قانون مدنی افغانستان

مدنی قانون1: صفحه

عدلیه وزارت

مدنی قانون


تمهیدى باباول فصل

قانون تطبیقاول قسمت

حق و قانونقــــانون – تطــــبیق ســــاحــــه اول مبحــــث

:1مادۀ (1. . باشد( مى تطبیق قابل آ�ن، فحو�ى یا و لفظ �عتبار به قانون �ین �حكام ند�رد جو�ز �جتهاد باشد، د�شته وجود قانون حكم كه مو�ردی دره( 2) ه ج و ن ی ر ت ه ب ه ب � ر ت ل � د ع كه د ی ا م ن ى م ر د ا ص كم ح ام ل س � ت ع ی ر ش ى ف ن ح ه ق ف ى كل ت ا س ا س � ه ب ق ب ا ط م ه كم ح م ، د ش ا ب ن د و ج و م ن و ن ا ق كم ح ه ـ كـ ی د ر � و م ر د

. نماید تامین آ�ن ممكن:2مادۀ

اینكه بر مشروط نماید، می صادر حكم عمومى عرف به مطابق محكمه نباشد، موجود اسالم شریعت حنـفی فقـه كلى اساسات یا و قانون در حکمى درمواردیكه. نباشد عد�لت �ساسات یا قانون �حكام مناقص عرف

:3مادۀ (1. شود( می شناخته �عتبار مد�ر نشود، موجود آ�ن مخالف دلیل كه وقتی تا گردد مى ثابت زمان به آ�نچه(2. تو�نـــد( نمی گــــرفته صـــــورت نماید، حكم آ�ن تـعدیل یا �لغا بــه ًاا صر�حت كه بعدى قانون توسط جز قـانون حكم �لـغاى

: حق - استعمال دوم مبحث:۴مادۀ

. گـــردد مـــی محـــكوم آ�ن �ز حرمان به ورزد، مبادرت موعدش �ز قبل حق �كتساب به كه شخصی:5مادۀ

. گردد نمی غیر حق �بـطال موجب �ضطر�ر، حالــت:6مادۀ

. شــود نمـــی بـــرده بین �ز بالمثل، عمل توســـط ضرر:7مادۀ

. بــاشد مــى مقدم منـــافع جــلب بر مفـــاسد دفــع:8مادۀ

. باشد نمى آ�ن �ز ناشى خسار�ت مسؤل كند، می �ستفاده قانون حدود در خود حق �ز كه شخصى كند، مى نفى ر� ضمان قانونى جو�ز:۹مادۀ

(1. گردد( مى لازم �و بر ضمان نماید، تجاوز خود حق �ز كه شخصی(2: آ�ید( مى وجود به آ�تى مو�رد در حق �ز تجــاوز1. عادت - و عرف مخالف اعمال2. غیر - حق بر تعرض قصد داشتـــــــن3. میسازد - و�رد غیر به كه ضرری به نســبت شخص مصلحت بودن جزئى4. مصلحت - بودن مجاز غیر

دوم قسمتزمان حیث از قانون تطبیق

:10مادۀ (1. گــردد( مــى تطـــبیق قابل نشر �ز بعد قانون �حكام(2. بـــاشد( عـــامه نظـام به متعلق آ�ن �حكـــام یــا و شده تصریح قانـون خود در كه حالاتی در مگر كند، نمى رجعت ماقبل به قانون �حكام

:11مادۀ (1. گــردد( مــى تطــــبیـــق قـــانــــون �یـــن مـنــــــدرج شـــر�یط و�جــــد �شـــخاص جمـــیع بــــالاى �هلـــیت به متـــعلق �حكـــام(2. ند�رد( تاثیر وى قبلى تصرفات به �حكام �ین شــود، شــناخته �هلیت ناقص جدید قانون �حكام به نظر شخص كه صورتی در

:12مادۀ . باشــــــد، نشــــده تكمیل سابق قـــانون به مطـــابق زمــــان مرور مدت كه مو�ردی جمیع �ســـت تطبــــیق قـــابل آ�ن �نفاذ مجــرد به زمان مرور به متعلق جدید �حكام

. گـــردد مـــى جــدید قـــانون �حكام تــــابع:13مادۀ

�حكام تابع بــاشد، یافـــته آ�غاز جدید قانون �نفـــاذ �ز قبـــل مدت �ین گرچه نماید، تعیین كمتر سابق قانون نسبت ر� زمــــان مرور مدت جدید قــــانون �حكام هرگاه. باشد مى جدید قانون

:14مادۀ یا و آ�وری جمع وقت در كه گردد می تطبیق قو�نینی �حكام شــده، آ�وری جمع ًاا قبل كه �ی �دله مورد در

. است بــوده نــــافذ گردید، می آوری جمع باید كه وقتــی:15مادۀ

. گردد می محاسبه شمسی هجری تقویم به مطابق میعادقسمتسوم

مكان حیث از قانون تطبیق:16مادۀ

. باشد می تطبیق قابل �فــــــــغانســـــتان قانون �حكام گردد، موجود آ�ن در قو�نین تنــازع كه �ی قضیه در حقوقی ر�بطه تشــخیص مـو�رد در:17مادۀ

گردد، مــــی تطبیــــــق آ�نها متبوعه دولت قانون �شــــــخاص، �هلیت و مدنی ل �حو� تثبیت مورد دراهلیت ناقص و بوده خارجی تبــعه عقد طرفین از یكی كه حالی در باشد، آمده بوجود آن در نیـــــز آن مرتبــــه آثار و گردیده عقد افغانــــــستان در كه مالی تصرفات

. شود می شــناخته كـــامل �هلـــیت و�جــد آ�نـــهم با باشد، خفی سبب بر مبنــــــی آ�ن �هلیت نقص كه طــــوری بــــــاشـــد:18مادۀ


. اگر باشد واقــــــع آن در آنها مـــركزی Sادارۀ كـــه دارد اعتبـــار دولتی قانون آن، امثـال و مؤسسات ها، جمعیت ها، شركت مانند خارجی حكمی اشخاص مورد در. گردد می تطبیق �فــغانستان قـــانون بـــاشد د�یــر �فغانستان در �شــــخاص �یـــن عمـــده فعالیت

:19مادۀ و گردد، می تطـــبیق زوجین از یــــك هـــر متـــبوعه قوانین ازدواج، صحت موضوعی شرایط مورد در

آن در ازدواج كه گردد مــــی رعـــایــــت مملكتی قانـــون احكام ازدواج، شكلی شرایــــــط در. است گـــــرفته صــــــورت

:20مادۀ (1. بـــاشد( آ�ن تــــابــــع �زدو�ج عـــقد حیـن زوج كــه گردد می تطبیق دولتی قانون مالی، �مور شمول بـــه �زدو�ج بر مرتبه آ�ثار مورد در(2. باشد( آ�ن تابع طلاق حین در زوج كه گردد می تطبیق دولتی قانون �حكام طلاق، خصوص در(3. بـــاشـــد( آ�ن تـــابــــع دعوی �قــــامــــه حـــــین زوج كــــه د�رد �عـــتـــبار مــــملكــتی قـانــون �نفـصال و تـــفریــق حــــــالات در

:21مادۀ مو�د ) مندرج حالات تطبیق( 20و 19در افغانستان قـانون احكام تنها اهلیت، شرط استثنای به بــاشد افغان ازدواج عقد حین زوجین از یكی اگر قانون، این

. گردد می:22مادۀ

. گردد مــی تطــبیق پــدر متبوعه دولت قانون �حكام فرزند�ن، و پدر�ن بین فیما وجایب سایر و ولایت بنوت، به متعلق مسایل در:23مادۀ

. آ�ن، �مثال و قانونی ولی وصی، قیم، نصب، خصوص در گردد می تطبیق شان متبوعه دولت قانون �حكام غایب، و �هلیت ناقص �هلیت، فاقد �شخاص مورد در. . باشد می تطبیق قابل بــاشد شده وضع مذكور �شخاص حمایت منظور به كه قو�نینی سایر �حكام و موضوعات �ین به مربوط قو�نین �حكام

:24مادۀ . گردد می تطبیق باشد، می نفقه �د�ی به مكلــــف كــه شخــصی متــبوعه دولــــــت قانون �حكام نفقه، به �لتز�م مورد در

:25مادۀ یا( 1) وصـــــی مورث، متبوعه دولـــــت قانـــــون �حكام وفات، �ز بعد به منســـــــوب تصرفـــــــات سایر و وصیت �رث، به متعلق موضوعی �حكام مـــــورد در

. میــگردد تطبیق بـــاشـــد، آ�مده بعــــــمل �و �ز تصــرف وفـــات حیـــــن كه شــخــــــــصی(2. گردد( می تطبیق باشد، شده تكمیل وصیت آ�ن در كه محلی قانون �حكام یا و وصیت حین در وصی قانون �حكام وصیت، شكلی �حكام خصوص در

. بــاشد مـــی حـــــــكم �یـــن تــــابــــــع وفــــــات �ز بـــــعد بـــه منــــــــــسوب تصـــــرفـــات سایــــر شكــــلی �حـــكام همــــچنان:26مادۀ

در عقار كه گردد مـــی تــــــطبیق محلی قانون عیـــنی، حقــــــــــوق سایر و ملكیت حیازت مورد درتحقق حین منقول امـوال كه گردد می تطبـــیق محلی قــانون منقول امـوال مورد در و باشد واقع آن

. است بــوده مــوجود مذكور محل در گردیده، مرتب حق دادن دست از یا و اكتساب آن بر كه اسبابی:27مادۀ

نموده اختیار اقامتگاه درآن عقد طرفین میگرددکه تطبیق دولتی قانون عقود، از ناشی وجائب مورد در . طرفین. معین، قانون كدام احكام تطبیق درخصوص اینكه بر مشروط باشد شده تكمیل درآن عقد میگرددكه تطبیق دولتی قانون اقامتگاه اختالف صورت در اند

. محل قانون عقار، به متعلق شده تكمیل عقود مورد در است بوده دیگری قانون تطبیق عـقد، طرفین مراد نگرددكه معلوم قرائن از یا و بـاشند نـموده نــه موافقه عقد. گردد می تطبیق عقار

:28مادۀ . باشد شده تكمیل آ�ن در عقـــد كه گـــردد می تطـــبیق دولتــی قانـــــــــــــون �حكام عقود، شكلی شر�یط مـــــورد در

:29مادۀ (1. بـاشد( شـــده و�قـــع كننده �یجـــاد حـــادثـــۀ آ�ن در كه گـــردد می تطبیق دولتی قانـــون �حكــام تعاقدی، غیر وجائب مورد درشنـــاختــــه( 2) قانونـــی افغـانستان در و قانــــــونی غیر مــحل آن در حـــــــادثـــه و شـــده واقع افغانستان خـــارج در كــــه بـــــاشد Sحادثۀ از ناشی وجـــــــــیبه اگـــــر

. گردد نمی تـــطبیق مــــاده �ین �ول فــــــــقرۀ حــــــــكم شـــود،:30مادۀ

. باشد آ�مده بعمل آ�ن در آ�ت �جر� یا �قامه آ�ن در دعوی كه گردد می تطبیق دولتی قانون �حكام آ�ت، �جر� به متعلق �مور تمام و �ختصاصی قو�عد مورد در:31مادۀ

در كـــه الـــدول بین معــــاهــــده یا اخــــتصاصی قــانون در دیـــگری حكم آن مخالـــف كه باشـــد مـــی نـــافــــذ صـــورتی در قسمت این قبلی مواد منــــــدرج احكام. نـــباشد �ســـت نـــافذ �فغـــانســـتان

:32مادۀ . گردد می تطبیق خصوصی �لدول بین حقوق قو�عد نباشد، موجود قانون �ین قبلی مو�د در حكمی قو�نین تنازع مورد در هرگاه

:33مادۀ نبـــاشــــد، معــــلوم شـــان تابعـــیت �شـــخاصیكه مــورد در �لتطــــبیق و�جـــب قانــــــــون تعیـــین

. هـــااســت محــكمه صالحــــیت از:34مادۀ

ي م ق ی ب ط ت ، د ش ا ب ن ی ص و ـ ـ ص خ ل و د ل � ن ی ب ن و ن ا ق ه ب ق ل ع ت ـ ـ ـ ـ ـ م كه ر كو ذ م ن و ـ ـ ـ ـ ـ ـ ن ا ق ی ع و ض و م م كا ح � ن آ� ، ت س � ه د ش ی ن ی ب ش ی پ ی ج ر ا خ ن و ن ا ق م كا ح � ق ی ب ط ت كه ی د ر � و م ر د. گردد. می تطبیق نموده، تعیین دولت آ�ن قانون كه دینی �حكام باشد د�شته وجود �دیان تعــــدد باشد، می تطـــبیق قـــابل آ�ن �حكام كه دولتی درقــانون �گـــر گردد

:35مادۀ یا عامـــه نظام مخالف كه بــــــاشــــــد می تطبــیق قـــابل حــــدودی در گـــــــردیده، تصریح قسمت �ین قبــــلی مـــــو�د در كه نحوی به خارجی قانون �حــــــــــكام

. نباشد �فغانستان در عمومی آ�د�بدوم فصلاشخاصاول قسمتشخصحقیقى

عمومى - احكام اول مبحث:36مادۀ


(1. یابد( می �نجـــــام وفــــــات بــــا و آ�غــــاز بــــودن زنـــــده شــــــرط بـــــه وی كـــامــــل ولادت با �نسان شخــــــــــصیت(2. است( نموده تصریح آن بر قانون كه باشد می حقوقی دارای جنین

:37مادۀ . مــــورد در یــا نبوده موجود وفــــــات یا و ولادت ثبت بر �سنادمبنی هــــــــرگــاه گیرد می صورت مربوط رسمـــــی دفاتر ذریــــعۀ وفات و ولادت تاریخ تثبیـــت

شـــده تصــریح قانـــــــون در كه گردد می اســتفاده ترتیــــبی بـه اثــــبات وســـایل اقـــامه از وفات و والدت اثبــــــــات برای گــردد، وارد اشــــتــباه ثبـــت صــــــحتبـــاشد.:38مادۀ

. انتـقال خود به را غیر خانوادگی اسم شخص اگر یابد می انتـقال اوالد به خانوادگی اسم نماید، انتخاب خانوادگی اسم خود، اسم بر عالوه تواند می شخص هر. نمــاید مطــالبــه متعرض �ز نیز ر� خساره جبــر�ن منــع، مطالبۀ بر علاوه تو�ند می متضرر گردد، �ول شخص به خساره موجب �و عمل �ین و دهد

:39مادۀ . . میشود شناخته كامل حقوقی �هلیت د�ر�ی معاملات، �جر�ی در عقل صحت حالت در رشید شخص میباشد شمسی مکمل سال هجده رشد سن

:40مادۀ . رسیده نه سالگی هفت سن به كه شــخصی دهد انجام را حقوقی معامالت تواند نمی باشد، ممیز غیر جنون، یا بــــودن معتوه سن، صغر نگاه از كه شـــخصی

. گردد می محسوب ممیز غیر بـــاشـــد:41مادۀ

. شود می پند�شته �هلیت ناقـــص باشد، كاری غفلت به مبــــتلا یا سفیه �ما رشدرسیده سن به �ینكه یا رسیده نه رشد سن به كه ممیزی شخص:42مادۀ

. باشد می قانون �ین شدۀ بینی پیش قو�عد و شر�یط به مطابق قو�مت و ولایت وصایت، �حكام تابع آ�ن فاقد و �هلیت ناقص شخص:43مادۀ

. نــماید و�رد تعــدیلی آ�ن مرتبه آ�ثار در یـــا تــنازل خود قانونی �هلیت �ز تو�ند نمــی هیچــكس:44مادۀ

. نماید تنازل آ�ن �ز تـــو�ند نمی هیچكس �ست، �نسان طبیعی حق آ�ز�دی:45مادۀ

. گردد خساره جبر�ن طالب ضرر وقوع صورت در تجاوز منع مطالبه بر علاوه تو�ند می میگیرد، قر�ر تجاوز مورد �و شخصی حقوق كه شخصـیمدنی - حالت دوم مبحث

:46مادۀ مو�د ) مندرج �حكام به مطابق سجلات ثبت مخصوص دفاتر در شـــان مدنی حالـــت كننــــــد می تكمـــیل ر� سالگی هجـــده ســن كه ، 48، �47شخــاصی

49 ،50. گردد( می درج قانون �ین:47مادۀ

(1 : . �ســم،( محـــــتوی هـــویت ورقـــۀ شود می د�ده بر�یــــش مـــــــطالبه صــــــورت در و درج هــــــویت مخـــــــــصوص ورقۀ در شخــص یك مــــــدنی حــالت. باشد می شــان تـــــولد محـــــــل و تاریخ با �ولاد و همسر �سم �قـــامت، مــــــحل تابعــــیت، وظــــــیفه، تولد، محل و تاریخ فامیلی، �سم یا تخـــــــلص

(2. گردد( می درج هــویت ورق در نیـــز یاوظیـــفه �قامت محل تغـــییر وفـــات، قبـــیل �ز متـــذكـــره حالات تغــییر:48مادۀ

( مادۀ مـندرج دفاتر در گــــردد، می تـــرتیـب �ختصاصی مــــر�جع در كه نسب ثبوت و بنوت بـــه طـــلاق،�قـــر�ر �زدو�ج، به مــربوط این( �46سناد. دهنـــد �طـــلاع ًاا كتب مربوط �د�رۀ به ثبت جهـــت ر� مـذكور وقایع �نـــد مــكـلف موصوف مر�جع رسد، مــــی ثبت بـــه قــانـــون

:49مادۀ مادۀ )څارنـوال مندرج مخصوصه دفاتر سجلات، ثبت جریان �ز تو�ند بـــه( 46می اجـــرآت سوء و تخلف مشاهده صورت در و حاصل اطالع قانون این

. بپرد�زد قانونی �قـــد�مات:50مادۀ

مو�د ) مندرج حالات حجت( 49، 48، 47، 46جمیع غیر، مقابل گردیده، در درج نفوس تذكره یا سجالت ثبت مخصوص دفتر در كه قانون این. . باشد یافته بنا مذكور �سناد تزویر یا جعلیت بر �عتر�ض �ینكه مگر نیست، مجاز �ســناد همــچو مورد در �عتر�ض شود می شناخته

اقامتگاه - مبحثسوم

:51مادۀ (1. باشد( مؤقت یا د�یم سكونت �ین خـــو�ه د�رد، سكــونت آ�ن در ًاا عــادتـــ شخـــص كه �ست جــــــایی گاه �قامـــت(2. باشد( د�شته �قامتگاه یك �ز بیش تو�ند می شخص

:52مادۀ (1. باشد( می شـــان قانـــونی مقــام قایـــم �ز�قـــامـــتگاه عــــبارت غـــایب و مفـــقود محـــجور، �هلیت، ناقـــص گاه �قامت(2. شوند( شناخته خاص �قامتگاه صاحب مجوزه، تصرفات و معاملات �جر�ی درمورد میتو�نند باشند، تجارت بـــه ماذون که �هلیت ناقص �شخاص

:53مادۀ . شـــود مــی شـــناخته وی �قامتگاه آ�ن به متعلق �مور �د�ره جهــت �ز نماید، می �ختــیار پیشه یـــا تجارت آ�ن در شخص كه جایی

:54مادۀ (1. بــاشد( د�شــته �ختـــیاری �قامتگاه قانونی معین عمل یك �جر�ی بـــر�ی تو�ند می شخصاجباری( 2) تنفــیذ به متعلق اجــــراآت شمول به آن به مربوط مسایل جمــیع بـــرای گردد، می اختیار قانونی معین Sمــــعاملۀ یك اجرای برای كه گاهی اقامت

. بـــاشد شـــده تعـــیین مشخص معاملات بــر�ی ًاا صر�حت مـــــــذكور �قـــامتـــگاه �ینــكه مگر د�رد، �عتـــــبار(3. ند�رد( جـــو�ز كتـــبی �سنـــاد بدون �ختیاری �قامتگاه �ثبات

تابعیت – چهارم مبحث:55مادۀ

. گردد می تنظیم خاص قانون توسط �فغانی تابعیتفامیل - پنجم مبحث

:56مادۀ . باشــند شــده جمــع هم با مشترك �صل یك توسط كه �ست �قاربی �ز متشكل �نسان فامیل


:57مادۀ دیگری فرع یكی اینكه بدون بـوده مشترك اصل دارای كه است، اشخاصی بین نسـبت مستـقیم غیــر قرابت و باشد می فرع و اصل نسبت از عبارت مستقیم قرابت

باشــد.:58مادۀ

(1 . بــاشد( نمی شــامل محـــاسبه درین �صل خـــود و شده شناخته درجـه یک فرع هر �صـل، به فرع �ز مستقـیم قـر�بـت درجه محاسـبه درنمـــی( 2) شــــامل مـحاسبه دریـــن مشترك اصل و شـده شناختـه درجه یك فرع هر آن، عكس و مشترك اصل به فرع از مستقیم غیر قرابت درجه مـحاسبه در

بـــاشد. :59مادۀ

. شود می شــناخته درجه و قر�بت عین به دیگر زوج مـــورد در زوجــین �ز یكی �قــاربازدواج - مبحثششم

:60مادۀ . آ�ورد می وجود به ر� طرفیـــن و�جبــات و حقوق گــرد�نیده مشروع فـامیل تـشكیل مقصد به ر� مـرد و زن معاشرت كه �ست عقدی �زدو�ج

:61مادۀ طرفیــــن از یــــك بهـــر و حفـــظ مـــــربـوط Sادارۀ در آن اصل گردد، مي ثبـــــــــت و تــــرتیــــب نقل سه در مـربوط Sادارۀ تـــوسط رســــمی Sنـــامۀ نكاح در ازدواج عقـــد

( . مـــادۀ مــندرج سجـــــلات ثبـــــت �د�ره �طــلاع به مخصوص دفاتـــــر بـــه ثبـــت �ز بـــعد �زدو�ج عـــــقد شــــود مـــــی د�ده آ�ن نقــل یـــك ایــــن( 46عقـــــد. شود می رســــانیـــده قانـون

(2. گیرد( می صورت �ست، شده بینی پیش رسمی �سناد ثبت بر�ی كه دیگری نحو به نباشد، ممكن ترتیب �ین به �زدو�ج عقد ثبت �گر:62مادۀ

. نباشد غــــیر وعــــدت نكــــــاح قــــــــید در كـــه د�رد جـــــــــو�ز زنـــی بـــا نـــامــــــزدی:63مادۀ

. نـــد�رد جـــــو�ز صــریح عـبارت به وفات عـدت در و كنایـــه و صریح عـبارت به بــاین یـا رجـعی طلاق عدت در زن خـو�ستگاری:64مادۀ

. شود منصرف آ�ن �ز تو�ند می طرفین �ز یك هر �ست، �زدو�ج به وعده �ز عبارت نامزدی:65مادۀ

. اگر نماید آنرامطالبه خرید روز قیمت یا هدیه،عین موجودیت و مقابل جانب انصراف صورت در تواند می دهنده هدیه باشد، داده هدیه خود نامزد به نامزد هرگاه. تو�ند نمی كرده مطالبه صورت هیچ به ر� آ�ن رد باشد،‌ گردیده �ستهلاك یا و هلاك هدیه یا بگیرد صورت دهنده هدیه طرف �ز �نصر�ف

:66مادۀ . گیرد می صورت و�حد مجلس در وقت قـــید بـــدون كند �فاده ر� �ستمر�ر و فوریت كه صریح قبول و �یـــجاب با �زدو�ج عقـــد

:67مادۀ . تو�ند نمی شده عقد آ�ینده زمان به آ�ن ساختن مضاف یا محقق غیر شرط به آ�ن تعلیق صورت در �زدو�ج

:68مادۀ . میشود پند�شته باطل شرط و صحیح عـــقد بـــاشـــد،‌ �زدو�ج �هد�ف و قانون مخالف كه شود گذ�شته شرطی �زدو�ج عقد در هرگاه

:69مادۀ . گردد مي لازم مثـــل مـــهر ها زوجه �ز هریك بر�ی و نــگرفته قر�ر دیــگر زن بدل زن، بدل �زدو�ج عقد در

:70مادۀ سن ) ذكور كه گردد، می كامل وقتی ازدواج .18اهــــلیت باشند( كرده تكمیل ر� سالگی شـــانزده �ناث و

:71مادۀ (1( مادۀ( مندرج سن دخــــــــتر با( 70هــــــرگاه محكمۀ یا �لتصرف صحیح پـــدر توسط تنـــها وی �زدو�ج عــــقد بـــاشد، نكرده تكمیل ر� قـــانون �ین

. تو�ند می گرفتـــه صــــورت صـــلاحیتز( )2) � ر ت م ـ ـ ـ كـ ه ر ی ـ ـ ـ ـ غ ـ ـ ـ ص ح ا ـ ـ ـ كـ ن د ـ ـ ـ ـ ـ ق .15ع نــــد�رد( جو�ز وجـــــــه هیــــــچ بـــــه ســــــــال

:72مادۀ (1. د�رد( جو�ز �زدو�ج عقد بر�ی وكیل گرفتن(2. باشد( شده تصریح آ�ن به وكــالـــت عــقد در �ینـــكه مگر آ�ورد، در خود نكاح عــقد بــه ر� خود مؤكلۀ تو�ند نمـــی وكیل

:73مادۀ . نماید �نتخاب وكیل بصفت ر� دیگری شـخص خود، مؤكلۀ یا مـــؤكل �جازه یـا صلاحیت تفویـــض بـــدون �زدو�ج عقد در تو�ند نمی وكیل

:74مادۀ . مؤكلۀ یا مؤكل �جازه به موقوف و بوده فضولی عمل بمثابه وكالت حدود �ز خارج تصرف دهد �نجام باشد، �و وكالت حدود �ز خارج كه ر� عملی تو�ند نمی وكیل

. باشد می �و:75مادۀ

. نمی وكیل صورت درین باشد كــــرده ضمــــــــانت مهر پـــــرداخت از اینكـــــه مگر باشــــد، نـــمی مكلـــف مــــــهر پــــرداخت و زوج به زوجه تسلیم به وكیل. . باشد گــرفــته صــــورت زوج �جـــازۀ بـــه وكیــــل ضمانت كه درحالتــــی جــــز نـــماید مـــــــــطالبه زوج �ز ر� شده تـــادیــــه مـــــهر كه تـــــــو�ند

:76مادۀ عـــقد طرفیـــن �زجـــانب تنهائی بـــه تـــو�ند می شخـــص باشند، د�شته قر�ر و�حد شخص ولایت تحــت ًاا توكـــیل یـــا ًاا شــرع ًاا �صالت عـــــقد طرفین صـــــورتیكه در

. باشد شده رعـــایت عـــقد قــــانـــونی شـــر�یط كه �ین بر مشروط نمــاید، قبول و �یجاب:77مادۀ

: اســـــت الزم آتــــــی شــــــــرایــــــط آن نـــــفاذ و نكــاح عـــــــقد صـــــــحت برای1. شـــان– وكـــالی یا اولیاء یا عاقــــدیــــن تـــوســــط صحــــیح قـــــبول و ایــــجاب انجــام2. اهلیت - با شاهـــــد نفر دو حضـــــور3. ومنكوحه– ناكح بین مؤقت یا و دائــمی حــــرمت مــــــوجودیت عــــدم

:78مادۀ . باشند ند�شته ولی كه �ست �شخاصی ولی قاضی

:79مادۀ


مادۀ ) طبــــــق از( �78شـــــخاصیـــــــكه عقــــــد بـــــه را آنــــــــــــها نمیتــــــــــوانـــد قــاضـــــی گــــــــــیرنــــد، مــــــــــی قرار قــــــاضـــــــی والیت تحـــــــت قانــــون این. آ�ورد در خـــــویـــــــش فـــــــروع و �صــــــول یــا خـــــود دو�ج

:80مادۀ . میـــباشد لازم و نافذ نكاح عـــقد نمــاید، �زدو�ج ولی مو�فقه بـــدون رشیده عاقلۀ هرگاه

:81مادۀ �جـــد�د فــــروع �ول طبــــــــقه و مـــادر و پـــدر فـــروع و خــود فروع و �صــــول با شخـــص �زدو�ج

. اســـــت حـــــرام ابــــــدی بطور:82مادۀ

. بطور دخول صورت در زوجه فروع با و u مطلقا اش زوجه اصول با شخص ازدواج همچنان است حرام دایم بطور خودش فروع Sزوجۀ و اصول Sزوجۀ با شخص ازدواج. میباشد حر�م د�یم

:83مادۀ . مـــیباشد حـــر�م ز�نـــــی فـروع و �صـــــــول بــــا مــــــــــزنیه �زدو�ج همــــچــــــنان مـــزنیـــه فــــرع و �صـــل با زنـــی �زدو�ج

ازیـــن زانـــــــــی فــــــــروع و اصــــــــول بـــــا مـــــــــزنـــــــیه فـــــروع و اصــــــول ازدواج. اســـت مـــــــســـتثنی امــــــر

:84مادۀ : است نســــبی حـــرمـــت مــــانند ذیــل حـــــاالت استثنای به رضـــــاعی حــــــرمت

1. رضاعی - پسر خواهر2. رضاعی - برادر یا خواهر مادر3. رضاعی - دختر یا پسر كالن مادر4. رضاعی - برادر خواهر

:85مادۀ : گردد مي موجود مؤقت حرمت ذیل حالات در

1. آ�یـــد - بــوجـــود شـــان بیــــن �زدو�ج حــــــرمت شـــــود، فــــرض مرد آ�نـــهــا یكــــــی هــرگـاه زنیـكه دو بین نكاح در جمـــع2. نماید - �زدو�ج دیگری شخص با زمانیكه تا ثلاثه مطلقه3. غیر - Sمعتدۀ و منكوحه4. نماید - تكذیب ر� خود شوهر وقتیكه، تا باشد شده لعان زنیكه5. نباشد - كتاب �هل زنیكه

:86مادۀ : میتو�ند گرفته صــــــــورت آ�تی حــــــــالات تحــــــــقق �ز بعد زن یــــك �ز بیش به �زدو�ج

1. موجودنباشد - زوجات بین عد�لت عدم خوف حالتیكـــــه در2. باشد - د�ر� ر� مناسب تد�وی و مسكن لباس، غـــذ�، قبیل �ز زوجات نفقه أامین ت بر�ی مالی كفایت شخص حالتیكه در3. بـــاشد - مـــوجـــود �لعـلاج، صعب �مر�ض به وی بودن مـصاب یـا و �ولـی زوجـــۀ بـــودن عـــقیم مـــاننـــد مشروع مصلحت حالتیكه در

:87مادۀ ( مـــادۀ حكم خـلاف بر وی شوهـر )86زنیـكه مادۀ( مـندرج �حكام به مطابق تـــو�ند می بـاشـــد، نــــموده �زدو�ج قانون قـــانــــون،( �183یـــن �ین

. نمـاید طلاق مـــطـالبه محــــكمه �ز ضـــرر ســـبب بــه تفریق �ســــاس بـــر:88مادۀ

( مادۀ منـــــــدرج �حكام مخالف وی زوج �گر كه گـــــــذ�رد شرط �زدو�ج عقد هنگام تــــــــو�ند می ازدواج( 86زن دیگر زن به قانون این. . بـــاشد شــده درج نكاح وثیقۀ در كه د�رد �عتـــبار وقتی شـــرط �یـــن میشود د�ده �نـتقال �و بـــــه طـــلاق كنــــد،‌صلاحیت

:89مادۀ مادۀ ) مندرج حكم مطــابق زن یك �ز بیش به �زدو�ج در كــه( 86شخصیكه را زنی صریح موافقه و رضــائیت و نماید كتمان را خود بودن متاهل قـــانون این

بــــه مــــعاشــــــرت دوام بــــه رضائیـــت عــــدم صـــورت در تواند می جــدید زوجــه درینــصورت بــاشــد، نیاورده بـــدست مـــورد در است گرفته نكاح به u جــدیدامادۀ ) مــندرج �حكام بــــــه مطابق .183زوج، نــــماید( طــــلاق مطـــــالبه محـــــكمه �ز ضرر ســبب بــــه تـــــفــریق �ســاس بـــرازدواج - آثار هفتم مبحثعمومی - احكام اول فرع

:90مادۀ . گردد مي مرتب مصاهـره حرمت و نسب ثبــوت میر�ث، حقــوق زوجــه، نفــــقۀ قبــیل �ز آ�ن آ�ثار تمام نافذ و صحیح نكــاح بــر

:91مادۀ . نكاح حرمت نسب،نفـــقه، اثبات مورد در همچنان بـــاشد عنین زوج گرچه دارد، صحیح نكاح در را دخول حــــــكم صحیـــــــحه، خلوت مهر، كل لزوم مورد در

. بـــاشد مـــی د�ر� ر� صحـــیح نكاح در دخـــول حكـــم ًاا عین صحیحه، خلوت زوجه،حكم خو�هر:92مادۀ

(1. . نماید( �زدو�ج كــــتاب �هـــل زن بـــا تو�ند مــی مسلمان مرد �ست باطل مســـلمان غیر مرد با مسلمان زن �زدو�ج(2 . �ولاد( مـــادۀ �ین منـــــدرج مـــو�رد در تـــو�نــــد می گرفته صــــــــورت كتاب �هل شاهد نفـــر دو بحـــــضور وی كتابـــی ولی تـــوسط كتاب �هـــل زن �زدو�ج

. شود می شـــــــناخته پدر دین تــــابـــع:93مادۀ

. د�رد جو�ز آ�ن عكس و مسلمان زن بالای كتاب �هل زن نكاح:94مادۀ

. گردد نمی مصاهره حرمت موجب بگیرد،‌ صـــورت تفــریــق آ�ن مقدمات و دخول �ز قبل زوجه و زوج بین صحیح غیر نكاح در هرگاه:95مادۀ

. گردد نمي مرتب بـــــاشد، گرفته صورت آ�ن در دخول گرچه باطل �زدو�ج بر صحیح �زدو�ج آ�ثار �ز یك هیچ:96مادۀ


. گردد نمی مرتب آ�ن بر �زدو�ج �حكام و فاسد باشد، نگردیده تكمیل آ�ن شر�یط بعضی و گرفته صورت قبول و �یجاب با �زدو�جیكه:97مادۀ

(1. است( باطل نكاح حكم در دخول از قبل فاسد ازدواج(۲. گردد( مي ثابت نفقه و تفریق عدت،‌ مصاهره، حرمت نسب، مهر، بگیرد، صورت دخول فاسد �زدو�ج �ز بعد هــرگــاه

مهر - دوم فرع:98مادۀ

. گردد مي لازم باشد، گــــــرفته صــورت صحیحه خلوت یا دخول �ز قبل گرچه زوجیــن �ز یكـی وفات یا صحیحه خلوت باوطی، مهـــر كل:99مادۀ

. . گردد می لازم مثل مهر باشد،‌ آ�مده بعمل آ�ن نفی یا و نشده تعیین عقد حین مهر �گر باشد می مسمی مهر مستحق زوجه:100مادۀ

. تــو�ند می شده تعــیین مهر تمـــلك، قابل مــال:101مادۀ

(1. تو�ند( می شده تعیین مؤجل یا معــجل طـــور عقد مهر،حین �ز قسمتی یا كل(2 . مـــــــی( تــــر كـــــــــــوتـــاه مـــــــــــدت تــابع وفــات یا تفــــــــــریق صورت در مـــــؤجل مهر پرداخـــــــــــــت گردد می رجـــــــوع بعرف تصریح، عدم صورت در

. باشد شده تصریح معــینی مـــدت عــــقد حــین �ینكه مــــــــــــــگر باشد،:102مادۀ

(1. نماید( تزئید عقد �ز بعد ر� مهر مقد�ر تو�ند می زوج(2: است( ذیل شرایط تابع مهر در زیادت فوق حالت در1. باشد - معلوم مهر زیادت مــــــــقد�ر2. نماید - قبول ر� زیادت �ین �و ولی یا زوجه3. باشد - باقی زوجیت ر�بطۀ

:103مادۀ یا( 1) و ًاا كل باشد، شــــده تعیـــــــین َا� نقـــــد كـــه ر� مهری خود رضای و صحت حالت در تو�ند می باشد، نموده تكمیل ر� قانونی �زدو�ج سن كه بالغه زوجه

. نماید ساقط زوج ذمـــــه �ز َاا قسممـادۀ( )2) مندرج سن �یكه زوجـه .70پـــدر نماید( ساقط زوج ذمه �ز ر� مــــهر تو�ند نمی صورت هیچ به بــاشد، نكرده تكمیل ر� قانون �ین

:104مادۀ . زوج نمــاید مــــطالبه را مهر تعیـــین دخول، از قبل و عـــــقد از بعد تــواند می باشـــد، نشده تسمیه او مهر و نموده تفویض زوج به را مهر تعیین اختیار زنیكه

. بــد�رد مطـــالبه صــــلاحیت با محكمۀ �ز ر� مــثل مهــر تعیین تــــو�ند مـــی زوجـــه �متـــــــناع، صورت در كند معین ر� �و مهر �ست مكلف:105مادۀ

. شـــود مــی مستــحق ر� مثل مهر نصف آ�ن غیر در و مسمی مـــهر نصـــف زوجـــه تسمـــیه، صورت در گردد، و�قع صحیحه خلوت یا دخول �ز قبل تفریق هرگاه:106مادۀ

. گردد مي ساقط ًاا كامل وی مهر گیرد، صورت زوجه طرف �ز صحیحه خلوت یا دخول �ز قبل تفریق هرگاه:107مادۀ

. در گردد می واجب باشد، می وی امثـال و معمول Sالبسۀ از عبارت كه ای متعه زوجه، برای گردد، واقع صحیحه خلوت یا دخول از قبل زوجین بین تفریق هرگاه. كند نمی تجاوز مثل مهر نصف �ز آ�ن قیمت صورت هیچ به و شده گرفته نظر در زوج مالی تو�ن متعه، تعیین

:108مادۀ (1. گردد( نمی و�جب زوجه بر�ی متعه نماید، وفات زوج یا و باشد مسمی مهر و گردیده و�قع دخول �ز قبل طلاق هرگاه(2. د�رد( جــو�ز زوجــه بر�ی متعــه �د�ی نه، یا باشــد مسمـی مهـــر خو�ه گردد، و�قـــع دخــول �ز بعـــد طــــلاق صــــورتیــــكه در

:109مادۀ . گردد می وصیت �حكام تابع زیادت �ین باشد، كرده تعیین مثل مهر �ز بیشتر ر� �ش زوجه مهر و نموده �زدو�ج خود موت مرض حین در شخصی هرگاه

:110مادۀ . . بنماید مالكانه تصرف نوع هر خود مهر در تو�ند می زوجه گردد می محسوب زوجه ملكیت مهر،

:111مادۀ . نماید مطالبه ر� مهر نصف تو�ند نمی زوج گردد، و�قع طلاق دخول، �ز قبل و نموده هبه زوج به قبض �ز بعد یا قبل ر� آ�ن �ز قسمتی یا مهر كل زوجه هرگاه

:112مادۀ به را چیزی هیچ تواند نمی زوج دخول، از قبل طالق وقوع صورت در نماید، هبه زوج به آنرا كل یا نصف وزوجه نــــــبوده مثلی شی یا نقده پول مهر هـــــرگاه

. نماید مطالبه مهر عنو�ن:113مادۀ

. نماید هبه ًاا قسم یا ًاا كل ر� خود دختر مهر نمیتو�ند پدر:114مادۀ

. وفـــات مـــهر كل قبض از قبل زوجه صورتیكه در شــود واگـــذار دیگری شخـــص یــا زوج به را خـــــــود مهر از قسمتی یا كل تا شود، نمی گردانیده مجبور زوجه. نــمایند مـــــطالبه ر� بـــاقیـــمانــده مهر زوجه �لارث حق وضــع �ز پــس �و ورثــــۀ �ز زوج وفـــات صورت در و زوج �ز تو�ند می وی ورثه نماید،‌

مسكن - سوم فرع:115مادۀ

. مینماید تـــهیه مــناســـب مسكن �ش زوجه بر�ی خود مـــالی تـــو�ن بـــه مطـابق زوج:116مادۀ

. گرد�ند رهایش به مجبور و�حد مسكن در ر� آ�نها رضائیت، بدون تو�ند نمی باش، د�شته زوجه یك �ز بیش شخصی هرگاهنفقه - چهارم فرع

:117مادۀ


(1 . حق( بدون زوج مسكن به رفتن از زوجه اگــر باشد داشته رهایش اقاربش مسكن در زوجه گرچه گردد، مي الزم زوج بر نفقه نافذ و صحیح نكاح عقد با. گردد نمي لازم زوج بر وی نفقه ورزد، �متناع

(2( مــــو�د( بــــه مطــــابــــق منـــاســــب مسـكن كه ورزد �متــــناع زوج بمسكن رفتن د�رد�ز حـق وقتی از( 116و 115زوجه قانـــــون این. باشد نگـــــــردیده أادیــه تـــــ وی معــــــجل مــــهر یا و نشـــــــده تهـــــیه زوج طـــــرف

:118مادۀ تــــداوی و مســـــــــكن لبــــاس، طعـــام، اســــتبر مشـــتمل زوجـــه Sنفـــــــــــــقۀ

. زوج مـــالی تـــوان بـــه متـــــــناســــب:119مادۀ

. میگرد�ند مكلف نفقه �د�ی به ر� زوج صلاحیت با محكمۀ گردد، ثابت آ�ن در وی تقصیر یا ورزد �متناع نفقه �د�ی �ز زوج هرگاه:120مادۀ

. گردد نمی ســــــاقــــط وی ذمـــه �ز بــاشــــــــد، نـــــــد�شـــته ر� آ�ن �د�ی تـــو�ن گــــــرچـــه زوج حبــــس �ثــر بــــه زوجــه نفـــــقۀ:121مادۀ

. گردد مي أامین ت باشد، د�شته قر�ر وی بدسترس و بتو�ند شده نفقه شامل كه زوج �مـو�ل �ز زوجه نفقه باشد، غایب زوج هرگاه. گردد مي تعیین زوجه نفقه د�رد، دین یا ودیعت طور دیگری نزد �مـو�لیكه �ز آ�ن درغیر

:122مادۀ : گردد نمی نفقه مستحق زوجه ذیل حالات در

1. گردد – خارج مسكن �ز جایز مقاصــــــــد بغیر یا زوج �جازۀ بدون زوجه2. باشد - ند�شته �طاعت زوجیت �مور به زوجه3. باشد - موجود زوج مسكن به زوجه �نـتقال مانع

:123مادۀ . نباشد كمتر زوجه كفاف حـــد�قل �ز نفـــقه �ینكه بر مشروط گردد،‌ مي أامیــــن ت زوج مالی تو�ن به مــطابـــق زوجـــه نفقۀ

:124مادۀ از قبل متعیــــــنه نفقه تنقـــــــیص یا و زیادت ادعای باشد، می مـــــــحل در اشــــیاء قیــــمت تغیـــــــیر و زوج مالی توان تحول تــــابع نفــقــــه تنقــــیص و زیـــادت

. شــود نمــی پذیرفـــته آ�ن تعـــــــیین تاریخ �ز ماه شـــــش شدن سپری:125مادۀ

. گردد مي مكلف زوجه نفقۀ �د�ی به �متناع تاریخ �ز ورزد، �متناع و�جبه نفقۀ �د�ی �ز زوج هرگاه:126مادۀ

. گردد مي نفـــــقه مــــــستحق عـــــــــدت تاختم طـــــــلاق تــــاریخ �ز مـــطـــــــــلقــــه:127مادۀ

طــــالق ازتــــاریخ یكــــــسال از بیشتر اگــــر عـــدت ایــــام Sنفـــــــقۀ مـــــورد در مطــــلقه ادعای. نیست سمع قابل باشد،

:128مادۀ . گـردد نـــمی ســـاقط آ�ن �ز �بــــر�ء �د�ءیـا بـــه جــز و�جـبه نفــــقـــۀ

:129مادۀ نــــفقه تعیین است،خــــواه بـاطـل بـاشـد شـــــــده تعــــیین اینــــــــكه از قبل نفـــــقه از ابراء

. . و ماه هفته، روز، Sنفـــــــقۀ ابراء از بـاشـد گـــــــــــذشـته ایام Sنفقۀ از ابراء كه گردد مي صحیح وقتی تعـــیین از بعد نفـــقه ابراءاز اما قـــــــضائـی یا بـاشـد رضـائی. باشد شــــــده تعیــــــــین ســـــــالانـه و ماهـو�ر و�ر، روزمــــره،هفــــــته طــــور بـالتـرتیـب نفــــــقه گرددكـــه مي صحیح وقتی آ�ینده سال

:130مادۀ . تو�ند می مجر�شده زوجین �ز یك هر مطالبه باساس باشد زوجه ذمۀ بر �ینكه یا زوج ذمۀ بر زوجه نفقه دین

ازدواج - انحالل هشتم مبحثعمومی - احكام اول فرع

:131مادۀ . گردد مي منحل قانون �ین مندرج �حكام به مطابق تفریق یا خلع طلاق، فسخ، با �زدو�ج عقد

فسخ - دوم فرع:132مادۀ

. گـردد �زدو�ج دو�م مانع نحویكه بـــه آ�ن، �ز بعد یا و عقد حیـن در خلل وقوع سبب به �زدو�ج عقد نقض �ز �ست عبـارت فــــــسخ:133مادۀ

مـــادۀ ) مذكـــور :132حـــالات باشد( می ذیــــل قـــر�ر میــــــشـود شـــــناخــــــــته �زدو�ج عقد فســـخ مــوجب كــه1: میباشد - ذیل �سباب �ز ناشی عقد حین در خلل

. عقد – صحت شـــروط �ز یكـــی فقـــد�ن �لف. ) وعـــته- ) جـــــــــنون ل زوا افـــــــــــاقه خــــــیار ب

. زوجــه – مثـــل مهر Sانــــدازۀ از مـــهر نقصـــان ج2: مــــیباشد – ذیــــــــل �ســــباب �ز نـــاشی گردد، مي �زدو�ج دو�م مــــــانع كـــه عقــــد �ز بــعد خـــلل

. مصاهره - حرمت الف. لعان - ب

. باشد - شده مسلمان �و زوج درصورتیكه شدن مسلمان �ز كتابی غیر زوجه �متناع ج:134مادۀ

مادۀ( )1) مندرج حـالت دو هــــر در �زدو�ج عقد . 133فســــــخ میــــگیرد( صورت صلاحیت با مـحكمۀ قطعی حكم به قانـون �یـــن(2. ) د�رد( ) جــــو�ز نــــیز محكــمه حـكم بــدون زوجـین بـــرضایــت مـذكــور مـادۀ دوم فقرۀ منـدرج �سباب �ز نــاشــــی فســــــخ

طالق - سوم فرع:135مادۀ

(1. بتو�ند( شده �فاده آ�ن �ز ًاا صر�حت طلاق وقوع �لفاظیكه به زوجه، و زوج بین آ�ینده، یا حال در صحیحه زوجیت ر�بطۀ �نحلال �ز عبارت طلاق


(2. گردد( مي صادر قانــون �یـــن �حـكــام بــــه مطـــابق زوجه بـــدرخـــو�ســــت صــلاحیت با محكمۀ یــــا زوج جـــانب �ز طـــلاق:136مادۀ

. گردد مي و�قع باشد،‌ رجعی طلاق عدت در یا صحیح نكاح در �یكه زوجه بالای تنها طلاق:137مادۀ

. باشـــــد �لعقل مختـــــل غیر مریــــــــض یا ســـفیه زوج گـــرچــــه گردد، مي و�قـــع بالـــغ و عــــــاقل زوج هـــر طــلاق:138مادۀ

. گردد نمي و�قــع ســــكر بحالت طــــــلاق:139مادۀ

(1 . ر�( طلاق معنی ًاا صر�حت كه معموله �شار�ت به طلاق باشد، وسیله دو �ین فاقد زوج هرگاه نماید طلاق ر� �ش زوجه تحریری یا و شفوی بصورت میتو�ند زوج. تو�ند می گرفته صورت نماید، �فاده

(2. گردد( مي و�قع نیت بدون كند،‌ �فاده ر� طلاق معنی عرف در �یكه صریح �لفاظ به طلاق:140مادۀ

. تو�ند نمی شده طلاق زوج پدر یا زوج جانب �ز قاصر، زوجه:141مادۀ

: ند�رد �عتبار ذیل �شخـــــــاص طـــــلاق1. شـود - مـوجـود جـنون حـال در شـرط و ســـاختــه معــلـق شـرطی بـــه جـنـون �ز قـبـل ر� طلاق صـــورتیـكه در مگر مجنـــون،2. معتوه - 3. مكره - 4. نایم - 5. باشد - گردیده مختل مرض یا و سن زیادت علت به عقلش شخصیكه6. نكند - درك ر� قولش و د�ده دست �ز دیگـــری عـــو�مل یا غضب علت بـــه ر� �ش ممیزه قــوۀ كـــه مــــدهوش شخص

:142مادۀ . نماید تفویض زوجه بخود ر� طــلاق صلاحیت �ینكه یا دهد طلاق قانونی وكیل توسط ر� �ش زوجه تو�ند می زوج

:143مادۀ . باشد نكرده قــــبول ر� مفــــوضــه صـلاحیـت زوجـه �ینـكه مـگر كـند، رجوع آ�ن �ز تـو�نـد نمـی طلاق صلاحیت تفـویض �ز بعـــد زوج

:144مادۀ . د�رد ر� طـــلاق سه صلاحیت زوجه بـــر�بر در زوج

:145مادۀ . میشود شناخته طلاق یك باشد، گرفته صورت �شاره یا �لفاظ به خو�ه بعدد مقترن طلاق

:146مادۀ : باشد می باین ذیل مو�رد در و رجعی عموم بطور طلاق

1. سوم - طلاق2. دخول - قبل طالق3. عوض - به طالق4. شده - خوانده باین قانون درین طالقیكه

:147مادۀ ازدواج دخـــــــــول از بـــــعد و نمــــوده ازدواج دیگـــــــری شـــخص با Sثـــــالثۀ Sمطــــــــلقۀ اینـــكه مگر نماید، ازدواج دوباره خــــــود Sثالثۀ Sمطلــــــقۀ با تواند نــــمی زوج

. باشد كـــرده تكمــــیل ر� عــــدت و گـــردیــــده طلاق دومــــی:148مادۀ

. میشود گفته صغری باین طلاق باشد، نگـرفته صورت رجـوع آ�ن در كــــه رجـعی طـلاق دو یـا یك همچنان دخول �ز قبل زوجه طلاق نوع هر:149مادۀ

. ماند می باقی خود بـحال نرفته، بیـــن �ز طـــلاق عدت تكمیل زمان تا رجعی طلاق دو یا یك با زوج صلاحیت و �زدو�ج آ�ثار:150مادۀ

. . باشد نمی شرط شهود حضور رجـــــوع صــــــــــحت در ند�رد جو�ز شــرط بكد�م یا آ�ینـــده بـــزمــان رجـــوع تعلیق:151مادۀ

. گردد مي ساقـــــط زوج رجوع حــــق و قــــطع ســـــــــوم حیض �ز شـــــــــــدن پاك با رجعی طلاق در زوجیت ر�بــــــطۀ:152مادۀ

. می ساقط وقوع مجرد به عدت، استثنای به را زوجیت روابط جمیع و زوج صالحیت برد می بین از را آن بر مرتب آثار و منحل را ازدواج عقد صغری باین طالقسازد.:153مادۀ

(1. گردد( نمی زوج بـــــه مطــــلقه �زدو�ج حـــرمـــت مـــوجـــب صغر� بــایـــن طــــــــلاقعـــــــقد( 2) به و زن رضــــای بـــه �زدو�ج �یـــن �ینــكه بــر مشروط نماید، �زدو�ج ًا� مـــــــجدد آ�ن �ز بعد یا و عدت حـــــــین در صغری باین مطلقه با تو�ند می زوج

. بگیرد صورت جــدید مهــــــر و:154مادۀ

. زوج ساقط، اعتبار از قبلی های طالق صورت درین نماید ازدواج اول زوج با تواند می گردد، طالق دخول از پس و نموده ازدواج دیگری شخص با مطلقه هرگاه . مینماید كسب ر� طلاق سه صلاحیت ًا� مجدد

:155مادۀ نمی باشد، نشده تكمیل وفات از قبل او عدت كه زوجه ارث حق مانع طالق این نماید، طالق باین طــالق به را خود Sزوجۀ موت، مرض حـال در زوج هرگاه

. باشد نگردیده محروم میر�ث حق �ز دیـگری ســبب به وفات تا طلاق وقوع �ز مطلقه �ینكه بر مشروط گردد،خلع - چهارم فرع

:156مادۀ (1. پرد�زد( می زوج بر�ی آ�نر� زوجه مالیكه بدل در �زدو�ج عقد �نحـلال �ز �ست عبارت خلع


(2. گیرد( می صورت نماید، �فاده ر� خلع مفهوم دیگریكه لفظ بهر یا آ�ن صریح لفظ به خلع:157مادۀ

. باشد آ�ن محل زوجه و طـــلاق صلاحیـــت و�جـــد زوج كه گردد مي صحیح وقتی خلع:158مادۀ

. گردد مي قبول نیز خلع بدل بتو�ند، شده قبول مهر صفت به مالیكه:159مادۀ

. . شود نمی گرد�نیده مجبور خلع بدل پرد�خت به وی، مـال ولی مو�فقت بدون زوجه مگر د�رد جو�ز باشد،‌ �هلیت فاقد �یكه زوجه خلع:160مادۀ

. باشد نمی محكمه بحكم موقوف بوده، باین طلاق حكم در خلع:161مادۀ

. نماید رجوع خود �یجاب �ز مقابل طرف قبولی �ز قبل تو�نند می زوجین �ز هریك:162مادۀ

�یام نفقه یا مهر قبیل �ز زوجیت حقوق �ز ناشی دیگری مطالبه گردیده، مكلف آ�ن پرد�خت به زوجه گیرد، صورت مهر �ز بغیر معین مـال بدل در خلع هرگاهتو�ند نمی گرفته صورت باشند، د�شته یكدیگر بذمه خلع حین در كه آ�ن گذشته

:163مادۀ . اعاده را شده تسلـیم Sاندازۀ تا است مــــــكلف باشد، شده تسلیم آنرا از قسمتی یا و مـهر كل زوجه صورتیكه در باشد گرفته صورت مهر كل بدل در خلع هرگاه

. . باشد. گــرفته صــــورت آ�ن �ز بعـد یا و دخول �ز قبل خــلع خـو�ه گردد مي ساقط زوج ذمـه �ز مـهر آ�ن غیر در نماید:164مادۀ

زوج گردیده، ساقط زوجیـن ذمه از زوجیت حقوق جمیع بـاشد، نــشده تعیین خلع هنگام بدل هـرگـاهمطالبه باقیمانده، زوج ذمه بر را آنچه زوجه یا استرداد او از شده تسلیم زوجه را آنــــچه تواند نمی

. آن. از بــعد یا بـاشد گـــرفته صـــورت دخـــول از قبل خــلع ایـــن خـــواه نماید:165مادۀ

. گــردد نمی یكدیگر �ز زوجیت حقــوق �سقاط موجب شده و�قع باین طلاق باشد، شده نفی خلع هنگام بدل هــــرگاه:166مادۀ

. . نماید �سترد�د نیز آ�نر� بدل تو�ند می زوجه گردد نمی صحیح باشد،‌خلع فاسد نكاح صورتیكه در نماید، �خذ حق بغیر ر� خلع بدل زوج هرگاه:167مادۀ

. بــاشد مــی مكـلف آ�ن قیـــمت یا مثل پرد�خت به زوجـــه شــود،‌ برده �ستحقاق به یا و گردیده هلاك زوج، به تسلیم �ز قبل خلع بدل هرگاه:168مادۀ

. . باشند كرده مو�فقه آ�ن �سقاط به ًاا صر�حت خلع هنگام زوجین �ینكه مگر گردد نمی ساقط عدت نفــــــقۀ خلع در:169مادۀ

ایفای به مكلف زوجه گردد، قبول خلع بدل زوجه طرف از معین مدت یك در نفقه شمول به وی حفاظت یا رضاع مدت در طفل دادن شیر اجرت هرگاه . باشد می تعهدش

:170مادۀ زوج نماید، نه ایفا u كامال را طفل Sنفقۀ و حفاظت دادن، شیر مورد در را طفلش، تعهدش یا و خود فوت فرار، دیگر، شخص با ازدواج قبیل از علتی به زوجه هرگاهشـــده مـــوافـــقه خلع هـــنگام زوجــــه یا طفل وفات صورت در مطالبه بعـدم اینـكه مگر نماید، مطالبه را باقیمانده نفقه و رضاع مدت باقیمانده اجرت تواند می

بـــاشد.:171مادۀ

از قبل طفل اینكه یا و است شـــده سقـــط یـــا نبوده موجود حمل كـــه شـــود ثــــابت آن از گردد،پس تعیین خلع بدل طفل دادن شیر والدت، از قبل هــرگاه. تو�ند می كرده مطـــالبه ر� باقیـمانده مدت یا تمام د�دن شـیر �جرت معادل زوج، نماید، وفات شیرخو�رگی سال دو تكمیل

:172مادۀ . . نماید �زدو�ج دیگری شخص با مدت �ین خـلال در زوجه هرگاه باشد دختر طفل، كه نماید تعیین خلع بدل بلوغ سن تا ر� طفل حفاظت تو�ند می وقتی زوجه

. صورت مـوافقه u قـــبال مـــادر نــزد طفل بودن به گرچه نماید مطالبه را باقیمانده مدت حفاظت اجرت معادل و گردیده تسلیم زوجه از را طفلش تواند می دختر پدر. بــاشد گــرفته

:173مادۀ (1 . . تكــــمیل( تا را طفل تواند می زوجه باشد می باطـــل شرط و صحیح خلـــع عقد باشد شده شرط زوج نزد حضانت دوره در طفل بودن خلع، هنگام هرگاه

. بـــاشد نشده ســــاقط دیگری بـــــــعلت حق �ین �ینكه بر مشروط نماید، حفــاظــت خود نـــزد حضانـــت دوره(2. باشد( می وی پدر بدوش باشد، فقیر طفل صورتیكه در طفل نفقه و حضانت �جرت

:174مادۀ . مكلف زوج باشد، معسر زوجه و گردد تعیین خلع بدل طفل نفقه اگر نماید مجرا طفل نفقه دین عوض در دارد، اش زوجه ذمه بر كه را دینی تواند نمی زوج

. . نماید مطالبه وی �ز ر� شده پرد�خته مبالغ میتو�ند زوج زوجه، یسار صورت در میباشد طفل نفقه بپرد�خت:175مادۀ

(1 . نماید،( وفات عدت �ثنای در زوجه صورتیكه در گردد مي و�قع باین طلاق آ�ن �ثر به و صحیح خلع نماید، خـــــلع زوج با موت مرض حـال در زوجه هـرگاه . كمتر خـلع بــدل و تركــه ثلـث جمـله از عدت از بعد وفـات صـورت در گردد می مستـحق باشد كمتریـن تـركه،آنچـه ثـــلـــث یا خلع بدل ارث، حـق جمه از زوج

. شــود مـــی مستــحــق آ�نر�(2. میشود( مستحق ر� خلع شده تعیین بدل تمام زوج یابد، صحت زوجه �گر

تفریق - پنجم فرععیب - سبب به تفریق اول جزء

:176مادۀ مــــــــــعالجه برای طــــــــوالنی مدت یا ممكن غیر وی صحت اعـــــاده كه باشد مــــــــرضی به مبـــــــتال زوج كه نمــــــاید، تـــــــفریق مــــــــطالبه تواند می وقتی زوجه

. بــاشد متعذر كلـــــــــی ضــــرر بدون زوج با معـــــــــاشرت نحــــــــــویكه به باشد، لازم �و:177مادۀ


مادۀ ) متذكره بعیوب آ�ن ًاا قبـــــل یا عــــــقد هنگام زوجـــه یــــا( 176هرگاه صـریــــح طــــور عـــــــقد بعــــــــد�ز عیب وقـــوع صـــورت یادر بوده و�قف قانـــــــون �ین. نــمــــاید تفـــــــریـــق مــطــالـــبه تــــو�نـــد بــــاشـــد،نـــمی د�ده نشــان رضـایت آ�ن به ضــمنی

:178مادۀ مادۀ ) متذكره عـــیوب تثبیت .176در آاید( می بــــعمل �ســــتفاده خبره �هــــــل نظریات �ز قـانون �ین

:179مادۀ . بوده عالج قابل عیب صورتیكه در نماید می حكم زوجین تفریق به تعویق بدون محكمه باشد، ممكن غیر وی صحت اعاده كه گردد تثبیت نوعی از عیب هرگاه

. �ند�زد می تعویق به نباشد یكسال �ز متجاوز مدتیكه تا ر� تفریق مطالبه محكمه باشد، لازم معالجه بر�ی طولانی مدت و:180مادۀ

. است بائن طالق عیب، سبــــب به تفریق:181مادۀ

ازدواج هم با دوباره تفریق از بعد میتوانند زوجین نگردیده، ابدی حرمت موجب عیب سبب به تفریق. آن از بـعد یا باشد عـدت در نمایند،خواه

:182مادۀ . گردد نمی وی �ز �رث مستحق دیگر طرف نمــاید،‌ وفات شده و�قع تفـــریق آ�نها بیـــن عیب سبب به كه زوجین �ز یكی هرگاه

ضرر - سبب به تفریق دوم جزء:183مادۀ

محـــكمه از تـــواند مــی گرداند، ممكن غیر زوجــین امـــثال بیـــن حـــالت چنــــین در را معـــــاشــرت دوام كه كند ادعا را ضــرری زوج با معاشرت از زوجه هرگاه. نـــماید تفـــریق مطــالبۀ

:184مادۀ (1. مینماید( حكم تفریق ه محكمه نتو�ند،‌ گرفته صورت زوجین بین �صلاح و گردیده ثابت �دعا مورد ضرر هرگاه(2. د�رد( ر� بائن طلاق یك حكم تفریق،

:185مادۀ . مینماید تعیین زوجین بین �صلاح جهت حكم بحیث ر� شخص دو محكمه باشد، د�شته �صر�ر خود �دعای به زوجه و نگردیده ثابت �دعا مورد ضرر هرگاه

:186مادۀ (1 . تعــــیین( اشخاصی از حكم نباشند، موجود زوجیـــن اقـــارب اگــــر بـــاشد زوجــــــــــه اقارب از دیگری و زوج اقارب از یـكی بوده عادل شخص باید حـــــــكم

. بـــاشد قـــادر زوجین بیـــن �صـــلاح بـــه د�شـــته كافی معـــلومات زوجین �حــــــو�ل �ز كه گردد مي(2 . كند( می �یفا د�ری �مانت و عدل به ر� خود وظیفه كه نماید یاد سوگند محكمه در باید حكم

:187مادۀ . نمایند كـوشش �صلاح أامین ت در نموده تشخیص ر� زوجـین بین �صلاح طرق و �ختلاف علل باید میشوند،‌ تعیین حكم بحیث �شخاصیكه

:188مادۀ (1. مینماید( حكم آ�نها بین تفریق به محكمه نباشد، معلوم ًاا �صل یا و بوده زوجین یا زوج ومنشاء�ختلاف نشود موفق زوجین بین �صلاح به حکم هرگاه(2. گیرد( می تصمیم آ�ن �ز قسمتی یا و مهر كل بدل در تفریق به حكم باشد،‌ �ختلاف منشاء زوجه صورتیكه در

:189مادۀ (1. میگردند( نظر تـجدیـد به مكـلف محـكمه طرف �ز گردد،‌ مـوجود �ختـلاف �نـد،‌ شده تعیین حکم بحیث �شخاصیكه نظـــریات در هرگاهمادۀ( )2) مندرج حكم مطابق ر� دیگری �شخاص محكمه �ختلاف دو�م صورت .186در نماید( می تعیین حكم بحیث قانون �ین

:190مادۀ . مینماید صادر حكم آ�ن بـــه مطـــابــــق محـــكمه و تقدیم محكمه به ر� خود تصامیم حكم

انفاق - عـــدم سبـــب بـــه تفـــــریق ســـوم جـــزء:191مادۀ

. نماید تفریق مطالبه تو�ند می زوجـه نتـو�ند،‌ شــده ثـــابت نیز نفقه �د�ی �ز وی عجز و نبوده د�ر�ئی مالك ًا� ظاهر حالیكه در ورزد �متناع نفـــقه �د�ی �ز زوج هرگــاه:192مادۀ

. ادای به هم باز صورتیكه در میدهد مهلت وی بــه نكند، تجاوز ماه سه از كه را مناسبی مدت محكمه نماید، ثابــــــــت نفقه ادای از را خود عجز زوج هـــرگاه. مینماید حكم زوجین بین تفریق به محكمه نشود، قادر نفقه

:193مادۀ در اش زوجه به تواند مـــی زوج بـــوده، رجــعی طالق حكم در بگیرد، صورت محكمه حكم به نفقه ادای عــــــدم سبب به كه زوجیــــــــــن بیـــــن تفـــــــــریق

. . نماید ثابت نفقه �د�ی به ر� خود آ�مـــادگی و مـــالی تو�ن زوج �ینــــكه بر مشـــروط نمـــاید رجوع عدت خـلالغیاب - سبب به تفریق چهارم جزء

:194مادۀ تفریــق Sمطالبۀ محكمه از تواند می شــــود، متضرر وی غیاب از زوجه صورتیكه در گردد، غایب معقول عذر بـــــدون آن از زیاده یا سال سه مدت زوج هــــــــرگــــــاه

. بتو�ند. كـــــرده أامین ت ر� خود نفقه آ�ن �ز زوجـــه و بوده د�ر�ئی مالـك زوج گــرچــه نماید:195مادۀ

ر�( 1) مـــدتــــی و نمــوده �عـــلام ًاا كتــب غـــایب زوج بــــه ر� مــوضوع زوجه، جــــانب �ز تفـــریــــق مطــــالبه �ستماع �ز بعد محكــــمه زوج، غـــیابت صورت در. نماید طـــلب خــویش گاه �قامت به ر� خـــود زوجـــه یــا نمــوده عــــودت فامیل مسكن بـــه مــــذكـــور زوج آ�ن خــــلال در تا میــــنماید تعــیـــین

ممكن( 2) غیر زوج به اعـــالم وصــــــول u اصال یـــا بدهد ادامـــه خـــود غیابت بـــه معقـــول عذر بدون مـــــــــحكمه، اعالم وجود با غایب زوج صورتیـــــــكه در. مینماید حكم زوجین بین تفریق به محكمه �حـــو�ل، چنیــــــــن در باشد،

:196مادۀ تفریق مطـــالبه ســـال پنج مدت از پس تـــواند می زوجـــه باشد، گردیده محكوم آن از بیشتر یا ســــــــال ده حبـــــــس به محكمه قطعی حكم به زوج هــــــرگـــــــاه

. باشد د�شته ر� نفقه �د�ی تو�ن محبـــوس زوج گرچه نــماید:197مادۀ

(1. میباشد( رجعی طلاق حكم در غیاب سبب به تفریق(2. نماید( رجوع خود زوجه به عدت تكمیل �ز قبــل میتو�ند گردد، رها محـــبوس زوج با حاضـــر غـــایب زوج هــرگاه


عدت – - اول فرع ازدواج انحالل آثـــــار نهم مبحث:198مادۀ

. میرود بین �ز �زدو�ج مرتبه آ�ثار تمـام آ�ن �نقـــضای با كه معینیست مــدت �ز عبارت عـــدت:199مادۀ

(1. نــماید( �زدو�ج معتده با تو�ند نمی زوج �ز بدون هیچكس عدت تكمیل �ز قبل(2: گردد( مي لازم زوجه بر عدت ذیل مو�رد در1. باشد - گرفته صــورت صحیح نكاح در فاسده خلوت یا صحیحه خلوت �ز بعد یا و دخــول �ز بعد فاسد، یا صحیح نكاح در زوجین بین تفریق صورتیكه در

. بـــاشد گـــرفـــته صورت كبری بـــایـــن طــــلاق یا صـــغر� بائــــن رجعـــی، طـــلاق باساس تــفریق �ین خو�ه2 . بــاشد - گرفته صـورت شبـهه بـــه وطی یا فاسد نكاح در متاركه �فاقه،فسخ، و بلوغ خیار مهر، نـصان عیـب، لعان، سبب به تفریق درحالیكه

:200مادۀ . گـــردد مــــی لازم زوجـــه بــــر عـــــدت نمـــاید،‌ وفات آ�ن �ز بعـــد یـــا و دخــــــول �ز قـــبل صحـــیح نكاح در زوج هــــــــرگــاه

:201مادۀ (1. میباشد( كامل حیض سه گـردد، حایض و نبوده حامله كه حكمی یا حقیقی بهای مدخول زن بر�ی صحیح نكاح �ز بعد فسخ �نو�ع تمام و طلاق در عدت(2 . گردد( نمی محسوب عدت در گــرفته صورت تفریق یا طلاق آ�ن در حیضیكه

:202مادۀ . بـــاشد می كامل مـاده سه نگـردیـــده حـایـــض و رســـیده بلوغ سن بـــه �یكه منـكوحه یــا آ�یسـه منـكوحه بر�ی فسخ یا طلاق در عدت

:203مادۀ . میـــباشد كامــل حیـض ســـه شان عدت شوند، حایض ماه سه تكمیل �ز قبل و كرده آ�غاز ماه بحساب ر� شان عدت آ�یسه و مر�هقه هرگـاه

:204مادۀ (1 . . �ول،( درسال شدن حایـض صورت در نشود حایض مــدت �ین درخـلال معتده �ینكه بر مشـــروط �ست كامل سال یك مـــتد�وم، طهر به عادی زوجه عدت

. گردد مي تكمیل باشد،‌ نشده حایـــــض آ�ن در مـــعتده كه دوم ســـال ختم با عـدت(2. گـــردد( مــی تكمیل خون مشاهده بدون آ�ن، ختم به یا و سـوم سـال در خون مشاهده مجرد به عدت گردد، حایض نیز دوم سال در �گـر

:205مادۀ . میباشد كامل ماه هفت فسخ، ویا طلاق وقوع بـعد�ز باشد، كرده فر�موش خودر� ماهو�ر عادت ترتیب كه متد�وم خونریزی به عادی زوجۀ عدت

:206مادۀ . . بـــاشد ظـــاهر ًاا قسم یــا و ًاا تمام حمل �عـــضای تشـــكل �ینكه بر مشروط گردد مي تكمـیل حمل كامل وضـــع با حامـــله زوجـــۀ عـــدت

:207مادۀ ( . مادۀ مندرج حكم صـورت درین باشد حامله زوجه �ینكه مـگر �ست، روز ده و ماه چهار وفات .206عدت گردد( مي تطبیق قانون �ین

:208مادۀ ( مادۀ حكم به مطــابق وفات عدت و ملغی ًاا تمام طلاق عدت نماید، وفات خود زوجــۀ طلاق عدت تكمیل �ز قبل زوج لازم( 207هرگـــاه قانون �ین

. . باشد گرفته صورت زوج موت مرض یـــا و صحـــت حـال در طلاق �ین خو�ه گردد مي:209مادۀ

از یك هر گردیده، میراث مستحق زوجه نماید، وفات عدت خـالل در و نموده بائن طالق وی رضای بدون را اش زوجه موت، مرض حـال در زوجیكه هرگاه. مینماید تكمیل باشد، بیشتر آ�ن مدت كه ر� وفات یا طلاق عدت

:210مادۀ ر� جدید عــدت گردیده مستحق ر� كامل مهر زوجه صورت درین نماید، طلاق ًا� مجدد و نموده �زدو�ج عدت خلال در صغری بائن طلاق معتده با زوج هرگاه

. . باشد گرفته صورت دخول �ز قبل طلاق �ین گرچه مینماید تكمیل:211مادۀ

. گردد مـــی آ�غـــاز فـــاســـد نكاح در مـتاركـــه یا و تفــــریـــق فســــخ، وفـــات، طلاق، وقـــوع مجـــرد بــه عـدتعدت - نفقه دوم فرع

:212مادۀ نفقه اســـقاط موجب فسخ، یا و باشد طالق خواه گردد، می واقع زوج جانب از تفــریقیــكه نوع هر . لازم زوج بر �لذكر آ�تی معتد�ت نفقه باشد ند�شــته آ�ن در قصوری زوج گرچه گردد، نمی زوجه عدت

است:1. نه - یا باشد حامله زوجه خواه كبری، بــائــن و صغری بائن رجعی، طالق معتده2. . باشد - د�ده �بر� خــــود نفـــــقه �ز �ینـكه مگر خلع و �یلا لعان، معتده3. بـــاشـــد – گـــرفـــته صورت �سلام قبول �ز زوج �متــناع ســـبب به وی تفــریق �یكه معتـــده4. باشد - نـموده فسخ �فاقه، و بلوغ خــیار ســبب به ر� نكاح عقد زوج �یكه معتده5. بـــاشــد – گرفته صــورت گردد، مــی مــصاهره حرمت مــوجب فعلیكه �رتكاب �ثر به یا زوج شـدن مرتد �ثر به وی تفـریق �یكه مـعتده

:213مادۀ . فوق مورد در معتده اینكه بر مشروط گــردد نمـــی ساقـــط باشد، نموده فسخ زوج بودن معیوب یا مهر نقصان بلوغ، خیار سبب به را نكاح عقد ایكه معتده نفــقه

. بــاشد ند�شــته قصوری:214مادۀ

. تكــمیل از قبل تفریق سبب گرچه فوق صـــورت در گردد مي عدت نفـــقه اسقاط موجب باشد، شده واقع وی مطــالبه و زوجه قصور سبب به تفریقیكه نوع هـــــر . گردد نــمی نفقه مستحق باره دو مــعتده بـــاشــد، رفته بین �ز عدت

:215مادۀ . نـــه یـــا بــاشد حامله زوجه خواه گردد، نمی نفقه مستحق زوجه زوج، وفات درصورت

:216مادۀ . گردد مي ساقط عدت نفقه باشد، نكرده عدت ختم تا آ�نر� مطالبه نیز معتده و نگردیده تعیین زوجه طرف �ز معتده نفقه هرگاه

اوالد - حقوق دهم مبحثنسب - اول فرع


صحیح - نكاح در نسب ثبوت اول جزء:217مادۀ

. است یكسال آن واكثر ماه شش حمل مدت كمترین:218مادۀ

. خلوت و مقــاربت شـــده ســـپری ازدواج عــــقد در حمل مدت كمـــترین اینكـــه بر مشـــروط گردد مي زوج بـــه منــسوب صحیح ازدواج در زوجه هر طفل. باشد ثابت زوجیــــن بــــین صحــیحه

:219مادۀ . طـــریق از بغیر را طفل نسبت زوج اینكه مگـــر گردد نمی زوج به منسوب طــــفل چنین نماید، حمل وضع ازدواج عقد از ششماه از كمتر مدت در زوجه هرگاه

. نماید �دعا بخود زنازوج - وفات یا تفریق از بعد نسب ثبوت دوم جزء

:220مادۀ . بـــاشــد نمـــی سمــع قابل معتده چنیــن نــسب دعوی نمـاید، حمــل وضــع زوج وفات یا طــــلاق �ز یكـــسـال �ز بیــشتر مــدت در وفات یا طلاق معتده هــرگــاه

. نمـــــاید �دعــــا بخـــود ر� طــــفل نســـبت زوج ورثــۀ وفات، در و زوج طـــلاق صـــورت در �ینـــكــه مــگر:221مادۀ

از كمتر مدت در حمل وضـع كه گردد مـی ثابت وقـتی زوج بـــه او طـــفل نسبت نماید، اقرار خود عدت تكمیل بـــــه زوج وفات از بعد زوجــه یا مطلـــقه هرگــاه. باشد گـرفته صـــورت زوج، وفـــات یا طلاق �ز سـال یــــك �ز كمتر یا و �قر�ر �ز مـاه شششبهه - به دخول و فاسد نكاح در نسب ثبوت سوم جزء

:222مادۀ (1. باشد( شده تولد دخول تاریخ �ز ششماه �ز بعد ًا�ا �قل طفل كه گردد مي منسوب زوج به وقتی فاسد نكاح در زوجه طفل(2. باشد( شده تولد یكسال مدت خـلال در حد�كثر كه گردد مي منسوب زوج به وقتی طفل تفریق، یا متاركه صورت در

:223مادۀ . گردد می ثابت آ�ن �مـــثال و حـرمت �رث، نفقه، قبیل �ز قـر�بت مرتبه آ�ثار باشد،‌ شبهه به دخول یا فاسد نكاح در گرچه نسب ثبوت صورت در

نسب - به اقرار چهارم جزء:224مادۀ

بــاشــــد، مـــوت مـــرض حــــال در گـــــرچــه بنــــوت بـــه �قـــر�ر توســـــــط نســـب ثبــــوت : كــه گیرد مـــی صـــورت وقتــــــــی

1. بتو�ند - شـــده وی فــرزنـــد له مـــقر كــــه بــــــاشــــد سنــی در مـــقر2. باشد - ند�شته معلوم نســــب مقرله3. نماید - تصدیق ر� مقر �دعای ممیز له مقر

:225مادۀ . باشد گردیده �ر�ئه مثبته �دله زوجه طرف �ز یا و تصدیق ر� زوجه �قر�ر زوج كه گردد مي ثابت وقتی معتده، یا زوجه �قر�ر توسط نسب

:226مادۀ وی نســـب نماید، اقرار شخـــص امـــومــت یا ابـــــــوت بـــه و نباشد معلوم وی نسب شخصیكه

: كه گردد می ثابت وقتی1. بـــــتو�ند – شـــــــده له مقـــــــــــــر فـــــــرزند كه باشد سنی در مــــــــــــقر2. . گردد - مي ثابت یكدیگر بر�بر در بنـــــوت و �بـــوت حقــوق صـــورت دریـــن نمـــاید تصدیـــق ر� مـــقر �دعای له مقر

:227مادۀ . باشد نموده تصدیق �ینكه مگر ند�رد، تاثیری غیر بر �مومت و �بوت بنوت، �ز خارج در نسب به �قر�ر

:228مادۀ ازدواج حـــرمـــت و مصـــاهره حـــرمــت میراث، حضانت، اجرت نفقه، قبیل از نسب ثبوت آثار شود، خــوانده فـــرزند صفت به و بوده معلوم وی نسب شخصیكه

. گردد نمی مرتب آ�ن بر مطـــــلقهرضاع - دوم فرع

:229مادۀ . . میشود پرد�خته طفل تغذیه مقابل به �جرت �ین �ست مكلف وی نفقه �د�ی به كه �ست شخصی بذمۀ طفل د�دن شیر �جرت

:230مادۀ . گردد نمی طفل د�دن شیر �جرت مستحق باشد، رجعی طلاق عــدت در یـــا بــوده زوج نكاح قید در وقتیكه تا مادر

:231مادۀ . گردد مي �جرت مستحق بدهد، شیــــــر آ�ن تكمیل �ز بعد یا بائــن طلاق عـــدت خـلال در ر� طفلش مادر هرگـــــاه

:232مادۀ . گـــردد نمـــی طفـــل د�دن شیــــــــــر �جــــــــــرت مستــــحق ســــــال، دو �ز بیـــــــش مـــادر

:233مادۀ . گردد نمی د�دن شیر �جرت مستحق مادر شود، حاضر طفل د�دن شیر بـــه نماید، می مطالبه مادر آ�نچه �ز كمتر �جرت بــه یا �جرت بــدون دیگری زن هرگاه

:234مادۀ . میشود پرد�خته دیون سایر مثل متـــوفی تركـــه �ز نشده، ساقط طفل پـدر وفات علت بـــه گردیده، تعیین مادر بر�ی د�دن شیر نسبت �جـرتیكه

:235مادۀ پـــدر باشد، آمده بوجود شـــیر او مقــــــــــاربت سبب به شخــصیكه و طفل رضاعی مــــــــادر بدهد، شیر وی تـــــولد از سال دو مدت تكمیل از قبل را طفلی زنیكه

مادۀ ) مندرج �حـــــــكام و شده محســوب وی .84رضاعی گردد( می تطبیق آ�ن بــــر قانـــــــون �یـــنحضانت - سوم فرع

:236مادۀ (1. باشد( محتاج زن پرورش و حــفاظت بــــه طفل مدتیكه در �ســـت طــفل پــــرورش و حفاظت �ز عبارت حضانت(2. است( گردیده تنظیم قانون این اساس به كه اشخاصیست حق حضانت

:237مادۀ


. . باشد حضانت �هلیت شر�یط و�جـد �ینـكه بر مشروط د�رد �ولـیت حق طفل پرورش و حفاظت به تفریــق �ز بعد و زوجیت خلال در نسبی مادر:238مادۀ

و حــفاظـــت تـــوان و نبـــاشد متــصور وی وارســــــی عدم نســـبت طــفل ضـــیاع خـــوف كـــه بوده امینه و بالغه عاقله، باید گیرد می بعهده را طفل حضانت زنیكه. باشد د�شته ر� طفل پـــرورش

:239مادۀ : از اند عبارت استحقاق درجه تـــــرتیب به دارند را طـــفل حضــانت حـــق زنانیــكه

1. آن- از باالتر یـــا و مـــادر مـــادر مـــادر،2. پدر - مادر3. اعیانی - خواهر4. اخیافی - خواهر5. عالتی - خواهر6. اعیانی - خواهر دختر7. اخیافی - خواهر دختر8. عالتی - خواهر دختر9. اعیانی - خاله

10. اخیافی - خاله11. عالتی - خاله12. پدر - اعیانی خاله13. پدر - اخیافی خاله14. پدر - عالتی خاله15. مادر - عمه16. پدر - عمه:240مادۀ

مادۀ ) مندرج �شخاص .239هرگاه مینماید( �نتقال میر�ث ترتیب به طفل عصبات به حضانت حق باشند،‌ حضانت �هلیت شر�یط فاقد یا ند�شته وجود قانون �ین:241مادۀ

مو�د ) مندرج �شخاص از( 240و 239هرگاه محرم نزدیكترین به پرورش حفاظت جهت طفل باشند، حضانت اهلیت شرایط فاقد یا نداشته وجود قانون این : میشود سپرده ذیل �شخاص به �ستحقاق، درجه ترتیب بـــه وی �لارحام ذوی

1. مادر - پدر2. اخیافی - برادر3. اخیافی - برادر پسر4. اخیافی - كاكای5. اعیانی - مامای6. عالتی - مامای7. اخیافی - مامای

دخـــتر طفـــل صورتیكه در خاله پسر و ماما پسر عمه، پسر كاكا، پسر همچنان باشـــد، پسر طفل صورتیكه در خاله دختر و ماما دختر عمه، دختر كاكا، دختر . ند�رد ر� وی حضانت حـــق باشــــد،‌

:242مادۀ . نماید �نتخاب باشد،‌ طفل مصلحت به بیشتر كه ر� كد�م هر تو�ند می محكمه باشند، د�شته ر� طفل حضانت حق نفر یك �ز بیش هرگاه

:243مادۀ . گردد مي �عاده دوباره حق �ین مذكور،‌ سبب رفتن بین �ز با گردد،‌ ساقط قانونی �سباب �ز سببی به حضانت حق گاه هر

:244مادۀ . وی دارائی از اجرت این باشد، شخصی دارائی مالك طفل درصورتیكه میباشد مكلف آن پرداخت به طفل وپدر بوده نفقه و رضاع اجرت از غیر حضانت اجرت

. . بپرد�زد آ�نر� ًاا تبرع پدر �ینكه مگر میشود پرد�خته:245مادۀ

(1. گردد( نمي حضانت �جرت مستحق باشد،‌ زوج رجعی طلاق عدت یا نكاح قید در وقتیكه تا مادر(2 . میگردد( حضانت �جرت مستحق باشد،‌ �و معتده یا و كرده �زدو�ج �سـت طفل محرم كه شخصی با یا بوده بائــن طلاق عدت در صورتیكه در

:246مادۀ ر� حضانت كه �سـت مخیر حاضـنه گیرد، بعهده ًاا تبـرع ر� طفل حضانت محارم �ز یكـــی و بـــوده معسـر حـضانــت،‌ �جـرت پرد�خت به مكلف شخص گاه هر

. شود و�گذ�ر متـبرع بــــه ر� �و یـــا و گرفتـــه بعـــهده �جرت بـــدون:247مادۀ

. این گرچه گردد مي تسلیم مادر به مثل، اجرت مقابل در طفل باشد، دارائی مالك نیز طفل و بوده موسر حضانت، اجرت پرداخت به مكلف شخص گاه هر. شود پرد�خته صغیر د�ر�ئی �ز �جرت

:248مادۀ . نماید تسلیم باشد،‌ طفل مصلحت به بیشتر كه زوجین �ز یك هر ـب ر� طفل تو�ند می محكمه باشد، متجاوز سال پنج �ز طفل سن و گردد ناشزه زوجه هرگاه

:249مادۀ سن ) با دختر از و هفت سن با پسر حضانت .9مدت میكند( پید� خاتمه تمام سالگی

:250مادۀ مادۀ ) مندرج حضانت مدت تو�ند می . 249محكمه . نكند( تجاوز سال دو �ز شده تمدید مدت �ینكه بر مشروط نماید تمدید ر� قانون �ین

:251مادۀ و حفاظت جهت را طفل تواند می محكمه شود، نمی تمام طفل مصلحت به باشد، نیز وی پدر گرچه دارد بعهده را طفل حضانت شخصیكه گردد ثابت هرگاه

. نماید تسلیم �ست، حضانت مستحق دوم درجه به شخصیكه به پرورش:252مادۀ


. ببرد سـفر بـــه خـــود بـــا ر� طفـــل پــدر، �جازه بدون تو�ند نمی بــاشد، عـــــــدت یا نكاح قید در وقتیكه تا مادر

:253مادۀ . ببرد ســفر بــــه خـود با ر� طـفل ولـی، �جازه بـــدون تــــو�نـد نمی مـادر �ز غــیر حـاضــنه

:254مادۀ- . ببرد سفر به خود با ر� طفل حاضنه، �جازه بـــدون حــضانت مدت خـلال در تو�ند نمی طفـــل پـــدر

:255مادۀ . باشد د�شته سكونت مذكور محرم ولی مسكن در مشار�لیها که میپرد�زد وقتی تا محرمش ولی ر� وی نفقه نماید،‌ معیشت أامین ت نتو�ند و ند�شته شوهر زنیكه

انفاق – چهارم فرعاوالد – نفقه اول جزء

:256مادۀ . باشد می پـدر بـدوش �زدو�ج وقـت تـــا صغیره دختــر قسـمت در و كار و كسب تــو�ن وقـت تا صغـیر پـسر قسمت در آ�ن �نو�ع تمام با نفقۀ

:257مادۀ . میباشد وی پدر بدوش �زدو�ج وقت تا فقیره كبیرۀ دختر نفقه همچنان باشد، فقیر و ند�شته ر� كار و كسب تو�ن كه كبیر پسر نفقه

:258مادۀ مي( 1) تكمیل پدر طرف از نفقه بقیه كفایت عدم صورت در و گردیده تأمین عوایدشان از كفایت صورت در كار و كسب صاحب دختر یا پسر نفقه مصارف

گردد.(2 . ميگردد( مسترد آ�نها به بلوغ �ز بعد شده ذخیره پدر طرف �ز �ضافی مقد�ر بـاشد، شان نفقۀ مصارف �ز بیشتر �ولاد كار و كسب عو�ید هرگاه

:259مادۀ . مینماید �نتقـــال پدر �ز بعد ولی بـــه �ولاد نفـــقه بـاشد،‌مكلفیت عاجز نیز كار و كسب �ز و ند�شته ر� خود �ولاد نفقه پرد�خت تو�ن پدر گاه هر

:260مادۀ . به مكلف دارد، قرار پدر از بعد ایكه ولی صورت درین گردد نمی ساقط وی ذمه از اوالد نفقه پرداخت نباشد، عاجز كار و كسب از و بوده معسر پدر گاه هر

. مینماید مطالبه وی �ز ر� نفقه مصارف پدر یسار حین بوده،‌ �ولاد نفقه پرد�خت:261مادۀ

: میشود پرد�خته آ�تی ترتیب به وی نفقه ـاشد، ـب حو�شی و �صول �ز مركب طفل �قارب حالیكه در نباشد شخصی د�ر�ئی مالك و ند�شته وجود پدرش طفلیكه1. . باشد - می نفقه پرد�خت به مكلف نه، یا گردد طفل و�رث خو�ه �صول باشد طفل و�رث حو�شی یا و �صول تنها صورتیكه در2. میشود - پرد�خته كد�م هر میر�ث سهم تناسب به نفقه باشند، طفل و�رث ًاا مشترك حو�شی و �صول صورتیكه در

:262مادۀ . . مینماید مطالبه وی �ز ر� نفقه مصارف یسار حین پدر درینصورت باشد نموده تعهد آ�ن به ًاا قبل �ینكه مگر باشد، نمی پسرش زوجه نفقۀ پرد�خت به مكلف پدر

:263مادۀ . در و بـوده نفقه تكمیل به مكلف پدر باشد، گرفته صورت الزمه نفقه از كمتر به صلح هرگاه نمایند صلح شان اوالد نفقه مصارف مورد در توانند می زوجیـن

. شود نمی گرد�نــیده مكلف �ضافی مقد�ر پرد�خت به پدر فاحش، تفاوت وجــود و لازمه نفقه �ز بیشتر مقد�ر به صلح صورتاقارب – و آبا نفقه دوم جزء

:264مادۀ بدوش نه، یا باشند داشته را كار و كسب توان خواه باشنـد فقیر جداتیكه و اجداد والدین، Sنفقۀ

. كبیر یا باشد صغیر دختر، یا باشد پسر فرزند خواه باشد موسر كه فرزندیست:265مادۀ

. میباشد موسر �قارب بدوش �رث سهم تناسب به باشد،‌ ند�شته ر� كار و كسب تو�ن عصبی و عقلی یا جسمی مریضی بعلت كه فقیر شخص نفقه:266مادۀ

. گردد مي ساقط دین �ختــــــلاف با نـــفقه فــروع، و �صــول نفــقه �ستثنــــــــــای به:267مادۀ

. گردد می لازم آ�ن مـــطالــبه تاریخ �ز �قارب نفـــقۀامـوال – Tادارۀ پنجم فرع

والیت – اول جزء:268مادۀ

(1. . باشد( نگردیده تعیین وصی پدر طرف �ز �ینكه بر مشروط گیرد می تعلق صحیح، جد به ًاا ثانی و پدر به �ول بدرجۀ �هلیت، ناقص �ولاد �مـو�ل ولایت(2 . نمایند( گیری كناره وی �مـو�ل سرپرستی �ز صلاحیت با محكمۀ �جازۀ تو�نند،بدون نمی وصی و ولی درینصورت

:269مادۀ . باشد خود �مـو�ل به متعلق حقوق عین �ز �ستفاده مورد در كامل �هلیت و�جـد كه نماید �ستفاده ولایت به متعلق حقوق �ز تو�ند می وقتی ولی

:270مادۀ . نماید تصرف قانـون �یــن منـدرج �حكام بـــه مطابق تو�ند می خــود، ولایت تحـت �شخاص �مـو�ل سرپرستی و �د�ره بمنـظور ولی

:271مادۀ تحت از مال چنین uء استثنا نـــشود، داده قرار ولی والیـــت تحت مذكور مـال كه باشــد شــده گذاشته شرط چنان و گردیده تبرع مالی اهلیت ناقص باشخاص هرگاه

. میشود ساخته خارج ولی ولایت:272مادۀ

. نماید تبرع �حدی به صلاحیـــت بـــا محـــكمۀ �جــــازۀ بـــدون ر� خـــود ولایــــــت تحـــت �شخـــاص �مـو�ل تـــو�ند نمی ولـــــــی:273مادۀ

ولی( 1) خــــود، نفــع كه نمــــاید تصـــرفـــات چـــــنان خـــود والیـــت تحـــت اشخــــــاص منقـــول غیر امـوال در صالحیـــت با محكمه Sاجازۀ بدون تواند نمی ولی. باشد مـضمر آ�ن در چهارم درجۀ تا شان �قارب یـــا زوجـــه یـــا

(2 . بگذ�رد( رهن به باشد ولی ذمه بر دینیكه عوض در ر� خود ولایت تحت �شخاص منقول غیر �مـو�ل تو�ند نمی ولی همچنان:274مادۀ


و مالی اسناد و اوراق و تجارتـخانه منقول، غیر امـوال در صالحیت با محكمه اجازه بدون تواند نـمی پـدر . جواز بر مبـــــنی حكــم اصــدار از محكمه موارد همـچو در نـماید تصرف باشد، داشته قیمت افغانی هـــزار بیـست از بیش كه خود والیت تحت اشـخاص بـهادار

. مذكورگردد مــــــال قیمت خمس �ز بیش غبن یـا و �تلاف سبب ولایت تحت �شـخاص �مـو�ل در پدر تصـرف كه ورزد، مـی �متناع وقتی تـصرف:275مادۀ

صالحیـــت با محكــمه نظارت و اجازه بدون تـــواند نمـــی ولی باشد، نموده وصیـت مـــوروثــــه امـوال در ولی تصرف عــــــدم به اهلیت ناقص شخص مورث هـرگاه. نمـــاید تصـــرف آ�ن در

:276مادۀ : آ�رد بعمـــل ر� ذیــل تصرفات صــلاحــیت بـــا محكـــمۀ �جازۀ بدون خود ولایـــت تحــت �شخاص �مـو�ل در تو�ند نمی ولی

1. گرفتن - قرض یا دادن قرض2. نماید - دو�م رشد ســـــــــن به رسیـــــــدن �ز بعــد مـــــــــدتیــكه به د�دن �جــاره3. بگیرد - تعلق �هلیت ناقـــص شخــــــــــص به تجــــــــارتیكه به د�دن دو�م4. باشد - معین تعهد�ت با تو�م وصیتیكه یا هبه نمودن قبول

:277مادۀ سن( )1) به صغیر .16هرگاه بگذ�رد( وی بـدسـترس تجارت بـر�ی ر� مبلغی صلاحیت با محكمۀ �جازه بـــه تو�ند می ولی باشد، رسیده سالگی(2. نمیرود( بین �ز ولی عزل یا وفات با مقید، یا باشد مطلق خو�ه تجارت، به �ذن

:278مادۀ . باشد رسیده رشد سن به كه شخصیست تصرف بمنزلۀ �ست، د�ده قر�ر مجاز وی �مـو�ل در صلاحیت با محكمۀ حدودیكه در ماذون صغـیر تصرفات

:279مادۀ . . ـاشد ـب كرده حكم آ�ن خلاف قانون كه �یـن مگـر دهد �نجام دیگری شخص یا خود بحساب خویش ولایت تحت شخص �سم به ر� عقدی تو�ند می در ـپ

:280مادۀ از یــــــا نمـــوده ضرر بــــــــر مبنی صــلح یا تصرف خـــود والیــــت تحـــت شــخص امـوال مـــورد در صالحـــیت با Sمـــحكمۀ Sاجازۀ بدون تواند نمی كالن پـــدر

. آ�رد بــــعمل تقلیــل أامینات ت در یا و �نصــــــر�ف آ�ن أامینات تـــــ:281مادۀ

ولایـــت، تحت شخص تــــاریخیـــكه �ز یــــا ولایت آ�غاز �ز ماه دو ظـــرف در ر� خود ولایت تحت شخص بـــــه متـــعلق �مـو�ل مكمل فهرست �ست مكلف ولــی. نماید تسلیم صلاحیت با محكمۀ مربوط �د�رۀ بــــه و نموده ترتیب �ست، گردیده د�ر�ئــــــی مالـــــك

:282مادۀ . دانسته الزم مذكور شخص مـال در شان نفقه u قانونا اینكه بر مشروط نماید تأمین را دیگری شخص یا و خود Sنفقۀ والیتش تحت شخص مـال از تواند می ولی

شود.:283مادۀ

بــــا مــحكمۀ حــــجر �ســباب �ز سببـــی بــــه �ینكه مـــگر میرسد، �نــجام به ولــــی ولایت بــــرسد، تمــام ســال هجده به ولایت تحت شخص سن هـــرگاه. باشد نمـــوده حكم آ�ن بــدو�م صلاحیت

:284مادۀ . سازد محدود ر� �و صلاحیت یا و سلب ر� ولی ولایت تو�ند می محكمه باشد، متوجه ولایت تحت شخص �مـو�ل به ضرری ولی تصرف سوء نسبت هرگاه

:285مادۀ . مینماید صادر حكم وی ولایت تعطیل به محكمه گردد، محكوم حبس یكسال �ز بیش مدت به یا شده شناخته غایب ولی هرگاه

:286مادۀ مو�د ) طبق ولی ولایت صورتیكه قرار( 285، 284در به u مجددا والیت حق آن موجبه اسباب رفع با باشد، شده داده قرار معطل یا و محدود سلب، قانون این

. گردد مي �عاده صلاحیت با محكمۀ:287مادۀ

. . میباشد وصی مسؤلیت عین مورد ــن دری كــلان پدر مسئولیت د�رد مسؤليت ولایت تحت شخص �مـو�ل بر خود فاحش خطای �ز ناشی خسار�ت �ز پدر:288مادۀ

. طبق را مـال قیمــت تــصرف، صـــورت در و نمــاید تسلــیم وی به رشــد، سن بــه او رسیـــدن حــین را والیـت تـــحت شخـص امـوال انـد مـكلف او Sورثـــۀ یـا ولـی. بپرد�زد وی به روز نـرخ

وصایت - دوم جزء‌وصی - تعیین اول

:289مادۀ . باشد د�شته مشترك دین گیرد می قر�ر �و وصایت تحت شخصیكه با بوده كامل �هلیت و�جد و كفایت با عادل، شخص باید وصی

:290مادۀ : تــــــو�ننـــد نــــمــــی شـــــده تــــــعیین وصـی ذیـــل �شـــخـــــاص

1. باشد- شده بجز�ء محكوم عفت یا عامه آ�د�ب منافی جرم به محكمه قطعی حكم به شخصیكه2. باشد- ند�شته معیشت أامین ت بر�ی مشروع مدرك یا د�شته بد شهرت شخصیكه3. باشد- نشده �عاده �و حیثیت و شده �فلاس به محكوم محكمه قطعی حكم به شخصیكه4 . باشد - شده عزل محكمه قطعی حكم به دیگری شخص وصایت یا ولایت �ز ًاا قبل شخصیكه5. باشد - شده ساخته محروم ًاا كتب وصایت حق �ز وفات �ز قبل جد یا پدر طرف �ز شخصیكهآن - 6 اساس به كه باشد موجود فامیلی اختالف چنان یا داشته قضائی Sمنازعۀ اهلیت ناقص شخص با اش زوجه یا فروع اصول، از یكی یا خودش شخصیكه

. گردد مختل �هلیت ناقص شخص مصلحتاختیاری - وصی دوم

:291مادۀ (1( . مادۀ( مـــندرج حــالت در تو�ند می متـبرع شـخص همچنان نماید تعیین وصی بـطن، در ثابت حمل یا �هلیت ناقص �ولاد بر�ی تو�ند می (271پـدر

. نماید �ختیار وصی قـانون �یـــنشان( 2) شصت یا و امضا از یا و بـــاشــــد مـــتبرع یا پـــدر امضای و خط به كه گیرد می صورت عرفی یا رسمی خط وصایت توسط موارد چنین در وصی اختیار

. بـــاشد آ�مـــده بعـــمل تصـــدیق �سناد چنین در


:292مادۀ . نمایند رجوع شـــان تصــــمیم �ز وصــی �ختــیار مورد در تو�نند می متبرع و پدر

:293مادۀ . باشد ساخته منوط خود �ر�دۀ به ًاا قبل ر� وصایت �ز �نصر�ف �ینكه مگر گردد منصرف آ�ن �ز تو�ند نمی باشد، كرده قبول موصی حیات حین در ر� وصایت .شخصیكه

:294مادۀ . شود رسانیده وی �طلاع به و گرفته صورت موصی حیات حـــین بـــاید وصایــت رد

:295مادۀ مــادۀ ) مـندرج �حکام طبق ر� وصایت .294شخصیكـه ند�رد( �عتبار موصی وفـــــات �ز بـــــعد وی قــبولـــی �سـت، نـموده رد قـانـون �یــــن

:296مادۀ . باشد شده تائید صلاحیت با محكمۀ طرف �ز كه میشود شمرده نافذ وقتی وصی �ختیار

قضائی - وصی سوم:297مادۀ

. از بعد بطن در ثابت حمل برای وصایت مینماید تعیین وصی محكمه نباشد، موجود اختیاری وصی بطن در ثابت حمل یا اهلیت ناقص شخص برای گاه هر. . باشد كرده تعیین وی عوض ر� جدیدی وصی محكمه �ینكه مـــگر �ســـت نـــافذ نیـــز مولود بر�ی حمل وضع

:298مادۀ (1 . تحت( شخص امـوال در نمیتوانند اوصیا وصی، تعدد صورت در نماید تعیین وصی یك از بیش اهلیت ناقص شخص برای ضرورت حین تواند می محكمه

. بـاشد �هلـــیت ناقص مصلحت به ًاا كـــامل تصــرف همچو �ینكه مگر نمایند،‌ تصرف ًا� منفرد شان وصایت(2. باشد( می تعمیل قابل گردد،‌ مي �تخاذ محكمه طرف �ز تجویزیكه �وصیا بین نظر �ختلاف حین

:299مادۀ : نـماید مــی تـعیین مـؤقت و خــاص وصـــی ذیـــل حــــالات در مــــحكمه

قانونی- 1 نماینده وصی اشخاصیكه مصلحت با یا و وصی فروع و اصول از یكی یا وی زوج وصی، مصلحت با اهلیت ناقص شخص مصلحت صورتیكه در. گردد و�قع متصادم باشد، می شان

2. نشود- د�ده قر�ر ولی ولایـت تحت مـذكور مال كه باشد شده گذ�شته شرط چنان و گردیده تبرع مالی �هلیت ناقص شخص به صورتیكه در3. نماید- �یجاب آ�نست فاقد د�یمی وصی كه ر� خاصی �وصاف وصایت �جر�ی صورتیكه در

:300مادۀ : نماید می تعیین مؤقت وصی ذیل حالات در محكمه

1. باشد - ند�شته دیگری ولی �هلیت ناقص شخص و نموده متوقف ر� ولی ولایت محكمه صورتیكه در2. باشد - شـــده متـــوقـــف وصی خــود تــقاضـــای به وصایت صـــورتیـــكه در3. بـــاشد - گــردیده وصـایت �جـــــر�ی مـــــانع مــــؤقت عـــو�مــل صـــــورتـــیكه در

:301مادۀ . نباشد د�ر�ئی مالك �هلیت ناقص شخص گرچه نماید، تعیین خصومت وصی �هلیت ناقص شخص به مربوط دعاوی فصل و حل بر�ی تو�ند می محكمه

:302مادۀ . . وصایت تحت شخص یا وصی وفات با وكیل نمــاید تعیــین وكیل بحیث را دیــگری شخـــص دارد را وصایت اجرای صالحیت مواردیكه تمام در تواند می وصی

. شود می شناخته معزول:303مادۀ

مو�د ) مندرج �شخاص 299وظایف یا( 301، ،300 و یافته �نجام وصایت موضوع میكند،‌كه پید� خاتمه وقتی �ند گردیده تعیین وصی بحیث كه قانون �ین. باشد گردیده منقضی وصایت معینه مدتوصی - های مكلفیت چهارم

:304مادۀ : آ�رد بعمل ر� ذیــــــل تــــصرفـــات وصـــایت تحت شـخص �مـو�ل در صـلاحیت بـــا مــحكمه �جـازۀ بـــدون تـــو�ند نمـــی وصـــی

1. گردد - عینی حق �ثبات یا ملكیت �نتـقال موجب دیگریكه تصرف نوع هر و د�دن قرض رهن،‌ شر�كت،‌ مقایضه، فروش،‌ و خریددین - 2 Sحوالۀ قبول یا و دارد دیــگری شـــخص Sبـــذمۀ اهـــلیت نـــاقص شــخص دینیكه دادن حـواله

. او عـلیه3 - گرفتن قرض یا آن به مربوط حسابات Sتصفیۀ و برداری بهره بــمنـــــظور امـوال گـــذاشــــتن

. اهلیت ناقص شخص بحسابدر - 4 یكسال از بیش مدت و زراعتی زمین منقول غیر امـوال صورتیكه در سال، سه از بیش مدت برای اهلیت ناقص شخص منقول غیر امـوال دادن اجاره

. باشد عمارت منقول غیر �مـو�ل صورتیكه5. نمـــــاید- دو�م یكســــال تا رشد سن به رسیدن �ز بعد مدتیكه بــر�ی �هلیــت ناقـــص شخـــص منقول غیر �مـو�ل د�دن �جاره6. بـــاشـــد - بشــــرط مشــــروط تبرعــــاتیـــكه رد یا قبول7- . باشد گردیده ثــابت محكمه قطعی حكم بــه لازم نفقۀ �ینكه مگر �ست، لازم �هلیت ناقص شخص ذمـۀ بـر آ�نـها نفقۀ �شخـاصیكه نفقۀ پـرد�خت8. حكمیت - و صلح9. باشد - گردیده صادر مورد در محكمه قطعی حكم �ینكه مگر باشد، ثابت �هلیت ناقص شخص ذمۀ بر یا و مـتروكه بـــر كـه تعهد�ت �یــفای

10. باشد - متصور �هـــلیت نـــاقص شخص حــقوق ضیاع یــــا و ضــــرر آ�ن تـــاخیر در �یــــنكه مـــگر دعــاوی، �قــــامۀ11 - قـــــابل كه مــــحكمه احــــكام بــــچنان قنـــاعت یـــا و دعــــــاوی حـــــقوق از انـــصراف

�قـــــــامۀ و آ�ن �قـــامۀ بعد �عتــــر�ضــــات چـــــــــنین �ز �نــصــــر�ف یا باشد، عادی �عـــــتر�ضات. محكــــمه احكـــام بــرابر در عادی غیر اعـــتراضـــات

12. شود - تمــام �هلیـــت ناقص ضـــرر بـــه كــه آ�ن تقلـــیل یا أامینات تـــ �ز �نـــــصر�ف13. بـاشد - وی نــائب وصی كـه كسی بر�ی یـا و چهارم درجۀ تا شــان �قارب �ز یـكی یـا زوج خـود، بر�ی �هلیت ناقص شخص �مو�ل �جارۀ14. اهلیت - ناقص شخص ازدواج مصارف پرداخت15. د�رد - ضرورت آ�ن به معین شغل �جر�ی در �هلیت ناقص شخص مصارفیكه چنان پرد�خت یا و تعلیمی مصارف پرد�خت:305مادۀ


گردیده( 1) تعییــن محكمه طرف از ایكـــه متـــفرقه مصارف و نفقه مصارف وضع از بعد را خود وصایت تحت شخص نقدی عایدات u تماما است مكلف وصی. بگذ�رد ودیعت به وی بنام شده،‌ معرفی محكمه طرف �ز كه بانكی یا محكمه �مانت حساب به �ست،

:306مادۀ مورد در ر� محكمه �و�مر و رسانیده محكمه �طلاع آ�ن،به به مـربوط آ�ت �جر� بـا تـو�م گردد، می �قامه �هلیت ناقص شخص علیه كــه ر� دعاوی �ست مكلف وصــی

. نماید پیروی:307مادۀ

. نماید تقدیم مربوط محكمه به جدید سال آ�غاز �ز قبل آ�ن،‌ به متعلق �سناد با ر� سالانه حساب صورت �ست مكلف وصی:308مادۀ

. نماید معاف لازمه حساب صورت تقدیم و ترتیب �ز ر� وصی تو�ند می محكمه نباشد،‌ �فغانی هز�ر ده �ز بیش وصایت تحت شخص د�ر�ئی هرگاه:309مادۀ

وصایت تحت شخـــص امـوال به متـــعلق حساب صورت وصایت ختم از روز سی ظرف در است مكلف وصی گردد، تعیین وصی بعوض دیگری شخص هرگاه. نمـــاید تقـــدیم محكـــمه به و ترتیب ر� خود

:310مادۀ . . نــماید �مـــر وصـــی مـــطالبه بنـــابر مـــعین عـــمل بـــر�بر در ر� مــكافـــات یــا �جـــرت پـــرد�خــــت تو�ند می ًاا �ستثن مــحكمه باشد می �جرت بدون وصایت �جـــر�ی

. نــــد�رد جـــو�ز صـــورت هــیچ به مـــطــــالـــــبه �ز قـــبل مــــدت بــــر�ی �جـــرت پـــرد�خت مـــگروصایت – ختم پنجم

:311مادۀ : گردد مي خــــتم ذیل حــــــالات در وصـــــی وظیــفۀ

1. اهلیت – ناقص شخص وفات2 . شخـــص – �ینكه باشد مجنون یا مـــعتوه مذكور سن به رسیدن �ز قبل وصایت دو�م صورتیكه در مگر سالگی،‌ هجده سن به �هلیت ناقص شخص رسیدن

. بـــاشد مجـــنون یا معــــتوه مــذكــــور ســــن به رســــیدن حین �هلـــیت ناقـــــص3. ولی – والیت مجدد Sاعادۀ4. است - گــردیــــده تــعیـــــین آن اجـــرای غـــرض خــــاص وصـــی عـــمـــلیكه خــــتم5. وی - استــــعفای قـــبول یا وصی عـــزل6. وی – وفات یا و غیاب یا وصی قانونی اهلیت فقدان

:312مادۀ : گردد مي عـزل ذیـــل حــــــالات در وصـــی

مـــو�د– )1 منـدرج وصـایت حـــرمان �سبــاب �ز سبــــبی 289هــرگـاه 290،. گــــردد( مـــوجـود قــانـون �یـن2. بـاشد – مو�جه بخطر وی مــصلحـت وصی عزل عدم در �ینكه یا نمـاید، تـــصرف سوء‌ یـــا �همال �هـلیت ناقص شخص �مـو�ل �د�رۀ در �گر

:313مادۀ صــورت بـــا را خـــود Sادارۀ تــحت امـوال وصـایت ختم از روز سی خـالل در است مـكلف وصـــی

بــورثــۀ وی وفـــات صـورت در یـــا و بــــاشد رسیده رشد ســـن بـــه كـــه �هــلیت ناقص شـــخص خـود یــــا مــقام قـایم بـــه آ�ن بــــه مـــتعلق �ســـناد و حســاب. نــماید تقدیم مــــربوط مــــحـــكمۀ �د�رۀ بــــه ر� �مـو�ل تسلیـــمی و حــــساب صـــورت تسلیمی، �ز پس و نماید تسلیم �هـلیت نـــاقص شــخــص

:314مادۀ می مكلف آن حساب صورت تقدیم و امـوال تسلیمی به او مقام قایم شخص یا ورثه شود، شناخته غایب یا و گردد واقع علیه محجور یا نماید وفات وصی هرگاه

گردد.:315مادۀ

بخود �د�ره غرض ر� وصایت تحت �مو�ل �ز قسمتی یا و تمام تسـلیمی وصی مطالبۀ �ثر به تو�ند می محكمهسن ) به كه اهلیت ناقص نهائی( 16شخص قرار از یكسال گذشتن از قبل تواند نمی وصی مطالبه، رد صورت دهد، در اجازه باشد رسیده سالگی

نماید تقدیم محكمه به ًا� مجدد ر� خود مطالبۀ .محكمه:316مادۀ

ر� وی �مــــو�ل بــه مربوط نهائی حساب صورت وصی كه د�رد �عتبار وقـتی وصی منفعت به بــاشد، رســیده رشــد سن به كه �هلیت ناقص شخص �بر�ء‌ یا تعهد. بــاشــــد نــموده تقدیم و ترتیب ًاا قبـــل

:317مادۀ (1 . ر�( وصی نظر محکمه نماید تقـدیم مربوط محكمۀ بــــه ر� �مو�ل سالانۀ حساب صورت �ست مكلف بـــاشد، �مو�ل �د�رۀ به ماذون كه �هلیت ناقص شـخص

. مینماید �خذ حساب رسیدگی حینبـــه( 2) انـداز پــــس طور آنـــها از یــكی یـــا مـحكمه خـــود امـانت بـحساب ماذون شـخص Sسـاالنۀ خالص عــواید تـا دهـد امر تــواند مـی محكمه همچنان

. . نــــماید �ستفــــاده آ�ن �ز مـــحكمه �جـــازه بـــدون تـــو�ند نمـی مـــاذون صـــورت دریــن شـود گـذ�شتـــه ودیعــت:318مادۀ

مادۀ ) مندرج �حكام مخالف �مو�ل �د�ره به ماذون شخص تصرف( 317هرگاه سوء خود Sادارۀ در یا نموده اجراآت قانون اینبه مـواجه وی Sادارۀ تحت اموال ماذون شخص تصرف دوام رهگذر از كه گردد موجود اسـبابی یا و نماید

مطالبه باثـر یا خود صوابدید حسب بـر تــواند می محكمه باشد، �شـخاص څارنـوال ضرری �ز یكی یا. نماید سلب یا و مـحـدود ر� شده د�ده �جـازه مـاذون، شـخص دلایـل �ستماع �ز پـس ذیـعلاقـه

حجر - سوم جزء:319مادۀ

نه( 1) حكم آن برفع محكمه كه میكند دوام وقتی تا و گردیده حجر به محكوم امـوال Sادارۀ در وی غفلت یا سفاهت معتوهیت، جنون، سبب به بالغ شخص. باشد نموده

(2. نمـــاید( مـــی تعـــیین قیم قـــانون �یــن مـــندرج �حكـــام به مطابق علیه، محــــجور شخـــص �مـو�ل �د�رۀ بـــر�ی محكــمه:320مادۀ


. باشد می مقدم مصارف سایر بر علیه،‌ محـــجور سرپرستی به مربـــوط مصارف:321مادۀ

(1 . علیه( محجور توسط را امـوال از قسـمتی اداره تواند مــی باشد نموده محكوم حجر به امـوال اداره در را شخصی غفلت یــا سفـاهت سبب بـه محكمه هرگاه. دهد قر�ر مجاز

(2. گردد( مي بــاشـــد،تـــطـبیق �مو�ل �د�رۀ بــه مـــــاذون كه �هـلیت نـاقــص بــه مربـــوط �حكام فوق صـورت در:322مادۀ

مو�د ) مندرج 289شر�یط 290،. بــاشد( مــی تطبیق قابل وی مورد در نیز وصـی بــه مربوط �حكام سایر و د�شته �عتبار قیم مورد در قــــانون �ینمفقود - و غایب چهارم جزء

:323مادۀ . ذیل حـــاالت در مـحكمه گــــردد متـــأثــــر وی مصالــــح آن اثـــر در و بــوده غــایـــب آن از بیشتر یــــــا و یكسال مــدت قانـــونی اهلیــــت واجد شخــــص هــرگـــاه

: مــیـــنماید تعیــین وكـــیل �و طـــرف �ز1. نبــــاشد - مــــعلوم وی وفــــات و حیات بوده مــفقود�لاثـــر صورتیكه درجانب - 2 از مقام قــایم اجراآت بــر نـــظارت یا مـــربوط امـــــور Sادارۀ و نبــوده مــعلـــوم افغانستان از خـــارج در وی اقـامتگاه یا سكونت محل صـــورتیكه در

. باشد نـــاممـــكن غایب شـــخص

:324مادۀ آن غیر در و تائیـد را او وكالت محكمه باشد، وصی به مربوط شرایط تمام واجد مذكور وكیل و باشد گماشته خود برای تام و عام وكیل u قبال غایب شخص هرگاه

. نماید می تعیین وكیل بحیث ر� دیگری شخص:325مادۀ

. است تطبیق قابل نیز غایب شخص وكیل مورد در وصی به مربوط احكــام تمــام:326مادۀ

(1 . میشود( شناخته متوفی صلاحیت با محكمۀ حــكم به شخص چنین باشد متصور وی هــلاك ًاا غالب و گردیده مـــفقود سال چهار �ز بیـــش شخصـیكه هــــرگاه. بـاشد می مـحكمه بـر�ی مفوض مـــیشود،‌ شناخته متـوفی مفقود شخص آ�ن �ز بـــــعد مدتیكه تشخیص مو�رد سایر در و

(2. نماید( مـــی �ستــفاده ممكنه وسایل �ز مفـــقود شخص وفات و حیات نمودن معلوم در محكمه:327مادۀ

مادۀ ) مندرج �حـــكام طبق مفقود شخص وفات به متروكۀ( 326هـــرگاه تــــمام و بوده مكلف وفات عدت بــــگذشتانـــدن وی زوجه باشد،‌ شده حكم قانون �ین. گــــردد می تقسیم شــــوند، شـــناخته مـــیر�ث مستحق وفات به حــــكم �صــــد�ر حین �یكه ورثه بین وی

:328مـــــادۀ متوفی صالحیت با محكمه حكم به غایب، شخص اینكه یا نماید وفات غایب شخص یا و رفته بین از آن Sموجبۀ اسباب كه گردد می ختم وقتی غیاب حـالت

. باشد شده شناختهقضائی - مساعدت پنجم جزء

:329مادۀ چـــنین بـــه تــــوانــد مـــی محكـــمه نمـــاید، ابــــراز صحــــیح طور را خـــود اراده تـــواند نه و بوده گنــگ و كور یــا كـــر و كور یا گنـــگ و كــــر شخـــص هـــرگـــاه

مادۀ ) منـــدرج تصرفـــات در معـــاونت جـهت .304شـــخص نماید( تعیین قــضائی مساعد قانون �ین:330مادۀ

مادۀ ) مندرج .�303حـــــكام گردد( مـــی تطبیق قضائی مـــــساعد بر قــــانون �یننظارت - ششم جزء

:331مادۀ (1. نماید( تعیین ناظر بحیث ر� شخصی غــایب، �ز وكــــیل و قیم وصی،‌ آ�ت �جر� مر�قبت غرض تـــو�ند می مــــــحكمه

یا و محكمه مـــصلحت، �یجاب صورت در �ست مــــكلف .څـارنوال نـاظر گرد�ند مطلع �مور جریان �ز ر� مــربوط(2. دهــــد( جـــو�ب آ�ن مــــربوط �ور�ق و �ســناد تـحقق و �مـو�ل �د�ره مـورد در نـــاظر �ستیضاح بــــه تـا �ست مكلف وكیل یا و نـایب(3 . نماید( می تقاضا ر� جدیدی وكیل یا نایب تعیین مربوط محكمه �ز ناظر نباشد، موجود وكیل یا نایب صورتیكه دراااااا 4) ا اااااااا ااااااااا ااااااااا اااااا اموری( اجرای بــه نـــــــاظر تــــازمـــــانتــــعییننــــایبویــــاوكــیل،

. باشد متصور ضــــرر آ�ن أاخیر تــــ در كـــه مینماید �قد�م:332مادۀ

. گردداا اااا می تطبیق وكیل یا و نـــایب به متـــعلق �حكام ناظر، مسؤوليت و �جرت �ستعفاء و عزل درموردتعیین،:333مادۀ

. مـــیدهد خاتمه ناظر وظیفۀ به مــــحكمه بـــرود، بین �ز نظارت موجبه �ســـباب هــــرگاهمـــؤیدات - هفتم جزء

:334مادۀ قصوری( 1) مرتكب بــاشد، مكلف آن اجرای به قانون این احكام طبق وظایفیكه در وصی هـرگاه

ده از كه نقدی Sجریمۀ بــه را وصی جزاء، قانـــون Sشــدۀ بینی پیش جزأهای گرفتن نظر در با میتواند محكمه ورزد، اهـمال محكمه Sصادرۀ قرار دراجرای یا گردیده. نـــماید مـــحكوم آ�نــــها �ز بیـــكی یــــا عــــــزل و آ�ن �ز قـسمتی یـا �جـرت كل �ز مـــحرومیت یــــا نباشد مــتجاوز �فغانی هز�ر

(2. نماید( �ر�ئه مــحكمه نزد مقنعه �عذ�ر یا جبر�ن گـــردد، متضرر �هلیت ناقــص شخــــص �یــــنكه بــــدون ر� فوق مجاز�ت مستلزم �مور وصی صــــورتیكه در. نـــــماید حــكم مادۀ �ین مندرج مجاز�ت تــــخفیف یا وی بـــر�ئت به تـــو�ند مــــی مــحكمه

:335مادۀ اهلیت ناقص شخص به خــساره آن ســــبب به و نموده اخـالل بــــاشد می مكلف آن اجرای به قانون ایــن مندرج احــــكام طبق كـــــه را وظــــایفی نــایب هـــــرگاه

. . بــــاشد مـــی �جرت بـــه وكــــیل مسؤوليت حدود تابع خــــساره جبر�ن در وی مسؤوليت م گــــردد و�رد

:336مادۀ مو�د ) مندرج �334حكام 335،. گـــردد( مــی تطبــیق مؤقت وصی و خاص وصی و غایب �ز وكیل قضائی، مساعد قیم، بر قانون �ین

دوم قسمت


اشخاصحكمی عمومی - احكام اول مبحث

:337مادۀ . گردد مي تشكیل جمعیت یـا شركت مؤسسه، بشكل معین �هد�ف بنابر و بـوده حقوقی �هلیت و�جد كه معنویست شخصیت حكمی، شـخص

:338مادۀ : است نوع دو حكمی شخصیت

1. باشد - می عامه أاسیسات ت و آ�ن به مربوط شعبات یا فرعی �د�ر�ت �ركان، دولت، شامل كه عام حكمی شخصیتآموده - 2 بوجود آن امـثال و تجارتی یا مدنی شركتهای مؤسسات، وقف، ها، جمعیت شكل به بوده خصوصی افراد اراده از ناشی كه خاص حكمی شخصیت

. باشد د�ده قر�ر عام ر� ها شخصیت چنین قانون �ینكه مگر باشد،:339مادۀ

. تـــو�نند می شده شناخته حكمی شخص بحیث قانون تـوسط هستند، حكمی شخصیت یك لازمه عناصر و شر�یط و�جد �شخاصیكه مجموع:340مادۀ

. نماید می گــی نــمایند آ�ن �ر�دۀ �ز كـــه بــاشـــد می ممثل د�ر�ی حكمی شخـص هــر:341مادۀ

. باشد حقیقی شخصیت منحصربه كه حقوقی مگر گردیده، تعیین قانون توسط كه حقوقییست جمیع د�ر�ی حكمی شخص:342مادۀ

(1: بـــاشد( مــی آ�تــــی خـصوصیات د�ر�ی حكمی شخصیت1. مستقل - مالی وجایب و حقوق2. باشد - د�نسته مجاز آ�نر� قانون و گردیده تحدید آ�ن �ساسنامه در كه �هلیتی3. دعوی - دفع و اقامه حق4. است - واقع آن مركزی اداره آنجا در كه است محلی از عبارت وآن مستقل اقامتگاه داشتنافــغانستان( 2) قـــانون بـــه نــظر آن Sادارۀ مــركز بــاشد، شده داده اجازه قانون به مطـــابق افغانستان در آن شعبات و بوده خـــارج در آن اصلی مركز كه شركتهای

. د�رد قــــر�ر آ�ن هــــای فــعالیت �د�رۀ �فغانــستان در محلــیكه �ز �ست عبــارتوقف - دوم مبحث

:343مادۀ . خیریه امور به آن منفعت بذل و مالكانه تصرف از مـال حبس از است عبارت وقف

:344مادۀ . گردد می تثبیت �ساسنامه توسط كه �ست حكمی شخصیت د�ر�ی وقف،

:345مادۀ اداره آن، Sاساسنامۀ وفق بر وقــــف الزمه شــــرایط به مطابق آنـــرا مـــصارف و عـــواید كه دارد وجود اوقـــاف بنــــام دولـــت Sادارۀ وقف به مربوط امـــور وارسی بــــــرای

. . بــاشد كــــرده حــــكم دیگری طور خــــاص قــــو�نین �یـــنكه مگر مینماید مـر�قبت و:346مادۀ

. باشد می مكلف رسیده، مصرف به �ساسنامه شر�یط طبق دیونیكه پرد�خت به و بوده مستقل مالی وجایب و حقوق د�ر�ی وقف:347مادۀ

در كــــه دارد اعــتبار كــننده وقـــف طـــرف از وقــتی مــوقوفه، مـــال Sمعـاوضۀ یـا و الزمـه شـرایـــط و مـصــــارف در تـغـــییر هـرگـونه و آن از رجـوع وقـف، صـحت. بـــاشد گــردیده ثبت مـــربوط دفاتــر

:348مادۀ مادۀ ) متذكرۀ آ�ت .�347جر� میرسد( ثبت به گردیده تعیین منظور �ین به �سناد ثبت �د�رۀ در خاصیكه دفاتر در قــانون �ین

:349مادۀ . میشود د�ده رجعت مربوط محكمۀ بـه تصمیم �خذ و �نفصال غرض موضوع گردد، ظاهر مانعی وقف سـند �عتبار به ر�جع كننده ثبت نزد هرگاه

:350مادۀ . شود نمی شناخته �عتبار مد�ر باشد،‌ نگرفته صورت قانون �ین مندرج �حكام طبق وقف هرگاه

:351مادۀ . گردد، می �بلاغ شــده د�ده شـان �ستحقاق �ز رجوع یــا حرمان �شــخاصیكه به موضوع میگیرد صورت مربوط مـحكمۀ در وقف �ز رجوع یا و �سـتحقاق �ز حرمان

. نـــماینــد �ر�ئــه محكمه به ر� خود دلایل تا:352مادۀ

. نماید نمی �قد�م آ�ن ثبت به مو�رد همچو در �سناد ثبت �د�رۀ باشد،‌ قانونی �هلیت ـاقد فـ كننده وقف یا و وده ـب باطل یا و ممنوع ًاا قانون كه تصرفی بر مشتمل وقف سند هرگاه

:353مادۀ . شود می شناخته باطل شرط و صحیح وقف گردیده، مشروط صحیح غیر شرط به وقف هرگاه

:354مادۀ (1. د�رد( جو�ز مؤقت یا د�ئمی بطــور وقــف(2. تو�ند( نمی گرفته صورت مــؤقت طــور عــامه مؤسسات و مسجد بر�ی وقف(3. ند�رد( جو�ز كننده وقف �ولاد طبقۀ دو �ز زیاده به و بوده مؤقت خاص وقـــف

:355مادۀ . شود شناخته خیریه �مر ملی، منـــافع و �سلام مقدس دین �حكام نظر �ز كه د�رد جو�ز وقتی خیریه �مور به وقف

:356مادۀ (1. د�رد( جو�ز منقول غیر و منقول �مـو�ل وقف(2. باشد( گردیده معین و مفرز صورتیكه در مگر ند�رد، جو�ز منقول غیر �مـو�ل در مشاع جزء وقف

:357مادۀ . تو�ند می شده وقف د�رند مجاز فعالیت كه شركتهای �سهام

:358مادۀ


. د�رد �عتبار آ�ن معانی و �لفاظ حــسب مــوقـــوفه مــــال مـــورد در كنـــنده وقـــف �ظهار�ت:359مادۀ

(1 . هـنگام( قانـون �ین �حكام حدود در ر� شـــــروطی آ�ن مصرف جهات بر�ی �ما نــماید رجــوع عـام وقــف �ز قسمتی یــا و تــمام �ز تـــو�ند نــمی كـــننده وقـــف. تو�ند می نــموده تــعیین وقـف ثـبت

(2. نــمایــد( و�رد تغییری گردیده وقـف آ�نها به چیزیكه و عــامه أاسیسات تــ و مسجـــد وقف در تو�ند نمی كننده وقــف:360مادۀ

. مــیگیــرد صــورت قــانون �ین منــدرج �حكام به مــطابق و صـــریح طـــور عام وقـــف مصارف شــــروط در تــغییر:361مادۀ

: گـذ�رد شــرط خــــاص وقــــف ثـبت هــنــگام ر� آ�تـی حــقوق �ز �ستفـاده قـانــون �یـن �حـكام حــدود در تـــو�نـد مـی كــننده وقــــف1. حرمان - و اعطاء2. نقصان - و زیادت3. تغییر - 4. مبادله -

:362مادۀ . گــردد مــی ثبت مربوط دفــتر در �وقــاف �د�رۀ منظوری �ز پــس موقــوفه مــال مــبادلۀ

:363مادۀ . ند�رد تاثــیر علیــهم موقوف بر باشد، موجود �قر�ر صدق عدم به قر�ئن حالیكه در شخص، نسب به ر�جع غیر یا كننده وقف �قر�ر

وقف - در استحقاق اول فرع

:364مادۀ بیش وقف حاصالت اینكه یا و نگردیده احساس ضرورت مصرف آن به u اصال یا و نبوده موجود آن مصرف محل یا معین غیر وقف منظور اقارب به وقف در هـــرگاه

وقف مـــحتاج اقـــارب و والـــدین اوالد به محكمه Sاجـــازۀ بـــه آن Sبــــاقیماندۀ قــــسمت یــا و u تماما وقف حــــاصالت باشد، ضـــرورت مورد مــــصرف Sاندازۀ از. میرسد بــــمصرف كـــد�م هـــر ضـــرورت �ند�زه به كـــننده

:365مادۀ (1. نماید( وقــف خیــریه �مــور یا و ورثه �ز بعــضی بــه یــا و�رث غیر �شخاص به ر� خود مـــــال ثلث �ز بیش تو�ند نمی كننده وقف(2. گـــردد( مـی سنجش �و وفـــات هنـــگام شخـــص د�ر�ئـــی تنــاســـب بــــه مــــــال ثـــلث

:366مادۀ (1. نماید( وقف �ش ورثه تمام به ر� خـــود مـال جمیع تو�ند می كننده وقف(2. نماید( وقف بخو�هد كه خیریه جهت هر به ر� خود مـال جمیع تو�ند می باشد، ند�شته و�رث وفات حین كننده وقف �گر

:367مادۀ ث( 1) ر � ق ح كه د ن د گر ی م ق ح ت ـ ـ ـ ـ ـ س م ل ا ـ م ث ل ث ز � ش ی ب ف ق و ز � ی ت ق و ، د ن ش ا ب د و ج و م ت ا ف و ن ی ح كه ه د ن كن ف ق و ص ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ ـ خ ش ن ی د ل � و و ه ج و ز ا ی ج و ز ، اد ل و �

. . گردد می منتقل شان �ولاد به آ�نها وفات صورت در و گردیده عملی میر�ث �حكام به مطابق �ستحقاق توزیع باشد نگردیده ساقط �سباب، �ز سببی به شـــــــان(2 . در( گردد می ساقط موقوفه مـال از وی استحــقاق باشد، نموده دریافت كننده وقف از عوض بدون را مالی خود حصه اندازه به u قبال مستحقین از یكی اگر

مادۀ ) �حكام د�شت نظر در با آ�نر� تفاوت باشــد نموده دریافت خود �ستحقاق �ز كمتر .368صورتیكه میگردد( مستحق قانون �ین:368مادۀ

مادۀ ) �حكام به مطابق نموده متوفی فرع بر�ى �ست، نموده وفـــات حیاتــش حـال در كه ر� خود �ولاد مــوقــوفۀ مـــال �ستحقاق تو�ند مــی كننــده (367وقــف. . باشد د�شته حیات كنـــــنده وقف وفات �ز قبــل مذكور فرع �ینكه بر مشـــروط نمایــد تسلیم قانون �ین

:369مادۀ مادۀ ) �حكام به مـــطابق كــــه ر� ًاا( 367شخصی م س ـ ق ا ی و ًاا م ا م ت ن � و ت ی م ن ، ه د ی ر گـ ه ـ ـ ف و ق و م ل ا ـ م ق ح ت س م ن و ن ا ق ن ی �

مــگر گــردد، وی استحقاق حــرمان مــوجب كـه گذاشت شرطی چـنان یـا و نمود محروم آن از. قـــــانون ایـــن مـــندرج مـــواد احـــكام بــــــه مـــطابق

:370مادۀ . گردد مي نــــــیز مــــــــوقــــــوفه مــــال �ز وی �ســــتحقاق مـــانع ســازد، مـــــی مــحروم مـــــیر�ث �ز ر� و�رث كــه قـتلی

:371مادۀ شده( 1) داده برایش وی ثابته سهم ســـازد، محروم وقف از باشد، داشته ثـــابت حق وقف در قانون این احكام مــطابق كه را شـــخصی كــننده، وقـــف هــــرگــاه

. گــردد می توزیع شــان وقف �سهام تناسب �ند،به نــگردیده محروم وقف �ز دیگریكه �شخاص بـر آ�ن متباقی و(2. اسـت( اعـتبار قــابل كـننده وقــف وفـات از یكسال تـــا ثـــابته ســـهم ادعــــــــای

:372مادۀ . نــد�رد جـــو�ز غـــیر بـــر�ی آ�ن �ز قســـمــتی یــا تــمام بـه وی �قـــر�ر یـــا خـــود �ســتحـــقاق �ز عــلـــیه مــوقــوف تنـــازل

:373مادۀ . گردد مي ساقط �عتبار �ز شرط �ما صحیح وقف بـاشد، مســتحقین یا وقف مصلحت ملی، منافع مخالف كه گذ�رد شرطی كننده وقف هرگاه

:374مادۀ . مشروط میباشد مجاز آ�ن در سكونت گردیده، وقـــف سكونت �ز غیر �نتفاع بر�ی منزلیكه یا سكونت �ز بغیر آ�ن �ز �نتفاع گـــردیــده وقف سكونت مقصد به منزلیكه

. بــاشــد نكــرده صــادر قر�ر آ�ن خـــلاف به محمكه �ینكه بر:375مادۀ

(1. . . نماید( می �نتقال وی فرع به وی �ستحقاق �صل، وفات درصورت سازد نمی محجوب ر� خود غیر فرع �صل باشد گردیده مرتب طبقات بر وقف هرگاه(2 . این( اول فـقره مندرج احكام بـــه مـطابـق دیگر بـفرع فرع یك از اسهام صورت این در نماید نمی تغییر طبقه یك رفتن بین از اثر به وقف حاصالت تـــقسیم

. . گــــردد وقف مســتــحقین �ز یكی حـــرمان مــوجـب آ�ن در تغیـــیر عـــدم صــورتیكه در مگر نماید می �نتقال مـــاده:376مادۀ

(1 ). . نماید می �نتقال بعدی طبقۀ به قانون �ین �حكام به مطابق وقف �ستحقاق نباشد موجود مستحق طبقات �ز دریكی و گردیده مرتب طبقات بر وقف هرگاه(2. گردد( می �عاده ًا� مجدد شان �ستحقاق شود موجود مستحق ًا� بعد �ولی طبقه در �گر


وقف - تقسیم دوم فرع:377مادۀ

(1 . گـــردد،( متـــعلق مستحقین �ز عده به كننده وقف شروط به مطابق سهم �گر نمـــاید معین و مفرز ر� مستحقین سهم وقف سنـــد در بـــاید كـــننده وقـــف. نمایند مطالبه ر� شـــان �ســـهام تفـــریز تو�نند می آ�نـــها

از( 2) یك هـــر سهم تنــاسب بـــه آن قیـــمت تقســـیم و فروش Sمطالبۀ بــاشد، متـــــــصور كلی ضرر آن تقـــسیم در یا و نبوده تقسیم قابل موقوفه مــال اگر. تو�ند می گرفــته صــورت مســـتحقین

:378مادۀ . نـــماید مـــطالبه ر� عـــامه بـــوقف مـــربوط ســـهم تـــفریز و وقـــف تـــقسیم تـــو�ند مــــی عـــامه وقـــف نـــاظـر

:379مادۀ . . باشد نمی فسخ قابل شده �نجام تقیسم گیرد می صورت شود می تقدیم محكمه به كه خو�ستی در �ثر به وقف تقسیم

وقف - Tادارۀ سوم فرع:380مادۀ

سند در كه شان �سهام تناسب به مستحقین بر آ�ن حاصلات توزیع و موقوفه مال �ند�ختن دور�ن �د�ره، �مور در نظارت بر�ی ر� شخصی وقف، سند در كننده وقف. مینماید تعیــین میكند نظارت ًا� بـعد كه شخصی با ر� وی صلاحیت و وظایف حدود نموده، تعیین باشد، شده تصریح وقف

:381مادۀ . . میباشد مستثنی حكم �ین �ز آ�ن �ند�ختن دور�ن به و وقف �د�ره بمنظور عادی تعهد�ت قبول نماید قرض مطالبه وقف، حساب به محكمه �جازۀ بدون نمیتو�ند ناظر

:382مادۀ قانونی اهلیت واجد صورتیكه در مستحقین از یك هر محكمه طرف از باشد، گردیده تعیین u قبال آن در مستحقین سهم یا و تقسیم را موقوفه مـال محكمه گاه هر

. گردد. می تعیین خود به مربوط سهم ناظر بحیث باشد:383مادۀ

. . نماید می �د�ره و تصرف تنظیم، خود �ساسنامه مطابق ر� موقوفه �مـو�ل به مربوط �مور �د�ره �ین باشد می �وقاف �د�رۀ وظیفۀ �ز عام وقف نظارت:384مادۀ

. . ر� ناظرین �ز یك هر صلاحیت محكمه صورت درین باشد متصور مصلحت شان تعدد در �ینكه مگر نماید تعیین ناظر یك �ز بیش موقـوفه مال �د�رۀ بر�ی تو�ند نمی محكمه. . باشد می مستقل خود معینه ساحه �د�ره در ناظر هر بدهد تخصیص ر� وقف �ز قسمتی شان یك بهر میتو�ند و نموده تعیین

:385مادۀ . اهلیت واجد شخص مستحقین بین در صورتیكه در نمیتواند شده تعیین وقف ناظر بحیث دیگری شخصی باشد، داشته را وقف نظارت اهلیت مستحقین از هرگاه

. د�رد می �علام گردیده تعیین ًاا قبل كه ر� دیگر ناظر ولایت ختم محكمه گردد، موجود نظارت:386مادۀ

. شود می شناخته وكیل وقف مستحقین طرف و�ز �مین موقوفه مـال بر�بر در ناظر:387مادۀ

. باشد آ�ن مخالف جاریه عرف �ینكه مگر آ�رد، بعمل نموده تعیین محكمه طرز�لعملیكه بــــــه مطابق ر� مصارف تمام �ست مكلف ناظر:388مادۀ

(1. باشد( می و�رده خسارۀ جبر�ن مسؤول گردد، عاید آ�ن حاصلات یا و موقوفه �مـو�ل بر ناظر كلی تقصیر �ز ضرری هرگاه(2 ). نماید أ� �جر �جرت مقابل در ر� نظارت ــفۀ وظی كه گردد می عاید وی به خساره جبر�ن مسؤولیت وقتی باشد، ناظر جزئی تقصیر �ز ناشی عایده ضرر �گر

:389مادۀ (1 . در( گردد مكلف اسناد ارائه به ناظر و دایر محكمه در وقف حسابات به مربوط دعوی هرگاه

به را وی تواند می محكمه نماید، نه اطاعت حساب تصفیه مورد در را محكمه اوامر یـا نماید ارائه مستند طور معین میعاد در را خود حسابات نتواند ناظر صورتیكه. . تـــو�نــد می شـــده محكوم �فغانی هـــــز�ر ده �لــی نـــقدی جـز�ی به تكر�ر صــورت در نمـاید محكوم نبـاشــد �فـــغانی هـز�ر پنج �ز متـجاوز كه نـقدی جز�ی

(2. د�رد( جو�ز نیز نظارت �جرت �ز قسمتی یا تمام �ز ناظر حـرمان:390مادۀ

( . مادۀ مندرج مجاز�ت تخفیف یا وی بر�ئت به تو�ند می محكمه نماید �ر�ئه معقولی عذر حسابات أاخیر ت مورد در ناظر .389هرگاه نماید( حكم قانون �ین:391مادۀ

. نماید حكم نظارت �ز وی بـــعزل میتو�ند محكمه گــــردد،‌ موجـــود ناظر عزل مـوجبه �سباب وقف به مربوط دعوی به رسیدگی حین هرگاه:392مادۀ

. نماید می تعیین ناظر بحیث ًاا موقت ر� دیگری شخص نماید،‌ قطعیت كسب وقف به مربوط دعو�ی حكم وقتیكه تا محكمه:393مادۀ

. ند�رد �عتبار دیگر شخص نظارت بر مبنی ناظر �قر�ر:394مادۀ

آ�نر� یا و نموده تحویل �مانت حســاب بــه موقــوفه مـال تعمـــیر و ترمــیم مصارف بمنــظور ر� وقف حاصلات فیصد دو ساله همه تو�ند می محكمه �ستیذ�ن به ناظر. �ند�زد بدور�ن و رسانیده گــردد،‌بمصرف مــی �تخاذ محــكمه طــرف �ز تجــاویزیكــه به مطابق

:395مادۀ مادۀ ) بحكم مطابق كه ر� وقف حاصلات فیصد دو تحویل مستحقین یا و ناظر یـــا( 394هرگــاه تعــــدیــــل ند�نــند،‌میتو�نند مفید باشد، گـــرفته صورت قانون �ین

. نماید مطالبه مــحكمه �ز آ�نـــر� �لغــــای:396مادۀ

مـــادۀ ) منـــدرج مـــبلغ �ز بیـــشتـر بـــه مـــوقوفـــه �مـو�ل تــــرمیم و تـــعمیر بـــر�ی از( 394هـــرگــاه را متــــذكره مبلغ تزئید نـاظر باشــــد، ضــــرورت قانـــون این. نماید مـــی مطـالــبه محـــكــمه

:397مادۀ . برساند بفروش ر� موقوفه مـال �ز قســـــمت یــك عند�لضرورت موقوفه، مـال ترمیــم و تعمیر بمنظور تو�ند می محكمه

وقف - انتهای چهارم فرع:398مادۀ

. یـــابد مــی خـــاتمـــه عـــلیهـــم،‌ مـــوقـــوف تــــمام رفــــــتــن بـــیـــن �ز یــــا مـــعیـــنه مــــــدت تـكمیـــل بـــا مــــؤقـت وقــــف:399مادۀ


. وقف شان رفتن بین از با ایكه طبقه مستحقین باقی رفتن بین از با معینه مدت تكمیل از قبل گرچه یابد می خاتمه آن مستحق رفـتن بـین از بــا سـهم هـر مــورد در وقـف. . باشد نکرده تصریح مستحقین باقی به ر� سهم �نتقال، کننده وقـف �ینكه بر مشروط باشد گرفته صورت گردد،‌ می منتهی

. یابد می خــاتمه معینه مدت تکمیل یا و مـذکور طــبقه مــستحقین تـــمام رفــتن بــین �ز بــــــا وقـــــــف صــورت دریـــن:400مادۀ

حیــات صـورت در مــوقــوفه مـــال مــلكیت یــابد، خــاتمه ثــــابته اســـهام تـــمام در وقف هرگاه . حـــین بـــاشخاصیكه مـــوقــوفه مــال مـلكیـــت نـباشد مـــوجود مستـــحق صـورتیكـــه در یـــابد مــی انتـــقال مسـتحقین بــه آن غیر در و وی بـخود كننــده وقــف

. میگیرد تـــعلق بـــدولت آ�ن غیـــر در و بــــاشند شـــده شـــناخته ورثـــــــه جـــــــــمله �ز كـــننده وقـــف وفـــات:401مادۀ

جمله از كننده وقف وفات حین اشخاصیكه به آن غیر در و وی بخود كننده وقف حیات صورت در موقوفه مـال ملكیت یابد، خاتمه ثــابته غیر اسهام تمام در وقـــف هرگاه. . گیرد می تعلق دولت به موقوفه مـال ملكیت نباشد موجود و�رثی صورتیكه در یابد می �نتـقال باشند شده شناخته ورثه

:402مادۀ (1 . هر( سهم مورد در وقف همچنان یابد می خاتمه وقف نباشد، مفید یا و ممكن آن استبدال یا و مجدد اعمار كه شود تخریب نحوی به موقوفه مـال هرگاه

. میكند پید� خاتمه یابد، تقلیل ناچیزی بمقد�ر وی حاصلات سهمیه مستحقیكه(2 ) . وقــف حیات صــورت در باشد، یــــافته خـــاتمه آن وقـــف كـــه مــوقوفـــه مــــال ملكـــیت میگیرد صـــورت مـــحكمه قـــرار و ذیعـــالقه اشخاص درخواست به وقف انتهــای

. باشد شده شناخته مستحق وقف �نتهای ــین درحـ ــه كــ ـابد، ــ ـی می قال �نـت ــصی شخـ ــه ـب آ�ن غیر در و وی بخود ــنده كنها - جمعیت مبحثسوم

عمومی - احكام اول فرع:403مادۀ

المنفعه( 1) عام خیریه اهداف تـــأمین منظور به معین غیر یا معین مـــدت بـــرای كـــه حكمی یا حـــقیقی اشـــــــخاص مجموع از اســـت عــــبارت جمعیت. باشد شده تشكیل قانون �ین �حــكام به مطابق �نتفاعی غیر طـــور هنری و فنی �دبی،‌ علمی، �جتمـــاعی،

(2 . رهگذر( از را ها جمعیت اجراآت مراجع این میگیرد صورت دولتی صالحیتدار مراجع طریق از ماده، این یكم Sفقرۀ مندرج های جمعیت تأسیس Sاجازۀ اعطای. نمایند می مر�قبت �ساسنامه و مقرر�ت قــو�نیــن، با آ�ن تطابق

:404مادۀ پنداشته باطل باشد، آن تأسیسی اهداف و ملی منافع خالف بر كه نمایند تشبث اعمالی به یا نموده فعالیت عامه آداب یا قانون احكام خالف كه های جمیعت

. نمیتو�ند شده مرتب آ�ن بر �ثری هیچگونه شده:405مادۀ

(1. مـــیشود( منظور آ�ن مؤسس �عــــــــضای طــرف �ز و تنظیم آ�نر� فعالیت كه �یست �ســاسنامۀ د�ر�ی جمعیت(2: است( ذیل مطالب حاوی جــمعیت Sاســــاسنامۀ1. . تـــو�ند- نـــمی بـــوده �فغـانســــتان �ز خارج در جمعـیت �د�ره مـركـز جمعیـت �د�ره مركـز و آ�ن أاسیـس تـ مـر�م و هدف جمعیت، عنـو�ن2. مؤسس- اعضای مكـــــمله شهرت3. آن- در تـــــصــرف و انــــــــــداختـــــــــــن بـــــــــــدوران جمعیــــــت، عــــــــوایـد4. آ�نها- عزل طرق و وظـــایف �عضاء، تعیین با میكنند تمثیــل ر� جمعیت هائیكه هیئت5. مــؤسس - اعضای ووجایب حــــــقوق6. جـــمعیــت - امـوال نـــــظــارت طــــرز7. گی- نمایند تأسیس و تـقسیم الحاق، جمعیت، اساسنامه تعــدیل طــــــرز8. یابد - می �نتقال آ�ن به �مـو�ل مرجعیكه و جمعیت مالی �مور تصفیۀ و �نحـلال

:406مادۀ (1. دهد( قر�ر مجاز شان ورثه یا و فامیل بخود، جمعیت �نحلال �ز بعد ر� �مو�ل �نتقال بگنجانندكه جمعیت �ساسنامه در ر� مطالبی چنان تو�نند نمی مؤسس �عضای(2. بــاشد( می مستثــنی حكم �زین تقاعد وصندوق مـــبادله �عـــانات صنـــدوق تعاونــی، هــای جمــــعــیت �ســـهام

:407مادۀ . . در اینــــكه مـــگر گـــردد مــــی جمعــیـــت امــــوال از حــــرمـــان مـــوجب بــــاشـــد جمعـــیت یا شخـــص اراده به خواه جمـــعیت عضـــویت از شـــدن خــــارج

. باشد شده تـــصریـــح آ�ن مـــــخالف قــــانون:408مادۀ

. امور و تعلیم هاى جمعیت شود پنداشته ضروری جمعیت اساسی وظایف اجرای برای مكلفیت همچو اینكه مگر گردد، منقول غیر امـوال مالك نمیتواند جمعیت. باشند می مستثنی حكم �زین خیریه

:409مادۀ . باشد گردیده نشر و ترتیب قانون �ین �حكام به مطابق آ�ن �ساسنامۀ كه گردد می تثبیت قتی و جمعیت حكمی شخصیت

:410مادۀ . گــردد می تكمیل رسمی جـــــریدۀ در آ�ن نــشر و مــربوط دفاتر در جمعیت ثبت و معینه محصول پرد�خت �ز بعد جمعیت �ساسنامـــه �علان

:411مادۀ . می شناخته شده اعالم u حكما جمعیت روز شصت تكمیل با آن غیر در نماید می اعالن آن مطالبه تاریخ از روز شصت مدت درخالل را جمعیت اساسنامه صالحیتدار، مرجع

. نماید. رد آ�نر� یا و �علان قانون �ین �حكام به مطابق ر� جمعیت �ساسنامۀ �ست مكلف ذیعلاقه �شخاص مطالبۀ باثر مذكور مرجع شود:412مادۀ

مو�د ) �حكام رعـایت بــــه جـمعیت �ساسنامۀ 409تعدیل 410 411، ،. شـــود( مـی شـمـــرده نــــافـــــذ �عـلان �ز بـــعد قــانــون �یـن:413مادۀ

: نماید می رعـــایــت ر� آ�تـی مـــر�تــب جــمیعت1. آن- Sادارۀ مــركـــز در جـــمعـــیــت مـــــربــوط اســناد و دفــــاتـر نــــگهداریدفـــــــاتر - 2 در جمعیت، عضویت به وی شـــــــــمول تــــــــاریخ با عضو هـــــــــر آدرس و پیشه تذكره، نمبــــــــر ســـــــن، فــامیلی، اســـم ولـــد، اســـم، ثــــبت

. آ�ید می بعمل فوق مــــــو�رد در كــــــــه تغییر�تی یا مخصوص3. . نماید – حاصل �طلاع محاضر محتویات �ز تو�ند می جمعیت عضو هر مخصوص دفاتر در �د�ری مجالس و عمومی مجمع تصاویب و روید�دها ثبت


4. گیرد - می صورت مخصوص دفاتر در بالتفصیل آ�ن مد�رك و تبرعات عو�ید، مصارف، ثبت. نماید حاصل �طلاع محاضر�ت و �سناد �ین محتویات �ز تو�ند می صلاحیتد�ر مرجع

5. نمایند - عضویت كسب فرهنگی های جمعیت در ذیصلاح مر�جع �جازۀ به خاص حالات در تو�نند می خارجی �شخاص:414مادۀ

(1. گــذ�رد( ودیعــت به دیگری محل یا و بانك در جمعیت عنو�ن به ر� جمعیت به مربوط نقدی �مـو�ل صلاحیتد�ر مرجع �جازۀ به �ست مكلف جمعیت(2. دهــد( �طــلاع صــلاحیـــتد�ر مـــرجع بــه تغــییر، تــاریـــخ �ز هـــفته یــك خـلال در ودیعت محل تغـــییر �ز باید جمعیت

:415مادۀ . فعالیتهای اینكه بر مشروط تواند، می شده انداخته بدوران مطمئن ساحات در باقیمانده مقدار میرسد بمصرف آن Sمعینۀ اهداف تأمین برای جمعیت به مربوط امـوال

. نســـازد أاثر متـــ آ�نــر� �صلی:416مادۀ

. . میشود رسانیده صلاحیتد�ر مرجع �طلاع به جمعیت بودجه باشد گردیده،می تصویب عمومی مجـمع طرف �ز كه سالانه بودجۀ د�ر�ی جمعیت:417مادۀ

. نماید فعالیت شده توضیح آ�ن �ساسنامه در كه حدودی �ز خارج تو�ند نمی جمعیت:418مادۀ

. نمایند تشبث مالی مضاربت به تو�نند نمی ها جمعیت:419مادۀ

(1. گردد( مـــی درج آ�ن نــــشــر�ت و �ور�ق دفـــاتر، تمـــام در آ�ن فــــعالیت حــدود و �عــــلان شـــماره جـــمعــیت، �ســــم(2. باشد( مشترك آ�نها فعالیت ساحه گرچه باشد، متعلق دیگری جمعیت به كه نماید �نتخاب ر� �سمی چنان تو�ند نمی جمعیت هیچ

:420مادۀ (1. گردد( منضم یا و مشترك منسوب، �فغانستان �ز خارج در كلپ یـا و أات هی جمعیت، به تو�ند نمی صلاحیتد�ر مرجع �جازۀ بـدون جمعیتی هیچباشد،( 2) �فغانستان خارج در كه كلپی یا أات هی جمعیت، شخص، �ز ر� �مو�لی تو�ند نمی جمعیت هیـــچ

. صالحیتدار مرجع اجازه به مگر آرد بدست(3. بفرستد( صلاحیتد�ر مرجع �جازۀ بدون خارجی مؤسسات یا و �شخاص به ر� چیزی تو�ند نمی جمعیت هیچ

:421مادۀ . تو�ند می شده آ�وری جمع گردیده، وضـع حكومت طرف �ز مقرر�تیكه به مطــابق جمعیت حساب و �سم به تنها تبرعات

. برساند صـــلاحیتد�ر عـــمومی مـجمع در �شــتر�ک غـــرض �یـــر� نـــماینده تــــو�ند مــی صـــلاحــیتد�ر مـــــرجع:422مادۀ

(1( )u اقــال را عمومی مجمــع واجندای انــعقاد بـــاید مرجع( 15جـــمعیت �طلاع به قــبل روز. . بـــفرســـتد جـمعیت عمومی مجمع در �شـتر�ک غـرض ر� نمایندۀ مــیتو�ند صلاحیتد�ر مـرجع برســــــاند صلاحــیتد�ر

خـالل( )2) در را عمومی مجمع گزارشات .15جمـــعیت میرســاند( صــلاحیــتد�ر مرجع �طلاع به آ�ن، �نعقاد تاریخ �ز روز:423مادۀ

(1. نماید( أاسیس ت نمایندگی تو�ند می جمعیت(2. نماید( می کسب ر� مستقل حكمی شخصیت حیثیت �علان، �ز بعد نمایندگی

عمـــومـــی ســـیاســـت و طـرزالعــــمل اصـــلی، جـمعیت بــرابر در آن وجــایـــب بــه مـــربـــوط مــوضوعــات در را خود داخـــلی Sاساسنامۀ نمیــتواند نــمایندگــی. نـــماید تــــعدیـــل �صـــلی جمعیت مـــو�فقه بــدون جـــمعیت،

مدیره - هیأت دوم فرع:424مادۀ

(1. . گردد( می توضیح جمعیت �ساسنامه در �عضاى عضویت ختم و وظایف صلاحیت، مدیره، أات هی �عضاء تعیین باشد می مدیره أات هی د�ر�ی جمعیت(2. نمیتو�ند( بوده سال سه �ز بیش شان خدمت مدت و بوده بیشتر یا و عضو سه �ز مركب مدیره أات هی(3. میگیرد( صورت جمعیت �ساسنامۀ به مطابق عضویت تجدید

:425مادۀ . باشد نشده محكوم مدنی و سیاسی حقوق �ز بحرمان باصلاحیت محكمه قطعی حكم به باید گردد، مي تعیین مدیره أات هی عضو صفت به شخصیكه

:426مادۀ (1. نماید( می �د�ره ر� جمعیت به مربوط �مور گردیده، تصریح آ�ن به �ساسنامه در صلاحیتیكه حدود در مدیره أات هی(2. میدهد( جلسه تشكیل ماه یك در مرتبه دو ًاا �قل مدیره أات هی

:427مادۀ . مینماید تعیین رئیس بحیث جمعیت �عضای دیگر یا خود �عضای جمله �ز ر� شخصی مدیره أات هی

:428مادۀ تـنفیذ مـراقبت و مـصرف اسناد مالحظه تأدیبی، مجازات تطبیق مؤظفین، پیشنهاد، تقرر به مربوط امور میشود تعیین رئیس بحیث مدیره هیأت طــرف از شخصیكه

. . بـــاشد نشده تصریح آ�ن خلاف جمعیت �ساسنامه در �ینكه بر مشروط میدهد �نجام ر� مـدیره أات هی و عمومی مجمع تصاویبعمومی - مجمع سوم فرع

:429مادۀ (1. باشند( نموده �یفاء جمعیت �ساسنامه به مطابق ر� خود وجایب كه �عضائیست تـــمام �ز مـــركــب عمـــومی مجـــمع(2. نــد�رد( �عتــبار آ�جند�ء شامل موضوعات �ز خارج عمــومــی مــجمـع تصــاویــب

:430مادۀ . تعدیل مورد در عمومی مجمع تصاویب گیرد می صورت آن اصلی اعضای ثلث دو نـصاب تكمیل از بعد حاضر اعضای آرای اكثریت بـــه عمومی مجمع تصاویب

ء ا ض ع � ث ل ث و د ت ی ر كث � ه ب گر ـ ی د ت ی ـ ع م ج ا ب ن آ� ق ا ح ل � ا ـ ـ ی و د ا ح ت � ‌، ه ر ی د م ت أا ی ه ی ا ض ع � ل ز ع ، ت ی ع م ج ال ل ـ ح ن � د ر و م ر د و ق ل ط م ت ی ر كث � ه ب ت ی ع م ج ه م ا ن س ا س � . . باشــــد شــــده تصریح آ�ن خلاف جمـــعیت �سـاسنامه در �ینـــكه مگـر میگیرد صورت

:431مادۀ . مینمایند تعیین خود نماینده بحیث ًاا كتب ر� دیگری عضو یا و نموده �شتر�ك ًاا شخص �عضاء‌ عمومی مجمع جلسات در


:432مادۀ مدیره هیئت ساالنه راپور تمام سال حساب بــودجـه، به مربوط امور و داده جلسه تشكیل عادی بصورت مالی سال هر ختم از بعد ماه سه خـالل در عمومی مجمع

. . مجمع جلسات �نعقاد تو�ند می گرفته صورت نیز لزوم صورت در عمومی مجمع �لعاده فوق جلسات تشكیل نماید می بررسی ر� مالی �مور به مربوط ر�پور و. گیرد می صورت مدیره أات هی دعوت به عمومی

:433مادۀ ( خـالل در را عمومی مجمع العاده فوق Sجلسۀ مدیره هیأت درخواست( 15هرگاه تسلیمی تاریخ از روز

بـه را عمومی مجمع اعضای u مستقیما توانند می كنـندگان درخواست ننماید، دایر است یافته توضیح نیز جلسه انعقاد هدف آن در كه عمومی مجمع اعضای از نفر ده u اقال تحریری. نمایند دعوت جلسه تشكیل

:434مادۀ . . باشد می مستثنی حكم �زین جمعیت أات هی �عضای �نتخاب مورد در د�دن ر�ی ند�رد ر� د�دن ر�ی حق باشد،‌ دخیل آ�ن در وی منفعت كه موضوعی در جمعیت عضو

:435مادۀ مطالبه( 1) تصاویب همچو برابر در نماید، اتخاذ جمعیت اساسنامه یا قانون احكام خالف را تصاویبی جمعیت رئیس یا و مدیره هیأت یا عمومی مجمع هرگاه

. گیرد می صورت �بطالطـــرف از ابطــــال صـالحــیت څـــارنـوالــــی مـطـــالبه حــوزه در جـمــعیت مــركـزی Sادارۀ ایكه مــحكمه به جمعیت اعضای از یكی یا

. گردد مي تـــقـــدیــم تـــصویـب صـدور تاریخ �ز مـــاه ســـه خـلال در �ســت و�قـــع آ�ن(2. ند�رد( تاثـیر �نــد، گردیده ذیـــــــحق نیـــت حسن �ساس بر �شخاصیكه مكتســـبۀ حقــوق بر تصاویب �ینـــگونه �بطـــال

:436مادۀ (1 ). میسازد متوقف باشد، شده �تخاذ ـامه عــ آ�د�ب و نظام قانون،‌ ـالف مخــ جمعیــت رئیس یا مدیره أات هی یا عمومی مجمع طرف �ز كه ر� تصاویبی تعمیل صلاحیتد�ر مرجعخالل( )2) در باید دار صالحیت .30مرجع نماید( �قامـه صلاحیت، با ــۀ محــكمـ ــه ب ــور ــذكـ مـ تصویب ــر�بر ب در ر� �بطال دعوی آ�ن وقف ـت تاریخ �ز روز

جـمعیت - تصفیه و انــحالل چـهـارم فــرع:437مادۀ

(1: گردد( می منحل آ�تی حــالات در جمعــیت1. نتـــو�ند - كـــرده �یـــفا ر� خود تعــهد�ت حالیـــكه در2. دهــــــد - تخـصـیص گــردیـــده، تــوضـــیح آ�ن �ســـاســـنامـــۀ در �هــد�فیـــكــه �ز خارج ر� خود منــافع یـــا �مــــو�ل حـــالیكـــه در3. ورزد - مبادرت عامه آ�د�ب و نظام أاسیسی، ت �هـد�ف قانون، مخالف آ�ت �جر� نوع هر یا و �ساسنــامه منـدرج مو�د �ز تخلف بـــه جمعیت حالیكه دریا( 2) و ذیعلاقه شخص جمعیت، �عضای �ز یك هر طرف �ز �نحلال و�قـع څـارنـوالــی مطالبۀ آ�ن صلاحیت حـوزه در جمعیت مـركزی �د�ره �یكه محكمه به

. گردد مــی تقدیم گـــردیده،‌

:438مادۀ مربوط �ساسنامۀ مندرج �حكام رعایت با جمعیت د�ر�ئی توزیع و حسابی �مور تصفیه بر�ی ر� شخص چند یا و یك نماید، حكم جمعیت �نحـلال به محكمه هرگاه

. و جمعیت به را دارائی این تواند می محكــــمه نباشد، موجود آن Sاساسنامۀ در حكمی شده، منحل جمـــــعیت دارائی توزیع مورد در صورتیكه در نماید می تعیین. دهد �نتـقال باشد، د�شته مشترك �هد�ف شده منحل جمعیت با دیگریكه مؤسسه یا

:439مادۀ . نماید حكم �ست،‌ گرفته قر�ر �عتر�ض مورد تصرفیكه �بطــال به تو�ند می نماید، حكم جمعیت �نحـــلال مطالبۀ رد بر محكمه هـــرگاه

المنفعه – عام هـــای جمعــــیت چهــــارم مبحـــث:440مادۀ

(1. گردد( می أاسیس ت عامه منافع أامین ت بمنظور كه �ست جمعیتی �ز عبارت �لمنفعه، عام جمعیت(2 ). . د�رد جــو�ز نیز ــرمان ف ــین چن توســط شــده ـاء‌ �عطـ عنو�ن سلب ــرد گی می صــورت دولت فرمان توسط فعه �لمـن عام صفت به جمعیت عنو�ن �عطای

:441مادۀ . بــاشد نمــی مــقید منـــقول غیــر و منـــقول �مـــو�ل تــملـــك بــه مـــربوط �هـــلیـــت شـــر�یط بـــرعـــایت �لــمنفعه عــام جــمعیت

:442مادۀ مــورد در زمان مــرور أاثیر ت عدم جــمعیت، �مـو�ل �ز قسمتی یا و تمام بــر حــجز جـــو�ز عدم عامه،‌مانند سلطه صلاحیت �ز �لمنفعه عام جـمـعـیت �سـتفاده حدود

. مـــیشود تـــوضـــیح مـــقرر�ت تــوســـط جــمعیت �هـــد�ف أامــین ت بــر�ی �ســـتملاك جــو�ز و �مـو�ل �ین ملكیت:443مادۀ

. و اســـاسنامـــه قـــوانین، بـــا تـــطابق نـــظر از جـــمعیت اجــراآت نـــماید مـــی فـــعالیت مـــربوط صــالحیتدار مـــرجع مـــراقبت تــحت الــمنفعه عــام جـــمعیت. گیرد می قر�ر تحقیق و تـــفتیش مـــورد مــذكـــور مـــرجع تــــوسط عـــمومی مـــجمع تـــصاویـــب

. مینماید تقدیم مربوط مـرجع به ر� خود آ�ت �جر� ر�پـــــــور كـــــــار ختم در و گردیده تعیین صلاحیــــتد�ر مرجع طرف �ز تفتیش أات هی:444مادۀ

(1 . یا( هــا فعالیت توحید مورد در تو�ند می همچنان نماید تصویب بــاشند د�شته مشترك هدف كه ر� �لمنفعه عــام جمعیت چند �تحاد میتو�ند صــلاحیتد�ر مرجعدیــگریكه اسباب یا و گـــردد می انجام آنها طــرف از خدماتیكه بین آهنگی هم ایجاد منظور به یا محیطی احتیاجات وفق بر مختلف های جمعیت اهــداف تعدیل

. نماید �تــخاذ تـــصمیم شــود، پــند�شته مــفید هــا جــمعیت �هـــد�ف أامین تــ بــر�ی(2. مینماید( توضیح جدید أات هی به ر� �سناد و �ور�ق �مـو�ل، تسلیمی چگونگی و �تحاد �لعمل طرز و �سباب خود تصویب در مذكور مرجع

:445مادۀ (1. نــدهد( شــمول �جازه میشـــوند، عامــل أات هی عضـــویت د�وطلـــب كـــه ر� �شخــاصی تو�ند می صلاحــیتد�ر مـــرجع(2. نماید( تعیین �عضاء �نتخابات جریان مر�قبت بر�ی ر� د�وطلبان �ز یكی تو�ند می صلاحیتد�ر مرجعصـــورت( 3) جمعــیت اســـــــــاسنــامـــه یا قانـــون احـــكام مــــخـــالف انتـــــخابـــات اگـــــــر

در را انـــتخاب الـــغای بــــر مـــبنی مــدلـــلی قـــرار صـــالحیـــتدار مــرجع بــــاشـــد، گــــرفتـــــه.15خـالل ) نـــمــایــد( مــــی صــادر �نـــتخـــابــات �جـر�ی �ز روز

:446مادۀ (1. نماید( تعیین ًاا مـؤقت گردیده وضـیح ـت جمعیت �ساسنامه در وظایفیكه �جر�ی بر�ی ر� �ی مدیره أات هی رئـیس مدلل، قـر�ر بنابر تو�ند می صلاحیتد�ر مــرجع


جمعیت( 2) مدیره هیأت یا رئـیس اجراآت در كه گردد مي تعیین وقتی مؤقت Sمدیرۀ هیأت یـا رئـیسو جمعیت اخطار وجود با نبوده جمعیت مصلحت به وظیفه بـه آنها دوام كه نـماید بـروز تخلفی چــنان

.15مرور ) بـــاشد( نــپرد�خـــته تــخلفــات بـرفـــع �خطار تاریخ �ز روز:447مادۀ

(1. بگذ�رد( مـؤقـت مدیرۀ أات هی باختیار ر� مربوط دفاتر و �سناد جمعـــیت،‌ �مو�ل تمام �ند مكلف آ�ن كاركنان و جمعیت مدیره أات هی �عضای(2. كند( نمی پید� خاتمه مؤقت مدیره أات هی بـــه مربوط دفاتر و �سناد �مو�ل،‌ سپردن با جمعیت كاركنان و مدیره أات هی �عضای قانونی مسؤوليت

:448مادۀ . نـماید تقدیم ر� خــود آ�ت �جر� ر�پور و د�یر ر� عمومی مجمع یافته، تصریح شان تعیین قر�ر در مدتیكه خـلال در �ست مكلف مؤقت مدیره هیـــــئت یــا رئیس

. نماید مــی �نتخاب قانون �حكام و �ساسنامه به مطابق ر� جـدید مـــدیـــره أات هی ر�پور، �ســتماع �ز بعــد عــمومی مـــجمع:449مادۀ

قرار در حـــدودیكه داخـــل در گرفته، صــورت شــان تعیــین قرار، مندرج معینه مدت داخل در كه مؤقت مدیره هیأت یا و رئیس تــصاویب تـــطبیق بـــه جــــمعیت. باشد می مكلف شده، توضـــیح جمـــعیت �ســـاسنامه یا و مذكور

:450مادۀ داوطـــلب از نــباشد، ســال سه از متــجاوز مدتیـــكه بـــرای گــردیده، ثـــابت شــــان مسؤوليت تخلف اثر به كه را ســابق مدیره هیأت اعضای صالحیتدار، مــرجع

. میسازد محـــروم مــدیره أات هی عـــضو بحیـــث مجدد شــدنخیریه - جمعیت پنجم مبحث

:451مادۀ (1. باشد( شده أاسیس ت سایر�شخاص یا جمعیت �عضای �ستفاده جهت �جتماعی رفاۀ ویا خیریه �هد�ف أامین ت بر�ی كه �ست جمعیتی �ز عبارت خیریه جمعیت(2. ورزند( �شتغال �جرت مقابل در دیگری شغل به جمعیت د�خل در تو�نند نمی مدیره أات هی �عضای

:452مادۀ (1. باشد( می سالانه آ�ت �جر� ر�پور تهیه به مكلف خیریه جمعیت مدیره أات هی(2. میكند( تهیه ر� مذكور مرجع ضرورت مـورد معلومات و نموده تقدیم صلاحیتد�ر مرجع به آ�ن مد�رك و �سناد با ر� جمعیت سالانۀ بودجه مدیره أات هی

فرهنگی - جمعیت مبحثششم:453مادۀ

. میدهد تشكیل هنری و �دبی فنی، علمی، �مور �نكشاف آ�نر� أاسیس ت هدف كه جمعیتیست �ز عبارت فرهنگی، جمعیت:454مادۀ

. برساند صلاحیتد�ر مرجع �طــــلاع به ر� خود سالانۀ آ�ت �جر� ر�پور �ســـــت مكلف فرهنگی جمعیت مدیره أات هی. باشد می قـــانون �یــن مــندرج های جمعـــیت ســـایر �حكــام تابـــع لازمه معــلومات و �سناد تقـدیم به ر�جع جمعیـــت �ین

مؤسسات - هفتم مبحث:455مادۀ

غیر مدت برای امـوال تـــخصیص طــریق از سپورتی یا و فنــی عــــلمی، دینـــی، بـــشری، خـــدمات انـــجام بــــرای كه حكمییست شخصیت از عبارت ، Sمؤسسۀ . نـــمایـــد مــی فـــعالیت �نتــفاعــی غـــیر �هـــد�ف بر�ی و یافـــته أاسیـــس تـــ معیـــن

:456مادۀ (1. گیرد( می صورت رسمی سند توسط مؤسسه أاسیس ت(2: مـــیباشد( آ�تـــی مطالب حـــاوی و د�شــته ر� مــؤسسه �ساســـنامه حیـــثیت رسمی ســند1. تــــو�نـــد - نـــمی بــــوده �فــــــغانســــتان �ز خــــــارج در مـــــؤســــــسه �د�رۀ مـــركــز آ�ن، �د�رۀ مـــركز و مـــــؤســــسه عنـــــو�ن2. آن - تأسیس مرام و هدف3. مؤسســــین - یـــا مؤســـس مكــمله شـــــهرت و اســـــــم4. است - یافته تخصیص مؤسسه به ایكه دارائی تفصیالت5. آن – رئیــــس اســـم و مــــؤســسه اداری تشكــیل6. مؤسسه- مالی امور تفتـــیش و نظــارت طرز7. میگیرد- تعلق آ�ن به مؤسسـه �مو�ل مرجعیكه تعیین و تصفیه طرز توضیح با مؤسسه های نمایندگی أاسیس ت و تجزیه �ساسنامه،‌�لحاق، طرزتعدیل

:457مادۀ . مـــؤسسه تـــأسیس صورتیكه در دارد را هبه یـــا وصـیت حــكم شــــان حـــقوق مــورد در مؤسسه تـــأسیس باشد، داشته ورثه یــــا دائـــنین مؤسس، عضو هـــرگاه

. نمایند دعـــوی �ســت، مـــوجـود هبه و وصیت مـــورد در قــــانـــونیكه �حكام بـــه مطــابــق تـــــو�نند مــــی آ�نــــها ســازد، مـــتضـــرر ر� ورثـــه یــا د�ئـــنین حقـــوق:458مادۀ

. نماید �نصر�ف آ�ن أاسیس ت �ز دیگری رسمی سـند تــوسط �علان �ز قـبل میتــو�ند آ�ن مؤسس باشد، شده أاسیس ت رسمی سند توسط �یكه مؤسسه:459مادۀ

. باشد گردیده �علان قانون �ین �حكام به مطابق كه گردد مي تثبیت وقتی مؤسسه حكمی شخصیت:460مادۀ

بــه مـــربـــوط بـاحكـــام مــــطابق دارد، قـــرار آن نظـــارت تحت مؤسسه صـــالحیـــــتداریـــكه مرجع یا و آن رئیس اولیـــن یا مؤسس Sمطالـــــبۀ به مؤســـــسه اعـــالن. گیـــرد مــی صورت قانـــون �یـــن منـــدرج هــای جمعیت �عـــلان

:461مادۀ . نــماید و�رد آ�ن،‌تـــعدیـــل أاسیـــس تـــ �هــد�ف أامین ت بـمنظور مؤســسه، �ساسنـامۀ و �د�ره طرز أاسیس، ت مرد در تو�ند می صلاحیتد�ر مرجع

:462مادۀ . گردد مي تمثیل و �د�ره رئیس توسط مؤسسه

:463مادۀ . مینماید تهیه ر� مذكور مرجع ضرورت مورد معلومات و �ر�ئه آ�ن صلاحیتد�ر مرجع به ر� مؤسسه سالانۀ حسابات صورت و بودجه مؤسسه، رئیس

:464مادۀ . نماید قبول ر� هبه یا و وصیــت صــلاحیــتد�ر مرجع �جازۀ بدون تو�ند نمی مؤسسه

:465مادۀ


ر� مؤظفـــیــــنی عـــزل مــربوط مــــحكمه �ز دعــــــوی ضمن در تـــو�ند می صلاحیــتد�ر مـرجعمـــخالــــف را مـــؤســسه امــــوال یــا و انـــد گــــردیـــده مــرتكب را مـؤسسه Sاسـاسنـامـۀ یا قـانــون مخــالـــف اعـمال یــا ورزیــــده اهـــمال مــحولــــه وظـــایــف در كـــه

. نـماید مـــطالبــــه �نــد گـــردیده فـــاحش قــصــور مــرتكب �یـــنكه یـــا رسانیده مصرف بــــه آ�ن مـــــؤسس �ر�دۀ یا أاسیس تـ �هــد�ف:466مادۀ

�ساسنامۀ در كه ر� شروطی و وجایب �ز قسمتی ویا تمام �لغای یا تخــفیف آ�ن بــه متــعلق �مـو�ل نگهد�ری یا مؤسسه �هد�ف أامین ت بر�ی تو�ند می صلاحیتد�ر مرجع. نماید مطالبه صلاحیت با محكمۀ �ز �ست،‌ گردیده قید مؤسسه

:467مادۀ و متـــوقف را اجراآت ایـــن تـــواند می صالحیــتدار مرجع نماید، اجراآت خویش صالحیــت حدود از خارج یـا عامه نظام قـانون، مخــالف مؤسسه رئیس هـــرگاه

. نماید مطالبه صـــلاحیــــت با محكـــمۀ �ز ر� آ�ت �جر� �یـــن �بــطـال:468مادۀ

مادۀ( )1) مندرج �بطـــال .467مطــالبۀ گردد( مي تــقـــدیــم محكـــمه به آ�ت، �جــــر� تاریخ �ز یكســـال خـلال در حد�كثر قانــون �ین(2. نــد�رد( تــاثیر �نــــد، گردیده ذیحـــق نیت حسن �ســـاس بر �شخاصیكه مكتسبۀ حــقــوق بر آ�ت �جـــر� �یـــنگونه �بـــطـال

:469مادۀ مادۀ ) مندرج حكم همچنان و �لمنفعه عام به مؤسسه تبدیل وتصفیه، �نحلال مؤقت، رئیس تعیین نمایندگی، أاسیس ت تجزیه، �لحاق، أاسیس، ت قبیل �ز ها جمعیت به مربوط �حكام

418. باشد( می تطبیق قابل نیز مؤسسات عموم بر قانون �ین:470مادۀ

. گردد نــمي ًااتطبیق �ستــثــن بـــاشد، یــافته أاسیس ت وقــف شـكل بـــه كــه مؤسسه مــورد در قـانون �ین مندرج مؤسسات به مـربــوط �حكام:471مادۀ

. گردد نمی عمومی جز�ی قانون تطبیق مانع یافته، تصریح قانون �ین مربوط مو�رد در مؤسساتیكه و ها جمعیت مؤظفین تخلفات بر�بر در تد�بیر �تخاذامـوال : سوم فصل

:472مادۀ . باشد د�شته مادی قیمت مـــردم نــزد حقــیكه یا و عین �ز �سـت مــــال،‌عـبارت

:473مادۀ . تــو�ند مــی شــده مــرتب آ�ن بر مالی حقوق گیـــرد، قـــر�ر ســــتد و د�د مـورد قـانـــون حكـم بـــه یا و طبیـــعت مقتـــضای بـه �شــیائیكه

:474مادۀ . دهد �ختصاص خود به آ�نر� حیازت تو�ند نمی شخصی هیچ كه �شیاییست �ز عبارت نتو�ند گرفته قر�ر ستد و د�د مورد طبیعت مقتضای به �شیائیكه

:475مادۀ . تو�ند نمی شــده مرتب ًاا قــانونــ آ�ن بر مالی حقوق كــه �شیاییــست �ز عــبارت تو�ند نمی گرفته قر�ر ستد و د�د مورد قانون بحكم �شیائیكه

:476مادۀ (1. بتو�ند( شده �ستعمال یكدیگر عوض ملاحظه، قابل فرق بدون بوده یكسان هم با آ�ن �جز�ی یا و �فر�د كه آ�نست مثلی �شیای(2. نتو�ند( شده �ستعمال یكدیگر عوض و بوده متفاوت هم با آ�ن �فر�د كه آ�نست قیمتی �شیای

:477مادۀ (1. نباشد( ممــكن �ســتهلاك بـــدون آ�ن �ز �نــتفاع كه آ�نست �ستهلاكی �شیای(2. بمــانــد( بــــاقــی آ�ن عـــین مــكرر، �نتــــــــفاع بــــا كــه آ�نـــســت �ســتعــمالـــی �شــــیای

:478مادۀ . . میشود شناخته منقول �شیای نباشد وصف �ین و�جد كه �شیائی باشد ممكن غیر شدن تلف بدون آ�ن نقل و حمل و بوده ثابت �صل د�ر�ی كه �شیاییست عقار

:479مادۀ . میشود پند�شته عقار میدهد، تخصیص عقار �ز �ستفاده بر�ی مالك كه ر� منقولی �شیای

:480مادۀ . گردد مـی مــحسوب مـنـقول �مـو�ل جمله �ز آ�ن غیر مالی حقوق شـده، شنـاخته عقار آ�ن به متعلق دعوی هر و عـقار به مربوط عینی حق هــر

:481مادۀ . مـیشود پند�شته عامه �مو�ل باشد، یافته تخصیص عامه مصالح و منافع بر�ی و نبوده �فر�د ملكیت به متعلق �مو�لیكه و خصـوصی �مو�ل �فر�د، ملكیت به متعلق �مو�ل

:482مادۀ (1 : از( است عبارت عامه امـوال1. دولت- منقول غیر و مـــنقول امـوال2. حكمی- اشخاص منقول غیر و منقول امـوال3. باشد - شده د�ده تخصیص عامه مصالح و منافع بر�ی كه منقول غیر و منقول �مـو�ل4. بــاشد - شــده شناخته عــامه �مـو�ل قــانون حكم به كه منقول غیر و منقول �مـو�ل(2. نـــد�رد( جــو�ز زمــــــان مـــرور �ســــــاس بــــه تملـــــیك و حــــجز تصـرف، �مو�ل، دریـــن

:483مادۀ (1. بـــاشد( گـــردیــده ختم عامه، منافع بـــر�ى �ن تخصـــیص میعاد كه میشــود شــناختــه عامه غیر وقتى عامه �مـو�ل(2. گیرد( می صورت شـــده د�ده تخصــیص عـامه مــنافع بر�ی آ�ن �ساس به �مو�ل هدفیکه ختم به یا و بـالفعل یا قانون حکم به تخصیص ختم


اول کتابحق

اول بابعمومی احکام

:484مادۀ . گردد می تقسیم وشخصی عینی حقوق به مـالی حقوق

:485مادۀ (1. گردد( می �عطــــاء قــانــــــون توسط کــــــه عیــــن ذ�ت بر شخــــص مستقیـــم تسلــــــط �ز �ست عبـــارت عینـــــی حـــق(2. میباشد( تبعی یا �صلـــــی عینــــــی، حقـوق

:486مادۀ : باشد می آ�تی حقوق به منحصر که عین بر و�نتفاع تصرف حقوق �ز �ست عبارت �صلی عینی حقوق

1. عین- ومنفعـــت رقبــــه ملکیـــت حـــق2. رقبه- ملکیت بدون عین منفعت ملکیت حق3. ارتفاق- حقوق

:487مادۀ : میباشد آ�تی حــــقـــوق به منحصــــــر که دین تضمـــــین بر�ی عـین بر مـرتب حقوق �ز �ســت عــبارت تبعی عـــــینی حقـــــوق

1. رسمی- رهن حـقـــوق2. حیازی- رهن حق3. عین- حبس حق4. اختصاص- حق۵.) امتیاز- ) تقدم حق

:488مادۀ . نماید مطالبه مدیون �ز ر� آ�ن �ز �متناع یا عمل �جر�ی شی، �عطاء تو�ند می د�ئن آ�ن باساس که ومدیون د�ئن ذمه بین �یست ر�بطه �ز عبارت تعهد یا شخصی حق

:489مادۀ (1. باشد( مثلی �شیای یا نقود آ�ن موضوع که آ�نست دین، به تعهد(2. گردد( می لازم تضـــمیــــن یا عـــــــــقــد بمـــــوجب متعهد، شخص ذمه در تعـــــهد

:490مادۀ . بدهد تشکیل عین حفاظـت یا تسلیم غرض به یا و آ�ن منفعت یـا عــین تملیک بغرض مـعین عـین ذ�ت آ�نر� موضوع که آ�نـست عین، به تــعهد

:491مادۀ . باشد می خاص قو�نین �حکام تـــابــع میگـــردد، و�رد مادی غیر برشی که معنوی حقوق

دوم حق باب منابعاول فصلعمومی احکام

:492مادۀ . باشد می حقوقی وحــادثــه حقــوقــی تصــرف بر ومشتمل آ�ورد بوجود ر� حق که �یست حقوقی عو�مل �ز عبارت حق منابع

:493مادۀ . باشد آ�مده بوجود قانون بـاحکام مطــابق معین حقوقی �ثر �یجاد بر�ی شخص قاطع �ر�دۀ �ز کـه �یست قولی تصرف �ز عبارت حقوقی تصرف

:494مادۀ . گردد می مرتب وجــیبه طـــرفین، �ز یکی بـــــــر آ�ن �ثر به و گردیده تکمیل عقد، طرفین �ر�دۀ باتو�فق عقود در حقوقی تصرف

:495مادۀ . میگردد تکمیل متعهد شخص �یجاب با تنها میسازد، مرتب طرفین �ز بریکی ر� وجیبه تصرفیکه

:496مادۀ . باشد نموده مرتب ر� معیین آ�ثـار آ�ن بر قانون و گردیده و�قع شخصی، �خـتیار بدون یا �ختیار به که �ست فعلی تصرف �ز عبارت حقوقـی حادثـۀ

دوم فصلتصرفحقوقی اول قسمتعقود

عمومی - احكام اول مبحث:497مادۀ

�ز�لــۀ( 1) یـا نقــــل یا تعـدیـل یا �یجــــاد به �ســـــت �ر�ده دو تـــــو�فــق �ز عـبـــــارت عقـــــد،. قـــانـــون حــــدود در حــق

(2. میگردد( مرتب یکـــــدیگر بـــــر�بــــــر در عاقدین �ز یک هر وجایب عقد �ثر به:498مادۀ

. میباشد صحیح تملیک بغرض آ�ن، بدون یا بدل با منقول، غیر یا منقول بر�عیان عقد:499مادۀ

. د�رد جــــو�ز بـــدل، تادیـــــۀ و قــرض طــور �نــتفاع طـریــق �ز آ�ن �ستهلاک بــغرض یــــا ودیــــعت طـور �عیان نگهد�شت بـغرض عـقد:500مادۀ

. د�رد جــــو�ز مـالـــــک، بــه آ�ن عیـــن رد و عاریت طــور بــدل بـدون یا �جــاره طـور بــدل یا آ�ن �ز �نـتفاع بغـرض �عیـان بـرمنـافع عقــد:501مادۀ

. میباشد صحیح معیین خـــــدمت یـــــــا معین عمل �جر�ی بغــــــرض عقــــــد:502مادۀ


(1. گردد( می و�رد آ�ن بـــر عقـــد مـــوضـــوعیـــکه و عقد مخصوص �لفاظ عاقدین، وجـود �ز �ست عبارت عقد �نعقـاد شــرط(2. عامه( آ�د�ب و نظام بـا آ�ن مخالفت وعدم مفیـدیت عقد، حکم بر�ی علیه مـعقود قابلیت عاقدیـن، �هلیت �ز �ست عبارت عـقد صحت شرط

:503مادۀ . میشود پند�شته باطل عقد چنیــــن نباشـــد، موجــــود د�رد ر� آ�ن و�نفاذ �جــــازه حــــق شخصیکه عقد صدور حیـــن هــــرگاه

:504مادۀ . گردد می تنظیم آ�ن به مربوط �حکام توسط عقد هر خصوصی وقو�عد گردد می تطبـیق عقود برتمام عقد به مربوط عمومی قو�عد

عقد – ارکان دوم مبحثرضاء – اول فرع

:505مادۀ . واجبار اکراه بـدون عاقدین رضـــائیـــت از است عبــــارت عقــــد صحــــت شـــــــرط

:506مادۀ (1. گردد( می منعقد طرفین وقبول �یجاب به عقد(2. گردد( می �ستعمـال عقد �نشاء بر�ی عرف در �لفاظیکه �ز �ست عبارت وقبول �یجاب

:507مادۀ . . باشد �ر�ده آ�ن �ز حـال زمان �ینکه بر مشروط باشد می جایز نیز �مر یا مضارع صیغۀ به و بوده ماضی صیغه به قبول و �یجاب

:508مادۀ . باشند نموده صیغه �یــــن با ر� عقـــد �نشاء قصــد عاقدین که گردد می منعقد وقتی �ستقبـــــال صیغۀ به عقــــــد

:509مادۀ . می گرفته صورت نماید، داللت u صراحتا عقد یک برحقیقت وستدیکه داد به اراده اظهار همچنان میگیرد صورت باشد، متداول u عرفا اشاراتیکه یا و نوشته گفتار، توسط اراده اظهار

تو�ند.:510مادۀ

. باشند گذ�شته شرط عاقدین ویا قانون آ�نر� بودن صریح �ینکه مگر تـو�نـد، می گرفته صورت ضمنی طور �ر�ده �ظهار:511مادۀ

. مگر میشود، پنداشته آن به علم حصول قرینه مقابل بطرف اراده اظهار وصول نماید حاصل علم آن به مقابل طرف که گردد می مرتب آثار اراده اظهار بر وقتی. باشد د�شته وجود آ�ن برخلاف دلیـلی �ینکه

:512مادۀ . میشود پند�شته باطل باشد، هم مـؤقت �ختـلال �ین گرچه گردد، ممیزه قوۀ فقد�ن موجب �یـکـه عـقلی �ختلال ویـا بیهوشی حالت در �ر�ده �ظهار

:513مادۀ د�شته علم شخص نیت یا شده �ظهار �ر�دۀ مخالفت به مقابل طرف �ینکه مگر شود، نمی پند�شته باطل باشد، شده �ظهار شخص �لضمیر مافی خلاف �یکه �ر�ده

باشد.:514مادۀ

در کــــه گردد، معلوم چـنان معامله طبیعت یا و ظاهری قرائن از یا نموده تصریح خود الزام بعدم اینکه مگر گیرد، می قرار ملزم خود ایجاب سبب به هرشخص. باشد ند�شته وجـود �لز�م قصد �یجاب

:515مادۀ حینیکه گردد، �هلیت فاقد باشد، شده مرتب مطلوب �ثر وی قبول یا �یجاب بر آ�نکه �ز قبل یا نماید وفات گردیده صادر قبول یا �یجاب وی �ز شخصیکه هرگاه

. طبیعت یا اراده اظهار اینکه بر مشروط گردد می مرتب آن بر مطلوب واثر شده پنداشته صحیح عقد نماید، حاصل علم قبول یا ایجاب ازهمچو مقابل طرف. ننماید دلالت �مر �ین بخلاف معامله

:516مادۀ (1. گردد( منصرف خود �یجاب �ز معیینه میعاد تاختم تو�ند نمی کننده �یجاب باشد، شده تعیین میعاد قبول، بر�ی هرگاه(2. تو�ند( می شده معلــــــوم مــــــــعاملـــه طــبیعت یـا و ظــــــاهری قر�ئن �ز ًاا �حــیانـــ قــبول میعاد، تصـریح عـدم صــورت در

:517مادۀ . کننـده �یجاب �گـــــر د�رند �ختیار آ�ن رد یا بـقبـول عقـد مجـلــــــس ختـم تـا �یجاب �ز بـعد عـــاقدین

داللــت کـــه شـــــود صـادر عـاقدین از یـــکی از عــــملی یــــا گفـتار چـنان ویا نــــموده رجـــــوع ایـــــجـاب از مـقابل، طرف قـــبول از قـبل و ایجاب صــــــدور از بعد. مـیگــردد ســاقط �عـتـبار �ز نـــیز آ�ن �ز بـــــعد قـــــبول و بــــوده بـاطـل �یــــجـاب چـــین نمـــــــاید، قــــبول �ز �نـصر�ف بـــر

: 518مادۀ . میشود د�ده �عتبار آ�خرین �یجاب به شود، صادر مکرر طور قبول �ز قبل �یجاب گاه هر

: 519مادۀ . دالیل اینکه مگر نماید، رد آنرا نمیتواند بـاشد، شده صادر او خود مطالبه اثر به ایجاب اگر نماید رد آنرا تواند می است، گردیده وی متوجه ایجاب شخصیکه

. باشد د�شته آ�ن رد به معقولی: 520مادۀ

. شـود می شناخته جدید �یجاب وبحیث شده پند�شته �یجاب قبول،رد چنین نماید، و�رد �یجاب در ر� تعدیلی ویا تقیید زیادت، قبول، هرگاه: 521مادۀ

. طرفین الزام برای مسائل ازین بعضی بر موافقـه باشد آمده بعمل عقد اساسی مسائل جمیع بر طرفین Sموافقۀ کـه میشود حاصل وقتی وقبول ایجاب بین مطابقت. باشد نمی کافی

: 522مادۀ (1 . عقد( تمام �ینکه مگر میشود پند�شته تمام عقد چنیــــن نمایند، مؤکول آ�ینده به ر� مسائل وتفصیل نموده مو�فقه عقد �ســـــاسی مسائل جمیع بر طرفین گاه هر

. باشد گردیده مشروط مسائل تفصیل بر مو�فقه بهداشت( 2) نظر بادر حالــــت چنین در محکمه نـــمایند، دعـــوی واقامه داشته اختالف نگردیده حاصل آن بر مـــوافقه u قبال کــــه مسائلی مـورد در طرفین اگـــــر

. نماید می حکم وعـد�لت عــرف قــانون، �حـکام به مــــــطابق معــــاملـــــه طبیعت:523مادۀ


(1 . �حکام( یا طرفین بر�ینکه مشروط باشد کرده حاصل علم مقابل طرف قبول �ز کننده �یجاب که میشود پند�شته کامل ومکانی زمان در غایب طرفین بین عقد. باشد نکرده تصریح آ�نر� مخالف قانون،

(2. است( شده حاصل علم آن به که میشود فرض چنان کننده ایجاب به وصول بمجرد قبول: 524مادۀ

. شود می پنــــد�شــته غـــایـــب طرفین بین عقد مانند مکان، حیث و�ز حاضر طرفین بین عقد ماننـد زمان، حیث �ز آ�ن مماثل وسایل یـا تیلفون بوسیله عـقد: 525مادۀ

. . میشود پند�شته قبول �ست بیان به محتاج موردیکه در ســـکوت شـود نمی د�ده نسبت کننده سکـوت بـــه قولی هــیچ:526مادۀ

منفعت به ایجاب ویا باشد گرفته صــورت تـــعامل این اساس به نیز وایجاب داشته وجود سابقه تعامل عاقـدین بیـن که میشود پنـداشـته قــبـول وقـــتی ســـکوت. باشد مقابل طرف خالص

:527مادۀ . باطل داوطلبی این گرچه باشد گرفته صورت داوطلبی آن بر زاید که گردد می ساقط اعتبار از وقتی اول طلبی داو گردد می کامل طلبی داو آخرین با مزایده عقد

. شود د�ده قر�ر معطل گیرد، تعلق شخصی به �ینکه بدون مز�یده یا باشد:528مادۀ

. شود می شنـــاخــــته آ�نهــا قبـول تــــابـع و�قلیت گردیـده متحقـق �کثریت برضایت قـبـول جـمعی دســته عـــقـود در: 529مادۀ

. . میباشد مناقشـه قابل غیـر شر�یط �ین گردد می متحقـق نموده وضع کننده �یجاب که شر�یطی حدود در تسلیمی مجرد به �ذعان عقـود در قبول: 530مادۀ

مــــسائل( 1) جـــمیـع کـه میگردد تـــمام وقتـی عقد این نماید، مـی تــعهـد آیــــنده در را معیینی عقـد ابرام آنـــهـا، از یـــکی یـا عــاقــدین آن بـــموجب اتــــفاقیکـه. باشد شده تـــعیین یـــابد، �بــــر�م عــــقد آ�ن در باید مدتیکه با نــــظـر مـــورد عقـد �ســـاسی

می( 2) عقد این ابرام به وعده متضمن که ابتدائی دراتفاق شکلیات همچو وجود باشد، گردانیده مشروط را معیینی شکلیات رعایت عقد، اتمام برای قانون اگر. میشود پند�شته ضروری نیز باشد،

:531مادۀ (1. . باشد( کرده تصریح آ�نر� خلاف عـرف ویا طـرفین مو�فقه �یـنکه مـگر شود می شمرده عـقد قطعیت بـر دلیل عقد، �بر�م حین بیعانه تـــادیـۀ(2 . بیعانه( �صــــــل پــــــــرد�خــــت مـوجـب گـــیرنده بـــیعــــــانه �نـــصر�ف نــــد�رد ر� آ�ن �ســـترد�د حـــق شــــود، مــــنصرف عـــــقد �بـــر�م �ز دهـــنده بــیعانه �گر

. گــــردد مــــی آ�ن ومـــــعادل:532مادۀ

. گردد می وضع قیمت �صل �ز بیعانه گردد، نافذ شده پرد�خته بیعانه آ�ن �ثر به تعهدیکه هرگاه:533مادۀ

. شود می مسترد بیعانه گردد، فسـخ طرفین مو�فقه ویا خطا �ثر به یاعقد گـردد ممکن غیر نباشد، عاـقدین �ز یکی هیچ قصور �ز نـاشی عللیکـه بنابر عـقد تنفیذ هرگاهعقد – در نیابت دوم فرع

:534مادۀ . باشد کرده حکم آ�ن مخالف قانون �ینکه مگر د�رد، جو�ز نیابت یــا �صالت طور عـــقد

:535مادۀ . گردد می متوجه �و شخص به آان ب مربوط وجایب و حقوق میدهد، �نجام ر� عقدی ًاا �صالت شخصیکه

:536مادۀ (1. گـــیرد( مـــی صــــورت قــــانـــون بحکم یا طرفین بمـو�فقـۀ عـــــقـــد در نـــیـــابت(2. گردد( می تعیین قانون توسط قانونی نیـــــابـت ودر �صیل طرف �ز طـرفین مو�فقه صورت در نایب صلاحیت حدود

: 537مادۀ به وقوف چنین بودن یاحتمی و خاص �حـو�ل �ز بعضی به وقوف �ثر�ت یا �ر�ده عیوب به مربوط ملاحظات

. اصیل شخص نه گیرد، می تعلق نایب، شخص:538مادۀ

. گیـرد می تعلق �صیل شخص بــه آ�ن �ز ناشی وجایب و حقوق دهد، �نجام �صیل �سم به ر� عقدی خود صلاحیت حـدود در نایب هرگاه: 539مادۀ

. ـاشـد ب و�قف وی نیابت �ز عقد مـقابل طرف �ینکه مگر گیرد، می تعلق نایب شخص به آ�ن �ز ناشـی آ�ثار عقد، حین در نیاـبت وصف �ظهار عدم صورت در:540مادۀ

. گیرد می تـعلق وی، مقام قایم یا و �صیل به آ�ن �ز ناشی آ�ثار نباشنــد، و�قف عقد حین در نیابت میعـاد ختم �ز عقد مـقابل وطـرف نایـب هـرگاه:541مادۀ

. تجـارت قـــواعـــد یا قانون در حاالتیکه نماید تائید آنرا u بعدا یا داده اجازه او به u قبال اصیل اینکه مگر دهد، انجام اصیل بنام یا خود برای را عقدی تواند نمی نایب. باشد می مستثنی حکم �ین �ز گـــردیده، بینـی پیش دیگـری طور

عـقد – در رضــــا صــــحـــت ســــوم فـــــرععقد – اهلیت اول جزء

:542مادۀ . باشد شده محدود یا سلب قانون توسط �و �هلیت �ینکه مگر د�رد، ر� عقد �هلیت هرشخص

:543مادۀ . باشد د�ده �جازه وی ولی �گرچه میشود، پند�شته باطل ممیز غیر صغیر تصرف

:544مادۀ (1 . باشد،( وی بضرر u کامال مذکور تصرف صورتیکه در باشد نداده اجازه وی ولی اگرچــــــه دارد، جواز باشد، وی منفـــــعت به u کامال که ممیز صغیر تصرف

. باشد د�ده �جازه وی ولــــی گـــــرچــــــه میشود پند�شته باطل(2. میباشد( موقوف رشد سن به رسیدن �ز بـعد �هلیت ناقص شخص �جازه یا وی صلاحیت حدود در ولی �جازه به وضرر نفع متضمن تصرف

:545مادۀ . میشود پند�شته باطل حجر بر مبنـی قر�ر ثبت �ز بعد معتوه و مجنون تـصرف


(2. باشد( د�شته علم آ�ن به مقابل طرف یا بوده شایع عقد حین بودن ومعتوه جنون حالت �ینکه مگر شود، نمی پند�شته باطل برحجر مبنی قر�ر ثبت �ز قبل تصرف:546مادۀ

(1. باشد( می ممیز صـــغیر تصرفـــات �حکام تابـــع حجر، بر مبنی قر�ر ثبت �ز بعد غفلت به مبتلا یاشخص سفیه تصرف(2. باشد( گرفته صورت توطئه یا �ستـثمار نتیجۀ در �ینکه مگر شود، نمی پند�شته �بطـال قابل بوده صحیح بـرحجر مبنی قر�ر ثبت �ز قبل تصرف

:547مادۀ . باشد د�ده �جازه مورد در محکمه که میگردد صحیح وقتی گرفته، قر�ر علیه محجور غفلت یا ســفاهت سبب به که شخصی وقف یا وصـیت

:548مادۀ حدود در شده، د�ده �جازه وی به محکمه طــرف �ز آ�ن تسلیمی که �مو�لی �د�رۀ به مربوط �مور در گرفته، قر�ر علیه محجور سفاهت سبب به که شخصی تصرف

. باشد می صحیـح قانون �حکام:549مادۀ

. باشد می بطلان قابل قضائی مساعد �شتر�ک بدون وی تصرف نوع هر مساعد، تعیین بر مبنی قر�ر ثبت �ز بعد باشد، گردیده تعیین قضائی مساعد شخصی بر�ی هرگاه:550مادۀ

. . نمیگردد خساره جبر�ن به وی �لز�م مانع �مر �ین باشد، برده بکار حیله خود �هلیت نقص �خفای بر�ی درصورتیکه نماید مطالبه ر� عقد بطلان میتو�ند �هلیت ناقص شخصعــــقد - در رضــــــا عیـــــــوب دوم جــــــزء

اکراه - اول:551مادۀ

. بـــاشـد معنوی یا مادی �کر�ه خو�ه ند�رد، رضایت آ�ن به که عملی �جر�ی به حق، بدون شـخص، گرد�نیدن مجبور �ز �ست عبارت �کر�ه: 552مادۀ

: است نوع دو اکراه. وناقص تام

: 553مادۀ . میشود گفته ناقص �کر�ه فاحش غیر خطر به تهدید مـالی یا جسمی فاحـش خطـر به تهدید �ز �سـت عبـارت تام �کـر�ه

:554مادۀ . . گرد�ند نمی فاسد ر� �ختیار برده �زبین ر� رضــا ناقص �کر�ه گـرد�ند فاسدمی ر� �ختیار برده بین �ز ر� رضا تام �کر�ه

:555مادۀ نظر در با میتواند محکمه شده، پنداشته اکراه باشد، حیثیت منافی که خطری به تـــــهدید یا و شخص محارم یا همسر والــــــدین، به ضرر رسانیدن به تــــــــهدید

. نــــــماید �رزیابی ر� تهدید وکو�یف، حالات د�شت:556مادۀ

. کند می فرق تهدید، نوع وخفت شدت منحیث آ�ن، أاثیر ت �ند�زۀ و �وصاف �جتماعی، حالـت سن، �شخاص، به نظر �کر�ه:557مادۀ

صورت در را اکراه وقوع شــده تهدید شــخص و بـــوده قادر تهدید عمل اجرای بـه کـــننـده، تهدیـد شخـص که دارد اعتبار وقتی برد، می بین از را رضا اکراهیکه. پند�رد حتمی غالب گمان بـــه تـهدیـد موضوع �جـر�ی عدم

:558مادۀ . باشد نمی صحیح عقد گردد، ثابت عقد �بـــر�م در �کر�ه �نو�ع �ز یکی وقوع هـــرگـــاه

:559مادۀ . مــرگ بـــا حــــق ایـــن نماید فــسخ را عقد آن، رفع از بعد میتواند، شده تـــهدید باشـد، گرفتـه صورت فسخ قــابل عقـود از عقـدی مـورد در اکــراه هـــرگـــاه

. میشود شــناخته �و مـــقام قــایم مــتوفی ورثۀ نـــرفته، بــــین �ز عـــقد طـــرفین یـا کنـنـده تــهدیـــد: 560مادۀ

. . میگردد عقدصحیح دهد، �جازه آ�ن به ضمنی یا طورصریح شده، تهدید شخص تهدید، رفع �ز بعد هرگاه میگردد منعقد فاسد بصورت شده، تهدید شخص عقد:561مادۀ

. غیر تصرف هـرنـوع حالت چنین در نماید می افـاده را فاسد مـلکیـت مبیعه، قبض نـــبوده، موقوف تــهدید رفع از بعد وی اجازه به شـده تهدید شخص عقود نفاذ. باشد مـی مــخیر تـصرف، روز قـیمت یا تـسلیم روز قـیمت مــطالبۀ در شـده تهـدید شخص بوده صحیـح نـقـض، قــابل

غلطی – دوم: 562مادۀ

: میگردد رعایت آ�تی �حــکام بـاشد، �لیه مشار و مسمی علیه مـــعقود و گرفته صورت غلطی عقد مــوضوع در هــــرگــاه1. میشود- شـناخـته باطل عقد مسـمی وجود عدم نسبت و گرفته تعلق مسمی به عقد جنس، �ختـلاف صـــــورت در2 . عـقد- حالت �یـن در مـیگـردد منعقـد �لیه مشـار بــــودن مـــوجود ونسبت گـرفتـه تعـلق �لـــیـه مشار بـــه عـــقـد وصــــــــف، �ختـــلاف و جنس �تــحـاد صورت در

. بـــاشد مـــی مخیر عــــقد �بـر�م و فـسخ در وصف، مــــوجـودیت عـدم نـــسبت کـــننده،: 563مادۀ

�ز یــا شـــده و�قع غلطی عیـن در نیز وی مــقابل طـــرف کـــه نماید مطالبه ر� عقد فسخ تو�ند می شرطی بـــه گــــردیــده، و�قع �ساسی غلطی در که شـــخصی. گـردد و�قف آ�ن به تو�نست می سهولت بـه �ینکه یا و بوده و�قف غلطی

: 564مادۀ . میشود پــند�شته �سـاسـی غلطی، چنین ورزید، می �متناع �بـر�م �ز آ�ن بر وقـوف صورت در کننده عقد کـه باشد فاحش �ند�زۀ بـه غلطی هرگاه

: 565مادۀ چنیـن باشد، بوده عقد انعقاد Sعمدۀ سبب کننده عقد وصف یا شخصیت نحویکـه به باشد شده واقع کننده عقد اوصـاف از وصف در یا شخص در غلطی هـرگـاه

. میشود پند�شته �ساسی غلطی:566مادۀ

. باشد کرده تصریح آ�ن مخالف قانون مگر�ینکه گردد، متحقق عقد به مربوط دروقایع غلطی شر�یط که میشود پند�شته فسخ قابل وقتی قانون در غلطی سبب عقدبه: 567مادۀ

. باشد می حتمی آ�ن تصحیح و ند�شته أاثیـر ت عقــد صحت در مادی یا حــسابــی غلطــی: 568مادۀ


. برای مقابل طرف اگر باشد آنـــسـت مقتضای نیت حسـن آنچه معارض که نمـاید تــــمسک طوری آن به تــــواند نمی گردیده، واقع غــــلطی در که شـــخصی . میشود پند�شته ملزم عقد �بر�م با نماید، گی آ�ماده �ظهار عقد �ین تـــنفیـذ

: 569مادۀ . میباشد تطبیق قابل نماید، نقل دیگری به شده تحریف ر� عقد طرفین �ز یکی �ر�دۀ که و�سطی هر یا قــــــاصد مورد در غلطی به مربوط �حکام

وغبن – فریب سوم جزء:570مادۀ

اگر وسایل این نحویکه به بکشاند، عقد انعقاد شدن راضی به را عقد مقابل طـــرف که ایست فعلی یا قولی آمیز حیله وسـایـــل بــــردن بــــکـار از عبـارت فـــریب. آ�مد نمی بمیان عقد در وی رضایت نمیشد، برده بکار

:571مادۀ (1. نماید( مطالبه ر� عقد فسخ تو�ند می خورده فریب گردد، مقابل طرف متوجه فاحش غبن عقد، یکطرف فریب سبب به هرگاهبه( )2) رسیده بفروش مال که وقیمتی عقد هنگام در مال حقیقی قیمت بین تفاوت که شود می گفته فاحش وقتی .15غبن گردد( بالغ آ�ن �ز بیشتر ـا ی فیصد

:572مادۀ . نماید ثابت ر� مقابل طرف تدلیس و غش که نماید مطالبه ر� عقد فسخ تو�ند می وقتی خورده، فریب �مانت درعقود شخصیکه

:573مادۀ . . میشود پند�شته تدلیس فریب �ین آ�ید می بـوجـود حقیقت کتمان بمحض سلبی، فریب

:574مادۀ فریب به را مـــــقابل طرف آگاهی کــــــه نماید مطــــــالبه آنـرا فسـخ میــــــتواند وقـــتـی خـورده فریب عقد، در ثالث شــــــــخص طرف از فـریب وقـوع صـــورت در

. نماید ثابت آ�گاهی، چنین کسب بـــه ر� �و بودن قادر یا عقد هنــــگام ثــــــالث شخص:575مادۀ

(1. میگردد( عقد فسـخ موجـب فاحش، غبـنمــــگـر( 2) نــماید، فسخ را عقد تواند نمی باشـد، داده نشان رضایت آن وبـــه بـــوده واقـــف غبن بر عقد هنگام گرفته، صــورت غبن مورداو در شـخصیکه اگــر

. باشد ر�جع مقابل طرف فریب به یا و حقیقت کتمان دروغ، معلومات �ز ناشی وی رضایت �یـــنکه(3. گردد( می عـقـد فـسـخ مــوجـب باشـد، گرفتـه صـورت نحـویکه هر بـه محجـور شخص مال و وقف دولت، �مـو�ل مورد در فاحش غبن

:576مادۀ . ند�رد جو�ز غبن وجود بر مبنی �عتر�ض گیرد، می صورت علنی مز�یده طریق �ز عقودیکه در

:577مادۀ خورده فـریب شــخص گردد، موجود عقد در فاحش غبن آ�ن �ثر به و آ�مده عمل به �ستفاده سوء عـاقدین �ز یکی �در�ک ضعف یا و تجربه عدم یـا �حتیـاج �ز هرگـاه

. نماید مطالبه معقول باند�زه ر� خود وجایب تنقیص یا عقد بطلان عقد، �نعقاد تاریخ �ز یکسال مدت خلال در تو�ند می: 578مادۀ

. نماید �نصر�ف فسخ دعوی �ز معاوضه عقود در تو�ند می مقابل طرف شود، پند�شته کافی نموده، تعین قاضی ر� آ�نچه پرد�خت غبن، رفع بر�ی هرگاهعقد – موضوع چهارم فرع

:579مادۀ . عین، را عقد موضوع میشود پنداشته حتمی باشد، داشته را عقد حکم وقابلیت شده داده نسبت آن به عقد موضوعیکه وجود عقد، از ناشی وجیبه هرنوع برای

. . تو�ند می گرفتـه قـر�ر عقد موضوع عمل، یک �متناع یا �جر�ء همچنان میتو�ند د�ده تشکیل مـالی حقوق سایر یا منفعت دین،:580مادۀ

. میشود پند�شته بـاطـل عقد آ�ن غیر در باشد، ومجاز تعیین قابل یا معین ممکن، باید عقد �ز ناشی وجیبه موضوع:581مادۀ

(1. میشود( پند�شته باطل عقد بـاشد، مستحیل ًاا ذ�ت وجیبه موضوع هـرگاهوجیبه،( 2) ایفای بعدم نظر ومدیون صحیح عقد شود، پنــــــــداشته مستحیل مدیون شخص مورد در تنها و نـبوده مستحیل u ذاتـــــــا وجیبه مـوضـوع صـــورتیـکه در

. بـــــاشـــــــد می خساره جبر�ن بـــــه مکــــــــلف:582مادۀ

. . میشود پند�شته فاسد عقد گردد، منازعه به منجر وجیبه موضوع جهالت �گر گـردد فاحش جهالت مانع که باشـد ومعلوم معیین طوری باید ه وجیـب مـوضوع:583مادۀ

(1 . و( �شاره به تعیین عقد، مجلس در وجیبه موضوع وجود صورت در گیرد مـی صورت آ�ن مقد�ر تعیین یا ممیزه �وصاف و جنسیت بیان با وجیبه مـوضوع تعیین. باشد مـــی حتمی برد، مــــی بــــین �ز ر� فاحش جهالت که آ�نچه تمـام بیان و گرفته صورت مکان تعیین به آ�ن غیر در

(2. شود( نمی پند�شته کافی موضوع تعیین بر�ی وصف یا �ند�زه ذکر بدون موضوع جنسیت بیان:584مادۀ

. باشد د�شته ر� تعیین قابلیت یا گــردیده معین باید مذکور عمل دهد، تشکیل عمل یک �جر�ی ر� وجیبه موضوع هرگاه:585مادۀ

محکـــمه آ�ن، بودن عادلانه غیر یا تعــیین در أاخیر ت صورت در باشد، شده گذ�شته ثالث شخص یا طرفین �ز یکی بدوش عقد در وجیبه موضوع تعیین هرگاه. نماید می تعیین ر� وجیـبه مـــوضـــوع

:586مادۀ مـــوضـوع تــــعیین یا نداشته آنرا اراده یـــا نــــبوده قادر آن تعیین به مذکور شـــخص درحـــالیکه شود، گذاشته ثالث شخص اختیار بـه وجیبه مـوضـوع تعیـین هــــرگـاه

. شود می پند�شته بـــاطل عـــقد بـــاشد، نگرفتـه صورت مناسب مدت خـلال در یا عادلانه طور وجیبه:587مادۀ

. باشد ند�شته منافات یافته، �ختصاص آ�ن به موضوع �یکه �صلی هدف با که باشد د�شته ر� معامله قابلیت طوری باید وجیبه موضوع:588مادۀ

. دیــــن پـرداخت در پـول نـرخ تنـزیل یا صعود باشد مـی مکلف گردیده ذکـر عـــقد در مقداریکه پرداخت بــــه مدیـــون بـــدهد، تشکیل نقود را وجیبه مـوضوع هــرگاه. بـــاشد یـــافته تـــصریح دیـــگری طــــور طـــرفین مــــو�فـــقه یا قانـــون در �ینکه مگر نــد�رد، أاثیر تـ

:589مادۀ (1. نباشد( موجود آ�ن در وضرر جهالت نبوده، تخمین بصورت که د�رد جو�ز بشرطی عقد گردد، متحقـق آ�ینده در وجیـبه موضوع موجودیت هرگاه


(2. نماید( حکم آ�ن مخالف قانـون �ینکه مگر باشد، د�شته رضایت آ�ن به مالک گرچه ند�رد، جو�ز �و حیات حال در شخص متروکه مورد در معاملـه:590مادۀ

. میشود پند�شته باطل باشد، عـامه آ�د�ب و نظام مخالف وجیبه موضوع هرگاهسبب – پنجم فرع

:591مادۀ . باشد گرفته قر�ر آ�ن به رسیدن مشروع وسیله عقد که �یست �صلی مقصد �ز عبارت سبب

:592مادۀ . میشود پند�شته باطل عقد باشد، ند�شته وجود ًاا �صل یا بوده عامه آ�د�ب و نظام مخالف وجیبه سبب هرگاه

:593مادۀ . گردد موجود آ�ن نفی به دلیل �ینکه مگر میشود، پند�شته �صلی حالت وجیبه، هر در مشروع سبب وجود

:594مادۀ . گردد ثابت آ�ن خلاف �ینکه مگر میشود، پند�شته حقیقی سبب یافته، تصریح عقد در سببیکه

عقد – شرایط مبحثسومعمومی – احکام اول فرع

:595مادۀ (1. گیرد( می صورت خاص صـــیغـۀ بـــه کـــه آ�ینده زمان به مـــتعلــــق �مـــر در آ�یـــنــــــده بـــه تعهـد �ز �ســـت عـــبارت شـــــرطزمان( 2) در دیگری امر شدن متحقـق بر آینده به متعلق امر گردانیدن مرتب از اسـت عبارت تعلیق،

. شـرط ادوات از یکی توسط آینده،:596مادۀ

. گردد می نافذ �لحـال فی بوده منجز عقد چنین نباشد، منسوب آ�ینده زمان به بوده شرط به معلق غیر عقد صیغۀ هرگاه:597مادۀ

. باشد گردیده موجود شرط که شود می لازم آ�ن حکم و یافته �نعقاد وقتی و�قف، شرط به معلق عقد:598مادۀ

. . ند�رد �عتبار بـاشـد عامـه آ�د�ب و نظام مخالف شرطیکه یـا مستحیل �مـر بـــه تعلیق میشود و�قع �لحال فـی موجود، �مر به معلق عقد:599مادۀ

(1 . آ�نچه( رد بر د�ئن صورت درین میگردد، فسخ عقد گردد، موجود شرط هرگاه میشود پند�شته لازم وغیر نـــافذ بـاشد، فاسخ بـشرط مـــعلق آ�ن فسخ عقدیکه. . میشود لازم عقد نگردد، مـوجود شرط �گر میشود پند�شته مکلف ضمان پرد�خت به �مکان، عدم صورت در و نموده �خذ

(2. میشود( پند�شته نافذ شرط، تحقق وجود با �شیاء �د�ره مورد در د�ئن تصرفات:600مادۀ

پنــد�شته �عــــتبار قـــــابـل عـــقد وقـوع زمـان آ�ن �ز آ�ثـار مـــعلق، عــقد در شـــط بـــاتحققیـــــــا. وجــــــــود که شــود معلوم عقد طــبیعـت یــــا عـــاقدین �ر�دۀ �ز �یــنکه مـــگر مـــیشود

. است گردیده مربوط شرط، تحقـق وقــت بـــــه وجــــــیبه زوال:601مادۀ

. نمیتو�ند شده مرتب شرط بــر رجعی �ثر گردد، ممکن غیر مــــدیــون دخالت بدون خارجی سبب بنابر شرط، تحقق �ز قبل عقد، تنفیذ هرگاه:602مادۀ

. وحـــکـم یــــافتـه �نعـــقـاد �لـــحال فـی عـــقـد چنین بــــاشـــد شــده د�ده نسبت آ�یـــنده زمــان بـــه آ�ن نـــفاذ که عـقدی �ز �ست عبارت آ�یـــنده، بــــه مـــوکول عـقد. شـــود مـــی �نــــد�خته تعـــویق به معینه زمـان �لـی آ�ن

:603مادۀ طوری مربوط احـوال یا قانون نص عقد، از اینکه مگر میشود، پنداشته مدیون مصلحت به عقد در تأجیل

. است گرفته صورت عقد، طرفین یا دائن مصلحت بمنظور تأجیل که گردد معلـــوم:604مادۀ

. شود منصرف آ�ن �ز خود �ر�دۀ به میتو�ند �ست، گرفته صورت �و نفع به أاجیل ت شخصیکه:605مادۀ

باشد، نشده پرداخته u اصال یا و تنقیص مدیون تأمینات یا گردیده صادر گرفته، صورت او نفع به تأجیل شخصیکه افالس سبب بـه امـــوال حــــجز حــکم هـــرگاه. میگردد ساقط أاجیل ت حق

:606مادۀ که بـــاشد شده مــو�فقه طــــوری یـــا و باشد گردیده مدیون مـرگ سبـب د�ئن یا د�شتـه عینی أامــینات تـــ دیـــن �یـــنکه مـــگر مــیرود، بین �ز مــدیون مــرگ بــا أاجیل تـــ

. . ند�رد أاثیر تـــ دیــــن أاجیل تــــ در د�ئن مرگ رود نــمی بین �ز نیز مـــدیـون مـرگ صـورت در أاجیل تــــشرط – حکم دوم فرع

عمومی – احکام اول جزء:607مادۀ

عقد �قتضای منافی یا و بـوده جاریه تعامـل با مو�فق شرطیکه همچـنان گـرد�ند، موکد ر� عقد حکم یا بوده آ�ن مقتضی عقد شرطیکه یا بـــاعقد مـــناسب شــرط. میشود پند�شته صحیح نبـاشد،

:608مادۀ . میشود پند�شته صحیح آ�ن به مقرن وعقد بوده ملغی نباشد، عاقدین نفع آ�ن در شرطیکه

:609مادۀ . شود می پند�شته باطل نبـــاشـد، مـــوجــــود آ�ن شر�یط �ز یــاشــرطــی رکــن عـــقدیکه

:610مادۀ آن در یــــا و نبوده جـاریـــــــه تعامل با موافق شرطیـــــکه همچنان نگرداند، مـوکد را عقـد حکم یا نبوده آن مقتـضـی عقد شـــــــــرطیکه یا باعقد مناسب غیر شــــــرط

. میشود پند�شته فاسد شرط باشـــد، رفته بکار فریب:611مادۀ

. میشود پند�شته موقوف عقد باشد، گردیده سلب آ�ن در تصرف �نو�ع �ز نوعی یا کامل تصرف صلاحیت عقدیکه


:612مادۀ . میشود پند�شته لازم غیر عقد کند، �فاده ر� عقد �ز رجوع که باشد شرطی متضمن عقد هرگاه

باطل – عقد دوم جزء:613مادۀ

. باشد مشروع غیر ًاا وصف و ًاا �صل که آ�نست باطل عقد:614مادۀ

. باشد گرفته صورت قبض گرچه نـماید، نمی ر� حکمی و�فادۀ نگردیده منعقد ًاا �صل باطل عقد:615مادۀ

. نماید می حکم عـادلانه بضمان محکمه باشد، متعذر بدلین رد صورتیکه در میباشد حتمی �صلی حالت و�عادۀ بدلین رد باشد، گردیده نافذ باطل عقد هرگاه:616مادۀ

. نمایند تمسک عقد بطلان به تو�نند می ذیعلاقه �شخاص ند�شته، قانونی �ثر باطل برعقد �جازه:617مادۀ

. . نـباشد تجزیه قابل عقد �ینکه مگر میشود پند�شته صحیح مستقل عقد بحیث متباقی قسمست گــردد، ظاهر عقد �ز قسمتی بطلان هـرگــاه:618مادۀ

. . باشند نموده �ر�ده آ�نر� عاقدین �ینکه بر مشروط میشود پند�شته صحیح دوم عقد �عتبار به مذکور عقد گردد، موجود دیگری عقد صحیح �رکان باطل عقد در هرگاه: 619مادۀ

. گردد می ضمان مستوجب عادی حادثۀ بحیث مگر نگردیده، قانونی عقد �ثر�ت به منتج باطل عقدفاسد – عقد سوم جزء

: 620مادۀ . فاسد خارجی �وصاف بعضی �عتبار به مگر باشد ند�شته وجود خللی آ�ن موضوع و رکن در بوده صحیح ًاا �صل بنحویکه باشـد، مشروع غیر ًاا وصف و مشروع ًاا �صل که آ�نست فاسد عقد


. باشد گرفته صــــورت آ�ن مـالک رضای به قبض �یــنکه مــگر کــند، نـــمی �فــاده ر� علیه معقود ملکیـت فاسـد عـقد:622مادۀ

. میشود پند�شته فاسد عقد شرط، چنین �ثر در ند�شته جو�ز فاسد بشرط عـــقد، و�قتر�ن تعلیق معاوضوی، عـقـود در:623مادۀ

. . میگردد آ�ن بطلان موجب فاسد شرط به عقد تعلیق باشد می ملغی شرط بوده، صحیح عقـد فاسـد، بشرط معاوضوی غیر عقود �قتر�ن صورت در:624مادۀ

شرط میشود، پنداشته صحیح فاسد شرط به آن اقتران یا و گردیده منعقد مناسب غیر یا مناسب شرط به آن تعلیق باوجود شود، شناخته محض اسقاطات عقودیکه. گردد می ملغی درینصورت

: 625مادۀ . میشود پند�شته ملغی فاسد شرط بوده، صحیح فاسد وشرط مناسب شرط به آ�ن تعلیق شود، شناخته �طلاقات عقودیکه

: 626مادۀ . باشد رفته بین �ز فساد سبب �ینکه مگر نماید، فسخ ر� فاسد عـقد تــو�نند، مــی شان ورثه یا عقد طرفین �ز هـــــریــــک

:627مادۀ . ند�رد جو�ز فسخ، حق �ز تنـازل و ند�شتـه قانونی �ثـر فــاسد بــرعقد �جـازه

:628مادۀ . نمایند فسـخ آ�ن �ز وبعد قــبض �ز پــیش ر� عــقـد تو�نـند می طـرفین شــود، مــوجود عــقد نــفس در فساد هـرگاه

:629مادۀ . طــرفین همچنان بــرود بیـن از طرفین بـرضایت فاسد شرط اینکه مگر نمایند، فــسخ قبض از پیش را عقد توانند می طرفین گردد، موجود شرط اثر بــه فساد هرگاه

. نــمایند فــسخ قـــبض �ز بـــعد ر� عــقد نگردد، منصرف خــود شرط �ز شرط صاحب صورتیکه در تو�نند می عقد:630مادۀ

اسقاط از بعد نمیتواند مقابل طـــرف نـــماید، مـــطالبه قابل طــرف از را عـــقد تنفیـذ و ساقط را شـرط عقـد صحیح جزء تمسـک بـــه واند می فـاسد، شرط صاحب. . آ�یـــد در مـــستقل عقد بحیث کـــه گردد مـی ظاهر وقتی عقد صحیح جزء �ثر کند طالبه ر� عقـد فـسـخ شرط،

:631مادۀ مـال تـــصـرف عـــقد این مـــسمی، نـــه میگردد مــکلف مـــثل یا قـــیمت پـــرداخت بـه مـــتصرف و نموده افــاده را فسـخ قـابل مـــلکیت فــاسـد، عـــقـد در قـــبض

. کند نمی �فــــاده ر� آ�ن �ز و�نــــتفــــاع نـــمـــــوده �فاده ر� شـده قبض:632مادۀ

. علیه معقـود �عادۀ تو�ند، می �صلی مالک صورت درین میگردد ساقط فسخ حق نماید، عقد ثالث باشخص ر� شده قبض مال فــاسد، عقـد در کنـنده قبض هرگاه. . کند مطالبه کننده قبض �ز ر� علیه مــعقود مثل یا قـیمت تو�ند، می ثالث شخص همچنان نماید مطالبه ثالث شخص �ز ر�

:633مادۀ . میگردد لازم زیــادت بـــا شده قبض مـال رد صورت درین گردد، نمی فسخ مانـع منفصل یــا متصل زیادت باساس شده قبض مال در تغیـیر

:634مادۀ . . باشد مالک عمل �ز ناشی نقص �ینکه مگر نماید مطالبه خساره باجبر�ن ر� مذکور مال �عادۀ میتو�ند، مال صاحب باشد، گرفته صورت نقصان �ثر به شده، قبض تغییردرمال هرگاه

:635مادۀ . گردد می لازم مـال قبض روز قیمت و باطل فسخ نماید، شکل تغییر شده قبض مـال هرگاه

:636مادۀ . گردد می ضــــمان مـــستوجب عــــادی حــــادثـــۀ یک بحیث مــــگر نـــگردیده، قانونی عقد �ثر�ت به مـــنتج فــاسد عــقد

موقوف – عقد چهارم جزء:637مادۀ

(1 . آن( در وتصرف عقد بـــرمــــوضــوع شخصیکه Sاجازۀ با مگر گـردد نمی افاده آن از ملکیت ثـــبـوت بـــوده، حقـوقـی اثــــر فــــاقد نــــافذ، غیر مـــوقوف عــقد. باشد صحت شر�یط جــــمله د�ر�ی وی �جـــازۀ و بـــوده صلاحـــیت صــاحب


(2: میشود( پند�شته موقوف ذیل �شخاص عقد1. فضولی- 2. بــفـروشـد- مـــــشتری، غــیر شــخص بــــه دیگر بــــار ر� مـــــال عـــیـن بـــائعیکه3. غاصب- 4. نماید- عدول نیابت، معینه حدود �ز که نایب وکیل یا نایب5. مرهونه- عین مـالک6. . باشد- شده حکم دیگر طور خاص قـــانـــون در �ینکه مگر باشد ز�رع �ز بــذر درحالیکه شده، د�ده زر�عت به �ر�ضی مـالک7. بفروشد- خود و�رث به که موت مرض مریض8. بفروشد- خود و�رث به که مختار وصـی9 . بــــــفروشـــد- مــــــــوت مـــــــرض در مـــریض مــــــورث بــــــــه و�رثــــــــــیکه

10. بفروشد- ر� بدین مستغرقه متروکۀ و�رثیکه11. ممیز- صغیر

12. ممیز- معتوه 13. سفیه-

14. غفلت- به مبتال:638مادۀ

. میشود گفته فضولی دهد، �نجام دیگری شخص طرف �ز ر� تصرفی نیابت یا وکالت بدون شخصیکه:639مادۀ

. . میشود پند�شته باطل عقد �جازه عدم درصورت باشد می موقوف مـالک �جازۀ وبه بوده صحیح فضولی، شخص تصرف:640مادۀ

�و تصــرف بـــه آ�نچه رد و �ر�ئه به وکیل مانند فضولی شخص د�شته ر� قبلی وکالت حکم تائید �ین نماید، تائید ًاا فعل یا ًاا قول ر� فضولی تصرف قانونی، متصرف هرگاه. باشد می مکلف گـــرفـــته قــر�ر

:641مادۀ شخص از آنرا قیمت تواند می مـالک گردد، تلف اجازه از قبل ومـال نموده تسلیم عقد دیگر بطرف گرفته، قرار تصرف موضوع که را مـالی فضولی، شخص هرگاه

. کند مطالبه عقد دیگر طرف یا فضولی: 642مادۀ

مـالک نـــماید، عقد دیگری باشخص آنرا شــــــونده تســـلیم و نموده تسلیم عقد دیگر بطرف گرفته قرار تصرف موضــــــوع که را مـالی فضولی، شــــــخص هــــرگــــاه. دهــــــد �جازه ر� عقد دو �ین �ز یکی تــــــو�ند می

:643مادۀ . نمایند فسخ ر� عقد مـالک، �جازۀ �ز قبل تو�نند می عقد دیگر طرف و فضولی شخص

:644مادۀ . میشوند پند�شته مسوول متضامن بصورت نمایند، �شتر�ک و�حد عقد در فضولی شخص چند هرگاه

:645مادۀ (1 . میشود( پند�شته وکیل ورثۀ ملکفیت مانند �و ورثۀ مکلفیت فضولی، شخص وفات صورت در(2. باشد( مـــی د�ر� ر� مـالــک نـــزد مـکلفیت عیــــن �و ورثــه بــــر�بـــــر در مــــالـک وفــــات صورت در فضولـی، شـــخـص

:646مادۀ . بــاشــــد می شـــرط �جـازه صدور حیـن آ�ن، بـــــــدل و مـال �صــل مـــالک مقابـل طـــــــرف فضولی، شـــــــخـص وجود فضـولـی، تصـرف �جازۀ صــــــحـت بـر�ی

. مــیشـــود پـــــــند�شـــته لازم تـصــــرف صــدور حــین دهـنده، �جــــــــازه وجـــود هــــمچنـان:647مادۀ

. ر� خود �عتر�ض تو�ند می د�رد، ر� �جازه صلاحیت شخصیکه گیرد می صورت ضمنی یا صریح طور د�رد، آ�نر� صلاحیت شخصیکه طرف �ز موقوف عقد �جازۀ. نماید تقدیم عقد، بودن موقوف سبب رفتن بین �ز یا و �هلیت نقصان سبب رفتن بین �ز یا تصرف بر علم تاریخ �ز یکسال خـلال در حد�کثر برعقد مبنی

:648مادۀ . �جازه صدور زمان به نــــه گـــردد، می ر�جع تصرف صدور زمـان به �جازه مـــــــوقـــــوف، تصرف در

:649مادۀ . نـمـاید �نــصر�ف آ�ن �ز گــیرد، مـــی تـعلق �و بـــــه عـقد مـوضـوع ملکیـت حـینیکه نمیتو�نـــد متـصرف موقـوف، تـــصرف در

لازم – غیر نافذ عقد پنجم جزء:650مادۀ

. میشود پند�شته لازم غیر نافذ عقد باشد، موجود عقد طرفین �ز یکی بر�ی فسخ خیار آ�ن در یا و نگردد عقد طرفیـن یا یکی �لز�م موجب ًاا طبیعت عقد هرگاه:651مادۀ

رجــــوع، تــاریــــخ الی آن بــه مـــرتب آثـــار و گــــــردیده فسخ رجوع، تاریخ از عقد نمـایـد، رجـوع آن از نگـردیده، او الزام موجب عقد که طرفین از یکی هرگاه. باشد می باقی خــــود بـــحـال

اندازد – می تأخیر به را عقد لزوم خیاراتیکه سوم فرعشرط – خیار اول جزء

:652مادۀ (1. بــــگذ�رد( شــــرط ر� عقد بقـای یــــا فسـخ خــیار روز، سـه بر�ی �کثر حد آ�ن �ز بعد یا عقد حیـن تو�نند، می عقـود جمیع در عاقدیـن(2 . مدت( باشـد، شــــده گذاشتــه عقد حیـن شـرط اگــر دارد جــواز روز سه از بیش u اســتثـنـا دیـــن گیرنـده وحـوالـه کفـاله وقــف، مورد در شرط خـــیـار مــدت

. میگردد آ�غاز شـرط، شدن موجود زمـان �ز باشد، شده گـذ�شته عقد �ز بعد صورتیکه در و عقد وقت �ز خیار:653مادۀ

پند�شته صحیح وصیت، و هبه وکالت، �قر�ر، سلم، صرف، طلاق، نکاح، عقد در و بوده صحیح باشد، د�شته ر� فسخ �حتمال �یکه لازمی عقد در شرط خیار. شود نمی

:654مادۀ . د�رد جو�ز آ�نها غیر یا عقد طرفین �ز یکی یا دو هر بر�ی شـرط خیار �عــــطای


:655مادۀ (1. گردد( نمی خارج آ�نها یک هیچ ملکیت �ز عقد بدلین باشد، شده �عطاء شرط خیار عقد طرفین بر�ی مـالی معاوضه، در هرگاهخیار( 2) صاحب بملک نیز دیگر طرف ومـال نگردیده خارج وی ملک از خیار صاحب مـال باشد، شده اعطا عقد طرفین از یکی برای شرط، خیار صورتیکه در

. گردد نمی د�خل:656مادۀ

. علم قــــولی، فسخ در نماید فسخ معیینه مدت در آ�نر� ًاا فعل یا ًاا قول خیـار صاحب که گـــردد می فسخ هنگامی بـــاشد، گـــردیده بخیار مشروط آ�ن فسخ عــــقدیکه. باشد می شــــرط معیــــینه، مـــدت در عـــقـــد، فسـخ به مقابل طرف

:657مادۀ ولازم تمام گردیده، بـــخیار مشروط آ�ن فسخ کـــه ر� عقدی نماید، �فاده عـــقد بـــلزوم ر� �و رضائیت كه معیینه مـــدت در شــــرط خیـار صاحب فعلی یـا قولی �جـازۀ

. باشد نــــد�شته عـــلم آ�ن بـــه دیگــــر طرف گــــرچـه مـــیگرد�ند،: 658مادۀ

(1. ماند( می باقی خیار، مدت ختـم �لی دیگر طرف خیار و گردیده ساقط میدهد، �جازه آ�ن به طرفیکه خیار تنها باشد، شده �عطا عقد بطرفین شرط خیار هرگاه(2. ند�رد( �عتبار دیگر طرف نماید،�جازۀ فسخ ر� عقد طرفین �ز یکی �گر

:659مادۀ . میشود پند�شته وتمام لازم عقد گردد، منقضی خیار صاحب �جازۀ یا فسخ بدون خیار به مشروط عقد در خیار مدت هرگاه

:660مادۀ به( 1) �ینکه مگر تو�ند می کرده �ستفاده خیار حق �ز ورثه و گردیده لازم عقد نماید، وفات عقد �جازۀ یا فسخ �ز قبل خیار مدت خـلال در خیار صاحب هرگاه

. باشد گرفته صورت مو�فقه آ�ن خلافخیـار( 2) مدت ختم الی دیگر طرف وخیار گردیده الزم متـــــوفـی مورد در عقد نماید، وفــــــــات طرفیـن از ویکی شـده اعطا عقد طرفین به شــــــرط خیـــــار اگـر

. مــــــانـــد می باقی: 661مادۀ

. د�رد �عتبار آ�ن، صدور وقت �ز عـــقـــد، لـــزومتعیین – خیار دوم جزء

:662مادۀ (1. نمایند( �ستفاده تعیین خیار �ز تو�ننـد می عقد وطرفین بوده مجاز عقد، موضوع بحیث معین �شیاء �ز یکی د�دن قر�ر(2 . به( طرفین مو�فقۀ ویا نموده حکم دیگری طور قانون �ینکه مگر میشود پند�شته خیار صاحب �لیه متصرف باشد، گردیده ذکر مطلق بصورت تعیین خیار �گر

. باشد گرفته صورت آ�ن خلاف:663مادۀ

. تو�ند نمی بوده شی سه �ز بیش گیرد، می قر�ر تعیین خیار موضوع بحیث �شیائیکه:664مادۀ

. د�رد �عتبار مو�فقه وقت �ز مدت آ�غاز نمیکند، تجاوز روز سه �ز تعیین خیار مدت:665مادۀ

نـــافذ یـــافته، انجام آن مورد در خیار آنچه در عــقد شود، برده بکار ضمنی یــا صریح طـــور خیار صورتیکه در و بوده الزم غیـر خیـار، بـردن بکــار زمــان تــا عـــقـد. شود می پند�شته ولازم

:666مادۀ . گردد می ر�جع عقد، صدور بوقت خیار تعیین

:667مادۀ امانت باشد، تصرفش در که تعیین خیار موضوع دیگر اشیاء شده، پنداشته ثابت اشیاء از یکی در او ملکیت باشد، شده اعطا الیه متصرف به تعیین خیار هرگاه

. میشود شمرده:668مادۀ

(1. میباشد( �لیه متصرف بــاختیار مـوقوف �و تصرف نماید تصرف خیار، میعاد �نقضای �ز قبل خیار، موضوع �شـیاء �ز یکی در متصرف هرگاه(2. میشود( پند�شته باطل متصرف، تصرف د�شـته، �عتبار �نعقاد وقت �ز آ�ن حکم گردد، تعیین �لیه متصرف طرف �ز ًا� بعد تصرف، مورد شی �گر

:669مادۀ (1. نماید( �ستفاده خیار �ز آ�ن باقیمانده تعیین در تو�ند می �لیه متصرف گردد، هلاک قبض �ز پیش تعیین، خـــیار موضوع �شیاء �ز یکی هـرگاه(2. میشود( پند�شته باطل عقد گردد، هلاک مذکور �شیای تمام صورتیکه در

:670مادۀ (1. میگردد( مکلف آ�ن ثمن تادیۀ به �لیه متصرف و شده پند�شته عقد موضوع شده هلاک شی گردد، هلاک قبض �ز بعد تعیین، خیار موضوع �شیای �ز یکی هرگاه

. بعد یکی صورتیکه در گردد، هلاک قبض �ز بعد مذکور �شیای تمام �گر باشد می متصرف به رد وقابل گردیده محسوب �مانت باقیمانده، �شیای صورت درین. میشود پند�شته �مانت باقیمانده �شیای ، شده شناخته عقد موضوع �ولی شی باشد، شده هلاک دیگری

(2. میشود( پند�شته �مانت باقیمانده �شیای بوده، مکلف �شیاء �ز یکی ثمن پرد�خت به �لیه متصرف باشد، گرفته صورت و�حد زمان در �شیاء تمام هلاک �گر:671مادۀ

شده، (۱) تعیین شی اشیاء، از یکی تعیین از بعد و باقیمانده او ملک در تعیین زمان تا خیار موضوع اشیاء باشد، شده اعطا متصرف شخص به خیار هرگاه. شود می پند�شته عقد موضوع

(۲ ). شود می پند�شته جایز �و تصرف باشد، نموده تصرف �شیاء �ز یکی در متصرف �گر:672مادۀ

(1. . میشود( پند�شته عقد فسخ �و ـتصرف �ین بوده مجاز عیین، ـت خیار موضوع �شیای در �و تصرف نماید �بر�م یا فسخ ر� عقد میتو�ند شده، �عطا �و ــه ب تعیین، خیار متصرفیکه(2. میشود( شناخته ملزم آ�ن به �لیه متصرف نماید، مکلف آ�نها �ز یکی قبول به ر� �لیه متصرف متصرف، صورتیکه در

:673مادۀ . هالک صورت در میشود پنداشته باطل وتصرف بوده متصرف حساب به شده هالک اشیای گردد، هالک قبض از قبل تعیین، خیار موضوع اشیای تمام هرگاه

. نماید فسخ ر� عقد یا ملزم باقیمانده شی قبول به ر� �لیه متصرف تو�ند می �و بوده باقی متصرف خیار �شیاء، �ز بعضی:674مادۀ


(۱) . ر� �لیه متصرف تو�ند می �و باشد می متصرف بحساب �مانت صفت به شده هلاک شی شود، هلاک قبض �ز بعد تعیین خیار موضوع �شیای �ز یکی هرگاه . امانت بصفت اولی شده هالک شی شود، هالک دیگری بعد یکی مذکور اشیاء تمام اگر نماید فسخ را عقد یا نموده ملزم باقیمانده اشیاء از یکی قبول به

. باشد می مکلف باقیمانده، قیمت پرد�خت به �لیه ومتصرف بوده متصرف بحساب(۲ ). میشود پند�شته �لیه، متصرف بحساب آ�ن قیمت باساس باقیمانده �شیای وهلاک متصرف بحساب �مانت بصفت یکی و�حد، زمان به هلاک صورت در

:675مادۀ . نماید می �نتقـال بورثه تعیین، خیار

رویت – خیار سوم جزء:676مادۀ

: گردد می ثابت قبلی شرط بـدون آ�تــــی مــــو�رد در رویت، خیار به عقد فسـخ حـق۱. نباشد- ذمه در ثابت دیون جمله �ز و بوده لازم آ�ن تعیـین �عیانیکه خــــریـدن2. اعیان- Sاجارۀ3. مثلی- غیر اعیان تقسیم4. باشد- عـیـن ًاا ذ�تــ مــــالیکه بر صـــلح

:677مادۀ . گــردد نــمی ثـــــابــت نــــــد�رد، ر� فــسخ �حــتمـال عـــــقودیــــکـــه در رویـــت خـــیار

: 678مادۀ . باشد ندیده عقد، حین آ�نر� �لیه ومتصــرف بـوده تعیین قــــابل بایـد علیـه معقود رویت، خیار �ثــــبات بــــر�ی

: 679مادۀ . گردد موجود خیار سقـوط علت یا گردیده تمام �ند، کرده مو�فقه آ�ن به طرفین مدتیکه خلال در رویت که میماند باقی وقتی تا رویت خیار حق

:680مادۀ خیار صاحب تصرف چنان به عین از قسمتی یا کل شدن هالک خیار، صاحب مرگ خیـار، صاحب ضمنی یا صریح رضایت خیار، موضوع بدیدن رویت خیار

. گردد مـــی ســـاقط بـگیـرد، تعلق آ�ن بـــه غـیر حق یا باشد ند�شته ر� فسـخ �حتمال که عین در: 681مادۀ

. باشد نمی موقوف دیگر طـرف رضـایـت یـا محکمه بحـکم شده، پند�شته تمـام ضمنی یا صـریح فعـل یـا بقـول رویـت، خیار در عقـد فسخعیب – خیار چهارم جزء

:682مادۀ . گردد مـــی ثــــابت قـــبلی شــــــرط بـــــــدون عـــــیب، بـــخیار عـــقـــــد فـــــســــخ حـــــــق

:683مادۀ . بــــــاشـــــد د�شته ر� فسخ �حتمـال که میگردد ثابت عقودی در عیب خیـــــــار

:684مادۀ عیب برائت ومتصــرف نداشته علم آن به الیه، متصرف همچنان باشد، مؤثر مبیعه قیمت در و بوده موجود عقد از قبل که تواند می شده خیار موجب وقتی عیب،

. باشد نگذ�شته شرط ر�:685مادۀ

مـــادۀ( )1) مندرج شروط حاوی عیب نقض( 684هـــرگاه قبض، از قبل آنـرا خــــود Sارادۀ بـــه تواند می او نگردیده الزم الــیه مـــتصرف بر عقد باشد، قانون این. نماید �علان بمتصرف آ�ن �ز و نمـــوده

(2. تو�ند( نمی گرفته صورت صلاحیت با محــــکمۀ حکم یا طرفین رضایت بدون عیب، سبب به قبض �ز بعد عقد نقض:686مادۀ

. میگردد لازم باشد، شده پرد�خته صورتیکه در ثمن ومطالبۀ قبض درحـال مبیعه رد گردیده، فسخ عقد نماید، نقض عیب بخیار ر� عقدی �لیه متصرف هرگاه:687مادۀ

مـــد�خله بدون شی رد صورتیکه در مـــگر نماید، مطالبه متصـرف �ز نــــگهـد�شته خـود نزد ر� معیوب شی حـــالیکه در ر� ثمن نقصان تو�ند، نمی �لیه مــــتصرف. باشد نرسیده وی به آ�ن وعـــوض گــردیـده ناممکن �لیه، متصرف

:688مادۀ آن به عـــلم از بــــعـد عـــیب، بـــه او رضایت یا خیار صاحــــب طــرف از خیــــار اســـقاط آن، نقصان یـا زیادت خیار، مـــوضوع شـــدن هـالک بـه عـــیـب خــــیار

. مـــیگـــردد ســـاقط عــــیب بـــه علم �ز قـــبل شــــی در �و تصرف یـــا و: 689مادۀ

. میشود شناخته �و مقام قایم ورثه و نگــردیــده ساقط �لیه متصرف بمرگ عیب، خیارعقد – آثار چهارم مبحث

عقد – طرفین مورد در عقد آثار اول فرع:690مادۀ

شخص از و داشته آنرا حکم قابلیت ایکه شی مورد در آن Sصیغۀ بوده، مشروع u وصفا و u ذاتا که عقدیست میگردد، مرتب وحقوق احکام قبیل از آثاری آن انعقاد با که صحیح عقد. نباشد عقد کنندۀ فاسد شرط به ومقرون بوده خلل �ز وعاری صحیح آ�ن �وصاف همچنان ـاشد، ب گردیده صادر �هلیت صاحب

:691مادۀ نــــص یـــا مــــعامـله طبیـعـت عقـد، از ایــــنـکه مگر مـــیشـود، راجــــع مــــیراث قــــواعـد اخـالل عـــدم رعـایــــت بـــا آنـــهـا عـام وخلف بــرعـاقدیـن عـــقـد اثـــــر

. شــــود د�نــــسته عــــام خلف بــــه آ�ن رجعت عــــدم قـــانــــون:692مادۀ

انتقـال حین نـیـز مذکور، وجایب و حـــقوق نماید، انتقـال خاص خــلف بـــه u بــــعدا کـــه بـــاشد راجع مـالی به عــــقـد، از ناشـی شخـصی حقوق و وجایب هرگاه. باشد د�شـته علم آ�ن بــــه مال �نتقـال حین خلف بـوده مـــــال مستلزم �یـــنکه بـر مشروط مــینماید، �نتقـال مـال،

:693مادۀ و�لز�م آ�نـها ملک بــــدل در عـــاقــدین �ز هـــریـــک ملـــکیت ثبوت مقتضی باشد، صحت شـر�یط تمـام د�ر�ی گـردیـده و�قع بـــر�عیان �یـکه مـــــعاوضه عــــقـد هـرگــــاه

. بــــاشد می دیــــگر بــــطرف مــــلکش تـــسلیــــمی بـه هریک:694مادۀ


نـــفع برای آن تـــسلیم بـــه عــــیـن، متــــصرف بـــاشد، ونــــفـاذ صحــــت شرایـــــط تـــمـام دارای گردیـده، واقــــع اعـــیان بـــرمــنافع ایـکه مـــعاوضـــه عــــقد هــــرگـاه. مــــیگردد مکلف عــین، مـتصرف بـــــه مـــنفعت بـدل تـــسلیم بـــه گیــرنـده ونــــفع گــــیرنـده

:695مادۀ . میــشود پند�شته عقد، آ�ثار �ز نیز منفعت وترتیب ملکیت بر�نتقـال عـلاوه دین، توثیق یا و عمل �جر�ی به شخص �لز�م یـا بـرذمه دیــــن تثبیـــت

:696مادۀ (1. ند�رد( جو�ز قانون، حکم یا طرفیـن رضایت بدون آ�ن وتعدیل عقد �ز رجـــــوع شــــده، پند�شته لازم �نفاذ �ز بعد عقدبـه( 2) ر� وی کـه گردد مشکلـی چــنان به مـو�جـه آ�ن بــــعلت مـدیون و بــوده نـاممکن آ�ن بینی پـــیش که و�قعــۀ یــا و طبیعـی آ�فات یـا �ستثنائی حو�دث ظهور صـــورت در

عــــادلانــــه حد به ر� مـدیـون تــعهد، طرفین مصالح �رزیابی �ز تـــو�نـدپــس می محکمه نبـاشـد، مستحیل بـــرعقـد مـــبنی تـــعهد �یــفای گرچـــه نمایـد، تهـدیــد فـاحش خسارۀ. . میشود پـند�شتـــه بـــاطل حکم �یـــن برخلاف مـو�فقه هـــرگـونه دهــــد تــــنزیل

:697مادۀ . میـسازد، ملزم گـردیـده وارد عقد در آنچه به را طرفین اینکه از عالوه عقـد همچنان میگردد نافذ باشد، آن مقتضی نیت وحسن بوده آن شامل که آنچه بر عقد

. باشد می نیز باشد، آ�ن مقتضـی عد�لت و عـرف قــانــون، باحـــکم مطـــابـــق وجیـــبه طبیعت آ�نچه تمام شامل:698مادۀ

طوریکه( 1) مقابل طرف ذمۀ بر�ئت به یا و تعدیل ر� متذکره شر�یط تو�ند می محکمه باشد، گرفته صورت عادلانه غیر شر�یط وتحت �ذعان بصورت عقد هرگاه. . باشد شده وضع دولتی مر�جع طرف �ز �ذعان شر�یط �ینکه مگر نـــماید حـــکم آ�نــــست مقتضی عد�لت

(2. میشود( ومر�قبت منظور دولتی، صلاحیت با مر�جع طرف �ز خصوصی مؤسسات �ذعان عقود، در نرخ شمول به د�د قر�ر های فورمه مندرج شر�یطثالث – شخص مورد در عقد آثار دوم فرع

:699مادۀ بعقد( 1) باشند، نیت حسن د�ر�ی صورتیکه در تو�نند می آ�نها، خاص وخلف متعاقدین د�ئنین باشند، د�ده �نجام ر� عقدی مز�ح ویا جبری یا مو�ضعه بصورت متعاقدین هرگاه

. . نمایند تمسک ظاهر غیر عقد به و نموده ـابت ــ ـث �ند، شده متضرر آ�ن �ثر به که ر� عقدی شکلیات تو�نند می همچنان نمایند تمسک ظاهربــــعقد( 2) نمایند، تمسک ظاهر غــیر بـــعقد دیــــگر وبعضی ظاهر عقد به بعضی گــــردیده، و�قع هم معارض عـــقد چــــنین در ذیعلاقه �شخاص مصالح �گر

. میشود د�ده تــرجـــیح ظـــاهر:700مادۀ

(1. گردد( نمی مرتب �ثری ظــاهر عقــــد بــــر شـــده، پند�شته نـافـذ ظــاهـر غـــیر عـــقـد آ�نهـا عـام وخـلف متـعاقـدین بـــیـن(2. میشود( پند�شته صحیح باشد، صحـت شر�یط مام ـت و�جد صورتیکه در حقیقی عقد نمایند، مخفی ظاهر عقد توسط ر� حقیقی عقد متعاقدین، �گر

:701مادۀ تعویض( 1) به دهنده وعده ثالث، شخص طرف از وعده رد صورت در شود، نمی شناخته ملزم آن سبب به ثالث شخص بدهد، وعده ثالث شخص تعهد به شخص هرگاه

. . گردد نمی مکلف وعده تعویض به بپرد�زد، د�ئن به ضرر رسانیدن بدون مذکور وجیبۀ �جر�ی ه ـب دهنده وعده �گر گردد می مکلف(2 . ضمنی،( یا صریح طور وعده، روز به تائید نسبت اینکه مگر میشود شناخته ملزم آن به تـائیـد صدور حیـن از نمایـد، تائید را وعده ثـالث شخص صورتیکـه در

. گردد معلوم:702مادۀ

(1 . این( اجرای در اینکه بر مشروط دهد انجام خود اسم به است، گذاشته شرط را ثالث شخص مصلحت آن در برتعهداتیکه مبنی را عقدی تواند می شخص . به �ینکه مگر نماید، می کسب مذکور شرط �جر�ی به ر� مباشر حق شرط �ین سبب به ثالث شخص باشد موجود �و شخص معنوی یا مادی منفعت تعهد،

. باشد گرفته صورت مو�فقه آ�ن خلاف(2. گردد( می و�رد برعقد که بپرد�زد دفعی بچنان ثالث، شخص توسط مباشر حق �ز �ستفاده بر�بر در تو�ند می متعهد

. گردد معلوم آ�ن خلاف عقد �ز �ینکه مگـر نماید، مطالبه �ست، گـذ�شته شرط ثالث شخص نفع به که ر� مصلحتی �جر�ی تو�ند می گذ�ر شرط همچنان:703مادۀ

است( 1) گذاشته که را شرطی باشد، رسانیده گذار شـــرط یا متعهد اطالع به شرط از استفـاده مورد در را اش موافقه ثالـث شخـص آنکه از پیش تـواند مـی گـذار شـرط. . تو�نند نمی کــــرده �ستفاده حق �زین گذ�ر شرط ورثه یا د�ئنین باشد آ�ن خلاف به عقد مقتضای �ینکه مگر نماید، نقض

صـورت( 2) مـوافقـه آن خــــالف بـــه ضمنی یـــا صـریح طور ایـــنکه مــــگر کــــنـد، نــــمـی افاده گـذار شـرط بـرابـر در را متعهد ذمـه بـرائـت شـرط، گـذاشتن. . دهد قر�ر آ�ن بــــجای ر� خــــود یا و د�ده تغییر ر� ثالث شـخص تـــــو�ند می گـذ�ر شرط بـاشد گرفتـه

:704مادۀ . مـــعین u ذاتا عقد حین جهتیکه یا شــخص همـچنان باشد مستقل یــــــاجهت مستقل شخص گیرنده نفع کــــه است جائز غیر مصلحت به گذاشتن شـــرط در

. بتـو�ند شده تعیین عقد، آ�ثار ظهور هنگـام که تو�ند می گرفته قـر�ر ثـــــالث شخص بحیث شرطی به نبـاشد،عقد – تفسیر سوم فرع

:705مادۀ . میباشد �ند، ســـاختـه لازم خــــود بـــالای عقـد و�سطۀ بـه که آ�نـــچـه نــــتیجـۀ و متعاقدین رضای عـــقـد، در �صل

:706مادۀ مــیشـود، داده اعـتبار ومـعانی مقاصـد بـه مــتعاقـــدیـن، ظــاهــــر Sارادۀ رعایـت بـــا عقــــــــود در

. وحــروف الـفاظ به نـــه:707مادۀ

. باشد متعذر حقیقی معنی �ر�دۀ �ینکه مگر ند�رد، جو�ز مجازی معنی �ر�دۀ حقیقی معنی �ر�دۀ �مکان درصورت مجازی، معنی �ر�دۀ نه آ�نست حقیقی معنی �ر�دۀ درکلام �صل:708مادۀ

. میشود د�ده ترجیح صریح به گردد، و�قع هم معارض دو هر مفهوم هرگاه شود، نمی د�ده �عتبار دلالت به صریح بر�بر در:709مادۀ

. گردد می آ�ن مقام قایم شی، دلیل باطنی �مور در:710مادۀ

. میشود د�ده ترجیح مانع به گردد، و�قع هم معارض ومقتضی مانع هرگاه:711مادۀ

. . گردد متعذر آ�ن �عمال �ینکه مگر ند�رد، جو�ز آ�ن �همال بـتـو�ند شـده معنی بریک کلام حمل وقتیکه تـــا آ�نست �همال �ز بهتـر کلام �عمال:712مادۀ

. آنست کل ذکر مانند نیست، تجزیه قابل که آنچه از بعضی ذکر


:713مادۀ . ماند می باقی خود �طلاق به نگردد، موجود ضمنی یا صریح طور آ�ن، تغییر دلیل وقتیکه تا مطلق

:714مادۀ . د�رد �عتبار غایب در و ملغی حاضر در وصف

:715مادۀ . میشود پند�شته شده �عاده مخاطب، جو�ب ضمن در شده تصدیق سو�ل

:716مادۀ . میشود منتفی شرط یک �نتفای به باشد، گردیده مشروط شرط چند به آ�نچه

:717مادۀ . میشود تفسیر مدیون، نفع به شک

:718مادۀ . گردد می منتفی آ�ن �نتفای به و موجود علت، موجودیت با حکم،

:719مادۀ . تو�ند نمی شده قــــیـــاس آ�ن بــــه دیگــری چیـزی باشد، شده ثابت قیاس خلاف به آ�نچه

:720مادۀ . باشد شده گذ�شته شرط کـــه آ�نست مانند بــــاشـد، مـــعروف عــرف در آ�نـــچه

:721مادۀ . شود می د�ده قر�ر حکم مد�ر خاص، یا باشد عام عادت

:722مادۀ . نه میشود، د�ده شــایع �غلبــــیت به �عتبار باشد د�شته �غلبیت یا عمومیت که د�رد �عتبار وقتی عادت

. نادر اغلبیت:723مادۀ

. باشد ممتنع ًاا حقیقت که آ�نست مانند باشد، ممتنع ًاا عادت آ�نچه:724مادۀ

. شود می ترک عادت، دلالت به حقیقت:725مادۀ

. د�رد ر� �صل حکم فرع،:726مادۀ

. نمیگردد مرتب آ�ن بر جد�گانه حکم بوده، متبوع حکم تابع تابع،:727مادۀ

. میگردد نیز باشد آ�ن ضـروریـات �ز آ�نچه مـالک گردد، شی مـالک شخصیـکه:728مادۀ

. گردد مــی باطل نیز بـاشـد، آ�ن ضــمن در چــیــزیکه بطلان صــــورت در و گـــردیـــده ساقط فـــرع �صـــل، سقـــوط بــــا:729مادۀ

. گردد می لازم شرط گذ�شتن باشد، د�شته جو�ز شرط گذ�شتن بدون آ�ن ترک و بذل آ�نچه هرعقد – ضمان مورد در عقد آثار چهارم فـــرع

:730مادۀ بتأخیر معیینـه مدت از را وجیـبه اجرای یـا نمایـد ایفا u عینـا عقـد مورد در را ویبـه نـتـواند متعهد هرگـاه . امکان عدم که گردد ثابـت اینکـه مگر نمایـد صادر را ضمان حکم او علیـه توانـد می محکمـه اندازد،

. اسـت نبوده دخیل آن در وی که بوده سببی از ناشی Sوجیبۀ اجرا در تأخیر یا وفاء:731مادۀ

. نمایند مو�فقه آ�ن به ًا� بعـد یا عقـدتعیـین حین در شود، پرد�خته باید أاخیر ت یا �جــر�ء عــدم حال در کــه ر� ضمانی �ند�زۀ تـو�نند می متعاقدین:732مادۀ

. تو�ند نمی شده آ�ن مستحق د�ئن باشد، نمی متناسب نموده أات نش تنفیذ عدم �ز ضرریکه با و بوده عادلانه غیر شده تعیین ضمان که نماید ثابت مدیون هرگاه:733مادۀ

مقدار تواند نـــمی دائن بـاشد، شده تعیـین ضـمـان انـــدازه از بیشتر عاید ضرر مــــواردیکـه دریا خــــیانـــــت مرتکب مدیون که نـــماید ثــــابت �ینکه مگر نمـاید، مطالبه مــــدیون �ز ر� �ضافـی

. است گردیده فــاحش خــــطای:734مادۀ

آنراتعیین Sاندازۀ وی، وکسـرعواید دائن بر وارده Sخسارۀ بادرنظرداشت درقانون آن تصریح یـــاعـــدم ضــمان Sانـدازۀ به قبـلی Sمـوافقـۀ عـــدم صـــورت در تواند مـی مـــحکمهنماید.:735مادۀ

ومقدارآن( 1) داده تشکیل نقد پول آنرا مـــوضوع کـــه آرد تـــأخیربـــعمل دینی Sتادیۀ از مدیون هرگاهسالانه که ر� أاخیرتادیـه ت �ز نـاشی خسارۀ جبـر�ن تو�ند می د�ئن باشد، معلــوم مطــــالبـــــه حین

.3معادل ) نماید( مطالبه باشد، مدنی درمــوضـوعـات فیصدمــــطالــــبه( 2) تـــــــــاریــــخ �ز نـــــــــتـو�نـد، شـــــــده مـــــعلـوم عـــــرف یــــــا طــــــــرفــــین �زمـــــــو�فـــــــقه حــــــــالـــــیکه در خــــســـاره جـــــــبر�ن أاخــــیـر تــــــــ

. مـــــــیگـــــــردد آ�غـــــــاز قـــــــــضائی:736مادۀ

مادۀ ) مندرج خساره جبر�ن مو�فقه، بر�ساس تو�نند عقدمی . 735طرفین درسال( فیصد هفت از براینکه مشروط کنند تعیین فیصد سه از بیشتر راساالنه قانون این. . میگردد مکلف مذکور مقد�ر مــاز�د رد به د�ئن ند�شـته �عــتبار بـــاشد، گرفته صورت آ�ن خلاف بـه �تفاقیکه نکند تجاوز

:737مادۀ


مادۀ ) مندرج مقد�ر �ز ز�ید منفعتیکه و عمل مذکور( 735هرنوع Sمادۀ مندرج مقدار حدود در شده شمرده ظاهر غیر منفعت گردد، شرط دائن طرف از قانون این. میشود د�ده تنزیل

:738مادۀ یابه تنقیص ر� شده مو�فقه یا قانونی خسـاره جبر�ن تو�ند می محکمه �ست، گردیده منازعه مدت شدن طولانی سبب حق، مطالبه درحـال د�ئن که شود ثابت هــرگاه

. نماید نه حکم گردیده، طولانی موجب بدون مدتیکه خسارۀ جبر�نعـــقد – انحـــــالل مــــورد در آثــــار پــنجم فـــرع

- فسخ اول جزء:739مادۀ

خـــساره باجبــر�ن لزوم ودرصورت ر� عقد فسخ تو�ند می مقابل طرف نماید، نه �یفاء ر� وجیبه میسازد متوجه عقد طرفین به ر� �لز�م درعقودیکه عاقدین �ز یکی هرگاه. نماید مطالبه دیگر طـــرف �ز

گــردد،ازین فـسخ مـــوجب که باشد گردیده مـــقترن خـــیاری به یا بوده غیرالزم u طبیعتا یکه عـــقود. است مستثنی حکم

:740مادۀ . بـــــــــدهد مـــــــهـلـت وجـــــیبه �جــــر�ی ر�غـــــرض مــــــدیــــون مـــــیتـــــو�نـد مــــحکمـه فـــــسخ، �بـــــلاغ حـــالت در

:741مادۀ . نماید ر�رد فسخ مطالبه تو�ند می محکمه باشد، تعهـدناچیـز به نسبت نموده، نه �یفاء ر�مـدیون آ�نـــچـه هــــرگـاه

:742مادۀ . ابـــالغ از مـــعافیت سبـب مــــوافـقه ایـــن عقدجـوازدارد از ناشی وجایب ایـــفاء عدم درصـورت محکمـه، حکـم بــــدون آن برفسـخ مبنی عقد طرفیـن مـــــوافـقـه

. باشد آ�مـــده بـــعمل طـــرفـــین تحـــــریری مو�فقه �بلاغ �ز معافیت درمورد مگر�ینکه گردد، نـمی فسخ:743مادۀ

(1 . نمی( الزم گردیده ثابت عقد توسط عوضیکه تسلیمی صورت درین گردد می ساقط آن بر مرتب وجیبه گردد، فسخ مـالی، براعیان وارد معاوضه عقد هرگاهباشد.

(2. میشود( حــکم آ�ن ضــــمان رد بــــه �مکان عدم درصـــورت و آ�ن رد بــــه بــــاشـد، شـده د�ده تسلیـم ًاا قبـل �گــــرعـوض:744مادۀ

عقد گــردد، هــلاک د�رد قر�ر مـالک درتصرف عـــقددرحالیکه موضوع مـالی مــعاوضات در هــــرگـاهاین خــــواه بــــاشد، مــی حـتمی مقابل طــــرف بـــه ردآن عوض، قبض ودرصورت گـــــردیده فسخ

. وی ازاراده یاخـارج بــاشد گــرفته صورت مـالک بــفعل هالک:745مادۀ

وجایب اجــرای به مقابل جانب تاوقتیکه خود Sوجیبۀ اجرای از میتواند الحق، Sوجیبۀ صاحب متأخرباشد، دیگری از یکی معاوضه درعقود متقابله وجایب اجرای هرگاه. ورزد �متناع نکرده، �قد�م خود

: 746مادۀ آ�نـر� یا و نمـوده یکدیگـرتسلیـم به ر� تعـهد موضـوع وقت درعین تـو�ننـد مـی طرفیـن بـاشد، لازم و�حــــد دروقـــت مـــعاوضه درعـــقود طرفین وجــایب �جــــر�ی هــــرگاه

. گردد تـــــسلــــیم و�حد وقــت در خـــودر� حـق هریک تـــا بــــگـــــذ�رنــــد، عادل شـــخــص نزداقاله – دوم جزء

:747مادۀ . . گردد می عقد �نحلال موجب �قاله نمایند خود�قاله برضایت آ�ن �نعقاد عقدر�بعد�ز تو�نند می طرفین

:748مادۀ . میشود پند�شته صحیح آ�ن با �قاله بوده، قبول �یجاب مقـام قایم تـــعـاطـی،

:749مادۀ . هالک عقد موضوع از قسمتی درصورتیکه گردد، می باطل اقاله شود، هالک اقاله از قبل عقد اگرموضوع باشد می حتمی اقاله هنگام عقد موضوع وجود و ثبات

. میشود پند�شته صحیح مانده باقی درمورد �قاله گردد،:750مادۀ

. میشود شناخته جدید عقد ثالث، شخص بر�بر در و د�شته ر� فسخ حکـــــم متـــــعاقـدین مورد در �قــالهدوم قسمت

انفرادی Tارادۀ:751مادۀ

. شود پند�شته حتمی تعهد، �یجاد بـر�ی طرف دو �ر�ده تو�فق وجود �حو�لیکه در مگـر بـاشد، عقـدمی بـه مربوط �حکام تمام تـــابع �نـــفـر�دی �ر�دۀ:752مادۀ

. مـیشود شــناخته مـــلزم قـــانـون �حـــکام به مطابق �نفـر�دی، �ر�دۀ صـاحب:753مادۀ

می خیارات از یکی استعمــــال u واحیانا تصرف برای Sاجازۀ ویا ملکیت اسقاط یا کسب مــــــــوجـب u واحیانا گـردیده وعده یا تعهـد ایجـاد سبب u احیانا انفرادی Sارادۀ گــــــردد.

:754مادۀ . واقع برعمل u واحیانا برعقد u احیانا وعده کند نمی افاده را فوری وتعهد آورده بوجود آینده زمان در خود نفس بر غیر برابر در شخص الزامیکه از است عبارت وعده

میگردد.:755مادۀ

. باشد می مکلف وعده �یفای به �ست، نگردیده مفلس یا نموده نه وفات وقتیکه تا دهنده وعده:756مادۀ

ء ا ط ع � ت س � ه د � د م ا ج ن � � ر ن آ� که ی ص خ ش ه ب � ر ه د ش ه د ع و ه ز ی ا ج ت س � ف کل م ، د ش ا ـ ـ ـ ـ ب ه د ر ـ ـ ـ کـ ه د ع و ه ز ـ ـ ی ا ـ ـ ـ ـ ج ی ا ط ـ ـ ـ ـ ع � ه ب ن ـ ـ ـ ـ ی ع م ل م ع م ا ج ن � ر ب � ر ب ر د که ـ ـ ـ ی ص ـ ـ ـ ـ خ ش. باشد شده �نجام وعده درنظرد�شت بدون عمل گرچه نماید،

:757مادۀ


. . نمـایـد رجـوع �ش �زوعده بـاشـد د�ده ر��نجام معـینه عمل شخـص آ�نـکـه �ز قـبـل تـو�نـد مـی بـاشد، نکرده تعییـن عمل �نجام ر�بـر�ی مـــدتی دهنده، وعده هرگاه. باشد نمی سـمع قابل وعــده �ز رجـــوع �عــلان �زتـــاریخ ماه �زســـه بـــعد شـده، د�ده وعــــده جـایـزۀ مطـالبـه

سوم فصلقانونی حوادثاول مضر قسمت فعل

میشود – واقع مـال بر فـعلیکه اول مبحثاتالف – اول فرع

:758مادۀ . میباشد مکلف آ�ن �ز ضررناشی بضمان نماید، تلف ر� غیر مـال شخصیکه

:759مادۀ . میشود شناخته مکلف خود عمل �ز ناشی ضرر بضمان نماید، تلف قصد ویابدون ًا� قصد �و، یا�مین باشد خـودش درتصرف خو�ه غیرر� مال شخصیکه

:760مادۀ . گرد�نید می لازم ر� ضرر ضمـان نیز �حتیاط، رعایت مـمکنۀ وسایــل تـهیۀ در قـصور میگردد، ضمان مؤجب �تـلاف، سبـــب �یجـاد طوریکه

:761مادۀ گردد می لازم کننده تلف برذمۀ �ست، گردیده عاید مـال برقیمت نقصانیکه ضمان جزئی، �تلاف ودرصورت طورکامل مال ضمان کلی، �تلاف .درصورت

:762مادۀ می الزم وی بخود متعلق مـال از شده تلف مـال ضمان نماید، راتلف غیر مـال شود، پنداشته صغیرغیرممیز حکم تابع شخصیکه یا و غیرممیز یا ممیز صغیر هرگاه

. محکمه. مگردرصورتیکه نمیشود، پند�شته مکلف شده تلف مـال ضمان به وقیم وصی ولی میشود د�ده مهلت وی شدن د�ر� زمان تا مـال ند�شتن درصورت گردد. باشد می محفوظ کننده برتلف آ�نها رجوع حق صورت درین سازد، مکلف مـال بضمان آ�نهار�

:763مادۀ . مکلف ضمان Sتادیۀ به u مشترکا هردو اشتراک، صورت در میشود شناخته ضامن باشد، متعمد یا متعدی که آنها از یکی هر متسبب، و مباشر اجتماع صورت در

. میشوند پند�شته:764مادۀ

. باشد ضررشده وقوع به منجر �و فعل که میشود پند�شته ضمان تادیۀ به مکلف ضرروقتی متسببغصب – دوم فرع

:765مادۀ (1. باشد( می مکلف نـــموده غصـــب آ�نچه رد بــه غـاصـــب(2. باشد( می نیزمکلف خساره جبر�ن به غصب، محل در مغصوبه مـال عین رد برعلاوۀ مرتکب گردد، عاید غصب �ثر به ضرری �گر

:766مادۀ بضمان گردد، تلف وی تعدی بدون یا تعدی سبب به یا و شود هالک وی نزد آن بعضی یا کل یا و گردد استهالک غاصب ازطرف مغصوبه مـال صورتیکه در

. میشود د�نسته مکلف مغصوبه مـال:767مادۀ

. نماید مطالبه غاصب �ز آ�نر� ضـمـان یا عایده خسارۀ جبر�ن با ر� مغصـوبه مال تو�ند،عـین می منه مغصـوب نمایـد، تغییر غاصب نزد مغصوبه مال هرگاه:768مادۀ

. باشد می مکلف آ�ن ـبضمان غاصب شود، �ستهلاک غاصب طرف �ز ـا ی گردد هلاک زو�ید صـورتیکـه در بوده، آ�ن مالک ه ـب متعلق مـغصوبه مال زو�ید:769مادۀ

(1. مــــیبـــاشد( مــــکلف آ�ن مـــثل �جــــرت یا مــــالـــک بـــه آ�ن رد بـــه غاصب بــاشد، عقار مغصـوبه مـال هـــــرگــــاهمو�فقه( 2) درصورت ر� آ�نها قیمت یا و نماید، قلع ر� أا بن و �شجار تو�ند می مـالک باشد، کرده �شجارغرس یا و باشد نــموده آ�بـــاد أا بن درعقار غاصب درصورتیکه

. بپرد�زد ًاا مقلوع غاصب(۳ ). گردد می مکــــلف بضـــمان نــــباشــــد، متعدی غاصب گرچه آ�ن، برقیمت نقص شدن و�رد یا عقار شدن تلف درصورت

:770مادۀ در غاصب هردو نـــــماید، اتـــالف آنرا یـا گردیده تلــــــف وی نـــزد مـــغصوب مـال صورتیکه در باشد، مـــی غــــاصب حکم مانند غاصب، غـــــاصــــب حــکم،

. میباشد ضمان به مکلف مــنه مــغصوب بر�بر:771مادۀ

هردو مــــنه، مغصوب به مـــــال رد درصورت و گـــردیـــده �لــذمه بــــری وی خود تنها نــــمـاید، رد �ول غــاصب بـه ر� مــــغصـوب مـــــال دوم غاصب هــــرگـاه. میشوند شــــناخته �لـذمـه بــری غاصب

:772مادۀ شده، شناخته مسـوول هـردو الیـه متصرف و غاصب گردد، تلف مذکور مـال از یاقسمتی تمام آن نتیجه در که نماید تبرع یا معاوضــه را مغصوبه مـال غاصب هرگاه

. نماید مطالبه ر� مـال ضمان باشد، خو�سته که هریکی �ز تو�ند مـی منه مغصوب:773مادۀ

. مـــیگـــردد غــصب حــکم تـــابع بـــاشـــد، غصـب مساوی تصـرف �ز�لـــۀ در آ�نـــچـهمیشود – نفـسواقع بر فعلیکه دوم مبحث

:774مادۀ . مـیباشد مـکلف و�رده خساره جبر�ن بـــه گردد، نـفس بـر �ذیت �نو�ع دیگــر یـــا و ضرب جرح، قتل، قبیل �ز مضـر فعل مرتکب شخصیکه

:775مادۀ آن از یاوفات قتل اثر وبه بـــوده متوفی بدوش آنهـا نفقه اشخاصیکه برابر در گـردد، شخص وفات یا قتـل مـوجب دیگـر مضر عمـل هر یا جرح سبب به شـخصیکه

. باشد می مکلف ضمان أادیه بت �ند، شده محـروممشترک – احکام مبحثسوم

:776مادۀ . باشد می مکلف خساره جبر�ن به مرتکب گردد، عاید غیر به ضرری تقصیر یا و خطا �ثر به هرگاه

:777مادۀ . باشد می مکلف خساره جبر�ن به مـرتکـب گردد، عاید دیگــری شــخص به فوق مو�د مندرج �ضر�ر �ز بغیر ضرری آ�ن �ز �یکه تعدی هـرنـوع


:778مادۀ (1. باشد( نیزمی معنوی ضرر سنجش شامل خساره جبر�نبــه( 2) دوم درجۀ تا و�قارب زوج بر�ی تو�ند مـــی محکمه گردد، عاید وی و�قارب زوج به معنوی ضرر گردیده، و�قع تعدی مورد شخصیکه وفات سبب به �گـــر

. نماید حکم خساره جبر�ن(3. باشد( شده تعیین محکمه قطعی حکم یا و طرفین مو�فقه �ساس بـه آ�ن مـقد�ر �ینکه مگر کند، نمی بغیر�نتقـال �زضررمعنوی، ناشی خساره جبر�ن

: 779مادۀ . باشد کرده أات نــش مـضر فـــعل �ز ًاا مستقیم مذکور ضـرر �ینکه بر مشروط نماید، می تعیین عـایده ضرر تناسب به ر� خساره جـــبر�ن محکمه

:780مادۀ معقول مدت خـالل در خساره، مقدارجبران تعیین مورد در نظررا تجدید Sمطالبۀ حق میتواند میسرنباشد، محکمه نزد خساره جبران مقدار دقیق تعیین امکانات هرگاه

. نماید حفظ متضرر بر�ی:781مادۀ

صورت دراین که تواند، می شده پرداخته مرتب عـــــواید یا اقساط بصورت خساره جبران گردد، می تعیین محکمه ازطرف احـوال بارعایت خساره جبران طریقه. د�رد جو�ز أامینات ت د�دن به مدیون ساختــــن مکلف

:782مادۀ آن بـــه u اصال یـــــا داده تقلیل را خساره جـــبران مـــقدار میتواند مــحکمه باشد، داشـــته اشتراک عـــایده ضرر تزئید یا و درایـــجاد خود خطای متضررنسبت هـــرگاه

. نـــنماید حـــکم:783مادۀ

شخص خطای سبب بـــه یـــا و بوده مجبره اسباب از ناشی یا مترقبه غیر حادثه از یا وی مداخله بـدون خارجـی سبب از نـاشی ضـررعـایـده که نماید ثابت شخصی هرگاه. . نماید حکم آ�ن خلاف به طــرفین مـو�فقه یا قانون �ینکه مگر گردد نمی مکلف بضمان �ست، کرده أات نش غیر �ز یا متضرر

:784مادۀ (1. شود( می تعیین ضرورت، بقدر ضــــرورت(2. شـود( نـمی پـند�شـته مسؤل گردد، ضرر مـرتـکـب دیگـری شخـص مـال یــــا نفس یـا و خـود مـال یا نـفـــس �ز مشــــــروع دفـاع حالت در شــــخصیکـه

. مـیگردد مـکلف خـساره جـبر�ن بــــه آ�ن غـیر در باشـد، نـکرده تــــجـاوز ضرورت قدر �ز دفاع در �ینـکه بر مـشروط:785مادۀ

. آ�نر� محکمه �یکه خسارۀ جبر�ن به برساند، ضرر بغیر رسیده �و به ضرریکه �ز بیشتر خود نفس حمایه جهت شخصیکه گردد می دفع خفیف ضرر �یر�د با ضررشدید. میگردد محکوم پند�رد، عادلانه

:786مادۀ . گردد می تحمل ضررعام دفع جهت ضررخاص،

:787مادۀ (1. . میشود( پند�شته معتبر مجبوریت تام، �کر�ه تنها فعلی درتصرفات باشد گردیده مجبور فاعل �ینکه مگر آ�مر، به نه میشود د�ده نسبت آ�ن فاعل به فعلباشد،( 2) داشته اعتقاد آن بموجب ویا بوده واجب امروی اطاعت کـه آمری امر اساس به آنرا که میشود پنداشـته مسوول غیر وقتی ساخته متضرر را غیـر که فعلی از عام مؤظف

. . نماید ثابت آ�ن، در مقتضی �حتیاط رعایت و معقول �سباب به مستند مذکور فعل مشروعیت مورد در ر�، خود �عتقاد همچنان نماید �جر�ء:788مادۀ

. گردد نمی رفع آ�ن مثل با ضرر هـمـچنان ند�رد، جو�ز ضرر با ضرر مقابله و ضـرر رسـاندن:789مادۀ

. . نماید تعیین خساره جبر�ن در ر� کد�م هر حصۀ قاضی �ینکه مگر د�رند مساوی مسوولیت خساره جبر�ن در باشند، متعدد مضر، فعل مسوولین هرگاهغیر – عمل از مســـوولیت چـهـارم مــــبحث

:790مادۀ . ر� لازم مـر�قبت نــــماید، ثـــابـت صــــورتیکه در مــــگـر بــاشد مــــی مـــکلف نموده، عـــاید صغیـر ضــــرریکـه خسـاره جبـــر�ن بـــه بــــالتـرتیـب کلان پـــدر و پـــدر

. گـــردید مــی و�قــع ًاا حـــتم لازم مـــــر�قبـت وجــــــود با ضرر �ینـــکـه یـــــا د�ده �نجــام زمـینـه در:791مادۀ

و( 1) صــــغیر مـــانند خـــود، نـــظارت تـــحت شخص مــضرۀ �عــــمـال �ز بــــــاشد، د�شـــتـه ر� شخص نظــارت مکلفـــیت مــو�فقه، یا قـــانون بحکم شخصــیکه. مـــیشود پـــند�شتــه مـــسوول مـــجنون

مسوول( 2) میگردد، واقـع آن سبب به یا و وظیفه اجرای حــــین مـــجاز غـــیر عـــمل سبب به وی استخدام تحت شخص ازطرف ضرریکه از کننده استخدام. . نماید تصریح دیـــگری طـور مـــو�فقه یـا و قانون �ینکه مـــگر میشود پــــند�شته

:792مادۀ . نماید مطالبه عامل �ز �ست، پرد�خته که ر� �ی خساره جبر�ن میتو�ند غیر، عمل �ز مسوول

واشیاء – حیوان از مسوولیت پنجـم محبـث:793مادۀ

. �ز لازم �حتیاط �تخاذ عدم که گردد می حیو�ن �ز عایده خسارۀ جبر�ن مسوول وقتی مـالک آ�رد نمی بار مسوولیت میرسد، وقوع به حیو�ن �ز �یکه جنائی حادثه. گردد ثابت حادثه وقوع �ز جلوگیری بر�ی وی، طرف

:794مادۀ پند�شته مسوول باشد، نکرده محافظت آ�نر� و بوده آ�گاه حیو�ن عیب �ز یا و ننماید جلوگیری آ�نر� و دیده غیر مـال به ضرر رساندن حـال در ر� حیو�ن مـالک، هرگا

میشود.:795مادۀ

. باشد می مکلف عایده ضمان به نمـاید د�خل وی �جازۀ بدون غیر ملک در ر� حیو�نی شخصی هرگاه:796مادۀ

مسوول( 1) باشد، جزئی انهدام آنکه با ازانهدام ازضررناشی نباشد، آن مـالک گرچه عمارت محافظ . بودن کهنه اثر به یا نبوده صیانت در اهمـال سبب به انهدام که گردد ثابت اینکه مگر میشود پنداشته

. است گرفته صورت آن عیب یا عمارتدرصورت( 2) نماید، مطالبه آن مـالک از خطر دفع جهت را تدابیرالزم اتخاذ توانــد می باشد، خطر به مواجه دیگـــــــری شخص عمارت ناحیه از اگــرشـخصی

. نماید �قد�م تد�بیر چنین �تخاذ به مـالک حساب به محکمه، �جازۀ حصول �ز بعد تو�ند می �و مـالک، �قد�م عدم


:797مادۀ وآالت اشیاء از ضرر وقوع درصورت باشد، خاص توجه مســــتلزم ضررآنها تولید از جلوگیری کـه بـاشد داشته اختیـار در را اشیــــای دیگر یا تخنیکـی آالت شخصیکـه

. . وضـع u بـعدا زمـینه در خاصیکه احکام است برده بکار را کـافـی احـتیاط ضرر وقوع از گیری جـلو در نـماید ثـابت مـگرایـنکه شود می شناخـته مسوول مذکور،. مـیگردد رعـایت نیز گردد

:798مادۀ به متضرر علم تاریخ �ز سال، سه مرور بـعـد مـضر فـعل هـرنـوع �ز نـاشـی خسـاره جبر�ن دعـوی( مــرور بـعـد احـوال تــــمام در همچنـان نــــمـوده، عــایـد را ضـرر شـخصیکه و ضرر (15وقوع

. شـــود نـــمی شنــیده مــــضر فـــــعل وقـوع تــاریـخ �ز ســـال:799مادۀ

بـــــه نـــمـوده کسب آ�نـچه حــــدود در نــــماید، کــــسب دیگری شــــخص بــــضرر مشروع ســبب بـــــدون ر� مــــفادی بـــاشد، غیـرممیـز گـرچه شخص، هــــرگاه. مـــیبـــاشد مکــــلف متضرر بــــر�ی خساره، جبــــر�ن تـــــادیـۀ

دوم قسمتمفید فعل

حق – بدون پرداخت اول مبحث:800مادۀ

آ�نر� رد وی �ز میتو�ند �ست، نبوده و�جب �و بر آ�ن پرد�خت که گردد ثابت ًا� وبعد بپــرد�زد دیگری به �ست، و�جب بر�و آ�ن پرد�خت �ینکه بگمان ر� �ی شی شخصیکه. نماید مطالبه

:801مادۀ (1. شود( می پند�شته مکلف نموده کسب آ�نچه رد به گردد، تسلیم نیست آ�ن مستحق که ر� �ی شی �هلیت ناقص شخص هرگاه(2. میباشد( مکلـف نــموده، کـــسـب عـــقد تنفـیذ سبــب بــه آ�نچــــــه رد بـــــا گـــــردد، باطل �هلیـت ناقص عقـد �گر

:802مادۀ �ز حـاصـل منــــفعـت پـرد�خــــت بـه مـال رد بـا عــلاوه گــــردد، ثـــــابت آ�ن �ز بـــعـد یـا شـــــی تسلیمی هنــــگام مستحـق غیـر شـونـده تسلیـم نیـت ســــوء هــــرگــــاه

. باشد می مـــکلف تــــصرف، �ز نـاشـــی خسـاره وجبـر�ن تسلیمی زمـان:803مادۀ

. د�رد جو�ز آ�ن، رد مطالبۀ بــاشد، شــــده پــرد�خـــتـه رفته، بیـن �ز تحقـق �ز بـعـد یا نشده متحقـق آ�ن سبب تعهـدیــــکه تـنفیـذ بنابـر آ�نـچـه:804مادۀ

. که مفادی رد به تنها تو�ند می د�ئن آ�ن وجود با نماید ه مـطالـب ــموده ـن تادیه ر� آ�نچـه رد تو�ند می د، نماـی �یفا ر� خود وجایب آ�ن، بر علم بدون تادیه مؤعد رسیدن �ز ل قـب ون مـدـی هرگاه . مطابق عایده خساره بجبران دائن باشد، نقود Sتادیۀ نرسیده آن ایفاء مؤعد ایکه وجیبه اگر نماید اکتفاء مدیون به عایده ضرر به متناسب نموده، کسب وقت از قبل پرداخت Sنتیجۀ در

مادۀ ) مندرج باشد( �735حکام می مكلف معیینه، مؤعد باقیمانده مدت بابت �ز طرفین مو�فقه �ساس ه ـب یا قانون .�ین:805مادۀ

(1. نماید( دین مطالبه مدیون �ز تو�ند می و گرفته قر�ر �صلی د�ئن بعوض دین أادیه ت �ز بعد مذکور شخص نماید، تفویض دیگری شخص به ر� دین مدیون هرگاهیا( 2) مـــدیون �ز �ست پرد�خته که ر� دیــــنی رد تــــو�ند می مذکور شخـص بــــپرد�زد ر� دیـن گردیده تـــفـویـض �و به دیـن تــــادیـه شخصیکه �ز قبـل مـــدیـون �گر

. نماید مطالبه �صلی د�ئـــن: 806مادۀ

. به میگردد ساقط مدیون ذمۀ �ز دین نماید، تادیۀ تفویض بدون ر� دیگری شخص دین شخصی هرگاهرجوع حق شده شناخته متبرع کننده تادیه صورت درین نمیشود، داده اعتبار مدیون قبولی عدم یا قبولی

یا بوده کننده تادیۀ مصلحت دین تادیۀ در که گردد معلوم طوری قر�ئن �ز �ینکه مگر ند�رد، مدیون به ر�. است نداشته را تبرع نیت u اصال وی

:807مادۀ . دارای کننده استعمـال و بوده منقول مذكور مـال اینكه مگر گردد می مكلف آن منافع Sتادیۀ به نماید استعمـال اجازه بدون را دیگر شخص مـال شخص گاه هر

. باشد نیت حسن:808مادۀ

تابع قیمت، Sتادیۀ از بعد است کمتر آن قیمت ملکیکه باشد، ممکن غیر ضرر بدون آن انفصال که گردد متصل طوری دیگری شخص باملک شخصی ملک هرگاه. باشد بیشتر آ�ن قیمت که میشود شناخته ملکی

: 809مادۀ جبران تادیه به نموده کسب آنــــچه حـدود در نماید، کسب دیگری شـــخص ضرر به مشروع ســـبب بدون را مـــفادی باشد، ممیز غیر گــرچـه شخص هـــرگـــاه

. باشد ند�شته �د�مه مفاد کسب گـــرچـه میباشد، مکلف متضرر بر�ی خــــساره: 810مادۀ

�ز بـــــعـد گــذشــــته، �حـو�ل تــــمـام در ســــبب بـــــــدون �کــــتساب �ز نـاشـی دعـــویانــــقـضـای و رجــــــــوع حـــــق بـــداشـــتن دائـن عــلم تـــــاریخ از ســــال، ســه مـدت انقـضـــای

.15مـدت ) شـــود( نـــمی شنــیده رجــوع حــق آ�غــــاز تـــاریخ �ز ســالفضولی – عقد دوم مبحث

:811مادۀ اجرای( 1) مورد در است مکلف فضولی شخص باشد، یافته انجام امر مقتضای یا وکالت اضطرار، سبب به و بوده مفــــید فضولی شخص عــمل احـوالیکه در

. پند�شته مسوول گردیده، مکلف مذکور عمل �جر�ی به وی طرف �ز شخصیکه خطای و خود خطای �ز فضولی شخص نماید توجه عادی شخـص مثـل عمل،میشود.

(2. نـماید( ضــمان مـــطالبۀ گـردیده، مکلف فضولی شخص طرف �ز مذکور عمـل �جـر�ی بــه شـــخصیکـه ًاا مستقیم تو�ند می عمل صاحب:812مادۀ

مـــادۀ ) مـــــندرج �حـو�ل در مــیـتـو�نـد فضـــولـی مــــدت( 811شــخـص خـــــالل در گـردیـــــده، متحـمـل عـــــــمـل اجــــــرای در کــــه را مصـارفــــی قــــانـــــون ایـن. نـــمایـد مــــطـالبه وی �ز آ�ن، بــــه عــمـل صــــاحب عــــلـم تــاریــــخ �ز مــــاه ســـــه

بابسوم آثاروجیبه


اول فصلطبیعی وجیبه

:813مادۀ . نماید تعیین قانون و شرع �حکام حدود در آ�نر� ساحه میتو�ند محکمه آ�رد، بوجود ر� طبیعی وجیبۀ تصرف، هرگاه

:814مادۀ . تو�ند می شده تعهدمدنی سبــب طبیعی وجیـبـه

دوم فصلعینی تنفیذ

:815مادۀ تعویض از اینکه مگر جوازدارد، مـالی تعویض به متعهد گردانیدن مکلف عینی، تنفیذ امکان عدم درصورت میباشد، مکلف نموده تعهد آنچه عین ایفای به متعهد

. گردد عاید کلی ضرر مقابل بطرف مـالی:816مادۀ

. مـــوضوع ایــــنکه بر مشروط میگردد حق این فوری انتقـال موجب اسناد، ثبـت بـه متعلق قواعـد بارعایت دیگـر عینـی حق نـوع هـر یـا ملکیت انتقـال بـه تـــعـهد. باشد آ�ن مـالک متعهد شخص و بـــوده معین شی ًاا ذ�ت وجــــیبه

:817مادۀ . در گردد مشــــــخص باید تعهد مــــوضوع حق، این انتقـال بــــرای نــــمـاید، تعهـد گردیده تعیین آن نـــــــــوعیت کـه عیـنی حـق انتقـال به شخـص هــــرگــــــاه

. خســـاره جــبر�ن بـــا ر� وجــــیبه مــــوضوع قیمت میتو�ند د�ئــــن همچنان آ�رد بــــــــدست نـوع عین �ز ر� تــــعهد مــــوضوع محکمه �جازۀ به میــــــــتو�ند د�ئـــن آ�ن غـــــیر. نماید مطالبه حالت هـــردو در

:818مادۀ . باشد می آ�ن تسلیـمی زمان �لـی تــعهد، مـــوضــوع وحفاظت تسلیـــمی بـــه تعـــــهـد متضمن عینــی، حــق �نتـــقـــال به تعهــد

:819مادۀ نه قبول متعهد، غیر توسط ر� مذکور عمل �جر�ی میتو�ند د�ئن باشد، بوده متعهد شخص توسط عمل یک �جر�ی مستوجب طرفین مو�فقۀ یا وجیبه طبیعت هرگاه

نماید.:820مادۀ

�جازۀ( 1) میتو�ند مقابل طرف شود، نه پند�شته ضروری وی شخص توسط مذکور عمل �جر�ی درحالیکه نماید، نه تنفیذ نموده تعهد که ر� عملی متعهد هرگاه. نماید حاصل محکمه �ز متعهد بحساب �مکان، درصورت ر� مذکور عمل �جر�ی

(2. نماید( تنفیذ وی بحساب ر� تعهد متعهد، به �طلاع �ز بعد محمکه، �ز �جازه مطالبه بدون میتو�ند مقابل طرف عاجل حالت در:821مادۀ

تیکه صور در محکمه حکم آ�ن غیر در میباشد مکلف نموده تعهد آ�نچه باجر�ی مقابل طرف مطالبه بر�بر در باشد کرده تعهد ر� عملی �جر�ی شخص گاه هر. گیرد می قر�ر متعهد طرف �ز تنفیذ مقام قایم باشد، آ�ن مقتضی معامله طبیعت

:822مادۀ تعهد تنفیذ در �حتیاط بردن بکار ویا شی �د�رۀ یا نگهبـانی متعهد �ز عمل �جر�ی به تعــــهد در هرگاه

مگـر نگردد، متحقق مطلوب گرچه نماید، رعایت برد می بکار u عادتا شخص کـــه را احتیاطی آن تنفیذ در که میشود پنداشته شده اجراء تعهد وقتی باشــــد مطلوب. . میشود شناخته مسوول گردد بزرگ خطای یا تقلب مرتکب متعهد �گر �حـو�ل تمام در باشد کرده تصریح دیگری طور طرفین مــــو�فقۀ با قـانـون �ینکه

:823مادۀ در و گـــــردیـده اجـــراء تـــــعهـد از خـــالف بــــه را آنـــچه Sازالـۀ تـــواند مـی مــــقـابــــل طـــــرف ورزد، تخـلـف مــــتعهـد عــــمـل از امتناع یـــــا تعــــهد در هـــــرگـاه

. نـــــماید مـــــطالبه مــــتعهد �ز خساره جــــبر�ن با لــــزوم صــــورتسوم فصل

غرامت به تهدید طریق از تنفیذ:824مادۀ

بر( 1) مبنی را محکمه حکـم تواند مـی مقـابـل طـرف بـاشــــــــد منـاسـب غیر یـا ممکـن غیـر متعـهـد شخص طـرف از وجیبه اجـرای بـدون عینی تنفیذ هـرگـــــــاه. نماید مطالبه ی تهدید باغر�مت �متناع صورت در تنفیذ بــــــــــر متعهد �لز�میت

(2. نماید( زیاد لزوم حسب ر� غر�مت �ند�زۀ میتو�ند بد�ند، کافی غیر ورزیده �متناع وجیبه تنفیذ �ز یکه متعهد �کر�ه بر�ی ر� غر�مت �ند�زۀ محکمه �گر:825مادۀ

بطرف عـــایــــده ضرر رعایت با مــــحکمه ورزد، اصرار تــــنفیذ از امــــتنـاع به یــــا و ننماید تنفیذ u عینا را تــــعهدش غــــرامت به تـــهدید از بعـد متعهد هـــرگاه. نماید می تـــعیین ر� خــــساره جبر�ن مقــــد�ر متعهد تعنـت و مـــــقابل

چهارم فصلخساره جبران طریق از تنفیذ

:826مادۀ . میگیرد صورت قانون �حکام به مطابق خساره جبر�ن طریق �ز تنفیذ

:827مادۀ . باشد کرده حکم دیگری طور قانون �یـنکه مگر نمیتو�ند، شده متحقق، متعهد به �بلاغ �ز قبل خساره جبر�ن �ستحقاق

:828مادۀ مــــؤعد رسیدن صرف �ینکه بر مبــــنی طـــــرفیـن مــو�فقۀ گیـرد می صـورت بــــتو�نـد، شـــــده �خطـار مـــقام قایم آ�نچـه یـا کتبـی �خـــطار طــــریق �ز متعهـد �بــــلاغ

. تو�ند می شده �خـــــطار مقام قـــایم نـــیز شـــود پـــند�شته �بـــلاغ دیگر آ�ت �جر� بدون تعهد �یــــفای:829مادۀ

: باشد نمی ضرور متعهد به �بلاغ آ�تی �حـو�ل در1. باشد- گردیده ممکن غیر متعهد، شخص بفعل تعهد، عینی تنفیذ حالیکه در(2. باشد( مجاز غیر عمل �ز ناشی خسارۀ جبر�ن تعهد، موضوع حالیکه در3. باشد- شده تسلیم آ�ن به علم د�شتن باوجود حق بغیر ر� آ�ن یا و باشد د�شته علم آ�ن به متعهد و گردیده سرقت که باشد چیزی رد تعهد، موضوع حالیکه در


4. باشد- نموده �ظهار ًاا کتب ر� خود �متناع متعهد حالیکه در:830مادۀ

(1. د�رد( جو�ز مجبره و�سباب مترقبه غیر حو�دث مسوولیت �ز متعهد شدن متحمل بر مبنی طرفین مو�فقتعــــدم( 2) �ز نـــاشی که مـــتعهد مســــوولیت هــــرنوع رفع بر طـــرفیـن مـــو�فقت هــــمچنان

. نمیتـو�نـد شـده مــــرفـوع طـرفین مـــو�فقۀ �ثـر بـــــر متعهد شـــــخص بزرگ خــــطای و تقلـب �ز ناشی مسوولیت د�رد جـــــو�ز بـــــاشـــد، وی تعاقدی تـــعهد �جـــــر�ی . گــذ�رد شـــرط �ست، نـــموده �ستخد�م تعهد تــــنفیذ در �شخاصیکه کلی وخـــطای تـــقلب �ز ر� خـــود مسوولیت رفع مـــیتو�ند متعهد

(3. میباشد( باطل مجاز، غیر عمل �ز ناشی مسوولیت رفع بر مبنی طرفین، مو�فقت نوع هرپنجم فصل

دائنین حقوق تضمینعمومی – احکام اول قسمت

(1. مــــیگیرد( قـــــر�ر وی دیــــن تـــــادیـۀ تـــضمین در مــــدیــــون �مـــو�ل تـمـام(2. باشد( د�شته تقدم حق قانون �ین �حکام به مطابق د�ئنیکه مگر د�رنـد، مساوی حق مدیـون �مـو�ل بـر�بر در د�ئنین تـــمام

دوم قسمتتنفیذ وسایل

مستقیم – غیر دعوی اول مبحث:832مادۀ

قـابـل هنـوز دیـن گـرچه نمـاید، استعمـال مـدیون بنــــــــام را مدیون حقوق تــــواند مــــی دائـــنشخص بــــــه مــــلصق و منحصر مـالی غیر حقـوق از مــــذکور حق برانیکه مشروط نباشد، تـــــادیه

همــچنان و نماید ثابت مدیون طرف از آنرا استعمـال عدم که میــــتواند کرده استعمـال را حــــق ایــن وقتی دائن نـــباشد حجز قابل غـــیر چیــــــز یا و نبوده مدیونوی افالس زیـــــادت یا افالس سبب مـدیـون، طرف از حـــق، استعمـال عدم که نــــماید ثــــابت

. در خصم بحیث او ادخـــــال مـــــگر بــــاشد، نمی ضرور مدیـــون به ابالغ حالت دریــــن گردید مـــی. اســـت حتمی دعــــوی

:833مادۀ در و گـــردیــــده محسوب مـدیـون، مـال شـــود می حاصـل حق استعمـال Sنتیجـــــــۀ در مفـادیکــه شده، شناخته وی نائـب مـدیون حقوق استعمـال صـورت در دائـن

. گیرد می قر�ر د�ئنین تمام تضمیـــنتصرف – نـــفاذ عـــدم دعــــوی دوم مبحث

:834مادۀ مــــدیون تعهدات یــــابـــه بــکـاهد مدیـــــون حقـوق از طوریکه ســـــازد، متضرر را دائــــن کـه نمـاید تصرفی آن در مدیـون و بـــوده تــــادیـــه قــــابل دائـن حـق هـــــرگـاه

( مــــادۀ منـدرج شـر�یط گرفتـن درنـظر بــــا تـو�ند مــــی د�ئــــن گردد، مدیــــون �فلاس زیــــادت یا �فلاس به منجر که بیــــفز�ید نـــحوی ایــــن( 835بـــه. نـــماید مـــــطالبه ر� تــــصرف چـــنـــــین نفاذ عــدم قـــــانــــــون

:835مادۀ آن( 1) به مقابل طرف بــــــوده، مــــدیـون تقلب بـر مشتمـل مـذکور تصرف کـه میشـود شنــــاخته اعتبار فــــاقد دائن درحق وقـــتـی مدیـون بـــــالمعاوضه تــــصـرف

. د�شتــــه عـــلم خـــود �فــــلاس بــــه تصرف صدور درحــــال مــــدیـــون کــــه میشود پــــند�شته تــــقلب بر مشتمل وقتی مــــدیون تــصرف بـــــــاشد د�شـــته عـــــلمبــــاشد.

نمیشود،( 2) شناخته معتبر دائن حـق در مدیون عوض بدون تصرف میشـود، پنداشتـه کـافی تقلب به وی بودن عالم بـرای مدیون، افالس به مقابل طرف علـم. باشد نشده تقلب مرتکب مدیون و بوده نیت حسن د�ر�ی مقابل طرف گرچه

انفاذ( 3) بـــــعدم نمیتـوانـد دائـن بـدهـد، انتقـال دیـــــگری خلف به عوض مقابل بـــــه آنرا نــــمـوده، انــــــتقـال وی بـه مـــــدیون طرف از مـال خــــلفیـکه اگـــــر . بـــــه عوض بدون درعقد یـــا مـــدیون تـــــــقلب به معاوضه عــقـد در �ول بــــاخــــلف مــــدیون تصرف هنگـــــام دوم خــــلف �یـــنکه مگـر نمـاید تمسک تصـرف

. باشد د�شته عـــلم �و �فـــــلاس:836مادۀ

. نمـــــــاید، ثـابـت است مــــکلف مـدیـون میبـاشـد مکلف مـــــــدیـون، ذمــــت دیـون مقدار ثبات ا بـه محـــــــض نمایـد ادعـا را مدیون افـالس دائـــــــن هـــرگـاه. میباشد آ�ن �ز ز�ید یــــــــا و �و دیــــــــون مساوی کــــــه �ست مـالـی مقـد�ر آ�ن مـالــک

:837مادۀ . میتو�نند کـرده �ستفاده حـکم �زیـن یـافـته �نجام آ�نــها ضرر به مـذکور تصـرف د�ئنینیـکـه تــــمام گردد، صادر تصرف نفـاذ عدم قر�ر هرگاه

:838مادۀ اعــتبار( 1) بعدم تمسک مورد در دائن حـق نــــماید، کــــفایت ذمتـش دیـون پـــرداخت بـــرای وی امـوال یـا و نمـوده ایـــفاء را خــــود وجــــایب مدیــــون هـــــرگاه

. میگردد سـاقط مدیون، تصرفآن( 2) مـالک مدیون که نماید ثابت یا و نموده اقدام دائنین حقوق ایفای به u شخصا که میتواند، شده برکنار تصرف نفاذ عدم دعوی از وقتی مدیون مقابل طرف

. کند می کفایت �و دیون �یفای به که مـالیست مقد�ر:839مادۀ

یا خز�نه به و بوده مثلی مذکور ثمن که باشد نمی سمع قابل �و علیه د�ئنین دعوی وقتی آ�رد، دست به ثمن پرد�خت ر�بــدون حقی مفلس مـدیون �ز شخص گاه هـر. باشد شده تحویل �مانت طــور نمـــاید، مــی تعیین محکمه که بانکی

:840مادۀ بــــار( 1) تقـــدم امتیـــاز حـق از را دائن محـرومیت صـرف عمــل ایـــن باشد، آمـده بعمـل دائنین از یکی مـــوجب بدون تقدم غــرض به محض تقـــلب هـــرگــاه

. آ�رد میتــــصرف( 2) نفـاذ عــــدم دعـــوی Sاقامۀ در را دائنــــین سایر حــــقوق پرداخت، این دارد، بپر مؤعد رسیدن پـــــسر از قــــبل را دائنیـن از یکی دین مفلس مدیون اگر

. پـــند�شته حـکم عـین تــــابع بـاشد، گــــرفته صــورت طــــرفین سازش �ساس به مؤعد رسیـدن ســــر بـــه �ز بــــعد دیـــن پـــرد�خت �گر هـــمچنـان سازد نمی مــــتاثرمـــیشود.

:841مادۀ . احـوال ســـــایـر در نـمیـشود شـــــنیـده تـــصرف، نـفاذ عــــــدم Sمـوجــبۀ علت بــــه دائــــن عــــلـم تــــاریـخ از سـال ســـه مـــرور از بـــعـد تصـرف نـــــفـاذ عـــدم دعــــوی

. شـــود نمی شنیده تــصرف صــــــدور تــــاریخ �ز ســــال پـــانـزده مـــرور �ز بـــعد دعــــویقسمتسوم


ضمان مسائلنگهداشت – حق اول مبحث

: 842مادۀ . نــــگهد�رد خـود نـزد ر� عـــلیه معقـود نگردیده، تسلیم ر� مستحق بدل وقــیتکه تا مالـی مـــعاوضـۀ هـــر در میتو�نـنـد متعاقدین �ز هـریکـی

:843مادۀ مستحق u قانـونا آنـچه حصـول زمـــان الـــی میتواند دهــــــــد، انجام مـــفید و ضــــروری مصارف دارد، قرار او جایز تصـرف تحت که غیر مـلک در شــــخـص گاه هر

. . باشد مجاز غیر عمل �ز ناشـــــی ملک، رد به مکلفیت �ینکه مگر ورزد �متناع مـالکش به آ�ن رد �ز گـــردد، می:844مادۀ

تأمـــــینات یــا دازد نپـر است آن بــه مـــرتبـــــط که مــــدیون تـــعـهد از نـــاشی تعهـد ایــــفای بـه مــــقـابل طرف وقتیکه تـــــــا نمـاید، تعهـد مـالـی دادن به شخصیکه . ورزد �مــــتناع مـذکـور مــــال د�دن �ز میـتو�نـــد نــدهــد، مــــذکـور تــعهد �یفـای بــــر�ی کــــافی

:845مادۀ . شـی حفاظــــت به کننده نگـاه سازد نمی ثــــابت بـرآن را امتیاز حق شـی، نگهـداشـت حق ثبـوت

. درمورد ر� محکمه �جازه مــــیتو�ند کننده نگـاه بـاشد، مـــتصور مـذکور شی شدن معیوب یا هلاک خوف �گر باشد مـی مکلف آ�ن عـــــو�یـد حسـاب و�ر�ئـه مـذکـور. یـابد مــــی �نــــتقـال شــــــی، ثمــن به نگهد�شت حـــق صـــورت درین نماید، مطالبه حیازی مـرهــون بــــیع به مربوط آ�ت �جر� مـــطابق آ�ن فروش

:846مادۀ (1. میرود( بین آ�ن،�ز حیازت رفتن بین �ز با شی نگهد�شت حق(2 . در( اعاده درخواست براینکه مشـروط نماید مطالبه آنرا حیازت اعـــاده تـواند می شـود، ساخته خارج وی اعتراض وجود بـا یا خفیه بصورت شخص حیازت از شی اگر

. بـاشد آ�مـده بـعمل مذکور تاریخ �ز یکسال مرور �ز قبل و شی �خر�ج بــه شخص علم تاریخ ز � ماه یک مدت خــلالمفلس – مدیون حجر دوم مبحث

:847مادۀ باشد مــــوجود د�ئنین نزد �و د�ر�یی ضیاع خوف بــــــــوده، بیشتر �و مـال �ز دیون که شود ظاهـــــــر وچنین آ�ورد �متناع �لاد�ء مستحق دیون پرد�خت �ز مدیون هـرگاه

. میشود شناخته مفلس بـاشـــد، نمــوده قید دیگری نام به یـــــا و ساخته مخـــفی ر� خود د�ر�یی مـــدیون یـا:848مادۀ

مادۀ( )1) منـدرج شـروط در( 847هـرگـاه مدیون سکـونت مــــحـل ایکـه محكمه از تـوانـنـد مـی دائنین از هریک یــــابـد، تحقـق مـدیـون مـورد در قانـون این. . گـردد می ثـبت مــــربوط دفتر در مطالبه �یـن نماید مـطالبه مـال در ر� مدیون تصرف حـجر د�رد، قر�ر آ�ن قضائی حوزه

(2. شود( می شناخته ســــاقــــط �عتبار �ز مطالبه، ثبت �ز بعد مدیون تصرف هرنوع:849مادۀ

صــــدور( 1) مــــربـوطه مــــحکمه از مـــیتوانـد دائنین از هـــریـــــک رســـــمی، Sجـــــریـدۀ در نـــــشر و آن وثــــبت تـــــصرف از مــــدیـون منـع قــرار صــــدور از بـــــعـد . نــــمیتوانـــــد، آمده حـــجز تحت اموالـــــیکه نــــمایـــــــــد مـــطالبه دارد، غیـر نزد دیــــونیکه شمول ابـــه ر مـــدیـــون مــــنقول وغـــیـر مــــنقول امــــوال حــــجز امــــر

. مــــیماند بــــاقی حـــجز �نــــتهـای تــــازمان د�ئــــنین مصلحت بـــــه مـــــفلس �مـو�ل حــــجز بــــاشد، مـــی مستثنی حکم �زینانتــــخاب( 2) دائنـــین طـرف از یـــکه مــــعتمد شــــخـص به اداره جهت حجز تحت امـوال

. تــــقـدیم مــــحكمـۀ بـه ر� �مـو�ل �یــــــن حساب مــــعتمد شـــــود می سپرده مــــیگردد،. اســــت نـــــموده صادر را حـــجز قرار که مـــــیـدارد

:850مادۀ امـــــــوال از محـــــکمـه، ارزیـــــابی از حــــــجـر مـــــــدت در اســـــت، الزم او بــــــدوش شــــــــان نـــــفــقه کـــــســــــانــــیکه و التــــصرف مـــمنوع مـــدیــــــون نــــــفقـه

. شــــــود مــــی پــــرد�خــــتـه حــــجـز تـــــحت:851مادۀ

کاسته( 1) سقوط مدت �ز مذکور دیون مـــــرتبه مفاد مقــــــد�ر �ز و میرود �زبین مؤجلـــــــه دیون أاجیل ت مدت شود، صـــادر حکم مفلس مدیون حجر به هــــــرگامیشود.

حـــکـم( 2) آ�ن تــــمـدیـد یــــا و مــــهلـت �بــــقای بــه مـــــؤجـلـه دیــــون در د�ئــــنیـن مــــــقـابـل در مــــدیـون درخــــو�ســــتی �ســــــاس بـه میـتـو�نـد مــــحکمـه. نــــماید. تــــمدید د�ئنــــین و مــــدیون مصــــلحت و شــــــر�یط �یــجاب صـــــورت در ر� مستعجلـه دیــــون میــــتو�نــد مـــــحکمه چـــــنـانچـه نــــمـایـد

:852مادۀ . دیگر دائنین بپردازد، دائنین از یکی برای خود مـال از اوست ذمه بر کــــه را دینی اگر نمیباشد اعتبار مدار او اقرار نـــماید، اقرار دین به مــــحجور، مدیــــون هـــرگاه

. د�رند آ�نر� �سترد�د حق:853مادۀ

. مـیگذ�رد �مانت د�ئنین حساب بـه نمـاید، می تعییــــن محکمـه کـه بـانـکی در �مـانـت بحساب ر� مـال مفاد گــــــردیده، تعیین مدیون �مـو�ل �د�ره بـه �مـینیــــکه. نـــماید �قـــــد�م دیـــن �یفاء جهـت �ست جایـز آ�ن فروش محجوزه مـال �ز کـه آ�نچـه بـیع به د�ئنین و مـدیون مو�فـقه و محکمه �جـازه به تــــــو�ند مـی چـنـانچـه

:854مادۀ برای( 1) آنرا ثــــمن بشرطیکه شد، بفرو را خود امـوال از بعضی یا تمامی کنند، راتمثیل دیون حصه چهار بر سه که دائنین اکثریت موافقه به میتواند محجور مدیون

. دهد تخصیص خود دیون �د�ء(2 . مطابق( آنرا محکمه تا بگذارد مینماید تعیین محکمه که بانکی حساب به امانت طـور را مذکور ثمن باشند، نـــداشته نـــظر توافق ثمن توزیع در دائنین اگــــر

. نماید توزیع قانون �حکام به:855مادۀ

. که بانکی به آ�نر� مشتری بوده مثل ثمن به تصرف �ین که بشرطی نماید تصرف خود درمـال باشد، د�ئنین رضای بدون گــرچه محکمـه، �جـازۀ به میتو�ند مـدیون. بگذ�رد �مانت طور د�ئنین بحساب مینماید، تعیین محکمه

:856مادۀ : گردد می محکوم تقلب مجاز�ت به آ�تی حالات در مدیون

به- ۱ دعوی انیکه بر مشروط سازد، وانمود دائنین به رساندن ضرر قصد به را خود افالس u عمدا ومدیون گردد اقـامـه مـدیــــــــــون علیـه دین دعوی صورتیکه در. باشد یافته خاتمه دین �ثبات �فلاس حکم صدور

پـــنهان- ۲ حکم تطبیق عدم لــــحاظ بـــــه را خــــود امـوال از بعضی او، برافــــالس مـــبنی حجر حکـم از بعد دائنین رســـانـدن ضرر بغرض مدیون، صـورتیکه در. ورزد مبادرت دیـن، در مـــبالغـه بــــه ویـا ساختگی دیون به یـــا نــــماید


:857مادۀ : یابد می خاتمه بــــاصــــلاحیت، محـــــکمـۀ وحکـم ذیعـلاقه �شـــخــــاص درخـو�ســــت �ساس به آ�تی درحالات �فـلاس

1. شــــــود- ثـــــــابـت بـــــــیـشتر �و دیـــــون �ز مـــــدیـــــون �مـــــــو�ل حــــــالیکه در2. باشد- بیشتر مانده باقی دیون �ز مدیون �مـو�ل و دهند �بر�ء مدیون به آ�نها �ز بعضی یا و د�ئنین تمامی درحالیکهبه- 3 صــــورت �ین در مــــعجلـه دیـــــون بـــاشد، نــــمـوده تـــــادیـــه دیـــــن تـــــعجیـل در حــــجر حکـم تـاثیر بدون ر� خود مــــعجـل دیــــون مـدیــــون درحـــالیکه

. . بــــاشد شــــــده تــــادیـــه نــــیز آ�ن رسیده سـر بـه �قـــساط بـر�ینکه مـشـروط مـــــیگردد بــــــر �فــــلاس حکم صـدور �ز قبـــــل مــــعیینه مـــــؤعـد4. شود- أادیه ت مدیون و �مین د�ئین، بین تصفیه، �ساس به دیون تمامی درحالیکه

:858مادۀ در( 1) مـــــدیـــــون بــــمصرف شــــده، رســــانیــده حـــجر حکم ثــــبت حــــاشیـه بــــه مــــحکمه امـــــین طــــــرف از مـــوضـــــوع حـــجر حـــــکم انــتهای از بـــعـد

. مــــیشود نــــشر رسـمی جـــــریـــــده(2. میگردد( تسلیم مدیون به و شـده کشیده �مین تصرف �ز باقیمانده �مـو�ل

ششم فصلوجیبه طرفین تعدد

اول قسمتمشترک وغیر مشترک دین

:859مادۀ مـال از اینـکـه یــــا باشـد نــــموده انــــتقـال وارثیـن بــــه یــــا و بـــــــوده واحــــد عقــــد از ناشـی خــــواه میـشـود، پنــداشته مشتـرک سبب، اتحاد درصــــورت دیــــن

. بــــاشـــد شـــــده د�ده مـــــشتـرک مــــال �ز کــــه بـاشـد قـــرضی بــدل یـا رسیده بمصرف مشتـرک:860مادۀ

. میشود پند�شته مشترک غیر سبب، �ختلاف صورت در دین:861مادۀ

. ر� دین �ز قسمتی شرکاء �ز یکی که صورتی در نماید مطالبه مدیون �ز ر� خویش حصۀ میتو�ند شرکاء �ز هریکی باشد، مشترک �شخاص زیاده یا دو بین دین هرگاه. . نماید مطالبه ر� خود حصۀ تادیۀ میتو�ند حاضر شریک شرکاء، �ز بعضی غیابت حـال در باشند می سهیم آ�ن در خویش حصص بقدر شرکاء باقی کند، قبض

:862مادۀ مطالبه مدیون �ز ًاا مشترک ر� دین متباقی نموده، شرکت شده قبض مقد�ر عین در میتو�ند دیگر شریک نماید، ر�قبض مشترک دین �ز قسمتی شرکاء �ز یکی هرگاه

. نماید مطالبه مدیون �ز ر� خود حصۀ تمام �ینکه ویا نمایند:863مادۀ

. آنـصورت در بـاشــد شـده تــــلف او Sحصـــۀ اینـــــکـه مگـر نمـاید، رجــــوع قابـض شــــــــــریـک بــــه نمیتوانـد مـــــدیــــــون، بـه مـراجـعه اختیار از بعـد شــــــریـــک. نـــماید مـــی رجــــوع قـــابض بر شــــــده قبض مـال در خـــــویش حصـــــــــۀ بقـــــــــدر

:864مادۀ مسوول( 1) شان Sحصۀ Sاندازۀ به دیگر شرکاء مقابل در نماید، تلف آنرا ویا ساخته خارج خود تصرف از انحا از نحوی به را شده قبض مقدار قابض شریک هرگاه

. باشد میشـــود،( 2) نمـی شنـاختـه مسـوول شـان Sدرحصـــــۀ دیــــگر شـرکاء مــــقابل در شــــــود، تـــــلف قابض دردسـت قصــــــور بـــــــــدون شده قبـض شـی صــــورتیـکه در

. نـــمیتو�ند شـــده ســــهیم آ�ن در قابض، وشریک میگیــــرد تـــعلق شرکاء سایر بــــه مدیون ذمـه بر مــــانـده بـاقـی دین:865مادۀ

یا ضـــامن �ز مـقد�ریکه در شـرکاء سایر نـماید، حو�لـه دیگـری بـه ر� �و دین مـدیــــون یـا گیرد ضـامـن مـدیون �ز خـــود دیـــــــن درحـــصه شــــرکـاء �ز یـکی هـــــرگـاه. مــیباشد شـــریک میکند، قبض علیه محـال

:866مادۀ . شریک را خویش خود، حصص Sاندازۀ به میتوانند شرکاء سایر میشود شناخته خود حصه قابض بگیرد، اجاره مدیون از را مـالی خود Sحصۀ بقدر شرکا از یکی هرگاه

. نمایند مر�جعه مدیون به یا و بد�نند أاجر مست:867مادۀ

. شود نمی شناخته ضامن شرکاء سایر مقابل در د�شته، صحت مذکور و�بر�ء هبه دهد، �بر�ء آ�ن �ز ویا هبه مدیون به ر� خود حصۀ مشترک دین در شرکاء �ز یکی هرگاه:868مادۀ

. میباشند سهیم متروکه در خود حصص بقدر شرکاء تمام باشد، �و دیون �ز کمتر متروکه و نماید وفات مدیون هرگاه:869مادۀ

. میتو�ند نموده مؤجل ر� خود حصۀ تنها �ما نماید، مؤجل �و �ذن بدون ر� خود شریک حصۀ نمیتو�ند أا شرک �ز یک هیچ باشد، موروثه مـال مشترک دین هرگاه:870مادۀ

. سازد مؤجل ر� دین نمیتو�ند، شرکاء سایر مو�فقه بدون یی تنها به شرکاء �ز یک هیچ باشد، �لاد�ء مستحق قرض عقد بر�ساس مشترک دین �گر:871مادۀ

د�شته ر� مر�جـعه حق �و به شرکاء سایر �ینکه بــــدون نمایند، قبض مدیون �ز خــــــــودر� دیــن حــــصۀ د�رند حق آ�نها هـــــریک که نمایند مـــو�فقه میتو�نند شـرکاء. د�رد. �ختصاص �و خود به مشــــــارکت بدون شرکاء �ز هریک وحصـۀ د�رد ر� دین تقسیم حکم مو�فقه �ین باشند

:872مادۀ . قــــبض دیــــن در دائنین ســـــایر آرد بــــدست مــــدیون از را خود Sحصۀ تنهایی به تـــــواند می دائنین از هـــریـــک باشـد، مشتـرک غیر مطالبـه مـورد دین هــــرگـاه

. ند�رند �شـتر�ک حـــق شدهدوم تضامن قسمت

عمومی – احکام اول مبحث:873مادۀ

. نمیتو�ند شده موجود قانون نص یا طرفین �تفاق بدون مدیونین و د�ئنین بین تضامندائـــنین – تـــــضامن دوم مبـــــحث

: 874مادۀ (1. نمایند( مطالبه مدیون �ز ر� دین تمامی �نفر�دی یا جمعی دسته بصورت تو�نند می تضامن �ساس به د�ئنین


دائـــــنین( 2) از یـــــکـی طـــرف از دیـــــن Sتـــــادیۀ Sمــــطالبۀ صــــورت در نــــمیتـوانـد مـدیـــــونطــــلب شــخص مــــربـوط خـــــاصیـکه دفـع طرق بـــــه مــــیتـوانـد مـدیـون بــاشـد، دیـگر دائنـین بــــه مـربوط کــه نــــمایـد تمسک دفـــاعـــی بـــــــطرق متضـامــــن

. نـــماید تـــمسک بـــــاشد، د�ئنــــین تـــمـامــــی بــــیـن مــــشتـرک کـه دفــــاعـــی طـــرق ویـــــا وی بــه مــــتعلـق حــصۀ یــا کننده:875مادۀ

. باشد کرده ر�مـنـع �و قبلـی �خطار تـــوسـط د�ئنین �ز یـــــکی �ینـکه مــــگر د�زد، بپر متضامـن د�ئنـین �ز بیکـی ر� دین میتو�نـدتمامی مـدیون:876مادۀ

شناخته( 1) �لذمه بری د�ئنین مـــــتباقی بر�بر در گـــــردد، حاصل دین تـــادیـۀ �ز غیـــــر سببــــی بـه متضامن د�ئنـین �ز یکی بر�بـر در مـدیـون ذمۀ بـر�ئت هــــرگـاه. نموده. حاصل بر�ئت آ�ن دربـــر�بـــر مــــدیون که بــــاشد د�ئـــنینی حــــصۀ بــــقدر �ینکه مـگر نــمیشود

(2. نمیشود( شمرده نافذ د�ئنین سایر درحصۀ عمل �ین آ�ید، و�رد ضرری د�ئن به آ�ن �ساس با که شود مرتکب ر� عملی متضامن د�ئنین �ز یکی هرگاه:877مادۀ

. به قانون نص یا و د�ئــنین مو�فقت آ�نکه مگر د�رند مساوی حق آ�ن در د�ئنین همه نماید، �خذ دین مقابل در مــــدیون �ز متضـامن د�ئنین �ز یکـی که ر� آ�نچـه هــــر. نماید حکم آ�ن خلاف

مدیونین – تضامن مبحثسوم:878مادۀ

(1 . مطالبه( مانع یکی، �ز دین مطالبه نمایـد مطالبه باشد، خو�سته که آ�نها هریک �ز یا مدیونین تمام �ز ر� دین کل میتو�ند د�ئن باشد، مدیونین بین تضامن هرگاه. نمیگردد مدیونین سایر �ز

(2 . �و( خود قـــــدرحصۀ به مگر نماید تمسک د�رد تعلق دیگــــر مدیون به خاصیکه دفاع وســــایل به نمیتو�ند مینــماید، دیــــن مطالبه �و �ز د�ئن مـــــدیونیکه . مشترک دفــاع وسایل به یا و دارد تعلق او خـــود به که خاص دفاع وسایل بـه میتوانـد مدیون باشد پرداخته وجـــــوه از بوجه را خود دین حصــــه اینکه بر مشروط

. نماید تمسک مدیونین تمام بین:879مادۀ

. میشوند شناخته �لذمه بری مدیونین سایر و �و خود نماید، �د�ء حو�له طریق �ز یا و ًاا عوض یا ًاا عین ر� دین کل متضامن مدیونین �ز یکی هرگاه:880مادۀ

کــــرده حفظ آ�نها بر�بر در خودر� مطالبۀ حــق د�ئـــن �ینکه مگر میگردد، مدیــونین ســـــایر ذمـه بر�ئت مؤجب متضامن مدیونیــــــن �ز ویکی د�ئن بین دین تجـــدیدباشد.:881مادۀ

تمسک گرفته، صورت دیگر من متضا مدیونین و دائن بین که مجرایی اساس به نمیتواند متضامن مـدیون. مدیون. همان حصه اندازه به مگر نماید

:882مادۀ مـــــدیـــونین سایر ذمــــه از دین متضامــــن مـدیونین از یکـی با دائـــن ذمــــه اتحـــاد صــــورت در

. گــــــردیده متحد د�ئـــــن بــــا وی ذمـــۀ مــــدیونیکه حـــصۀ بــــقدر مـــــگر شود نمی ســــاقطاســــت.

:883مادۀ �و ذمـۀ �ز دیـــن دهـد، �بــــر�‌ء مــــتضـامـن مــــــدیـــونیـن �ز یکی به د�ئـــــن هــــــــرگــــاه

. صورت درین بـاشـد داده تــــذکـر آنهـا ذمــه بـرائت از صراحت به دائــن اینــــکـه مــــگر نمیشوند، شــــناختـه الـذمه بــــری مــــدیـونیـن ســــایـر شــــده، ســــاقط. نـــماید مـــطالبه مــــدیـــونیــــن، ســـــایـر �ز �لــــیه مـبری حصۀ وضــــع �ز بــــعد ر� دیـــن مــتباقی مــــقد�ر تـــنها میتـو�ند د�ئـــن

:884مادۀ . باشد گرفته صورت مو�فقه آ�ن خلاف به �ینکه مگر نماید، مطالبه مدیونین سایر �ز ر� دین کل د�رد حق دهد، �بر�ء تضامن �ز متضامن مدیونین �ز یکی به د�ئن هرگاه

:885مادۀ میتو�نند( 1) سایرمدیونین گردد، مفلس دیگر ومدیون نماید حـاصل تضامن �ز یا دین �ز بر�ئت د�ئن طرف �ز متضامن، مـدیـونین �ز یکـی حالاتیکـه جمیع در

( مــــادۀ حكم مطابق میرسد، لـه مبری مدیـون به مفلس مـدیـون حصۀ �ز دینیـکـه تناسـب به دیـن �د�ی .892هنـگـام نــمایند( مــــر�جـــعه وی بـــه قــــانــون، �یــــن(2. شود( مــی تحمیل د�ئن برخود مفـلس مدیون دین حصـۀ بـاشـد، ساخته آ�ز�د دین مـــسوولیت هرگونه �ز ر� �لیه مبری مدیون د�ئن حالتیکه در

:886مادۀ آن( 1) از نیمتوانند مدیونین سـایر آید، زمان مرور زیر متضامن مـــدیونین از یکی مورد در دین هرگاه

. . مذکور مدیون حصه بقدر مگر کنند استفــاده(2. نماید( تمسک آ�ن به مدیونین سایر بـر�بر در تو�ند نمی د�ئن گردد، متوقف �ن نفاذ ویا منقطع متضامن مدیونین �ز یکی مورد در زمان مرور هرگاه

:887مادۀ (1 . مدیونین( سایر بر امر این دهد، اخطار متضامن مدیونین ز ا بیکی دائن هرگاه دارد مسوولیت خود عمل از صرف خود تعهدات اجرای در متضامن مدیون

. . باشد گرفته صورت طوردیگری مو�فقه �ینکه مگر ند�رد تاثیری(2. تو�نند( می شده مستفید آ�ن �ز مدیونین سایر باشد، گرفته صورت بد�ئن متضامن مدیونین �ز یکی جانب �خطار�ز که درصورتی

:888مادۀ به( 1) دین �ز ر� مــدیون ذمه بر�ئت �ینکه یا باشد دین �ز �بر�ء متضمن �مر �ین که نماید مصالحه طوری دین موضوع در متضامن مدیونین �ز یایکی د�ئن هرگاه

. گردند می مستفید آ�ن �ز مدیونین سایر کند، �فاده �نحا ز � نحویتاثیر( 2) مدیونین سایر بر مصالحه گونه این گردد، جدید وجایب آوردن بوجود سبب یا و قبلی وجایب در افزونی متضامن، مدیونین از بایکی دائن Sاگرمصالحۀ

. باشند کرده مو�فقه آ�ن با �ینکه مگر ند�رد،:889مادۀ

(1. ند�رد( �عتبار مدیونین سایر مورد در �و �قر�ر نماید، �قر�ر دین به متضامن مدیونین �ز یکی هرگاه(2. گردند( نمی متضرر آ�ن �ز مدیونین سایر نماید، یاد سوگند د�ئن آ�ن توجیه �ثــر به یا و نـــماید نکول سوگند �ز متضامن مدیونین �ز یکی هرگاه(3. گردند( مـــی مستفید آ�ن �ز مـــدیـونـــین ســــایـــر نمـاید، �کتفاء متضامن مـــدیونین �ز یکی سوگند به د�ئن هـــرگاه

:890مادۀ (1. نمیتو�ند( گرفته قر�ر تمسک مورد مدیونین سایر مورد در حکم �ین گردد، صادر حکمی خاص سبب بنابر متضامن مدیونین �ز یکی علیه هرگاهمدیونیکه( 2) به مربوط خاصی سبب به متکی حکم �ینکه مگر میگردند، مستفید آ�ن �ز مدیونین سایر گردد، صادر حکمی متضامن مدیونین �ز یکی مفاد به �گر

. باشد شده، صادر �و مفاد به


:891مادۀ دیگری( 1) شخص اصلی، مدیون واگر میتواند کرده رجوع آنها خود Sحصۀ Sاندازۀ به مدیونین سایر باالی بپردازد، را دین تمامی من متضا مدیونین از یکی گاه هر

. تو�ند می کرده رجوع د�ئن بحیث �صلی، مدیون بالای دین تمامی به صورت درین پرد�خت، ر� دین �و بعوض و بودقانون( 2) یانص موافقه اینکه مگر شود، می تقسیم مساوی حصص به متضامن مدیونین تمام بین در دین بپردازد، را دین متضامن مدیونین از یکی صورتیکه در

. باشد دیگری طور:892مادۀ

دین Sتـــادیـۀ خود Sحصۀ بقدر هریک دارند، را دین پرداخت توان که مدیونین سایـر و نموده اداء را دین مدیونیکه گردد، مفلس متضامن مدیونین از یکی هــرگاه. گردند می متحمل ر� مفلس مدیون

:893مادۀ . باشد می دین �د�ی به مکلف مدیونین سایر بر�بر در شخص همین شود، شناخته دین در نفع ذی شخص یک تنها متضامن مدیونین بین در هرگاه

:894مادۀ : نیست انقسام قابل آتی حاالت در وجیبه

1. نـــــــباشد- �نــــــــقسام قــابل ًاا طــــبیعت وجــــــــیبۀ مـــــوضـــــوع درحــــالتیکهقــــابل- ۲ وجــــیبه تــنفیـذ که شـود واضح متعاقـدیـن ویـــانــیـت مـــــنظـور از درحــــالتیکـه

. نـــیست انــــقسام:895مادۀ

(1. میشود( شناخته مکلف تعهد تمام �یفای به آ�نها �ز یک هر باشد، متعدد مدیونین �نقسام قابل غیر وجیبه در هرگاه(2. . گردد( ظاهر آ�ن عکس وشر�یط �وضاع �ز �ینکه مگر نماید رجوع ها آ�ن قدرحصۀ به مدیونین برســـایر میتو�نـد نماید، أادیه ت ر� دین مدیونیکه

:896مادۀ �ز( 1) یک هـــــر بـــــاشــــــند، متعـدد د�ئن ورثۀ یا و د�ئنین �نقســــــام، قابل غیر وجیبۀ در هــــرگـاه

. ر� تعهد �ست مــــکلف مدیون آ�ن بــــر ورثـــــــه یا د�ئنین �ز یکی �عــــتر�ض صـورت در نمایـد مطالـبه ر� وجیبه تــــمام �یفای �زمدیـون میتـو�ند ورثه یــــا و د�ئنـــــین. بــــگذ�رد �مــــانت بــــه ر� تــــعهد موضوع دیـن یا و بپرد�زد ورثـه یـــا د�ئنیـن تمـام بــــه

(2. نـــــماید( مـــــر�جعـــــه خویــــش حــــصۀ �نـــد�زۀ بــــه آ�ورده بــــدست ر� حــــق تــــمام د�ئنیکه بـــــر مـــیتو�ننــــد د�ئــــنیـــــنهفتم فصلدین وفاء

اداء – طرق اول قسمت:897مادۀ

. گـــــــیرد می صـــــورت تجـــدیـد و حــــو�لـه �بــــر�ء، مـــجر�یـی نــقدی، تــادیــۀ بـــه دیـــن �د�ءدوم وفا - قسمت طرفین

:898مادۀ مادۀ( )1) �حکام گـرفتن درنظر ـا ــ ب باشــد، �و مصلحت به دین تادیۀ شخصیکه یا و �و ـایب ن یا مدیون طرف �ز ــن .819دـی میتو�ند( شده تادیۀ قانون �ینصحیح( 2) او امر بـــــدون یا و مـــــدیـون امـــر به نباشـد، او مصلحت به دین ادای که غیر شخص طــــرف از دیــــن، ادای فـــوق Sفــــقرۀ رعایـت بـــا هــــمچنان

. نـــماید. رد مــــدیون، بــــه �عــــتـر�ض �یـن �بـــــلاغ و مدیـون �عــتر�ض صــورت در غــــیر شخص �ز ر� دین �د�ی میتو�ند د�ئـــــن چـــــنانچه �ست:899مادۀ

(1. کند( مر�جعه مدیون به �ســـت، کـــرده تـــادیـــه آ�نچـه بقدر میتو�ند نماید، �قد�م دین بتادیۀ صورتیکه در غیـر شخـصرجوع( 2) از میتــــوانـد گرفتـه، صـورت او اراده بـدون دین ایــــفـاء مـدیونیکـه آن بـــــــــاوجــــود

. ثـابـت بـــــشرطیکـه ورزد امـــتنـاع اسـت، پرداختـه u قســـــما یـا و u کــال را دیـــــــــن شخصیـکه. است مرتب ای فایـده او اعتــــــراض از کــه نمایـد

:900مادۀ . میشود شناخته �لذمه بری و بوده صحیح �و تادیۀ بپرد�زد، ر� خود دین علیه، محجور یا و ممیز صغیر صورتیکه در

:901مادۀ . بـپرد�زد بانجـامد، د�ئـــنین سـایـر ضـرر بـــــه صورتیـکه در ر� د�ئــنـین �ز یــــكی دیــن مـوت، مــــــرض در نــــمیتـو�نــــد مـدیـــون

:902مادۀ . �ز شــــده پـرد�ختـه �گــــرشـــی بـاشد د�شــــتـه آ�ن در ر� تصرف و�هلـیت بـــــوده شــــده أادیه ت شـی مـــــالـک کننـده �د�ء کـــــه �سـت لازم دین، تــــــادیـۀ صــــحت بـر�ی

. نماید مــــطالبه مــــدیون �ز ر� خـــــود دیـن تــــو�ند مــــی د�ئــــن شـــــــــود، �خـــذ آ�ن بدل تـــــلف �ز بــــعد یــــا و شـــــود بـــرده �ســــتحقاق به غیـــــر طـــــرف:903مادۀ

: میشود شناخته نموده، حاصل ر� خود دین د�ئنیکه مقام قایم آ�تی در�حـو�ل بپرد�زد، دین تادیۀ به مدیون غیر هرگاه1. باشد- مکلف دیــن تـــــــادیۀ بــه �و جــــانـــب �ز یا و ًاا مشترک مدیون با درحــــالیکهتــــأمین- 2 کننده تـــادیــــه گــــرچـه بــــاشـد، مـــقدم مذکـور دائــن واز داشته عینـی تــــأمیــــن که بپردازد را دائنـی دین بـــــوده، دائـن Sکننـدۀ تـادیه درحـالیکه

. بــــاشد نــــد�شتـه3 . باشد- شده پرد�خته شان دیون تادیۀ جهت مذکور عقار ثمن بوده، د�ئنین حقوق تضمین تحت که نماید خرید�ری ر� عقاری شخص درحالیکه4. شود- شناختـه مقام قایـم قــــانـون صـریـــح بحکم کننـده، تادیه درحالیکه

:904مادۀ . د�شتـه نه رضایت مو�فقـه �ین به مدیون گرچه دهد قر�ر خود مقام قایم ر� مذکور شخص طرفین، مو�فقه به میتو�ند نموده، حاصل مدیون غیر �ز ر� خود دین د�ئنیکه

. نمیتو�ند. شده مـؤخـر أادیه تـــ وقـت �ز مــو�فـــقـه باشـد:905مادۀ

. دائـن گـــــــرچــــــه دهـــــد قـرار اسـت، پــــرداختـه را او حــــــق دائنیـکـه مقـــــــام قـایـم را دهنـده قـرض میتــــــوانـد گیرد، قـرض ثــــالـث شخـص از دین ادای بمقصـد مـــــدیـون هــــــرگـاه . قرض مال کـه شود داده تذکر قـرض درعقـد براینکه مــشروط بـــــاشد نــــــداشـته رضایـت آن بـه مذکورهــمین از دین ادای که شــود تـــصریح دیـــن رسیـد در و دارد اختصـاص دیــــن پــــرداخــــت به شده گرفتـه

. است گرفته صــورت مــــال:906مادۀ


تـعلق او بـــــه گردد، می مـرتب آن بـه مــــدافـــعـاتیـکه و تـــأمینات تــــوابـع، خصوصیـات، تمـام بـا دائن حــــقـوق مــــیشود، دائــــن مـــقام قـایـم مـوافــقت یـا و قانـون حکـم به شخصیکـه. . شـود ــی مـ ــناخته شــ �و ــقام ــ م قایم ــته، ــرد�خـ ــ پ ــن ــ د�ئ ــه ـب ــکه ــ ـالـی م �ند�زۀ به هـا تـن شخص �ین گیرد مـی

:907مادۀ غیـر( 1) بـه دین مـــــتباقی قسمـت Sمطالبـۀ در و نـساختـه متضــــرر را دائن امـر این گردد، دائــــن مقـام قـایـم قسـمت آن در و بـــــپـردازد را دیـن از قسمـتی مـدیـون غیـر هـــــرگـاه

. . ـاشـد ب گرفته صـورت ــقه ــ ــ ــو�فـ ــ ــ ــ مـ آ�ن ــلاف خـ به �ینکـه ــگر ــ ــ مـ ــود ــ ــ میشــ ه ـــت ـاخـ ــ شن مـقدم مدیون،مر�جعه( 2) مدیون به خود حصـــــــۀ تنـــاسب به دین تقسیم در هریک گردد، د�ئن مقام قایم دین مانده باقی قســـــمت پرد�خت در دیگری شخص هــــــرگــــاه

. میتو�ند نموده:908مادۀ

. پرد�خته باشد، د�شته ر� دین قــــــبض صلاحیت که �و قیم یا و وصی ولی، بــــــه دین باشد، محجور د�ئن �گر میــــــشود پرد�خته �و یاوکیل بد�ئن ًاا �ساس دینو. وصی ولی، آ�ن ســـاختن ضـــایع و هــــلاک درصورت نــمیشود، شناختـــــه �لـذمه بری دین �ز مدیون ند�شته �عتبار شود، پرد�خته محجور بد�ئن دین �گر میشود

. نمایند مطالبه ر� دین میتو�نند قـــیم:909مادۀ

. نیت حســــن بــــا دین یا و نماید تــــائید را دین پـــــرداخت دائن اینکه مــــگـر شـود نمـی شنـاخـــــته الـذمه بـری مـــــدیون شود، پـــــرداختـه او وکیـل غیر یــــا دائـن غیـر به دین هــــرگاه. ــود شــ ــناخته شــ آ�ن مستحق ـال حــ ظاهــر در کــه ــد ــ ـاشـ ــ ـب شده ــرد�خته پ ــخصــی شــ به

:910مادۀ هــــیچ( 1) به کـــه نـماید ابـالغ مـدیون بـه یـا و آورد ابـاء نـــتواند، گـرفته صـورت تـادیه آن بـدون اعمـالیکـه اجـرای از یـا ورزد امتـناع آن قـبول از دیـن، صــحیح عـرضه از بعد دائـن هـرگاه

بدهد �خـطار ًاا رسـم د�ـئن، ــه ــ ــ ب معین میعاد خـلال در دـین ـبول قــ به و�ند مـیـت مـدیون نیست، ــن دـی قبول آ�مادۀ .صورت(2: مینماید( أات نش ذیل حقوقی نتایج د�ئن به مدیون �خطار �ز1 . دائــــن- بــــه مـــــدیــــون Sذمــــۀ از دیـن، ضـــــیـاع و هــالک مسوولیـت انــــتقـال(2 . فو�ید( جریان شدن متوقف3. دائـن- مصـارف بــــه دولـــــت، خـــــزانه یـا و بانک بــــه دیــــن گــذاشتن امــــانـــت4 . دائن- از وارده Sخسارۀ جبران Sمــطالبۀ

:911مادۀ . نماید حکم آ�ن بصحت محکمه ویا قبول آ�نر� د�ئن که میتو�ند، شده تادیه مقام قایم هنگامی دین، گذ�شتن �مــانت

:912مادۀ تصرف تحت آنـرا گـــــــذاشتن Sمـــــطـالبۀ مــــحکمه از مــــدیون و بـــــــاشـد مطلوب هــــــمان در آن استـقرار و بــــــقـاء کـه بـــــاشد چـــــیزی یا و عــــقـار اداء مـــــوضوع هــــــرگـــــاه

. گـردد ــی ــ م ــتن ــذ�شــ ــ گـ ـانت ــ �مـ ــقام ــ م ــم ــ ـای ــ ق وی تسلیم �ین ـاشد، ــ ـب ــموده ــ ن ــین ــ �م ــخـص ــ شـ:913مادۀ

به علنی مز�یدۀ طور نماید، �یجاب ر� هنگفت مصارف آ�ن گذ�ری و�مانت حفاظت یا و باشد تلف زود که ر� �شیایی میتو�ند مربوط، محکمۀ �ستیذ�ن �ز بعد مدیون. بگذ�رد بانکی �مانت حساب به آ�نر� ثمن و برساند فروش

:914مادۀ حالـتی در گـــــردد، مــــی آن مقـام قایم که اجراآتی یا و دیـن گذاری امـــــانت بــــه میتـوانـد مــــــدیـون

و نماید قبول ر� ــن ــ دی ــت ــرد�خــ ــ پ ــه ــ کـ باشد ند�شته مقامی ـایم ــ قـ و ــوده ــ ب �هلیت ناقص یا و ـاقد ــ فـ د�ئن ـا ــ ـی و ـاشد ــ ــ ب مجهول زد�و ـن د�ئن ـامت �قـ ــحل ــ م و ــویت ــ هـ که نماید �قد�م. ــماید ــ ن ــجاب ــ �ی ر� ــوق ــ ف آ�ت ــر� �جــ که گردد ــوجود ــ م عمدۀ ــو�مل عــ ـا ــ ــ ی و باشد علیه متنازع شخص ــند چـ ــین ـب در ــن ــ دـی یا

:915مادۀ منصرف( 1) خویش عرضه از میتواند نمـایـد، اقدام آن مماثل اجراآت یــــابه و گـذارد امـــــانت بـه آنـرا u متعاقبا و نمایـد عرضـه دائن بـه را دیـن مدیـون گاه هر

. دین ضامنین یا و شرکاء صورت این در باشد نشده صادر آن صحت به مربوط محکمه نهایی حکم ویا بـاشد نکـرده قبول را عرضه دائن براینکه مشـروط شـــــود،. نمیشوند شناخته �لذمه بری

انــــصـراف( 2) نیــــــز دائـن و شـود منصـرف آن صحـت بـه مـــــربوط Sمحکمۀ حکم صدور از بــــعد یـــــا و دائــــن قــــبول از بعد دین Sعــــرضــۀ از مـدیـــــون اگـــــر . بری دین ضــــامنین و شـــــرکــــاء صــــورت ایــــن در نـــــماید تــــمسک است، او حــــقوق متکفـل تأمیناتیکه به آن از بــــعد نـــــمیتواند دائـــــن نمــــــاید، قبـول را او

. مــــیشوند شناخته �لـــذمهدین - قسمتسوم ادای موضوع

:916مادۀ (1 . گـــــــرچـــه( بـــــپـرد�زد د�ئن رضائیت بـدون ر� دیـــــگری شی نمیتو�نـد مـدیون بتـو�نـد، شــــده مـــــعین تعییـن بـــــه کـه بـــــاشـد �شیـای جمـلـه �ز دین هــــرگـاه

. باشد آ�ن �ز بیشتر ویـــــا قــــــیمت با مــساوی بدل �رزش(2 . گــــرچه( بــپرد�زد ر� آ�ن مــــثل تــــو�ند می مدیون بــــاشـد، شـده مــــعین عقد بـــه و نتو�نـد گـــردیده معیین تـــــعیین بـه کـه بـاشـد �شیـای جملـۀ �ز �گــــردین

. بــاشد ند�شته رضـــــائیت آ�ن بــــه د�ئــن:917مادۀ

. . باشد د�ر� ر� �وصاف عین مذکور متاع �ینکه به مشروط نماید قید آ�نر� میتو�ند آ�ورد، بدست مجاز طرق به مدیون مـال �ز خود حق جنس �ز ر� متاعی د�ئن هرگاه:918مادۀ

. باشد تقسیم قابل دین گــرچه گــــرد�ند، مجـبور دین �ز قسمتی قبــول بــه ر� د�ئــن نمیتو�ند مــدیـون فـــوری، دیــــن در:919مادۀ

بـدون آن دیگـر و تأمیـــــن بـا یکـی کـه بـــــپردازد را االداء واجـــــب دیون از یـــــکی مـــدیـون هـــــرگـــاهدیـــــگر هـــــم از انحا از نـــــحوی به دیــن هــــردو اینکه یا بـــــاشد خاص دیـــــن دیگــر و مشترک دیــن یکی یـــا و بـــــاشـد، مبیعه ثمن آن دیگـر و قرض یکی یــــــا بـــاشد تأمــــین

. ــماید ــ ن ــعیین ــ ـت ــر� ــ آ�ن ــه ــ أادـی ــ ــ ـت ــنگام هــ د و�ـن میـت ون ــدـی ــ مـ ــن، ــ دی ــوع ن در ون ــدـی ــ م و ن د�ـئ لاف �خـت ــورت درصــ ــند، ـاشــ ب ــن ــ متبای:920مادۀ

اصل و تعویضات مصارف مقدار این از نکند، کفایت آنرا وملحقات دین شده پرداخته ومقدار دازد بپر آن وتعویضات مصارف رابا دین باشد، مکلف مدیون هرگاه. باشد گرفته صورت آ�ن خلاف به مو�فقه �ینکـه مگر میگـردد، وضع بالترتیب دین

:921مادۀ (1. نماید( مطالبه ر� دین موعد، رسیدن �ز قبل نمیتو�ند د�ئن باشد، شده قسط معیین �قساط به یا و بوده مؤجل دین هرگاه(2 . در( و عندالضـرورت میتواند محکمه آنـــــهم با میباشـد مکلف دیـــــن فوری تـــــأدیه به مـدیـون باشـد، رسیـده آن Sتـــــادیـۀ مـوعـد یـا بـوده معـجـل دیـــــن

. . نــــرسد د�ئــــن بــــــه فـــاحش ضـــرر آ�ن �ز �ینکه بــــر مـــــشروط بـــــدهد مـــهلـت مدیــــون بـــه مــــدیــــون، حــــالت د�شت درنـــــظر با قانونی مـــو�نع عدم صــــورت


:922مادۀ (1 . به( د�ئـــــن صـورت درین نماید �قد�م دین بتادیــــه مـــــوعـد رسیـدن �ز قبل تـو�نـد می مـدیـون بـاشـد، مــــدیـون مفـاد بـه أاجیل ت و بـوده مــــؤجـل دین هـــــرگاه

. گـــردد مـتضرر د�ئن شخص �جبار �ین �ز ویــــا بــــاشد شده مـو�فقه آ�ن خـلاف به �ینکه شـــــود،مـــگر می ساخته مجبور دین قبول(2. گردد( برمی قبــــلــــی أاجـــیل تـــ بــــحالت دیـــــن شود، بـــرده �ستـــحقــاق بــــه شــــده قبـول دین ًا� بعد و بـــپـرد�زد مــــوعـد رسیـدن �ز قبل ر� دیـن مـدیـون �گــــر

:923مادۀ محل( 1) درعقد و نماید را مصارف و حمل ایجاب که باشد کرده تعهد مـالی تسلیمی به مدیون هرگاه

آن در عــقــد حــین در کـــه میشود داده تسلیم محلی در مـذکور مـال باشد، شده نه تعیین آن تسلیمی. است بوده مـــوجــود

د�شته( 2) تعلق کار همان به مذکور تعهد بر�ینکه مشروط گیرد، می صورت �و کار درمحل یا و أادیه ت حین مدیون سکونت درمحل دین �د�ی تعهد�ت، درسایر. باشد. شده مو�فقه آ�ن خلاف به �ینکه مگر باشد

:924مادۀ . به تسلیمی حالیکـه در نمیشود شناخته �لـذمه بری دین �ز مــدیون گـــــردد، تــــلف د�ئـن به آ�ن وصـول �ز قبل و بــــفرسـتد خـود قاصـد توسط ر� دین مدیـون هـرگــــاه

. شود می پـــند�شته �لـــذمه بـــری آ�ن �ز مــــدیون باشـد، گـــرفته صـورت د�ئن �مر به د�ئــــن نـــــماینـدۀ:925مادۀ

. کند حکم آ�ن خلاف به قانون نص یا عرف �تفاق �ینکه مگر میباشد، مدیون بدوش تادیه مصارفچهارم عوض - قسمت به دین ادای

:926مادۀ . شود می شناخته تادیه مقام قایم مذکور تعویض نماید، قبول �ست، مستحق آ�نچه عوض به ر� دیگری شی د�ئن هرگاه

: 927مادۀ اهلیت بـه متعلـق آنچـه u خصوصا بیع احکام بـاشد، گرفتـه صورت شـده پـرداختـه دین مقابل ایکه شـی ملکـیت انتقـال تـوسط عـوض، به دیـن ادای هـرگـاه

بین از و تأدیه نوعیت تعیین به متعلق آنچه u خصوصا تأدیه احکام دین، ادای حیث از و شود می رعایت مورد در است، خفی وعیـوب استحاق ضمان متعاقدین،. گردد می مرعی �ست، أامینات ت رفتن

پنجم نیابت - قسمت و تجدید:928مادۀ

. د�رد جو�ز باشد، د�شته �ختلاف �ولی تعهد با تعهد طرفین �ز یکی تغییر یا سبب موضوع، لحاظ �ز که جدیدی عقد �ساس به دین تجدید: 929مادۀ

: د�رد جو�ز آ�تی حالات در دیـــن تـــجدیـد1. طــــرفین- Sبــــموافــــقۀ اولــــی دیـــــن سبب یا محل اخــــتالف به دین تــــغییر۲. گردد- تـــــلقی جــــدید د�ئــــــن ثـــالـث، شـــخـص طــوریکه ثالـث، شــخـص و مدیــون د�ئـــن، بمو�فقۀ د�ئن تــــغییـرمــدیـون- 3 و گــرفته قـــرار اصـلی مـدیــــون جـای بـه مـذکـــــور شخص که نمـــــاینـد مـوافقـه غیـر شخـــــــص و دائــــــن نحـویکـه بـه مـدیـون، تغییر درحـالـت

. شـــود شــــناخته �لـــــــذمه بری دیـــــن �ز �و رضــای د�شت درنــــظر بــــدون �صــــلـی4. باشد- نموده حاصـل مـــــورد در ر� د�ئــن مو�فقه �صلی مـدیـون و شود شناخته جــــدیـد مــــدیـون که نمایـد قبول غیر شخص درحــــالتیکه

:930مادۀ . گردد می آ�ن مقام قایم جـــدید دیـــن و ســـاقـــط �صلی دین عقد، تجدید صورت در

:931مادۀ . . باشد شده مو�فقه آ�ن تجدید به �ینکه مگر مــیگردد ساقط آ�ن أامینات ت دین، تجدید صورت در باشد، عینی یا شخصی أامینات ت د�ر�ی �صلی دین هرگاه

:932مادۀ (1. باشد( بطلان �سباب �ز عاری وجدید سابقه دین که د�رد �عتبار وقتی دین تجدید(2 . به( آ�ن ساختن مقام وقایم عقد �جازۀ منظور به تجدید �ینکه مگر ند�رد جو�ز آ�ن تجدید شود، شناخته �بطـال قابل که باشد عقد �ز ناشی سابقه دین هرگاه

. باشد گرفته صورت سابق، عقد جای: 933مادۀ

. ند�رد جو�ز قـــرض بــــصورت دیــــن تجدید که شود، مـــــعلوم وضــــاحت به حالات و �وضاع �ز یا گـــــرفــته صــــورت صریح مو�فقۀ به بــــاید دیـــــن تــــجدیـد:934مادۀ

. در دین تجدید میشود شناخته مـــدیون تغییر به دین تجدید امر، این نمایـــــد، قبول مدیون عوض به دین پرداخت به را غیر شخص تعهد دائن که دارد اعتبار وقتی دین در نیـابت. . آ�ید می بوجود قدیم، تعهد پهلوی در جدید تعهد نباشد، ــوجود ــ مـ ــدید ــ تجـ به مو�فقه �گر ند�رد ـار �عتب قـرض صورت به نیابت

:935مادۀ . . حـق مدیـون بـــــــه تنهـا نـایب صـورت درین باشـد دفـــــــع قابل یا بـــــــاطـــل مـــــــدیـون بـرابـر در او تعـهد گـرچـه اسـت صحیح دائن بـــــرابـــــــر در نـایـب تعهـد

. د�رد ر� رجــــوعمجرائی - قسمتششم

:936مادۀ . ــد ــ ــ ــ د�رن ــب ــ ـــل ــ ــ ــ طـ ــگر دـی ــک ــ ــ ــ ــ ــ ی ـالای ــ ــ ــ ب ًاا ــ ــ ــ ــلت ــ ــقاـب ــ ــ ــ ــ ــت ــ ــ مـ ــخص ــ ــ شـ دو ــه ــ ــ کــ ــت ــ �ســ ــی ــ دین �ســقاط مــجـر�ئی،

:937مادۀ . آ�ید می عمل به طرفین، رضائیت به که �ست �ختیاری یا و میگیرد صورت قانون حکم به که �ست جبری یا مجر�ئی،

:938مادۀ . هر وصـــــف یا جنس بین اگر نمیباشد شرط مـذکور اتحاد اختیـاری مجـرایی در و میبـاشـد شـرط دین دو هر استحقـاق و وصف جنس، اتحـاد جبـری، مجـرائی در

. و�حــــد دین سبب خو�ه طرفیـن رضای به مگر نمیتو�ند گـــرفتـه صورت مجـر�ئی باشد، معجـل دیگری و مؤجل دین یک هر �گـــر بــــاشد، موجـود �ختلاف دین دو. باشد مختلف یا

: 939مادۀ مغصوبه عین مـالک بالای غاصب یا و باشد جنس یک �ز شده گـــــذ�شته ودیعت بامـال که باشد د�شته دینی گــذ�ر ودیعت بالای گیرنده، ودیعت هـــــــرگــــاه

. نمیتو�ند گرفته صورت طرفین رضائیت بدون مجر�ئی بــــــاشد، جنس یک �ز مغصوبه عین با که باشـــــد د�شته دینی: 940مادۀ


. گرفته صورت طرفین رضائیت بدون دین مجر�ئی جنس، �ختلاف صورت در میشود مجری دین نماید، تلف باشد، دین جنس �ز که ر� مدیون مـال د�ئن هرگاهنمیتو�ند.

:941مادۀ حـــــــــالـــــــــت میگـیرددر صـــــــورت طـــــــرفـــــــــین بــــــدونــــــرضــــــائیت دیــــــــن هــــردو مــــــجــرائـی بــــــاشــــــــد، داشتـه دیـــــن مـــــــضمـونلـــــــــه، دائـــــن بـاالی جنـــــسدیــــــن از ضــامـن هــرگـــاه

. نــمیتو�ند گــرفـته صورت ـامـــن ــ ــ ــ ــ ــ وضـ ــن ــ ــ د�ئ ـائیــت ــ ــ ــ ــ ــ ــ رضـ ــدون ــ ب ــجـر�ـئی ــ مــ ــها، ــ ــ ـب ــضمـون ــ ــ مــ ــن ــ ــ دی ــنس ــ جــ ـتلاف، ــ ــ �خـ:942مادۀ

. باشد نموده تمسک آ�ن بـــه نـــــفــع ذی کـــه د�رد �عـتبار وقتـی و گـرفتــــــه صــــورت دیـن دو هـر �قـل حـد بـه مجـر�ئی:943مادۀ

. آن مجرائی امکان اینکـــــه بر مشروط نمیتــــواند شده دین مجـرائی مانـع نبـاشد، ســمع قـابـل زمان مــــرور نسبت مجــــرائی بـه تمسک هنگام دیــــن دعوی هـرگـاه. باشـــد بوده مـوجود زمان مــــرور �ز قبل

:944مادۀ (1. ند�رد( جو�ز سازد، متضرر ر� غیر مکتسبه حقوق که مجر�ئیضــــرر( 2) بـه مـــــدیون گـــــردد، خـــــــود دائــــــن دائــــن مــــــدیون، آن از وبـــــعد نماید حجر است، او تـــــصرف در که را مــــدیون مــــــال غـــــیر شخـص اگــــــر

. نــــــماید �قــــد�م دیـــــن مـــــجـر�ئی بــه تـو�نــد نـمی کنــــــنـده، حـــــجز(3. . ند�رد( جو�ز باشد شده د�ده عاریت به یا و شده گذ�شته ودیعت به دینیکه مجر�ئی

:945مادۀ . مگر نماید تمسک مجرائی به نموده را او حق تضمین تأمیناتیکه مورد در غیر ضرر به نمیتواند نماید، اداء را دین مجرائی، طلب حق داشتن وجود با مدیون هرگاه

. باشد ند�شته علم مذکور حق به �ینکه:946مادۀ

حو�له( 1) علیه بمجر�ئی نـــمیتو�ند آ�ن �ز بعد مدیون نــــــــماید، قبول ًاا صر�حت ر� حو�له �ین مدیون و دهد حو�له دیــــگری شـــــــخص به ر� خـود حق د�ئن هـــــرگـاه. . دهنده حو�له علیه مگر نــد�رد، ر� رجوع حق صورت درین مــــدیون بـــاشد، بوده د�ر� ر� حق چنین حـــو�له قبولی �ز پیش گرچه نماید تمسک گــــیرنده،

ذمۀ( 2) به حو�له �بلاغ �ز بعد مجـر�یی �دعـای مـورد حق �ینکه مگر گردد، نمی مجر�ئی به تمسک مانع وی قـــــبول بدون مدیـون، به حـو�له �بـلاغ مــــحـض. باشـــــــد شده ثابت دهنده حو�له

هفتم قسمتذمه اتحاد

:947مادۀ . شود می ساقط ــته، گــرف صــورت آ�ن در ذمه �تحـاد که د�زۀ �ـن ــه ــ ب مذکور دین گردد، جمع شخص یک در مدیون و د�ئن صفات و�حد دین در هـرگاه

:948مادۀ وملحقات دین باشد، داشته رجعی اثر ل زوا این و گردد زایل آورده، بوجود را ذمه اتحاد سببیکه هرگاه

. u اصال که گــردد مـی تلقی طوری صورت این در Sذمۀ اتحاد گردد می اعاده عالقه ذی اشخاص نسبت به. است نیآمده بوجود

چهارم بابعقد انقضای

اول فصلابراء

:949مادۀ . گیرد می صورت �ستیفا �بر�ی یا �سقاط �بر�ی شکل به حق، �بر�ی

:950مادۀ . بــــه د�ئــــن که �ســـــــت آ�ن �ستیــفا �بر�ء گــــــرد�نـــد �لــــذمه بری خـــــود حـــــق قسمتی �ز یا �زتـــــمام ر� خــــود مــــدیون د�ئن که �ست آ�ن �سقاط، �بـــــر�ی

. نــــماید �قـــر�ر خـــــود حــــق قــــبض:951مادۀ

. آ�ید می بعمل دعاوی و حقوق جمیع �ز عام بصورت یا و دعوی یا حق �زیک خاص، بصورت یا �بر�ء:952مادۀ

. است شرط دهنده ابراء تبرع اهلیت داشتن ابراء صحت برای:953مادۀ

. . شود نمی گرفته ترکه �ز دین نماید، وفات �بر�ء قبول �ز قبل مدیون �گر میشود رد مدیون رد به مگر باشـد، نمی مدیون قبـول بـه مـوقـوف �بـر�ء:954مادۀ

. باشد می صحیح شرط به آ�ن تعلیق و نموده �فاده ر� تملیک معنای �بر�ء:955مادۀ

شـــــرط، ایفای صـــــورت در نـــــــماید، اداء معیـین وقت به را دیـن Sباقـیماندۀ قسمت مـــــدیــــون که دهد ابــــــراء شـرط ایــن بـه دیـــن قسمت یـــــک از دائــن هــــرگـــــاه. مــاند مـی بـــــاقی �و ذمـۀ به دین تـمام آ�ن غــــیر در میـشود، شـناختـه �لــــذمه بــــری مـدیــــون

:956مادۀ . ند�رد جو�ز آ�ن �ز �بر�ء پذیرد، نمی ر� �سقاط حقیکه

:957مادۀ . میباشد ضرور �بر�ء در آ�نها �ز هریک کامل تعیین باشند، متعدد مدیونین هــرگاه

:958مادۀ . ابراء از قبل دیـن سبب گــــرچه گــــردد نــــمی پـذیرد، تحقق ابراء از بــــعد آن لزوم دینیکه وشامل باشد ثـــــابت ابراء از قــــبل کـه گیـرد می صـورت حقـوقـی از ابراء

. بـــاشد شـــده مـــــوجود:959مادۀ

. نیست سمع قابل باشد، عام ابــرای یــا خــــاص ابراء متضــمن هـــرحقـــیکه در دعــوی،دوم تنفیذ - فصل امکان عدم

:960مادۀ


. گردد می ســاقـط تعـــهد شــــده، ناممکن بـــود �و �ر�دۀ �ز خارج سببیکه به تعــهد به وفا که نماید، ثابت مــدیون هــــرگـــــاه:961مادۀ

صورتیکه در گردد، تلف شخص �ین دست �ز قصور و تجاوز بدون مذکور شی و آ�ید در مـالک غیر شخص تصرف به آ�ن بدون یا عقد �ساسی به شی، یک هرگاه. ند�رد تاو�ن باشد، �مانت صفت به تصرف �گر و گردد می لازم برمتصرف آ�ن تاو�ن باشد، باضمان تصرف

:962مادۀ . به مـالک �ز نیابت قصد به ر� شـی متصرف و�گـــر باشد آ�ورده در خود حیازت به تــــملک قصد به ر� شی متصرف که شــــود می شناخته باضمان وقتی تـــصرف

. شود می شــناخته �مـــانــــت تصرف �ین باشد، آ�ورده در خود حیـازت:963مادۀ

به گرچه نماید، �خذ مـالک �جازۀ بدون آ�نر� یا گردد مانع تصرف �ز حق بغیر ر� شی مـالک متصرف که گردد می مبدل ضمان با تصرف به وقتی �مانت، تصرف. باشد نگرفته صورت تملک قصد

:964مادۀ (1. شود( می شناخته ضمان با تصرف شی، تسلیمی �ز قبل سابقه مـالک تصرف نماید، �نتقـال عقد �ساس به شی ملکیت هرگاه(2. گردد( می مبدل �مانت تصرف بـه �و تصـرف ورزد، �متنـاع شی تسلیـمی �ز نگهد�شت، حـق �سبـاب بنـابر مـالک، صورتیکـه در

سوم زمان - فصل مرور به حق سقوط: 965مادۀ

(1. گردد( نمی ســاقط زمــــان مـــرور بـــــه حــــق(2: نمیشود( ـنیده ــ شـ ــل ــ ذی آ�ت و�ستثنا آ�ن خاص �حکام ـایت رعــ با ـال ــ سـ ــزده ـاـن ــ پ مرور �ز بعد منکر، علیه بـاشد، که سببی هـر ر ـب بنـا ــق حـ مطالـبه دعـوی

: 966مادۀ عــــذر بدون کـه ومعـاشات اراضی اجاره منـازل، کـرایــــه قبیـل از مــتجـدد، دوری مستمر حقوق، هــــرگـــاه . مــــرور مدت اما بـــاشد نــــمی سمع قــــابل نــــشود، مــــطالبه ســـال پنـج مدت ظــــرف در قانــــونیبــــاشد، وقـــــف ناظــــر Sذمۀ بــــر یـــا و ســـوء نــــیت دارای متصرف ذمــــه بــــر حــــاصالتیکه در زمـان

است ســــال .پــــانـــزده:967مادۀ

: باشد نمی سمع قابل سال یک مدت �نقضای �ز بعد آ�تی حقوق در دعویدلا- 1 فــــروش �دویــه مانند بـــاشد، د�شــــته آ�ز�د شـــغـل که هرشخصی حـــقوق عموم بــــطور و وظیفه �نجـام �ز ناشـی مد�فـع وکیل مهندس، �ستاد، طبیب، حقوق

. خبره و�هل کـار وکمیشـن ل2. نمایند- نه تجارت آ�ن در مذکور و�شخاص شده د�ده دیگر �شخاص بر�ی �یکه وتولید�تی و�رد�تی �شیاء مقابل در گر، وصنعت تاجر حقوق3. مصارف- دیگر و طعام قیمت بــــــــاش، شب اجرات مقابل در رستورانت، و هوتل صاحبان حقوق4. مره- روز غیر یا و مــره روز �جــوره �ز نــاشـــی و�جیر، مستخدم کارگر، حقـوق

:968مادۀ ( مادۀ مو�رد در .967دعوی باشد( ــمی ن ســمع ـابل ــ قـ بدهند، �د�مه ولید�ت وـت کار ــدمات، خـ ــجـام �ن ــه ـب مذکور ـاص ــ �شخـ گـرچــه ــون، ــ ـاـن ق ن �ـی

:969مادۀ �و ذمت که نماید، یاد سوگند چنین محکمه، جانب �ز سوگند توجیه بر�بر در باید نماید می تمسک سال یک زمان مرور سبب به دعوی سمع عدم به شخصیکه

. . ند�رد علم دین تادیۀ به یا وجود به که نمایند، یاد سوگند چنین باید شان، وقیم �وصیا �ولیاء یا مدیون ورثه به سوگند توجیه صورت در باشد می بری دین �ز:970مادۀ

مادۀ( )1) مندرج زمان مرور .967مدت دهند( �د�مه دیگـری ـاـیف ــ وظـ ــر�ی �جـ به د�ئنین گرچه میشود، ــروع شــ محـوله وظیفه ختم �ز قانون ــن ــ �ی(2 . پانزده( مدت ظرف در قـــانونی عذر بدون �ینکه مگر شود نمی ساقط حـــق چنین مطالبه دعوی باشد، شده تحــــریر سندی به مستند حقوق �ز حقی �گر

. باشد نشده مطالبه �ستحقاق تاریخ �ز سال:971مادۀ

سمع قابل دعوی کند، تکمیل را زمان مرور مقرر معیار مدت هردو مجموع طوریکه کند، دعوی ترک دیگری مدت نیز او خلف و نماید دعوی ترک سلف هرگاه. باشد نمی

:972مادۀ . ــود شــ می تکمیل مدت �خیر روز �نقضای به و نشده حساب درمدت �ول روز ـاعــت، ســ �عتبار به نه مــیشود ــه ــ ـاسب محــ روز �عتبار به زمان مرور مـدت

:973مادۀ (1. شود( می شروع دین تادیه ـاق ــقــ ــحــ �سـت تاریخ �ز دعوی، سمع عدم معیینه مدتدیـن( 2) مـــورد در و اســــــــــتحقاق تـــثبیت تـــــاریخ از استحقاق، ضــــــمان مــــورد در و شـــــــــــرط تحقـق تاریــــــخ از بشـرط، معلـــــــق دیـــــــن مــــــورد در ســـمـع عــــدم Sمعیینــــــــۀ مــــدت

. ـیشود مــ ــروع شــ ــعاد، ــ ــ مـی ــقضای ــ �ن �زتاریخ مـؤجل،(3. ــردد( ــ گـ ـادر ــ ــ ق ــود ــ خـ �ر�دۀ �ظهار ــه ـب ــن ــ د�ئ که ــود ــ شـ ــی ــ مــ ــروع شـ ـاریخی ــ ت �ز ـان ــ ــ زمـ ــرور ــ مـ مـدت ـاشـد، ـب ــوـقوف مـ ــن ــ ــ د�ئ �ر�دۀ ــه ــ ب دـین ــرد�خـت ــ پ میعاد ــعیین ــ ت ــر ــ �گـ

:974مادۀ سال( 1) پنج مـرور از بــــعد میشـود، شـــــــــناخته آن مستحق دولت کـه ومحـصول مـالیـات دعـوی

. اوراق دعـــویکـه اقـــــامه انــــتهای تـاریـخ از قضائی، اوراق محصـول در و اســـــتحقاق تاریخ انتهای از مـالیـات، در زمـــــــــان مرور مـدت شــــود نمی شنیــــــده. شـــــــــود می شروع بــــــــاشد، نـــشده �قامه دعوی درحــــالیکه �ور�ق، تـــحریر تاریخ یا یافته تحریر آ�ن مـــورد در مذکور

(2. میشود( شروع تادیه تـــــاریخ �ز مذکور مدت نمیشود، شنـیده سال پنج �ز بعد باشــــــــــد، شده پـــــرد�خــــته حق غــــیر بــه محصــــولیکه و مـالیه �سترد�د دعوی(3. گردد( می تطبیق خاص قانون �حکام شود، و�قع متناقض خاص قو�نین �حکام به فوق �حکام �گر

:975مادۀ (1 . گردد( می متوقف گرد�ند، ممکن غیر ر� د�ئن حق مطالبه ومانعیکه معنوی مو�نع قانونی عذر به دعوی، �ستماع عدم معیینه مدت(2. ند�رد( �عتبار گردیده، سپری عذر باوجود مدتیکه

:976مادۀ ورثۀ دعـــــوی باشنـد، د�شته قانـونی عـذر دعوی تـرک در ورثه وبـاقـی نمـایـد تـرک ر� خـــود مورث دین دعوی معیینه، درمدت عذر، بدون ورثه، �ز بعضی هـرگــــاه

. میباشد سمع قابل دین �ز شان حصۀ قدر به باقیمانده،:977مادۀ


�یکه بدرخــو�ستی یا حجز به �خطار به باشد، شـــده تقدیم آ�ن به مختص غیر محکمه بــه دعـــوی گـــرچـــه قضائی، مـــطالبه به دعاوی، �ستماع عدم معیینه مدت�ز یکی جریان �ثنای در د�ئن عملیه هر در همچنان نماید، می تقدیم د�ئنین، بالای مفلس مدیون �مـو�ل وتقسیم توزیع در یا تفلیس، در خود، حق قبول جهت د�ئن

. یابد می �نقطاع نــــماید، تمــــسک خــــود حــق به دعاوی:978مادۀ

(1. گردد( می قطع دعوی، �ستماع عدم معــیینــــه مدت نـماید، �قـر�ر ًاا دلالت یا ًاا صر�حت د�ئن بحق مدیون هـــــرگـــــاه(2. کند( می مدیون �قر�ر به دلالت بگــذ�رد، د�ئـــن تصرف در دین، �د�ی أامین ت بمنظور گروی طور ر�، مـالی مدیون �گر

:979مادۀ (1. یابد( می آ�غــاز ًا� مجـــدد �ولـــی، مدت ماننـــــد جدید مدت یابد، �نقطاع دعــــوی �ستماع عدم معیینه مدت هــــرگاهسال( 2) پانزده دعوی، استماع عدم برای جدید مدت گردد، قطع مدیون اقرار به و بوده یکسال دعوی استماع عدم معیینه مدت یااینکه شود قطعی حکم اگر

. باشد می:980مادۀ

در دعــوی استماع عدم معیینه مدت گرچه باشد، نمی سمع قابل نیز آن ملحقات مورد در نگردد، سمع قابل زمان مرور سبب به دین اصل به راجع دعوی هــــرگاه. باشد شده نه تکمیل دین، ملحقات

:981مادۀ مــــصلحت( 1) هـــــــرشـــخصیکه یـــــا و دائـــــن یـا مـــــدیــــون Sمــــطـالبۀ اســــاس بــــه مـــــگـر ورزد، امــــتـناع دعــــوی استمـاع از زمـــان مــــرور نسبـت u مستقیـمـا نمیتوانـد مـــــحکمـه

. ــماید ـن ــه ــ ن ــمسک ــ ت آ�ن ــه ــ ــ ب ــون ــ ــدـی ــ م ــرچه گـ ـاشد، ب متصور ــبه ــ ــطال ــ م در وی(2. باشــــد( �ستیناف محکـمه پیشگاه به گرچـه د�رد، جو�ز دعوی مرحله بهر زمان مرور بــــه تمســک

:982مادۀ در( 1) دعوی، استماع جواز عدم به طرفین موافقه همچنان ندارد، جواز آن در دفع حق، ثبوت از قبل زمان مرور بسبب دعوی استماع بعدم دفع حق از انصراف

. ند�رد جو�ز �ست، شده بینی پیش زمان مرور منظور به قانون درین که باشد مدتهای خلاف مدتیکهگــرچـه( 2) ماید، ـن �نصـر�ف ـان ــ زمـ ــرور ــ مـ ــه ب ــع ــ دف حق �ز آ�ن در ــود ــ خـ ــق حــ ــبوت ـث �ز ــعـد ــ ـب د ــو�ـن ــ ـت ــی ــ م ـاشد، ــ ـب ه ـــت ــ د�شـ خــود درحـقوق ر� ــصـرف ـت ــدرت ق ــخصیکـه شــ

ــمیباشد ـن ـافـذ ن شــوند ــتضرر ــ مـ آ�ن �ز ــگریکــه ــ دی د�ئنـین ــق حـ در ــصـر�ف ــ �ن ــن ــ �ی ـاشـد، ــ ب ًاا ــت .دلالپنجم باب

حق اثباتاول عمومی - فصل قواعد

:983مادۀ . گردد می ساقط آ�ن به �ستدلال یابد، ر�ه آ�ن در �حتمـال دلیلیکه

:984مادۀ . است مشاهده به ثابت مانند برهان، به ثابت

:985مادۀ . است اصلی حالت ذمه برائت

:986مادۀ . شود نمی ز�یل شک به یقین

:987مادۀ . است برمنکر قسم و برمدعی شهود

:988مادۀ . اســــت اصــــل ابـــــقای جــــهت وقــــسم ظــــاهر خـــالف اثــــبات جـــــهت شـــــــهود

:989مادۀ . میشود تعیین آ�ن وقت ترین نزدیک به حادث، �ضافت

:990مادۀ . اســــت عــــدم مـــــعــارض، درصـــــفات و اصــــلی حــــالـــت بـــه شـــی بقای اصــل

دوم فصلاسناد

اول رسمی - قسمت سند:991مادۀ

ر�( 1) آ�نــــچـه خـویش �ختصـاصی صلاحیت حـدود در قـانـون �حکـام �سـاس به عـامـه خـدمات کنـان کـار یا عمومـی مــؤظف کـه �ست ورقـی رسمـی سنـــد. باشند نموده وثــــبت درج آ�ن در میکند، کسب ذیعلاقه �شـــخاص �ز یا یابد می گــذ�رش شــــان بــــحضور

ر�( 2) عرفی سند حیثیت باشند، نموده �نگشت نشان یا مهر �مضاء، آ�ن به علاقه ذی �شخاص مگر ننموده، کسب ر� رسمی سند صفت مذکور ورق صورتیکه درد�رد.:992مادۀ

مـادۀ ) مــــــندرج رســمی �ســـناد خــــالی( 991مـــحتـویات شـــده، تـصریح u قــانـونا تـــــزویــریکه و جــعل از بشرطـیکه مــیشود، شــمرده حــجت قـــانـون ایــنبــــاشــــد.

:993مادۀ (1. میشود( تلقی حجت باشد، د�شته مطابقت �صل با حدودیکه در گر�فی، فوتو و خطی �ز �عم آ�ن رسمی سو�د باشد، موجود رسمی سند �صل هرگاهسند( 2) �صل به �عتر�ض، صورت در و میشود تلقی �صل مطــــابق سند کاپی باشد، ند�شته �عتر�ض سند با�صل سند سو�د مطابقت در طرفین �ز یکی ماد�میکه

. گردد می مر�جعه:994مادۀ

: میشود د�ده �عتبار ذیل بصورت سند کاپی به نباشد، موجود رسمی سند �صل هرگاه(۱ ) . دریــن نماید تائید تـردید و شـــــک هــــیچـگونه بدون اصل، با آنرا مــــطابقت آن ظـاهری وشکل شــــده گـــــرفتـه ســـنـد اصـل از رسمی سواد صـــورتیکه در

. نمایند مطالبه ســند �صل بــــا آ�نــــر� تطبـیق میتو�ند، طــــرفین حـــالت(۲ ). نماید �ستفاده قضایی قرینه بحیث آ�ن �ز میتو�ند قاضی مگر نمـیشود، تلقی حجت باشد، شده گرفته سند �صل سو�د �ز رسمی سو�د صــــورتیکه در

دوم عرفی - قسمت سند


:995مادۀ (۱ ). نــــماید �نکار ًاا صــــر�حــــت خــــود �نــــگشت نشـان و مهر �مضاء، �ز شخص �یـــــنکه مــــگر میشود، د�ده �عتبـار کننده �مــــضاء طـرف �ز عرفـی ورق صــــدور

. بــــاشد نــــموده حــــکم دیــــگری طور خاص قــــانون �ینکه مــــگر(۲ ). مـــیکند کــــفایت عـــــلـم بـــــــعـدم قــــسـم و�رث يــــا خــــلف مــــــورد در

:996مادۀ (۱ ). باشد ثابت آ�ن تاریخ �ینکه مگر نمیتو�ند، شده حجت دیگری بر عرفی سند تاریخ(۲ ): میگیرد صورت ذیل ترتیب به تاریخ تثبیت۱. گردد- درج مخصـوص دفتـر در روزیکـه �ز۲. باشد- رسیده ثبت به د�رد، ثابت تاریخ که دیگری ورق در آ�ن مضمون روزیکه �ز3. باشد- کرده شــــد ملاحظه ر� آ�ن مـربوطـه، عام مــــؤظف روزیــــکـه �زصورت- 4 به آن وقــــوع از قبــل سند صدور ایکه حــــــادثه روز از یا باشـــــــد مانده بجــــــا او از معتبر تــــاثیـــــر ســــــند در که کسانی از یکی وفـــــــات روز از

. شـــــــود د�نسته قطع(۳ ). نماید نظر صرف رسید�ت در ماده �ین حکم تطبیق �ز �حـو�ل حسب میتو�ند محکمه

:997مادۀ (۱ ). د�رد ر� عرفی �سناد حیثیت شده �مضاء مکاتیب(2 . تا( میشود، پند�شته �صل طبق تلگر�م ورق د�رد ر� عرفی �سناد حیثیت باشد، موجود خانه تلگر�م دفتر در دهنده تلگر�م �مضاء به آ�ن �صل تلگر�میکه �ور�ق

. میگردد ساقط �عتبار �ز باشد، رفته بین �ز آ�ن �صل صورتیکه در و نشود ظاهر آ�ن خلاف به دلیلی زمانیکه:998مادۀ

نـــــزد ( ۱) طرفین �ز یکی بـــر�ی قسم تـــــوجیه �ساس باشد، رسیده ثبت به مذکور دفــــاتر در �ظهار�تیکه مگر نمیتو�ند، شــــده دلــیـل تجار غیر بر تــــجارتی دفـــــاتر. بــــاشد د�شــــته جـو�ز شهــــادت بــــه آ�ن �ثبات مــــو�ردیکه در آ�نـهم و مــیتو�ند، شده محکمه

ر�( 2) �و نفع که آ�نچه به تنها تو�نند نمی نمایند، می تمسک دفاتر �ین به کسانیکه میتو�ند، شده دلیل تجار علیه باشد، شده ترتیب منظم طور که تجارتی دفاتر. نماید رد �وست، دعوی مناقض آ�نچه و نماید �ستدلال سازد، می ثابت

:999مادۀ دوحالت در مگر نمیتواند، شده دلیل شده وتحریر اوترتیب طرف از کسیکه بر تجارتی غیر اوراق و دفاتر

ذیل:1. آ�ورده- بدست ًاا کامل ر� خود دین که باشد شده د�ده تذکر آ�ن در بصر�حت درحالتیکه2. باشد- سند مقام قایم مصلحت صاحب حق، ثبوت بر�ی شده تحرير �ور�ق كه بوده �ين �ور�ق تحریر �ز مقصد که باشد شده د�ده تذکر صر�حت به درحالتیکه

:1000مادۀ (۱ ) . �و �مضاء به مذکور تحریر گرچه میشود تــــلقی حجت برد�ئن نشود، ثــــابت آ�ن عکــــــــس زمـــــــانیکه تا سند �صل در کــــند، �فــاده ر� مدیون بر�ئت آ�نچه تـــحریر

. بـــاشــــــد نشده خارج د�ئن تصرف �ز ًاا قــطع مــــذکور سنـــــد که �ست صورتی در حــــکم �ین باشد، نــــرسیدهوبــــدســـــترس ( ۲) گــــرفــــته صـــورت مـــدیــــون، بـــــرائــت بـــــه مبـــنــــی رسیـــــد یــــا علیحده سند اصــــلی Sنــــسـخۀ در امــــضاء بــــدون دائــــن بــــــخط تــــحـریـــــریکـه

. مـــیشود شـــمرده حــــجت نـــیز بــــاشد، د�شــــته قـــــر�ر مــــدیــــونسوم اقرار - فصل

:1001مادۀ . محکمه در خودش بالای غیر، حــــــــق به نسبت خصم �عتر�ف �ز �ست عبارت �قر�ر،

:1002مادۀ رد آ�ن �ز بعضـی �گر د، میتو�ـن شـده رد �و طـرف �ز ــگـر ــ م وده، نـب ــنوط ــ م ــه ل مـقر ول ـــب ــ ق ــه ــ ـب ــر�ر �قـ

. اســــت صحیح بــــاقـی در اقــــرار شـــــود:1003مادۀ

(۱ ). باشد علیه محجور وغیر بالغ عاقل، مقر که �ست شرط �قر�ر صحت بر�ی(۲ ). د�رد صــــــــحت شـــــــــده، د�ده �جـــــــــازه بـــــر�یـــــش �مــــوریـــــکه در أاذون، مـــــ مــــــــــمیز صـــــغیر �قـــــر�ر

:1004مادۀ . باشد آ�ن صحت مانع جهالت عـــقودیکه در مـــگر �ست، صــــحیح مـــجهول بــه �قــــر�ر

:1005مادۀ . نباشد آ�ن مکذب حــــال ظــــاهر کـــــه �ست شرط مقـر، �قــــر�ر صحـــــت بـــــر�ی

:1006مادۀ . گــردد نــمی آ�ن صحــــت مــــانـع �قــــر�ر، ســــــبب در لـــــــه مقــــر و مـــقـــــر �خــــتـلاف

:1007مادۀ . باشد ممکن ًاا عرف آ�ن میعـاد حلول کـه باشد شده معلق زمانی بـه آ�نکه مگـر ند�رد، جو�ز بشرط �قر�ر ساختن مـــعلق

: 1008مادۀ . . شود نمی د�ده وقعی �و �قر�ر به صورت �ین در شود صادر �و �قر�ر کذب به حکم محکمه طرف �ز �ینکه مگر میباشد، ملزم خود �قر�ر مقربه

:1009مادۀ . ند�رد �عتبار �قر�ر �ز رجوع

:1010مادۀ . بــرمقر اســـت قـــــاصــــره حــــجت اقــــرار

:1011مادۀ . نباشد دیگر وقایع وجود مستلزم وقایع، �ز یکی وجود که شده نسبت مرتبط غیر متعدد وقایع بر �ینکه مگر پذیرد، نمی ر� تجزیه �قر�ر

چهارم فصلقسم

اول قاطع - قسمت قسم:1012مادۀ

. نمایند توجیه دیگر بیک ر� قاطع قسم محکمه، �جازه به میتو�نند دعوی طرفین


:1013مادۀ . باشـــــــد عامه آ�د�ب یــــا نــــظام مــــخالف و�قعه �یــنکه مـــــگر د�رد، جـو�ز مــــدنی منــــــازعـات تمـــام در قـــــاطـع قـــسم تـــــوجیــــه

:1014مادۀ . میشود کرده �کتفاء قسم یک به باشد، متعدد طلبات بر مشتمل و�حدیکه دردعوی

:1015مادۀ . نگرفته، صورت طرفین اشتراک به که باشد واقعه به بنا قسم اینکه مگر نـــــماید رد دیگر طـــــرف بـــــه را قـــــسم مــــیتواند گـــــردیده، متوجه او به قسم طـــــرفیکه

. باشد یافته �نجام شده، �و به قسم توجیه طرفیکه جـانب �ز صرف:1016مادۀ

. نماید رجوع رد یا توجیه �ز تحلیف به مقابل طرف قبولی �ز بعد نمیتو�نـد نموده، رد یا تـوجیـــه ر� قــــسم طــرفیکه:1017مادۀ

. ند�رد �عتبار محکمه خارج ونکول قسم:1018مادۀ

واگـــــر بـــــاشــــد نـــــموده ایــــجـاد آنــــــرا کــــننـده، ســــــــــوگنــــــد شــــــخـص خــــــود کـــــــه بـــاشـــــد وعــــــــملـی واقـــــــــــعه بــــه بـــــنا قــــسـم کــــه اســـــت شــــــرط قـــــــــــاطـع، قــــــــــــسم در. مـیشود د�ده ــلم عـ ــه ــ ـب ــسم قــ ــد، ــ باشــ ـیر غــ ــعمل ــ ــ ـب ــد ــوگـن سـ

:1019مادۀ . میشود د�ده حاصل به قسم میرود، بین �ز سبب که �موری در و سبب به قسم نمیرود، بیـن �ز سبـب �مـــوریکه در

:1020مادۀ . یابد می خاتمه �و ضرر به دعوی کند، �ختیار نکول شده، رد باو قسم طرفیکه یا نماید نکول آ�ن �ز دیگر بطرف آ�ن رد بدون گردیده، توجیه باو قسم طرفیکه هرگاه

:1021مادۀ �و ــلیه ــ عـ صـادره ــکم رحــ ـب ــر�ض ــ �عـت در وی ــق ــ حــ ــه ــ کــ �یـن ــدون ــ ب ــد، ــ ــ ــو�ن ــ ــ ت ــی ــ مـ ــسـم ــ قـ �ز متضرر ــخص ــ شـ ــود، شــ ــت ــ ـاب ث ــسم قـ ــذب کــ ــز�ئی، ــ جـ ــم ــ حکــ در ـاه ــ ــ ــ ــ ــرگـ ــ هــ

. د ــمـاـی ـن ه ــطـالـب ــ م ـاره ــ ــ خسـ ر�ن ـــب ــ ــ ــ جـ ــردد، ــ ــ ــ گـ ــلال ــ �خـدوم متمم - قسمت قسم

:1022مادۀ حــــکم( 1) آ�ن بــــه آ�نـــــچه قـــــیمت یـــــا دعـــــوی درمـــــوضــــوع حــکم �ســــتناد جــــهت طــرفــین، �ز بــــیکی ر� قســــــم ًاا مــستقیم تــــــو�ند، مــــی مـــــحکمه

. نــــــماید ر�جــــع نــــمایـــــد، مــی(2. نباشد( هم دلیل �ز وخالی ند�شته وجـود کامل دلیل دعوی در که مـیتو�ند شده تـــوجیه وقتی قسم نوع �ین

:1023مادۀ : نمـایـد تـــوجیـه ر� قــــسـم ًاا مســــتقیم آ�تــــی �حـو�ل در تــــو�ند مــــی مـــــحکـــمـه

هـــیچ- 1 به دیگـــــــری شخص یــــا خــــــود برای را حــق این که میدهـد قســــــم را مــــدعی محکمه شود، ثـابت تـرکه بــــه راجع حــــق، دعــــوی حــــالیکـه دردیـــــن، مقـابل در مـــتـوفا از و نیـاورده بـــــدست مــــتوفـا غیـر از را مـذکـــور حــــــق نگـرفته، صـــــورت آن در حــــــوالـــه و ابـراء نــکرده، حاصل مــتـوفا از صــــورت

. نـــــد�رد وجــــود �و نــــزد رهـــنمیـدهد- 2 بــــاوقسم محکمه نـــماید، تــــقاضا عیب بر مــــبنی ر� مبیعه رد مشتری درحـــــالیکـه

. است نداده نشان رضائیت بــعیب u داللتا یا u صراحتا کــــه:1024مادۀ

. نماید رد مقابل بطرف آ�نر� تو�نـد نمـی شده، توجیه باو متممه قسم شـــخصیکهپنجم فصلشهود

:1025مادۀ . نباشد ــین معـ غیر یا و �فغانی ــز�ر هـ �ز متجاوز آ�ن، قیمت که شود می شمرده کافی وقتی شهود شهادت تجارتی �مور غیر در قانونی، تصرف ــبات �ـث در

:1026مادۀ بـــــاشد، کــرده نشأت اصـل به مــــحلقات زیـــــادت از و بـاشد بیشـتر افــــغانی هـــزار از تصرف اگر شـــــود، می انـــــدازه آن، تصـرف وقـت در تصـرف، قـــــیـمت

د�رد جــــو�ز شـــــهود شــــهادت بـــه �ثبات صـــــورت �یـــــن در:1027مادۀ

�یکـه جــــزء هـر �ثبـات بـــــاشد، متعدد مصادر �ز ناشی متعددی مطالب شامل دعـوی هـــــرگـــاه . بین عالیق از نـــاشی مـــــذکور مــــــقـدار از متجـاوز مطـالـبات مجموع گــــــرچه دارد جـواز شـــهود شهـادت بـه نبـاشـد، افـــــغـانـی هــــــزار از متجاوز آن مقـدار

. تجــــاوز �فغانــــی هز�ر �ز آ�ن قــــــــیمت که تـــادیاتی مــــــورد در حکم �ین �ست و�حـــــد طـــبیعت د�ر�ی که بـــــاشد تصرفــــــــاتی �ز نـــاشی یا دعوی طــــــرفین. شود می تطبیق نیـــز کــــند،

:1028مادۀ : نباشد �فـــــغانی هــــــز�ر �ز متجـــاوز آ�ن قـیـــمت گـرچــه نـد�رد، جــو�ز ذیــل مـــو�رد در شـــــهود شــــهادت بـــه �ثــــبـات

1. باشد- تحریری سند مندرج مقـد�ر �ز متـجـــاوز یا مخالـف مطالبـه، صورتیکه در2. باشد- حق همان باقیمانده جزء گرچه بـاشد، شده ند�نسـته ناکافی شهادت به آ�ن �ثبات که باشد حقی چنان جزء مطالبه صـــورتیکه در3. شود- تعدیل �فغانی هز�ر �ز کمتر مقــــد�ر بـــه ًاا ومتعاقب گرفته صورت �فغانی هز�ر �ز بیش بمقد�ر مطالبه صورتیکه در

:1029مادۀ (۱ ). شــــود مــــوجود تحریری ثــــبوت مــــبد�ء بشرطـــــیکه د�رد، جو�ز باشد لازم تــــحریــــری سند بــــــه آ�ن �ثبات آ�نچه در شهود شهادت بــــه �ثــــــبات(2. میشود( شنـــاخته تحریری سند ثبـوت أ� مبـد گــرد�ند، �لاحتمـال قریب ر� به مـدعی تصــــرف وجـــــود که تحریری ســــــند صـدور

:1030مادۀ : د�رد جـــــو�ز ذیـــــل مــــو�رد در بــــاشـد، لازم تـــحریری بــــــــرسند آ�ن �ثبـات آ�نـچه در شهود شهادت بـه �ثـبـات

1. شود- تحریری سند حصول مانع مـــعنوی یا مادی �سباب صورتیکه در2. گردد- مــــفقود د�ئــــن �ر�ده �ز خــــارج �سـبـــــاب به تحریری سند صورتیکه در

ششم فصلقرائن

: 1031مادۀ


(1. نشود( موجود آ�ن خلاف به ـانون قــ نص زمانیکه تا مگر میسازد، نیاز ــی ــ ب �ثبات طرق سایر �ز ر� وی ــود شـ ــوجود مـ شخص مصلحت به که قانونی قرینۀ(2. د�رد( جو�ز آ�ن عکس دلیل به قانونی قرینۀ نقض

:1032مادۀ . بین منازعه اینکه به مشروط نمیشود پذیرفته آن نقض به دیگری دلیـل و میشـود شمرده حجـت آن منـدرجات بـاتمـام بـاشد، قطـعی حکم قـوت حـایـز احکامیکـه

. گیرد تعلق حق، سبب و محل عین به و گــرفته صورت �شخاص عین:1033مادۀ

. باشد نموده صادر حکم ضرورت �یجـــاب بـــر بنا وقایعیکه در مگر نـــــد�رد، �رتباط مدنی قــاضی بـــه جـز�یـــی حــــکم:1034مادۀ

. شــــده صـــورتـــی در تنها آ�ن به �ستناد مگر گیرد نظر در شود، �ستنباط دعوی به مـربوط حالات �ز و نشده بینی پیش قانون توسط که ر� قر�ئینی میـتو�ند قـاضی. باشد د�نسته مجاز شهادت به ر� �ثــبات آ�ن در قانون که میــتـــو�نـــد


دوم کتابمعينه عقود

اول تمليک - باباول بيع - فصل عقد

اول بيع - قسمت ارکانمبيعه - اول مبحث

:1035مادۀ (1 . باشد( مبيعه ثمن ماليکه مقابل در مشتری به بايع طرف �ز مال تمليک �ز �ست عبارت بيع عقد(2. گردد( می رعايت شده ذکر عقود �ول قسمت �ول مبحث در که عام �رکان بر علاوه عقد هر خاص �رکان معينه عقود در

:1036مادۀ . شود می شناخته مقايضه عين به عين بيع و صرف بيع پول به پول بيع و مطلق بيع پول به عين بيع

:1037مادۀ . ميگردد منعقد ثمن و مبيعه تعيين با نمايد �فاده ر� تملک و تمليک معنی قبوليکه و �يجاب به بيع

:1038مادۀ . کند نفی ر� فاحش جهالت که باشد معلوم طوری مشتری نزد بوده �لتسليم مقدور و قيمت د�ر�ی مال موجود، بايد مبيعه

:1039مادۀ . سازد ثابت ر� بايع فريب �ينکه مگر ميگردد، ساقط علم عدم نسبت بيع �بطال در �و حق د�رد تام علم مبيعه به مشتری که باشد شده ذکر چنين عقد در هرگاه

:1040مادۀ . باشد د�شته علم آ�ن مميزه �وصاف و خصوصيات به بايد نباشد معلوم مشتری نزد مبيعه هرگاه

:1041مادۀ . شود می پند�شته کافی �وصاف، ذکر بدون آ�ن به �شاره باشد موجود عقد مجلس در مبيعه هرگاه

:1042مادۀ باشد شده �شاره آ�ن مکان يا و مبيعه بطرف يا و گرديده ذکر آ�ن وصف و جنس بشرطيکه �ست جايز باشند نديده عقد حين در متعاقدين که آ�نچه فروش و خريد

. آ�ورد نمی بار مشتری بر ر� �لز�می نبوده تام بيع عقد صحت وجود با صورت �ين در:1043مادۀ

عقد حين و ديده ر� مبيعه ًاا قبل �ينکه مگر باشد، می شرط عقد حين مشتری طرف �ز مبيعه ديدن بيع لزوم بر�ی. است چيز همان عين مبيعه که باشد داشته يقين

:1044مادۀ . رويت از قبل آنچه در بايع باشد داده نشان رضائيت u شفاها آن به u قبال گرچه ميشود، داده خيار او به ديدن هنگام نمايد خريداری را مالی ناديده، شخصيکه

ند�رد . خيار حق فروخته:1045مادۀ

ر� خيار ًاا دلالت يا ًاا صر�حت آ�نچه مذکور�زمشتری مدت �ثنای در بر�ينکه مشروط نمايند، تعيين ميگردد ساقط رويت خيار آ�ن �نتهای به که ر� مدتی ميتو�نند متعاقدين. باشد نگرديده معيوب مبيعه يا نشده صادر نمايد باطل

:1046مادۀ . . به توکيل صورت در خيارنابينا ميشود ساقط بر�يش آ�ن توصيف يا شی بوئيدن يا چشيدن يا لمس يا رد �ز بعد �و خيار ميباشد صحيح نمايد فروش و خريد �گرنابينا

. ميشود ساقط �و وکيل رويت به قبض و خريد:1047مادۀ

. ميشود شمرده حتمی آ�ن و�حد هر رويت بيع لزوم بر�ی شود، فروخته عقد يک به متفاوت و متعدد �شيای هرگاه:1048مادۀ

ر� ديگری بعضی و ديده ر� آ�ن بعضی که طوری نمايد، خريد�ری و�حد عقد به ر� متفاوت �جناس کسيکهشده ديده �جناس خو�ه نمايد، رد يا قبول ر� �جناس ياتمام و نمايد فسخ ر� عقد ميتو�ند باشد، نديده

. يامغايرآن باشد موافقه مطابق:1049مادۀ

. قبول مسمی ثمن آنرابه که دارد اختيار مشتری شود ثابت نمونه مخالف مبيعه صورتيکه در است کافی آن نمونه ديدن ميشود فروخته نمونه مقتضای به اشيائيکه. کند رد بيع فسخ به يا و نمايد

:1050مادۀ به يا نمايد گرو يا بفروشد خيار شرط بدون مطلق بيع به ر� آ�ن طوريکه بگيرد، تعلق آان غيرب ياحق و غيرممکن ر� فسخ که نمايد تصرفی چنان آ�ن رويت �ز قبل درمبيعه مشتری هرگاه

. شود می لازم بيع شده ساقط رويت خيار به مبيعه رد در �و حق شود، يامعيوب نمايد هلاک يا شود هلاک دستش در يا دهد �جاره:1051مادۀ

. نمايد رد بيع فسخ به ويا قبول مسمی، ثمن آ�نر�به ميتو�ند مشتری باشد عاری مذکور وصف �ز مبيعه و شود فروخته مطلوب وصف �ساس به مالی هرگاه:1052مادۀ

رد مانع که شود حادث چيزی مبيعه در �گر و ميشود ساقط مبيعه رد در �و حق نمايد مالکانه تصرف مبيعه در و د�شته خيار حق وصف �نتفای �ساس به شخصيکه . اختيار از قبل مشتری که صورتی در ميتواند کرده مطالبه بايع از را قيمت دو هر تفاوت مشتری شده، قيمت آن بدون و وصف موجوديت حال در مبيعه گردد آن

. مينمايد �نتقال �و ورثۀ به فسخ مطالبه حق نمايد، وفات:1053مادۀ

. ميباشد �صلی خريد�ر رضای و رويت مانند �و رضائيت و قبض يا خريد در وکيل رويت:1054مادۀ

. د�رد جو�ز مبيعه �صل �ز آ�ن �ستثنای باشد، د�شته جو�ز ًا� منفرد آ�ن فروش که آ�نچه:1055مادۀ

. . ند�رد جو�ز روئيدن �ز قبل زرع �ز و ظهور �ز قبل درختان ميوه فروختن �ست باطل معدوم بيع:1056مادۀ

. د�رد جو�ز و�حد عقد به نگرديده ظاهر که باقيمانده با باشد، شده ظاهر آ�ن �کثر صورتيکه در ميگردد، ظاهر ديگر بعد يکی که آ�نچه بيع


:1057مادۀ (1. ند�رد( جو�ز عمارت پائين طبقه �عمار �ز قبل بالا طبقه بيع(2. د�رد( جو�ز آ�ن �عمار �ز قبل ميگيرد صورت دولت ساختمانی مقرر�ت به مطابق شهری شده طرح های نقشه �ساس بر �عمار�تيکه منازل و طبقات فروش مقاولات

:1058مادۀ . طبقۀ �نهد�م صورت در د�شته قر�ر حق �ول طبقۀ سقف در مشتری د�رد جو�ز باشد آ�باد صورتيکه در آ�ن فروختن باشد �ول طبقۀ صاحب ملکيت در بالا طبقۀ هرگاه

. نمايد بنا سابق مانند ًا� مجدد آ�نر� ميتو�ند بالا:1059مادۀ

. باشد عايد شريک يا بايع به ضرری آ�ن �ز �ينکه مگر د�رد، جو�ز �فر�ز �ز قبل عقار، �ز معلوم مشاع حصه فروختن:1060مادۀ

(1 . ر�( مبيعه مشتری �گر نمايد فر�هم مشتری به ر� تجربه �مکان �ست مکلف بايع صورت آ�ن در نمايد رد يا قبول ر� مبيعه ميتو�ند مشتری تجربۀ به مشروط بيع در . . قدرت وجود با مشتری سکوت مينمايد تعيين را معقول مدت بايع مدت، تعيين عدم حال در کند اعالن معينه مدت خالل در را خود قبولی عدم بايد نمايد رد

. ميشود تلقی قبول مذکور مدت خلال در تجربه�ز( 2) �ينکه مگر �ست، مبيعه قبول �ز عبارت آ�ن و بوده و�قف شرط به معلق بيع تجربه به مشروط بيع

. است فاسخ بشرط معلق بيع که شود معلوم چنين احوال يا اتفاق:1061مادۀ

. . بيع ميگيرد صورت شود، تعيين عرف يا اتفاق به که مدتی خالل در مبيعه، قبول اعالن کند رد يا قبول را مبيعه ميتواند مشتری ذائقه، دانستن به مشروط بيع در. شود می شمرده نافذ قبولی �علان تاريخ �ز

:1062مادۀ . . باشد حاصل آ�ن به تام علم بوده معلوم و معين ثمن �ست لازم باشد بيشتر يا کمتر مبيعه قيمت �ز گرچه �ست مبيعه �زبدل عبارت ثمن،

:1063مادۀ (1. . ميتو�ند( شده �کتفاء کند �يجاب آ�ينده در ر� ثمن تعيين که �ساساتی ذکر به گاهی آ�ن باوجود �ست حتمی نقد پول به ثمن تعيين مطلق بيع در(2 . در( ميگيرد صورت مشتری به مبيعه تسليمی که ميشود داده اعتبار مکانی و زمان به نرخ در نوسان حين آيد بعمل موافقه ثمن تعيين در بازار نرخ به اگر

. ميشود �عتبارد�ده نمايد حکم آ�ن عموميت به عرف که محلی باز�ر نرخ به باشد، ند�شته وجود تسليمی محل در باز�ری که صورتی:1064مادۀ

. شود، تاديه معينه مواعيد به که درثمن، اقساط تعيين شرط همچنان دارد جواز مدت وقصر طول گرفتن نظر در بدون باشد معين آن تأجيل مدت که مؤجل و معجل ثمن به بيع. د�رد جو�ز نيز شود تبديل معجل ثمن به آ�ن، معينه ميعاد در قسط أاديه ت عدم صورت در که آ�يد بعمل مو�فقه �گرچنين و باشد می مجاز

:1065مادۀ . رسد می فر� ثمن أاديه ت موعد خيار، سقوط تاريخ �ز شرط خيار صورت در و مبيعه تسليم بمجرد باشد، شرط خيار بدون مؤجل بيع حاليکه در

:1066مادۀ . کند حکم آ�ن خلاف به عرف مگر�ينکه ميشود، پرد�خته معجل بصورت آ�ن ثمن باشد، نيامده بعمل ذکری ثمن تاجيل يا و �زتعجيل آ�ن در مطلقيکه بيع

:1067مادۀ . . �ز بايع �گر نميگردد متضرر آ�ن زيادت �ز و کرده �ستفاده ثمن کمی �ز شفيع ميگردد ر�جع عقد �صل به و د�شته جو�ز عقد �ز بعد ثمن، کمی و زيادت به مو�فقه

. نمايد �خذ آ�ن مثل ثمن به ر� عقار ميتو�ند شفيع شود، منصرف ثمن تمام:1068مادۀ

�ز �ست عبارت که �شتر�ک و �ول، ثمن بمثل فروش �ز �ست عبارت که توليه و معلوم، باربح أ� شر ثمن بمثل فروش �ز �ست عبارت که مر�بحه، بصورت بيع عقد. د�رد جو�ز �ول، ثمن �ز کمتر فروش �ز عبارت که وضيعه و ثمن، بعضی به مبيعه بعضی فروش

:1069مادۀ جمله �ز خو�ه کند، حو�له آ�نر� خود د�ر قرض به يا و نموده تصرف آ�ن در ثمن، قبض �ز پيش ميتو�ند بايع

. خير يا بتواند شده تعيين که باشد اشيايی:1070مادۀ

. گردد ثبت قانون �حکام به مطابق بايد عقد گردد، منتج نتيجه به ثالث حق در بيع �ثر �ينکه بر�یبايع - وجايب دوم مبحث

عمومی - احکام اول فرع:1071مادۀ

. مبيعه نوع تنها صورتيکه در و يابد می �نتقال مشتری به خودبخود مبيعه ملکيت باشد، رسيده بفروش تخمينی بصورت يا و بوده بالذ�ت معيين شی مبيعه هرگاه. نميتو�ند کرده �نتقال بايع �قر�ر بدون آ�ن ملکيت باشد، معلوم

:1072مادۀ . باشد قبض �ز قبل گرچه نمايد، تصرف ياغيرمنقول باشد منقول خو�ه مبيعه در ملکيت �نتقال مجرد به تو�ند می مشتری

:1073مادۀ شده مشتری مز�حم د�ئنين ساير نمايد، می �خذ �و ورثۀ �ز يا بايع �ز ر� مبيعه مشتری گردد، مفلس مشتری، به مبيعه تسليم �ز قبل و ثمن قبض �ز بعد بايع، هرگاه

نميتو�نند.:1074مادۀ

(1. باشد( گرفته صورت مبيعه تسليمی گرچه گذ�رد، شرط ثمن تمام پرد�خت تاحين مشتری به ر� مبيعه ملکيت �نتقال گرفته صورت مؤجل ثمن به بيعيکه در ميتو�ند بايعدر( 2) تعويض حيث به اقساط تمام پرداخت عدم صورت در را آن جز يک بايع که نمايند موافقه چنان ميتوانند متعاقدين شود، پرداخته اقساط به مبيعه ثمن اگر

( . مادۀ حکم به مطابق ر� مو�فقه مورد تعويضات �حو�ل، و شر�يط گرفتن نظر در با تو�ند می محکمه آ�ن وجود با نمايد بازد�شت خود نزد بيع، فسخ (731مقابل. نمايد تنقيض قانون �ين

(3. يابد( می �نتقال مشتری به بيع �نعقاد تاريخ �ز مبيعه ملکيت شود پرد�خته �قساط تمام �گر(4. ميشود( تطبيق نيز نمايند مسمی �جاره بنام متعاقدين ر� بيع عقد گرچه فوق فقر�ت �حکام

:1075مادۀ . باشد می مکلف گرد�ند ناممکن ر� مبيعه ملكيت �نتقال �عماليکه �ز �جتناب به همچنان و شود پند�شته ضروری مبيعه ملکيت �نتقال بر�ی �عماليکه �جر�ی به بايع

:1076مادۀ . نمايد تسليم مشتری به باشد، مبيعه طبيعت مو�فق حالتيکه و عقد حين صاف �و همان ر�به مبيعه �ست مکلف بايع


:1077مادۀ قصد و عرف شی، طبيعت �يجاب مطابق حکم �ين باشد می باشد، شده تهيه مبيعه �ستعمال جهت د�يمی بصفت که آ�نچه و مبيعه ملحقات تمامی شامل تسليم

. ميگيرد صورت متعاقدين:1078مادۀ

. باشد قادر آ�ن قبض به مانع و حايل بدون مشتری طوريکه مبيعه، و مشتری بين مو�نع ساختن دور �ز �ست عبارت مبيعه، تسليم:1079مادۀ

. مينمايد تغيير عرف �يجاب مطابق مبيعه نوع و حال �ختلاف وبه شده شناخته حکمی قبض مو�نع، دورساختن:1080مادۀ

مشتری تصرف ندارد، ضرورت آن جديد قبض باشد، مشتری تصرف در بيع از قبل مبيعه عين هرگاه. امانت يد يا باشد ضمان يد بيع از قبل خواه

:1081مادۀ به طرفين صورتکه در مگر نميشود، شناخته تسليمی جای عقد محل و گرفته صورت باشد موجود عقد �نعقاد حين مبيعه محليکه در مطلق بيع در مبيعه تسليم

. باشند کرده مو�فقه معيين محل در مبيعه تسليم:1082مادۀ

آ�نهم با باشد، نگرفته صورت آ�ن غير به مو�فقه بشرطيکه باشد، می مسوول عرف مقتضای حسب مبيعه نقص �ز بايع باشد شده تعيين درعقد مبيعه مقد�ر هرگاهر� بيع د�شت می علم آ�ن به ًاا قبل مشتری �گر که �ست �ند�زه به نقص نمايد ثابت مگر�ينکه تو�ند، نمی کرده ر� عقد فسخ طلب مبيعه در نقص جهت �ز مشتری

. نميد�د �نجام:1083مادۀ

�ينکه مگر گردد، می مکلف ثمن �کمال به مشتری نباشد تبعيض قابل مبيعه و گرديده تعيين و�حد هر مقابل به ثمن حاليکه در باشد ز�يد شده تصريح عقد در آ�نچه �ز مبيعه هرگاه. . باشد نيامده بعمل آ�ن خلاف به مو�فقه بر�ينکه مشروط ميتو�ند، کرده مطالبه ر� عقد فسخ صورت �ين در باشد فاحش آ�ن زيادت

:1084مادۀ شنيده مبيعه بالفعل تسلمی تاريخ �ز ماه سه مدت مرور �ز بعد مبيعه نقصان و زيادت بر مبنی بايع طرف �ز ثمن تزئيد مطالبه و مشتری طرف �ز ثمن تنقيص مطالبۀ

نميشود.:1085مادۀ

برتسليمی مبنی مشتری به ابالغ بعداز تلف اينکه مگر ميگردد، مسترد مشتری به ثمن و فسخ عقد شود تلف بايع اراده خارج بنابراسباب تسلمی از قبل مبيعه هرگاه. باشد گرفته صورت مبيعه

:1086مادۀ و عقد فسخ بين مشتری شود، عايد نقصان عيب حدوث نسبت تسليم �ز قبل مبيعه قيمت در هرگاه

. است مخير ثمن تنقيص با آن بقای:1087مادۀ

(1 . ثمن،( تعيين عدم صورت در ميشود پنداشته مسوول کننده قبض شود، ضايع ويا هالک قابض نزد گرديده قبض ثمن تعيين بعد خريد قصد به چيزيکه هرگاه. نميگردد عايد بقابض مسووليت آ�يد، بعمل قابض تقصير و قصد بدون که هلاکی و ضياع �ز د�شته ر� �مانت حيثيت

تعيين( 2) آن ثمن اينکه از اعم نميگردد، عايد قابض به مسووليتی شده شمرده امانت شود هالک کننده قبض قصد بدون نگرفته صورت خريد قصد به قبض اگر. نه يا باشد شده

استحقاق – تعرضو ضمان دوم فرع:1088مادۀ

حقی چنين مبيعه بر عقد هنگام ثالثيکه شخص يا باشد بايع خود عمل از ناشی تعرض خواه ميشود شناخته ضامن جزئی و کلی بصورت مبيعه از مشتری انتفاع بر تعرض عدم از بايع. شده د�ده �و به بايع طرف �ز که نمايد ثابت طوری عقد �ز بعد ر� مذکور حق يا بتو�ند نموده �حتجاج مشتری عليه آ�ن به که باشد د�شته

:1089مادۀ شرط عقد در ضمانت گرچه شود، می شناخته آن ضامن بايع باشد، راجع بايع بملک استحقاق صورتيکه در شود، برده استحقاق به غير طرف از مبيعه هرگاه

باشد . نشده گذ�شته:1090مادۀ

. گردد می بيع فساد موجب شرط چنين گذ�شتن ند�شته، جو�ز مبيعه �ستحقاق صورت در بايع ضمانت عدم گذ�شتن شرط:1091مادۀ

(1. ند�رد( جو�ز بايع �ز ضمان مطالبۀ باشد شده ثابت مشتری نکول يا �قر�ر به تنها �ستحقاق هرگاهو( 2) نموده �بلاغ دعوی در بمد�خله ساخته مطلع مناسب وقت در �ستحقاق دعوی به ر� بايع بوده، نيت حسن د�ر�ی فوق فقرۀ مندرج حالت در مشتری �گر

. کند مطالبه ر� �ستحقاق ضمان تو�ند می باشد نورزيده مد�خله بايع(3 . ثابت( بايع براينکه مشروط گردد می ساقط او مراجعه حق شود، صادر او عليه قطعی حکم و نساخته مطلع استحقاق دعوی به را بايع مشتری صورتيکه در

. گرديد می منجر �ستحقاق دعوی رد به دعوی در �و مد�خله که سازد:1092مادۀ

تلقی مستحق از خريد موافقه، اين باشد مشتری نزد عوض مقابل مبيعه که نمايند موافقه طوری مشتری و مستحق شخص استحقاق، دعوی اثبات از بعد هرگاه. تو�ند می کرده رجوع بايع بر مشتری گرديده

:1093مادۀ علم( 1) مبيعه �ستحقاق �ز عقد هنگام بايع صورتيکه در شود، برده �ستحقاق به مشتری نزد �ز مبيعه هرگاه

استحقاق، دعوی و ضمان دعوی مصارف جميع و نافع مصارف با شده، مکلف مستحق برای آن رد به که را حاصلی قيمت و ثمن تمامی رد ميتواند مشتری باشد، نداشته. ند�رد تاثيری زمينه در مبيعه قيمت نقصان و زيادت نمايد، مطالبه کند، خودد�ری بايع به دعوی �بلاغ �ساس به آ�ن صرف �ز تو�نست می مشتری آ�نچه �ز غير به

�يکه( 2) ضروری غير ومصارف ثمن �ز ر� مبيعه قيمت ماز�د مقد�ر تو�ند می مشتری فوق مطالبات بر علاوه باشد، د�شته علم مبيعه باستحقاق عقد هنگام بايع �گر. کند مطالبه نيز شده، عايد �و به مبيعه �ستحقاق جهت �ز حاصليکه ونقص عايده خسارۀ تعويض با د�ده، �نجام برمبيعه

:1094مادۀ نمايد( .1) فسخ ر� عقد تو�ند نباشد،می آ�گاه آ�ن �ز عقد هنگام مشتری که باشد گرفته تعلق �و بر ياحقی شده برده �ستحقاق به مبيعه �ز بعضی هرگاه(2. کند( مطالبه ر� �ستحقاق �ز ناشی و�رده خساره جبر�ن تو�ند می نمايد، قبول ر� مبيعه متباقی مقد�ر مشتری �گر

:1095مادۀ


(1. نمايند( ساقط آ�نر� يا و سازند کم يا زياد ر� �ستحقاق ضمان خاص مو�فقه �ساس به تو�نند می متعاقدينآ�يد( .2) می بوجود بخود خود ضمان، عدم شرط باشد، ساخته ظاهر مشتری به آ�نر� بايع ويا بوده و�ضح �رتفاق حق �گر

:1096مادۀ (1. . ند�رد( �عتبار حکم �ين خلاف به طرفين تو�فق باشد شده موجود زمينه در ضمان عدم مو�فقه گرچه ميشود، شناخته مسوول کند أات نش �و فعل �ز �ستحقاقيکه �ز بايع(2. ميشود( مکلف ثمن رد به تنها بايع باشد، غير فعل �ز ناشی �ستحقاق �گر

پوشيده – عيوب ضمان سوم فرع:1097مادۀ

عقد مطلوبۀ غايۀ حسب آ�ن منفعت تنزيل يا قيمت تنزيل باعث که شود ديده عيبی آ�ن در يا د�شته، �هميت مشتری نزد آ�ن وجود که باشد �وصافی �ز عاری تسليم، وقت مبيعه هرگاه. . باشد ند�شته علم آ�ن بوجود بايع گرچه گردد، می ضمان به ملزم بايع شود گرديده، آ�ماده آ�ن به غرضيکه يا و شی طبيعت ظاهر يا

:1098مادۀ تفحص عادی شخص مانند را مبيعه مشتری اگر اينکه ويا داشته علم مبيعه عيوب به بيع عقد حين مشتری هرگاه

. ثابت مشتری اينکه مگر نميشود پنداشته ضامن متذکره عيوب از بايع اينصورت در ميبرد، پی آن عيوب به ميکرد،. است داشته را عيب اخفای قصد اينکه يا و کرده وانمود عيب از خالی را مبيعه بايع که نمايد

:1099مادۀ مسترد ر� معيوب تو�ند می مشتری نگردد، موجود ضرری آ�ن �نقسام در صورتيکه در گردد، ظاهر آ�ن بعضی معيوبيت ًا� بعد و باشد شده فروخته و�حد عقد به �شيائيکه

. . مشتری باشد، موجود ضرری آن انقسام در اگر نمايد مسترد بايع رضای بدون را مذکور اشيای تمام تواند نمی مشتری بنمايد را آن ثمن مطالبه بايع از و نموده. نمايد رد يا و قبول ثمن کل به ر� مبيعه تمام تو�ند می

:1100مادۀ (1 . صرف( اما نمايد مسترد جديد عيب وجود با آنرا تواند نمی مشتری گردد، عايد آن در جديد عيب مشتری نزد u بعدا و گرديده ظاهر قديم عيب مبيعه در هرگاه

. ميتو�ند کرده مطالبه بايع �ز ر� ثمن تنقيص(2. نمايد( رد بايع به ر� آ�ن قديم عيب نسبت تو�ند می مشتری گردد، ز�يل مبيعه �ز جديد عيب �گر

:1101مادۀ نمايد . . مر�جعه بايع به آ�ن قيمت تنزيل به مبيعه عيب نسبت تو�ند می مشتری مگر ميگردد آ�ن رد مانع مبيعه، بر مشتری مال �ز شی، تزئيد

:1102مادۀ . ميتو�ند نموده بايع �ز ر� ثمن تنقيص مطالبۀ صرف گردد، هلاک مشتری دست در معيوب، مبيعه هرگاه

:1103مادۀ . ميگردد ساقط �و عيب خيار نمايد، مالکانه تصرف مبيعه، در قديم عيب به �طلاع �ز بعد مشتری هرگاه

:1104مادۀ يا . و ساقط ر� ضمانت شر�يطيکه تمام باشد، کرده مخفی ًا� عمد ر� مبيعه عيب بايع صورتيکه در نمايند تعيين ر� ضمانت مقد�ر خاص مو�فقه به تو�نند می متعاقدين

ميشود . شمرده باطل دهد تنزيل:1105مادۀ

. نميشود د�نسته آ�ن ضامن بايع نباشد، �هميت قابل ًاا عرف عيبيکه:1106مادۀ

. ند�رد �عتبار باشد گرفته صورت مز�يده طور دولتی �د�ر�ت توسط يا محکمه حکم به که بيعی در عيب، ضمان:1107مادۀ

سمع( 1) قابل باشد، نگرديده ظاهر مشتری بر مبيعه عيب فوق مدت انقضای از بعد چه اگر مبيعه، تسليم وقت از ماه شش انقضای از بعد عيب، ضمان دعوی. باشد نکرده قبول ر� تری طولانی مدت بایع �ينکه بر مشروط نيست

(2. نمايد( تمسک فوق مدت �نقضای به تو�ند نمی مذکور بايع کرده، أات نش بايع غش �ز عيب �خفای که نمايد ثابت مشتری �گرمشتری - وجايب مبحثسوم

:1108مادۀ ميباشد . مکلف عقد شر�يط به مطابق پرد�خت مصارف و شده مو�فقه ثمن پرد�ختن به مشتری

:1109مادۀ آن( 1) در مبيعه که گيرد می صورت جائی در باشد نشده تعيين اگر و معيينه مکان همان در آن پرداخت باشد، شده معيين عقد در ثمن پرداخت مکان هرگاه

. ميشود د�ده تسليمبه( 2) عرف يا مو�فقه �ينکه مگر شود، می پرد�خته �ستحقاق حين مشتری �قامتگاه در مذکور ثمن نشود، د�نسته ثمن مستحق مبيعه تسليمی وقت در بايع �گر

. باشد آ�ن خلاف:1110مادۀ

. �ز أاديه ت در أاخير ت ميشود لازم قسط هر مدت يا مهلت مؤعد رسيدن به ثمن پرد�خت باشد، شده تعيين �قساط يابه معیين وقت يک به مبيعه، ثمن تاديۀ هرگاه. باشد شده گذ�شته شرط عقد در �ينکه مگر نميشود، ديگر �قساط تعجيل موجب قسط ک مؤعد

:1111مادۀ . تسليم نقد به نقد يا جنس به جنس دربيع ميباشد مکلف مبيعه ثمن تاديۀ به جنس تسليم �ز قبل مشتری نمايد، عرضه ر� جنس نقد، به جنس بيع در بايع هرگاه

. ميگيرد صورت يکجا ثمن پرد�خت و مبيعه:1112مادۀ

(1 . لازم( حال هر به باشد نموده تسليم وی به ر� مبيعه يا �خطار ثمن تاديۀ به ًاا قبل ر� مشتری �ينکه مگر نميشود، شناخته مبيعه ثمن قانونی فايده مستحق بايع. باشد آ�ن خلاف به عرف يا مو�فقه �ينکه مگر باشد، د�شته ر� عو�يد ساير يا دهی حاصل قابليت مبيعه که �ست

(2. باشد( آ�ن بخلاف عرف يا مو�فقه �ينکه مگر ميگيرد، تعلق مشتری به عقد �نجام هنگام �ز آ�ن تکاليف با مبيعه وحاصلات فو�يد:1113مادۀ

ملکيت( 1) استمالک خوف يا نمايد اعتراض بگيرد، تعلق بايع به مبيعه خصوص در حقيکه يا و بيع عقد از سابق حق استناد به مشتری باالی شخصی هرگاه . بايع آن، وجود با نگهدارد خود نزد را مبيعه ثمن نباشد، آن مانع عقد شروط صورتيکه در خطر زوال يا تعرض قطع حين تا تواند می مشتری باشد، موجود مبيعه

. کند مطالبه ر� مبيعه ثمن تاديۀ کفيل، تقديم بشرط تو�ند می(2. ميتو�ند( کرده �ستفاده فوق فقرۀ مندرج حکم �ز نمايد کشف مبيعه در ر� عيبی مشتری �گر

:1114مادۀ


رهن مورد، در مشتری گرچه نگهدارد، خود نزد را مبيعه ميگردد، مستحق آنچه حصول تازمان تواند می بايع باشد، تاديه قابل الحال فی ثمن بعضی يا تمام هرگاه. . باشد گرفته صورت آ�ن خلاف به مو�فقه �ينکه مگر بدهد تضمين يا

:1115مادۀ . . نميتو�ند کرده مطالبه ثمن حصول جهت ر� مبيعه �سترد�د صورت �ين در ميدهد دست �ز ر� مبيعه نګهد�شت حق نمايد، تسليم ر� مبيعه ثمن قبض �ز قبل بايع هرگاه

:1116مادۀ مذکور قبض مشتری نزد مبيعه معيوبيت يا هالک صورت در نمايد، مسترد را مبيعه ميتواند بايع نمايد قبض را مبيعه بايع اجازه بدون ثمن، تاديه از قبل مشتری هرگاه

. ميشود مکلف ثمن تاديۀ به شده پند�شته صحيح:1117مادۀ

. ر� ثمن مطالبه حق درينصورت ميشود ساخته مکلف مشتری به آ�ن تسليم به ند�شته ر� مبيعه نگهد�شت حق باشد، نموده مو�فقه مبيعه ثمن أاجيل ت به بايع هرگاه�ز ثمن ضياع خوف که گيرد قر�ر �فلاس حالت در مشتری يا شده ظاهر مشتری طرف �ز ثمن تاديه أامينات ت تنقيص مگر�ينکه ند�رد، أاجيل ت موعد رسيدن فر� �ز قبل

. باشد متصور آ�ن:1118مادۀ

مطالبه آ�نر� فروش محکمه، �ز يا نگهد�شته خود نزد ثمن حصول زمان تا ر� مبيعه ميتو�ند، بايع بميرد، �فلاس حالت در ثمن تاديۀ و مبيعه قبض �ز قبل مشتری هرگاهساير. مثل متباقی حصه در بايع با نقصان، صورت در و گيرد می تعلق دائنين ساير به متباقی شده پرداخته بايع، حق بايع حق از ثمن زيادت صورت در کند

. ميگردد معامله د�ئنين:1119مادۀ

فسخ يا تنفيذ ميتواند بايع نمايد، اخالل است مکلف آن به بيع عقد بموجب که را ديگری وجايب يا ورزد امتناع تاديه موعد در مبيعه ثمن Sتاديۀ از مشتری هرگاه. نمايد مطالبه ر� بيع

:1120مادۀ -عقد فسخ �بلاغ زمانيکه تا ميتو�ند محکمه گردد، تلقی شده فسخ بخود خود بيع معين، ميعاد در ثمن پرد�خت عدم صورت در که نمايند مو�فقه عقد طرفين هرگاه

. به تو�ند نمی محکمه درينصورت ميشود، و�قع �بلاغ بدون فسخ که باشد شده تصريح طوری عقد در �گر بخشد تمديد ر� أاجيل ت مدت باشد، نگرفته صورت. بدهد مهلت مشتری

:1121مادۀ بدون بايد مبيعه انتقال باشد گرفته صورت آن خالف به موافقه اينکه مگر شود، تسليم داشت وجود آن در بيع عقد حين محليکه در را مبيعه است مکلف مشتری

. باشد شده تعيين عقد در معین مکان و زمان در آ�ن �نتقال يا نموده �يجاب ر� مدتی آ�ن �نتقال �ينکه مگر گيرد، صورت معطلی:1122مادۀ

. باشد گرفته صورت ديگری طور مو�فقه �ينکه مگر ميگيرد، �نجام مشتری به مبيعه وصول �ز بعد تسليمی باشد، شده لازم مشتری به مبيعه صدور هرگاه:1123مادۀ

حکم آ�ن خلاف به عرف يا مو�فقه �ينکه مگر باشد، می مشتری ذمۀ به نمايد �يجاب مبيعه که مصارفی وغيره ثبت محصول بيع، عقد و مبيعه تسليمی مصارفنمايد.

دوم قسمتمختلفه بيوع

سلم - اول مبحث:1124مادۀ

. عاجل ثمن به آجل ثمن بيع از است سلم،عبارت:1125مادۀ

. بتو�ند شده وتعيين تثبيت آ�ن ووصف مقد�ر که تو�ند می گرفته صورت �شيائی در سلم:1126مادۀ

. بتو�ند شده موجود تسليم وقت �لی عقد حين �ز و بوده آ�ن و�مثال غله عقد محل که �ست شرط سلم صحت بر�ی:1127مادۀ

باشد . شده بيان مبيعه تسليم ومحل ثمن باقيمت مبيعه تسليم ميعاد و قدر وصف، نوع، جنس، که �ست شرط سلم در:1128مادۀ

. گردد قبض مجلس، حين متعاقدين مفارقت �ز قبل ثمن که �ست شرط سلم بقای صحت بر�ی:1129مادۀ

. نباشد . کمتر يکماه �ز بايد مدت �ين ميگردد تعيين متعاقدين مو�فقه �ساس به تسليم مدت:1130مادۀ

. عقد شدن تمام بمجرد بدلين، در متعاقدين ملکيت ثبوت �ز �ست عبارت سلم، حکم:1131مادۀ

. نمايد تصرف مبيعه، در تسليمی �ز قبل تو�ند نمی گيرنده سلم و ثمن، در قبض �ز قبل نميتو�ند دهنده سلم:1132مادۀ

. ميشود خريد�ری دهنده سلم ترکه �ز مبيعه و گيرنده سلم فوت به نه ميگردد باطل دهنده سلم فوت به سلم مدتصرف - دوم مبحث

:1133مادۀ . نقد به نقد بيع �ز �ست عبارت صرف

:1134مادۀ . باشد خالی أاجيل ت و شرط خيار �ز عقد و گرديده قبض متعاقدين تفريق �ز قبل بدلين که �ست شرط صرف صحت بر�ی

:1135مادۀ . بدلين در است متعاقدين شدن مالک از عبارت صرف، حکم

وفا - بيع مبحثسوم:1136مادۀ

. مشتری برای ثمن از و بايع برای مبيعه استرداد حق داشتن از عبارتست وفا بيع:1137مادۀ


. . ميشود شناخته باطل گيرد، صورت آ�ن خلاف به که مو�فقه نوع هر نميتو�ند شده مدت به مقيد و مشروط ومشتری بايع �سترد�د حق:1138مادۀ

سببی به آنرا رقبه ملکيت يا و بفروشد ديگری شخص به وفا بيع در را مبيعه نميتواند مشتری نمايد، استفاده u قسما يا u کال مبيعه منافع از تواند می مشتری وفا بيع دردهد . �نتقال ديگر شخص به �سباب �ز

:1139مادۀ . نباشد ثمن �سترد�د به قادر مبيعه فروش طريق �ز جزء به بايع و نمايد ثمن �سترد�د مطالبۀ وی �ز مشتری که بفروشد أا وف بيع در ر� مبيعه تو�ند می وقتی بايع

:1140مادۀ (1. شود( می رعايت آ�ن در ملکيت به متعلق قو�عد شده شناخته مشتری ملک �سترد�د، هنگام تا وفا بيع در مبيعه(2. باشد( غش حاوی وی عمل �ينکه مگر تو�ند، می نموده ملکيت �ستفاده مبيعه �ز بايع طرف �ز حق، �سترد�د زمان �لی وفا بيع در مشتری

:1141مادۀ ميشود( .1) صادر مشتری به بايع طرف �ز که ميگيرد صورت �ی رسمی �بلاغ به مبيعه �سترد�د(2. نمايد( می مسترد نموده و�رد آ�ن به مشتری تضميناتيکه �ز خالی ر� مبيعه بايع گرديده فسخ بيع عقد �بلاغ �تمام �ز بعدثبت( 3) حاشيه در يا رسيده ثبت به مذکور ابالغ اينکه مگر نميکند، وارد تاثير باشند نموده کسب آن از بعد نيت حسن به را حقی اشخاصيکه بر ابالغ اين

. باشد شده �شاره آ�ن به بيع:1142مادۀ

حق( 1) استعمال مصارف عقد، مصارف ثمن آمده، بعمل مبيعه حفاظت برای مصارفيکه استثنای به است مکلف نمايد، استفاده استرداد حق از بايع هرگاهباشد . آ�مده بعمل مو�فقه آ�ن خلاف به �ينکه مگر بپرد�زد، گرفته صورت مشتری طرف �ز که ديگری ضروريۀ مصارف و �سترد�د

فقرۀ( )2) مندرج مبالغ آ�ن در بايع که ر� مدتی تو�ند می تاديۀ( 1مشتری به مذکور مدت خلال در بايع حاليکه در کند، تعيين نمايد عرضه ًاا حقيقت ر� ماده �ين. ميشود پند�شته ناديده �سترد�د حق �ستعمال �ز ناشی فسخ نپرد�زد، مبالغ �ين

:1143مادۀ به مذکور مصارف �ينکه بر مشروط د�رد، آ�نر� مطالبۀ حق باشد رفته بالا آ�ن سبب به مبيعه قيمت و آ�ورده عمل به مبيعه بر ضروری و نافع مصارف مشتری هرگاه

. باشد نکرده آ�ن در روی زياده و گرفته صورت بايع �جازۀ:1144مادۀ

مبالغ رد تاريخ از آنچه يا آمده بعمل بيع وقت از آن در زيادتيکه و مبيعه است الزم مشتری بر نمايد، رد مشتری به است مکلف آن رد به که را آنچه بايع هرگاه. بپرد�زد بايع به نموده، قبض بعد به مذکور

:1145مادۀ نزد و در وقت �لی ر� مذکور زمين تو�ند می باشد نموده زرع آ�نر� مشتری حاليکه در نمايد، مطالبه آ�نر� رد زر�عتی سال خلال در بايع بوده زر�عتی زمين مبيعه هرگاه

. بپرد�زد بايع به درو هنگام و عقد فسخ بين مدت مقابل نمايد حکم عرف ر� آ�نچه نگهد�شته، خود:1146مادۀ

�سترد�د جهت بايع به �ست مکلف مشتری نمايند، مطالبه تقسيم �مکان عدم جهت ر� مذکور عين بيع مشتری �ز شرکاء و بوده مشاع حصۀ أا وف بيع در مبيعه هرگاهفروخته ر� آ�نچه �سترد�د بايع ًا� بعد و گيرد تعلق مشتری به مز�يده �ساس به مذکور عين جميع و نکند �ستفاده �سترد�د حق �ز بايع صورتيکه در دهد، �طلاع وی حق

. سازد و�د�ر مذکور عين جميع �سترد�د به ر� �و تو�ند می مشتری نمايد، �ر�ده �ست:1147مادۀ

گرديده، ساقط شده تلف Sحصۀ Sاندازۀ به باشد آن از کمتر اگر و ساقط دين باشد، مطلوبه دين مساوی مبيعه ارزش صورتيکه در شود، تلف وفأ بيع در مبيعه هرگاه . مينمايد مطالبه بايع �ز ر� متباقی حصۀ مشتری

:1148مادۀ ماز�د مقد�ر پرد�خت به مشتری گرديده، ساقط دين �ند�زۀ به آ�ن قيمت �ز باشد، دين مقد�ر �ز بيشتر آ�ن �رزش و گردد تلف مشتری نزد أا وف بيع در مبيعه هرگاه

. ميباشد مکلف

:1149مادۀ . ميشود شناخته مسوول گردد، متضرر آ�ن �ز بايع و عايد ديگری مسوول شخص عمل �ساس به يا �و خود عمل �ساس به مبيعه در که �ساسی، تغيیر�ت �ز مشتری

:1150مادۀ گردد . می �و مقام قايم أا وف بيع �حکام در ورثه نمايد فوت أا وف بيع در عاقدين �ز يکی هرگاه

:1151مادۀ (1. ميشود( شناخته باطل هردو رهن و بيع �عتبار به عقد باشد، مضمر عقاری حيازی رهن أا وف بيع در هرگاه(2 . اثبات( بماند باقی بايع حيازت در باشد که صورتی هر به مبيعه يا شده گذاشته شرط مفاد با ثمن رد آن در که ميشود تلقی حيازی رهن هنگامی وفأ بيع

. د�رد جو�ز �ثبات طرق همه به مضمر رهنغير - ملک بيع چهارم مبحث

:1152مادۀ مالک آن غير در و نافذ بيع Sاجازۀ صورت در ميباشد، موقوف مالک اجازه به آن نفاذ و منعقد بفروشد،بيع ديگری شخص به وی Sاجازۀ بدون را غير ملک شخصيکه

. نمايد مطالبه آ�نر� فسخ تو�ند می:1153مادۀ

. ميشود د�نسته صحيح مبيعه در عقد نمايد، �نتقال بايع به عقد �ز بعد مبيعه ملکيت �گر همچنان باشد می صحيح بايع و مشتری حق در بيع دهد، �جازه ر� بيع مالک هرگاه:1154مادۀ

دارای بايع گرچه نمايد، مطالبه را خساره جبران بايع از ميتواند باشد، نداشته علم مبيعه در بايع ملکيت عدم از مشتری و شود صادر حکم بيع فسخ به هرگاه. باشد نيت حسن

خودش - برای نائب بيع پنجم مبحث:1155مادۀ

بخرد( .1) خود بر�ی مثل قيمت به ر� خود �ولاد مال يا و بفروشد �ولادش بر ر� خود مال ميتو�ند باشد د�شته ولايت خود �ولاد بالای پدريکه(2. د�رد( ر� پدر حکم کلان پدر

:1156مادۀ (۱ ). نمايد خريد�ری خود بر�ی ر� آ�نها مال يا فروخته عليه محجور يا قاصر بالای ر� خود مال نميتو�ند شده تعيين محکمه طرف �ز وقيميکه وصی


(2. كنند( �قد�م �مر چنين به قاضی �جازه به تو�نند می مذکور قيم و وصی:1157مادۀ

قاصر نفع به امر اين اينکه مگر بخرد، خود برای را او مال يا و بفروشد قاصر باالی را خود مال نميتواند باشد، شده تعيين کالن پدر يا پدر طرف از ايکه وصی. باشد گرفته صورت محکمه �جازۀ به و بوده

:1158مادۀ (1. نمايند( خريد�ری خود بر�ی مستعار �سم به يا خود �سم به آ�نر� تو�نند، نمی شده، سپرده آ�نها به قيمت تعيين يا فروش جهت �مو�ل که خبره �هل و لال د(2. شود( می د�نسته صحيح مذکور عقد نمايد، �جازه عقد به لازم، �هليت وجود حال در گرفته، تعلق �و به مال شخصيکه �گر

فيه - متنازع حقوق بيع مبحثششم:1159مادۀ

) نمايد ) مسترد �ليه متنازل مشتری �ز ر� فيه متنازع حق ميتو�ند نز�ع طرف نمايد، تنازل ديگری شخص به چيزی مقابل به خود فيه متنازع حق �ز شخص هرگاه. بپرد�زد تاديه هنگام �ز آ�ن قانونی ربح و مصارف با ر� وی شده پرد�خته ثمن مشتری به بر�ينکه مشروط

:1160مادۀ : نميتو�ند شده تطبيق ذيل �حو�ل در فوق مادۀ حکم

1. باشد- شده فروخته و�حد ثمن به �تکل بصورت که باشد �مو�لی جزء فيه متنازع حق حالتيکه در2. باشد- فروخته ديگری بر ر� خود حصۀ شرکا �ز ويکی بوده مشاع بقسم متعدد مالکان يا ورثه بين فيه متنازع حق حالتيکه درباشد- .3 شده و�گذ�ر د�ئن بر�ی دين مقابل در ر� فيه متنارع حق مديون حالتيکه در4. باشد- شده فروخته �ست �و حيازت در عقار شخصيکه وبالای بوده رهن تحت عقار به ر�جع فيه متنازع حق حالتيکه در

:1161مادۀ اعضای ايفاء څارنوالی قضات، آنجا در که باشد Sمحکمۀ صالحيت حوزه داخل در فيه متنازع حق حاليکه در محاکم، مؤظفين و مدافع وکالی حکومت، قضايای و

. ميشود شناخته باطل بيع آ�ن غير در کنند، خريد�ری مستعار �سم به يا خود �سم به ر� آ�ن �ز قسمت يا تمام تو�نند نمی مينمايند، وظيفه:1162مادۀ

عقد آ�ن غير در دهند �نجام مستعار �سم به يا خود �سم به خويش مؤکل با �ير� معامله تو�نند نمی د�رند، عهده به آ�نر� دفاع که فيه متنارع حقوق در مد�فع وکلای . ميشود شناخته باطل

متروکه - بيع هفتم مبحث:1163مادۀ

. باشد گرفته صورت مو�فقه آ�ن خلاف به �ينکه مگر باشد، می مکلف خود ور�ثت ثبوت به تنها بفروشد، آ�ن مشتملات تفصيل بدون ر� متروکه کسيکه:1164مادۀ

. نمايد �نجام �ست ضروری ترکه شامل حقوق تمام �نتقال بر�ی که ر� لازمی آ�ت �جر� تمام مشتری �ينکه مگر سازد، نمی و�رد تاثيری ديگر�ن بحقوق متروکه فروختن. باشد می حتمی متعاقدين بين حق، �نتقال آ�ت باجر� ر�جع قانون �حکام رعايت

:1165مادۀ بيع حين آن رد عدم اينکه مگر باشد، می مکلف مشتری برای آن رد به بفروشد را ترکه به متعلق اشياء از بعضی يا آورد بدست را ترکه ديون از بعضی بايع هرگاه

. باشد شده گذ�شته شرط:1166مادۀ

نمايد، محاسبه بايع با باشد ترکه باالی که را حقوق و ديون تمامی و رد بايع به باشد شده پرداخته بايع طرف از و بوده ترکه بر که را ديونی است مکلف مشتری. باشد نگرفته صورت ديگری طور مو�فقه بر�ينکه مشروط

مرضموت - حين در بيع هشتم مبحث:1167مادۀ

گردد می تطبيق ورثه بالای صورتی در عقد برساند بفروش أات، وف روز در آ�ن قيمت �ز کمتر ثمن به و�رث غير يا و�رث به ر� چيزی موت مرض هنگام شخص هرگاه. ميشود محسوب ترکه مجموع شامل مبيعه نباشد، متجاوز ترکه مجموع قيمت ثلث �ز قيمت تفاوت مقد�ر که

:1168مادۀ که ر� مقد�ری مشتری يا قبول آ�نر� ورثه �ينکه مگر نميگردد، نافذ ورثه حق در باشد زياد ثلث �ز که آ�نچه در بيع نمايد، تجاوز ترکه کلی ثلث �ز قيمت تفاوت هرگاه

. کند رد نمايد تکميل ر� ترکه ثلث دو:1169مادۀ

. است رعايت قابل مريض، چنين تبرع در که ميشود رعايت احکامی موت، مرض هنگام بيع عقد در:1170مادۀ

. نميشود تطبيق باشد، نموده کسب مبيعه عين عليه ر� عينی حق عوض، مقابل به که نيت حسن صاحب ثالث شخص بضرر فوق گانه سه مو�د �حکاممقايضه - نهم مبحث

: 1171مادۀ . جنس به جنس بيع از است عبارت مقايضه

:1172مادۀ . د�رد جو�ز نقد پول به تفاوت مقد�ر تعويض باشد متفاوت های قيمت د�ر�ی متعاقدين نظر �ز مقايضه عقد در متبادل �شياء هرگاه

:1173مادۀ اجناس( 1) وستد داد تسليم، مورد در منازعه وقوع حال در شود، می داده اعتبار آن در مبيعه شروط داشته را مبيعه حکم مقايضه عقد در متبادل اجناس از هريک

. ميگيرد صورت همزمان مذکور(2. ميشود( شمرده مشتری نموده �خذ آ�نچه به نسبت و بايع نموده تسليم آ�نچه به نسبت مقايضه عقد در متعاقدين �ز يک هر

:1174مادۀ وقت مطابق آنرا ياقيمت استرداد را مقابل جنس تواند می نمايد، رد عيب باثر آنرا يا شود برده باستحقاق نزدش از بعد و تسليم را جنس مقايضه عقد در يکه عاقد

. مطالبه ر� خساره جبر�ن مذکور شخص شود موجود قانونی موجبۀ �گر دوحالت هر در نمايد مطالبه عقد، ديگر طرف �ز عيب �ز خالی مقايضه هنگام يا �ستحقاق. تو�ند می کرده

:1175مادۀ . . باشد گرفته صورت آ�ن خلاف به مو�فقه �ينکه مگر ميشود تحميل عقد طرفين بالای مناصفه بصورت مقايضه عقد مصارف

دوم فصل


هبهاول هبه - قسمت ارکان

:1176مادۀ . ميگيرد صورت نيز عوض بمقابل گاهی عوض، بدون ديگر شخص به مال تمليک �ز �ست عبارت هبه

:1177مادۀ . نمايد هبه باشد، خو�سته كه کی هر بر�ی آ�نر� �ز قسمتی يا خود مايملک جميع صحت، حال در ميتو�ند نباشد، محجور و د�شته ر� تبرع �هليت شخصيکه

:1178مادۀ (1. نميگردد( تکميل �و نايب يا و له موهوب قبض و قبول بدون هبه(2 . نمايد( می نيابت نيز هبه قبض و قبول در و�هب شد، با گرفته صورت له موهوب وصی يا ولی طرف �ز هبه هرگاه

:1179مادۀ . تو�ند می شده منعقد تعاطی به هبه

:1180مادۀ . حتمی هبه انعقاد جهت رسمی ورق در عقد تحرير باشد، عقار موهوبه صورتيکه در گردد قبض u کامال کور مذ عين که شود می ثابت وقتی موهوبه عين ملکيت

ميباشد.:1181مادۀ

. شود می تلقی شده قبض هبه باشد، د�شته قر�ر له موهوب بتصرف که شود هبه حالی در مال هرگاه:1182مادۀ

. مديون غير به دين صورتيکه در ميشود ساقط دين گرديده تکميل هبه عقد گيرد، صورت ابراء مديون ترديد بدون آن از يا شده هبه بمديون دائن طرف از دين هرگاه. نميتو�ند شده تکميل و�هب �جازۀ به موهوبه قبض �ز قبل هبه باشد، شده هبه

:1183مادۀ . باشد و�هب ملک در و معین �ست لازم بوده شرط عقد هنگام موهوبه موجوديت

:1184مادۀ تسليم له بموهوب ر� معین حصۀ نموده تقسيم آ�نر� و�هب �ينکه مگر نمايد، نمی ر� ملکيت �فادۀ قبض، وجود با آ�ن هبۀ باشد قسمت قابل مشاع موهوب هرگاه

نمايد.:1185مادۀ

. باشد معلوم آ�ن مقد�ر بر�ينکه مشروط مينمايد، ر� ملکيت �فاده آ�ن قبض باشد قسمت قابل غير مشاع موهوبه صورتيکه در:1186مادۀ

. د�رد نه جو�ز معيين زمان به مقيد هبه �ما نميشود برده �رث به د�شته جو�ز عمر، مدت به مقيد هبه:1187مادۀ

. د�رد نه جو�ز �ست معدوم حكم در آ�نچه هبۀ:1188مادۀ

. ند�رد جو�ز د�ئنين ضرر به هبه:1189مادۀ

. شود می د�نسته باطل له موهوب بر�ی عين تسليم �ز قبل و�هب مرگ به هبه:1190مادۀ

. ند�رد حق آ�ن در له موهوب ورثه شده د�نسته باطل موهوبه قبض �ز قبل له موهوب بمرگ هبه:1191مادۀ

. د�رد ر� وصيت حکم موت، مرض حال در شخص هبۀدوم قسمت

هبه احکامواهب - وجايب اول مبحث

:1192مادۀ می رعايت مبيعه تسليمی به متعلق احکام تمام تسليمی، مورد در داشته، مکلفيت آن تسليمی به واهب باشد، نشده تسليم را موهوبه عين له موهوب صورتيکه در

شود.:1193مادۀ

. مقدار قاضی اول حالت در باشد گرفته صورت عوض بمقابل هبه يا پوشانده، u عمدا را استحقاق سبب اينکه مگر نميباشد، مسوول موهوبه استحقاق از واهبديگری طور موافقه اينکه مگر دارد، مسووليت نموده حاصل له موهوب از آنچه اندازه به واهب دوم حالت در و تعيين عادالنه طور له موهوب به را وارده Sخسارۀ

. باشد گرفته صورت:1194مادۀ

. ميگيرد قر�ر و�هب مقام قايم دعاوی و حقوق در له موهوب شود، برده �ستحقاق به موهوبه هرگاه:1195مادۀ

نميشود( .1) شناخته مسوول موهوبه عيب �ز و�هب(2 . عوض( بمقابل هبه صورتيکه در ميباشد مسوول عيب از ناشی ضرر از باشد، کرده تضمين آن معيوبيت عدم از يا ساخته مخفی را عيب u عمدا واهب هرگاه

. نميکند تجاوز هبه عوض مقد�ر �ز و�هب مسووليت باشد:1196مادۀ

ميشود . پند�شته مسوول بزرگ خطای و عمدی فعل �ز تنها و�هبله - موهوب وجايب دوم مبحث

:1197مادۀ . باشد شده تعيين ديگری شخص يا و�هب بر�ی آ�ن �يفای �ينکه �ز �عم ميباشد، مکلف گذ�شته شرط موهوبه عوض در و�هب که آ�نچه �يفای به له موهوب

:1198مادۀ ميباشد . مکلف شود، موهوبه قيمت معادل که عوض مقد�ر آ�ن تاديۀ به تنها له موهوب باشد، کمتر شده شرط عوض قيمت �ز موهوبه قيمت هرگاه

:1199مادۀ


بوده،( 1) موجود هبه وقت در که ميشود شناخته مکلف ديونی مقدار همان Sتاديۀ به تنها له موهوب گذارد، شرط هبه بعوض را خود ديون پرداخت واهب گاه هرباشد . گرفته صورت ديگری طور مو�فقه �ينکه مگر

�ينکه( 2) مگر باشد، می مکلف مذکور دين بتاديۀ له موهوب باشد، گرفته تعلق عينی حقوق موهوبه به ديگری شخص يا و�هب عليه دين، تضمين �ساس به �گرباشند . نموده مو�فقه ديگری طور طرفين

:1200مادۀ . باشد گرفته صورت ديگری طور مو�فقه �ینکه مگر �ست، له موهوب برذمه محصولات، و عقد مصارف شمول به هبه مصارف

قسمتسوم هبه از رجوع

:1201مادۀ مستند بر�ينکه مشروط د�رد، می حاصل ر� رجوع �جازۀ محکمه �ز و�هب له، موهوب مو�فقه عدم صورت در نمايد، رجوع هبه �ز له موهوب مو�فقه به ميتو�ند و�هب

. باشد نشده موجود رجوع مانع و بوده معقول عذر به:1202مادۀ

: ميشود پند�شته معقول عذر هبه �ز رجوع آ�تی حالات در1. شود- تلقی �و بر�بر در مطلق �عتنايی بی عملش که نمايد �خلال طوری و�هب مقابل در ر� خويش وجايب له موهوب حاليکه درقادر- 2 باشد، می الزم او بر u قانونا اشخاصيکه نفقه پرداخت به يا شود عاجز کند، می ايجاب او اجتماعی حيثيت طوريکه نفقه، کسب از واهب حاليکه در

نباشد.3. شود- ثابت زنده بود، نموده �و عليه ر� مرده گمان هبه وقت و�هب، طفليکه يا د�شته حيات رجوع زمان �لی که شود طفلی صاحب هبه �ز بعد و�هب حاليکه در

:1203مادۀ . سازند باطل ر� هبه تو�نند می �و ورثه برسد، قتل به له موهوب طرف �ز حق بدون ًا� عمد و�هب هرگاه

:1204مادۀ : نشود موجود آ�تی مو�د متذکره مو�نع �ز يکی �ينکه بر مشروط د�رد، جو�ز باشد، نموده ساقط ر� خود حق و�هب گرچه هبه بعضی يا کل �ز رجوع

:1205مادۀ . می عودت رجوع حق مانع، زوال صورت در گردد می رجوع مانع گردد، آن قيمت زيادت موجب و بوده متصآلن که شود عايد زيادتی موهوبه عين به هرگاه

نمايد.

:1206مادۀ . ميگردد ساقط آ�ن در رجوع حق نمايد، فوت آ�ن قبض �ز بعد هبه، عقد طرفين �ز يکی هرگاه

:1207مادۀ . باقی جزء در رجوع باشد، بوده موهوبه از جز شامل مذکور تصرف صورتيکه در ندارد جواز واهب رجوع باشد، نموده نهايی تصرف موهوبه در له موهوب هرگاه

. د�رد جو�ز آ�ن ماندۀ:1208مادۀ

. باشد شده و�قع تفريق آ�نها بين در هبه �ز بعد گرچه ند�رد، جو�ز آ�ن �ز رجوع باشد، گرفته صورت زوجين بين هبه هرگاه:1209مادۀ

. ند�رد جو�ز آ�ن در رجوع باشد، شده و�قع محرم �قارب بين هبه هرگاه:1210مادۀ

(1. گردد( می ساقط آ�ن در رجوع حق شود، برده بين �ز يا گردد تلف موهوبه عين هرگاه(2. د�رد( جو�ز باقيمانده مقد�ر در رجوع باشد، مذکور عين �ز قسمت يک شامل �تلاف يا هلاک �گر

:1211مادۀ . برده �ستحقاق به عوض �گر باشد نشده د�ده قر�ر موهوبه �ز قسمتی بر�بر در عوض �ينکه بر مشروط گردد، می ساقط آ�ن در رجوع حق باشد، گرفته صورت عوض بمقابل هبه هرگاه

. نگردد موجود ديگري، مانع يا شود رجوع مانع که زيادتی موهوبه، به �ينکه بر مشروط تو�ند، می کرده رجوع و�هب شود:1212مادۀ

. بگيرد عوض کرده �و به �يکه هبه بمقابل خود صغير پسر مال �ز تو�ند نمی پدر:1213مادۀ

. ند�رد جو�ز آ�ن در رجوع باشد، گرفته صورت خير بمنظور يا صدقه بصفت هبه هرگاه:1214مادۀ

. يا رجوع به مو�فقه زمان �لی موهوبه، �ز حاصله منافع باعاده له موهوب �ينصورت در ميسازد باطل ر� عقد گرفته صورت محکمه حکم طرفينيا بمو�فقت هبه در رجوع . . کرده مطالبه حالی در ر� نافع مصارف �ما نمايد مطالبه و�هب �ز د�دهاست �نجام که �ير� ضروری مصارف ميتو�ند له موهوب باشد می مکلف هدعوي، �قام

. شد هبه آ�مد بعمل موهوبه قيمت در زيادت آ�ن �ثر �ز که ميتو�ند:1215مادۀ

شدن( 1) تلف از آرد، دست به دوباره را موهوبه محکمه حکم يا له موهوب رضائيت بدون واهب هرگاه . �ز يا باشد و�هب فعل �ز ناشی موهوبه شدن تلف خو�ه ميشود شناخته مسوول له موهوب مقابل به آ�ن

. ديگر خارجی ياعلت استعمال اثرمسوول( 2) موهوبه شدن تلف از له موهوب شود، تلف له موهوب دست در تسليم، به اخطار از بعد موهوبه و نموده صادر حکم هبه، در رجوع به محکمه اگر

. . نباشد �و عمل �ز ناشی گرچه باشد میسوم فصلشرکت

اول عمومی - قسمت احکامتعريفات - اول مبحث

:1216مادۀ يا عمل �نجام يا مال مقد�ر پرد�خت به مالی فعاليت يک �ند�ختن کار به در تا مينمايد، تعهد �شخاص �ز زياده يا دو آ�ن بموجب که عقديست �ز عبارت شرکت

. شود توزيع گرفته، صورت آ�نها بين که مو�فقۀ �ساس به وخساره مفاد که شوند، سهيم طوری �عتبار:1217مادۀ


: است نوع دو اعتبار يا عمل انجام يا باشد مال اعطای به خواه شرکت. عنان و مفاوضه شرکت

:1218مادۀ . باشند مساوی باهم وخساره مفاد سرمايه، تصرف، در شرکاء که آ�نست مفاوضه شرکت

:1219مادۀ . باشند متفاوت باهم خساره يا مفاد سرمايه، يا تصرف، در که نمايند مو�فقه طوری آ�ن در شرکاء که آ�نست عنان شرکت

:1220مادۀ حصۀ �ز هريک فروخته ر� مال که نمايند، مو�فقه طوری نسيه بصورت مال خريد به �عتبار، �ساس به �شخاص، زياده يا دو آ�ن در که �ست آ�ن �عتبار، به شرکت

. باشند سهيم خساره و مفاد در بوده مسوول آ�ن معيين:1221مادۀ

(1 . ثالث( �شخاص به نشر، و ثبت �ز قبل نميتو�ند شرکت باشد رسيده ونشر ثبت به �ينکه، بر مشروط ميشود تلقی حکمی شخصيت تشکيل، بمجرد شرکت. ميتو�نند کرده تمسک نشر بدون شخصيت �ين به ثالث �شخاص ولی نمايد تمسک

(2. ميباشند( تجارت قانون �حکام تابع تجارتی های شرکتشرکت - عمومی ارکان دوم مبحث

:1222مادۀ . . باالی بطالن اين بر نميتوانند شرکاء شود می شمرده باطل باشد نشده تکميل عقد شکل تازمانيکه عقد در وارده تعديل همچنان ندارد اعتبار آن غير در باشد تحريری بايد شرکت عقد

. باشد نموده ر� بطلان حکم مطالبۀ شريک تاريخيکه �ز مگر نيست، �عتبار مد�ر نيز شرکاء بين بطلان �ين نمايند، تمسک ثالث شخص:1223مادۀ

. ميتو�ند شده آ�ن منفعت مجرد يا مال ملکيت حصۀ �ست، مجاز حصص تفاوت:1224مادۀ

. نميتو�ند شده منحصر وی مالی �عتماد يا نفوذ به شريک حصۀ:1225مادۀ

باشد، گرفته صورت ابالغ يا و قضايی Sمطالبۀ اينکه بدون آن، قانونی Sفايدۀ پرداخت به استحقاق تاريخ از نکند تأديه آنرا و بوده نقد پول شرکاء از يکی سهم هرگاه. شود می تحميل �و بر نيز سهم پرد�خت أاخير ت �ز ناشی و�رده خسارۀ جبر�ن ميباشد مکلف

:1226مادۀ بيع احکام عيب ظهور يا استحقاق يا هالک موارد در سهميه ضمان به راجع باشد، ديگر عينی حقوق ساير يا منفعت حق يا ملکيت حق شريک سهميه هرگاه

. ميشود تطبيق:1227مادۀ

. گردد می تطبيق آ�ن در �جاره �حکام باشد، مال �ز �نتفاع صرف شريک سهميه هرگاه:1228مادۀ

. باشد می مکلف آ�ن �ز حساب تقديم و نموده تعهد عقد در خدماتيکه �نجام به باشد عمل شريک سهم هرگاه:1229مادۀ

. . ميباشد مسوول شرکت در مربوط �عمال �ز تنها شريک صورت �ين در ميگردد جبر�ن عمل �نجام به عمل سهميه:1230مادۀ

بر عالوه شريک آن پرداخت عدم صورت در باشد، شده پرداخته شرکت به معين مؤعد به دين که ميشود شناخته ايفا وقتی شريک تعهد باشد دين سهميه هرگاه. ميباشد مکلف آ�ن، أاخير ت مؤعد �ز خساره جبر�ن تاديۀ به سهميه، پرد�خت عدم �ز مسووليت

:1231مادۀ . باشد عمل يا مال مقابل در �ينکه �ز �عم گردد می مستحق گرديده شرط عقد در که بطريقۀ ر� فايده شخص

:1232مادۀ . گردد می توزيع سرمايه �ز آ�نها سهميه تناسب به شرکاء �ز يک هر مفاد سهميه باشد، نشده معلوم وخساره مفاد در شرکاء �ز هريک حصۀ شرکت عقد در هرگاه

:1233مادۀ . در تصريح همچنان ميشود شناخته اعتبار مدار خساره تحمل در Sاندازۀ عين به تصريح اين باشد، آمده بعمل تصريح شرکاء مفاد سهميه تعيين به تنها عقد در هرگاه

. ميباشد �عتبار مد�ر مفاد بارۀ در شکل، عين به شرکاء �ز هريک خسارۀ تعيين به عقد:1234مادۀ

. است مجاز مفاد توزيع در زيادت شرط سرمايه، در مساوات وجود با:1235مادۀ

. شی يا و نقد پول عمل، از عالوه شريک صورتيکه در ميباشد او عمل از شرکت استفاده تابع خساره و مفاد در او سهميه باشد، منحصر عمل و کار به شريک سهميه هرگاه. گردد می مستحق �ست پرد�خته عمل �ز علاوه که آ�نچه مقابل در ر� ديگری وحصۀ عمل مقابل در ر� �ی حصه بپرد�زد، ديگری

:1236مادۀ (۱ ). ميشود شناخته باطل شرکت عقد گيرد، صورت مو�فقه خساره يا مفاد در شرکاء �ز يکی گيری سهم عدم به هرگاهنشده( 2) تعيين �جرت وی عمل مقابل به که ميتو�ند شده معاف وقتی خساره تحمل �ز شرکاء مو�فقۀ به ند�رد، سهمی شرکت در عمل، �نجام جز که شريکی


. مورد �ين در باشد شده آ�ن ضامن و خريده نسيه طور شرکت حساب به ر� آ�ن شرکاء �ز هريک که ميگردد توزيع مالی تناسب به وخساره، مفاد �عتبار، شرکت در. تو�ند نمی گرفته صورت ديگری طور مو�فقه

شرکت - Tادارۀ مبحثسوم:1238مادۀ

شريک شود، تلف شريک تجاوز يا تقصير بدون مال صورتيکه در دارد، را امانت حکم شريک نزد در شرکت مال و داشته را امين صفت يکديگر مقابل در شرکاء. شود می شناخته مسوول تجاوز يا قصور حال در �ما شود، نمی شناخته مسوول مذکور

:1239مادۀ


(1. ميباشد( مذکور أات هی �عضای �ز هريک صلاحيت حدود و مديره أات هی �سماء يا �سم �د�ره، طرز متضمن شرکت عقد(2. باشد( شده رعايت آ�ن در تعديل قانونی شکل �ينکه بر مشروط د�رد، جو�ز بعدی مو�فقۀ �ساس به فوق مطالب درج

:1240مادۀ باشد ( ۱) شرکت �هد�ف شامل �عماليکه �نجام و شرکت �د�رۀ به شود، مؤظف شرکت �د�رۀ به شرکت، عقد متن خاص تصريح �ساس به شرکاء �ز يکی هرگاه

. جو�ز شرکت عقد تعديل يا و قانونی مجوز بدون شرکت بقای تازمان شريک چنين عزل باشد غش �ز عاری وی تصرفات و �عمال بر�ينکه مشروط ميدهد �د�مهند�رد.

(۲ ). د�رد جو�ز عادی های وکالت درساير رجوع مثل آ�ن در رجوع باشد، آ�مده بعمل بعدی مو�فقۀ �ساس به مديره أات هی در مذکور شريک �نتخاب هرگاه:1241مادۀ

. مگر بپردازند اداری امور به مستقل بصورت توانند می هرکدام شوند، گماشته شرکت اداره امور به صالحيت تفکيک و وظيفه تعيين بدون متعددی اشخاص هرگاه . . صورت در ميتواند شده رد شده گماشته اعضای آراء اکثريت اساس به اعتراض اين دارند آن بر را اعتراض حق عمل، انجام از قبل شده، گماشته شرکاء از هريک

. ميشود مر�جعه شرکاء تمامی �کثريت أ�ی ر به آ�ر�ء تساوی:1242مادۀ

. مخالفت صورتيکه در مگر ندارد جواز آن از مخالفت گيرد، صورت مديره هیأت اعضای آرای اکثريت موافقه به تصاويب که باشد آمده بعمل موافقه عقد در هرگاه. نتو�ند کرده جبر�ن ر� آ�ن که گردد عايد شرکت به بزرگی خسارۀ آ�ن فوت �ثر به که باشد عاجلی کار �نجام بمنظور

:1243مادۀ . باشد گرفته صورت آ�ن خلاف به مو�فقه �ينکه مگر ميباشد، آ�ر�ء عدد در �کثريت آ�ن �ز نظر منظور باشد شده تعيين �کثريت به تصاويب �صد�ر هرگاه

:1244مادۀ . باشد آ�ن مخالف که مو�فقۀ نمايد حاصل معلومات ًاا شخص شرکت �سناد و دفاتر �ز تو�نند می مگر ند�شته �د�ره �مور در ر� مد�خله حق مديره أات هی �ز غير شرکاء

. ميشود پند�شته باطلشرکت - آثار چهارم مبحث

:1245مادۀ (1. نمايد( د�ری خود باشد، شرکت أاسيس ت �هد�ف مخالف يا و شرکت بضرر فعاليتيکه هر �ز بايد شريک�د�ره( 2) �مور بر�ی �جرت مقابل به �ينکه مگر ميد�رد، مبذول خود شخصی مصالح در که نمايد توجه بذل طوری شرکت مصالح تد�بير در �ست مکلف شريک

. . دهد بخرچ توجه عادی شخص يک �ز کمتر تو�ند نمی صورت �ين در باشد شده گماشته:1246مادۀ

مکلف ( ۱) اخطار، يا قضائی مطالبه بدون حجز، يا اخذ تاريخ از آن مفاد پرداخت به آورد، در حجز تحت را آن يا اخذ شرکت از را مبلغی يا مال شريک هرگاه. ميشود مکلف نيز تکميلی خسارۀ جبر�ن تاديۀ به �يجاب صورت در ميباشد،

�ز ( ۲) ر� مذکور مبالغ فايده تو�ند می دهد �نجام نيت حسن به ر� نافعی مصارف شرکت مصالح بر�ی يا مساعدت شرکت به ر� خويش مال �ز مقد�ری شريک �گر. نمايد �خذ شرکت �ز بعد به پرد�خت تاريخ

:1247مادۀ تناسب ( ۱) اينکه مگر نمايند، تاديه را دين خود شخصی مال از شرکت Sخسارۀ در خويش Sحصۀ مقدار به متناسب اند مکلف شرکاء نکند تکافو آنرا ديون شرکت اموال هرگاه

. . ند�رد �عتبار شرکت ديون �ز آ�نها مسووليت عدم به مبنی شرکاء مو�فقه باشد شده تثبيت شرکاء مو�فقه به ديگری(۲ ). دهند قر�ر مطالبه مورد شرکت مفاد در آ�ن حصۀ قدر به ر� شرکاء �ز يک هر ميتو�نند شرکت د�ئنين

:1248مادۀ (۱ ). باشد گرفته صورت مو�فقه آ�ن خلاف به �ينکه مگر گردند، نمی تلقی متضامن صفت به گرديده لازم آ�نها ذمت به شرکت ديون �ز که آ�نچه مورد در شرکاء(۲ ). گردد می توزيع خساره، در هريک حصه مقد�ر به متناسب شرکاء، ساير بالای �و دين حصه شرکاء �ز يکی �فلاس صورت در

:1249مادۀ �ز ر� خود حق شرکت بقای حال در نميتو�نند مذکور د�ئنين باشد، شخصی ديون شرکاء �ز يکی بالای هرگاه

. دين مؤعد حاليکه در نيز سرمايه از را مديون Sحصۀ شرکت تصفيه صورت در ميتوانند نموده را مطالبه چنين مديون مفاد Sحصۀ از مگر نمايند، مطالبه شرکت سرمايه از مديون Sحصۀ . . نمايند تقاضا شرکت �ز خويش مديون حصۀ بر ر� �حتياطی حجز د�رند حق د�ئنين شرکت تصفيه �ز قبل آ�نهم با ميتو�نند کرده مطالبه باشد رسيده سر به

شرکت - انحالل پنجم مبحث:1250مادۀ

: ميشود منحل ذيل حالات �ز يکی در شرکت1. معيينه- ميعاد �نقضای2. يافته- أاسيس ت آ�ن منظور به شرکت عمليکه �نجام3. نباشد- متصور مفاد آ�ن بقاء در طوريکه آ�ن �کثر حد يا شرکت سرمايه کل شدن تلف4. �و- �فلاس ثبت يا �و بر حجر وقوع يا شرکاء �ز يکی مرگساير - 5 اطالع به قبل ماه سه خروج بر مبنی را خود Sارادۀ شريک اينکه بر مشروط اما باشد، نامحدود شرکت فعاليت مدت صورتيکه در شرکت از ازشرکاء يکی شدن خارج

. باشد گرفته صورت ديگری طور مو�فقه �ينکه مگر ميشود، د�نسته مناسب غير وقت در ويا غش �ز ناشی �و خروج آ�ن غير در باشد، رسانيده شرکاء6. انحالل- به شرکاء موافقه7. انحالل- به محکمه حکم

:1251مادۀ (1. د�رد( جو�ز يابد �ستمر�ر باشند قاصر گرچه �و ورثۀ بر شرکت شرکاء �ز يکی مرگ �ز بعد �ينکه بر مبنی شرکاء مو�فقهصورت( 2) اين در داشته، جواز بماند، باقی شرکاء ساير بين شرکت شرکاء، از يکی خروج يا افالس ثبت يا حجر وقوع مرگ، صورت در براينکه موافقه همچنان

. �ز شده پرد�خته �و به ًا� نقد مقد�ر �ين ند�رد ميشود سنجش حادثه وقوع روز قيمت تناسب به که شرکت مال �ز خود حصۀ جز ديگری حق �و ورثۀ و مذکور شريک. باشد وی خروج حادثۀ �ز قبل آ�ت �جر� نتيجۀ �ز که آ�نچه �ند�زۀ به مگر نميتو�ند، شده برخورد�ر آ�يد می بوجود ًا� بعد حقوقيکه ساير

:1252مادۀ �قد�م( 1) �عمالی نوع آ�ن به شرکاء هم آ�ن با مگر يابد، خاتمه يافته أاسيس ت آ�ن پيشبرد منظور به شرکت که �عمالی يا رسد پايان به شرکت معيينه مدت هرگاه

. يابد می �متد�د سال به سال شر�يط عين به عقد گرديده، أاسيس ت آ�ن بمنظور شرکت که نمايند(2. سازند( متوقف شريک همان حصه در ر� شرکت مرتبه آ�ثار نموده �عتر�ض فوق فقرۀ �متد�د عليه ميتو�نند، شرکاء �ز يکی د�ئنين


:1253مادۀ شرکت انحالل به شده ارائه داليل معقوليت بمالحظه ديگری علت هر يا شريک تعهدات ايفای عدم نسبت شرکاء از يکی تقاضای اساس به تواند می محکمه

. . ند�رد �عتبار گيرد صورت آ�ن خلاف به که مو�فقه هرنوع نمايد صادر حکم:1254مادۀ

بين( 1) شرکت طوريکه کند، تقاضا محکمه از گردد، آن برتمديد اعتراض باعث يا شرکت انحالل به منجر وی تصرفات که را شريکی اخراج تواند می هرشريک. بماند باقی خود حال به شرکاء ساير

(2 . شرکت( صورت اين در کند مطالبه محکمه از معقول بداليل متکی را خود اخراج تواند می هرشريک باشد محدود شرکت فعاليت مدت حاليکه در همچنان. نمايند مو�فقه آ�ن �ستمر�ر به شرکاء ساير �ينکه مگر شود، می منحل

شرکت - تقسيم و تصفيه مبحثششم

:1255مادۀ می رعايت آن در ذيل مواد احکام باشد، نرفته تذکر آن از عقد در صورتيکه در ميگيرد، صورت عقد Sشدۀ بينی پيش شرايط مطابق شرکت اموال تقسيم و تصفيه

شود::1256مادۀ

. يابد می �د�مه تصفيه �نتهای و تصفيه بر�ی لازم مدت تا شرکت شخصيت مگر ميرود بين �ز شرکت �نحلال بمجرد مديره أات هی صلاحيت:1257مادۀ

(1. گيرد( می صورت ميگردد تعيين شرکاء آ�ر�ء �کثريت به �شخاصيکه يا و شخص يا شرکاء تمامی توسط تصفيه(2. ميتو�ند( شده تعيين محکمه طرف �ز شرکاء �ز يکی تقاضای �ساس به نکند تعيين آ�ر�ء �کثريت به ر� �شخاص يا شخص تصفيه بر�ی شرکاء �گر(3. مينمايد( تعيين علاقه ذی �شخاص مطالبه بنابر ر� تصفيه طرز و صلاحيت حدود کننده، تصفيه شخص محکمه شرکت، بطلان حال در(4. د�رد( ر� تصفيه أات هی حکم ديگر�ن نسبت به مديره أات هی کننده، تصفيه تعيين زمان تا

:1258مادۀ (1. باشد( سابقه �عمال �کمال ضروريات �ز مذکور عمل �ينکه مگر ورزد، مبادرت شرکت در جديدی �عمال با تو�ند نمی کننده تصفيه(2. باشد( شده مقيد تعيين حين �و صلاحيت �ينکه مگر برساند، بفروش آ�ن غير يا مز�يده بصورت منقول، يا باشد عقار ر� شرکت مال تو�ند، می کننده تصفيه

:1259مادۀ شرکت( 1) مصلحت به شرکاء از يکی توسط قروضيکه و مصارف Sتاديۀ از بعد و فيه متنازع ديون و مؤجل ديون وضع و معجل ديون پرداخت از بعد شرکت اموال

. شود می تقسيم شرکاء تمامی بين شده �نجام(2 . وقت( از آن قيمت باشد نشده توضيح عقد در سهم قيمت حاليکه در ميشود داده تخصيص عقد مطابق شرکت سرمايه در او سهم قيمت معادل مبلغ شرکاء از يک هر به

. باشد �نتفاع مجرد يا شرکت منفعت جهت شی يک تقديم يا عمل �نجام به منحصر شريک سهم �ينکه مگر ميگردد، معادل تسليمی(3. شود( می تقسيم شرکاء بين ربح در هريک حصۀ به متناسب بماند باقی مال �ز چيزی �گرسنجش( 4) خساره توزيع در شرکاء مو�فقه حسب خساره نکند تکافو ر� شرکاء حصص ماده �ين �ول فقرۀ مبالغ وضع �ز بعد شرکت مانده باقی مال صورتيکه در

ميشود.:1260مادۀ

. شود می رعايت مشاع مال تقسيم به متعلق �حکام ها شرکت مال تقسيم مورد دردوم قسمت

مختلفه شرکتهایمضاربت - شرکت اول مبحث

:1261مادۀ . ميگيرد سهم آ�ن در عملی �نجام به ميشود، ناميده مضارب که ديگری و سرمايه پرد�خت به يکی که شخص دو بين شرکتيست مضاربت،

:1262مادۀ . است شرط مضاربت در مضارب وکالت اهليت و سرمايه صاحب توکيل اهليت داشتن

:1263مادۀ . نميتو�ند شده سرمايه �ست، شخص ذمه بر دينيکه گردد تسليم مضارب به بوده، معلوم و نقد پول بايد سرمايه

:1264مادۀ . . شود می تقسيم مناصفه طور مفاد، تعيين عدم صورت در گردد تعيين مشاع جزء بصورت بايد طرفين �ز هريک مفاد �ند�زۀ

:1265مادۀ . نميتو�ند شده حکمی شخصيت حايز مضاربت شرکت

:1266مادۀ . باشد می مقيد يا و مطلق مضاربت

:1267مادۀ (1. باشند( نشده تعيين آ�ن در مشتری و بايع نبوده، مقيد معامله نوع و مکان بزمان، که آ�نست مطلق مضاربت(2. باشد( شده مقيد فوق، فقرۀ متذکره قيود �ز بيکی که آ�نست مقيد، مضاربت

:1268مادۀ . . ميباشد شريک مفاد در و شده پند�شته سرمايه صاحب کيل و سرمايه تصرفات در �ما د�رد ر� �مانت حيثيت �و نزد سرمايه و �مين حيثيت مضارب

:1269مادۀ (1. نمايد( معامله باشد متعارف تجارت در �يکه نسيه يا نقده بصورت تو�ند می مضارب �ست مجاز مضارب توکيل و شر� بيع، مطلق، مضاربت در�ز( 2) باشد جائيکه بهر معامله بمنظور مضاربت مال �نتقال و د�دن �جاره همچنان مضارب طرف �ز آ�ن گذ�شتن گرو يا گرفتن گرو مضاربت، مال گذ�شتن �مانت حو�له، قبول

. ميشود محاسبه مضارب، حساب به شده خريده مال آ�ن غير در بخرد، فاحش غبن به ر� مالی نميتو�ند مضارب د�رد، جو�ز مضارب طرف:1270مادۀ

باشد، شده داده Sاجازۀ او به u قبال اينکه مگر دهد، مضاربت به ديگری شخص به آنرا يا خلط خود مال با را مضاربت مال نميتواند مضارب مطلق، مضاربت در. بگيرد قرض سرمايه، مقد�ر �ز بيشتر سرمايه، صاحب صريح �جازه بدون نميتو�ند مضارب همچنان

:1271مادۀ


شده، تلف مال از شده پنداشته غاصب تخلف صورت در نمايد، رعايت نموده وضع سرمايه صاحب که را شروطی است مکلف مضارب مقيد، مضاربت در. باشد می مکلف تعويض و خساره مفاد تاديۀ به و مسوول

:1272مادۀ . نکند تجاوز شده تعيين �جوره �ز مثل �جر ينکه � بر مشروط ميشود، مستحق ر� مثل �جر مضارب گرفته تعلق سرمايه صاحب به مفاد مضاربت، بطلان صورت در

. شود نمی شناخته �جوره مستحق مضارب نباشد، موجود مفاد حاليکه در:1273مادۀ

. تعلق بخودش مضارب مال مفاد ميشود، تقسيم سرمايه از هريک حصص به متناسب مفاد، نمايد خلط خود مال با مجاز احوال در را مضاربت مال مضارب هرگاه. شود می توزيع مضارب و سرمايه صاحب بين شده، مو�فقه آ�ن به عقد در شر�يطيکه مطابق مضاربت سرمايه مفاد گرفته،

:1274مادۀ . ميشود تلقی �عتبار به شرکت شان بين بگيرد، نسيه به آ�ن صاحب �جازه به سرمايه مقد�ر �ز بيشتر ر� مالی مضارب هرگاه

:1275مادۀ شرط اگر و قرض عقد گيرد تعلق مضارب به مفاد تمام که باشد شده گذاشته شرط صورتيکه در باشند، شريک مفاد در بايد سرمايه صاحب و مضارب از هريک

. ميشود شناخته مثل �جرت مقابل در د�ر، معامله بحيث مضارب يابد، تعلق سرمايه صاحب به مفاد تمام که باشد شده گذ�شته:1276مادۀ

. باشد کرده ضمانت آ�ن در �شتر�ک �ز مضارب �ينکه مگر ميشود، متحمل سرمايه صاحب تنها ر� خساره:1277مادۀ

. باشد نمی آ�ن مسوول مضارب باشد مفاد �ز متجاوز شده تلف مقد�ر صورتيکه در ميگردد، جبر�ن حاصله مفاد �ز شود تلف مضاربت مال �ز مقد�ری هرگاه:1278مادۀ

. شود می وضع مضاربت مال �ز مناسب �ند�زۀ به مضاربت �مور �جر�ی بغرض ديگر جای به يکجا �ز مضارب، �نتقال مصارف:1279مادۀ

(1. يابد( می خاتمه مضارب �هليت رفتن بين �ز يا و طرفين �ز يکی موت يا عقد، متذکره مدت باختم مضاربت،(2. شود( می تاديه �و متروکه �ز سرمايه صاحب حقوق نمايد، فوت مضاربت �زتصفيه قبل مضارب صورتيکه در

:1280مادۀ . �ينکه مگر نمايد تصرف مضاربت مال در تو�ند نمی مضارب آ�ن �ز بعد و نمايد �بلاغ وی به ر� موضوع مضارب، عزل �ر�ده حال در �ست مکلف سرمايه صاحب

. باشد نقد پول به مضاربت �جناس مبادله آ�ن �ز منظورکار - در شرکت دوم مبحث

:1281مادۀ متفاوت يا مساويانه بصورت شان بين اجرت که شوند متقبل طوری ديگری شخص برای را تعهدی يا کار انجام آن از بيشتر يا شخص دو که آنست کار در شرکت

. شود تقسيم:1282مادۀ

. باقيمانده تو�ند می شرکاء �ز هريک نمايد مطالبه شرکاء �ز هريک �ز ر� کار �نجام تو�ند می کار صاحب شده پند�شته يکديگر وکيل کار، قبول در شرکاء �ز هريک. شود می شناخته �لذمه بری بپرد�زد، شرکاء �ز بيکی ر� �جرت کار صاحب �گر و کند مطالبه کار صاحب �ز ر� �جرت

:1283مادۀ . . �ينکه مگر سازد محول شرکاء �ز غير ديگری شخص يا ديگر شرکاء �ز بيکی ر� نظر مورد کار تو�ند می �و گردد نمی مکلف کار �نجام به تنهائی به شرکاء �ز يکی

. باشد گذ�شته شرط معیين شريک توسط ر� کار �نجام کار صاحب:1284مادۀ

. . ميتو�ند شده گذ�شته شرط �جرت و کار �نجام در تفاوت و تساوی باشد آ�مده بعمل مو�فقه آ�ن به که ميشود تقسيم طوری شرکاء بين مفاد:1285مادۀ

. باشد ند�ده �نجام ر� کاری ًاا عمل گرچه ميشود، شناخته مفاد مستحق کار تضمين محض به شريک:1286مادۀ

. . خسار نمايد مجبور خساره جبران به باشد، خواسته که را شرکاء از هريکی تواند می کار صاحب شود معيوب يا تلف شرکاء، از يکی عمل باثر کار موضوع هرگاه. ميشود تقسيم شان بين �زشرکاء هريک تضمين �ند�زۀ به

:1287مادۀ . بگيرند عهده به ر� کار �نجام و وسايل تهيه ديگری عدۀ و کار، محل تهيه کار، شرکت در تو�نند می شرکاء �ز عدۀ

چهارم فصلقرض

:1288مادۀ و مقد�ر نوع، در آ�نر� مثل ديگر طرف که دهد �نتقال ديگر طرف به مثلی �عيان �ز ر� معلوم عين يا نقد پول ملکيت طرفين �ز يکی آ�ن بموجب که عقديست قرض،

. نمايد رد دهنده قرض به معیين مؤعد �نتهای �ز بعد وصف:1289مادۀ

(1 . مثل( رد به را گيرنده قرض ميتواند دهنده قرض باشد موجود گرچه آن، عين نه ميگردد ثابت اش بذمه آن مثل شده، مالک قبض از بعد را شی گيرنده قرض. سازد مکلف معیين موعد �ز قبل

(2. نميشود( شناخته ضامن گيرنده قرض شود، تلف قبض �ز قبل و عقد �ز بعد شی �گر:1290مادۀ

(1. شود( می مکلف عيب درحالت شی قيمت رد به تنها ننمايد، �ر�ده آ�نر� رد گيرنده قرض و شود ظاهر خفی عيب شده، گرفته قرض به �يکه شی در هرگاهنمايد( 2) تقاضا سالم شی به آ�نر� �ستبد�ل يا و مطالبه ر� عيب �صلاح تو�ند می گيرنده قرض باشد، نموده �خفاء ًا� قصد ر� عيب دهنده، قرض .درحاليکه

:1291مادۀ . شود می رعايت عاريت �حکام ًاا ��ل و بيع �حکام آ�ن در شود، برده �ستحقاق به شی هرگاه

:1292مادۀ . تعيين u قبال رد، مکان و زمان صورتيکه در ميباشد مکلف گرفته صورت موافقه آن در مکانيکه و زمان در و کيفيت و کميت لحاظ از شی مثل رد به گيرنده قرض

. نمايد مسترد آ�نر� عقد محل در باشد خو�سته وقتی هر تو�ند می گيرنده قرض باشد نشده:1293مادۀ


. کرده صعود يا نزول نرخ گرچه باشد می مکلف آ�ن مثل رد به گيرنده قرض باشد، گرفته صورت بانکنوت يا مسکوکات يا وزنی يا ئی پيمانه �شيائی بر قرض هرگاهباشد.:1294مادۀ

انتظار بازار، در آن مثل شدن پيدا تا ميتواند دهنده قرض گردد، ناياب بازار در گيرنده قرض طرف از آن استهالک از پس شده، گرفته قرض به ايکه شی مثل هرگاه. نمايد مطالبه ر� قبض روز قيمت يا بکشد

:1295مادۀ . . نمايد تصريح ديگری طور قانون �ينکه مگر ند�رد جو�ز قرض در فايده

:1296مادۀ . . قرض شود تلف خود مذکور مال صورتيکه در ميشود پنداشته ضامن آورده بعمل استفاده آن از آنچه بقدر نمايد استهالک گرفته بقرض را چيزی عليه محجور هرگاه

. تو�ند می کرده �سترد�د آ�نر� دهنده قرض باشد، باقی معيوب بشکل مال �گر و نميشود شناخته آ�ن ضامن گيرندهپنجم فصلصلح

اول عمومی - قسمت احکام:1297مادۀ

. نمايد می قطع طرفين رضائيت �ساس به ر� خصومت و رفع ر� نز�ع که عقديست صلح،

:1298مادۀ صورت( 1) صلح آن بمنظور که باشد محلی به متعلق و ثابت و بوده کننده صلح خود حق ميکند، نشأت صلح آن از حقيکه که است شرط صلح، عقد در

. باشد مجاز آ�ن �ز گرفتن تعويض و ميگيرد(2. د�رد( جو�ز صلح مقابل در بدل �خذ

:1299مادۀ (1. تو�ند( می شده تعيين منفعت يا �لتسليم مقدور و �رزش با مملوک مال صلح بدل(2. باشد( معلوم بايد نمايد ر� تسليم و قبض �يجاب صورتيکه در صلح بدل

:1300مادۀ . گردد می شامل آ�نر� صلح که باشد حقوقی در تصرف �هليت و�جد بايد صلح عاقد

:1301مادۀ مديون باالی دينيکه در يا باشد نداشته وجود هم آن اثبات برای شاهد و نگرديده صادر برآن قضائی حکم دينيکه در خود بامديون ميتواند تجارت، به مأذون صغير

. . کند صلح معیين ميعاد د�خل به دين أاجيل ت به ر�جع مديون با ميتو�ند �و همچنان نمايد صلح باشد، ثابت مفلس:1302مادۀ

موجود( 1) شاهد آ�ن �ثبات بر�ی يا ثابت، محکمه حکم بر بنا يا معترف، آ�ن به مديون و د�رد ديگری بالای قاصر بدينيکه ر�جع نميتو�نند قاصر وصی و ولی . ضامن قاصر بمقابل دين باندازه وصی يا ولی صورت درين که باشد، آمده بوجود وصی يا ولی عقد اثر در مذکور دين اينکه مگر نمايند صلح مديون با باشد،

. آن در اينکه مگر باشد، می جايز باشد آن از کمتر اندکی يا دين معادل مال قيمت صورتيکه در باشد، آمده بعمل ديگری مال بمقابل صلح اگر ميشود شناخته. باشد فاحش غبن

قسمتی( 2) به محکمه اجازه به شود، حاضر حلف به منکر مديون و نداشته وجود شاهد طوريکه باشد، داشته هراس دين جميع اثبات عدم از وصی يا ولی اگر. ميتو�ند کرده صلح دين �ز

:1303مادۀ با شی يک بدل در محکمه �جازه به تو�ند می ولی يا وصی باشد، د�شته شاهد خود دعوی �ثبات بر�ی مدعی و گرديده �قامه دين دعوی مميز صغير بالای هرگاه

. . تو�ند نمی کرده صلح وصی يا ولی باشد، ند�شته شاهد مدعی �گر بپرد�زد ر� باقيمانده و نموده صلح مدعی:1304مادۀ

. باشد نمی صحيح وی صلح �ين کند، صلح خود مؤکل �جازه بدون گرديده وکيل دعوی در خصومت به شخصيکه �گر نميتو�ند، کرده صلح بخصومت وکيل:1305مادۀ

�جاره وحکم بوده صحيح صلح �ين نمايد، صلح آ�ن �ز معيين مدت بر�ی منفعت بدل در مدعی نمايد، �قر�ر آ�ن به عليه مدعی و بوده معيين عين به، مدعی هرگاه. . ميگردد باطل صلح معيينه مدت بد�خل صلح موضوع شی رفتن بين �ز با د�رد ر�

:1306مادۀ . د�رد ر� بيع حکم صلح �ين و د�شته صحت معيين مال بمقابل آ�ن �ز صلح نمايد، �قر�ر آ�ن به عليه مدعی و بوده معيين عين به، مدعی هرگاه

:1307مادۀ در آنچه مقابل به صلح کند، ادعا مدعی Sداشتۀ دست عين باالی مقابل طرف و نمايد ادعا باشد مجهول يا معلوم خواه ديگر، شخص داشته دست عين باالی شخص هرگاه

. نميباشد عوضين به علم صحت به موقوف صلح نوع �ين صحت د�رد ر� مقايضه حکم صلح �ين و ميباشد صحيح د�رد، قر�ر يکديگر .دست:1308مادۀ

. ميشود شمرده آ�ن ديگر قسمت �سقاط و �و حق �ز قسمتی �خذ صلح نوع �ين نمايد، صلح عليه مدعی با به مدعی �ز برقسمتی مدعی هرگاه:1309مادۀ

. ميشود رعايت آ�ن بر مرتب آ�ثار و صحت حيث �ز گرفته، صورت مو�فقه آ�ن مورد در عقديکه همان �حکام باشد، ديگری عقد يا بيع هبه، حاوی صلح هرگاه:1310مادۀ

کرده أات نش جرم �رتکاب �ز يا گرديده مرتب شخصی �حو�ل بر که مالی حقوق �ز صلح �ما ند�رد، جو�ز عامه نظام و شخصی �حو�ل به متعلق مسايل در صلح. د�رد جو�ز باشد،

:1311مادۀ . نميتو�ند شده ثابت رسمی محضر در آ�ن درج يا تحريری بصورت جز صلح

دوم قسمتصلح آثار

:1312مادۀ . ند�رد ر� آ�ن �ز رجوع حق طرفين �ز يک هيچ و نمايد می قطع ر� مشمول منازعات صلح،

:1313مادۀ


. ند�رد آ�نر� �سترد�د حق عليه مدعی گرديده د�خل مدعی ملک در صلح بدل و متوقف دعوی يابد، �نجام مطلوب بصورت صلح هرگاه:1314مادۀ

مدعی( 1) مانده، باقی خود حال به صلح شود، برده استحقاق به يا شده تلف u قسما يا u کال مدعی، به تسليم از قبل بوده، به مدعی جنس از و مثلی اشيای صلح بدل هرگاه. . �و ياسکوت �نکار �ز يا باشد گرفته صورت عليه مدعی �قر�ر �ز صلح خو�ه ميگردد مکلف گرديده تلف آ�نچه مثل به عليه

به( 2) مدعی باشد، گرفته صورت �قر�ر �ز صلح حاليکه در باشد، شده برده �ستحقاق به يا تلف ًاا قسم يا ًاا کل تسليم �ز قبل بوده، مثلی غير �شيای صلح بدل �گر. نمايد می رجوع مخاصمت به باشد، گرفته صورت عليه مدعی سکوت يا �نکار �ز صلح حاليکه در و به مدعی �ز قسمتی يا تمام

:1315مادۀ . باشد می منحصر نز�ع موضوع حقوق به �ثر �ين و مؤجد نه بوده کاشف �ثر د�ر�ی مشمول حقوق به نسبت صلح

:1316مادۀ . باشد نز�ع مشمول موضوع به منسوب گرديده، تفسير محدود بصورت بايد صلح عبار�ت

:1317مادۀ . . ميگيرد تعلق عليه مدعی به صلح بدل و بمدعی مدعی صورت آ�ن در تو�نند می نموده �قاله آ�ن �ز طرفين باشد، معاوضه �حکام تابع صلح هرگاه

:1318مادۀ . ند�رد جو�ز آ�ن در �قاله باشد، حقوق بعضی �سقاط متضمن صلح هرگاه

قسمتسوم صلح بطالن

:1319مادۀ . ند�رد جو�ز قانون فهم در غلطی سبب به برصلح �عتر�ض

:1320مادۀ : ميشود شناخته باطل آ�تی �حو�ل در صلح

1. ميگردد- باطل صلح، بدلين �ز يکی بردن �ستحقاق به و رويت عيب، خيار صلح، بدل رد �قاله، به صلح2. است- يافته بنأ آن بر صلح اوراقيکه در تزوير تثبيت حال در3. باشد- ند�شته علم مذکور حکم بصدور �يشان �ز يکی يا طرفين گرديده، صادر محکمه قطعی حکم �ست، آ�ن شامل صلح نز�عيکه مورد در ًاا قبل حاليکه در

:1321مادۀ . به متعاقدين که شود ظاهر چنين یاحالات عقد متن �ز �ينکه مگر گردد می آ�ن تمامی بطلان سبب صلح �جز�ء �ز جزئی بطلان پذيرد، نمی ر� تجزيه صلح

. �ند نموده مو�فقه ديگر يک �ز عقد �جز�ی �ستقلالدوم انتفاع - باب عقود

اول اجاره - فصلعمومی - احکام اول قسمت

اجاره - ارکان اول مبحث:1322مادۀ

. باشد د�ر� ر� بدل قابليت بعوضيکه گيرنده �جاره بر�ی دهنده �جاره توسط ميشود د�ده �جاره به عينيکه �ز نظر مورد منفعت تمليک �ز �ست عبارت �جاره، عقد:1323مادۀ

. تو�ند می گرفته صورت مجاز عمل بر همچنان و منقول غير منقول، �عيان برمنافع �جاره عقد:1324مادۀ

و �نتفاع مدت بيان نگردد، منازعه به منجر نحويکه به آ�ن منفعت ذکر ميشود، د�ده �جاره به عينيکه تعيين عقد، صحت عمومی شروط بر علاوه �جاره عقد در. . ميشود شناخته فاسد �جاره آ�ن غير در باشد می شرط �جرت، مقد�ر تعيين

:1325مادۀ . سه به باشد، شده تعيين سال سه �ز بيش �جاره مدت �گر نمايد تعيين سال سه �ز بيش ر� �جاره مدت تو�ند نمی د�رد، ر� مال �د�ره صلاحيت تنها شخصيکه

. . باشد نموده حکم ديگری طور قانون �ينکه مگر يابد می تنقيص سال:1326مادۀ

. به موقوف �جاره، �نعقاد باشد، گرديده تعيين مثل �جرت مطابق �جرت و بوده محجور یا قاصر مالک صورتيکه در �ست موقوف مالک �جازه به فضولی، �جاره عقد. ميباشد قيم يا وصی يا ولی �جازه

:1327مادۀ مادۀ ) مندرج .�1326جازه باشد( نقد پول �ز غير �جاره بدل و بوده موجود عليه معقود و عاقدين که ميشود شمرده صحيح وقتی قانون �ين

:1328مادۀ (1. ميباشد( رعايت قابل ميشود، د�ده �جاره به عينيکه مورد در عيب، و رويت شرط، خيار به متعلق �حکام(2. گردد( می رعايت تعيين، و خيانت وصف، تغرير غبن، ثمن، وصف عقد، صفقه تفريق، خيار به متعلق �حکام �جاره بدل مورد در

:1329مادۀ . �جازه که هريک ميگردد فسخ گيرد، صورت ميعاد د�خل در که يک هر بافسخ �جاره عقد باشد، شده شرط خيار گيرنده و�جاره دهنده �جاره �ز هريکی بر�ی هرگاه

. ماند می باقی خود حال به مدت �نقضای زمان تا ديگر خيار و ميشود ساقط �و خيار حق دهد:1330مادۀ

. . باشد آ�مده بعمل مو�فقه ديگری طور �ينکه مگر ميگردد آ�غاز خيار سقوط زمان �ز �جاره ومدت عقد وقت �ز خيار مدت:1331مادۀ

. د�رد جو�ز شريک غير يا شريک بر�ی مشاع، حصه �جاره:1332مادۀ

. نميسازد فاسد ر� عقد شود تبديل مشاع به عقد �ز بعد عين، هرگاهميشود - داده اجاره به عينيکه دوم مبحث

:1333مادۀ (1. ند�رد( جو�ز نباشد، ممکن عين رفتن بين �ز بدون آ�ن �ز �نتفاع عينيکه �جارۀ(2. نباشد( مکلف ًاا قانون آ�ن �نجام به �جير و بوده مجاز عمل که �ست جايز وقتی برعمل �جارۀ(3. است( باطل باشد، ناممکن حکمی يا حقيقی بطور آن از گرفتن منفعت چيزيکه Sاجارۀ


:1334مادۀ . بر مشروط يابد می خاتمه اجاره ندهد، اجازه مالک حاليکه در منفعت حق انقضای به باشد، شده داده اجاره به منفعت، مستحق شخص طرف از عين هرگاه

. شود رعايت زر�عتی زمين محصول نقل بر�ی لازم موعد و تخليه �بلاغ معينه مدت �ينکه:1335مادۀ

� . ند�رد ر� حق �ين ميدهد، �جاره به آ�نر� عين ديدن �ز قبل �يکه دهنده �جاره �ما باشد می د�ر� معيينه مدت خلال در ر� رويت خيار حق گيرنده .جاره:1336مادۀ

. . باشد يافته تغيير سابق حالت �ز مذکور عين �ينکه مگر ميشود ساقط �و خيار حق بگيرد، �جاره به �ست ديده ًاا قبل که ر� عينی شخص هرگاه:1337مادۀ

: گردد می ساقط آ�تی �حو�ل در گيرنده �جاره رويت خيار حق1. ميشود- د�ده �جاره به که عين برويت عقد در گيرنده �جاره �قر�ر حال در2. مذکور- وصف به عين اثبات و ميتواند شده رويت مقام قايم که عقد در عين وصف درحال3. سازد- باطل ر� خيار که گيرنده �جاره طرف �ز فعل يا قول چنان صدور درحال4. ) ( باشد- ديده آ�نر� آ�نکه بدون بوده قادر عين برويت گيرنده �جاره �يکه کافی وقت گذشتن حال در5. گيرنده- �جاره وفات حال در

اجرت – مبحثسوم:1338مادۀ

(1. تو�ند( می شده تعيين مجاز تعهد يا منفعت مال، نقد، پول �جرت،(2. ميگيرد( صورت محکمه حکم به يا و ذيصلاح مر�جع طريق �ز مثل �جرت تعيين ميشود، تعديل آ�ن مثل �جرت به مسمی �جرت در فاحش غبن

:1339مادۀ . د�رد جو�ز ميشود، د�ده �جاره به عينيکه �ستعمال مطابق �جرت تجديد

:1340مادۀ . ميگردد لازم آ�ن، به شدن قادر يا منفعت حصول به �جرت

:1341مادۀ . د�رد جو�ز معيين، �وقات بد�خل �قساط به آ�ن پرد�خت و �جرت تعجيل و أاجيل ت

:1342مادۀ تازمان گيرنده، اجاره به عين تسليم از تواند می دهنده واجاره بپردازد عقد هنگام آنرا است مکلف گيرنده اجاره باشد، شده شرط اجرت پرداخت تعجيل هرگاه

. ورزد �متناع �جرت دريافت:1343مادۀ

. اين در دهد تسليم گيرنده اجاره به را عين باشد، گرفته صورت اعيان برمنافع عقد درحاليکه است مکلف دهنده اجاره باشد، شده شرط اجرت تأجيل هرگاه. گردد نمی لازم موعد، رسيدن �ز قبل �جرت صورت

:1344مادۀ مورد نموده قبض ميشود د�ده �جاره به که ر� عينی باشد، آ�مده بعمل مو�فقه دهنده �جاره جانب �ز �جرت کيفيت و کميت مورد در آ�نکه بدون گيرنده �جاره هرگاه

. گردد می لازم بروی مثل �جرت دهد، قر�ر �ستفادهمدت – چهارم مبحث

:1345مادۀ . . ميشود د�ده �عتبار عقد تاريخ �ز تعيين عدم درحال يابد می آ�غاز گرديده، تعيين عقد در تاريخيکه �ز �جاره مدت

:1346مادۀ منتهی اجاره مدت اين ختم با شده، داده اعتبار اجاره، مورد عين در جاريه عرف به مطابق اجرت پرداخت معيينه مدت برای اجاره باشد، نشده تصريح عقد در اجاره مدت هرگاه

. باشد. گرفته صورت �بلاغ تخليه، به ر�جع �جرت، پرد�خت معيينه مدت �خير نصف �ز قبل بر�ينکه مشروط ميشوددوم اجاره - قسمت آثار

:1347مادۀ گيرنده �جاره به آ�ن ملحقات ساير با ميشود د�ده �جاره به که ر� عينی �ست مکلف شده، گذ�شته شرط آ�ن تعجيل �يکه معيينه �جرت قبض �ز بعد دهنده �جاره

. دهد تسليم باشد، ممکن �جاره مورد عين طبيعت مطابق آ�ن �ز منفعت حصول قابليت نحويکه به قبلی مو�فقه به مطابق:1348مادۀ

بزرگ( 1) نقص با توأم آن از انتفاع حصول يا نداشته را اجاره عقد از نظر، مورد انتفاع قابليت که شود داده تسليم حالتی در ميشود، داده اجاره به عينيکه هرگاه. نمايد مطالبه �نتفاع، در نقص �ند�زه به ر� �جرت تنقيص يا عقد فسخ تو�ند می گيرنده �جاره باشد،

(2. نمايد( تعويض مطالبه �قتضاء حسب تو�ند می فوق، حالت دو هر در گيرنده �جاره:1349مادۀ

ر� �و کارگر�ن يا مستخدمين صحت يا و ميکنند زندگی يکجا �و با کسانيکه يا گيرنده �جاره صحت آ�ن ناحيه �ز که باشد د�شته قر�ر حالتی در ميشود، د�ده �جاره به عينيکه هرگاه. باشد نموده نظر صرف حق �ين �ز ًاا قبل گرچه کند، مطالبه ر� عقد فسخ تو�ند می گيرنده �جاره سازد، مو�جه بزرگ بخطر

:1350مادۀ . ميباشد رعايت قابل مبيعه، تسليم به تعهد مورد در که ميشود رعايت �حکامی ميشود، د�ده �جاره به عينيکه تسليم به تعهد مورد در

:1351مادۀ . ميباشد مکلف گردد، آ�ن �ز مقصوده منفعت �خلال باعث که شده د�ده �جاره عين بر عايده نو�قص ترميم و �صلاح به دهنده �جاره

:1352مادۀ مادۀ( )1) مندرج �صلاح و ترميم �ز دهنده �جاره به( 1351هرگاه محکمه �جازه به ًاا شخص يا فسخ ر� �جاره تو�ند می گيرنده �جاره ورزد، �متناع قانون �ين

. نمايد وضع �جرت �ند�زه �ز يا و رجوع دهنده �جاره بالای مصرف �ند�زه به متناسب ًا� بعد پرد�خته آ�ن �صلاح و ترميمبه( 2) مناسب موعد در �خطار �ز بعد دهنده �جاره که دهد �نجام ر� بسيطی و عاجل ترميمات محکمه، �جازه بدون �جاره مورد عين در تو�ند می گيرنده �جاره

. . ميکند وضع �جرت �ز مصرف �سناد به مطابق ر� ترميم مصارف گيرنده �جاره باشد نپرد�خته آ�ن �نجام:1353مادۀ


. بدوش �ست، متعلق شخص �ستعمال به که آ�نچه هر و برق آ�ب، قيمت �ما �ست دهنده �جاره بدوش ميشود، د�ده �جاره به �يکه برعين ماليه و محصول تکاليف. . باشد گرفته صورت مو�فقه آ�ن خلاف به �ينکه مگر ميباشد گيرنده �جاره

:1354مادۀ (1. ميشود( فسخ خود به خود �جاره برود بين �ز ًاا کامل �جاره مدت �ثناء در شده د�ده �جاره عين هرگاه�جاره( 2) عقد �ز مقصوده، �نتفاع قابليت که گيرد قر�ر حالتی در عين يا رفته بين �ز عين �ز جزئی صورتيکه در

می گيرنده اجاره نپردازد، اولی بحالت آن Sاعادۀ به مناسبی موعد در دهنده اجاره حاليکه در باشد، نداشته قصوری گيرنده اجاره آن در و شود عايد انتفاع بر بزرگ نقص يا نداشته رامادۀ ) مندرج حکم مطابق �صلاح و ترميم در ر� وی �قد�م حق �ينکه بدون نمايد، مطالبه ر� �جازه فسخ يا �جرت تنقيص �حو�ل حسب نموده( 1352تو�ند �خلال قانون �ين

باشد.(3. نمايد( تعويض مطالبه تو�ند نمی گيرنده �جاره باشد، ند�شته قصوری عين نقصان يا رفتن بين �ز مورد در دهنده �جاره �گر فوق حالت دو هر در

:1355مادۀ . حصول اخالل باعث اعمال چنين اجرای اگر نمايد منع باشد، ضروری عين حفاظت برای که عاجل ترميمات اجرای از را دهنده اجاره تواند نمی گيرنده اجاره

باقی شده داده اجاره عين در مذکور اعمال ختم تا گيرنده اجاره صورتيکه در و نمايد مطالبه را اجرت تنقيص يا اجاره فسخ تواند می گيرنده اجاره گردد، منفعت. ميشود ساقط فسخ و �جرت تنقيص مطالبه در وی حق بماند،

:1356مادۀ تعرض شده داده اجاره به عينيکه از گيرنده اجاره انتفاع به اجاره، مدت در تواند، نمی دهنده اجاره

روی اجاره که گردد منفعتی حصول اخالل باعث يا عين از انتفاع مانع که کند وارد تغييری آن در يا نمايد،. است شده عقد آن

:1357مادۀ يا ديگر گيرنده �جاره قانونی �سباب بر بنا تعرضيکه هر �ز بلکه ميشود، شناخته ضامن زند، می سر �و مربوطين يا وی طرف �ز �عماليکه �ز تنها نه دهنده �جاره

. ميشود شناخته ضامن نيز آ�يد، می بعمل شده د�ده �جاره به برعينيکه نموده حق کسب �و �ز که ديگری شخص:1358مادۀ

. در اگر دهد اطالع دعوی به مقابله به را دهنده اجاره است مکلف گيرنده اجاره شود، واقع متعارض گيرنده اجاره حقوق با که نمايد دعوی را حقی چنان ديگری شخص هرگاه. کند مطالبه نيز ر� تعويض �قتضاء حسب و فسخ ر� �جاره تو�ند می گردد، محروم عين �نتفاع �ز گيرنده �جاره دعوی نتيجه

:1359مادۀ (۱ ). نمايد مطالبه ر� تعويض و فسخ ر� عقد تو�ند می نمايد، رفع ر� غاصب دست تا نباشد قادر گيرنده �جاره و شود، غصب شده د�ده �جاره به که عين هرگاهتو�ند( 2) می �ما گردد، نمی ساقط �جرت ندهد، �طلاع غصب وقوع �ز دهنده �جاره به و ورزيده تقصير �مکان وجود با غاصب دست رفع در گيرنده �جاره �گر

. کند مطالبه غاصب �ز ر� تعويض:1360مادۀ

�جاره ًاا قبل عيوبيکه �ز دهنده �جاره ميشود، شناخته ضامن نمايد و�رد �نتفاع بر کلی نقص يا ميشود د�ده �جاره به که عين �ز �نتفاع مانع عيوبيکه �ز دهنده �جارهخالی را شده اجاره عين دهنده اجاره اينکه مگر شود، نمی شناخته ضامن توانست می نموده آوری علم آن از آسانی به يا داشته علم آن به عقد هنگام خود گيرنده

. باشد کرده �علام عيب �ز:1361مادۀ

فسخ ميتواند گيرنده اجاره گردد، ضمان مستوجب که شود موجود عيبی چنان شده اجاره برعين هرگاه�ينکه مگر نمايد، مطالبه باشد شده عايد بوی ضرری آ�ن �ز حاليکه در تعويض با ر� �جرت تنقيص يا عقد

. است نداشته علم عيب وجود از که سازد ثابت دهنده اجاره:1362مادۀ

(1 . يکی( صورتيکه در باشد شده متصرف اولتر همه از را عين غش بدون که ميشود داده ترجيح شخص به بگيرند، اجاره به را واحدی عين شخص چند هرگاهديگران بر باشد، رسانيده ثبت به نيت حسن با را عقد اجاره، عقد تجديد از قبل يا ديگر، Sگيرندۀ اجاره طرف از شده اجاره عقار تصرف از قبل گيرندگان اجاره از

. ميشود شناخته مقدم(2. نمايند( مطالبه ر� تعويض تو�نند می نباشد، موجود گيرندگان �جاره �ز يکی ترجيح سبب �گر

:1363مادۀ . در نمايد مطالبه را اجرت تنقيص يا عقد فسخ ميتواند گيرنده اجاره شود، وارد شده اجاره عين از انتفاع در بزرگ نقص دولتی، Sادارۀ قانونی عمل بنابر هرگاه

. . به �ينکه مگر د�رد جو�ز نيز گيرنده، �جاره طرف �ز تعويض طلب باشد د�شته مسووليت آ�ن در دهنده �جاره که باشد، �سبابی �ز ناشی دولتی، �د�رۀ عمل صورتيکه. باشد گرفته صورت مو�فقه آ�ن خلاف

:1364مادۀ عيب يا تعويض از دهنده اجاره ضمانت محدوديت يا معافيت متضمن ايکه موافقه نوع هر باشد، نموده مخفی را ضمان سبب غش بصورت دهنده اجاره هرگاه

. ند�رد �عتبار باشد،

:1365مادۀ . ند�رد جو�ز گرديده، ثابت عقد �ساس به منفعتيکه �ستحقاق �ز تجاوز

:1366مادۀ . . د�رد �عتبار جاريه عرف قبلی مو�فقه عدم صورت در باشد آ�مده بعمل مو�فقه آ�ن به که برد می منفعت بنحوی شده �جاره عين �ز گيرنده �جاره

:1367مادۀ . عين اعاده به گيرنده اجاره تعهد، حدود از تجاوز صورت در شود عايد ضرری آن از که نمايد وارد را تغييری چنان شده اجاره عين در تواند نمی گيرنده، اجاره

. تو�ند می شده مکلف آ�ن �قتضای حال در تعويض و �ولی بحالت:1368مادۀ

. د�رد جو�ز نشود، عايد مذکور بعين ضرری آ�ن �ز بنحويکه گيرنده �جاره طرف �ز شده �جاره عين در آ�ن، �مثال و ر�ديو تيلفون، برق، گاز، آ�برسانی، آ�لات نصب:1369مادۀ

. . باشد گرفته صورت مو�فقه آ�ن خلاف به �ينکه مگر باشد می مکلف نمايد، �يجاب عرف �يکه جزئی ترميمات به گيرنده �جاره:1370مادۀ


کرده مطالبه دهنده �جاره �ز آ�نر� مصارف آ�ورد، بعمل آ�ن خر�بی آ�ن حفاظت و بهبود غرض به شده �جاره عين در دهنده �جاره �جازۀ به گيرنده �جاره که ر� �صلاحاتی. . باشد. شده شرط رجوع �ينکه مگر ند�رد، ر� رجوع حق باشد، گيرنده �جاره منافع أامين ت به عايد، �صلاح �گر باشد نشده شرط رجوع گرچه ميتو�ند

:1371مادۀ . باشد می مسوول نباشد، عادی �ستعمال �ز ناشی ونقصانيکه شدن تلف �ز و مکلف آ�ن �هتمام به شده شمرده �مانت گيرنده �جاره نزد شده �جاره عين

:1372مادۀ . سازد مطلع وير� نمايد، ر� دهنده �جاره مد�خله �يجاب �مريکه هر �ز �ست مکلف گيرنده �جاره

:1373مادۀ (۱ ) . پرداخت، زمان مورد در محل عرف به قبلی Sموافقۀ عدم صورت در بپردازد آمده بعمل موافقه آن به مواعيديکه در را معینه اجرت است مکلف گيرنده اجاره

. ميشود د�ده �عتبار(2. باشد( نموده حکم ديگری طور طرفين مو�فقت يا عرف �ينکه مگر ميگيرد، صورت گيرنده �جاره �قامتگاه در �جرت پرد�خت

:1374مادۀ . شود ظاهر آ�ن خلاف به دليلی آ�نکه تا شود، می تلقی قبلی �قساط ساير تاديه قرينه �جرت، قسط يک پرد�خت

:1375مادۀ . تعويضيکه بپرد�خت نگهد�رد، خود تصرف در موجب بدون ر� مذکور عين وی صورتيکه در ميباشد مکلف شده �جاره عين برد �جاره مدت ختم در گيرنده �جاره

. که باشد سببی يا �ضطر�ر بنابر نگهد�شت �ين �گر ميگردد ملزم دهنده �جاره به خساره، جبر�ن پرد�خت و شود رعايت مذکور، عين �جاره قيمت آ�ن، �ند�زۀ در. باشد می مکلف دهنده �جاره به مثل �جرت پرد�خت به نباشد، دخيل آ�ن در گيرنده �جاره

:1376مادۀ (1. . نباشد( دخيل آ�ن در گيرنده �جاره نقصانيکه يا �تلاف �ستثنای به باشد می مکلف گرديده، تسليم نحويکه به شده �جاره عين رد به گيرنده �جارهمگر( 2) گرديده، تسليم اوصاف حسن حالت در مذکور عين که ميشود پنداشته چنان باشد، گرفته صورت آن اوصاف شرح بدون شده اجاره عين تسليمی اگر

. گردد موجود دليلی آ�ن خلاف به �ينکه:1377مادۀ

. ضامن نگهدارد، خود نزد آنرا طلب باوجود گيرنده اجاره اگر ماند می باقی گيرنده اجاره نزد امانت بحيث السابق کمافی اجاره، مدت ختم در شده اجاره عين. ميشود د�نسته آ�ن �تلاف

:1378مادۀ دهنده( 1) �جاره ورزد، مبادرت باشد مؤثر عقار قيمت بردن بلند در ديگريکه زينتی �مور ساير يا �شجار غرس يا أا بن به شده، �جاره عين در گيرنده �جاره هرگاه

. . باشد شده مو�فقه آ�ن خلاف به �ينکه مگر بپرد�زد گيرنده �جاره به ر� قيمت تفاوت مقد�ر يا رسيده بمصرف ر� آ�نچه �قل حد �جاره ختم در �ست، مکلفتزئينات( 2) اين رفع ناحيه از ضرريکه تعويض با آنرا ازاله تواند می دهنده اجاره باشد، آمده بوجود وی اعتراض باوجود يا دهنده اجاره علم بدون مذکور تزئينات اگر

. نمايد مطالبه گيرنده �جاره �ز شود، عايد عقار به

باطنی - قسمتسوم Tاجارۀ و اجاره از تنازل:1379مادۀ

. . باشد آ�مده بعمل مو�فقه آ�ن خلاف به �ينکه مگر ميباشد د�ر� آ�ن، بعضی يا گرفته �جاره به آ�نچه جميع در ر� باطنی �جارۀ يا �جاره �ز تنازل حق گيرنده �جاره:1380مادۀ

. دستگاه آ�ن در که باشد عقاری �جاره به مخصوص �جاره �ينکه مگر باشد می آ�ن وعکس �جاره تنازل �ز منع مستلزم باطنی، �جارۀ �ز گيرنده �جاره کردن منع . حکم �جاره بقای به مانع، شرط وجود با تو�ند می محکمه صورت درين بپرد�زد مذکور دستگاه بفروش ضرورت بحکم گيرنده و�جاره شود أا بن تجارتی يا صناعتی

. نباشد. عايد دهنده �جاره به محقق ضرر آ�ن �ز و د�شته تقديم کافی تضمين مشتری بر�ينکه مشروط نمايد:1381مادۀ

. مگر ميگيرد قرار گيرنده اجاره مقام قايم اجاره، عقد از ناشی واجبات و حقوق ناحيه از دهنده واجاره وی بين عالقه مورد در اليه، متنازل اجاره، از تنازل حالت در . ميشود شناخته �ليه متنازل ضامن و�جبات، �يفای در گيرنده �جاره آ�ن وجود با

:1382مادۀ در تواند نمی و نمايد ايفاء بوی u مستقيما دهنده اجاره اخطار هنگام دارد، اصلی Sگيرندۀ اجاره برابر در که را ثابتی التزامات تمام است مکلف باطنی Sگيرندۀ اجاره

. �ز آ�ن تاريخ که مو�فقی به و عرف مطابق �خطار �ز قبل �مر �ين �ينکه مگر نمايد تمسک پرد�خته، �صلی گيرنده �جاره به پيشکی طور �جرتيکه به دهنده �جاره بر�بر. باشد گرفته صورت باشد، ثابت باطنی �جارۀ وقت

:1383مادۀ : ميشود شناخته �لذمه بری دهنده �جاره بر�بر در آ�تی، �حو�ل در �ولی گيرندۀ �جاره

1. باطنی- اجاره يا اجاره از بتنازل دهنده، اجاره صريح قبولی حالت دردر- 2 وی حقوق حفظ اظهار بدون باطنی، گيرنده اجازه از يا اليه متنازل از اجرت حصول حالت در

. اولی Sگيرندۀ اجاره برابرچهارم اجاره - قسمت ختم

:1384مادۀ . ميگردد منتهی تخليه �طلاع بدون عقد مصرحه مدت �نتهای به �جاره

:1385مادۀ مدت( 1) برای اجاره نمايد، نه اعتراض آن بر علم وجود با دهنده اجاره و داده دوام شده اجاره عين از انتفاع به اجاره، عقد انتهای از بعد گيرنده، اجاره هرگاه

مادۀ ) �حکام آ�ن بر و ميشود تلقی شده تجديد �ولی، شروط بهمان . 1344نامعلومی ميگردد( تطبيق قانون �ين(2. يابد( نمی �نتقال ضامن رضائيت بدون عينی يا شخصی ضمانت مگر نموده، �نتقال ًاا عين قبلی، �جاره به متعلق عينی أامينات ت �جاره، ضمنی تجديد صورت در

:1386مادۀ دهد، دوام اجاره انتهای از بعد شده اجاره عين از انتفاع به گيرنده اجاره آنهم با شده، صادر تخليه بر مبنی اطالعی ديگر برطرف طرفين از يکی جانب از هرگاه

. بعد �نتفاعيکه مدت �ز مثل �جرت پرد�خت و بتخليه حالت چنين در گيرنده �جاره شود �قامه آ�ن خلاف به دليلی �ينکه مگر ند�رد، ر� �جاره تجديد معنی �مر �ين. باشد می مکلف آ�ورده، بعمل شده �جاره عين �جاره �نتهای �ز

:1387مادۀ


وفات صورت در گيرنده اجاره Sورثۀ آن وصف با يابد، نمی خاتمه گيرنده اجاره يا دهنده اجاره وفات به اجارهمطالبه �ست گرديده خارج شان �حتياج حدود �ز �جاره يا ند�شته ر� �جاره دو�م تحمل مورث موت سبب به شان عو�يد �ينکه �ثبات بر مبنی ر� �جاره عقد �نتهای تو�نند می وی

. باشد شده رعايت نيز تخليه به ر�جع �طلاع معینه مدت و گرفته صورت گيرنده �جاره وفات تاريخ �ز ششماه ظرف در �کثر حد فسخ طلب �ينکه بر مشروط نمايند،:1388مادۀ

ورثۀ و دهنده �جاره طرف �ز عقد فسخ طلب باشد، شده عقد بوی، متعلق ديگر بخصوص �عتبار�ت بعضی يا گيرنده �جاره پيشه �جر�ی سبب به تنها �جاره هرگاه. د�رد جو�ز وی وفات �ز بعد گيرنده �جاره

:1389مادۀ . مناسبيکه مدت يک در أامينات ت ند�دن صورت در آ�ن وجود با مگر نميشود نرسيده، بسر آ�ن ميعاد هنوز �جرتيکه تعجيل موجب گيرنده �جاره �فلاس يا �عسار

. �جاره يا �جاره �ز تنازل صورتيکه در ميتو�ند گيرنده �جاره همچنان نمايد مطالبه ر� �جاره فسخ ميتو�ند دهنده �جاره بتو�ند، نموده ر� آ�ينده �جرت �يفای ضمانت. کند مطالبه ر� عقد فسخ عادلانه تعويض تاديه بشرط باشد نشده د�ده �جازه �و به باطنی

:1390مادۀ (1. نميشود( شمرده نافذ مذکور شخص مورد در نباشد، ثابت �جاره تاريخ ملکيت، �نتقال عقد �ز قبل درحاليکه شده �جاره عين ملکيت هرگاه(2( فقرۀ( مطابق .1شخصيکه نمايد( تمسک مذکور بعقد ميتو�ند وی، مورد در عقد نفاذ عدم وجود با نموده �نتقال بوی ملکيت ماده �ين

:1391مادۀ �ز( 1) بعد مگر تو�ند، نمی ساخته مکلف تخليه به ر� گيرنده �جاره شود، نمی شمرده نافذ �و مورد در و�جاره نموده �نتقال بوی شده �جاره عين ملکيت شخصيکه

مادۀ ) حکم مطابق .�1346طلاعيکه باشد( گرفته صورت قانون �ينبه( 2) تعويض د�دن به دهد، �خطار تخليه به ر� گيرنده �جاره �جاره، عقد �نتهای �ز قبل جديد مالک هرگاه

. تخليه به گيرنده �جاره باشد گرفته صورت مو�فقه آ�ن خلاف به �ينکه مگر ميباشد، مکلف گيرنده �جارهملکيت که شخصی از او نيابت به يا و دهنده اجاره از تعويض گرفتن از بعد مگر شود، نمی ساخته مجبور

. است نموده انتقال او به:1392مادۀ

سازد، ثابت دهنده اجاره به پيشکی اجرت پرداخت حين ملکيت انتقال به را گيرنده اجاره علم نموده، انتقال بوی شده اجاره عين ملکيت که شخصی هرگاه. . کند رجوع دهنده �جاره به تو�ند می شده �جاره عين مالک �ثبات، �ز عجز صورت در نمايد تمسک مذکور �جرت پرد�خت به تو�ند نمی گيرنده �جاره

:1393مادۀ (1. نمايد( �علام خود شخصی �ستعمال يا سکونت جهت ر� خويش �ر�دۀ گرچه نمايد، مطالبه آ�ن موعد رسيدن بسر �ز قبل ر� �جاره فسخ تو�ند نمی دهنده �جاره

. باشد شده مو�فقه آ�ن خلاف به �ينکه مگرمادۀ( )2) �حکام �ست مکلف دهنده �جاره باشد، گرفته صورت مو�فقه شده �جاره عين به وی شخصی �حتياج بر مبنی دهنده �جاره طرف �ز �جاره فسخ به �گر

1346. . باشد( گرفته صورت آ�ن خلاف به مو�فقه �ينکه مگر نمايد رعايت گيرنده �جاره �طلاع مورد در ر� قانون �ين:1394مادۀ

. آ�ورد �متناع �جرت پرد�خت �ز يا فسخ ر� �جاره عقد تو�ند نمی گردد، رونما کساد �و فروش و خريد در ًا� بعد و گيرد �جاره به ر� دکانی شخصی هرگاه:1395مادۀ

وی شخص به که ديگری علت يا بخطا امر اين نتواند، آورده بعمل کامل انتفاع آن از يا نداده قرار انتفاع مورد را شده اجاره عين u مستقيما گيرنده اجاره هرگاه . درحالتی دهنده اجاره طرف از شده اجاره عين اينکه بر مشروط باشد می مکلف آن از ناشی تعهدات تمامی و اجاره عقد برعايت و ميشود راجع است متعلق

. باشد بوده د�ر� ر� شده مو�فقه �نتفاع حصول قابليت که باشد شده د�ده قر�ر گيرنده �جاره تصرف تحت:1396مادۀ

(1 . وقوع( که صورتیست در حکم اين نمايند مطالبه اجاره مدت انتهای از قبل باشد، محدود آن مدت که را ای اجاره عقد فسخ توانند می متعاقدين از هريک( . مادۀ مندرج �طلاع مهلت رعايت بسازد �مکان قابل غير آ�ن جريان در يا �بتد� �ز ر� عقد تنفيذ مترقبه غير کننده( 1346حالات مطالبه طرف �ز قانون �ين

. باشد می حتمی عادلانه تعويض پرد�خت با فسخ،(2 . �جاره( به ر� لازمه تعويض �ينکه مگر تو�ند نمی ساخته مجبور شده، �جاره عين رد به ر� گيرنده �جاره باشد، نموده فسخ مطالبه دهنده �جاره صورتيکه در

. باشد گذ�شته منظور باين وی نزد کافی أامين ت يا پرد�خته گيرنده:1397مادۀ

مادۀ ) حکم رعايت با تو�ند می نمايد، �يجاب ر� وی �قامتگاه تغيير آ�ن عمل که باشد �شخاصی يا مستخدمين يا مؤظفين جمله �ز گيرنده �جاره (1346هرگاه. نمايد مطالبه باشد محدود �ن مدت که ر� خود مسکن �جاره فسخ قانون �ين

پنجم اجاره - قسمت انواع بعضیاول زراعتی - مبحث زمين اجاره

:1398مادۀ . د�رد صحت آ�ن �نتخاب در گيرنده �جاره گذ�شتن مختار يا گردد زرع آ�ن در بايد آ�نچه بين با زر�عت بر�ی زمين �جارۀ

:1399مادۀ نافذ( 1) زمين شدن فارغ وقت تا آن اجاره باشد نشده زرع حق، وبدون نرسيده آن حاصل آوری جمع وقت وهنوز بوده مصروف ديگری شخص زراعت به زمينيکه

. باشد گيرنده �جاره ملکيت زمين در موجود زر�عت �ينکه مگر گردد، نمیمناسب( 2) ميعاد در گيرنده اجاره به آن تسليم و زمين تخليه به نداشته، مانع نيز زراعت صاحب غير به زمين اجاره باشد آماده آوری جمع برای زراعت اگر

. ميگردد مکلف:1400مادۀ

به ز�رع و نگرديده ز�رع �ز غير يا �جاره عقد صحت مانع آ�وری جمع موعد رسيدن فر� عدم باشد، گرفته صورت زرع حق بدون زمين، بالای موجود زر�عت هرگاه . شود می مکلف تخليه

:1401مادۀ يک در گيرنده اجاره به تسليمی برای زمين ساختن آماده و حاصل آوری جمع موعد فرارسيدن زمان به و صحيح گيرنده، اجاره غير زراعت به مشغول زمين Sاجارۀ

. باشد می مؤکول معین وقت:1402مادۀ

. . ميشود شناخته محل عرف و مو�فقت تابع حقوق ساير ميگردد مستفيد عقد در تذکر بدون ر�ه حق و جوی حق �ز زمين گيرنده �جاره:1403مادۀ


. نمايد کشت فصل دو آ�ن در ميتو�ند گيرنده �جاره باشد، شده �عطا گيرنده �جاره به زر�عت نوع �ختيار و شده د�ده �جاره به يکسال بر�ی که زمينی:1404مادۀ

می دارا را فسخ حق گيرنده اجاره نگرديده الزم اجرت نباشد، آن در زراعت وامکان شود قطع آن آب يا گرديده آب زير خيزی آب اثر به شده اجاره زمين هرگاه. نباشد, متوجه وی به ناحيه �زين قصوری بر�ينکه مشروط باشد

:1405مادۀ می ساقط او ذمه از آفت، از بعد مدت حصه گرديده الزم گيرنده اجاره بذمه آفت، از قبل اجرت حصه برود بين از سماوی آفت باثر شده اجاره زمين زراعت هرگاه

. باشد. قادر آ�ن �ز کمتر يا آ�فت �ز قبل مثل زر�عت به گيرنده �جاره �ينکه مگر شود:1406مادۀ

(1 , نگرفته( صورت ترتيبی به مو�فقه �ينکه بر مشروط نمايد مطالبه ر� �جرت تنقيص يا �سقاط تو�ند می گيرنده �جاره برود بين �ز کردن درو �ز بعد حاصلات هرگاه�جاره برود بين �ز تسليمی به �خطار �ز بعد يا گيرنده �جاره خطای توسط حاصلات �گر صورت �ين در ميباشد، د�ر� ر� محصول �ز جزئی حق دهنده �جاره که باشد

. ميگردد متحمل خود حصۀ �ند�زۀ به دهنده(2. نمايد( مطالبه ر� �جرت �سقاط تو�ند نمی گيرنده �جاره باشد، متحقق و موجود ضرر وقوع پيشبينی عقد �نعقاد وقت در �گر

:1407مادۀ آوری جمع الی مثل اجرت مقابل به زمين باشد، نرسيده هنوز گيرنده اجاره اراده خارج سببی بنابر زمين، باالی حاصالت مگر گرديده منقضی اجاره مدت هرگاه

. ماند می باقی گيرنده �جاره تصرف در حاصل:1408مادۀ

. �جاره بماند باقی مساعد برد�ری بهره بر�ی که نمايد عمل آ�ن در نحوی به و باشد متعارف که نمايد برد�ری بهره طوری زر�عتی زمين �ز �ست مکلف گيرنده �جارهدو�م �جاره مدت �نتهای �ز بعد تا آ�ن منفی �ثر که شود و�رد تغييری چنان زمين در که نمايد برد�ری بهره زمين �ز طوری دهنده، �جاره �جازه بدون نميتو�ند گيرنده


. مينمايد �يجاب شده، گرفته �جاره به زمين �ز عادی �نتفاع که بپرد�زد �صلاحاتی به �ست مکلف گيرنده �جاره:1410مادۀ

زراعت آماده را زمين بتواند مينمايد، تصرف مذکور زمين در وی از بعد شخصيکه تا نمايد، تخليه مدتی در گرفته اجاره به که را زمينی است مکلف گيرنده اجاره. . نرسد �و به ضرری ناحيه �ين �ز بر�ينکه مشروط سازد کشت و

دهقانی – دوم مبحث:1411مادۀ

که ميگردد تقسيم حصص به آ�نها بين زمين حاصل طوريکه ودهقان مالک بين زمين زرع به عقديست دهقانی، . است آمده عمل به موافقه برآن عقد هنگام

:1412مادۀ : �ز �ست عبارت دهقانی عقد صحت شروط

1 . زراعت- برای زمين بودن آماده2. کشت- برای ضروری مصارف وساير آفات ضد ادويه کود، بذر، تهيه به مکلف شخص بودن معلوم3 . زراعت- وسايل تهيه به مکلف شخص بودن معلوم4. باشد- زمين مالک �ز بذر گرچه دهقان، به زرع �ز خالی زمين نمودن تسليم

:1413مادۀ . مگر دارد، اعتبار فصل يک وبه صحيح دهقانی عقد، مدت تعيين عدم صورت در ميشود شمرده عقد صحت شرط دهقانی عرف مطابق دهقانی مدت تعيين

. باشد شده حکم ديگری طور خاص قانون در �ينکه

:1414مادۀ . طرف از بذر اگر بذر، جنس تعيين عدم صورت در ميشود شمرده عقد صحت شرط نيست، او طرف از بذر شخصيکه Sحصۀ و بذر جنس ضمنی يا صريح تعيين

. باشد شده گذ�شته دهقان �ختيار به بذر جنس تعيين �ينکه مگر باشد، نمی صحیح باشد دهقان طرف �ز �گر و صحيح دهقانی عقد باشد، زمين مالک:1415مادۀ

. بشرطيکه گردد می شامل آ�نر� دهقانی عقد باشد زمين صاحب وملکيت بوده موجود زمين بالای عقد هنگام �گر ميشود �ستعمال زر�عت در آ�لاتيکه و مو�شی. باشد نگرفته صورت مو�فقه آ�ن خلاف

:1416مادۀ (1. د�رد( خود مال مورد در که نمايد توجه قدری به کشت نگهد�ری و زر�عت در �ست مکلف دهقان

وصيانت نگهداشت در که نمايد ثابت اينکه مگر است، مسوول انتفاع خالل در زمين شدن تلف از دهقان . است نموده مساعی صرف عادی شخص اندازه به آن

(2. باشد( نمی مکلف، نباشد قصوروی �ز ناشی آ�ن شدن �ستهلاک آ�لاتيکه و شده تلف مو�شی تعويض به هقان د:1417مادۀ

. تو�ند می مالک �مر �زين تخلف صورت در نمايد تنازل ديگری بر�ی آ�ن �جاره �ز يا د�ده �جاره به ديگری شخص به آ�ن مالک �جازه بدون ر� زمين تو�ند نمی دهقان. نمايد تعويض مطالبه دهقان �ز يا فسخ ر� عقد

:1418مادۀ . بدهد دهقانی به ديگری شخص به مالک مو�فقه بدون ر� مربوط زمين ند�رد حق دهقان

:1419مادۀ ظ ف ح ی � ر ب که ي ت ا م ي م ر ت و ه د و ب ف کل م ی ر ا ي ب آ� ل ي ا س و و ن ي م ز ه ب ط و ب ر م ت � ر ا م ع ی ر � د گه ن ه ب ن ا ق ه دبدوش �ند�ز، نو جوهای حفر و عامه �نهار مصارف �ما �ست دهقان عهده به �ست ضروری دهقانخانه

. است مالک:1420مادۀ

. نهال آن عوض و قطع مالک اجازه به را شده خشک ختان در تواند می اما کند قطع يا راکشيده مقاوله داخل اراضی روی سالم ختان در تواند نمی دهقان. . ميباشد مالک بدوش نهال قيمت و دهقان بدوش غرس و قطع کار کند غرس ديگری

:1421مادۀ


. است مالک بدوش ماليات Sتاديۀ:1422مادۀ

تقاضا مستقيم غير يا مستقيم بطور دهقان �ز ر� خدماتی �جر�ی يا نقدی غير يا نقدی مفاد قبيل �ز ديگری نفع ند�رد حق مالک شده، ذکر قانون درين آ�نچه �ز بجزکند.:1423مادۀ

. نمايند تبديل �جاره عقد به ر� دهقانی مقاوله يکديگر بمو�فقه تو�نند می مقاوله طرفين:1424مادۀ

. کند فسخ ر� مقاوله تو�ند می نمايد، دهقانی آ�نر� ًاا شخص بخو�هد و گردد زمين مالک دهقان هرگاه:1425مادۀ

. يابد می تمديد ديگر سال يک تا مقاوله نشود، تجديد قر�رد�د موعد ختم تاريخ �ز ماه سه �ز قبل دهقانی مقاوله �گر:1426مادۀ

عرف، موجوديت عدم و قبلی موافقت عدم صورت در و شود می تقسيم نموده تعيين عرف که تناسبی يا طرفين توافق مطابق زمين ومالک دهقان بين حاصالت. ميگردد مناصفه

:1427مادۀ . تو�ند نمی کرده رجوع ديگری بر يکی گرديده خساره متحمل مساويانه بصورت طرف هردو برود بين �ز ًاا قسم يا ًاا تمام مترقبه غير حو�دث باثر حاصلات هرگاه

:1428مادۀ ميده خرمن و درو آ�بياری قبيل �ز مدت همين در لازمه مصارف باقيمانده، زمين به رسيدن، زمان �لی زرع شود منقضی زرع شدن پخته �ز قبل عقد مدت هرگاه

. باشد می هردو بذمه هريک حصص �ند�زه به نمودن جد� د�نه و نمودن:1429مادۀ

(1 . کنند( منع �ور� تو�نند نمی متوفی ورثه د�ده �د�مه خود کار به زرع شدن پخته زمان �لی دهقان نمايد، فوت زرع شدن پخته �ز قبل زمين مالک هرگاهکار( 2) به زرع شدن پخته زمان الی او مقام قايم صفت به آن قانونی وکيل يا و باشد قادر اگر وی ورثه کند، وفات زرع شدن پخته از قبل دهقان صورتيکه در

. . باشد ند�شته رضائيت زمين مالک گرچه ميدهند دو�م:1430مادۀ

. طورديگری موافقه اينکه مگر ميشود مثل اجرت مستحق وی مقابل طرف بوده بذر مالک به متعلق شود،حاصالت شمرده باطل يا گرديده فسخ دهقانی عقد هرگاه . باشد گرفته صورت

:1431مادۀ . ميشود د�ده �عتبار خاص قانون �حکام به باشد، شده تنظيم ديگری طور زمين صاحب و دهقان بين حقوقی رو�بط خاص قانون در هرگاه

باغبانی – مبحثسوم:1432مادۀ

به( 1) برد�ری بهره و پرورش جهت ديگر شخص به تاک و درخت د�دن �ز �ست عبارت باغبانی، عقد . آن ثمر از معینی قسمت مقابل

(2 . بماند( وباقی ثابت آ�ن �ز بيشتر يا يکسال مدت زمين در که �ست نباتی �ز عبارت درخت:1433مادۀ

. ميشود رعايت دهقانی عقد صحت خاص شر�يط باغبانی عقد در:1434مادۀ

. . ميشود حمل سال همان حاصل ثمرۀ �ولين به باشد، مدت قيد بدون عقد هرگاه د�رد صحت باشد، معمول ًاا عرف مدتيکه بر�ی باغبانی عقد:1435مادۀ

. نميشود پند�شته صحيح عقد باشد، کمتر ثمر ظهور �ز که شود تعيين طوری باغبانی مدت هرگاه:1436مادۀ

عقد باشد، متصور دو هر ثمر ظهور عدم و ظهور �حتمال آ�ن در که شود تعيين مدتی باغبانی بر�ی هرگاه . مو�فقه مطابق ثمر بوده صحيح باغبانی گيرد، قر�ر علاقه طرف معاملات در آ�ن مشابه که شود ظاهر طوری معین وقت در ميوه �گر نحويکه به ميشود د�نسته موقوف

نشود، ظاهر u اصال ثمر حاليکه در ميشود، شناخته خويش عمل مثل اجرت مستحق باغبان بوده، فاسد عقد نکند ظهور معین وقت ثمردر واگر ميشود تقسيم قبلی . ند�رند حقی همديگر بالای طرفين �ز يک هيچ

:1437مادۀ بر آن وامثال ثمر چيدن مانند ميشود، پنداشته ضروری ثمر ظهور از بعد هائيکه کار و باغبان بر وحفاظت القاح پيوند، آبياري، مانند ثمر ظهور از قبل الزمی کارهای

. . باشد گرفته صورت ديگری طور مو�فقه مگر�ينکه باشد می لازم عقد طرفين:1438مادۀ

(1 . مثل( اجرت مستحق دوم باغبان گرفته، تعلق بمالک ثمر تخلف صورت در بدهد باغبانی به ديگری شخص به را درخت مالک اجازه بدون تواند نمی باغبان . شود نمی شناخته �جرت مستحق �ول باغبان و گرديده �ول باغبان

(2. کند( غرس نهال درباغ ويا نمايد قطع ر� خود پرورش تحت مالک،�شجار �جارۀ بدون تو�ند نمی باغبان(3 . مورد( در زر�عتی، های زمين �جارۀ عقد يا و دهقانی عقد به مربوط �حکام زرع به مو�فقه صورت در ند�رد جو�ز مالک �جازۀ بدون باغ، زمين نمودن کشت

. ميگردد رعايت:1439مادۀ

. �ز قبل درخت صورتيکه در گردد می مکلف باغبان بر�ی مثل �جرت بپرد�خت درخت مالک شود برده �ستحقاق به گرديده ظاهر آ�ن ثمر حاليکه در درخت هرگاه. نميشود شناخته چيزی هيچ مستحق باغبان شود، برده �ستحقاق به ثمر ظهور

:1440مادۀ . د�رد جو�ز باغبانی عقد فسخ نباشد، مطمئن ثمر ظهور �ز يا گردد عاجز عمل �جر�ء �ز باغبان هرگاه

:1441مادۀ . �ستفاده قابليت که باشد ثمری درخت �گربالای ميگردد منتهی عقد شود، منقضی باغبانی مدت هرگاه

. نا ثمر که مخير�ست درخت مالک همچنان کند ترک ر� ياعمل دهد �د�مه خود بعمل ثمر رسيدن زمان �لی �جرت بدون که �ست مخير باغبان ظاهرنباشد، آ�ن دربا ًا� بعد گرفته بعهده ثمر رسيدن �لی ر� لازمه مصارف يا و �عطاء آ�ن �ز ر� �ش مستحقه حصه قيمت باغبان بر�ی يا نمايد تقسيم شده مو�فقه شروط طبق ًاا ر�عين رسيده

. کند رجوع رسيده �زثمر باغبان برحصه نموده مصرف آ�نچه


:1442مادۀ (1. . باشند( ند�شته رضائيت مالک، ورثه گرچه ميدهد �د�مه بکارخود �لسابق کمافی باغبان نمايد، وفات ظهورکرده تازه ثمر که هنگام زمين مالک هرگاه(2( مادۀ( مندرج گانه سه خيار�ت �ز زمين مالک ورثه نميشود، ساخته مجبور عمل �جر�ء به نمايد �ر�ده ر� عمل ترک باغبان قانون( 1441درصورتيکه اين

. تو�نند می نموده �ستفاده:1443مادۀ

آن ترک و گردد ظاهر ثمر استفاده قابليت زمانيکه الی بعمل دوام بين باغبان ورثه نمايند، وفات ظهورکرده تازه ثمر که درحال دو هر باغبان و زمين مالک هرگاهمادۀ. ) مندرج خيار�ت �ز زمين مالک ورثه حالت درين .1441مخيرند تو�نند( می نموده �ستفاده قانون �ين

:1444مادۀ . ميشود تطبيق خاص قانون �حکام باشد، د�شته مغايرت خاص قانون �حکام با قانون �ين �حکام هرگاه

وقف - Tاجارۀ چهارم مبحث:1445مادۀ

. ر� �جاره ولايت شخصيکه جانب �ز يا باشد متولی کننده وقف جانب �ز �ينکه مگر ند�رند ر� ولايت �ين عليه، موقوف و بوده د�ر� ر� وقف �جارۀ ولايت ناظروقف،. باشد شده د�ده �جازه �و ناظر يا قاضی مانند د�رد،

:1446مادۀ . باشد د�ده ر� �جرت قبض �جازه وی به ناظر مگر�ينکه عليه، موقوف به نه ناظربوده به مختص �جرت قبض ولايت

:1447مادۀ کننده وقف که دهد تغيير ر� مدتی نميتو�ند متولی و ميگردد رعايت گرديده وضع کننده وقف به ر�جع شرطيکه

. است کرده تعيين وقف اجاره برای:1448مادۀ

. دوکان و خانه مورد در مگراينکه ميگردد تعيين سال سه زمين در و يکسال دوکان و خانه در اجاره مدت باشد، نشده تعيين کننده وقف ازطرف اجاره مدت هرگاه. شود ديده مصلحت مدت تنقيص زمين مورد در و مدت زيادت

:1449مادۀ (1 . ند�رد( جو�ز پيهم عقود يا طولانی مدت بر�ی موقوفه زمين يا خانه �جارۀ ضروری حالت �ستثنای بهمادۀ( )2) مصرحۀ حدود �ز متجاوز ر� �جاره مدت محکمه �جازۀ به تو�ند می گردد، مجبور موقوفه مال آ�بادی جهت ضرورت حکم به ناظر اين( �1448گر

. . نباشد بيشتر �نسان عمر عادی مدت �ز �ينکه بر مشروط نمايد تعيين قانون:1450مادۀ

. باشد مثل �جوره به گرچه بگيرد، �جاره به خود شخص بر�ی ر� وقف ناظرنميتو�ند:1451مادۀ

. . باشد د�شته ر� وقف در تصرف ولايت که باشد مستحقی شخص يگانه دهنده �جاره چه گر ناچيز، تفاوت مگربه جو�زند�رد مثل �جر �ز کمتر به �جاره:1452مادۀ

(1. أاثيرند�رد( ت آ�ن در بعدی تغيير�ت �ست گرديده منعقد �جاره عقد آ�ن در که �ست زمانی مثل �جر وقف، �جارۀ در معيار(2. ميشود( فسخ �جاره درغيرآ�ن نمايد، تکميل ر� مثل �جر �ست مکلف گيرنده �جاره باشد، شده د�ده �جاره به فاحش غبن به ناظر طرف �ز وقف صورتيکه در

:1453مادۀ تو�ند( 1) می گيرنده �جاره باشد، عايد وقف به عمارت منافع �کثر صورتيکه در کند، �قد�م آ�ن به خود مال �ز ناظر �جازۀ به گيرنده �جاره و د�شته ضرورت �عمار به وقفی بناء هرگاه

. باشد نشده شرط ًاا قبل گيرنده �جاره رجوع گرچه نمايد ناظرمطالبه �ز وقف �زحاصل ر� مذکور مصارف تاديۀ(2 . باعمار( ناظر اجازه بدون مستحق يا گيرنده اجاره هرگاه تواند نمی کرده رجوع برناظر قبلی شرط وجود بدون باشد، عايد گيرنده اجاره به عمارت اکثرمنافع اگر

شمرده وقف جز أا بن نماند، باقی آ�ن �ز ديگری قيمت شده تخريب مو�د بدون گردد منهدم �گر که باشد شده ساخته طوری بناء و بپرد�زد وقف مخروبه مو�د �ز بنائی. ند�رد ر� رجوع حق گيرنده �جاره شده

:1454مادۀ وقف بنفع وارده تغيير درصورتيکه بپردازد، ديگری شکل به آن اعمار به u مجددا نموده تخريب u قسما يا u تماما آنرا طوريکه دهد، تغيير را وقف عاليم گيرنده اجاره هرگاه

�عادۀ و أا بن تخريب به نباشد، وقف نفع به و�رده تغيیر درصورتيکه و گردد می مثل �جر مستحق شده، پند�شته متبرع گيرنده �جاره مانده باقی خود حال به أا بن باشد،. گردد می �مر �ولی شکلی به آ�ن

:1455مادۀ . باشد متناقض مبحث �ين مندرج �حکام با �ينکه مگر ميگردد، تطبيق وقف �جارۀ بر �جاره عقد �حکام

دوم فصلعاريت


استعمال از بعد که شرط اين به معین، غرض يا معین مدت برای عوض، بدون گيرنده بعاريت عين منفعت تسليم به دهنده عاريت تعهد از است عبارت عاريت،. نمايد �عاده آ�نر�

:1457مادۀ . باشد ممکن آ�ن عين بقای با شده د�ده عاريت شی �ز �ستفاده قابليت که �ست �ين عاريت صحت شرط

:1458مادۀ . گردد نمی خارج دهنده عاريت ملکيت �ز شده د�ده عاريت عين

دوم دهنده - قسمت عاريت وجايب:1459مادۀ

. بگذ�رد وی �ختيار به عاريت مدت طول در آ�نر� و تسليم گيرنده عاريت به عقد هنگام حالت همان به ر� شده د�ده عاريت عين �ست، مکلف دهنده عاريت:1460مادۀ

. نمايد أاديه ت �ست، نموده ضياع و هلاک �ز شده د�ده عاريت عين نجات جهت گيرنده عاريت که ر� مصارفی �ست، مکلف دهنده عاريت:1461مادۀ

(1 . خاصی( موافقه اساس به يا نموده مخفی u عمدا را استحقاق سبب اينکه مگر باشد نمی ضامن شده، داده عاريت شی شدن برده استحقاق از دهنده عاريت. باشد نموده قبول ر� تضمين


(2. باشد( نموده تضمين ر� شی سلامت يا كرده مخفی ًا� عمد ر� عيب �ينکه مگر باشد، نمی مخفی عيوب ضامن دهنده عاريتگيرنده - قسمتسوم عاريت التزامات

:1462مادۀ . نمايد می خود برمال که نمايد توجه چنان شده د�ده عاريت شی صيانت و حفاظت به �ست، مکلف گيرنده عاريت

:1463مادۀ گيرنده عاريت سازد، ر�مقيد شده د�ده عاريت عين �ستعمال مکان يا وقت نوع، دهنده عاريت هرگاه

. . �ز و نميتو�ند كرده مخالفت شده د�ده �جازه آ�ن به که �ستعمالی �زنوع همچنان نمايد �ستعمال معين ومکان وقت غير در ر� شده د�ده عاريت شی تو�ند نمی. . تو�ند می کرده �قد�م آ�ن �ز کمتر به يا شده مقيد آ�ن �ستعمال به که آ�نچه مماثل �ستعمال �ند�زه به بلکه نميتو�ند کرده ترتجاوز �ضافه شده د�ده �جازه که �ند�زۀ

:1464مادۀ طوری باشد خواسته که نوعی هر به مکان هر و وقت هر در آن از تواند می گيرنده عاريت نباشد استعمال نوع و مکان زمان، به مقيد عاريت عين از استفاده هرگاه

. . باشد می آ�ن ضامن برود بين �ز عين گيرنده عاريت تجاوز باثر �گر نمايد �ستفاده عادی:1465مادۀ

کننده( 1) �ستفاده شخص و بدهد �ستفاده �جازۀ گيرنده عاريت به مطلق بصورت دهنده عاريت هرگاهعين در کننده استعمال تغيير اينکه از اعم بدهد، بعاريت ديگری شخص به آنرا يا نموده استفاده عاريت عين از u شخصا تواند می گيرنده عاريت نکند، تعيين را

. استعمال تغيير که باشد اشيای از شده داده عاريت عين و نداده قرار استفاده مورد را عين u شخصا گيرنده عاريت که صورتيست در حکم اين يانه باشد مؤثر عاريت. . ند�زد جو�ز ديگر شخص به عين د�دن عاريت آ�ن درغير باشد تاثيرد�شته آ�ن در کننده

گيرنده( 2) عاريت تخلف درصورت بوده، مکلف مذکور شخص قيد رعايت به گيرنده عاريت باشد، شده تعيين دهنده عاريت طرف �ز کننده �ستفاده شخص �گر. باشد می عاريت عين رفتن بين �ز ضمان

:1466مادۀ ازبين ضامن بدهد، عاريت به ديگری بشخص آنرا گيرنده عاريت و باشد نموده منع را گيرنده عاريت ديگر، شخص به عين، دادن عاريت از دهنده عاريت هرگاه

. باشد می آ�ن رفتن:1467مادۀ

گيرنده عاريت �گر بدهد �مانت به ديگری شخص به ر� عاريت تو�ندعين نمی گرديده، منع ديگر شخص به عين د�دن عاريت �ز �حو�ليکه درتمامی گيرنده عاريت. باشد می آ�ن ضامن گيرنده عاريت برود، بين �ز شخص �ين نزد عاريت عين و بگذ�رد وديعت ديگربه شخص نزد آ�نر�

:1468مادۀ . بدهد �مانت به ديگری شخص به ر� مذکور عين تو�ند می باشد، د�ر� ديگر شخص به ر� عاريت عين د�دن عاريت صلاحيت گيرنده عاريت حالاتيکه درتمامی

. شود نمی شناخته ضامن گيرنده عاريت برود، بين �ز گيرنده وديعت تجاوز بدون �گرعين درينصورت:1469مادۀ

. . باشد گرفته عاريت به رهن د�دن منظور به دهنده عاريت �جازۀ به آ�نر� �ينکه مگر بدهد رهن يا �جاره به ر� عاريت عين تو�ند نمی گيرنده عاريت:1470مادۀ

عين( 1) ضمان تواند می دهنده عاريت برود، بين از گيرنده اجاره نزد مذکور عين و داده اجاره به دهنده عاريت Sاجازۀ بدون را عاريت عين گيرنده عاريت هرگاه . . مطالبه درصورت نمايد مر�جعه ديگری برشخص تو�ند نمی �و گيرنده عاريت �ز مطالبه صورت در نمايد مطالبه گيرنده، �جازه يا گيرنده عاريت هريک �ز ر� عاريت

. . نباشد آ�گاه �و نزد در عين بودن عاريت �ز �جاره عقد هنگام �ينکه بر مشروط نمايد رجوع گيرنده عاريت به تو�ند می گيرنده �جاره گيرنده، �جاره �ز ضمانرهن( 2) و دهنده رهن بين رهن گيرنده، عاريت از ضمان مطالبه صورت در رود بين از گيرنده رهن نزد و شود داده رهن به دهنده عاريت Sاجازۀ بدون عين هرگاه

. ميشود تلقی يافته �نجام گيرنده:1471مادۀ

. عين حفاظت در گيرنده عاريت اگر ميشود شناخته باطل عاريت در ضمان شرط و باشد نمی ضامن رود بين از تجاوز بدون که عاريت مال در گيرنده عاريت. باشد می ضامن نمايد، �همال يا قصور عاريت

:1472مادۀ و باشد نمی قيمت تنقيص �ين ضامن گيرنده عاريت گردد، آ�ن قيمت تنزيل موجب که شود معيوب طوری عاريت عين عرف مطابق و عادی �ستعمال �ثر در هرگاه

. ميشود شناخته ضامن عادی غير �ستعمال درصورت:1473مادۀ

. در اگر همچنان ميگردد مکلف ضمان بپرداخت نکند، جلوگيری آن از و باشد قادر عاريت عين شدن تلف از جلوگيری انحابه از نحوی به گيرنده عاريت هرگاه. ميشود شناخته ضامن تقصيرنمايد، آ�ن غاصب دست رفع

:1474مادۀ . ميباشد گيرنده عاريت بدوش عاريت عين رد و عادی حفاظت مصارف و مالی تکاليف

:1475مادۀ (1. . کند( نمی �خلال ر� عاريت عين يانقصان رفتن بين �ز مسووليت حکم �ين نمايد رد سابقه حالت همان به ر� عين عاريت درختم �ست مکلف گيرنده عاريت(2. باشد( گرفته صورت مو�فقه آ�ن خلاف به �ينکه مگر شده، تسليم آ�نر� گيرنده عاريت که ميگيرد صورت درمحلی عين رد

:1476مادۀ شناخته ضامن آ�ن رفتن �زبين صورت در ندهد تسليم شده مو�فقه يادرمحل د�شته نگاه خود تصرف در عاريت ميعاد �نقضای �ز بعد ر� عين گيرنده عاريت هرگاه

ميشود.چهارم عاريت - قسمت انتهای

:1477مادۀ (1. . يابد( می خاتمه گرفته صورت عاريت آ�ن بر�ی که منظوری شدن آ�ورده بر با باشد نشده تعيين مدت �گر گردد می منتهی شده مو�فقه مدت �نقضای به عاريت

. نمايد مطالبه ر� عاريت �نتهای وقت هر ميتو�ند، دهنده عاريت مدت، تحديد عدم صورت در(2. . شود( نمی گرد�نيده مجبور آ�ن قبول به باشد دهنده عاريت ضرر به عين رد صورتيکه در �ما نمايد رد ر� عين عاريت �نتهای �ز قبل تو�ند می گيرنده عاريت

:1478مادۀ : کند مطالبه قيد بدون ر� عاريت �نتهای تو�ند می آ�تی �حو�ل در دهنده عاريت

1. عاريت- عين به غيرمترقبه احتياج درحال2. آن- حفاظت در وی قصور يا گيرنده عاريت جانب از عين استعمال سوء حال در3. کند- حاصل �طلاع ًا� بعد نبوده مطلع آ�ن �ز عقد هنگام دهنده عاريت �ينکه بر مشروط آ�ن، �ز قبل يا عاريت عقد �نعقاد �ز بعد گيرنده عاريت �فلاس حال در


:1479مادۀ . نميکند �نتقال وی ورثه به شده منتهی گيرنده عاريت وفات به عاريت عقد

:1480مادۀ . ميشود شناخته ترکه �ز �لاد�ء و�جب دين بحيث نباشد موجود متوفی درمتروکۀ عاريت عين و نموده وفات گيرنده عاريت هرگاه

کار - بابسوم عقوداول فصل

عامه مرافق تعهدات و استصناع مقاوله،اول مقاوله - قسمت

عمومی - احکام اول مبحث:1481مادۀ

. نمايد تعهد �جرت بمقابل ديگر طرف بر�ی غيرمؤقت يا مؤقت بصورت ر� عملی �جر�ی يا چيزی ساختن طرفين �ز يکی آ�ن موجب به که عقديست مقاوله،:1482مادۀ

. ند�رد �عتبار عام نظام و قانون مخالف �شيای ساختن و کار مقاوله:1483مادۀ

گذ�شته( 1) کار صاحب بدوش آ�يد، می بعمل �ستفاده آ�ن �ز يا ميشود برده کار به عمل �جر�ء در مو�ديکه و نمايد تعهد ر� عمل �جر�ی تنها تو�ند می متعهدميشود.

(2. د�رد( جو�ز متعهد طرف �ز دو هر مو�د تهيه و عمل �جر�ی تعهدکننده – مقاوله وجايب دوم مبحث

:1484مادۀ . باشد می ضامن آ�ن �ز کار صاحب بر�بر در و بوده مسوول آ�ن کيفيت �ز نمايد تعهد کار مو�د بعضی يا تمام تهيه به کننده مقاوله هرگاه

:1485مادۀ مو�د( 1) دهی حساب همچنان باشد می مکلف آ�ن در فنی �صول بردن بکار و مو�د �ستعمال در دقت به متعهد گردد تهيه کار صاحب جانب �ز مو�د هرگاه

. ميشود شناخته کارمکلف صاحب به مانده باقی مو�د رد و شده مصرف(2. گردد( می کارمکلف صاحب به آ�ن قيمت رد به متعهد شود، �ستفاده غيرقابل متعهد فنی درکفايت يانقص �همال نسبت مو�د �ز بعضی درصورتيکه

:1486مادۀ . باشد آ�ن مخالف طرفين مو�فقه يا حرفوی عرف مگر�ينکه کند، تهيه خود مصرف به نمايد �يجاب عمل �جر�ی که ر� �ضافی �فز�ر �ست مکلف متعهد

:1487مادۀ . باشد د�شته صر�حت آ�ن خلاف به يامو�فقه قانون �ينکه مگر جو�زند�رد، عقدمقاوله کاربعد�ز صاحب جانب �ز آ�ن تنقيص و متعهد طرف �ز شده مو�فقه �جرت تزئيد

:1488مادۀ خود طرز�لعمل �ز معین مدت ظرف در که دهد �خطار �و به تو�ند کارمی صاحب ميدهد، �نجام ر� عمل عقد مخالف يا ناقص بصورت متعهد که شود ظاهر هرگاه

. بسپارد ديگری شخص به �ول متعهد مصرف به ر� کار �تمام يا فسخ ر� عقد تو�ند می کار صاحب نگردد منصرف:1489مادۀ

تاديه پيشکی طوری ر� �جرت �ز قسمتی تو�ند کارمی صاحب �ما نمايد مطالبه ر� شده مو�فقه �جرت کار صاحب به آ�ن تسليم و کار �تمام �ز قبل تو�ند نمی متعهدآ�نر� متعهد مصرف به کار صاحب آ�ن غير در شود، ساخته مجبور مانده باقی کار �تمام به بشرطيکه پرد�زد، می کار بانجام متناسب ر� �جرت که نمايد مو�فقه ياچنان

. مينمايد تکميل:1490مادۀ

که ديگری ثابتۀ ملحقات يا شده ساخته عمار�ت جزئی يا کلی نشست و شکست �نهد�م، مسوول سال ده مدت تا متضامن بطوری کننده ومقاوله �نجنيرساختمانی . مگر باشد داده اجازه معيوب عمارت ساختن به کار صاحب يا باشد زمين خود در عيب از ناشی نشست و شکست انهدام، گرچه ميباشند اند نموده اعمار

. باشند د�شته �ر�ده سال ده مدت �ز کمتر ر� عمارت بقای آ�ن عاقد ًاا �صل �ينکه:1491مادۀ

مادۀ( )1) مندرج ضمان تابع نمايد تهديد ر� أا بن سلامت و مقاومت پختگی، .1490عيوبيکه باشد( می قانون �ينمادۀ( )2) مندرج سال ده .1490مدت آ�غازميگردد( کار د�دن تسليم تاريخ �ز قانون �ين(3. ) گردد( ) نمی تطبيق د�رد، رجوع حق باطنی متعهد ثانی متعهد بر متعهديکه مورد در ماده �ين حکم

:1492مادۀ . ميباشد مسوول نقشه و پلان عيب �ز تنها باشد، ند�شته کارنظارت بر�جر�ی که ونقشه پلان طرح مهندس

:1493مادۀ . است باطل گردد، کننده مقاوله و ساختمانی انجنير مهندس ضمان مانع شرطيکه هر

:1494مادۀ مو�د ) مندرج �حو�ل در ضمان کشف( 1492-1491-1490دعوی يا نشست و شکست انهدام، حدوث تاريخ از يکسال مدت انقضای از بعد قانون اين

. ميگردد ساقط عيبکار - صاحب وجائب مبحثسوم

:1495مادۀ . آ�نر� تو�ند نمی عمارت صاحب باشد شده پرد�خته ساختمانی بيمه شرکت طرف �ز عمارت جزئی يا کلی نشست و شکست �نهد�م، �ز ناشی خساره جبر�ن هرگاه

. نمايند مطالبه مهندس يا و کننده مقاوله ساختمانی �نجنير �ز:1496مادۀ

رسمی اخطار او به معین مدت درخالل آن تسليمی به تواند می متعهد درغيرآن شود تسليم جاری عرف آنرامطابق کار اتمام بمجرد است مکلف کار صاحب. ميشود. تلقی شده تسليم نشود، تسليم آ�نر� کار صاحب �گر مذکور مدت �نقضای صورت در بدهد

:1497مادۀ . . باشد نموده حکم آ�ن خلاف به مو�فقه يا عرف �ينکه مگر بپرد�زد تسليمی هنگام گذ�شته شرط که ر� �جرتی �ست کارمکلف صاحب

:1498مادۀ


�و( 1) مطالبه حق آ�ن غير در برساند کار صاحب �طلاع به ر� ز�يد تکاليف مقد�ر �ست مکلف متعهد شود ديده مو�فقه حدود �ز تجاوز کار �جر�ء در�ثنای هرگاه. ميگردد ساقط شده مو�فقه قيمت �ز متجاوز مصارف در

(2. نمايد( فسخ نموده �تمام عقد مطابق متعهد آ�نچه قيمت تاديۀ با ر� عقد ميتو�ند کار صاحب بزرگ، تجاوز صورت در:1499مادۀ

�ينکه( 1) مگر باشد، د�ده رخ تعديلی کارمتعهد، پلان در گرچه کند مطالبه ر� �جرت زيادت تو�ند نمی متعهد باشد شده تمام بالمقطع �جرت به عقد هرگاه. باشد گرفته کارصورت صاحب تصميم �ثر �ز تعديل

(2 . عقد( هنگام که دهد رخ عمومی �ستثنائی حو�دث چنان درصورتيکه مگر نمايد مطالبه ر� �جرت زيادت �جرت، و نرخ رفتن بلند موجب به تو�ند نمی متعهديا �جرت زيادت به ميتو�ند محکمه صورت درين شود گون ديگری �ست، �ستو�ر آ�ن به مقاوله عقد مالی سنجش معياريکه آ�ن �ثر به و تو�نست نمی شده پيشبينی

. باشند نموده مو�فقه ديگری طوری طرفين �ينکه مگر نمايد، حکم عقد فسخ:1500مادۀ

. گردد می تعيين خبره �هل توسط شده �نجام کار مصارف باشد، نشده تعيين �جرت هرگاه:1501مادۀ

شناخته مذکور �جرت مستحق گيرد، عهده به معینه �جرت بمقابل آ�ن �مرصاحب به ر� تعمير �د�ره يا رسانيده باتمام ر� ها گيری �ند�زه يا نقشه مهندس، هرگاهميشود.:1502مادۀ

. ميگردد تعيين گرفته بر در �و کار مدتيکه و عرف مطابق که مثل �جرت مستحق باشد، نکرده تعيين ر� مهندس �جرت کار صاحب هرگاهثانی - متعهد چهارم مبحث

:1503مادۀ (1 . دربرابر( متعهد بهرصورت گرداند مکلف کار از ياقسمی تمامی اجرای رابه ديگری شخص نگردد، مانع عقد صراحت يا کار طبيعت درحاليکه ميتواند متعهد

. ميباشد مسوول ثانی متعهد �زکار کار، صاحب(2. ميشود( شناخته مسوول �ول متعهد بر�بر در ثانی متعهد

- انجام پنجم قرارداد مبحث:1504مادۀ

. گردد می منقضی قانون �حکام و جانبين تو�فق مطابق آ�ن تسليم و شده تعهد کار بانجام مقاوله عقد:1505مادۀ

که ر� مفادی و شده �نجام کار �جرت متعهد، مصارف بر�ينکه مشروط سازد، متوقف ر� کار �جر�ء د�ده خاتمه ر� عقد باشد، خو�سته وقتی هر ميتو�ند کار صاحب. . دهد تخفيف ر� تعويض تو�ند می شر�يط �يجاب درصورت محکمه نمايد جبر�ن کارميسرميگرديد، بانجام

:1506مادۀ . ميگردد منقضی مقاوله عقد گردد، مستحيل شده کارتعهد �نجام هرگاه

:1507مادۀ تو�ند( 1) نمی متعهد رود، بين �ز کار صاحب به آ�ن تسليم �ز قبل غيرمترقبه بنابر�سباب شی هرگاه

. کتبی اطالع u قبال آن شدن تسليم به راجع کار صاحب به اينکه مگر نمايد مطالبه را ومصارف کار اجرت. . است کننده برتهيه مواد، رفتن بين از خساره باشد داده

وعندااليجاب( 2) اجوره مستحق متعهد نموده، تهيه کارآنرا صاحب که باشد موادی اثرعيب به يا کار صاحب اثرخطای به شی نقصان يا رفتن بين از اگر. گردد می تعويض مستحق

:1508مادۀ . . ورثه در مگر�ينکه ميماند باقی خود بحال عقد آ�ن غير در گردد می منقضی متعهد مرگ به عقد باشد، �عتبار محل مقاوله عقد در متعهد شخصی �عتماد هرگاه

. نباشد موجود کافی تضمينات کار �جر�ء حسن به ر�جع متعهد:1509مادۀ

(1 . مکلف( گرفته، صورت ناتکميل قسمت اجرای برای مصارفيکه و شده انجام کار قيمت بتأديه کار صاحب گردد منقضی متعهد مرگ به مقاوله عقد هرگاه . بمقابل را شده تهيه مواد ميتواند کار صاحب آن برابر در ميشود، عايد کار صاحب به مذکور مصارف و کار از که است نفع اندازه به مکلفيت اين گردد می

. نمايد مطالبه عادلانه تعويض(2. ميشود( تطبيق نيز گرديده عاجز آ�ن �تمام �ز �و �ر�ده �ز خارج �سباب بنابر مگر کرده �قد�م کار �جر�ی به يکه متعهد مورد در ماده �ين فوق فقرۀ حکم

دوم فرمايشساختنشی - - قسمت استصناع:1510مادۀ

و�رد شی عين بر مقاوله نحويکه به مشخص قيمت بر�بر در �ست معين شی ساختن مقاوله �ستصناع،. گر صنعت کار بر نه باشد

:1511مادۀ . باشد می شرط مطلوب شی وصف و مقد�ر نوع، جنس، بيان �ستصناع مقاولۀ در

:1512مادۀ . نميشود د�نسته حتمی معجل طور نظر مورد شی قيمت پرد�خت �ستصناع مقاولۀ در

:1513مادۀ صورت( 1) ديگری طور طرفين بين موافقه اينکه مگر گردند، منصرف خود تعهدات از باشد يافته انعقاد استصناع مقاوله صورتکيه در توانند نمی کنندگان مقاوله

. باشد گرفته�ز( 2) ر� عايده خساره جبر�ن ميتو�ند نبوده، مکلف شده ساخته شی قبولی به دهنده فرمايش باشد، ند�ده �نجام مقاوله شر�يط به مطابق ر� خود تعهد صنعتگر �گر

. کند صنعتگرمطالبه(3 . آن( درغير ميگردد مکلف آن گيری تسليم به اباورزد، معقول داليل و سبب بدون خود شده داده فرمايش شی شدن تسليم و قبولی از دهنده فرمايش هرگاه

. نمايد مطالبه دهنده فرمايش �ز گرديده، عايد وی به دهنده فرمايش تعهد �يفای ياعدم تسليمی أاخير ت سبب به که ر� �ی خساره جبر�ن تو�ند می صنعتگر:1514مادۀ

(1 . مذکور( شی همچنان بتواند شده آن از مطلوب استفاده و بوده شده تضمين وصف حايز که بسازد طوری را شده داده فرمايش شی است گرمکلف صنعت. دهد تنزيل ر� �رزش که باشد عيبی �ز عاری بايد


(2. کند( ر�مطالبه عيب رفع ميتو�ند دهنده فرمايش نباشد، حايز ر� شده مو�فقه شر�يط و �وصاف شده د�ده فرمايش شی �گر(3. . نمايد( مطالبه صنعتگر �ز ر� مصارف نموده رفع ر� عيب تو�ند می دهنده فرمايش ورزد أاخير ت عيب رفع در �گرصنعتگر

:1515مادۀ مادۀ ) مندرج عيب رفع بر�ی دهنده ر�( 1514فرمايش شی نگردد، رفع عايده عيب معین موعد در �گر �ينکه توضيح با ميکند تعيين ر� مناسبی مدت قانون �ين

. . کند مطالبه ًاا متناسب ر� قيمت تنزيل يا و نموده رجوع مقاوله �ز ميتو�ند دهنده فرمايش معینه مهلت گذشت �ز بعد ميد�رد مسترد:1516مادۀ

. شرط خود به را خيارعيب اينکه مگر ندارد برصنعتگر را رجوع حق شود، تسليم فهميده باشد داشته عيب حاليکه در را شده داده فرمايش شی دهنده فرمايش اگر. باشد گذ�شته

:1517مادۀ (1. باشد( گرفته صورت ديگری طور مو�فقه �ينکه مگر باشد، می أاديه ت قابل شدن تسليم وقت در شده د�ده فرمايش شی قيمت(2. باشد( می أاديه ت قابل جزء هر تسليمی بر�بر در آ�ن قيمت باشد، تسليمی قابل جزو�ر شده د�ده فرمايش �گرشی

:1518مادۀ (1. ميشود( شناخته آ�ن صنعتگرضامن شود، تلف دهنده فرمايش به آ�ن تسليمی �ز قبل شده ساخته �گرشیبعمل( 2) تأخير موجب، بدون او و شود، تسليم را شده ساخته شی تا داده اخطار دهنده بفرمايش صنعتگر و شده ختم معينه مدت که گردد تلف زمانی در مذکور شی اگر

. باشد گرفته صورت وی �جير�ن يا و صنعتگر قصور سبب به �تلاف �ينکه مگر نميشود، شناخته مسوول صنعتگر باشد، آ�ورده:1519مادۀ

. ميگردد رعايت فروش به متعلق �حکام حالت درين فرستد، می خود صنعت محل �ز غير ديگری محل به دهنده فرمايش مطالبه �ساس به ر� شده ساخته شی صنعتگر �گر:1520مادۀ

. باشد می حايز د�رد، تصرف در و ساخته �يکه شی بالای ر� حبس حق مقاوله لحاظ �ز خود طلب بر�ی صنعتگر:1521مادۀ

(1 . اجرت( صنعتگر برای اينکه بر مشروط باشد نموده شروع شده داده فرمايش شی ساختن به صنعتگر چه گر نمايد، مطالبه را عقد فسخ توانند می وی ورثه و دهنده فرمايش. باشد گرفته صورت طورديگری مو�فقه �ينکه مگر بپرد�زند، ر� شده تهيه مو�د خساره و شده مصرف مو�د قيمت کردگی، کار

(2. دهد( تنزيل کو�يف و حالات و �يجابات به مطابق ر� خساره جبر�ن تو�ندمقد�ر می محکمه:1522مادۀ

(1: نمايد( خساره جبر�ن مطالبه شدن متضرر درصورت و فسخ ر� مقاوله صنعتگر به �خطار �ز بعد آ�تی حالات در تو�ند می دهنده فرمايش1. نکند- شروع خود تعهد �جر�ی به معقول مدت خلال در مؤجه عذر بدون صنعتگر حالتکيه در2. آ�ورد- بعمل أاخير ت شده د�ده فرمايش شی دهی تسليم به معیينه مدت خلال در صنعتگر حالتيکه دربه ( ۲) صنعتگر کتبی و صريح مطالبه وجود با و باشد مربوط دهنده فرمايش به که باشد �مری يا و خطاء �ز ناشی صنعتگر جانب �ز تعهد �جر�ی عدم و أاخير ت �گر

. نمايد مطالبه ر� و�رده خسارۀ جبر�ن و فسخ ر� عقد تو�ند می صنعتگر باشد، نپرد�خته آ�ن �يفای:1523مادۀ

. �ز پيش که کاری تناسب به مگر نمايد مطالبه ر� ثمن قبض تو�ند نمی صنعتگر شود، منقطع کنندگان مقاوله �ر�ده �ز خارج سبب به شروع �ز بعد تعهد أا �يف هرگاه. باشد نموده تهيه تعهد �نقطاع

:1524مادۀ و دهنده فرمايش بر�بر در ر� مستقيم دعوی حق ميشوند، �ستخد�م مقاوله درعقد �جير�نيکه و کارگر�ن

. باشد مکلف صنعتگر بر�ی آ�ن �د�ی به دهنده فرمايش که باشند می د�ر� مبالغی حدود در باشد، شده تهيه وی مفاد به شده د�ده فرمايش شی شخصيکه يا�شخاصيکه ساير و �ول کننده مقاوله طرف �ز دومی کنندگان مقاوله مينمايند، کسب محکمه حکم صدور �ز بعد �لذکر فوق مبالغ بر ر� �متياز حق مذکور �شخاص

. ند�رند دهنده فرمايش عليه ر� مستقيم دعوی حق نمايند، می تهيه صنعتگر به ر� �وليه مو�دعامه - قسمتسوم مرافق تعهدات

:1525مادۀ آن بموجب و ميگردد عقد شرکت و حکومت يا فرد و حکومت بين بوده، انتفاعی صفت دارای عامه مرافق Sادارۀ ازآن غرض که عقديست عامه، مرافق تعهدات

. ميشود گذ�شته متعهد �ختيار به معیين مدت بر�ی عامه مر�فق �ز �ستفاده:1526مادۀ

مصرحۀ شروط مطابق �جرتيکه بمقابل معمول طور ر� لازمه خدمات مقابل طرف بر�ی تا ميکند تعهد بندد، می د�ر�ن معامله با عقديکه بموجب عامه متعهدمر�فق. ميدهد �نجام ميد�رد، �يجاب مربوط قو�نين �حکام و کار طبيعت شروطيکه و عقد

:1527مادۀ معامله( 1) بين خدمات �نجام و �جرت تاديۀ مورد در ر� تام مساو�ت �ست مکلف عامه، مر�فق متعهد

. آن مخالف متعاقدين و بوده الرعايت گرددواجب می تعيين حکومت طرف از نرخيکه نمايد، می عقد داران بامعامله متعهد عقوديکه درمورد نمايند تأمين خود داران. . باشد می أ� �لاجر مرعی أاثيربماقبل ت بدون تعديل منظوری تاريخ �ز جديد نرخ نمايد، ومنظور د�نسته لازم ر� نرخ �ين تعديل �گرحکومت تو�نند نمی کرده مو�فقه

(2 . آنر( تکميل تواند می باشد، نموده اخذ معینه نرخ از کمتر متعهد اگر نمايد مطالبه آنرا استرداد ميتواند باشد، نموده تاديه معيینه نرخ از تر زياده داريکه معامله. . ميشود شناخته باطل حکم �ين خلاف ديگربه مو�فقه هرنوع و نمايد مطالبه ر�

:1528مادۀ (1 . متعهد( نمايد �تخاذ ر�کبين سلامت بر�ی ر� لازمه �حتياط �ست مکلف �شخاص ونقل حمل متعهد

. �ينکه مگر باشد می ميگردد،مسوول عايد �شخاص به شدن وپائين نقل شدن، سو�ر هنگام آ�سيبيکه �ز. است بوده وی Sارادۀ بدون خارجی سبب از ناشی آسيب که نمايد ثابت

(2. نميشود( تلقی خارجی سبب �ز ناشی متعهد، جانب �ز آ�لات بعضی غيرقانونی �ستعمال سبب به آ�سيب رسيدندوم فصل

کار عقداول عمومی - قسمت احکام

:1529مادۀ شود می متعهد معین �جرت بمقابل وی رهنمائی تحت ر� ديگر طرف به خدمت �نجام طرفين �ز يکی آ�ن بموجب که عقديست �ز عبارت کار، .عقد

:1530مادۀ


آن( 1) به مربوط عرف و خاص قوانين تابع آن، به مربوط امور نگرديده تطبيق منازل مستخدمين مورد در و زراعتی کارگران مورد در فصل اين مندرج احکامميباشد.

(2. ميگردد( تطبيق باشد، ند�شته مغايرت دولت �جير�ن و کارگر و کار قو�نين با�حکام جائيکه تا دولت �جير�ن و کارگر�ن ساير مورد در فصل �ين مندرج �حکامو( 3) تصنيف تنظيم، به مربوط �حکام �ستخد�م، شر�ئط توليد و عايد مفاد فيصدی در �شتر�ک �جوره �قل حد کر�يه، و سفريه مريضی، قانونی، های رخصتی

قانون احکام تابع نشده، پيشبينی قانون درين که کارگر و فرما کار های مکلفيت و امتيازات حقوقی، اجتماعی، تأمينات ساير و تقاعد ها، مويده کار، تقسيم. ميباشد خاصدوم عقد - قسمت ارکان

:1531مادۀ . باشد نموده تصريح آ�ن خلاف به قانون �ينکه مگر نميباشد، شرط خاص کارشکل درعقد

:1532مادۀ . د�رد جو�ز معين غير و معين مدت با معين خدمت بر�ی کار عقد

:1533مادۀ . اطالع را ديگر طرف قبل ماه دو حداقل براينکه مشروط نمايند اقدام عقد فسخ به باشند، خواسته وقتی هر توانند می طرفين نباشد، معين عقد در مدت هرگاه

. باشد د�ده:1534مادۀ

تلقی شده تجديد معین غير مدت برای مدت، انقضای از بعد استمرارطرفين صورت در و ميگردد منتهی بخود خود مدت بانقضای باشد، معین عقد مدت هرگاهميگردد.

:1535مادۀ . نحويکه به آ�نر� محکمه عرف، موجوديت عدم صورت در گردد می تعيین مثل �جرت جاري، عرف مطابق باشد، نگرديده تصريح عقد در �جرت مقد�ر هرگاه

. نمايد می تعيين گردد، أامين ت عد�لتعقد - قسمتسوم احکام

اجير - وجايب اول مبحث:1536مادۀ

: است مکلف آتی امور به کارگر1. عادی- شخص مانند آن در توجه و مستقيم بصورت کار اجرای2. نياورد- بار ر� خطری آ�ن �جر�ی و نبوده عامه آ�د�ب يا قانون يا عقد مخالف کارهای شامل بر�ينکه مشروط شده، مو�فقه کار ساحه در کار صاحب �و�مر �جر�ی

:1537مادۀ گرداند،( 1) واقف کار Sعمدۀ اسرار به را وی که باشد طوری کارگر به شده سپرده کار طبيعت هرگاه

يا و نمايد رقابت فرما کار با تو�ند نمی عقد مدت �نتهای �ز بعد کارگر که نمايند مو�فقه ميتو�نند طرفين. است رقابت در کارفرما با که نمايد اشتراک پروژه در

(2: ميباشد( ضروری آ�تی شر�يط رعايت مو�فقت �ين صحت بر�ی1. باشد- رسيده رشد سن به عقد �نعقاد حين کارگر2. باشد- کارفرما جايز مصالح �ز حمايت ضرورت �ند�زۀ به منحصر کار نوعيت و مکان زمان، حيث �ز کارگر بر و�رده محدوديت3. باشد- ند�شته عد�لت منافی تاثيری �قتصادی ناحيه �ز کارگر آ�ينده به مو�فقت �ين4. باشد- شده تعيين خساره به متناسب محدوديت �ز ناشی خساره جبر�ن کارگر بر�ی عقد در

:1538مادۀ . يا و باشد گرفته صورت ديگری طور مو�فقه �ينکه مگر کارگرميباشد شخص به مربوط �ختر�ع حقوق و �متياز�ت شود موفق �ختر�ع به کار �ثنای در کارگر هرگاه

. ايجابات به مطابق را مناسب پاداش و مکافات است مکلف کار صاحب آنهم با باشد آمده بعمل ابتکار و اختراع منظور به کار صاحب طرف از کارگر استخدام. کارگربپرد�زد به عد�لت

:1539مادۀ نزد معيینه مدت �ز �جير، بيشتر وظيفه �جباری دو�م موجب که باشد طوری شرط و آ�مده بعمل مو�فقه جز�ئی شرط به رقابت �متناع، �ز تخلف صورت در هرگاه

. . برد می بين �ز نيز ر� رقابت عدم شرط آ�ن بطلان شده، پند�شته باطل مذکور شرط گردد کار صاحبوجايب – دوم کار مبحث صاحب

:1540مادۀ : است مکلف آتی امور به کار صاحب

1. قانون- اين احکام مطابق اجير اجرت Sتاديۀ2. خطر- از او حمايت و اجير سالمت تأمين برای الزم وسايل تهيه3. باشد- عقد �لتز�مات �ز وی بر�ئت و �جرت مقد�ر کار، نوع کار، به �جير خروج و دخول تاريخ متضمن که عقد �نتهای �ز بعد تصديق �عطاء4. گرديده- تسليم وی به �جير طرف �ز تصاديقيکه و �ور�ق �عادۀ5. باشد- شده تصريح خاص قانون در هائيکه سايرمکلفيت

:1541مادۀ باجرای گردد، می راجع کار صاحب به که اسبابی بنابر مگر نمايد، کاراعالم باجرای را خود آمادگی گرديده حاضر وظيفه انجام برای معيینه ميعاد در اجير هرگاه

. ميشود شناخته ميعاد همان �جرت مستحق نتو�ند، پرد�خته کار:1542مادۀ

أاديه بت نمايد، فسخ ر� عقد گردد، فسخ موجب �جيرکه در عيب يا عذر موجوديت بدون مدت �نقضای �ز قبل کار صاحب و بوده معيین کاردرعقد مدت هرگاه. ميگردد مکلف تعويض به عند�لايجاب و مدت تمامی �جرت

:1543مادۀ ( مو�د مندرج �لتز�مات �يفای بر علاوه �ست مکلف کار که( 1542-1541-1540صاحب بپرد�زد وظايفی بانجام قانون �ين

. است شده شناخته مکلف خاص قوانين مطابقکار – عقد انتهای مبحثسوم

:1544مادۀ


مو�د ) �حکام رعايت .1534- 1533با ميگردد( منتهی گرفته صورت عقد آ�ن بمنظور کاريکه �تمام با معینه مدت بانتهای کار عقد قانون �ين:1545مادۀ

مستحق معینه مدت در اخطار عدم اثر از که خساره برجبران عالوه ديگرميتواند طرف باشد، طرفين از يکی جانب از حق استعمال سوء از ناشی عقد فسخ هرگاه. نمايد مطالبه نيز ر� حق �ستعمال سوء �ثر در عقد فسخ �ز ناشی و�رده خساره جبر�ن ميشود،

:1546مادۀ تو�ند می محکمه گردد، تلقی کننده �جيرفسخ ًا� ظاهر و سازد و�د�ر �نفصال به ر� �جير که شود آ�ن باعث عقد شر�يط مخالف لازمۀ مد�خله با کار صاحب هرگاه

. سازد محکوم تعويض به ر� کار صاحب:1547مادۀ

اجير خدمت مدت گرفته، صورت آن بر عقد کاريکه طبيعت جاريه، عرف آمده، بوجود حق استعمال سوء از ناشی انفصال از که تعويض مقدار تعیين در محکمه. گيرد می نظر در ر� و�رده ضرر �ند�زۀ و

:1548مادۀ : نمايد �قد�م عقد فسخ به قبلی �خطار بدون کارميتو�ند صاحب آ�تی �حو�ل در

1. باشد- نموده �ر�ئه جعلی جو�ز و تصاديق يا نموده معرفی و�قعی غير ر� خود شهرت �جير حاليکه درصورت- 2 وی تعيين تاريخ از ماه سه خالل در انفصال اينکه بر مشروط نتواند، نموده حاصل را کار صاحب رضائيت کار نامزدی دوره در شخص حاليکه در

گيرد.کار،- 3 صاحب به مادی خساره رسانيدن مقصد اجيربه جانب از تقصيری يا عمدی عمل وقوع حال در

مدت ) درخالل موضوع اطالع اينکه بر نتيجۀ( 24مشروط در �تهام و شده د�ده قانونی صلاحيت با شخص به آ�ن وقوع تاريخ �ز ساعت. گردد ثابت تحقيق

�ز- )4 متجاوز غيرحاضری حال .15در معقول( عذر بدون متوالی بصورت هفته يک يا يکسال در روز5. اجير- طرف از برعقد مرتب وجايب ايفای عدم حال در6. اجير- طرف از کار دستگاه به مربوط تجارتی يا صناعتی اسرار افشای ثبوت حال در7. اخالق- و داری امانت شرف منافی جنحه يا بجنايت اجير محکوميت حال در8. کار- اجرای هنگام کار دستگاه در اجير بر عامه آداب مخالف جرم ارتکاب اثبات حال در9. آن- سبب به يا کار اثنای در مديره هيأت اعضای از يکی يا رئيس اجيرعليه تجاوز حال در

:1549مادۀ (1: دهد( ترک ر� کار و فسخ ر� عقد قبلی �خطار بدون �جيرميتو�ند آ�تی �حو�ل در1. باشد- نگذشته بکار وی شمول تاريخ �ز روز سی �ز زياده بر�ينکه مشروط باشد، کارگرفته غش �ز وی عليه عقد کارهنگام صاحب حاليکه در2. نپرد�زد- گرديده مکلف عقد و قانون �حکام مطابق که خود وجايب بانجام کار صاحب حاليکه در3. شود- عامه آ�د�ب مخالف فعل مرتکب وی عايله، �فر�د �ز يکی يا �جير بر�بر در کار صاحب حاليکه در4. نمايد- تجاوز �جير عليه ضرب با وی نماينده يا کار صاحب حاليکه در5. . نپرد�زد- لازمه تد�بير باتخاذ آ�ن �ز علم وجود با کار صاحب بر�ينکه مشروط نمايد تهديد ر� �جير صحت يا سلامت خطربزرگ حاليکه در(2. ميشود( شناخته تعويض مستحق دهد، ر�ترک کار فوق فقرۀ مندرج �سباب �ز يکی بنابر �جير درصورتيکه

:1550مادۀ تعديل يا بيع زمان در که کار عقد تمامی دهد، رخ آن در تعديلی ديگر تأسيسات به آن مزج يا الحاق نسبت به يا شود، فروخته تأسيسات با تجارتخانه هرگاه . حقوق و اجرت پرداخت مسوول تضامن بصورت سابقه کار صاحب و جديد کار صاحب ماند می باقی خود نفاذ بحال اجير و جديد کار صاحب بين بوده مرعی

. ميباشند تعويض:1551مادۀ

. ميگردد فسخ �جيرعقد وفات به �ما باشد، شده رعايت وی شخصيت قر�رد�د عقد در �ينکه مگر نميگردد، فسخ کار صاحب وفات به کار عقد:1552مادۀ

�جيربه وفات درحال و �جير به �ست مکلف کار صاحب شود، فسخ عقد کار�جيرگردد، دو�م مانع که ديگری مجبره ياسبب طولانی مريضی يا �جير وفات باثر هرگاه. ميشود تعيين نامه مو�فقت يا و خاص قو�نين توسط خساره مقد�ر باشد، �خطار بدون �نفصال حالت خسارۀ معادل که بپرد�زد ر� تعويضی �و فرع يا زوجه

:1553مادۀ �ز معیين فيصدی و مفاد در �شتر�ک �لزحمه حق به متعلق دعوی مگر�ينکه شود، نمی شنيده عقد �نتهای تاريخ �ز يکسال �نقضای �ز بعد کار عقد �ز ناشی دعوی

. صورت آخرين به مطابق را اجير باستحقاق مربوط توضيحات کار صاحب که ميگردد آغاز تاريخی از يکسال زمان مرور مدت اينصورت در باشد فروشات قيمت. نمايد تسليم وی به حساب

سوم فصلوکالت


. ميسازد خود مقام قايم معلوم و قانونی تصرفات در ر� ديگری شخص مؤکل آ�ن بموجب که عقديست وکالت،:1555مادۀ

ر� عقد معنی که باشد کسی هم وکيل و بوده د�ر� ر� قانونی تصرفات صلاحيت گيرد، می وکيل آ�نچه مورد در ًاا شخص مؤکل که �ست شرط وکالت صحت بر�یبد�ند.:1556مادۀ

. ند�رد صحت وکيل تصرف آ�ن �ز پس گرديده رد وکالت نمايد، رد آ�نر� بوکالت آ�گاهی �ز بعد وکيل درصورتيکه ميباشد، شرط بوکالت وکيل علم:1557مادۀ

. است صحيح آينده به موکول يا شرط به معلق مقيد، مطلق، بصورت گرفتن وکيل:1558مادۀ

. . د�رد ر� سابقه وکالت حکم بعدی �جازه نيست گرفتن وکيل حکم در فرستادن و د�شته ر� گرفتن وکيل حکم �مر و �جازه

:1559مادۀ . د�رد جو�ز نيز وکيل توسط آ�ن �نجام دهد، �نجام ًاا مستقيم ميتو�ند مؤكل که ر� هرعقدی


:1560مادۀ �د�ره( 1) �عمال در صرف ر� وکالت صفت وکيل باشد، آ�مده نه قانونی عمل نوعيت به تخصيص هيچگونه آ�ن در و گرديده ذکر مطلق طور عام �لفاظ به وکالتيکه

. ميکند کسبو( 2) حفظ به مربوط درکارهای نکند تجاوز سال سه �ز آ�ن مدت بر�ينکه مشروط مؤکل، مال د�دن �جاره

�د�ره �عمال جمله �ز ذو�ليدی دعوی و مستحيل دعوی رفع سعی وثيقه، در رهن عقد، ثبت زمان، مرور ساختن منقطع وی، حقوق قبض و دين پرد�خت مؤکل، �مو�ل نگهد�شت. . ميباشد شامل �د�ره �عمال در زر�عتی وآ�لات مو�شی خريدن و تلف زود زر�عتی محصولات بيع مانند نمايد، �يجاب آ�نر� �د�رۀ عمل �يکه حقوقی تصرفات سلسلۀ ميشود محسوب

:1561مادۀ . ميباشد مقيد نمايد، �قتضاء جاری عرف و �مر طبيعت که ضروری تو�بع و وکالت در �مورمعین جر�ی با وکيل مقيده وکالت در

:1562مادۀ (1. . باشد( می لازم دعوی �قامه و قسم توجيه حکميت، �قر�ر، صلح، باشد �د�ره به مربوط غير حقوقی تصرفات ساير در قانونی عمل نوع در وکالت ساختن مقيدشرط( 2) قانونی عمل موضوع و نوعيت در وکالت تقييد عاريت و هبه عقد، مانند تبرع، تصرفات در

است.دوم وکالت - قسمت احکام

:1563مادۀ صورت در را مؤكل موافقه اغلب گمان به که باشد طوری ظروف و احوال و بوده ناممکن مؤكل به وی رجوع اينکه مگر نمايد، تجاوز وکالت Sشدۀ تعيين حدود از نميتواند وکيل

. نمايد �بلاغ بمؤكل أاخير ت بدون وکالت حدود �ز ر� خود تجاوز �ست مکلف وکيل صورت درين بسازد و�نمود �بلاغ:1564مادۀ

توجه �ز بيشتر توجه به وجه هيچ به و نمايد می خود شخصی در�مور که نمايد توجه چنان وکالت تنفيذ در �ست مکلف وکيل باشد، �جرت بدون وکالت هرگاه. باشد نمی مکلف عادی، شخص

:1565مادۀ . ميگردد مکلف شده، �ستعمال مقد�ر تعويض به �ستعمال تاريخ �ز آ�ن غير در نمايد، �ستعمال خود شخصی منافع به ر� مؤکل مال تو�ند نمی وکيل

:1566مادۀ . بدهد حساب صورت مؤکل به وکالت ختم در و گرد�ند مطلع ًاا فوقت ًاا وقت ر� مؤکل خود وکالت مربوط آ�ت �جر� �ز �ست مکلف وکيل

:1567مادۀ . �ز يکی تجاوز باشد آ�نها مشترک خطاء نتيجه برمؤكل عايد ضرر يا نبوده تجزيه قابل وکالت بر�ينکه مشروط د�رند، تضامنی مسووليت و�حد عقد به متعدد وکلای

. آ�ورد نمی بار ر� تضامنی مسووليت آ�ن، تنفيذ در وی آ�ت �جر� سوء يا وکالت حدود �ز متضامن وکلای:1568مادۀ

. اجرای مگراينکه بپردازند عمل اجرای به جمعی دسته بصورت اند مکلف باشد، نشده داده اجازه انفرادی اجراآت به و تعيين متعدد وکالی واحد عقد به هرگاه. نباشد ممکن دعوی، مانند آ�ن در �جتماع يا ند�شته �حتياج ر�ی تبادل به آ�ن �مثال و دين تاديۀ مانند عمل

:1569مادۀ (1. نمايد( �نتخاب وکيل بحيث ر� ديگری شخص مؤكل �ذن بدون تو�ند نمی وکيل(2 . شناخته( مؤکل وکيل دوم وکيل صورت �ين در نمايد تعيين وکيل بحيث مؤكل �جازه به ر� ديگری شخص ميتو�ند گردد، مفوض وکيل بر�ی عمل �جر�ی هرگاه

. نميگردد عزل �و وفات يا �ول وکيل بعزل شده:1570مادۀ

. اجراء اجرت به که باشد اشخاصی Sجملۀ از وکيل باشد نشده شرط اجوره اگر ميگردد معینه اجرت مستحق عمل اجرای به وکيل باشد اجرت به وکالت هرگاه. ميشود شناخته متبرع آ�ن درغير و مثل �جرت مستحق مينمايد وظيفه

:1571مادۀ ميشود( 1) تلقی چنان بوده مسوول نايب عمل �ز نمايد مؤظف خود �ز نيابت به وکالت تنفيذ در ر� ديگری شخص باشد شده د�ده �جازه آ�نکه بدون وکيل هرگاه

. د�رند تضامنی مسووليت نايب و وکيل باشد د�ده �نجام آ�نر� ًاا شخص که(2. ميشود( شناخته مسوول رهنمائی در ياخطا نايب �نتخاب در خطا مورد در تنها وکيل باشد شده د�ده معین شخص تعيين بدون نايب گرفتن �جازه وکيل به �گر

:1572مادۀ . بپرد�زد بوکيل وکالت تنفيذ در ر� وکيل عادی مصارف �ست مکلف مؤکل

:1573مادۀ . ميرسد وکالت عادی �جر�ی سبب به خطاء �رتکاب بدون وکيل به که ميباشد ضرری مسوول مؤکل

:1574مادۀ . ميگردد تطبيق نمايد می معامله وکيل با ثالثيکه شخص يا مؤکل و وکيل برعلايق قانون �ين در شده پيشبينی نيابت �حکام

خريد - قسمتسوم برای وکالت:1575مادۀ

. . ميکند کفايت ثمن تعيين شی مقد�ر تعيين در باشد معلوم آ�ن مقد�ر و ياجنس عين ميشود خريده که شی که، �ست شرط خريد به وکالت صحت بر�ی:1576مادۀ

. نمايد خريد�ری باشد خو�سته که جنس هر و هرنوع �ز ميتو�ند وکيل د�شته صحت وکالت نوع �ين باشد گرديده تفويض وکيل بر�ی مجهول شی خريد�ری �مر هرگاه:1577مادۀ

(1. باشد( شده توضيح آ�ن ثمن گرچه ند�رد صحت وکالت باشد فاحش شی جهالت و گرديده تفويض وکيل بر�ی مجهول شی خريد�ری �مر هرگاه(2. باشد( نشده توضيح آ�ن ثمن گرچه د�رد صحت وکالت باشد نکرده بيان آ�نر� نوع د�ده تذکر ر� شی جنس طوريکه نبوده، فاحش شی جهالت صورتيکه در

:1578مادۀ . نميشود شمرده نافذ مؤكل حق در خريد�ری �ين نمايد خريد�ری ر� ديگری نوع وکيل و نمايد تعيين ميشود خريد�ری وکيل توسط که ر� شی نوع مؤکل هرگاه

:1579مادۀ . باشد مؤکل نفع به �ينکه مگر نمايد مخالفت آ�ن �ز شی خريد در نميتو�ند وکيل گردد مقيد وکالت هرگاه

:1580مادۀ به وکيل که صورتی در و ميگردد مکلف آ�ن بقبول مؤكل نمايد خريد�ری نسيه بصورت آ�نر� وکيل و نموده تعيين نقد بصورت معین شی خريد�ری بر�ی ر� ثمن �ند�زه مؤكل هرگاه

. ميشود شناخته ملزم آ�ن به وکيل کند خريد�ری نقده بصورت آ�نر� ولی شده مامور نسيه بصورت خريد�ری:1581مادۀ


نگاه خود نزد مؤكل �ز آ�ن ثمن حصول زمان �لی ر� مبيعه ميتو�ند و د�شته مؤكل بر ر� رجوع حق بپرد�زد خود شخص مال �ز ر� مبيعه ثمن، خريد بر�ی وکيل هرگاه. باشد. پرد�خته نه بايع به آ�نر� ثمن گرچه د�رد

:1582مادۀ مؤکل از الحال فی را ثمن تواند نمی وکيل و باشد می مؤجل مؤکل حق در باشد نحويکه هر به وی خريداری گردد مامور مؤجل طور شی خريد برای وکيل هرگاه

. نمايد مطالبه مؤکل �ز �لحال فی ر� ثمن تو�ند می وکيل نمايد مؤجل ر� ثمن مؤكل و باشد شده مامور نقد طور شی خريد به وکيل صورتيکه در مگر نمايد مطالبه:1۵83مادۀ

خريداری ديگری جنس به يا معینه ثمن از بيشتر ثمن به آنرا مگراينکه نمايد خريداری خود برای مؤكل غياب در را نظر مورد شی تواند نمی معین شی بخريد وکيل. باشد نموده

:1584مادۀ . بفروشد خود مؤکل به ر� خود مال نميتو�ند بخريد وکيل

:1585مادۀ . خود مؤکل به آ�نر� که صورتی در نمايد رد آ�نر� تو�ند می باشد نزدش در هنوز شی حاليکه در بيابد ر� قديمی عيب شده خريد�ری شی در خريد، بر�ی وکيل هرگاه

. تو�ند نمی نموده رد عيب سبب به آ�نر� مؤکل �جازه بدون باشد نموده تسليم:1586مادۀ

کاسته( 1) چيزی آ�ن ثمن �ز شده تحميل برمؤکل خساره گردد، ناقص يا رفته بين �ز وکيل تجاوز بدون �گر د�شته، ر� �مانت حيثيت خريد، بر�ی وکيل نزد مبيعهنميشود.

(2. ميگردد( لازم وکيل بر آ�ن ثمن گردد ناقص يا رفته بين �ز زمان عين در و د�شته نگاه خود نزد ر� شی ثمن حصول نسبت وکيل �گر

:1587مادۀ . نمايد �قاله مؤكل �جازه بدون ر� بيع نميتو�ند بخريد وکيل

چهارم فروش - قسمت به وکالت:1588مادۀ

بيشتر آن قيمت از ثمن صورتيکه در مگر ندارد، جواز او نفع به آنها شهادت که بفروشد اشخاصی باالی است وکيل آن بيع به که را ای شی نميتواند بفروش وکيلباشد.:1589مادۀ

مؤکل( 1) Sاجازۀ به و منعقد بيع تخلف صورت در بفروشد ازآن کمتر ثمن به را شی میتواند نه بفروش وکيل باشد شده تعيين مؤکل طرف از شی ثمن هرگاه. باشد می موقوف

(2. ميشود( د�نسته ثمن نقصان ضامن نمايد تسليم مشتری به ر� مبيعه و فروخته مؤکل �جازۀ بدون آ�ن ثمن �ز کمتر مقد�ر به ر� مالی وکيل �گر:1590مادۀ

. باشد نموده تصريح آ�ن به مؤکل گرچه کند خريد�ری خود بر�ی �ست مامور آ�ن فروش به که ر� شی نميتو�ند وکيل:1591مادۀ

. باشد نکرده �مر وی به مؤکل گرچه بگيرد ضامن مشتری �ز ميتو�ند وکيل شود فروخته نسيه بصورت فروش وکيل طرف �ز شی هرگاه:1592مادۀ

و شده �لذمه بری مشتری مؤکل، به آ�ن تاديۀ صورت در ورزد �متناع مؤکل به ثمن تاديۀ �ز میتو�ند مشتری و مؤکل حق نه باشد می فروش وکيل حق ثمن قبض. کند مطالبه وکيل �ز ر� ثمن تو�ند نمی مؤکل

:1593مادۀ . نمايد تسليم مشتری به باشد معجل بصورت عقد حاليکه در ثمن قبض �ز بعد ر� مبيعه �ست مکلف وکيل

:1594مادۀ . گردد نمی مکلف خود مال �ز ثمن تاديۀ به نکند قبض �ست فروخته که ر� آ�نچه ثمن که زمانی تا فروش وکيل

:1595مادۀ . باشد می مکلف مشتری �ز مکمل ثمن تحصيل به وکيل باشد �جرت مقابل به وکالت هرگاه

:1596مادۀ مؤکل به آنرا يا و بوده وکيل نزد ثمن که اين از اعم ميکند مطالبه وکيل از آنرا اعاده باشد پرداخته را ثمن که صورتی در مشتری شود برده استحقاق به مبيعه هرگاه

بر استحقاق حين باشد نموده تسليم مؤکل به را ثمن مشتری ودرحاليکه ميکند رجوع مؤکل به باشد نموده تأديه را ثمن درصورتيکه وکيل و باشد نموده تسليم. نمايد می رجوع مؤکل

:1597مادۀ باشد می ملزم مؤكل به ثمن تاديه به وکيل نشده تلقی نافذ مؤكل حق در عقد مگر نمايد �قاله خود مؤكل �جازه بدون ر� بيع ثمن قبض �ز قبل ميتو�ند فروش وکيل

. نمايد �قاله ر� بيع ثمن قبض �ز بعد نميتو�ند وکيل:1598مادۀ

. ميگيرد صورت مؤکل �ز �عاده مطالبه باشد شده د�ده تسليم مؤکل به ثمن درصورتيکه وکيل �ز ر� ثمن �عاده کند مشاهده مبيعه در ر� د�يم عيب مشتری هرگاهپنجم دعوی - قسمت به وکيل

:1599مادۀ . ميگردد درج رسمی وثيقه در دعوی به وکالت ميباشد صحيح �ست لازم گرفتن وکيل در آ�ن تصريح که حقوق سائر و عين دين، �ثبات بر�ی دعوی به وکالت

:1600مادۀ . ند�رد مؤکل خاص �جازه بدون ر� خصومت صلح به وکيل صلح صلاحيت دعوی به وکيل

:1601مادۀ قانون احکام مطابق مؤکل مگراينکه ميشود پنداشته صحيح محکمه نزد باشد شده تفويض مؤکل طرف از وی به اقرار صالحيت حاليکه در دعوی به وکيل اقرار

. باشد شده منع آ�ن �ز مدنی محاکمات �صول:1602مادۀ

. گردد می عزل مؤکل عليه �قر�ر به وکيل باشد نموده منع خود عليه �قر�ر �ز ر� وکيل مؤکل هرگاه:1603مادۀ


گيرنده �جاره به ميشود، د�ده �جاره به که ر� چيزی عين �ست مکلف و د�شته خود مؤكل �جازه به ر� �جرت قبض و �جاره �ثبات در مخاصمت حق �جاره به وکيل. نمايد تسليم

:1604مادۀ به وکالت باشد شده تصريح وکالت عقد در آ�نکه مگر باشد نمی قبض به وکالت مستلزم دعوی به وکالت

. نيست دعوی به وکالت مستلزم قبض:1605مادۀ

. نمايد أ� �بر آ�ن �ز يا و بخشش عليه مدعی به ر� به مدعی نميتو�ند دعوی به وکيلوکالت - قسمتششم انتهای

:1606مادۀ : ميگردد منتهی ذيل �حو�ل �ز يکی در وکالت

1. گرفته- صورت آ�ن در وکالت که عملی �تمام حالت در2. وکالت- معینه مدت انتهای حالت در3. مؤكل- يا وکيل وفات درحالت4. مؤكل- يا وکيل اهليت زوال حالت در

:1607مادۀ باشد گرفته تعلق غير حق وکالت به �ينکه مگر نمايد �بلاغ وکيل به ر� موضوع �ينکه شرط به نمايد عزل وکالت �ز ر� خود وکيل باشد خو�سته وقتی هر ميتو�ند مؤكل

. سازد منتهی يا مقيد ر� وکالت تو�ند نمی شده، عقد �و نفع به وکالت که شخصی قبولی بدون مؤكل آ�نصورت در:1608مادۀ

. ماند برکنار �تلاف خطر �ز که برساند مرحله به نموده شروع که ر� �عمالی �ست مکلف وکيل وکالت �نتهای حالات تمام درچهارم فصلوديعت


گذ�شته حفاظت جهت ديگری شخص نزد �مانت طوری ماليکه و مينمايد تفويض ديگری به ر� خود مال حفظ صلاحيت مالک آ�ن بموجب که عقديست وديعت. ميشود ناميده وديعت ميشود

:1610مادۀ . باشد شده قبض آ�مده ذو�ليدی و تصرف تحت گيرنده وديعت طرف �ز و بتو�ند شده گذ�شته وديعت به شی که آ�نست وديعت عقد، صحت شرط

دوم . - قسمت ميشود گذاشته وديعت وی نزد التزاماتشخصيکه:1611مادۀ

. شود تسليم ًاا ياحکم ًاا حقيقت ر� وديعه که �ست مکلف ميشود گذ�شته وی نزد وديعت مال شخصيکه:1612مادۀ

. نمايد می خود مال حفاظت به که نمايد توجه آ�ن حفاظت به طوری �ست مکلف ميشود �وگذ�شته نزد وديعت مال شخصيکه:1613مادۀ

. باشد شده تصريح آ�ن خلاف به درعقد مگر�ينکه نمايد مطالبه �جرتی وديعه حفاظت درمقابل تو�ند نمی شده گذ�شته وی نزد وديعت مال شخصيکه:1614مادۀ

بوجود آ�ن حفاظت در گيرنده وديعت تقصير يا تجاوز �ثر در آ�ن رفتن بين �ز �ينکه مگر باشد، نمی آ�ن رفتن بين �ز ضامن گيرنده وديعت و �ست �مانت وديعه مال . باشد آ�مده

:1615مادۀ مکلف ضمان به شده گذاشته او نزد وديعه مال شخصيکه باشد ممکن آن از جلوگيری که يابد نقصان يا رفته بين از اسبابی بنابر و بوده اجرت با وديعت هرگاه

ميگردد.:1616مادۀ

استعمال آنرا مالک اجازه بدون صورتيکه در نمايد استفاده آن از و استعمال را وديعت مال مالک اجازه بدون نميتواند شده، گذاشته او نزد وديعه مال شخصيکه. ميشود شناخته ضامن �حو�ل حسب ببرد بين �ز يا �ستهلاک

:1617مادۀ �جاره نزد وديعه مال هرگاه تخلف صورت در بدهد رهن يا عاريت �جاره، به ديگری شخص به آ�نر� مالک �جازه بدون نميتو�ند شده، گذ�شته �و نزد وديعه شخصيکه

گذ�شته �و نزد وديعه مال شخصيکه يا گيرنده رهن گيرنده، عاريت گيرنده، �جاره �ز ضمان مطالبه در آ�ن مالک برود بين �ز گيرنده رهن يا گيرنده عاريت يا گيرنده. باشد می مختار شده

:1618مادۀ تخلف صورت در نمايد تعيين آن حفاظت برای را مکانی يا منع وديعه بامال مسافرت از شده گذاشته وديعت به او نزد مال که را شخصی وديعه مال مالک هرگاه

. . نمايد ثابت ر� خود قصور عدم �ينکه مگر شود می شناخته ضامن مذکور شخص برود بين �ز وديعه مال هرگاه:1619مادۀ

به باشد متعذر آ�ن تميز که نمايد خلط طوری ديگری شخص مال يا خود شخص مال با مالک �جازه بدون آ�نر� شده گذ�شته �و نزد وديعه مال شخصيکه هرگاه . گرديده تلقی ملکيت شريک شده گذ�شته �و نزد وديعه مال شخصيکه باشد گرفته صورت مالک جازه با وديعه مال خلط حاليکه در ميشود مکلف ضمان پرد�خت

. نميشود شناخته ضامن تقصير بدون مال رفتن بين �ز صورت در و:1620مادۀ

رود( 1) بين �ز وديعه مال �گر تخلف صورت در گذ�رد وديعت به ديگری شخص نزد مالک �جازه بدون آ�نر� نميتو�ند شده گذ�شته �و نزد وديعه مال شخصيکه . دوم شخص بر وی شود گرفته �ول شخص �ز ضمان صورتيکه در ميباشد مختار دوم شخص يا شده گذ�شته �و نزد وديعت �وليکه شخص �ز ضمان �خذ در مالک

. ند�رد ر� کس برهيچ رجوع حق وی گردد �خذ ضمان دوم شخص �ز صورتيکه در و کند می رجوع(2. نميگردد( لازم بروی ضمان �ست گذ�شته بوديعت نزدش معقول برمعاذير بنا ر� وديعت مال که نمايد ثابت گيرنده وديعت هرگاه

:1621مادۀ


ميکنند حاصل علم مالک وفات يا حيات به زمانيکه تا آ�نر� �ست مکلف شده گذ�شته �و نزد وديعت مال شخصيکه گردد غايب د�يمی طور وديعه مالک هرگاه . به آ�نر� ثمن نگهد�ری و عين فروش ميتو�ند شده، گذ�شته �و نزد وديعه مال شخصيکه ميگرديد تلف ماندن دير �ثر به که باشد طوری وديعه مال �گر نمايد حفاظت

. نمايد تقاضا محکمه �ز بانکی �مانت حساب:1622مادۀ

صاحب به آن رد به گرديده تلقی ورثه نزد امانت بمنزله مذکور عين باشد موجود متروکه در وديعه عين و نموده وفات شده گذاشته او نزد وديعه مال شخصيکه هرگاه. ميگردند مکلف وديعه

:1623مادۀ بين از مشتری دست در و نمايد تسليم مشتری به و فروخته ديگری شخص به را وديعه عين وی Sورثۀ نموده وفات شده گذاشته او نزد وديعه مال شخصيکه هرگاه

. عدم يا آ�گاهی نمايد مطالبه مشتری يا بايع �ز آ�نر� مثل باشد مثلی �گر و تسليمی بيع روز معادل آ�نر� قيمت باشد قيمتی عين که صورتی در ميتو�ند وديعه مالک برود. ند�رد تاثيری تضمين در عين بودن وديعت �ز متوفی و�رث آ�گاهی

:1624مادۀ مدت تعيين اين و بوده معین مدت برای وديعت اينکه مگر نمايد رد آن مالک به را وديعه مال عندالمطالبه است مکلف شده گذاشته او نزد وديعه مال شخصيکه

. باشد وديعه مالک نفع به:1625مادۀ

به مهلت که شود ظاهر طوری عقد �ز �ينکه مگر نمايد مکلف وديعه مال بتسليم ر� مالک باشد خو�سته وقتی هر ميتو�ند شده، گذ�شته �و نزد وديعه مال شخصيکه. ميباشد وديعه مالک نفع

:1626مادۀ اين در باشد دين به مستغرق ترکه اينکه مگر نمايد رد مالک ورثه به آنرا است مکلف شده گذاشته او نزد وديعه مال شخصيکه نمايد وفات وديعه مالک هرگاه

ناقص يا رفته بين از وديعه مال و تسليم بورثه باصالحيت Sمحکمۀ Sاجازۀ بدون وديعه مال حاليکه در ميگردد عملی باصالحيت Sمحکمۀ Sباجازۀ وديعه مال رد صورت. ميگردد مکلف ضمان به شده گذ�شته �و نزد وديعه مال شخصيکه گردد

گذار - قسمتسوم وديعت وجايب:1627مادۀ

. باشد آ�مده بعمل مو�فقه ديگری طور �ينکه مگر بپرد�زد، وديعت �خير در ر� �جرت �ست مکلف گذ�ر وديعت باشد باجرت وديعت هرگاه:1628مادۀ

�ينکه بر مشروط گرديده، مصرف شده گذ�شته �و نزد وديعه مال شخصيکه طرف �ز وديعه مال حفاظت بر�ی که ميباشد مکلف مصارفی بپرد�خت گذ�ر وديعه. نباشد بيشتر وديعه قيمت �ز مصارف

:1629مادۀ . تو�ند می کرده رجوع گذ�ر وديعت بر ضمان �ند�زه به گردد، متحمل شده گذ�شته �و نزد وديعه مال شخصيکه آ�نر� ضمان شده، برده باستحقاق وديعه مال هرگاه

:1630مادۀ . خساره �ين �ينکه بر مشروط باشد شده،رسيده گذ�شته �و نزد وديعه مال شخصيکه به وديعت سبب به که نمايد جبر�ن ر� خساره تمام �ست مکلف گذ�ر وديعت

. باشد گذ�ر وديعت قصور �ز ناشیچهارم وديعت - قسمت انواع

:1631مادۀ ) ( �ز باستعمال که نقد پول مانند باشد �مو�لی جمله �ز وديعه و بدهد ر� وديعه �ستعمال �جازۀ شده گذ�شته �و نزد وديعه مال شخصيکه بر�ی گذ�رنده وديعت هرگاه

. ميشود شمرده قرض عقد، �ين رود، بين:1632مادۀ

آ�ورند می خود با مهمانان و مسافرين �مو�ليکه حفاظت �ز آ�ن �مثال و هوتلها رهايش، منازل گان کننده �د�ره . آ�نر� حفاظت �شيا، قيمت �ز آ�گاهی وجود با کنندگان د�ير �ينکه مگر باشد �فغانی هز�ر پنج �ز متجاوز آ�ن تعويض که قيمتی �شياء و نقد پول �ستثنای به ميباشند، مسوول

. باشد شده ضرر وقوع سبب خود زيردستان يا خودها بزرگ خطاء �ساس به يا ورزد �متناع �مانت بصورت �شياء شدن تسليم �ز قانونی تمسک بدون يا متعهد:1633مادۀ

در( 1) نمايد، ابالغ هوتل يا رهايش منزل کنندگان بداير را موضوع بدهد، ترک را هوتل آنکه از قبل و اشياء ضياع يا سرقه از آگاهی بمجرد است مکلف مسافر. ميگردد ساقط �و حق آ�ن غير

(2. نميگردد( سمع منزل يا هوتل د�دن ترک تاريخ �ز ماه سه مرور �ز بعد مورد درين دعویپنجم نگهبانی - فصل

:1634مادۀ ديگری بشخص نزاع حل زمان الی آن اداره و حفاظت جهت را منازعه مورد اموال مجموع يا منقول يا عقار منازعه طرف دو آن بموجب که عقديست نگهبانی،

. نمايد �عاده ميرسد، �ثبات به شی آ�ن در وی حق شخصيکه به آ�ن حاصل با آ�نر� که سپارند می:1635مادۀ

: نمايد �مر نگهبانی به آ�تی �حو�ل در ميتو�ند محکمهمادۀ- )1 مندرج �حو�ل .1634در نرسند( مو�فقه به نز�ع مورد شی نگهبانی به طرفين که قانون �ين2. نمايد- �حساس عاجل خطر متصرف نزد شی موجوديت �ز ذيعلاقه شخص حاليکه در3. باشد- نموده تصريح آ�ن به قانون ديگريکه �حو�ل در

:1636مادۀ . . ميشود تعيين قاضی طرف �ز نگهبانی تو�فق عدم صورت در ميگيرد صورت نز�ع شامل �شخاص تمام مو�فقه به قضايی يا باشد رضايی �ينکه �ز �عم نگهبان تعيين

:1637مادۀ . نگهاهبانی احکام با حدوديکه در وکالت و وديعت احکام تعيين عدم صورت در ميگردد تعيين محکمه حکم يا موافقه در نگهبان صالحيت و وجايب حقوق

. ميگردد تطبيق نباشد، مناقض:1638مادۀ

(1. نمايد( توجه عادی شخص �ند�زۀ به زمينه در �ست لازم و بوده مکلف نگهبانی تحت �مو�ل �د�ره و حفاظت به نگهبان(2. بسازد( خود مقام قايم متباقی رضائيت بدون ر� ذيعلاقه �شخاص �ز يکی نميتو�ند نگهبان

:1639مادۀ . نمايد تصرف نگهبانی، تحت �مو�ل در قاضی �جازۀ بدون يا و ذيعلاقه �شخاص تمامی �جازۀ بدون �د�ره �عمال �ز غير در نميتو�ند نگهبان


:1640مادۀ . باشد نموده تنازل آ�ن �ز ضمنی يا صريح طور �ينکه مگر نمايد، مطالبه ر� نگهبانی �جرت تعيين صلاحيت با محکمۀ �ز ميتو�ند نگهبان

:1641مادۀ . بر مرتبه يک سال نزاع شامل اشخاص به است مکلف باشد، شده تعيين رضايی طور نگهبان که صورتی در ميباشد مکلف حساب منظم دفاتر داشتن به نگهبان

. . ميباشد مکلف محکمه به حساب صورت نقل يک د�دن به باشد، شده تعيين محکمه طرف �ز نگهبان �گر و بدهد حساب خود �د�رۀ و آ�ت �جر� �ز �سناد وی:1642مادۀ

نزاع شامل اشخاص موافقه به شخصيکه به نگهبانی تحت اسناد و اموال تمام رد به نگهبان و يافته خاتمه نزاع شامل اشخاص Sبموافقۀ یا Sمحکمۀ بحکم نگهبانی. ميباشد مکلف ميگردد، تعيين محکمه يا و

چهارم باباحتمالی عقوداول بازی - فصل قمار

:1643مادۀ . ميشود پند�شته باطل بازی قمار خصوص در مو�فقه هرنوع

دوم بيمه - فصل عقداول عمومی - قسمت احکام

:1644مادۀ به( 1) گرديده، تعيين مقاوله در خطريکه يا حادثه وقوع حالت در ديگر مالی تعويض به ويا مرتب عائد يا پول مقد�ر يک تاديه به کننده بيمه آ�ن بموجب که عقديست بيمه،

. نمايد می تعهد پرد�زد، می �قساط به يا يکبارگی که مبلغی بدل در شده، شرط وی نفع به بيمه شخصيکه يا شونده بيمه(2. ميشود( تطبيق باشد ند�شته مغايرت خاص قانون �حکام با جاييکه تا فصل �ين �حکام

:1645مادۀ . تو�ند می شده بيمه موضوع ميگردد، عايد معین خطر وقوع �ز شخص به که مشروع منفعت هرنوع

:1646مادۀ : ميشود شناخته باطل شرط گردد، ذکر آ�تی شر�يط �ز يکی بيمه نامه مقاوله در هرگاه

۱ -. . گردد و�قع عمدی جنحه يا جنايت �ساس به مخالفت �ينکه مگر نمايد �مر بيمه حق بسقوط مقرر�ت و قو�نين �حکام �ز مخالفت سبب به شرطيکه�ز - ۲ بر�ينکه مشروط گرفته، صورت وی بر�ی بيمه که نمايد �مر شخص حق سقوط به د�ر صلاحيت بمقام �سناد تقديم يا حادثه �بلاغ أاخير ت سبب به شرطيکه

. باشد گرفته صورت معقول عذر بر بنا أاخير ت که گردد معلوم طوری �حو�ل۳ -. گردد منجر نتيجه بطلان يا سقوط به که باشد حالاتی �ز بيکی متعلق و نکرده تبارز ظاهر شکل به که مطبوع شرط هرنوععمومی - ۴ شرايط از مجزا و خاص Sبموافقۀ حکميت اينکه شرط مگر باشد شده ذکر مطبوع عمومی شروط ضمن بيمه نامه مقاوله در صورتيکه در حکميت شرط

. باشد گرفته صورت۵ -. ند�رد تاثير شده، بيمه حادثه وقوع در آ�ن �ز مخالفت که گردد ظاهر ديگريکه تحميلی شرط هر

:1647مادۀ . باشد می ملزم بيمه، قيمت �ند�زۀ به گرفته صورت آ�ن بر�ی بيمه خطريکه وقوع �ثر �ز ضرريکه �ز صرف مگر نيست، ملزم شونده بيمه تعويض به کننده بيمه

:1648مادۀ . باشد نمی سمع قابل دعوی، موضوع و�قعه حدوث تاريخ �ز سال دو مرور �ز بعد بيمه عقد �ز ناشی دعوی

:1649مادۀ . . باشد کننده �ستفاده يا شونده بيمه نفع به �ينکه مگر ميشود پند�شته باطل باشد، فصل �ين مندرج �حکام مخالف �تفاقيکه هرنوع

بيمه - انواع دوم قسمتحيات - بيمه اول مبحث

:1650مادۀ �ستفاده يا شونده بيمه شده تعهد بيمه عقد مقاوله در کننده �ستفاده يا شونده بيمه بر�ی موعد رسيدن بسر يا حادثه وقوع حين کننده بيمه طرف �ز که مبالغی

. ميشود شناخته آ�ن مستحق عايده، ضرر �ثبات گرفتن نظر در بدون موعد رسيدن بسر يا حادثه وقوع بمجرد کننده:1651مادۀ

. قانونی اهليت فاقد ثالث شخص صورتيکه در ميشود شناخته باطل باشد، نکرده تحريری موافقه آن به بيمه عقد انعقاد از قبل غير، تازمانيکه غير، برحيات بيمه. ميباشد حتمی عقد صحت بر�ی وی قانونی ممثل تحريری مو�فقه باشد،

:1652مادۀ (1 . . به( بيمه �قساطی قيمت معادل مبلغ أاديه بت هم آ�ن با مگر باشد نمی مکلف بيمه مبلغ پرد�خت به کننده بيمه نمايد �نتحار حيات شونده بيمه شخص هرگاه

بيمه مکلفيت باشد، د�ده دست �ز ر� خود �ر�ده مريض طوريکه باشد عقلی مرض �نتحار سبب صورتيکه در ميشود، مکلف ميگيرد تعلق باوشان حق �شخاصيکه. ماند می باقی کامل بصورت کننده

�ز( 2) بعد �نتحار �ينکه مگر باشد، می ساقط �عتبار �ز شرط �ين باشد، شده شرط �ختيار و �ر�ده حالت در شخص �نتحار وجود با بيمه أاديه ت بيمه، مقاوله در �گر. باشد گرفته صورت عقد تاريخ �ز سال دو مرور

:1653مادۀ کننده بيمه گيرد، صورت وی تحريک �ثر در أات وف يا گرديده مذکور شخص وفات سبب ًا� عمد شونده بيمه و باشد شده بيمه شونده بيمه غير شخص حيات هرگاه . گرچه نمايد، تبديل ر� شونده بيمه شخص د�رد حق کننده بيمه باشد، شده کننده �ستفاده مرگ به شروع تنها شونده بيمه طرف �ز �گر ميشود شناخته �لذمه بری

. باشد د�شته قبول ر� شونده بيمه شخص کننده �ستفاده:1654مادۀ

(1. د�رد( جو�ز ميگردد، تعيين شونده بيمه طرف �ز ًا� بعد �شخاصيکه يا معین باشخاص بيمه مبلغ پرد�خت به مو�فقه حيات بيمه دربدون( 2) او Sورثۀ نفع به يا نگرديده متولد هنوز يا شده متولد اينکه از اعم او فروع يا او اوالد يا او Sزوجۀ نفع به بيمه که دهد تذکر بيمه مقاوله در شونده بيمه اگر

. در ورثه از هريک شود، عقد شان نام ذکر بدون ورثه نفع به بيمه حاليکه در ميشود داده اعتبار معین کنندگان استفاده نفع به بيمه است، شده عقد آنها نام ذکر. باشد نموده تنازل مير�ث �ز گرچه ميگردد، مستحق مير�ث سهم تناسب به آ�ن

:1655مادۀ موعد شدن سپری �ز قبل کننده بيمه به تحريری �بلاغ �رسال به باشد، خو�سته که وقتی هر ميتو�ند باشد، نموده تعهد مستمر �قساط، بپرد�خت �يکه شونده بيمه

. . ميشود شناخته �لذمه بری مانده باقی �قساط پرد�خت �ز صورت �ين در نمايد منحل ر� آ�ن جاری


:1656مادۀ معین،( 1) مدت برای شده بيمه شخص حيات بقای گذاشتن شرط بدون حيات طول برای عقوديکه در

سه �قساط �قل حد صورتيکه در ميتو�ند شونده بيمه باشد، شده شرط معین مدت مرور �ز بعد بيمه مبلغ تاديۀ آ�ن در عقوديکه تمامی در همچنان گرديده منعقد . آن خالف به گرچه نمايد تبديل شده پرداخته وجه از ديگری مقاوله به بيمه مبلغ قيمت در تخفيف نمودن وارد مقابل در را اصلی مقاوله باشد، پرداخته را سال

. باشد �لوقوع محقق شده بيمه حادثه وقوع بر�ينکه مشروط باشد، شده مو�فقه(2. نيست( تخفيف قابل باشد، مؤقتی صورتيکه در حيات بيمه عقد

:1657مادۀ (1. . باشد( �لوقوع محقق شده بيمه حادثۀ بر�ينکه مشروط نمايد تصفيه ر� بيمه ميتو�ند باشد، نموده تاديه ر� سال سه �قساط حد�قل حاليکه در شونده بيمه(2. باشد( نمی تصفيه قابل حيات، مؤقتی بيمۀ

:1658مادۀ . گردد شامل بيمه مقاوله در �ست لازم و شده شمرده بيمه عامه شروط جزء تصفيه و تخفيف شروط

:1659مادۀ . حدود �ز شده بيمه شخص حقيقی سن �ينکه مگر نميشود مرتب بيمه عقد بطلان گرديده، عقد وی نفع به بيمه شخصيکه سن مورد در غلط و خطا بر�ظهار�ت

. ميشود سنجش حقيقی سن �ساس به �لتاديه و�جب مبلغ قيمت آ�نصورت در باشد، متجاوز شده تصريح بيمه تعرفه در �يکه معینهضد - Tبيمۀ دوم حريق مبحث

:1660مادۀ سبب به که اضراری u مخصوصا نمايد، تعويض ميشود شمرده حريق حتمی نتيجه که را اضراری و حريق از ناشی اضرار است مکلف حريق ضد Sبيمۀ در کننده بيمه

. حريق اثنای در آن اخفای و شده بيمه اشياء ضياع از کننده بيمه همچنان ميرسد شده بيمه اشيای به آن توسعه از جلوگيری با حريق از نجات وسايل اتخاذ. . باشد نگرفته صورت مو�فقه آ�ن خلاف به که ميشود تطبيق حالی در ماده �ين �حکام گردد ثابت سرقت نتيجۀ �خفاء �ينکه مگر ميباشد، مسوول

:1661مادۀ . باشد کرده أات نش شده بيمه شی �ز حريق گرچه ميباشد، مکلف حريق �ثر �ز عايده خساره تعويض به کننده بيمه

:1662مادۀ . يا عمدی فعل �ثر به �ضر�ريکه �ما ميشود پند�شته مسوول باشد، سماوی آ�فات �ز ناشی �ضر�ريکه �ز همچنان و شونده بيمه عمدی غير قصور �ز ناشی �ضر�ر �ز کننده بيمه

. . باشد شده مو�فقه آ�ن خلاف به گرچه نميباشد آ�ن مسوول کننده بيمه گردد عايد شده بيمه بر�شيای شونده بيمه غش:1663مادۀ

. ميشود د�نسته آ�ن مسوول کننده بيمه باشد، که نوع هر به آ�نها قصور شود، شمرده آ�نها مسوول شونده بيمه که باشد �شخاصی آ�ن سبب �ضر�ريکه

:1664مادۀ آن( 1) مستحق مديون که تعويض به بيمه عقد مقتضای به حقوق اين باشد، عينی های بيمه ساير يا وی بيمه رهن يا حيازی رهن تحت شده بيمه شی هرگاه

. يابد می �نتقال �ست،ثابت( 2) اش ذمه در آنچه نميتواند کننده بيمه باشد، شده ثبت مکتوب توسط گرچه شود، رسانيده کننده بيمه اطالع به يا گردد ثبت حقوق اين صورتيکه در

. بدهد شونده بيمه به د�ينين رضايت بدون �ست،در( 3) که چيزيرا نميتواند گردد، ابالغ وی به موضوع آنکه از بعد کننده بيمه شود، گذاشته نگهبانی تحت يا گرفته قرار حجز تحت شده بيمه اشيای حاليکه در

. بدهد شونده بيمه به گرديده لازم �و ذمهپنجم باب

توثيق عقود:1665مادۀ

و حو�له کفالت، �ز �ست عبارت آ�ن و بخشد می تحکيم ر� دين که عقوديست �ز عبارت توثيق عقودرهن.

اول کفالت - فصلاول کفالت - قسمت ارکان

:1666مادۀ . عين يا و دين يا نفس Sمطالبۀ در اصيل ذمه به کفيل ذمه انضمام از است عبارت کفالت

:1667مادۀ . ند�رد صحت نگردد، مقرون عقد مجلس در باشد فضولی گرچه وی نايب يا کننده مطالبه بقبول زمانيکه تا کفيل بايجاب تنها کفالت

:1668مادۀ . ديندرثلث Sازتاديۀ وکفالتبعد اگردينتماممالاورادربرنگرفتهباشد صحيحنيست کفالتمريضدرمرضموتکهمالویمستغرقبهدينباشد،

. د�رد �عتبار ثلث �ند�زه به باشد، زيادتر مال باقيمانده ثلث �ز کفالت �گر و �ست صحيح کفالت بگيرد، صورت مانده باقی مال:1669مادۀ

. آن تسليمی کفيل طرف از و بوده الزم براصيل باشد معلوم نفس يا و عين يا دين اينکه از اعم کفالت موضوع که است شرط کفالت صحت برای همچنان. باشد ممکن

:1670مادۀ مثلی اگر و آن قيمت باشد قيمتی اگر رفتن، بين از صورت در که عينيست از عبارت آن و داشته صحت باشد، الزم عين خود غير اصيل بر عينيکه از کفالت

. ميگردد لازم آ�ن مثل باشد:1671مادۀ

بين از صورت در و بوده التسليم واجب بودن موجود حال در که است عين از عبارت آن و ندارد صحت نباشد، الزم عين خود از غير براصيل عينيکه از کفالت. گردد نمی لازم آ�ن مثل يا قيمت رفتن

:1672مادۀ . د�رد جو�ز مناسب شرط به معلق يا مؤجل يا معجل بصورت کفالت

:1673مادۀ


. ضمان وجوب سبب به کفالت اينکه مگر ندارد صحت گيرنده اجاره نزد در شده، اجاره مال و عاريت شرکت، مضاربت، مال وديعت، مانند امانات به کفالت. باشد گرفته صورت �مو�ل

:1674مادۀ . . باشد می صحيح مديون ذمه در ثابت و صحيح دين �ز کفالت همچنان �ست صحيح مجهول يا باشد معلوم �ينکه �ز �عم مال به کفالت

:1675مادۀ . نميشود شمرده صحيح کفالت نباشد، صحيح �صيل �لتز�م تازمانيکه

:1676مادۀ . باشد شده تعيين محکمه حکم يا برضايت بوده زوجه معینه نفقه دين �ينکه مگر ند�رد، صحت صحيح غير دين �ز کفالت

:1677مادۀ . ند�رد صحت مشترک دين �ز ديگر شريک حصۀ �ز شرکاء �ز يکی کفالت باشند، د�شته دين ديگری شخص بر شرکاء �ز زياده يا دو هرگاه

:1678مادۀ فروخته صغير مال �ز که آ�نچه ثمن به وصی کفالت فروخته، مشتری به که آ�نچه ثمن به وکيل کفالت

. نيست صحيح فروخته، وقف مال از آنچه ثمن به ناظر وکفالت:1679مادۀ

. باشد جايز شهادت به وجيبه �صل ثبوت گرچه �ست، حتمی تحريری شکل کفالت ثبوت بر�ی:1680مادۀ

. بگذ�رد د�ين �ختيار در ر� کافی عين أامينات ت کفيل بجای ميتو�ند مديون بدهد، کفيل بحيث ر� قادر شخص �ست مکلف گردد، ملزم کفيل بد�دن مديون هرگاه:1681مادۀ

بتنفيذ کفيل اصلی مديون جانب از تعهد تنفيذ عدم صورت در باشد، شده عقد اهليت نقص سبب به وکفالت نموده کفالت االهليت ناقص تعهد از شخصيکه. ميباشد مکلف تعهد،

:1682مادۀ ميباشد مجاز سهلتر بشروط و کمتر مقد�ر در ليکن ند�رد جو�ز �صلی، مديون شروط �ز تر دشو�ر وبشرط مديون بر د�ين �ستحقاق �ز ز�يد مقد�ر در .کفالت

:1683مادۀ . . باشد گرفته صورت آ�ن خلاف به مو�فقه �ينکه مگر ميباشد آ�يد می بوجود کفيل مطالبه �ز بعد مصارفيکه �ولی مطالبه مصارف و دين ملحقات شامل کفالت

دوم نفس - قسمت کفالت:1684مادۀ

. در وی دادن تسليم اگر ميدهد تشکيل آيد بعمل کفالت وی از شخصيکه احضار را بنفس کفالت موضوع . نمايد، احضار معین وقت در را او صورتيکه در ميگردد مکلف معین وقت در او مطالبه حين له مکفول به او تسليم و احضار به کفيل باشد، شده گذاشته شرط معین وقت

. . گردد ثابت مکفول �حضار �ز عجز �ينکه مگر نمايد محکوم تهديدی نقدی بجز�ی ر� وی ميتو�ند محکمه آ�ن غير در ميشود شناخته �لذمه بری کفالت �ز کفيل:1685مادۀ

. درين شود می مکلف او احضار به کفيل نمايد، مطالبه را وی احضار له ومکفول بوده غايب معلومی جای در آمده بعمل کفالت وی نفس از شخصيکه هرگاه . که نمايد ثابت کفيل و باشد غايب مکفول �گر نمايد �خذ توثيق بر�ی ديگری کفيل وی �ز مکفول �حضار جهت کفيل رفتن هنگام ميتو�ند له مکفول صورت

. گردد نمی مکلف مکفول �حضار به کفيل �ست، مجهول �و جای:1686مادۀ

. ميگردد �لذمه بری کفالت موضوع دين تاديۀ يا مکفول د�دن تسليم با نفس، به کفيل:1687مادۀ

. نمايند مطالبه وی �ز ر� مکفول �حضار ميتو�نند �و ورثه نگرديده �لذمه بری له مکفول د�ين وفات با �ما شده �لذمه بری مکفول وفات با کفيلکفالت - قسمتسوم آثار

کفيل - و داين بين در کفالت آثار اول مبحث:1688مادۀ

. بزمان موکول يا بشرط معلق دين اگر نمايد مطالبه کفيل از تأجيل مدت رسيدن بمجرد باشد مؤجل صورتيکه در و u فورا باشد معجل صورتيکه در را دين ميتواند داين. ند�رد جو�ز معین موعد رسيدن يا شرط تحقق �ز قبل کفيل �ز مطالبه باشد، آ�ينده

:1689مادۀ . ميگردد لازم نيز قيد و وصف تحقق شرط، تحقق با

:1690مادۀ و تو�ند می شده مطالبه دين تمام هريک �ز باشند، نموده کفالت متعاقبه بعقود جد�گانه بصورت ر� دين تمام هريک و گردند دين يک کفيل متعدد �شخاص هرگاه

. حصۀ �ند�زۀ به هريک بر تو�ند می کننده أاديه ت باشد، کفيل دين بتمام ديگری �ز يکی �گر ميشوند �لذمه بری ديگر�ن شود پرد�خته يکی طرف �ز دين صورتيکه در. نمايد رجوع �و

:1691مادۀ . هريک صورتيکه در ميتواند شده مطالبه اصيل دين از او Sحصۀ Sاندازۀ به هريک از باشند، نموده کفالت عقد يک در u جمعا را واحد دين متعدد اشخاص هرگاه

. کند مطالبه ر� دين تمام ًا� منفرد يک هر �ز ميتو�ند د�ين باشد، نموده تعهد ديگريست ذمه به که ر� آ�نچه جميع ًا� منفرد:1692مادۀ

. ميشود د�نسته مؤجل نيز کفيل مورد در نمايد، کفالت آ�ن �ز ديگری شخص و بوده مؤجل بصورت �صيل بالای دين هرگاه:1693مادۀ

. يا د�ده �ختصاص بخود ر� أاجيل ت موعد کفيل �ينکه مگر ميشود د�ده �عتبار نيز �صيل مورد در أاجيل ت نمايد، کفالت مؤجل بصورت معجل دين �ز شخص هرگاه. . نميشود د�ده �عتبار �صيل مورد در أاجيل ت صورت دو �ين در گذ�رد شرط کفيل مورد در تنها ر� مهلت کفالت حين د�ئن

:1694مادۀ . د�ده قر�ر مؤجل �ول کفيل بر دين صورتيکه در ميشود د�ده �عتبار نيز کفيل وکفيل کفيل مورد در مهلت �ين بدهد، مهلت �صيل بر�ی �ست مديون که د�ئن هرگاه

. نميشود د�ده �عتبار �صيل مورد در د�شته �عتبار دوم کفيل مورد در أاجيل ت شود،:1695مادۀ


. به کفيل ورثه طرف �ز دين صورتيکه در نمايد �خذ وی متروکه �ز ر� دين ميتو�ند د�ين و ميشود تاديه قابل وفات تاريخ �ز �و خود مورد در کفيل وفات به مؤجل دين. تو�ند نمی کرده مر�جعه أاجيل ت موعد رسيدن بسر �لی �صيل به ورثه شود، پرد�خته د�ين

:1696مادۀ . ميگردد �لذمه بری شده کرده ضمانت ثمن �ز کفيل شود، برده باستحقاق مبيعه هرگاه

:1697مادۀ . . شود برده �ستحقاق به شی آ�ن گرچه ميشود شناخته �لذمه بری کفيل نمايد، قبول دين عوض ر� ديگری شی �خذ د�ين هرگاه

:1698مادۀ . �ز وکفيل گرفته صورت �صيل �مر به کفالت �ينکه بر مشروط کند رجوع �صيل به �ست پرد�خته آ�نچه به ميتو�ند نمايد، أ� �د خود مال �ز ر� کفالت وجه کفيل هرگاه

. شود شمرده معتبر خود برنفس وی �قر�ر که باشد �شخاصی جمله:1699مادۀ

�ز بعد مذکور أامينات ت گرچه ميشود شناخته �لذمه بری گرديده ضايع د�ين خطاء بر بنا و د�ده تخصيص دين تضمين بر�ی که أاميناتی �زت آ�نچه حدود در کفيل. باشد شده تعيين قانون حکم يا کفالت

:1700مادۀ . نمايد مطالبه �صيل �ز آ�نر� بپرد�زد، د�ين به ر� شده کفالت دين آ�نکه �ز قبل نميتو�ند کفيل

:1701مادۀ به برکفيل عايده ضرر حدود در کفيل بالای وی رجوع حق �لا و نمايد �ر�ئه خط �فلاس در تثبيت جهت ر� دين �ست مکلف د�ين نمايد، �فلاس مديون هرگاه

. ميگردد ساقط د�ين، �همال سبب:1702مادۀ

. گردد می هردو کفيل و �صيل بر�ئت موجب کفيل يا �صيل طرف �ز کفالت وجه أاديه ت:1703مادۀ

. نمی شناخته الذمه بری اصيل نمايد، بری را کفيل داين اگر پس نيست، اصيل برائت مستلزم کفيل برائت اما ميشود کفيل برائت موجب اصيل برای داين ابراءشود.:1704مادۀ

�لذمه بری کفيل باشد، �و بالانحصار و�رث مديون و نموده وفات شده کفالت �و دين د�ينيکه هرگاه . مديون Sحصۀ از کفيل باشد، داشته نيز ديگری وارث مديون از غير داين که صورتی در ميشود شناخته

. ديگر وارث Sحصۀ از نه ميشود الذمه بری:1705مادۀ

(1. نمايد( تسليم کفيل به باشد، لازم مديون به رجوع در حق �ستعمال بر�ی که �سنادير� تمام کفيل، �ز دين �خذ حين �ست مکلف د�ين(2. نمايد( تخليه کفيل بر�ی آ�نر� �ست مکلف د�ين باشد، د�شته محبوس يا مرهون بصورت منقول تضمينات دين �گرمديون( 3) به نقل، بمصارف کفيل نمايد، اقدام مذکور تأمينات انتقال اجراآت با کفيل بمصرف است مکلف داين باشد، عقاری تأمينات دارای دين صورتيکه در

. نمايد می رجوع:1706مادۀ

(1. مديون( به رجوع از بعد مگر کند، رجوع کفيل به تنها نميتواند داين(2 . کفيل( کفيل، از دين مطالبه صورت در باشد نمانده باقی مال مديون برای دين از قسمتی تاديه از بعد اينکه مگر ندارد، جواز کفيل مال از داين دين گرفتن

. نمايد �ستناد حق �ين به �ست مکلف:1707مادۀ

و گرديده تقديم يکجا آ�ن به يا أامين ت �ين �ز بعد کفالت و شده د�ده تخصيص دين تضمين بر�ی مو�فقه يا قانون مطابق که باشد �ی عينی أامين ت د�ر�ی دين هرگاه. ند�رد جو�ز أامين ت بر�ی يافته تخصيص �مو�ل �ز آ�ن تحصيل �ز قبل کفيل �مو�ل �ز دين تحصيل نباشد، متضامن مديون با کفيل

:1708مادۀ می استناد بدين، متعلق تاديه مورد در متضامن غير کفيل که نمايد استناد آنچه به دارد حق مگر نمايد، مطالبه مال از را مديون تجريد نميتواند متضامن کفيل


�ز شان حصص و دين �ز شان حصص بقدر ديگر�ن به ميتو�ند نمايد، تاديه آ�ن موعد رسيدن حين ر� دين آ�نها �ز يکی و باشند متضامن خود بين در ها کفيل هرگاه. نمايد رجوع مفلس کفيل سهم

وکفيل – مديون بين کفالت آثار دوم مبحث:1710مادۀ

داين مقام قايم حقوق تمامی در کفيل صورت درين کند، مطالبه مديون از نموده تاديه را آنچه ميتواند کند، تاديه خود مال از نموده کفالت را آنچه کفيل هرگاهميگردد.

:1711مادۀ . کند مطالبه مديون �ز أاجيل ت موعد رسيدن �ز قبل آ�نر� نميتو�ند نمايد، تاديه د�ين به معجل بصورت آ�نر� کفيل و بوده مؤجل شده کفالت دين هرگاه

:1712مادۀ صورت ديگری طوری موافقه اينکه مگر ميگردد، تأديه قابل معجل صورت به مؤجل دين مديون وفات با

. . کفيل از نه نمايد اخذ مديون متروکه از آنرا ميتواند ثالث باشد گرفته:1713مادۀ

. گردد نمی باشدساقط شده تحکيم يارهن کفالت �وبه حيات درحال درصورتيکه مفلس مديون �زذمه دين:1714مادۀ

. نموده أاديه ت ر� دين مديون �ينکه بر مشروط ميگردد ساقط مديون به �و رجوع حق آ�ن غير در نمايد، �بلاغ مديون به ر� موضوع دين �د�ی �ز قبل �ست مکلف کفيل. نمايد حکم دين �نقضاء يا بطلان به که باشد موجود �سبابی وی نزد �ستحقاق هنگام يا

:1715مادۀ نموده أاديه ت دين �ز آ�نچه تمام به هريک به ميتو�ند نموده، ضمانت �يشان �ز ًاا جمع که کفيلی باشند، د�شته وجود متضامن و متعدد مديونين و�حد، دين در هرگاه

. کند رجوعدوم فصل


حوالهاول دين - قسمت حواله

عمومی - احکام اول مبحث:1716مادۀ

دين مطالبه و شده داده حواله شخص ذمه به دهنده حواله ذمه از دين انتقال از است عبارت دين، حواله. وی از

:1717مادۀ . باشد می مقيد يا و مطلق يا حو�له

:1718مادۀ دهنده حو�له که دينی مدرک �ز ر� آ�ن شده د�ده حو�له شخص بدهد، دين تاديه حو�له مقيد غير طور به ديگری برشخص ر� خود د�ين مديون که �ينست مطلق حو�له

. هيچگونه شده، د�ده حو�له شخص و دهنده حو�له که باشد طوری يا نمايد أ� �د د�رد، وی نزد شده غصب مال يا وديعت مال لحاظ �ز که دينی يا د�رد وی ذمه بر. باشند ند�شته يکديگر بر حقوقی

:1719مادۀ مدرک از را دين شده داده حواله شخصی که دهد حواله قيد چنين به دارد، شده داده حواله شخص باالی دينيکه باخذ را خود داين مديون که آنست مقيد حواله

. نمايد �د� مغصوبه مال يا �مانت وی نزد که عين مدرک �ز يا د�شته شده د�ده حو�له شخص بالای که دينی

شروطصحت – دوم حواله مبحث:1720مادۀ

انتقال او ذمه به دين نکند، قبول را حواله شده داده حواله شخص صورتيکه در ميشود، دانسته حواله صحت شرط شده داده حواله وشخص گيرنده وحواله دهنده حواله رضايت . شده د�ده حو�له شخص رضائيت بدون ميتو�ند زوجه �ينصورت در گرديده، آ�ن پرد�خت به مکلف قاضی �مر به زوج که باشد زوجه نفقۀ رهگذر �ز دين �ينکه مگر نمايد نمی

. ) بپرد�زد) گيرنده حو�له به ر� دين تا ميگردد مکلف شوهر و دهد حو�له ر� دين شوهرش:1721مادۀ

. باشد می موقوف گيرنده حو�له بقبول ميگيرد، صورت شده د�ده حو�له شخص و دهنده حو�له بين �يکه حو�له:1722مادۀ

(1. ميشود( شناخته حو�له صحت شرط گيرنده حو�له �ز دهنده حو�له بودن مديونحو�له( 2) به دين پرد�خت به يافته صحت حو�له نمايد، قبول ر� حو�له شده د�ده حو�له شخص هروقتيکه نبوده، شرط دهنده حو�له �ز شده د�ده حو�له بودن مديون

. . نباشد دهنده حو�له مديون شده د�ده حو�له شخص گرچه گردد می ملزم گيرنده. است - جايز آن به حواله ديونيکه مبحثسوم

:1723مادۀ . به حو�له باشد معلوم �ينکه بر مشروط ميباشد، صحيح نيز آ�ن حو�له د�رد، صحت آ�ن در کفالت دينيکه

. نيست صحيح مجهول دين:1724مادۀ

مرتب حواله يا کفالت طور ذمه در ديونيکه حواله همچنان است صحيح u اصالتا ذمه به مرتبه ديون حواله. است صحيح گردد می

:1725مادۀ دهد، حواله وقف ناظر باالی وقف از او استحقاق به مقيد بصورت را خود داين ميتواند وقف مستحق

. حاصل صورتيکه در باشد کرده قبول را حواله و بوده ناظر تصرف به وقف حاصل اينکه بر مشروط. نيست صحيح استحقاق به حواله نباشد، ناظر بتصرف وقف

:1726مادۀ آن در صغير خير اينکه بر مشروط نمايد، قبول غير بر را صغير دين حواله ميتواند، صغير وصی و پدر . غنا. در مساو�ت يا نزديکی صورت در باشد تر د�ر� دهنده حو�له �ز شده د�ده حو�له شخص ًاا مثل باشد

. نيست صحيح غير به حوالهحواله - احکام چهارم مبحث

:1727مادۀ �لذمه بری مطالبه و دين �ز کفيل موجوديت صورت در �و کفيل و دهنده حو�له گردد، ر�ضی آ�ن به شده د�ده حو�له شخص و بپذيرد ر� حو�له گيرنده حو�له هرگاه

. گيرنده، حواله حق سالمت به او کفيل دهنده حواله برائت گردد می ثابت شده داده حواله شخص از گيرنده حواله مطالبه حق حال عين در و ميشوند شناخته. ميشود د�نسته مقيد

:1728مادۀ و صحيح شرط شود، گذ�شته خيار گيرنده حو�له بر�ی يا شود شرط ضمان دهنده حو�له بر صورتيکه در ميشود، د�نسته کفالت دهنده حو�له بر�ئت عدم بشرط حو�له

. نمايد مطالبه شده د�ده حو�له شخص يا دهنده حو�له �ز ر� دين تو�ند می گيرنده حو�له:1729مادۀ

تاديه گيرنده بحو�له ر� دين شده د�ده حو�له شخص زمانيکه تا حو�له �ز بعد ميتو�ند نگرديده، قطع شده د�ده حو�له شخص �ز دهنده حو�له مطالبه مطلق، حو�له در . به و نباشد دهنده حو�له مديون شده د�ده حو�له شخص �گر ميگردد، ساقط �و ذمه �ز نموده أادیه ت آ�نچه �ند�زه به دين �د�ی صورت در نمايد مطالبه �و �ز نکرده،

. ميشود شناخته متبرع باشد، نموده أ� �د ر� قرض �و �ز غير به �گر و نمايد می رجوع �و به آ�ن مثل �ند�زه به نمايد، أ� �د ر� قرض �و طرف �ز �و �مر:1730مادۀ

. نزد تخلف صورت در کند أادیه ت دهنده حو�له بر�ی ر� دين نميتو�ند شده د�ده حو�له شخص و گرديده قطع شده د�ده حو�له �ز دين مطالبه به ر�جع دهنده حو�له حق مقيد، حو�له در. . نمايد رجوع دهنده حو�له به آ�ن به ر�جع ميتو�ند گيرنده حو�له صورت درين ميشود د�نسته مسوول گيرنده حو�له

:1731مادۀ . آ�نر� بايد شده د�ده حو�له شخص باشد، معجل بصورت دهنده برحو�له دين که صورتی در د�شت دهنده برحو�له که گيرد می تعلق صفتی همان به شده د�ده حو�له شخص بر دين

. تادیه موعد رسيدن حين نميگردد،مگر مکلف آ�ن بتادیۀ شده د�ده حو�له باشد،شخص مؤجل دين صورتيکه ودر نمايد أادیه ت معجل


:1732مادۀ . . ميگردد أادیه ت �و متروکه �ز و گرديده معجل دين نمايد، فوت شده د�ده حو�له شخص �گر ند�رد تاثيری أادیه ت موعد در دهنده حو�له وفات باشد، مؤجل حو�له هرگاه

. ميشود مطالبه دهنده حو�له �ز آ�ن موعد در متباقی مقد�ر يا دين تمام متروکه کفايت عدم صورت در باشد کافی دين أادیۀ ت بر�ی متروکه �ينکه بر مشروط:1733مادۀ

حو�له شخص تعجيل تثبيت صورت در ميشود، د�ده �عتبار شده د�ده حو�له شخص به مؤجل بصورت حو�له باشد، نشده تصريح آ�ن در دين تعجيل يا أاجيل ت بوده مبهم حو�له هرگاه. شود می مکلف بپرد�خت أادیه، ت موعد رسيدن فر� حين أاجيل ت تثبيت صورت در و گرديده مکلف أادیه بت ًا� فور شده د�ده

:1734مادۀ حق و رهن حبس به راجع را گيرنده رهن حق حواله اين دهد، حواله ديگری برشخص ثمن اخذ به را بايع مشتری يا دين، اخذ به را گيرنده رهن دهنده رهن هرگاه

. . باشد پرد�خته ر� ثمن و دين ثالث شخص �ينکه مگر سازد نمی ساقط مبيعه حبس به ر�جع ر� بايع:1735مادۀ

. حق دهد، حواله ثمن اخذ برای مشتری به را خود داين بايع اگر ميگردد ساقط رهن حبس در او حق دهد، حواله دهنده رهن بر را خود داين گيرنده، رهن هرگاه. ميگردد ساقط مبيعه عين حبس در �و

:1736مادۀ عين شده داده حواله شخص که دهد حواله شرط اين به ثالث شخص به را خود داين مديون هرگاه

حو�له نمايد، أادیه ت ر� شده گرفته حو�له دين آ�ن ثمن �ز و فروخته �ست وی نزد که ر� دهنده حو�له ملکيت . به ر�جع شده د�ده حو�له شخص نمايد أادیه ت ر� دين آ�ن ثمن �ز و فروخته ر� مذكور عين تا �ست مكلف وی ، د�شته صحت شده د�ده حو�له شخص قبول �ز بعد

شده د�ده حو�له مال رفتن بين �ز نسبت به حو�له يا شده شرط گيرنده حو�له بر�ی رجوع خيار حو�له در �ينكه مگر نميتو�ند، كرده رجوع دهنده حو�له به �و دين. گردد فسخ

:1737مادۀ . نميگردد حو�له بطلان موجب �و �فلاس به حكم يا شده د�ده حو�له شخص �ز دين �د�ی شدن متعذر

:1738مادۀ . شود ثابت غايب أات وف �ينكه مگر گردد، نمی دهنده حو�له بر گيرنده حو�له رجوع باعث باشد د�يمی گرچه شده د�ده حو�له شخص غيبت

:1739مادۀ ميشود پند�شته باطل حو�له گردد، ظاهر حو�له �ز قبل �مری موجب به آ�ن �ز شده د�ده حو�له شخص ذمه بر�ئت و شود ساقط گرديده مقيد حو�له به كه دين گاه هر

. مينمايد رجوع دهنده حو�له به گيرنده حو�له و:1740مادۀ

. نميگردد باطل حو�له نگردد، هم ثابت آ�ن �ز شده د�ده حو�له شخص ذمه بر�ئت و گردد هلاک حو�له �ز بعد عارضه باثر گرديده، مقيد حو�له به ماليکه هرگاه:1741مادۀ

بری( 1) گيرنده وديعت برود، بين از گيرنده وديعت تجاوز بدون گيرنده حواله به آن ادای از قبل وديعه و بدهد وديعه عين به مقيد حواله گيرنده وديعت به را خود داين مديون هرگاه. نمايد مطالبه دهنده حو�له �ز ر� خود دين د�رد حق گيرنده حو�له و گردد می باطل حو�له و شده شناخته �لذمه

پرداخت( 2) به باشد، قيمتی عين که صورتی در گيرنده وديعت نگرديده باطل حواله باشد، رفته بين از گيرنده وديعت تجاوز يا تقصير باثر عين صورتيکه در. ميگردد ضامن گيرنده حو�له بر�ی آ�ن مثل أادیه بت باشد مثلی صورتيکه در و آ�ن قيمت

:1742مادۀ . نمايد می رجوع دهنده حو�له به گيرنده حو�له و سازد می باطل ر� حو�له آ�ن رفتن بين �ز مانند باشد، غير بر�ی حو�له محل که وديعه بردن �ستحقاق با

:1743مادۀ د�ده( 1) حو�له غاصب دست در عين و بدهد �ست �و نزد که مغصوبه عين �ز دين �د�ی به مقيد حو�له شده د�ده حو�له شخص به ر� خود د�ين مديون هرگاه

آن قيمت يا مثل ضامن گيرنده حواله برای نشده الذمه بری شده داده حواله شخص و نگرديده باطل حواله برود، بين از گيرنده حواله به آن اداء از قبل شدهميگردد.

(2. نمايد( می رجوع دهنده حو�له بر خود حق به گيرنده حو�له بوده باطل حو�له ببرد، �ستحقاق به غير ر� مغصوبه عين �گر:1744مادۀ

گيرنده حو�له يا دهنده برحو�له ميتو�ند باشد، پرد�خته ر� ثمن که صورتی در شده د�ده حو�له شخص شود، برده باستحقاق شده د�ده حو�له آ�ن ثمن �يکه مبيعه هرگاه. نمايد رجوع باشد، خو�سته که هريک به

:1745مادۀ زمان( 1) در گيرنده حواله که را آنچه نمايد، وفات مديونيت حال در بگيرد شده داده حواله شخص از را دين تمام گيرنده حواله آنکه از قبل دهنده حواله هرگاه

حو�له د�ئنين ساير مثل آ�ن در گيرنده حو�له باشد، نکرده قبض که ر� آ�نچه و محسوب وی �ز باشد، نموده قبض شده د�ده حو�له شخص �ز دهنده حو�له حيات. شود می شناخته دهنده

رجوع( 2) شده داده حواله بر شخص اند، نموده اخذ دائنين سائر که حصصی خصوص در گيرنده حواله گردد، تقسيم دهنده حواله دائنين بين دين صورتيکه در. نميتو�ند کرده

:1746مادۀ ميتو�ند دهنده، حو�له ورثه باشد، مانده باقی ورثه وی �ز و نموده وفات بگيرد شده د�ده حو�له شخص �ز ر� خود دين گيرنده حو�له آ�نکه �ز قبل دهنده حو�له هرگاه

. ميگيرد ر� خود دين متروکه �ز گيرنده حو�له صورت �ين در نمايد، ضم متروکه با آ�نر� و مطالبه ر� دين:1747مادۀ

حق صورتيکه در گردد، می تقسيم شان حصص تناسب به گيرنده حواله و دائنين بين وی متروکه نمايد، وفات مديونيت حال در شده داده حواله شخص هرگاه. نمايد می رجوع دهنده حو�له به آ�ن به ر�جع مانده، باقی قسمت �ز بعد گيرنده حو�له

:1748مادۀ . مال گيرنده حواله گرچه ميگردد باطل دارد شده داده حواله شخص بر دهنده حواله آنچه باشد، او وارث شده داده حواله شخص نموده، وفات گيرنده حواله هرگاه

. نمايد هبه شده د�ده حو�له شخص بر ر� حو�لهشده - داده شخصحواله الذمه برائت پنجم مبحث

:1749مادۀ


. ميشود شناخته �لذمه بری غير طرف �ز حو�له قبول و غير بر آ�ن حو�له يا شده حو�له دين پرد�خت با شده د�ده حو�له شخص:1750مادۀ

. ميشود شناخته �لذمه بری شده، د�ده حو�له شخص گرديده ساقط دين دهد أ� �بر شده د�ده حو�له شخص به گيرنده حو�له هرگاه:1751مادۀ

. باشد، مديون دهنده حواله از شده داده حواله شخص اگر صورت درين ميشود شناخته دين مالک نمايد، قبول را هبه او و نموده هبه شده داده حواله به را دين گيرنده حواله هرگاه. کنند مطالبه دهنده حو�له �ز آ�نر� ميتو�نند �و ورثۀ و �و نباشد مديون �گر ميگردد، ساقط مجر�يی �ساس به دين

:1752مادۀ . ند�رد صحت دهنده حو�له بر�ی گيرنده حو�له طرف �ز دين هبه و أ� �بر مقيد حو�له در

دوم حق - قسمت حواله:1753مادۀ

صحيح نمايد، موافقه شده داده حواله آنکه بدون گيرنده حواله قبول از بعد حواله کند، قبول است مديون برذمه که را وی دين حواله تا نمايد موافقه ديگر شخص با داين هرگاه. . نمايد حکم ديگری طور قانون يا گرفته صورت آ�ن خلاف به مديون و د�ئن بين مو�فقه �ينکه مگر ميشود د�نسته

:1754مادۀ . د�رد صحت مديون رضائيت بدون حق حو�له

:1755مادۀ . ند�رد صحت د�رد، ر� حجز قابليت مقد�ريکه �ز خارج در حق حو�له

:1756مادۀ . آن نفاذ و باشد گرديده ابالغ وی به يا نموده قبول آنرا شده داده حواله مديون اينکه مگر نميشود شمرده نافذ باغير، شده داده حواله مديون مقابل در حق حواله

. باشد د�شته ثابت تاريخ قبولی �ين تا آ�نست مستلزم شده، د�ده حو�له مديون قبول �ثر به غير مقابل در:1757مادۀ

. نمايد می �نتقال نيز آ�ن تضمينات شده حو�له باحق:1758مادۀ

. نمايد حفاظت نموده �نتقال وی به که ر� حق آ�ن توسط که نمايد �قد�م عملی آ�ت �جر� به آ�ن قبول يا حو�له �علام �ز قبل ميتو�ند گيرنده، حو�له د�ئن:1759مادۀ

. صورت موافقه آن خالف به اينکه مگر ميباشد ضامن شده داده حواله آن به که حقی بوجود حواله هنگام دهنده حواله باشد، عوض مقابل به حق حواله هرگاه. باشد گرفته

:1760مادۀ . نميشود شناخته ضامن دهنده حو�له باشد، نگرفته صورت عوض مقابل به حق حو�له هرگاه

:1761مادۀ . ميگردد ر�جع حو�له �نعقاد بوقت ضمان باشد، کرده ضمانت ر� مديون غنای دهنده حو�له هرگاه

:1762مادۀ . گردد می مکلف مصارف با نموده �خذ آ�نچه رد به دهنده حو�له نمايد، مر�جعه ضمان به دهنده حو�له به گيرنده حو�له هرگاه

:1763مادۀ . باشد شده شرط ضمان عدم يا بوده عوض بدون حو�له گرچه ميباشد، ضامن خود تجاوز �ز دهنده حو�له

:1764مادۀ . دهد تسليم گرد�ند ميسر گيرنده حو�له به ر� حق �ين حصول که وسايلی و توضيحات با ر� شده حو�له حق حاوی سند �ست مکلف دهنده حو�له

:1765مادۀ . د�رد ترجيح گردد تنفيذ ديگر�ن �ز �ولتر که شخصی حو�له حق، يک در حو�له تعدد حال در

:1766مادۀ به حو�له �نفاذ حين که نمايد �ستناد مد�فعاتی به گيرنده حو�له بر�بر در ميتو�ند شده د�ده حو�له مديون

. حق از که نمايد استناد مدافعاتی به ميتواند همچنان ميتوانست نموده استناد دهنده حواله برابر در آن. ميتوانست شده استنباط حواله

:1767مادۀ کننده حجز به نسبت حو�له شود، د�ده قر�ر حجز تحت گردد نافذ غير، حصۀ در حو�له آ�نکه �ز قبل شده د�ده حو�له شخص تصرف در شده حو�له حق هرگاه

. شود می شمرده ديگر حجز:1768مادۀ

بين دائنين مانند متأخر کننده حجز و گيرنده حواله و متقدم کننده حجز بين دين شود، واقع ديگری حجز گرديده نافذ غير، Sحصۀ در حواله اينکه از بعد حجز تحت مال به هرگاه. . ميشود �خذ نمايد، تکميل گيرنده حو�له بر�ی حو�له وجه �يکه �ند�زه به أاخر مت کننده حجز حصه �ز �ما ميگردد تقسيم شان

:1769مادۀ وير� بودن عالم گيرنده حو�له صورتيکه در و ميشود شناخته �لذمه بری کند أادیه ت دهنده حو�له بر�ی ر� دين حو�له �علان �ز قبل و ننموده قبول ر� حو�له مديون هرگاه

. نميشود د�نسته �لذمه بری نمايد، ثابت حو�له به أادیه ت هنگامسوم حيازی - فصل رهن

اول ( - قسمت تأمينی ) حيازی رهن ارکان:1770مادۀ

ادای دهدکه قرار مالی حق مقابل به ديگری امين شخص يا گيرنده رهن بتصرف را خود مال تا مينمايد تعهد دهنده رهن آن بموجب که عقديست حيازی، رهن. باشند مقدم د�رند، قر�ر تر پائين مرتبۀ به مذکور د�ينين به نسبت که د�ينينی يا �ول درجه د�ينين حق بر آ�ن �ز قسمتی يا تمامی

:1771مادۀ . باشد غير حقوق �ز خالی وملک �لتسليم مقدور قيمت د�ر�ی و موجود بايد حيازی رهن در مرهونه مال

:1772مادۀ (1. . ند�رد( صحت �مانات به رهن باشد تضمين قابل �عيان �ز عينی يا بوده مديون ذمۀ به ثابت دين بايد رهن موضوع(2. ميتو�ند( شده منقول غير و منقول حيازی، رهن در مرهونه مال


(3 . رهن( اخطار از بعد دين حصول بغرض استفاده اين اينکه مگر نمايد استفاده آن از نميتواند گيرنده رهن باشد، نقد پول حيازی رهن در مرهونه مال هرگاه. باشد گرفته صورت دين أادیه ت موعد در دهنده

متعاقدين - بين حيازی رهن آثار اول مبحثاول دهنده - فرع رهن وجايب

:1773مادۀ (1 . نمايد( قبض تام بصورت گيرنده رهن ر� مرهونه که �ست شرط رهن لزوم و صحت بر�ی(2. نمايد( تصرفات مرهون عين در و کرده رجوع آ�ن در گيرنده رهن بر�ی رهن تسليمی �ز ميتو�ند دهنده رهن

:1774مادۀ , امين شخص رضائيت با صورت اين در گذارند شرط امين شخص نزد را رهن گذاشتن يکديگر بموافقت آن از بعد يا و عقد در ميتوانند گيرنده رهن و دهنده رهن

. ميباشد ملزم آ�ن به دهنده رهن و ميشود تمام وی باقبض رهن و شده تلقی گيرنده رهن تصرف مانند �و تصرف:1775مادۀ

اتخاذ به دهنده رهن مصارف به ميتواند داين ميشود، دانسته ضامن رهن نفاذ و سالمتی از دهنده رهن. است الزم مرهونه شی حفاظت برای که شود متوصل وسايلی

:1776مادۀ در و باطل متباقی در رهن باشد مشاع شده برده استحقاق مقدار صورتيکه در شود، برده استحقاق به آن از قسمتی و بوده گيرنده رهن تصرف در مرهونه مال هرگاه

. ميگردد حبس دين وتمام مانده باقی خود بحال رهن متباقی در باشد، معین صورتيکه:1777مادۀ

صورت رهن انقضای از نيز ديگر سبب به مراجعه که نمايد اثبات گيرنده رهن داين اينکه مگر ميگردد، منقضی رهن آيد در دهنده رهن حيازت به مرهونه هرگاه. نگردد. �خلال ثالث شخص حق که صورتيست در حکم �ين گرفته

:1778مادۀ شناخته( 1) ضامن آ�ن �ز دهنده رهن باشد، مجبره قوۀ يا دهنده رهن خطای علت به نقصان يا و رفتن بين �ز �ين و گردد ناقص يا رفته بين �ز مرهونه شی هرگاه

ميشود.قايم( 2) که حقوقی در آ�نچه با مرهون شی �ز د�ين حق �نتقال مورد در آ�ن نقصان يا رسمی رهن در مرهونه، شی رفتن بين �ز به متعلق �حکام حيازى، رهن بر

. ميشود تطبيق ميگردد، آ�ن مقامدوم رهن - فرع داين گيرنده وجايب

:1779مادۀ . نمايد می خود مال مورد در که نمايد توجه آ�ن نگهبانی و حفاظت در طور �ست مکلف شود، تسليم ر� مرهونه شی گيرنده، رهن د�ين هرگاه

:1780مادۀ که يک هر دين يا مرهونه قيمت پرد�خت به و بوده آ�ن رفتن بين �ز ضامن رهن قبض �ز بعد گيرنده هن ر

روز قيمت به نه ميشود د�ده �عتبار قبض روز قيمت به قيمت تعيين مورد در ميگردد، مکلف باشد کمتر. مال رفتن بين از

:1781مادۀ ذمۀ �ز دين تمام باشد، دين �ند�زۀ مساوی آ�ن قيمت و رود بين �ز گيرنده رهن نزد مرهونه مال هرگاه

. بر مشروط باشد رسيده خود حق به گيرنده رهن که شود می تلقی چنين و گرديده ساقط دهنده رهن. است گرفته صورت وی تقصير يا و تجاوز اثر به مال رفتن بين از که شود ثابت اينکه

:1782مادۀ , ميباشد ضامن مرهونه مال قيمت متباقی �ز گيرنده رهن و گرديده ساقط دين باشد، دين �ند�زۀ �ز بيشتر آ�ن وقيمت رود بين �ز گيرنده رهن نزد مرهونه مال هرگاه

. باشد وی تقصير يا تجاوز �ثر به مال رفتن بين �ز �ينکه بر مشروط:1783مادۀ

دين در و گرديده ساقط مرهونه قيمت Sاندازۀ به دين باشد، دين مقدار از کمتر آن قيمت و رود بين از او تقصير يا تجاوز اثر به گيرنده رهن نزد مرهونه مال هرگاه. نمايد می رجوع دهنده رهن به مانده باقی

:1784مادۀ بپرداخت بفروشد او غياب حال در باصالحيت محکمه Sاجازۀ بدون يا وی حضور حال در دهنده رهن Sاجازۀ بدون را مرهونه عين حاصالت گيرنده رهن هرگاه

. ميشود شناخته مکلف آ�ن قيمت:1785مادۀ

رهن برای آنرا اجرت و داده اجاره به را مرهونه مال دهنده رهن Sاجازۀ به ميتواند او بگيرد، انتفاع دهنده رهن Sاجازۀ بدون عقار يا باشد منقول مرهونه، مال از نميتواند گيرنده رهن. , باشد گرديده باطل رهن عقد گرچه نمايد وضع دين �صل �ز دهنده رهن �جازۀ به ر� �جاره يا بپرد�زد، دهنده

:1786مادۀ يا( 1) �ستعمال در شروع �ز قبل مرهونه مال و بدهد �جازه گيرنده رهن به عمل �جر�ی بر�ی مرهونه مال د�دن عاريت يا �نتفاع يا �ستعمال، به دهنده رهن هرگاه

. , ميشود گرفته دين �ز آ�ن ضمان رود بين �ز آ�ن �ز فر�غت �ز بعد يا عملشده( 2) تلقی �مانت رود، بين �ز شده د�ده عاريت به آ�ن منظور به که عملی �جر�ی حين يا �نتفاع و �ستعمال حين دهنده رهن �جازۀ صورت در مرهونه مال �گر

. ميشود کاسته آ�ن مقابل در دين �ز چيزی نه و نبوده لازم گيرنده رهن بر آ�ن ضمان:1787مادۀ

تعويض تعيين از هم و باشد تعويض مقابل در حاصالت که باشند ننموده موافقه اين به دين تأدیه تأخير اثر در شده موافقه تعويض مقابل در رهن طرفين هرگاه. نميتو�ند کرده تجاوز حاصلات قیمت �ز و شده سنجيده قانونی فيصد �ساس به تعويض باشد، نموده سکوت

:1788مادۀ . �ينکه بدون حاصلات، قيمت �ز آ�ن كاستن طريق �ز مگر نمايد ر� خود حق أادیه ت مطالبه نميتو�ند د�ين باشد، نگرديده تعيين وقت شده تضمين دين أادیه ت بر�ی �گر

. نمايد �خلال باشد خو�سته که وقتی هر دين أادیه ت مورد در ر� مديون حق:1789مادۀ


. گيرنده رهن همچنان دهنده رهن �جازه به مگر نميتو�ند، کرده و�رد عين �ز برد�ری بهره طريقۀ در ر� تغييری گرفته بدست ر� مرهونه شی �د�رۀ گيرنده رهن د�ين. ميکند �يجاب ر� وی مد�خلۀ که دهد �طلاع دهنده رهن بر �موری تمام �ز �ست مکلف

:1790مادۀ �سترد�د يا مطالبه ر� شی گذ�شتن حر�ست تحت ميتو�ند دهنده رهن شود، مرتکب ر� بزرگ �همال يا نمايد �ستعمال سوء مرهونه مال �د�رۀ در ر� خود حق د�ين هرگاه

. بخو�هد �ست وی بر آ�نچه پرد�خت بر�بر در ر� آ�ن:1791مادۀ

(۱ ) . دين متباقی مقابل در را مرهونه مال ميتواند گيرنده رهن نمايد مکلف مرهونه مال از قسمتی برد را گيرنده رهن دين از قسمتی پرداخت با نميتواند دهنده رهن. نگهد�رد خود نزد باشد قليل چه گر

مقابل( 2) در که را دين از مقداری دهنده رهن و باشد شده داده تخصيص دين از معین مقدار مقابل در هريک و بوده گانه جدا چيز دو مرهونه مال درصورتيکهدر دو هر و نمايد اخذ را يک هيچ نميتواند باشد، نشده تعيين هريک مقابل در دين مقدار که درحالی و نمايد اخذ آنرا ميتواند کند، تأدیه دارد قرار آن از يکی

. ميگردد حبس دين تمام مقابل:1792مادۀ

نميشود ساخته مکلف وی دين �د�ی و آ�ن بيع جهت دهنده رهن به مرهونه مال تسليمی به گيرنده رهن. است داين طرف از دين قبض زمان الی مرهونه مال دائمی حبس رهن حکم زيرا

:1793مادۀ تطبيق اجراآت بدون بيع، شرط و ايفا عدم حين تملک گذاشتن شرط به متعلق احکام و مديون غير دهنده رهن مسووليت به متعلق قانون احکام حيازی، رهن بر


. , مال دهنده رهن Sاجازۀ بدون نميتواند گيرنده رهن همچنان باشد شده بفروش وکيل دهنده رهن طرف از اينکه مگر بفروشد را مرهونه مال نميتواند گيرنده رهن . هر به مرهونه مال قيمت تأدیه به آن سبب به و شده شناخته متجاوز گيرنده رهن اعمال چنين اجرای صورت در بدهد ورهن عاريت اجاره، وديعت، به را مرهونه

. ميشود شناخته ضامن گردد بالغ که �ند�زه:1795مادۀ

رهن رود بين از مشتری نزد دهنده رهن Sاجازۀ حصول از قبل مرهونه ومال نمايد مشتری تسليم و فروخته را مرهونه مال دهنده رهن Sاجازۀ بدون گيرنده رهن هرگاه. ميباشد مختار گيرنده رهن يا مشتری تضمين در دهنده

ثالث - نسبتشخص به حيازی رهن آثار دوم مبحث:1796مادۀ

, ديگری امين شخص تصرف به گيرنده، رهن و دهنده رهن موافقت به يا داين تصرف به مرهونه شی اينکه مگر نميتواند شده حجت ثالث شخص به حيازی رهنباشد.:1797مادۀ

. نمايد �خلال ر� ثالث شخص قانونی حقوق �ينکه بدون نموده، حبس ر� مرهونه تا ميدهد حق گيرنده رهن د�ين به رهن، عقد:1798مادۀ

برگرد�ند خود حيازت به ًا� مجدد غير، نزد �ز آ�نر� حيازت �حکام به مطابق ميتو�ند شود، خارج �و علم بدون يا �ر�ده بدون د�ين تصرف �ز مرهونه شی .هرگاه:1799مادۀ

مرهونه شی ثمن �ز د�ينين ساير �ز قبل ر� خود حق تا ميدهد حق گيرنده رهن د�ين بر�ی حيازی رهن. متأخر داين ترتيب، لحاظ از يا باشد عادی ديگر داين خواه آرد بدست

:1800مادۀ أادیه ت ر� دين ميتو�ند ثالث صورت درين باشد، گرفته تعلق غیير به شی آ�ن ملکيت گرچه نمايد، مطالبه مرهونه مال �ز ر� خود حق تنفيذ ميتو�ند گيرنده رهن د�ين

. دهد قر�ر �و مقام قايم مديون بر�بر در ر� خود نموده،:1801مادۀ

مصارف با دين عقد مصارف شی، عيب از ناشی ضرر تعويض آمده، بعمل مرهونه مال حفاظت جهت که ضروری مصارف حق، اصل بر عالوه حيازی رهن از. ميشود پرد�خته دين، أادیه ت أاخير ت �ز ناشی مو�فقه يا قانونی تعويضات آ�ن، وتنفيذ قيد حيازی عقد

دوم حيازی - قسمت رهن انقضای:1802مادۀ

. در نيتيکه حسن صاحب اشخاص حقوق نمايد می عودت رهن گرديده، منقضی آن به دين سببيکه ازاله يا و گرديده منقضی شده تضمين دين انقضای به رهن. نميگردد �خلال شده، کسب آ�ن وعودت حق �نقضای مدت خلال

:1803مادۀ ( مادۀ مندرج حالت �ز :1802علاوه ميگردد( منقضی آ�تی �سباب �ز يکی شدن موجود با حيازی رهن قانون، �ين

1. و�حد- شخص تصرف در ملکيت وحق حيازی رهن حق �جتماع با2 . رهن- حق از گيرنده رهن داين ضمنی يا صريح انصراف با3. مرهونه- شی رفتن بين �ز با

:1804مادۀ . ماند می باقی ورثه نزد نگرديده، باطل گيرنده رهن و دهنده رهن وفات به حيازی رهن

:1805مادۀ . تعيين وصی دهنده رهن صورتيکه در پردازد می را گيرنده رهن دين آن از فروخته را مرهونه شی گيرنده رهن اجازه به او وصی نمايد، وفات دهنده، رهن هرگاهآن ثمن از دين وتأدیه مرهونه مال فروش جهت را شخصی تا ميکند تقاضا دارد، قرار آن صالحيت حوزه در متوفی اقامت محل ايکه محکمه از داين باشد، نکرده

. نمايد تعيين وصی بحيث:1806مادۀ

واجب دين بحيث متروکه از مرهونه مال قيمت نباشد، موجود نيز متروکه بين در و نبوده دست در معلوماتی مرهونه مال از و نمايد وفات گيرنده رهن داين هرگاه. ميشود شناخته أادیه �لت

حيازی - قسمتسوم رهن انواع از بعضیعقار - رهن اول مبحث


:1807مادۀ تطبيق رسمی رهن قيود به مربوط خاص احکام ثبت اين بر باشد، گرديده ثبت رهن عقد اينکه مگر نميشود، شمرده حجت ثالث برشخص عقاری حيازی رهن


تصريح رهن عقد در اجاره قيمت است والزم نمايد وارد تاثيری غير حقوق بر امر اين اينکه بدون دهد، اجاره به دهنده رهن برای را عقار ميتواند، گيرنده رهن داين. شود. رسانيده عقد ثبت حاشيه در موضوع �ست لازم آ�يد، بعمل مو�فقه آ�ن به رهن عقد �ز بعد صورتيکه در گردد

:1809مادۀ وتکاليف وماليه محصول است مکلف همچنان نمايد، اقدام ضروری بمصارف آن حفاظت جهت نموده تعهد را عقار صيانت است، مکلف گيرنده رهن داين

. . �ز وقتی د�ين نمايد وضع قانون حدود در آ�ن ثمن �ز يا عقار حاصلات قيمت �ز نموده، مصرف ر� آ�نچه تو�ند می د�ين نمايد أادیه ت �ست، لازم که ر� ديگری سالانه. نمايد �نصر�ف رهن حق �ز که تو�ند می شده معاف تعهد�ت �ين

منقول - رهن دوم مبحث:1810مادۀ

برهن( 1) شده تضمين مبلغ بايد ورقه اين در و گردد ثبت التاريخ ثابت ورق در حيازت انتقال پهلوی در که ميتواند، شده حجت ثالث برشخص وقتی منقول رهن. گردد توضيح تفصيل به مرهونه عين و

(2. نمايد( می تعيين ر� گيرنده رهن د�ين مرتبه ثابت، تاريخ

:1811مادۀ هر ديگر جانب از نباشد، مرهونه در تصرف به قادر دهنده رهن گرچه نمايد، استناد مرهونه در خود بحق تواند می باشد، نيت حسن صاحب گيرنده رهن هرگاه

. باشد رهن تاريخ �ز بعد حق �ين گرچه نموده، کسب مرهونه شی بر که نمايد �ستناد حق به ميتو�ند نيت، حسن صاحب شخص:1812مادۀ

دهنده( 1) رهن و گردد محقق د�ين حق تضمين بر�ی آ�ن تکافوی عدم خوف طوريکه باشد، مو�جه قيمت تنزيل يا نقص يا رفتن بين �ز بخطر مرهونه شی هرگاهبازار، موجود بنرخ يا علنی مزايده بصورت آنرا بيع Sاجازۀ محکمه از ميتواند دهنده رهن يا داين ننمايد، مطالبه گردد آن مقام قايم که ديگر شی با آنرا مبادله هم

. نمايد تقاضا(2. . يابد( می �نتقال آ�ن ثمن به شی �ز د�ين حق صورت �ين در نمايد می �مر نيز ثمن گذ�شتن وديعت به ر�جع محکمه بيع، �جازه حال در

:1813مادۀ گرچه نمايد، مطالبه ر� رهن فروش �جازه محکمه �ز ميتو�ند دهنده رهن باشد، پذير �مکان وصف قابل بامفاد وبيع گرديده ميسر مرهونه مال شی فروش بر�ی مناسبی فرصت هرگاه

. . نمايد می �مر ثمن گذ�شتن وديعت به مورد در نموده معین ر� بيع شروط �جازه، حال در محکمه باشد نرسيده دين أادیه ت موعد:1814مادۀ

. کند مطالبه باز�ر، موجود بنرخ يا علنی مز�يده بصورت ر� مرهونه فروش محکمه �ز د�رد حق نتو�ند، رسيده خود حق به گيرنده رهن د�ين هرگاه:1815مادۀ

گردد، می تعيين خبره اهل توسط قيمتيکه مقابل در تمليک براينکه مشروط نمايد، مطالبه محکمه از را مرهونه تمليک د خو دين برابر در ميتواند گيرنده، رهن داين. گيرد صورت

:1816مادۀ . نگردد و�قع متعارض منقول، مال رهن به مخصوص قو�نين و�حکام تجارتی قو�نين با که �ست تطبيق قابل حدودی در فصل، �ين شده پيشبينی �حکام

دين - رهن مبحثسوم:1817مادۀ

(1. نمايد( قبول آ�نر� حق حو�له، �حکام مطابق يا گرديده �بلاغ بوی رهن �ين که ميشود د�نسته نافذ وقتی مديون بر�بر در دين رهن(2 . محاسبه( قبولی يا �بلاغ تاريخ �ز رهن مرتبه باشد شده د�خل گيرنده رهن حيازت در مرهونه دين سند که ميشود شمرده نافذ وقتی غير مقابل در دين رهن


(1. ند�رد( جو�ز آ�ن رهن باشد، ند�شته ر� حجز يا حو�له قابليت دينيکه(۲ ) . صورت رهن Sطريقۀ به حواله که يابد تذکر اينکه بر مشروط ميگيرد صورت نموده، تنظيم اسناد اين حواله بمنظور قانون که خاصی طريقه به رسمی اسناد رهن

. . يابد می خاتمه �علان ضرورت بدون رهن حال �ين در �ست گرفته:1819مادۀ

�ز بعد آ�نچه و گرديده مستحق مرهونه دين �ز که شده مو�فقه برتعويضات تو�ند می گيرنده، رهن د�ين . . مصارف از u اوال يابد، می تسلط آنچه بر اينکه بر مشروط يابد تسلط دين دورانی های استحقاق تمام بر تواند می همچنان يابد تسلط گردد، می آن مستحق رهن

. . باشد نگرفته صورت مو�فقه آ�ن خلاف به که ميشود رعايت وقتی مر�تب �ين تمام گردد کسر رهن به شده تضمين دين �صل �ز ًاا ثالث و تعويضات �ز ًاا ثاني:1820مادۀ

لازم نمايد، حصول خود دين مقابل در دهنده رهن مد�خله بدون ر� مرهونه دين �ز قسمتی بخو�هد صورتيكه در بوده، مکلف مرهونه دين بحفاظت گيرنده رهن د�ين. دهد �خطار دهنده برهن موضوع �ز و نموده حصول أادیه ت معین ومکان زمان رعايت با آ�نر� تا �ست

:1821مادۀ . أادیه ت وسايل به ميتو�ند همچنان نمايد �ستناد برهن شده تضمين حق صحت به متعلق أادیه ت وسايل بتمام گيرنده رهن د�ين بر�بر در ميتو�ند مرهونه، دين در مديون . �ستناد تاديات، �ين به گيرنده حو�له بمقابل حو�له حالت در مديون که ميگردد تطبيق حدودی در حکم �ين تمام باشد د�شته �صلی د�ين مقابل در که نمايد �ستناد

. بتو�ند کرده:1822مادۀ

دو( 1) �ز هريک و يکجا گيرنده رهن و دهنده رهن بر�ی مگر نمايد �يفاء ر� دين نميتو�ند مديون رسد، بسر برهن شده تضمين دين موعد �ز قبل مرهونه دين هرگاه. . مينمايد �نتقال شده، گذ�شته وديعت به آ�نچه به رهن حق درينصورت بگذ�رد وديعت به نمايد می أادیه ت ر� آ�نچه نمايند، مطالبه مديون �ز تو�نند می نفر

نباشد،( 2) عايد ضرری آن از گيرنده رهن داين وبرای بوده مفيدتر دهنده رهن برای بوجهيکه نموده، تأدیه مديون را آنچه مکلفند گيرنده رهن و دهنده رهن. نمايد معاونت

:1823مادۀ


�ز ميگردد، مستحق ر� آ�نچه ميتو�ند باشد، نگرفته ًاا کامل ر� خود حق گيرنده رهن د�ين �گر صورت �ين در گردد، أادیه ت مستحق دو هر برهن، شده تضمين ودين مرهونه دين هرگاهماده ) حکم مطابق آ�نر� يا مطالبه ر� دين �ين بيع �ينکه يا نمايد قبض مرهونه .1815دين نمايد( تملک قانون �ين

عاريت - رهن چهارم مبحث:1824مادۀ

. به و �ند�زه بهر آ�نر� ميتو�ند مديون باشد، قيد بدون و مطلق دهنده عاريت �جازۀ صورتيکه در بدهد برهن آ�نر� �و �جازۀ به و گرفته عاريت به ر� غير مال ميتو�ند مديون. بدهد برهن کند، �ر�ده که جهتی هر در شخص هر بر�ی همچنان باشد خو�سته که جنسی هر

:1825مادۀ . نفع مخالفت در اينکه مگر نمايد مخالفت آن از نميتواند گيرنده عاريت سازد، مقيد معین جهت يا شخص يا جنس يا اندازه به را شی اجازه دهنده عاريت هرگاه

. باشد دهنده عاريت:1826مادۀ

آن از گيرنده برهن آن تسليم از بعد نميتواند دهنده عاريت بدهد، برهن است گذاشته که شروطی مطابق وی اجازه به را دهنده عاريت مال گيرنده عاريت هرگاه. نگهد�رد خود نزد دين �د�ی زمان �لی آ�نر� ميتو�ند گيرنده ورهن نمايد �نصر�ف

:1827مادۀ مطالبه خود بر�ی ر� عاريت تسليمی و رهن �نفکاک شده، تعيين مدت شدن سپری �ز قبل نميتو�ند رهن دهنده عاريت باشد، معین مدت به مقيد عاريت هرگاه

. آ�رد. عمل ر�به مطالبه �ينگونه تو�ند می مدت، شدن سپری �ز بعد همچنان و بمدت بودن مقيد عدم صورت در نمايد:1828مادۀ

. گرد�نيده مجبور قبول به گيرنده رهن باشد، رهن قيمت �ند�زۀ به دين صورتيکه در نمايد تاديه گيرنده رهن به ر� دين و مطالبه ر� رهن �نفکاک دهنده عاريت هرگاه . گرد�نيده. مجبور رهن تسليمی به گيرنده رهن باشد، کمتر دين �ز مرهونه شی قيمت �گر مينمايد رجوع گيرنده، عاريت به دهنده عاريت �ينصورت در ميشود

مطالبه گيرنده، عاريت �ز آ�نر� شده شناخته متبرع مرهونه مال قيمت ز�د ما مقد�ر به دهنده عاريت باشد، بيشتر رهن قيمت �ز شده پرد�خته که آ�نچه �گر نميشود،. نميتو�ند کرده

:1829مادۀ . تو�ند نمی شده فروخته دهنده عاريت �جازه بدون باقيمانده، حبس گيرنده رهن تصرف در مرهونه مال نمايد وفات �فلاس حالت در رهن گيرندۀ عاريت هرگاه

:1830مادۀ . وی عجز صورت در نمايد خالص را رهن نموده تاديه را خود دين تا ميشود امر دهنده رهن Sگيرندۀ عاريت به نمايد، وفات مديونيت حال در دهنده عاريت هرگاه

. نمايد خلاص ر� مرهونه مال و تاديه ر� دين ميتو�ند دهنده عاريت ورثه باقيمانده، خود بحال گيرنده رهن نزد مرهونه مال:1831مادۀ

. ميگردد تطبيق عاريت رهن بر حيازی رهن خاص �حکام نگردد، و�قع معارض حيازی رهن �حکام با عاريت رهن فوق �حکام مو�رديکه درچهارم فصلرسمی رهن

اول رسمی - قسمت رهن انشاء:1832مادۀ

و عادی د�ينين ساير بر آ�ن مقتضای به و نمايد می کسب يافته، تخصيص دين �يفاء بر�ی عقاريکه بر ر� عينی حق د�ين آ�ن سبب به که عقديست رسمی، رهن. تو�ند می نموده حصول باشد که دستی بهر مذکور عقار �ز ر� خود دين و د�شته ر� تقدم حق خود �ز مرتبه پائين د�ينين

:1833مادۀ (1. باشد( شده تکميل مربوط مقامات نزد که رسمی ورقۀ به مگر تو�ند، نمی شده منعقد رسمی رهن(2. آ�يد( بعمل مو�فقه آ�ن خلاف به �ينکه مگر ميباشد، دهنده رهن بدوش رسمی رهن مصارف

:1834مادۀ . ميتو�ند شده دهنده رهن بدهد، رهن به ر� چيزی مديون نفع به که ديگری شخص يا مديون شخص رسمی رهن در

:1835مادۀ . باشد د�شته آ�ن در ر� تصرف �هليت بوده، مرهونه عقار مالک بايد دهنده رهن

:1836مادۀ . ند�رد صحت رسمی ورقۀ در آ�ن مالک �جازۀ بدون وی رهن نباشد، عقار مالک دهنده رهن هرگاه

:1837مادۀ . ميشود د�نسته باطل آ�يد می بوجود آ�ينده در عقاريکه رهن

:1838مادۀ باقی گيرنده رهن داين منفعت به رهن گردد، اعتبار بی ديگر سبب به يا زايل لغو، فسخ، باطل، او ملکيت سند که باشد شده صادر مالک طرف از رهن هرگاه

. . باشد نيت حسن د�ر�ی د�ين رهن، عقد �نعقاد حين �ينکه بر مشروط ماند می:1839مادۀ

. باشد نموده تصريح آ�ن خلاف به قانون �ينکه مگر نميتو�ند، شده و�قع ديگری چيز در عقار �ز بغير رسمی رهن:1840مادۀ

(1. باشد( صحيح علنی مز�يده به آ�ن بيع عرف لحاظ �ز که باشد طوری بايد مرهونه عقار(2. ميشود( د�نسته باطل رهن آ�ن غير در باشد، گرديده تعيين عقد در دقيق بصورت بايد همچنان

:1841مادۀ . موافقت اينکه مگر ميرساند منفعت مالک برای تأسيساتيکه تزئينات، آبياری حقوق u خصوصا شود، شمرده عقار که ميباشد مرهونه عقار ملحقات آن شامل رهن

. باشد گرفته صورت ديگر طوری:1842مادۀ

می رعايت احکامی آن توزيع در و گرديده ملحق بعقار بعد، به ورقه ثبت تاريخ از عقار عوايد و حاصالت برسد، ثبت به ملکيت نرخ به راجع ابالغ Sورقۀ هرگاه. باشد می مرعی عقار ثمن توزيع در که گردد

:1843مادۀ آن تقسيم امکان عدم صورت در آن بيع بر يا عقار برتقسيم مابعد در ايکه نتيجه هر و باشد می صحيح گرديده صادر مالکين تمام طرف از مشاع عقار در رهنيکه

. ند�رد أاثير ت رهن برصحت گردد، مرتب:1844مادۀ


قيمت معادل حدود در مذکور رهن برسد، وی به تقسيم هنگام ديگری اعيان u بعدا و بگذارد برهن آنرا معین جزء يا عقار در را خود Sحصۀ شرکاء از يکی هرگاه . . ثبت، تاريخ از روز شصت خالل در است مکلف داين ميگردد تعيين اداره طرف از مذکور مقدار مينمايد انتقال اعيان اين به شده، گذاشته برهن u اصال عقاريکه

. نمايد بيان نموده، �نتقال آ�ن به رهن مقد�ريکه آ�ن در و �قد�م جديد قيد به مربوط آ�ت �جر� به تقسيم:1845مادۀ

. گردد تعيين شده تضمين دين مبلغ رهن عقد در �ينکه بر مشروط ميتو�ند، شده مرتب �حتمالی دين يا بشرط معلق دين تضمين بر�ی رهن:1846مادۀ

مرهونه، عقارات يا عقار تمامی توسط دين از جزء هر و دين تمامی ضامن مرهونه، عقارات يا عقار از جزء هر نکند، تصريح ديگری طور موافقه يا قانون زمانيکه تا. ميشود د�نسته شده تضمين

:1847مادۀ . نمايد تصريح ديگری طور قانون �ينکه مگر ميشود، شناخته آ�ن تابع �نقضاء و صحت در نشده، منفصل شده تضمين دين �ز رهن

:1848مادۀ �ستناد نيز د�رد دين به متعلق تاديه وجوه �ز مديون آ�نچه ميتو�ند، �و خود به خاص، تاديه وجوه به �ستناد پهلوی در باشد، مديون شخص غير دهنده رهن هرگاه

. نمايد تنازل آ�ن �ز مديون گرچه ميماند باقی مديون غير دهنده رهن حق نمايد،دوم رسمی - قسمت رهن آثار

متعاقدين - بين رسمی رهن آثار اول مبحثاول دهنده - فرع رهن نسبت به رسمی رهن آثار

:1849مادۀ . ند�رد أاثير ت گيرنده رهن د�ين حق در مرهونه عقار در دهنده رهن تصرف

:1850مادۀ . نمايد قبض بعقار بودن ملحق زمان تا آ�نر� عو�يد نموده �د�ره ر� مرهونه عقار د�رد حق دهنده رهن

:1851مادۀ . صورتيکه در باشد ثابت ملکيت نزع �بلاغ ورقۀ ثبت �ز قبل آ�ن تاريخ �ينکه مگر نميشود، شمرده نافذ د�ين حق در شده، عقد دهنده رهن طرف �ز �يکه �جاره

. ميشود شمرده نافذ حسنه، �د�ره �عمال حدود در �جازه نباشد، ثابت آ�ن تاريخ:1852مادۀ

. ثبت از قبل آن تاريخ اينکه مگر گردد نمی نافذ گيرنده، رهن داين حق در آن به حواله همچنان و نکند تجاوز سال سه از آن مدت که پيشکی اجرت به مجرائیدر باشد، گرديده ثبت رهن قيد از قبل که است آن بر مشروط آن نفاذ باشد، متجاوز سال سه از متذکره مدت صورتيکه در باشد، ثابت ملکيت نزع ابالغ Sورقۀ

. ميشود د�ده تنزيل سال سه �لی مذکور مدت ماده �ين حکم رعايت با آ�ن غير:1853مادۀ

. يابد، می بزرگ نقص او تضمين آن اثر به که تقصيری يا عمل هر مورد در ميتواند گيرنده رهن داين و نمايد تضمين را رهن سالمت است، مکلف دهنده رهن. نمايد مطالبه دهنده رهن �ز آ�نر� مصارف و نموده �قد�م تحفظی وسايل به ميتو�ند همچنان و نمايد �عتر�ض

:1854مادۀ ر� خود حق يا و �خذ وی �ز کافی أامين ت که �ست مخير گيرنده رهن د�ين گردد، مرهونه عقار نقصان يا رفتن بين �ز سبب خويش خطاء �ثر به دهنده رهن هرگاه

. نمايد مطالبه ًا� فور:1855مادۀ

u فورا را دين يا بپردازد کافی تأمين که است مخير مديون نمايد، نه قبول تأمين بدون را دين دوام داين و باشد خارجی اسباب از ناشی مرهون عين رفتن بين از هرگاه. نمايد أ� �د آ�ن موعد رسيدن بسر �ز قبل

:1856مادۀ مربوط Sمحکمۀ از ميتواند داين شود، مواجه تضمين برای شدن کافی غير يا نقصان، رفتن، بين از به مرهونه عقار آن اثر به که گردد واقع اعمالی حال هر در هرگاه

. نمايد مطالبه گردد، ضرر وقوع مانع تد�بيريکه و�تخاذ �عمال چنين توقف �مر:1857مادۀ

. مبلغ يا تعويض مانند مييابد انتقال ميشود، مرتب آن به حقيکه به الترتيب علی رهن گردد، ناقص يا رفته بين از باشد که سببی هر بر مبنی مرهونه عقار هرگاه. ميگردد تعيين عامه منافع بر�ی �و �ستملاک مقابل که ثمنی يا أامين، ت

دوم گيرنده - فرع رهن داين نسبت به رهن آثار:1858مادۀ

. . مگر نمايد مکلف را مديون تنها تأديه به که ندارد حق دهنده رهن دارد جواز او Sمرهونۀ برمال تنها حکم تنفيذ باشد، مديون غير ديگری شخص دهنده رهن هرگاه. باشد آ�مده بعمل ديگر طوری مو�فقه �ينکه

:1859مادۀ تعيين مدنی محاکمات اصول قانون در ميعاديکه مطابق آنرا فروش و نموده تنفيذ مرهونه برعقار را خود حق تواند می دين، Sتأديۀ به راجع مديون ابالغ از بعد داين

. نمايد مطالبه گرديده:1860مادۀ

رفع خود از اوست، متوجه که اجراآتيرا مرهونه عقار تخليه به مربوطه احکام مطابق مرهونه عقار تخليه با ميتواند باشد، مديون غير ديگری شخص دهنده رهن هرگاهنمايد.:1861مادۀ

بدون( 1) آنرا فروش حق يا بدهد داين به باشد که اندازه هر معین ثمن مقابل به آن موعد در دين ادای عدم حين را مرهونه عقار تملک حق که Sموافقۀ هرگونه. . باشد آ�مده عمل به رهن �ز بعد مو�فقه �ين گرچه ميشود شناخته باطل کند، �عطا وی به قانون مصرحه آ�ت �جر� رعايت

د�رد( 2) جو�ز مذکور مو�فقه نمايد، تنازل خود د�ين به دين مقابل در مرهونه عقار �ز مديون که آ�يد بعمل مو�فقه چنين آ�ن قسط يا دين تاديه موعد رسيدن �ز بعد .هرگاهسوم ثالث - فرع نسبتشخص به رهن آثار

:1862مادۀ باشد گرديده قيد رهن مثبت حکم در يا عقد ر� رهن برعقار عينی حق �کتساب �ز قبل ثالث شخص که ميگردد نافذ وقتی ثالث شخص حق در .رهن

:1863مادۀ : باشد نمی صحيح ثالث شخص مقابل در آ�تی مو�د به �ستناد


1. بقيد- شده تضمين حق تحويل به2. مو�فقه- يا قانون حکم به حق �ين در د�ين جای به شخص شدن مقام قايم �ز ناشی حق به3. باشد- شده تصريح آ�ن به �صلی قيد حاشيه در �ينکه مگر ديگر، د�ين منفعت به قيد مرتبۀ �ز بتنازل

:1864مادۀ . ميگردد تطبيق عقاری �ملاک �سناد ثبت خاص �حکام مذکور، آ�ت �جر� برتمام مرتب آ�ثار و محو �بقای محو تجديد، بقيد، مربوط آ�ت �جر� در

:1865مادۀ . باشد گرفته صورت ديگری طور مو�فقه �ينکه مگر ميباشد، دهنده رهن ذمه بر آ�ن محو و تجديد قيد، مصارف

چهارم ( - فرع تعقيب ) تتبع حق و تقدم حق:1866مادۀ

. آ�ورند می بدست يک هر درجه حسب �ست، گرديده عقار جانشين ماليکه �ز يا مرهونه عقار ثمن �ز ًاا کامل عادی د�ين �ز قبل ر� خود حقوق گيرنده رهن د�ين:1867مادۀ

. باشد �حتمالی يادين مستقبل دين يا شرط به معلق برهن شده تضمين دين گرچه ميشود، محاسبه آ�ن قيد تاريخ �ز رهن مرتبۀ:1868مادۀ

مز�يده بيع، �تکای تاريخ تا و ميگردد د�خل باشد، �فتيده أاخير ت به آ�ن أادية ت و بوده مستحق مو�فقه بر بنا تعويضاتيکه و تجديد قيد، عقد، مصارف �دخال رهن برقيد. ميشود شامل ضمنی بصورت رهن خود مرتبه در و توزيع در شخص به

:1869مادۀ . دين بمقابل درينصورت نمايد تنازل دارد، مقيد رهن عقار، نفس بسر که ديگری داين منفعت به خود دين حدود در خود رهن مرتبه از ميتواند گيرنده، رهن داين

. بر مشروط بوده، متعلق اول داين حق انقضای به که آنچه استثنای به تواند می استناد ميشود، شناخته جايز اول داين بمقابل که تأديه وجوه تمامی به ديگر داين. باشد مرتبه �ز تنازل �ز بعد �نقضاء �ين �ينکه

:1870مادۀ أ�( 1) �د ر� دين خود برضائيت حايز �ينکه مگر سازد، خارج آ�ن حايز دست �ز ر� مرهونه عقار ملکيت رسيد، بسر دين أاديۀ ت موعد وقتيکه تو�ند می گيرنده رهن د�ين

. نمايد نظر صرف رهن �ز يا خلاص رهن �ز ر� عقار ياشناخته( 2) مرهونه عقار حايز نمايد، �نتقال وی به باشد رهن قابل آ�ن بر ديگری عين حق يا ملکيت �سباب �ز سببی بر بنا مرهونه عقار ملکيت هرشخصيکه

. باشد د�شته شخصی مسووليت رهن به شده تضمين دين �ز �ينکه بدون ميشود:1871مادۀ

مز�يده تحقق زمان تا حايز حق �ين بپرد�زد، ًاا شخص بعد به �خطار تاريخ �ز آ�ت �جر� به مربوط مصارف و آ�ن ملحقات با آ�نر� رهن به شده تضمين دين موعد رسيدن هنگام ميتو�ند حايز. . نمايد مطالبه مرهونه عقار سابقه مالک يا مديون �ز �ست پرد�خته ر� آ�نچه تمام ميتو�ند حايز �ينصورت در ماند می باقی

:1872مادۀ بوده موجود قيوديکه حايز �ين سند ثبت هنگام �ينکه مگر نمايد، تجديد عند�لايجاب آ�نر� و نموده حفظ شده د�ين مقام قايم آ�ن در که ر� رهن قيد ميتو�ند حايز

. گردد محو:1873مادۀ

�ز هريک نمايد، کفايت گرديده قيد برعقار شان حقوق که د�ينين تمام دين تاديه بر�ی و بوده أ� �لاد مستحق ًا� فور که باشد مبلغی حايز، برذمه مرهونه عقار ملکيت سبب به هرگاه. باشد شده ثبت حايز ملکيت سند بر�ينکه مشروط نمايد، مکلف خويش حق بپرد�خت ر� حايز ميتو�ند مذکور د�ئنين

:1874مادۀ حايز برذمه که ر� آ�نچه أاديۀ ت ميتو�نند د�ئنين باشد، کمتر د�ئنين �ستحقاق ديون �ز آ�ن مقد�ر يا باشد أ� �لاد مستحق غير �لحال فی �ست حايز برذمه دينيکه هرگاه

. نمايد مطالبه وی �ز آ�مده، بعمل مو�فقه دين پرد�خت به موعديکه در و نموده تعهد آ�ن به شروطيکه مطابق �ست،:1875مادۀ

. نمايد می کسب �ست، عقار بر که قيودير� محو مطالبه حق نمايد، أاديه ت د�ئنين به �ست وی ذمه بر که ر� آ�نچه حايز هرگاه:1876مادۀ

خو�سته که وقتی هر ر� حق �ين تو�ند می وی نمايد، پاک گرديده، قيد وی سند ثبت �ز قبل رهنيکه تمام �ز ر� عقار خود، ملکيت سند ثبت �ز بعد تو�ند می حايز. نمايد حفظ ميشود، گذ�شته �علان معرض به فروش شروط لست زمانيکه و�لی نموده �ستعمال باشد

:1877مادۀ سند خلاصه متضمن که بفرستد شان �قامت بمحل ر� ئی �طلاعيه �ست، مقيد شان حقوق د�ينيکه بر�ی �ست مکلف نمايد، �ر�ده ر� عقار کردن پاک حايز هرگاه

. باشد حقوق �صحاب �سماء با گرديده قيد وی سند ثبت �ز قبل حقوقيکه ولست عقار قيمت و آ�ن ثبت وتاريخ وی ملکيت:1878مادۀ

در مذکور ديون استحقاق ميعاد گرفتن نظر در بدون باشد، التاديه واجب الحال فی ايکه شده قيد ديون تاديه برای خود آمادگی از اطالعيه در است مکلف حايز. آ�رد بعمل تذکر عقار قيمت حدود

:1879مادۀ �ز روز سی خلال در �ست، مطلوب آ�ن کردن پاک که ر� عقاری فروش ميتو�ند د�رد، مقيد حق کفيليکه وهمچنان گرديده قيد وی حق که د�ئنينی �ز هريک به

. ميگردد رعايت موعد تعيين در ر�ه مسافۀ نمايد، مطالبه رسمی �طلاعيه آ�خرين تاريخ:1۸80مادۀ

. ر� مبلغی �ست مکلف کننده مطالبه ميگيرد صورت نمايد، می �مضاء وی قانونی وکيل يا کننده مطالبه آ�ن در و ميشود فرستاده سابق مال و حايز بر�ی �يکه �طلاعيه �ساس به مطالبه . نموده نظر صرف خود طلب �ز �ين �ز بعد کننده مطالبه بگذ�رد نمايد تعيين محکمه که بانکی يا خز�نه در وديعت طور نمايد، کفايت مز�يده طريق �ز فروش مصارف بر�ی که

. نمايند مو�فقت آ�ن به ها کفيل تمام و بوده قيد شان حقوق که د�ئنين تمام �ينکه مگر نميتو�ند،:1881مادۀ

به شخصيکه ميشود، تمام حايز يا طالب بر�ی تعجيل در منفعت صاحب مطالبه بنابر فروش و گردد می رعايت �جباری فروش به مربوط آ�ت �جر� تمام شود، مطالبه عقار فروش هرگاهدهد تذکر گرديده تعيين عقار قيمت که ر� مبلغی فروش �علانات در �ست مکلف نمايد، می مباشرت آ�ت .�جر�

:1882مادۀ سند مصارف نمايد، می �يجاب کردن پاک آ�ت �جر� مصارفيکه گرديده تعيين مز�يده در ثمنيکه أاديۀ ت بر علاوه �ست مکلف يابد، می خاتمه �و بر مز�يده شخصيکه

. . باشد کرده تصريح ديگری طور خاص قانون �ينکه مگر نمايد تاديه نيز گرديده خارج دستش �ز ملکيت که حايزير� �علانات ومصارف آ�ن ثبت و ملکيت


:1883مادۀ . گيرد می تعلق بحايز شده، قيد حق هرنوع �ز فارغ و نهائی بصورت عقار ملکيت نشود، مطالبه مربوط شر�يط طبق و معین مدت خلال در عقار فروش هرگاه

. بانکی يا خزانه در را مذکور مبلغ يا بدهد آنها برای آن از شان حقوق Sتأديۀ در دائنين مراتب بارعايت شده، تعيين عقار قيمت که را مبلغی حايز اينکه بر مشروط. بگذ�رد وديعت طور نمايد، تعيين محکمه که

:1884مادۀ . مطالبه ملکيت �خر�ج به �بلاغ ورقۀ ثبت حاشيه در موضوع رساندن عريضه در ميگيرد صورت صلاحيت با محکمۀ مقام به حايز طرف �ز عريضه تقديم با مرهونه عقار تخليۀ

. ميشود. د�ده �طلاع مباشر بد�ين مربوط آ�ت �جر� �تخاذ جهت عريضه تقديم تاريخ �ز روز پنج خلال در تخليه موضوع ميشود:1885مادۀ

مطابق را ملکيت اخراج اجراآت نميتواند گيرنده رهن داين نمايد، نه اختيار را عقار از انصراف يا رهن از را عقار کردن پاک يا شده قيد ديون Sتأديۀ حايز هرگاهنموده �خطار مديون به عقار �ز �نصر�ف به ر�جع يا مستحقه دين أاديۀ ت به ر�جع �ينکه �ز بعد مگر نمايد، �تخاذ �و مقابل در مدنی محاکمات �صول قانون �حکام


آن به مديون استناد دفعيکه بطرق ميتواند باشد، نگرفته قرار دعوی طرف گرديده حکم دين به مديون عليه ايکه دعوی در و رسيده ثبت به وی ملکيت سند حايزيکه . . حکم �ز بعد نيز مديون که نمايد �ستناد دفعی به هرحال در ميتو�ند �و همچنان باشد حايز سند ثبت �ز بعد دين به حکم بر�ينکه مشروط نمايد �ستناد د�رد، جو�ز

. باشد د�شته آ�ن به ر� �ستناد حق دين به:1887مادۀ

گذ�شته فروش بر�ی عقاريکه ثمن رهگذر �ز �و ذمت باقيمانده مقد�ر �ز مز�يده در �و د�شته تقديم ثمن مقد�ر �ينکه بر مشروط گردد، شامل مز�يده در ميتو�ند حايز. نباشد کمتر شده،

:1888مادۀ در و ميشود شناخته عقار مالک ملکيت اصلی سند بموجب حايز بگيرد، تعلق وی بشخص مزايده u وبعدا گرديده حايزخارج دست از مرهونه عقار ملکيت هرگاه

حقوق تمام از مذکور عقار بگذارد، وديعت طور نمايد تعيين محکمه که بانکی يا خزانه در يا نموده تاديه گرفته تعلق وی به که را مزايده نهائی ثمن که صورتی. گردد می پاک شده قيد

:1889مادۀ . آ�رد بدست حايز �ز ر� خود حق مز�يده حکم بموجب تو�ند می مذکور شخص بگيرد، تعلق حايز �ز غير ديگری شخص به مز�يده هرگاه

:1890مادۀ حقوق توانند می گيرنده، رهن دائنين و بوده حايز حق زيادت اين نمايد، زيادت گرديده قيد آنها حقوق دائنينيکه برحقوق گرفته، تعلق آن به مزايده ثمنيکه هرگاه

. نمايند مطالبه حايز �ز ر� خود:1891مادۀ

. نمايد می عودت حايز به بوده د�ر� وی به عقار ملکيت �نتقال �ز قبل حايز ديگريکه عينی حقوق و �رتفاق حقوق:1892مادۀ

. رد به مکلفيت گردد، ترک سال سه مدت مربوط آ�ت �جر� صورتيکه در نمايد رد عقار �ز �نصر�ف يا دين أاديۀ ت به �بلاغ تاريخ �ز ر� عقار عو�يد �ست مکلف حايز. د�رد �عتبار جديد �بلاغ تاريخ �ز عو�يد

:1893مادۀ کسب( 1) تبرع يا معاوضه بصورت وی از برشخصيکه را مراجعه حق خلف که نمايد مراجعه حدودی در سابق برمالک تضمين دعوی طريق از ميتواند حايز

. باشد د�ر� نموده، ملکيتبر( 2) بنا تأديه اين و نمايد تأديه است مديون ذمه به ملکيت سند اساس به که استحقاق از زايد حايز اگر

. گردد می د�ئنينی مقام قايم حايز صورت �ين در نمايد مر�جعه مديون به تو�ند می باشد، که سببی هر. است نموده تأديه را آنها حقوق که

:1894مادۀ . ميشود شناخته مسوول د�ئنين بر�بر در گردد، عايد عقار بر وی خطاء �ثر به نقصانيکه �ز ًاا شخص حايز

رسمی - قسمتسوم رهن انقضای:1895مادۀ

(1. نمايد( می عودت گرديده، منقضی آ�ن به دين سببيکه ل زو� �ثر به و گرديده منقضی شده تضمين دين �نقضای به حيازی رهن مانند رسمی رهن(2. نمايد( نمی �خلال �ند، نموده کسب غير �ز آ�ن عودت و حق �نقضای مدت ظرف در نيت حسن د�ر�ی �شخاص که ر� حقوقی رهن، عودت

:1896مادۀ . . گردد ز�يل باشد، که هرسببی بر بنا کرده پاک ر� عقار حايزيکه ملکيت گرچه گردد می منقضی نهائی بصورت کردن پاک آ�ت �جر� �تمام با رسمی رهن حق

:1897مادۀ �ز خود حقوق أاديۀ ت مستحق درجه لحاظ �ز د�ئنينيکه به مذکور ثمن أاديۀ ت يابه آ�ن نهائی ثمن گذ�شتن وديعت به و علنی مز�يده طريق �ز عقار �جباری فروش يا رهن

. ميگردد منقضی ميشوند، ثمن �ين:1898مادۀ

. نمايد تنازل رسمی رهن �ز دين، بقای باوجود ميتو�ند گيرنده، رهن د�ين:1899مادۀ

. ميگردد تطبيق ورثه نزد دين بقای و گيرنده رهن يا دهنده رهن وفات �ثر به �نقضاء عدم به مربوط �حکام رسمی رهن بر


كتابسوم عینی حقوق

اول باباصلی عینی حقوق

اول ملكیت - فصل حقوقاول ملكیت - قسمت حمایت و ساحه تعریف،

:1900مادۀ نوع هر و برداری بهره استعمال، به قانون احكام حدود در میتواند مالك تنها و میگیرد قرار شخص تسلط و اراده تحت شی آن مقتضای به كه است حقی ملكیت،

. بپرد�زد آ�ن در مالكانه تصرف:1901مادۀ

شناخته نباشد، ممكن شی یافتن تغییر یا شدن تلف یا رفتن بین �ز بدون شی �ز آ�ن �نفصال و شده شمرده آ�ن �صلی عناصر �ز كه آ�نچه تمام مالك شی، مالكمیشود.:1902مادۀ

(1. باشد( می شامل �ست مجاز و معتاد ًاا �رتفاع و آًاا عمق كه آ�نچه به زمین، ملكیت ساحۀ(2. تو�ند( می شده مجز� آ�ن ماتحت و مافوق ملكیت �ز زمین سطح ملكیت قانون، حكم یا مو�فقه بموجب

:1903مادۀ . قانون بموجب مگر نمیتواند، شده كشیده او دست از شخص هیچ ملكیت

دوم ملكیت - قسمت قیود:1904مادۀ

. نماید تصرف قانون حدود در خود ملكیت در میتو�ند مالك:1905مادۀ

. گردد غیر ضرر موجب كه نماید تصرف طوری آ�ن در نمیتو�ند مالك بگیرد، تعلق غیر حق ملك به هرگاه. حق صاحب اجازه به مگر

:1906مادۀ . میشود برده بین �ز جدید یا باشد قدیم فاحش ضرر

:1907مادۀ . گردد �ست آ�ن مقصود منافع �ز عبارت كه �صلی حو�یج مانع یا و گردیده أا بن �نهد�م یا شكست سبب كه �ست آ�ن فاحش ضرر

:1908مادۀ كلی بطور و ساخته مسدود را همجوار خانه كلكین كه نماید اعمار بنائی چنان نمیتواند هیچكس میشود، شمرده فاحش ضرر خانه از كلی بطور روشنی شدن مانع

. . نماید مطالبه ضرر دفع بر�ی ر� أا بن بردن بین �ز آ�ن غیر در و �مكان صورت در ر� ضرر دفع میتو�ند همجو�ر أا، بن چنین �حد�ث صورت در گردد آ�ن در روشنی مانع:1909مادۀ

. نگردد متضرر همجو�ر قدیمه عمارت كلكین، �ز كه نماید �عمار طوری آ�نر� باید میكند بناء عمارتی شخصیكه:1910مادۀ

آن از را انتفاع حق وی اجازه بدون دیگر اشخاص نماید، می احداث خویش اراضی آبیاری بمنظور را فاضل آب مجرای یا آبیاری منبع خود بمصرف شخصیكهند�رند.:1911مادۀ

. میكند �یجاب ر� آ�بیاری كه میباشد زمینی �ند�زه به آ�ن توزیع و عمومی نهر آ�ب، �ز �ستفاده حق تعیین عامه، به رساندن ضرر عدم رعایت با:1912مادۀ

جریان به را مذكور زمین مالك نمیتواند باشد نداشته غیر اراضی بر را آب جریان حق حالیكه در مینماید آبیاری را خود زمین نهر یا آالت Sبواسطۀ ایكه اراضی مالك. گرد�ند مجبور خود آ�ب

:1913مادۀ . گردد خود زمین در �و آ�ب جریان مانع تو�ند نمی مذكور زمین مالك باشد، د�شته دیگری زمین بر ر� آ�ب جریان حق شخص هرگاه

:1914مادۀ ضامن ببرد، بین از را او زراعت و كند پیدا جریان دیگری شخص زمین در آب آن اثر به و نماید آبیاری بتواند، تحمل را آن زمین طوریكه عادی بصورت را خود زمین شخصیكه

. میشود شناخته ضامن گردد، متضرر آ�ن �ز دیگری شخص و نموده آ�بیاری عادی غیر بصورت ر� خود زمین �گر و نمیشود شناخته:1915مادۀ

. د�رد جو�ز وصیت آ�ن �ز �ستفاده با و میشود برده میر�ث به حقابه:1916مادۀ

(1. باشد( می زمین تابع زمین، آ�بۀ حق(2. ند�رد( جو�ز زمین آ�بیاری بمنظور جزء زمین، صاحب ضرورت �ز ز�ید زمین حقابه �جاره و هبه فروش،(۳ ). میباشد خاص قانون �حكام تابع نشده، بینی پیش قانون �ین در كه زمین آ�بیاری و آ�به حق به مربوط �حكام سایر

:1917مادۀ زمین Sشدۀ آبیاری آب فاضل به همچنان و بدهد اجازه خود زمین بر آب منبع از دیگر اشخاص ملكیت دور های زمین آبیاری بمنظور كافی آب بجریان است، مكلف زمین مالك

. . شود د�ده عادلانه تعویض آ�ن بر�بر در �ینكه بر مشروط نماید �جازه بریزد، عمومی جوی ترین نزدیك در كه مذكور های:1918مادۀ

. میشوند ساخته و�د�ر �مر �ین به شركاء �ز یك هر مطالبۀ �ساس به نپرد�زند، جوی یا نهر ضروری �صلاحات به خویش رضائیت به آ�ب مشتركین تمام هرگاه:1919مادۀ

ر�ه �حد�ث طوریكه باشد، دشو�ر و ناكافی آ�ن به مرور ر�ه یا و ند�رد �تصال عام بر�ه ًاا �صل زمینیكه مالك. نماید �ستعمال ر� آ�ن و تصرف لازم �ند�زه به همجو�ر زمین در عادلانه تعویض بر�بر در میتو�ند نباشد، میسر بزرگ دشو�ری یا گز�ف مصارف تحمل بدون كافی

. آ�ید بدست مقصود آ�مد و رفت ضرر كمترین با كه تو�ند می شده �ستعمال موضع در تنها حق �ین و ننماید تجاوز معتاد حد �ز �ینكه بر مشروط


:1920مادۀ همان در بجزء مرور حق Sمطالبۀ باشد، ممكن مذكور عقار اجراء در كافی راه احداث و باشد كرده نشات عقار قانونی تجزیه و تقسیم از عام براه اتصال مانع هرگاه

. ند�رد جو�ز �جز�ء:1921مادۀ

. می مشترك طرفین بین حدود تعیین مصارف سازند مجبور یكدیگر Sیافتۀ اتصال اراضی در حدود تعیین با را دیگر طرف میتوانند همجوار، اراضی مالكین از یك هرباشد.:1922مادۀ

. بیفز�ید آ�ن به ر� دیگری بناء یا بپرد�زد آ�ن �رتفاع تغییر به دیگر طرف �جازه بدون نمیتو�ند طرفین �ز یكی باشد، مشترك نفر دو بین دیو�ری هرگاه:1923مادۀ

. نكند تجاوز مذكور دیو�ر مقاومت حدود �ز �ینكه بر مشروط بگذ�رد، ر� خویش های �ستنادیه مو�د دیگر یا چوب شریك، باند�زه مشترك دیو�ر بالای تو�نند می شركاء �ز یك هر. ند�رد جو�ز دیو�ر سلامت رعایت با دیگر شریك �جازه بدون شریك یك طرف �ز چوب مكان تغییر یا تزئید

:1924مادۀ . كند ممانعت دیگر شریك و بنماید آ�نر� كردن خر�ب �ر�ده شركاء �ز یكی �گر باشد، موجود آ�ن �نهد�م خوف و د�ده دست �ز ر� خود مقاومت مشترك دیو�ر هرگاه

. میشود كرده مجبور دیو�ر تخریب به كننده منع:1925مادۀ

نماید، ممانعت شركاء از یكی آن مجدد تعمیر در و باشد گذاشته چیزی آن باالی شریك هر و افتد به مذكور دیوار یا بپردازند، مشترك دیوار انهدام به شركاء هرگاه . شریك حصۀ مقد�ر به آ�نر� مصارف بپرد�زد، آ�ن �عمار به محكمه �جازۀ به شركاء‌ �ز یكی صورتیكه در میشود مكلف آ�ن ساختن به مطلق بصورت كننده منع شریك

. نماید منع دیو�ر �ز �ستفاده �ز ر� �و میتو�ند دیگر شریك نپرد�زد ر� خویش حصۀ مذكور شریك زمانیكه تا و میتو�ند كرده مطالبه دیگر:1926مادۀ

. . شود ظاهر آ�ن بعكس دیگری دلیل وقتیكه مگر میشود د�نسته مشترك دیو�ر أا بن دو جد�ئی زمان تا باشد، عمارت دو بین فاصل حد بناء هنگام دیو�ریكه:1927مادۀ

است، واقع آن بر دیوار كه را زمین قیمت نصف و بنأ مصارف نصف كه میشود شناخته دیوار شریك وقتی نگرفته، سهم دیوار اعمار مصارف در همجواریكهبپرد�زد.

:1928مادۀ یا �و دیو�ر �ز قسمتی د�دن به ر� �و نمیتو�ند همچنان سازد، مكلف �و ملكیت حدود د�خل در دیگری چیزی یا دیو�ر �عمار به ر� دیگر همجو�ر نمیتو�ند همجو�ر،

مادۀ ) حكم حدود در مگر سازد د�ر و� شده أا بن آ�ن بر دیو�ر زمینیكه �ز .1927قسمتی قانون( این:1929مادۀ

است واقع آن در كلكینچه یا كلكین دیواریكه عقب از مسافه باشد داشته كلكینچه یا كلكین متر یك از كمتر Sمسافۀ در خود همجوار بطرف ندارد، حق همجوار. میشود �ند�زه دیو�ر خارجی كنار �ز یا

:1930مادۀ . باشد د�شته باشد، عام ر�ه بر�بر در وقت عین در كه همجو�ر عقار بر�بر در ملاقی كلكینچه كلكین، كه میتو�ند همجو�ر

:1931مادۀ جریان آن از منظور و باشد داشته ارتفاع انسان قامت از بیشتر اطاق سطح از آن Sقاعدۀ دانیكه روشنمسافه �ند�زۀ نباشد، ممكن همجو�ر عقار بر ًاا عادت آ�ن �ز دیدن طوریكه باشد، روشنی شدن د�خل و هو�

. نیست شرط آن در:1932مادۀ

. نرسد همجو�ر به آ�ن ضرر كه گردد �عمار مسافه در باید رساند، می ضرر همجو�ر به أاسیساتیكه ت دیگر و چاه تجارتی، دستگاه فابریكه،:1933مادۀ

بمدت منحصر و مشروع سبب بر مبنی زمانیكه تا مذكور شرط باشد، گردیده منع مال در تصرف آن بمقتضای كه باشد شرطی متضمن وصیت یا عقد هرگاه . و باشد ثالث شخص یا �لیه متصرف یا متصرف حایز منفعت حمایت تصرف منع �ز منظور كه میشود پند�شته مشروع وقتی سبب نمیباشد صحیح نباشد معقول

. باشد ثالث شخص یا �لیه متصرف یا متصرف حیات به مقید كه میشود شمرده معقول هنگامی مدت:1934مادۀ

مادۀ ) حكم طبق تصرف �ز منع بر مبنی وصیت یا عقد در و�رده شرط .1933هرگاه میشود( شمرده باطل آ�ن مخالف تصرف نوع هر باشد صحیح قانون �ینمشاع - قسمتسوم ملكیت

:1935مادۀ به كه نماید تصرف طوری آ�ن در میتو�ند و د�شته �ستفاده حق آ�ن �ز خویش حصۀ �ند�زۀ به آ�نها یك هر باشد، مشاع آ�ن �ز زیاده یا نفر دو بین عین، ملكیت هرگاه

. مشروط دارد، جواز نیز آن استعمال و دارد جواز مشاع بصورت آن برداری بهره و بیع باشد معلوم مشاع مقدار صورتیكه در همچنان نگردد عاید ضرر دیگر شریك. نگردد عاید ضرر شركاء سایر حقوق به �ینكه بر

:1936مادۀ بعد جزئیكه همان به �لیه متصرف حق نشود، و�قع �و حصۀ در قسمت حین مال قسمت آ�ن و نماید تصرف ر� مشاع مال معیین قسمت یك شركاء �ز یكی هرگاه

میتو�ند نماید، ثابت فیها متصرف عین در مشاع مكلیت بر مبنی ر� خویش معرفت عدم متصرف صورتیكه در و نماید می �نتقال میگیرد، تعلق متصرف به تقسیم �ز. بپرد�زد تصرف �بطال به

:1937مادۀ . باشد گرفته صورت دیگری طور مو�فقه �ینكه مگر میباشد، شركاء تمام حق مشاع مال �د�ره

:1938مادۀ . ضروری تدابیر میتواند محكمه اكثریت تحقق عدم صورت در میشوند محاسبه حصصی قیمت اساس به اكثریت و میباشند اكثریت رای تابع مشاع مال در شركاء

. نماید �د�ره ر� مشاع مال تا نماید تعیین ر� شخصی ضرورت هنگام میتو�ند محكمه همچنان نماید، �تخاذ شركاء �ز یكی خو�ست در �ساس به ر�:1939مادۀ

. باشند ند�شته مو�فقت آ�ن به شركاء سایر گرچه نماید، �تخاذ مذكور مال حفاظت جهت ر� لازمی وسایل میتو�ند مشاع مال شركاء �ز یك هر:1940مادۀ

. د�رد ر� سكونت حق مشترك خانه در خود حصۀ �ند�زۀ به شركاء �ز یك هر


:1941مادۀ . نمیشود شناخته ضامن برود، بین �ز �و قصور بدون صورتیكه در د�شته، ر� �مانت حیثیت دیگر شریك دست در دوشریك �ز یكی حصۀ

:1942مادۀ . میگیرند سهم خود حصص �ند�زۀ به ًاا مشترك آ�ن در شركاء باشد، ترمیم و �صلاح محتاج مشترك ملكیت هرگاه

:1943مادۀ مبادرت عمل چنین به اجازه بدون صورتیكه در و نماید مطالبه یك هر حصص اندازه به را آن مصارف میتواند بپردازد، مشترك ملكیت اعمار در شركاء سایر Sاجازۀ به شریك یك هرگاه

. تو�ند نمی كرده رجوع ند�ده �جازه خود حصۀ قیمت به كه شریكی و شده شناخته متبرع باشد، نموده:1944مادۀ

(1 . صورت( درین است حتمی آن اعمار خصوص در محكمه Sاجازۀ حصول باشد، غایب شركاء از یكی و گردد ترمیم و اصالح محتاج نبوده قسمت قابل كه مشتركی ملكیت هرگاه. نماید مطالبه یك هر حصۀ باند�زه وی حضور �ز بعد غایب و شریك و شركاء �ز ر� مذكور مصارف میتو�ند پرد�زد می ترمیم به كسیكه

(2. تو�ند( نمی كرده رجوع شركاء سایر بر خود مصارف به ر�جع گیرد، صورت �جازه بدون مذكور �قد�م �گر :1945مادۀ

. صورتیكه در نمیتو�ند شده مكلف �عمار به ممتنع آ�ورد، �متناع دیگری و د�شته آ�نر� �عمار �ر�دۀ شركاء �ز یكی و گردد منهدم قسمت قابل غیر مشترك ملكیت هرگاه. میشود شناخته متبرع نماید، �قد�م آ�ن به محكمه یا و دیگر شریك �جازۀ بدون شركاء �ز یكی

:1946مادۀ �جازۀ به شریك حالیكه در آ�ورند، �متناع آ�ن �ز دیگر شركاء و د�شته آ�نر� �عمار �ر�دۀ شركاء �ز یكی و گردد منهدم قسمت، قابل غیر مشترك ملك �ز قسمتی هرگاه

محكمه �جازه بدون شریك �گر و نماید منع مذكور ملكیت �نتفاع �ز ر� آ�نها حصۀ مصرف، تادیۀ زمان �لی ر� شركاء سایر میتو�ند نماید، �قد�م آ�ن �عمار به محكمه. میگردد ساقط شركاء سایر بر �و مر�جعه حق نماید، �قد�م آ�ن �عمار به

:1947مادۀ . میشود تقسیم شركاء بین آ�ن زمین نبوده مكلف آ�ن �عمار به شركاء �ز یك هیچ شود، همو�ر و گردیده منهدم ًاا كامل قسمت قابل غیر مشترك ملكیت هرگاه

:1948مادۀ . مگر میگردد متحمل مشترك مال در خود Sحصۀ اندازه به شریك هر را مشترك مال بر شده، تعیین یا عایده تکالیف وسایر مالیات و حفاظت كردن اداره مصارف

. باشد گرفته صورت دیگری طور مو�فقه �ینكه:1949مادۀ

. به �ینكه بر مشروط نمایند �تخاذ تصمیم مذكور مال بر تصرف خصوص در شركاء سایر به �علان با میتو�نند باشند، مشاع مال ربع سه مالك �قل حد شركائیكهرجوع صالحیت با محكمه به اعالن تاریخ از ماه دو خالل در میتواند باشد، داشته اعتراضی تصمیم چنین اتخاذ بر كه شریكی نمایند، استناد قدیمه موجبه اسباب

. نماید رد آ�نر� یا و حكم تصرف ضرورت بر تو�ند می محكمه نماید،:1950مادۀ

بر ( ۱) مشروط رسیده، بفروش دیگر شریك جانب از كه نماید را مشاع مال از Sحصۀ آن استرداد Sمطالبۀ تقسیم از قبل میتواند اموال مجموع در یا منقول مشاع مال در شریك . تمام در كننده مسترد صورت �ین در باشد نموده توجیه مشتری و ببایع �طلاع غرض بفروش �علان تاریخ �ز یا بفروش، �و علم تاریخ �ز روز سی مدت خلال در ر� مطالبه �ین �ینكه

. . نماید تعویض ر� �و مصارف تمام بشرطیكه میگیرد قر�ر مشتری مقام قایم تعهد�ت و حقوق(۲ ). نماید مطالبه آ�نر� رد خود حصۀ �ند�زۀ به میتو�ند یك هر باشند، متعدد نمایند می مطالبه ر� فوق فقرۀ شده فروخته مال كردن رد شركائیكه �گر

چهارم تقسیم - قسمت اثر به مشاع رفع:1951مادۀ

. میگیرد صورت محكمه حكم یا شركاء رضائیت به آ�نكه �د�ء و مشاع حصۀ‌ تعیین �ز �ست عبارت تقسیم،:1952مادۀ

مطابق صالحیت با محكمه اینكه بر مشروط میگردد، صغیر مقام قایم تقسیم در صغیر وصی یا ولی ندارد، جواز كنندگان تقسیم از یكی غیاب در رضائی تقسیم. نماید مو�فقت آ�ن به قانون حكام � به

:1953مادۀ . مشاع مال تقسیم منع نماید مطالبه را مشاع مال تقسیم محكمه از میتواند شركاء از یك هر باشند، نشده مكلف موافقه، یا قانون حكم اساس به مشاع مال ابقای به شركاء اگر

. میشود شمرده نافذ �و خلف و شریك مورد در نباشد، سال پنج �ز بیش مو�فقه مدت صورتیكه در و ند�رد جو�ز نماید تجاوز سال پنج �ز كه مدتی در مو�فقه باساس:1954مادۀ

. میرود بین �ز مطلوب �ستفاده تقسیم �ساس به آ�ن غیر در باشد، د�شته ر� تقسیم قابلیت مال باید:1955مادۀ

شریك هر حصۀ تقسیم و ترتیب منظور به ر� خبره �هل نفر چند یا یك شركاء �ز یكی جانب �ز تقسیم مطالبه هنگام میتو�ند محكمه باشد، قسمت قابل مال هرگاه. نماید مؤظف

:1956مادۀ . . مجز� و تعیین ر� شركاء �ز یك هر حصۀ تو�نند می �مكان عدم صورت در باشد جزئی تقسیم چه گر میكند تقسیم سهم خوردترین �ساس به ر� حصص خبره �هل

نمایند.:1957مادۀ

. است حتمی نباشد، فاحش نقصان آن در كه استحقاق حسب حصص معادله:1958مادۀ

. میشود رعایت تقسیم هنگام قسمت تحت �عیان بر متقاسمین مشتركه حقوق:1959مادۀ

در مشاع حصص تعیین به دیگری و میشود یاد جمع تقسیم كه مشترك اعیان مال افراد از فرد هر در مشاع Sحصۀ جمع به یكی میگیرد، صورت شكل بدو تقسیم. میشود نامیده تفریق تقسیم كه مشترك عین یك

:1960مادۀ . د�رد جو�ز �ست، گرفته بیشتر حصۀ كسیكه جانب �ز �ضافی مال پرد�خت به حصص كمبود معادل

:1961مادۀ . گردد می تطبیق قانون �حكام و طرفین مو�فقه طبق عیب، خیار و رویت خیار شرط، خیار رضائی تقسیم در

:1962مادۀ


. میشود مكلف آ�ن �نهد�م به كند �صابت دیگری حصۀ به تقسیم در و بسازد تعمیری خود بر�ی شركاء باقی �جازه بدون مشترك ملك در شركاء �ز یكی هرگاه:1963مادۀ

. میشود شناخته ذیصلاح د�رد، قر�ر آ�ن حوزۀ در تقسیم مورد �عیان كه �بتد�ئیه محكمه تقسیم دعوی در:1964مادۀ

مادۀ ) مندرج �بتد�ئیه و( 1963محكمه حل باشد، د�خل آ�ن صلاحیت ساحۀ در ًاا قانون كه ر� مربوط منازعات سایر و حصص تعیین �ز ناشی منازعات قانون �ین. نماید می فصل

:1965مادۀ مذكور منازعات قطعی انفصال زمان تا را تقسیم دعوی است مكلف محكمه نماید، بروز دیگری منازعات تقسیم دعوی به ابتدائیه Sمحكمۀ رسیدگی هنگام هرگاه

. سازد متوقف:1966مادۀ

(1. نماید( می حكم شركاء �ز یك هر مفرزه حصۀ �عطای به محكمه گردد، تعیین رضائی بطریق حصص و شود قطع منازعه هرگاههر( 2) مفرزه Sحصۀ اعطاء به و گردیده درج محكمه محضر در و گرفته صورت قرعه اساس به شركاء بین تقسیم نگردد، تعیین رضائی بطریق حصص صورتیكه در

. گردد می صادر حكم شریك:1967مادۀ

اصول قانون احكام طبق مال نماید، تنزیل زیاد بسیار آن قیمت تقسیم اثر در است مطلوب آن قیمت تقسیم كه مال یا بوده متعذر مال عین تقسیم هرگاه. میرسد فروش به مدنی محاكمات

:1968مادۀ شمرده حتمی مینمایند، �عتر�ض مز�یده طور مال فروش به یا عین تقسیم �نجام در كه د�ئنینی و �ست مقید آ�نها حقوق كه د�ئنینی �دخال، تقسیم، دعوی در

. نمیگردد نافذ آ�نها حق در تقسیم آ�ن غیر در میشود،:1969مادۀ

میت از یا و نماید ابراء ورثه به خود دین از یاداین تادیه را دین ورثه اینكه مگر دارد، جواز تقسیم فسخ شود، ظاهر دین او متروكه تقسیم از بعد میت علیه هرگاه. نماید تكافو ر� دین كه باشد باقیمانده شده تقسیم مال �ز غیر دیگری مال

:1970مادۀ . باشد نمی چیزی مالك باقیمانده حصص در و گرفته تعلق �و به درتقسیم كه میشود شناخته حصۀ مالك مشاع، مال ملكیت �ز متقاسم

:1971مادۀ . روز قیمت �عتبار به خود حصۀ تناسب به آ�نها یك هر باشند می ضامن شود، و�قع تقسیم �ز قبل سبب به بنا كه �ستحقاق یا تعرض �ز یكدیگر بر�بر در متقاسمان

. و د�رنده متقاسمان تمام بر �ست لازم �و بر كه ضمان مقد�ر باشد، ناد�ر متقاسمان �ز یكی �گر باشد می مكلف ضمان مستحق به تعویض تادیه به مال تقسیم. میگردد توزیع ضمان، مستحق

:1972مادۀ : ند�رد مورد آ�تی حالات در تضمین

1. باشد – شده عفو تضمین كرده أات نش آ�ن �ز ضمان خاصیكه موجبۀ بنابر صریح مو�فقه بموجب �گر2. باشد - ر�جع متقاسم شخص خطاء به �ستحقاق

:1973مادۀ (1. است( شده عاید ضرر او به قیمت خمس از بیش Sاندازۀ به غبن اثر به تقسیم از كه نماید ثابت متقاسمان از یكی كه دارد جواز بشرطی رضائی تقسیم نقض

. میشود د�ده �عتبار مال تقسیم روز قیمت غبن �ند�زه تعیین درمتوقف( 2) را دعوی كند، پوره را مدعی Sحصۀ كمبود كه عین یا نقد پرداخت با میتواند علیه مدعی و نمیشود شنیده دعوی تقسیم بعد ما سال انقضای از بعد

نماید.پنجم منافع - قسمت تقسیم

:1974مادۀ . میگردد �نجام قضائی یا رضائی بصورت آ�ن دوی هر و مكانی یا و میباشد زمانی یا منافع تقسیم

:1975مادۀ �ز آ�ن مقابل در و نموده �ستفاده باشد، مساوی مشاع مشترك مال در �و حصۀ با كه مال منفعت معیین جزء �ز آ�ن یك هر كه مینمایند مو�فقه شركاء مكانی، منافع تقسیم در

. كرده تجاوز سال پنج �ز مو�فقه �ین مدت نماید تنازل دیگر شركاء به خود حصۀ باقیمانده �جز�ء كردن �ستفادهننماید،. ابالغ شركاء سایر به را خود رضائیت عدم شریك سال ختم تاریخ از ماه سه از قبل صورتیكه در و میكند دوام یكسال مدت تا موافقه باشد، نشده تعیین مدت اگر نمیتواند

. . میشود شمرده نهائی تقسیم كند، دو�م سال پانزده مدت تا وضع بهمین تقسیم �ین �گر میگردد تلقی شده تجدید نیز آ�ینده سال بر�ی مو�فقه:1976مادۀ

�ستفاده( 1) باشد، �و حصۀ متناسب كه مدتی بر�ی آ�ن یك هر مشترك مال تمام منافع �ز متناوب بصورت نمایند مو�فقه شركاء كه �ست آ�ن زمانی، منافع تقسیمنمایند.

(2. میگیرد( صورت جبری بصورت منافع تقسیم آ�ورند، �متناع آ�ن �ز دیگر شركاء و نماید منافع تقسیم مطالبه قسمت، قابل غیر مال در شركاء �ز یكی �گر:1977مادۀ

مشروط میشود، شناخته اجاره عقد احكام تابع اثبات طرق و آنها تعهدات و حقوق متقاسمان، اهلیت حیث از و غیر بر آن به تمسك جواز حیث از منافع تقسیم. نباشد معارض تقسیم �ین طبیعت با مذكور �حكام �ینكه بر

منازل - قسمتششم طبقات ملكیت و اجباری مشاعاجباری - مشاع اول مبحث

:1978مادۀ . نمایند مطالبه آ�نر� تقسیم تو�نند نمی شركاء ماند، باقی د�یم بصورت باید مذكور مال كه گردد معلوم چنین مشاع مال تهیه منظور �ز هرگاه

منازل - طبقات ملكیت دوم مبحث:1979مادۀ

. بالا طبقۀ مالك میشود شناخته پائین طبقۀ مالك ملكیت سقف و د�شته سقف بر ر� قر�ر حق بالا طبقۀ مالك باشد، عمارت پائین طبقۀ مالك دیگری و بالا طبقۀ مالك یكی هرگاه. د�رد حق خود حق صیانت حدود در بالا طبقۀ در عمارت پائین طبقۀ مالك د�رد ر� �ستفاده حق معتاد بصورت آ�ن سطح �ز

:1980مادۀ


منع آن از استفاده از را دیگری یك هیچ داشته مشترك بصورت آنرا استعمال حق Sطبقۀ دو هر مالكین باشد، یكی عمارت پائین و باال Sطبقۀ مدخل Sدروازۀ هرگاه. نمیتو�ند كرده

:1981مادۀ . باشد می مكلف جبری بصورت أا بن تجدید به نماید، تخریب ًا� تجاوز ر� مذكور طبقۀ عمارت پائین طبقۀ مالك هرگاه

:1982مادۀ (1 . بالا( طبقۀ مالك و آ�ورد �متناع آ�ن مجدد �عمار �ز پائین منزل مالك �گر باشد می مكلف آ�ن بناء به گردد منهدم آ�ن مالك فعل بدون عمارت پائین طبقۀ هرگاه

. نماید حاصل پائین طبقۀ مالك �ز ر� �عمار مصارف میتو�ند بپرد�زد، آ�ن �عمار به محكمه �جازه یا پائین طبقۀ مالك �جازه بهمیباشد( 2) بنا قیمت به منحصر پائین طبقۀ مالك بر �و مر�جعه حق كند، �قد�م �عمار به محكمه �جازۀ بدون یا پائین طبقۀ مالك �جازه بدون بالا طبقۀ مالك �گر

. مر�جعه روز قیمت نه میشود تعیین �عمار روز قیمت به خبره �هل گذ�ری نرخ �ساس به قیمت و:1983مادۀ

مادۀ ) مندرج حالت دو هر در بالا طبقۀ �و( 1982مالك حق كه نماید منع زمانی تا مذكور طبقۀ �ستفاده و سكونت �ز ر� پائین طبقۀ مالك میتو�ند قانون، �ین. . بگیرد ر� خود حق آ�ن �جرت �ز و د�ده �جاره به آ�نر� محكمه �جازۀ به میتو�ند همچنان كند تادیه ر�

:1984مادۀ طبقۀ به مذكور عمل شود ثابت �ینكه مگر كند، �قد�م خود منزل �رتفاع به یا �عمار جدید أا بن منزل بالای در پائین طبقۀ مالك �جازۀ بدون نمیتو�ند بالا طبقۀ مالك

. . كند �قد�م آ�ن �رتفاع یا �عمار به پائین طبقۀ مالك �جازه بدون میتو�ند �ینصورت در كند نمی عاید ضرر پائیندوم فصل

ملكیت كسب اسباباول تصاحب - قسمت

:1985مادۀ . میشود شناخته آ�ن مالك آ�رد، بدست دیگر�ن �ز قبل ر� مباح منقول مال شخصیكه

:1986مادۀ . میگردد تبدیل مباح مال به نماید، نظر صرف آ�ن ملكیت �ز منقول مال مالك هرگاه

:1987مادۀ . گردد می محقق آ�ن سبب تهیه به كه �ست حكمی یا شی بر فعلی دست گذ�شتن با كه �ست حقیقی یا �حر�ز،

:1988مادۀ قانون به مطابق زمین مالك، برای مكافات اعطای بر عالوه بوده دولت از آن ملكیت گردد، كشف شخصی مملوكه اراضی در باستانی آثار یا خزانه معدن، هرگاه

. گردد می �ستملاك:1989مادۀ

تعیین مناسب مكافات او به مقابل در صالحیت با مقامات شده شمرده دولت ملك بیابد، را باستانی اثر یا شده دفن خزانه معدن، دولتی اراضی در كسیكهمیكنند.

:1990مادۀ . میگردد تنظیم خاص قو�نین توسط تاریخی آ�ثار و لقطه زمینی، و آ�بی شكار در حقوق

:1991مادۀ . ند�رد جو�ز قانون، �حكام خلاف و دولت �جازۀ بدون آ�ن تملك بوده، دولت ملكیت مالك لا زر�عتی �ر�ضی

:1992مادۀ . به مالك لا و بایر �ر�ضی �گر باشد نموده آ�باد و تصرف ر� آ�ن حكومت �جازه به كه میشود شناخته شخصی ملك باشد، مالك لا كه �نتفاع قابل غیر بایر �ر�ضی

دیگر طور خاص قانون اینكه مگر میشود، مكلف مالیات تادیه به و شده شناخته آن مالك كننده آباد كند آباد بنأ و زراعت كشت آن ودر گردد آباد حكومت Sاجازۀ . باشد كرده حكم

دوم وفات - قسمت سبب به ملكیت انتقالمیراث - اول مبحث


. یابد می �نتقال بورثه ذیل مو�د مندرج حصص و قو�عد مطابق شود، گذ�شته �رث به مورث �ز حقوقیكه و عقار و منقول �مو�ل ملكیت:1994مادۀ

. یابد می تحقق شده، شمرده مرده قاضی حكم به �ینكه �عتبار به یا مورث بمرگ �رث �ستحقاق:1995مادۀ

. میشود شمرده حتمی مورث، مرگ به حكم صدور هنگام یا مورث مرگ هنگام و�رث حكمی یا حقیقی حیات تحقق �رث، �ستحقاق تثبیت بر�ی:1996مادۀ

شده مستحق دیگری متروكه در مرده �ول آ�نها �ز یكی كد�م كه نتو�ند شده معلوم و بمیرد نفر دو هرگاه. مختلف حوادث در یا باشد حادثه دریك آنها مرگ اینكه از اعم تواند، نمی

آن - توزیع و متروكه دوم فرع 1997مادۀ

: میشود تادیه ذیل ترتیب به متروكه �ز1. دفن - زمان تا میت تجهیز و تكفین مصارف2. است - واجب او ذمه بر دیونیكه اداء3. دین – تادیه از بعد متروكه بقی ما ثلث از میت وصیت4. تقسیمباقیماندهمتروكهبهورثهمطابقاحكاممیراث -

:1998مادۀ فقرۀ( )1) حكم طبق :1997مادۀ( )4هرگاه میشود( توزیع ذیل حسب متباقی متروكه میر�ث نگردد، موجود میر�ث مستحق قانون �ین در1. باشد - نموده �قر�ر خود �ز غیر به �و نسب به میت شخصیكه �ستحقاق


2. میشود - تنفیذ آ�ن در وصیت حدودیكه �ز ز�ید وصیت(2. گیرد( می تعلق دولت به مانده، باقی آ�ن �ز آ�نچه یا متروكه نشوند موجود ماده �ین فوق �شخاص صورتیكه در

میراث - موانع سوم فرع:1999مادۀ

گردیده آ�ن تنفیذ و �عد�م حكم موجب �و ناحق شهادت كه باشد ناحق شاهد یا شریك یا �صلی فاعل قاتل �ینكه �ز �عم �ست، مورث عمدی قتل میر�ث مو�نع، �ز. باشد. نموده تكمیل ر� سالگی هجده سن و عاقل قاتل و بوده عذر بدون و حق بدون قتل �ینكه بر مشروط باشد

:2000مادۀ (۱ ) . . غیر و مسلمین بین در كشور دو اختالف میتوانند شده میراث مستحق یكدیگر از مسلمان غیر اما نیست مسلمان غیر و مسلمان بین ارث استحقاق

. باشد نموده منع ر� بیگانه بردن میر�ث بیگانه مملكت قانون �ینكه مگر گردد، نمی میر�ث مانع مسلمینفقرۀ )( ۲) مندرج �رث �ساس بر تو�نند نمی .�1جانب نماید( تمسك عقاری �مو�ل در ر� ملكیت حق مادۀ،‌ �ین

میراث - اسباب چهارم فرع:2001مادۀ

. : است قرابت و زوجیت میراث اسباب:2002مادۀ

. باشد می رد و حجب قو�عد رعایت یا رحم یا دو هر به یا عصوبت فرض طریقۀ به قر�بت در و بوده فرض طریقۀ به تنها زوجیت �ساس به �رث:2003مادۀ

. تو�ند می برده میر�ث جهت دو هر �ز فصل �ین �حكام رعایت با باشد، �رث مستحق جهت دو �ز ورثه �ز یكی هرگاهفرض - بطریق میراث اول جزء

:2004مادۀ . . گر صحیح جد پدر، از اند عبارت فروض صاحبان میشود داده دیگران به مقدم فروض صاحبان سهام میراث در و متروكه توزیع در است وارث معیین سهم فرض

پدری، خواهر عینی، خواهر نماید تنزیل آنها مراتب چه گر پسر دختران یا دختر دختران یا دختر زوجه، زوج، مادری، خواهر مادری، برادر رود، باال آن مراتب چه. رود بالا ها آ�ن مر�تب چه گر صحیحه جد مادر،

:2005مادۀ مادۀ( )1) حكم رعایت .2022با میباشد( سدس پدر حصۀ شود، موجود یابد تنزیل �و مر�تب چه گر پسر پسر یا پسر و پدر متوفی �ز �گر قانون �ینمادۀ( )2) در ترتیبیكه به وی حصۀ و نشود د�خل �ناث میت به وی نسبت در كه �ست كسی صحیح .2004جد باشد( می سدس �ست درج قانون �ین

:2006مادۀ تقسیم در آ�نها �ناث و ذكور باشد، می ثلث آ�نها حصة باشند متعدد حالیكه در و سدس �و حصۀ باشد، فرد یك تنها صورتیكه در دختر و پسر �ز �عم مادری �ولاد

. عینی، ان خواهر یا خواهر با همراه یا جداگانه بصورت عینی، برادران یا برادر مادری، اوالد یا گیرد بر در را متروكه تمام الفروض ذوی اگر دوم حالت در اند برابر. میشود تقسیم فوق ترتیب به ثلث آ�نها بین در و میشوند شریك

:2007مادۀ �و( 1) مر�تب چه گر پسر �ولاد یا �ولاد موجودیت حال در و میرسد میر�ث نصف نماید، تنزیل �و مر�تب چه گر پسر �ولاد یا �ولاد ند�شتن حال در زوج بر�ی

. میرسد میر�ث حصۀ چهارم كند، تنزیلچهارم( 2) نماید،‌ تنزیل �و مر�تب چه گر پسر �ولاد یا �ولاد ند�شتن صورت در زوجات یا نماید، وفات �و عدت بقای حال در شوهر صورتیكه در باشد رجعی مطلقه چه گر زوجه

. میشوند مستحق ر� میر�ث حصه هشتم كند تنزیل مر�تب چه گر پسر �ولاد یا �ولاد وجود صورت ودر میر�ث حصۀعدت( 3) در هنوز مطلقه و بمیرد مرض همان در كننده وطالق نبوده راضی طالق بر زوجه براینكه مشروط دارد، را زوجه حكم موت معرض در بائن طالق مطلقه

باشد .:2008مادۀ

مادۀ ) حكم رعایت با :2019دختر�ن میگردند ( میر�ث مستحق ذیل حسب قانون �ین1. میگردند – مستحق ر� میر�ث ثلثان آ�ن �ز بیشتر یا دو نصف، دختر یك2 . در - آن، از بیشتر یا باشند یكی پسر دختران میگردند فوق Sفقرۀ مندرج میراث مستحق باشد، باالتر وی از درجه حیث از كه پسر دختر یا دختر نداشتن حال در پسر دختران

. میگردند میر�ث حصۀ ششم مستحق باشد، د�شته قر�ر وی �ز بالاتر درجه در كه پسر دختر یا دختر موجودیت صورت:2009مادۀ

مو�د ) حكم رعایت با عینی :2020و 2019خو�هر�ن باشند ( می میر�ث مستحق آ�تی حسب قانون �ین1. گردند – می مستحق ر� میر�ث ثلثان آ�ن �ز بیشتر یا دو و نصف عینی خو�هر یكخواهر – 2 یك موجودیت با و را فوق Sفقرۀ مندرج حصص عینی، خواهر نداشتن حال در پدری خواهران

. . آن از بیشتر یا نفرباشد یك پدری خواهران اینكه از اعم میشوند مستحق را میراث Sحصۀ ششم عینی، :2010مادۀ

ششم( 1) مختلط یا و مادری یا پدری یا باشند عینی خو�هر�ن و بر�در�ن دو �ز بیشتر یا دو یا نماید، تنزیل �و مر�تب چه گر پسر �ولاد یا �ولاد موجودیت با مادر . درینحالتثلث شود، یكیاززوجینوپدریكجا با بهاستثنایحالتیكهتنها ودرغیرازایناحوالثلثمیراثكلتركهرامستحقمیشود میراثرا Sحصۀ

. میشود مستحق زوجه یا زوج حصۀ �ز بعد ر� تركه باقیماندهباشند( 2) می میر�ث حصۀ ششم مستحق متعدد یا باشد یكی جده رود، بالا مر�تب چه گر میشود، �طلاق صحیح جد یا و�لدین �ز یكی مادر به صحیحه جده

. گردد می تقسیم مساوی بصورت آ�نها بین در و:2011مادۀ

. میگردد تقسیم میر�ث در آ�نها حصص بتناسب تركه گردد، بیشتر متروكه بر فروض صاحبان حصص هرگاهعصوبت - طریقه به میراث دوم‌ جزء

:2012مادۀ محجوب میراث از حالیكه در فروض اصحاب موجودیت صورت در و متروكه تمام فروض صاحبان نبودن صورت در كه میشود اطالق كسی باالی u شرعا عصبه

. میشود مستحق متروكه �ز ر� فروض �صحاب باقیمانده نباشد،:2013مادۀ

عصبه به باقیمانده، فروض �صحاب �ز آ�نچه با متروكه تمام نشود، فروض حصص شامل متروكه تمام آ�نها وجود با یا نبوده موجود فروض صاحبان �ز یك هیچ هرگاه. میشود د�ده نسبی

:2014مادۀ


. : غیر مع عصبه غیر، سبب به عصبه بنفسه، عصبه میشوند تقسیم دسته سه به نسبی Sعصبۀ:2015مادۀ

. گردد نمی د�خل �ناث بمیت �و نسبت در و نبوده محتاج بغیر بمیت �و قر�بت در كه �ست كسی بنفسه، عصبه:2016مادۀ

: است جهت چهار دارای ذیل ترتیب به بنفسه عصبه1. یابد - تنزیل آ�نها درجه چه گر میشود، پسر پسر�ن و پسر�ن شامل كه بنوت،2. رود - بالا آ�نها جه در چه گر میشود، صحیح جد و پدر شامل كه �بوت،3. رود – پایان آ�نها درجات چه گر میگردد، آ�نها پسر�ن و پدری عینی بر�در�ن شامل كه �خوت،4 . پدری - یا باشند عینی اینكه از اعم رود باال آنها درجات چه گر میشود میت صحیح جد كاكاهای و میت پدر كاكاهای میت، كاكاهای شامل كه عمومت،

. رود پائین آ�نها درجات چه گر میشود، آ�نها پسر پسر�ن و پسر�ن شامل همچنان و

:2017مادۀ . میشود د�ده قر�بت به �ولیت حق باشند، یكی درجه و جهت در �گر میشود شمرده مستحق میت به درجه لحاظ �ز آ�نها ترین قریب باشند، یكی جهت نظر �ز بنفسه عصبه هرگاه

آ�نها بین در میر�ث باشند، مساوی قر�بت قوت و درجه جهت لحاظ �ز �گر و د�رد �ولیت حق �ست قر�بت یك د�ر�ی شخصیكه بر باشد، میت به قر�بت دو د�ر�ی شخص �گر و. گردد می تقسیم مساویانه

:2018مادۀ . باشد شریك عصوبت در غیر با یا و بوده بغیر محتاج بمیت عصبات در كه شود می �طلاق مؤنثی به غیر، سبب به عصبه

:2019مادۀ (1: �ز( �ند عبارت غیر به عصبه1. پسران - یا دختران2 . �ز – و د�شته قر�ر آ�نها �ز تر پائین یا دختر�ن با متو�زی درجه در پسر�ن حالیكه در نماید تنزیل چه گر پسر، پسر�ن با رود پائین آ�ن درجات چه گر پسر، دختر�ن

. نشوند �رث مستحق دیگر طریق3. پدری – برادران با پدری خواهران و عینی برادران با عینی خواهران(۲ ). گیرد می حصه میر�ث �ز زن چند دو مرد ماده �ین فوق فقرۀ مندرج �حو�ل در

:2020مادۀ . باشد ند�شته شركت �و با عصوبت در دیگر مونث و بوده محتاج دیگر مونث به خود عصوبت در كه میشود �طلاق مؤنثی به غیر، مع عصبه

:2021مادۀ (۱ ): �ز �ند عبارت غیر مع عصبه

. . میشوند مستحق فروض حصۀ �د�ی �ز بعد ر� متروكه باقی صورت درین نماید تنزیل آ�نها درجه چه گر پسر، دختر�ن یا دختر�ن با پدری یا عینی خو�هر�ن(۲ ). باشند می آ�نها �حكام تابع قوت، و درجه تقدم، حق در شده د�ده �عتبار پدری و عینی بر�در�ن مانند عصبه سایر به نسبت ماده �ین فوق فقرۀ مندرج �شخاص به

:2022مادۀ . گردد می مستحق عصبیت طریق به ر� باقیمانده و فرض بطریق ر� متروكه حصۀ شود، یكجا یابد تنزیل درجه چه گر پسر، دختر یا دختر یا كلان پدر یا پدر هرگاه

:2023مادۀ (1: باشد( می �رثی حالت دو د�ر�ی شود، جمع پدری یا عینی خو�هر�ن و بر�در�ن با جد هرگاهشده - 1 جمع باشند، شده عصبه میر�ث در و�رث فرع با كه �ناثی با تنها یا و �ناث و ذكور با یا ذكور با تنها صورتیكه در میگردد، مستحق ر� بر�در یك سهم

باشد.ازاصحابفروضبهطریقهعصبیتمستحقمیراث - 2 دراینصورتبعد فرعوارثازاناثعصبهنشدهباشد، با خواهرانیكهبهذكوریا با درحالتیكهجد

. میگردد باقیماندهكم( 2) حصه ششم �ز ر� �و حصۀ یا و نماید محروم میر�ث �ز ر� جد گردیده درج ماده �ین فوق فقرۀ در كه ترتیبی به عصبیت به ور�ثت یا مقاسمه حالت هرگاه

. گردد می حصه ششم مستحق فرض طریقۀ به نماید(3. نمیشود( د�ده �عتبار باشند، شده محجوب كه پدری �ولاد به مقاسمه حالت در

حجب - سوم جزء:2024مادۀ

. . میگردد دیگر و�رث محجوبیت باعث محجوب گردد نمی �رث مستحق دیگر و�رث موجودیت نسبت مگر د�شته ر� �رث �هلیت شخص كه �ست آ�ن حجب، 2025مادۀ

: است نوع دو به حجب1. میشود – �رث مستحقۀ حصۀ تقلیل باعث كه نقصان حجب2. میشود – محروم میر�ث �ز كلی بصورت كه حرمان حجب

:2026مادۀ . نمیتو�ند شده ورثه �ز یك هیچ حجب باعث گردد، محروم �رث �ز میر�ث مو�نع �ز یكی سبب به كسیكه

:2027مادۀ . زوجه و زوج دختر، پسر، مادر، پدر، �ز عبارتند آ�نها و شوند نمی مو�جه حرمان حجب به گاه هیچ ورثه �ز نفر شش

:2028مادۀ . زوجه و زوج پدری، خو�هر پسر، دختر، مادر، �ز عبارتند آ�نها كه میشود و�رد ورثه �ز نفر پنج بر نقصان حجب

:2029مادۀ . دو هر یا عصبیت طریق �ز یا شود �رث مستحق فرض طریق �ز خو�ه گردد، می جد حجب باعث پدر

:2030مادۀ . جد طرف �ز یا مادری یا باشد پدری جده �ینكه �ز �عم میشود، میر�ث �ز جد�ت حجب باعث میت مادر

:2031مادۀ . باشد بعیدتر �و درجه كه میگردد پسری پسر حجب باعث باشد، تر قریب �و درجه كه پسر پسر هر همچنان و پسر پسر حجب باعث پسر


:2032مادۀ . میشوند محروم میر�ث �ز یابد تنزیل شان درجه چه گر پسر پسر و پسر و جد و پدر موجودیت به مادری یا پدری یا باشند عینی بر�در�ن و خو�هر�ن

:2033مادۀ . میشود محجوب گردد، غیر با عصبه �یكه عینی خو�هر و عینی بر�در موجدیت به پدری بر�در

:2034مادۀ : عصبه �یكه پدری یا عینی خو�هر و پدری بر�در عینی، بر�در پسر، پسر پسر، جد، پدر، �ز �ند عبارت و میشود محجوب ورثه �ز نفر هفت بو�سطه عینی بر�در پسر

. گردد غیر با2035مادۀ

مادۀ ) مندرج نفر هفت بر علاوه پدری بر�در .2034پسر میشود( محجوب نیز عینی، بر�در پسر موجودیت به قانون �ین:2036مادۀ

: پسر پسر پسر، جد، پدر، از عبارتند كه میشوند محجوب ورثه از نفر شش موجودیت به مادری برادران. پسر دختر و صلبی دختر

:2037مادۀ : برادر پسر، پسر پسر، جد، پدر، از عبارتند كه میشود محجوب ورثه از نفر ده وجود به عینی كاكایبرادر پسر با شوند عصبه خواهر نوع دو هر اینكه بر مشروط پدری، یا عینی خواهر پدری، برادر عینی،

. پدری یا عینی:2038مادۀ

مو�د ) مندرج و�رثین موجودیت با عینی كاكای پسر( 2037و 2036پسر و گردد می محجوب عینی كاكای وجود با همچنان و میگردد محجوب قانون این. میشود محجوب عینی كاكای پسر یا مادۀ �ین مندرج �شخاص بر ًاا علاوت پدری كاكای

:2039مادۀ . . در گردد موجود پسر پسر اینكه مگر میشوند ساقط پسر دختران شوند، ارث ثلث دو حایز دختران و نمایند اجتماع میت پسر دختران با میت صلبی دختران هرگاهدارند، قرار او از پایانتر درجه در كه را پسر دختران پسر پسر این و باشد تر پائین درجات در یا آنها درجه در اینكه بر مشروط میسازد، عصبه آنرا پسر پسر اینصورت

. میسازد محجوب:2040مادۀ

. به صورت �ین در باشد، د�شته وجود پدری بر�در آ�نها با �ینكه مگر میشوند ساقط پدری خو�هر�ن شوند، حایز ر� آ�ن �ز بیشتر یا متروكه ثلث دو عینی خو�هر�ن هرگاه. میگردند عصبه آ�ن و�سطه

:2041مادۀ . میشوند مستحق ر� متروكه حصۀ ششم نگردیده، ساقط پدری خو�هر�ن گردد، حایز ر� متروكه نصف عینی خو�هر هرگاه

رد - چهارم جزء:2042مادۀ

ذوی( 1) باالی فروض حصص به متناسب زوجین استثنای به فروض باقیمانده باشد، نداشته وجود عصبه و نگیرد بر در را متروكه تمامی الفروض ذوی هرگاه. میشود توزیع �لفروض

(۲ ). میگردد رد زوجین �ز بیكی متروكه مانده باقی نباشد، موجود �لارحام ذوی یا �لفروض ذوی �ز یكی یا نسبی عصبه �ز یكی �گراالرحام - ذوی ارث پنجم جزء

:2043مادۀ (1. شود( می پرد�خته �لارحام ذوی به آ�ن باقیمانده یا متروكه تمام باشند، ند�شته وجود نسبی فروض �صحاب و عصبات �ز یك هیچ هرگاه(2: میشود( شناخته مقدم �رث در دیگری بر یكی بالترتیب كه میدهد تشكیل ذیل صنف چهار ر� �لارحام ذوی1. نمایند - درجه تنزیل گرچه پسر، دختر�ن �ولاد و نماید تنزیل آ�نها مر�تب چه گر دختر�ن، �ولاد2. شود - بالا �و درجه چه گر صحیحه، غیر جده و برود بالا �و درجه چه گر صحیح، غیر جد3 . آنها، - اوالد و مادری یا پدری یا عینی برادران دختران و كند تنزیل آنها مراتب چه گر مادری یا پدری یا عینی خواهران اوالد و نماید تنزیل آنها درجه چه گر آنها، اوالد و مادری برادران پسران

. نمایند درجه تنزیل چه گر آ�نها، �ولاد و نماید تنزیل آ�نها مر�تب چه گر پدری، یا عینی بر�در پسر�ن دختر�ن و نماید تنزیل مر�تب چه گر4: باشند - می مقدم �رث، �ستحقاق در ذیل ترتیب به دیگر بعضی بر بعضی آ�تی طایفه شش مشمولین

. �و - مادری یا پدری یا عینی های خاله �و، های ماما و �و های عمه و میت مادری كاكاهای �لف ) چه - ) گر آ�نها، پسر�ن دختر�ن و باشد پدری یا عینی میت كاكاهای دختر�ن و نماید تنزیل آ�نها مر�تب چه گر گردیده درج �لف جز در هائیكه طایفه �ولاد ب

. كند تنزیل آ�نها درجه چه گر شدند، ذكر تصریح درین كه آ�نهایی همه �ولاد و نماید تنزیل آ�نها درجهو - ماماها ها، عمه میت، مادر كاكاهای و باشند مادری یا پدری یا عینی �ینكه �ز �عم میت پدر های خاله و ماماها ها، عمه میت، پدر مادری كاكاهای ج

. باشند مادری یا پدری یا عینی �ینكه �ز �عم میت، مادر های خاله ) و - ) نماید تنزیل آ�نها درجه چه گر آ�نها، پسر�ن دختر�ن و میت پدری یا عینی كاكاهای دختر�ن و نماید تنزیل آ�نها مر�تب گرچه ج جزء مندرج های طایفه �ولاد د

. یابند تنزیل گرچه مذكور، �شخاص دختر�ن �ولاد�عم - آ�نها، همه های خاله و وماماها ها عمه و میت پدر مادر کاکاهای و میت مادر مادر كاكاهای و میت مادر پدر كاكاهای و میت مادر پدر پدر، كاكاهای ه

. باشند مادری یا پدری یا عینی �ینكه �ز ) �ولاد - ) و نمایند درجه تنزیل چه گر آ�نها پسر�ن دختر�ن و متوفی پدر پدر، پدری یا عینی كاكاهای دختر�ن و نمایند تنزیل چه گر ه جز مندرج های طایفه �ولاد و

. باشند د�شته قر�ر پائین درجه در چه گر �ند، گردیده درج جزء �ین در �شخاصیكه:2044مادۀ

صاحبان اوالد به باشند مساوی درجه در اگر باشد، نزدیكتر متوفی به او قرابت درجه كه میشود داده كسانی به میراث اخذ به ترجیح االرحام ذوی اول صنف در . می شریك میراث در باشند، فروض اصحاب اوالد همه یا نداشته وجود فرض صاحب ولد و باشند مساوی درجه در اگر میشود داده ترجیح االرحام ذوی فرض

گردند.:2045مادۀ

باشند، مساوی هم با قرابت دردرجه درحالیكه باشد، نزدیكتر متوفی به او قرابت درجه كه میشود داده كسی به ارث در تقدم حق االرحام، ذوی دوم صنف درمنسوب فروض بصاحبان همه یا نباشد منسوب فرض بصاحب یك هیچ درجه تساوی وجود با اگر میشود، شناخته مقدم میگردد، منسوب فرض صاحب به كسیكه

. قرابت جهت بصاحب ثلث دو جهت، اختالف صورت در و میشوند شناخته شریك ارث در جهت، اتحاد صورت در میشود داده اعتبار قرابت جهت به گردند،. میشود پرد�خته مادر، قر�بت جهت صاحب به ثلث یك و پدر


:2046مادۀ عصبه( 1) �ولاد قر�بت، درجه تساوی صورت در باشند، نزدیكتر متوفی به قر�بت درجه لحاظ �ز كه میشود د�ده تقدم حق كسانی به �لارحام ذوی سوم صنف در

مادر و پدر از اصل كسیكه و میشود داده اعتبار متوفی به قرابت قوت به ناحیه ازین اختالف عدم صورت ودر میشوند شناخته مقدم االرحام ذوی اوالد به نسبت. میشود د�ده ترجیح مادری �صل صاحب به نسبت پدری �صل صاحب و پدری �صل صاحب به نسبت باشد،‌

(2. میورزند( شركت �رث در مساویانه باشند، مساوی قر�بت قوت و درجه لحاظ �ز �گر:2047مادۀ

(1( مادۀ( مندرج چهارم صنف طو�یف �ز �ول طایفه �ز( 2043در عبارت كه شوند منفرد پدر جهت �قارب �گر قانون �یناین وبه میشود داده اعتبار قرابت به بقوت است، او های خاله و متوفی ماماهای از عبارت كه منفردشوند مادری جهت اقارب یا است میت های وعمه مادری كاكاهای

. . گردند می شریك میر�ث در باشند مساوی قر�بت در �گر میشود شناخته مقدم مادری به نسبت پدری و پدری به نسبت باشد، مادر و پدر �ز كسیكه �ساستفصیل ( ۲) حسب جهت هر حصص و میشود داده میراث از ثلث یك مادر جهت اقارب به و ثلث دو پدر جهت اقارب به باشد، موجود دوجهت هر اگراقارب

.1فقرۀ ) میشود( تقسیم آ�نها بین در ماده �ینفقرات( )3) .2و( )1احكام میشود( تطبیق نیز پنجم و سوم طو�یف بر ماده �ین

:2048مادۀ (1 . مد( قر�بت قوت جهت �تحاد و درجه بر�بری صورت در و نباشند جهت یك �ز گرچه میشود د�ده قر�ر �عتبار مد�ر متوفی با قر�بت درجه نزدیكی دوم طایفه در

. باشد �لارحام ذوی �ولاد یا عصبه �ولاد �گر میشود، گرفته نظریك( 2) و پدری جهت به ثلث دو جهت، �ختلاف صورت در و میشود د�ده ترجیح عصبه �ولاد به باشند �لارحام ذوی �ولاد بعضی و عصبه �ولاد بعضی �گر

. میشود تقسیم آ�نها بین فوق طریقه حسب جهات �ز یك هر حصص و شده پرد�خته مادری جهت به ثلثفقرات( )3) .2و( )1احكام میشود( تطبیق نیز ششم و چهارم طو�یف بر ماده �ین

:2049مادۀ . . شود ثابت جهت �ختلاف صورتیكه در مگر ند�رد �عتبار قر�بت درجات تعدد باشد، �لارحام ذوی �ز و�رث هرگاه

:2050مادۀ . میشود رعایت �ناث حصۀ چند دو ذكور حصۀ �ی قاعده �لارحام، ذوی �رث در

نسب – به مقرله ششم جزء:2051مادۀ

نشود،( 1) منصرف خود اقرار از نیز مقر و نگردیده ثابت غیر از مذكور شخص ونسب باشد نموده اعتراف باشد، مجهول او نسب كسیكه نسب به متوفی هرگاه. میشود شناخته متروكه مستحق له مقر

(2 . درغیرآنموانعارث( هنگامحكمبهوفاتحكمیشخصمقرحتمیاست درینحالتحیاتشخصمقرلهحینوفاتیا برایكسباستحقاقارث،شناخته میشود. مقدم

متفرق - احكام هفتم جزءحمل - اول

:2052مادۀ صورتیكه در و میشود گذ�شته �و به باشد بیشتر كه یكی هر دختر یك یا پسر یك حصۀ شود، ورثه نقصان حجب باعث یا نماید شركت ورثه سایر با حمل هرگاه

. میشود گذ�شته �و به متروكه تمام گردد، حرمان حجب موجب حمل:2053مادۀ

. حال هر در گیرد، صورت جنایت اثر به حمل وضع اگر میشود شناخته ارث مستحق باشد، زنده بدن Sحصۀ اكثر خروج الی یا شود تولد وفعال زنده حمل هرگاه. میشود برده میر�ث �و �ز هم و شده �رث مستحق

:2054مادۀ و ( ۱) شصت و صد سه مدت خلال در حد�كثر كه میشود شناخته میر�ث مستحق صورتی در �و حمل باشد، موجود �و مرگ �ز بعد متوفی معتده یا زوجه هرگاه

. شود تولد زنده فرقت، یا وفات تاریخ �ز روز پنج(۲ ): آتی حالت دو در مگر نمیتواند، برده میراث دیگری شخص از پدر از بغیر حملمدت - )1 درخالل نموده( 365حداكثر وفات عدت هنگام مورث و بوده فرقت یا وفات معتده �و مادر درحالیكه گردد، متولد زنده فرقت یا وفات تاریخ �ز روز

باشد.مدت - )2 درخالل .270حداكثر باشد( قایم پدر وفات حین �و مادر و پدر بین زوجیت �ینكه بر مشروط گردد، متولد زنده مورث وفات تاریخ �ز روز

:2055مادۀ و میشود �خذ �ند، گرفته �ضافه خود �ستحقاق �ز كه كسانی حصۀ �ز كمبود مقد�ر باشد، كمتر �و مستحقه حصۀ �ز حمل، به شده د�ده تخصیص حصۀ هرگاه

. میشود توزیع مستحقین به �ستحقاق ز�د ما حصۀ باشد، زیادتر �ستحقاق �ز شده د�ده تخصیص حصۀ �گرمفقود - دوم

:2056مادۀ مادۀ( )1) مطابق مفقودیكه مستحقه . 326حصۀ ظهور( صورت در میشود داده تخصیص مورث متروكه از باشد نشده حكم وی وفات به قانون این مندرج

. میشود توزیع مورث وفات هنگام مستحق ورثه سایر بر �و، مرگ به صدورحكم صورت ودر �خذ آ�نر� حیات2. مینماید - �خذ شود موجود ورثه نزد �و حصۀ �ز كه آ�نچه شود، ظاهر زنده �و مرگ به حكم �ز بعد �گرمفقود

خنثی - سوم:2057مادۀ

. میشود د�ده دیگر ورثه به متروكه وباقیمانده گردیده مستحق ر� نصیبین �قل نتو�ند، شده فهمیده �و �نوثت و ذكوریت خنثائیكهلعان - ولد و زنا ولد چهارم‌

:2058مادۀ . تو�نند نمی برده �رث مذكور �ولاد �ز �و �قارب و پدر مگر میشوند، �رث مستحق آ�نها �ز �و �قارب و مادر همچنان �و �قارب و مادر �ز لعان وولد زنا ولد

انهدام – و حریق غرق، حوادث پنجم:2059مادۀ

تقسیم آ�نها �حیای ورثه به شان حصص و نمیتو�نند برده �رث همدیگر �ز نباشد، معلوم یك هیچ وفات آاخر ت و تقدم كه �نهد�م و حریق غرق، حو�دث شدگان فوتمیشود.


تخارج - ششم‌:2060مادۀ

. مستحق گرفته قرار او مقام قایم نماید، تخارج دیگر ورثه یا ورثه از یكی اگر نمایند مصالحه معیین شی بمقابل ازورثه بعضی اخراج به ورثه كه است آن تخارج،حصص تناسب به وارثین باقی بین وی Sحصۀ باشد، متروكه جمله از شی حالیكه در نماید، تخارج وارثین باقی همراه ورثه از یكی اگر میگردد، متروكه از او Sحصۀ

خارج حصۀ باشد، نشده تصریح خارج شخص تقسیم طریقه به تخارج عقد در و بوده آ�نها شخصی مال �ز مذكور شی �گر و میشود تقسیم متروكه در یك هر. میشود تقسیم و�رثین بین در مساویانه شده،

متروكه - تصفیه پنجم فرع:2061مادۀ

عدم صورت در نماید، می �نتخاب ر� شخصی محكمه نماید، مطالبه ر� متروكه تصفیه ورثه �ز یكی و نماید نه تعیین وصی خویش �مو�ل متروكه بر�ی مورث هرگاه. باشد ورثه جمله �ز �مكان حد تا كه نماید تعیین ر� شخص خود �نتخاب به ورثه، دلایل �ستماع �ز بعد میتو�ند محكمه شخص، �تنخاب در ورثه تمام تو�فق

:2062مادۀ (1. نماید( تائید ر� مورث تعیین �ست مكلف محكمه باشد،‌ نموده تعیین وصی متروكه بر�ی مورث هرگاه(2. شود( می تطبیق متروكه وصی بر كننده، تصفیه به متعلق �حكام تمام

:2063مادۀ در ابجدی بحروف مورثین اسمای شمول به را متروكه وصی شهرت و نموده قید مخصوص دفتر در كننده، تصفیه تعیین بر مبنی را محكمه اوامر u مرتبا محكمه، مالی امور مؤظف

. . برساند سجل ملاحظات ستون در ر� تنازل و عزل به مربوط �و�مر تمامی �ست مكلف مذكور مؤظف نماید می ثبت مخصوص سجل:2064مادۀ

مادۀ مندرج آ�ت �جر� كه آ�ورد می بار ر� آ�تی �ثر عین میكنند، معامله ورثه با متروكه عقار به ر�جع كه �شخاصی مورد در كننده،‌ تصفیه تعیین بر مبنی صادره �و�مر قید(2102. د�رد( قبال در قانون �ین

:2065مادۀ (1. میورزد( مبادرت آ�ن تصفیه به محكمه، ومر�قبت نظر تحت گردیده تسلیم ر� متروكه �مو�ل تعیین بمجرد كننده تصفیه(2. میشود( پرد�خته متروكه مجموع �ز میشود،‌ تعیین محكمه جانب �ز �یكه كننده تصفیه �لزحمه حق بشمول تصفیه �مور مصارف

:2066مادۀ و �مو�ل بر مهر گذ�شتن در ًاا مخصوص نماید، �قد�م خود صو�بدید یا څارنو�لی یا ذیعلاقه �شخاص مطالبه بنابر عاجل آ�ت �جر� به أا �قتض وقت در �ست مكلف محكمه

. بانك در قیمتی �شیای و بهاد�ر �ور�ق و نقد پول گذ�شتن �مانت:2067مادۀ

تكافوی( 1) تا بپردازد نقد پول به متروكه مال از مقداری تبدیل به الحال فی است، مكلف كننده تصفیه . كه متوفی عیال نفقه مصارف بر مبنی �مر صدور �مورمعجله قاضی �ز �ست مكلف همچنان بنماید �و حالت تناسب به ر� میت د�ر تعزیه ومصارف تجهیز مصارف

. . گردد می وضح �و �رثی مسحق حصۀ �ز ورثه �ز یك هر نفقه نماید مطالبه تصفیه �نتهای زمان �لی متروكه �زمال معتاد �ند�زه به باشند، و�رث(2. میشود( رسیدگی قاضی توسط مصارف، �ین �ز ناشی منازعات تمام

تركه - تجرید ششم فرع:2068مادۀ

�د�مه( 1) قبلی شده �تخاذ آ�ت �جر� به یا و بپرد�زند آ�تی �جر� نوع هیچ به متروكه بر�بر در تو�نند نمی بعد، به كننده تصفیه تعیین بر مبنی �مر صدور تاریخ �ز د�ئنین. كننده تصفیه بحضور مگر دهند،

دیون( 2) تمام تسویه زمان تا ذیعالقه اشخاص از یكی تقاضای اثر در باشد، نشده مسدود آن نهائی لست هنوز و گردیده افتتاح مورث ضد به كه توضیح اجراآت. میشود متوقف متروكه

:2069مادۀ مجر� متروكه دین به �ست، �و بر دینیكه یا بگیرد ر� تركه دیون تو�ند نمی همچنان نماید، تصرف كه مترو مال در �رث �ستحقاق سند تسلیمی �ز قبل نمیتو�ند و�رث

نماید.:2070مادۀ

. باشد آ�ن مقتضی مذكور �مو�ل �د�ره كه ورزد قیام �عمالی �جر�ی به و نماید �یجاب متروكه �مو�ل حفاظت كه بپرد�زد تد�بیری �تخاذ به �ست مكلف كننده تصفیه. نماید �قد�م متروكه دیون گرفتن ودر نموده نیابت متروكه بر د�یر دعاوی مقابل در �ست مكلف همچنان

:2071مادۀ . در اداری حساب تقدیم كننده تصفیه از است مكلف قاضی نگیرد، اجرت مقابل در گرچه دارد را باالجرت وكیل حیثیت مسئولیت، لحاظ از كننده تصفیه

. نماید مطالبه دور�نی مو�عید:2072مادۀ

لوحه در و نشر ها روزنامه �ز یكی در كه �ی �بلاغیه توسط متروكه بر�بر در شان وجایب و حقوق توضیح به ر� متروكه مدیونین و د�ئنین �ست مكلف كننده، تصفیه. . بپرد�زند مطلوب توضیح به �بلاغیه نشر تاریخ �ز ماه دو خلال در �ند مكلف د�ئنین نماید دعوت میشود،‌ تعلیق پولیس مر�كز مدخل و محكمه �علانات

:2073مادۀ تمام و گذ�شته محكمه مؤظف �ختیار به ر� متروكه ومدیونین د�ئنین وجایب و حقوق توضیح لست معیینه تاریخ �ز ماه سه خلال در �ست مكلف كننده، تصفیه

. نماید مطالبه محكمه �ز �یجاب صورت در ر� مدت �ین تمدید تو�ند می كننده تصفیه نماید، خبر آ�ن به ر� ذیعلاقه �شخاص:2074مادۀ

. جوید �ستمد�د ماهر �شخاص و خبره �هل �ز آ�ن �مو�ل قیمت تقدیر و متروكه تشریح مورد در میتو�ند كننده، تصفیه:2075مادۀ

. . میشود محكوم �مانت در خیانت بجز�ی باشد،‌ ورثه چه گر آ�رد بدست ر� متروكه �مو�ل �ز چیزی غش، طریق �ز شخصیكه هر:2076مادۀ

. ر� نز�ع تحقیق، �ز بعد محكمه صورتیكه در میشود �قامه محكمه به لست تسلیمی �ز �علان صدور تاریخ �ز روز سی خلال در تشریح، صحت به مربوط منازعات. میگیرد صورت مدنی محاكمات �صول به مربوط �حكام طبق رسیدگی نموده قبول آ�نر� دهد، تشخیص جدی

متروكه – دیون تسویه هفتم فرع:2077مادۀ

�زحكم بعد فیه متنازع دیون باشد، ند�شته وجود نز�ع آ�ن خصوص در كه پرد�زد می دیونی تادیه به محكمه �جازۀ به منازع میعاد �نقضای �ز بعد كننده، تصفیه. میشود تادیه نهائی


:2078مادۀ متوقف متروكه دیون به متعلق منازعات در نهائی حكم صدور زمان الی را دیون تادیه امور باشد متصور آن احتمال یا شده متیقن متروكه اعسار به كننده تصفیه هرگاه

. باشد. ند�شته وجود نز�ع دیون بعضی خصوص در چه گر میسازد:2079مادۀ

عقاری اموال ثمن از دیون كفایت عدم صورت در میكند، تادیه متروكه شامل منقول اموال ثمن و پول متروكه حقوق عواید از بالترتیب را متروكه دیوان كننده، تصفیه. میشود تادیه متروكه

:2080مادۀ دیگری طریق از آن بفروش ورثه تمام اینكه مگر میگیرد، صورت اجباری فروشات به مربوط قواعد مطابق علنی مزایده به اموال ایجاب صورت در متروكه عقار و منقول اموال فروش

. . تو�نند می كرده شركت مز�یده در ورثه میشود شمرده حتمی نیز د�ئنین مو�فقت باشد، دین به مستغرق متروكه �گر نمایند مو�فقه:2081مادۀ

. نماید حكم میشود مستحق د�ین كه مبلغی تعیین و مؤجل دیون تعجیل به ورثه تمام مطالبه بنابر میتو�ند، محكمه:2082مادۀ

و دین �ز مقد�ری ورثه �ز یك بهر گرفته بدست ر� متروكه �مو�ل توزیع و مذكور دیون توزیع �مر محكمه نمایند، نه مو�فقه مؤجل دیون تعجیل مطالبه به ورثه تمام هرگاه. گردد معادل میر�ث �ز وی خالص حصۀ با نتیجه در كه میدهد تخصیص طوری ر� متروكه مال �ز مقد�ری

:2083مادۀ حفظ قبلی حالت بهمان دائنین از یك بهر مختص تأمینات كه نماید می ترتیب طوری منقول اموال یا عقار بر كافی تامینات متروكه، دائنین از یك هر برای محكمه

. سازد. می مرتب ر� أامین ت متروكه �مو�ل همه بر محكمه تجویز چنین �مكان عدم صورت در شود:2084مادۀ

. بپرد�زد تادیه، موعد رسیدن �ز قبل یافته، تخصیص �و به كه �ند�زه مؤجل دیون توزیع �ز بعد میتو�ند ورثه �ز یك هر:2085مادۀ

نیت حسن با اشخاصیكه بر نمیتواند باشد، نداشته نیز متروكه مال بر عینی تأمینات و نتواند آورده بدست تشریح لست اندارج عدم نسبت را خود حقوق دائنیكه. میتو�ند كرده مر�جعه آ�نها غنا سبب به ورثه بر مگر نماید، مر�جعه �ند نموده كسب مذكور �مو�ل بر ر� عینی حقوق

:2086مادۀ . میگیرد بعهده ر� دیگر تکالیف و وصیت تنفیذ متروكه، دیون تسویه �زتادیه بعد كننده، تصفیه

آن - تقسیم و متروكه اموال تسلیم هشتم فرع:2087مادۀ

. میگیرد تعلق ورثه به شرعی حصص طبق آ�ن �مو�ل باقیمانده متروكه، �لتز�مات تنفیذ �ز بعد:2088مادۀ

. نماید تسلیم �و به میگیرد، تعلق ورثه �ز یك بهر متروكه �مو�ل �ز كه ر� آ�نچه �ست مكلف كننده، تصفیه:2089مادۀ

مؤقت بطور نشود احساس ضرورت آن به متروكه تصفیه در كه را نقودی و اشیاء از آنعده تشریح لست مندرج منازعات معیینه، مواعید انقضای از بعد میتوانند ورثه. �ند�زد بكار آ�ن بدون یا تضمین �عطاء مقابل در آ�نر� �ز بعضی یا گردیده تسلیم

:2090مادۀ و �رث در �و حقوق تثبیت حاوی كه كند می �عطا ر� سندی نماید، تقدیم باشد آ�ن مقام قائم آ�نچه ویا ر� خود ور�ثت به شرعی دلیل كه ورثه �ز یك هر به محكمه

. میباشد گرفته تعلق �و به تركه �مو�ل �ز آ�نچه تعیین و حصه بمقد�ر مربوط توضیحات:2091مادۀ

حكم یا قبلی مو�فقه بموجب مذكور و�رث �ینكه مگر نماید، تسلیم �و به جد�گانه بصورت �رث �ز ر� �و حصۀ تا نماید تقاضا كننده تصفیه �ز میتو�ند ورثه �ز یك هر. باشد مكلف مشترك طور ماندن باقی به قانون

:2092مادۀ ورثه طرف �ز جمعی دسته بصورت زمانیكه �لی تقسیم �ین مگر بپرد�زد، تقسیم آ�ت �جر� به دوستانه طریقه به كننده تصفیه باشد، حتمی قسمت مطالبه قبول هرگاه

. نمیشود شمرده نهائی نشود، تائید:2093مادۀ

. مصارف نماید اقامه قانون احكام مطابق را تقسیم دعوی متروكه مصرف به است مكلف كننده تصفیه نماید نه موافقت تقسیم به جمعی دسته بصورت ورثه هرگاه. میشود كاسته كنندگان تقسیم حصص �ز دعوی

:2094مادۀ . میشود تطبیق �ست غبن �ستحقاق و تعرض بضمان متعلق آ�نچه ُاا خصوص قسمت مربوط قو�عد متروكه قسمت مورد در

:2095مادۀ شناخته شده تخصیص شخص ضامن نماید �فلاس تقسیم �ز بعد مدیون حالیكه در ورثه سایر شود د�ده تخصیص متروكه دین به تقسیم وقت در ورثه �ز یكی هرگاه

. باشد گرفته صورت مو�فقه آ�ن بخلاف �ینكه مگر نمیشوند:2096مادۀ

. د�رد جو�ز نماید تعیین آ�نها حصۀ باند�زه ورثه تمام بر�ی ترتیبیكه به كننده وصیت ورثه بر�ی متروكه �عیان تقسیم به وصیت:2097مادۀ

. میشود شناخته لازمی كننده وصیت وفات �ز بعد مگر د�رد جو�ز آ�ن �ز رجوع شود منسوب �زمرگ بعد به تقسیمیكه:2098مادۀ

. . میگیرد تعلق ورثه بتمام میر�ث قو�عد مطابق مشاع بصورت تقسیم خارج �مو�ل نباشد میر�ث �مو�ل شامل،تمام وفات هنگام تقسیم هرگاه:2099مادۀ

مشاع بصورت رسیده او سهم به ایكه معیینه Sحصۀ نماید فوت مورث وفات از قبل و باشند تقسیم شامل كننده وصیت احتمالی ورثه از نفر چند یا یكی هرگاه. گیرد می تعلق ورثه سایر به میر�ث قو�عد مطابق

:2100مادۀ . میشود تطبیق غبن �حكام �ستثنای به عمومی تقسیم به مربوط �حكام تمام مرگ �ز بعد به منسوب تقسیم مورد در

:2101مادۀ


باتفاق دیون ادای حالیكه در میتواند ورثه از یك هر باشند نداشته موافقه مذكور تقسیم به دائنین دیون، شمولیت صورت در یا نبوده متروکه دیون شامل تقسیم هرگاهمتروكه درتقسیم �مكان حدود در یافته أا بن مذكور تقسیم آ�ن �ساس به كه ر� �عتبار�تی و نموده وصیت مورث كه ر� تقسیمی رعایت باشد، نگرفته صورت د�ئنین با

. نماید مطالبه

:2102مادۀ بر تصرف كه متروكه عقارات بر است شده رجعت آنها به آنچه یا را خود حقوق میتوانند متروكه عادی دائنین باشد نشده تصفیه گذشته احكام مطابق متروكه هرگاه

گرفته صورت قانون �حكام به مطابق دین توثیق �ینكه بر مشروط میسازند، نافذ �ست شده مرتب آ�ن بر غیر مصلحت به عینی حقوق عقار�تیكه یا گردیده حاصل آ�نباشد.

وصیت - دوم مبحثعمومی - احكام اول فرع

:2103مادۀ . باشد منسوب كننده وصیت وفات �ز بعد مدت به آ�ن �ثر بنحویكه تركه در تصرف �ز عبارتست وصیت

:2104مادۀ . . میتو�ند شده منعقد نیز معروف �شارت به نباشد گفتار و كتابت به قادر كننده وصیت صورتیكه در میگردد منعقد كتابت یا قول توسط وصیت

:2105مادۀ . نباشد شارع مقاصد منافی آ�ن بر باعث و نبوده بمعصیت كه �ست آ�ن وصیت صحت شرط

:2106مادۀ تصریح آن نفاذ و صحت عدم به قانون یا و باشد حرام اسالم شریعت و او شریعت احكام اساس به مذكور وصیت اینكه مگر دارد صحت مسلمان غیر وصیت

. باشد نموده:2107مادۀ

مو�د ) �حكام رعایت .2106و 2105با د�رد( صحت بشرط متصل یا شرط به معلق یا منسوب وصیت قانون �ین:2108مادۀ

. باشد رسیده رشد سن به و بوده تبرع �هل ًاا قانون �ست لازم كننده وصیت:2109مادۀ

. باشد معيین و بوده معلوم وصیت هنگام �ست لازم میشود وصیت �و به شخصیكه:2110مادۀ

) و ) خیریه مؤسسات مساجد، بر�ی وصیت همچنان رسد،‌ می بمصرف خیریه �مور در و د�شته صحت جهت تعیین بدون خیریه �عمال و ج خد�وند ر�ه در وصیتمیشود، رسانیده بمصرف آن به مربوط امور وغیره فقراء مصالح عمارت، بر شده وصیت مال احوال این در دارد صحت عامه ومصالح علمی مؤسسات دیگر جهات

. بتو�ند شده تعیین دلالت یا عرف باساس مصرف طرق �ینكه مگر:2111مادۀ

. میشود د�ده آ�ن مماثل خیریه جهات به شده وصیت مال آ�ن وجود تعذر صورت در د�رد صحت آ�ید می بوجود آ�ینده در كه خیریه جهات �ز معیینه بجهت وصیت:2112مادۀ

بوده( 1) �سلامی مملكت تابع كننده وصیت �ینكه مگر نمیشود، وصیت صحت عدم باعث مملكت �ختلاف همچنان بوده صحیح ملیت و دین �ختلاف وجود با وصیت. ندهد �جازه �حو�ل چنین در ر� �و وصیت �و،‌ مملكت قانون و باشد �سلامی غیر مملكت تابع و مسلمان غیر میشود وصیت �و به وشخصیكه

فقرۀ( )2) مندرج وصیت �ساس بر تو�نند نمی .�1جانب نمایند( كسب عقاری �مو�ل در ر� ملكیت حق مادۀ �ین:2113مادۀ

: باشد آ�تی شر�یط د�ر�ی باید میشود وصیت آ�ن به چیزیكه1. باشد - د�شته صحت كننده وصیت حیات حال در عقد موضوع بحیث آ�ن گرفتن قر�ر یا شده جاری آ�ن در �رث كه باشد �شیائی جمله �ز2. باشد - متقوم كننده وصیت نزد مید�د تشكیل مال ر� وصیت موضوع �گر3. باشد – موجود كننده وصیت ملكیت در وصیت هنگام باید باشد بالذ�ت معیین شی وصیت موضوع �گر

:2114مادۀ (1. د�رد( صحت یابد می �نتقال �رث توسط حقوقیكه به وصیت(2. د�رد( صحت باشد مستاجر وفات �ز بعد چه گر شده، د�ده �جاره �عیان منافع به وصیت

:2115مادۀ وصیت وفات هنگام ورثه اجازه بدون متروكه ثلث از آن مازاد مقدار در و داشته صحت میشود وصیت او به شخصیكه به مال معيین اندازه دادن بقرض وصیت

. نمیتو�ند شده تنفیذ باشند، رسیده رشد سن به كه كننده:2116مادۀ

وفات از قبل اگر است شده وصیت او به شخصیكه مورد در همچنان میگردد باطل وصیت شود فوت جنون در و گرديده مبتال كامل جنون به كننده وصیت هرگاه. میشود باطل وصیت نماید وفات كننده، وصیت

:2117مادۀ . گردد می باطل وصیت برود بین �ز شده وصیت �و به كه شخصی قبولی �ز قبل و بوده معيین شی وصیت موضوع هرگاه

:2118مادۀ . دهند �جازه وصیت به یا كرده �بر�ء دین �ز د�ئنین ینكه مگر� میشود شناخته باطل باشد دین به مستغرق �و مال كسیكه وصیت

:2119مادۀ قاتل( 1) اینكه از اعم میشود شمرده باطل واجبی یا باشد اختیاری كننده وصیت عمدی بقاتل وصیت

و گردیده كننده صیت و باعد�م حكم موجب �و شهادت كه باشد زوری شاهد یا شریك یا �صلی فاعلسن ) عاقل قاتل بوده عذر بدون و حق بدون قتل اینكه بر مشروط گردد، .18تنفیذ باشد( نموده تكمیل ر� سالگی

(2. نمیرود( بین �ز وفات �ز قبل مقتول رضائیت و ورثه �جازه به مادۀ �ین یكم فقرۀ مندرج وصیت �ستحقاق �ز قاتل محرومیت:2120مادۀ

. نمیشود �و وصیت بطلان موجب غفلت یا سفاهت نسبت كننده وصیت بر حجروصیت – از رجوع دوم فرع

:2121مادۀ


. تو�ند می نموده عدول ًاا دلالت یا ًاا صر�حت وصیت بعضی یا تمامی �ز كننده وصیتوصیت – رد یا قبول سوم فرع

:2122مادۀ (1. میگردد( لازم كننده وصیت وفات �ز بعد میشود وصیت �و به شخصیكه ضمنی یا صریح قبولی یا وصیتمحكمه( 2) �ستیذ�ن �ساس به كه گیرد می صورت شخصی طرف �ز وصیت رد یا قبول باشد، علیه محجور یا قاصر جنین، میشود وصیت �و به شخصیكه هرگاه

. باشد د�ر� �و مال بر ر� ولایت حق(3 . عدم( صورت در نمایند می تمثیل آ�نر� كه گیرد می صورت �شخاصی طرف �ز رد یا قبول باشد آ�ن �مثال و شركتها تصدیها، مؤسسات به وصیت �گر

. میشود لازم قبول، به توقف بدون وصیت ممثل موجودیت:2123مادۀ

. میشود شناخته �و مقام قایم له موصی ورثه شود فوت وصیت رد یا قبولی �ز قبل گرفته صورت وصیت �و به شخصیكه هرگاه:2124مادۀ

وصیت او به شخصیكه به وصیت به مربوط توضیحات تمام بر مشتمل رسمی اعالن توسط دارد را وصیت تنفیذ صالحیت شخصیكه یا كننده وصیت Sورثۀ هرگاه . معقول عذر بدون اعالن تاریخ از روز سی خالل در مذكور شخص اگر نماید مطالبه وصیت رد یا قبول بر مبنی را او اراده اظهار آن در و نموده ابالغ است شده

. میشود شمرده باطل وصیت نپرد�زد، آ�ن بجو�ب تحریری بصورت:2125مادۀ

باطل شده رد مقدار در و گردیده الزم شده قبول مقدار در وصیت نماید رد را دیگر بعضی و قبول را وصیت بعضی است شده وصیت او به شخصیكه هرگاه. میشود شناخته

اشخاصی به نسبت و الزم اند نموده قبول آنرا اشخاصیكه برای وصیت نماید رد را آن دیگر بعضی و قبول آنرا شده وصیت آنها به اشخاصیكه از بعضی صورتیكه در همچنان. میگردد باطل �ند نموده رد ر� آ�ن كه

:2126مادۀ (1. نمیگردد( باطل كننده وصیت وفات �ز قبل آ�ن رد به وصیت�ز( 2) یك هیج �گر و فسخ وصیت بپذیرد ر� رد ورثه �ز یكی و نموده رد ر� وصیت بعضی یا تمام كننده صیت و وفات �ز بعد شده وصیت �و به شخصیكه هرگاه

. میشود شناخته باطل شده وصیت �و به شخصیكه كردن رد ننماید، قبول آ�نر� ورثه:2127مادۀ

متن( 1) در اینكه مگر میگردد مستحق را شده وصیت شی وفات، Sلحظۀ همان از باشد موجود كننده وصیت وفات هنگام شده وصیت او به شخصیكه هرگاه. باشد شده تثبیت مرگ �ز بعد معیین بوقت شده وصیت شی �ستحقاق وصیت

شی( 2) مصارف به مكلف بعد به لحظه همان از مذكور شخص و میشود تلقی شده وصیت وی به شخصیكه ملك قبول، زمان از شده وصیت شی زواید. . باشد نمی د�خل ثلث �ز وصیت �خر�ج محاسبه در شی زو�ید میگردد شده وصیت

وصیت - آثار چهارم فرعوصیتشده - بوی شخصیكه اول جزء

:2128مادۀ یا( 1) و مختار وصی صلاحیت �ز محتاجان بر شده وصیت مال توزیع �مور یابد، می تخصیص محتاج �شخاص به و بوده صحیح محصور غیر بعدۀ وصیت

. باشد می مربوطه محكمه(2. باشد( نمی مكلف مساو�ت یا تعمیم قید رعایت به مربوطه محكمه یا و وصی فوق حالت در

:2129مادۀ وصیت وفات حین كه شود موجود افرادی آنها بین در و گردد مذكور قوم افراد همه شامل اسماء تخصص بدون كه شود وصیت الفاظی به معیین قوم بیك هرگاه

. باشند وصیت �هل كننده، وصیت وفات حین كه گیرد می تعلق �شخاصی به شده وصیت �شیاء تمام نباشد وصیت �هل كننده:2130مادۀ

یك هر باشد مشترك جهت و جمعیت و معیین �شخاص بین یا جهت، یك و جمعیت یك بین یا جهت یك یا جمعیت یك و معیین �شخاص بین وصیت هرگاه. میگیرند حصه شده وصیت شی �ز جهت هر و منحصر غیر یا باشد منحصر جمعیت �فر�د و معیین �شخاص �ز

:2131مادۀ . میشود �عاده كننده، وصیت متروكه به نباشند وصیت �هل �شخاصیكه حصۀ باشد گرفته صورت معیین �شخاص بر�ی وصیت هرگاه

:2132مادۀ . میشود �عاده متوفی متروكه به �ست شده وصیت آ�نچه شود باطل جمعیت یك یا معیین �شخاص به وصیت هرگاه

:2133مادۀ : میشود شمرده صحیح آ�تی �حو�ل در حمل بر�ی وصیت

زندۀ - 1 وصیت وقت �ز آ�ن �ز كمتر یا روز پنج و شصت و صد سه مدت خلال در حمل و نموده �قر�ر وصیت هنگام حمل بوجود كننده وصیت حالیكه در. شود متولد فعال

�ینكه - 2 بر مشروط گردد، متولد زنده وصیت وقت �ز روز هفتاد صدو دو مدت خلال در حد�كثر حمل مگر نكرده �قر�ر حمل بوجود كننده وصیت حالیكه درفعال Sزندۀ بائن فرقت یا وفات وقت از روز پج و شصت و صد سه مدت خالل در حمل اگر آن غیر در نباشند بائن تفریق یا وفات عدت در وصیت هنگام حامله

. میشود تلقی صحیح وصیت شود متولد:2134مادۀ

مادۀ ) مندرج شروط بر علاوه باشد معیین شخص �ز بحمل وصیت وصیت( 2133هرگاه صحت شرط نیز معیین شخص همان از آن نسبت ثبوت قانون این. میشود شناخته

:2135مادۀ . میگیرد تعلق �و به ًا� بعد و میشود نگهد�شته حمل شدن متولد فعال و زنده زمان �لی شده وصیت شی حاصلات

:2136مادۀ (۱ ) . وصیت در اینكه مگر میشود توزیع مساوی بطور آنها بین در وصیت آورد بدنیا زنده اوالد زیاده یا دو ماه شش از اقل مدت خالل در یا همزمان حامله هرگاه

. باشد شده حكم آ�ن بخلاف ًاا صر�حت(۲ ). میگیرد تعلق زنده �ولاد به وصیت تمام گردد متولد مرده زیاده، یا گانگی دو �ز یكی �گرحصۀ ( ۳) باشد گرفته صورت منافع بر وصیت �گر و وی ورثه به �و حصۀ باشد گرفته صورت �عیان بر وصیت �گر بمیرد ولادت �ز بعد �ولاد �ز یكی صورتیكه در

. گیرد می تعلق كننده وصیت ورثه به �و


) به – ) موصی وصیتشده شی دوم جزء:2137مادۀ

آن نفاذ مگر داشته صحت نیز متروكه ثلث از زاید حدود در و میگردد تنفیذ ورثه Sاجازۀ بدون داشته، صحت وارث غیر و وارث به متروكه ثلث حدود در وصیت. باشد د�شته علم د�ده �جازۀ كه آ�نچه با و بوده تبرع �هلیت د�ر�ی دهنده �جازه �ینكه بر مشروط باشد می كننده وصیت وفات �ز بعد ورثه �جازۀ به موقوف

:2138مادۀ . میگردد نافذ دولت خز�نۀ ممثل �جازه به توقف بدون آ�ن بعضی یا مال تمام به نباشد هم مدیون و ند�شته و�رث شخصیكه وصیت

:2139مادۀ- . گردد �لذمه بری دین قسمت یك �ز مدیون صورتیكه در نمیگردد تنفیذ دین �ز �و ذمه بر�ئت بدون مگر بوده صحیح باشد بدین مستغرق �و مال كه مدیونی وصیت

. میشود تنفیذ دین تادیه �ز بعد باقیمانده مقد�ر در وصیت نباشد، دین به مستغرق �و مال یا:2140مادۀ

بهاندازهدینتادیهشدهبرثلث بعضیآنازشیوصیتشدهتادیهشدهباشدشخصیكهبهاووصیتشدهاستمیتواند هرگاهدینغیرمستغرقبودهوتمامیا. نماید مر�جعه دین پرد�خت �ز بعد تركه

:2141مادۀ حصۀ مقد�ر مستحق فرضی �ستحقاق بر علاوه میشود وصیت بوی شخصیكه باشد، گرفته صورت كننده وصیت معیین ورثه �ز یكی حصۀ �ند�زه به وصیت هرگاه

. میشود شناخته و�رث همان:2142مادۀ

حقوق در ورثه تساوی حال در باشد گرفته صورت معیین غیر ورثه از یكی Sحصۀ Sاندازۀ به وصیت هرگاهفرض بر عالوه حقوق اختالف حال در و میگردد آنها از یكی Sحصۀ مستحق فرض بر عالوه مذكور شخص

. است كمتر او حق میراث در كه میگردد شخصی Sحصۀ مستحق:2143مادۀ

. متروكه حاضر مال ثلث �ز گرفته صورت وصیت آ�ن به كه شی �گر باشد غایب مال یا دین تركه در و گرفته صورت عین یا پول �ز معیین �ند�زه به وصیت هرگاه . شی كه وقت هر و میگیرد تعلق ورثه بر باقیمانده و میگردد مستحق ثلث همین اندازه به آن غیر در و میگردد آن مستحق شده وصیت او برای كسیكه شود خارج

. شود تادیه ًاا كامل �و حق تا میگردد آ�ن ثلث مستحق شده وصیت �و به كه شخصی شد حاضر:2144مادۀ

مال كه وقت هر و آورده بدست حاضر مال از را خود Sحصۀ شده وصیت او به شخصیكه باشد داشته وجود غایب مال یا دین آن در و گرفته صورت وصیت هرگاه. میگیرد آ�ن �ز ر� خود حق شد حاضر غایب

:2145مادۀ ازین را خود Sحصۀ شده وصیت او به شخصیكه باشد داشته وجود غایب مال یا دین آن در و گیرد صورت تركه مال معیین نوع در مشاع سهم طور وصیت هرگاه

. درغیرآنشخصیكهبهاووصیتشدهبهاندازهاینثلث مذكورازثلثحاضرمتروكهخارجشدهبتواند Sمشروطبراینكهحصۀ نوعحاضربدستمیآورد . مستحق شده وصیت نوع از ثلث اندازه به شده وصیت او برای شخصیكه شد، حاضر شی كه وقت هر باشد می ورثه حق باقیمانده و شده خود Sحصۀ مستحق

حق تكمیل تا را خود Sحصۀ Sباقیماندۀ قیمت شده وصیت او به شخصیكه گردند متضرر آن از اگرآنها و نگردند متضرر آن از ورثه اینكه بر مشروط میگردد، Sحصۀ . میگیرد شده وصیت نوع ثلث �ز خود

:2146مادۀ وارث( 1) SحصۀSهرگاهدراحوالمتذكرهموادفوقمتروكهشاملدینقابلتادیهبریكیازورثهبودهودینمذكورازجملهتمامیابعضیجنسحاضرمتروكهباشددرآنبهاندازۀ

. میشود محسوب حاضر �مو�ل جمله �ز مذكور دین ترتیب �ین به و میگیرد صورت مجر�ئی جنس همان �ز مذكوریا( 2) متروكه حاضر مال در مذكور و�رث حصۀ مساوی دین �گر صورت درین نگرفته صورت مجر�ئی باشد حاضر جنس غیر �ز و�رث بر تادیه مستحق دین �گر

. باشد مساوی مذكور و�رث حصۀ با كه میشود د�نسته حاضر �ند�زه آ�ن به باشد بیشتر آ�ن �ز �گر و گردد می محسوب حاضر �مو�ل جمله در باشد آ�ن �ز كمترفقرۀ( )3) حالت خود( 2در دین مذكور و�رث حالیكه در نمیتو�ند كرده پید� تسلط متروكه و حاضر مال در خود حصۀ بر خود دین تادیه زمان تا و�رث ماده �ین

. مینماید تادیه ر� دین آ�ن ثمن �ز و فروخته ر� �و حصۀ قاضی نكند، تادیه ر�:2147مادۀ

مستحق است شده وصیت بوی شخصیكه شود برده استحقاق به یا برود بین از شده وصیت شی و گرفته صورت آن از معیین نوع یا متروكه از بعین وصیت هرگاه . مستحق نكند تجاوز متروكه ثلث از حالیكه در را باقیمانده مذكور شخص شود، برده استحقاق به یا برود بین از آن از بعضی صورتیكه در نمیشود شناخته چیزی

. میشود مستحق ثلث �ند�زه به آ�ن در كند تجاوز متروكه ثلث �ز �گر و میگردد:2148مادۀ

شود برده �ستحقاق به یا برود بین �ز مذكور شی و گیرد صورت معیین مشاع حصۀ به وصیت هرگاهمقدار از را وصیت تمام مذكور شخص شود برده استحقاق به یا برود بین از آن از بعضی اگر و گردد نمی چیزی هیچ مستحق گرفته صورت وصیت بوی شخصیكهبدست مال ثلث از كه را باقیمانده مقدار تمام آن غیر در باشد متروكه مال ثلث حدود در و نموده تكافو آنرا باقیمانده اینكه بر مشروط آرود می بدست باقیمانده

. نكند تجاوز متروكه ثلث �ز كه میگردد مستحق �ند�زه به آ�ن �ز یا و میشود مستحق بتو�ند آ�مده

:2149مادۀ و شود نمی شناخته چیزی مستحق شده وصیت �و به شخصیكه شود برده �ستحقاق به یا برود بین �ز و بوده متروكه �مو�ل �ز نوعی و مشاع حصۀ به وصیت هرگاه

شده حاصل مال ثلث �ز �ینكه بر مشروط مید�رد، حاصل باقیمانده �ز ر� خود حصۀ مذكور شخص شود برده �ستحقاق به یا برود بین �ز آ�ن �ز بعضی صورتیكه در. میگردد مستحق آ�ن �ز ثلث �ند�زه به آ�ن غیر در بتو�ند

:2150مادۀ . میشود شمرده آ�ن در مشاع حصۀ به وصیت مانند �مو�ل �ز یكنوع در مشاع عدد به وصیت

منافع - به وصیت سوم جزء:2151مادۀ

همان( 1) خالل در موصوف منفعت از مذكور شخص باشد گرفته صورت باشد معلوم آن انجام و آغاز مدتیكه برای معیین شخص برای بمنفعت وصیت هرگاهمذكور مدت از بعضی انقضای صورت در میشود، شمرده یكن لم كأن وصیت شود، سپری كننده وصیت وفات از قبل مذكور معیاد اگر میشود مستفید مدت

. میتو�ند كرده �ستفاده باقیمانده مدت �ز شخص(2. میگردد( آ�غاز كننده وصیت وفات تاریخ �ز مذكور مدت باشد معلوم غیر آ�ن آ�غاز تاریخ مگر بوده معیین منفعت مدت هرگاه

:2152مادۀ


(1 . �ینكه( مگر میشود مكلف منفعت بدل بضمان گردد شده وصیت شخص مانع عین، بر گرفتن منفعت �ز مدت بعضی یا مدت طول در ورثه �ز یكی هرگاه. نمایند مو�فقه شده وصیت مدت به مساوی دیگری بوقت عین �ز منفعت تعویض به ورثه تمام

(2. میباشد( مختار منفعت بدل تضمین و دیگری مدت در عین �ز �نتفاع بین شده وصیت بوی شخصیكه گیرد صورت ورثه عموم طرف �ز ممانعت �گرو( 3) عین �ز �نتفاع بین كه باشد عذری سبب به یا و كننده وصیت جانب �ز منفعت �ز ممانعت هرگاه

. است حتمی مانع رفع از بعد دیگری بمدت آن تعویض گردد واقع حایل است شده وصیت او به شخصیكه:2153مادۀ

صورت( 1) مطلق یا مؤید بصورت خیریه طرق از یكی به یا و نباشد متصور ایشان انقطاع و نتوانند آمده حصر تحت كه قومی برای منفعت به وصیت هرگاه. میشوند. مستفید منفعت �ز د�ئمی بصورت موصوف شدگان وصیت بگیرد

زمان( 2) الی گان شده وصیت انتفاع استحقاق باشد متصور آن انقطاع كه گیرد صورت حصر بدون قوم یك برای مؤقت یا دایمی طور منفعت به وصیت اگر. یابد می �د�مه آ�نها �نقر�ض

تاریخ( 3) و باشد بوده معلوم مدت برای وصیت مو�د )اگر �حكام نباشد یا باشد شده توضیح آ�ن �نجام و قانون( 2152و 2151آ�غاز این. میباشد رعایت قابل

:2154مادۀ آ�نها مقام قایم كه كسانی به ًا� بعد و معیین قوم یك بر�ی و معیین مدت بر�ی منفعت به وصیت هرگاهمگر شود وصیت خیریه طرق از یكی برای یا نباشد متصور مذكور قوم انقطاع و گیرد صورت میگردند

خالل ) مذكور( 33در مدت خالل در یا نگردند موجود شده، تعیین افراد از یك هیچ انتفاع معیینه مدت خالل در یا كننده وصیت وفات تاریخ از سالتعلق باشد تر عام خیر طرق در آن نفع جهتیكه بر احوال حسب آن بعض یا و مدت این تمامی در منفعت گردند منقرض مدت انتهای از قبل و شده موجود

میگیرد.:2155مادۀ

آن از میتواند است شده وصیت بوی شخصیكه باشد داشته شده وصیت طریقیكه از بغیر را برداری بهره و انتفاع احتمال شده وصیت آن منفعت به كه عینی هرگاه. نگردد عاید ضرری مذكور بعین ناحیه �ین �ز �ینكه بر مشروط نماید �ستفاده مطلوب بطریق

:2156مادۀ در آنچه و بوده موجود كننده وصیت مرگ وقت در كه میگردد Sثمرۀ یا غله مستحق شده وصیت بوی شخصیكه باشد، گرفته صورت ثمر یا غله به وصیت هرگاه

. شود موجود آ�ن بغیر دلیلی �ینكه مگر گردد، می موجود آ�ینده:2157مادۀ

غبن( 1) به مثل ثمن مقدار از مذكور اجرت یا ثمن و باشد گرفته صورت شده وصیت برای مسمی اجوره به و معیین مدت در عین Sاجارۀ یا بفروش وصیت هرگاه. میگردد نافذ وصیت باشد، بسیط غبن یا بتو�ند شده حاصل ثلث �ز كه فاحش

ر�( 2) زیادت تفاوت شده وصیت بوی شخصیكه �ینكه مگر نمیگردد نافذ ز�ید مقد�ر در ورثه �جازه بدون وصیت باشد متجاوز ثلث حدود �ز فاحش غبن هرگاهبپرد�زد.:2158مادۀ

�ز یا مكان و زمان تقسیم لحاظ �ز یا میگردد رعایت یك هر حصۀ تناسب به شده وصیت بوی شخصیكه و ورثه بین ثمره یا غله تقسیم �ساس به منفعت حصول. باشد قسمت قابل ضرر �لحاق بدون مذكور عین �ینكه بر مشروط میگیرد صورت عین تقسیم طریق

:2159مادۀ شخص بر میشود شمرده الزم آن از منفعت حصول برای چیزیكه و مذكور عین مالیات تکالیف باشد شده وصیت بدیگری عین خود و یكی به عین منفعت هرگاه

. شده �و بر�ی منفعت وصیت كه میباشد:2160مادۀ

�و بر�ی آ�ن منفعت به شخصیكه طرف �ز مذكور عین خریدن به و شده وصیت منفعت بعضی یا تمام حصول �ز قبل شده وصیت بوی شخصیكه وفات با منفعت به وصیت. میگردد ساقط عین بردن �ستحقاق به همچنان و عوض بدون یا عوض بمقابل ورثه بر�ی حق �سقاط به و شده وصیت

:2161مادۀ . بفروشد �ست شده وصیت �و به شخصیكه �جازه بدون آ�ن منفعت با عین �ز ر� خود حصۀ میتو�نند كننده وصیت ورثه

:2162مادۀ بر مشروط میتواند، كرده استفاده مذكور منفعت از حیات طول در مذكور شخص گیرد صورت معیین شخص حیات طول به مقید یا مطلق یا مؤبد بصورت منفعت به وصیت هرگاه

. نماید نشئت كننده وصیت وفات تاریخ �ز سال سه و سی مدت خلال در شده وصیت منفعت بر �و �ستحقاق �ینكه:2163مادۀ

سال( 1) ده از اضافه مدت برای یا شود می وصیت بوی كه شخصی حیات مدت طول یا مطلق یا مؤبد بصورت آن بعضی یا عین منافع بتمام وصیت هرگاه. میشود سنجش شده وصیت عین منافع بعضی یا تمام قیمت به گیرد صورت

مدت( 2) همان خالل در مذكور منفعت ارزش اعتبار به شده وصیت عین منفعت قیمت اندازه به باشد گرفته صورت سال ده از كمتر مدت برای وصیت اگر. میشود سنجیده

:2164مادۀ . میشود تثبیت شده وصیت حقوق بدون آ�ن قیمت و حقوق با عین قیمت بین فرق �ساس به آ�ن �رزش باشد ر�جع عین حقوق �ز بحقی وصیت هرگاه

معاش - به وصیت چهارم جزء:2165مادۀ

آن( 1) از ورثه ترتیبیكه به و بتواند كرده تضمین را وصیت تنفیذ ایكه اندازه به كننده وصیت مال از و دارد صحت معیین مدت برای سرمایه از بمعاش وصیت. گردد می تادیه نگردند متضرر

و( 2) میشود گذ�شته ثلث مقد�ر حدود در ندهد �جازه ر� ز�ید مقد�ر ورثه و باشد بیشتر متروكه ثلث �ز گذ�شته موقوف وصیت تنفیذ تضمین بر�ی آ�نچه هرگاهیا و گردد سپری وصیت مدت یا بگیرد ر� خود حق متروكه ثلث قیمت مقد�ر تا شده وصیت شخص كه میگردد نافذ زمانی تا آ�ن حاصلات در و آ�ن در وصیت

. شود فوت شده وصیت شخص:2166مادۀ

و شده وصیت معاش بدون ًاا �ول مذكور عین یا متروكه باشد گرفته صورت معیینی مدت بر�ی متروكه �عیان �ز عینی حاصل یا متروكه حاصل �ز بمعاش وصیت هرگاهتجاوز حال در و نافذ وصیت تجاوزنكند مال ثلث �ز حالیكه در گردیده تثبیت شده وصیت شی �ند�زه قیمت دو هر تفاوت مقد�ر شده قیمت مذكور معاش با ثانیا

. میشود شناخته كننده وصیت ورثه حق میگیرد قر�ر آ�ن مقابل در عین یا متروكه �ز آ�نچه و معاش ز�ید مقد�ر و میگردد نافذ ثلث �ند�زه به ورثه �جازه عدم و ثلث �ز:2167مادۀ -


مدت باشد گرفته صورت شده وصیت بوی شخصیكه حیات طول به یا دایمی یا مطلق بصورت حاصل یا سرمایه از معیینی شخص برای بمعاش وصیت هرگاه( مادۀ حكم حدود در كننده وصیت �زمال باشد سرمایه �ز وصیت حالیكه در شده سنجش �طباء طرف �ز شخص تا( 2165حیات قانون �ینمادۀ ) حكم حدود در باشد حاصلات �ز بمعاش وصیت حالیكه در و گذ�شته موقوف میتو�ند نموده تضمین ر� وصیت تنفیذ قانون( 2166مقد�ریكه این

. میشود گذ�شته نماید كفایت ر� شده وصیت معاش كه �ند�زه به:2168مادۀ

مادۀ ) مندرج حالت به( 2167در وصیت باقیمانده مقد�ر نماید وفات شده سنجش �طباء طرف �ز كه مدتی �ز قبل شده وصیت بوی شخصیكه هرگاه قانون �ین . میعاد �ز بیشتر شخص یا و برسد باتمام شده گذ�شته موقوف مال صورتیكه در و میشود �عطا باشد، نموده وصیت �و به خود �ز بعد كسیكه یا �و مستحق ورثه

. د�رد نه ورثه به ر� رجوع حق ماند زنده شده تثبیت:2169مادۀ

. حاصل صورتیكه در و میشود فروخته ازآن معاش كفایت حدود در نكند كفایت سرمایه از معاش وصیت تنفیذ بمنظور شده گذاشته موقوف متروكه حاصل هرگاه. میگیرد تعلق كننده وصیت ورثه به ماز�د گردد �فزود معاش �ز مذكور

:2170مادۀ -گذ�شته موقوف متروكه صورتیكه میشوددر نگهد�شته �نتفاع مدت �نتهای زمان �لی ماز�د مقد�ر باشد آ�مده �فزودی شده وصیت معاش �ند�زۀ �ز حاصلات در هرگاه

�ز شخص �ستحقاق قیمانده با نماید تكافو ر� وصیت كه ندهد حاصلی چنان دیگر سالهای در مشابه عو�مل یا سالی خشك نسبت وصیت تنفیذ بمنظور شده. میشود تادیه شده نگهد�شته حاصل

:2171مادۀ . میشود تادیه كننده وصیت ورثۀ به سالانه ماز�د میشود پرد�خته سال به سال معاش كه شود معلوم چنین قرینه �ز یا باشد شده تصریح وصیت در هرگاه

:2172مادۀ تنفیذ( 1) آن حاصل مقداریكه به كننده وصیت مال از باشد دارا مؤید با مطلق طور را دوام صفت كه باشد گرفته صورت جهتی برای بمعاش وصیت هرگاه

. شرط ورثه اجازه ثلث از زاید مقدار در ثلث از تجاوز صورت در نكند تجاوز ثلث حدود از اینكه بر مشروط میشود، گذاشته موقوف بتواند كرده تضمین را وصیت. باشد می

(2. ند�رد( ورثه بر ر� رجوع حق حاصل، نقصان صورت در و میگردد مستحق آ�نر� مذكور جهت بدهد حاصل شده وصیت معاش �ز بیشتر شده موقوف مال �گر:2173مادۀ

مو�د ) مندرج �حو�ل نماید ( 2171تا 2165در تصرف آ�ن بر یا حاصل، تسلط وصیت تنفیذ بمنظور شده گذ�شته موقوف �مو�ل بر میتو�ند كننده وصیت ورثهوصیت تنفیذ به كه بگذارد امانت طور جای در u نقدا را شده وصیت معاش تمام قاضی تعیین به یا شده وصیت او برای كه شخصی برضائیت اینكه بر مشروط

رد كننده وصیت ورثۀ به باقیمانده مبلغ نماید وفات شده گذ�شته �مانت مبلغ شدن تمام �ز قبل شده وصیت �و بر�ی كه شخصی �گر و شود د�ده تخصیصمیگردد.

:2174مادۀ . میرود بین �ز متروكه در تخصیص و �مانت گذ�شتن بمیرد، شده وصیت �و بر�ی شخصیكه حقوق تمام

:2175مادۀ . . حیات مدت ندارد صحت كننده وصیت وفات هنگام میشود وصیت آنها برای اشخاصیكه اول Sطبقۀ نظر از موجود اشخاص از غیر برای حاصل با سرمایه در بمعاش وصیت

. یابد می تنفیذ معیین �شخاص به وصیت �حكام طبق مربوط وصیت گردیده سنجش �طباء طرف �ز موجود �شخاصوصیتشده - مال در زیادت احكام پنجم جزء

:2176مادۀ مال وارده، زیادت با مذكور عین نباشد، بنفسه مستقل كه آرد عمل به ترمیم قبیل از را زیادتی آن در یا دهد تغییر را شده وصیت عین عالیم كننده وصیت هرگاه

. میشود شناخته شده وصیت:2177مادۀ

تمام در و�رده زیادت قیمت حدود در �ست شده وصیت �و بر�ی شخصیكه یا كننده وصیت ورثه عمارت، و درختان مانند باشد بنفسه مستقل عین در زیادت هرگاه. میشوند شریك مذكور عین

:2178مادۀ جدید( 1) حالت مذكور عین نماید �عمار باشد علایم تغییر با كه ولو سابقه حالت بهمان ًا� مجدد آ�نر� و گرد�نیده منهدم ر� شده وصیت عین كننده وصیت هرگاه

. میشود شناخته وصیت مال(2. میشوند( شمرده شریك عمارت تمام در شده وصیت �و بر�ی شخصیكه با زیادت قیمت حدود در ورثه شود �عمار سابقه حالت �ز بغیر أا بن �گر

:2179مادۀ ورثه با شده وصیت �و بر�ی شخصیكه نماید أا بن عمارتی آ�ن در و ضم خود ملكیت دیگر زمین با آ�نر� زمین گرد�نیده منهدم ر� شده وصیت عین كننده وصیت هرگاه

. میشود شمرده شریك شده وصیت زمین قیمت حدود در زمین و أا بن تمام در:2180مادۀ

. قرائن از یا و است جاری آن بر عرف و میگردد افزود مذكور عین بر یا میشود پرداخته وصیت عین بر كننده وصیت طرف از آنچه سابقه مواد احكام استثنای به. میگردد یكجا وصیت با مذكور زیادت �ست گرفته صورت كننده وصیت طرف �ز آ�ن بر زیادت كه شود �ستنباط چنین

:2181مادۀ بتنهائی شده وصیت عین تسلیم و بیع مذكور توحید اساس به كه دهد تشكیل را واحدی بنأ خود ملكیت دیگر بنأ و وصیت عین بنأ از كننده وصیت هرگاه

. میشود شناخته شریك وصیت قیمت حدود در ورثه با �ست شده وصیت �و بر�ی شخصیكه گردد ناممكن

واجبه - وصیت پنجم فرع:2182مادۀ

زنده �و مرگ وقت در �گر مذكور ولد آ�نچه مثل به باشد نموده وفات ًاا حكم یا ًاا حقیقت یكجا متوفی با یا شده فوت �و زندگی در كه خود ولد فرع بر�ی متوفی هرگاهباند�زه تركه در مذكور فرع بر�ی باشد نكرده میگردیدوصیت میر�ث مستحق �و متروكه در میبود

طریق از را مالی او به عوض بال خود حیات در متوفی و بوده وارث غیر فرع اینكه بر مشروط میگردد واجب وصیت تركه ثلث حدود در مذكور ارث استحقاقتكمیل را مذكور Sحصۀ كه باندازه باشد كمتر واجبه اندازه از مگر باشد، كرده اعطا او به را مال صورتیكه در و باشد نداده واجبه Sحصۀ اندازه به دیگری تصرف

. میگردد مستحق و�جبه وصیت طریقه به نماید:2183مادۀ


مادۀ ) مندرج گر( 2182وصیت ظهور اوالد از پسری اوالد برای و دختری اوالد از اول Sطبقۀ اهل برای قانون اینتقسیم چه گر میگردد تقسیم �و فرع بر �صل هر حصۀ و گرد�نیده محجوب دیگر فرع بدون ر� خود فرع �صل هر كه ترتیبی به میباشد نماید تنزیل آ�نها مر�تب چه

صورت طبقات بترتیب مرتب آنها وفات و باشند نموده وفات او از بعد میشود منسوب متوفی به شخص آنها بواسط اصولیكه با اصل آنكه مانند نماید تنزیل میراث. باشد گرفته

:2184مادۀ مو�د ) �حكام رعایت و�جبه وصیت .2000و 1999در باشد( می حتمی قانون �ین

:2185مادۀ . صاحب همچنان تواند نمی گرفته بیشتر سهم میگردید، مستحق مورث وفات از بعد حیات بشرط وی اصل كه آنچه استحقاق از فرع واجبه، وصیت استحقاق در

. نمیتو�ند شده مستحق باشند یكسان وی با قر�بت درجه در كه �شخاصی �ز ر� بیشتری سهم و�جبه وصیت:2186مادۀ

�ز( 1) كمتر به وصیت �گر و شود می تلقی �ختیاری وصیت ز�ید مقد�ر نماید وصیت �و حصۀ �ز بیشتر �ست و�جب �و با وصیت كه كسی بر�ی شخصی هرگاه. میشود و�جب نماید تكمیل ر� �و حصۀ �یكه �ند�زه به باشد گرفته صورت �و حصۀ

�و( 2) حصۀ باند�زه شده، وصیت باشخاصیكه نشود وصیت دیگر بعضی به و شده وصیت �ست و�جب آ�نها بر�ی وصیت كه �شخاصی �ز بعضی بر�ی �گر. میشود و�جب

و( 3) میشود پرد�خته ثلث باقی �ز �ست شده وصیت شان و�جبه حصۀ �ز كمتر آ�نها به كسانیكه حصۀ باقیمانده �ند�زه و �ست نشده وصیت �و به كسیكه حصۀ. میشود پرد�خته باشد شده د�ده تخصیص �ختیاری وصیت بر�ی آ�نچه �ز و ثلث �ز نكند تكافو ثلث �گر

:2187مادۀ . میشود شناخته مقدم وصایا سایر بر و�جبه وصیت

:2188مادۀ �ز خود حصۀ �ند�زه به �ست و�جب آ�نها بر�ی وصیت �شخاصیكه شود وصیت دیگری بر�ی نشده وصیت �ست و�جب آ�نها بر�ی وصیت �شخاصیكه بر�ی هرگاه

غیر به آنچه از و باقیمانده ثلث از نكند پوره را آنها Sحصۀ باقیمانده ثلث اگر و میشوند مستحق واجبه وصیت طریقه به كند پوره آنرا اگر متروكه باقیمانده ثلث. میگردد تكمیل آ�نها حصۀ شده وصیت

:2189مادۀ مو�د ) مندرج �حو�ل تمام مستحقین( 2188 – 2187 2186در بین اختیاری بوصیت مربوط احكام مراعات با باقیمانده اختیاری وصیت از آنچه قانون این

. میشود تقسیم آ�نها حصص به مطابقوصایا - تزاحم ششم فرع

:2190مادۀ نكند، كفایت را وصیت تمام مال، ثلث و ندهد اجازه ورثه یا نكند تكافو را وصایا تمام متروكه مگر نماید اجازه آنرا ورثه و بوده ثلث از متجاوز وصیت هرگاه

�ز بعین، شده وصیت شخص �ینكه بر مشروط میشود تقسیم آ�نها بین حصص، به مطابق �ست شده وصیت آ�نها به �شخاصیكه بین متروكه با ثلث �حو�ل حسب. بد�رد دریافت ر� خود حصۀ شده، وصیت معیینه عین همان

:2191مادۀ وصیت باشد، نكرده معیین را Sحصۀ جهات از یك هر برای كننده ووصیت باشد نوافل یا واجبات یا فرایض u تماما و باشد گرفته صورت ثواب وجه به وصیت هرگاه

تقسیم جهت هر حصۀ بتناسب نكند تكافو ر� آ�ن وصیت تمام و نموده تعیین متفاوت حصۀ یك هر بر�ی �گر و میشود تقسیم مساوی بصورت مذكور جهات بینمیشود.

:2192مادۀ نتو�ند كرده ر� �نو�ع همه كفایت شده وصیت مال و گردیده تعیین خاص ثو�ب �نو�ع یكی هر بر�ی و�گر شود تقسیم مساوی بصورت ثو�ب وجوه مختلف �نو�ع به وصیت هرگاه

. میشود تقسیم مساوی بصورت آ�ن �فر�د بین نوع هر حصۀ و شده د�ده ترجیح نو�فل به نسبت و�جبات و و�جبات به نسبت فر�یض:2193مادۀ

. میشود تقسیم مذكور جهات بین مساوی بصورت شده وصیت مال شود، یكجا حصص تخصیص بدون دیگر بطرق وصیت با ثو�ب وجوه به وصیت هرگاه:2194مادۀ

كننده وصیت ورثه به مذكور حصص نماید �نقطاع مستحق جهات �ز یكی یا نموده وفات مستحق �شخاص بعضی و شود �یجاد مز�حمت بمعاش وصیت در هرگاه. میگیرد تعلق

متفرق - احكام هفتم‌ فرع:2195مادۀ

آن ( ۱) بر وصیت احكام و شده داده اعتبار مرگ از بعد به آن نسبت باشد تبرع آن از منظور و گردیده صادر او موت مرض هنگام شخص از ایكه قانونی عمل هر. نمیشود د�ده �عتبار �لفاظ و صیغه به میشود، تطبیق

(۲ ) . بر تمسك نمایند استفاده اثبات طرق و وسایل تمام از مورد درین میتوانند و است ورثه بدوش است گرفته صورت موت مرض هنگام قانونی عمل اینكه اثبات. ند�رد �عتبار نباشد ثابت تاریخ �ین صورتیكه در ورثه علیه سند تاریخ

:2196مادۀ تصرف او برای شخصیكه اینكه مگر میشود، شناخته تبرع مذكور تصرف گردیده صادر موت مرض در آنها مورث از قانونی تصرف كه برساند اثبات به ورثه هرگاه

. باشد ند�شته وجود آ�ن بخلاف دیگری �حكام كه �ست حالتی در �مر �ین برساند، �ثبات به آ�نر� عكس گردیده صادر:2197مادۀ

به مذكور تصرف نماید، حفظ خود حیات زمان �لی طرق �ز بیكی ر� مذكور عین �نتفاع و حیازت و د�ده �نجام ر� تصرفی خود ورثه �ز یكی بنفع شخصی هرگاه. گردد قایم آ�ن بر دیگری دلیل �ینكه مگر میگردد تطبیق آ�ن بر وصیت �حكام و بوده منسوب مرگ �ز بعد

التصاق - مبحثسوم‌عقار – غیر بر التصاق اول فرع

:2198مادۀ . میشود شمرده دولت ملكیت جدید زمین یابد �تصال دیگری شخص مملوكه بزمین و آ�ید بوجود جدیدی زمین دریا، خیزی آ�ب �ثر �ز �گر

:2199مادۀ آب ارتفاع اثر در كه را زمینی ملكیت مگر نمیشود شناخته همجوار مالكین ملكیت صورت هیچ به میشود مكشوف u جدیدا ایستاده آبهای اطراف در ایكه اراضی

. نمیدهند دست �ز �ست شده آ�ب زیر


:2200مادۀ . میشود شناخته دولت ملك میگردد منكشف دریاها طرف دو در �یكه �ر�ضی

:2201مادۀ . میشود تنظیم خاص قانون توسط میگردد تشكیل آ�ن مسیر در كه های جزیره و آ�ید می بوجود دریا مسیر تغییر �ثر در �یكه �ر�ضی ملكیت

:2202مادۀ . میشود شناخته �و ملك باشد آ�مده بوجود زمین مالك عمل �ز كه دیگری تاسیسات و شده غرس �شجار بناءها، تمام

:2203مادۀ و مو�د قیمت تادیه به شده محسوب زمین صاحب ملك میگردد �حد�ث غیر مملوكه مو�د بوسیله زمین مالك طرف �ز جدید� أاسیساتیكه ت یا �شجار غرس یا أا بن هر

. . نباشد ممكن مذكور أاسیسات ت به بزرگ ضرر �لحاق بدون مو�د كشیدن �ینكه بر مشروط میشود مكلف نیز تعویض پرد�خت به موجه دلیل موجودیت صورت در:2204مادۀ

شخص زمین در غیر ملكیت به علم وجود با را دیگری تأسیسات یا بنأ خود، شخصی مواد توسط شخص هرگاه . صورتیكه در نماید مطالبه نیز ر� تعویض مؤجه دلیل موجودیت صورت در نموده مطالبه كننده �حد�ث بمصارف آ�نر� �ز�لۀ تو�ند می زمین مالك نماید �حد�ث �و رضائیت بدون دیگری

. نماید تصاحب آ�ن قیمت تادیه مقابل در ر� �ز�لۀ قابل �شیاء تو�ند می زمین مالك نباشد ممكن بزمین ضرر شدن عائد بدون آ�ن �ز�لۀ

:2205مادۀ مادۀ ) مندرج أاسیسات ت یا أا بن كنندۀ �حد�ث شخص انشاآت( 2204هرگاه احداث در كه باشد معتقد نیت حسن با قانون این

. زمین ثمن در احداث سبب به كه آنچه یا كارگران كار اجرت با را مواد قیمت یا میتواند بلكه نتوانسته كرده مطالبه را آن Sازالۀ زمین مالك باشد می ذیحق مذكور. نماید نه مطالبه آ�نر� �ز�لۀ أاسیسات، ت مالك �ینكه بر مشروط بپرد�زد باشد خو�سته كه ر� یك هر آ�مده بعمل �فز�یش

:2206مادۀ مادۀ ) مندرجه أاسیسات ت یا أا بن زمین( 2205هرگاه تملیك تواند می زمین مالك نباشد، زمین مالك توان در آن استحقاق پرداخت كه باشد بزرگ بحدی قانون این

. نماید تقاضاء أاسیسات ت كنندۀ �حد�ث بر�ی عادلانه تعویض مقابل در ر�:2207مادۀ

آ�نر� �ز�لۀ نمیتو�ند زمین مالك باشد نیامده عمل به مو�فقه أاسیسات ت �ین مشخصات در چه گر باشد گرفته صورت زمین مالك �جازه به كننده �حد�ث مو�د بوسیله أاسیسات ت هرگاه. نماید مطالبه آ�نر� �ز�لۀ كننده �حد�ث �ینكه مگر بپرد�زد آ�ن بقای بحال آ�نر� قیمت �ست مكلف بلكه كند مطالبه

:2208مادۀ . گیرد می تعلق زمین مالك به زرع شود سبز مذكور بذر و نماید بذر آ�ن مالك �جازه بدون ر� دیگری شخص زمین شخص هرگاه

منقول - بر اتصال التصاق، دوم فرع:2209مادۀ

شده مجز� هم �ز شدن تلف بدون كه شود یكجا هم با طوری آ�ن مالكین قبلی مو�فقه بدون و نیت حسن با مختلف شخص دو ملكیت منقول جنس دو هرگاه. میگردد محسوب شده یكجا مال مالك دیگر، منقول قیمت بر�بر در �كثر منقول مالك نتو�ند

عقد - چهارم مبحث:2210مادۀ

. گردد منعقد لازم و نافذ قاطع، صحیح، بصورت عقد �ینكه بر مشروط یابد می �نتقال عقد بوسیلۀ منقول و عقار در عینی حقوق سایر و ملكیت:2211مادۀ

. یابد نمی �نتقال آ�ن ملكیت قانون �حكام مطابق آ�ن �فر�ز �ز بغیر نتو�ند شده تعیین نوع توضیح بدون منقولیكه:2212مادۀ

. نماید نمی �نتقال نشود رعایت �سناد ثبت بر مبنی قانون مقرره شر�یط آ�ن در كه عینی حقوق سایر و عقار ملكیتشفع - پنجم مبحث


. باشد �جبار بصورت ولو گرفته صورت مصارفیكه و ثمن بمقابل مشتری بر �ست شده فروخته عقار �ز بعضی یا تمام تملك حق �ز عبارت شفع:2214مادۀ

یا باشد شركت رهگذر �ز �تصال �ینكه �ز �عم شده فروخته عقار با �ست شفیع ملك �تصال شفع سببجوار.

:2215مادۀ . : آن حقوق در شركت دیگری و شده فروخته عقار نفس در شركت یكی است نوع دو شفع در شركت

:2216مادۀ . باشد د�شته مشترك حصۀ آ�ن در شفیع كه �ست آ�ن شده فروخته عقار نفس در شركت

:2217مادۀ . میشود شمرده عقار نفس در شریك عمارت، �حاطه دیو�ر زمین در شریك

:2218مادۀ . متعدد یا باشد بیكی منحصر مذكور تخصیص خو�ه میباشد، خاص ر�ه و خاص حقابه در شركت �ز عبارت شده فروخته عقار حقوق در شركت

:2219مادۀ . میشود شناخته شفیع شده فروخته عقار متصل همجو�ر

:2220مادۀ . میشود شناخته دیگری متصل همسایه یكی باشد، دیگری ملك فوقانی منزل و یكی ملك تحتانی منزل هرگاه

:2221مادۀ شریك( 1) به آ�ن �ز بعد مشترك، �حاطه زمین آ�ن �ز بعد عقار، نفس در شریك به �ساس �ین به میشود د�ده ترجیح قویتر سبب به شفع �سباب �جتماع صورت در

. میشود د�ده تقدم حق متصل همجو�ر به آ�ن �ز بعد و شده فروخته عقار خاص حقوق در


د�رد( 2) قر�ر آ�ن �ز تر بعد بلافاصله مرتبه در كه دیگری به شفع حق گردد ساقط �و حق یا و نماید ترك ر� شفع مادۀ �ین فوق فقرۀ مندرج �شخاص �ز یكی �گر. نماید می �نتقال

:2222مادۀ . شركاء از بیكی را خود Sحصۀ شریك یك اگر صورت این به ملكیت در آنها حصص مقدار اساس به نه میشود داده اعتبار شركاء تعداد اساس به شركاء برای شفع استحقاق

. میشود تقسیم آ�نها بین در شده فروخته حصۀ و شده شناخته شركاء جمله �ز یكی مذكور شخص برساند، بفروش دیگرشفع - ثبوت دوم فرع

:2223مادۀ . میشود ثابت آ�ن،‌ موجبه �سباب موجودیت حال در و بیع �ز بعد شفع

2224مادۀ : باشد آ�تی شر�یط و�جد باید میشود، ثابت شفع آ�ن در كه بیعی

1. باشد - قسمت قابل غیر گرچه باشد، مملوك عقار باید2. باشد - عاری بایع نفع به شخص �ختیار �ز و گردیده ساقط آ�ن در فسخ حق باشد، فاسد بیع صورتیكه در یا بوده نافذ و صحیح بیع3. باشد - مال مبیعه بدل

:2225مادۀ به رضائیت شفیع �ز كه �ست شرط و باشد شفیع ملكیت میشود، برده شفع به عقاریكه خریدن وقت در كه �ست شرط میگردد، ثابت شفع آ�ن توسط عقاریكه در

. باشد نشده صادر ًاا دلالت یا ًاا صر�حت بیع:2226مادۀ

: نیست شفع آتی موارد در1. نباشد - مال آ�ن بدلۀ عقاریكه یا وصیت یا �رث یا صدقه در یا عوض بلا هبه درو - 2 شود فروخته �يستاده آ�ن در زمینیكه بدون �شجار، و منصوبه منقولات �گر و شود فروخته �يستاده آ�ن در زمینیكه بدون �شجار، و زمین در منصوب منقولات در

. میشود ثابت شفع آ�ن در شود وخته فر زمین تبعیت به �شجار و منصوبه منقولات �گر3. باشد - �ستو�ر دولت ملكیت زمین در �شجاریكه و بناء در4. وقف - برای و وقف در5. شركاء - بین عقار تقسیم در6. . گردد - لازم بیع و نموده ساقط ر� خیار بایع �ینكه مگر باشد د�شته شرط خیار بایع آ�ن در بیعیكه در7. گیرد - می صورت آ�ن فروش دولت طرف �ز قانونی، مجوزه آ�ت �جر� مطابق یا علنی مز�یده به �یكه مبیعه در8. میشود - فروخته دوم، درجۀ تا خویشاوند�ن بین یا چهارم درجۀ تا �قارب بین یا زوجین بین یا فروع و �صول بین �یكه مبیعه در9. میشود - فروخته آ�ن، به �لحاق یا مسجد �عمار �ستملاك بمنظور �یكه مبیعه در

10. باشد - نموده بینی پیش خاص قانون كه مو�ردیكه سایرطلبشفع - سوم فرع

:2227مادۀ : گیرد می صورت طریقه سه به شفع مطالبه

1.) مبادرت - ) مواثبت طلب2) تقدیر - ) اشهاد طلب3) دعوی - ) تملك طلب

:2228مادۀ شفع بطلب كند داللت او انصراف به آنچه صدور بدون فورا نماید، می حاصل علم ثمن و مشتری و بیع به كه مجلسی در شفیع كه است آن مواثبت، طلب

. بگیرد شهود خود، طلب بر�ی مشتری �نكار خوف منظور به و ورزد مبادرت

:2229مادۀ طلب( 1) بر مبنی بیع هنگام یا نباشد، او دست در عقار چه گر مشتری بر یا باشد، او دست در عقار كه صورتی در بایع بر شفیع كه است آن اشهاد، طلب

. . میشود باطل شفع نگیرد، شهود و شود قادر شهود گرفتن به صورتیكه در و باشد نگرفته صورت فرستنده توسط یا كتبی مطالبه �ین چه گر بگیرد شهود شفع، �خذ(2. میكند( �فاده ر� طلب نوع دو هر معنی �مر �ین بگیرد، شاهد مشتری یا بایع �ز یكی بحضور مو�ثبت طلب در شفیع گاه هر

:2230مادۀ (1 . محمكه( پیشگاه در �ست مخاصمت طلب �ز عبارت تملك طلبمشتری( 2) و بایع از یك هر برای او علم تاریخ از یكماه خالل در است نگردد، مكلف قادر مبیعه گرفتن به اشهاد طلب و مبادرت طلب اساس به شفیع هرگاه

. میشود ساقط �و شفع حق �لا و نماید صادر رسمی �خطار شفع، طریق به مبیعه خرید�ری به خود رغبت بر مبنی:2231مادۀ

مادۀ ) مندرج رسمی :�2230خطار باشد( ذیل مطالب شامل باید۱ – . است نظر مد شفع به آن اخذ عقاریكه كافی بیان۲ - . آ�نها سكونت و پیشه و لقب با مشتری و بایع �ز یك هر �سم و بیع شروط و رسمی وعطوف ثمن بیان

:2232مادۀ . تو�ند نمی شده حجت غیر بر باشد،‌ نرسیده ثبت به �علان �ین وقتیكه تا شفع، به گرفتن در شخصی رغبت �علان

در گرفته، صورت بیع آن به كه را ثمنی اعالن از بعد روز سی ظرف در محكمه، به دعوی رفع از قبل است مكلف شفیع نمود، رد را شفع قبولی مشتری اگر. میشود ساقط شفع �خذ در شفیع حق �لا و د�رد، قر�ر نظر مورد عقار آ�ن حوزه در كه بگذ�رد �مانت طور بانك یا خز�نه

2233مادۀ مادۀ( )1) متذكره �علان �ز بعد روز سی ظرف در مشتری و بایع علیه شفیع حوزۀ( 2232دعوی در نظر مورد عقار كه میشود تقدیم محكمه به قانون �ین

. . میگردد ساقط شفیع حق آ�ن غیر در د�رد قر�ر آ�ن صلاحیت(2. میشود( د�ده قر�ر رسیدگی تحت عاجل بصورت شفع دعوی

:2234مادۀ


. قاضی شود، ثابت آن اسباب و شرایط تمام با شفع صورتیكه در نمیشود شنیده او بر شهادت نشود حاضر مشتری زمانیكه تا باشد، بایع دست در مبیعه هرگاه. میكند حكم شفیع بر�ی ر� مشفوع عقار و فسخ ر� مشتری خرید

:2235مادۀ . نمیكند �خلال ر� �سناد ثبت به مربوط قو�عد �مر �ین شده، شناخته شفیع ملكیت سند میشود، صادر شفع ثبوت بر�ی نهائی بصورت كه حكمی

شفع - احكام چهارم فرعه:2236مادۀ

. میگیرد قر�ر مشتری مقام قایم بایع، بر�بر در وجائب و حقوق تمامی در شفیع:2237مادۀ

بایع یا مشتری گرچه میتواند، شده مستفید عیب خیار و رویت خیار از میشود، شمرده جدید خرید شفیع حق در رضائی یا باشد قضائی اینكه از اعم عقار تملك. باشد كرده شرط ر� خیار دو �ین �ز بر�ئت خود

:2238مادۀ . و میشود ساقط مشتری ذمه �ز شود، تادیه ببایع ثمن صورتیكه در بپرد�زد معجل آ�نر� �ست مكلف شفیع باشد، مؤجل مشتری بالای آ�ن ثمن و شود حكم مبیعه به شفیع بر�ی هرگاه

. نماید مطالبه مشتری �ز شده مو�فقه موعد رسیدن �ز قبل آ�نر� نمیتو�ند بایع گردد، تادیه مشتری بر�ی صورتیكه در:2239مادۀ

. میتو�ند كرده مر�جعه بایع به تنها شفیع شود، برده �ستحقاق به غیر طرف �ز شفع به آ�ن �خذ �ز بعد عقار هرگاه:2240مادۀ

. منظور همین به اول در بیع عقد اینكه مگر نماید نقض مسجد بحیث آن دادن قرار یا مشفوع عقار نمودن وقف شمول به را مشتری تصرفات تمام میتواند شفیع. باشد گرفته صورت

:2241مادۀ ثمن مقابل در آنرا یا نموده ترك را مشفوعه تواند می شفیع كند، غرس نهال یا نماید، آبادی مشفوع، خانه یا زمین در شفیع رسمی ابالغ از بعد مشتری هرگاه

. نماید مكلف �شجار و أا بن قلع به ر� مشتری یا و بگیرد �شجار یا أا‌ بن مو�د قیمت پرد�خت و مسمی:2242مادۀ

در آن اخذ یا عقار ترك در شفیع آرد، بعمل زیادتی مشفوعه عقار در شفیع رسمی ابالغ از قبل مشتری هرگاه . . است مخیر زاید قیمت پرداخت و ثمن مقابل

:2243مادۀ اخذ باقیمانده Sحصۀ معادل ثمن به را مذكور عقار شفیع نماید، قلع آنرا Sشدۀ غرس اشجار یا نموده منهدم را مشفوعه عقار بناء دیگری شخص یا مشتری هرگاه

. میتو�ند نموده:2244مادۀ

(1. میتو�ند( نموده �خذ مسمی ثمن بر�بر در آ�نر� شفیع شود، خشك قصور بدون مشفوعه باغ درختان یا گردد منهدم بخود خود مشفوعه خانه هرگاهمیشود( 2) تنقیص ثمن �صل �ز آ�ن قیمت معادل �ند�زه به باشد، آ�ورده بعمل �ستفاده آ�ن شده خشك های چوب یا شده تخریب مو�د �ز مشتری صورتیكه .در

:2245مادۀ . میشود كاسته ثمن �صل �ز شده تلف حصۀ شود، تلف آ�ن �مثال یا طبیعی حو�دث �ثر به مشفوعه عقار �ز قسمتی هرگاه

:2246مادۀ مر�جعه ثمن طلب به تنها شود، برده �ستحقاق به مذكور عقار ًا� بعد و كند غرس �شجار یا نماید �عمار بناء شفع به آ�ن �خذ �ز بعد مشفوعه عقار در شفیع هرگاه

. شود می متوجه �و به �شجار و بناء‌ قمع و قلع لحاظ �ز نقصانیكه به نه میتو�ند كرده:2247مادۀ

مشتری( 1) آن دیگر بعضی ترك و مشفوعه عقار از قسمتی اخذ به نمیتواند شفیع پذیرد، نمی را تجزیه شفعمجبور سازد. را

(2. شود( منصرف دیگری بعضی حصۀ �ز و �خذ ر� بعضی حصۀ میتو�ند شفیع باشد، متعدد مشتری و و�حد بایع صورتیكه درسقوطشفع - پنجم فرع

:2248مادۀ . ) میگردد ) ساقط آ�ن صحت شروط �ز شرطی �خلال یا و مبادرت مو�ثبت طلب ترك به شفع

. میشود ساقط دعوی یا �خطار میعاد �نقضای و �شهاد طلب ترك به همچنان:2249مادۀ

. كه شفعا سایر شده ساقط �و حق نماید ترك آ�نر� حكم صدور �ز قبل و نموده ساقط شفع در ر� خود حق باشد، مقدم دیگر�ن بر سبب جهت �ز كه شفیعی هرگاه . ساقط را خویش حق حكم صدور از بعد شفیع صورتیكه در نمایند اخذ را عقار باشند، نموده شفع طلب شرایط تمام با حالیكه در میتوانند قراردارند، وی از بعد

. نمیتو�ند كرده حق كسب شفعا سایر و نگردیده ساقط حق سازد،‌:2250مادۀ

. گردد نمی ساقط مشتری بمرگ شفع:2251مادۀ

. درین شفیع حق باشد شده فوت آن از بعد یا طلب از قبل شفیع اینكه از اعم نمیشود، ساقط رضا یا قضاء طریق از مشفوع عقار تملك از قبل شفیع بمرگ شفع. مییابد �نتقال �و ورثه به صورت

:2252مادۀ . گردد می ساقط �ند، �و مثل یا �ند تر بعد �و �ز شفع درجه در كسانیكه و �و شفع حق نماید، خرید�ری مشتری �ز ر� مشفوعه عقار قوی، شفیع هرگاه

:2253مادۀ . میشود ساقط �و شفع نماید، مطالبه �ول ثمن مثل به مشتری �ز آ�نر� فروش یا ورزد شركت آ�ن �جارۀ یا فروش مز�یده در یا بگیرد �جاره به ر� مشفوعه عقار شفیع هرگاه

:2254مادۀ (۱ ) u قبال كه است آن از كمتر ثمن مقدار كه شود ثابت او به u بعدا و نماید نظر صرف شفع از او و شود ساخته مطلع واقعی حد از بیش ثمن بمقدار شفیع هرگاه

. نمیشود ساقط �و شفع حق شده د�ده �طلاع �و بهبود، ( ۲) شده معرفی او به u قبال كه شخصیست آن از غیر مشتری كه شود ثابت u بعدا و كند نظر صرف شفع از و نماید حاصل معرفت مشتری اسم به شفیع اگر

نمی ساقط شفع حق است، شده فروخته مشفوعه عقار تمام كه شود ظاهر u بعدا و شود واگذار را شفع او و گردد ابالغ او به مشفوعه عقار از قسمتی فروش از یاگردد.


(۳ ). میشود رعایت فصل �ین مندرج دعوی رفع و �خطار مو�عید ماده، �ین فوق فقر�ت مندرج �حو�ل تمامی در:2255مادۀ

. میشود ساقط بیع، عقد ثبت تاریخ �ز ماه چهار مدت �نقضای به شفع حق �حو�ل تمامی درحیازت - مبحثششم

حیازت - زوال و انتقال كسب اول‌ فرع:2256مادۀ

. میكند أات نش شی بر حق صاحب یا شی مالك بصفت شی بر حقوق �ز حقی بر یا شی، بر شخصی سلطه �ز كه �ست و�قعی حالت حیازت،:2257مادۀ

. . نمیشود شناخته كننده مباح شخص حیازت عدم دلیل �باحت �ین نماید رجوع آ�ن �ز میتو�ند سازد، مباح ر� چیزی كسیكه:2258مادۀ

بر آن اثر باشد، موجود التباس آن در یا و واقع خفیه بصورت یا گردد مقرون اكراه با حیازت هرگاهمرتب است، شده واقع التباس او بر یا شده اخفاء او از حیازت یا گرفته صورت اكراه او علیه شخصیكه

. مذكور عیوب زوال تاریخ از مگر گردد، نمی:2259مادۀ

. تو�ند می نموده حیازت كسب میشود، شناخته �و مقام قایم ًاا قانون كسیكه طریق �ز ممیز غیر صغیر:2260مادۀ

اوامر متابعت و داشته را تابع حیثیت مذكور شخص باقیمانده، خود بحال حیازت نماید، مبادرت حایز اسم به حیازت در مستقیم بصورت دیگری شخص هرگاه. باشد می مكلف حیازت تحت حقوق یا شی به متعلق �مور در حایز

:2261مادۀ حیازت مورد حقوق یا شی بر را تصاحب اهلیت مذكور شخص و نموده موافقه آن به طرفین كه مینماید انتقال صورتی در دیگر، شخص به حایز شخص از حیازت

. باشد د�ر�:2262مادۀ

. انتقال او به كه شخصی یا دهد دوام میكند، نیابت او از كسیكه بحساب خود ذوالیدی به حایز صورتیكه در دارد جواز هم مادی تسلیم بدون حیازت انتقال. دهد �د�مه �لیدی بذو خود حساب به میشود، حیازت

:2263مادۀ . یا باشد شر� سبب به �نتقال �ینكه �ز �عم نماید ضم نموده، �نتقال بوی �و طرف �ز عقار كه ر� كسی �لیدی ذو مدت خود ذو�لیدی مدت با میتو�ند عقار ذو�لید

. دعوی مطلق، ملك دعوی ذوالید علیه گردد، دعوی سماع مانع كه شود بالغ بحدی ذوالیدی مدت مجموع اگر درینصورت اسباب سایر یا ارث یا وصیت یا هبه. نمیشود شنیده وقف دعوی و �رث

:2264مادۀ . گر نمیشود سمع الید ذو باالی شی خود نفس برای موصوف دعوی شده، شناخته كننده مطالبه ملكیت بعدم اقرار هبه، و ، عاریت اجاره ودیعت، مزایده، طلب

. باشد نشده منقضی گردد، دعوی سماع مانع میعادیكه �لیدی ذو بر چه:2265مادۀ

دهنده ( ۱) عاریت یا دهنده �جاره علیه دعوی �ستماع بمنع ر�جع �لیدی ذو زمان بمرور تو�ند نمی باشد، منصرف عقار در رعایت یا �جاره �ساس به �لیدیكه ذو. نماید تمسك

�ز ( ۲) بعد نماید، دعوی ترك مقتضی موجودیت و �مكانات و حضور وجود با مدعی و بوده منكر �لیدی ذو مدت طول در عاریت و �جاره �ز شخص صورتیكه در. نمیشود شنیده �و دعوی مذكور مدت �نقضای

:2266مادۀ . میگردد ز�یل حیازت بدهد، دست �ز دیگری طریقه به ر� تسلط �ین یا و گردد منصرف حق یا شی بر خود فعلی تسلط �ز حایز هرگاه

:2267مادۀ یا حایز �ر�ده بخلاف كه باشد جدیدی حیازت نتیجه و كرده پید� �د�مه كامل یكسال مدت مذكور مانع �ینكه مگر رود،‌ نمی بین �ز مؤقت مانع �ثر به حیازت

. باشد، شده واقع خفیه بصورت حالیكه در و جدید حیازت آغاز تاریخ از باشد، شده واقع عینی بصورت حیازت حالیكه در سال آغاز باشد شده واقع او علم بدون. میشود حساب آ�ن به �ول حایز علم تاریخ �ز

حیازت - حمایت دوم فرع:2268مادۀ

(1 . خفیه( طور حیازت فقد�ن صورتیكه در نماید مطالبه آ�نر� رد حیازت فقد�ن �ز بعد یكسال خلال در میتو�ند بدهد، دست �ز ر� عقار حیازت شخصی هرگاه. میشود شروع حیازت فقد�ن كشف تاریخ �ز سال شروع باشد، آ�مده بعمل

(2. نماید( مطالبه ر� حیازت رد میتو�ند نیز باشد، د�شته بدست ر� حیازت غیر �ز نیابت بصورت شخصیكه:2269مادۀ

به متكی �و حیازت كه نماید مطالبه شخصی �ز ر� حیازت رد تو�ند باشد،نمی د�شته بدست ر� حیازت سال، یك �ز كمتر حیازت د�دن دست �ز هنگام شخصیكه. باشد قانونی سند

:2270مادۀ د�شته( 1) مقدم تاریخ �و سند كه میشود د�ده شخصی به حیازت ترجیح باشد، یكدیگر معادل آ�نها �سناد یا نبوده قانونی سند د�ر�ی حایزین �ز یك هیچ هرگاه

باشد.(۲ ). میشود د�ده �متیاز �ست، مقدم تاریخ لحاظ �ز حیازتیكه به باشد، تاریخ عین د�ر�ی قانونی �سناد �گر فوق، فقره مندرج حالت در

:2271مادۀ . اخیر شخص چه گر نماید اقامه است نموده كسب باشد، شده غصب شی حیازت كسیكه علیه قانونی میعاد خالل در را حیازت استرداد دعوی میتواند حایز

. باشد نیت حسن د�ر�ی �لذكر:2272مادۀ

دعوی یكسال مدت خالل در میتواند شود، واقع تعرض او حیازت بر بعدا و نماید دوام كامل سال یك مدت او حیازت و آورده بدست را عقاری حیازت شخصیكه. نماید �قامه ر� تعرض �ین منع

:2273مادۀ


اعمال اجرای از معقول اسباب علت به و داشته بدست كامل یكسال ظرف در را عقاری حیازت شخصیكه . مذكور اعمال اینكه بر مشروط نماید مطالبه را اعمال این توقف و نموده تقدیم صالحیت با Sبمحكمۀ را موضوع میتواند بترسد، میكند تهدید را وی حیازت كه جدید تعرضی

. نماید �قامه ر� تعرض منع دعوی میتو�ند آ�ن غیر در باشد، نشده منقضی یكسال میشود، ضرر بحدوث منجر كه مذكور �عمال �جر�ی بر شروع �ز و نرسیده �نجام به:2274مادۀ

مگر باشد، داشته مذكور حق بر مادی حیازت كه میشود داده اعتبار كسی بحیازت مؤقت بصورت نمایند، تنازع واحدی حق حیازت در متعدد اشخاص هرگاه. شود ظاهر معیوب �و حیازت �ینكه

:2275مادۀ . شود ثابت آ�ن عكس �ینكه مگر میشود، شناخته آ�ن مالك باشد، حقی حایز شخصیكه

:2276مادۀ (1. . باشد( فاحش خطاء �ز ناشی �و جهل �ین �ینكه مگر میشود شناخته نیت حسن د�ر�ی گردد، حقی حایز غیر، حق بر تجاوز �ز علم بدون شخصیكه(2. میشود( د�ده �عتبار �و قانونی ممثل نیت به باشد،‌ حكمی شخصیت حایز �گر(3. شود( �قامه آ�ن نفی به دلیلی �ینكه مگر میشود، كرده فرض همیشه نیت حسن موجودیت

:2277مادۀ ابالغ او به مدعی دعوی صورت یا اخطار اساس بر او حیازت عیوب اینكه یا میباشد، غیر حق بر تعرض او حیازت كه بداند حایز كه میشود نفی وقتی نیت حسن

شود.:2278مادۀ

. شود موجود آ�ن عكس دلیل �ینكه تا میماند، باقی آ�مده بوجود كسب زمان �بتد�ء كه وصفی بهمان كماكان حیازتحیازت - آثار سوم فرع

:2279مادۀ تصرف معارضه و منازعه بدون آن در و بوده دیگر اشیاء یا عقار الید ذو انقطاع بال متوالی سال پانزده مدت طول در شخصیكه بر ارث، استثنای به ملكیت دعوی

. نمیشود سمع باشد،‌ د�شته مالكانه:2280مادۀ

شنیده ( ۱) شرعی عذر بدون باشد، د�شته مالكانه تصرف آ�ن در منازعه بدون سال سه و سی مدت صورت در بوده، عقار �لید ذو شخصیكه بر �رث دعوینمیشود.

(۲ ). ند�رد جو�ز زمان مرور �ساس بر وقف وعامل باستانی آ�ثار دولت، �مو�ل تملك:2281مادۀ

. صورتی در مگر میشود سمع باشد، نداشته وجود وصی یا ولی و بوده جنون یا قصور غیبت، مثل شرعی عذر اساس به وقف یا ارث یا ملكیت دعوی ترك هرگاه. نمایند ترك ر� دعوی شده تعیین مدت در آ�ن �ز بعد و شود هوشیار مجنون بالغ، قاصر حاضر، غایب كه نمیشود شنیده

:2282مادۀ نموده �ختیار سكوت گردیده مطلع فروش �ز و بوده حاضر �لید ذو بر�ی عقار فروش هنگام كه بایع زوجه و زوج �قارب �ولاد، طرف �ز �لید ذو بر ملكیت دعوی

. . باشد نشده سپری سال پانزده مدت بیع وقت �ز چه گر نمیشود سمع باشند،:2283مادۀ

زمان دو بین مدت طول در الید ذو قیام و ابقاء برای وضع این باشد، ثابت نیز حال در و بوده ثابت سابق در محدودی مدت طول در شخص الیدی ذو هرگاه. شود موجود آ�ن بخلاف دلیل �ینكه مگر میشود، شمرده قرینه مذكور

:2284مادۀ ر� �صلی یا خود حیازت سبب خود بمفاد ًاا شخص تو�ند نمی كس هیچ �ساس �ین به نماید، حق كسب خود سند بخلاف زمان مرور �ساس به تو�ند نمی كس هیچ

. دهد تغییر �ست، �ستو�ر آ�ن بر حیازت �ین كه:2285مادۀ

همچنان و قضاء پیشگاه در آن به استناد و آن انقطاع و آن توقف و مدت حساب به آنچه در حق كننده كسب زمان مرور بر دعوی Sكنندۀ ساقط زمان مرور احكام . �حكام رعایت و حق كننده كسب زمان مرور طبیعت با مذكور �حكام �ینكه بر مشروط شود می تطبیق باشد، متعلق آ�ن تعدیل بر مو�فقه و آ�ن �ز كننده تنازل به

.2287و 2286مو�د ) نشود( و�قع متعارض قانون �ین:2286مادۀ

. میشود متوقف موجبه �سباب موجودیت با باشد، كه �ند�زه بهر حق كننده كسب زمان مرور مدت:2287مادۀ

. در حایز اینكه مگر میشود قطع حق كننده كسب زمان مرور باشد، غیر فعل به چه گر دهد، دست از را آن یا و نماید نظر صرف خود حیازت از حایز هرگاه. نماید دعوی �قامه مدت همین خلال در آ�ن �سترد�د به ر�جع یا نموده مسترد ر� خویش حیازت �نقطاع تاریخ �ز یكسال خلال

اساسحیازت - به منقول اشیاء تملك چهارم فرع:2288مادۀ

مالك( 1) شود، حایز نیت حسن با تو�م صحیح �سباب �ستناد به باشند د�شته �عتبار آ�ن حامل بنام سندیكه یا منقول مال بر ر� عینی حق یا منقول مال شخصیكه. میشود شناخته آ�ن

(2. باشد( شده صادر حق، صاحب غیر یا مالك غیر طرف �ز كه میشود �طلاق سندی به صحیح سبب:2289مادۀ

نزد �ز آ�ن �سترد�د یا سرقت یا ضیاع تاریخ �ز سرقت یا فقد�ن صورت در تو�ند می باشد، د�شته �عتبار آ�ن حامل بر�ی سندیكه صاحب یا منقول مال مالك. بپرد�زد �ست، گردیده حایز آ�نر� نیت حسن با شخصیكه

:2290مادۀ دارد، تجارت آن امثال در تاجریكه از یا علنی مزایده به بازار از نیت حسن با را مذكور مال و شود دستیاب شخص حیازت در شده یاگم مسروقه مال هرگاه

می آن استرداد به شخصیكه از باشد، شده گم مال صورتیكه در و فروشنده از باشد، مسروقه مال صورتیكه در را شده تادیه ثمن میتواند باشد، نموده خریداری. نماید مطالبه پرد�زد،

حیازت – به ثمر تملك پنجم فرع:2291مادۀ

(۱ ). میشود شناخته �ست، �و حیازت در كه آ�نچه و ثمر مالك نیت حسن به حایز


(۲ ). میشود شمرده شده قبض بروز روز مدنی ثمر مگر میگردد، تلقی شده قبض آ�ن آ�وری جمع تاریخ �ز صنعتی یا طبیعی ثمر:2292مادۀ

. میشود پند�شته مسئول �ست، آ�ورده بعمل تقصیر آ�ن قبض در یا و نموده قبض ثمریكه تمامی �ز سوء نیت آ�مدن بمیان تاریخ �ز باشد، نیت سوء د�ر�ی حایزیكهمصارف – استرداد ششم فرع

:2293مادۀ نافع مصارف مورد در و بپردازد او به است رسانیده مصرف نیت حسن به حایز كه را ضروری مصارف تمام است مكلف میشود، رد او به ملكیت كه مالكی

مو�د ) .2206 - �2205حكام میشود( تطبیق قانون �ین:2294مادۀ

شی و ساخته دور است نموده احداث u جدیدا را آنچه تا دارد آنرا حق مگر نماید، مطالبه مالك از میشود، حساب مالیات جمله از كه را مصارفی تواند نمی حایز. نماید مو�فقه قیمت، تادیه مقابل در آ�ن �یفای به مالك �ینكه مگر گرد�ند، بر آ�ن �ولی حالت بهمان ر�

:2295مادۀ �ز ر� مذكور مصارف میتو�ند �ست، پرد�خته خود سلف به ر� مصارف كه نماید �ثبات و باشد،‌ شده حایز سابق حایز یا مالك �ز ر� حیازت شخصی هرگاه

. كند مطالبه میشود،‌ سپرده وی به مال شخصیكه:2296مادۀ

. نماید تعیین ضروری، تضمینات با ر� دور�نی �قساط آ�ن پرد�خت به ر�جع و تثبیت ر� مصارف �ند�زه میتو�ند محكمهحیازت - تحت شی رفتن بین از مسئولیت هفتم فرع

:2297مادۀ . این سبب به تعویض نوع هر از میشود مكلف او به شی رد به شخصیكه مقابل در نماید استفاده پندارد، خود حق یكه حدود در شی از نیت حسن با حایز هرگاه

. تعلق مفادی او به ناحیه آن از حدودیكه در مگر نمیشود پنداشته مسئول مذكور شی شدن تلف و رفتن بین از عواقب از همچنان نمیشود، شناخته مسئول استفاده. باشد گرفته

:2298مادۀ . كه شود ثابت �ینكه مگر میشود شناخته مسئول باشد، كرده أات نش مترقبه غیر �سباب �ز چه گر شی شدن تلف و رفتن بین �ز باشد، نیت سوء د�ر�ی حایز هرگاه

. گردید می تلف یا و رفت می بین �ز بود، می هم آ�ن مالك نزد مذكور شی �گرسوم فصل

ملكیت حق از متفرع حقوقاول انتفاع - قسمت حق

عمومی - احكام اول مبحث:2299مادۀ

. نباشد �و مالكیت در آ�ن رقبه چه گر باقیمانده، خود حالت به زمانیكه تا عین �ند�ختن بكار و �ستعمال در �ست گیرنده نفع حق �ز ،‌عبارت جایز �نتفاع:2300مادۀ

. د�رد جو�ز آ�ن رقبه بدون منقول، یا باشد عقار �عیان منافع كسب:2301مادۀ

. است جایز آن بدون یا عوض مقابل در منفعت كسب:2302مادۀ

. میشود كسب زمان، مرور یا شفع یا قانونی عمل سبب به �نتفاع حق:2303مادۀ

. د�رد جو�ز صیت، و فصل مندرج قو�عد و �حكام مطابق �نتفاع حق به كردن وصیت:2304مادۀ

گیرنده، نفع وجایب و حقوق مراعات با میگردد، مرتب انتفاع حق آن بر تبرعیكه عقد شروط رعایت. است حتمی

:2305مادۀ . گیرنده نفع حق �نتفاع مدت آ�غاز هنگام موجود طبیعی ثمر همچنان میشود شمرده گیرنده نفع حق �نتفاع مدت طول در میشود، گرفته نفع آ�ن �ز كه شی ثمر

. بر مشروط میشود تلقی مالك حق باشد، موجود انتفاع مدت انتهای هنگام كه را ثمری مگر نماید، اخالل را غیر Sشدۀ كسب حقوق اینكه بدون میشود، شناخته. بپرد�زند ر� یكدیگر مصارف یك هر �ینكه

:2306مادۀ (1. نماید( �ستعمال عادی طور ر� آ�ن میگیرد منفعت كه شی �ز �ست مكلف گیرنده نفع باشد، گرفته صورت مقید غیر مطلق بصورت منفعت عقد هرگاه(2. ند�رد( جو�ز آ�ن، �ز تجاوز و د�رد ر� �ستفاده حق آ�ن �ز كمتر یا آ�ن مثل یا مالك دستور طبق گیرنده �نتفاع عقد، بودن مقید صورت در

:2307مادۀ مذكور عین تواند می محكمه ننماید، قبول را آن گیرنده نفع اگر نماید، اعتراض گیرنده نفع بر شی طبیعت مغایر یا مشروع غیر استعمال به راجع میتواند شی مالك

. غیر، حقوق اخالل بدون انتفاع حق انتهای به میتواند همچنان گیرد عهده به آنرا اداره تا نماید تسلیم آنرا دیگری شخص به و كشیده گیرنده نفع تټټصرف از را. نماید صادر حكم

:2308مادۀ (1. باشد( می گیرنده نفع ذمه به میشود، گرفته نفع آ�ن �ز عینیكه حفاظت و سرپرستی لازمۀ مصارفمكلف( 2) شده، حاصل مصرف از مفادیكه دادن به گیرنده نفع و بوده مالك ذمه به باشد، نكرده نشأت گیرنده نفع قصور از كه بزرگی اصالحات و عادی غیر تکالیف

. نماید مطالبه مالك، �ز آ�نر� �سترد�د �نتفاع مدت �نتهای وقت در میتو�ند باشد، نموده ر� مذكور مصارف گیرنده نفع �گر و میشود:2309مادۀ

. گردد نمی ضامن برود، بین �ز آ�ن نگهد�ری در گیرنده نفع قصور و تجاوز بدون میشود برده نفع آ�ن �ز عینیكه هرگاه:2310مادۀ

بپرداخت گیرنده نفع برود، بین از و نكند رد آن بمالك و نگهداشته خود نزد را عین مذكور مدت گذشت از بعد گیرنده نفع و باشد مقید معلوم مدت به منفعت هرگاه. . باشد ننموده مطالبه آ�نر� رد نیز مالك و نكرده �ستعمال �نتفاع مدت �نقضای �ز بعد ر� عین چه گر میشود مكلف آ�ن قیمت

:2311مادۀ . نماید توجه میگیرد،‌ نفع آ�ن �ز عینیكه حفاظت در �ست مكلف گیرنده نفع


:2312مادۀ غیر خطر وقوع از را عین كه افتد الزم تدابیری اتخاذ یا شود شمرده مالك وجایب در آن به اقدام كه گردد محتاج بزرگی اصالحات به یا برود بین از شی هرگاه

عین باالی حق بر مبنی غیر ادعای صورت در است مكلف همچنان دهد، اطالع u فورا مالك به است مكلف گیرنده نفع صورت این در دهد، نجات منتظره. گرد�ند مطلع ر� مالك مذكور،

:2313مادۀ �ز بعد گیرنده نفع صورت درین نباشد، ممكن آ�ن بردن بین �ز بدون آ�ن �ز �نتفاع حالیكه در ببرد، بین �ز �ست، گرفته عاریت كه ر� منقولی مال میتو�ند گیرنده نفع

. میشود مكلف ضمان بپرد�خت گیرنده نفع برود، بین �ز گرفتن نفع �ز قبل مذكور مال صورتیكه در همچنان میشود، مكلف بمالك آ�ن قیمت یا مثل برد گرفتن نفع. باشد نگرفته صورت وی قصور �ثر در رفتن بین �ز چه گر

انتفاع – حق انتهای دوم مبحث:2314مادۀ

. یابد می خاتمه میشود، گرفته نفع آ�ن �ز عینیكه رفتن بین �ز به یا و گیرنده نفع بوفات و �نتفاع معیینه مدت �نقضای به �نتفاع حق:2315مادۀ

پخته وقت تا زر�عت باشد، نشده پخته هنوز كه باشد مشغول بزرعی زمین و نماید وفات مذكور مدت �ثنای در گیرنده نفع یا گردد سپری �نتفاع معیینه مدت هرگاه. میشود گذ�شته �و ورثۀ یا گیرنده نفع به مثل �جرت مقابل در آ�ن درو و زرع شدن

:2316مادۀ . میشود منتهی حق،‌ �ستعمال عدم حال در سال پانزده مدت بگذشت �نتفاع حق

دوم سكونت - قسمت و استعمال حق:2317مادۀ

. میباشد دو هر گاهی و سكونت یا �ستعمال به منحصر گاهی �نتفاع حق:2318مادۀ

. میشود رعایت نماید،‌ �حتو� حق �نشاء سند ر� آ�نچه آ�نهم با میشود، شناخته مقید �و فامیل �عضای و حق صاحب �حتیاج باند�زه سكونت یا �ستعمال حق ساحه:2319مادۀ

وصیت( 1) مال ثلث از منزل رقبه اگر نماید، كسب وصیت عقد باساس را منزلی سكونت حق كه كسیخود فامیل با خویش حیات طول در وصیت �طلاق صورت در میتو�ند مذكور شخص نباشد، متجاوز كننده

كننده وصیت ورثۀ به سكونت حق آ�ن �ز بعد و میتو�ند كرده سكونت آ�ن در مذكور مدت �نقضای زمان �لی مدت تعیین صورت در و نماید �ختیار سكونت آ�ن درسكونت نكند، تجاوز ثلث حدود از مقداریكه در میتواند شده، وصیت او به شخصیكه باشد، متجاوز كننده وصیت مال ثلث از منزل رقبه اگر و یابد می انتقال

. دهد �جازه منزل تمام در ر� وصیت ورثه �ینكه مگر آ�رد، می بعمل �ستفاده ورثه ثلث حدود �ز خارج ساحه �ز و نمایدبصورت( 2) زمان، حسب آنرا استفاده تقسیم مگر بفروشند دارند، دست در كه را منزل قسمت آن توانند نمی كننده وصیت ورثه فوق، فقره مندرج حالت در

. میتو�ند كرده نوبت:2320مادۀ

�ز تا �ست، حایز آ�ن در ر� سكونت حق كه میباشد كسی عهده به آ�ن تعمیر باشد، د�شته ضرورت �عمار به باشد شده تثبیت سكونت حق بر�ی منزلیكه گاه هر . . شخص ورزد امتناع آن اعمار از حق صاحب اگر و میشود شناخته او ورثه و او ملكیت نماید، بناء خود مال از كه را آنچه و نماید مبادرت آن به خود، مال

. مذكور باعمار آن Sاجارۀ پول از تا نماید حاصل بغیر مذكور منزل اجاره خصوص در را محكمه Sاجازۀ یا و مطالبه تعمیر به را او الزام محكمه از میتواند ذیعالقه،. نماید رد سكونت حق بصاحب آ�نر� �جاره مدت �نتهای �ز بعد و پرد�خته

:2321مادۀ . قوی دلیل یا صریح شرط اساس به مگر ندارد، جواز غیر برای سكونت حق یا استعمال حق از تنازل

:2322مادۀ . میشود تطبیق نیز سكونت حق و �ستعمال حق مورد در نباشد، حق دو �ین طبیعت منافی و قسمت �ین مندرج مغایر�حكام كه وقتی تا �نتفاع بحق مربوط �حكام

حكر - قسمتسوم حق:2323مادۀ

. باشد می معیین �جرت مقابل در دو �زین یكی یا غرس أا بن بر�ی زمین �بقای آ�ن �ز منظور كه �ست عینی حق �ز عبارت حكر، حق:2324مادۀ

د�ده �عتبار سال پنجاه مدت بر�ی باشد، نگردیده تعیین ًاا �صل یا و تعیین سال پنجاه �ز بیشتر حكر مدت حالیكه در نیمكند تجاوز سال پنجاه �ز حكر، مدتمیشود.:2325مادۀ

د�شته قر�ر محكمه آ�ن حوزه در قیمت لحاظ �ز آ�ن �عظم قسمت یا زمین تمام ولایتیكه محكمه �جازه و مصلحت یا ضرورت �ساس به مگر ند�رد، �ز جو حكر عقد. . میگردد ترتیب قانون �حكام طبق ًا� بعد وثیقه میگردد تحریر میشود، تعیین محكمه رئیس طرف �ز عضویكه یا محکمه رئیس بحضور عقد باشد

:2326مادۀ اموال سایر و اشجار بنأ یا زمین حاالت این تمام در آورد، بعمل را انتفاع یا ملكیت انتقال بر مبنی تصرفات خود حكر تحت زمین در تواند می حكر، حق صاحب

مادۀ ) رعایت با وی ورثه یا �صلی مالك به حكر، حق مدت �نتهای �ز بعد �نتقال قابل .2324غیر میشود ( �عاده قانون �ین:2327مادۀ

. نماید تصرف یكجا حكر حق با یا تنهائی به غرس و حیازت در میتو�ند حكر، حق صاحب:2328مادۀ

. بپرد�زد بمالك گرفته، صورت مو�فقه آ�ن به مو�عیدیكه در ر� معیینه �جرت �ست مكلف حكر، حق صاحب:2329مادۀ

نقصان یا زیادت حیث از خمس از متجاوز مثل اجرت در كه میتواند گرفته صورت زمانی اجرت تنقیص یا تزئید ندارد، جواز مثل اجرت از كمتر بمقدار حكر، عقد. باشد شده سپری سال، پنج سنجش آ�خرین تاریخ �ز و شده و�رد تغییر

:2330مادۀ . بنأ، موجودیت به میگردد رعایت آن به مردم تمایل اندازه و زمین موقعیت آن در و میشود مراجعه سنجش هنگام در زمین Sاجارۀ بقیمت نقصان یا زیادت سنجش در

. نمیشود د�ده �عتبار �جرت سنجش در مذكور زمین در حكر حق صاحب �ضر�ر و حقوق یا نموده �حد�ث آ�ن در حكر حق صاحب آ�نچه یا �شجار:2331مادۀ

. میشود د�ده �عتبار سنجش، مطالبه به مبنی دعوی �قامه تاریخ �ز یا طرفین مو�فقه تاریخ �ز جدید سنجش


:2332مادۀ زمین غرضیكه زمین، طبیعت شده، موافقه شروط آنهم با و باشد الزم زمین دهی حاصل برای كه نماید اقدام وسایلی اتخاذ به است مكلف حكر، حق صاحب

. میشود رعایت منطقه عرف �قتضای و شده آ�ماده آ�ن بر�ی:2333مادۀ

(۱ ). میشود منتهی معیینه، مدت �نتهای به حكر حق(۲ ) . �ینكه مگر نماید وفات مذكور زمین در �شجار غرس یا بناء‌ �حد�ث �ز بیش حكر حق صاحب كه میگردد منتهی وقتی حكر حق مدت، �نتهای �ز قبل

. نمایند مطالبه ر� حكر بقای ورثه تمامی:2334مادۀ

وقف مدت اگر و میگردد منتهی حكر شود، زایل وقف از كننده وقف رجوع اساس به مذكور زمین از وقف صفت و باشد گرفته صورت موقوفه زمین در حكر هرگاهمدت نهایت الی آن غیر در و یابد می ادامه وقف انتهای زمان الی حكر باشد، كمتر حكر مدت از باقیمانده مدت صورتیكه در یابد، تنقیص كننده وقف طرف از

. میشود د�ده دو�م حكر طبق حكر

:2335مادۀ . كند مطالبه ر� عقد فسخ میتو�ند زمین مالك نپرد�زد، متو�لی سال دو در ر� زمین �جاره حقوق حكر حق صاحب هرگاه

:2336مادۀ . است مخیر بقأ، یا ازاله مستحقه قیمت اقل مقابل در آن بقای یا محتكر Sشدۀ غرس اشجار و بناء ازاله بین حكر، مدت انتهای یا عقد فسخ هنگام زمین مالك

. باشد گرفته صورت دیگری طور مو�فقه �ینكه مگر:2337مادۀ

. میشود شناخته منتهی حكر حق نیاید، بعمل �ستفاده حكر حق �ز سال پانزده مدت ظرف در هرگاه:2338مادۀ

. میشود تطبیق نیز باشد، ثابت قانون �ین نفاذ هنگام زمینیكه حكر به قانون، �ین مندرج حكر عقد �حكام:2339مادۀ

(۱ ). تو�نند نمی كرده �ستفاده حكمی، و حقیقی �ز �عم خارجی �شخاص قانون، �ین مندرج حكر حق �ز�حكام ( ۲) تابع مید�رد، �تخاذ عقاری �مو�ل مورد در �فغانستان مقیم �لمللی بین مؤسسات و متحابه دول سیاسی های نمایندگی بر�بر در �فغانستان دولت كه رویۀ

. باشد نمی حكر حقچهارم مجرد - قسمت حقوق

ارتفاق - حق اول‌‌ مبحث:2340مادۀ

. دیگر شخصی عقار منفعت جهت عقار باالی است حقی از عبارت ارتفاق،:2341مادۀ

. باشد ند�شته منافات یافته تخصیص آ�ن به كه مذكور مال �ستعمال به �ینكه بر مشروط میتو�ند، شده مرتب عام مال بالای �رتفاق حق:2342مادۀ

. گردد نمی �رتفاق حق كسب باعث زمان مرور میتو�ند، شده حاصل �رث یا قانونی تعهد �ساس به �رتفاق حق. مرور حق قبیل از ارتفاق مورد در مگر

:2343مادۀ . میتو�ند شده مرتب نیز �صلی مالك تخصیص �ساس به ظاهر �رتفاق

:2344مادۀ عقار دو بین در هم از منفصل عقار دو مالك كه میشود موجود وقتی اصلی مالك جانب از تخصیص

اگر كه گردد ایجاد تبعی Sعالمۀ چنین عقار دو آن بین آن اساس به كه نماید احداث ظاهری عالیم مذكور . بدون مذكور عقار دو ملكیت اگر حال درین گردد ثابت اثبات طرق از بیكی امر این و نماید، داللت ارتفاق حق بوجود شود، فرض نفر دو ملك مذكور عقار دو . مخالف صریح شرط اینكه مگر میشود شمرده ثابت جدید، مالكان ضرر و بنفع مذكور عقار دو بین ارتفاق حق نماید، انتقال دیگر نفر بدو حالت همان به تغییر

. باشد آ�ن:2345مادۀ

به( 1) عقار بر �رتفاق حقوق بحیث مذكور قیود عمارت، ساحه در یا منزل �رتفاع در تحدید قبیل �ز سازد، محدود تعمیر بناء در ر� عقار مالك حق كه شود وضع قیودی هرگاه. . باشد گرفته صورت دیگری طور مو�فقه �ینكه مگر میشود شمرده شده، وضع آ�ن بهبود بمنظور كه دیگری عقار�ت منفعت

اكتفاء( 2) بتعویض، موجبه دالیل صورت در دارد صالحیت محكمه و میتواند شده مطالبه محكمه از u عینا آن اصالح آید، بعمل تخلف شده وضع قیود از اگرنماید.

حقابه - دوم مبحث:2346مادۀ

. اشجار یا زراعت آبیاری بمنظور است آب از استفاده نوبت از عبارت حقابه،:2347مادۀ

. با �مر �ین �ینكه مگر بكشد جوی منظور �ین به آ�ن �ز یا نموده آ�بیاری ر� خویش �ر�ضی آ�ن �ز د�رد حق كس هر شده، شمرده عامه ملك آ�ن فروع و دریاها آ�ب. شود و�قع معارض خاص قو�نین یا عامه مصلحت

:2348مادۀ كننده، احداث Sاجازۀ بدون آن از دیگر شخص و داشته را استفاده نوع هر حق آن از كند، احداث خود زمین آبیاری منظور به خاص جوی خود مال از كسیكه

. تو�ند نمی كرده �ستفاده

:2349مادۀ . باشد نظر منظور آ�ن آ�بیاری كه میگیرد، صورت �ر�ضی �ند�زۀ به عامه مصالح به ضرر �لحاق عدم رعایت با آ�ن توزیع و عام جوی �ز آ�ب �ستعمال حق

:2350مادۀ . مگر سازد مجبور آنها اراضی در آب مسیر به را آب تحت اراضی صاحبان تواند نمی میكند آبیاری جوی از u مستقیما یا وسایل و آالت توسط كه زمینی صاحب

. باشد د�شته آ�ن در ر� آ�ب جریان حق �ینكه


مسیل - و مجرا مرور حق مبحثسوم:2351مادۀ

(1 . در( و نمیشود داده اعتبار قدامت به صورت این در باشد نامشروع اصال اینكه مگر میشود، گذاشته خود بحال باشد، قدیمی اگر مسیل و مجرا مرور، حق. میشود برده بین �ز و�ضح ضرر موجودیت صورت

(2. باشد( قدیمی گرچه میشود ساخته رفع مذكور ضرر باشد، عاید مردم به ضرری آ�ن �ز كه باشد شده كشیده خاص یا عام ر�ه در منزلی مسیل �گر:2352مادۀ

. نماید محروم حقوق �ین �ز ر� �و تو�ند نمی زمین صاحب باشد، دیگری شخص زمین بالای شخصی مسیل یا مجر� مرور، حق هرگاه:2353مادۀ

. باشد كرده حاصل ر� �و �جازۀ �ینكه مگر بكشد، دیگری شخص بمنزل نموده �حد�ث ًا� جدید كه ر� محلی مسیل حق بدون تو�ند نمی كس هیچ:2354مادۀ

ر�ه در فوق �مور �حد�ث همچنان و ند�رد جو�ز شود، تولید عام به ضرری آ�ن �ز حالیكه در عام ر�ه در غیره، و بار�ن آ�ب فاضله فت بدر حفر یا د�ن ناوه �حد�ث . . نمیباشد مجاز كوچه، �هل یا شارو�لی �جازۀ بدون باشد نافذ غیر كه خاص

ارتفاق – احكام چهارم مبحث:2355مادۀ

و شود شناخته لازمی مذكور حق محافظت بر�ی یا باشد، ضروری �رتفاق در �و حق �ستعمال بر�ی كه ورزد مبادرت �عمالی بچنان تو�ند می �رتفاق، حق صاحب. نشود عاید ضرری آ�ن �ز كه نماید، �ستعمال طوری ر� مذكور حق باید

:2356مادۀ . نماید �قتضاء آ�نر� �رتفاق حق معتاد �ستعمال �ینكه مگر گردد، نمی مكلف عملی نوع هیچ �جر�ء به مرتفق عقار مالك

:2357مادۀ اعمال اگر و باشد شده گذاشته شرط آن بخالف اینكه مگر باشد، می مرتفق ای ذمه به آن حفاظت تکالیف یا شود شمرده الزم ارتفاق حق استعمال بمنظور كه اعمالی مصارف

. باشد می میگردد، عاید یك هر به كه مفادی بتناسب آ�ن صیانت تکالیف باشد نافع نیز مرتفق عقار مالك بر�ی مذكور:2358مادۀ

مادۀ ) مندرج �عمال �جر�ی به مرتفق عقار مالك ملكیت( 2357هرگاه انتقال به تواند می باشد، خواسته كه وقت هر باشد، مكلف خود بمصارف قانون این. سازد دوش سبك تكلیف �ین �ز ر� خود �رتفاق، حق صاحب بر�ی به، مرتفق عقار �ز قسمتی یا تمام

:2359مادۀ . مگر دهد تغییر را مذكور حق موضع تواند نمی همچنان شود، ارتفاق حق استعمال نقصان به منجر كه بپردازد اعمالی اجرای به تواند نمی به، مرتفق عقار مالكدر شود، به مرتفق عقار در تحسینات آوردن مانع مذكور موضع از حق استعمال یا بخشد تزئید را ارتفاق تكلیف كه گردد طوری حوادث اثر به مذكور موقع اینكه

. نماید مطالبه دیگر موضع به ر� �رتفاق �نتقال تو�ند می عقار، مالك صورت �ین:2360مادۀ

(۱ ) . به، مرتفق عقار بر را اضافی تكلیف امر این اینكه بر مشروط شود می شناخته ارتفاق مستحق اجزاء از یك هر شود، تجزیه ارتفاق حق دارای عقار هرگاه. نسازد عاید

(۲ ). نماید مطالبه �جز�ء، سایر �ز ر� مذكور حق ل زو� تو�ند می عقار مالك نباشد، مفید �جز�ء تمام بر�ی و بوده مفید جزء یك بر�ی تنها و�قع در �رتفاق حق �گر:2361مادۀ

(۱ ). ماند می باقی آ�ن �جز�ء تمام در �رتفاق حق شود تجزیه به، مرتفق عقار هرگاه�ز ( ۲) ر� مذكور حق ل زو� تو�نند می مذكور �جز�ی مالك نباشد، هم آ�ن �ستعمال �مكان و گردید نمی �ستعمال عقار �جز�ء بعضی بالای و�قع در �رتقاق حق �گر

. نمایند مطالبه خود ملكیت جزء

ارتفاق – انتهای پنجم مبحث:2362مادۀ

(۱ ). شود می منتهی شخص یك ملكیت دو عقار دو هر �جتماع وبه مرتفق، عقار یا به مرتفق عقار كامل رفتن بین �ز یا معیینه مدت �نقضای به �رتفاق حق(۲ ). نماید می عودت �رتفاق حق گردد، می ر�جع گذشته زمان به كه گردد ز�یل تاثیری بنابر ملكیت �جتماع حالت �گر

:2363مادۀ . گردد می منقضی نشود، �ستعمال سال پانزده مدت خلال در �رتفاق حق �گر

:2364مادۀ قطع شركاء سایر مورد در را زمان مرور ارتفاق حق از شركاء از یكی استفاده شود، داخل مشترك بصورت شركاء عده یك ملكیت در ارتقاق حق دارای عقار گاه هر

. . شود می موف باقیمانده، شركای منفعت به شركاء �ز یكی منفعت به زمان مرور توقف همچنان نماید می:2365مادۀ

. حق از استفاده كه گردد بر حالتی به اشیاء كه صورتی در شود می شناخته منقضی ارتفاق حق گردد، ممكن غیر ارتفاق حق از استفاده كه نماید تغییر طوری اشیاء وضع هرگاه. . باشد آ�مادۀ زمان مرور تحت �ستعمال عدم �ساس به �ینكه مگر گردد می �عاده نیز �رتفاق حق شود، ممكن مذكور

:2366مادۀ مانده باقی آ�ن �ز محدودی منفعت یا رفته بین �ز ًاا كامل مرتفق عقار منفعت كه كند خلاص �رتفاق بعضی یا تمام �ز ر� خود كه تو�ند می وقتی به، مرتفق عقار مالك

. باشد ند�شته تناسب به، مرتفق عقار بر و�قع باتکالیف كه باشد،دوم باب

تبعی عینی حقوقاول فصل

حبسمال حق:2367مادۀ

�حكامیكه �ستثنای به و میشود، تبعی عینی حقوق �یجاد باعث كه عقدی مانند شده، تصریح رسمی و حیازی رهن مبحث در قانون �ین در كه �حو�لی �ستثنای به: میشود رعایت آ�تی �حكام تقدم و �ختصاص حبس حقوق مورد در گردیده، توضیح تنفیذ ضمان وسایل �ز وسیله بحیث مال حبس حق خصوص در

:2368مادۀ . میگردد مرتب مال بر دین تضمین بمنظور كه �ست �ی تبعی حق مال، حبس حق

:2369مادۀ


. نماید �ستناد حق �ین به د�ئنین تمام بر�بر در و مشتری به مر�جعه در مبیعه حبس بحق میتو�ند بایع،:2370مادۀ

. نماید حبس �جرت، رد وقت تا ر� شده �جاره مال پیشکی و �جرت د�خت پر و �جاره فسخ صورت در میتو�ند گیرنده، �جاره:2371مادۀ

. در را مرهونه مال نمیتواند او باشد فاسد رهن عقد گرچه نگهدارد، خود نزد است، نموده اخذ رهن آن برابر در دینیكه استیفای وقت تا را رهن میتواند گیرنده، رهن. نماید حبس د�شت، گیرنده مرهونه مال بالای رهن عقد �ز سابق كه دیگری دین مقابل

:2۳72مادۀ . نماید حبس رسانیده، بخرچ آ�ن حفاظت ر�ه در مصارفیكه حصول زمان تا ر� مال میتو�ند �ست، شده گذ�شته �مانت به مال �و نزد شخصیكه

2373مادۀ . نماید حبس عمل صاحب �ز �جرت حصول وقت تا ر� مذكور عین میتو�ند باشد، موجود عین در �و عمل �ثر كه مشتركی �جیر

:2374مادۀ . نماید حبس مؤكل طرف �ز آ�ن سند پرد�خت وقت تا ر� شد خریده مال میتو�ند باشد خرید به وكیل شخصیكه

:2375مادۀ . شود می منتهی قانون �حكام مطابق آ�ن، قیمت یا حبس مورد پرد�خت با حبس حق

دوم فصلاختصاصی حق

اول اختصاصی - قسمت حق انشاء:2376مادۀ

تضمین( 1) بمنظور خود مدیون عقارات بر را اختصاصی حق تواند می باشد، داشته بدست معیین شی به مدیون الزام بر مبنی را التنفیذ واجب حكم كه داینی هر. نماید حاصل ومصارف دین �صل

(۲ ). نماید �ستناد �ختصاصی بحق متروكه، عقار بر مدیون وفات �ز بعد نمیتو�ند د�ین:2377مادۀ

. ند�رد جو�ز �مضاء صحت خصوص در حكم بنابر آ�ن حصول مگر د�شته، جو�ز متخاصم طرفین �تفاق به �صلاحی حكم بر بنا �ختصاص حق حصول:2378مادۀ

. باشد د�شته جو�ز علنی مز�یده بیع بصورت آ�ن فروش و بوده مدیون ملكیت در و معیین مذكور حق قید هنگام كه د�رد جو�ز عقار�تی بر تنها �ختصاص، حق حصول:2379مادۀ

این در حكم سواد با توام است مكلف دارد، خود مدیون عقارات بر را اختصاص اخذ Sارادۀ دائنیكه . . و �ین د �قامتگاه كسب، لقب، �سم، شامل عرضه د�رد قر�ر ولایت آ�ن رحوزه د نظر مورد عقار�ت كه نماید تقدیم ولایتی محكمۀ رئیس به عریضۀ خصوصبا تثبیت عقار موقعیت شده وتوضیح تعیین بالتفصیل دقت با آ�ن در نظر مورد عقار�ت و درج آ�ن در دین مقد�ر و حاكم محكمه و حكم صدور تاریخ بوده �و مدیون

. میشود تقدیم بتو�ند، شده تعیین آ�ن �ز عقار قیمت كه �ور�قی �نضمام:2380مادۀ

می تحریر اختصاص بر مبنی را خویش امر عریضه ذیل در محكمه رئیسمورد عقار�ت قیمت و دین �ند�زه تناسب زمینه در �ست مكلف و د�رد

. اااااا اااا اا اااااا ااااا اا نمایدااا عقار�ت �ز بعض بر منحصر ر� �ختصاص تو�ند می نظرر�رعایتنموده،درصورت�قتضای�حو�ل،. شود می شمرده كافی آ�ن مصارف و دین تادیه بر�ی �و نظر در معیینه مقد�ر �ینكه بر مشروط

:2381مادۀ (۱ ). نماید درج �ست، شده تقدیم عریضه ضم در كه حكم كاپی در ر� صادره �مر �ست مكلف محكمه، تحریر هیئت(۲ ). نماید �طلاع مدیون، �طلاع غرض آ�ن صدور تاریخ �ز روز هفت خلال در ر� مذكور �مر موضوع �ست مكلف د�ین

:2382مادۀ ثبت حاشیه در جریان وتمام نماید اعتراض والیت اختصاصی محكمه به یا نموده صادر را امر كه شخصی نزد به اختصاص به صادره امر برابر در تواند می مدیون،

. نماید می صادر حكم مذكور �مر �لغای به محكمه یا شود، می رسانیده �مر:2383مادۀ

. نماید �عتر�ض مربوط، ولایت �ختصاصی محكمه به �ختصاصی طلب رد به مبنی �مر صدور مقابل در تو�ند می د�یندوم اختصاص - قسمت انقضای تنقیصو آثار

:2384مادۀ مطالبه ( ۱) مناسبی بحدود آ�نر� تنقیص تو�نند می ذیعلاقه �شخاص باشد، بیشتر مكفی تضمین حدود �ز آ�ن قیمت كه باشد شده مرتب �عیانی بر �ختصاص هرگاه

. باشد كافی دین، ضمان بر�ی آ�ن قیمت كه شود د�ده �نتقال دیگری عقار بر یا شده د�ده تخصیص یافته �ختصاص عقار�ت یا عقار �ز جزئی بر تنها تا نمایند،(۲ ). باشد می آ�ن كننده طلب بر تنقیص مطالبه لازمه مصارف

:2385مادۀ . رعایت احكامی تمام اختصاص، حق مورد در آورد می بدست را رسمی رهن كه باشد می دینی حقوق عین دارای دارد، می حاصل را اختصاص حق كه داینی

. . ننماید �خلال ر� �ختصاص بحق مختص �حكام �ینكه بر مشروط گردد می رعایت رسمی رهن مورد در كه شود میسوم فصل

تقدم حقوقاول عمومی - قسمت احكام

:2386مادۀ گردد . می ثابت قانون صریح حكم �ساس به برتری حق نماید می حكم آ�ن وصف �ساس به معیین حق بر�ی قانون كه �ست برتری �ز عبارت .تقدم،

:2387مادۀ . شود می شمرده أاخر مت یافته، تصریح فصل �ین در آ�ن تقدم درجه كه حقوقی تمام �ز باشد، نكرده تحدید تقدم لحاظ �ز ر� حقوق �ز حق تعیین قانون هرگاه


:2388مادۀ نموده حكم آ�ن بخلاف قانون �ینكه مگر شود، می تادیه یك هر �ند�زه بتناسب نماید، �جتماع شده تصریح قانون در و�حد مرتبۀ در آ�ن تقدم درجۀ كه حقوقی هرگاه


. شود می ر�جع معیین مال بر خاص حقوق مگر گیرد، می تعلق مدیون منقول غیر و منقول د�ر�یی تمام بر عام تقدم حقوق:2390مادۀ

تو�ند .( ۱) نمی كرده و�رد تاثیر شود، حایز ر� منقول مال نیت حسن با كه كسی بر تقدم حقمی ( ۲) گذاشته امانت هوتل در مسافر طرف از كه اشیایی خصوص در هوتل صاحب و شده داده اجاره بعین موجود، منقول اموال خصوص در عقار گیرنده اجاره

. شود می تلقی نیت حسن د�ر�ی حایز شود،:2391مادۀ

تو�ند می شود، مستولی مال تقسیم خوف معقول موجبات بنابر شده، تثبیت آ�ن در تقدم حق د�ین بنفع كه منقولی �شیاء در مدیون تصرفات �ز د�ین بالای هرگاه. نماید مطالبه آ�نر� گرفتن حر�ست تحت

:2392مادۀ ) ثبت ) و تطهیر كردن پاك احكام تقدم خاص نوع به مورد در و شود می تطبیق نباشد، معارض مذكور حقوق طبیعت با جائیكه تا رسمی رهن احكام عقار، بر تقدم حقوق مورد در

. گردد می رعایت شود می و�رد آ�ن بر �محاء و تجدید قبیل �ز آ�نچه و گردد می مرتب ثبت بر كه آ�ثاری:2393مادۀ

(1 . برای( كه عقاری تقدم حقوق توثیق همچنان گردد می ثابت تتبع حق آن در نه و باشد عقار آن مورد چه گر شود نمی شمرده الزم عام تقدم حقوق در توثیق. . شود نمی دیده حتمی شود می وضع دولت حقوق تضمین

(2 . مگر( شود می شناخته مقدم باشد، گرفته صورت آن قید كه تاریخی بهر رسمی رهن حق نوع هر واز دیگر عقاری تقدم حقوق همه از مرتبه، در حقوق این. شود می شمرده مقدم عام تقدم حقوق سایر و شده وضع دولت حق تضمین بر�ی كه تقدمی حق خود بین در

:2394مادۀ . شود می مر�عات نیز تقدم حقوق درمورد شود، می رعایت رسمی رهن در آ�ن گردیدن تلف یا شی رفتن بین �ز رخصوص د که �حكامی

:2395مادۀ . باشد نمود حكم آ�ن بخلاف ًاا صر�حت قانون �ینکه مگر شود، می تطبیق تقدم حق مورد در طریقه بعین حیازی رهن و رسمی رهن حق �نقضای به متعلق �حكام

دوم تقدم - قسمت حقوق انواع:2396مادۀ

. شود می شمرده مقدم شود، می د�ده تقدم حق آ�ن به خاص قو�نین در كه حقوقی پهلوی در ذیل مو�د مندرج حقوق:2397مادۀ

(۱ ). شود می شناخته مقدم مذكور �مو�ل فروش حصل ما �ز شود، می متحمل د�ینین بنفع آ�ن فروش و مدیون �مو�ل حفاظت جهت محكمه كه مصارفیفقره )( ۲) مندرج . 1مصارف حقوق( بشمول گردد می تادیه باشد، شده تضمین رسمی رهن به یا بوده مقدم مذكور حق ولو دیگر حق هر از قبل Sمادۀ این

بعمل توزیع اجراآت در كه مصارفی بر گرفته، صورت مذكور اموال فروش راه در كه مصارفی و است گرفته صورت آنها مصلحت بمنظور مذكور مصارف داینیكه. د�رد قد�مت حق �ست، آ�مده

:2398مادۀ (1. باشد( می د�ر� ر� تقدم حق مربوط، مقرر�ت و قو�نین رعایت با گیرد، می تعلق دولت به حقوق سایر و مالیات و محصولات طریق �ز كه مبلغیمادۀ( )2) مندرج مصارف �ستثنای به دیون تمامی �ز قبل ماده، �ین فوق فقره مندرج شده( 2397مبلغ تضمین رسمی رهن به یا بوده متقدم ولو قانون �ین

. شود می تحصیل باشد، كه دستی درهر �مو�ل فروش مدرك �ز باشد،:2399مادۀ

(۱ ) . شود می شناخته مقدم دیون سایر �ز �ست رسیده بمصرف آ�ن ترمیم و منقول مال حفاظت ر�ه در كه مبالغیمو�د )( ۲) متذكره مصارف حصول �ز بعد بلافاصله ماده، �ین فوق فقره مندرج 2397مبلغ در( ،2398 و شود می پرداخته مذكور مال ثمن از قانون، این

. گردد می تادیه یك هر مصرف تاریخ، عكس ترتیب به حقوق، چنین تعدد صورت:2400مادۀ

(1: شود( می شناخته مقدم مدیون، عقار و منقول �مو�ل تمام بر آ�تی حقوق۱ - . گردند می مستحق �خیر ماه دو�زده و�جرت معاش رهگذر �ز �جیر�ن سایر و مستخدمین كارگر�ن، مؤظفین، كه مبالغی۲ – . باشد می آ�نها نفقه مسئول مدیون كه كسانی و مدیون ولباس �رتز�قی مو�د ضروری �جناس �خیر ماهۀ شش فعالیت مقابل در مستحقه مبالغلازم - ۳ مدیون ذمه در كه مدیون �قارب �خیر ماه شش باشد. نفقهمو�د( )2) مندرج مصارف �ز بعد بلافاصله ماده، �ین فوق فقرۀ مندرج تناسب( 2399-2398-2397مبالغ تعدد، صورت در و شود می تحصیل قانون این

. شود می گرفته نظر در یك هر:2401مادۀ

بمصرف( 1) و در و كشت ركار د یا و حیوانی و زراعتی آفات و حشرات ضد ادویه لحاظ از كه مبالغی و زمین تقویه مواد وسایر كود بذر، لحاظ از كه مبالغی. گیرد می قر�ر مرتبه یك در همه و د�شته تقدم حق رسیده، مصرف به آ�ن تولید در كه محصولی بر رسد، می

(2. شود( می پرد�خته فوق حقوق تادیه �ز بعد مادۀ، �ین فوق فقره مندرج مبالغ(3. شود( می د�ده �متیاز مذكور آ�لات بر مرتبه عین در شود می شناخته تادیه قابل زر�عتی آ�لات بر�بر در که مبالغی

:2402مادۀ �جاره ذمه به �جاره عقد بموجب كه دهنده �جاره دیگر حقوق تمام و باشد كمتر سال دو �ز �گر آ�ن �جاره مدت تمام �جرت یا زر�عتی و�ر�ضی بناها ساله دو �جرت

. شود می شمرده مقدم زر�عتی محصولات بر باشد، موجود شده د�ده �جاره عین بالای و بوده گیرنده �جاره ملكیت حجزكه قابل منقول �شیاء بر باشد، ثابت گیرنده:2403مادۀ

مادۀ ) مندرج تقدم .2402حق شود( می پند�شته ثابت نیز باشد، غیر ملكیت یا گیرنده �جاره زوج یا زوجه ملكیت مذكور منقولات حالیكه در قانون �ین . ضایعه یا مسروقه منقولات بر متعلق �حكام �مر �ین باشد ند�شته علم آ�ن بر غیر حق وجود بر عین، بالای مذكور �شیاء وضع هنگام دهنده �جاره �ینكه بر مشروط

. نماید نمی �خلال ر�:2404مادۀ


اگر . و باشد نموده منع را باطن از اجاره u صراحتا دهنده اجاره اینكه بر مشروط گردد می ثابت باطن از گیرنده اجاره ملكیت محصوالت و منقوالت بر تقدم حقآ�نهم گردد، تثبیت باطنی گیرنده �جاره ذمه بر �صلی گیرنده �جاره �ستحقاق كه شود می عملی مبالغی در تنها تقدم، حق باشد، نشده منع ًاا صر�حت باطنی �جاره

. شود می صادر �و به خصوص �ین در دهنده �جاره جانب �ز كه �خطاری �ز بعد:2405مادۀ

مادۀ ) مندرج مو�د( )2402حقوق مندرج حقوق پرد�خت �ز بعد قانون شود( .2401-�2397ین می تحصیل د�رد تقدم حق كه �مو�لی ثمن �ز قانون �ینمو�د ) مندرج حقوق �ینكه شود( 2401-2397مگر شمرده نافذ غیر �ست، نیت حسن د�ر�ی حایز �ینكه �عتبار به دهنده �جاره حق در

:2406مادۀ اموال( 1) مذكور عین در و نماید انتقال او علم بدون یا دهنده اجاره اعتراض وجود با شده داده اجاره عین از باشد، ثابت آن بر تقدم حق كه اموالی گاه هر

مذكور اموال در نیت حسن با كه را غیر حقوق حق این بقای مگر ماند، می باقی شده نقل اموال بر تقدم حق نماند، باقی متقدم حقوق ضمان برای كافی. سازد نمی متضرر نموده، كسب

بتاجر( 2) یا علنی مزایده در یا عام بازار در مذكور مال اگر هم این با ماند، می باقی سال سه مدت تا تقدم حق نمود، حاصل را حجز قانونی میعاد در دهنده اجاره اگر. نماید رد مشتری به ر� ثمن �ست، مكلف ه دهند �جاره باشد، رسیده بفروش نیت حسن د�ر�ی مشتری بر �مو�ل چنین �ختصاصی

:2407مادۀ تقدم حق باشد، آ�ن ملحقات یا مذكور هوتل در كه مسافری �متعه بر شود، می مستحق مصارف و خدمات كر�یه درك �ز مسافر ذمه بر هوتل صاحب كه ر� مبالغی

. شود می د�ده:2408مادۀ

صاحب . علم اینكه بر مشروط نباشد، مذكور مسافر ملكیت در چه گر دارد تقدم حق باشد، شده آورده هوتل در مسافر توسط كه ای امتعه هر بر هوتل صاحب�ز تو�ند می نكند، �خذ ًاا كامل ر� خود حقوق هوتل صاحب كه وقتی تا نباشد، ضایعه یا مسروقه مذكور �متعه یا نگردد ثابت مال ورود هنگام غیر ملكیت به هوتل

. مگر ماند، می باقی آن در هوتل صاحب تقدم حق شود، داده انتقال او علم بدون او مخالفت وجود با امتعه كه صورتی در نماید مخالفت مسافر امتعه دادن نقل. سازد نمی متاثر نموده �كتساب نیت باحسن ثالث شخص كه ر� حقوقی حق �ین

:2409مادۀ می داده ترجیح حقی به حق، دو هر شدن یكجا صورت در و دارد، قرار آن در دهنده اجاره كه گیرد می قرار ای درجه عین در تقدم لحاظ از هوتل صاحب حق

. باشد نافذ غیر دیگری نسبت به �ینكه مگر باشد، مقدم آ�ن تاریخ كه شود:2410مادۀ

. . نماید حفظ ر� خود كیفیت مبیعه كه باشد می د�شته وقتی تا مبیعه شی بر ر� تقدم حق شود می مستحق آ�ن ملحقات و ثمن رهگذر �ز منقول، شی بایع آ�نچه. كند نمی �خلال باشد، نموده كسب نیت حسن به كه ثالث شخص حقوق تجارت به خاص مو�د گرفتن نظر در با مذكور تقدم

:2411مادۀ مادۀ ) مندرج تقدم دهنده( 2410حق �جاره حقوق مورد در آ�ن وجود با مگر باشد، می �ست و�قع منقول بر كه آ�ن قبل مو�د مندرج تقدم حقوق �ز بعد درجه لحاظ �ز قانون �ین

گردد می تطبیق شود ثابت هوتل یا شده د�ده �جاره عین در مبیعه گذ�شتن هنگام بیع به آ�نها بودن عالم كه هوتل صاحب .و:2412مادۀ

می( 1) دارا آن در را تقدم حق بدل، استیفاء و مذكور تقسیم سبب به یكدیگر بر رجوع حق تأمین بمنظور نمایند، تقسیم خود بین را منقول مال كه شركائیباشند.

(2. شود( می د�ده ترجیح سابق تاریخ به حق، دو هر شدن یكجا در و گیرد می قر�ر درجه عین در بایع تقدم با متقاسم تقدمشود - قسمتسوم می وارد عقار بر كه تقدمی حقوق

:2413مادۀ (1. د�رد( تقدم حق مذكور عقار بر شود، می آ�ن مستحق بایع كه آ�ن ملحقات و عقار ثمن(2. شود( می د�ده �عتبار قید تاریخ �ز آ�ن مرتبۀ و باشد گردیده ثبت مبیعه گرچه گردد، قید تقدم حق باید

:2414مادۀ حدود( 1) در شود، می تفویض آ�نها به آ�ن حفاظت یا عمارت ترمیم یا �عمار �عاده یا دیگر أاسیسات ت یا أا بن �عمار كه �ی معماری مهندسین و كنندگان مقاوله �ستحقاق مبالغ

. شود می د�ده مذكور أاسیسات ت یا أا بن بر تقدم حق آ�ید، بعمل �فزودی آ�ن بیع وقت در عقار قیمت در مذكور �عمال رهگذر �ز كه مقد�ریآن( 2) ثبت تاریخ از تقدم این مرتبه و گردد ثبت اسناد ثبت قانون احكام طبق باید همچنان باشد، درج آن در مبالغ قیمت بوده قید رسمی سند در حق باید

. د�رد �عتبار:2415مادۀ

مطالبه حق شود، می د�ده تقدم حق یكدیگر بر رجوع حق رهگذر �ز آ�نها حصص أامین ت بمنظور یك هر بر�ی نمایند، تقسیم خود بین ر� مشترك عقار شركاء هرگاه. . د�رد �عتبار قید تاریخ �ز آ�ن مرتبه و گردد قید حق �ین باید باشد می حق �ین شامل نیز قسمت معادل �ند�زه به

:2416مادۀ ) ( منتشرۀ �زدو�ج قانون قانون، �ین بانفاذ گردد، می نافذ رسمی جریدۀ در نشر �ز بعد روز سی قانون �ین

.�1350سد 17تاریخی شود می شناخته ملغی


تعدیالت

شماره ) جدی ( 2007فرمان ونهم بيست 1356سال مؤرخجمهوری مقام رياست

! عدليه وزير محترم ښاغلیشماره ) فيصلۀ تحت وزر�ء تاريخی( 551مجلس Sشماره )27/10/1356درجلسۀ عرض ورقۀ ملاحظۀ 26/10/1356مؤرخ( 4414با

: نمود تصويب ر� آ�تی مر�تب عدليه وز�رتمندرج» فقرۀ هفت بد�خل جز�ء قانون يك نمبر وضميمۀ فقره چهار بد�خل مدنی قانون يك نمبر ضميمۀ

». است منظور رسيده داراالنشاء مهر به كه پيشنهادرئيسجمهور داود محمد

مدنی قانون یک نمبر ضمیمهمادۀ- )1 (105تعدیل

». میشود» مستحق ر� مسمی مهر نصف زوجه تسمیه صورت در گردد و�قع صحیحه خلوت یا دخول �ز قبل تفریق هرگاهفقرۀ- )2 (188مادۀ( )1تعدیل

زوجین» بین حالت چنین در را معاشرت دوام محکمه و نباشد معلوم u اصال یا و بوده زوجین یا زوج اختالف منشاء و نشود موفق زوجین بین صالح با حکم هرگاه». مینماید حکم آ�نها بین تفریق به بد�ند ممکن غیر

مادۀ- )3 در (�239یز�د » مادۀ » در عمه شماره )239کلمه �ز .14بعد شود( گرفته

مادۀ- )4 (2032تعدیل». میشوند» محروم میر�ث �ز یابد تنزیل شان درجه گرچه پسر پسر و وپسر پدر موجودیت به مادری یا پدری یا باشند عینی بر�در�ن و خو�هر�ن

. میشوند محروم میر�ث �ز جد موجودیت به مادری وخو�هر�ن بر�در�ن همچنان. میگردد نافذ رسمی جریدۀ در نشر بعد ضمیمه �ین

نمبر) ) Sشماره( )1ضميمۀ رسمی درجريدۀ مدنی .(30/11/1356مؤرخ( 391قانون است گرديده نشر------------------------

افغانستان دموكراتیك جمهوری انقالبی شورای رئيسه هيأت كابل فرمان شهر( 77شماره: )10/4/1365تاريخ:

مدنی قانون در تکمیل و ایزاد Sبارۀ درمادۀ ) حکم �ز أاسی بت �فغانستان دموکر�تیک جمهوری �نقلابی شور�ی رئیسه أات :44هی مید�رد( تصویب �فغانستان دموکر�تیک جمهوری �ساسی �صول

فقرات( 135مادۀ- )1 ایزاد با مدنی :4و3قانون گردد می تکمیل ًاا ذیل(3. میگیرد( صورت آ�نها وکلای یا زوجین بحضور طلاق ثبت مر�تب(4. شود( �رسال آ�ن نزدیک �قارب �ز یکی یا وی �قامت محل �د�ره به زوجیت �نحلال وثیقۀ ورزد �متناع حضور �ز یا و باشد متعذر زوجه حضور هرگاه:251مادۀ- )2 میگردد( تکمیل ذیل پر�گر�ف �یز�د با مدنی قانون

و کند مو�فقه شخصیکه به ر� طفل میتو�ند محکمه نباشد طفل سالم تربیه و رشد بر�ی قانونی شر�یط و�جد قاضی تشخیص به نیز حضانت دوم درجه مستحق هرگاه. نماید تسلیم �طفال تربیوی بمؤسسه یا

3. میگردد- نافذ رسمی جریده در نشر �ز بعد فرمان �ینكارمل ببرك

انقالبی شورای رئيسه صدرهيأتافغانستان دموكراتيك جمهوری

شماره) ) رسمی Tدرجريدۀ فوق .(15/6/1365مؤرخ( 615فرمان است گرديده نشر

افغانستان دموكراتيك جمهوری انقالبی شورای رئيسه هيأت كابل فرمان شهر 255شماره:

7/8/1366تاريخ: مدنی قانون سوم شماره Sضمیمۀ Sبارۀ در

مادۀ ) حكم �ز أاسی بت �فغانستان دموکر�تيك جمهوری �نقلابی شور�ی رئيسۀ أات :44هي ميد�رد( تصويب �فغانستان دموكر�تيك جمهوری �ساسی �صول: اول Sمادۀ

مو�د مطابق آ�نر� تمدید و حضانت دورۀ طفلیکه تشخیص 250و 249هرگاه با محکمه باشد نرسیده رشد قانونی سن به و پدر فاقد نموده تکمیل مدنی قانونتربیه عهده �ز که محرم عصبات �ز یکی یا مادر بر�ی ر� طفل میباشد �و مصلحت به طفل میلان �ینکه به محکمه و�طمینان طفل تمایل رعایت با مدلل و دقیق

. مینماید تسلیم بتو�ند بدرشده طفل مصلحت و رشد أامین ت و سالم: دوم مادۀ

. نماید �نتخاب باشد طفل مصلحت به بیشتر که ر� هرکد�م میتو�ند محکمه باشد فرمان �ین �ول مادۀ حایز یکنفر �ز بیش عصبات در و بوده و�لدین فاقد طفل هرگاه: سوم مادۀ

مادۀ ) مندرج شر�یط و�جد شخص دریافت عدم صورت در میتو�ند .2و1محکمه نماید( تسلیم �طفال تربیوی مؤسسۀ به ر� طفل فرمان �ین: چهارم مادۀ

. میگردد نافذ رسمی جریدۀ در نشر �ز بعد فرمان �ینالله نجيب دكتور

انقالبی شورای رئيسه صدرهيأت


افغانستان دموكراتيك جمهوریشماره) ) رسمی درجریده مدنی قانون سوم نمبر گرديده 1/9/1366( 652ضميمه نشر

است.(


مطالب فهرست عناوین

صفحـه

اول 2............................................................................................................فصلاول 2.........................................................................................................قسمت

قــــانون – تطــــبیق ســــاحــــه اول 2......................................................مبحــــث: حق - استعمال دوم 2....................................................................................مبحث

دوم 2.........................................................................................................قسمتزمان حیث از قانون 2....................................................................................تطبیق

سوم 3.......................................................................................................قسمتمكان حیث از قانون 3...................................................................................تطبیق

دوم 4............................................................................................................فصل4..............................................................................................................اشخاصاول 4.........................................................................................................قسمتحقیقى 4.....................................................................................................شخص

عمومى - احكام اول 4...................................................................................مبحثمدنی - حالت دوم 5.......................................................................................مبحث

اقامتگاه - سوم 5..........................................................................................مبحثتابعیت – چهارم 6..........................................................................................مبحث

فامیل - پنجم 6..............................................................................................مبحثازدواج - ششم 6...........................................................................................مبحث

ازدواج - آثار هفتم 8.......................................................................................مبحثعمومی - احكام اول 8......................................................................................فرع

مهر - دوم 9.....................................................................................................فرعمسكن - سوم 10.............................................................................................فرع

نفقه - چهارم 10...............................................................................................فرعازدواج - انحالل هشتم 11...............................................................................مبحث

عمومی - احكام اول 11....................................................................................فرعفسخ - دوم 11.................................................................................................فرع

طالق - سوم 12...............................................................................................فرعخلع - چهارم 13................................................................................................فرع

تفریق - پنجم 15..............................................................................................فرععیب - سبب به تفریق اول 15............................................................................جزءضرر - سبب به تفریق 15...........................................................................جزءدوم

انفاق - عـــدم سبـــب بـــه تفـــــریق ســـوم 16.............................................جـــزءغیاب - سبب به تفریق چهارم 16.......................................................................جزء

عدت – - اول فرع ازدواج انحالل آثـــــار نهم 16...............................................مبحثعدت - نفقه دوم 17..........................................................................................فرع

اوالد - حقوق دهم 18.....................................................................................مبحثنسب - اول 18.................................................................................................فرع

صحیح - نكاح در نسب ثبوت اول 18...................................................................جزءزوج - وفات یا تفریق از بعد نسب ثبوت دوم 18...................................................جزء

شبهه - به دخول و فاسد نكاح در نسب ثبوت سوم 18..........................................جزءنسب - به اقرار چهارم 18.................................................................................جزء

رضاع - دوم 19................................................................................................فرعحضانت - سوم 19............................................................................................فرع

انفاق – چهارم 21.............................................................................................فرعاوالد – نفقه اول 21..........................................................................................جزء

امـوال – Sادارۀ پنجم 21.....................................................................................فرعوالیت – اول 21................................................................................................جزءوصایت - دوم 23..............................................................................................جزء

وصی - تعیین 23...............................................................................................اولاختیاری - وصی 23............................................................................................دوم

قضائی - وصی 24...........................................................................................سوموصی - های مكلفیت 24.................................................................................چهارم


عناوین صفحـه

وصایت – ختم 25............................................................................................پنجمحجر - سوم 26................................................................................................جزء

مفقود - و غایب چهارم 26.................................................................................جزءقضائی - مساعدت پنجم 27...............................................................................جزء

نظارت - ششم 27...........................................................................................جزءمـــؤیدات - هفتم 27.........................................................................................جزء

دوم 28.......................................................................................................قسمتحكمی 28..................................................................................................اشخاص

عمومی - احكام اول 28.................................................................................مبحثوقف - دوم 28..............................................................................................مبحث

وقف - در استحقاق اول 29...............................................................................فرعوقف - تقسیم دوم 31.......................................................................................فرعوقف - Sادارۀ سوم 31........................................................................................فرع

وقف - انتهای چهارم 32....................................................................................فرعها - جمعیت سوم 32.....................................................................................مبحث

عمومی - احكام اول 32....................................................................................فرعمدیره - هیأت دوم 34.......................................................................................فرع

عمومی - مجمع سوم 35...................................................................................فرعجـمعیت - تصفیه و انــحالل چـهـارم 35............................................................فــرع

المنفعه – عام هـــای جمعــــیت چهــــارم 36...............................................مبحـــثخیریه - جمعیت پنجم 37................................................................................مبحث

فرهنگی - جمعیت ششم 37...........................................................................مبحثمؤسسات - هفتم 37.....................................................................................مبحثامـوال : سوم 38............................................................................................فصل

اول 40..........................................................................................................کتاب40...................................................................................................................حق

اول 40............................................................................................................بابعمومی 40....................................................................................................احکام

دوم حق باب 40............................................................................................منابعاول 40..........................................................................................................فصلعمومی 40....................................................................................................احکامدوم 41..........................................................................................................فصل

حقوقی 41...................................................................................................تصرفاول 41.......................................................................................................قسمت

41.................................................................................................................عقودعمومی - احكام اول 41.................................................................................مبحثعقد – ارکان دوم 41......................................................................................مبحث

رضاء – اول 41................................................................................................فرععقد – در نیابت دوم 43.....................................................................................فرع

عـقد – در رضــــا صــــحـــت ســــوم 43.....................................................فـــــرععقد – اهلیت اول 44........................................................................................جزء

عــــقد - در رضــــــا عیـــــــوب دوم 44......................................................جــــــزءاکراه - 44........................................................................................................اول

غلطی – 45......................................................................................................دوموغبن – فریب سوم 45.....................................................................................جزء

عقد – موضوع چهارم 46...................................................................................فرعسبب – پنجم 47...............................................................................................فرع

عقد – شرایط سوم 47..................................................................................مبحثعمومی – احکام اول 47...................................................................................فرعشرط – حکم دوم 48........................................................................................فرع

عمومی – احکام اول 48...................................................................................جزءباطل – عقد دوم 48.........................................................................................جزء

فاسد – عقد سوم 48........................................................................................جزءموقوف – عقد چهارم 49..................................................................................جزء

اندازد – می تأخیر به را عقد لزوم خیاراتیکه سوم 51...........................................فرع



شرط – خیار اول 51........................................................................................جزءتعیین – خیار دوم 51.........................................................................................جزء

عیب – خیار چهارم 53......................................................................................جزءعقد – آثار چهارم 53......................................................................................مبحث

عقد – طرفین مورد در عقد آثار اول 54..............................................................فرعثالث – شخص مورد در عقد آثار دوم 54.............................................................فرع

عقد – تفسیر سوم 55......................................................................................فرععقد – ضمان مورد در عقد آثار چهارم 56........................................................فـــرع

عـــقد – انحـــــالل مــــورد در آثــــار پــنجم 57..............................................فـــرع - فسخ اول 57..................................................................................................جزء

اقاله – دوم 57.................................................................................................جزءدوم 58.......................................................................................................قسمت

انفرادی S58.....................................................................................................ارادۀسوم 58........................................................................................................فصل

قانونی 58...................................................................................................حوادثاول مضر قسمت 58..................................................................................فعل

میشود – واقع مـال بر فـعلیکه اول 58.............................................................مبحثاتالف – اول 58................................................................................................فرعغصب – دوم 59...............................................................................................فرع

میشود – واقع نفـس بر فعلیکه دوم 59............................................................مبحثمشترک – احکام سوم 59..............................................................................مبحث

غیر – عمل از مســـوولیت چـهـارم 60........................................................مــــبحثواشیاء – حیوان از مسوولیت پنجـم 61...........................................................محبـث

دوم 61.......................................................................................................قسمتمفید 61..........................................................................................................فعل

حق – بدون پرداخت اول 61...........................................................................مبحثفضولی – عقد دوم 62...................................................................................مبحث

سوم 62..........................................................................................................باب62...........................................................................................................آثاروجیبه

اول 62..........................................................................................................فصلطبیعی 62.....................................................................................................وجیبهدوم 62..........................................................................................................فصلعینی 62.........................................................................................................تنفیذسوم 63........................................................................................................فصل

غرامت به تهدید طریق از 63............................................................................تنفیذچهارم 63.......................................................................................................فصل

خساره جبران طریق از 63...............................................................................تنفیذپنجم 64.........................................................................................................فصل

دائنین حقوق 64...........................................................................................تضمینعمومی – احکام اول 64...............................................................................قسمت

دوم 64.......................................................................................................قسمتتنفیذ 64.......................................................................................................وسایل

مستقیم – غیر دعوی اول 64..........................................................................مبحثتصرف – نـــفاذ عـــدم دعــــوی دوم 64.........................................................مبحث

سوم 65.....................................................................................................قسمتضمان 65....................................................................................................مسائل

نگهداشت – حق اول 65.................................................................................مبحثمفلس – مدیون حجر دوم 66.........................................................................مبحث

ششم 67.......................................................................................................فصلوجیبه طرفین 67.............................................................................................تعدد

اول 67.......................................................................................................قسمتمشترک وغیر مشترک 67..................................................................................دین

دوم 68......................................................................................تضامن قسمتعمومی – احکام اول 68................................................................................مبحث

دائـــنین – تـــــضامن دوم 68....................................................................مبـــــحث



مدیونین – تضامن سوم 68.............................................................................مبحثهفتم 70........................................................................................................فصلدین 70...........................................................................................................وفاء

اداء – طرق اول 70.....................................................................................قسمتدوم وفا - قسمت 70..............................................................................طرفینسوم دین - قسمت ادای 72.........................................................................موضوعچهارم عوض - قسمت به دین 73.....................................................................ادایپنجم نیابت - قسمت و 73.............................................................................تجدیدششم 74......................................................................................مجرائی - قسمتهفتم 74.....................................................................................................قسمت

ذمه 74...........................................................................................................اتحادچهارم 75.........................................................................................................باب

عقد 75......................................................................................................انقضایاول 75..........................................................................................................فصل75.................................................................................................................ابراء

دوم تنفیذ - فصل امکان 75...............................................................................عدمسوم زمان - فصل مرور به حق 76................................................................سقوط

پنجم 77...........................................................................................................بابحق 77..........................................................................................................اثباتاول عمومی - فصل 77.................................................................................قواعددوم 78..........................................................................................................فصل78................................................................................................................اسناد

اول رسمی - قسمت 78...................................................................................سنددوم عرفی - قسمت 78....................................................................................سند

سوم 79..............................................................................................اقرار - فصلچهارم 80.......................................................................................................فصل80.................................................................................................................قسم

اول قاطع - قسمت 80....................................................................................قسمدوم متمم - قسمت 80....................................................................................قسم

پنجم 81.........................................................................................................فصل81................................................................................................................شهودششم 81.......................................................................................................فصل81................................................................................................................قرائندوم 82..........................................................................................................کتابمعينه 82........................................................................................................عقوداول 82................................................................................................تمليک - باب

اول بيع - فصل 82............................................................................................عقداول بيع - قسمت 82.......................................................................................ارکان

مبيعه - اول 82..............................................................................................مبحثبايع - وجايب دوم 84......................................................................................مبحث

عمومی - احکام اول 84....................................................................................فرعاستحقاق – و تعرض ضمان دوم 85....................................................................فرعپوشيده – عيوب ضمان سوم 86........................................................................فرع

مشتری - وجايب سوم 87..............................................................................مبحثدوم 88.......................................................................................................قسمت

مختلفه 88.......................................................................................................بيوعسلم - اول 88...............................................................................................مبحثصرف - دوم 88.............................................................................................مبحث

وفا - بيع سوم 89..........................................................................................مبحثغير - ملک بيع چهارم 90.................................................................................مبحث

خودش - برای نائب بيع پنجم 90......................................................................مبحثفيه - متنازع حقوق بيع ششم 90.....................................................................مبحث

متروکه - بيع هفتم 91.....................................................................................مبحثموت - مرض حين در بيع هشتم 91..................................................................مبحث

مقايضه - نهم 91...........................................................................................مبحث



دوم 91..........................................................................................................فصل91...................................................................................................................هبه

اول هبه - قسمت 92......................................................................................ارکاندوم 92.......................................................................................................قسمت

هبه 92..........................................................................................................احکامواهب - وجايب اول 92...................................................................................مبحث

له - موهوب وجايب دوم 93............................................................................مبحثسوم 93.....................................................................................................قسمت

هبه از 93......................................................................................................رجوعسوم 94........................................................................................................فصل

94..............................................................................................................شرکتاول عمومی - قسمت 94................................................................................احکام

تعريفات - اول 94..........................................................................................مبحثشرکت - عمومی ارکان دوم 95......................................................................مبحث

شرکت - Sادارۀ سوم 96..................................................................................مبحثشرکت - آثار چهارم 96..................................................................................مبحث

شرکت - انحالل پنجم 97................................................................................مبحثشرکت - تقسيم و تصفيه ششم 97.................................................................مبحث

دوم 98.......................................................................................................قسمتمختلفه 98...............................................................................................شرکتهای

مضاربت - شرکت اول 98..............................................................................مبحثکار - در شرکت دوم 99.................................................................................مبحث

چهارم 100.....................................................................................................فصل100..............................................................................................................قرضپنجم 100.......................................................................................................فصل100...............................................................................................................صلح

اول عمومی - قسمت 100..............................................................................احکامدوم 101.....................................................................................................قسمت

صلح 101..........................................................................................................آثارسوم 102...................................................................................................قسمتصلح 102......................................................................................................بطالن

دوم انتفاع - باب 102......................................................................................عقوداول 102.............................................................................................اجاره - فصل

عمومی - احکام اول 102..............................................................................قسمتاجاره - ارکان اول 102...................................................................................مبحث

ميشود - داده اجاره به عينيکه دوم 103............................................................مبحثاجرت – سوم 103.........................................................................................مبحث

مدت – چهارم 104........................................................................................مبحثدوم اجاره - قسمت 104....................................................................................آثارسوم باطنی - قسمت Sاجارۀ و اجاره از 107.......................................................تنازلچهارم اجاره - قسمت 107................................................................................ختمپنجم اجاره - قسمت انواع 108.......................................................................بعضیاول زراعتی - مبحث زمين 108........................................................................اجاره

دهقانی – دوم 109........................................................................................مبحثباغبانی – سوم 111.......................................................................................مبحث

وقف - Sاجارۀ چهارم 112................................................................................مبحثدوم 112........................................................................................................فصل112.............................................................................................................عاريت

اول عمومی - قسمت 113..............................................................................احکامدوم دهنده - قسمت عاريت 113....................................................................وجايبسوم گيرنده - قسمت عاريت 113...............................................................التزاماتچهارم عاريت - قسمت 114...........................................................................انتهای

سوم کار - باب 114........................................................................................عقوداول 114........................................................................................................فصل

عامه مرافق تعهدات و استصناع 114.............................................................مقاوله،



اول 115........................................................................................مقاوله - قسمتعمومی - احکام اول 115...............................................................................مبحث

کننده – مقاوله وجايب دوم 115......................................................................مبحثکار - صاحب وجائب سوم 116........................................................................مبحث

ثانی - متعهد چهارم 116.................................................................................مبحث - انجام پنجم 116................................................................................قرارداد مبحث

دوم شی - - قسمت ساختن فرمايش 117....................................................استصناعسوم عامه - قسمت مرافق 118...................................................................تعهدات

دوم 119........................................................................................................فصلکار 119...........................................................................................................عقد

اول عمومی - قسمت 119..............................................................................احکامدوم عقد - قسمت 119...................................................................................ارکانسوم عقد - قسمت 119.................................................................................احکام

اجير - وجايب اول 119...................................................................................مبحثوجايب – دوم کار مبحث 120.........................................................................صاحب

کار – عقد انتهای سوم 120............................................................................مبحثسوم 121......................................................................................................فصل121.............................................................................................................وکالت

اول عمومی - قسمت 121..............................................................................احکامدوم وکالت - قسمت 122...............................................................................احکامسوم خريد - قسمت برای 123.......................................................................وکالتچهارم فروش - قسمت به 124.......................................................................وکالتپنجم دعوی - قسمت به 124............................................................................وکيلششم وکالت - قسمت 125............................................................................انتهای

چهارم 125.....................................................................................................فصل125............................................................................................................وديعت

اول عمومی - قسمت 125..............................................................................احکامدوم . - قسمت ميشود گذاشته وديعت وی نزد شخصيکه 125..........................التزاماتسوم گذار - قسمت وديعت 126.....................................................................وجايبچهارم وديعت - قسمت 127.............................................................................انواع

پنجم 127.........................................................................................نگهبانی - فصلچهارم 128.......................................................................................................باب

احتمالی 128..................................................................................................عقوداول بازی - فصل 128.......................................................................................قماردوم بيمه - فصل 128........................................................................................عقد

اول عمومی - قسمت 128..............................................................................احکامبيمه - انواع دوم 128....................................................................................قسمت

حيات - بيمه اول 128.....................................................................................مبحثضد - Sبيمۀ دوم 129..............................................................................حريق مبحث

پنجم 130.........................................................................................................بابتوثيق 130......................................................................................................عقوداول 130............................................................................................کفالت - فصل

اول کفالت - قسمت 130................................................................................ارکاندوم نفس - قسمت 131................................................................................کفالتسوم کفالت - قسمت 131.................................................................................آثار

کفيل - و داين بين در کفالت آثار اول 131........................................................مبحثوکفيل – مديون بين کفالت آثار دوم 133..........................................................مبحث

دوم 133........................................................................................................فصل133..............................................................................................................حواله

اول دين - قسمت 133....................................................................................حوالهعمومی - احکام اول 133...............................................................................مبحث

صحت – شروط دوم 134......................................................................حواله مبحث. است - جايز آن به حواله ديونيکه سوم 134.....................................................مبحث

حواله - احکام چهارم 134...............................................................................مبحثشده - داده حواله شخص الذمه برائت پنجم 136..............................................مبحث



دوم حق - قسمت 136....................................................................................حوالهسوم حيازی - فصل 137...................................................................................رهن

اول ( - قسمت تأمينی ) حيازی رهن 137............................................................ارکاناول دهنده - فرع رهن 137...........................................................................وجايبدوم رهن - فرع داين 138....................................................................گيرنده وجايب

ثالث - شخص نسبت به حيازی رهن آثار دوم 139.............................................مبحثدوم حيازی - قسمت رهن 140......................................................................انقضایسوم حيازی - قسمت رهن انواع از 140...........................................................بعضی

عقار - رهن اول 140......................................................................................مبحثمنقول - رهن دوم 140...................................................................................مبحث

دين - رهن سوم 141.....................................................................................مبحثعاريت - رهن چهارم 142...............................................................................مبحث

چهارم 142.....................................................................................................فصلرسمی 142.....................................................................................................رهن

اول رسمی - قسمت رهن 142........................................................................انشاءدوم رسمی - قسمت رهن 143...........................................................................آثار

متعاقدين - بين رسمی رهن آثار اول 143.........................................................مبحثاول دهنده - فرع رهن نسبت به رسمی رهن 143.................................................آثاردوم گيرنده - فرع رهن داين نسبت به رهن 144...................................................آثارسوم ثالث - فرع شخص نسبت به رهن 144.........................................................آثارچهارم ( - فرع تعقيب ) تتبع حق و تقدم 145..........................................................حق

سوم رسمی - قسمت رهن 147...................................................................انقضایسوم 148.......................................................................................................كتاب

عینی 148.....................................................................................................حقوقاول 148..........................................................................................................باب

اصلی عینی 148............................................................................................حقوقاول ملكیت - فصل 148..................................................................................حقوق

اول ملكیت - قسمت حمایت و ساحه 148......................................................تعریف،دوم ملكیت - قسمت 148.................................................................................قیودسوم مشاع - قسمت 150.............................................................................ملكیتچهارم تقسیم - قسمت اثر به مشاع 151............................................................رفعپنجم منافع - قسمت 153..............................................................................تقسیمششم منازل - قسمت طبقات ملكیت و اجباری 153.........................................مشاع

اجباری - مشاع اول 153................................................................................مبحثمنازل - طبقات ملكیت دوم 153.....................................................................مبحث

دوم 154........................................................................................................فصلملكیت كسب 154........................................................................................اسباب

اول 154.......................................................................................تصاحب - قسمتدوم وفات - قسمت سبب به ملكیت 154.........................................................انتقال

میراث - اول 154..........................................................................................مبحثعمومی - احكام اول 154..................................................................................فرع

آن - توزیع و متروكه دوم 155............................................................................فرعمیراث - موانع سوم 155...................................................................................فرع

میراث - اسباب چهارم 155...............................................................................فرعفرض - بطریق میراث اول 155.........................................................................جزء

عصوبت - طریقه به میراث دوم 156..................................................................جزءحجب - سوم 157.............................................................................................جزء

رد - چهارم 158................................................................................................جزءاالرحام - ذوی ارث پنجم 158.............................................................................جزء

نسب – به مقرله ششم 160.............................................................................جزءمتفرق - احكام هفتم 160..................................................................................جزء

حمل - 160.......................................................................................................اولمفقود - 160....................................................................................................دوم

خنثی - 160....................................................................................................سوملعان - ولد و زنا ولد 160................................................................................چهارم



انهدام – و حریق غرق، حوادث 160...................................................................پنجمتخارج - 161..................................................................................................ششم

متروكه - تصفیه پنجم 161.................................................................................فرعتركه - تجرید ششم 161....................................................................................فرع

متروكه – دیون تسویه هفتم 162........................................................................فرعآن - تقسیم و متروكه اموال تسلیم هشتم 163....................................................فرع

وصیت - دوم 164..........................................................................................مبحثعمومی - احكام اول 164..................................................................................فرع

وصیت – از رجوع دوم 165................................................................................فرعوصیت – رد یا قبول سوم 165...........................................................................فرع

وصیت - آثار چهارم 166....................................................................................فرعشده - وصیت بوی شخصیكه اول 166................................................................جزء

) به – ) موصی شده وصیت شی دوم 166............................................................جزءمنافع - به وصیت سوم 168...............................................................................جزء

معاش - به وصیت چهارم 169............................................................................جزءواجبه - وصیت پنجم 171...................................................................................فرع

وصایا - تزاحم ششم 171..................................................................................فرعمتفرق - احكام هفتم 172..................................................................................فرع

التصاق - سوم 172........................................................................................مبحثعقار – غیر بر التصاق اول 172..........................................................................فرع

منقول - بر اتصال التصاق، دوم 173...................................................................فرععقد - چهارم 173..........................................................................................مبحث

شفع - پنجم 173............................................................................................مبحثعمومی - احكام اول 173..................................................................................فرعشفع - ثبوت دوم 174.......................................................................................فرع

شفع - طلب سوم 174......................................................................................فرعشفع - احكام چهارم 175.................................................................................فرعه

شفع - سقوط پنجم 176....................................................................................فرعحیازت - ششم 177.......................................................................................مبحث

حیازت - زوال و انتقال كسب اول 177...............................................................فرعحیازت - حمایت دوم 177..................................................................................فرع

حیازت - آثار سوم 178......................................................................................فرعحیازت - اساس به منقول اشیاء تملك چهارم 179................................................فرع

حیازت – به ثمر تملك پنجم 179.........................................................................فرعمصارف – استرداد ششم 179...........................................................................فرع

حیازت - تحت شی رفتن بین از مسئولیت هفتم 180............................................فرعسوم 180......................................................................................................فصل

ملكیت حق از متفرع 180...............................................................................حقوقاول انتفاع - قسمت 180....................................................................................حق

عمومی - احكام اول 180...............................................................................مبحثانتفاع – حق انتهای دوم 181...........................................................................مبحث

دوم سكونت - قسمت و استعمال 181................................................................حقسوم حكر - قسمت 182....................................................................................حقچهارم مجرد - قسمت 183.............................................................................حقوق

ارتفاق - حق اول 183....................................................................................مبحثحقابه - دوم 183...........................................................................................مبحث

مسیل - و مجرا مرور حق سوم 184................................................................مبحثارتفاق – احكام چهارم 184............................................................................مبحث

ارتفاق – انتهای پنجم 185..............................................................................مبحثدوم 185..........................................................................................................باب

تبعی عینی 185.............................................................................................حقوقاول 185........................................................................................................فصل

مال حبس 185.................................................................................................حقدوم 186........................................................................................................فصل

اختصاصی 186.................................................................................................حق



اول اختصاصی - قسمت حق 186....................................................................انشاءدوم اختصاص - قسمت انقضای و تنقیص 186......................................................آثار

سوم 186......................................................................................................فصلتقدم 186.....................................................................................................حقوق

اول عمومی - قسمت 186..............................................................................احكامدوم تقدم - قسمت حقوق 187.........................................................................انواعسوم شود - قسمت می وارد عقار بر كه تقدمی 189........................................حقوق190...........................................................................................................تعدیالت

مدنی قانون یک نمبر 190.............................................................................ضمیمهافغانستان دموكراتیك جمهوری انقالبی شورای رئيسه هيأت كابل فرمان 190........شهرافغانستان دموكراتيك جمهوری انقالبی شورای رئيسه هيأت كابل فرمان 191........شهر

Documents

قانون مدنی افغانستان