2
1. rusTavelis gamz. #48/2 2. rusTavelis gamz. #54 3. rusTavelis gamz. #37 4. d. ToraZis Cixi #3 5. m. zandukelis q. #11 6. k. mayaSvilis q. #10 7. v. barnovis q. # 8. Zmebi kakabaZeebis q. #13 9. al. WavWavaZis I Cixi #1 10. p. ingoroyvas q. #26 11. S. CitaZis q. #4 12. d. WonqaZis q. #12 13. d. WonqaZis q. #11 14. d. WonqaZis q. #4 15. yofili kaTolikuri sasaflaos teritoria gergeTis quCis mimdebared 16. i. maCablis q. #17/27 17. i. maCablis q. #13 18. l. asaTianis q. 23/23 da l. asaTianis q. 21/24 19. l. asaTianis q. #30 20. galaktionis q. #22 21. galaktionis q. #18 22. l. asaTianis q. #28 23. l. asaTianis q. #17 1. qalaq Tbilisis sakrebulo 2. yofili kavkasiis armiis saolqo Stabi 3. xelovnebis muzeumi 4. saqarTvelos parlamentis erovnuli biblioTekis III korpusi 5. saqarTvelos erovnuli muzeumi 6. saqarTvelos moswavle axalgazrdobis erovnuli sasaxle 7. saqarTvelos parlamentis yofili Senoba 8. Tbilisis I klasikuri gimnazia 9. qaSueTis eklesia 10. qarTuli literaturis saxelmwifo muzeumi 11. sastumro Tbilisi merioti 12. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo 13. Tbilisis operisa da baletis saxelmwifo Teatri 14. yofili marqsis, engelsisa da leninis instituti 15. yofili gamomcemloba „merani“ 16. saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademia turSi Sesuli Senobebis CamonaTvali mniSvnelovani Senobebis CamonaTvali rusTavelis gamz. #48/2 Teodosi Cernigovelis saxelobis ru- suli marTlmadidebluri eklesia age- bulia XX saukunis dasawyisSi. Senobas Tavdapirvelad hqonda rusuli marTl- madidebluri xuroTmoZRvrebisTvis damaxasiaTebeli Tunuqis xuTi gumba- Ti, tixruli vitraJebi or Riobze da profilirebuli svetebi SesasvlelSi. XX saukunis ociani wlebidan nagebobam saxe icvala: eklesias gumbaTebi moxs- nes, vitraJebi moSales, profilirebu- li svetebi betonis yalibSi moaqcies da funqcia Seucvales. dRemde aq funq- cionirebda sxvadasxva dawesebulebebi, maT Soris iyo Wadrakis saxlic. rusTavelis gamz. #54 sacxovrebeli saxli dgas rusTa- velis gamzir #-48-is (saqarTvelos mecnierebaTa akademiis Senobis) da rusTavelis gamzir #-52-is (yofili sabagiro gzis qveda sadguris) ukan, siRrmeSi. saxli ekuTvnoda iuristsa da ekonomists vasil gabaSvils. misi dakveTiT Senobis proeqti Seadgina arqiteqtorma korneli tatiSCevma (misive daproeqtebulia artistuli sazogadoebis Senoba (amJamad rus- Tavelis saxelobis saxelmwifo aka- demiuri Teatri). saxli 1897 wels aSenda. misi fasadi barokosa da rokokos stilSia gadawyvetili. am 1 3 2 Senobas aqvs yvela is elementi, rac Tbilisuri saxlebisTvisaa damaxa- siaTebeli: aivnebi, moxatuli sadar- bazo, ezo-baRi mrgvali SadrevniT da alayafis kari. igi gamoirCeva uxvad dekorirebuli da amave dros msubuqi, oriarusiani ramdenimefe- niani xis Wviruli aivniT, romelic metwilad gansazRvravs Senobis ma- Ralmxatvrul saxes. Wviruli aivnebi TbilisisaTvis tradiciulia, magram aseTi `maqmaniviT naqargi~ erTader- Tia da mis analogs TbilisSi versad naxavT. meore msoflio omis Semdeg, ro- desac am adgilis rekonstruqcia daiwyo, gadawyda am Senobis dangreva, magram saxlis imJamindelma mepatro- nem, cnobilma Terapevtma nikoloz yifSiZem, stalinis piradma eqimma (va- sil gabaSvilis qaliSvilis meuRlem) mas am saxlis foto uCvena da sTxova, rom ar daengriaT. ase gadaurCa Se- noba ganadgurebas. rusTavelis gamz. #37 es sacxovrebeli saxli XX saukuneSi evropaSi gavrcelebuli arqiteqtu- ruli stilis, modernis (sxvagvarad Art Nouveau-s) erT-erTi saukeTeso nimuSia TbilisSi. is 1913-15 wlebSi daaproeqta peterburgelma arqite- qtorma n. obolonskim. es am arqite- qtoris erTaderTi namuSevaria, rome- lic TbilisSi ganxorcielda. cnobilma komersantma da mecenatma aleqsandr meliq-azariancma savaraudod igi Ta- visi gardacvlili qaliSvilis xsovnis ukvdavsayofad aago. im droisTvis Se- noba siaxles warmoadgenda konstruq- monacemebi: Jumpstart Georgia rukis avtori: daviT gogiSvili gareTubani Tbilisis galavans gareT CrdiloeTiT mdebare ubans ewodeboda. Zvel qarTul isto- riul dokumentebSi gareTubani pirvelad XVI saukuneSi ixsenieba. droTa ganmavlobaSi misi sazRvre- bi icvleboda. XII s-idan moyole- buli, mZime istoriul viTarebaTa gamo gareTubnis ganaSenianeba ra- mdenjerme SeCerda. XVIII s-is 20-ian wlebSi osmalTa Semosevis Sedegad gareTubani gapartaxda da mosax- leobisgan daicala. vaxuSti bagra- tionis mier Sedgenili „Tbilisis 1735 wlis gegmis“ mixedviT gare- Tubnis imdroindeli ganaSenianeba daaxloebiT qaSueTis eklesiamde aRwevda. XVIII s-is 60-70-ian wlebSi daiwyo gareTubnis xelaxali dasa- xleba. mefe erekle II-is brZanebiT eqskursia gareTubanSi 1783 wels Catarebuli aRweris mixedviT gareubanSi 550 komli saxlobda. sabo- lood, am ubnis masobrivi ganaSenianeba 1833 wels ukavSirdeba, rodesac daiwyo qalaqis gegmazomieri daproeqteba, ra- mac ganapiroba gareTubnis da zogadad Tbilisis ganviTareba Crdilo-dasav- leTiT, golovinis (axlandeli rusTa- velis) prospeqtis mimarTulebiT. am periodisaTvis gareTubnis ukidures- ma sazRvarma CrdiloeTiT axlandeli veris baRis teritoriamde miaRwia. aq gaSenebuli iyo mefis, dedoflis, bato- niSvilTa, qalaqis mamasaxlisisa da Tbi- leli episkoposis baRebi. Cveni eqskursia iwyeba rusTavelis gamz. #48/2-is mimoxilviT, Semdeg ga- vivliT veras, mTawmindis ubans da da- vasrulebT sololakSi S. dadianisa da l. asaTianis quCaTa gadakveTaze, iq, sadac mTavrdeba gareTubani da iwyeba kala _ Zveli Tbilisis odesRac gala- vniT SemozRuduli nawili. ciuli TvalsazrisiT. igi rTul re- liefzea ganlagebuli da im droisaTvis axali masaliT, rkinabetoniT aris nage- bi. es iyo Semosavliani saxli. Semosa- vliani saxlebi TbilisSi XIX saukunis meore naxevridan Cndeba. aseTi saxle- bi Tavisi masStaburobiT gamoirCeoda, xSirad ramdenimesarTuliani iyo da, in- dividualuri sacxovrebeli saxlebis- gan gansxvavebiT, aq binebi qiravdeboda. fasadi uxvad aris morTuli bare- liefebiT, romlebiTac TandaTanobiT imkoboda Senoba. isini Cexi moqandakis a. o. novakis skulpturul-dekora- tiul saxelosnoSi mzaddeboda. sa- xlis pirveli sarTuli daTmobili hqonda maRaziebs, fotoatelies, sa- mxatvro galereas, kinoTeatrs. aqve iyo mozard mayurebelTa Teatri da sxvadasxva saxelmwifo dawesebule- bebi. es iyo erT-erTi pirveli saxli TbilisSi, romelic individualuri gaTbobis, eleqtro- da wyalmomarage- bis sistemebiT iyo aRWurvili. aaip tfilisis hamqari i. griSaSvilis q. 10, Tbilisi 0105, saqarTvelo t +995 32 272 32 30 e [email protected] f www.facebook.com/TiflisHamqari gamoyenebuli saarqivo fotomasalis origi- nalebi daculia kino-foto-fono Canawerebis, muzeum „qarvaslas“, i. griSaSvilis biblioTeka muzeumis, „tfilisis hamqris“ arqivebSi, kerZo koleqciebsa da eleqtronul saresurso bazebSi. megzuris marSruti damuSavda saqarTvelos sazogadoebriv saqmeTa institutis (GIPA), mmar- Tvelobis skolis, saxelmwifo mmarTvelobis samagistro programis farglebSi. megzuris Sedgenaze muSaobdnen: daviT gogiSvili, cira elisaSvili, nano zazanaSvili, Tornike lorTqifaniZe, ana WabaSvili eqskursia gareTubanSi megzuri mzegzuri momzadebulia proeqtis „Cemi qalaqi, Seni qalaqi, Cveni qalaqi“ farglebSi fond „Ria sazogadoeba _ saqarTvelo“-s finansuri mxarda- WeriT.

ექსკურსია გარეთუბანში/მეგზური

Embed Size (px)

DESCRIPTION

მეგზური მომზადებულია ტფილისის ჰამქრის პროექტის „ჩემი ქალაქი, შენი ქალაქი, ჩვენი ქალაქი“ ფარგლებში ფონდ „ღია საზოგადოება - საქართველო“-ს ფინანსური მხარდაჭერით.

Citation preview

Page 1: ექსკურსია გარეთუბანში/მეგზური

1. rusTavelis gamz. #48/2 2. rusTavelis gamz. #54 3. rusTavelis gamz. #37 4. d. ToraZis Cixi #35. m. zandukelis q. #11 6. k. mayaSvilis q. #10 7. v. barnovis q. # 8. Zmebi kakabaZeebis q. #13 9. al. WavWavaZis I Cixi #1 10. p. ingoroyvas q. #26 11. S. CitaZis q. #4 12. d. WonqaZis q. #12 13. d. WonqaZis q. #11 14. d. WonqaZis q. #4 15. yofili kaTolikuri sasaflaos

teritoria gergeTis quCis mimdebared16. i. maCablis q. #17/27 17. i. maCablis q. #13 18. l. asaTianis q. 23/23 da l. asaTianis q.

21/24 19. l. asaTianis q. #30 20. galaktionis q. #22 21. galaktionis q. #18 22. l. asaTianis q. #2823. l. asaTianis q. #17

1. qalaq Tbilisis sakrebulo2. yofili kavkasiis armiis saolqo Stabi3. xelovnebis muzeumi4. saqarTvelos parlamentis erovnuli

biblioTekis III korpusi5. saqarTvelos erovnuli muzeumi6. saqarTvelos moswavle

axalgazrdobis erovnuli sasaxle7. saqarTvelos parlamentis yofili

Senoba8. Tbilisis I klasikuri gimnazia9. qaSueTis eklesia10. qarTuli literaturis saxelmwifo

muzeumi11. sastumro Tbilisi merioti12. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlo13. Tbilisis operisa da baletis

saxelmwifo Teatri14. yofili marqsis, engelsisa da leninis

instituti15. yofili gamomcemloba „merani“16. saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli

akademia

turSi Sesuli Senobebis CamonaTvalimniSvnelovani Senobebis CamonaTvali

rusTavelis gamz. #48/2 Teodosi Cernigovelis saxelobis ru-

suli marTlmadidebluri eklesia age-

bulia XX saukunis dasawyisSi. Senobas

Tavdapirvelad hqonda rusuli marTl-

madidebluri xuroTmoZRvrebisTvis

damaxasiaTebeli Tunuqis xuTi gumba-

Ti, tixruli vitraJebi or Riobze da

profilirebuli svetebi SesasvlelSi.

XX saukunis ociani wlebidan nagebobam

saxe icvala: eklesias gumbaTebi moxs-

nes, vitraJebi moSales, profilirebu-

li svetebi betonis yalibSi moaqcies

da funqcia Seucvales. dRemde aq funq-

cionirebda sxvadasxva dawesebulebebi,

maT Soris iyo Wadrakis saxlic.

rusTavelis gamz. #54 sacxovrebeli saxli dgas rusTa-

velis gamzir #-48-is (saqarTvelos

mecnierebaTa akademiis Senobis) da

rusTavelis gamzir #-52-is (yofili

sabagiro gzis qveda sadguris) ukan,

siRrmeSi. saxli ekuTvnoda iuristsa

da ekonomists vasil gabaSvils. misi

dakveTiT Senobis proeqti Seadgina

arqiteqtorma korneli tatiSCevma

(misive daproeqtebulia artistuli

sazogadoebis Senoba (amJamad rus-

Tavelis saxelobis saxelmwifo aka-

demiuri Teatri). saxli 1897 wels

aSenda. misi fasadi barokosa da

rokokos stilSia gadawyvetili. am

13

2

Senobas aqvs yvela is elementi, rac

Tbilisuri saxlebisTvisaa damaxa-

siaTebeli: aivnebi, moxatuli sadar-

bazo, ezo-baRi mrgvali SadrevniT

da alayafis kari. igi gamoirCeva

uxvad dekorirebuli da amave dros

msubuqi, oriarusiani ramdenimefe-

niani xis Wviruli aivniT, romelic

metwilad gansazRvravs Senobis ma-

Ralmxatvrul saxes. Wviruli aivnebi

TbilisisaTvis tradiciulia, magram

aseTi `maqmaniviT naqargi~ erTader-

Tia da mis analogs TbilisSi versad

naxavT.

meore msoflio omis Semdeg, ro-

desac am adgilis rekonstruqcia

daiwyo, gadawyda am Senobis dangreva,

magram saxlis imJamindelma mepatro-

nem, cnobilma Terapevtma nikoloz

yifSiZem, stalinis piradma eqimma (va-

sil gabaSvilis qaliSvilis meuRlem)

mas am saxlis foto uCvena da sTxova,

rom ar daengriaT. ase gadaurCa Se-

noba ganadgurebas.

rusTavelis gamz. #37 es sacxovrebeli saxli XX saukuneSi

evropaSi gavrcelebuli arqiteqtu-

ruli stilis, modernis (sxvagvarad

Art Nouveau-s) erT-erTi saukeTeso

nimuSia TbilisSi. is 1913-15 wlebSi

daaproeqta peterburgelma arqite-

qtorma n. obolonskim. es am arqite-

qtoris erTaderTi namuSevaria, rome-

lic TbilisSi ganxorcielda. cnobilma

komersantma da mecenatma aleqsandr

meliq-azariancma savaraudod igi Ta-

visi gardacvlili qaliSvilis xsovnis

ukvdavsayofad aago. im droisTvis Se-

noba siaxles warmoadgenda konstruq-

monacemebi: Jumpstart Georgiarukis avtori: daviT gogiSvili

gareTubani Tbilisis galavans

gareT CrdiloeTiT mdebare ubans

ewodeboda. Zvel qarTul isto-

riul dokumentebSi gareTubani

pirvelad XVI saukuneSi ixsenieba.

droTa ganmavlobaSi misi sazRvre-

bi icvleboda. XII s-idan moyole-

buli, mZime istoriul viTarebaTa

gamo gareTubnis ganaSenianeba ra-

mdenjerme SeCerda. XVIII s-is 20-ian

wlebSi osmalTa Semosevis Sedegad

gareTubani gapartaxda da mosax-

leobisgan daicala. vaxuSti bagra-

tionis mier Sedgenili „Tbilisis

1735 wlis gegmis“ mixedviT gare-

Tubnis imdroindeli ganaSenianeba

daaxloebiT qaSueTis eklesiamde

aRwevda. XVIII s-is 60-70-ian wlebSi

daiwyo gareTubnis xelaxali dasa-

xleba. mefe erekle II-is brZanebiT

eqskursia gareTubanSi

1783 wels Catarebuli aRweris mixedviT

gareubanSi 550 komli saxlobda. sabo-

lood, am ubnis masobrivi ganaSenianeba

1833 wels ukavSirdeba, rodesac daiwyo

qalaqis gegmazomieri daproeqteba, ra-

mac ganapiroba gareTubnis da zogadad

Tbilisis ganviTareba Crdilo-dasav-

leTiT, golovinis (axlandeli rusTa-

velis) prospeqtis mimarTulebiT. am

periodisaTvis gareTubnis ukidures-

ma sazRvarma CrdiloeTiT axlandeli

veris baRis teritoriamde miaRwia. aq

gaSenebuli iyo mefis, dedoflis, bato-

niSvilTa, qalaqis mamasaxlisisa da Tbi-

leli episkoposis baRebi.

Cveni eqskursia iwyeba rusTavelis

gamz. #48/2-is mimoxilviT, Semdeg ga-

vivliT veras, mTawmindis ubans da da-

vasrulebT sololakSi S. dadianisa da

l. asaTianis quCaTa gadakveTaze, iq,

sadac mTavrdeba gareTubani da iwyeba

kala _ Zveli Tbilisis odesRac gala-

vniT SemozRuduli nawili.

ciuli TvalsazrisiT. igi rTul re-

liefzea ganlagebuli da im droisaTvis

axali masaliT, rkinabetoniT aris nage-

bi. es iyo Semosavliani saxli. Semosa-

vliani saxlebi TbilisSi XIX saukunis

meore naxevridan Cndeba. aseTi saxle-

bi Tavisi masStaburobiT gamoirCeoda,

xSirad ramdenimesarTuliani iyo da, in-

dividualuri sacxovrebeli saxlebis-

gan gansxvavebiT, aq binebi qiravdeboda.

fasadi uxvad aris morTuli bare-

liefebiT, romlebiTac TandaTanobiT

imkoboda Senoba. isini Cexi moqandakis

a. o. novakis skulpturul-dekora-

tiul saxelosnoSi mzaddeboda. sa-

xlis pirveli sarTuli daTmobili

hqonda maRaziebs, fotoatelies, sa-

mxatvro galereas, kinoTeatrs. aqve

iyo mozard mayurebelTa Teatri da

sxvadasxva saxelmwifo dawesebule-

bebi. es iyo erT-erTi pirveli saxli

TbilisSi, romelic individualuri

gaTbobis, eleqtro- da wyalmomarage-

bis sistemebiT iyo aRWurvili.

aaip tfilisis hamqari

i. griSaSvilis q. № 10,

Tbilisi 0105, saqarTvelo

t +995 32 272 32 30

e [email protected] www.facebook.com/Tifl isHamqari

gamoyenebuli saarqivo fotomasalis origi-

nalebi daculia kino-foto-fono Canawerebis,

muzeum „qarvaslas“, i. griSaSvilis biblioTeka

muzeumis, „tfilisis hamqris“ arqivebSi, kerZo

koleqciebsa da eleqtronul saresurso bazebSi.

megzuris marSruti damuSavda saqarTvelos

sazogadoebriv saqmeTa institutis (GIPA), mmar-

Tvelobis skolis, saxelmwifo mmarTvelobis

samagistro programis farglebSi.

megzuris Sedgenaze muSaobdnen:daviT gogiSvili, cira elisaSvili, nano zazanaSvili, Tornike lorTqifaniZe,ana WabaSvili

eqskursia

gareTubanSimegzuri

mzegzuri momzadebulia proeqtis „Cemi qalaqi,

Seni qalaqi, Cveni qalaqi“ farglebSi fond „Ria

sazogadoeba _ saqarTvelo“-s finansuri mxarda-

WeriT.

Page 2: ექსკურსია გარეთუბანში/მეგზური

m. zandukelis q. #11 aleqsandre nevelis taZris

(soboros) mRvdelmsaxurTa sa-

xli aSenda 1911 wels, inJiner

iohan dicmanis proeqtiT (iohan

dicmani araerTi Senobis avto-

ria TbilisSi. masve ekuTvnis

mTawmindis qedze wm. mixeil

tverelis eklesiis proeqtic).

Senoba e.w. `rusuli stilisaa~

k. mayaSvilis q. #10 es sacxovrebeli saxlic inJiner

iohan dicmanis proeqtiTaa aSenebu-

li. Senoba agebulia e.w. `rusuli~

aguriT, romelic 1900-iani wlebidan

Semodis saqarTveloSi da Tavisi zo-

miTa da formiT gansxvavdeba qarTu-

lisagan. Senobis fasadisa da galavnis

dekoratiuli elementebi harmoniu-

lad erwymis erTmaneTs.

am saxlSi cxovrobda cnobili qar-

Tveli mwerali grigol robaqiZe.

v. barnovis q. #2 Tbilisuri SuSabandiani sacxovrebeli

saxlebisTvis damaxasiaTebeli marTku-

Txa Sida ezos mTavari RirsSesaniSnao-

baa xveuli xis kibe. igi mTel simaRleze

asdevs samsarTulian Senobas. es ezo be-

vrjeraa gadaRebuli qarTul filmebSi.

albaT bevrs axsovs finaluri epizodi

qarTuli mxatvruli filmisa `dRe uka-

naskneli, dRe pirveli~.

5

4

6

7

d. WonqaZis q. #11 es sacxovrebeli saxli, 1889-94

wlebSi kavkasiaSi iranis konsuls,

mirza reza xans ekuTvnoda (misi-

ve sakuTreba iyo borjomis sasaxle

`firuza~). Senobis fasadi da sadar-

bazos kari morTulia sparsuli wa-

rwerebiT da sparsuli simboloebiT.

dReisaTvis Senobis mxolod erT

oTaxSia SemorCenili uvneblad Weris

unikaluri morTuloba, romelic sa-

qarTveloSi sagangebod Camoyvanili

iraneli ostatebis mieraa Sesrule-

buli. moWiqul keramikaze daxatuli

peizaJebi da Taigulebi arc erTxel

ar meordeba. Weris amgvari Semkulo-

ba TbilisSi erTaderTia.

d. WonqaZis q. #4 imdroindel TbilisSi yvela SeZ-

lebuli ojaxi cdilobda, misi saxli

sxvisaze lamazi yofiliyo da amis-

Tvis arafers iSurebdnen da sauke-

Teso arqiteqtorebsa da mSeneblebs

iwvevdnen. maT ricxvs miekuTvneba

d. WonqaZis q. #4. mas metoqeobas

uwevda d. WonqaZis q. #12.

d. WonqaZis q. #4-is saxlis msga-

vsi masStabisa da sididis sadarba-

zo TbilisSi arsad gvxvdeba. Senoba

imgvaradaa morgebuli landSafts,

rom d. WonqaZis quCidan igi ar Cans

da mxolod saparado Sesasvlelis

gavlis Semdeg vxvdebiT saxlis Sida

sivrceSi da sul bolos gavdivarT

ezoSi, saidanac Senobis erTiani

fasadis suraTi iSleba. swored ami-

tom mas `damalul~ saxlsac uwode-

bdnen.

galaktionis q. #22 es Semosavliani saxli 1883 wels aigo

arqiteqtor a. zalcmanis proeqtiT. igi im droisTvis TbilisSi kargad cnobil TamamSevebis ojaxs ekuTvnoda. saxli `qarTuli stilis~ erT-erTi pirveli da saukeTeso nimuSia. misi quCispira fa-sadi qarTuli istoriuli xuroTmoZR-vruli elementebiTaa dekorirebuli. ramdenadac uxvadaa Semkuli Senobis quCispira fasadi, imdenad mkacri da sa-daa misi ezos mxare. aq kedlis sibrtye aguris wyobiTaa nagebi. amgvari uaivno gadawyveta uCveulo iyo im periodis Tbilisuri ezos arqiteqturisTvis.

2007 wlis rekonstruqciis Sedegad Senobis ezos mxares moqceuli fasa-dis aguris wyoba mTlianad Seilesa.

galaktionis q. #18 Zmeb seilanovebis saxli aSenebulia

1911 wels. sadarbazoSi SemorCenilia im

droisTvis TbilisSi kargad cnobili mxa-

tvris, b. telingteris mier zeTis saReba-

viT Sesrulebuli kedlis mxatvroba. ia-

takze mozaika dagebulia a. andreoletis

marmarilosa da mozaikuri samuSaoebis

saxelosnos ostatebis mier.

l. asaTianis q. #28 yofili III qalTa gimnaziis

(amJamad SenobaSi ganTavsebu-

lia meeqvse saavtoro skola)

Senoba aSenda 1912 wels inJiner

rotinovis proeqtiT. Senoba

fsevdogotikuri stiliTaa na-

gebi. sabWour periodSi kedlis

mxatvroba daikarga, magram in-

terierSi dRemde ucvleladaa

SemorCenili xis Sida aivnebi.

l. asaTianis q. #17 XIX saukuneebis pirvel naxevar-

Si, iqamde, vidre rusebi Tbilisis

galavans moSlidnen, nariyalas

kedeli sololakis qeds miuyve-

boda, Camodioda dadianis quCaze,

gadioda Tavisuflebis moedanze,

puSkinis quCidan mkveTrad uxvevda

baraTaSvilis quCaze da mtkvramde

midioda. l. asaTianis da S. dadia-

nis quCaTa kveTaze idga am gala-

vnis erT-erTi burji. imave adgi-

las (S. dadianis q. #34/17), 1860

wels aSenda patara Wvirulaivnia-

ni saxli, romlis momrgvalebu-

li formac Tbilisis galavnis am

burjma ganapiroba, vinaidan Seno-

ba burjis nafuZars daeyrdno. am

adgilas mTavrdeba gareTubani da

iwyeba kala.

d. WonqaZis q. #12 es saxli 1914 wels aSenda Tamba-

qos mrewvelis, n. bozarjiancis dakve-

TiT. aq is ojaxTan erTad 1921 wlamde

cxovrobda. arqiteqtori iyo mixeil

ohanjanovi petre kolCinTan erTad.

Senoba modernis stilisaa da misi fa-

sadi quCis mxares dResac pirvandeli

saxiTaa SemorCenili. is uxvad aris

morTuli sxvadasxva mcenareuli or-

namentiT. fasadis centralur RerZs

agvirgvinebs frontoni (damagvirgvi-

nebeli samkuTxa sibrtye). yvela karsa

da fanjaraSi veneciuri brolis mine-

bia Casmuli. Senobis sadarbazosa da

oTaxebis interieris mosapirkeTebeli

masala specialurad veneciidan da pa-

rizidan Camoitanes da misi analogi

TbilisSi arsad moipoveba. Sida ezoSi

gamavali fasadis gviandeli gadakeTe-

bebis miuxedavad, Senobas avTenturo-

ba dResac SenarCunebuli aqvs. 1915

wels TbilisSi Catarda 1914 wels

aSenebuli saukeTeso sacxovrebeli

saxlebis konkursi da meore adgili

da vercxlis medali mieniWa am saxls

(imdroindel TbilisSi Sefasebis ise-

Ti maRali da mkacri kriteriumebi

iyo, rom im wels pirveli premia saer-

Tod ar gauciaT).

yofili kaTolikuri sasaflaos teritoria gergeTis quCis mimdebared

XVIII saukuneSi erekle meorem

TbilisSi gadmosaxlebul axalci-

xel kaTolikeebs Txovna Seusrula

da qalaqis ganapiras, sololakSi,

sasaflaosTvis teritoria gadas-

ca. XIX saukunis miwurulisa da XX

saukunis dasawyisis Tbilisis geg-

mebze kaTolikuri sasaflao da sa-

mlocvelo ganaSenianebuli solo-

lakis ganapiras, mTawmindis qedis

aRmosavleT kalTis ZirSia aRniS-

nuli. mas dRevandeli gergeTisa

da d. WonqaZis quCebi sazRvravda.

XIX saukuneSi sasaflaom saxeli

gaiTqva ulamazesi Sirazis vardebiT

da Tbiliselebis sayvarel saseirno

adgilad iqca.

dRes es teritoria umeteswilad

XX saukunis meore naxevarSi agebul

Senobebs ukavia.

Zmebi kakabaZeebis q. #13 es saxli 1891 wels aSenda. Senobis

arqiteqturul saxes gansazRvravs

oriarusiani aivani da Tbilisuri sa-

xlebisaTvis damaxasiaTebeli Ria ti-

pis ezo mrgvali SadrevniT.

al. WavWavaZis I Cixi #1 sacxovrebeli saxli 1913 wels aSen-

da arqiteqtor m. nepricevis proeqtiT.

igi modernis stilisaa. im droisTvis

es stili imdenad popularuli gaxda,

rom man Tbilisur ezoebSic SeaRwia.

ezospira fasadebis Wvirul aivnebs am

stilisaTvis damaxasiaTebeli dekora-

tiuli elementebiT amSvenebdnen.

p. ingoroyvas q. #26 Senoba agebulia XIX saukunis da-

sasruls. aTwleulebis manZilze am

saxlis ezos Sesasvlels dadianebis

sasaxlidan wamoRebuli WiSkari hqon-

da Sebmuli. igi zugdidSi dadianebis

muzeums daubrunda, ezos Sesasvlel-

Si ki misi asli dakides.

S. CitaZis q. #4 keTilSobil qalTa institutis Se-

noba 1888-1890 wlebSi aSenda. misi avtoria arqiteqtori robert gedi-ke (wm. aleqsandre nevelis samxedro taZris _ soboros _ erT-erTi Tanaa-vtori), mSeneblobas albert zalcmani (dRevandeli saqarTvelos suraTebis erovnuli, e.w. `cisferi~ galereis avto-ri) zedamxedvelobda. Senobis fasadis morTulobaSi tradiciuli qarTuli xuroTmoZRvrebisTvis damaxasiaTebeli dekoratiuli elementebia gamoyenebuli.

XIX-XX saukuneebis mijnaze Tbilis-Si warmoiSva e.w. `qarTuli stili~. mas axasiaTebda qarTuli istoriuli arqiteqturis motivebis gamoyeneba Senobebis fasadebisa da struqturis gadawyvetis dros.

l. asaTianis q. 23/23 da l. asaTianis q. 21/24

legenda mogviTxrobs, rom es saxlebi ori vaWris metoqeobis wyalobiT aSen-da. erTma maTganma, romelic mezobeli saxlis mepatronesaviT mdidari ar iyo da icoda, rom iseTive uxvad dekorire-bul fasads ver gaakeTebda, aseT xerxs mimarTa: sakuTari saxlis fanjrebis Riobis Tavze enagamoyofili maskarone-bi (groteskuli, stilizebuli niRbebi)

13

14

20

21

22

23

12

l. asaTianis q. #30 am saxlSi cxovrobda cnobili

firmis `simens da halskes~ damfu-

Znebeli valter simensi. Zmebi si-

mensebi saqarTveloSi XIX saukune-

Si cxovrobdnen da saqmianobdnen.

oTxi Zmidan ori TbilisSia dakrZa-

luli. swored simensebma Semoitanes

da daamontaJes pirveli telegrafi

saqarTveloSi.

19

i. maCablis q. #17/27 es orsarTuliani saxli 1908 wels

aSenda inJiner Razar sarqisianis

proeqtiT (masve ekuTvnis manTaSe-

vis qarvasla bambis rigSi). gansaku-

Trebuli aRniSvnis Rirsia Senobis

sadarbazo. misi morTuloba stukos

teqnikiTaa (SebaTqaSebis teqnika,

romelic iZleva gaprialebis da sa-

WrisiT damuSavebis saSualebas) Ses-

rulebuli.

i. maCablis q. #13 es sacxovrebeli saxli aSenda

1903-1905 ww-Si cnobili qarTveli

mecenatisa da komersantis daviT

sarajiSvilis dakveTiT da germane-

li arqiteqtoris karl caaris pro-

eqtiT. Senobis fasadi modernis,

barokosa da rokokos elementebs

Seicavs. 1919 wels saxli cnobilma

komersantma da qvelmoqmedma akaki

xoStariam SeiZina. gasabWoebis Sem-

deg, 1921 wels SenobaSi `xelovanTa

kavSiri~ ganTavsda, mogvianebiT ki

igi saqarTvelos mweralTa kavSirs

gadaeca. am saxlSi mudmivad iyrid-

nen Tavs gamoCenili qarTveli sazo-

gado moRvaweebi da mwerlebi.

16

17

18

15

8

9

10

11

d. ToraZis Cixi #3 Tbilisis sapatio moqalaqes

(TbilisSi `sapatio~ moqalaqeebad

iTvlebodnen vaWar-mrewvelTa

zeda fenis is warmomadgenlebi,

romelTac hqondaT maRali qone-

brivi cenzi, ixdidnen qalaqis sa-

sargeblod Sesabamis gadasaxadebs

da ekavaT sxvadasxva Tanamdeboba),

cnobil komersantsa da mecenats

miqael aramiancs qalaqSi ramdenime

saxli hqonda. misi dafinansebiTaa

aSenebuli kinoTeatri `apolo~,

sastumro `maJestiki~ (dRevandeli

`Tbilisi-merioti~), qalaqis pirve-

li saavadmyofos erT-erTi korpu-

si (xalxSi igi dResac aramiancis

saavadmyofos saxeliTaa cnobili)

da sxva sazogadoebrivi Senobebi.

erT-erT saxlSi (dRevandel kos-

tavas q. #12-Si) TviTon cxovro-

bda. am saxlis maxloblad miqael

aramiancma Tavis satrfos, evgenia

Sxiancs auSena mozrdili, lamazi

Senoba, serpantinuli quCis gala-

vniTa da didi lodebiT gaforme-

buli baRiT. esaa dRevandeli To-

raZis Cixi #3. Senobis quCispira

fasadi evropuli stilisaa. ezos

mxares gamavali fasadi Tbilisuri

saxlisTvis damaxasiaTebel arqi-

teqturul elementebs Seicavs.

wyvilis urTierToba 14 wels

gagrZelda, evgenias gardacvale-

bamde. satrfos xsovnis pativsace-

mad aramiancma am quCas, Tbilisis

saTaTbiros dasturiT, evgenias

quCa uwoda, xolo saxlis ezoSi

parizidan specialurad gamowe-

rili, skulptor a. rudies Sesru-

lebuli brinjaos qandakeba `irme-

bi~ aRmarTa. 1935 wlidan `irmebi~

komkavSiris xeivanSi gadaitanes da

igi bolo dromde amSvenebda am ad-

gils. amJamad qandakebis adgilsa-

myofeli ucnobia.

da gamoirCeva Senobis kuTxis fasa-

dze arsebuli aivnebis originaluri

arqiteqturuli gadawyvetiT.

es stili XIX saukunis 60-70-ian wle-

bSi SemuSavda ruseTSi. mas rusuli

arqiteqturis dekoratiuli motivebi

daedo safuZvlad da aqtiurad iner-

geboda im periodis TbilisSic. amave

stils miekuTvneba, mag., vaJTa II gimna-

ziis (amJamindeli ganaTlebis saminis-

tros), sasuliero seminariis (mecxre

saavadmyofos, dRes ki kvlav sasulie-

ro akademiis) da sxv. Senobebi.

megzuris marSrutis, teqstisa

da fotoebis avtori: cira elisaSvili

gamoaqandakebina da aseTi ram SeuTvala mezobels: me rom gamoval Cems aivanze, Seni mdidruli saxlis fasadiT davtk-bebi, karg xasiaTze davdgebi da saqmec kargad wamiva, Sen ki Seni saxlidan am da-mcinavad enagamoyofil saxeebs dainaxav, guneba gagifuWdeba da saqmeebic cudad wagivao.