19
ΙΩΑΝΝΟΥ Κ. ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ «Ἠθικὴ θεώρησις τῆς βίας» Κοινωνία 40 (1997) 46-55 * α. Ὁλοὲν καὶ συχνότερα γινόμαστε θεατὲς κρουσμάτων βίας στὴν κοινωνία μας, ἀλλὰ καὶ σὲ πλεῖστα μέρη τοῦ κόσμου. Ἔχομε συνηθίση στὶς βιαιότητες κατὰ τὴν διάρκεια ἀθλητικῶν συναντήσεων καὶ πορειῶν διαμαρτυρίας. Συνηθίζομε μὲ τὴν παρακολούθησι ἀνατριαχιαστικῶν λεπτομερειῶν εἰδεχθῶν ἐγκλημάτων ἀπὸ τὴν τηλοψία. "Ψυχαγωγούμαστε" μὲ ἐκπομπὲς καὶ ταινίες βίας. Θεωροῦμε τὴν βία ὡς κάτι τὸ σύνηθες καὶ οἰκεῖο. Ὅταν, ὅμως, ἡ βία ἔχει ἀντίκτυπο ἐπάνω μας, τότε, κυρίως, αἰσθανόμαστε τὴν φρικαλεότητα τῆς βίας. Γιὰ κάποιες ὁμάδες νέων ἀνθρώπων ἡ βία ἀποτελεῖ τρόπον δράσεως, διαμαρτυρίας, καὶ θὰ ἔλεγε κάποιος καὶ τρόπον ζωῆς. Αὐτὸ τὸ ἐκχύλισμα ὀργῆς καὶ βίας νέων ἀνθρώπων μὲ ὤθησε σὲ μιὰ προσπάθεια ἐξετάσεως τοῦ θέματος ἀπὸ τὴν ἄποψι τῆς χριστιανικῆς ἠθικῆς. β. Ἡ βία ὡς λέξις ἐτυμολογεῖται ἀπὸ τὴν λέξι βίος. Θεωρεῖται ὡς μία ζωτικὴ δύναμις, δύναμις τῆς ζωῆς 1 . Αὐτὴ ἡ δύναμις εἶναι τόσο δυνατή, ποὺ μπορεῖ νὰ καταστρέψη τὴν ἴδια τὴν ζωή, εἴτε τοῦ χρησιμοποιοῦντος τὴν βία, εἴτε τοῦ πάσχοντος ἀπὸ τὴν βία ἑτέρου. Ὡς βία χαρακτηρίζεται κάθε πρᾶξις προσώπου, ὁμάδος ἢ θεσμοῦ, οἱ ὁποῖοι ἐπιδιώκουν τὴν ἀναγκαστικὴ συμμόρφωσι προσώπων καταστάσεων μὲ τὴν δική των σκέψι καὶ ἐπιθυμία. Ἡ Π. Διαθήκη χαρακτηρίζει ὡς βία τὴν παράβασι ἑνὸς κανόνος 2 , μιᾶς συμφωνίας καὶ συνθήκης συμβιώσεως τῶν ἀνθρώπων, τὴν ὑπέρβασι δηλ. τοῦ ὁρίου δράσεως ἑνὸς ἑκάστου. α. Ἡ βία μπορεῖ νὰ διακριθῆ σὲ πολλὰ εἴδη, ἀναλόγως τῆς ὀπτικῆς γωνίας ὑπὸ τὴν ὁποία τὴν βλέπομε. Μιὰ πρώτη γενικὴ κατάταξις τῆς βίας εἶναι σὲ προσωπικὴ (ἀτομικὴ) βία καὶ σὲ ἀπρόσωπο (κοινωνικὴ - θεσμικὴ) βία. Ἡ πρώτη ἐνεργεῖται ἀπὸ μεμονωμένα ἄτομα, ἐνῶ ἡ δευτέρα ἀπὸ * Ἐδημοσιεύθη, ὀλίγο συντομευμένο, στὸ περιοδικό. 1 «Βία», ἐν: Λεξικὸ Βιβλικῆς Θεολογίας (Ἀθήνα: Ἄρτος Ζωῆς, 1980), στ. 178. 2 «Βία», ἐν: Λεξικὸ Βιβλικῆς Θεολογίας (Ἀθήνα: Ἄρτος Ζωῆς, 1980), στ. 179.

Ἠθικὴ θεώρησις τῆς βίας

Embed Size (px)

Citation preview

. 40 (1997) 46-55*

. , . . . "" . . , , , , , . , , . . . . , 1. , , , . , , . . 2, , . .

. , . () ( - ) . ,

*

, , . , : (: , 1980), . 178. 2 , : (: , 1980), . 179.1

2

.

(.. , , , ..). 3. . , . - , . - : , , , , , , , , , , .. . , ' . .. ( ), , , , 4. , , , , , (.. , ), . . , , , , , . . . , 5. (, , ..),

3 4

. , , 3,857. . : , (: , 1996), . 19-85. 5 , (: , 19913), . 387.

, 40 (1997) 46-55

3

(.. ), , ' 6. ( ) , , 7. . Walter Benjamin 8. , , . . , ' , 9. ' , . , , . , 10. 11. 12 . : . , , 13. , , : , 14. 15.6

. , (: , 19913), . 387. 7 . , , 3,857: , , , ' ' (. . , . 29). 8 : , , 5.5.1996. 9 . 20: 25-27. . . 22: 24-27, . 10: 42-45. 10 . 13: 4-5. 11 . 5: 29. 12 , , 3,857. 13 , : , , . , (PG 95,1285). 14 . 16: 24. 15 , VII 4 ( 2,254).

4

.

. , : , ' ' 16. : , , , , 17. , . 18, , . , , , , , , , ' , . , . , ' . , , 19.

, 20. 21. : , , ,

16 17

, 49 C. , , 232 (PG 78,1473). 18 . 21: 24. . . 23-25: , , , , , , , . 19 , , 133 (PG 78,576). 20 . : , (: , 1996). 21 . 11: 12. . . 16: 16: .

, 40 (1997) 46-55

5

22. "" , , 23. . , , , 24. . 25. . , 26. : ; . , , , . , . , , , , , . , , , , , , , , 27. ' 28, 29. 22

. , , 13 ( 54,128). . , (: , 19793), . 216. 23 , , ( 8,117). 24 , , 136 (PG 78,1217). 25 . . 6: 11-17. 26 . , , (, . , . 130). 27 , , (, . , . 286-287). 28 , , 86 (Schriften, Bd. IV, . 397). 29 , , 2 ( 42,269).

6

.

, . , , , , . , 30. : ; . . 31. ' , , , ' 32. ' . , 33, , . , . . . , , , 34. , . ... . , , , , , 35. , , ' , , . ,

30 31

. , , 5 ( 54,105). , : , , (PG 91,837-840). 32 , , 51 ( 41,235). 33 . , , : . 8: 3-11. 34 . , , 6 ( 54,106). 35 . , , 6 ( 54,107).

, 40 (1997) 46-55

7

, , ' 36. . . , . , , , , , , ' 37. , . 38. , 39. . , , , 40. , . , , ' , 41. . :

36 37

, , , 4 (PG 62,21). . 38 . 26: 52. 39 . , ( 1981), . 202: , . , . , , Camillo Torres Che Guevara. , . , , , , , . , Mahatma Gandi Martin Luther King. 40 , , 48, 3 (PG 60,336), : , ( 1989), . 170. 41 , , , 284 (PG 78,960).

8

.

, , , , 42. . , , , , . "" , . : 43 , , , , 44. , , "" 45. . , , . 182146. :

42

, , , 239 (PG 78,677). . : , , , , , , , , , , , , , . 43 . 13: 12. 44 . 10: 4-6. 45 . , : (: , 1980), . 182. 46 . , (: , 19792), . 288, . 234: , " ". , , . , - "" "", . ' "". . , 1821, 27 (1984) 139-153. , (: , 1987), . 177-180.

, 40 (1997) 46-55

9

, 47.

. . , , ( ), , , (). ' . ( ) 48. ( , ..) , , . ' . ' , 49. , . . : , 50. - , , . 51. , . . . , ' 52. 53. 47 48

, (), 82 ( 58,274). . , , 5 ( 54,106). 49 , , , ( 61,180). 50 . 30: 15. 51 , , 85 (Schriften, Bd. IV, . 397). 52 . , , 7 ( 54,107). 53 , , 29 (, . , . 208).

10

.

54. 55. 56. ' 57, . 58. . . Freud . ' : . 59. Erich Fromm , 60. , , , , 61.

54

. , , 30 (Schriften, Bd. II, . 82): , , ' , . 55 . , (: , 1990), . 151: , , , . 56 "" . . , (: , 1996), . 20. 57 . , , , ( 61,184): ; . ' ; . 58 . . , , 2 ( 54,101): , . 59 . Erich Fromm, (: , 19742), . 270. Jean Laplanche, (: , 1988), . 161 .., 195 .. 60 Erich Fromm, (: , 19742), . 60-61. 61 . Erich Fromm, (: , 19742), . 274: , , ' ' . . , , , ' .

, 40 (1997) 46-55

11

, 62. Nietzsche ' , , 63. Konrad Lorenz , 64.

, 65. , . , , , ( ), 66. 67 . , . . . , , , , , , 68. , ,

62

. , , 5.5.1996: , . 63 W. Windelband - H. Heimsoeth, , . (: ...., 1985), . 187 188. 64 , 8 (: , 1979). 65 . , : (: , 1980), . 179. 66 , , , 232 (PG 78,1473). 67 . . 26: 52: . 68 . , , 7 ( 54,108).

12

.

69. , 70. . , , 71 72 . , , . , ... , , , , , 73. , 74. 75. . , 76.

, ' () , (). . . . , . . . . ' , 69 70

. . 5: 23-24. , , (PG 89,1593). 71 . . , , 1 ( 54,100): , , . 72 . . , , 2 ( 53,135): , . 73 . (.), , 15 ( 36,169). 74 . , (: .., 1993), . 243. 75 , , 66 (Schriften, Bd. III, . 167). 76 . , , 3 ( 54,102).

, 40 (1997) 46-55

13

, , ' . , 77. , 78. 79 ( ), ( ), ( , ) 80. : , 81 , 82. , , . 83, , , , , , , . . , 84. . , . , 85. . , , . ; ' , , , , , ,

77 78

. 5: 38-42. . 18: 23. 79 . 4: 1-11. 80 . , : (: , 1980), . 182. 81 . 5: 15. 82 . 12: 17. 83 , , , 67 (PG 78,512). 84 , , , 67 (PG 78,509). 85 . 4: 26-27. . , , , 189 (PG 78,640).

14

.

, 86. . ; . ; . " ". ; . ; " " . , . , 87. . 88. 89. , 90. . , 91. "" 92. 93. . , , 94. . , , , , , . , , . 95. . , , , .

86 87

. 2: 20-23. . , , 4 ( 54,104). 88 . , : (: , 1980), . 182. 89 . , : (: , 1980), . 182. 90 , , , 169 (PG 78,621). 91 . , ' , 41 ( 31,263). 92 . , : (: , 1980), . 183. 93 . , ( 1981), . 110-111. 94 . 5: 43-45. . . 6: 27-30. 95 . 12: 19-21.

, 40 (1997) 46-55

15

;96. , 97. , . , . , 98. 99. , 100. . . : , , , . " " " " " ". , ' , ' , , , , , , . , . , , ' , , ' , , , , 96

, , , 389 (PG 78,1032). . , , . 1029-1032. 97 . (.), , 3 ( 36,289). 98 . 3: 14-15. 99 , , (PG 89,1645). 100 . Emm. Levinas "" . . . , , 5.5.1996.

16

.

, " , "101. . , . . , , , . ... 102. . , , 103. , , , , : , , 104. 105, . ' . . 106, . . .

101 102

. (.), , 19 ( 36,172). , , , ( 62,63). 103 . , : (: , 1980), . 182. 104 , : (: , 1980), . 181. 105 . . 21: 12-13, . 11: 15-17, . 19: 45-46, . 2: 14-17. 106 . , (: , 19793), . 96: . 97: . , . , . ' , . ' .

, 40 (1997) 46-55

17

107. ' . . 108. , . , , , , , , , , , , , , , , , , , 109. .. 110, 111. , . ' (, ), . . , ... , , , 112. , , .

107

. , (: , 19793), . 375-376, , (: , 19722), . 212-214, , (: , 19722), . 551-552, , (: , 19793), . 96-98. 108 A. Kberte, Die konfessionelle Ausprgung des christlichen Ethos, Zeitschrift fr systematische Theologie 24 (1955) 13, : , ( 1981), . 199. 109 . 6: 4-7. 110 . , , (PG 63,762): ; , , . . , , 4 (1959), . 170, . 36. 111 . , , ( 9,72): , . 112 , , 28 (, . , . 137-138).

18

.

113. 114, . . ( ) . . ' , , , ... , 115. ( ) , , 116.

, . 54,100-108. , , , . 61,170-185. , : , : , 1980, . 178-183. , , 5.5.1996. , , : , 19792. , , : , 1996. , , 4 (1959) 147-178. , , : , 19913.113

. . , (: , 1987), . 139: , , . , . 114 . , (: , 1990), . 150: . . , , 3,857 ' , . 115 . 11: 6, 9. 116 . 21: 4. . , : (: , 1980), . 178.

, 40 (1997) 46-55

19

, ;, : , 1980, . 109141. , , : , 1987. , , 3,857-859. , , 1981. Harakas Stanley, Living the Faith: The Praxis of eastern orthodox Ethics, Minneapolis, Min.: Light and Life Publ. Co., 1992. Hring Bernhard, Frei in Christus: Moraltheologie fr die Praxis des christlichen Lebens, Bd. 3, Freiburg-Basel-Wien: Herder, 1989. Honecker Martin, Grundri der Sozialethik, Berlin-New York: W. de Gruyter, 1995. Rendtorff Trutz, Ethik, Bd. 2, Stuttgart-Berlin-Kln: W. Kohlhammer, 19912. Trillhaas Wolfang, Ethik, Berlin: W. de Gruyter, 19703.