . aegean . gr / lid / internet / elliniki _ ekdosi / Dimosieuseis / Politiki - Nision . htm

www . eurisles . com / eurselection . asp ? Langue = GR

www.nomosphysis.org.gr/articles. php?artid=1628&lang=1&catpid=1 - 1

12