1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ………………………………………………….σελ.12. ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ……………………σελ.23. ΑΥΤΟΜΑΤΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ………………………………..σελ.74. ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ…………………………….σελ.115. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΕΣ…………………………………………..σελ.136. ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑ………………………………………….σελ.197. ΧΗΜΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ………………………………...σελ.208. ΑΡΧΑΙΑ ΝΑΥΠΗΓΙΚΗ…………………………………...σελ.219. ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ…………………………..σελ.2410.ΥΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑ…………………………………………...σελ.26

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

1

Oι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε ελάχιστα για

το επίπεδο της τεχνολογίας της Ελληνικής αρχαιότητας

παρόλο που οι βάσεις όλων των σύγχρονων επιστημών σ'

εκείνη την περίοδο ανάγονται.

Ενώ πολλές πλευρές του αρχαίου ελληνικού

πολιτισμού, όπως η πολιτική, η φιλοσοφία, η τέχνη κλπ

έχουν γίνει αντικείμενο μελέτης και θαυμασμού διεθνώς,

ο τομέας της τεχνολογίας έχει υποτιμηθεί, παρά το

γεγονός ότι η προσέγγιση ενός πολιτισμού δεν είναι

δυνατή χωρίς την κατανόηση βασικών κοινωνικών

φαινομένων , όπως η οικονομία και η τεχνολογία που τη

στηρίζει

Τη φετινή χρονιά οι μαθητές και οι μαθήτριες του Α1

Γυμνασίου των Εκπαιδευτηρίων ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ στα

πλαίσια του μαθήματος της Αρχαίας Ιστορία και με την

καθοδήγηση της καθηγήτριάς τους κ. Κων/νας

Παπαγεωργίου αποφάσισαν να

κάνουν ένα ταξίδι στην Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία

EΛΕΝΑ ΘΑΝΟΥ - - AΝΝΑ ΝΑΛΠΑΝΤΙΔΗ

Μηχανές Μεταφορά και Ανυψώσεως

Βάση για την ανάπτυξη των μηχανολογικών κατασκευών

είναι η ανάπτυξη εργαλείων και εργαλειομηχανών. Τροχαλίες και

πολύσπαστα χρησιμοποιήθηκαν για το Ερέχθειο τον 5ο αιώνα π.Χ.

2

τον 6Ο αι όπου συναντάμε βαριά λίθινα στοιχεία που δηλώνουν τη

χρήση μηχανών αναρτήσεως. Ο Χερσίφρονας διέθετε σπουδαίες

μηχανές μεταφοράς και ανυψώσεως, ενώ στον Γλαύκο αποδίδουν

την εφεύρεση της συγκόλλησης του σιδήρου. Ο Ηρων

αλεξανδρινός μηχανικός έγραψε πολλά βιβλία, όπως τα

«Μηχανικά».

Μηχανή ανύψωσης:

ΣΚΛΗΡΑ ΚΡΑΜΑΤΑ

Ξύλινα μηχανήματα (μεταφορικά και ανυψωτικά κυρίως)

υπήρχαν από πολύ παλιά. Εκείνο όμως που έδωσε τη μεγάλη ώθηση

ήταν η απόκτηση σκληρών κραμάτων. Με τη βοήθεια ισχυρών

οδοντωτών τροχών έγιναν εφικτές σημαντικές εξελίξεις.

3

ΑΝΤΛΙΕΣ ΝΕΡΟΥ

Αντλίες νερού, κυρίως ελικοειδείς, χρησιμοποιούνταν στην

άρδευση και στα μεταλλεία. Άλλες μορφές αντλίας

χρησιμοποιούνταν στην άρδευση, ήταν η «Τύμπανον», η

«Πολυκάδια», και η «Αλυσίς», αλλά η σημαντικότερη ήταν η

αντλία του «Κτησιβίου» για αέρα και νερό..

4

Ο Ήρων, έγραψε την

«Αυτοματοποιητική», που τιμά την

Αλεξανδρινή τάση για τους

αυτοματισμούς

Μηχανές, όπως κρυμμένοι γερανοί

και ηχητικά αυτόματα,

χρησιμοποιούνταν στο αρχαίο Θέατρο.

ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Σημαντική ώθηση για την αρχαιοελληνική αρχαιολογία θα δινόταν

αν είχε προλάβει να επεκταθεί η χρήση άλλων μορφών ενέργειας,

εκτός από την μυϊκή δύναμη, όπως:

Η δύναμη του ανέμου. Ο Ηρων είχε περιγράψει μία

ανεμογεννήτρια που κινούσε μία εμβολοφόρο αντλία, η οποία

λειτουργούσε μία ύδραυλιν.

Η δύναμη του νερού. Ο πρώτος νερόμυλος ήταν στην αθηναϊκή

αγορά και λεγόταν ελληνικός νερόμυλος. Άλλοι υδροτροχοί

εμφανίστηκαν πολύ αργότερα στη Μικρά Ασία.

5

Η δύναμη της φωτιάς. Ο Ηρων περιέγραψε την αιολόσφαιρά

του, η οποία περιστρεφόταν με ατμό. Είναι η πρώτη ατμομηχανή

της αρχαιότητας

Η δύναμη του ηλεκτρισμού.

Το ήλεκτρον ( κεχριμπάρι) που

ελκύει διάφορα υλικά ήταν πολύ

γνωστό και προερχόταν από τη

Βόρεια Θάλασσα. Η δύναμη αυτή

χρησιμοποιήθηκε δύο χιλιάδες

χρόνια αργότερα.

Ανέκαθεν οι Έλληνες είχαν πάθος με τα ουράνια σώματα.

Μαγεύονταν από την απεραντοσύνη του ουρανού και το άπειρο

τούς προκαλούσε περιέργεια . Αστρονομικά όργανα ονομάζουμε

τα όργανα παρατήρησης των ουράνιων σωμάτων. Επίσης ήταν

6

απαραίτητη η πρόβλεψη των αποχών και των καιρικών συνθηκών

για να βελτιώνονται οι γεωργικές και ναυτιλιακές δραστηριότητες

Γνώμονας ή Σκιαθήρας

Το αρχαιότερο αστρονομικό όργανο είναι ο

γνώμονας ή σκιαθήρας όπου μετρώντας τη σκιά του

ανικειμένου, υπολογίζει την ακριβή διάρκεια του έτους

και κάθε μίας από τις τέσσερις εποχές. Πρόκειται για έναν

κατακόρυφο στύλο του οποίου το μήκος σκιάς μεταβάλλεται κατά

τη διάρκεια της ημέρας και του έτους. Βασίζεται στην παρατήρηση

του ότι ο ήλιος στέλνει τις ακτίνες του στη γη καθώς διαγράφει

την τροχιά του στον ουρανό: ανάλογα με το ύψος του πάνω από

τον τοπικό ορίζοντα εξαρτάται από το μήκος της σκιάς των

αντικειμένων πάνω στη γη.

Έτσι αναπτύχθηκε ένας ιδιαίτερος επιστημονικός κλάδος η

Γνωμονική. Εφαρμογή αυτής είναι η κατασκευή ηλιακών

ρολογιών. Έχουμε δυο τύπους τον ελληνικό και το ρωμαϊκό. Στον

πρώτο τύπο η σκιά του γνώμονα πέφτει σε ημισφαιρική επιφάνεια,

το πόλο, στον δεύτερο πέφτει σ’ επιφάνεια που ονομάζεται σκάφη.

Ο γνώμονας στηρίζεται πλαγίως με κατεύθυνση τον άξονα

περιστροφής της γης σκοπεύοντας τον Βόρειο Πόλο. Εκεί που

πέφτει η σκιά υπάρχουν υποδιαιρέσεις για τις δώδεκα ώρες της

ημέρας κι ονομάζονται καιρικές ώρες γιατί έχουν διαφορετική

διάρκεια ανάλογα με τις εποχές. Ισημερινές είναι οι ώρες όταν οι

ώρες νύχτας και μέρας είναι ίσες μεταξύ τους.

Κλεψύδρες

7

Για τη νύχτα χρησιμοποιούσαν κλεψύδρες.

Σύμφωνα όμως με το μεγάλο αστρονόμο Κλαύδιο

Πτολεμαίο(2ος αι. μ.Χ.), ακριβείς μετρήσεις χρόνου

γίνονται μόνο με αστρολάβους ωροσκόπια δηλ ρολόγια.

Δύο τύποι αστρολάβων είναι γνωστοί: ο σφαιρικός κι ο

επίπεδος. Ο σφαιρικός κατασκευάστηκε από τον Πτολεμαίο κι

ήταν μια αρθρωτή σφαίρα για τη θέση των αστέρων(ζωδιακό

κύκλο) και τις κινήσεις της σελήνης. Ο επίπεδος κατασκευάστηκε

από τον αστρονόμο Ίππαρχο,

Αστρολάβος

Με τον αστρολάβο υπολόγιζαν άμεσα διάφορα

αστρονομικά και τοπογραφικά στοιχεία, με ακρίβεια όπως του

ωροσκόπου, του μεσουρανήματος, την

ακριβή ώρα ανατολής δύσης, τον

προσδιορισμό του κλίματος.

Η Στερεά Σφαίρα

Αλλά αστρονομικά όργανα είναι η στερεά σφαίρα με

ζωγραφισμένους αστερισμούς, ο Παραλλακτικός κανόνας για τη

θέση των αστέρων, ο τετράντας, ο μεσημβρινός κύκλος , ο

ισημερινός κύκλος και ο κανόνας του Ίππαρχου.

Στέλιος Δαλμάρας

8

Το παλαιότερο όργανο που χρησιμοποιούσε μαθηματικούς

συρμούς οδοντωτών τροχών και ο παλαιότερος υπολογιστής που

χρονολογείται πριν το 80 π.Χ.

Σφουγγαράδες βρήκαν ένα ναυάγιο της ρωμαϊκής εποχής και

μαζί με αυτό τα τέσσερα κύρια θραύσματα κοντά στο νησί των

Αντικυθήρων. Τα θραύσματα αρχικά δεν

προκάλεσαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον διότι τα

άλλα ευρήματα ήταν σωστός θησαυρός.

Όμως ήταν τα μόνα που είχαν επιγραφές.

Τελικά

κατάλαβαν πως

ο μηχανισμός

συνδεόταν με

αστρονομικές

μετρήσεις. Από

τις ραδιογραφίες

προέκυψε ότι ο

μηχανισμός περιείχε 32 οδοντωτούς τροχούς. Ήταν ένα

ορθογώνιο κουτί, ύψους 33 εκ. πλάτους 17εκ. και πάχους 10 εκ.

Σχηματιζόταν από μπρούτζινους δίσκους 2 χιλ. με ξύλινο πλαίσιο.

ΟΙ δίσκοι αυτοί έφεραν τις επιγραφές. Στο μπροστινό μέρος είχε

δύο ομόκεντρους δίσκους, όπου ο ένας δείκτης δείχνει τη θέση του

ήλιου σε σχέση με το αστρικό έτος και την ημερομηνία. Ένας

δεύτερος δείκτης δείχνει τη θέση της σελήνης ως προς τον αστρικό

μήνα. Ένας μικρός δείκτης μετρά του δώδεκα σεληνιακούς

μήνες. Στον κύκλο «Σάρος», δηλαδή τον κύκλο των

εκλείψεων, αποδεικνύεται ότι προφανώς υποδηλώνει τους

σεληνιακούς μήνες όπου συμβαίνουν 19 εκλείψεις

Είναι ο πρώτος ηλεκτρονικός υπολογιστής της

ανθρωπότητας!

ΚΟΥΡΤΗ ΙΩΑΝΝΑ + ΜΑΤΘΑΙΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ

9

ΕΔΩ ΘΑ ΔΟΥΜΕ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΑΝΩ

ΣΤΟ ΤΟΜΕΑ ΤΩΝ ΑΥΤΟΜΑΤΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ 

Στο δεύτερο μεγάλο έργο του Αλεξανδρινού μηχανικού την

Αυτοματοποιημένη , περιγράφονται δύο είδη αυτομάτων θεάτρων .

Στα σταθερά αυτόματα θέατρα ανοίγουν από μόνες τους οι πύλες

μιας σκηνής και παρουσιάζονται σε οθόνη μορφές κινούμενες

σύμφωνα με κάποιο μύθο .

Στα κινητά αυτόματα θέατρα κατασκευάζονται ναοί

μετρίου αναστήματος ικανοί να μετακινούνται . Τα

ειδώλια που υπάρχουν μπορούν και κινούνται όλα μόνα

τους και στο τέλος ξανά επιστρέφουν μόνα τους στην

αρχική τους θέση.

Ο Ήρων αξιοποιεί στον μηχανισμό

αυτό τη διαστολή του θερμαινόμενου

αέρα κάτω από το βωμό. Με την

πίεση του αέρα μεταφέρει υγρό από

ένα σταθερό σε ένα κινητό δοχείο

και στη συνέχεια χρησιμοποιεί για

10

την περιστροφή των πυλών του ναού. Ο ναός κατασκευάζεται

έτσι ώστε μόλις ανάβει φωτιά σε βωμό που βρίσκεται

στην είσοδο του και γίνει θυσία , οι πόρτες του ναού να

ανοίγουν αυτόματα και μόλις σβήσει η φωτιά πάλι να

κλείνουν .

Σε μια κρήνη, μια πηγή ή γενικά όπου υπάρχει τρεχούμενο νερό ,

κατασκευάζονται πουλιά που τραγουδούν .Δίπλα τους

τοποθετείται μια κουκουβάγια, που μπορεί να

περιστρέφεται αυτόματα προς τα πουλιά, οπότε αυτά

11

σταματάνε να τραγουδούν , ή να τα αποστρέφεται , οπότε

αυτά συνεχίζουν το τραγούδι τους και αυτό γίνεται

συνέχεια. Στα δοχεία που βρίσκονται κάτω από την κρήνη

ελέγχεται η στάθμη του νερού με δυο αξονικά υδραυλικά σιφώνια .

Με μηχανικό τρόπο συγχρονίζεται με τη ροή που προκαλεί τις

φωνές των πουλιών.

12

Πάνω από θερμαινόμενο λέβητα περιστρέφεται η σφαίρα

σταθερά προσαρμοσμένη σε περιστρεφόμενο άξονα . Η

αιολόσφαιρα του Ήρωνα, που αξιοποιεί την πίεση του

ατμού και τη μετατρέπει σε κινητήρια περιστροφική

δύναμη, αποτελεί αναμφίβολα πρόδρομο της ατμομηχανής.

Κυριάκος Γιαννακόπουλος

13

Το Ευπαλίνειο Όρυγμα

Το υδραγωγείο το οποίο ανεφοδίαζε την

πόλη της Σάμου με πόσιμο νερό,

κατασκευάστηκε από τον Ευπαλίνο στα

μέσα του 6ου αι. π.Χ. και

συγκαταλέγεται στα μεγάλα τεχνικά

επιτεύγματα της αρχαιότητας. Υπάρχει

ως σήμερα και είναι επισκέψιμο.

Αποτελείται από την πηγή, έναν υπαίθριο αγωγό συνολικού μήκους

900 μ., μία σήραγγα μήκους 1036 μ. και ένα δίκτυο διανομής εντός

της πόλης, μήκους 1000μ. Το πλέον ενδιαφέρον τμήμα του

υδραγωγείου είναι αναμφίβολα η σήραγγα, η κατασκευή της

οποίας προχώρησε ταυτόχρονα και από τα δύο άκρα. Το όρυγμα

διασχίζει οριζοντίως το σκληρό ασβεστολιθικό πέτρωμα του

βουνού και έχει διατομή περίπου 1,80μ Χ 1,80μ. Ο αγωγός

βρίσκεται μέσα σε αυλάκι πλάτους 0,70μ και έχει κλίση περί τα

4‰. Το υδραγωγείο λειτούργησε περίπου 1000 χρόνια

Κων/νος Μπουτσίνης - Θοδωρής Λαζαρίδης

Η Αποξήρανση της Λίμνης

Κωπαΐδας

Το τεράστιο αποξηραντικό

έργο τη λίμνης της

Κωπαΐδας κατασκευάστηκε κατά

14

την μυκηναϊκή εποχή (14ος αι. π.Χ.). Τα ύδατα ποταμών και

χειμάρρων που κατέκλυζαν την πεδιάδα, παροχετεύθηκαν (μέσω

τεχνητών τάφρων, πλάτους 50μ. περίπου) προς την ανατολική ακτή

της λίμνης.

Καθ’ οδόν τα νερά αυτά έρρεαν μέσα στις καταβόθρες που υπήρχαν

κατά μήκος των τάφρων . Αργότερα θα διανοιχθεί και μια

πρόσθετη σήραγγα μήκους 2200μ. για την αποδοτικότερη

παροχέτευση προς την θάλασσα.

Τατιάνα Τσιτάκη- Γιώργος Φέγγος

ΦΡΥΚΤΩΡΙΕΣ

Η ανάγκη για γρηγορότερη επικοινωνία οδήγησε στην

απόφαση να δημιουργηθεί σύστημα μηνυμάτων με φωτιά. Όταν η

Τροία έπεσε στα χέρια των Ελλήνων, η υπόλοιπη Ελλάδα το έμαθε

μέσα σε μία ημέρα χρησιμοποιώντας αυτό το σύστημα

επικοινωνίας. Μετά από λίγο καιρό φαίνεται ότι δημιουργήθηκε ο

πρώτος κώδικας με οπτικά σήματα. Σε λόφους και βουνά κοντά

στις πόλεις υπήρχε ειδικευμένο προσωπικό για τέτοιες

επικοινωνίες.

Ειδικότερα στην τραγωδία «Αγαμέμνων», πού γράφτηκε εδώ και

δύο χιλιάδες τετρακόσια χρόνια από τον ποιητή Αισχύλο, η

βασίλισσα Κλυταιμνήστρα πληροφορεί τον χορό ότι η Τροία έπεσε

στα χέρια των Ελλήνων. Ξαφνιασμένος ο χορός ρωτάει : "Ποιος

μπόρεσε να φέρει τόσο γρήγορα τα νέα" ; Κι η Κλυταιμνήστρα

απαντά: "Ο Ήφαιστος!

Δυνατή φωτιά άναψαν στην

κορυφή της Ίδας, και πολλές

φωτιές μετά μάς έφεραν

διαδοχικά το μήνυμα: από

15

την Ίδα το μήνυμα της φλόγας πήγε στον κάβο Ερμή της Λήμνου,

και τρίτη η ψηλή κορυφή του Αθω δέχτηκε το φως. Με δύναμη η

φλόγα γεφύρωσε το πέλαγος, κι έφτασε τις Βίγλες του Μακίστου,

στην Εύβοια. Οι φρουροί προώθησαν το μήνυμα στον Εύριπο,

στους ανθρώπους πάνω στο Μεσσάπιο. Κι αυτοί έβαλαν φωτιά σ'

ένα σωρό με ρείκια, και πάνω από τούς κάμπους του Αισώπου

έστειλαν το μήνυμα στην κορφή του Κιθαιρώνα. Κι από κει πάλι με

ζήλο πολύ προώθησαν το μήνυμα, και το έστειλαν πάνω από την

Γοργώπιδα λίμνη στο Αιγίπλαγκτο όρος. Και η φλόγα πέρασε τον

Σαρωνικό και έφτασε σαν κεραυνός στις κορυφές του Αραχναίου,

και τέλος εδώ το λάβαμε, στων Ατρειδών τις στέγες, το φως αυτό,

πού προπάππος του είναι η φωτιά της Ίδας".

(στίχοι 280 - 316, ελεύθερη μετάφραση).

Είναι αμφίβολο αν το σήμα πού έφερνε το μήνυμα ότι έπεσε η

Τροία έφτασε αληθινά σε μια νύχτα από την Μικρά 'Ασία στην

Ελλάδα, όπως διατείνεται ο Αισχύλος, επειδή η απόσταση είναι

σχεδόν 550 χιλιόμετρα, στο διάστημα της οποίας υπάρχουν και

δύο τεράστιες υδάτινες εκτάσεις (από την Λήμνο στον Αθω και από

κει στην Εύβοια), πού έπρεπε να γεφυρωθούν. Είναι όμως δυνατόν

μιας και π.χ. από το βουνό της Σαμοθράκης "Φεγγάρι" με ύψος

1664 μέτρα (απ' όπου ο θρύλος θέλει τον Ποσειδώνα να

παρακολουθεί τις μάχες στην Τροία), θα μπορούσαν εύκολα να

αναμεταδοθούν αντίστοιχα οπτικά σήματα! Ακόμα και σήμερα από

τα σημεία που αναφέρει ο Αισχύλος υπάρχει οπτική επαφή σε μέρες

με καθαρή ατμόσφαιρα.

Ο τηλέγραφος με την φωτιά ήταν σε μεγάλη χρήση στην

αρχαιότητα, και οι Έλληνες εφεύρισκαν έξυπνους τρόπους για να

μεταδίδουν σήματα με τα πιο περίπλοκα μηνύματα, ακόμα και

ξεχωριστά γράμματα του αλφαβήτου.

Ο ΤΗΛΕΓΡΑΦΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΒΙΟΥ

Ο Έλληνας ιστορικός Πολύβιος σχεδίασε μία μέθοδο

σηματοδότησης, όπου τα γράμματα του αλφαβήτου ήσαν

16

χωρισμένα σε πέντε ομάδες πέντε στήλες από πέντε γράμματα

στην κάθε μια. Η τελευταία στήλη είχε ένα γράμμα λιγότερο, αλλά

αυτό δεν εμπόδιζε την χρήση του τηλέγραφου, όπως λέει ο ίδιος

στο κεφ. 45 του δέκατου βιβλίου της ιστορίας του. Επινόησε το

σύστημα του το 150 π.Χ

Και συνεχίζει: "Μετά από αυτά (αφού δηλ. χωρίσουν τα γράμματα

σε στήλες), πρέπει να τις γράψουν κατά

σειρά σε πέντε πινακίδες, και έπειτα να

συμφωνήσουν ότι πρώτος θα υψώσει

πυρσούς, και μάλιστα δύο, αυτός που θα

θέλει να διαβιβάσει κάτι, και θα περιμένει

να υψώσει κάτι ο άλλος, ώστε να είναι

σίγουρο ότι θα προσέχουν και οι δύο. Όταν

κατεβάσουν τους πυρσούς αυτούς, ο πρώτος,

πού μεταδίνει το μήνυμα, θα υψώσει τους

πυρσούς από αριστερά, για να δείξει σε ποια

πινακίδα πρέπει να προσέξει ο άλλος: δηλαδή έναν πυρσό για την

πρώτη πινακίδα, ένα για τη δεύτερη, τρεις για την τρίτη και έτσι

συνέχεια.

Μετά πάλι θα υψώσει πυρσούς από δεξιά, για να δείξει ποιό

γράμμα από την πινακίδα πρέπει να σημειώσει ο άλλος. θα πρέπει

επίσης να έχουν και οι δύο μια διόπτρα με δύο αυλίσκους, ώστε να

βλέπουν με τον ένα στα δεξιά και με τον άλλο στα αριστερά

εκείνου πού κάνει τα σήματα. Δίπλα στην διόπτρα πρέπει να

τοποθετήσουν όρθιες τις πινακίδες, και να υψώσουν δεξιά και

αριστερά από ένα τοίχωμα πέτρινο, μήκους τριών μέτρων περίπου

και ύψους, όσο περίπου το ύψος ενός άντρα, για να φαίνονται

καλά οι πυρσοί όταν υψώνονται πάνω από αυτό και να μην

φαίνονται όταν κατεβαίνουν.

Όταν και οι δύο είναι έτοιμοι, αν ένας θέλει να μεταδώσει το

μήνυμα «100 στρατιώτες μας προσχώρησαν στις τάξεις του

εχθρού» πρέπει να διαλέξει λέξεις πού να έχουν την ίδια έννοια

17

και όσο το δυνατό λιγότερα γράμματα. Έτσι μπορεί να πει

«Σπαρτιάτες εκατό λιποτάκτησαν». Αν και τώρα τα γράμματα

είναι λιγότερα από τα μισά, έχουν όμως το ίδιο νόημα.

Αυτός ο τύπος επικοινωνίας με φωτιές χρησιμοποιήθηκε επίσης

και με απλούστερη μορφή μέχρι και την Βυζαντινή περίοδο. Για

κάθε ώρα της ημέρας ίσχυε

διαφορετικό προσυμφωνημένο

μήνυμα, από εκεί και το όνομα

Ωρονόμιο του συστήματος. Αν

λοιπόν στις 12 η ώρα βλέπανε

κάποιο σήμα, σήμαινε "στείλτε

στρατό" (ή οτιδήποτε άλλο είχε

προσυμφωνηθεί). Αυτόματα το

σήμα αναμεταδιδόταν από σταθμό

σε σταθμό μέχρι την άλλη άκρη

της αυτοκρατορίας. Αυτό το

σύστημα ήταν απλούστερο,

δούλευε χωρίς εξειδικευμένο προσωπικό και κάλυπτε αρκετά

μεγαλύτερες αποστάσεις με τον ελάχιστο αριθμό αναμεταδοτών

ΣΤΕΝΟΓΡΑΦΙΑ

Εδώ είναι ένα δείγμα πώς περίπου δούλευε ο κώδικας. Το

αλφάβητο ήταν μοιρασμένο σε 5 σειρές και 5 στήλες. Έτσι

με 2 ομάδες από 5

φωτιές η κάθε μία,

μπορούσαν να

μεταδώσουν

οποιοδήποτε γράμμα.

Με αυτόν τον τρόπο λέγεται

ότι μπορούσαν να

18

μεταδώσουν 20 με 25 λέξεις την ώρα. Όχι και πολύ γρήγορο αλλά

πάντως δούλευε... Η χαμηλή ταχύτητα τους ώθησε να αναπτύξουν

την στενογραφία με προσυμφωνημένους κώδικες.

. Ο ΤΗΛΕΓΡΑΦΟΣ ΤΟΥ ΑΙΝΕΙΑ

Διακόσια χρόνια πριν, ένας άλλος συγγραφέας, ο Αινείας ο

τακτικός, είχε επινοήσει κι αυτός ένα έξυπνο σύστημα

τηλεγραφίας.

Σε όλες τις σηματοδοτικές σκοπιές υπήρχαν πανομοιότυποι

κάδοι γεμάτοι ίσαμε το ίδιο σημείο με νερό. Κάθε κάδος είχε από

μία όμοια βρύση. Στην επιφάνεια του νερού επέπλεε ένας φελλός

με κάθετο ραβδί προσαρμοσμένο σ' αυτόν, πάνω στο οποίο ήταν

χαραγμένα τα γράμματα του αλφαβήτου.

Όταν ήθελαν να μεταδώσουν ένα μήνυμα, ειδοποιούσαν την

επομένη σκοπιά υψώνοντας έναν αναμμένο πυρσό. Μόλις ερχόταν

από απέναντι το σήμα «έτοιμος», πάλι με κούνημα πυρσού,

άνοιγαν και οι δύο σκοπιές την βρύση να τρέξει, ακριβώς την

στιγμή πού η πρώτη σκοπιά ύψωνε τον αναμμένο πυρσό. Όταν

έτρεχε μία ποσότητα νερού, τόση όση χρειαζόταν για να φτάσει το

γράμμα πού ήθελαν να μεταδώσουν στα χείλη του κάδου, ο πυρσός

χαμήλωνε πάλι. Βλέποντας τον πυρσό να χαμηλώνει, ο άνθρωπος

19

πού δεχόταν το σήμα, έκλεινε κι αυτός την δικιά του βρύση. Μαζί

με την στάθμη του νερού κατέβαινε και ο φελλός με το ραβδί, και

έφερνε τα γράμματα στο ίδιο σημείο στους κάδους και στις δύο

σκοπιές. Έτσι ο άνθρωπος πού δεχόταν το μήνυμα μπορούσε

αμέσως να διαβάσει το σωστό γράμμα. ξαναγεμίζοντας τον κάδο

με νερό, η δεύτερη σκοπιά σηματοδοτούσε με τον ίδιο τρόπο το

γράμμα στην τρίτη σκοπιά.

Το σύστημα που είχε επινοήσει ο Αινείας ήταν

δυσκολομεταχείριστο. Ένα μήνυμα όπως «εκατό Σπαρτιάτες

λιποτάκτησαν» θα

χρειαζόταν πάνω

από 100 ξεχωριστά

σήματα. Είναι

λοιπόν αμφίβολο αν

χρησιμοποιήθηκε σε

μεγάλη έκταση.

Η παράδοση λέει

πως ο Μέγας Αλέξανδρος αν και είχε ήδη επεκτείνει το δίκτυο των

φρυκτωριών, εξόρισε χλευάζοντας τον εφευρέτη ενός νέου

τηλεγραφικού συστήματος, που θα μπορούσε να ενώσει όλα τα

μέρη της αχανούς αυτοκρατορίας του. Αργότερα μετάνιωσε και

προσπάθησε να επαναπατρίσει τον άνθρωπο, αλλά δεν τον βρήκε

πουθενά. Οι στρατοί των αρχαίων συχνά είχαν ιδιαίτερο σώμα

σηματοδοτών, και θα χτίστηκαν χιλιάδες πύργοι, ώστε τα σήματα

της φωτιάς και του καπνού να μεταφέρονται όσο το δυνατό

μακρύτερα

ΑΝΑΚΛΑΣΤΗΡΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ

20

Τα σήματα από τις φωτιές λέγεται ότι βοηθούσαν με ειδικούς

ανακλαστήρες να φανούν

αρκετά μακριά. Όπως

λέει η Ιστορία, ο

περίφημος φάρος της

Αλεξανδρείας

χρησιμοποιούσε

ειδικούς

ανακλαστήρες και

ίσως και κάποιον

ειδικό φακό, ώστε να

στέλνει το φως του στην μέγιστη δυνατή απόσταση.

Λέγεται μάλιστα ότι παρατηρώντας μέσα από αυτό τον

φακό υπήρχε η δυνατότητα να φανούν ευκολότερα τα

μακρινά πλοία αλλά και με την βοήθειά του να καούν από

μακριά εχθρικά πλοία.

ΑΚΟΥΣΤΙΚΟΣ ΤΗΛΕΓΡΑΦΟΣ

Κάποιες αναφορές μιλάνε για ειδικές μεταλλικές συσκευές

(τηλεβόες) που

χρησιμοποιήθηκαν απ' τον

στρατό του Μεγάλου

Αλεξάνδρου για ακουστικές

επικοινωνίες. Η εμβέλειά

τους λέγεται ότι ήταν

περίπου 2.500 μέτρα. Είχαν

την μορφή μεταλλικών

κυκλικά αναδιπλωμένων χωνιών που αναρτώταν σε τρίποδα.

Κάποιοι λένε ότι εδώ έχουμε και την πρώτη μορφή ακουστικού

ραντάρ που έδινε την δυνατότητα ακρόασης μακρινών κινήσεων

των εχθρών.

21

ΓΙΩΡΓΟΣ - ΘΕΟΦΑΝΗΣ ΚΕΡΑΜΙΔΑΡΗΣ ΚΑΙ ΗΛΙΑΣ

ΠΑΠΑΔΟΚΩΣΤΑΝΤΑΚΗΣ

Η Μηχανολογία δίκαια χαρακτηρίζεται ως η βαρύτερη

τεχνολογία. Χάρη στα πρώτα εργαλεία και στις προόδους της

μεταλλουργίας , όπως τα πολύσπαστα , συγκόλληση σιδήρου ,

ατέρμων κοχλίας και τόρνος μεταλλικών αντικειμένων , έγινε

δυνατή η εντατική χρήση των ακόλουθων μηχανημάτων :

ΕΜΒΟΛΟ ΤΡΙΗΡΗΣ

ΟΔΟΝΤΩΤΟΙ

ΤΡΟΧΟΙ

Μεταλλικά Ελατήρια , Ισχυροί

οδοντωτοί τροχοί, Συναρμοσμένα

Έμβολα και χιτώνια για εμβολοφόρες

αντλίες

22

Η χημική τεχνολογία είναι η συστηματική συλλογή των

χημικών συνταγών των Ελλήνων που έγινε τον 1 ο αιώνα μ.Χ. .

Εντυπωσιάζει ο πλούτος των χημικών γνώσεων των αρχαίων

Ελλήνων, αλλά και η ακρίβεια της ορολογίας που χρησιμοποιείται.

Όμως ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Διοκλητιανός κατέστρεψε όσα

αρχαία συγγράμματα μπόρεσε «περί χημείας και αργύρου» Ας

αναφερθεί πάντως ότι μέγα μέρος των σωζόμενων παπύρων

περιγράφουν μεθόδους νοθεύσεως μετάλλων …

Δίκαια έχει λεχθεί ότι ένα μεγάλο πλοίο είναι συνάντηση

πολλών τεχνολογιών. Δεν είναι τυχαίο ότι η Αθηναϊκή τριήρης

ήταν ικανή να αναπτύσσει την ταχύτητα των 20 χιλιομέτρων την

ώρα. Στην Αλεξάνδρεια έφτασαν σε << υπερωκεάνια >> των

1000 τόνων , μήκους 130 μέτρων και με μερικές χιλιάδες

ανθρώπους ως φορτίο. Η

προώθηση όμως γινόταν με

κουπιά…

Η αναδρομή αυτή στην αρχαία

ελληνική τεχνολογία είναι

εμφανώς ατελέστατη. Υποδηλώνει

όμως την έκταση , την εμμονή και

την σημασία του θεμελιώδους πολιτισμικού φαινομένου. Αξίζει

μάλιστα να παρατηρηθεί ότι οι Έλληνες μηχανικοί και τεχνικοί

συγγραφείς της αρχαιότητας επλήθαιναν σταθερά , απ’ τον 6ο

αιώνα π.Χ προς τον 1ο αιώνα π.Χ .

23

Στράτος Mουστακίδης και Κανέλλος Σκυφτός

Ο τρόπος με τον οποίο οι αρχαίοι Έλληνες

έφτιαχναν τα πλοία τους:

Όταν αναφερόμαστε στην αρχαία ναυπηγική των Ελλήνων πρέπει

να διευκρινίσουμε ότι οι Έλληνες

είναι ένας ναυτικός λαός.

Αρχαίες απεικονίσεις δείχνουν

εμπορικά ή πολεμικά πλοία και

μας δίνουν χρήσιμες πληροφορίες

για το σχήμα τους και την

εξάρτηση. Μέχρι τις αρχές του

1900 μ.Χ. πιστευόταν ότι ο τρόπος που συναρμολογούνταν τα

αρχαία πλοία ήταν ίδιος με εκείνο που χρησιμοποιείται στα

παραδοσιακά. Οι αρχαίοι όμως

έχτιζαν τα καράβια τους με

έναν τρόπο τελείως

διαφορετικό. Ξεκινούσαν με την

τοποθέτηση μιας κυρτής

24

καρίνας και την συνδέανε με τα δύο ποδοστήματα. Στη συνέχεια,

χρησιμοποιώντας μαδέρια πελεκημένα με σκεπάρνι , αρχίζοντας

από την καρίνα τοποθετούσαν δεξιά, αριστερά τις σειρές μαδεριών

που στηρίζονταν το ένα πάνω από το άλλο με ένα πολύπλοκο

σύστημα σύνδεσης με μόρσα και καβίλιες. Εάν δεν υπήρχε το πλοίο

του Ulu Burum του 14ου αιώνα π.Χ. στο οποίο εφαρμόστηκε η

μέθοδος σύνδεσης με μόρσα και καβίλιες θα μπορούσε κανείς να

ισχυριστεί ότι τα πλοία τα ελληνικά πριν τα κλασικά χρόνια ήταν

ραμμένα και ότι από τα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ. εγκαταλείφτηκε

σιγά η μέθοδος των ραμμένων μαδεριών και εξελίχθηκε η

ναυπήγηση με μόρσα και καβίλιες.

Tα Σχέδια με τον τρόπο κατασκευής τον καραβιών

25

Σταύρος Τσουγκριάνης

Ο ΑΡΧΥΤΑΣ ΕΦΕΥΡΙΣΚΕΙ ΤΗΝ

ΠΡΩΤΗ ΙΠΤΑΜΕΝΗ ΜΗΧΑΝΗ

Ο πόθος "της πτήσης" είναι έντονος στην αρχαιότητα, και

μάλιστα στην Ελλάδα, όπου κυρίως οι θεοί, αλλά και

διάφοροι ημίθεοι ή μυθικά όντα, διαθέτουν την ικανότητα

της πτήσης. Όμως από το μύθο ως την πραγματικότητα

υπάρχει τεράστια απόσταση που, όπως είναι γνωστό, εν

μέρει κάλυψε ο Δαίδαλος με την περίφημη πτήση του από

την Κρήτη. Όμως αν η πτήση του Δαίδαλου και Ίκαρου

είναι περίπου μυθική, το κατόρθωμα του Αρχύτα είναι

ανατρεπτικό. Στα 425 π.Χ., ο Αρχύτας ο Ταραντίνος,

μαθηματικός και φιλόσοφος, φίλος του Πλάτωνα,

κατασκεύασε την πρώτη ιπτάμενη μηχανή στην ιστορία

του κόσμου. Την ονόμασε περιστερά ή πετομηχανή,

λειτουργούσε με ένα σύστημα αεροπροώθησης και σε

σχετικό πείραμα "πέταξε" σε μια απόσταση 200 μέτρα. Η

περιστερά όταν έπεφτε στη γη δεν μπορούσε να

ξανασηκωθεί. Ενώ πιστεύεται πως επρόκειτο για το πρώτο

αεριωθούμενο αεροπλάνο, που πετούσε με κάποιο

μηχανισμό συμπίεσης του αέρα.

Έχουμε εδώ μια πρώιμη χρήση της "πνευματικής", της

δύναμης του αέρα όταν συμπιέζεται, δηλ. της

αεροσυμπίεσης, και αυτό δεν αποτελεί μυθολογία. Το

πείραμα του Αρχύτα έχει διασωθεί στη φιλολογία και

αποτελεί πραγματικότητα. Ο εφευρέτης της περιστεράς

26

είχε διακριθεί ως εξαιρετικός μαθηματικός και μηχανικός,

επιδιδόταν σε μηχανικές κατασκευές και φέρεται ως ο

εφευρέτης του κοχλία, της βίδας, της τροχαλίας και μιας

παιδικής ροκάνας. Του αποδίδεται επίσης μια πολύ

εντυπωσιακή περιγραφή περιφοράς γύρω από τη Γη, μέσα

σε μια ερμητικά κλεισμένη σφαίρα ;!!!.Η περιστερά ή

πετομηχανή του Αρχύτα, που αναφέρεται από τους

Φαβωρίνο και Τζέλιους (Αττικαί νύκτες), είναι η

υλοποίηση του ελληνικού πόθου για πτήση. Το πρώτο

μοντέλο αεροπλάνου πέταξε στον ελληνικό ουρανό - έστω

για λίγο-στα 425 π.Χ. Και είναι ένα γεγονός!

Χριστίνα Γαιτάνη

ΝΑΥΠΗΓΕΙΤΑΙ Η ΣΥΡΑΚΟΥΣΙΑ, ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΠΛΟΙΟ

ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ

Στη διάρκεια της ελληνιστικής περιόδου (240 π.Χ.)

και ανάμεσα στους Διαδόχους, απογόνους και κυβερνήτες

της τεράστιας αυτοκρατορίας του Αλεξάνδρου,

αναπτύχθηκε ένας εξαντλητικός ανταγωνισμός που

αφορούσε τη ναυπήγηση τεράστιων πλοίων μεγάλης

χωρητικότητας, πλοίων κυρίως πολεμικών αλλά και

27

ψυχαγωγικών. Το εντυπωσιακότερο από αυτά, ένα πλοίο

ψυχαγωγίας, ήταν η Συρακουσία, η "Κυρία των

Συρακουσών", που συνδύαζε την άνεση, τη μεταφορά

εμπορικών φορτίων και την πολεμική εξέλιξη παράλληλα.

Το μήκος του ήταν 80μ., είχε εκτόπισμα 4.000 τόνους

περίπου και αποτελούνταν από τρία καταστρώματα.

Χρειάστηκε ξυλεία ίση με την κατασκευή 60 τριήρεων (!)

που στερεώθηκε και συναρμολογήθηκε με καρφιά βάρους

από 0,66 κιλά έως 4,4 κιλά το καθένα (δηλ. 10 μνων). Το

πάνω κατάστρωμα ήταν κατάφορτο από πολεμικές

μηχανές (καταπέλτες, βαλλίστρες, χελώνες, πύργους,

άγκιστρα κ.λ.π.) και το φρουρούσε ισχυρό σώμα

στρατιωτών.

Το δεύτερο κατάστρωμα είχε ψυχαγωγικό

χαρακτήρα και περιλάμβανε πλήθος από πολυτελείς

κατασκευές, λουτρά, ναό της Αφροδίτης, γυμναστήρια,

κήπους, πέργκολες με αναρριχώμενα λουλούδια,

σχολαστήριο (πεντάκλινη αίθουσα διαμονής), βιβλιοθήκη

και πολλά άλλα που είναι αδύνατο να περιγραφούν.

Τέλος, το τρίτο κατάστρωμα ήταν για το βοηθητικό

προσωπικό και εκεί υπήρχαν όλοι οι βοηθητικοί χώροι, οι

αποθήκες εφοδιασμού, εργαλεία και αντλιοστάσιο,

δεξαμενές νερού, στάβλοι για τα άλογα, ξυλουργεία, οι

φούρνοι, οι μύλοι και πολλά άλλα. Μπορούσε να μεταφέρει

τεράστιες για την εποχή εκείνη ποσότητες τροφίμων.

Όμως αυτό το πλεούμενο νησί ήταν δυσκίνητο και δεν

μπορούσε να μπει σε κάποιο λιμάνι λόγω του μεγάλου

εκτοπίσματός του. Έκανε ένα μόνο ταξίδι, από τις Συρακούσες

στην Αλεξάνδρεια, όπου ο Ιέρων το χάρισε στον Πτολεμαίο, ο

οποίος το μετονόμασε Αλεξάνδρεια.

Παναγιώτης Καλόφωνος- Άγγελος Κωνσταντινίδης

28

ΤΑΛΩΣ, ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΑΥΤΟΜΑΤΟ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Το όνομα Τάλως αποδίδεται

τόσο σε ανθρώπινα όντα όσο

και σε μια περίφημη μηχανική

κατασκευή, η οποία, σύμφωνα

πάντα με τα στοιχεία του

μύθου, πρέπει να ήταν το

πρώτο "ρομπότ" στην παγκόσμια ιστορία. Σαν υπαρκτό

ανθρώπινο ον θεωρείται γιος της Πολυκάστης ή Πέρδικας,

αδελφής του Δαίδαλου, που επηρεασμένος από τη

μηχανική ιδιοφυία του θείου του έκανε και ο ίδιος

σημαντικές ανακαλύψεις όπως το πριόνι (από ένα

ψαροκόκαλο), τον κεραμικό τροχό, και το διαβήτη. Σαν

μηχανικό, τεχνητό πλάσμα, οφείλει την κατασκευή του

είτε στον Δαίδαλο είτε στον Ήφαιστο. Επικρατέστερη

είναι η άποψη που θέλει τον Τάλω κατασκευασμένο από

τον Ήφαιστο κατ' εντολήν του Δία, ο οποίος τον χάρισε

στο Μίνωα για να φυλάει την Κρήτη. Ήταν

κατασκευασμένος από μπρούντζο και διέθετε μία και

μοναδική φλέβα, η οποία ξεκινούσε από το λαιμό και

κατέληγε στον αστράγαλό του, όπου ένα χάλκινο καρφί ή

βίδα έκλεινε την έξοδό της. Μέσα στη φλέβα του Τάλω

κυλούσε ο ιχώρ, δηλαδή "το αίμα των αθανάτων", θείο

υγρό που του έδινε ζωή. Κύριο έργο του Τάλω ήταν να

διατρέχει τις ακτές της Κρήτης τρεις φορές την ημέρα, να

ρίχνει βράχους στα εχθρικά πλοία, να σκοτώνει τους

εισβολείς και επί πλέον να περιφέρεται στο εσωτερικό του

νησιού μεταφέροντας από χωριό σε χωριό τους νόμους που

θεσμοθετούσε ο Μίνωας. Τους εισβολείς εξόντωνε

αγκαλιάζοντάς τους, ενώ ταυτόχρονα πυρακτωνόταν -

άγνωστο πως- και τους κατέκαιγε.

29

Όλες οι προδιαγραφές του μύθου για τον Τάλω είναι

προδιαγραφές ενός υπερφυσικού ρομπότ ή ανδροειδούς:

μεγάλη ταχύτητα, τεράστια δύναμη εκτόξευσης βαρών,

υγρά μπαταρίας, αυτοθέρμανση. Χαρακτηριστικός είναι

και ο "θάνατος" του Τάλω, όταν από την Κρήτη περνούσαν

οι Αργοναύτες ο Ποίας, πατέρας του Φιλοκτήτη, τόξευσε

το χάλκινο καρφί στη φτέρνα του Τάλω, το έβγαλε από τη

θέση του και χύθηκε ο ιχώρ. Αν αυτά είναι πράγματι

στοιχεία ενός μύθου, τότε ο μύθος αναφέρεται σε κάποιο

ρομπότ, ίσως από τα πιο εξελιγμένα που κατασκεύασε ο

Ήφαιστος.

Ελίνα Δριβαλιάρη- Παναγιώτης Λυκούδης

Ύστερα από την εποχή του χαλκού το Αιγαίο και ιδιαίτερα η

Κρήτη βρισκόντουσαν στην μεγαλύτερη ακμή τους οι πόλεις είχαν

οργανωμένη πυκνή δόνηση σε οικοδομικά τετράγωνα , με δρόμους ,

πλατείες και σπίτια διώροφα με επίπεδες στέγες. Σε αυτό το

αστικό περιβάλλον το πρόβλημα της απορροής των όμβριων και

των λυμάτων ήταν ειδικότερα οξύ . Αποχετευτικά δίκτυα

διαπιστώνουμε σε όλους τους οικισμούς της εποχής εκείνης που

είναι μεικτής λειτουργείς και εξυπηρετούν κυρίως τα νερά της

βροχής και τα λύματα από τις ποικίλες οικοτεχνίες .Το

δυσκολότερο κομμάτι ήταν πώς τα δίκτυα αυτά θα εξυπηρετούσαν

και τις λειτουργείς υγιεινής . Οι πρώτες εγκαταστάσεις υγιεινής

ήταν μια στην Κρήτη και άλλη μια στην Θήρα οι οποίες σώζονται

μέχρι σήμερα , δείχνουν με κάθε λεπτομέρεια τον τρόπο που

αντιμετώπιζαν τον σημαντικό αυτόν τομέα της καθημερινής ζωής .

30

ΣΤΗΝ ΚΝΩΣΟ

Στην Κνωσό κάτω από το ανάκτορο υπάρχει ένας λαβύρινθος από

αγωγούς κτισμένους με μεγάλες πέτρες .Στο δίκτυο αυτό

καταλήγουν κατακόρυφοι συλλέκτες που συγκεντρώνουν τα νερά

τα από είναι τα νερά των άλλων αγωγών και τις μεγάλης αυλής

στη ανατολική πτέρυγα του ανακτόρου , εκεί που βρίσκονται τα

διαμερίσματα , υπήρξε εγκατάσταση υγιεινής γνωστή ως

τουαλέτα . Η οποία βρίσκεται σε αρκετά απομονωμένη θέση και

είχαν της σημερινές διαστάσεις μιας τουαλέτας .

ΣΤΗΝ ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ

Στην Θήρα στην εντυπωσιακά διατηρημένη πόλη του Ακρωτήριου ,

το αποχετευτικό της δίκτυο

πηγαίνει προς την θάλασσα .

Επίσης έχουν εντοπιστεί

αρκετές σύνδεσης του δικτύου

με τα κτήρια. Μια από αυτές

βρέθηκε άθικτη. Πρόκειται για

εσοχή του τοίχου, μέσα στην

οποία είναι κτισμένα δυο

πεζούλια. Ο αγωγός απαρτίζεται από κατακόρυφους πήλινους

αγωγούς .Στο τέλος των αγωγών υπάρχει ένα άνοιγμα που κατά

31

λήγει στην πίσω πλευρά του κτηρίου και εκεί καταλήγουν τα

απόβλητα μέσα σε ένα φρεάτιο , το όποιο καταλήγει στο κεντρικό

δίκτυο για να βγει στην θάλασσα. Μέσα στο φρεάτιο βρέθηκαν

πλάκες για να επιταχύνουν την ροη των απόβλητων και για να

διατηρείται καθαρό. Επιπλέον σχηματίζουν ένα είδος «

οσμοπαγίδας », αυτό μας δείχνει ότι έκαναν μεγάλη προσπάθεια

για να καταπολεμήσουν το πρόβλημα των οσμών.

Οι εσωτερικές εγκαταστάσεις που έχουν εντοπιστεί έως τώρα

έχουν παρά πολλές ομοιότητες με τις σημερινές εγκαταστάσεις.

Κωσταντίνος Θεριουδάκης + Δημήτρης Νεκτάριος Καρύκης

32

ΥΦΑΝΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ

ΥΦΑΝΤΡΕΣ ΣΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ

Η τέχνη της ύφανσης ήταν πολύ βασική και δεν επηρεαζόταν

εύκολα από ιστορικές τύχες .Ο

βασικός τύπος αργαλειού επιβίωσε

στα μέσα του 20ου αιώνα στη

Σκανδιναβία . Η ύφανση είναι

τεχνική μεγάλης διάρκειας μετά

προϊόντα της όμως συμβαίνει το

αντίθετο. Η όψη τους είναι

ευμετάβολη .Οι ενδυματολογικοί συρμοί ήταν και είναι ένας από

τους τρόπους με τους οποίους εκφραστήκαν η κοινωνική

διαφοροποίηση Η διαδικασία της κατασκευής των υφασμάτων

είναι δύσκολη και περιλαμβάνει πολλές εργασίες Το λινάρι είναι

το αρχαιότερο βιομηχανικό προϊόν για την αφαίρεση της

υφαντικής ίνας Γινόταν με την τεχνική της διαβρέξεις σε

λιμνάζοντα νερά .Η τεχνική αυτή ήταν γνωστή από τα μυκηναϊκά

χρόνια·. Το γνέσιμο ήταν βασικό στάδιο του μετασχηματισμού της

ίνας σε νήμα Τα

εργαλεία ήταν το αδράχτι και η ακίνητη ρόκα όπου ήταν τυλιγμένο

το μαλλί. Το γνέσιμο απαιτεί από τη γάστρα ισορροπία ρυθμό

συντονισμό των κινήσεων ,εγρήγορση των μελών της , μια

σωματική αίσθηση του χρόνου ,της ταχύτητας , των διαστάσεων.

33

Το βασικό μέσο της ύφανσης είναι ο αργίλιος. Ο αργαλειός

μπορεί να είναι ’ένας οποιοσδήποτε μηχανισμός που τεντώνονται

τα νήματα δηλαδή τα

στημόνια Τα στημόνια

χωρίζονται σε δυο σειρές τα

περιττά και τα άρτια .Η

βασική κίνηση της ύφανσης

είναι μπρος και πίσω .Στους

αργαλειούς με βαρύ τα

στημόνια τεντώνονται μεταξύ

δυο καθέτων δοκών .Αυτός είναι αργαλειός της Πηνελόπης σε

αυτόν υφάνθηκαν τα περίτεχνα και μινωικά υφάσματα. Είναι

αργαλειός ποικίλων δυνατοτήτων , όπου μπορούν να υφανθούν

διάφορα υφάσματα και έτσι εξηγείτε η μακροβιότητα του παρότι

είναι ένας βαρύς και κουραστικός μηχανισμός για τις υφαντές που

ύφαιναν όρθιες. Ο χρόνος και η τέχνη που ήθελαν αυτές οι

εργασίες έδινε στα υφαντά αξία και τα καθιστούσε ιδιαίτερα

πολύτιμα .Όταν οι Φαίακες ξεπροβοδίζουν τον Οδυσσέα για τον

γυρισμό του στην Ιθάκη φόρτωσαν το πλοίο με πολύτιμα μέταλλα

και υφαντά

Ελένη Ανδρουλιδάκη

34