Ανάπτυξης της καλλιέργειας αρωματικών φυτών στο Δήμο Ελασσόνας. Μια Ολοκληρωμένη προσέγγιση

22/10/2011

του Δρ. Γεωργίου Ζακυνθινού

Αν. Καθηγητή, τμ. Τεχνολογίας Τροφίμων ΤΕΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ και

του Δρ. Αλέξανδρου Παπαχατζή

Επ. Καθηγητή Δενδροκομίας, τμ. Φυτικής Παραγωγής ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2011

2

Ανάπτυξη της καλλιέργειας των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στο Δήμο Ελασσόνας Εισαγωγικά Αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά Ο όρος «αρωματικά φυτά» αναφέρεται σε μια μεγάλη ομάδα ειδών του φυτικού βασιλείου με κοινό χαρακτηριστικό το ότι περιέχουν στα διάφορα μέρη τους (φύλλα, άνθη, κλπ) αιθέρια έλαια, ουσίες δηλαδή που όταν ελευθερωθούν αφήνουν οσμή. Ο όρος «φαρμακευτικά φυτά» αναφέρεται σε κάθε φυτό που περιέχει ένα ή περισσότερα δραστικά συστατικά, τα οποία έχουν την ικανότητα να προλάβουν, να ανακουφίσουν ή να θεραπεύσουν ασθένειες. Η χρησιμοποίηση του όρου «αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά» αναφέρεται τόσο σε φυτά που έχουν αρωματικές όσο και σε φυτά που έχουν φαρμακευτικές ιδιότητες. Άλλωστε δεν είναι δυνατή η σαφής διάκριση μεταξύ των δυο κατηγοριών αφού υπάρχουν φυτά που έχουν και τις δυο ιδιότητες, φυτά δηλαδή τα οποία περιέχουν αιθέρια έλαια με ιδιαίτερη οσμή αλλά και περιέχουν ένα σύνολο δραστικών συστατικών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν φαρμακευτικά. Για παράδειγμα η Ρίγανη που είναι κατά βάση αρωματικό φυτό, με χρήσεις γνωστές σε όλους, περιέχει δραστικές ουσίες που είναι φυσικά τερπένια (Κραμβακρόλη, θυμόλη κλπ) που μπορούν να λειτουργήσουν ως φυσικά αντιβιοτικά και χρησιμοποιούνται για την παραγωγή φαρμακευτικών σκευασμάτων. Τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά ταξινομούνται σε περίπου πενήντα οικογένειες (Abietaceae, Apiaceae, Asteraceae, Geraniaceae, Lamiaceae, Labiatae, Rutaceae, Iridaceae, Rosaceae κλπ.). Δεν υπάρχει σαφής διάκριση ανάμεσα σε πολλά αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά καθώς έχουν και τις δύο ιδιότητες λόγω των φυτοχημικών ουσιών που περιέχουν. Τα τελευταία χρόνια, κυρίως στις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες και με έμφαση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στη Βόρειο Αμερική, διαπιστώνεται συνεχής αύξηση στη ζήτηση προϊόντων ευρείας κατανάλωσης, όπως φάρμακα και καλλυντικά, αλλά και λοιπά προϊόντα, που περιέχουν φυσικά συστατικά, κυρίως φυτικής προέλευσης. Σήμερα, κατηγορίες διάφορων καταναλωτικών προϊόντων βασισμένων σε φυσικά προϊόντα, κυκλοφορούν ευρέως και ανάλογα με τους περιορισμούς ή τις ανοχές των εθνικών νομοθεσιών μπορεί να εμφανίζονται με διάφορες ονομασίες, οι οποίες είναι: Διατροφικά φαρμακευτικά (neutraceuticals), που είναι όρος προερχόμενος από τις Η.Π.Α., ο οποίος συνδυάζει τις λέξεις «nutrition» και «pharmaceutical» και καλύπτει ευρύ φάσμα προϊόντων διατροφής, που χρησιμοποιούν φαρμακευτικά εκχυλίσματα φυτικής και ζωικής πρόέλευσης. Διαιτητικά συμπληρώματα (dietary supplements), τα οποία και αυτά καλύπτουν ευρύ φάσμα συμπληρωμάτων διατροφής, τόσο φυτικής, όσο και ζωικής προέλευσης, υπονοούν μη εγκεκριμένα φάρμακα κυρίως φυτικής προέλευσης και συνήθως συμπεριλαμβάνονται στις υγιεινές τροφές. Στις οικονομικά αναπτυγμένες χώρες είναι από τα πλέον προσοδοφόρα τμήματα της μη συνταγογραφούμενης φαρμακευτικής αγοράς. Βοτανικά φάρμακα (herbal remedies), που αναφέρονται σε βασικούς τύπους σκευασμάτων παραγόμενους από παραδοσιακούς φυτοθεραπευτές, όπως και πολύπλοκα σκευάσματα, που διατίθενται στα φαρμακεία των οικονομικά αναπτυγμένων χωρών. Συνήθως διατίθενται στη μορφή της κάψουλας, του χαπιού ή του τονωτικού υγρού.

3

Βοτανικά τσάγια και ροφήματα (herbal teas and infusions), είναι η πιο δημοφιλής κατηγορία χρήσης αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στις οικονομικά αναπτυγμένες χώρες. Δεν θεωρείται κατηγορία φαρμακευτικών προϊόντων και συνήθως δεν απαιτείται έγκριση για την εμπορική κυκλοφορία τους, εκτός από τις περιπτώσεις που επισημαίνονται τέτοιες ιδιότητες. Φυτικά φάρμακα (phytomedicines), είναι φυτικής βάσης φαρμακευτικά προϊόντα με προσδιορισμένη χημική σύσταση και αποδεδειγμένες φαρμακευτικές ιδιότητες. Διατίθενται συνήθως με συνταγή, Εκτιμάται ότι το 18% των 150 περισσότερο συνταγογραφούμενων φαρμάκων έχει φυτική προέλευση. Αρωματοθεραπευτικά έλαια (aromatherapy oils), που είναι αιθέρια έλαια τα οποία χρησιμοποιούνται περισσότερο για θεραπευτικούς λόγους, παρά στη βιομηχανία της αρωματοποιίας. Πολλά αρωματικά και θεραπευτικά φυτά αποστάζονται και χρησιμοποιούνται στη φαρμακευτική βιομηχανία. Σημειώνεται ότι δεν είναι ευδιάκριτος ο διαχωρισμός μεταξύ αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, αφού πολλά φυτά χρησιμοποιούνται τόσο στην αρωματοποιία όσο και στη φαρμακοποιία. Η κατάσταση σε διεθνές επίπεδο Η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρείται ως η μεγαλύτερη αγορά αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στον κόσμο, από άποψη οργανωμένης εμπορικής δομής. Η Κίνα και η Ινδία, εκτιμώνται ως οι μεγαλύτερες αγορές, από άποψη ποσότητας παραγωγής αλλά σημαντικό μέρος του εμπορίου τους είναι άτυπο και μη εμπορευματοποιημένο. Τα μερίδια της παγκόσμιας αγοράς αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, διαρθρώνονται ως εξής: Η αγορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση των επίσημα διακινούμενων αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, εκτιμάται σε 1,2 δις euro, ενώ οι συνολικές πωλήσεις των προϊόντων αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών και των διαιτητικών συμπληρωμάτων ξεπερνούν τα 7,8δισ.ευρώ. Επίσης η Ε.Ε. είναι ο μεγαλύτερος παγκόσμιος εισαγωγέας ακατέργαστων αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών και οι εισαγωγές αυτές εκτιμώνται σε περισσότερους από 100.000 τόνους με αξία που ξεπερνά τα 250 εκατ. euro Η Γερμανία είναι ο πιο σημαντικός εισαγωγέας της Ε.Ε. κατέχοντας το 38% της αγοράς. Ακολουθούν η Γαλλία με το 17% και η Ιταλία με το 9%. Οι τρεις αυτές χώρες είναι και οι κύριοι μεταποιητές αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στην Ευρώπη. Η Ε.Ε. εκτός από μεγάλος εισαγωγέας είναι και σημαντικός παραγωγός αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών με προεξάρχουσες χώρες παραγωγής τη Γαλλία και την Ισπανία, που κατέχουν το 70% περίπου της συνολικής παραγωγής και ακολουθούν η Γερμανία, η Αυστρία, η Ολλανδία, η Ιταλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Φινλανδία. Εκτός από την παραγωγή και εμπορία ακατέργαστων αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών σημαντικός είναι ο ρόλος της Ε.Ε. στην παραγωγή και εμπορία φυτικών αποσταγμάτων (αιθέριων ελαίων). Εκτιμάται ότι ο συνολικός κύκλος εργασιών τους ξεπερνά τα 700 εκατ. Euro και ότι περισσότερο από 30% της αξίας των πωλήσεών τους προέρχεται από εξαγωγές σε τρίτες χώρες. Η κατάσταση στην Ελλάδα Στην Ελλάδα τα αυτοφυή αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά αποτελούν την πλουσιότατη χλωρίδα σε είδη και περιλαμβάνει έναν πολύ σημαντικό αριθμό σπάνιων ειδών που απαντούν μόνο στον ελλαδικό χώρο. Τα κυριότερα εμπορικά αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά στην Ελλάδα είναι: το τσάι του βουνού, το φασκόμηλο, η ρίγανη, το γλυκάνισο, ο βασιλικός, το μάραθο (μαραθόσπορος), το χαμομήλι, η δάφνη, η μέντα και ο δυόσμος, το κόλιανδρο, το κύμινο, η λεβάντα, το μελισσόχορτο και τέλος τα τυπικά προϊόντα κάποιων περιοχών της Ελλάδας όπως η μαστίχα της Χίου, ο κρόκος της Κοζάνης και ο δίκταμος της Κρήτης. Ο κρόκος της Κοζάνης και η

4

μαστίχα της Χίου είναι τα μόνα αρωματικά φυτά για τα οποία υπάρχει ιδιαίτερα οργανωμένη παραγωγή, επεξεργασία, τυποποίηση και εμπορία στο πλαίσιο της δραστηριότητας του Αναγκαστικού Συνεταιρισμού Κροκοπαραγωγών Κοζάνης και της Ένωσης Μαστιχοπαραγωγών Χίου. Εκτιμάται ότι είναι δυνατό να καλλιεργηθούν σε επιχειρηματική βάση τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά ή να συγκομιστούν τα είδη που αυτοφύονται σε διάφορες περιοχές της χώρας κατά τέτοιο τρόπο ώστε να αποκτήσουν οι αγρότες ένα ικανό συμπληρωματικό εισόδημα, να ενισχυθούν οι ορεινές περιοχές, να δημιουργηθούν εναλλακτικές καλλιέργειες και να συγκρατηθεί ο πληθυσμός. Συγκομιδή – Μεταποίηση Τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά στην πλειονότητά τους συλλέγονται με το χέρι, ιδιαίτερα όσον αφορά στις περιπτώσεις των άγριων φυτών. Η χρήση σύγχρονων μηχανημάτων συγκομιδής είναι δυνατή σε περιπτώσεις εκτεταμένων καλλιεργειών. Μετά την συγκομιδή του φυτικού υλικού ακολουθεί η συντήρησή του. Η συνηθέστερη μέθοδος είναι η ξήρανση ή αφυδάτωση. Η ξήρανση πρέπει να γίνει γρήγορα και απαιτεί αφ’ ενός μεν υψηλές θερμοκρασίες αφετέρου δε άμεση και αποτελεσματική απομάκρυνση των. Τρόποι ξήρανσης α) ξήρανση με έκθεση στον αέρα, είναι ο πιο απλός τρόπος. Το υλικό απλώνεται σε λεπτές στρώσεις με καλό αερισμό, ώστε να διευκολύνεται η διαδικασία της ξήρανσης. Στην Εικόνα 3 παρουσιάζεται η ξήρανση αρωματικών φυτών στη Βουλγαρία. β) ξήρανση με θέρμανση με χρήση ξηραντήρων, είναι ο καλύτερος τρόπος. Υπάρχουν διάφοροι τύποι ξηραντήρων όπως οι απλοί φούρνοι, όπως λέγονται, και οι ξηραντήρες τύπου σήραγγας (τούνελ). Και στις δύο περιπτώσεις το φυτικό υλικό απλώνεται σε λεπτές στρώσεις πάνω σε ειδικό πλαίσιο και τοποθετείται στον ξηραντήρα. Η παραλαβή των αιθέριων ελαίων-Απόσταξη Η παραλαβή των αιθέριων ελαίων γίνεται με απόσταξη. Ανάλογα με τον τρόπο που γίνεται διακρίνεται στα παρακάτω τρία είδη: α) Υδρο-απόσταξη ή απόσταξη με νερό και αιθανόλη. Το είδος αυτό που χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα στο παρελθόν, λόγω των πολλών μειονεκτημάτων, έχει αισθητά περιορισθεί. Το χαρακτηριστικό της απόσταξης αυτής είναι το νερό (ή το νερό και η αιθανόλη) και το φυτικό υλικό που βρίσκονται στον άμβυκα έρχονται σε άμεση επαφή μεταξύ τους, πράγμα που διευκολύνει την υδρόλυση των διαφόρων συστατικών του αιθέριου ελαίου και αρκετά συχνά οδηγεί στην υποβάθμιση της ποιότητάς του με τη θέρμανση β) Υδρο-ατμο-απόσταξη ή απόσταξη με νερό και ατμό. Το είδος αυτό είναι καλύτερο από το προηγούμενο, γιατί το φυτικό υλικό που αποστάζεται στον άμβυκα δεν έρχεται σε άμεση επαφή με το νερό, αλλά τοποθετείται σε πλέγμα (καλάθι), που βρίσκεται λίγο πιο πάνω από την επιφάνεια του νερού. γ) Απόσταξη με υδρατμούς. Το είδος αυτό, αν και μοιάζει με το προηγούμενο, είναι πιο σύγχρονο και χρησιμοποιείται ευρύτατα από τις βιομηχανίες για μεγάλες κυρίως αποστάξεις. Η διαφορά του από την υδρο-ατμο-απόσταξη είναι ότι δεν υπάρχει νερό στον πυθμένα του άμβυκα για να παραχθεί ατμός. Ο ατμός παράγεται σε ειδικό ατμολέβητα ή ατμογεννήτρια και στη συνέχεια εισάγεται στον άμβυκα όπου υπάρχει το φυτικό υλικό, συνήθως με πίεση μεγαλύτερη από την ατμοσφαιρική

5

Παραλαβή των αιθέριων ελαίων με εκχύλιση Εκτός από την απόσταξη για την παραλαβή των αιθέριων ελαίων χρησιμοποιείται και η εκχύλιση κυρίως για άνθη ή άλλα φυτικά υλικά που είναι ευπαθή στην απόσταξη. Η εκχύλιση ανάλογα με το εκχυλιστικό υλικό που χρησιμοποιείται διακρίνεται στις εξής: α) Εκχύλιση με πτητικούς διαλύτες: Είναι η πιο εύχρηστη μέθοδο και χρησιμοποιείται για την παραλαβή των αιθέριων ελαίων από άνθη. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιείται ως πτητικός διαλύτης η αιθυλική αλκοόλη κλπ. Το προϊόν που λαμβάνεται κατά την εκχύλιση μετά την αφαίρεση του πτητικού διαλύτη, λέγεται σύγκριμα ή κονκρέτα και περιέχει εκτός από το αιθέριο έλαιο και διάφορες άλλες ουσίες (κήρους, χρωστικές κλπ). Απ’ αυτό μετά από ειδική κατεργασία με αλκοόλη, αφαιρούνται οι παραπάνω ουσίες, λαμβάνεται το τελικό προϊόν που είναι το καθαρό αιθέριο έλαιο. β) Εκχύλιση με ψυχρό λίπος: Είναι απλή και βασίζεται στην ιδιότητα που έχει το λίπος να απορροφά τις πτητικές ουσίες που έρχονται σε επαφή μαζί του. Το λίπος που χρησιμοποιείται πρέπει να είναι ημίσκληρο και καθαρό, ενώ ως φυτικό υλικό χρησιμοποιούνται άνθη που συνεχίζουν και μετά τη συλλογή τους τη φυσιολογική τους δράση, δηλαδή να παράγουν και να διασκορπίζουν το άρωμά τους. Μετά την εκχύλιση που διαρκεί 24-30 ώρες, η πομάδα (λίπος και αιθέριο έλαιο) κατεργάζεται με αλκοόλη, οπότε αφαιρείται το λίπος και λαμβάνεται καθαρό το αιθέριο έλαιο. γ) Εκχύλιση με θερμό λίπος: Η μέθοδος μοιάζει με την προηγούμενη και εφαρμόζεται για την παραλαβή αιθέριων ελαίων από άνθη τα οποία δεν συνεχίζουν τη φυσιολογική δράση της παραγωγής και διάχυσης στο περιβάλλον του αρώματός τους. Το λίπος με τα άνθη τοποθετούνται σε δοχεία γύρω στους 80 οC. Όταν το λίπος κορεσθεί με αιθέριο έλαιο, με ειδική κατεργασία λαμβάνεται το καθαρό αιθέριο δ) Εκχύλιση με υδρόφιλους διαλύτες: Χρησιμοποιούνται υδατοδιαλυτοί διαλύτες (αιθυλενογλυκόλη, προπυλενογλυκόλη) ως εκχυλιστικά μέσα ή σε ανάμειξη με το νερό, για την παραλαβή των περισσότερων συστατικών φυσικών προϊόντων που χρησιμοποιούνται κυρίως στην κοσμετολογία. Αποτίμηση της καλλιέργειας των αρωματικών φυτών Η καλλιέργεια των αρωματικών & φαρμακευτικών φυτών θεωρείται δυναμική καλλιέργεια για την χώρα µας γιατί αποτελεί ιδανική λύση για την αξιοποίηση μειονεκτικών, ορεινών ,ημιορεινών αλλά και πεδινών εκτάσεων, συμβάλλοντας στην αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, στην αύξηση του εισοδήματος των παραγωγών και στην ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στις περιοχές αυτές µε αποτέλεσμα την συγκράτηση του πληθυσμού στην ύπαιθρο. Λόγω της μεγάλης προστιθέμενης αξίας μας, τα αρωματικά & φαρμακευτικά βότανα αποκτούν οικονομικό ενδιαφέρον.

6

Βιβλιογραφία Αρωματικών :

1. Σκουμπρής, Β., Αρωματικά Φυτά και Αιθέρια Έλαια, Θεσσαλονίκη 1985. Man, J., Users Manual, Micro – Steam – Distillation – Extraction of Biosynthesis, 2001.

2. Caverio, A.A., Matos, F.J.A., Alena, J.W., and Plumel. M.M., Flavor and Fragrance J., 1989, 4, 43-44.

3. Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας Γ.Π.Α. Επενδυτικές δυνατότητες στους τομείς αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα, 1999.

4. Ζακυνθινός Γ. 1999.Παραγωγή τυποποιημένου ριγανέλαιου από in vitro μαζική παραγωγή ριγανόφυτων. Τελική Έκθεση προγράμματος ΠΑΒΕ 1997

5. Ζακυνθινός Γ. 2005.Καλλιέργεια και Μεταποίηση Αρωματικών Φυτών Σημειώσεις Παραδόσεων ΤΕΙ Καλαμάτας

Εισαγωγή της καλλιέργειας των αρωματικών φυτών σε περιοχές του Δήμου Ελασσόνας Η παραγωγή των αρωματικών φυτών μπορεί να εισαχθεί στο Δήμο Ελασσόνας κάτω από ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα που αποτελείται από φάσεις και συνοδευτικά μέτρα. Φυσικό Αντικείμενο –Επιστημονικό έργο Το φυσικό αντικείμενο της πρότασης περιλαμβάνει ολοκληρωμένο σχέδιο ανάπτυξης της καλλιέργειας των αρωματικών φυτών μέσα από την προσαρμογή των παραγωγών στα δεδομένα μιας νέας καλλιέργειας και την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, της υφιστάμενης τεχνογνωσίας του μηχανολογικού και τεχνολογικού εξοπλισμού και αποβλέπει στην

ενίσχυση της κινητικότητας του παραγωγικού ιστού και εισοδήματος των παραγωγών.

7

Υλοποίηση του έργου Η υλοποίησή του θα πραγματοποιηθεί μέσα από τα επιμέρους αντικείμενα που ακολουθούν

Α1.Εντοπισμό και αξιολόγηση αυτοφυούς βλάστησης(βοτανική καταγραφή και αξιολόγηση ποιοτικών χαρακτηριστικών)-Εγκατάσταση πιλοτικών αγρών και μελέτη προσαρμοστικότητας σε περιοχές του Δήμου Ελασσόνας. Κριτήρια εκλεξιμότητας, εδαφοκλιματικές συνθήκες, μέγεθος καλλιέργειας, εμπειρία καλλιεργητή, είδος καλλιέργειας, επιλογή και αναπαραγωγή πολλαπλασιαστικού υλικού). Α2. Ανάπτυξη τεχνογνωσίας σποροπαραγωγής εγχώριου πολλαπλασιαστικού υλικού αξιοποιώντας την αυτοφυή χλωρίδα και χρήση μοριακών τεχνικών για ταυτοποίηση αλλά και κατοχύρωση του γενετικού υλικού της αυτοφυούς βλάστησης. Α3. Εκπαίδευση αγροτών και επιστημονικού προσωπικού με έμφαση στις δεξιότητες που είναι αναγκαίες στις νέες καλλιέργειες. Α4.Σύσταση Ομάδας Πρότυπο παραγωγής Αρωματικών Φυτών και Μεταποίησης (στήριξη θεσμικό πλαίσιο -οργανωτικό -σχήμα αντικείμενο). Α5. Προσαρμογή και χρήση του μηχανολογικού εξοπλισμού και της τεχνογνωσίας των αρωτριαίων καλλιεργειών στη καλλιέργεια των αρωματικών φυτών. Α6. Πιλοτική μονάδα μικρομεταποίησης ( μονάδα απόσταξης εκχύλισης αιθέριων ελαιών σε επίπεδο ομάδας αγροτών). Α7. Μεταφορά τεχνογνωσίας(παραγωγή, μεταποίηση ,μηχανήματα κλπ). Α8. Ανάπτυξη επώνυμου μεταποιημένου προϊόντος και κατοχύρωση ποικιλίας ή ποικιλιών. Α9.Θεματικό Πάρκο Α10. Δημοσιότητα και Διαχείριση του έργου (Στήριξη Διαχειριστική, συλλογή και επεξεργασία δεδομένων τεκμηρίωση όλων των παραμέτρων που εμπλέκονται στα πιλοτικά , στην εκπαίδευση και στην μεταφορά της τεχνογνωσίας).

8

Φάσεις Έργου Φάση 1 Διερευνητική /Διάρκεια ένα έτος Αρχικά θα γίνει μια ημερίδα για την καλλιέργεια των αρωματικών φυτών με σκοπό την πληροφόρηση και ενημέρωση των παραγωγών . Στην συνέχεια θα ακολουθήσει μια έρευνα σχετικά με την υπάρχουσα αυτοφυή βλάστηση Αφού εντοπισθεί η αυτοφυής βλάστηση θα γίνει απόπειρα πολλαπλασιασμού και εγκατάστασης σε πιλοτικούς αγρούς που θα επιλεγούν από ομάδα εργασίας. Παράλληλα δείγματα φυτών θα χρησιμοποιηθούν για ποιοτική αξιολόγηση των αιθέριων ελαίων της αυτοφυούς βλάστησης. Φάση 2 πιλοτικής εγκατάστασης καλλιεργειών / Διάρκεια δύο έτη Στη φάση αυτή θα γίνει εγκατάσταση συγκεκριμένων καλλιεργειών σε αγρούς παραγωγών. Στη φάση αυτή η εγκατάσταση θάχει κριτήρια τα δεδομένα του μικροκλίματος και εδαφολογικά στοιχεία γιατί πέρα από τη προσαρμοστικότητα μας ενδιαφέρουν τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της παραγωγής των αιθέριων ελαίων όπου επιδρά στην έκφρασή τους τα εδαφοκλιματολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής εγκατάστασης. Στο τέλος της φάσης αυτής θα προταθεί η επέκταση των καλλιεργειών με αρωματικά τα οποία προκρίθηκαν από την αξιολόγηση για τα αγρονομικά χαρακτηριστικά και για τα ποιοτικά τους ειδικότερα σε ότι αφορά στην ποιότητα των αιθέριων ελαίων τους.

Φάση 3. Επέκταση της καλλιέργειας και σύσταση Ομάδας Παραγωγών/Διάρκεια δύο έτη

Στην Τρίτη φάση θα επεκταθούν οι καλλιέργειες που προκρίθηκαν και θα συσταθεί ομάδα παραγωγών αποξηραμένης δρόγης και παραγωγής αιθέριων ελαίων. Πρόσφατα στον κατάλογο των προϊόντων που καλύπτει η νέα Κ.Ο.Α οπωροκηπευτικών συμπεριλαμβάνεται και ο κρόκος καθώς και αρωµατικά φυτά που προορίζονται για µμαγειρική χρήση όπως το θυµάρι, ο βασιλικός, το µελισσόχορτο, το φασκόµηλο και η ρίγανη. Επομένως για αυτά τα προϊόντα µμπορούσε να αναγνωριστεί αντίστοιχη Οργάνωση Παραγωγών (ΟΠ) προκειμένου να ωφεληθεί υποβάλλοντας για έγκριση επιχειρησιακό πρόγραμμα. Οπωσδήποτε η σύσταση Ομάδας Παραγωγών είναι ένα σημαντικό βήμα για την στήριξη της καλλιέργειας των αρωματικών φυτών. σημαντικές ενέργειες όμως είναι η προβολή στο διαδίκτυο της ομάδας αλλά ενεργειών ευαισθητοποίησης και χρήσης των αρωματικών και των φαρμακευτικών φυτών αλλά και οι διάφορες συ σκευασίες και φόρμουλες προϊόντων.

9

Συνοδευτικά μέτρα Σημαντικότερη παρέμβαση ενίσχυσης της καλλιέργεια των αρωματικών φυτών στην περιοχή θα είναι η δημιουργία Θεματικού Πάρκου με εγκαταστάσεις αρωματικών φυτών αξιοποιώντας και την αυτοφυή βλάστηση της περιοχής. Τα θεματικά πάρκα αποτελούν μια πολύ διαδεδομένη μορφή ψυχαγωγίας σε ολόκληρο τον κόσμο. Είναι επικεντρωμένα γύρω από ένα ή περισσότερα κεντρικά θέματα και αποτελούν σημαντικό πόλο έλξης τουριστών για την περιοχή στην οποία είναι εγκατεστημένα. Πρόκειται για δραστηριότητες με αναπτυξιακές πρωτοβουλίες στον οικοτουρισμό, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, την οικιστική πολιτική, τα πάρκα φυσικής ανανέωσης και υγείας. δημιουργούν προστιθέμενη αξία σε κάθε περιοχή. Τα θεματικά πάρκα με ΚΥΑ ορίζονται ως εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδομής, και σε ΚΥΑ ορίζονται τα ειδικά χαρακτηριστικά των πάρκων, οι προδιαγραφές για την επιλογή της θέσης και τα χωροταξικά κριτήρια, η διαδικασία έγκρισης εγκατάστασης, οι προδιαγραφές για εγκαταστάσεις, οι υποχρεωτικές λειτουργικές απαιτήσεις και η απόκτηση ειδικού σήματος λειτουργίας. Θεματικό πάρκο Το θεματικό πάρκο που προτείνεται για την ενίσχυση της καλλιέργειας των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών θα περιλαμβάνει:

• αυτοφυή και τεχνητή βλάστηση αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών για κάλυψη αναγκών των επισκεπτών (συλλογή) με ανάλογο τίμημα

• γραφείο ενημέρωσης κοινού • μικρό ιατρείο εναλλακτικής ή ομοιοπαθητικής Ιατρικής • αίθουσα πολλαπλών χρήσεων/συνεδριακή /εκπαίδευσης κά • αποστακτήριο αρωματικών φυτών επιδεικτικού χαρακτήρα • αποστακτήριο επαγγελματικής χρήσης της ομάδας παραγωγών • εγκαταστάσεις εστίασης • άλλα εγκαταστάσεις(γυμναστήριο spa και συναφή) • λειτουργία θερινού σχολείου με αντικείμενο την απόσταξη και παραλαβή

αιθέριων ελαίων από συγκομιδές αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών του πάρκου ή και της ευρύτερης περιοχής

Το θεματικό αυτό πάρκο θα’ναι ένα «ανταποδοτικό» πάρκο – αγρόκτημα «πολυλειτουργικό» όπως και η γεωργία μας με δραστηριότητες αναψυχής για το κοινό και ένα τόπος προβολής και κινητικότητας για την κοινωνία του Δήμου Ελασσόνας.

10

Συμπερασματικά Η συστηματική ανάπτυξη της καλλιέργειας μέσα από την υλοποίηση του έργου όπως αυτό αναλύθηκε σε εννέα επιμέρους ενότητες πακέτων εργασίας που περιλαμβάνει την εκπαίδευση των παραγωγών , την πρώτη εγκατάσταση αρωματικών φυτών την σύσταση Ομάδας Παραγωγών την επέκταση της καλλιέργειας και την συνέργεια με την δημιουργία θεματικού πάρκου,

αποτελεί μια ολοκληρωμένη πρόταση για την ανάπτυξη καλλιεργειών αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στο Δήμο Ελασσόνας.

11

Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης του έργου

Διάρκεια (Μήνες) Μ Ε Μ Ε Μ Ε Μ Ε

Όνομα ενότητας Εργασίας

6 12 1 6 12 2 6 12 3 6 12 4

Α1.Εντοπισμό και αξιολόγηση αυτοφυούς βλάστησης βοτανική καταγραφή και αξιολόγηση ποιοτικών χαρακτηριστικών των αιθέριων ελαίων. Εγκατάσταση πιλοτικών αγρών και μελέτη προσαρμοστικότητας σε περιοχές του Δήμου Ελασσόνας

Α2.Ανάπτυξη τεχνογνωσίας σποροπαραγωγής εγχώριου πολλαπλασιαστικού υλικού αξιοποιώντας την αυτοφυή χλωρίδα και χρήση μοριακών τεχνικών για ταυτοποίηση αλλά και κατοχύρωση του γενετικού υλικού της αυτοφυούς βλάστησης.

Α3. Εκπαίδευση αγροτών και επιστημονικού προσωπικού με έμφαση στις δεξιότητες που είναι αναγκαίες στις νέες καλλιέργειες.

Α4.Σύσταση Ομάδας Πρότυπο παραγωγής Αρωματικών Φυτών και Μεταποίησης (στήριξη θεσμικό πλαίσιο -οργανωτικό -σχήμα αντικείμενο).

Α5. Προσαρμογή και χρήση του μηχανολογικού εξοπλισμού και της τεχνογνωσίας της των αρωτριαίων καλλιεργειών στη καλλιέργεια των αρωματικών φυτών.

Α6. Πιλοτική μονάδα μικρομεταποίησης ( μονάδα απόσταξης έκλυσης αιθέριων ελαιών σε επίπεδο ομάδας παραγωγών).

Α7. Μεταφορά τεχνογνωσίας(παραγωγή /μηχανήματα).

Α8. Ανάπτυξη επώνυμου μεταποιημένου προϊόντος και κατοχύρωση ποικιλίας ή ποικιλιών

Α9. Δημοσιότητα και Διαχείριση του έργου(Στήριξη Διαχειριστική, συλλογή και επεξεργασία δεδομένων τεκμηρίωση όλων των παραμέτρων που εμπλέκονται στα πιλοτικά , στην εκπαίδευση και στην μεταφορά της τεχνογνωσίας)

12

Προϋπολογισμός του έργου

Προϋπολογισμός ανά πακέτο εργασίας

Όνομα Ενότητας –Πακέτου Εργασίας

Α1.Εντοπισμό και αξιολόγηση αυτοφυούς βλάστησης βοτανική καταγραφή και αξιολόγηση ποιοτικών χαρακτηριστικών των αιθέριων ελαίων. Εγκατάσταση πιλοτικών αγρών και μελέτη προσαρμοστικότητας σε περιοχές του Δήμου Ελασσόνας. Το πακέτο αυτό περιλαμβάνει εργασίες συλλογής δειγματοληψίες έρευνα πεδίου, ποιοτικές αναλύσεις αιθέριων ελαίων .Οι Δαπάνες του πακέτου αφορούν μετακινήσεις αμοιβές εργασίας ,αναλώσιμα και μετακινήσεις

45,000.00

Α2.Ανάπτυξη τεχνογνωσίας σποροπαραγωγής εγχώριου πολλαπλασιαστικού υλικού αξιοποιώντας την αυτοφυή χλωρίδα και χρήση μοριακών τεχνικών για ταυτοποίηση αλλά και για κατοχύρωση του γενετικού υλικού της αυτοφυούς βλάστησης. Το πακέτο αυτό περιλαμβάνει πειραματικές εργασίες αγρού και εργαστηριακούς προσδιορισμούς προκειμένου να ταυτοποιηθεί μοριακά το γενετικό υλικό της αυτοφυούς βλάστησης .Δαπάνες για αμοιβές εργασίας και αναλώσιμα

45,000.00

Α3. Εκπαίδευση αγροτών και επιστημονικού προσωπικού με έμφαση στις δεξιότητες που είναι αναγκαίες στις νέες καλλιέργειες .Η δαπάνη αναφέρεται σε αμοιβές εκπαίδευσης και δημιουργία έντυπου και ηλεκτρονικού υλικού .θεωρητικά 300 ώρες εκπαίδευσης επί 20 ευρώ /ώρα =6000.Έντυπο υλικό, φυλλάδια 3000 ευρώ ,δημιουργία ιστοχώρου 2.500 Ευρώ άλλα έξοδα 1.000 Ευρώ

10,500.00

Α4.Σύσταση Ομάδας Πρότυπο παραγωγής Αρωματικών Φυτών και Μεταποίησης (στήριξη θεσμικό πλαίσιο -οργανωτικό -σχήμα αντικείμενο νομική υποστήριξη και σύσταση καταστατικού). Αφορά Δαπάνες αμοιβών και έξοδα Δικαστικά κλπ

10,000.00

Α5. Προσαρμογή και χρήση του μηχανολογικού εξοπλισμού και της τεχνογνωσίας της των αρωτριαίων καλλιεργειών στη καλλιέργεια των αρωματικών φυτών. Αφορά δαπάνη για μελέτη μετατροπής των χρησιμοποιούμενων μηχανημάτων και ξηραντήριων καπνού σε μηχανήματα εκμηχάνισης προσαρμοσμένων στα αρωματικά φυτά)

10,000.00

Α6. Πιλοτική μονάδα μικρομεταποίησης ( μονάδα απόσταξης εκχύλισης αιθέριων ελαιών σε επίπεδο ομάδας παραγωγών).Αγορά και προμήθεια μηχανημάτων αποστακτήρες και εκχυλιστήρες πιλοτικής κλίμακας και μικρό χημείο.

80,000.00

Α7. Μεταφορά τεχνογνωσίας(παραγωγή /μηχανήματα). Αφορά μετακινήσεις και πρόσκληση επιστημόνων και τεχνικών από άλλες χώρες προκειμένου να μεταφέρουν την δική τους γνώση και πρακτική στην καλλιέργεια και παραγωγή μεταποιημένου προϊόντος .Δαπάνες για έξοδα ταξιδιών, διαμονής και εστίασης, κλπ

8,000.00

Α8. Ανάπτυξη επώνυμου μεταποιημένου προϊόντος και κατοχύρωση ποικιλίας ή ποικιλιών .Περιλαμβάνει έξοδα αμοιβών εργασίας, αναλώσιμα, χημικά αντιδραστήρια πληρωμές κατοχυρώσεων σύστασης προϊόντος και φυτικού υλικού

15,000.00

Α9. Θεματικό Πάρκο. Ο προϋπολογισμός θα πρέπει να περιλαμβάνει τις κτηριακές υποδομές του θεματικού πάρκου ,έξοδα αδειοδοτήσεων, μελέτες κατασκευής ή βελτιώσεις υπαρχόντων υποδομών εγκαταστάσεις αγρών αρδευτικών συστημάτων αμοιβές εργασιών αμοιβές διαμόρφωσης χώρων και άλλα. Κατά εκτίμηση Προϋπολογισμός 450.000 Ευρώ.

450,000.00

13

Α10. Δημοσιότητα και Διαχείριση του έργου(Στήριξη Διαχειριστική, γραμματειακή συλλογή και επεξεργασία δεδομένων τεκμηρίωση όλων των παραμέτρων που εμπλέκονται στα πιλοτικά , στην εκπαίδευση και στην μεταφορά της τεχνογνωσίας)

10,000.00

Αμοιβές νέου προσωπικού ένας Γεωπόνος ένας Χημικός ένας Τεχνολόγος Τροφίμων και ένας εργάτης. Σαράντα οκτώ (48)ανθρωπομήνες.48Χ2000

96,000.00

ΣΥΝΟΛΟ 779,500.00

Φορείς υλοποίησης Σύσταση ομάδας Υλοποίησης έργου αποτελούμενη από εκπρόσωπο Δήμου εκπρόσωπο ΕΑΣ επιστημονική ομάδα ΤΕΙ Καλαμάτας, ΤΕΙ Λάρισας, Γ.Π.Α. Ακαδημία

Αθηνών

14

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1182/2007 του Συμβουλίου της 26ης Σεπτεμβρίου 2007 για τη θέσπιση ειδικών κανόνων όσον αφορά τον τομέα των οπωροκηπευτικών, για την τροποποίηση των οδηγιών 2001/112/EΚ και 2001/113/EΚ και των κανονισμών (ΕΟΚ) αριθ. 827/68, (EΚ) αριθ. 2200/96, (EΚ) αριθ. 2201/96, (EΚ) αριθ. 2826/2000, (EΚ) αριθ. 1782/2003 και (EΚ) αριθ. 318/2006 και για την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 2202/96

ΣΥΝΟΨΗ

Η κοινή οργάνωση αγορών (ΚΟΑ) οπωροκηπευτικών διέπει τις οργανώσεις παραγωγών και τις διεπαγγελματικές οργανώσεις στον τομέα αυτό. Επιπλέον, ορίζει το καθεστώς συναλλαγών με τις τρίτες χώρες.

Πεδίο εφαρμογής

Ο κανονισμός εφαρμόζεται σε δύο ομάδες προϊόντων, τα οποία μέχρι το έτος 2008 αποτελούσαν το αντικείμενο δύο διαφορετικών ΚΟΑ:

τα νωπά προϊόντα όπως τα οπωροκηπευτικά και ορισμένα μπαχαρικά [βλ. τη νομοθεσία την ισχύουσα μέχρι το τέλος του έτους 2007 ·

τα μεταποιημένα προϊόντα οπωροκηπευτικών, τα οποία έχουν αποτελέσει το αντικείμενο επεξεργασιών με προετοιμασία, μαγείρεμα και διατήρηση [βλ. τη νομοθεσία την ισχύουσα μέχρι το τέλος του έτους 2007

Η εμπορία των νωπών προϊόντων είναι δυνατή μόνον εφόσον πρόκειται για προϊόντα υγιή, ανόθευτα και εμπορεύσιμα, ενώ σε αυτά πρέπει να αναφέρεται η χώρα καταγωγής τους.

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ

Οι παραγωγοί νωπών προϊόντων μπορούν να συνιστούν οργανώσεις, με σκοπό την ενθάρρυνση των μελών τους να είναι φιλοπεριβαλλοντικοί κατά την παραγωγή και τη διαχείριση καθώς και τις καλλιεργητικές πρακτικές. Οι εν λόγω οργανώσεις μπορούν επίσης να συντελούν σε ορθολογικότερη παραγωγή και προσφορά των προϊόντων. Π.χ. οι παραγωγοί που συμμετέχουν σε κάποια οργάνωση αναλαμβάνουν τη δέσμευση να τηρούν ορισμένες υποχρεώσεις:

εφαρμογή των κανόνων που έχει ορίσει η οργάνωση σχετικά με την παραγωγή, την εμπορία και την προστασία του περιβάλλοντος·

πώληση των προϊόντων τους μέσω της οργάνωσης· παροχή στην οργάνωση των πληροφοριών των απαιτούμενων για λόγους

στατιστικής· συμβολή στα επιχειρησιακά ταμεία.

15

Κάθε οργάνωση πρέπει να είναι αναγνωρισμένη από τα κράτη μέλη, τα οποία την αναγνωρίζουν υπό την προϋπόθεση ότι τηρεί κάποιους όρους. Π.χ. οφείλει να συγκεντρώνει κάποιο ελάχιστο πλήθος παραγωγών καθώς και κάποια ελάχιστη αξία παραγωγής. Επιπλέον, δεν πρέπει να κατέχει δεσπόζουσα θέση σε συγκεκριμένη αγορά. Προκειμένου να συσταθεί αναγνωρισμένη οργάνωση, οι παραγωγοί μπορούν να συνιστούν ομάδες παραγωγών. Η νομική αυτή οντότητα συγκεντρώνει τους παραγωγούς κατά τη διάρκεια μεταβατικού χρονικού διαστήματος, μέχρις ότου η ομάδα να μπορέσει να ανταποκριθεί στους όρους τους αναγκαίους για την αναγνώρισή της ως οργάνωσης παραγωγών.

Οι οργανώσεις παραγωγών μπορούν με τη σειρά τους να συγκροτήσουν ένωση.

Επιχειρησιακά προγράμματα

Οι οργανώσεις παραγωγών μπορούν να εκτελούν επιχειρησιακά προγράμματα, μεταβλητής διάρκειας, μεταξύ 3 και 5 ετών. Τα προγράμματα αυτά αποβλέπουν σε στόχους εμπορικούς, όπως ο εξορθολογισμός της παραγωγής, η ρύθμιση των τιμών, η βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και η πρόληψη και η διαχείριση κάθε είδους κρίσεων. Επιπλέον, περιλαμβάνουν τουλάχιστον δύο φιλοπεριβαλλοντικές δράσεις, για τις οποίες διαθέτουν τουλάχιστον το 10% των δαπανών τους για δράσεις του είδους αυτού.

Tα προγράμματα χρηματοδοτούνται από την οργάνωση ή τα μέλη της, ενώ υπάρχει και η δυνατότητα να τύχουν εθνικών και κοινοτικών οικονομικών ενισχύσεων. Οι εισφορές οι προερχόμενες από την ίδια την οργάνωση και από την Κοινότητα συγκεντρώνονται σε κάποιον επιχειρησιακό ταμείο, χρησιμοποιούμενο μόνο για τη χρηματοδότηση των επιχειρησιακών προγραμμάτων. Οι εθνικές οικονομικές ενισχύσεις προστίθενται στο επιχειρησιακό ταμείο όταν η Επιτροπή επιτρέψει στο οικείο κράτος μέλος να χορηγήσει ενισχύσεις στις οργανώσεις παραγωγών της επικράτειάς του. Κατά γενικό κανόνα, η συνδρομή της Κοινότητας στο επιχειρησιακό ταμείο είναι ίση προς την οικονομική εισφορά της οργάνωσης παραγωγών και περιορίζεται στο 50% των εξόδων που πραγματοποιούνται και στο 4,1% της αξίας της εμπορικά διατιθέμενης παραγωγής της οργάνωσης παραγωγών. Πάντως, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, τα όρια αυτά είναι δυνατόν να διευρύνονται.

Τα επιχειρησιακά προγράμματα εγκρίνονται από τα κράτη μέλη, τα οποία τα αξιολογούν με βάση πληροφορίες παρεχόμενες από την οργάνωση παραγωγών. Ειδικότερα, οι πληροφορίες αυτές περιλαμβάνουν το προβλεπόμενο ποσό του επιχειρησιακού ταμείου για κάθε έτος, τις δαπάνες του τρέχοντος έτους και προηγούμενων ετών καθώς και τα αναγκαία παραστατικά.

Κατά τη διάρκεια χρονικού διαστήματος κατ' ανώτατο όριο τριών περιόδων εμπορίας, τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να αποφασίζουν την επέκταση ορισμένων υποχρεώσεων των παραγωγών που αποτελούν μέλη οργάνωσης στους παραγωγούς που δεν είναι μέλη και οι οποίοι είναι εγκατεστημένοι στην ίδια οικονομική περιοχή * . Οι δεσμεύσεις οι οποίες είναι δυνατόν να επεκταθούν αφορούν την εφαρμογή των κανόνων που έχουν εγκριθεί από την οργάνωση όσον αφορά την παραγωγή, την εμπορία και την προστασία του περιβάλλοντος καθώς και την προαγωγή της επικοινωνίας σε περίπτωση κρίσης.

16

ΟΡΓΑΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ

Οι οργανώσεις και οι ενώσεις που έχουν σχέση με την παραγωγή, την εμπορία και τη μεταποίηση νωπών οπωροκηπευτικών μπορούν να συνιστούν διεπαγγελματική οργάνωση. Οι οργανώσεις αυτές έχουν τη δυνατότητα να ασκούν κάποιες δραστηριότητες, οι οποίες γενικώς αποβλέπουν στη βελτίωση της παραγωγής, στην αγορά, στην ποιότητα και στην προστασία των προϊόντων καθώς και στις σχετικές με τα προϊόντα κοινοτικές ρυθμίσεις. Η οργάνωση επιτρέπεται να ασκεί τις δραστηριότητες αυτές μόνον εφόσον είναι αναγνωρισμένη από το κράτος μέλος, το οποίο την αναγνωρίζει υπό τον όρο ότι πληροί ορισμένες απαιτήσεις. Π.χ. πρέπει να αντιπροσωπεύει σημαντικό μέρος της αλυσίδας νωπών οπωροκηπευτικών, χωρίς πάντως να ασκεί η ίδια οποιαδήποτε δραστηριότητα παραγωγής, εμπορίας και μεταποίησης των προϊόντων αυτών. Η αναγνώριση του κράτους μέλους κοινοποιείται στην Επιτροπή, η οποία μπορεί να του ζητήσει να αποσύρει την αναγνώριση την οποία έχει χορηγήσει.

Κατά παρέκκλιση του κανονισμού που αφορά την εφαρμογή κανόνων ανταγωνισμού στην παραγωγή και την εμπορία των γεωργικών προϊόντων , οι δραστηριότητες που ασκούν οι διεπαγγελματικές οργανώσεις εξαιρούνται από ορισμένους κανόνες ανταγωνισμού που έχουν θεσπιστεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ).

Υπό ορισμένες περιστάσεις και κατά τη διάρκεια περιορισμένου χρονικού διαστήματος, τα κράτη μέλη μπορούν να επεκτείνουν ορισμένες συμφωνίες, αποφάσεις ή πρακτικές που έχουν υιοθετηθεί από την οργάνωση στις επιχειρήσεις που δεν έχουν προσχωρήσει σε αυτήν αλλά οι οποίες ασκούν δραστηριότητα στην ίδια περιφέρεια. Για την έγκριση αυτής της επέκτασης, η οργάνωση πρέπει να θεωρείται ως αντιπροσωπευτική * για την παραγωγή, την πώληση ή τη μεταποίηση κάποιου προϊόντος.

Επιτήρηση της Επιτροπής, όσον αφορά την επέκταση των κανόνων

Η επέκταση των κανόνων οργανώσεων παραγωγών καθώς και διεπαγγελματικών οργανώσεων επιτηρείται από την Επιτροπή η οποία, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να ζητεί από το κράτος μέλος να αποσύρει την επέκταση.

17

ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΜΕ ΤΙΣ ΤΡΙΤΕΣ ΧΩΡΕΣ

Το καθεστώς εμπορικών συναλλαγών νωπών και μεταποιημένων οπωροκηπευτικών απαγορεύει την είσπραξη οποιουδήποτε φόρου ισοδυνάμου αποτελέσματος προς δασμό καθώς και την εφαρμογή οποιουδήποτε ποσοτικού περιορισμού ή μέτρου με ισοδύναμο αποτέλεσμα.

Η Επιτροπή έχει τη δυνατότητα να εξαρτά τις εισαγωγές και τις εξαγωγές ενός ή περισσότερων προϊόντων από την έκδοση άδειας του οικείου κράτους μέλους.

Εισαγωγές

Στην εμπορία οπωροκηπευτικών εφαρμόζονται οι εισαγωγικοί δασμολογικοί συντελεστές του κοινού δασμολογίου. Όμως, για να προστατευθεί η κοινοτική αγορά από ορισμένες ζημιογόνες επιπτώσεις, στις εισαγωγές εφαρμόζεται πρόσθετος εισαγωγικός δασμός, εφόσον αυτές πραγματοποιούνται σε τιμή κατώτερη από την τιμή ενεργοποίησης * ή όταν η ποσότητά τους υπερβαίνει τον όγκο ενεργοποίησης * . Οι πρόσθετοι αυτοί δασμοί είναι αναλογικοί με το στόχο και απαιτούνται μόνον εφόσον υπάρχει πραγματικό ενδεχόμενο διαταραχής της κοινοτικής αγοράς από τις εισαγωγές.

Οι εισαγωγικές δασμολογικές ποσοστώσεις είναι δυνατές κάθε έτος και η διαχείρισή τους πραγματοποιείται έτσι ώστε να αποφεύγεται οποιαδήποτε διάκριση, με βάση τις ακόλουθες τρεις βασικές αρχές: «Κατά προτεραιότητα εξυπηρέτηση», «ταυτόχρονη εξέταση», «κατεστημένες επιχειρήσεις/νεοαφιχθείσες».

Η Επιτροπή έχει τη δυνατότητα να λαμβάνει μέτρα διασφάλισης, εφόσον αυτό ζητηθεί από κάποιο κράτος μέλος, ή με ίδια πρωτοβουλία.

Καθεστώτα ενεργητικής και παθητικής τελειοποίησης

Η Επιτροπή έχει τη δυνατότητα να αναστέλλει τα καθεστώτα ενεργητικής και παθητικής τελειοποίησης, εφόσον αυτό ζητηθεί από κάποιο κράτος μέλος, ή με ίδια πρωτοβουλία.

ΣΤΗΡΙΞΗ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ

Στον τομέα των οπωροκηπευτικών εφαρμόζεται το καθεστώς ενιαίας ενίσχυσης . Όμως, το καθεστώς αυτό εισάγεται προοδευτικά. Σε πρώτη φάση μεταβατικά, και όσον αφορά τα προϊόντα που πριν από τη μεταρρύθμιση είχαν δικαίωμα ενίσχυσης στη μεταποίηση, τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να διατηρούν μέρος των ποσών και να χορηγούν συμπληρωματική ενίσχυση στους οικείους γεωργούς. Επιπλέον, κατά το μεταβατικό αυτό χρονικό διάστημα, τα κράτη μέλη μπορούν να παρέχουν στρεμματικές ενισχύσεις. Στην περίπτωση αυτή καθορίζουν χωρίς διακρίσεις το ποσό της ενίσχυσης ανά εκτάριο για κάθε οπωροκηπευτικό. Ο κανονισμός καθορίζει τη διάρκεια αυτού του μεταβατικού διαστήματος για τα διάφορα προϊόντα και ορίζει για κάθε κράτος μέλος το ποσό που μπορεί να διατεθεί.

Μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2012, οι παραγωγοί φραουλών και σμέουρων που παραδίδονται για μεταποίηση δικαιούνται στρεμματική ενίσχυση 230 ευρώ ανά εκτάριο. Η ενίσχυση αυτή μπορεί να συνοδεύεται από εθνική ενίσχυση κατ' ανώτατο όριο 170 ευρώ ανά εκτάριο. Στα οικεία κράτη μέλη αναλογούν εγγυημένες εθνικές εκτάσεις.