١

چگونه مقاله علمی بنویسیم

بابک نامی: نویسنده

مقاله چیست؟- 1

مقاله هاي خبري، : اغلب ما اگر کمی اهل مطالعه باشیم به طور روزانه با مقاله هاي مختلفی مواجه می شویم

30تا 1اري کوتاه از مقاله به نوشت ،عموماً. در هر روزنامه یا سایتی منتشر می گردند... سیاسی، ادبی، اجتماعی و

صفحه اطالق می شود که نویسنده در آن به موضوعات مختلف می پردازد و تفکرات و تجربه هاي خود را به

از یک روزنامه یا ،مقاله، نوشتاري توضیحی است که قسمتی مستقل: در تعریف مقاله گفته اند . بحث می گذارد

را نمی توان مقاله به حساب آورد،هر نوشته اي اما.ث میکندکه درباره موضوع خاصی بح مجله به شمار می رود

چون که هدف از نگارش مقاله باال بردن سطح شعور و آگاهی مردم و ترویج فضایل اخالقی و حقایق علمی در

در اینجا براي آشنایی بیشتر . آراسته باشد ها که نویسنده خود به این فضایل و دانش ایجاب میکندو . بین آنهاست

:بهتر است به خالصه اي از سیر تاریخی مقاله نویسی بپردازیم

در ،گذشتهو چاپی موجود می توان دریافت که دست نوشته هاي کتب خطی با نگاهی کوتاه به اسناد قدیمی

ادبیات، ،فلسفه هرکدام بیانگر بحثی در علومی نظیر هستند که جزء اولین مقاالت ،حوزه هاي مختلف علوم

در بیشتر که نجوم می باشند، اما مقاله نویسی به شکل امروزي در قرن هیجدهم میالدي رونق گرفت ریاضیات و

تا اینکه از قرن بیستم میالدي ،یافتندمی تاریخ، فلسفه، زیباشناسی و نقدهاي ادبی نگارش از قبیلموضوعاتی

بدین مداوم مورد توجه قرار گرفت ودر دانشگاه ها به طور ،مقاله هاي نظري و نقدي و البته پژوهشیانتشار

.به رشته تحریر درآمددر حوزه هاي مختلف علوم مقاالت علمی بسیاري ترتیب

روزنامه نگاري آغاز شد، مقاله نویسی امروزي به زبان فارسی در ایران از عصر مشروطه با ظهور مطبوعات و

تعریفی که در آن زمان از مقاله می کردند را بیان کرده عالمه دهخدا که خود از روزنامه نگاران دوران مشروطه بود

نوشته اي کوتاه که براي «: مقاله نوشته است توضیحی براي اصطالح در لغت نامه و به خط خود در است، وي

مانند ،می نامیدندمقاله نیز در ایران کتاب هایی که در آن گفتار بزرگان جمع آوري شده بودند را. »روزنامه نویسند

» رساله«اما به نوشته هاي کوتاهی که جنبه علمی داشت ، ... و )فیه مافیه(ا االت موالنمقاالت شمس تبریزي، مق:

مقاله را معادل امروزه واژة . رسائل اخوان الصفا، رسائل مخارج حروف یا رساله آداب سماع: می گفتند؛ مثل

.به کار می برند "Research Paper"نیزو "Article"و "Essay" اصطالح فرهنگی

در سرتاسر جهان توسط اساتید، دانش پژوهان و دانشجویان رشته هاي ... اکنون مقاالت علمی و پژوهشی و

و نشر تفکرات به گونه اي وسعت یافته است که به روشی بی بدیل در اشاعه علوم ومختلف نگارش می یابد

طوري که ؛در میان نخبگان اهمیت و ارزش قابل توجهی گرفته استبه همین علت ؛پژوهشگران تبدیل شده است

و ،اکنون میزان دانش و درجه علمی افراد را بر اساس نوع و تعداد مقاله هاي ارائه شده از آنها ارزیابی می کنند

رائه حتی یکی از معیارهاي گزینش دانشجویان در مقاطع باالتر و یا اعطاي بورسیه و مدرك تحصیلی منوط به ا

.مقاله اي کارآمد و وزین از سوي دانشجویان است

٢

چگونه نوشتن مقاله را آغاز کنیم؟- 2

قبل از هرچیز نویسنده مجبور است چهار امااین سؤالی است که معموالً اغلب دانشجویان با آن مواجه هستند،

براي که می نویسم؟ و آیا علم چه می نویسم؟ چرا می نویسم؟ : و بدانها جواب دهد بپرسدپرسش را از خود

دارم؟ شکافی براي نوشتن

بعد از آن باید موضوعی را بر اساس تخصص و عالقۀ خود انتخاب کند که براي همه جذاب و تازگی داشته

متأسفانه بیشتر افراد نمی توانند موضوع . و از همه مهم تر اینکه نویسنده خود بتواند از پس نوشتن آن برآید ،باشد

ه خود را بیابند و فکر می کنند که به همه موضوعات به نحوي قبالً پرداخته شده و چیزي براي آنها باقی دلخوا

و که مسائل بیشماري در اطراف ما هستند که بایستی بدان ها توجه شود امر اینستواقعیت ،ولی. نمانده است

.زده خواهد کرد موضوعاتی انتظار ما را می کشند که پرداختن به آنها دیگران را ذوق

اول میزان عالقه مندي به موضوع است زیرا باید در : موضوع تحقیق اهمیت دارد اما آنچه در بحث انتخاب

همان طوري که ؛بحث آشنائی به موضوع است: ؛ دوم حین تحقیق و تدوین مقاله از کار خود احساس لذت کنید

بی شک یک تاریخدان نمی تواند از . در تخصص نویسنده باشدباید در زمینه اي مقاله نوشت که ،قبالً گفته شد

باید منابع مستند و ؛نکتۀ سوم میزان دسترسی به منابع الزم است. عهدة نوشتن مقاله اي در حیطه پزشکی برآید

مرجع مثل واژه نامه هاي تخصصی، فهرست ها، اطلس ها و کتاب هاي مورد نیاز خود را شناسائی کرده و

،براي انتخاب آسان موضوع روشی جالب وجود دارد. وط به موضوع را بتوانید استخراج کنیداطالعات مرب

.به جدول زیر توجه کنید. علوم را از کل به جزء محدودتر کنید تا به مورد مناسب برسیدموضوعات

موضوع خاص مقاله - 4 موضوع جزئی - 3 موضوع کلی - 2 قلمروعلمی - 1

ن معدهسرطا هاي وخیمبیماري پزشکی

اثر باکتري ها در بروز سرطان

معده

قالب شعر نیمائی قالب هاي ادبی ادبیات

نقش یوشیج در پیدایش قالب

نیمائی

معماري میدان عالی قاپو صفویهدورةمعماري معماري در ایران معماري

می تواند 2ه شمار. عنوان رشته علمی است 1از سمت راست به چپ موضوع محدودتر شده است؛ شماره

.مقاله یک موضوع 4موضوع یک پایان نامه تحصیلی و شمارة 3شماره . موضوع یک کتاب قرار گیرد

شما نیز می توانید موضوعات و سرفصل هاي مربوط به رشته و تخصص خود را اینگونه مرتب و محدود کنید

یمهم در ارایه مقاله خوب، انتخاب موضوعاین را بدانید که یکی از گام هاي . دست یابید خوبیک ایدهتا به

.است درست و تازه

:انواع مقاله - 3

به طور کلی مقاله ها یا غیررسمی 1

اند و یا رسمی 2

و موضوعی مقاالت غیررسمی لحنی روزمره و خودمانی .

کلی دارند، به این نوع مقاله ها، مقاله هاي روزنامه اي 3

رباره لزوم حفظ محیط مثال نوشته اي د نیز می گویند،

ولی مقاله هاي رسمی نوشته هایی جدي و اصول مند هستند که دربارة . زیست، یک مقاله غیر رسمی است

٣

مقاله . می گردندموضوعی تخصصی و علمی بحث می کنند این نوع مقاله ها جزو مقاالت دانشگاهی محسوب

:از ندسه نوع نوشته می شوند که عبارتهاي دانشگاهی معموالً شامل

:مقاله به صورت گزارش پژوهش تجربی الف ـ

تازگی این نوع مقاله ها حاوي گزارش مکتوبی از روند پژوهش، ابتکار و یا دستاورد علمی است که اغلب

این . هستند،به همین دالیل که گامی در جهت پیشبرد علم و دانش برخوردارنداهمیت زیادي از و یا دارند

علمی مقاالت در مجالت4

در مقاطع نویسندگان دانشجو براي چند واحد نمره معتبر چاپ می شوند و معموالً

مقاالت قائل می نوع و امتیاز ویژه اي براي صاحبان طرح هاي پژوهشی و این می آورد،باال مثل دکترا به ارمغان

:هاي زیر تدوین می شوند در بخش گزارش پژوهش . شوند که در اعتبار و ارتقاي درجۀ علمی آنان مؤثر است

طرح مسئله تحقیق و بیان یک فرضیه: مقدمه -

توضیح و بیان روشی که در طی انجام پژوهش یا آزمایش به کار گرفته شده :روش -

نتیجه گیري و گزارش مشاهدات به دست آمده از پژوهش :نتایج -

.تفسیر نتایج به دست آمده و ارائۀ یک نظریۀ جدید :بحث -

مروري مقالهب ـ 5

:

. نویسنده این نوع مقاله ها، یافته ها و مطالب انتشار یافته قبلی را جمع کرده و به نقد و بررسی آنها می پردازد

منظور نویسنده موضوع خاصی را مدنظر قرار می دهد و با استناد به نوشته هاي پیشین به ارزیابی روند این براي

ردبیران نشریات موضوعی را انتخاب می کنند و به یک فرد صاحب نظر و پژوهش در آن مشغول می شود؛ غالباً س

.بخش هاي این نوع مقاله شبیه به مقاله پژوهشی است. تا تحلیل خود را ارائه دهند متخصص در آن می سپارند

مقالۀ نظريج ـ 6

:

رد توجه قرار داده و پس از در مقالۀ نظري نویسنده یا محقق نظریه ها و نتایج پژوهش پیشین دیگران را مو

گاه ممکن است تحلیل او نظریه هاي قبلی را رد . تحلیل خود را در مورد آنها اعالم می دارد تجزیه و تحقیقاتی،

کند و یا بر آن صحه گذاشته و در صدد تأئید و ترویج آن برآید؛ بارزترین سؤالی که محقق در مقاله نظري از خود

با واقعیت متناقض است، یا خیر؟ و آیا نظر بهتري می شود ارائه داد و ... یا تفکر آیا نظریه: دارد اینست که

چگونه؟

گزارش پژوهش تجربی، مقاله مروري و مقاله نظري را مقاالت پژوهشی می نامند و همان گونه که اشاره شد

و جزء ،فکري نو گرددچون که در حوزة علمی خود می توانند منجر به نتایجی جدید و پدید آمدن دانش و ت

جزء مقاالت دانشگاهی ،رفرنس ها قرار گیرد7

نوع دیگري از مقاله ها، مقاله هاي تألیفی می . به حساب می آیند

باشند که صرفاً از نوشته هاي قبلی و مطالب رفرنس ها جمع آوري می شوند و فاقد هرگونه یافته علمی

.نگارش در می آیند به زش در مقاطع پایهنوع مقاله ها معموالً براي آمواین ارزشمندند

:ساختمان مقاله پژوهشی - 4

٤

هر مقاله اي باید داراي قسمت هایی باشد که مطالب آن به صورت منظم و جامع تدوین شده و با شیواترین

همچنین با توجه به جایگاه و اهمیت آن شایسته است مقاالت در بخش . شکل ممکن به استحضار مخاطب برسد

باید براي همین هر مقاله . ا و قالب هاي واحدي ارائه گردند تا بتوانند شکل استاندراد بودن خود را حفظ کننده

:است تا انتهاي آن به شرح زیرترتیب از ابتدابخش هاي یک مقاله به باشد داراي اجزائی

برگه رویه -1- 48

عنوان -2- 49

چکیده -3- 410

کلیدواژه -4- 411

مقدمه -5- 412

بحث اصلی -6- 413

نتیجه گیري -7- 414

پی نوشت و منابع -8- 415.

.می پردازیم اشاره شدهاکنون به بررسی هرکدام از قسمت هاي

:برگۀ رویه -1- 4

برگه رویه مقاله معادل جلد در کتاب است که فقط حاوي اطالعات شناسنامه اي تحقیق می باشد، این

:اطالعات عبارتند از

لی یا علمی نویسنده، زمان نگارش، نشانی کامل مؤسسه متبوع نویسندگان، عنوان شغ/ یق، نام نویسنده عنوان تحق

نگارنده مقاله باید مشخصات خود را دقیق و به دور . و ایمیل نویسنده ، دورنگاریا محل کار نویسنده، شماره تلفن

و درجات ...) دکتر، حاجی و (ر، عناوین از اضافه نویسی در صفحۀ رویه درج کند و از نوشتن نام هاي مستعا

برخی از مجله ها امضاي نویسندگان مقاله را براي تأئید الزامی می دانند . پرهیز نماید...) و PH.D ،EdD(علمی

اما مواردي که ذکر آن بیشتر ضرورت دارد، نام . نویسنده با وي ارتباط برقرار می کنندE-mailو یا تنها به وسیله

طبق شیوه نامه انجمن روانشناسی امریکا، نام نویسندگان .نام سازمان متبوع و آدرس آن مؤسسه استنویسنده و

:انگلیسی به صورت

George A. Smith است ولی در زبان فارسی نام، نام خانوادگی و پسوند به طور کامل نوشته می شود.

تحت حمایت آن هستندیا علمی بدان وابسته اند از نظر محققاناست که يهمان نهاد ،منظور از سازمان متبوع

مانند اسامی دانشگاه مربوطه، پژوهشکدة رویان، انستیتو. به انجام رسانده اند آن موسسهو پژوهش خود را در

محل کامل آدرس ،نیستاگر محقق وابسته به هیچ نهادي . ... مرکز تحقیقات کشاورزي مغان وپاستور ایران،

. د قید کنداقامت خود را بای

:عنوان -2- 4

عنوان باید طوري انتخاب شود که با محتواي مقاله تناسب داشته باشد و توجه . عنوان بیانگر هویت مقاله است

چون که مخاطبان، مقاالت را بر اساس عنوان ؛خواننده را برانگیزد و او را براي مطالعه روند تحقیق ترغیب کند

اصلی ترین واژه هاي کلیدي تحقیق در عنوان موجود باشد و فهرست نویسان و بایستی. آنها انتخاب می کنند

یک عنوان مناسب باید فشرده و عاري از کلمات . کتابداران بتوانند مقاله را بر اساس آن به آسانی رده بندي کنند

انه نمی تواند عنوان یک مصرع شعر عاشقبالطبع . کلیشه اي بوده و با نوع مطالب داخل مقاله همخوانی داشته باشد

٥

یک عنوان مناسب ،، طول عنوان نباید بیش از اندازه بلند باشدگرددمناسبی براي یک مقاله زیست شناسی تلقی

.کلمه تشکیل شده است 14کمتر از

:چکیده -3- 4

چکیده خالصه اي دقیق و منسجم از کل . می باشد چکیده آن می توان گفت که مهمترین قسمت یک مقاله

و با قلم متفاوت از متن اصلی نوشته می ،مقاله است که در نهایت ایجاز و صراحت در قالب یک صفحه جداگانه

مقاله اي که از چکیدة روان و خوبی برخوردار . ز پایان یافتن مقاله می نویسندچکیده را بعد ابدیهی است که . شود

خواندن چکیده می رود و سپس تصمیم می گیرد که سراغبه مقالۀ موفقی خواهد بود، چرا که خواننده ابتدا ،باشد

.کل مقاله را بخواند یا نه

960چکیده مقاله هایی که براي چاپ در نشریه انجمن روانشناسی امریکا ارسال می شود باید حداکثر داراي

را کامل کلمه250چکیده هاي تا Med Lindکلمه باشد، همچنین پایگاه اطالع رسانی 120حرف یا حدود

الزم به ذکر است چکیده از آنجا که جزو مقاله به . نمایش می دهد و بیشتر از آن را به طور خودکار حذف می کند

.شماره صفحه ندارد و بعد از صفحه عنوان قرار می گیردحساب نمی آید

:کلیدواژه -4- 4

ا در انتهاي چکیده می نویسند و براي کلمه می باشند ر20تا 5واژه هاي پرکاربرد و اصلی تحقیق که شامل

.سهولت در فهرست نویسی ها و در امر جستجو توسط خوانندگان اهمیت دارد

:مقدمه -5- 4

مقدمه زمانی نوشته می شود که بحث اصلی و نتیجه گیري . مقدمه یا معرفی تحقیق را نباید با چکیده اشتباه کرد

نویسنده در مقدمه هدف خود از نوشتن . ز شروع بحث اصلی قرار می گیرداز مقاله به انجام رسیده باشد ولی قبل ا

تا با داشتن پیش مقاله را اعالم می دارد و نکاتی در مورد اهمیت موضوع تحقیق را به خوانندگان گوشزد می کند

از لحن مقدمه اغلب خودمانی، راحت و جذاب است همچنین در مقدمه نویسنده . فرضی وارد بحث مقاله شوند

. همکاران و اساتید راهنماي خود قدردانی به عمل می آورد

:بحث و روش تحقیق -6- 4

در این قسمت است که محقق به شرح روند پژوهش . بعد از مقدمه نوبت به نوشتن بحث اصلی مقاله می رسد

ه براي تدوین این دبارزترین وظیفه نویسن. و تحقیق خود می پردازد و توضیح جامعی از کار خود ارائه می کند

نون نگارش فتحقیق می باشد به عالوه تسلط در اي حق مطلب و گزارش نویسی جامع از پروسه بخش تسلط بر اد

طبق شیوه نامه مجله هاي مورد نظر ... اعم از تنظیم پاراگراف ها، درج صحیح ارجاعات، نشانه گذاري ها و

.ضرورتی خاص دارد

:فنون نگارش- 6-1- 4

گویا و در حد امکان , بهتر است تالش شود از جمالت رسا. و رسایی نوشتار در گرو ساده نویسی استشیوایی

جداسازي اجزاي مختلف متن یک بخش با استفاده از پاراگراف بندي نیز کمک زیادي به . کوتاه استفاده شود

توانند خسته کننده طوالنی می هاي طوالنی نیز مانند جمالت) پاراگراف(بند . روانی و سادگی فهم مطلب می کند

. سطر از یک ستون را به خود اختصاص دهد 15تا 10یک بند نمی تواند بیش از . بوده، خواننده را سردرگم کنند

ومانند آن ها که تکلف آور، یا غلط مصطلح » بوده باشد«، »گردید«، »باشد می«تاجاي ممکن از بکارگیري کلمات

توانند اغلبِ مفاهیم را براحتی می» شد«و » است«کلمات روان وساده مانند . شودویا غیرشیوا هستند، اجتناب

٦

استفاده از کلمات دشوار و غیر معمول چنانچه دلیل توجیهی روشنی وجود نداشته باشد، موجب . منتقل کنند

. پیچیده شدن و ایجاد اشکال در فهم خواننده خواهد بود

رسی از معادل فارسی استفاده شود، بویژه در مواردي که معادل فارسی درحد امکان سعی شود براي کلمات غیرفا

. استفاده کنیم» ساز و کار«بهتر است از کلمه زیباي » مکانیسم«به جاي کلمه براي مثال . مصطلح و مفهوم است

.باشد» براي«تواند جایگزین خوبی براي کلمه روانی مثل است، نمی» سمت«که معناي آن » جهت«همینطور، کلمۀ

» پروسس«زیباتر از » پردازش«بدون تردید کلمه . براي لغات فنی نیز تا آنجا که ممکن است همین الگو پیاده شود

در این گونه موارد چنانچه احتمال عدم آشنایی . است» میکروپروسسور«تر از مناسب» ریزپردازنده«و معادل فارسی

.ح غیرفارسی معمول تر استخواننده با معادل فارسی وجود داشته یا اصطال

اگر ناچار باید کلمات انگلیسی در البالي جمالت گنجانده شوند، فاصله کافی بین آنها و کلمات فارسی درنظر

استفاده شود، الزم است در اولین استفاده ) Abbreviation(چنانچه در مقاله از مختصر نویسی . گرفته شود

چنانچه مختصرنویسی در چکیده آورده می شود، . ورده شودنویسی بصورت آخرنویس آ تفصیل آن خالصه

.استفاده نشوددر هیچ مورد از زیرنویس. تعریف آن باید درهمان چکیده و بدون فاصله ذکر شود

يگذارنشانه

عالمت گذاري خوب در نگارش یک مهارت است که هم اصول مندي نویسنده را به رخ می کشاند و هم ظاهر

قواعد نشانه گذاري در اکثر کتاب هاي آئین نگارش وجود دارد و می توان به آنها . می بخشد زیبایی به متن

:بیشتر کاربرد دارند اشاره می کنیمدر اینجا به چند قواعدي که در مقاله نویسی . مراجعه کرد

مات داخل خود باید به کل» Quotations«ها و گیومه} Accolades{، ابروها ]Brackets[هاللین و قالب ها

.متصل بوده و از کلمات قبل و بعد از بیرون آن به اندازه یک حرف فاصله داشته باشند

همواره از کلمات قبل و بعد خود یک حرف فاصله داشته باشند، مگر آنکه قبل یا بعد آن ) Hyphen(خطوط تیره

.ها عدد باشد که باید به آن بچسبند

خود بچسبند و ازو ویرگول نقطه باید به کلمه قبل ) کاما(دونقطه، ویرگول دقت شود که تمام نقاط اخر جمالت،

ی که نیاز به مکث ویرگول می تواند اجزاي یک جمله را درجای. از کلمه بعدي فقط یک حرف فاصله بگیرند

.رود هست، ازهم جداکند؛ حال آنکه ویرگول نقطه براي جداسازي دوجمله که با هم ارتباط معنایی دارند، بکار می

در جایی که نیاز به یک حرف فاصلۀ خالی بین کلمات وجود ندارد، ازآن استفاده نشود؛ مگر آنکه کلمات درهم

؛ مانند وقتی که دوحرف یکسان از انتهاي یک کلمه و ابتداي کلمه روند و خوانایی جمله یا عبارت کاهش یابد

.»با استفاده«: گیرند، مثل بعدي به دنبال هم قرار می

، »ة«یا حرف » هاي غیر ملفوظ«بعداز » ي«براي افزایش خواناییِ متن، درصورت لزوم، ازعالمت کسره وحرف

.بویژه وقتی تتابع اضافات ضروري است، استفاده شود

شکال، جداول و عبارات ریاضیا-1

ولی مناسب بودن وضعیت شکل ها، جدول ها و روابط ریاضی در قابل درك بودن مقاله نقش اساسی دارد

نبایستی از این عناصر بیش از حد استفاده شود، زیرا ارجاع مکرر خوانده به اشکال و جداول میتواند رشته کالم را

اکید آن است که براي تولید تمام این سه عنوان از قابلیت هاي موجود در توصیۀ . از دست خواننده خارج کند

٧

این نرم افزار تمامی ابزارهاي نگارش هر متنی را در اختیار شما قرار استفاده شود؛ چراکه Wordخود نرم افزار

.می دهد

است که از آن تعریف شده Textبراي این منظور، شیوة . جداول و اشکال باید در وسط ستون تنظیم شوند

. توان براي متون داخل نمودارها و شکل ها نیز استفاده کرد می

توان آن را در دو ستون قرار داد، مشروط بر آنکه در یکی از چنانچه شکل یاجدولی در یک ستون جا نگیرد، می

:سه موقعیت زیر صفحه بندي شود

،ابتداي یک صفحه

،انتهاي یک صفحه

ش از مراجعانتهاي مقاله و درست پی.

توانید از سطرهاي اضافه که قبل یا بعد از اشکال، جداول یا مراجع درج می براي اجراي صفحه بندي مطلوب می

.کنید، بهره ببرید

در طراحی جداول دقت شود که کمترین خطوط مورد نیاز بکار رود واز درج خطوط اضافی وبویژه پررنگ

اغلب جداول نیازي به درج خطوط در . کشی دوخط بهره گرفت توان از خط درصورت لزوم می. اجتناب شود

. دوسوي خود یا بین سطور مشابه ندارند

موجود نباشد، ) یا گراف(ي شکل از نرم افزار اصلی تولید کننده Copy | Pastدر مورد اشکال، چنانچه امکان

ت شکل موردنظر از پیش بصورت یک فایل براي این منظور الزم اس. استفاده شود Insert | Pictureاز ابزار

Editآورده شده و با استفاده از ابزار Wordسعی شود شکل از نرم افزار مستقیماً به محیط . ذخیره شده باشد

Picture دقت شود که ویژگی . بازبینی و ویرایش شودLayout درشکل بصورتIn line with text و دریک

درهر حال، اشکال باید به صورتی واضح و با . حه بندي مشکلی بوجود نیایدسطر مستقل درج شده باشد تا درصف

هرگز از اسکن کردن . توضیحات کافی در مقاله درج شوند و با سطرهاي قبل و بعد فاصله کافی داشته باشند

سعی شود براي وضوح هرچه بیشتر شکل ها، با بزرگ کردن شکل از تمام عرض .شکل چاپ شده استفاده نشود

.ون استفاده شودست

. شود عدم رعایت قواعدبرچسب گذاري و واحدنویسیِ محورها در نمودارها اغلب موجب کاهش رسایی مقاله می

براي کلیه محورها بجاي استفاده از حروف و نمادها از کلمات استفاده شده و واحد هریک داخل هاللین یا قالب

.tبجاي فقط Time [sec]: مانند. قرار داده شود

. دهد اي از چگونگی تنظیمات و توضیحات الزم براي یک شکل را نمایش می نمونه) 1شکل

٨

]2[کرنش سنگ - منحنی کامل تنش. 1شکل

است مقاله خود را در دو نسخه تهیه کنید به طوري که در یک چنانچه از اشکال رنگی استفاده می شود، ضروري

نسخه اشکال بدون بکار گیري رنگ و تنها با استفاده از خطوط متنوع یا سطوح مختلف رنگ خاکستري درج شده

نسخه مزبور براي چاپ بکار می رود ونسخه رنگی می تواند به منظور اطالع رسانی از طریق شبکه مورد . باشند

.رداري قرارگیردبهره ب

درنهایت اینکه اگر از اشکال منابع دیگري در مقاله خود استفاده می کنید، ضروري است که نام و نشانی منبع در

.زیر شکل ذکرشده یابه شماره مرجع درفهرست مراجع ارجاع شود

تمامی نمادهاي . ستاز کارآیی بسیار باالیی برخوردار ا Equation Editorبراي نوشتن روابط ریاضی ابزار

.مورد نیاز در این ابزار پیش بینی شده است

توضیحات تمام متغیرها، پارامترها و نمادهاي جدید در روابط، چنانچه پیش از آن توضیح داده نشده اند، باید

: مانند. بدون فاصله بعد از رابطه بیان شوند

)1( dfxx

X 0

ˆ1

رآنکه د .f̂ و چگالی تخمینیX(.) اگر تعداد متغیرها و پارامترها براي تعریف درادامۀ . تابع توزیع امکان است

.متن زیاد است، از فهرست عالئم در بخش ضمائم استفاده و یا به صورت فهرست در زیر رابطه تعریف شود

زیر نویسی ر،از باالنویسی Equation Editorن نیاز به ابزار توجه شود که در نوشتن روابط ریاضی می توان بدو

:بهره گرفت، مانند رابطه زیر) Symbol(و حروف یونانی

)2(

2

xD(t)=i xD(t-

i)+1sm(e0.05t SF{[yP(t)]})

i=1

ه براي ارجاع به متغیرها درمتن، این روش مناسب است؛ مانند معرفی البت. شودکه باوجود مزایاي آن، توصیه نمی

این، موجب می شود . )2(، در {.}SF، وعملگر هموارساز فازي، (.)sm، یا تابع سیگموئید، )1(تابع امکان در

رها بدلیل استفاده از ابزار فرمول نویس که اغلب به فضاي بین سطري بیشتري نیاز دارد، زیاد نشود و که فاصله سط

Insertبه عالوه براي رعایت یکسانی اندازه حروف انگلیسی و یونانی در متن، باید از . تنظیمات صفحه بهم نریزد

٩

| Symbol کج یا پررنگ (در متن ازنظر اندازه و شیوه درهرحال مهم است که متغیرهاي بکار رفته . استفاده شود

.با رابطۀ اصلی یکسان باشند) بودن

توان آن رادردویاچندسطر به صورت زیر نشود، می درصورتی که یک رابطه ریاضی طوالنی بوده ودریک سطر جا

: نوشت

drJrJzz

rddrrFI

iij

r

)()()||(exp

)]2(/[),(;

0211

0

0201

2

)3(

در این حال باید سطرهاي دوم به بعد درفرمول با تورفتگی شروع . دادو یاشماره آن را نیز در سطري مستقل قرار

استفاده می کنید، دقت شود که اندازه ظاهري متغیرها با اندازه حروف ) Size(اگر از تنظیم دلخواه اندازه . شوند

. ، برابر باشد10التین در متن، یعنی

:نتیجه گیري -7- 4

ار نتیجه گیري به عمل آید و به صورت جمع بندي شده به نقد گذاشته بعد از بحث روش بایستی از ماحصل ک

اگر محقق به نظریه یا پیشنهادي دست یافت آن را مطرح نماید تا خواننده دقیقاً در جریان دستاورد آن قرار . شود

.گیرد

:کتاب شناسی و مأخذ -8- 4

زوات و مقاالتی که در طول تدوین مقاله استفاده جدر آخرین بخش مقاله باید فهرستی از منابع اعم از کتاب ها،

بایستی جنبه امانت داري مؤلف یا مترجم کامالً حفظ شود عدم اشاره به منابع . درج گرددشده است، به طور کامل

. متون به کار برده با اخالق حرفه اي یک نویسنده اهل قلم منافات دارد و نوعی سرقت علمی محسوب می شود

، نقل قول ها و هر مبداء ها مانند مصاحبه ها، سمینارها، فیلمی منابع غیرمکتوب و غیرچاپی بهتر است حت

.اطالعاتی دیگر در قسمت مأخذ قید شود

:شیوه اي که براي درج مشخصات مأخذ به کار می رود بر چهار رکن استوار است

اسامی پدید آورندگان؛- 1

عنوان اثر؛- 2

؛...رجم، مصحح، ویراستار و مشخصات دیگر دست اندکاران نظیر مت- 3

.مشخصات نشر، محل نشر، ناشر- 4

در زیر نمونه .ارجاع نویسی به سه صورت درون متنی، پانویس و یا فهرست وار در پایان مقاله نوشته می شود

:هایی از شیوه کتاب نامه نویسی را آورده ایم

مثال شیوه

عنوان : اصلی کتابعنوان ؛ )مؤلفان و مترجمان(نام خانوادگی، نام

جزئیات عنوان کتاب در صورت وجود داخل (فرعی کتاب

، نام سایر افراد دخیل در تألیف یا ترجمه، ناشر، محل )هاللین

.انتشار، شماره جلد، شماره ویرایش، سال انتشار به عدد

هاي مبانی شبکه: جلد اول(هوش محاسباتیاقر؛ بحمدممنهاج،

تی امیرکبیر، تهران، ویرایش اول، ، انتشارات دانشگاه صنع)عصبی

1379.

١٠

مؤلف سوم؛ نام خانوادگی ونام مؤلف دوم؛نام؛ ،نام خانوادگی

، نام کامل مجله، “عنوان مقاله بصورت پررنگ و داخل گیومه”

.سال انتشار، فحاتصشماره ، ماره مجلهششماره دوره یا جلد،

یک الگوریتم “حامد؛ شکوري گنجوي، اقر؛بحمدمنهاج، م

، مجله علمی ”بازگشتی براي تبدیل سیستم هاي گسسته و پیوسته

.1374، 86تا 79، ص 31امیرکبیر، ش وپژوهشی

، عنوان طرح پژوهشی بصورت پررنگنام مجري؛ ،نام خانوادگی

سال انجام ، نام کامل محل انجام و سفارش دهنده، شماره ثبت

.طرح

بینی روند الگوي انتخابی براي پیشحامد؛ شکوري گنجوي،

، مؤسسه 837شماره ، طرح تحقیقاتیصادرات غیرنفتی

.1378تهران، هاي بازرگانی،پژوهش

Book authors’ names; Book Title in Italic (and the title components, if any), Edition number, Publisher, Date of publish.

Van de Vegte, J.; Feedback Control Systems, 2nd

Edition, Prentice Hall, 1990.

Authors’ names separated by comma-dots; “The Paper Title in Italic Times New Roman 10pt”,

Paper Address, Publishing Place, paper page, Year of Publish.

Shakouri G., H.; Nikravesh, K. Y.; Menhaj, M. B.; “The Center of the Possibility Distribution in Fuzzy Regression Analysis”, Proc. EUFIT’97,

vol. 1, p.p. 335-340, 1997.

:ویرایش و تهیۀ نسخۀ اصلی - 5

ویراستار به شخصی می گویند که . ویرایش مقاله و پاکنویس کردن آن است ،آخرین مرحله از روند آماده سازي

ویراستار بایستی مطالب را از نظر فنی و محتوایی مورد بازنگري قرار دهد و اشکاالت ؛ کندنوشته اي را ویرایش می

ویراستاري خوب یک تالیف، ترجمه، یا مقاله اثر .قواعد صحیح نگارش را در آن پیاده نمایدآن را برطرف کرده و

:استاستار شامل وارد زیر به طور کلی وظایف اصلی ویر. فراوانی در ارتقاي کیفیت و جذابیت مطالب دارد

به کارگیري نشانه ها و اعراب گذاري ها بین کلمات و عباراتالف ـ

ب ـ فصل بندي درست متن بر اساس ارتباط آن

الي متنه ج ـ تعیین محل جدول ها، تصاویر و شکل ها در الب

د ـ به کارگیري شیوه اي مناسب براي پانویس ها و ارجاعات

عمال تغییرات کوچک در ترکیب جمالت از قبیل حذف عبارات زائد با هدف هـ جابجائی مطالب و ا

.روشن تر کردن و بیان شیواي مطالب

براي ارسال به مجله یا دبیرخانه باید در قالب شیوه نامه مربوطه ،نهائی مقاله به اتمام رسیدبعد از اینکه ویرایش

آن را در ،و دبیرخانه هاي همایشدر یکی از صفحات مجله معموالً نشریات علمی شیوه نامه خود را . قرار گیرد

اما شیوه نامه هایی که به طور غالب از سوي بیشتر مجالت ارائه می شود به ؛برشورهاي خود درج می کنند

:صورت زیر است

مقاله قبالً در جایی چاپ یا براي نشریه دیگري ارسال نشده باشد؛- 1

و یک رو تایپ شود؛) 21×5/29در ابعاد (A4مطالب باید روي برگه - 2

تمام صفحات مقاله به صورت یک سطر در میان نوشته شود زیرا فاصله میان خطوط براي درج - 3

توضیحات و پیشنهاد داوران و سردبیران الزم است؛

سانتیمتر باشد؛ 2ر5حاشیه متن از هر طرف - 4

تورفتگی شروع شود؛ )حرف 3یا (حرف 5سطر نخست هر پاراگراف با فاصله - 5

در شماره گذاري صفحات، برگه رویه و صفحه چکیده لحاظ نمی شود؛- 6

١١

.با سرصفحه یکسان، نام مقاله و شماره صفحه باید قید شود اصلی در تمامی صفحات- 7

:ارسال مقاله براي چاپ- 6

سی وقتی که مقاله از هر نظر آماده و پاکنویس شد، الزم است به مجله مورد نظر ارسال شود تا پس از برر

باید نسخۀ پاکنویس شده مقاله را همراه با نامه اي . در صورت تأئید به چاپ برسد ،داوران و کارشناسان مجله

این نامه حاوي توضیحی دربارة شخص خودتان و سابقه قبلی شماست که طی آن . خطاب به سردبیر ارسال کنید

عالوه بر . ازبینی قرار داده و نهایتاً چاپ کندمی کنید که مقاله را طبق ضوابط مجله مورد باز سردبیر درخواست

مطالب و محتواي علمی و مسئولیت ،نویسندگان/ زیرا در آن نویسنده ؛ی نیز داردنامه ارزش قانونی و حقوقاین،

فکري مقاله را برعهده می گیرند و بر اساس آن حق انحصاري انتشار و اعمال مراحل اجرایی درباره مقاله را طبق

و با استفاده از داراي پایگاه اینترنتی هستندامروزه اغلب نشریات علمی. نشریه به سردبیر می دهندمقررات

به راحتی می توان به ژورنال هاي تخصصی مورد نظر دست یافت و با آنها ارتباط برقرار موتورهاي جستجوگر

.کرد

:)ISI(آي. اس. آشنایی با آي- 7

محققین در آرزوي یک سازمان نظام یافته اي بودند که بتواند دسترسی به منابع روز از دیرباز اغلب دانشمندان و

حتی شمار ،علمی را براي آنها آسان سازد و قادر باشند یافته هاي خود را به طور سیستماتیک در آن نمایش دهند

مقاله هاي منتشره در مجله هاي نیچر16

سو ساین 17

ها و مؤسسات علمی به جزو معیارهاي رتبه بندي دانشگاه

آي در محافل دانشگاهی و علمی بر سر زبان ها افتاده . اس. ی است که نام آيچند سالاما ،حساب می آمده است

.و مقاالت بیشتر در مجالت تحت پوشش این مؤسسه منتشر می شوند

نشانه اختصاري مؤسسه اطالعات علمی )ISI(آي . اس. آي18

ه سازي نشریات و کار سازماندهی و نمایاست که

سال پیش توسط آقاي اوگن گارفیلد50این مرکز . مقاالت معتبر دنیا را برعهده دارد19

یک محیط و با هدف ایجاد

. سازماندهی شده مدارك علمی، براي دسترسی آسان پژوهشگران و دانشجویان به منابع روز پایه گذاري شد

قه بندي شده و جامعی از مقاله ها، کتاب ها و مجله ها آي فراهم کردن مجموعه طب. اس. اساسی آيمسئولیت

است که به محققان امکان می دهد در هر زمینه اي که بخواهند به آنها دسترسی یابند و پژوهش خود را تسریع

نیم میلیون فهرست شامل اختراعات، مقاله ها و اسناد علمی و اکنون این مرکز با داران بودن حدود پنج و . بخشند

ا وجود تحت پوشش داشتن بیش از به گونه اي که ب. لقب گرفته است "بانک عظیم دانش "،ه سازي آننمای

عنوان مجله علمی را فهرست 8700ساالنه حدود قادر استمجله، کتاب و گزارش در علوم مختلف 160ر000

دارد هر مجله معتبري خود کند و با این حال همواره سعیک بانبندي کرده و حجم عظیمی از اطالعات را وارد

.که منتشر می شود را تحت پوشش خود درآورد

آي متشکل از متخصصان و دانشمندانی است که هرکدام از آنان در رشته هاي . اس. تیم ویراستاري آي

این .در دانشگاه هاي معتبر جهان فعالیت دارند اغلبتخصص خود از چهره هاي بنام علمی به شمار می روند و

هر کتاب یا مجله جدیدي که به این . عنوان مجله جدید را ارزیابی کنند2000هر سال نزدیک به ادر استتیم ق

ویراستاران بررسی و رتبه بندي می گردد و بعد از گذشتن از مراحل ارزشیابی این توسطمؤسسه ارسال می شود

در . آي قرار می گیرد. اس. در فهرست آياگر امتیاز الزم را به دست آورد پذیرفته شده و بدین ترتیب ،گسترده

١٢

سایت اینترنتی20

آن در و از مقاالت . آن می توان به راحتی به چکیده مقاالت مجله ها دسترسی پیدا کرد

آي کمک شایان توجهی به دانش پژوهان در سرتاسر دنیا می کند . اس. وجود آي. موضوعات مختلف استفاده کرد

.ي سطح کتاب ها و تحقیق هاي علمیو اهرمی است قوي در جهت ارتقا

در پایان باید به این نکته اشاره کرد که متأسفانه نبود کالس ها و درس هاي آموزشی مقاله نویسی علمی در

ایراد ،)به جز کارگاه هایی که به صورت فوق برنامه برگزار می شود(مقاطع دانش آموزي و حتی در دانشگاه ها

که متولیان اصلی ،حقیقت امر اینست که در دانشگاه ها. شی ما محسوب می شودبزرگی در سیستم هاي آموز

و پایان نامه براي دانشجویان ارائه بحث پژوهش در جامعه می باشند هیچ واحد درسی براي آئین نگارش مقاله

ندانی براي ولی در عوض دانشجویان مجبور به گذراندن دروسی هستند که فایدة چ )جداي مقاطع باال(،نمی گردد

بنابراین توصیه می کنیم که بحث کالس ها و کارگاه هاي مقاله نویسی و تحقیق در دانشگاه ها به طور . آنها ندارد

با توجه به عنایت ویژه اي که دانشگاه هاي کشورهاي دیگر به مقوله درغیر این صورت ،جدي پی گرفته شود

باعث عقب ماندگی ما باشیم که این امر در ایران ت دانشجوئیباید شاهد روند رو به نزول تحقیقاپژوهش دارند،

.در عرصه رقابت هاي علمی جهانی می گردد

:پی نوشت

١ -Article٢ -Essay ، این واژه از ریشه فرانسويessai میالدي نویسنده فرانسوي میشل دومونتنی 1580به معنی کوشش و قصد است، نخستین بار در سال(Michel

de montagine) نوشته هاي خود را با این واژه توصیف کرد.

٣ -Familiar essay٤ -Scientific journals٥ -Review paper٦ -Theorical article٧ -Academic article٨ - Cover page٩ -Title

١٠ -Abstract١١ -Key word١٢ -Introduction١٣ -Discussion١٤ -Conclusion١٥ -Footnote & endnote١٦ -Nature١٧ -Science١٨ -Institute for scientific information١٩ -Eugen Garfield٢٠ -com.isinet.www .

:منابع

.انستیتو پاستور ایران: یم و آنرا به چاپ برسانیم؟ تهرانچگونه مقاله علمی بنویس). 1381. (ابوالحسنمحسنی، -

.نشر سخن: تهران . آئین نگارش مقاله علمی ـ پژوهشی). 1385. (فتوحی، محمود-

.خانه هاي عمومی کشورامناي کتابهیأت : تهران . آئین نگارش علمی). 1378. (حري، عباس-

.ارسباران: تهران . آئین نگارش و ویرایش). 1384. (صافی، قاسم-

.دانشگاه فردوسی: هنر نوشتن و مهارت هاي مقاله نویسی، چاپ نوزدهم، مشهد ). 1384. (طوسی، بهرام-

.فرهنگ جامع: تهران. هاي علمی به زبان انگلیسیراهنماي نگارش مقاله ). 1370(.زارع مایوان، حسن-

- http://www.garfield.library.upenn.edu/pub.html./