55
(ร่าง) แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม .. 2553 2557

(ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง)

แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม พ.ศ. 2553 – 2557

Page 2: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 2

สารบญ บทท 1 ความส าคญของกจการเพอสงคมตอประเทศไทย 3

1) นยาม: กจการเพอสงคม 2) ประเภท และรปแบบกจการเพอสงคม 3) ความสาคญของกจการเพอสงคมตอประเทศไทย 4) พฒนาการของกจการเพอสงคมทวโลกเปรยบเทยบกบประเทศไทย 5) สรปสถานการณกจการเพอสงคมในประเทศไทย 6) การวเคราะหโอกาสเชงยทธศาสตร และชองวางเชงศกยภาพของกลมกจการเพอสงคมในประเทศไทย

บทท 2 วสยทศน และนโยบายการสรางเสรมกจการเพอสงคมในประเทศไทย 36

1) วสยทศน 2) พนธกจ 3) เปาหมาย 4) กลมเปาหมายเชงยทธศาสตร 5) ยทธศาสตร 6) หลกการพนฐาน

บทท 3 ยทธศาสตรการสรางการรบร และการเรยนรเรองกจการเพอสงคมในประเทศไทย 41

1) นโยบายดานการสรางการรบร และการเรยนรเรองกจการเพอสงคมในประเทศไทย 2) มาตรการท 1 การใหรางวล และจดประกวดกจการเพอสงคมระดบประเทศ 3) มาตรการท 2 การจดสมมนา และการประชมเกยวกบกจการเพอสงคม 4) มาตรการท 3 การพฒนาเนอหาความร และหลกสตรการเรยนการสอน 5) มาตรการท 4 การพฒนาฐานขอมล และศกษากระบวนการเรยนรเรองกจการเพอสงคม

บทท 4 ยทธศาสตรการพฒนารปแบบ และขดความสามารถของกจการเพอสงคม 45

1) นโยบายดานการพฒนารปแบบ และขดความสามารถของกจการเพอสงคม 2) มาตรการท 5 การพฒนารปแบบเฉพาะ และกฎหมายทเกยวของ 3) มาตรการท 6 การพฒนาศนยบมเพาะ และใหคาปรกษาสาหรบกจการเพอสงคม

บทท 5 ยทธศาสตรการพฒนาชองทางการเขาถงแหลงเงนทนและทรพยากร 48

1) นโยบายดานการพฒนาชองทางการเขาถงแหลงเงนทนและทรพยากร 2) มาตรการท 7 การสนบสนนใหองคกรภาคเอกชนและรฐวสาหกจกอตงกจการเพอสงคม 3) มาตรการท 8 การพฒนากระบวนการ กลไก และเครองมอสงเสรมการลงทนในกจการเพอสงคม 4) มาตรการท 9 การพฒนาและสงเสรมบรการของสถาบนตวกลางในตลาดเงนและตลาดทนเพอกจการเพอสงคม

บทท 6 แนวทางการบรหารจดการ การก ากบดแลและการตดตามประเมนผล 53

1) การบรหารจดการ และการกากบดแล 2) การตดตามประเมนผล

Page 3: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 3

บทท 1 ความส าคญของกจการเพอสงคมตอประเทศไทย

Page 4: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 4

1) นยาม: กจการเพอสงคม

กจการเพอสงคม (Social Enterprise) คอ กจการทมรายรบจากการขาย การผลตสนคา และ /หรอการใหบรการ ทถกตงขนเพอเปาหมายอย างชดเจน ตงแตแรกเรม หรอมการกาหนดเพมเตม หรอปรบเปลยนเปาหมาย ในการแกไขปญหาและพฒนาชมชน สงคม และ/หรอสงแวดลอมเปนหลก โดยไมไดมเปาหมายในการสรางกาไรสงสดตอผถอหนและเจาของเทานน และมลกษณะพเศษ ดงตอไปน

กระบวนการผลต การดา เนนกจการ รวมถงผลตภณฑหรอบรการ ไมกอใหเกดผลเสยตอเนองในระยะยาวตอสงคม สขภาวะ และสงแวดลอม

มการกากบดแลกจการทด

มศกยภาพทจะมความยงยนทางการเงนไดดวยตนเอง

ผลกาไรสวนใหญถกนาไปเพอการลงทนกลบไป ใชในการขยายผลเพอการบรรลเปาหม ายดงกลาว หรอคนผลประโยชนใหแกสงคม หรอผใชบรการ

สามารถมรปแบบองคกรทหลากหลาย

มการนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใช ๒) ประเภท และรปแบบกจการเพอสงคม

ลกษณะของกจการเพอสงคม เปนการประสานความสมพนธระหวางธรกจ ผลตอบแทนในดานสงคม /สงแวดลอม และผลตอบแทนทางการเงน โดยมพนฐานจากความสนใจของเจาของกจการ (Social Entrepreneur) ทตองการสรางผลตอบแทนทางสงคมและสงแวดลอม โดยใชรปแบบการบรหารจดการของธรกจและการทาประโยชนแกสงคมรวมกน

กจการเพอสงคมในประเทศไทยนน มหลากหลายประเภทและรปแ บบ แตเพอประโยชนในการวางยทธศาสตร นโยบาย และกลยทธในการสรางเสรมกจการเพอสงคมในประเทศไทย จงแบงกจการเพอสงคมเปน 6 กลมหลกๆ ตามกลมบคคล/องคกรทกอตง ดงน

ผกอตง รปแบบของกจการเพอสงคม ตวอยางในประเทศไทย เครอขายและ องคกรชมชน

วสาหกจชมชน ทองเทยวชมชน สหกรณ องคกรการเงนชมชน

กลมออมทรพยคลองเปยะ กลมสจจะออมทรพย ครชบ ยอดแกว

องคกรสาธารณประโยชน

ธรกจทจดตง และ/หรอถอหนโดยองคกรสาธารณประโยชน

โครงการดอยตง มลนธแมฟาหลวง ราน Cabbages & Condoms (สมาคมพฒนาประชากรและชมชน)

Page 5: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 5

ผกอตง รปแบบของกจการเพอสงคม ตวอยางในประเทศไทย หนวยราชการและรฐวสาหกจ

ธรกจทจดตง และ/หรอถอหนโดยหนวยราชการ

และรฐวสาหกจ

มลนธโรงพยาบาลอภยภเบศร

ผประกอบการใหม กจการทบกเบกโดยผประกอบการเพอสงคม บรษท OpenDream จากด นตยสาร BE

ธรกจเอกชน ธรกจทจดตงโดยธรกจเอกชน (Corporate) บรษท สงคมสขภาพ จากด รานเลมอนฟารม

อนๆ ธรกจทจดตง และ/หรอถอหนโดยวด

สถาบนการศกษา สถาบนศาสตร ฯลฯ

Thai Tribal Crafts Fair Trade (TTC) โรงเรยนรงอรณ

1. กจการเพอสงคมทตงขนโดยเครอขายและองคกรชมชน (Community-Based Social Enterprise)

ประเทศไทยมองคกร /หนวยงาน ทสามารถจดไดวาเปนกจการเพอสงคมในระดบชมชนอยเปนจานวนมาก ซงเปนผลมาจากหลายปจจย ไดแก การพฒนาของระบบสหกรณในชวงห ลายทศวรรษทผานมา การประชาสมพนธเรองเศรษฐกจพอเพยงอยางจรงจงในประเทศ นโยบายรฐบาลทสงเสรมใหมการจดตงวสาหกจชมชน จนถงการเกดขนของกลมการเงนชมชนในรปแบบตางๆ ทงในรปของสหกรณออมทรพยเพอการผลต กลมสจจะออมทรพย รวมถงธนาคารประชาชน

กจการเพอสงคมในระดบชมชน สามารถแกไขปญหาสงคม สขภาวะ และ /หรอสงแวดลอมในชมชนไดเปนอยางด เนองจากมการจดตง บรหารจดการ และดาเนนกจการโดยคนในชมชนซงเขาใจสภาวะและปญหาในชมชนอยางถองแท นอกจากนแลว กจการเหลานยงกอใหเกดการสรา งงาน และการสรางรายไดใหกบประชาชนในชมชนนนๆ กจการเพอสงคมในระดบชมชน จงมผลตอการพฒนาชมชนอยางเปนรปธรรม

เงนทนสาหรบการจดตงกจการเพอสงคมในระดบชมชนนน มาจากสองแหลงหลก ไดแก (1) เงนอดหนนจากรฐบาลกลาง และองคกรปกครองสวนทองถน เพอสนบสนนนโยบายตางๆ ในระดบชมชน เชน งบประมาณกองทนหมบาน OTOP และวสาหกจชมชน และ (2) จากการรวมเงนทนของชาวบานในชมชนนนๆ เพอกอตงเปนกจการรวมกน ซงเปนไปไดในหลากหลายรปแบบ ทงการรวมตวกนอยางถกตองตามกฎหมายในรปแบบของสหกรณ ไปจนถ งการรวมตวกนอยางไมเปนทางการ ในลกษณะของกลมออมทรพยตางๆ โดยกจการเพอสงคมในกลมน มกจะไมมงเนนขยายกจการ แตใหความสาคญกบการถอดบทเรยนความสาเรจจากชมชนหนง เพอนาไปเผยแพรเปนองคความรใหกบชมชนอน (Replicate) จงมกจะไมคอยมความตองการในการหาเงนทนเพอขยายกจการ อยางไรกตาม ในหลายๆ กรณ กจการเพอสงคมตองการตวกลาง หรอการเขาถงภาคธรกจทมความเชยวชาญ เพอบรหารจดการกจการทถกพฒนาจนมขนาดใหญ เชน กลมออมทรพยทมเงนฝากอยในกลมสงมาก แตไมรวธในการเคลอน ยายเงนทนสวนเกนดงกลาวเพอสรางรายได และ /หรอแกปญหาสภาพคลองใหกบกลมออมทรพยลกษณะเดยวกนทขาดสภาพคลอง

ตวอยางท 1: ตวอยางกจการเพอสงคมทตงขนโดยเครอขายและองคกรชมชน กลมออมทรพยคลองเปยะ

กลมออมทรพยชมชน ต .คลองเปยะ อ .จะนะ จ .สงขลา กอตงขนเมอ 30 ปทแลว โดย “ลงอมพร ดวงปาน ” ซงปจจบนรบหนาทเปนประธานทปรกษากลมออมทรพย โดยในระยะเรมตนนนมสมาชกเพยง 51 คน และมทนเรมแรกเพยง

Page 6: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 6

2,850 บาท

จากปญหาทชาวบานไปกเงนจากธนาคารแลวไมสามารถคนเงนกไดตามเงอนไข และระยะเวลาทธนาคารกาหนด ลงอมพรจงมความคดทในการตงกลมออมทรพยเพอใหชาวบานมเงนทนในการเรมตนกจการ จงรวมกนในชมชนเพอจดตงกลมออมทรพยขนเพอใหชาวบานกเงนไปใชเปนทนในการประกอบอาชพ โด ยปลอยกตามความจาเปนแลวแตกรณใหชาวบานนาเงนไปลงทนในกจการของตน โดยคดดอกเบยเงนกรอยละ 1.20 ตอเดอน โดยมเงอนไขวาชาวบานสามารถเขามาเปนสมาชกกลมออมทรพย ไดโดยจะตองเสยคาธรรมเนยม 15 บาทตอคน จะออมเงนเดอนละเทาไรกได แตตองออมจานวนเทาๆ กนทกเดอนในหนงป โดยทระยะแรกจะไดดอกเบยเงนออม 11% ตอป

ปจจบน กลมออมทรพยชมชน ต.คลองเปยะ มสมาชกรวม 7,200 คน มทนสะสมกวา 252 ลานบาท 11 หมบานทเขารวม เปนหมบานคลองเปยะ 9 หมบานและอก 2 หมบานใกลเคยง สาม ารถปลอยเงนกใหชาวบานไดวงเงนตงแตหลกพนจนถงหลกลาน มการนาผลกาไรตลอด 30 ปไปพฒนา สวนตางๆ ของชมชน ตอยอดเกด 19 กองทนสวสดการ ตงแตกองทนฌาปนกจโดยจายใหสมาชกทเสยชวตรายละ 9,500 บาท กองทนคารกษาพยาบาลทสมาชกเบกได 100% กรณเขาโรงพยาบาลรฐ กองทนสาธารณภย เดกกาพรา และผสงอาย กองทนสขภาพ กองทนการศกษา กองทนเรยนรชมชนอบรมอาชพ พฒนากจการสาธารณประโยชนของหมบาน ดแลศาลากลางหมบาน สะพานของหมบาน กองทนบรหารธรกจชมชนททดลองทาแลว เชน โรงนาปลาชมชน โรงสขาวชมช น กองทนงานประเพณ กองทนคานา กองทน ปลกตนไมหนงหมนตนในเวลา 10 ป กองทนกฬาสาหรบเยาวชน และกองทนตอนรบผมาศกษาดงาน ต.คลองเปยะ

ตวอยางท 2: ตวอยางกจการเพอสงคมทตงขนโดยเครอขายและองคกรชมชน กลมสจจะออมทรพย ครชบ ยอดแกว

ครชบ ยอดแกว เปนนกเศรษฐศาสตรชมชน ผกอตงกลมสจจะออมทรพยเพอสวสดการชาวบาน กองทนชมชนนเกดจากการออมเงนของสมาช กโดยการลดรายจายประจาวน วนละ 1 บาท มคณะกรรมการของแตละชมชนรวมกนกาหนดโครงสรางการบรหารและจดทะเบยนเปนสมาคมสวสดการภาคประชาชนในแตละจงหวด กองทนทไดจากการออมในแตละปจะแบงออกเปน 2 สวนหลก สวนแรก เปนเงนปนผลใหแกสมาชก เชนเดยวกบสหกรณทวไป แตเปลยนวธคดทไมยดจานวนเงนเปนตวตง แตยดอตราสวนจากวนยในการออมวาใครมความสมาเสมอแทน สวนอกครงเปนสวสดการชมชน 9 อยาง ทเรยกวาออมทรพยแบบพฒนาคณภาพชวตทใหสวสดการตงแตการเกดจนเสยชวต เปนสวสดการของชาวบานเชนเดยวกบสวสดการของขาราชการ ปจจบนมกวา 3,000 ชมชนทวประเทศ ทเหนความสาคญและใชกระบวนการนในการสรางระบบสวสดการในชมชน

ตวอยางท 3: ตวอยางกจการเพอสงคมทตงขนโดยเครอขายและองคกรชมชน กลมสจจะออมทรพย พระอาจารยสบน ปณโต

พระอาจารยสบน ปณโต แหงวดไผลอมและกลมปราชญชาวบานจงหวดตราด ไดรวมจดตงกลมสจจะออ มทรพยขนเมอปพ.ศ. 2525 จนพฒนาจากเงนออมหลกรอย กลายเปนกองทนหลกพนลานของชมชนครอบคลมเกอบทกตาบลในจงหวดตราด การจดตงกลมสจจะออมทรพยนขนเพอ สงเสรมใหเกดองคกรการจดหาทนของชมชน เพอแกไขปญหาเศรษฐกจ และสรางความเขมแขงในสงคมชน บท โดยยดหลกธรรมในพระพทธศาสนาในการดาเนนการไมวาจะเปนการดาเนนชวต หรอการทากจการใดๆ นนตองยดองหลกธรรมชาต วงจรการหมนเวยนเงนของกลมสจจะออมทรพยจงเนนการ

Page 7: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 7

พงพงตนเอง และใชกระบวนการทางสงคมเปนเครองมอกากบ ผคนในชมชนกยมเงนจากสวนก ลางโดยใชความด สจจะและศกดศรทสรางสมไวจนเปนทประจกษในชมชนเปนตวคาประกนการกยมของตนเอง มระบบการบรหารจดการทไมตายตว ปรบเปลยนใหเหมาะสมตามสภาพสงคมทเปลยนแปลงไปอยเสมอ

2. กจการเพอสงคมทตงขนโดยองคกรสาธารณประโยชน (Non-Governmental Organization)

ปจจบน องคกร สาธารณประโยชน ทงในประเทศไทย และทวโลก เรมใหความสนใจกบการจดตงหนวยธรกจ ทสรางรายไดมาเปนเงนทนในการดาเนนงานขององคกร เพอลดการพงพาเงนทนจากเงนบรจาค และเงนใหเปลาจากองคกรภายนอก ดงนน การจดตงกจการธรกจแยก หรอการพฒนาสายงานธรกจขนภายในองคกร จงเปนทางเลอกทดทางหนงในการบรหารจดการองคกรสาธารณประโยชนใหเตบโตไดอยางยงยน

องคกรสาธารณประโยชนหลายแหง รเรมกจการเพอสงคมดวยเงนทนทไดมาจากเงนบรจาค และเงนใหเปลา ซงเปนแหลงเงนทนหลกขององคกรลกษณะนในปจจบน และนามาพฒนาเปนกจกรรม และ /หรอ กจการทสรางรายไดใหกบองคกร จงไมไดประสบปญหาในการหาเงนทนเรมตนมากนก อยางไรกตาม องคกรสาธารณประโยชนมกจะประสบปญหาในการหาเงนทน เมอตองการจะตอยอด และ /หรอขยายกจการทสรางรายไดดงกลาว เนองจากแหลงเงนทนสาหรบภาคธรกจทวไป เชน ธนาคารพาณชย และบรษทหลกทรพย ยงไมมความเชอมนในกจการทจดตง และ /หรอดาเนนการโดยองคกรสาธารณประโยชนเพอแกปญหาสงคม วาจะสามารถทาผลกาไรทางธรกจอยางยงยนได (Not Financially Viable)

นอกจากนแลว กจการเพอสงคมในกลมนประสบปญหามากกวากลมอนในเรองของการพฒนาศกยภาพและขดความสามารถในการบรหารจดการเชงธรกจ เนองจากกลมคนทเลอกทางานในองคกร สาธารณประโยชน มกจะมความเชยวชาญ ความเขาใจ และ /หรอความ สนใจในการดาเนนงานทางธรกจทจากด จงทาใหประสบปญหาในการบรหารจดการ และตองการความชวยเหลอในการพฒนาศกยภาพในดานนอยางจรงจง

ตวอยางท 4: ตวอยางกจการเพอสงคมทตงขนโดยองคกรสาธารณประโยชน โครงการพฒนาดอยตง มลนธแมฟาหลวง

โครงการพฒนาดอยตงฯ คอ โครงการพฒนาดานสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอมอยางยงยน เพอใหคนบนดอยตงสามารถพงพาตนเองทางเศรษฐกจ นาพาตนเองและชมชนใหดาเนนชวตตอไปไดอยางยงยน ซงเปนตนแบบของการพฒนาทางเลอกในการดารงชวตทยงยน ทประเทศตางๆ ทวโลกสามารถศกษาและนาไปปรบใชเพอแกปญหาของตน โดยโครงการจะจางงานจากคนในทองถน และปลกฝงคนบนดอยใหรกษาวฒนธรรมทองถน ธรรมชาตบนดอยตงไว ซงรายไดจากการขายสนคาของชาวเขาบนดอยตง ทง กาแฟดอยตง สนคาหตถกรรม สนคาเกษตรแปรรปตางๆ เปนตน จ ะนาไปใชเพอพฒนาและสงเสรมใหคนบนดอยตงมคณภาพชวตทดขน เชน การสรางโรงเรยน การพฒนาศนยสงเสรมอาชพ เปนตน

ตวอยางท 5: ตวอยางกจการเพอสงคมทตงขนโดยองคกรสาธารณประโยชน ราน Cabbages and Condoms (สมาคมพฒนาประชากรและชมชน)

จากความคดทวาชนบทคอรากฐานของประเทศ เนองจากประชากรไทยสวนใหญอยในชนบทประกอบอาชพหลกคอเกษตรกรรม แตเปนเกษตรกรรมแบบอาศยนาฝน ซงทาใหเกดความไมแนนอนและยงยนตอรายไดของประชากรใน

Page 8: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 8

ชนบท ดงนน งานทสาคญและทาทายคอการพฒนาชนบท จงไดมการกอตง สมาคมพฒนาประชากรและชมชน (PDA) ขนเพอพฒนาชนบทโดยไมแสวงหาผลกาไร โดย นายมชย วระไวทยะ เมอปพ .ศ. 2517 PDA ใหการสงเสรมโครงการ “ธรกจเพอสงคม” เปนทแรกๆ ของประเทศไทย โดยใหภาคธรกจมสวนรวมกบองคกรพฒนาเอกชน ในลกษณะการอานวยคว ามสะดวกตอการพฒนาขององคกรพฒนาเอกชน ซงเปนการเพมประสทธภาพในการพฒนาชนบท พฒนาคณภาพชวตของประชาชนทงในเขตชนบทและเขตเมองใหดยงขน

รายได

เงนสนบสนนและเงนบรจาคจากภาคธรกจ ธนาคาร มลนธ สถานทต รฐบาลตางประเทศ

เงนคาทพกและอาหารจากราน “Cabbages and Condoms”

การด าเนนงาน

สงเสรม สนบสนนใหประชาชนในชมชนเกดความคดรเรมเขามามสวนรวมในการพฒนาชมชนของตนเอง

เปนผประสานงาน และอานวยความสะดวกใหแกภาคธรกจทตองการมสวนรวมในการพฒนาชมชนอยางยงยน

สงเสรมการวางแผนครอบครว และสรางความเขาใจเรองโรคเอดส

สงเสรมโครงการพฒนาอตสาหกรรมชนบท โดยประสานงานกบภาคธรกจและกระทรวงอตสาหกรรม ในการใหชาวบาน สหกรณชมชน เปนหนวยผลตสนคาในชนบท ทาใหเกดการจางงาน 37 ลานบาท/ป ไดแก อตสาหกรรม เทยนหอม รองเทา เสอผา ตกตา แปรรปอาหาร

ใหทนและอปกรณการศกษา พรอมทงการฝกอาชพใหแกนกเรยน เชน การผลตเครองประดบ การซอมเครองยนต

จดอบรมและทศนศกษาดงานกบหนวยงานจากหลายประเทศ ทงทกษะเชงธรกจและเทคโนโลย

สงเสรมโครงการบาดาลลอยฟาและโครงการธนาคารผก สรางระบบชลประทานท สามารถจดสรรนาเพอการเกษตรใหแกชาวบานไดทงป

จดตง “Cabbages and Condoms” เปนรสอรททองเทยว รานอาหาร และแหลงศกษาดงาน โดยรายไดทไดรบจะถกนาไปใชกบการพฒนาชนบทและการศกษา

สงเสรมกจกรรมในชมชน เชน การปลกตนไมขาย การขายตนไมรมทาง ร านคาของสหกรณ รานหตถกรรม รถประชาธปไตย รถสงแวดลอม การกาจดขยะ การใชธรรมชาตกาจดศตรพช สรางอางเกบนา โอง และสวม โครงการสนาม กองทนหมนเวยน และบรการตรวจสขภาพ เปนตน

โอกาสทางการตลาด ปจจบนภาคธรกจจานวนมากเรมเขามามบทบาท ในการแสดงความรบผดชอบตอสงคม (CSR) ซงภาคเอกชนเหลานมทงกาลงทรพย กาลงคน และความเชยวชาญเฉพาะดาน

3. กจการเพอสงคมทตงขนโดยหนวยราชการ และรฐวสาหกจ

กจการเพอสงคมเปนเครองมอสาคญสาหรบนโยบายการกระจายอานาจไปสทองถน ทไมใชเพยงแคการกระจายอานาจการตดสนใจและการใหบรการสาธารณะไปอย ทรฐบาลทองถนหรอการแปรรปบรการของรฐไปสรฐวสาหกจหรอ

Page 9: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 9

เอกชนแตอยางเดยว แตเปนการกระจายการใหบรการสาธารณะสาคญตางๆ จากหนวยงานของรฐบาลไปสกจการเพอสงคม

ปจจบนมเพยงหนวยงานราชการ บางแหงเทานนทเลงเหนถงความสาคญของการใหบรการทเขาถงประชนในระดบชมชนไดอยางแทจรง และใหอานาจในการบรหารงานของชมชนเพมมากขน โดยรเรมกจการเพอสงคมดวยเงนทนสนบสนนในการเรมตนกจการ เพอพฒนาศกยภาพและความสามารถของหนวยราชการ และร ฐวสาหกจในการใหบรการระดบชมชนทมากขน และยงเปนการสรางการมสวนรวม ความใกลชดกบชมชนอกดวย

อยางไรกตาม กจการเพอสงคมในกลมนประสบปญหาในเรองของการบรหารจดการเชงธรกจ เนองจากกลมคนทดาเนนงานสวนใหญมาจากภาครฐ ซงบางสวนขาดประ สบการณในเชงธรกจ รวมทงขาดศกยภาพทจะทาใหกจการเจรญเตบโตทางการเงนไดอยางยงยน

ตวอยางท 6: ตวอยางกจการเพอสงคมทตงขนโดยหนวยราชการ และรฐวสาหกจ มลนธโรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร

ประเทศไทยเปนประเทศทมความแตกตางห ลากหลายทางชวภาพสง จงทาใหสามารถปลกพชสมนไพรไดนานาชนด หากแตยาและผลตภณฑจากธรรมชาตเหลานไดถกแทนทดวยสารสงเคราะหจากตางประเทศ ทงทมราคาแพงกวาและตองนาเขา ทาใหประเทศไทยสญเสยเงนใหตางชาตเปนจานวนมาก โรงพยาบาลเจาพระยา อภยภเบศร ซงเปนโรงพยาบาลรฐ จงถกสรางขนเพอเปนศนยทดลอง บกเบก คนควาวจย และศกษาดานสมนไพร จนสามารถนาสมนไพรไทยมาผลตเปนยารกษาโรค เครองสาอาง และผลตภณฑตางๆ ซงเปนตวอยางทชดเจนของกจการเพอสงคม ในเมองไทยทกอตงมานานกวา 30 ป

ปจจบนโรงพยาบาลเจาพระยา อภยภเบศรสามารถผลตยา แ ละผลตภณฑจากสมนไพรไดจานวน 40 ชนด มลคาขายเฉลยเดอนละ 2-3 ลานบาท ซงทางโรงพยาบาลมแหลงจาหนายยาและผลตภณฑจากสมนไพรหลายแหลง อาทเชน ศนยบรการผลตภณฑสมนไพร อภยภเบศร เซเวน-อเลฟเวนทวประเทศ ในรปแบบ 7 - Catalog THE MALL และ JUSCO ทกสาขาทวประเทศ และทางเวบไซตของทางโรงพยาบาลเอง

พนธกจ พฒนาการใชสมนไพร การแพทยแผนไทย สาธตใหความรเกยวกบสมนไพร และสงเสรมใหมการบรโภคสมนไพรไทย

รายได

บรการทางการแพทยแผนไทย

ขายผลตภณฑเสรมความงาม และยาสมนไพร

บรการทวรเพอสขภาพ

อบรมทกษะการนวดแผนไทยชนดตางๆ

การด าเนนงาน

ใหบรการทางการแพทยแผนไทยและการใชยาสมนไพรในการรกษาโรค

พฒนา ผลตยาและผลตภณฑจากสมนไพร อยางมมาตรฐาน

Page 10: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 10

ฝกอบรมพฒนาประสทธภาพของบคคลากรดานสาธารณะสขและกลมหมอนวดไทย

สนบสนนการปลกสมนไพรเพอเปนวตถดบ เชน หาแหลงเงนกใหกบเกษตรกร หาทดนทสามารถทาประโยชนในการปลกสมนไพร เปนตน

รบซอพชสมนไพรเหลานน ทาใหเกดการสรางงาน สรางรายไดแกชาวบานในชมชน โดยจะแบงโควตาในการปลกตามความตองการสมนไพรแตละชนด

จดตงพพธภณฑการแพทยแผนไทย เปนทรวบรวมประวตความเปนมา และความรตางๆ

หาตลาดวตถดบสมนไพร มการจดการทด มการทาสญญาลวงหนา มการประกนราคา

โครงการอนๆ เชน โครงการทวรสขภาพ จดทาสวนสมนไพรสาธต จดทาคมอการปลกและการเก บเกยวสมนไพรใหแกเกษตรกรทสนใจ เปนตน

โอกาสทางการตลาด ยาสมนไพร ผลตภณฑทไดจากสมนไพรธรรมชาต และการนวดแผนไทย ไดรบการสนใจและยอมรบอยางแพรหลายจากทงชาวไทย และชาวตางชาต นอกจากนชองทางการจาหนายและสงออกไปยงตางประเทศยงสามารถ ทาไดสะดวกและตนทนตา

4. กจการเพอสงคมทตงขนโดยผประกอบการใหม

ปจจบน ประเทศไทยกาลงตนตวกบกระแสการสรางผประกอบการใหมเพอพฒนาเศรษฐกจไทย โดยมกลมผประกอบการใหมบางกลม โดยเฉพาะอยางยง คนรนใหมทสนใจจดตงธรกจทนอกจากจะสรางผลกาไรแลว ยงมสวนชวยในการแกปญหาและพฒนาสงคม สขภาวะ และ /หรอสงแวดลอม กลมผประกอบการรนใหมดงกลาว เปนกลมเปาหมายสาคญในการพฒนากจการเพอสงคมในประเทศไทย

กจการเพอสงคมทตงขนโดยผประกอบการใหมมกจะประสบปญหาทางดานเงนทนอยางมาก ทงในการระดมเงนทนเรมตนกจการ และเงนทนในการขยายกจการ เนองจากการปลอยเงนกของธนาคารพาณชยในปจจบนสาหรบธรกจขนาดกลางและขนาดเลก (SMEs) นน มอยอยางจากด มหลกเกณฑและขนตอนในการขอกทคอนขางจะซบซอน ในขณะทการเขาถงเงนทนเชงพาณ ชยจากแหลงอน เชน ตลาดทน และบรษทหลกทรพย แทบจะเปนไปไมไดเลย ปญหาเรองเงนทนจงเปนปญหาสาคญมากทตองดาเนนการเพอพฒนากจการเพอสงคมในกลมน นอกจากนแลว การพฒนาศกยภาพและขดความสามารถในการดาเนนธรกจ กเปนอกหนงความทาทายสาคญ เ นองจากผประกอบการสวนใหญไมไดมพนฐานความรดานเศรษฐศาสตร และบรหารธรกจโดยตรง หรอถามกขาดประสบการณในการดาเนนกจการธรกจ

ตวอยางท 7: ตวอยางกจการเพอสงคมทตงขนโดยผประกอบการใหม

OpenDream การสอสารทมประสทธภา พ เปนกญแจสาคญทจะชวยนาสงทองคกร สาธารณประโยชน ตองการจะสอหรอเปลยนแปลงไปสกลมเปาหมาย โดยเฉพาะผบรจาคและนกลงทน เพอใหสามารถดงดดเงนทนและหนสวนซงจะชวยเพมผลลพธในการทางานใหดยงขนไป OpenDream คอ กจการเพอสงคมซงดาเนนการโดยเยาวชนททมเทสรางเวทความรวมมอเพอประโยชนตอสงคม

Page 11: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 11

และชวยใหองคกรทเปนประโยชนตอสงคมใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ดวยรปแบบธรกจทกาหนดคาบรการองคกรขนาดใหญทงภาคเอกชนและภาคสงคมในอตราทสงกวาองคกรพฒนา เอกชนขนาดเลก เพอนารายไดจากองคกรขนาดใหญไปอดหนนองคกรพฒนาเอกชนขนาดเลก OpenDream ไดกลายเปนผรเรมและสรางแรงผลกดนทสาคญสาหรบเทคโนโลยสารสนเทศเพอองคกรพฒนาเอกชน ซงชวยใหภาคประชาสงคมมความสามารถในการสรางการเปลยนแปลงทางสงคม เชน การสงเสรมสขภาพ การหยดยงการเปลยนแปลงของสภาพอากาศ และการศกษา มากขน

พนธกจ ชวยใหองคกรเพอสงคมสามารถใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศในการตดตอสอสารและสรางเครอขายเพอสงคมใหขยายในวงกวาง

รายได

การผลต ปรบปรง และพฒนาเวบไซต

การใหคาปรกษาดานเทคโนโลยสารสนเทศ

การด าเนนงาน

ออกแบบและพฒนาเวบไซตทมคาใชจายตา และเวบไซตสาเรจรป

พฒนาลกเลนและโปรแกรมออนไลน

สรางเครอขายชมชนออนไลน

ใหคาปรกษาเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศ

ใหความรและสนบสนนซอฟทแวร Open Source

จดกจกรรม BarCamp ในรปแบบการจดสมมนาใหความรในเรองตางๆ

โอกาสทางการตลาด ความตองการคาปรกษาดานเทคโนโลยสารสนเทศขององคกรพฒนาเอกชนจานวนมหาศาลกวา 2 แสนองคกรในประเทศไทย และอกจานวนมากในตางประเทศ แตองคกรเหลานมรายไดไมมากพอทจะไปจางบรษทขนาดใหญ

ตวอยางท 8: ตวอยางกจการเพอสงคมทตงขนโดยผประกอบการใหม

นตยสาร BE

คณอารนดร อาชาพลาส ไดนาแนวความคดของนตยสาร "BIG ISSUE" ซงเปนนตยสารขององกฤษทผลตขนเพอเพมชองทางการสรางรายไดใหแกผดอยโอกาส เนองจากกอนหนาน ในองกฤษมปญหาฉกชงวงราวมาก เพราะคนกลมหนงไมมอาชพ BIG ISSUE จงถกผลตออกมาให คนกลมนมอาชพขายนตยสาร เพอไมใหพวกเขาไปกออาชญากรรม คณอารนดรจงไดเรมแนวคดของการทาธรกจเพอสงคม (Social Business) เพราะเปาหมายธรกจไมใชเพอรายไดสงสด แตเพอลดจานวนคนผดอยโอกาสใหเหลอนอยทสด รวมถงการเพมทางเลอกใหกบผดอยโอกาสในการหาอาชพเพอดเเลตนเอง โดยมงหวงใหเปนแรงบนดาลใจใหมธรกจเพอสงคมเพมขน เนองจากเปนสงทสามารถชวยเหลอเพอนรวมสงคมได และมความสขไปพรอมๆ กบการทางาน

Page 12: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 12

พนธกจ

ชวยเหลอผดอยโอกาสใหมอาชพ รายได สามารถพงพาตนเองได และมคณภาพชวตทดขน สนบสนนการทางานภาคสงคมของมลนธตางๆ สรางแรงบนดาลใจใหเยาวชนหนมาสนใจการทางานทคานงถงสงคมและสงแวดลอมมากกวาผลประกอบการทมากขน

รายได จากการจดจาหนายนตยสาร แบงเปน

60% จดจาหนายผานผดอยโอกาส เปดโอกาสใหผดอยโอกาสรบนตยสาร BE ไปจาหนายตามแหลงผคนในตวเมองมหานคร ซงรายไดหลงจากหกตนทน จะถกนากลบมาผลตนตยสารเพอใหผดอยโอกาสไดนาไปขายเพมและจะมอบใหผดอยโอกาสทจาหนาย

25% ผานมลนธ (MEMBERSHIP) การสมครสมาชกนตยสาร BE ผสมครสามารถเลอกบรจาคเงนไดโดยขดครอมชอมลนธใดมลนธหนง ทไดเขารวมโครงการ เชน UNICEF, มลนธกระจกเงา , มลนธบานนกขมน , มลนธชวยคนตาบอดแหงประเทศไทย, มลนธสรางสรรคเดก, มลนธชางแหงประเทศไทย ฯลฯ

15% ผานสายสง (PROFESSIONAL DISTRIBUTOR) บรษทสายสง ทมเอเยนกวา 600 สาขาทวกรงเทพ ฯ เพอความสะดวกแกการเขาถงของคนกรงเทพฯ

โอกาสทางการตลาด มผดอยโอกาสทางสงคมไทยจานวนมาก ท ยงไมสามารถเขาถงความชวยเหลอจากภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคมซงมโอกาสอยางมากในการชกจงเขามาเปนเครอขายผจดจาหนายนตยสาร BE ซงในอนาคตจะชวยใหเขาสามารถพงพาตนเองได และเปนการลดคาใชจายภาครฐในการชวยเหลอกลมคนกลมน

5. กจการเพอสงคมทตงขนโดยธรกจเอกชน

กจการเพอสงคมในกลมน เปนธรกจทตงขนโดยภาคเอกชน ซงบางสวน เปนการตอยอดมาจากกจกรรมทแสดงความรบผดชอบตอสงคม (Corporate Social Responsibility: CSR) ขององคกร ทถกพฒนาใหเปนธรกจเพอสงคมทมความตอเนองและยงยน นอกจากนแลว ในหลายๆ กรณ กจการเพอสงคมในกลมธรกจเอกชนไดถกตงขนเพอตอบโจทยความตองการของภาคธรกจโดยตรง เชน ธรกจกาจดกากของเสยจากโรงงานอตสาหกรรม หรอการตงสถาบนการศกษาเพอพฒนาบคลากรสาหรบทางานในกจการ เปนตน ใหสามารถแกไขปญหา และ/หรอพฒนาสงคมไดในเวลาเดยวกน

เนองจากกจการเพอสงคมในกลมนจดตงโดยธรกจเอกชน จงมกจะไมประสบปญหาทางดานเงนทนในการจดตงและการขยายกจการ รวมทงยงมความเชยวชาญในการดาเนนธรกจเปนอยางด เพราะมการบรหารจดการโดยภาคเอกชน นอกจากนแลว กจการเพอสงคมในกลมนมแนวโนมทจะเตบโตไดด และมความยงยนทงในดานการเงน และการแกปญหาและพฒนาสงคม รวมทงมขนาดทใหญและขยายผลได จงสามารถเปนสวนสาคญในการขบเคลอนการแกไขปญหาสงคม สขภาวะ และ /หรอสงแวดลอมไดอยางมปร ะสทธภาพ อยางไรกตาม ประเทศไทยยงมกจการเพอสงคมในกลมนอยนอย เนองจากภาคเอกชนยงขาดความร ความเขาใจ ในเรองกจการเพอสงคม และยงไมเหนศกยภาพในการทากาไร และการแกไขปญหาและพฒนาสงคม และสงแวดลอมจากกจการในลกษณะน

Page 13: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 13

รปแบบของกจการเพอ สงคมในกลมน อยในรปแบบธรกจ เชน บรษท สงคมสขภาพ จากด ททางกลมบางจากจดตงขน เพอบรหารจดการรานเลมอนฟารม ซงเปนรานคาในปมนามนบางจากทนาผลตภณฑจากชมชนมาขาย เปนการสรางตลาดใหกบวสาหกจชมชน

ตวอยางท 9: ตวอยางกจการเพอสงคมทตงขนโดยธรกจขนาดใหญ บรษท สงคมสขภาพ จ ากด (รานเลมอนฟารม)

รานเลมอนฟารม ไดรบการสนบสนนจาก บรษท มงคลชยพฒนา จากด รวมกบ บรษท บางจาก จากด (มหาชน) โดยเรมทดลองเปดดาเนนการแหงแรก ณ สถานนามนบางจาก ถนนประชาชน “เลมอนฟารม ” เปนรานสขภาพ โดยเปนตลาดรบสนคาธรรมชาต ผลตภณฑปลอดสารพษ สนคาเกษตรแปรรปจากชมชนทองถน มาจาหนายตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง และเปนสวนหนงทชวยรองรบปญหาการวางงาน

พนธกจ

เปนองคกรธรกจเพอสงคม ทใชกจกรรมการตลาดเปนปจจยขบเคลอนงานดานสงเสรมสขภาพผบรโภคชวยผผลตในชนบท และการรวมดแลสงแวดลอม

พฒนาสรางสรรคอาหารเกษตรอนทรย และอาหารธรรมชาตใหเกดมากขน เพอใหผบรโภคไดมอาหารทด เพยงพอตอสขภาพ

ชกชวนและเชอมโยงเกษตรกรขนาดเลก ใหเปลยนวถการผลต จ ากเกษตรเคมทเปนอนตรายตอสขภาพและสงแวดลอม สเกษตรอนทรยและเศรษฐกจพอเพยงโดยสรางปจจยตลาดรองรบผลผลตทเกดขน และรบซอในราคาเปนธรรม (Fair Trade) อยางตอเนอง

สนบสนนใหผบรโภคมสขภาพด ดวยการเปลยนวถการบรโภค และปรบการใชชวตสวถธรรมชาต โดยการสงเสรมองคความร การฝกอบรมดานการบรโภคในแนวทางธรรมชาตบาบด เกษตรธรรมชาต การบรหารจตและกายทสมดล

รายได จาหนายสนคาเกษตรปลอดสารพษแกผบรโภค

การด าเนนงาน

จดกจกรรมทางการตลาดเพอสงเสรมและเผยแพรใหคนตระหนกถงสขภาพในการเลอกบรโภคสนคาตางๆ

ประชาสมพนธ และเชอมโยงเกษตรกรขนาดเลกใหหนมาทาเกษตรอนทรย เพอเพมปรมาณสนคาปลอดสารพษในตลาด เพอจดจาหนายในรานเลมอนฟารม

สงเสรมองคความร การฝกอบรม ดานการบรโภคสนคาเพอสขภาพ

จดหา และคดสรรอาหารธรรมชาต คณภาพสงเพอเปนทางเลอกสขภาพด เพอจดจาหนายในรานเลมอนฟารม

โอกาสทางการตลาด การบรโภคสนคาเพอสขภาพและปลอดสารพษนน เปนแบบทางเลอกทไดรบความสนใจจากคนไทย และคนทวโลกเพมขนมาก สบเนองจากสภาวะโลกรอน และกระแสรกสขภาพทกาลงมาแรง อกทงรฐบาลกใหความสาคญเพมมากขนในประเดนดานสงแวดลอม ทาใหโอกาสในการเตบโต หรอเพมชองทางการจาหนายสามารถทาไดมากขน

Page 14: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 14

6. กจการเพอสงคมประเภทอนๆ

นอกเหนอจากกจการเพอสงคมทกลาวมาขางตน ยงมกจการเพอสงคมทไมสามารถจดเขากลมทวไป ได ทงกจการเพอสงคมทจดตงขนโดยสถาบนทางศาสนา วด สถาบนการศกษาตางๆ เชน สถาบนการศกษาระดบทองถน องคกรพฒนาชมชนทองถน องคกรศาสนาทองถนทเปนศนยรวมและเชอมโยงคนในทองถน กจการเหลานมแนวโนมทจะสามารถสงเสรมและสนบสนนของหน วยงานตางๆ เพอชวยเหลอคนในทองทนนๆ เพอแกปญหาสงคมและสงแวดลอม หรอแมกระทงการใหบรการเสรมหรอทดแทนบรการของหนวยงานรฐโดยตรง เปนตน

อยางไรกตาม กจการเพอสงคมทถกตงขนโดยองคกรทกลาวมาขางตนจะสามารถดาเนนการไดจากการสนบสนนจา กองคกรตางๆ ซงเปนแหลงเงนทนขนาดใหญ ไมวาจะเปนภาครฐ หรอวด ดงนน เงนทนสาหรบกจการเพอสงคมในกลมนจงถอไดวามความจาเปน โดยเฉพาะในการเรมตนกจการ

ตวอยางท 10: ตวอยางกจการเพอสงคมประเภทอนๆ

Thai Tribal Crafts Fair Trade (TTC) ในสมยโบราณ ชาวเขาใชชวตแบบอพยพไปตามพนททอดมสมบรณ โดยการทาการเกษตรของชาวเขาเปนในลกษณะชาวบานทขาดความรในการรกษาสภาพดน เมอสภาพดนบรเวณเดมหมดความสมบรณจนไมสามารถทาการเกษตรไดอกตอไป ชาวเขาเหลานกจะอพยพไปยงพนทใหมทยงไมถกบกรก แตทวาในปจจบนทดนทอดมสมบรณและยงไมมเจาของไมมอกตอไป ชาวเขาเหลานจงขาดรายไดและแหลงอาหาร อาชพเสรมจงจาเปนอยางยงตอการดารงชวตของพวกเขา TTC ไดตระหนกถงปญหาเหลาน จงไดเขาไปชวยเหลอ และสงเสรมการผลตสนคาหตถกรรมของชาวเขาขน

TTC เปนองคกร Fair Trade ในประเทศไทย ไดรบการสนบสนนจาก Christian Service Foundation (Baptist) และกอตงขนทเชยงใหม ปจจบนมกลมชาวเขา 7 กลมใหญเขารวมเปนภาคของ TTC โดย TTC มการผลตสนคา 3 ประเภท คอ ผลตทงกระบวนการจนเปนผลตภณฑ ผลตวตถดบ และผลตเปนผลตภณฑ โดยแบงไปตามความเชยวชาญ และความสามารถของชาวเขาแตละกลม

พนธกจ คงความเปนองคกร Fair Trade สรางโอกาส รายได และพฒนาคณภาพชวตของชาวเขาในภาคเหนอของประเทศไทย พรอมทงอนรกษงานศลปะหตถกรรม และสนบสนนสงเสรมกจกรรมทางศาสนาครสต

รายได ขายและสงออกสนคาหตถกรรมชาวเขาไปตางประเทศ เชน อเมรกา ยโรป สแกนดเนเวย ออสเตรเลย ญปน และเอเชย

การด าเนนงาน

อบรมชาวเขาเกยวกบกระบวนการการผลตอยางเปนระบบ และมประสทธภาพ

หาตลาดและสงออกสนคาผานชองทางตางๆ

ออกแบบ และควบคมการผลต ใหไดคณภาพ และเปนไปตามมาตรฐานการผลตขององคกร Fair Trade ทงตอผผลตและผบรโภค

สรางเครอขายภาคผเกยวของ เชน สหกรณ รานคา เปนตน

Page 15: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 15

บอกเลาเรองราว เผยแพรขอมลของชาวเขาทเปนภาคของ TTC

ใหการสนนดานการศกษา สขภาพอนามย และการเกษตรอยางถกวธแกชาวเขา

สงเสรมการเขาโบสถ และประกอบกจกรรมทางศาสนาครสต

โอกาสทางการตลาด สนคาของ TTC ไดรบการยอมรบวาเปนสนคาทผานมาตรฐาน Fair Trade ซงในปจจบนกาลงเปนกระแสสา หรบผบรโภคทตองการสนบสนนสนคาทเปนธรรมตอผผลต ผบรโภค และสงแวดลอม

ตวอยางท 11: ตวอยางกจการเพอสงคมประเภทอนๆ โรงเรยนรงอรณ

ป 2540 โรงเรยนรงอรณเรมตนเปดดาเนนการสอนเปนปการศกษาแรก ระดบอนบาล ประถมศก ษา และมธยมศกษา โดยอาศยแนวทางการบรหารโรงเรยนรงอรณใหเปนองคกรทมไดแสวงหากาไร แตเปนทางเลอกใหมสาหรบเยาวชนในระบบการศกษาของไทย และเปนหนวยงานทใหบรการทางวชาการแกสงคม

โรงเรยนรงอรณมตนทน (Cost of Production) ทสงกวาโรงเรยนทวไป เพอนามาสรางบรรยากาศและกจกรรมเพอการเรยนรเชงบรณาการของนกเรยน จงทาใหผปกครองทตองการใหบตรหลานมจดเดนทแตกตางจากเดกอน ยนยอมจายคาเลาเรยนทสงขน โดยเฉพาะเมอโรงเรยนเปดโอกาสใหผปกครองเขามามสวนรวมในกระบวนกา รเรยนการสอนเปนครงคราว จงทาใหผปกครองตระหนกถงคณคาและยอมรบราคาทเพมขนได

นอกจากน วธการสอนทเปนแบบเฉพาะตว ยงเปนจดขายทมคณคาและเลยนแบบไดยาก จงทาใหโรงเรยนรงอรณเตบโตและขยายกจการอยางรวดเรว โดยเฉพาะเมอการแข งขนในยคโลกาภวตนเรยกรองรปแบบการศกษาทเปดกวางตอการเรยนรและสอนใหผเรยนมทกษะในการคนควาเพอตอยอดความรดวยตนเอง

3) ความส าคญของกจการเพอสงคมตอประเทศไทย

การเจรญเตบโตของภาคกจการเพอสงคม นาไปสการพฒนาเศรษฐกจทยงยน และส งคมทมความเทาเทยม ยตธรรม และมปญญามากขน กจการเพอสงคมจงจดไดวาเปนนโยบายทสามารถกระตนเศรษฐกจไดในระยะยาว ทงน สามารถแจงประโยชนของกจการเพอสงคมตอการพฒนาทยงยนของประเทศไทยได เปน ๔ ประเดนหลก ดงตอไปน

1. สรางเสรมกลไกตลาดทมคณธรรมและยงยน

กจการเพอสงคมเปนตวเชอมโยง และขบเคลอนกลไกตลาดสาคญ เชน การบรโภคทยงยน การผลตทยงยน และการลงทนทรบผดชอบตอสงคม (Socially Responsible Investing: SRI)

2. พฒนาสงคมและสงแวดลอมอยางยงยนขยายผลได

Page 16: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 16

กจการเพอสงค ม เปนธรกจทมงเนนการกระจายผลประโยชนสชมชนและผดอยโอกาส และเครองมอสาคญในการแกไขและพฒนาสงคม สขภาวะ และสงแวดลอมอยางยงยน โดยไมจากดดวยทนใหเปลาเหมอนโครงสรางขององคกรพฒนาเอกชน (NGO)

3. สรางเศรษฐกจใหมแหงคณธรรมและความยงยน

กจการเพอสงคมสรางมลคาทางเศรษฐกจทมคณธรรมและคณคาเชงสงคม และเปนเครองมอกระตนเศรษฐกจ โดยเฉพาะอยางยงในระดบรากหญาไดอยางมประสทธภาพ อกทงยงกอใหเกดการสรางงานในระบบเศรษฐกจ และเปนตวดงดดใหคนรนใหมมาเปนผประกอบการเพอสงคม

4. พฒนาคณภาพบรการสาธารณะ

กจการเพอสงคมสรางนวตกรรม และรปแบบใหมของบรการสาธารณะ ทงบรการโดยตรงตอสงคม และการประมลจากรฐบาล เชน การจดการของเสย พลงงานทดแทนระดบชมชน และการพฒนาอาชพ และชวยเหลอผดอยโอกาสและผสงอายในสงคมไทย

4) พฒนาการของกจการเพอสงคมทวโลกเปรยบเทยบกบประเทศไทย

ปญหาสงคมและสงแวดลอมในดานตางๆ ลวนมผลสวนหนงมาจากการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจทผานมาซงมงเนนถงการแสวงหากาไรสงสดโดยมไดคานงถงผลกระทบทเกดขน อนเปน “ตนทน” ทแฝงอยในการดาเนนกจกร รมทางเศรษฐกจ ถาหากหนวยธรกจยงดาเนนการโดยไมคานงถงตนทนสวนนตอไป ปญหากจะเพมพนความรนแรงมากขนเรอยๆ จงเปนทมาใหเกดหนวยธรกจทตระหนกถงความสาคญของตนทนทางสงคมและสงแวดลอมน โดยมงหวงใหเกดการสรางสมดลระหวางการไดรบผลตอบแทนทางธรกจ และการชวยเหลอสงคมอยางมคณธรรม หนวยธรกจประเภทนวา เรยกวา กจการเพอสงคม (Social Enterprise)

การสนบสนนและสงเสรมกจการเพอสงคมจากภาครฐและภาคเอกชนในดานนโยบาย การเงน และการสรางสภาพแวดลอมทเออใหเกดการเตบโตของกจการเพ อสงคมผานกลไกการสนบสนนตางๆ นนมความสาคญในสงคมสมยใหมอยางเรงดวน โดยเฉพาะการสนบสนนกลมกจการเพอสงคมททางานในประเดนปญหาของสงคมและสงแวดลอม กลมทไดรบผลกระทบจากวกฤตเศรษฐกจ โดยเฉพาะผดอยโอกาส และคนรนใหมทมพลงความสามารถในกา รคดคนนวตกรรมใหมๆ ในการแกปญหาและพฒนาได การสนบสนนกลมคนเหลานทาใหเกดกจการเพอสงคมจานวนมาก รวมทงเปนการสรางมลคาทางเศรษฐกจทมคณธรรมและคณคาเชงสงคม นาไปสสามารถนาไปสการพฒนาเศรษฐกจทยงยน และสงคมทมความเทาเทยม ยตธรรม และมปญญามากขน

กจการเพอสงคมใชการแกปญหาทางธรกจในการแกปญหาและพฒนา ซงมความแตกตางและมบทบาททสาคญในการสรางความยงยนแกสงคมโดยรวม โดยเฉพาะอยางยง การพฒนานวตกรรมใหมๆ ไปสสาธารณะ ทงการปฎรปทางดานสงแวดลอม และสนบสนนการเปลยนแปลงพฤตกรรมผานการเรยนรและพฒนาทางสงคม สงเสรมและผลกดนใหเกดเศรษฐกจสเขยว เชน การใชพลงงานทดแทนในระดบชมชน การเกษตรแบบยงยน และการออกแบบทเปนมตรกบสงแวดลอม ซงนโยบายหรอการสนบสนนจากภาครฐลวนแตมผลโดยตรงตอการประกอบธรกจประเภทน โดยจะสามารถชวยเพมประสทธภาพ และความสามารถในการแขงขนของกจการเพอสงคม ดงเชนตวอยางของประเทศทสงเสรมกจการเพอสงคม เชน ประเทศองกฤษ ฟนแลนด แคนาดา อเมรกา สงคโปร และเกาหล เปนตน

Page 17: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 17

ตวอยางกจการเพอสงคมในประเดนส าคญตาง ๆ

ตวอยางประเดน ตวอยางในตางประเทศ การเงนชมชน Grameen Bank ในประเทศบงคลาเทศ ใหสนเชอขนาดเลก (Microcredit) เพอคน

ยากจนและผดอยโอกาสในระดบชมชน ดาเนนงานมากกวา 20 ป และ สามารถขยายฐานลกคาไดกวา ๒๕ ลานคนทวโลก

ดานชมชน Playpumps International โดย Trevor Field ประเทศแอฟรกาใต ไดนาเอาความคดเรองการทาเพลยปมของเทรเวอรมาใชแกปญหาเรองการขาดแคลนนาท แอฟรกาใตเพลยปมเปนมาหมนสาหรบเดกทชวยสบนาสะอาดสาหรบการอปโภคบรโภคจากบอใตดนไปทแทงคเกบนาทกๆ ครงทเดกๆ หมนเลน และแทงคนานกเชอมตอกบทอนาในชมชนเพอใหทกคนไดมนาสะอาดใช

สขภาพ Aravind Eye Hospital and Aurolab เมองมาดไร ประเทศอนเดย ทชวยใหเทคโนโลยและบรการทางการแพทยสามารถเขาถงผคนไดมากขน ในราคาทชาวบานสามารถจายได และองคกรกยงคงมเสถยรภาพทางกา รเงน Aravind system ไดพฒนาการรกษาพยาบาลดวงตาทมคณภาพใหแกผปวยจานวนมากเพอชวยลดตนทน

สขภาพ One World Health โดย Dr. Victoria Hale ซานฟรานซสโก ประเทศสหรฐอเมรกา เปนบรษทผลตเวชภณฑทไมหวงผลกาไรแหงแรกของโลกทพฒนายารกษาโรคตางๆ โดยผลตยาตามความตองการของตลาดแทนทจะมงเนนเรองผลกาไรเพยงอยางเดยว ผลกคอไดมการพฒนายารกษาโรคตวใหมๆ สาหรบประเทศเขตรอนอยางเชน โรคมาลาเรย ทองรวง และโรคพยาธใบไมในกระแสเลอด

สอสรางสรรค Participant Media ผลตสอบนเทงไปพรอมๆ กบการใหข อมลเชงสงคม และสงแวดลอม ตวอยางผลงานคอ The Inconvenient Truth

การขายสนคาทเปนธรรมตอผผลตในชมชน (Fair-trade)

Community-friendly Movement ขายสนคาทผลตจากชมชนหางไกลในชนบทอนเดย โดยสรางระบบขายสงไปยงอเมรกาและยโรป

การสรางงานใหผด อยโอกาสและ ผพการ

Digital Divide Data รบงาน Outsource จากสหรฐอเมรกา ประเภทงาน IT เบองตน เชน งานขอมลพนฐาน แลวนามาจางและพฒนาผดอยโอกาสในกมพชา และลาว

บรการตางๆ ส าหรบงานภาค สงคม

Idea!s Creative เปนกลมคนรนใหมทใหบรการโฆษณาและส อสารในลกษณะ Ad Agency ใหองคกรเพอสงคมในฟลปปนส

4.1 การสนบสนนกจการเพอสงคมในองกฤษ

ตงแต ป ค.ศ. 1997 ภาคสวนท 3 (Third Sector) ซงกคอองคกรเอกชนทไมขนตอรฐบาล มมลคาเปนตวขบเคลอน และผลกาไรทไดนากลบมาลงทนเพอเปาหมาย ทางสงคม สงแวดลอม และวฒนธรรม เชน กลมอาสาสมคร กจการเพอสงคม องคกรการกศล มลนธ กลมสหกรณ และเงนรวมทน ไดเตบโตอยางรวดเรวทงดานขนาด รายได ผลทางสงคมและสงแวดลอม คนจานวนมากอาสาเขามาทางานดานน จนทาใหภาคสวนท สาม ทเปนกจการเพ อสงคม มขนาดกวา 5% ของธรกจปกต หรอกวา 62,000 กจการ สามารถสรางรายไดใหแกประเทศมากกวา 24,000 ลานปอนดตอป ภาค

Page 18: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 18

สวนทสาม ไดเขามามบทบาทสาคญในการสนบสนนการทางานของชมชน แกไขปญหาความไมเสมอภาค สรางโอกาส และพฒนาประสทธภาพของบรการสาธารณะ

รฐบาลองกฤษตระหนกถงความสาคญของภาคสวนท สาม ในการเปลยนแปลงทางสงคม สงแวดลอม และเศรษฐกจของประเทศ จงไดกอตงสานกงานภาคสวนท สาม (Office of the Third Sector: OTS) ขน เมอเดอนพฤษภาคม ค.ศ. 2006 ภายใตรฐบาล โทน แบลร (Tony Blair) และอยภายใต การกากบดแลของสานกคณะรฐมนตร (Cabinet Office) ซงเปนศนยกลางของรฐบาล

สานกภาคสวนทสาม จะดาเนนงานในลกษณะทไมใชการเขาไปสรางกจการเพอสงคมโดยตรง แตเปนการเขาไปรวมทางานกบภาคสวนทสามทมความเชยวชาญเฉพาะทาง และเนนสรางสภาพแวดลอมทเออตอการเตบโตของภาคสวนทสาม เชน การออกกฎหมาย การลงทนและใหการสนบสนนดานการเงนแกกจการเพอสงคม คดกลยทธสรางศนยรวมขอมลวจย ปรบปรงกฎหมาย และเปดโอกาสใหทางานกบภาครฐ เปนตน โดยมหลกการพนฐานทเนนการสรางการมสวนรวมระหวางรฐบาลและภาคสวนทสาม

4.2 การสนบสนนกจการเพอสงคมในฟนแลนด

ฟนแลนดเปนประเทศในแถบแสกนดเนเวยทใชระบบรฐสวสดการ คอ รฐรบผดชอบดแลประชาชนในบรการสาธารณะตางๆ โดยตงแตสงครามโลกครงท 2 ไดมการจดตงองคกรมาากวา 300 องคกรเพอเปนศนยกลางในการจางงานผดอยโอกาส ความจาเปนของกจการเพอสงคมจงมนอย อยางไรกตาม ตงแตในตนป 1990 ทมการเกดภาวะวกฤตเศรษฐกจ ทาใหองคกรทเปนศนยกลางของผดอยโอกาสตองมการปรบกลยทธเพอความอยรอด โดยการรวมกลมกนและหาตลาดใหม

ในป 2003 ฟนแลนดได เรมมการพฒนากฎหมายกจการเพอสงคม ไดผานการเหนชอบจากรฐสภาในวนท 30 ธนวาคม 2003 และถกนามาใชในวนท 1 มกราคม 2004 กฎหมายนไดรบการสนบสนนจากคนวางงานระยะยาวกวา 180,000 คน และคนพการทหางานไมไดกวาอก 45,000 คน แตมขอกงวลเกยวกบการแข งขนทไมเปนธรรมจากอตสาหกรรมบรษทขนาดเลกและขนาดกลาง นอกจากนยงมผลกระทบตอภาคบรการของรฐ

ธรกจทไดรบการยอมรบในการลงทะเบยนเปนกจการเพอสงคม คอ ทกธรกจทมรปแบบทางกฎหมายและโครงสรางของเจาของ ถาธรกจนนไดมการจดทะเบยนเปนธรกจแลว ภายใตกระทรวงพาณชย (Enterprise Register of Ministry of Trade and Commerce) แมกระทงสมาคมทมการคา และมลกจางอยางนอย 1 คนและจดทะเบยนเปนธรกจแลว กสามารถทจะจดทะเบยนเปนกจการเพอสงคมได ซงกจการเพอสงคมจะไดรบเงนอดหนนการจางงานจากร ฐ และไดงบประมาณในการทากจกรรมทมวตถประสงคในการสงเสรมการจางงานหรอการพฒนาบรการการจางงานตางๆ โดยกฎหมายกจการเพอสงคมของฟนแลนด (Finland Act on Social Enterprise (1351/2003) นยามกจการเพอสงคม ไววา

1. 30% ของพนกงานตองเปนเปนผพการ หรอผตกงานระยะยาว หรอ ทงสองอยาง 2. ลกจางมสญญาจางงานกบกจการเพอสงคมนน ๆและอยางนอยกจการตองจายเงนเดอนตามทไดตกลงไว 3. รายไดอยางนอย 50% มาจากการทาธรกจ 4. ไมมขอกาหนดในเรองรปแบบการจดตงกจการเพอสงคม 5. ชวโมงการทางานอยางนอย 50 ชวโมงตออาทตย หรอ 85% จากเตมวน (Full-time) 6. กจการเพอสงคมดาเนนธรกจในตลาดเสร (Open Market)

Page 19: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 19

7. กจการเพอสงคมทจดทะเบยนเปนกจการเพอสงคมอยภายใตกระทรวงเศรษฐกจและแรงงาน (Ministry of Employment and the Economy)

8. อยภายใตกฎหมายกจการเพอสงคม (Act on Social Enterprises – 1 มกราคม 2004 มการปรบแกและมผลบงคบใชเมอ 1 พฤษภาคม 2007)

แนวทางการพฒนาดานกฎหมายและกจการเพอสงคมในอนาคตของฟนแลนด

การปรบปรงกฎหมายกจการเพอสงคม เนนแกปญหาบรการสาธารณะทไมมประสทธภาพ โดยการตความวากจการหมายรวมถงกจการทไมไดคานงถงกาไรสงสด และกจการทตงขนโดยมเปาหมายทางสงคมเปนหลก โดยกจการเหลานจะไดรบการชวยเหลอและสนบสนนทางดานกฎหมายทเปนอปสรรคตอการจดสรรกาไรหรอการโอนสนทรพย

ปจจบนไดมการถกเถยงทมงประเดนในเรองเกยวก บกฎหมายกจการเพอสงคม (Legislation on Social Enterprises) ในดานสงคมและการบรการดานสขภาพ ตามแนวคดของ CIC (Community Interest Companies) ในประเทศองกฤษ และกฎหมายของสวเดนในเรองบรษททมขอจากดในการสรางกาไร (Companies with Restricted Delivery of Profits)

4.3 การสนบสนนกจการเพอสงคมในสหรฐอเมรกา

ประเทศสหรฐอเมรกามแนวทางสงเสรมกจการเพอสงคม โดยจดตงสานกนวตกรรมสงคมและการมสวนรวม ของชมชน (Office of Social Innovation and Civic Participation: SICP) โดยมเปาหมายสาคญในการทางานรวมกบองคกรไมแสวงกาไร ภาคเอกชน และภาครฐเพอสรางนวตกรรมและดาเนนการดวยกระบวนการทดกวาเพอนาไปสการแกปญหาตางๆ ทเปนความทาทายของประเทศ การทางานของ SICP จะมงเนนในภาระกจ 3 ประการ ไดแก

1. ดานการสงเสรมใหเกดการพฒนาผนาในชมชน เนองจากปญหาทเกดขนตางๆ นนรฐไมสามารถทจะจดลาดบความสาคญในการแกไขปญหาใหสอดคลองกบแต

ละชมชนได ดงนนจงจาเปนทจะตองมเครองมอทชวยใหเกดการกระจายโอกาสในการจดการชมชนดวยตนเองและสรางคนรนใหมทจะเขามาทาทายกบปญหาของชมชน ดงนนในชวงเวลาทผานมาจงไดเกดการวางโครงการตางๆ เหลาน

ไดมการลงนามใน กฎหมาย Edward M. Kennedy Serve America ซงมสวนชวยใหเกดการขยายตวอยางมากของกจการเพอสงคมททางานดานบรการสาธารณะ

การจดตง AmeriCorps ซงเปนชองทางในการบรหารจดการอาสาสมครทตอง การมสวนรวมในการพฒนาทองถนตางๆ ในแตละประเดน โดยปจจบนมสมาชกจานวน 75,000 คนและมเปาหมายใหเกดการขยายเปน 250,000 คน ในป 2017

พฒนากองทน Volunteer Generation เพอเปนเครองมอในการสนบสนนการทางานขององคกรไมแสวงหากาไรในการเพมศกยภาพของการทางานไมวาจะเปนดานการจดหาบคคลากร การพฒนาทกษะการบรหารจดการ

จดทาโครงการ United We Serve เพอเปนการกระตนใหเกดจตอาสาขนในชมชนตาง ๆ

2. การเพมการลงทนในการสรางนวตกรรมของชมชนทสามารถเหนผลลพธได

Page 20: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 20

มการทางานรวมกบรฐบาลกลางในการสรางเครองมอตางๆ เชน กองทน การใหรางวล ตลาดทนทางสงคม เพอใชในการขบเคลอนใหการแกไขปญหาสาเรจไปได นอกจากนยงรวมมอกบภาคสวนตางๆ เพอคนหาเครองมอในการวดความสาเรจเพอสรางองคความรของความสาเรจและลมเหลว เพอใหการทางานมประสทธภาพยงข น โดยมกจกรรมดงตอไปน

ตงกองทน Social Innovation มลคา 50 ลานเหรยญสหรฐ โดยจะลงทนในโครงการทมประสทธภาพทสดเพอทาซาใหเกดความสาเรจในชมชนอน ๆ ทวประเทศ ซงกาลงเผชญกบความทาทายเดยวกน โดยมงเนนไปทโครงการไมแสวงหากาไรทสงผลกระทบสงและเดนดวยผลลพธ เพอใหมนใจวาทรพยากรของภาครฐจะถกใชไปในทางทมประสทธผล มความรบผดชอบ และคควรกบความไววางใจของประชาชน

ตงกองทน Investing in Innovation มลคา 650 ลานเหรยญสหรฐ

ตง Inter-agency Evaluation Working Group

3. การพฒนารปแบบของการสรางความรวมมอใหม คนหาวธทภาครฐรวมมอกบองคกรเอกชนในการแกไขปญหารวมกน พฒนานวตกรรมและรปแบบของความรวม

มอใหมๆ ทสามารถสรางผลลพธและผลกระทบทดกวาการแยกกนทางาน

โครงการ Let's Move เปนการสรางการประสานความรวมมอของมลนธ ภาคเอกชน องคกรไมแสวงกาไรในการแกไขปญหาเดกอวน

โครงการ Text4Baby เปนการรวมมอระหวางภาครฐและเอกชนในการสง SMS ใหแกหญงทตงครรภในการดแลตวเองและลก

4.4 การสนบสนนกจการเพอสงคมในแคนาดา

จากวกฤตเศรษฐกจทสงผลกระทบไปทวโลกในป 2008 ทาใหหลายประเทศทมพฒนาการทางเศรษฐกจสงนนไดรบบทเรยนทสาคญทเปนปจจยนาไปสวกฤตเศรษฐกจอยางนอย 2 ปจจย โดยปจจยแรก คอปญหาความออนแอของชมชนทงในเชงวถชวตและความลมสลายของอตสาหกรรมทองถน ซงเปนผลมาจากการเปลยนแปลงของรปแบบเศรษฐกจและสงคมในระบบทนนยม การพฒนาทเนนถงการใชทรพยากรเพอกอใหเกดมลคาทางเศรษฐกจขนสงสด และการบรโภค ซงการเปลยนแปลงนนไดสงผลกระทบตอวถชวตของคน

ปจจยขอทสองทมความสาคญไมนอยกวาขอแรก นนคอการขาดระบบสาธารณปโภคขนพนฐานทางสงคม ทมก จะมการถกเถยงถงความคมคาทางเศรษฐกจของการพฒนาสาธารณปโภคทางกายภาพดงกลาว เชนการสรางถนน ระบบชลประทาน และนโยบายทชวยใหเกดความเขมแขงของสงคมหรอกจกรรมทกอใหเกดการจางงาน กระจายความเจรญแกทองถน หากการพฒนาของประเทศตางๆ ยงคงมรปแบบเ ดยวกน ภาคเอกชนดาเนนธรกจโดยไมสนใจถงผลกระทบตอสงคมรอบขาง ภาครฐทยงตองนาเอาเรองผลประโยชนของภาคเอกชนชเปนนโยบายในการพฒนาจากสองปจจยดงกลาว ทาใหการพฒนากจการเพอสงคมในแคนาดานน เรมตนจากการตนตวในการนา Social Economy มาใชในการสรางความมนคงทางเศรษฐกจของประเทศ อยางไรกตามในระยะแรกนนเปนการพฒนาโดยแตละฝายตางรบแนวทางไปปรบใชในแตละภารกจของตวเอง ทาใหขาดความเปนอนหนงอนเดยวกน จนทาใหการพฒนากจการเพอสงคมเกดการหยดชะงกลงในชวงของการพฒนากจการเพอสงคมนนมองคกรห ลายรปแบบเปนเปาหมายในการพฒนา อยางไรกตาม การทองคกรเหลานนสวนมากเปนองคกรเอกชน ทาใหการระดมเงนทนหรอการเขาถงเครองมอทางการเงนของรฐเปนเรองท

Page 21: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 21

ยากลาบาก ดงนนจงมแนวทางในการทางานอกลกษณะหนง คอการรวมทนกบองคกรทองถนเปนวสาหกจช มชน ซงมความมนคงและสรางความนาเชอถอไดมากกวา อยางไรกตาม ทงองคกรและรฐวสาหกจ ชมชนกยงไมมสถานะทางกฎหมายทชดเจน หากยงคงตองอาศยอางองกบกฎหมายทมความใกลเคยงเมอการพฒนากจการเพอสงคมมาถงจดทไมสามารถดาเนนการไดอยางมประส ทธภาพ จงไดมการยนขอเสนอในการวางแผนแมบทในการพฒนากจการเพอสงคม โดยมเปาหมายในการพฒนาทงสน ๖ ดาน ไดแก

1. การเสรมศกยภาพในการจดการธรกจ 2. การขยายตลาดและโอกาส 3. การเขาถงแหลงเงนทนและการลงทน 4. การเผยแพรคณคาของกจการเพอสงคม 5. การสรางเครอขายการทางานของภาคกจการเพอสงคม 6. การขบเคลอนโยบายสาธารณะ บทเรยนของแคนาดาทาใหเหนวา การสรางความเปลยนแปลงทางสงคมนนจาเปนทจะตองไดรบความรวมมอ

จากทกฝายอยางจรงจง ทงภาครฐ ภาคเอกชน ภาควชาการ และภาคประชาสงคม โดยเฉพาะบทบาทของภาครฐทถงแ มจะมหนาทหลกเปนผกระตนใหเกดความตนตว แตถาหากขาดกลไกหรอยงมขอบงคบทขดตอแนวทางทตองการสนบสนน กจะทาใหแนวทางนนไมสามารถดาเนนการไดอยางเตมท เหมอนดงเชนในแคนาดาทเปนประเทศแรกๆ ของโลกทนาแนวคด Social Economy ไปใชเปนแนวทางในการพฒนาประเทศ แตประเทศทมความกาวหนาเรวกวา กลบเปนสหราชอาณาจกรทสามารถตงหนวยงานทใหการสนบสนนเรองนอยางจรงจงได

4.5 การสนบสนนกจการเพอสงคมในสงคโปร

สงคโปรเปนประเทศหนงในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตทถงแมจะมอาณาบรเวณไมมากนก แตดวยความท มความหลากหลายทางเชอชาตจากทงคนในพนทดงเดมอยางชาวมาเลเซย ชาวอนเดย ชาวจน แรงงานอพยพจากประเทศเพอนบาน และการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทรวดเรว ยงเปนตวกระตนใหเกดชองวางทางเศรษฐกจของแตละชนชน ดงนน ปญหาในสงคมของสงคโปรนนจงมทงมตของเชอชาต ชนชนและกลมผดอยโอกาส ซงสงตางๆ เหลานบอยครงไมสามารถแกไขไดดวยมาตรการของภาครฐเพยงอยางเดยว ภาคประชาสงคมจงไดเขามามบทบาทในการชวยแกไขปญหาในสวนน โดยเรมจากการเปนองคกรเพอพฒนาสง คมในลกษณะขององคกรเพอการกศล และองคกรเพอสาธารณประโยชน ตางๆ อยางไรกตาม ทผานมาถงแมจะมองคกรประเภทนจานวนมาก แตกไมสามารถทาใหปญหาบางอยางหมดไปได สวนหนงเกดจากการขาดความตอเนองของการดาเนนกจกรรม โดยถงแมจะมการเกดใหมขององคกรเพอพฒนาสงคมเพมขนเปนจานวนมากแตองคกรทตองปดตวลงกมเปนจานวนมากเชนเดยวกน

เหตผลของการปดตวลงขององคกรเพอการกศลและองคกรสาธารณประโยชนเหลาน สวนใหญมสาเหตมาจาก การขาดเงนทนเพอการดาเนนงาน และขาดบคลากรทจะเขามาดาเนนการในระยะยาว ซงเหตผลตางๆ นลวนเปนปญหารวมขององคกรเพอพฒนาสงคมทวโลก จงทาใหเกดการพจารณาถงโอกาสในการปรบปรงองคกรเพอพฒนาสงคมใหมความยงยนมากยงขน และจะสงผลใหการแกไขปญหาทางสงคมผานองคกรเหลานมประสทธภาพมากยงขน

คณะกรรมการกจการเพอสงคม (Social Enterprise Committee) เปนคณะทางานทถกแตงตงโดยกระทรวงพฒนาสงคม เยาวชนและกฬา (Community Development, Youth and Sports) ในป 2006 โดยคณะกรรมการชดนไดรบความรวมมอจากทงภาครฐ นกวชาการ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคมในการวเคราะหหาแนวทาง ในการพฒนา

Page 22: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 22

กจการ เพอสงคมในสงคโปร ซงมผลทาใหเกดการวางยทธศาสตรในการพฒนากจการเพอสงคมอยางเปนระบบคณะกรรมการธรกจเพอสงคมไดทาการศกษาทศทางของการพฒนาธรกจเพอสงคม โดยไดมการวางเปาหมายไวทการเสรมสรางศกยภาพของตวบคคลและองคกรเพอสรางโอกาสแกผดอยโอกาสในสงคมใหสามารถพงพาตนเองได รวมไปถงการสงเสรมใหผทมนวตกรรมทจะสรางความเปลยนแปลงทางสงคมไดแสดงศกยภาพ ดงนน สงทคณะกรรมการจะขบเคลอนจงมงเนนไปท 3 ประเดน นนคอ

1. สงเสรมการดาเนนธรกจเพอสงคม (Social Responsible Enterprise) 2. พฒนาเครองมอสนบสนนการดาเนนธรกจเพอสงคม 3. เผยแพรแนวคดของการดาเนนธรกจเพอสงคมใหรบรในวงกวาง คณะกรรมการชดนไดวางรากฐานถงสงทจาเปนตองทาเพอใหเกดการพฒนากจการเพอสงคมขน โดยม

ระยะเวลาถงป 2015 สาหรบการดาเนนการ ซงปจจบนไดบรรลผลสาเรจไปแลวบาง เชน การตง Social Enterprise Development Centre เปนตน

4.6 การสนบสนนกจการเพอสงคมในเกาหล

จากวกฤตเศรษฐกจในชวงป 80 ทาใหเกาหลตองเผชญกบปญหาคนวางงานเปนจานวนมาก ประกอบกบสวสดการทรฐจดหาให นนยงมไมเพยงพอตอความตองการของประชาชน จงทาใหรฐบาลในชวงนนตองออกมาตรการตางๆ เพอแกปญหานอยางเรงดวน โดยมการสรางองคกรทชวยในการจดการเรองตลาดแรงงานเพอใหเกดการจางงานทมประสทธภาพขน และอดหนนองคกรทชวยจดการกบประเดนป ญหานซงถอเปนการสรางตาแหนงงานเพมขนอกทางหนง แตผลของโครงการดงกลาวมอยเพยงชวระยะเวลาหนงเทานน เนองจากองคกรเหลานนไมสามารถดาเนนการไดอยางยงยนโดยปราศจากการอดหนนจากภาครฐ

ในป 2007 มการผลกดนใหเกดกฎหมายการสงเสรมกจการเพอสงคม (Social Enterprise Promotion Act) โดยมเนอหาสนบสนนกจการทมเปาหมายในการแกไขปญหาสงคมดวยสนคาและบรการแกผดอยโอกาสและสามารถหลอเลยงการดาเนนงานไดดวยการเสนอสนคาและบรการนนๆ มการเปดโอกาสใหองคกรตางๆเขารบการจดทะเบยนเปน กจการเพอสงคม (Social Enterprise) โดยองคกรทจะจดทะเบยนจะตองผานเกณฑทกาหนดขน เพอขอรบการสนบสนนจากรฐในชวงของการเรมตนประกอบกจการปญหาทเกดขนหลงจากทมกฎหมายดงกลาว คอการทโครงการนยงไมสามารถบรรลจดประสงคทตงขนไดมากนกเนองจากปจจยตางๆ ตอไปน

การขาดกฎหมายทเกยวของและการขาดการปรบปรงกฎหมาย เนองจากการดาเนนการของกจการเพอสงคมไมสามารถทางานไดอยางมประสทธภาพมากนกเนองจากขอจากดทางกฎหมายทมอยกอนหนา

การขาดวฒนธรรมของการพงพาตนเอง ในการดาเนนการแกไ ขปญหาสงคมกอนหนานมกจะเปนหนาทของสวนกลาง หรอองคกรททางานเพอสงคมทไดรบเงนอดหนนจากภาครฐ ซงเมอมการอดหนนในรปของการบรหารจดการเชงธรกจ จงเปนอปสรรคททาใหองคกรจานวนมากทไมมความเชยวชาญตองประสบความลมเหลว

ขาดการสนบสนนจ ากภาคเอกชน ถงแมจะเรมมการพดถงเรองของ CSR ในแวดวงธรกจมากขน แตทวาในมมมองของกจการเหลาน CSR เปนเพยงความจายอมทธรกจจะตองทาเพอสงคมเทานน จงทาใหความสนใจตอกจการเพอสงคมมจากดอยทสวนของการทากาไรของกจการ

Page 23: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 23

การเปรยบเทยบองคประกอบของการสงเสรมกจการเพอสงคมในตางประเทศ องกฤษ ฟนแลนด แคนาดา อเมรกา สงคโปร เกาหล

บทบาทของรฐบาลในการสนบสนน X X X X X X

การกาหนดนยามทชดเจน X X X X X

กลยทธระยะยาวของภาครฐ X X X

มนโยบายการพฒนาองคกรตวกลาง X

มกฎหมายรปแบบเฉพาะเกยวกบกจการเพอ สงคม

X X X X X

การพฒนาบรการสาธารณะของรฐดวยการสราง ความมสวนรวมจากกจการเพอสงคม

X

กองทนเฉพาะเกยวกบกจการเพอสงคม X X

ความรวมมอระหวางประเทศ X X X

การสนบสนนทางดานการเงนสาหรบการวจยและนวตกรรม

X X X X X

จากการทมแนวคดของการนาวธของการดาเนนการทางธรกจมาปรบใชกบองคกรทตองการแกปญหาทางสงคม

ทมความซบซอนเกนกวาทภาครฐจะดาเนนการเพยงฝายเดยว ผนวกกบความจาเปนวาองคกรภาคประชาสงคม มกไมสามารถดาเนนการไดอยางตอเนองโดยขาดการอดหนนจากองคกรตางๆ ทาใหรฐบาลในหลายประเทศไดมความพยายามผลกดนใหเกดองคกรประเภทนใหมความแพรหลายออกไปเนองจากเลงเหนถงความมประสทธภาพของการแกปญหาสงคมดวยความมสวนรวมของชมชน

ถงแมการผลกดนแนวคดของกจการเพอสงคมจะมหลากหลายวธการ แตเครองมอพนฐานทหลายประเทศให ความสาคญ คอการระบนยามของกจการเพอสงคม การพฒนาหนวยงานเฉพาะสาหรบดแลกจการเพอสงคมการออกกฎหมายเฉพาะในการสนบสนนการดาเนนกจการเพอสงคม และการพฒนางานวจยในการพฒนานวตกรรม เครองมอเหลานมความจาเปนตอการสรางเสรมกจการเพอสงคมอยางเปนระบบ เปนองครวม ทาใหการสรางเสรมกจการเพอสงคมนนประสบผลสาเรจมากกวาการเลอกทาอยางใดอยางหนง องคประกอบสาคญของการสงเสรมกจการเพอสงคมอยางเปนระบบใหไดผล คอการมกลยทธระยะยาว (Master Plan) ของภาครฐทจะผลกดนกจการเพอสงคม เนองจากทผานมาการผลกดนของภาครฐโดยสวนใหญจะเปนเพยงการกาหนดแนวทางขนมาจากทางบางหนวยงานของรฐ จงขาดการมสวนรวมของภาคสวนอนๆ ทาใหการพฒนานโยบายกจการเพอสงคมยงขาดเอกภาพในการทางาน ดงนนในระยะหลงจงไดเรม มการสรางแผนกลยทธระยะยาวในการพฒนากจการเพอสงคมในทงแคนาดาและสงคโปร

นอกจากน การสรางองคกรตวกลางยงเปนปจจยสาคญททาใหกจการเพอสงคมมการเตบโตเพมมากขน ซงใน หลายๆ เชนในประเทศองกฤษทองคกรตวกลางเหลานมสวนทาใหเกดกจการเพอส งคมรายใหมเพมขนจานวนมาก เนองจากการบมเพาะกจการเพอสงคมใหมความแขงแรงนนจาเปนทจะตองมสภาพแวดลอมทเหมาะสมทงดานการเปนทปรกษาธรกจ การจดสรรเงนทนและอนๆ โดยองคกรกลางเหลานจะชวยทาใหเกดสภาพดงกลาวขนมาไดโดยไมเปนภาระตอภาครฐมากนกทจะตองมาชวยดแลทกองคกร

Page 24: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 24

อยางไรกตาม การนาแนวคดของกจการเพอสงคมยงไมมสตรสาเรจ ทางสหรฐอเมรกาเองกมวธพฒนากจการเพอสงคมทมความแตกตางจากประเทศอนๆ อยางชดเจน โดยรฐวางตวเปนเพยงเปนศนยกลางของการจดสรรทรพยากรและพนทสาหรบการรวมตวไปสรางความเปลยนแปลงทดขนของชมชน โดยไมเนนการผลกดนใหเกดการเปนองคกรอยางเตมรปแบบอยางทประเทศอนๆ ดาเนนการ

บทเรยนส าหรบประเทศไทยจากประสบการณของตางประเทศ

1. ความส าคญของบทบาทของรฐบาลในการสนบสนนกจการเพอสงคมอยางเปนระบ บและมการลงทนทเปนรปธรรม

กจการเพอสงคมในตางประเทศนนมมานานแลว แตแนวทางของการใชกระบวนการทางธรกจเพอบรรลเปาหมายทางสงคมอยางยงยนนนแตกตามไปแตบรบทของแตละประเทศ สาหรบประเทศองกฤษซงรฐบาลมบทบาทสาคญในการรวมกนตอยอดกจการเพอสงคม ทมอยแลวอยางกระจดกระจายใหเปนระบบ รฐบาลไดตงหนวยงานเฉพาะดานขนทเรยกวา “สานกงานแหงภาคสวนทสาม ” ซงมหนาทดแลองคกรทไมใชรฐและธรกจเอกชน แตเปนองคกรสาธารณะกศล กจการเพอสงคม องคกรอาสาสมคร และสหกรณซงมบทบาทในการพฒนาส งคมในประเทศ ในดานการสนบสนนกจการเพอสงคมนน ทาใหขยายตวไดอยางกวางขวางทวประเทศ

ในขณะทแคนาดา ถงแมวาจะมการวางแผนแมบทในการพฒนากจการเพอสงคม แตไมสามารถดาเนนการไดอยางมประสทธภาพ เนองจากไมไดรบความรวมมอจากทกฝายอยางจรงจงท งภาครฐ ภาคเอกชน ภาควชาการและภาคประชาสงคม โดยเฉพาะบทบาทของภาครฐทถงแมจะเปนผกระตนใหเกดความตนตว แตถาหากขาดกลไกหรอยงมขอบงคบทขดตอแนวทางทตองการสนบสนนจะทาแนวทางนนไมสามารถดาเนนการไดอยางเตมท ทาใหแคนาดาซงเปนประเทศแรกๆ ทนาแนวคด Social Economy ไปใชเปนแนวทางในการพฒนาประเทศ แตปจจบนประเทศทมความกาวหนากวากลบเปนองกฤษทสามารถตงหนวยงานทใหการสนบสนนเรองนอยางจรงจงได นอกจากนแคนาดาการยงไมมการลงทนเปนรปธรรม เชน กองทนเฉพาะเกยวกบกจการเพอสงคม

2. ความจ าเปนของการก าหนดนยามทชดเจนแตไมคบแคบเกนไปเพอใหครอบคลมประเดนทหลากหลายและใหเสรภาพในการด าเนนการตามความสนใจ

แมในหลายประเทศจะมกจการเพอสงคมดาเนนงานมานานหลายป แตกยงมความเหนทแตกตางกนในเชงราย ละเอยดเกยวกบนยามและรปแบบของกจการเพอสงคม รฐบาลในแตละประเทศกาหนดนยามไวในลกษณะทแตกตางกนออกไป โดยองกฤษ ไดนยามไวอยางกวางๆ วา กจการเพอสงคม คอกจการทมเปาหมายหลกเพอสงคม และใชรายไดสวนเหลอลงทนกลบไปในกจการหรอในชมชนแทนทจะมงสรางผลกาไรสงสดตอผถอหนและเจาของ ซงองคกรทเกยวของกตางมรายละเอยดในเชงนยามและรปแบบทแตกตางกนออกไปตามประเดนทางสงคมทหลากหลาย สวนในสงคโปรนนมประเดนใหคานยามเนนไปทการสงเสรมการจางงานใหกบคนพการเชนเดยวกบในฟนแลนดทมการใหคานยามท จากดเฉพาะผพการและผตกงานระยะยาวเทานน (Employ Disabled and Long-term Unemployed Persons) เชนเดยวกบทเกาหล ทมปญหาเรองคนวางงานเปนจานวนมาก ทาใหมงประเดนสงเสรมกจการเพอสงคมไปทคนวางงานเปนหลก ดงนน ประเดนในการทางานของกจการเพ อสงคมจงจากดอยในวงแคบ ทาใหขาดความหลากหลายในการเขาไปชวยแกปญสงคมดานอนๆ สาหรบอเมรกาถงแมจะไมไดกาหนดนยามกจการเพอสงคมไวอยางชดเจน เพยงแตเนนถงความสาคญของการจดการทรพยากรและอาสาสมคร กพบวาการพฒนากจการเพอสงคมของอเมรกานนมห ลากหลาย

Page 25: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 25

รปแบบเนองจากไมไดยดปญหาทรฐคดวาสาคญ หากแตเปนการเปดโอกาสหรออานวยความสะดวกใหผทตองการทางานแกปญหาไดสามารถปฎบตงานไดอยางมประสทธภาพ

3. ความจ าเปนของการพฒนาองคกรตวกลางทงในเชงการเงนและการสรางศกยภาพแทนทจะลงทนเองโดยตรง

การพฒนากจการเพอสงคมควรกระทาผานกลไกทหลากหลาย เชน องคกรททาหนาทการลงทนและสรางศกยภาพกจการเพอสงคมเกดใหม องคกรททาหนาทเปนวาณชธนกจดานสงคม องคกรททาหนาทพฒนาศกยภาพองคกรเพอสงคม องคกรททาหนาทระดมพเล ยงและอาสาสม คร และองคกรเครอขาย และสมาคมตางๆ ทเกยวของ โดยรฐบาลและมลนธขนาดใหญไมไดมบทบาทเปนผลงทนโดยตรงกบตวกจการเพอสงคม แตเนนการสรางองคกรตวกลางทหลากหลายขนมาเปนระบบนเวศนทจะสนบสนนเกอกลใหเกดกจการเพอสงคมไดอยางยงยน การศกษาพฒนาการดานกจการเพอสงคมในองกฤษ (ทเปนประเทศเดยวทมการสรางองคกรตวกลางอยางชดเจน ) ยงแสดงใหเหนวาการพฒนากลไกทเขาไปสนบสนนกจการเพอสงคมโดยตรงทงในเชงการลงทนเพอสงคม และการพฒนาศกยภาพนนมความสาคญอยางยง เชน องคกรอนลมเตด (Unltd) ในประเทศองกฤษซงเปนองคกรตวกลางซงเขาไปสนบสนนทางการเงนและพฒนาศกยภาพองคกรกจการเพอสงคมตงแตขนเรมตนไปจนถงระยะขยายผล (Scale-up) ซงในปจจบนกจการเพอสงคมทไดรบความยอมรบทสดในองกฤษทมรายไดนบลานปอนดตอปนนมกจะเกดจากการสนบสนนขององคกรอนลมเตด

4. ความจ าเปนของกฎหมายเฉพาะเพอสนบสนนกจการเพอสงคม

การออกกฎหมายเฉพาะในแตละประเทศเพอสนบสนนกจการเพอสงคมนน ยอมมความสาคญในแงของการสงเสรมใหเกดกจการเพอสงคมทมากขน หรอสามารถดงดดการลงทนของนกลงทนหากรฐมนโยบายหรอกฎหมายทชดเจนทเปนแรงจงใจได

ในประเทศองกฤษ มการออกกฎหมายรปแบบกจการเพอสงคมทเรยกวา “กจการเพอประโยชนชมชน (Community-interest Company)” ซงเปนธรกจทตงขนเพอเปาหมายดานสงคมตาง ๆและมระเบยบเฉพาะตางๆ เพอใหเกดประโยชนตอสาธารณะอยางแทจรง เชน การกาหนดสดสวนเงนปนผลไดไมเกน 20% ในขณะทอก 80% จะตองลงทนกลบไปในกจการนนๆ หรอสนบสนนชมชน และจะสามารถขายสนทรพยสาคญ เชน หนใหกบองคกรเพอสงคมอน ๆไดเทานน ไมสามารถขายทอดตลาดปกตเพอเกงกาไรได เปนตน

สาหรบฟนแลนด มกฎหมายกจการเพอสงคม (Finland Act on Social Enterprise) ทาใหธรกจทไดรบการยอมรบในการลงทะเบยนเปนกจการเพอสงคมเปนธรกจแลวภายใตกระทรวงพาณชย (Enterprise Register of Ministry of Trade and Commerce) สามารถขอจดทะเบยนเปนกจการเพอสงคมได ซงกจการเพอสงคมจะไดรบเงนอดหนนการจางงานจากรฐ และไดงบประมาณในการทากจกรรมทมวตถประสงคในการสงเสรมการจางงานหรอการพฒนาบรการการจางงานตางๆ

สวนในประเทศเกาหล มกฎหมายสงเสรมกจก ารเพอสงคม (Social Enterprise Promotion Act) โดยมเนอหาของการสนบสนนกจการทมเปาหมายในการแกไขปญหาสงคมดวยสนคาและบรการแกผดอยโอกาสและสามารถเลยงตนเองไดดวยการเสนอสนคาและบรการนนๆ และเปดโอกาสใหองคกรตางๆ เขารบการจดทะเบยนเปนกจกา รเพอสงคม โดยตองผานเกณฑทกาหนดขน และรฐจะชวยสนบสนนในชวงของการเรมตนประกอบกจการ

Page 26: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 26

ในขณะทแคนาดานนปรบใชกฎหมายทมอยแลวเพอมาสงเสรมกจการเพอสงคม และมแผนการในการพฒนากฎหมายตางๆ เชน นโยบายของการใหสทธประโยชนทางภาษแกนกลงทนท ลงทนในกจการเพอสงคม การปรบปรงกฎหมายภาษเงนได ทชวยใหมลนธตางๆ สามารถลงทนหรอใหการสนบสนนกจการเพอสงคม และการจดตงกองทน Social Enterprise Start-up เปนตน

5. ความเชอมโยงของการพฒนาบรการสาธารณะของรฐดวยการสรางความมสวนรวมจากกจการเพอสงคม

กจการเพอสงคมเปนเครองมอสาคญสาหรบนโยบายการกระจายอานาจไปสทองถน ทไมใชเพยงแคการกระจายอานาจการตดสนใจและการใหบรการสาธารณะไปอยทรฐบาลทองถน หรอการแปรรปบรการของรฐไปสรฐวสาหกจหรอเอกชนแตอยางเดยว แตเปนการกระจายการใหบรการสาธารณะสาคญตางๆ จากหนวยงานของรฐบาลไปสกจการการเพอสงคม เชน ในนโยบายการแปรรประบบบรการสขภาพแหงชาต (National Health Service - NHS) ซงมแนวทางทจะใหคณะกรรมการดานระบบบรการสขภาพในระดบทองถนสามารถทาสญญาวาจางใหกจการเพอส งคมดานสขภาพมาใหบรการเสรมหรอทดแทนบรการของหนวยงานรฐโดยตรง และยงสนบสนนใหพนกงานของ NHS ออกมาตงกจการเพอสงคมอกดวย

นอกจากน การพฒนากองทนและเครองมอทางการเงนตางๆ ในการสนบสนนกจการเพอสงคมในดานทเกยวของกบบรการของรฐโดยตรง และการเปดชองทางเขาถงการประมลโครงการตางๆ อยางยตธรรม โดยมการปรบนโยบายและระเบยบการประมลตางๆ ในหลากหลายหนวยงานของรฐใหเปดโอกาสใหกจการเพอสงคมสามารถเขามาแขงขนได เชน ในประเดนการใหบรการสขภาพ คนไรบาน การอนรกษวฒนธรรม การลดโลกรอน การลดอตราการทาผดซาซอน ฯลฯ ยงมความสาคญในการสรางความมสวนรวมของกจการเพอสงคมในการใหบรการสาธารณะ

6. การสรางตลาดทนเพอกจการเพอสงคมทมเครองมอทางการเงนทหลากหลายเชอมโยงทงภาครฐและเอกชน

กจการเพอสงคมเปนรปแบบการลงทนเพอสงคมท สามารถวดผลกระทบ (Impact) ไดอยางชดเจนและมความยงยนทางการเงน ตางกบการลงทนในโครงการหรอองคกรสาธารณะกศลทวไปทเมอลงเงนไปแลวกจะหมดไปโดยขาดความยงยนทงในเชงความตอเนองของผลกระทบ และในเชงองคกร ดงนน กจการเพอสงคมจงเปดมตใหมสา หรบการลงทนเพอสงคมทหลากหลายทงในเชงทมาของเงน (Source of Fund) และการใชเงน (Use of Fund)

โดยในดานทมาของเงนนน มการระดมทนผานองคกรตวกลางทหลากหลายทงจากภาครฐ ภาคเอกชน มลนธ สมาคม และผมสนทรพยมาก (High Net-worth Individual - Philanthropist) เพอนาเงนไปสนบสนนกจการเพอสงคมในหลากหลายลกษณะ เชน เงนใหเปลา เงนลงทนในหน สนเชอ ฯลฯ ซงเปนการเปดโอกาสใหมๆ สาหรบทงมลนธหรอหนวยงานของรฐซงปกตจะสนบสนนเงนใหเปลากบโครงการตางๆ มาเปนการปรบแนวทางการลงทนมายงก จการเพอสงคมเพอใหเกดความยงยนมากขน โดยในหลายกรณยงสามารถลงทนในหนหรอใหสนเชอซงสามารถกลายเปนเงนหมนเวยนนากลบมาใชเพอสงคมไดอก ในขณะทนกลงทนภาคเอกชนทมความสนใจทจะสรางผลเชงสงคมแตตองการเงนตนกลบภายในระยะเวลาหนงกยงมาสามารถมารวมลงทนไดอกดวย

นอกจากการสรางความมสวนรวมจากทกภาคสวนแลว ยงเกดการพฒนารปแบบการวดประเมนผลทางสงคม

Page 27: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 27

(Social Impact Measurement) ทเรมเปนมาตรฐาน เชน Social Returns on Investment (SROI) และ Impact Rating and Investment Standard (IRIS) ทเรมจะเปนมาตรฐานทใชกนทวโลก ซงสามารถใชทาความเขาใจผลตอบแทนทางสงคมทชดเจนของแตละองคกร หรออาจเปรยบเทยบระหวางองคกรทใกลเคยงกนไดอกดวย จงทาใหเกดการสะทอนกลบทมประสทธภาพ (Effective Feedback) ระหวางการลงทนและผลของการลงทนเ พอใชในการตดสนใจเลอกลงทนเพอสงคมไดอยางเปนระบบและโปรงใสอกดวย ยกตวอยางเชน การนาผลตภณฑทางการเงนทหลากหลายมากขนมาใชในตลาดทนเพอสงคม เชน Citylife ไดออกกองทนพนธบตรทนาเงนไปลงทนในธรกจเพอสงคมและชมชน กองทนเพอสงคม Calvert Foundation ออก Community Investment Notes เพอการพฒนาชมชนในอเมรกากวา 100 ลานดอลลารสหรฐ และพนธบตรทางสงคม (Social Impact Bond) ในประเทศองกฤษ ทมวตถประสงคเพอลดการกลบเขาเรอนจาของนกโทษ อนเปนการประหยดภาษและเปนการชวยทาใหสงคมดขน เพราะทผานมา 60% ของนกโทษกวา 40,200 รายทถกจาคกระยะสนนน หลงจากถกปลอยตวแลวจะกลบเขาเรอนจาอกภายใน 1 ป ซงจะเปนการเพมตนทนทางภาษและสงคม

บทสรป

สาหรบประเทศไทยนน สามารถสรปไดวามกจการเพอสงคมดาเนนการอยหลากหลายรปแบบ โดยเฉพาะอยาง ยงในรปแบบสหกรณ หรอวสาหกจชมชน เพยงแตไมไดใชคาวากจการเพอสงคม กจการเพอสงคมเหลานสามารถสรางมตใหมของการมสวนรวมแกปญหาสงคมและสงแวดลอมรวมกบรฐบาล และองคกรสาธารณประโยชนได

อยางไรกตาม ประเทศไทยยงขาดการสนบสนนพ นฐานทกดาน และประชาชนจานวนมากยงไมรจกกจการเพอสงคม ซงหากมหนวยงานภาครฐ เอกชน องคกรชมชนทเรมสนใจและสงเสรมกจการเพอสงคม เพอพฒนาโอกาสสาหรบองคกร กจะทาใหกจการเพอสงคมเหลาน เปนผสรางเสรมเศรษฐกจยงยนและสรางสรรค ไปพรอมๆ กบสรางผลตอบแทนทางเศรษฐกจ รวมทงยงสามารถดงดดเยาวชนทมพรสวรรคในชวงวกฤตเศรษฐกจเพอทางานรวมกนในการแกปญหาทางการตลาด เปลยนแปลงและพฒนาสงคมและสงแวดลอมของประเทศไทยในเชงนวตกรรมและใหเกดความยงยน ซงเปนการสรางรากฐานทมความแขงแรงสาหรบการพฒนาเศรษฐกจสเขยวและสงคมโดยรวมของไทย

กจการเพอสงคมมบทบาทสาคญตอการพฒนาและขยายผลวธการใหมๆ ในการแกปญหาสงคมและสงแวดลอม โดยมงเนนใหเกดผลทเปนรปธรรม และสามารถสรางรายไดจากประเดนเหลานนไดอยางยงยน ไมตองพงทนใหเปลาตลอดไป จงทาใหนวตกรรมเพอสงคมสามารถเกดขนและขยายผลไดอยางตอเนอง อกทงยงแขงขนไดในตลาดอยางมประสทธภาพอกดวย ไมวาจะเปนเรองชองวางรายได สงแวดลอม การศกษา คณภาพบรการสาธารณะ เปนตน โดยทงรฐบาลและองคกรภาคเครอขายมงหวงวาสดส วนของรายไดประชาชาตในอนาคตจะมสดสวนของบรการสาธารณะและกจการนวตกรรมทกอใหเกดประโยชนตอสงคมโดยตรงอนหลากหลายซงดาเนนงานโดยชมชนและกจการเพอสงคมเพมมากขนอยางนอยเปนหนงในสามไดภายในทศวรรษน และจะเพมมากขนอยางตอเนอง จงเปนการแปลงสภาพจากระบบเศรษฐกจอตสาห กรรมบรการซงเปนสดสวนหลกในปจจบนไปสร ะบบเศรษฐกจเพอสงคมและคณภาพช วตเปนสดสวนหลกทสาคญไมนอยไปกวาภาคธรกจเดม ซงเปนการพฒนาเศรษฐกจทยงยน ลดชองวางรายไดในระดบมหภาค ลดความเสยงทงในภายในและภายนอกไดมากขน และมศนยกลางอยทชมชน

ดงนน เพอเปนการสงเสรมกจการเพอสงคมใหเกดขนในสงคมไทยและขยายตวไดอยางกวางขวางรวดเรวและมประสทธภาพ จงจาเปนอยางยงทจะตองมมาตรการในการสงเสรมและสนบสนนกจการเพอสงคมทงนโยบายจากภาครฐ เชน มาตรการทางดานภาษ กฎระเบยบขอบงคบตางๆ รวมทงองคกรตวกลางเพอการจดการทางการเงนและการลงทนในกจการเพอสงคมอยางมประสทธภาพสงสด เปนตน

Page 28: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 28

5) สรปสถานการณของกจการเพอสงคมในประเทศไทย

กจการเพอสงคมในประเทศไทยนนมมานานแลว แตสวนมากจะอยในรปแบบของสหกรณ กลมออมทรพยชมชน หรออยในรปของการรวมกลมวสาหกจชมชน กระจายตวอยทวทกภมภาค โดยแตละองคกรตางมเปาหมายในการทางานเพอตอบสนองตอปญหาทเกดขนตามบรบทในทองถนของตนเอง รวมทงเพอการบรรลเปาหมายทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมรวมกน ดงนน กจการเพอสงคมจงไมใชเรองใหมทเขาใจไดยาก หากแตเปนการเรยกลกษณะการประกอบการใหมเนอหาทกวางขนจากเดม โดยครอบคลมการประกอบการจากบคคลทวไปทมจดมงหมายในการทาธรกจทคานงถงผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคม เพอสรางความร สกถงการมความรบผดชอบตอสงคมททกคนสามารถมสวนรวมในการทาใหสงคมโดยรวมดขนได

กจการเพอสงคมในระดบภมภาคนน จะเนนไปตามพนทอยอาศยและในเชงวฒนธรรม กลาวคอ ในภาคเหนอการรวมกลมเพอทาวสาหกจชมชน สวนมากจะเนนทการรกษาวฒนธรรมทอ งถน เพอชวยเหลอผดอยโอกาสทางสงคม และชนกลมนอย เปนตน ซงถายทอดผานงานหตถกรรม (Handicraft) ทอาศยทกษะและเนนประโยชนใชสอยเปนหลก โดยทวไปเปนผลตภณฑทแสดงใหเหนถงวฒนธรรมและศาสนา สามารถนามาใชในชวตประจาวนได

ผลตภณฑทผลตออกม าเปนจานวนมากจะสอถงวฒนธรรมของคนทองถน และในภาคเหนอสวนมากจะมชาวเขาอาศยอยมาก จงทาใหเกดการทาธรกจเพอชวยเหลอชาวเขาใหเกดการพฒนาอาชพ เชน จากการปลกฝนมาปลกชา และสงทอ งานฝมอจาพวกการปกเยบลายผาชนเผาเปนถงยาม เสอ สรอยคอ ซงเป นทกษะทชาวเขามอยแลว รวมถงใชวสดในทองถนในการผลตสนคาตางๆ เพอจาหนายในตลาด และยงสรางงานใหแกบคคลเหลานนอกดวย

สวนในภาคใตนนกจการเพอสงคมจะเนนทางดานสงแวดลอม โดยดจากการอนรกษธรรมชาตทงชายทะเล และปะการง เนองจากธรรมชาตของภาคใตสวนใหญจะเปนทะเล และเกดปญหาการปะการงถกทาลายดวยสาเหตตางๆ เชน การจบสตวนาในแนวปะการง การใชสารเคมเบอปลา การทองเทยว เกดจากการทนกทองเทยวไปเดนหรอยนบนปะการง รวมทงการทงสมอเรอทนานกทองเทยวเขาไป และการกอสรางชายฝ งเพอสนบสนนการทองเทยว การพฒนาทดนบรเวณใกลเคยงชายฝง การทงของเสยและสงปฏกลลงในบรเวณปะการงกทาใหเสยสมดลของระบบนเวศ ดวยสาเหตตางๆ เหลานทาใหเกดคนทตองการอนรกษทรพยากรธรรมชาตทางทะเล ทาธรกจทมงเนนรกษาสมดลกจกรรมทาง เศรษฐกจและการอนรกษธรรมชาตเขาดวยกน

สาหรบภาคตะวนออกเฉยงเหนอนน เนองดวยปญหาพนทแหงแลง และการขาดความรดานการเกษตรทดพอ จงมการทาธรกจทเกยวกบเกษตรกรรม เชน เกษตรพอเพยง เกษตรชวภาพ เปนตน โดยมงเนนแกปญหาทางดานเกษตรกรรมเปนหลก และมเปาหมายเพอแกปญหาความยากจนของเกษตกร และเพอเพมผลผลตและความหลากหลายของพชผลทางการเกษตร เพอรบมอกบภาวะการเปลยนแปลงของตลาด เชน การแลกเปลยนเทคโนโลยทางการเกษตรในกลมปราชญชาวบาน และกลม Grassroot Innovation Network (GIN) ทมการถายทอดเทคนคทางการเกษตร ทงเกษตรอนทรยขนาดจว การใชถานชวภาพ ระบบชลประทานแบบนาหยด ปยอนทรย ฟารมหมหลม และการเกษตรแบบทวคณ (Multiple Crop Farming) จนกลายเปนเครอขายขนาดใหญ

สวนภาคกลางนน เนองจากเปนพนทของการทาเกษตรกรรมและความเจรญ ทางดานอตสาหกรรม จงมกจการเพอสงคมทหลากหลายรปแบบ เชน การรวมกลมสหกรณการเกษตร กลมแมบานในทองถน แตทนาสนใจคอในปจจบน

Page 29: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 29

เรมมแนวคดของการสรางธรกจชนดนในรปของบคคลทวไปโดยใชความรความสามารถเฉพาะทางมากขนทาใหเกดความหลากหลายของธ รกจ โดยมการจดตงองคกรพฒนาชมชนทภาคกลางจานวนมาก แลวถงมการกระจายการพฒนาไปสสวนภมภาค ซงมแนวคดหลกเพอชวยสงคมในภมภาคอนๆ ของประเทศมการเจรญเตบโตทงทางเศรษฐกจ และสงคมไปพรอมกน เชน สมาคมพฒนาประชากรและชมชน (Population and Community Development Association: PDA) ทมงสงเสรมโครงการ กจการเพอสงคมเปนทแรกๆ ของประเทศไทย โดยใหภาคธรกจมบทบาทและสวนรวมกบองคกรสาธารณประโยชน ทจะชวยอานวยความสะดวก ซงเปนการเพมประสทธภาพในการพฒนาชนบท และยงเนนพฒนาคณภาพชวตของประชาชนทงในเขตชนบทและเขตเมองใหดยงขนอกดวย

กจการเพอสงคมในภาคตะวนออกเฉยงเหนอนนมโอกาสเตบโตมาก เนองจากปจจยหลายๆ ประการ ทงประเทศไทยเองมพนฐานเปนประเทศเกษตรกรรมจงมโอกาสพฒนาดานเกษตรกรรมสงมาก ศกยภาพของคนอสาน โดยพนฐานคนอสานเชอเ รองการทาบญและการใหเปนสวนใหญ และการเจรญโตทางเศรษฐกจของภาคอนโดจน ลาว เวยดนามมโอกาสเตบโตมากขน รวมทงชาวตางชาตทอาศยอยในเมองไทย หรอการแตงงานของผหญงในภาคอสาน ทมตวเลขจากสานกงานเศรษฐกจการคลง (สศค.) รายงาน 2 จงหวดแรกทมจานวนเขยฝรงสงสด ทจงหวดขอนแกนม 2,435 คน จงหวดอดรธานม 2,228 คน ซงสงผลตอระบบเศรษฐกจในพนทใหมการเจรญเตบโตโดยสามารถสงเกตไดจากถงเกบนาถงบาบดราคาพรเมยม มยอดขายเพมขน 100% ในป 2546 และมอตราการเตบโตราวปละ 15 – 20% รวมมลคาประมาณปละ 700 ลานบาท รวมทงชาวตางชาตหรอกลมเขยฝรง เปนคนทมความรความสามารถในสาขาอาชพตางๆ และมการรวมกลมเพอทาธรกจ เชน ในกรณของฝ รงลกเขยสรนทรชาวฮอลแลนดท นาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาลงมอทาเองจนประสบผลสาเรจสง พรอมทงชกชวนเพอนต างชาตรวมปลกพชผก เลยงปลา สกร และปลกวานหางจระเขบนพนทวางเปลารอบบรเวณบาน แปรรปเปนผลตเครองสาอางสมนไพรกวา 10 ประเภท สงขายทงตลาดในประเทศและตางประเทศ อนเปนกจกรรมทางเศรษฐกจทกอประโยชนใหกบทองถน ทงน จงอาจกลาวไดวาภาคอ สานมแนวโนมของการเตบโตของกจการเพอสงคมอยางตอเนอง นอกจากน การรวมกลมกนของคนในชมชนเพอทากลมออมทรพยในทองถนทมอยในทวทกภาคของประเทศไทย มแนวโนมเพมสงขน ดงเชนตวอยางของ กลมสจจะออมทรพยของครชบ ทถกนามาเปนตวอยางของชมชนอนใหนารปแบบมาปรบใชและตงเปนกลมออมทรพยในชมชนนนๆ ซงมชมชนเกอบ 4,000 ชมชนกาลงอยในระหวางการผลกดนใหเกดการตงกองทน และรปแบบของการพฒนาชมชนนถกนาเขาสทประชมของคณะรฐมนตรแลวซงอยในระหวางการพจารณา

จากการสารวจจานวนขอ งกจการเพอสงคมเบองตนอยางหยาบ ประเทศไทยมกจการทเขาขายเปนกจการเพอสงคมประมาณ 116,298 แหง โดยอยในเขตกรงเทพฯ จานวน 1,915 แหง (1.65%) และอยในเขตนอกกรงเทพฯ จานวน 114,382 แหง (98.35%)

กรงเทพฯ นอกกรงเทพฯ รวม ธรกจการกาจดสงปฏกลและขยะ การสขาภบาล 839 1,024 1,863 สหกรณ 393 5,898 6,291 สหกรณ – เกษตร 19 4,309 4,328 สหกรณ – ประมง 2 100 102 สหกรณ – ออมทรพย 336 1,021 1,357 สหกรณ – เครดตยเนยน 36 468 504

Page 30: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 30

กรงเทพฯ นอกกรงเทพฯ รวม วสาหกจชมชน 297 59,193 59,490 กลมออมทรพยเพอการผลต 0 35,891 35,891 องคกรชมชนและเครอขาย 303 12,231 12,534 กจการเพอสงคมทกอตงโดยสมาคม (1%) 47 79 126 กจการเพอสงคมทกอตงโดยมลนธ (1%) 37 67 104

1,915 114,382 116,298

ตวเลขประมาณจานวนกจการเพอสงคมขางตนน อาจมการนบรวมองคกรทมลกษณะใกลเคยงแตไมนบวาเปนกจการเพอสงคมตามนยามทกาหนดไวเบองตน ในขณะเดยวกน กจการ และหรอหนวยธรกจบางแหงทจดวาเปนกจการเพอสงคมอาจจะยงไมถกนบรวมในประมาณตวเลขขางตน ในอนาคต เพอใหการเ กบขอมลมความแมนยาเพอใชในการวางนโยบาย และยทธศาสตร รวมถงการใหสทธพเศษในรปแบบตางๆ และการวางนโยบายเพอสรางเสรมกจการเพอสงคมไดอยางเหมาะสม ควรมการจดทาฐานขอมลกจการเพอสงคมขนมาโดยเฉพาะ ซงสามารถนาขอมลบางสวนจากฐานขอมลอนๆ ทมอยแลวมารวม และเปดใหองคกร บรษท หางราน ทมคณลกษณะตรงตามนยามของกจการเพอสงคมทกาหนดไวขางตน มาขนทะเบยนเปนกจการเพอสงคมตอไป

ผกอตง จ านวน มลคาธรกจ (ลานบาท)

ขอเสนอแนะในการรวบรวม ขอมลในอนาคต

เครอขายและองคกรชมชน > 100,000 แสนลาน ขนทะเบยนดวยตนเอง หรอใชฐานขอมลทมอยแลว โดยดจากนยามของรปแบบองคกรนนๆ

องคกรสาธารณประโยชน > 100 รอยลาน ขนทะเบยนดวยตนเอง ผานฐานขอมลองคกรพฒนาเอกชนทจดทะเบยนกบกระทรวงมหาดไทย

หนวยราชการและรฐวสาหกจ

< 10 ลาน ขนทะเบยนดวยตนเอง

ผประกอบการใหม > 200 พนลาน ขนทะเบยนดวยตนเอง ธรกจเอกชน < 10 พนลาน ขนทะเบยนดวยตนเอง อนๆ < 100 รอยลาน ขนทะเบยนดวยตนเอง

6) การวเคราะหโอกาสเชงยทธศาสตร และชองวางเชงศกยภาพของกลมกจการเพอสงคมในประเทศไทย

ผกอตง โอกาสเชงยทธศาสตร ชองวางเชงศกยภาพ

เครอขายและองคกรชมชน และกจการเพอสงคมอนๆ

สรางความแขงแรงของชมชนในการพงตนเองในทกดาน

เสรมทกษะในการประกอบการ ความสามารถทจะรวมตวทางานเปนเครอขายและการเขาถงตลาด

Page 31: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 31

ผกอตง โอกาสเชงยทธศาสตร ชองวางเชงศกยภาพ

องคกรสาธารณประโยชน

สรางความยงยนและประสทธภาพขององคกร

เสรมความรความเขาใจ ทกษะในการประกอบการ และเงนทนเพอการรเรม

ผประกอบการใหม สรางนวตกรรมทางสงคมทยงยนและเปนทางเลอกของคนรนใหม

เสรมความรความเขาใจ ทกษะในการประกอบการ เงนทนเพอการรเรม เครอขายวชาชพ

ธรกจเอกชน และหนวยงานรฐและรฐวสาหกจ

เกดขนไดรวดเรว สรางผลไดทนท สามารถตอยอดจากกระแส CSR

เสรมความเขาใจเกยวกบความเชอมโยงระหวางกจการเพอสงคมและความรบผดชอบตอสงคม (CSR)

กลมท 1 เครอขายและองคกรชมชน และกจการเพอสงคมอนๆ

โอกาสเชงยทธศาสตร

ประเทศไทยมเครอขายและองคกรในระดบชมชนอยนบแสนราย มความหลากหลายทงในเชงประเดนและขนาด แนวการพฒนาชมชนโดยการจดตงกจการเพอสงคมในหลากหลายรปแบบ เชน สหกรณ วสาหกจชมชน ฯลฯ จงมความสาคญอยางยงเพราะเกยวโยงกบประโยชนตอชมชนโดยตรง และยงเปนการพฒนาเศรษฐกจไปพรอมๆ กบการพฒนาคณภาพชวตในหลากหลายมตของชมชน อกทงยงเปนการลดการพงพากลไกของรฐในการแกปญหาและพฒนาโอกาสตางๆ ของชมชนเอง จงเปนรากฐ านทสาคญของการสรางระบบเศรษฐกจทมชมชนเปนศนยกลาง (Local Economy) ซงยอมจะทาใหเกดการพงพากนเอง การมเหตผลในการดาเนนงาน และลดความเสยงของชมชนจากความเปลยนแปลงในระบบเศรษฐกจสวนกลางและเศรษฐกจโลก และยงสามารถขยายผลตอยอดไดอยางมประสทธภา พ ตรงตามปรชญาเศรษฐกจของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว โดยเฉพาะเปนรปธรรมของปรชญาเศรษฐกจพอเพยงในขนท 2 และขนท 3 ทเนนการเชอมโยงพงพากนเอง และมความรวมมอกบหนวยงานภายนอกตางๆ เพอการขยายผล ดวยเหตดงกลาว กจการเพอสงคมในระดบชมชนจงเปนแนวทางสาคญในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และการเมองอยางยงยนในระดบรากหญาอยางแทจรง โดยเฉพาะในประเดนคณภาพชวต ความเปนอย การสรางรายได การจดสวสดการในชมชน การบรหารจดการความเสยงตางๆ ซงลวนจะนาไปสการลดทอนการพงพากลไกรฐในสวนกลางทงใน เชงนโยบายและงบประมาณ อกทงยงเปนการสรางความสามารถของชมชนทจะพฒนาตนเองไดอยางอสระอกดวย

ความเสยง

การดาเนนกจการเพอสงคมของชมชนมความเสยงสาคญอยางนอยสองดาน ดานแรก คอความเสยงในการบรหารจดการธรกจใหมประสทธภาพและขยายตวได เพราะอาจยงขาดความรความสามารถและทกษะในการบรหารธรกจ ดานทสอง คอความเสยงในการจดการดาเนนงานและแบงรายไดอยางโปรงใส เปนธรรม ไมขนกบอทธพลของนายทนหรอนกการเมองทองถน ซงหากมความผดพลาดกยอมจะเกดปญหา เชน ในการจดสรรผลประโยชนตอชมชนอย างไมเปนธรรม หรอกลบเปนการสรางฐานอานาจการเมองทองถนในลกษณะผมอทธพล เปนตน

ชองวางเชงศกยภาพ

Page 32: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 32

เครอขายและองคกรระดบชมชนมกขาดศกยภาพในสามดาน ดานแรก คอทกษะในการบรหารจดการธรกจและทกษะการกากบดแลใหชดเจน เปนระบบ และมความโปรงใส โดยเฉพาะทกษะการจดการทสามารถใชไดจรงในกจการเพอสงคมในระดบชมชนดานตางๆ เชน การจดการทองเทยวโดยชมชน การทาวสาหกจเกษตรทยงยน กจการพลงงานทดแทนระดบชมชน กจการจดการของเสย กจการตอยอดทนทางวฒนธรรมเฉพาะของชมชน ฯลฯ ดานทสอง คอการขาดความสามารถทจะรวมตวกนเปนเครอขายเพอตอยอดพฒนาและขยายผลกจการเพอสงคมของตนใหเกดเปนกลมภาคทมความมนคง และสามารถบรหารจดการเชอมโยงและแลกเปลยนทรพยากร สนคา และบรการตางๆ ไดเพมขน เชนจากระดบพนทชมชนไปสระดบจงหวด และตอยอดไปสระดบภมภาค ประเทศ และระหวางประเทศตามลาดบ ดานทสาม คอปญหาการเขาถงตลาดซงอาจมความจาเปนทตองทงพฒนาทกษะใหชมชนสามารถทาการตลาดไดเพอการเขาแขงขนในระบบตลาด นอกจากนน อาจมความจาเปนทตองพฒนาชองทางการเขาถงตลาดผานการสรางองคก รใหมทรบทาการตลาดสนคาและบรการจากชมชน และเชอมโยงกบองคกรทมอยแลวซงสามารถเขาถงผบรโภคทหลากหลายไดอยางมประสทธภาพ กลมท 2 องคกรสาธารณประโยชน

โอกาสเชงยทธศาสตร

องคกรสาธารณประโยชนมจานวนมากมายนบหมนแหงในประเทศไทย ปจจบ นมกกาลงประสบปญหาเกยวกบการจดหารายได และการระดมทนเพอนามาดาเนนกจกรรม สาธารณประโยชน ตางๆ ทงนเปนเพราะอตราดอกเบยทตาอยางมากจนทาใหองคกรสาธารณประโยชนแทบไมมรายไดจากดอกเบยของเงนฝาก นอกจากนน แหลงทนตางชาตแทบจะยตการสนบสนนองค กรสาธารณประโยชน ในประเทศไทย สวนองคกรแหลงทนในประเทศนนกมไมมาก นอกจากนน ประชาชนและภาคธรกจเองยงไมมวฒนธรรมการบรจาคอยางเปนระบบสองคกรพฒนาเอกชนทหลากหลาย เงนบรจาคสวนใหญยงไปทวด โรงเรยน และโครงการในพระองคเปนสวนใหญ จงทาใหองคกร สาธารณประโยชน ประสบปญหาทางการเงนมากขนอยางตอเนอง และเกดปญหาตอการพฒนาคณภาพบคลากรจนทาใหงานภาคประชาสงคมโดยรวมขาดประสทธภาพ อกทงกฎหมายมลนธสมาคมในปจจบนยงมความซบซอนและไมเออตอการสรางรายไดโดยตรงขององคกรสาธารณประโยชน นก ดงนน การทองคกร สาธารณประโยชน สามารถจดตงกจการเพอสงคมทมภารกจแกปญหาสงคม สงแวดลอม สขภาวะ ไปพรอมๆ กบการสรางรายได จงเปนสงสาคญตอการพฒนาภาคสวนงานเพอสงคมอยางยงยนและมประสทธภาพ เพราะรายไดสวนเหลอจะยอมสามารถนาไปสนบสนนและขยายผลงานสาธารณประโยชนไดอยางตอเนอง

ความเสยง

องคกรสาธารณประโยชนทจดตงกจการเพอสงคมขน มความเสยงอยางนอยสองประการสาคญ ประการแรก คอหากมความผดพลาดในการบรหารจดการ อาจทาใหองคกรนนๆ มความสบสนในดานพนธกจเพอสงคม โดยเฉพาะหากกจการประสบผลสาเรจมากจนทาใหบคลากรในองคกรเกดความสบสนระหวางภารกจการสรางประโยชนตอสงคม และการสรางรายได เชน การใหเวลาและทรพยากรตองานกจการเพอสงคมจนขาดการเอาใจใสตอภารกจเดมเปนตน อกประการหนงคอความเสยงในดานศกยภาพการบรหารจดการ ซงหากผดพลาด อาจสงผลใหดาเนนการขาดทนและกระทบไปยงตวองคกราธารณประโยชน เอง ดงนน ความระมดระวงในการแยกสวนงาน กระบวนการบรหารจดกา ร และการเงนระหวางองคกรสาธารณประโยชนผจดตงและกจการเพอสงคมจงมความสาคญอยางยง

Page 33: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 33

ชองวางเชงศกยภาพ

องคกรสาธารณประโยชนมกขาดศกยภาพในสามดาน ดานแรก คอความรความเขาใจเกยวกบโอกาสการพฒนางานสาธารณประโยชนของตนมาสกจการเพอสงคม ดานทสอง คอการขาดทกษะการบรหารจดการ โดยเฉพาะในดานการพฒนาและจดการธรกจ ซงเปนทกษะทภาคประชาสงคมมกมความขาดแคลน และดานท สาม คอการขาดเงนทนเรมตนสาหรบการรเรมกจการเพอสงคมขน ซงมกจะมความจาเปนเพราะอยางนอยอาจจะตองมการจางงานเพมเพอการขยายงานดานกจการเพอสงคม

กลมท 3 ผประกอบการใหม

โอกาสเชงยทธศาสตร

กลมผประกอบการเพอสงคมทรเรมกอ ตงกจการเพอสงคมใหมเลยนนเปนกลมทมโอกาสในเชงการสรางสรรคนวตกรรมทตอบสนองตอความตองการของสงคมในประเดนตางๆ ไดโดยไมมขอยดตดกบองคกรเดมดงเชนในกลมอนๆ และยงเปนทางเลอกใหมสาหรบคนรนใหมและประชาชนทมความสนใจในดานการชวยเหลอ แกไข และพฒนาสงคม สงแวดลอม สขภาวะ ไดอยางยงยนอกดวย แมปจจบนผประกอบการเพอสงคมในลกษณะนจะมเปนจานวนนอย แตจากกระแสเกยวกบกจการเพอสงคมทวโลก และความสนใจในประเดนดงกลาวในประเทศ จงเชอไดวาจะมจานวนเพมขนอยางรวดเรว และจะเปนสวนทมผลตอการสรางสรรคระบบเศรษฐกจใหมทยงยนและหลากหลายอยางแทจรง และยงเปนกลมกจการทจะสามารถทาใหพฒนาการทางเศรษฐกจนนเปนไปอยางสรางสรรค ตอบความตองการดานสงคมไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ และมการกระจายผลประโยชนกลบเขาสชมชนอกดวย

ความเสยง

กลมผประกอบการเพอสงคมใหมรายยอยนนเปนเรองใหมในประเทศไทย ยงมจานวนนอย ขาดประสบการณ และยงไมมเครอขายดาเนนงานชดเจน ดงนนจงมความเสยงในเชงภาพรวมวาหากปลอยใหกลมกจการนเกดขนโดยธรรมชาต ขาดการสนบสนนทครบถวน กอาจจะเจรญเตบโตไดชา ไมสามารถใชความสนใจและความรมาสรางนวตกรรมเพอสงคมไดอยางมประสทธภาพ จนทาใหเปนกลมทยงไมเหนผลกระทบตอสงคมอยางชดเจนนก อกทงเปนธรกจใหมจงมโอกาสทจะผดพลาดจนตองปดกจการสงกวากลมอนๆ ซงแมแตในภาคธรกจทวไป กจการเกดใหมเชงนวตกรรมในประเทศไทย (Innovation Startups) กยงเปนเรองใหม ยงขาดการหนนเสรมเพอใหมโอกาสทจะอยรอดและขยายผลได ในตางประเทศมระบบสนบสนนองคกรเกดใหมเหลานอยางชดเจน เชน ศนยบมเพาะธรกจใหม และบรษทรวม ทน (Venture Capital) เปนตน

ชองวางเชงศกยภาพ

แมกลมผประกอบการเพอสงคมใหมจะมโอกาสมหาศาลในการสรางนวตกรรมเพอตอบสนองความตองการทซบซอนของสงคมได แตกยงเปนกลมทใหมและขาดระบบสนบสนนในหลายดาน ดานแรก คอความรความเขาใจของผประกอบการรนใหมและประชาชนทวไปเกยวกบโอกาสและวธการสรางกจการเพอสงคมทหลากหลาย หากมผทรบรและเรยนรประเดนดงกลาวมากขน กยอมจะทาใหมผสนใจรเรมกจการเพอสงคมมากขน ดานทสอง คอการขาดทกษะการ

Page 34: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 34

ประกอบการทเปนระบบทงในเชงการวางแผน การบรหารจดการ กฎหมาย บญชการเงนตางๆ ซงมลกษณะปญหาใกลเคยงกบกจการขนาดเลกและขนาดกลางทวไป (SMEs) ดานทสาม คอการขาดเงนทนรเรมกจการเพอสงคม ซงเปนชองวางเนองจากเปนเรองใหมในสงคมไทย สวนธนาคารทวไปทใหสนเชอธรกจใหมกยง ไมรบรประเดนกจการเพอสงคม จงทาใหมความยากลาบากในการระดมทน และในดานสดทาย คอยงขาดการเครอขายวชาชพทจะสามารถรวมตวกนเพอการพฒนาวงการในดานตางๆ ชวยเหลอดแลกนและกน และเชอมโยงความสมพนธเชงยทธศาสตรในการดาเนนธรกจระหวางกนได กลมท 4 ธรกจเอกชน และหนวยงานรฐและรฐวสาหกจ

โอกาสเชงยทธศาสตร

ธรกจเอกชน โดยเฉพาะธรกจขนาดกลางและขนาดใหญรวมถงรฐวสาหกจมกมความพรอมทงในเชงการบรหารจดการและเงนทน ดงนน หากกลมนมความสนใจในกจการเพอสงคมแลวจะยอมสามารถสรางกจการเพอสงคมขนมาเปนสวนหนงของธรกจของตนไดอยางรวดเรวในหลากหลายรปแบบ เชน รปแบบของบรษทลกทถอหนโดยธรกจเดม หรออาจเรมเปนสวนงานธรกจยอย (Business Unit) กอนจนกวาจะมความพรอม เปนตน

เนองจากขนาดของธรกจเอกชนมขนาดกลางถงใหญ หากใชศกยภาพดงกลาวมาสรางกจการเพอสงคมยอมจะเกดผลอยางชดเจน และขยายผลไดอยางรวดเรว อกทงยงสามารถตอยอดและยกระดบจากกระแสความรบผดชอบตอสงคมโดยภาคธรกจ (Corporate Social Responsibility: CSR) ซงไดดาเนนการอยแลวไดอกดวย นอกจากนน ในภาครฐวสาหกจจะสามารถใชโอกาสการสรางกจการเพอสงคมทเกยวของกบประเดนของตน ในการขยายตอยอดงานตามภารกจของรฐวสาหกจนนๆ ไดอยางมประสทธภาพ ไมกระทบตออตรากาลงคน และไมตดขดดงเชนในการขยายกจการผานการแปรรปโดยทวไปอกดวย

ความเสยง

กจการเพอสงคมทตงขนโดยธรกจเอกชนนนมความเสยงอยางนอยสองดาน ดานแรกคอความเสยงตอภาพรวมของบรษทเอกชนผจดตง เชน ผลประกอบการของกจการเพอสงคมทอาจกระทบตอภาพรวมประสทธภาพในเชงผลตอบแทนตอการดาเนนงานของกลมบรษทนนๆ หรอในดานความเก ยวของเชงยทธศาสตร (Strategic Fit) ระหวางกจการเพอสงคมและบรษทแม ฯลฯ ซงหากไมมความเขาใจหรอไมไดรบการปองกนความเสยงกยอมจะมผลตอความยงยนของกจการได ความเสยงดานทสอง คอคอความเสยงในเชงเปาหมายดานสงคม แมในทางยทธศาสตรแลวก จการเพอสงคมควรจะมความสมพนธกบธรกจเอกชนผจดตงในลกษณะทเกอประโยชนตอกนและกน แตหากไมมการแยกเปาหมายและวตถประสงคของกจการเพอสงคม ในเชงเปาหมายตอสงคม สงแวดลอม หรอสขภาวะอยางชดเจน อาจมความเสยงททาใหผลตอสงคมในการดาเนน การขาดความชดเจน และอาจถกเพงเลงจากสงคมโดยรวมวาเปนเพยงการสรางประโยชนทางธรกจ หรอเปนรปแบบการรบผดชอบตอสงคม (Corporate Social Responsibility: CSR) ในลกษณะทมแนวทางการสอสารประชาสมพนธเปนหลก ซงยอมจะเกดผลลบทงตอกจการเพอสงคมและธรกจเอกชนผจดตงได

ชองวางเชงศกยภาพ

Page 35: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 35

ธรกจเอกชนแมจะมความพรอมในเชงศกยภาพและทรพยากร แตขาดความรความเขาใจเกยวกบประโยชนและวธการจดตงกจการเพอสงคม อยางไรกตาม กระแสความรบผดชอบตอสงคมโดยภาคธรกจ (Corporate Social Responsibility: CSR) กาลงไดรบความสนใจเปนอยางมาก แนวคดกจการเพอสงคมจงสามารถตอยอดจากกระแสดงกลาวได ซงหากธรกจตงกจการเพอสงคมทเหมาะสมและเกยวของกบประเดนเชงยทธศาสตรของตนแลว ยอมจะทาใหธรกจเอกชนสามารถแสดงความรบผดชอบตอสงคมไดอยางยงยนและสรางขยายผลไดตอเนอง

Page 36: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 36

บทท 2 วสยทศน และยทธศาสตร การสรางเสรมกจการเพอสงคมในประเทศไทย

Page 37: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 37

1) วสยทศน

การสรางกจการเพอสงคมเพอ

เปนตนแบบการพฒนาเศรษฐกจทยงยน

สรางสงคมทมความเทาเทยม ยตธรรม และมปญญามากขน

เกดเครอขายนวตกรรมทางสงคมอยางกวางขวาง

2) พนธกจ

สรางการรบรและการเรยนรเรองกจการเพอสงคมในประเทศไทย

พฒนารปแบบและขดความสามารถของกจการเพอสงคม

พฒนาชองทางการเขาถงแหลงเงนทนและทรพยากรสาหรบกจการเพอสงคม

3) ยทธศาสตรการสรางเสรมกจการเพอสงคมในประเทศไทย ระยะเรมตน (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

ใหคาจากดความ และพฒนารปแบบ (Model) ของกจการเพอสงคมททกฝายยอมรบ แลวจงดาเนนการสอสารรปแบบกจการเพอสงคมดงกลาวในวงกวาง และประสานความ รวมมอระหวางภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคมเปนภาคเพอรวมกนพฒนาระบบนเวศนทสนบสนนและเกอกลใหเกดกจการเพอสงคมไดอยางยงยนในสงคมไทย

4) เปาหมาย

ระยะสน : 1 ป พ.ศ. 2553

จดตงสานกงานสรางเสรมกจการเพอสงคม กาหนดนยาม และรปแบบเ ฉพาะของกจการเพอสงคมสาหรบประเทศไทย ศกษาสถานการณ ถอดบทเรยน และจดทากรณศกษากจการเพอสงคมตนแบบในประเทศไทย และพฒนาเครอขายทประกอบไปดวย ภาครฐ ภาคประชาสงคม และภาคธรกจในการขบเคลอน พฒนา ประเดนกจการเพอสงคมตามแผนแมบทน

ระยะกลาง : 3 ป พ.ศ. 2553 – 2555

สงคมไทยไดรบร เรยนร และตนตวกบเรองกจการเพอสงคม และบทบาทของกจการเพอสงคมในการขบเคลอนการแกไขปญหา และพฒนาประเทศ

กจการเพอสงคมมรปแบบทชดเจนตามกฎหมาย และสามารถพฒนาศกยภาพไดอยางมประสทธภาพ

กจการเพอสงคมสามารถเขาถงแหลงเงนทนและทรพยากรเพอการกอตง เตบโต ขยายขนาดกจการ และ/หรอ ขยายแนวคดการธรกจเพอสงคมอยางยงยนไปยงทองถนอน

ระยะยาว : 5 ป พ.ศ. 2553 – 2557

เกดกจการเพอสงคมจานวนมากและหลากหลายทงในเชงพนทและเชงประเดน อนเปนส วนสาคญในการพฒนาทยงยนทงในเชงเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม โดยมสดสวนกจการเพอสงคมเพมขนอยางนอย 20% ตอป

Page 38: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 38

5) กลมเปาหมายเชงยทธศาสตร

แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคมนแมจะมเปาหมายกวางครอบคลมกจการเพอสงคมจากทกกล ม แตมจด มงเนนพเศษไปยงการสรางเสรมกลมกจการเพอสงคมทเขาไมถงทนและทรพยากรจากระบบตลาดตามปกต เพอใหกลมทขาดโอกาสดงกลาวสามารถเขาถงการสนบสนนเพอการพฒนาศกยภาพ และประสทธภาพได อยางกวางขวาง โดยเฉพาะในกลมดงตอไปน

วสาหกจชมชน มงเนนไปยงกลมทรวมตวกนในชมชนเพอดาเนนกจการตา มหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทง 3 ขน

สหกรณ มงเน นไปยงกล มสหกรณ ทขาดโอกาส ยงไม สามารถต อเชอมกบทรพยากรจากหน วยต างๆ โดยเฉพาะระบบสหกรณออมทรพยไดอยางมประสทธภาพ

ผประกอบการใหม (Startup) มงเนนไปยงผประกอบการเพอสงคมรนใหมทตองการรเรมกจการเพอสงคมในประเดนทหลากหลาย ทงในสงคมเมอง และชนบท

องคกรสาธารณประโยชน และภาคประชาชน ทรเรมกจการเพอสงคมเพอพฒนาตอยอดบรการสาธารณะของตนใหเกดประสทธภาพและความยงยนเพมมากขน

การแบงกลมกจการเพอสงคมตามประเดนส าคญทสงผลตอคณภาพชวต (Thematic segmentation) กจการเพอสงคมมหลากหลายประเดน และมรปแบบทหลากหลาย ซงแผนแม บทสรางเสรมกจการเพอสงคมม งเนนการ สรางเสรมการดาเนนกจการในประเดนสาคญทมผลสาคญตอการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนดงน

1. เกษตรปลอดภยและยงยน ปจจบนประชาชนไทยส วนใหญ ยงเขาไมถงอาหารทปลอดสารเคมหรอสารพษ และอาหารอนทรย ซงอาหารทผลตขนจากการเกษตรเคม และการใช ยาฆาแมลงทเปนสารเคมนนมผลทางลบอย างยงต อทงผ บรโภคและผ ผลต ดงนน การสนบสนนให เกดกล มกจการเพอสงคมในประเดนเกษตรปลอดภยและเกษตรอนทรยจงเปนประเดนสาคญ อกทงยงตอบสนอง ตอการพฒนาชมชนในชนบทซงเปนพนทการเกษตรเปนส วนใหญ ใหเกดความยงยน อนจะนาไปส ชมชนทแขงแรง ปจ จบนมกจการเพอสงคมในหลากหลายลกษณะททาหน าททงผลต ทาตลาด และกระจายสนค าเกษตรปลอดภยและเกษตรอนทรย ทงสาหรบตลาดในประเทศ และตลาดตางประเทศ

ซงกจการเพอสงคมเหลานนอกจากจะทาหนาทในการผลตและพฒนาการเข าถงตลาดแลว ยงมบทบาทสาคญในการพฒนาความร และศกยภาพของชาวบ านใหดาเนนวถเกษตรทยงยน และมบทบาทสาคญในการอนรกษพนธพชพนธสตว ของไทยอกด วย ตวอย างสาคญ เช น บรษท นวตกรรมชาวบ าน จ . บรรมย ซงพฒนากระบวนการทาเกษตรอนทรย โดยการเรมจากพนทหนงงานกอนแลวจงขยาย และสหกรณกรนเนต (Green Net) ซงรบขาวอนทรยจากเครอขายทวประเทศและนาไปทาการตลาดใหอยางมประสทธภาพ เปนตน

2. การตอยอดวฒธรรมชมชน เชน การทองเทยวทจดการโดยชมชน การจาหนายสนคาวฒนธรรมพนบานโดยใหราคาทเปนธรรมตอผผลต (Fair Trade) เปนตน ในประเทศไทยยงขาดการพฒนารปแบบการท องเทยวทจดการดแลและจดสรรผลประโยชน โดยชมชนเพอนารายได สวนเกนไปพฒนาชมชนในด านตางๆ แมตลาดทองเทยว

Page 39: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 39

ของประเทศไทยจะมขนาดใหญ เมอเทยบกบสดส วนรายได ประชาชาต แต ผลประโยชน กจะยงไม ตกไปถง ชาวบานอยางแทจรงจนกวาชมชนจะดาเนนการจดการทองเทยวดวยตวเอง ซงปจจบนมการท องเทยวทจดการโดยชมชนอยหลายรอยแหง แตยงขาดการเชอมโยง พฒนาเปนเครอข ายเพอการแลกเปลยนเรยนร และพฒนาศกยภาพในการทาตลาดรวมกนเพอใหเขาถงนกทองเทยวโดยตรง

นอกจากการท องเทยวแล ว การจดจาหน ายสนคาวฒนธรรมพนบ านเองกเปนอกหนงโอกาสสาคญของกจการเพอสงคม ทงนเพราะมเครอขายวสาหกจชมชนทวประเทศทดาเนนการผลตสนค าดงกลาว แตยงขาดภาคทจะมารวมพฒนาการ ออกแบบ พฒนาความร ความสามารถ ในการผลต การพฒนาช องทางการตลาดอย างเปนระบบใหกบวสาหกจชมชนตางๆ ทวประเทศ ตวอยางทสาคญคอ เครอขายเรยนรธรรมชาตในบรเวณพนทปาในจงหวดเชยงใหม ซงมการจดการเปนเครอข ายขององคกรทหลากหลาย สามารถทงสร างรายได ปลกฝงคานยมการอนร กษธรรมชาต และดแลปาชมชนไปได พรอมๆ กน อกหนงตวอย างดานการจาหน ายสนค าวฒนธรรม พนบานกคอ บรษท ไทยคราฟ แฟรเทรด ซงรบสนคาตางๆ ของชาวบานมาจาหนายโดยใหราคาทเปนธรรม และยงนารายไดสวนเหลอมาพฒนาคณภาพการผลต และคณภาพชวตของชาวบานทเปนกลมผผลตอกดวย

3. การเงนชมชน (Micro Finance) การพฒนาระบบการเงนชมชนทมประสทธภาพ เปนรากฐานทสาคญของการพงตนเองและพงกนเองในระดบชมชน เปนกระบวนการออมทรพย และยงเปนการบรหารจดการการไหลเวยนของเงนทนในชมชนใหเกดประโยชนสงสด ซงยอมจะหนนเสรมใหเกดการกยมเพอพฒนาคณภาพชวต และการ กยมเพอดาเนนวสาหกจชมชน โดยใชทรพยากรของชมชนและเครอข ายเอง อนยอมจะเปนการพฒนาวนยทางการเงนของชมชน และยงเปนการลดการพงพางบประมาณตางๆ ของรฐอกดวย ในประเทศไทยมกลมออมทรพยกลมสจจะออมทรพย และองคกรรปแบบตางๆ ทหลากหลายทดาเนนกจการจนประสบผลสาเรจ แต ยงขาดการ ตอเชอมระหวางกลมตางๆ โดยเฉพาะกล มทดาเนนการจนสาเรจ มรายได เหลอจนสามารถสนบสนนช วยเหลอ กลมอนๆ ทเพงรเรมได นอกจากเรองทนโดยเ ฉพาะแลว ยงตองมการพฒนาศกยภาพขององค กรการเงนชมชนเพอให สามารถดาเนนกจการได อยางมประสทธภาพและขยายผลได อยางตอเนอง กล มทประสบผลสาเรจ อยางมากในประเทศไทยคอ กลมสจจะออมทรพยคลองเปยะ เปนตน

4. พลงงานทดแทน และสงแวดลอม วกฤตสภาวะโลกรอนกาลงเปนปจจยทส งผลตอสงคมไทยในลกษณะททวความรนแรงเพมขน ขณะทความต องการพลงงานและทรพยากรธรรมชาตกลบเพมสงขนอย างตอเนอง ดงนนกจการเพอสงคมในดานพลงงานทดแทนและสงแวดลอมจงมความสาคญยง และมความหลากหลายอย างมาก เชน กจการทดาเนนการดานพลงงานกาซชวภาพ พลงงานชวมวลทสามารถผลตไฟฟาได พลงงานลม พลงงานนา และพลงงานแสงแดด โดยในทกๆ ด านสามารถเลอกทากจการเพอสงคมทมชมชนเปนศนย กลาง ไม ไดมขนาดใหญ มากเพอผลประโยชน สงสดดงธรกจในวงการพลงงานทดแทนทวไ ป นอกจากนนในประเดนสงแวด ลอมนนจะสามารถพฒนากจการเพอสงคมได อกมหาศาล เช น การกาจดขยะและของเสย การเปนทปรกษาประเดนสงแวดล อม การออกแบบทคานงต อสงแวดล อม การผลตเฟอร นเจอร ททาจากของเหลอใช ทางการเกษตร เปนตน ตวอยางสาคญคอ บรษทวงศพาณชยซงรบจดการและแยกขยะ และเขากระบวนการรไซเคลอยางเปนระบบ บรษทซพรม รนวเอเบลเอนเนอรจ ซงดาเนนกจการโรงไฟฟาระดบชมชนในพนทห างไกลโดยใชเทคโนโลยชวมวลแบบไมปลอยคารบอน เปนตน

Page 40: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 40

5. สขภาพ ประชาชนไทยมความสนใจในประเดนสขภาพมากขนอยางตอเนอง แตมกจะมทางเลอกเฉพาะบรการของรฐหรอสนค าและบรการของเอกชนซงมกมราคาแพงและมความเสยงในเรองคณภาพ ดงนน กจการเพอสงคมสามารถตอบสนองช องวางในเชงความต องการนได อยางมประสทธภาพ เช น ในด าน สมนไพร แพทยทางเลอก แพทย แผนไทย นวดแผนไทย อาหารสขภาพ นอกจากในเชงสนค าและบรการทวไปแล ว กจการเพอสงคมยงเปนอกแนวทางหนงในการพฒนาระบบบรการสขภาพพนฐาน เช น คลนก และโรงพยาบาลชมชน ซง เนนตอบสนองความตองการของพนท ไม ขายยาราคาแพงเกนความจาเปน และพฒนาคณภาพชวตขอ งชมชน ดวยบรการและกจกรรมต างๆ ทเกดจากการนารายได สวนเหลอกลบมาลงทน และเน นการสรางความสมพนธระหวางแพทย พยาบาล และคนไขในลกษณะใกลชด ดแลกนอยางตอเนอง ไมไดมเปาหมายในการสรางผลกาไรสงสดในแนวทางของธรกจเอกชนทวไป ตวอยางทสาคญคอโรงพยาบาลอภยภเบศร ซงมทงสวนการบรการของโรงพยาบาล และการสรางสนคาสมนไพรทมคณภาพจนเปนทยอมรบในตลาด

6. การศกษา กจการเพอสงคมสามารถมบทบาทเสรมแนวทางการปฏรปการศกษา และพฒนาการเรยนร ของคนไทยได อยางมประสทธภาพ เพราะมความคล องตวของภาค ธรกจ แต สามารถขบเคลอนแนวคดการพฒนาการศกษาได โดยไม ตองมข อจากดเกยวกบการสร างผลกาไรสงสด ดงนนกจการเพอสงคมด านการศกษาจงสามารถเกดขนไดอยางหลากหลาย ไม วาจะเปนการให บรการทางการศกษาในระบบ หรอนอกระบบปกต หรอแมแตการผลตสนค าและบรการทเสรมการเรยนร ของเยาวชนอย างมประสทธภาพ เปนต น ตวอยางสาคญคอ โรงเรยนรงอรณซงเปนโรงเรยนวถพทธ ซงเน นในการใชแนวคดของพทธศาสนาในการพฒนาความคด สต การเรยนร และการแกปญหาของเดก และยงใหความสนใจเกยวกบพฒนาการของเดกทมงเนนการเรยนรดวยตนเองเปนพเศษอกด วย จงกล าวได วาเปนโรงเรยนทมความพเศษในการทจะสร างผลต อสงคมผ านเนอหาและกระบวนการเรยนร ทแตกตาง อกตวอย างหนงคอบรษทคลบครเอทฟ เปนบรษทออกแบบของเล นซงม งเนนทจะใชทฤษฏการเรยนรของเดกตามแตละชวงวยมาเปนแนวทางในการพฒนาของเล นทเหมาะสม โดยม งเปาใหเดกเกดการเรยนรสงสดในเชงทกษะตางๆ และยงออกแบบของเล นสาหรบเดกพการ หรอออกแบบของเล นตามประเดนทางสงคม เชน ประเดนสงแวดลอม ดวยความแตกตางในเชงวธคดและเป าหมายในการพฒนาขอ งเลน บรษทคลบครเอทฟ จงไดรางวลระดบโลกมากมาย และยงไดรบเชญจากองคกรเพอการพฒนาระหวางประเทศทเกยวของกบเดกใหไปพฒนานกออกแบบของเลนทวโลกอกดวย

6) หลกการพนฐาน เนนการสรางความมสวนรวมจากทกภาคสวน โดยเฉพาะภาคเอกชน และประชาสงคม

เกดคณะทางาน (Working Grop) ทประกอบดวยหลายภาคสวน มความคลองตวสง ใช ICT ขบเคลอน

ความเปนผนาของรฐบาล นายกรฐมนตรมคาสงและประกาศใหเปนนโยบายสาคญ

มหนวยงานในภาครฐเปนเจาภาพรวมและเปนหนวยประสานกบหนวยงานทเกยวของของรฐ

มงสนบสนนกลมทเขาไมถงทนและทรพยากรในประเดนทมความสาคญตอคณภาพชวต

Page 41: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 41

บทท 3 ยทธศาสตรการสรางการรบร และการเรยนรเรองกจการเพอสงคมในประเทศไทย

Page 42: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 42

1) นโยบายการสรางการรบร และการเรยนรเรองกจการเพอสงคมในประเทศไทย

สรางการรบรเรองกจการเพอสงคมในประเทศไทยในวงกวาง และมงเนนการสรางการเรยนรเรองกจการเพอสงคม โดยสรางความรวมมอระหวางภาคสวนตางๆ และภาคเพอขบเคลอนการรบรและเรยนรในสงคมไปพรอมๆ กน ตามนโยบายดงตอไปน

สรางการรบรในส งคมไทยอยางกวางขวางวากจการเพอสงคม คอ ธรกจเพอสงคมททากาไรไดเหมอนกบธรกจทวไป และนากาไรเหลานคนสสงคม จงมพลงในการขบเคลอนการพฒนาประเทศและมความยงยนในการดาเนนงาน

ดาเนนนโยบายเชงรกอยางตอเนองในการสรางการรบรในสงคมไทยโ ดยเรมตนจากงาน “ยทธศาสตรการพฒนากจการเพอสงคม (Social Enterprise) ในประเทศไทย” ทจดโดยรฐบาล

สรางเครอขาย และประสานความรวมมอจากภาคในการขบเคลอนการรบรและเรยนรในสงคมไทย

สรางตวชวดในการตอบรบเกยวกบเรองกจการเพอสงคม

สอสารโดยวธการนาตวอยางทประสบความสาเรจมาแสดง

สรางความแตกตางทชดเจนระหวางคาวา Corporate Social Responsibility (CSR) และ Social Enterprise (SE)

สนบสนนการเรยนรเรองกจการเพอสงคมในกลมเยาวชนผานระบบการศกษา ในระดบอาชวศกษา การศกษานอกโรงเรยน (กศน.) การศกษาเฉพาะทาง ประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

รวบรวมขอมล และองคความรดานกจการเพอสงคมในประเทศ เพอจดรปแบบทเหมาะสมและเผยแพรในสอสาธารณะ

2) มาตรการท 1 การใหรางวล และจดประกวดกจการเพอสงคมระดบประเทศ

แผนงานท 1 การใหรางวลกจการเพอสงคม เปาหมาย: คดเลอกกจการเพอสงคมทหลากหลายทสามารถเปนตวอยางได เพอเปนเครองมอในการสอสารตอสาธารณะ

จดทาดชน SE50 เพอคดเลอก 50 กจการเพอสงคมทถอเปนตนแบบของกจการเพอสงคมทประสบความสาเรจในระดบแนวหนาของประเทศไทย โดยประกาศในงานเปดตวการสรางเสรมกจการเพอสงคมในประเทศไทย (Social Enterprise Kick-Off Day)

ใหรางวลกจการเพอสงคมดเดนประจาป (SE Award) แกกจการทยอดเยยมแบงตามประเภทของกจการเพอสงคมทกาหนดไวขางตน

แผนงานท 2 จดประกวด/แขงขนกจการเพอสงคมในระดบภมภาค และระดบประเทศ เปาหมาย: รวบรวมกรณตวอยาง สรางเสรมใหเกดผประกอบการเพอสงคม และเผยแพรประชาสมพนธไปพรอมๆกน

จดการแขงขนแผนธรกจกจการเพอสงคม (Social Enterprise Business Plan Competition: SEBP) ในกลมนกศกษามหาวทยาลย และผประกอบการรนใหม

จดการประกวดแผนธรกจกจการเพอสงคมในกลมภาคธรกจเอกชน (Social Business Plan Competition)

Page 43: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 43

ตวอยางท 12: กรณศกษา Social Enterprise Awards ในสหราชอาณาจกร

Social Enterprise Awards เปนโครงการของ Social Enterprise Coalition รวมกบ Office of the Third Sector, Communities and Local Government และ Department of Children, Schools and Families ซงจะเปนการแขงขนระหวางกจการเพอสงคมในสหราชอาณาจกร โดยรางวลจะมอบใหแกกจการเพอสงคมทพสจนแลววามคว ามแขงแกรงทงดานการบรรลเปาหมายทางสงคมและสงแวดลอม ความสรางสรรคของแผนธรกจ มแผนการเงนและการเตบโตอยางชดเจน โดยอาศยการโหวตออนไลน โดยจะไดรบเงนรางวล 5,000 ปอนด แตทสาคญกวานนคอ กจการเพอสงคมทไดรบรางวลจะไดรบการยอมรบ และเปดเผยในวงกวาง

3) มาตรการท 2 การจดสมมนา และการประชมเกยวกบกจการเพอสงคม

แผนงานท 1 จดสมมนาเรองกจการเพอสงคมภายในประเทศ เปาหมาย : คนหาตนแบบ แลกเปลยนความรและประสบการณระหวางกจการเพอสงคม และสรางความรวมมอระหวางภาคในภาคสวนตางๆในประเทศไทย

จดงาน CEO Forum: Philanthropy & Corporate turning SE เพอเปนการสมมนาเรองกจการเพอสงคมในประเทศไทย โดยเจาะกลมธรกจเอกชน และผบรจาคเพอสงคมรายใหญ

แผนงานท 2 จดสมมนาระหวางประเทศระดบภมภาคเอเชย (Asia) เปาหมาย: ประเทศกลายเปนศนยกลางการลงทน และแลกเปลยนการเรยนรเรองกจการเพอสงคมในทวปเอเชย (Asia)

จดงานสมมนาระหวางประเทศ Social Enterprise Asia Expo (SE ASIAN EXPO) เพอประชาสมพนธถงนโยบายในการสนบสนนกจการเพอสงคมในประเทศไทยรวมทงสทธประโยชนตางๆทก จการเพอสงคมจะไดรบ รวมทงการจดเวทเพอใหกจการเพอสงคมในทวปเอเชยไดพดคยเพอแลกเปลยนความร และสรางเครอขาย รวมทงไดพบปะกบนกลงทนทสนใจ

4) มาตรการท 3 การพฒนาเนอหาความร และหลกสตรการเรยนการสอน

แผนงานท 1 จดท าสอการเรยนรดานกจการเพอสงคม เปาหมาย: สรางองคความร และสอสาธารณะดานกจการเพอสงคม เพอใหผทสนใจสามารถศกษาหาความรเพมเตมได

รวบรวมองคความรดานกจการเพอสงคมเพอใชในการจดทาสอเพอเผยแพรตอสาธารณะ

พฒนาคมอสาหรบผประกอบการทางสงคม

แปลหนงสอทมเนอหาเกยวของกบเรองกจการเพอสงคม

ตพมพบทความในนตยสาร/จลสารตางๆ

พฒนาสอมลตมเดย

พฒนาระบบ E-Learning สาหรบการเรยนรดวยตนเอง เพอคนรนใหมและเยาวชน

Page 44: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 44

แผนงานท 2 พฒนาหลกสตร และเนอหาประกอบการเรยน ในระดบอาชวศกษา การศกษานอกโรงเรยน (กศน.) การศกษาเฉพาะทาง ประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา เปาหมาย: กอใหเกดการเรยนรในกลมเยาวชนไทยผานหลกสตรในระบบการศกษา

ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ เชน กระทรวงศกษาธการ เพอพฒนาและบรรจเนอหาความรเรองกจการเพอสงคมในหลกสตรการเรยนการสอนในระดบมธยมศกษา

ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ และสถาบนเฉพาะทาง เพอพฒนาหลกสตร และวชาทเกยวของกบกจการเพอสงคมสาหรบการเรยนการสอนในระดบอดมศกษา

5) มาตรการท 4 การพฒนาฐานขอมล และศกษากระบวนการเรยนรเรองกจการเพอสงคม

แผนงานท 1 จดท าฐานขอมลกจการเพอสงคมในประเทศไทย เปาหมาย: พฒนาฐานขอมล กาหนดรปแบบ และรวบรวมกรณศกษาและเนอหากระบวนการเรยนรเรองกจการเพอสงคมในประเทศไทย

ทาระบบขอมล (Data Mapping) เกยวกบกจการเพอสงคม วามข อมลอะไรอยแลวบาง อยทไหน อยางไร ควรพฒนาอยางไร ใชกระบวนการรบรอยางไร

จดทาระบบฐานขอมลกจการเพอสงคม เพอใหองคกรทเขาขายเปนกจการเพอสงคมทกาหนดโดยภาครฐสามารถมาขนทะเบยนเปนกจการเพอสงคมได

Page 45: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 45

บทท 4 ยทธศาสตรการพฒนารปแบบ และขดความสามารถของกจการเพอสงคม

Page 46: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 46

1) นโยบายการพฒนารปแบบ และขดความสามารถของกจการเพอสงคม

พฒนารปแบบเฉพาะของกจการเพอสงคมทเหมาะสมกบประเทศไทย มความชดเจนและทกฝายยอมรบได และสรางปจจยเกอหนนทจะทาใหเกดการพฒนาศกยภาพ และขดความสามารถของกจการเพอสงคม โดยมแนวนโยบายในเรองน ดงตอไปน

กาหนดคาจากดความกจการเพอสงคมทเปนกรอบกวางๆ

กาหนดนยามกจการเพอสงคมใหรดกมขนและ /หรอกาหนดคณลกษณะเพมเตมไดในอนาคตเพอเปนเงอนไขในการไดรบสทธประโยชนในการสนบสนนการพฒนากจการเพอสงคมอยางเปนรปธรรม

พฒนารปแบบเฉพาะกจการเพอสงคมทเหมาะสมกบประเทศไทย

พฒนาตวชวดผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมสาหรบการประเมนคณคาเชงสงคมของกจการเพอสงคม

สรางองคกรตวกลางทหลากหลาย ผานการจดตงองคกรใหมและ/หรอประสานความรวมมอจากองคกรและเครอขายทมอยแลว เพอสรางระบบนเวศนทสนบสนนใหเกดการพฒนาขดความสามารถใหกบกจการเพอสงคม

2) มาตรการท 5 การพฒนารปแบบเฉพาะ และกฎหมายทเกยวของ

แผนงานท 1 พฒนารปแบบเฉพาะกจการเพอสงคมในประเทศไทย เปาหมาย: ศกษา และพฒนารปแบบเฉพาะทเหมาะสมสาหรบองคกรเพอสงคมในประเทศไทย

ศกษารปแบบ (Model) กจการเพอสงคมทมลกษณะเฉพาะในตางประเทศ

พฒนารปแบบของกจการเพอสงคมทเหมาะสมสาหรบประเทศไทย ททกฝายยอมรบได

แผนงานท ๒ ด าเนนการยกราง/แกไขกฎหมายทเกยวของ เปาหมาย: สรางปจจยสงเสรมใหการกอตงกจการเพอสงคมสามารถทาไดงายขน

3) มาตรการท 6 การพฒนาศนยบมเพาะ และใหค าปรกษาส าหรบกจการเพอสงคม

แผนงานท 1 จดตงศนยบมเพาะกจการเพอสงคมในองคกรภาครฐโดยเฉพาะ เปาหมาย: หนวยงานกลางของรฐใหความชวยเหลอ และใหคาปรกษากบกจการเพอสงคมโดยเฉพาะ

แผนงานท 2 พฒนาเครอขายศนยบมเพาะธรกจ (Incubator Center) ของมหาวทยาลยใหมเนอหาและศกยภาพเพอการบมเพาะกจการเพอสงคม เปาหมาย: นาเอาทรพยากรทมอยแลวในสถาบนการศกษา และเครอขายการศกษาทมอยทวประเทศมาใชในการพฒนาศกยภาพและขดความสามารถใหกบกจการเพอสงคมในประเทศอยางทวถง และมประสทธภาพ

แผนงานท 3 ตอยอดบรการของรฐบาลทมอยแลว เปาหมาย: นาหนวยบมเพาะ และ/หรอนโยบายอนๆ ของภาครฐทเกยวของมาใชเพอสงเสรมการสรางศกยภาพใหกจการเพอสงคม

เสรมศนยขอมลใหคาปรกษา และศนยอบรมทเกยวของ เชน โครงการ New Entrepreneurs

Page 47: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 47

พฒนาหลกสตรผประกอบการเพอสงคมในโครงการตนกลาอาชพ

เพมประเดน Fair-trade ในศนยขอมลการคา กระทรวงพาณชย

แผนงานท 4 เชอมโยงการบมเพาะศกยภาพของกจการเพอสงคมกบโครงการ CSR ของภาคเอกชน เปาหมาย : ใชประโยชนจากความเชยวชาญเฉพาะขององคกรธรกจ และงบประมาณจากโครงการเพอแสดงความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม (Corporate Social Responsibility: CSR) ในภาคธรกจเพอเปนปจจยในการพฒนาขดความสามารถของภาคกจการเพอสงคม

Page 48: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 48

บทท 5 ยทธศาสตรการพฒนาชองทางการเขาถงเงนทนและทรพยากร

Page 49: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 49

1) นโยบายการพฒนาชองทางการเขาถงเงนทน และทรพยากร

เนนการสรางชองทางการเขาถงเงนทนและทรพยากรในหลากหลายรปแบบททาใหการเขาถงเงนทนของกจการเพอสงคมเทาเทยมกบธรกจอน เพมจานวนกจการเพอสงคมโดยสงเสรมใหภาคเอกชนสรางความเจรญเตบโตของธรกจใหอยในรปแบบของกจการเพอสงคม และสนบสนนใหภาครฐและภาคเ อกชนเลอกใชผลตภณฑและการบรการจากกจการการเพอสงคม และลงทนในกจการเพอสงคม

2) มาตรการท 7 การสนบสนนใหองคกรภาคเอกชนและรฐวสาหกจกอตงกจการเพอสงคม

แผนงานท 1 สรางแรงจงใจในการลงทนในกจการเพอสงคมผานนโยบายภาครฐ เปาหมาย: สรางสทธประโยชนเพอชกจงใหบรษทขนาดใหญ และบรษทขนาดกลางลงทนเพอตงกจการเพอสงคมขนเอง

กาหนดเปนนโยบายสนบสนนใหองคกรในกากบของรฐ รฐวสาหกจ สหกรณ มลนธ องคกรภาคประชาชนบรษทเอกชน ทงทจดทะเบยนในตลาดหลกทรพย และไมไดจดทะเบยน ใหขยายธรกจในรปแบบกจการเพอสงคม

ปรบระเบยบ/เกณฑของกระทรวงการคลงเพอลดอปสรรคในการจดตงกจการเพอสงคมโดยภาคเอกชน

จดทา /แกไขมาตรการสงเสรมการลงทนของสานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน เพอสรางสทธประโยชนทางภาษใหกบกจการทลงทน และ/หรอกอตงกจการเพอสงคมในประเทศ

เปดชองทางการทางานกบภาครฐ และปรบปรงมาตรฐานการจดซอจดจางของภาครฐเพอใหกจการเพอสงคมสามารถแขงขนไดอยางเปนธรรม

แผนงานท 2 ใหความรแกภาคธรกจเอกชนในการจดตงกจการเพอสงคม เปาหมาย: เพมความสะดวก และความชดเจนในการทบรษทขนาดใหญ บรษทขนาดกลาง และรฐวสาหกจจะจดตงกจการเพอสงคมขนเอง

จดทาสมดปกขาว (White Paper) เพอแนะนาใหบรษทจดทะเบยน และ บรษททวไปทกขนาด องคกรสาธาณประโยชน และสหกรณ สามารถตงกจการเพอสงคมขนเอง เพอประโยชนทเกอกลระ หวางบรษท สงคม และสงแวดลอม

จดทาขอเสนอตอสานกงานคณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ (สคร.) เรองนโยบายการตงกจการเพอสงคม เพอเปนการขยายกจการโดยไมตองผานกระบวนการแปรรปรฐวสาหกจ

จดทาขอเสนอตอคณะกรรมการพฒนาสหกรณแหงชาต เพอแนะนาใหสหกรณท วประเทศ กอตง และ /หรอลงทนในกจการเพอสงคม เพอประโยชนทเกอกลระหวางองคกร สงคม และสงแวดลอม

จดกระบวนการใหความรกบวสาหกจขนาดกลาง และขนาดยอม (SME) สหกรณ และวสาหกจชมชน เรองการจดตงกจการเพอสงคม

3) มาตรการท 8 การพฒนากระบวนการ กลไก และเครองมอสงเสรมการลงทนในกจการเพอสงคม

แผนงานท 1 สนบสนนใหภาคเอกชนทงในประเทศและตางประเทศลงทนในกจการเพอสงคม

Page 50: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 50

เปาหมาย: ลดอปสรรคในการลงทนในกจการเพอสงคม

แกไขระเบยบสานกงานคณะกรรมการกากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย (กลต.) ทเกยวของ เพอเออใหเกดกองทนทลงทนในกจการเพอสงคมโดยเฉพาะ

ใหนกลงทนทงในประเทศและตางประเทศทเลอกลงทนในกองทนสรางเสรมกจการเพอสงคมทระยะเรมตน (Start-up Stage) โดยทไมมงหวงผลตอบแทน สามารถนารายจายสวนนไปใชในการคานวณเปนรายจายในการลดหยอนภาษได โดยสทธประโยชนดงกลาวจะครอบคลมนกลงทนทกประเภท ไดแก นกลงทนรายยอย นกลงทนสถาบน องคกรศาสนา องคกรสาธารณประโยชน ประชาชนทวไป เปนตน

ใหสทธประโยชนทางภาษสาหรบนกลงทนทงในประเทศและตางประเทศทเลอกลงทนในกจการเพ อสงคมทอยในระยะเรมดาเนนการ (Incubation Stage) โดยสทธประโยชนดงกลาวจะครอบคลมนกลงทนทกประเภท ไดแก นกลงทนรายยอย นกลงทนสถาบน องคกรศาสนา องคกร สาธารณประโยชน ประชาชนทวไป เปนตน

สรางแรงจงใจใหแกองคกรในกากบของรฐ องคกร สาธารณประโย ชน สถาบนการศกษา และองคกรทางศาสนา สามารถลงทนในกจการเพอสงคม เชน การปรบแกกฏระเบยบทเกยวของใหเออแกการลงทน เปนตน

ยกเวนการการเกบภาษจากกาไรสวนทนจากการขายหลกทรพย (Capital Gain) จากการลงทนในกองทนสรางเสรมกจการเพอสงคม สาหรบนก ลงทนรายยอยและนกลงทนสถาบน (Individual and Institutional Investors)

แผนงานท 2 พฒนากองทนภาครฐ เปาหมาย: รฐเปนตนแบบใหภาคเอกชนในการจดตงกองทน และลงทนในการสรางเสรมกจการเพอสงคมในประเทศ

จดทาสมดปกขาว (White Paper) เกยวกบนโยบายการปรบใชกองทนและสนทรพยทมอยแลวของรฐ ระบบสหกรณ และหนวยงานตางๆ เพอการสรางเสรมกจการเพอสงคม และเตรยมหารอแลกเปลยนกบหนวยงานทเกยวของ

พฒนากองทนตนแบบเพอสรางเสรมกจการเพอสงคมรนใหม โดยใชองคกรภาครฐทเกยวของเปนผลงทนหลก เชน Social Enterprise for Health Promotion Fund ทลงทนโดยสานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

ตวอยางท 13: กรณศกษาส านกนวตกรรมสงคม (Office of Social Innovation) ประเทศสหรฐอเมรกา

สหรฐอเมรกาไดเรมมแนวทางสงเสรมองค กรธรกจเพอสงคม และไดรบเสยงตอบรบเปนอยางมาก สานกนวตกรรมสงคม (Office of Social Innovation) หนวยงานรฐทประธานาธบดโอบามากอตงขนในเดอนพฤษภาคม ป ค .ศ. 2009 ภายใตคณะกรรมการนโยบายภายในประเทศ (Domestic Policy Council) และเปนหนวยงานทจดต งขนภายในสานกงานทาเนยบประธานาธบดสหรฐอเมรกาทาเนยบขาว (White House Office) โดยเปาหมายสาคญของสานกงานนคอการคนหาโครงการ หรอกจการเพอสงคมในภาคธรกจ หรอภาคประชาสงคมทสงผลในทางบวกตอสงคม ชมชน และสงแวดลอมสง (High Impact) และขยายขนาดก บทาซาได หลงจากนนรฐบาลจะใชทรพยากรของรฐเปน “คานงด ”

Page 51: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 51

(Leverage) ใหโครงการเหลานนขยายขนาดหรอทาซาไดจรง

สานกงานนวตกรรมนบรหาร “Social Innovation Fund” ขนาด 50 ลานเหรยญทจะลงทนในโครงการทมประสทธภาพทสด เพอทาซาใหเกดความสาเรจในชมชนอนๆ ทวประเทศ ซงกาลงเผชญกบความทาทายเดยวกนทมงเนนไปทโครงการไมแสวงหากาไรทสงผลกระทบสง และเดนดวยผลลพธ เพอใหมนใจวาทรพยากรของภาครฐจะถกใชไปในทางทมประสทธผล มความรบผดชอบ และคควรกบความไววางใจของประชาชน

4) มาตรการท 9 การพฒนาและสงเสรมบรการของสถาบนตวกลางในตลาดเงนและตลาดทนเพอกจการเพอสงคม (Development and promotion of financial intermediation and financial market services to social enterprises)

แผนงานท 1 สนบสนนใหสถาบนการเงนใหบรการทางการเงนกบกจการเพอสงคม เปาหมาย: สรางชองทางการเขาถงเงนทนและทรพยากรจากสถาบนการเงน โดยเฉพาะเงนทนระยะยาว

สนบสนนใหธนาคารเอกชนเปดชองทางใหกยมพเศษเฉพาะสาหรบกจการเพอสงคม โดยทรฐใหความชวยเหลอดานภาษกบธนาคาร

ยกเวน/ลดหยอนภาษดอกเบยบญชสะสมทรพยพเศษสาหรบกจการเพอสงคม รวมกบการใหเงนกระยะยาว

ใหสทธพเศษสาหรบสถาบนตวกลางทใหความชวยเหลอดานการเงนและทรพยากรอนกบกจการเพอสงคม

ออกนโยบายใหธนาคารภายใตการกากบดแลของรฐ จดสรรเงนเพอปลอยกใหกบกจการเพอสงคม (Forced Lending)

ผลกดนใหธนาคารแหงประเทศไทยออกระเบยบวาดวยการปลอยสนเชอใหกบกจการเพอสงคมในพนททธนาคารดาเนนการ

แกไขเงอนไขและกฎเกณฑของกลไกชวยเหลอทางการเงนของรฐทปลอยสนเชอใหธนาคารพาณชยอยแลว เพอใหธนาคารพาณชยปลอยกใหกบกจการเพอสงคม

แผนงานท 2 พฒนาและสงเสรมสหกรณและองคกรการเงนชมชนในฐานะสถาบนการเงนและกจการเพอสงคม เปาหมาย: สรางความแขงแกรงใหกบสหกรณและองคกรการเงนชมชน และเออใหกจการเพอสงคมสามารถเขาถงเงนทนและทรพยากรในระบบสหกรณ และระบบการเงนชมชนได

แกไขมตคณะกรรมการพฒนาการสหกรณแหงชาต เพอเปดโอกาสใหสหกรณสามารถนาเงนมาลงทนในกจการเพอสงคม

ใหสทธพเศษสาหรบสถาบนตวกลางทใหความชวยเหลอดานการเงนและทรพยากรอนกบสหกรณและองคกรการเงนชมชน โดยเฉพาะระบบการบรหารจดการความเสยง การวางแผนทางการเงน และการบรหารสภาพคลอง

แผนงานท 3 สรางตลาดทนเพอสงคม เปาหมาย: สรางชองทางสาหรบกจการเพอสงคมในการระดมเงนทนจากตลาดทนในระยะยาว

Page 52: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 52

ศกษาเรองตลาดทนของกจการเพอสงคมในประเทศตนแบบ เชน ประเทศองกฤษ และสงคโป ร เพอศกษานโยบายรฐเรองการพฒนาตลาดทนเพอสงคม (Social Stock Exchange)

ทางานรวมกบตลาดทนทมอยแลว เชน Market for Alternative Investment: MAI (ตลาดหลกทรพย เอม เอ ไอ) เพอศกษาแนวทางในการใหกจการเพอสงคมจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยในอนาคต

จดทาตลาดความร ศกษาตนแบบของระบบทอยากจะทาในอนาคตเกยวกบกจการเพอสงคม

ศกษาความเปนไปไดในการเขาถงแหลงเงนทนจากเครองมอการเงนในรปแบบตางๆ และแหลงทนในภาคการเงนอนๆ เชน ระบบสหกรณ

แผนงานท 4 กอตงองคกรการเงนตวกลางเพอบรหารจดการการเงน และการลงทนในกจการเพอสงคม (Social Enterprise Financial Intermediary Body) เปาหมาย : การจดการทางการเงน และการลงทนในกจการเพอสงคมเปนไปอยางมออาชพ โปรงใส และมการพฒนาศกยภาพใหพรอมรบการลงทน (Investment Readiness)

จดตงองคกรการเงนตวกลางทมความสามารถในการบรหารความเสยงทด เพอรวบรวมเงนทนจากองคกรการเงนชมชนทมสภาพคลองสวนเกน และลงทนกลบไปในองคกรการเงนชมชนทขาดสภาพคลอง

Page 53: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 53

บทท 6 แนวทางการบรหารจดการ การก ากบดแลการด าเนนงาน และการตดตามประเมนผล

Page 54: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 54

1) การบรหารจดการ และการก ากบดแลการด าเนนงาน

หลงจากทแนวทางการสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557) ไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการสรางเสรมกจการเพอสงคมใหมการดาเนนการตามกรอบทกาหนดไว เพอใหการ ดาเนนงานในการสรางเสรมกจการเพอสงคมในประเทศไทย สาเรจลลวงไดตามเปาหมายทวางไว จงจาเปนตองมการจดตงหนวยงานทเขามาดแลรบผดชอบนานโยบายไปปฏบตอยางจรงจง จงไดมการจดทารางระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางเสรมกจการเพอสงคม เพอจดตงสานกงานสรางเสรมกจการเพอสงคม เพอมาบรหารจดการ และกากบดแลการดาเนนงาน โดยมขนตอนทคณะกรรมการสรางเสรมกจการเพอสงคมตองดาเนนการ ดงตอไปน

จดทาบนทกเสนอระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการสรางเสรมกจการเพอสงคมตอคณะรฐมนตรเพออนมต

แตงตงคณะทางานสรางเสรมกจกรรม (Social Enterprise Taskforce) เพอดาเนนงานตามมาตรการทสามารถปฏบตไดเลย และ /หรองานทมความสาคญเรงดวน ไดแก การจดงานยทธศาสตรการพฒนากจการเพอสงคม (Social Enterprise) ในประเทศไทย การทาระบบขอมล (Data Mapping) เกยวกบกจการเพอสงคมในประเทศไทย การจดทาระบบขนทะเบยนกจการเพอสงคม เปนตน และจดทาตวชวดเพอตดตาม และประเมนผล โดยคณะทางานฯ ตองรายงานความคบหนาตอคณะกรรมการเปนระยะ

ใหสานกงานสรางเสรมกจการเพอสงคมดาเนนการปรบปรง แล ะพฒนาแผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557) แลวจดทาแผนปฏบตการ 3 ป (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2555) เพอรวมยกรางเปนแผนแมบทการสรางเสรมกจการเพอสงคมแหงชาต

2) การตดตามประเมนผล

ในการตดตามประเมนผลการแปลงแผนไปสการปฏบตนน สานกงานสรางเสรมกจการเพอสงคม ควรดาเนนการตามแนวทาง 2 ขอ ดงน

จดทาระบบฐานขอมลของตวชวดความสาเรจของการพฒนาในทกระดบ รวมทงการสรางเครอขายเชอมโยงฐานขอมลสาหรบการกาหนดยทธศาสตร และวางนโยบายในอนาคต

สรางตวชวด เพอเปนเครองมอทบ งบอกถงความสาเรจและผลกระทบของการดาเนนการตามแผน เพอใชเปนประโยชนในการประเมนผล โดยกาหนดวตถประสงคทชดเจนของตวชวด เปาหมาย และขอมลฐาน โดยกาหนดตวชวดในหลายมต และหลายระดบ

Page 55: (ร่าง)แผนแม่บทสร้างเสริมกิจการเพื่อสังคม พ.ศ.๒๕๕๓ - ๒๕๕๗

(ราง) แผนแมบทสรางเสรมกจการเพอสงคม (พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2557)

หนาท 55

กรอบการจดท าตวชวดการสรางเสรมกจการเพอสงคมในประเทศไทย ระยะ 3 ป (พ.ศ. 2553 - 2555)

ตวชวด เปาหมาย ยทธศาสตรท 1 การสรางการรบร และการเรยนรเรองกจการเพอสงคมในประเทศไทย ประชาชนเกดความรความเขาใจในเรองกจการเพอสงคม 10% ของประชากรเกดความรบร ระบบการศกษามเนอหาเกยวกบกจการเพอสงคม ปลกฝงคานยมเรองกจการเพอสงคมตงแตระดบ

ประถมศกษา มธยมศกษา และอดมศกษา

บรรจในหลกสตรระดบอาชวศกษา การศกษานอกโรงเรยน (กศน.) การศกษาเฉพาะทาง มธยมศกษาตอนปลาย และเปดเปนวชาเรยน/หวขอในวชาไมตากวา 20 สถาบนระดบอดมศกษา

ฐานขอมลกจการเพอสงคม มกจการเพอสงคมมาขนทะเบยนไมตากวา 1,000,000 แหง ยทธศาสตรท 2 การพฒนารปแบบ และขดความสามารถของกจการเพอสงคม มศนยบมเพาะศกยภาพใหกจการเพอสงคม (รวมทงทตงใหมเฉพาะ และศนย /หนวยงานทมอยแลวเปดใหบรการแกกจการเพอสงคม)

ไมตากวา 20 แหงทวประเทศ โดยกระจายอยในทกภมภาค

ระบนยามและรปเฉพาะกจการเพอสงคม มการออกกฎหมายวาดวยรปแบบเฉพาะกจการเพอสงคมในประเทศไทย

ยทธศาสตรท 3 การพฒนาชองทางการเขาถงแหลงเงนทนและทรพยากร ธรกจเอกชน องคกรภายใตการกากบของรฐ และรฐวสาหกจกอตงกจการเพอสงคม

มกจการเพอสงคมเกดใหมจากองคกรดงกลาวไมตากวา 50 แหง โดยเฉพาะกลมผดอยโอกาสเพอลดความเหลอมลา

สรางชองทางการเขาถงเงนทนและทรพยากร ไมตากวา 50% ของกจการเพอสงคมสามารถเขาถงแหลงเงนทนในตลาดเงนและตลาดทน