1) Παραδόσεις μαθήματος (Αίθουσα Φ2-317)13 εβδομάδεςΔευτέρα 17:00-19:00 & Πέμπτη 09:00-11:00

2

2) Οπτικοακουστικό υλικόCD: α) «Αιολική ενέργεια»β) «Βιοαέριο»Βιντεοταινίες:α) «Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας»β) «Φυσικό αέριο»

3) Ημερήσια Εκπαιδευτική εκδρομή στον ΑΗΣ Πτολεμαίδας(Ενημέρωση σε Ενεργειακά-Περιβαλλοντικά θέματα)

ü Ανανεώσιμες φυσικές πηγές ενέργειας

ü Ηλιακή ενέργεια

ü Αιολική ενέργεια

ü Γεωθερμία

ü Βιομάζα

ü Υδατοπτώσεις

ü Εκμετάλλευση των πηγών ενέργειας και

επιπτώσεις στο Περιβάλλον. Φυσικοί πόροι

(νερό, δάση, πηγές καυσίμων, κ.λπ.)

3

üΟικοσυστήματαü Διαχείριση, εκμετάλλευση και διάθεση τωνΦυσικών Πόρωνü Επιπτώσεις της εκμετάλλευσης των ΦυσικώνΠόρων στο Περιβάλλονü Φυσικοί κίνδυνοι και φυσικές περιβαλλοντικέςκαταστροφέςü Βιώσιμη ανάπτυξηü Στατιστικά και μαθηματικά μοντέλα μελέτης τωνφυσικών πηγών ενέργειας και των φυσικώνπόρων. Ασκήσεις και εφαρμογές

4

ü Μη ανανεώσιμες φυσικές πηγές ενέργειας. Πηγές

συμβατικών καυσίμων (ορυκτά καύσιμα, φυσικό

αέριο κ.λπ.)

ü Πυρηνική ενέργεια (σχάση, ελεγχόμενη

θερμοπυρηνική σύντηξη)**

ü Επιπτώσεις στο Περιβάλλον. Προβλήματα και

εφαρμογές)**

5

* Η ύλη αυτή του μαθήματος διδάσκεται από τον επίκουρο * Η ύλη αυτή του μαθήματος διδάσκεται από τον επίκουρο καθηγητή καθηγητή κ. κ. Γ. ΘρουμουλόπουλοΓ. Θρουμουλόπουλο

Γιαννούλης, Π., 2001: Νέες Πηγές Ενέργειας.

Κατσούλης, Β., 1989: Στοιχεία Φυσικής του Περιβάλλοντος.

Παπαιωάνου, Ι., 2000: «Η ενέργεια» Ένα πεδίο εφαρμογών για τα κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Διπλωματική Εργασία.

Διαδίκτυο: (http://www.cres.gr/)

Παντής, Γ., 2001: Πηγές Ενέργειας.

6

7

ΕνέργειαΕνέργεια: Στην αρχαία Ελληνική γλώσσα σημαίνει «έργο μέσα σε κάτι» (εν+ έργον).

ΠεριβάλλονΠεριβάλλον: «Σύνολο όντων και πραγμάτων τα οποία συνθέτουν τον κοντινό και μακρινό χώρο του ανθρώπου, στα οποία (ο άνθρωπος) μπορεί να δράσει και να τα διαφοροποιήσει και, αντίστροφα, τα οποία μπορούν να δράσουν στον άνθρωπο και να καθορίσουν μ’ αυτό τον τρόπο, ολικά ή μερικά, την ύπαρξη και τον τρόπο ζωής του» (Ain-en-Provence, Οκτώβριος 1972).

8

Η ενέργεια είναι παλιά, όσο και το σύμπαν.Η ενέργεια είναι παλιά, όσο και το σύμπαν.

ð Μυϊκή δύναμη (χημική ενέργεια)

ð Ζώα+εργαλεία

ð Άνεμος (ανεμόμυλοι-ιστιοφόρα)

ðΤα πρώτα ορυκτά καύσιμα ήταν αποθέματα τύρφης, άνθρακα και πετρελαίου

ðΤο πετρέλαιο σαν καύσιμο (Μοντένα-Ιταλίας, 1640)

ðΠρώτη εταιρεία πετρελαίου (Τζον Ροκφέλερ)

ðΚατασκευή του πρώτου αυτοκινήτου (Χένρι Φόντα)

9

ðΠυρηνική ενέργεια(Χιροσίμα-Ναγκασάκι-Τσερνομπίλ-Κοζλοντούι)

ð Νέα εποχή (Φυσικό αγαθό û εμπόρευμα)

2.0002.000 àà 26.00026.000 àà 230.000230.000Χιλιοθερμίδες/ημέρα

(Πρωτόγονος) (αγροτική περίοδος) (Βιομηχανική εποχή)

ðΗ γεωγραφική κατανομή της ενέργειας δεν συμπίπτει με τη γεωγραφία της κατανάλωσης

1 9 7 9 : Δεύτερη παγκόσμια ενεργειακή κρίση1 9 7 9 : Δεύτερη παγκόσμια ενεργειακή κρίση(Η τιμή του πετρελαίου τριπλασιάστηκε)(Η τιμή του πετρελαίου τριπλασιάστηκε)

1 9 7 3 : Πρώτη παγκόσμια ενεργειακή κρίση 1 9 7 3 : Πρώτη παγκόσμια ενεργειακή κρίση (Η τιμή του πετρελαίου πενταπλασιάστηκε)(Η τιμή του πετρελαίου πενταπλασιάστηκε)

10

Από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 άρχισε σιγάΑπό τις αρχές της δεκαετίας του ’70 άρχισε σιγά--σιγά να σιγά να γίνεται συνείδηση στον ευρύτερο κόσμο το γίνεται συνείδηση στον ευρύτερο κόσμο το περιβαλλοντικό πρόγραμμα. περιβαλλοντικό πρόγραμμα.

Με την εκμετάλλευση περισσοτέρων Με την εκμετάλλευση περισσοτέρων προϊόντων καιπροϊόντων και την την κατανάλωση των ενεργειακών φυσικών πόρων, ό κατανάλωση των ενεργειακών φυσικών πόρων, ό άνθρωπος επέφερε σημαντικές μεταβολές στη φύση για άνθρωπος επέφερε σημαντικές μεταβολές στη φύση για χάρη της επιδιωκόμενης ανάπτυξης.χάρη της επιδιωκόμενης ανάπτυξης.

Από πολλούς άρχισε να αμφισβητείται η ανάπτυξη και Από πολλούς άρχισε να αμφισβητείται η ανάπτυξη και παράλληλα να γίνεται συνείδηση ότι για τη βελτίωση του παράλληλα να γίνεται συνείδηση ότι για τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου δεν αρκεί μόνο η τεχνολογική, βιοτικού επιπέδου δεν αρκεί μόνο η τεχνολογική, οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη, αλλά εξίσου οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη, αλλά εξίσου απαραίτητη είναι και η διατήρηση της οικολογικής απαραίτητη είναι και η διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας.ισορροπίας.

11

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΖΗΤΗΣΗΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΖΗΤΗΣΗ

12

ØØ ΧημικήΧημική((αποθηκευμένη σε χημικούς δεσμούς αποθηκευμένη σε χημικούς δεσμούς -- βιοχημικήβιοχημική))

ØØ ΠυρηνικήΠυρηνική(αποθηκευμένη ενέργεια, αποτέλεσμα της (αποθηκευμένη ενέργεια, αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης των πυρήνων και των σωματιδίων)αλληλεπίδρασης των πυρήνων και των σωματιδίων)

ØØ ΗλεκτρικήΗλεκτρική(ακίνητα ή κινούμενα ηλεκτρικά φορτία)(ακίνητα ή κινούμενα ηλεκτρικά φορτία)

ØØ ΜηχανικήΜηχανική(δυναμική ή κινητική ενέργεια)(δυναμική ή κινητική ενέργεια)

ØØ ΗλεκτρομαγνητικήΗλεκτρομαγνητική = =E hv hc / λ

ØØ ΘερμικήΘερμική

Μεταβατική (Μεταβατική (transitionaltransitional) και αποθηκευμένη () και αποθηκευμένη (storedstored) ενέργεια) ενέργεια

13

ΤριβέςΤριβές

ΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗΗΛΕΚΤΡΟΜΑΓΝΗΤΙΚΗΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΒΙΟΧΗΜΙΚΗΒΙΟΧΗΜΙΚΗ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΜΗΧΑΝΙΚΗΜΗΧΑΝΙΚΗΕΝΕΡΓΕΙΑΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΗΛΕΚΤΡΙΚΗΕΝΕΡΓΕΙΑΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΘΕΡΜΙΚΗΘΕΡΜΙΚΗΕΝΕΡΓΕΙΑΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΧΗΜΙΚΗΧΗΜΙΚΗΕΝΕΡΓΕΙΑΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΠΥΡΗΝΙΚΗΠΥΡΗΝΙΚΗΕΝΕΡΓΕΙΑΕΝΕΡΓΕΙΑ

ΒιοφωταύγειαΒιοφωταύγεια

ΦωτοσύνθεσηΦωτοσύνθεση

ΣχάσηΣχάση

ΠυρόλυσηΠυρόλυση

ΚαύσηΚαύση

ΗλεκτρόλυσηΗλεκτρόλυση

Φαινόμενο Φαινόμενο VoltaVoltaΕπαγωγή Επαγωγή (κινητήρας)(κινητήρας)

Εκτόνωση αερίωνΕκτόνωση αερίων

Επαγωγή Επαγωγή (δυναμό)(δυναμό)

Πίεση ακτινοβολίαςΠίεση ακτινοβολίας

Φωταύγεια τριβήςΦωταύγεια τριβής

Θερμ

οηλεκτρισ

μός

Θερμ

οηλεκτρισ

μός

Φαινόμ

ενο Φαινόμ

ενο JouleJoule

ΦωτοχημείαΦωτοχημεία

ΧημιφωταύγειαΧημιφωταύγεια

14

1 Joule =1 Joule = 1 1 KgrKgr •• mm22 secsec --22 = 10= 107 7 ergerg

Θερμίδα (Θερμίδα (cal) cal) για την θερμική ενέργεια για την θερμική ενέργεια = 4,186 J= 4,186 J

Κιλοβατώρα Κιλοβατώρα (kWh) (kWh) για την ηλεκτρική ενέργεια=3για την ηλεκτρική ενέργεια=3,,6 6 •• 101066 JJ

Τόνος ισοδυνάμου άνθρακα (Τόνος ισοδυνάμου άνθρακα (tcetce))

Τόνος ισοδυνάμου πετρελαίου (Τόνος ισοδυνάμου πετρελαίου (toetoe))

British thermal unit (Btu) = 1055,06 J British thermal unit (Btu) = 1055,06 J

Horsepower (hp) 745,7 WHorsepower (hp) 745,7 W

15

Π ΙΝ ΑΚΑΣ ΣΥΝ ΤΟΜ Ο ΓΡΑΦ ΙΩΝ

Τ ΙΠ : Τ όννο ι Ισοδύναμ ου Π ετρελα ίου Μ ΤΙΠ : Τ όννο ι Ισοδύναμ ου Π ετρελα ίου x 1 0 6 to e : Τo n s o f O il E q u iv a le n t k to e : Τ οn s o f O il E q u iv a le n t x 1 0 0 0 m W : W a tt x 1 0 -3 W : W a tt k W : W a tt x 1 0 0 0 k W p : W a tt x 1 0 0 0 0 (Μ ονάδα μ έτρηση ς δύναμ η ς)

M W e : W a tt x 1 0 6 (Μ ονάδα μ έτρησης ενέργε ια ς) Μ W th : W a tt x 1 0 6 (Μ ονάδα μ έτρησης θ ερμότητας) G W : W a tt x 1 0 9

G W p : W a tt x 1 0 9 (Μ ονάδα μ έτρηση ς δύναμ ης )

G W e W a tt x 1 0 9 (Μ ονάδα μ έτρησης ενέργε ια ς)

G W th : W a tt x 1 0 9 (Μ ονάδα μ έτρησης θ ερμότητας)

G W h : W a tt x 1 0 9 (Μ ονάδα μ έτρησης έργου )

G W h : W a tt x 1 0 9 (Μ ονάδα μ έτρησης έργου )

T W h : W a tt x 1 0 9 x h (Μ ονάδα μ έτρηση ς έργου )

k J : 0 .2 3 9 k ca l (Μ ονάδα μ έτρησης εν έργε ια ς) = 1 0 0 0 Jo u le

P J: 1 0 1 5 Jo u le

16

HH χρήσιμη ενέργεια υπολογίζεται στο 40% περίπου της χρήσιμη ενέργεια υπολογίζεται στο 40% περίπου της χρησιμοποιούμενης ενέργειας (Εξοικονόμηση ενέργειαςχρησιμοποιούμενης ενέργειας (Εξοικονόμηση ενέργειας --ΕΕ, Ορθολογική χρήση ενέργειαςΕΕ, Ορθολογική χρήση ενέργειας -- ΟΧΕ).ΟΧΕ).

HH κυριότερη ενεργειακή ανάγκη είναι η τροφή: 10κυριότερη ενεργειακή ανάγκη είναι η τροφή: 1077 JJ ανά ανά ημέρα.ημέρα.

Μεγάλα ποσά ενέργειας ξοδεύονται σε:Μεγάλα ποσά ενέργειας ξοδεύονται σε:ΜεταφορέςΜεταφορές –– βιομηχανίαβιομηχανία -- οικιακές δραστηριότητες. οικιακές δραστηριότητες.

Σήμερα κάθε κάτοικος των βιομηχανικά ανεπτυγμένων Σήμερα κάθε κάτοικος των βιομηχανικά ανεπτυγμένων χωρών χρειάζεται 150χωρών χρειάζεται 150--300 300 GJGJ το χρόνο (το 1/3 σε το χρόνο (το 1/3 σε ηλεκτρική ενέργεια).ηλεκτρική ενέργεια).

Το 77% της παγκόσμιας παραγωγής ενέργειας Το 77% της παγκόσμιας παραγωγής ενέργειας καταναλώνεται από το 28% του πληθυσμού των καταναλώνεται από το 28% του πληθυσμού των αναπτυγμένων βιομηχανικά περιοχών.αναπτυγμένων βιομηχανικά περιοχών.

17

Με τα σημερινά τεχνολογικά και οικονομικά δεδομένα οι Με τα σημερινά τεχνολογικά και οικονομικά δεδομένα οι ενεργειακές ανάγκες του ανθρώπου είναι δυνατό να ενεργειακές ανάγκες του ανθρώπου είναι δυνατό να καλυφθούν από τις ακόλουθες πηγές:καλυφθούν από τις ακόλουθες πηγές:

üüΤα πυρηνικά καύσιμα (ορυκτά μεταλλεύματα του Τα πυρηνικά καύσιμα (ορυκτά μεταλλεύματα του ουρανίου και θορίου).ουρανίου και θορίου).

üüΤα συμβατικά ή απολιθωμένα καύσιμα, δηλαδή τους Τα συμβατικά ή απολιθωμένα καύσιμα, δηλαδή τους ορυκτούς άνθρακες ή γαιάνθρακες (τύρφη, λιγνίτης, ορυκτούς άνθρακες ή γαιάνθρακες (τύρφη, λιγνίτης, λιθάνθρακας, ανθρακίτης) και τους ορυκτούς λιθάνθρακας, ανθρακίτης) και τους ορυκτούς υδρογονάνθρακες (πετρέλαιο, φυσικό αέριο).υδρογονάνθρακες (πετρέλαιο, φυσικό αέριο).

üüΑνανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ, ηλιακή, αιολική, Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ, ηλιακή, αιολική, υδραυλική, γεωθερμική, βιομάζαυδραυλική, γεωθερμική, βιομάζα, , ενέργεια των κυμάτων, ενέργεια των κυμάτων, παλίρροιεςπαλίρροιες, , υδρογόνο).υδρογόνο).

18

Η ενέργεια μπορεί να μετατρέπεται από τη μια μορφή στην Η ενέργεια μπορεί να μετατρέπεται από τη μια μορφή στην άλλη.άλλη.

Εσωτερική ενέργεια (Εσωτερική ενέργεια (U)U)= Κινητική + δυναμική ενέργεια των = Κινητική + δυναμική ενέργεια των σωματιδίων.σωματιδίων.

Κατά την διάρκεια μια μεταβολής της κατάστασης ενός Κατά την διάρκεια μια μεταβολής της κατάστασης ενός συστήματος η εσωτερική ενέργεια μεταβάλλεται από την συστήματος η εσωτερική ενέργεια μεταβάλλεται από την αρχική αρχική UU11 σε μια τελική σε μια τελική UU22 , Δ , Δ UU == UU22-- UU11

ΔΔQ = Q = Δ Δ UU + + ΔΔWW ((Α’ Θερμοδυναμικό αξίωμαΑ’ Θερμοδυναμικό αξίωμα))

Το αξίωμα αυτό είναι μία έκφραση της διατήρησης της Το αξίωμα αυτό είναι μία έκφραση της διατήρησης της ενέργειας (συμπεριλαμβανομένης της εσωτερικής ενέργειας, ενέργειας (συμπεριλαμβανομένης της εσωτερικής ενέργειας, της θερμότητας και του έργου) σε συνδυασμό με το γεγονός, της θερμότητας και του έργου) σε συνδυασμό με το γεγονός, ότι σε οποιαδήποτε συγκεκριμένη κατάσταση ένα σύστημα ότι σε οποιαδήποτε συγκεκριμένη κατάσταση ένα σύστημα έχει μία ορισμένη ποσότητα εσωτερικής ενέργειας.έχει μία ορισμένη ποσότητα εσωτερικής ενέργειας.

Κατά τις μετατροπές αυτές η ενέργεια δεν μπορεί να χαθεί, και Κατά τις μετατροπές αυτές η ενέργεια δεν μπορεί να χαθεί, και ακόμα λιγότερο να κερθηθεί.ακόμα λιγότερο να κερθηθεί.

19

Μία θερμική μηχανή μετατρέπει μέρος της θερμότητας σε Μία θερμική μηχανή μετατρέπει μέρος της θερμότητας σε μηχανικό έργο. Το ποσοστό που μετατρέπεται καλείται μηχανικό έργο. Το ποσοστό που μετατρέπεται καλείται θερμική απόδοση (η):θερμική απόδοση (η):

Η εντροπία Η εντροπία (S)(S) είναι μια θερμοδυναμική συνάρτηση της είναι μια θερμοδυναμική συνάρτηση της κατάστασης του συστήματος, δηλαδή εξαρτάται μόνο από τις κατάστασης του συστήματος, δηλαδή εξαρτάται μόνο από τις θερμοδυναμικές μεταβλητές που καθορίζουν τη συγκεκριμένη θερμοδυναμικές μεταβλητές που καθορίζουν τη συγκεκριμένη κατάσταση και όχι από τον τρόπο με τον οποίο έφτασε το κατάσταση και όχι από τον τρόπο με τον οποίο έφτασε το σύστημα στην κατάσταση αυτή.σύστημα στην κατάσταση αυτή.

−= = = − = − >1 2 2 2

1 21 1 1 1

Q Q Q TWη 1 1 , T TQ Q Q T

= = −∫2

1

T

2 1T

dQΔS S ST

W

Τ2

Τ1

Q1

Q2

Δεξαμενή 2

Δεξαμενή 1

20

Σε κάθε κλειστό σύστημα (στο οποίο δεν επιτρέπεται να Σε κάθε κλειστό σύστημα (στο οποίο δεν επιτρέπεται να μπαίνει ή να βγαίνει ενέργεια) η ενέργεια εξελίσσεται προς την μπαίνει ή να βγαίνει ενέργεια) η ενέργεια εξελίσσεται προς την κατεύθυνση της υποβάθμισης (κατεύθυνση της υποβάθμισης (Β’ Θερμοδυναμικό αξίωμαΒ’ Θερμοδυναμικό αξίωμα).).

Όποιες αλλαγές γίνονται μέσα στο (κλειστό) σύστημα έχουν Όποιες αλλαγές γίνονται μέσα στο (κλειστό) σύστημα έχουν ως συνέπεια την αύξηση της εντροπίας του ως συνέπεια την αύξηση της εντροπίας του ((ClausiusClausius))..

Οι ενεργειακές μετατροπές κάτω από ορισμένες συνθήκες Οι ενεργειακές μετατροπές κάτω από ορισμένες συνθήκες έχουν σαν συνέπεια την δημιουργία τάξης μέσα στο χάος (έχουν σαν συνέπεια την δημιουργία τάξης μέσα στο χάος (IliaIliaPrigoginePrigogine).).

21

= = = >− −

1 1 1θ 1 2

1 2 1 2

Q Q Tη , T TW Q Q T T

Τ2

Τ1

Q1

Q2

Δεξαμενή 2

Δεξαμενή 1

W

Αντλία θερμότητας

Ψυκτική μηχανή

= = = >− −

2 1 1ψ 1 2

1 2 1 2

Q Q Tη , T TW Q Q T T

Τ2

Τ1

Q1

Q2

Δεξαμενή 2

Δεξαμενή 1

W

22

I

Σχηματική δομή του εσωτερικού του ήλιου

1 41 24 H He 2e 2v 26.2MeV+→ + + +

24

Μεταβολή της θερμοκρασίας με το ύψος στην ηλιακή ατμόσφαιρα

Ταξινόμηση των διαφόρων περιοχών του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος βάσει του μήκους κύματος (αριστερά). Χαρακτηριστικά μεγέθη της ακτινοβολίας (δεξιά).

Πλάτος

Υψηλή συχνότητα

Χαμηλή συχνότητα

Μήκος κύματος

Μήκος κύματος

25

όπου:Ε = ισχύς ανά μονάδα επιφάνειαςελ = συντελεστής εκπομπήςσ = σταθερά Stefan-Boltzmann (5,67x10-8 W · m-2 · K-4)Τ = απόλυτη θερμοκρασία του σώματοςΕλ = συνάρτηση κατανομής αφετικής ικανότηταςλ = μήκος κύματοςθ = γωνία που σχηματίζεται από την διεύθυνση της διάδοσης

και την κάθετη στην επιφάνεια της ακτινοβολίαςh = σταθερά του Planck (6,626x10-34 J · s)c = ταχύτητα του φωτός (3x108 m · sec-1)

Νόμοιτης

ακτινοβολίας

Stefan-Boltzmann

Wien

Kirchhofσυντελεστής απορρόφησης = συντελεστής εκπομπής

Plank

= 4λE ε σ T

∞ ∞

=−∫ ∫

2

λ 5 hc/λk0 0

hc συνθE E dλ = dλλ (e 1 )

m λ T = σταθερά = 2897 μm × K

26

Παρατηρηθείσα ένταση της Παρατηρηθείσα ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας ανά μονάδα ηλιακής ακτινοβολίας ανά μονάδα μήκους κύματος, στο όριο της μήκους κύματος, στο όριο της ατμόσφαιρας (καμπύλη Α) και στο ατμόσφαιρας (καμπύλη Α) και στο επίπεδο της θάλασσας (καμπύλη επίπεδο της θάλασσας (καμπύλη Β). Οι σκιασμένες περιοχές Β). Οι σκιασμένες περιοχές αντιπροσωπεύουν την αντιπροσωπεύουν την απορρόφηση της ακτινοβολίας απορρόφηση της ακτινοβολίας από τα αέρια συστατικά (κυρίως από τα αέρια συστατικά (κυρίως HH22O, COO, CO22, O, O33, O, O22) της ) της ατμόσφαιρας για την περίπτωση ατμόσφαιρας για την περίπτωση καθαρής ατμόσφαιραςκαθαρής ατμόσφαιρας..

Μήκος κύματος ( μm )

Πυκνότητα

ροής

η

λια

κής

ενέργεια

ς (w

m-2

/μm

)

Κανονικοποιημένα φάσματα Κανονικοποιημένα φάσματα μέλανος σώματος που μέλανος σώματος που αντιπροσωπεύουν αυτό του ήλιου αντιπροσωπεύουν αυτό του ήλιου (αριστερά) και της γης (δεξιά). Η (αριστερά) και της γης (δεξιά). Η κανονικοποίηση έγινε ως προς κανονικοποίηση έγινε ως προς την μέγιστη τιμή της συνάρτησης την μέγιστη τιμή της συνάρτησης κατανομής της ενέργειας.κατανομής της ενέργειας.

6 0 0 0 Κ μικρά μήκη κύματος

2 8 7 Κ μεγ άλα μήκη κύματος

Μήκο ς κύμα το ς ( μm )

Κανονικ

οποιή

μενη

πυκνότητα

ροής

0 . 1 0 . 5 1 5 10 5 0 100 0

0 . 2

0 . 4

0 . 6

0 .8

1 6 0 0 0 Κ μικρά μήκη κύματος

27

Ηλιος

Β Π

Ν Π

Ν Π

Β Π

Β Π

Ν Π

Β Π = Βόρειος Πόλος Ν Π = Νότιος Πόλος

Ν Π

Β Π

Ισημερινός

Ισημερινός

Εαρινή ησημερία 2 1 Μαρτίου

Φθινοπωρινή ισημερία 2 3 Σεπτεμβρίου

Χειμερινό ηλιοστάσιο 2 2 Δεκεμβρίου

Θερινό ηλιοστάσιο 2 2 Ιουνίου

Ισημερινός

Ισημερινός

Η τροχιά που διαγράφει η γη κατά την ετήσια περιφορά της περί τοΗ τροχιά που διαγράφει η γη κατά την ετήσια περιφορά της περί τον ν ήλιο είναι ελλειπτικήήλιο είναι ελλειπτική. . Η γη βρίσκεται πλησιέστερα στον ήλιο στο Η γη βρίσκεται πλησιέστερα στον ήλιο στο περιήλιο περιήλιο (3 (3 ΙανουαρίουΙανουαρίου) ) και μακρύτερα στο αφήλιο και μακρύτερα στο αφήλιο (4 (4 ΙουλίουΙουλίου). ). Η Η ύπαρξη των διαφόρων εποχών του έτους στον πλανήτη μας οφείλεται ύπαρξη των διαφόρων εποχών του έτους στον πλανήτη μας οφείλεται στην γωνία στην γωνία 2323οο 27' 27' που σχηματίζει το ισημερινό επίπεδο της γηςπου σχηματίζει το ισημερινό επίπεδο της γης, , με το με το επίπεδο περιφοράς της περί τον ήλιοεπίπεδο περιφοράς της περί τον ήλιο..

28

Η ένταση της ηλιακής Η ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας που προσπίπτει σε ακτινοβολίας που προσπίπτει σε διάφορα γεωγραφικά πλάτη διάφορα γεωγραφικά πλάτη εξαρτάται από την γωνία που εξαρτάται από την γωνία που σχηματίζουν οι ηλιακές ακτίνες με σχηματίζουν οι ηλιακές ακτίνες με τον ορίζοντα του τόπου. Στο άνω τον ορίζοντα του τόπου. Στο άνω μέρος (α) του Σχήματος μέρος (α) του Σχήματος σημειώνονται οι διαφορετικές σημειώνονται οι διαφορετικές γωνίες πρόσπτωσης γωνίες πρόσπτωσης a, b, ca, b, c καθώς καθώς και οι αντίστοιχες διαδρομές και οι αντίστοιχες διαδρομές dd11, d, d22καικαι dd33 των ηλιακών ακτίνων στην των ηλιακών ακτίνων στην ατμόσφαιρα.ατμόσφαιρα.Στο κάτω μέρος (β) του Σχήματος Στο κάτω μέρος (β) του Σχήματος σημειώνονται οι διατομές για τις σημειώνονται οι διατομές για τις τρεις διαφορετικές γωνίες τρεις διαφορετικές γωνίες πρόσπτωσης των ηλιακών πρόσπτωσης των ηλιακών ακτίνων.ακτίνων.

(α)

(β)

Ηλιακές ακτίνες

a b c

Άξονας περιστροφής Ατμόσφαιρα

Ηλιακές ακτίνες

Ηλιακές ακτίνες

Ηλιακές ακτίνες

Animation: Ηλιακή τροχιάhttp://www.squ1.com/index.php?http://www.squ1.com/solar/solar-position.html

Η ακτινοβολούμενη από το ήλιο ισχύς είναι 63 Η ακτινοβολούμενη από το ήλιο ισχύς είναι 63 MWMW από κάθε από κάθε τετραγωνικό μέτρο της επιφάνειας του. Μετά από 8 λεπτά της ώρας τετραγωνικό μέτρο της επιφάνειας του. Μετά από 8 λεπτά της ώρας φθάνει, στα όρια της γήϊνης ατμόσφαιρας ηλιακή ακτινοβολία ισχύοφθάνει, στα όρια της γήϊνης ατμόσφαιρας ηλιακή ακτινοβολία ισχύος ς 11..367 367 WattWatt. Από αυτήν το 30% ανακλάται στην ατμόσφαιρα και την . Από αυτήν το 30% ανακλάται στην ατμόσφαιρα και την επιφάνεια της γης και επιστρέφει στο διάστημα (α). Το υπόλοιπο επιφάνεια της γης και επιστρέφει στο διάστημα (α). Το υπόλοιπο απορροφάται από την ατμόσφαιρα (β).απορροφάται από την ατμόσφαιρα (β).

(α) (β)

30

Ισοζύγιο θερμότητας Ισοζύγιο θερμότητας (%) (%) στην ατμόσφαιρα και την επιφάνεια της στην ατμόσφαιρα και την επιφάνεια της γης γης ((ξηράξηρά--ωκεανοίωκεανοί). ). Οι μηχανισμοί που συμμετέχουν στο Οι μηχανισμοί που συμμετέχουν στο ενεργειακό ισοζύγιο του συστήματος γηςενεργειακό ισοζύγιο του συστήματος γης--ατμόσφαιρας είναι η ατμόσφαιρας είναι η ηλιακή ακτινοβολία ηλιακή ακτινοβολία ((βραχέα μήκη κύματοςβραχέα μήκη κύματος), ), η πλανητική η πλανητική ((θερμικήθερμική) ) ακτινοβολία ακτινοβολία ((μακρά μήκη κύματοςμακρά μήκη κύματος), ), η αισθητή και η λανθάνουσα η αισθητή και η λανθάνουσα θερμότηταθερμότητα..

ΔΙΑΣΤΗΜΑ

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ

ΞΗΡΑ-ΩΚΕΑΝΟΙ

4

Απορρόφηση α -πό ν έφη

Ε ισερχόμενη ηλ ιακή ακτινοβολ ία

100

Εξερχόμενη ακτ ινοβολία

115 46 100

Απορρόφηση από ν έφη , Η 2Ο , C O2 , O3

Μεγάλα μήκη κύματος

4 0 9 2 0 8 17 6

Μικρά μήκη κύματος

24 7

19

Απορρόφηση από

Η 2Ο , σκόνη , O 3

Εκπομπή από

Η 2Ο , C O 2 , O 3

Εκπομπή από ν έφη

106

Απορρόφηση στην επιφάν ε ια

Ανάκλαση στα ν έφη

Ανάκλαση στην επιφάν εια

Σκέδαση στην

ατμόσφαιρα

Λανθάν ουσα θ ερμότητα

Αισθητή θερμότητα

31

Από την προσπίπτουσα ακτινοβολία Από την προσπίπτουσα ακτινοβολία ((ΑΑ) ) σε ένα σώμασε ένα σώμα, , μέρος αυτής μέρος αυτής ανακλάται στην επιφάνεια ανακλάται στην επιφάνεια ((ΒΒ). ). Στην Στην συνέχειασυνέχεια, , το υπόλοιπο ποσό της το υπόλοιπο ποσό της ακτινοβολίας απορροφάται από το ακτινοβολίας απορροφάται από το σώμα αυξάνοντας την θερμοκρασία σώμα αυξάνοντας την θερμοκρασία του του ((ΓΓ) ) και εκείνο που τελικά και εκείνο που τελικά απομένει εξέρχεται από το σώμα απομένει εξέρχεται από το σώμα ((ΔΔ). ). Παράλληλα λόγω της Παράλληλα λόγω της ενεργειακής του κατάστασηςενεργειακής του κατάστασης, , το το σώμα ακτινοβολεί προς το σώμα ακτινοβολεί προς το περιβάλλον ποσό ενέργειας περιβάλλον ποσό ενέργειας ((ΕΕ), ), που που υπολογίζεται από τον νόμο των υπολογίζεται από τον νόμο των StefanStefan--BoltzmanBoltzman..

Εκπoμπή ενέ ργε ια ς Ε = ελ σ T 4

Προσπ ίπ τουσα ακ τινοβολ ία

Α Ανακλώμενη ακ τινοβολ ία

Β

Εξερχόμενη ακ τινοβολ ία

Δ

Απορροφούμενη ακ τινοβολ ία

Γ

32

Ηλιακή σταθερά (K↓όριο): Η ενέργεια ολοκλήρου του φάσματος της ηλιακής ακτινοβολίας που διέρχεται από τη μονάδα της επιφάνειας (1 m2), κάθετα τοποθετημένης στις ακτίνες, στη μονάδα του χρόνου (1 sec) στο όριο της ατμόσφαιρας και σε απόσταση από τον ήλιο ίση με 1 au (1au = 149,5x106 km) [1.365 – 1.373 W/m2].

Το σύστημα γης-ατμόσφαιρας δέχεται ετήσια από τον ήλιο ισχύ: 1,5x1018 kWh

Οι 108.652 καταναλωτές της ΔΕΗ στoν Νομό Ιωαννίνωνκατανάλωσαν 505.420 MWh κατά το έτος 2002

↓ Γ2

πρ οριοE = K (1-A )*(πR ) Προσπίπτουσα στη γη ηλιακή ακτινοβολία

Εκπεμπόμενη από τη γη πλανητική ακτινοβολία4 2

εκ λ EE = (ε σ T )*(4πR )

Ισοζύγιο ενέργειας↓ 2 2 4 2οριο Γ λ EΚ (1-A ) *(π R ) = (ε σ T )*(4πR )

όπου:K↓όριο = ηλιακή σταθερά (1.367 W/m2 )AΓ = ανακλαστικότητα συστήματος γης-ατμόσφαιραςTE = ενεργός θερμοκρασία πλανήτη (254 Κ ή -19 οC)R = ακτίνα της γης

↓

1/4

ΓόριοE

λ

Κ (1-A )T =

4 ε σ

33

Το ποσό που απορροφάται ετήσια χρησιμεύει:Το ποσό που απορροφάται ετήσια χρησιμεύει:

1)1) για την εξάτμιση νερού στην ατμόσφαιρα, ποσό 2για την εξάτμιση νερού στην ατμόσφαιρα, ποσό 2,,9 9 xx 10101717

kWhkWh/χρόνο/χρόνο

2)2) για την παραγωγή κινητικής ενέργειας, ποσό 2για την παραγωγή κινητικής ενέργειας, ποσό 2,,0 0 xx 10101717

kWhkWh/χρόνο/χρόνο

3)3) για την φωτοσύνθεση (8για την φωτοσύνθεση (8,,0 0 xx 10101414 kWhkWh/χρόνο, /χρόνο, ποσό 10πλασιο ποσό 10πλασιο από την συνολική ενέργεια που καταναλίσκεται στον πλανήτη από την συνολική ενέργεια που καταναλίσκεται στον πλανήτη μας σ’ ένα χρόνομας σ’ ένα χρόνο))

üüΗ συνολική ενέργεια που δέχεται η γη από τον ήλιο είναι περίπου:Η συνολική ενέργεια που δέχεται η γη από τον ήλιο είναι περίπου:11,,55 xx10101818 kWhkWh/χρόνο (γεωθερμία = 3/χρόνο (γεωθερμία = 3 xx 10101414 kWhkWh/χρόνο, ενέργεια /χρόνο, ενέργεια από από παλίρροιες = 3παλίρροιες = 3 xx 10101313 kWhkWh/χρόνο)./χρόνο).üüΑπ’ αυτήν ανακλάται πίσω στο διάστημα το 30%.Απ’ αυτήν ανακλάται πίσω στο διάστημα το 30%.üüΤο υπόλοιπο που απορροφάται είναι Το υπόλοιπο που απορροφάται είναι δεκαπλάσιο από το σύνολο δεκαπλάσιο από το σύνολο της ενέργειας που υπάρχει στατης ενέργειας που υπάρχει στα ορυκτά ορυκτά καυσίμακαυσίμα που διαθέτει ο που διαθέτει ο πλανήτης μαςπλανήτης μας..

34

Ένταση της μέσης ημερήσιας ηλιακής ακτινοβολίας στην Ελλάδα(σε kW/m2).

35

Στο μεγαλύτερο τμήμα της Στο μεγαλύτερο τμήμα της Ελλάδας, η ηλιοφάνεια Ελλάδας, η ηλιοφάνεια διαρκεί περισσότερες από διαρκεί περισσότερες από 22..700 ώρες το χρόνο. Στην 700 ώρες το χρόνο. Στην Δυτική Μακεδονία και την Δυτική Μακεδονία και την Ήπειρο εμφανίζει τις Ήπειρο εμφανίζει τις μικρότερες τιμές της, μικρότερες τιμές της, κυμαινόμενη από 2κυμαινόμενη από 2..200 έως 200 έως 22..300 ώρες, ενώ στη Ρόδο και 300 ώρες, ενώ στη Ρόδο και τη Νότια Κρήτη ξεπερνά τις τη Νότια Κρήτη ξεπερνά τις 33..100 ώρες ετησίως.100 ώρες ετησίως.

36

Οι κλιματικές ζώνες της Οι κλιματικές ζώνες της χώρας.χώρας.Σχεδιάζοντας τα κτίρια βάσει Σχεδιάζοντας τα κτίρια βάσει των αρχών του βιοκλιματικού των αρχών του βιοκλιματικού σχεδιασμού και σχεδιασμού και χρησιμοποιώντας κατάλληλα χρησιμοποιώντας κατάλληλα τα απαραίτητα παθητικά τα απαραίτητα παθητικά συστήματα, μπορεί να συστήματα, μπορεί να καλυφθεί μέρος των αναγκών καλυφθεί μέρος των αναγκών των χώρων των κτιρίων σε των χώρων των κτιρίων σε θερμικό φορτίο σε ποσοστό θερμικό φορτίο σε ποσοστό που κυμαίνεται μεταξύ του 40 που κυμαίνεται μεταξύ του 40 και 60%, για τις πιο κρύες και 60%, για τις πιο κρύες περιοχές της χώρας περιοχές της χώρας (κλιματικές ζώνες Β και Γ). Το (κλιματικές ζώνες Β και Γ). Το ποσοστό αυτό μπορεί να ποσοστό αυτό μπορεί να φθάσει και το 90%, στην πιο φθάσει και το 90%, στην πιο ζεστή ζώνη Α.ζεστή ζώνη Α.

37

Οι τύποι των ταινιών που Οι τύποι των ταινιών που χρησιμοποιούνται στους χρησιμοποιούνται στους

ηλιογράφους ηλιογράφους Campbell Campbell –– StokesStokes..

Ηλιογράφος Ηλιογράφος Campbell Campbell –– Stokes.Stokes.

38

Χαρακτηριστικοί τύποι πυρανομέτρου (άνω)Χαρακτηριστικοί τύποι πυρανομέτρου (άνω)και πυργεωμέτρου (κάτω)και πυργεωμέτρου (κάτω)..

39

Διάταξη μετρήσεως της διάχυτης ηλιακής ακτινοβολίαςΔιάταξη μετρήσεως της διάχυτης ηλιακής ακτινοβολίας..

40

Σκίτσο θερμοστήλης Σκίτσο θερμοστήλης MollMoll--GorczynskiGorczynski. A. A και και C C ψυχρές επαφές, Β θερμές επαφέςψυχρές επαφές, Β θερμές επαφές..

Κάθετη τομή πυρανομέτρου Κάθετη τομή πυρανομέτρου MollMoll--GorczynskiGorczynski..

41

Το πυρηλιόμετρο Το πυρηλιόμετρο LinkeLinke--FeussnerFeussner (αριστερά), (αριστερά), με διάγραμμα του με διάγραμμα του εσωτερικού του (δεξιά).εσωτερικού του (δεξιά). Θερμοστήλη (1), παγίδα (2), θερμομόνωση Θερμοστήλη (1), παγίδα (2), θερμομόνωση (3), περιστρεφόμενος δίσκος (4), φίλτρο (5)(3), περιστρεφόμενος δίσκος (4), φίλτρο (5)..

42

43

Ημερήσια μεταβολή της ηλιακής ακτινοβολίας Ημερήσια μεταβολή της ηλιακής ακτινοβολίας ( ( ) ) και της και της θερμοκρασίας του αέραθερμοκρασίας του αέρα ( ) ( ) πριν πριν (10(10--88--1999), 1999), κατά κατά (11(11--88--1999) 1999) και μετάκαι μετά (12(12--88--1999) 1999) την ημέρα της έκλειψης του ηλίουτην ημέρα της έκλειψης του ηλίου. .

1)1) Απ΄ευθείας μετατροπή σε θερμότητα Απ΄ευθείας μετατροπή σε θερμότητα

Ενεργητική (ηλιακοί συλλέκτες, ηλιακές λίμνες)Ενεργητική (ηλιακοί συλλέκτες, ηλιακές λίμνες)

Παθητική (συλλογή από το ίδιο το κτίριο)Παθητική (συλλογή από το ίδιο το κτίριο)

2)2) Μετατροπή με ενδιάμεσο θερμοδυναμικό μετασχηματισμόΜετατροπή με ενδιάμεσο θερμοδυναμικό μετασχηματισμό

(αφαλάτωση, ψύξη, μηχανική ενέργεια/ηλεκτρισμός, (αφαλάτωση, ψύξη, μηχανική ενέργεια/ηλεκτρισμός,

θερμοχημικήθερμοχημική αποθήκευση)αποθήκευση)

3)3) Απ΄ευθείας μετατροπή σε ηλεκτρισμόΑπ΄ευθείας μετατροπή σε ηλεκτρισμό

(φωτοβολταική, φωτογαλβανική, θερμιονική)(φωτοβολταική, φωτογαλβανική, θερμιονική)

4)4) Μετατροπή σε χημική ενέργειαΜετατροπή σε χημική ενέργεια

(φωτοσύνθεση, φωτοηλεκτρόλυση)(φωτοσύνθεση, φωτοηλεκτρόλυση)

45

üüΗ μέγιστη θεωρητική απόδοση της ηλιακής ενέργειας, σύμφωνα Η μέγιστη θεωρητική απόδοση της ηλιακής ενέργειας, σύμφωνα με το 2με το 2οο Νόμο της θερμοδυναμικής, σε χρήσιμο έργο είναι 95% Νόμο της θερμοδυναμικής, σε χρήσιμο έργο είναι 95% (Τ(Τ11=6=6..000 Κ, 000 Κ, ΤΤ22=300 Κ)=300 Κ)..

üüΈχουν επιτευχθεί υψηλές θερμοκρασίες μέχρι και 4Έχουν επιτευχθεί υψηλές θερμοκρασίες μέχρι και 4..000 Κ σε 000 Κ σε ηλιακούςηλιακούς φούρνουςφούρνους..

ØØΑσυνεχής χρονική κατανομή (ημέραΑσυνεχής χρονική κατανομή (ημέρα--νύκτα, χειμώναςνύκτα, χειμώνας-- καλοκαίρι, καλοκαίρι, σύννεφα)σύννεφα)..

Τα κυριότερα μειονεκτήματα της ηλιακής ενέργειας είναι:Τα κυριότερα μειονεκτήματα της ηλιακής ενέργειας είναι:

ØØΧαμηλή πυκνότητα ενέργειας (Συγκεντρωτικά συστήματαΧαμηλή πυκνότητα ενέργειας (Συγκεντρωτικά συστήματα--ηλιοστάτεςηλιοστάτες))..

46

Ενεργητικά ηλιακά συστήματα είναι όσα συλλέγουν την ηλιακή Ενεργητικά ηλιακά συστήματα είναι όσα συλλέγουν την ηλιακή ακτινοβολία, και στη συνέχεια τη μεταφέρουν με μορφή θερμότητας ακτινοβολία, και στη συνέχεια τη μεταφέρουν με μορφή θερμότητας στο νερό, στον αέρα ή σε κάποιο άλλο ρευστό. στο νερό, στον αέρα ή σε κάποιο άλλο ρευστό.

Ανοικτά (αριστερά) έναντι κλειστών (δεξιά) ενεργητικών ηλιακών Ανοικτά (αριστερά) έναντι κλειστών (δεξιά) ενεργητικών ηλιακών συστημάτων συστημάτων ..

üüΓια θερμοκρασίες του νερού χρήσης από 60 ως 70 Για θερμοκρασίες του νερού χρήσης από 60 ως 70 ooCC μπορούν να μπορούν να χρησιμοποιηθούν απλοί ή επιλεκτικοί επίπεδοι ηλιακοί χρησιμοποιηθούν απλοί ή επιλεκτικοί επίπεδοι ηλιακοί συλλέκτες. συλλέκτες. Όταν απαιτούνται θερμοκρασίες της τάξης των 90 Όταν απαιτούνται θερμοκρασίες της τάξης των 90 ooCCχρησιμοποιούνται συλλέκτες κενού.χρησιμοποιούνται συλλέκτες κενού.

ΑΠ΄ΕΥΘΕΙΑΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΑΠ΄ΕΥΘΕΙΑΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ47

üüΘερμαίνοντας νερό με τη βοήθεια ενός τετραγωνικού μέτρου Θερμαίνοντας νερό με τη βοήθεια ενός τετραγωνικού μέτρου ηλιακού συλλέκτη εξοικονομούνται ετησίωςηλιακού συλλέκτη εξοικονομούνται ετησίως,, από 200 έως 600 από 200 έως 600 kWhkWh ηλεκτρικής ενέργειας. ηλεκτρικής ενέργειας.

üüΟι εξαγωγές των Ελλήνων κατασκευαστών είχαν απορροφήσει το Οι εξαγωγές των Ελλήνων κατασκευαστών είχαν απορροφήσει το 1994 το 35% της παραγωγής. 1994 το 35% της παραγωγής.

üüΑρκούν 2 Αρκούν 2 mm22 επιπέδων ηλιακών συλλεκτών για να καλυφθούν οι επιπέδων ηλιακών συλλεκτών για να καλυφθούν οι ανάγκες σε ζεστό νερό μίας οικογένειας 2 ατόμων.ανάγκες σε ζεστό νερό μίας οικογένειας 2 ατόμων.

üüΜε τη σημερινή χρήση ενεργητικών ηλιακών συστημάτων από Με τη σημερινή χρήση ενεργητικών ηλιακών συστημάτων από 8800.000 οικογένειες στην χώρα μας, αποφεύγεται η εκπομπή 00.000 οικογένειες στην χώρα μας, αποφεύγεται η εκπομπή περισσοτέρων από περισσοτέρων από 11,,5 5 εκατεκατ. . τόννωντόννων COCO22 ετησίως.ετησίως.

üüΣτην χώρα μας βρίσκεται εγκατεστημένη συλλεκτική επιφάνεια Στην χώρα μας βρίσκεται εγκατεστημένη συλλεκτική επιφάνεια 2.2.7700.000 00.000 mm22 που αντιστοιχεί στο 30% της επιφάνειας των που αντιστοιχεί στο 30% της επιφάνειας των ηλιακών συλλεκτών της ΕΕ.ηλιακών συλλεκτών της ΕΕ.

üüΣτην Ελλάδα πωλούνται ετησίως περισσότεροι από 50.000 ηλιακοί Στην Ελλάδα πωλούνται ετησίως περισσότεροι από 50.000 ηλιακοί θερμοσίφωνες.θερμοσίφωνες.

48

Χρησιμοποιώντας την τεχνολογία Χρησιμοποιώντας την τεχνολογία παραβολικής ανακλαστικής σκάφης, η παραβολικής ανακλαστικής σκάφης, η ηλιακή ακτινοβολία συγκεντρώνεται 10 ηλιακή ακτινοβολία συγκεντρώνεται 10 ως 100 φορές περισσότερο ανά ως 100 φορές περισσότερο ανά τετραγωνικό μέτρο, σε σχέση με την απ’ τετραγωνικό μέτρο, σε σχέση με την απ’ ευθείας προσπίπτουσα, επιτυγχάνοντας ευθείας προσπίπτουσα, επιτυγχάνοντας έτσι θερμοκρασίες του μέσου από 100 έτσι θερμοκρασίες του μέσου από 100 ως 400 ως 400 οοCC..

Με την βοήθεια ενός ή περισσοτέρων Με την βοήθεια ενός ή περισσοτέρων παραβολικών ανακλαστικών δίσκων, η παραβολικών ανακλαστικών δίσκων, η ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να συγκεντρωθεί στο εστιακό σημείο 600 συγκεντρωθεί στο εστιακό σημείο 600 ως 2ως 2..000 φορές περισσότερο από τη 000 φορές περισσότερο από τη συνήθη και η θερμοκρασία να ανέλθει συνήθη και η θερμοκρασία να ανέλθει στους 800 ως στους 800 ως 1.5001.500 ooCC.. (Παραγωγή (Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας από συστήματα 55--25 25 kW).kW).

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟ ΜΕ ΕΝΔΙΑΜΕΣΟ ΘΕΡΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟ ΜΕ ΕΝΔΙΑΜΕΣΟ ΘΕΡΜΟΔΥΝΑΜΙΚΟΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟ--ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

49

•• Σε αρκετές λίμνες εμφανίζεται κατακόρυφη θερμοβαθμίδα Σε αρκετές λίμνες εμφανίζεται κατακόρυφη θερμοβαθμίδα (Λίμνη (Λίμνη MedveMedve, Transylvania, Transylvania, με θερμοκρασία 70 , με θερμοκρασία 70 ooCC σε βάθος σε βάθος 11,,3 3 mm).).

ΗΛΙΑΚΕΣ ΛΙΜΝΕΣ (ΗΛΙΑΚΕΣ ΛΙΜΝΕΣ (SOLAR PONDSSOLAR PONDS, , SP)SP)

•• Η πρώτη ερευνητική προσπάθεια για την μελέτη και Η πρώτη ερευνητική προσπάθεια για την μελέτη και ανάπτυξη των ανάπτυξη των SPSP άρχισε στο Ισραήλ άρχισε στο Ισραήλ (Tabor)(Tabor) το 1961.το 1961.

•• Οι Οι SPSP αποτελούνται από νερό μέσα στο οποίο έχει διαλυθεί αποτελούνται από νερό μέσα στο οποίο έχει διαλυθεί κάποιο κάποιο άλας άλας ((NaclNacl--MgClMgCl22), έτσι η συγκέντρωση αυξάνεται με ), έτσι η συγκέντρωση αυξάνεται με το βάθος.το βάθος. Η Η θερμοβαθμίδα θερμοβαθμίδα μπορεί να ξεπεράσει τους 90 μπορεί να ξεπεράσει τους 90 ooCC..

•• Η απόδοση των συστημάτων αυτών είναι αρκετά μικρή (15Η απόδοση των συστημάτων αυτών είναι αρκετά μικρή (15--25%).25%).

50

•• Παθητικά ηλιακά συστήματαΠαθητικά ηλιακά συστήματα ονομάζονται εκείνα τα δομικά ονομάζονται εκείνα τα δομικά

στοιχεία του στοιχεία του κτιρίου που είναι κατάλληλα σχεδιασμένα ώστε, κτιρίου που είναι κατάλληλα σχεδιασμένα ώστε,

συνδυαζόμενα μεταξύ τους, να υποβοηθούν την καλύτερη άμεση ή συνδυαζόμενα μεταξύ τους, να υποβοηθούν την καλύτερη άμεση ή

έμμεση εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας για τη θέρμανση ή/και έμμεση εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας για τη θέρμανση ή/και

τον τον δροσισμόδροσισμό του κτιρίου το καλοκαίρι.του κτιρίου το καλοκαίρι.

ΠΑΘΗΤΙΚΑ ΗΛΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑΠΑΘΗΤΙΚΑ ΗΛΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

•• Τα συστήματα αυτά λειτουργούν με βάση τους φυσικούς τρόπους Τα συστήματα αυτά λειτουργούν με βάση τους φυσικούς τρόπους

μετάδοσης της θερμότητας, ενώ όταν συνοδεύονται από κάποιο μετάδοσης της θερμότητας, ενώ όταν συνοδεύονται από κάποιο

μηχανικό σύστημα χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης, λόγου χάριν μηχανικό σύστημα χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης, λόγου χάριν

από έναν ανεμιστήρα, ονομάζονται υβριδικά.από έναν ανεμιστήρα, ονομάζονται υβριδικά.

51

Στοιχεία συστήματος εμμέσου κέρδουςΣτοιχεία συστήματος εμμέσου κέρδους(ηλιακός τοίχος των Trombe-Michel). Η θερμότητα των ηλιακών ακτίνων που διαπερνούν το τζάμι εγκλωβίζεται στο χώρο πίσω από αυτό, όπου απορροφάται και αποθηκεύεται. Η αποθηκευμένη αυτή θερμότητα αποδίδεται σταδιακά, με φυσικές μεθόδους, στο εσωτερικό του προς θέρμανση χώρου.

ΠΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣΠΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ

Στοιχεία συστήματος Στοιχεία συστήματος άμεσου κέρδουςάμεσου κέρδους. Τα δομικά στοιχεία παίζουν το ρόλο της θερμικής αποθήκης κατά τη διάρκεια της ημέρας και της πηγής θερμότητας κατά τη διάρκεια της νύκτας.

52

Στοιχεία ηλιοπροστασίας. Η Στοιχεία ηλιοπροστασίας. Η προστασία των κτιρίων προστασία των κτιρίων επιτυγχάνεται με την χρήση επιτυγχάνεται με την χρήση ειδικών υαλοπινάκων (έγχρωμοι, ειδικών υαλοπινάκων (έγχρωμοι, απορροφητικοί, ανακλαστικοί, απορροφητικοί, ανακλαστικοί, ημιδιαφανείς, επιλεκτικοί, ημιδιαφανείς, επιλεκτικοί, ηλεκτροχρωμικοί).ηλεκτροχρωμικοί).Η βλάστηση (αειθαλή ή Η βλάστηση (αειθαλή ή φυλλοβόλα δένδρα) μπορεί και φυλλοβόλα δένδρα) μπορεί και αυτή να προσφέρει αυτή να προσφέρει ηλιοπροστασία στους τοίχους και ηλιοπροστασία στους τοίχους και τα ανοίγματα ενός κτιρίου.τα ανοίγματα ενός κτιρίου.

ΠΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΡΟΣΙΣΜΟΥΠΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΡΟΣΙΣΜΟΥ53

Ροή αέρα στο εσωτερικό του κτιρίου χάρη στο διαμπερή Ροή αέρα στο εσωτερικό του κτιρίου χάρη στο διαμπερή φυσικό εξαερισμό. Με τον φυσικό αερισμό απομακρύνεται από φυσικό εξαερισμό. Με τον φυσικό αερισμό απομακρύνεται από το εσωτερικό του κτιρίου η συσσωρευμένη θερμότητα που το εσωτερικό του κτιρίου η συσσωρευμένη θερμότητα που προέρχεται από την ηλιακή ακτινοβολία, τους ενοίκους, τον προέρχεται από την ηλιακή ακτινοβολία, τους ενοίκους, τον τεχνητό φωτισμό, τις οικιακές και άλλες ηλεκτρικές συσκευές, τεχνητό φωτισμό, τις οικιακές και άλλες ηλεκτρικές συσκευές, καθώς και από εξοπλισμό άλλου είδους.καθώς και από εξοπλισμό άλλου είδους.

54

ΨΥΞΗ ΜΕ ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΨΥΞΗ ΜΕ ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Κύκλος απορροφήσεως για ψύξη. Διαλύματα Κύκλος απορροφήσεως για ψύξη. Διαλύματα LiBrLiBr--HH22OO και και NHNH33--HH22OO..

Αποβολή Αποβολή

ΘερμότηταςΘερμότητας

Ψύξη Ψύξη

χώρουχώρου

Αποβολή Αποβολή

ΘερμότηταςΘερμότητας

Θερμότητα Θερμότητα

από συλλέκτεςαπό συλλέκτες

ΓεννήτριαΓεννήτρια((GeneratorGenerator))

ΑπορροφητήςΑπορροφητής((AbsorberAbsorber))

ΥΨΗΛΗ ΠΙΕΣΗΥΨΗΛΗ ΠΙΕΣΗ ΧΑΜΗΛΗ ΠΙΕΣΗΧΑΜΗΛΗ ΠΙΕΣΗΣυμπυκνωτήςΣυμπυκνωτής((CondenserCondenser))

Χώρος εξατμίσεωςΧώρος εξατμίσεως((EvaporatorEvaporator))

πυκνόπυκνόδιάλυμαδιάλυμα

αραιόαραιόδιάλυμαδιάλυμα

αντλίααντλία

55

ΑΦΑΛΑΤΩΣΗ ΝΕΡΟΥΑΦΑΛΑΤΩΣΗ ΝΕΡΟΥ

Αρχή λειτουργίας: Η ηλιακή ενέργεια προκαλεί την εξάτμιση Αρχή λειτουργίας: Η ηλιακή ενέργεια προκαλεί την εξάτμιση θαλασσινού νερού σε κλειστό χώρο (αβαθής λεκάνη με μαύρο θαλασσινού νερού σε κλειστό χώρο (αβαθής λεκάνη με μαύρο πυθμένα και γυάλινα ή διαφανή πλαστικά καλύμματα). Οι πυθμένα και γυάλινα ή διαφανή πλαστικά καλύμματα). Οι παραγόμενοι υδρατμοί συμπυκνώνονται σε ψυχρή επιφάνεια του παραγόμενοι υδρατμοί συμπυκνώνονται σε ψυχρή επιφάνεια του χώρου (απλοί αποστακτήρες, χώρου (απλοί αποστακτήρες, single effectsingle effect). ). Θα πρέπει να Θα πρέπει να προσφερθούν 540 προσφερθούν 540 calcal ανά γραμμάριο νερούανά γραμμάριο νερού. Η θερμότητα . Η θερμότητα συμπύκνωσης δεν επαναχρησιμοποιείται.συμπύκνωσης δεν επαναχρησιμοποιείται.Στους πολλαπλούς αποστακτήρες (Στους πολλαπλούς αποστακτήρες (multiple effect)multiple effect) μέρος της μέρος της θερμότητας υγροποίησης ξαναχρησιμοποιείται στην απόσταξη.θερμότητας υγροποίησης ξαναχρησιμοποιείται στην απόσταξη.

Πολλαπλοί αποστακτήρες με βάθμωση θερμοκρασίας:Πολλαπλοί αποστακτήρες με βάθμωση θερμοκρασίας: Αρχικά η Αρχικά η συμπύκνωση γίνεται σε επιφάνεια θερμοκρασίας Τσυμπύκνωση γίνεται σε επιφάνεια θερμοκρασίας Τ11, ο ζεστός αέρας , ο ζεστός αέρας εμπλουτίζεται σε υδρατμούς και τους συμπυκνώνει σε δεύτερη εμπλουτίζεται σε υδρατμούς και τους συμπυκνώνει σε δεύτερη επιφάνεια με Τεπιφάνεια με Τ22< Τ< Τ1 1 καικαι η διαδικασία συνεχίζεται μέχρι την επιθυμητήη διαδικασία συνεχίζεται μέχρι την επιθυμητήχαμηλή θερμοκρασία.χαμηλή θερμοκρασία.

Συμπίεση υδρατμώνΣυμπίεση υδρατμών -- ΗλεκτροδιάλυσηΗλεκτροδιάλυση

56

Δημιουργία οπής από την Δημιουργία οπής από την πρόσπτωση φωτονίου σε κρύσταλλο πρόσπτωση φωτονίου σε κρύσταλλο πυριτίουπυριτίου.. Το απελευθερωμένο Το απελευθερωμένο ηλεκτρόνιο αποτελεί ένα θετικό ηλεκτρόνιο αποτελεί ένα θετικό φορτίοφορτίο..

ΑΜΕΣΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΗΛΙΑΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΑΜΕΣΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΗΛΙΑΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟ

Το φωτοβολταïκό (Φ/Β) στοιχείο αποτελεί την κύρια συνιστώσα Το φωτοβολταïκό (Φ/Β) στοιχείο αποτελεί την κύρια συνιστώσα

ενός φωτοβολταïκού συστήματος το οποίο εκμεταλλεύεται την ενός φωτοβολταïκού συστήματος το οποίο εκμεταλλεύεται την

ηλιακή ακτινοβολία για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος.ηλιακή ακτινοβολία για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος.

Προσθήκη ατόμων φωσφόρου (Προσθήκη ατόμων φωσφόρου (PP) ) και βορίου (και βορίου (BB) σε κρύσταλλο ) σε κρύσταλλο πυριτίου (πυριτίου (silicon)silicon).. HH μία πλευρά του μία πλευρά του κρυστάλλου εμφανίζει σταθερά κρυστάλλου εμφανίζει σταθερά θετικά φορτία και η άλλη σταθερά θετικά φορτία και η άλλη σταθερά αρνητικά.αρνητικά.

57

Φυσική απεικόνιση Φ/Β στοιχείου. Σε Φυσική απεικόνιση Φ/Β στοιχείου. Σε περιόδους συννεφιάς, ένα Φ/Β περιόδους συννεφιάς, ένα Φ/Β στοιχείο εξακολουθεί να παράγει στοιχείο εξακολουθεί να παράγει ηλεκτρική ενέργεια, έχοντας όμως ηλεκτρική ενέργεια, έχοντας όμως κατά πολύ μειωμένη απόδοση. Σε κατά πολύ μειωμένη απόδοση. Σε περιόδους καύσωνα η απόδοση ενός περιόδους καύσωνα η απόδοση ενός Φ/Β μειώνεται αισθητά.Φ/Β μειώνεται αισθητά.

Ένα τυπικό αυτόνομο Ένα τυπικό αυτόνομο φωτοβολταïκό σύστημα φωτοβολταïκό σύστημα αποτελείται από:αποτελείται από:

•• τις φωτοβολταïκές τις φωτοβολταïκές γεννήτριεςγεννήτριες

•• τον ηλεκτρονικό ρυθμιστή τον ηλεκτρονικό ρυθμιστή φόρτισηςφόρτισης

•• τη διάταξη αποθήκευσης της τη διάταξη αποθήκευσης της παραγόμενης ενέργειαςπαραγόμενης ενέργειας

•• τον αντιστροφέα, ο οποίος τον αντιστροφέα, ο οποίος μετατρέπει τη συνεχή τάση μετατρέπει τη συνεχή τάση του παραγομένου ρεύματος του παραγομένου ρεύματος σε εναλλασσόμενη.σε εναλλασσόμενη.

58

Η χρήση των Φ/Β ηλιακών συστημάτων έχει πολλά Η χρήση των Φ/Β ηλιακών συστημάτων έχει πολλά πλεονεκτήματαπλεονεκτήματα::

•• Παράγουν απευθείας ηλεκτρικό ρεύμα.Παράγουν απευθείας ηλεκτρικό ρεύμα.

•• Μπορούν αν ενσωματωθούν, ως κύρια δομικά στοιχεία, στην Μπορούν αν ενσωματωθούν, ως κύρια δομικά στοιχεία, στην

αρχιτεκτονική ενός κτιρίου (σε οροφές, προσόψεις κτιρίων, αρχιτεκτονική ενός κτιρίου (σε οροφές, προσόψεις κτιρίων, κ.λπ.κ.λπ.) )

να χρησιμοποιηθούν ως δομικά στοιχεία του.να χρησιμοποιηθούν ως δομικά στοιχεία του.

•• Έχουν αθόρυβη λειτουργία.Έχουν αθόρυβη λειτουργία.

•• Έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής (15 με 20 χρόνια) και αξιοπιστία, χωρΈχουν μεγάλη διάρκεια ζωής (15 με 20 χρόνια) και αξιοπιστία, χωρίς ίς

μάλιστα να απαιτούν συντήρηση.μάλιστα να απαιτούν συντήρηση.

•• Έχουν μηδαμινό κόστος λειτουργίας και συντήρησης.Έχουν μηδαμινό κόστος λειτουργίας και συντήρησης.

•• Υπάρχει η δυνατότητα επέκτασης τους ανάλογα με τις ενεργειακές Υπάρχει η δυνατότητα επέκτασης τους ανάλογα με τις ενεργειακές

απαιτήσεις.απαιτήσεις.

ΣημαντικόΣημαντικό μειονέκτημαμειονέκτημα θεωρείται το μεγάλο κόστος τους και η θεωρείται το μεγάλο κόστος τους και η

απαίτηση χρήσης μεγάλων επιφανειών για την εγκατάστασή τους.απαίτηση χρήσης μεγάλων επιφανειών για την εγκατάστασή τους.

59

uu ΚατάΚατά την Ελληνική μυθολογία ο Ζευς είχε ορίσει ειδικό την Ελληνική μυθολογία ο Ζευς είχε ορίσει ειδικό «διαχειριστή»«διαχειριστή» των ανέμων, τον Αίολο, ο οποίος τους κατηύθυνε των ανέμων, τον Αίολο, ο οποίος τους κατηύθυνε από τη μυθική νήσο του, την Αιολίααπό τη μυθική νήσο του, την Αιολία.. Βοηθοί του ήταν: Βορέας, Βοηθοί του ήταν: Βορέας, Καικίας, Απηλιώτης, Εύρος, Νότος, Λιψ, Ζέφυρος, Σκίρων.Καικίας, Απηλιώτης, Εύρος, Νότος, Λιψ, Ζέφυρος, Σκίρων.

ΙΣΤΟΡΙΚΟΙΣΤΟΡΙΚΟ

uu Η πρώτη χρήση αιολικής ενέργειας έγινε στη ναυσιπλοία, ενώ οι Η πρώτη χρήση αιολικής ενέργειας έγινε στη ναυσιπλοία, ενώ οι πρώτοι ανεμόμυλοι χρησιμοποιήθηκαν για άλεσμα δημητριακών πρώτοι ανεμόμυλοι χρησιμοποιήθηκαν για άλεσμα δημητριακών και άντληση νερού.και άντληση νερού.

uu Οι αρχαιότεροι ανεμόμυλοι (κατακόρυφου άξονα) Οι αρχαιότεροι ανεμόμυλοι (κατακόρυφου άξονα) κατασκευάστηκαν στην Περσία τον 6° έως τον 9° αιώνα κατασκευάστηκαν στην Περσία τον 6° έως τον 9° αιώνα μ.Χ.μ.Χ., ενώ , ενώ η πρώτη γραπτή αναφορά γίνεται στην Κίνα το 13° αιώνα η πρώτη γραπτή αναφορά γίνεται στην Κίνα το 13° αιώνα μ.Χ.μ.Χ.

uu Στην Ευρώπη αναπτύχθηκαν διάφορα είδη ανεμόμυλου Στην Ευρώπη αναπτύχθηκαν διάφορα είδη ανεμόμυλου (οριζόντιου άξονα) από τον 13° αιώνα και πιθανόν οι νερόμυλοι να(οριζόντιου άξονα) από τον 13° αιώνα και πιθανόν οι νερόμυλοι νααποτέλεσαν πρότυπο για την κατασκευή τους.αποτέλεσαν πρότυπο για την κατασκευή τους.

uu Το 17° αιώνα η 'τεχνολογία' μεταφέρεται στην Αμερική όπου οιΤο 17° αιώνα η 'τεχνολογία' μεταφέρεται στην Αμερική όπου οιανεμόμυλοι χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για άντληση νερού.ανεμόμυλοι χρησιμοποιήθηκαν κυρίως για άντληση νερού.

61

62

uu Ο πρώτος ανεμόμυλος για παραγωγή ηλεκτρισμού Ο πρώτος ανεμόμυλος για παραγωγή ηλεκτρισμού κατασκευάστηκε το 1888 στο κατασκευάστηκε το 1888 στο ClevelandCleveland του του OhioOhio. Είχε διάμετρο . Είχε διάμετρο πτερωτής 17 μέτρα και ισχύ 12 πτερωτής 17 μέτρα και ισχύ 12 kWkW..

uu Σήμερα η Δανία χώρα πλούσια σε αιολικό δυναμικό έχει τα Σήμερα η Δανία χώρα πλούσια σε αιολικό δυναμικό έχει τα πρωτεία στην κατασκευή αλλά και στην χρήση ανεμογεννητριών.πρωτεία στην κατασκευή αλλά και στην χρήση ανεμογεννητριών.

uu Στην Ελλάδα (ειδικότερα στο Αιγαίο) η χρήση ανεμόμυλων Στην Ελλάδα (ειδικότερα στο Αιγαίο) η χρήση ανεμόμυλων χρονολογείται από το 13° αιώνα. Το 1960 υπήρχαν 10000 χρονολογείται από το 13° αιώνα. Το 1960 υπήρχαν 10000 ανεμόμυλοι στο Οροπέδιο Λασιθίου, 2500 στην υπόλοιπη Κρήτη, ανεμόμυλοι στο Οροπέδιο Λασιθίου, 2500 στην υπόλοιπη Κρήτη, και 600 στη Ρόδο.και 600 στη Ρόδο.

63

FF ΗΗ ανομοιόμορφηανομοιόμορφη θέρμανσηθέρμανση τηςτης επιφάνειαςεπιφάνειας τηςτης γηςγης απόαπό τοντον ήλιοήλιοπροκαλείπροκαλεί τητη μετακίνησημετακίνηση μεγάλωνμεγάλων μαζώνμαζών αέρααέρα απόαπό τητη μίαμία περιοχήπεριοχήστηνστην άλληάλλη. . ΔιαφορέςΔιαφορές τηςτης πίεσηςπίεσης ((ΔΔp) p) μεταξύμεταξύ δυοδυο περιοχώνπεριοχών πουπουβρίσκονταιβρίσκονται σεσε απόστασηαπόσταση ((ΔΔx) x) μεταξύμεταξύ τουςτους ((ππ..χχ. . τροπικόςτροπικός--πόλοςπόλος, ,

ξηράξηρά--θάλασσαθάλασσα, , κκ..λπλπ..) ) προκαλούνπροκαλούν τηντην κίνησηκίνηση τηςτης ατμόσφαιραςατμόσφαιρας κάτωκάτωαπόαπό τηντην επίδρασηεπίδραση τουτου πεδίουπεδίου βαρύτηταςβαρύτητας. . ΤοΤο αποτέλεσμααποτέλεσμα αυτήςαυτής τηςτηςκίνησηςκίνησης είναιείναι οο άνεμοςάνεμος. . ΗΗ έντασηένταση συνεπώςσυνεπώς τουτου ανέμουανέμου θαθα πρέπειπρέπει νανασχετίζεταισχετίζεται μεμε τηντην οριζόντιαοριζόντια βαθμίδαβαθμίδα τηςτης πίεσηςπίεσης ΔΔp/p/ΔΔx x

((βαροβαθμίδαβαροβαθμίδα) ) μεταξύμεταξύ τωντων περιοχώνπεριοχών. . ΤοΤο πεδίοπεδίο τηςτης ατμοσφαιρικήςατμοσφαιρικήςπίεσηςπίεσης είναιείναι τοτο πλέονπλέον περιγραφικόπεριγραφικό καικαι παραστατικόπαραστατικό γιαγια ταταατμοσφαιρικάατμοσφαιρικά συστήματασυστήματα ήή τιςτις ατμοσφαιρικέςατμοσφαιρικές διαταραχέςδιαταραχές..

AAΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

FF Περίπου το 2% της ηλιακής ακτινοβολίας που προσπίπτει στη γη, Περίπου το 2% της ηλιακής ακτινοβολίας που προσπίπτει στη γη,

μετατρέπεται σε αιολική ενέργεια η οποία υπολογίζεται σε 3μετατρέπεται σε αιολική ενέργεια η οποία υπολογίζεται σε 3,,6 6 x10x1099

MW MW (από αυτό ποσοστό 20% υπάρχει σε ύψη κάτω από τα (από αυτό ποσοστό 20% υπάρχει σε ύψη κάτω από τα

1.0001.000m).m).

FF Υπολογίζεται ότι στο 25% της επιφάνειας της γης επικρατούν Υπολογίζεται ότι στο 25% της επιφάνειας της γης επικρατούν

άνεμοι μέσης άνεμοι μέσης ετήσιας ταχύτητας πάνω από 5ετήσιας ταχύτητας πάνω από 5,,1 1 mm//ss, σε ύψος 10 , σε ύψος 10

m m από το έδαφοςαπό το έδαφος..

FF Εκτιμάται ότι αν υπήρχε η δυνατότητα, με τη σημερινή τεχνολογίαΕκτιμάται ότι αν υπήρχε η δυνατότητα, με τη σημερινή τεχνολογία

να καταστεί εκμεταλλεύσιμο το συνολικό αιολικό δυναμικό της γης να καταστεί εκμεταλλεύσιμο το συνολικό αιολικό δυναμικό της γης

η παραγόμενη σε ένα χρόνο ηλεκτρική ενέργεια από τον άνεμο θα η παραγόμενη σε ένα χρόνο ηλεκτρική ενέργεια από τον άνεμο θα

ήταν υπερδιπλάσιαήταν υπερδιπλάσια από τις ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια της από τις ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια της

ανθρωπότητας ανθρωπότητας στο ίδιο διάστημαστο ίδιο διάστημα..

64

Η ένταση της ηλιακής Η ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας που προσπίπτει σε ακτινοβολίας που προσπίπτει σε διάφορα γεωγραφικά πλάτη διάφορα γεωγραφικά πλάτη εξαρτάται από την γωνία που εξαρτάται από την γωνία που σχηματίζουν οι ηλιακές ακτίνες σχηματίζουν οι ηλιακές ακτίνες με τον ορίζοντα του τόπου. Στο με τον ορίζοντα του τόπου. Στο άνω μέρος (α) του Σχήματος άνω μέρος (α) του Σχήματος σημειώνονται οι διαφορετικές σημειώνονται οι διαφορετικές γωνίες πρόσπτωσης γωνίες πρόσπτωσης a, b, ca, b, cκαθώς και οι αντίστοιχες καθώς και οι αντίστοιχες διαδρομές διαδρομές dd11, d, d22 καικαι dd33 των των ηλιακών ακτίνων στην ηλιακών ακτίνων στην ατμόσφαιρα.ατμόσφαιρα.Στο κάτω μέρος (β) του Στο κάτω μέρος (β) του ΣχήματοςΣχήματος σημειώνονται οι σημειώνονται οι διατομές για τις τρεις διατομές για τις τρεις διαφορετικές γωνίες διαφορετικές γωνίες πρόσπτωσης των ηλιακών πρόσπτωσης των ηλιακών ακτίνωνακτίνων

(α)

(β)

Ηλιακές ακτίνες

a b c

Άξονας περιστροφής Ατμόσφαιρα

Ηλιακές ακτίνες

Ηλιακές ακτίνες

Ηλιακές ακτίνες

65

B

N

N

N

N

N

B

B

B

B

Γεω

γραφικ

ό π

λάτος

(μ

οίρες

)

Ρ οή ε νέ ργε ι ας ( W / m 2 )

Ισημερινός

Περ ί σσε ια ε ν έ ργ ε ιας

Έλ λ ε ιμμα ε ν έ ργ ε ιας

Ε ι σε ρχό μεν η η λ ιακ ή α κτ ιν οβο λ ία

Εκ π εμπό με ν η πλ αν ητ ικ ή α κτ ιν οβολ ία

Έλ λ ε ιμμα ε ν έ ργ ε ιας

Ροή ε ν έ ργ ε ιας

Ροή ε ν έ ργ ε ιας

Κατανομή της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας και της Κατανομή της προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας και της εκπεμπόμενης πλανητικής ακτινοβολίας ανά γεωγραφικό πλάτος. Η εκπεμπόμενης πλανητικής ακτινοβολίας ανά γεωγραφικό πλάτος. Η περίσσεια της ενέργειας, που παρατηρείται στην ζώνη που περίσσεια της ενέργειας, που παρατηρείται στην ζώνη που περικλείεται από τον ισημερινό και τα μέσα γεωγραφικά πλάτη (30περικλείεται από τον ισημερινό και τα μέσα γεωγραφικά πλάτη (30οο) ) μεταφέρεται, όπως δείχνουν τα βέλη, σε μεγαλύτερα πλάτη όπου μεταφέρεται, όπως δείχνουν τα βέλη, σε μεγαλύτερα πλάτη όπου υπάρχει έλλειμμαυπάρχει έλλειμμα..

66

Το πρότυπο της γενικής Το πρότυπο της γενικής πλανητικής κυκλοφορίας της πλανητικής κυκλοφορίας της ατμόσφαιρας στην επιφάνεια ατμόσφαιρας στην επιφάνεια και κατακόρυφακαι κατακόρυφα. . Διακρίνονται Διακρίνονται οι κυψελίδες κυκλοφορίας οι κυψελίδες κυκλοφορίας Hadley Hadley κοντά στον ισημερινό κοντά στον ισημερινό και οι κυψελίδες και οι κυψελίδες FerrelFerrel των των μέσων γεωγραφικών πλατώνμέσων γεωγραφικών πλατών. . Στην επιφάνειαΣτην επιφάνεια, , επικρατούν επικρατούν Βορειοανατολικοί άνεμοι σε Βορειοανατολικοί άνεμοι σε γεωγραφικά πλάτη γεωγραφικά πλάτη 00--3030οο ΒΒ, , Δυτικοί στα μέσα πλάτη Δυτικοί στα μέσα πλάτη (30(30οο--6060οο ΒΒ) ) και Βορειοανατολικοί και Βορειοανατολικοί κοντά στον Βόρειο Πόλοκοντά στον Βόρειο Πόλο. . Η Η περιοχή σύγκλισης των αληγών περιοχή σύγκλισης των αληγών και των ανταληγών ανέμων του και των ανταληγών ανέμων του Βορείου και Νοτίου Βορείου και Νοτίου ημισφαιρίουημισφαιρίου, , ονομάζεται ονομάζεται ενδοτροπική ζώνη σύγκλισης ενδοτροπική ζώνη σύγκλισης ((intertropicalintertropical convergence convergence zone, ITCZ).zone, ITCZ).

Αληγείς (ΒΑ)

Πολικό μέτωπο

Ανταληγείς (ΝΑ)

Δυτικοί

Δυτικοί

Κυψελ ίδα

Fe r re l

Κυψελ ίδα

Hadley

Κυψελ ίδα

Fer re l

Κυψελ ίδα

Hadley

Ισημερι νός

60o N

30 o B

60o B

30o N

Πολ ική κυψελ ίδα

Πολική κυ

ψελίδα

YA=Υποτροπικός αεροχείμμαρος

ΠA=Πολικός αεροχείμμαρος

YA

ΠA

YA

ΠA

67

Μηχανισμοί δημιουργίας της θαλάσσιας (αριστερά) Μηχανισμοί δημιουργίας της θαλάσσιας (αριστερά) και της απόγειας αύρας (δεξιά)και της απόγειας αύρας (δεξιά)

Η διαφορική θέρμανση επιπέδων και κεκλιμένων φυσικών επιφανειών Η διαφορική θέρμανση επιπέδων και κεκλιμένων φυσικών επιφανειών έχει σαν έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία της αύρας κοιλάδας (αριστερά) και της αποτέλεσμα την δημιουργία της αύρας κοιλάδας (αριστερά) και της αύρας των αύρας των

βουνών (δεξιά)βουνών (δεξιά)..

68

= =Δ1 12 2

2 3E Δm v ρ S v Δt

= =AΔ

E 12

3P ρ S vΔt

lΔm = ρ ΔV = ρ S Δ = ρ S v Δt

=Π1P c2

3p ρ S v

ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΤΟΥ ΑΝΕΜΟΥΚΙΝΗΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΤΟΥ ΑΝΕΜΟΥ

PΔ = Διαθέσιμη ισχύς ανέμου

PΠ = Πραγματική συλλεγόμενη ισχύς ανέμου

cp = Συντελεστής ισχύος της αιολικής μηχανής (όριο Betz=16/27)

Επιφάνεια, SΤαχύτηταανέμου, v

Ανάντι Κατάντι

69

Η ισχύς εξόδου (σε Η ισχύς εξόδου (σε kWkW) ) των Α/Γ των Α/Γ εξαρτάται από την εξαρτάται από την

διάμετρο (σε διάμετρο (σε m)m) των πτερυγίωντων πτερυγίων..

70

Μεταβολή της διαθέσιμης αιολικής ισχύος, της Μεταβολή της διαθέσιμης αιολικής ισχύος, της δεσμευόμενης αιολικής ισχύος δεσμευόμενης αιολικής ισχύος ((όριο του όριο του BetzBetz) και της ισχύος εξόδου Α/Γ σαν ) και της ισχύος εξόδου Α/Γ σαν συνάρτηση της ταχύτητας του ανέμουσυνάρτηση της ταχύτητας του ανέμου..

Διαθέσιμη αιολική ισχύςΔιαθέσιμη αιολική ισχύςΔεσμευόμενη αιολική ισχύςΔεσμευόμενη αιολική ισχύςΙσχύς εξόδου Α/ΓΙσχύς εξόδου Α/Γ

71

72

0 5 10 15 20 25 30 350

200

400

600

800

ENERGON E-40/600 kW

Ισχύς εξόδ

ου (k

W)

Ταχύτητα ανέμου (m/sec )

0 5 10 15 20 25 30 35 400,0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5ENERGON E-40/600 kW

C p

Ταχύτητα ανέμου (m/s ec)

Καμπύλες μεταβολής της ισχύος εξόδου (αριστερά) και του Καμπύλες μεταβολής της ισχύος εξόδου (αριστερά) και του

συντελεστή ισχύοςσυντελεστή ισχύος,, CCpp (δεξιά) της Α/Γ (δεξιά) της Α/Γ ENERGON EENERGON E--40/600 kW40/600 kW

συναρτήσει της ταχύτητας του ανέμου.συναρτήσει της ταχύτητας του ανέμου.

Ισχύς εξόδου Α/Γ Ισχύς εξόδου Α/Γ (VESTAS(VESTAS--660 kW,660 kW, διάμετρος πτερυγίων διάμετρος πτερυγίων 5050 m) m) σε σε συνάρτηση των χαρακτηριστικών μεγεθών: ταχύτητα έναρξης συνάρτηση των χαρακτηριστικών μεγεθών: ταχύτητα έναρξης λειτουργίας λειτουργίας (cut(cut--inin speedspeed==3,5 m/s3,5 m/s)),, ονομαστική ταχύτητα ονομαστική ταχύτητα λειτουργίας λειτουργίας (rated speed(rated speed==14 m/s14 m/s) και ταχύτητα αποκοπής ) και ταχύτητα αποκοπής (cut(cut--out out speedspeed=2=25 m/s5 m/s))..

73

Ανεμογεννήτρια οριζοντίου άξονα. Ανεμογεννήτρια οριζοντίου άξονα. Ο δρομέας είναι τύπου έλικας και ο Ο δρομέας είναι τύπου έλικας και ο άξονας βρίσκεται συνεχώς άξονας βρίσκεται συνεχώς παράλληλος με την κατεύθυνση παράλληλος με την κατεύθυνση του ανέμου.του ανέμου.

Ανεμογεννήτρια κατακόρυφου Ανεμογεννήτρια κατακόρυφου άξονα, ο οποίος και παραμένει άξονα, ο οποίος και παραμένει

σταθερός και είναι κάθετος προς την σταθερός και είναι κάθετος προς την επιφάνεια του εδάφους.επιφάνεια του εδάφους.

ΕΙΔΗ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝΕΙΔΗ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ 74

Τομή Α/Γ οριζοντίου άξονα. Οι τυπικές Τομή Α/Γ οριζοντίου άξονα. Οι τυπικές διαστάσεις μιας ανεμογεννήτριας 500διαστάσεις μιας ανεμογεννήτριας 500 kW kW είναι: Διάμετρος δρομέα 40 είναι: Διάμετρος δρομέα 40 mm και ύψος και ύψος 4040--50 50 mm, ενώ οι διαστάσεις μιας Α/Γ 1 , ενώ οι διαστάσεις μιας Α/Γ 1 MWMW είναι 55 είναι 55 mm και 50και 50--60 60 m m αντίστοιχα. αντίστοιχα. Στην αγορά έχουν επικρατήσει οι Α/Γ Στην αγορά έχουν επικρατήσει οι Α/Γ οριζόντιου άξονα με δύο ή τρία πτερύγια, οριζόντιου άξονα με δύο ή τρία πτερύγια, σε ποσοστό πάνω από 95%. Μια τυπική σε ποσοστό πάνω από 95%. Μια τυπική Α/Γ αποτελείται από τα εξής τμήματα:Α/Γ αποτελείται από τα εξής τμήματα:ÜÜ το δρομέα, που αποτελείται από 2το δρομέα, που αποτελείται από 2--3 3 πτερύγια από ενισχυμένο πολυεστέραπτερύγια από ενισχυμένο πολυεστέρα

ÜÜ το σύστημα μετάδοσης της κίνησηςτο σύστημα μετάδοσης της κίνησης

ÜÜ την ηλεκτρογεννήτρια, σύγχρονη ή την ηλεκτρογεννήτρια, σύγχρονη ή επαγωγικήεπαγωγική

ÜÜ το σύστημα προσανατολισμούτο σύστημα προσανατολισμού

ÜÜ τον πύργο (σωληνωτό ή δικτυωτό)τον πύργο (σωληνωτό ή δικτυωτό)ÜÜ τον ηλεκτρικό πίνακα και τον πίνακα τον ηλεκτρικό πίνακα και τον πίνακα ελέγχουελέγχου

75

Διάγραμμα εγκατάστασης παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματοςΔιάγραμμα εγκατάστασης παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματοςαπό τον άνεμο.από τον άνεμο.

5

3

4

6Κατανάλωση

1 Άνεμος

Αποθήκευσηενέργειας

ΜετατροπήΕνέργειας

Μηχανικόέργο

Πιθανήμετατροπήσε άλλημορφήενέργειας

Αποθηκευμένηενέργεια

Κατανάλωσηενέργειας

Κινητικήενέργειαανέμου

2 Αεροδυναμικήδιάταξη

Μεταφερόμενηενέργεια

76

Τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας της ΔΕΗ/ΔΕΜΕ, για την Τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας της ΔΕΗ/ΔΕΜΕ, για την

καταγραφή του αιολικού δυναμικού στην Ελλάδα, δείχνουν την καταγραφή του αιολικού δυναμικού στην Ελλάδα, δείχνουν την

δυνατότητα κάλυψης 6,46 δυνατότητα κάλυψης 6,46 TWhTWh/έτος από αιολική ενέργεια που /έτος από αιολική ενέργεια που

αντιπροσωπεύει ποσοστό 16% των ηλεκτρικών αναγκών της χώραςαντιπροσωπεύει ποσοστό 16% των ηλεκτρικών αναγκών της χώρας..

ΚΑΤΑΝΟΜΗ (%) ΤΟΥ ΑΙΟΛΙΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Κυκλάδες49%

Κρήτη 11%

Εύβοια 15%

Ηπειρωτική χώρα 25%

78

Μετρήσεις αιολικού δυναμικού από την ΔΕΗ/ΔΕΜΕΜετρήσεις αιολικού δυναμικού από την ΔΕΗ/ΔΕΜΕ..

ΤοποθεσίαΜέση ετήσια ταχύτητα

(m/s)

Περίοδοςμετρήσεων

Άνδρος 9,7 81-90

Τήνος 9,5 87-90

Σύρος 8,1 88-90

Κρήτη 8,1 81-83

Λέσβος 8,7 87-90

Σάμος 10,4 86-90

Εύβοια 9,2 89-90

Σαμοθράκη 6,6 86-89

79

04590

135180225270315360

Διεύθυνση

ανέμο

υ (μοίρες)

12 24 36 48 60 72 84 96 108 120 132 1440

5

10

15

20

Αρ ιθμό ς εγ γ ραφ ής

Ταχύτητα

ανέμο

υ (m

/sec

)

Ημερήσια μεταβολή της διεύθυνσης (άνω) και της ταχύτητας του Ημερήσια μεταβολή της διεύθυνσης (άνω) και της ταχύτητας του ανέμου (κάτω) ανά 10λεπτο την ανέμου (κάτω) ανά 10λεπτο την 1/2/1/2/191999, 99, όπως καταγράφηκαν όπως καταγράφηκαν από τον αυτόματο Μετεωρολογικό και Περιβαλλοντικό Σταθμό του από τον αυτόματο Μετεωρολογικό και Περιβαλλοντικό Σταθμό του Εργαστηρίου Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Πανεπιστημίου Εργαστηρίου Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Πανεπιστημίου Πατρών. Με συνεχή γραμμή δίνεται η μέση ημερήσια τιμή της Πατρών. Με συνεχή γραμμή δίνεται η μέση ημερήσια τιμή της ταχύτητας του ανέμου.ταχύτητας του ανέμου.

81

1 2 2 4 3 6 4 8 6 0 7 2 8 4 9 6 1 0 8 1 2 0 1 3 2 1 4 40

1 0

2 0

3 0

4 0

Χρ ό ν ο ςΜεγίστη

ταχύτητα

ανέμο

υ (m

/sec

)

4 0

Ημερήσια μεταβολή (ανά 10λεπτο) της μέγιστης ταχύτητας του Ημερήσια μεταβολή (ανά 10λεπτο) της μέγιστης ταχύτητας του ανέμου (ριπή 2 ανέμου (ριπή 2 sec)sec), την ιδιαίτερα ανεμώδη ημέρα της 31/1/1996. , την ιδιαίτερα ανεμώδη ημέρα της 31/1/1996. Σε μεγέθυνση στο κάτω τμήμα του σχήματος δίνεται, με τις έξι Σε μεγέθυνση στο κάτω τμήμα του σχήματος δίνεται, με τις έξι πρώτες μεταμεσημβρινές τιμές της μέγιστης ταχύτητας του ανέμου, πρώτες μεταμεσημβρινές τιμές της μέγιστης ταχύτητας του ανέμου, η τυρβώδης ωριαία δομή του ανέμου. Η μεγίστη ταχύτητα του η τυρβώδης ωριαία δομή του ανέμου. Η μεγίστη ταχύτητα του ανέμου (ανέμου (UUmaxmax) αναλύεται στη μέση ωριαία τιμή ) αναλύεται στη μέση ωριαία τιμή UUmm (διακεκομμένη (διακεκομμένη γραμμή) και τη τυρβώδη συνιστώσα γραμμή) και τη τυρβώδη συνιστώσα U'U' (συνεχής καμπύλη).(συνεχής καμπύλη).

Χρόνος

72 73 74 75 76 77 780

10

20

30

40

Umax

= Μεγίστη ταχύτητα (2s ec)

U' = (Μεγίστη ταχύτητα - Μέση τιμή)

Um

= Μέση τιμή

82

0 4 8 12 16 200

1

2

32 m

ΤΟΠΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ( ώρες )

0

1

2

3

4

58 m

0

2

4

6

8

TAX

YTH

TA

ANEM

OY

( m

/s )

6/7/88 32 m

0 4 8 12 16 200

2

4

6

82 m

ΤΟΠΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ( ώρες )

0

3

6

98 m

0

5

10

15

TAX

YTH

TA

ANEM

OY

( m

/s )

7/7/88 32 m

0 4 8 12 16 200

2

4

6

82 m

ΤΟΠΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ( ώρες )

0

4

8

128 m

0

5

10

15

TAX

YTH

TA

ANEM

OY

( m

/s )

8/7/88 32 m

Μετρήσεις της ταχύτητας του ανέμου από τα τρία ανεμόμετρα του Μετρήσεις της ταχύτητας του ανέμου από τα τρία ανεμόμετρα του μετεωρολογικού ιστού του Εργαστηρίου Μετεωρολογίας του μετεωρολογικού ιστού του Εργαστηρίου Μετεωρολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, σε ύψη 2 (κάτωΠανεπιστημίου Ιωαννίνων, σε ύψη 2 (κάτω σειρά), 8 (μεσαία σειρά) σειρά), 8 (μεσαία σειρά) και 32 και 32 mm (άνω σειρά), κατά την 6η (αριστερή στήλη), 7η (μεσαία (άνω σειρά), κατά την 6η (αριστερή στήλη), 7η (μεσαία στήλη) και 8η (δεξιά στήλη) Ιουλίου στήλη) και 8η (δεξιά στήλη) Ιουλίου 19881988..

83

ΟΟ πρώτοςπρώτος ΜετεωρολογικόςΜετεωρολογικός σταθμόςσταθμός στηνστην ιστορίαιστορία τηςτης ανθρωπότηταςανθρωπότητας(1(1οςος ΠΠ..ΧΧ. . αιώναςαιώνας), ), ήτανήταν οο εικονιζόμενοςεικονιζόμενος ΠύργοςΠύργος τωντων ανέμωνανέμων ήήωρολόγιοωρολόγιο τουτου ΑνδρόνικουΑνδρόνικου πουπου σώζεταισώζεται στονστον ΒόρειοΒόρειο πρόποδαπρόποδα τηςτηςΑκρόποληςΑκρόπολης τωντων ΑθηνώνΑθηνών ((αριστερήαριστερή εικόναεικόνα). ). ΑναπαράστασηΑναπαράσταση τουτουσταθμούσταθμού φαίνεταιφαίνεται στηνστην δεξιάδεξιά εικόναεικόνα. . ΤοΤο οκτάπλευροοκτάπλευρο αυτόαυτόοικοδόμημαοικοδόμημα διέθετεδιέθετε υδραυλικόυδραυλικό ωρολόγιοωρολόγιο καικαι ανεμοδείκτηανεμοδείκτη στηστηοροφήοροφή. . ΨηλάΨηλά καικαι στηνστην εξωτερικήεξωτερική πλευράπλευρά τωντων τοίχωντοίχων, , έφερεέφερεανάγλυφεςανάγλυφες παραστάσειςπαραστάσεις οκτώοκτώ ανέμωνανέμων προσωποποιημένωνπροσωποποιημένων

85

Η ροζέτα των ανέμων κατά τη διεθνή ονομασία (εξωτερικός Η ροζέτα των ανέμων κατά τη διεθνή ονομασία (εξωτερικός κύκλος), κατά την λαϊκή ναυτική ορολογία, την επίσημο ναυτική κύκλος), κατά την λαϊκή ναυτική ορολογία, την επίσημο ναυτική ορολογία και τέλος (εσωτερικός κύκλος) ονομασία κατά την αρχαία ορολογία και τέλος (εσωτερικός κύκλος) ονομασία κατά την αρχαία ελληνική.ελληνική.

86

Εικόνες και χαρακτηριστικά στοιχεία ανεμομέτρου (Πίνακας άνω Εικόνες και χαρακτηριστικά στοιχεία ανεμομέτρου (Πίνακας άνω δεξιά) και ανεμοδείκτη (Πίνακας κάτω δεξιά)δεξιά) και ανεμοδείκτη (Πίνακας κάτω δεξιά)

0,8 περιστροφές ανά κύκλοΣυχνότητα εξόδου

2,3 m για 63%Σταθερό μήκος

0,2 m sec-1Κατώφλι μέτρησης

0 έως 75 m s-1Εύρος μέτρησης

3 κυπέλλωνΓεννήτρια AC

Τύπος αισθητήρα

Αριθμητική τιμήΠαράμετρος

0,2Πηλίκο απόσβεσης

2,3 m για 63%Σταθερό μήκος

0,6 m sec-1 για 5ο μετατόπισηΚατώφλι ευαισθησίας

0 έως 360οΕύρος μέτρησης

Ποντεσιόμετρο 1 kΩΤύπος αισθητήρα

Αριθμητική τιμήΠαράμετρος

87

Εικόνα και χαρακτηριστικά στοιχεία ανεμομέτρου (Πίνακας άνω Εικόνα και χαρακτηριστικά στοιχεία ανεμομέτρου (Πίνακας άνω δεξιά) και ανεμοδείκτη (Πίνακας κάτω δεξιά).δεξιά) και ανεμοδείκτη (Πίνακας κάτω δεξιά).

3 περιστροφές ανά κύκλοΣυχνότητα εξόδου

2,7 m για 63%Σταθερό μήκος

0,9 m s-1Κατώφλι μέτρησης

0 έως 60 m s-1 (ταχύτητα)0 έως 130 m s-1 (ριπή)

Εύρος μέτρησης

4 πτερύγια έλικαςΓεννήτρια AC

Τύπος αισθητήρα

Αριθμητική τιμήΠαράμετρος

0,25Πηλίκο απόσβεσης

1,3 m για 63%Σταθερό μήκος

1,0 m s-1 για 10ο μετατόπιση1,5 m s-1 για 5ο μετατόπιση

Κατώφλι ευαισθησίας

0 έως 360οΕύρος μέτρησης

Ποντεσιόμετρο 10 kΩΤύπος αισθητήρα

Αριθμητική τιμήΠαράμετρος

88

Α. Α. ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΥΨΟΣ z = 10 ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΥΨΟΣ z = 10 mm

1. Ημερήσια 1. Ημερήσια -- εποχιακή εποχιακή -- ετήσια μεταβολήετήσια μεταβολή

Γραφική απεικόνιση (Tukey box) χαρακτηριστικών μεγεθών της κατανομής της μέσης ωριαίας ταχύτητας του ανέμου (σε m/s), για περιπτώσεις με μέση ωριαία ταχύτητα άνω των 6 m/s. Η κορυφή της κατακόρυφης γραμμής δίνει το ποσοστημόριο 95%, η δε βάση αυτής το ποσοστημόριο 5%. Η άνω οριζόντια πλευρά του ορθογωνίου δίνει το ποσοστημόριο 75%, η μεσαία πλευρά το ποσοστημόριο 50% (διάμεσος) και η κατώτερη πλευρά το ποσοστημόριο 25%. Τα δεδομένα καλύπτουν τη χρονική περίοδο Φεβρουάριος 1994-Ιούλιος 1998, από μετρήσεις του ΑΜΣ

0

5

10

15

20

Μέγιστο 99%Μέση τιμή 1% Ελάχιστο

Μέση ταχύτητα

10m

in (m

/sec

)

Γραφική απεικόνιση (Tukey box) χαρακτηριστικών μεγεθών της κατανομής της μέγιστης ταχύτητας του ανέμου (ριπή 2 sec), για περιπτώσεις με μέση ωριαία ταχύτητα άνω των 6 m/s. Τα δεδομένα καλύπτουν τη χρονική περίοδο Φεβρουαρίου 1994-Ιουλίου 1998, από μετρήσεις του ΑΜΣ

0

10

20

30

40

Ριπή

ανέμο

υ (m

/sec

)

Μέγιστο 99% Μέση τιμή 1% Ελάχιστο

90

Μηνιαία κατανομή της μέσης ταχύτητας του ανέμου (m/s) ανά διεύθυνση (α) και μέτρο (β) για τον Φεβρουάριο 2000, από μετρήσεις του ΑΜΣ

ΒΒΒΑ

ΒΑ

ΑΒΑ

Α

ΑΝΑ

ΝΑ

ΝΝΑΝ

ΝΝΔ

ΝΔ

ΔΝΔ

Δ

ΔΒΔ

ΒΔ

ΒΒΔ

20%

10%

(α)

ΒΒΒΑ

ΒΑ

ΑΒΑ

Α

ΑΝΑ

ΝΑ

ΝΝΑΝ

ΝΝΔ

ΝΔ

ΔΝΔ

Δ

ΔΒΔ

ΒΔ

ΒΒΔ

5 m/ s e c10 m/ s e c

(β)

Ημερήσια (α) και μηνιαία (β) μεταβολή της διαθέσιμης αιολικής ισχύος (W/m2) από μετρήσεις του ΑΜΣ. Η συνεχής γραμμή είναι η μέση ημερήσια (α) ή μέση ετήσια (β) τιμή της αιολικής ενέργειας και οι εστιγμένες γραμμές οριοθετούν περιοχή με απόκλιση ± σ από τη μέση τιμή

Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαι Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπτ Οκτ Νοε Δεκ0

50

100

150

200

1999

Αιολική

ισχύς

( W

/m2 )

4 8 12 16 20 240

5

10

15Δεκέμβριος 1999

Αιολική

ισχύς (

W/m

2 )

Τοπική ώρα

(α) (β)

91

1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 19820

200

400

600

800

1000

Αιολική

ισχύς

(kW

/m2 )

Ε τ ο ς

Ημέρα Νύχτα Συνολικό

Y = 833.9 - 34.4 * X

Μεταβολή της αιολικής ισχύος (σε W/mΜεταβολή της αιολικής ισχύος (σε W/m22) κατά τη διάρκεια της ) κατά τη διάρκεια της ημέρας (07:00ημέρας (07:00--18:00), της νύκτας (19:0018:00), της νύκτας (19:00--06:00) και συνολικά για 06:00) και συνολικά για την περίοδο 1973την περίοδο 1973--82 στην περιοχή της Πανεπιστημιούπολης 82 στην περιοχή της Πανεπιστημιούπολης Πατρών. Η παρατηρούμενη ελάττωση της συνολικής αιολικής Πατρών. Η παρατηρούμενη ελάττωση της συνολικής αιολικής ενέργειας (αρνητική κλίση της ευθείας παλινδρόμησης) οφείλεται ενέργειας (αρνητική κλίση της ευθείας παλινδρόμησης) οφείλεται στον υποβιβασμό της τιμής της ταχύτητας του ανέμου στην στον υποβιβασμό της τιμής της ταχύτητας του ανέμου στην περιοχής εξαιτίας της αστικοποίησηςπεριοχής εξαιτίας της αστικοποίησης

92

Ποσοστιαία κατανομή (%) κατά Weibull για περιπτώσεις ριπών του ανέμου, με μέση ωριαία ταχύτητα> 6 m/s (στικτή καμπύλη) και > 10 m/s (συνεχής καμπύλη), για τη χρονική περίοδο 1994-98, από μετρήσεις του ΑΜΣ.

0 10 20 30 400

5

10

15

20

Um > 6 m/sec Um > 10 m/sec

Ποσοστιαία

κατανομή

(%)

Ριπή ανέμου (m/sec)

(Vo=α)

Vo(u,α)

(α) (β) (γ) (δ)

Q(u,α)

r(u,α)

C(u,α)

Η κατακόρυφη δομή της ταχύτητας του ανέμου επηρεάζει σημαντικά τις συγκεντρώσεις των αερίων ρύπων (α), τις μετακινήσεις των πεζών (β), τις θερμικές απώλειες των κτιρίων (γ) και την ασφάλεια των κατασκευών (δ).

93

Β. Β. ΠΡΟΕΚΒΟΛΗ ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΥΨΗΠΡΟΕΚΒΟΛΗ ΑΝΕΜΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ ΥΨΗ

1. Εκθετικός νόμος1. Εκθετικός νόμος

h

r

m

h rz = U Uz

Uh , Ur = μέση τιμή ταχύτητας του ανέμου σε ύψη zh και zr

0,05 ≤ m ≤ 0,5m=m ( zo ) {

*

o

zuU(z) = n k z

lUz = μέση τιμή ταχύτητας του ανέμου σε ύψος zu* = ταχύτητα τριβήςk = Σταθερά Von Karman (0,4)zo = αεροδυναμικό μήκος τραχύτητας

{

2. Θεωρία του επιφανειακού οριακού στρώματος2. Θεωρία του επιφανειακού οριακού στρώματος

yLLx x = = Διάσταση προσαρμογής ΕΣΟΣ ( >>Διάσταση προσαρμογής ΕΣΟΣ ( >>zzii ))

zo1 x zo2

z

ΟΥΔΕΤΕΡΟΟΥΔΕΤΕΡΟΑΣΤΑΘΕΣΑΣΤΑΘΕΣ

Η

ΕΥΣΤΑΘΕΣΕΥΣΤΑΘΕΣzi

x=0

Κορυφή του ΑΟΣΚορυφή του ΑΟΣ

Αεροδυναμικό μήκος τραχύτητας εδάφους (σε m), όπως υπολογίσθηκε από την λογαριθμική εξίσωση, από μετρήσεις του ανέμου σε ύψη 2, 8, 16 και 32 m στον Μετεωρολογικό ιστό του Εργαστηρίου Μετεωρολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Β

ΒΑ

Α

ΝΑ

Ν

ΝΔ

Δ

ΒΔ

1 μ

0.2 μ

Συγκριτική απεικόνιση του αεροδυναμικού μήκους τραχύτητας εδάφους zo , σε σχέση με τα μέσο ύψος των εμποδίων χαρακτηριστικής επιφάνειας του εδάφους.

95

Χάρτης της μέσης ετήσιας ταχύτητας στην περιοχή του Ν. Ιωαννίνων (Πηγή: ΚΑΠΕ).

96

Γεωγραφική κατανομή ανεμογεννητριών στην Ελλάδα κατά το Γεωγραφική κατανομή ανεμογεννητριών στην Ελλάδα κατά το 1995.1995. Εάν αξιοποιηθεί όλο το αιολικό δυναμικό της Ελλάδας, η Εάν αξιοποιηθεί όλο το αιολικό δυναμικό της Ελλάδας, η ετήσια μείωση της εκπομπής ετήσια μείωση της εκπομπής COCO22 στην ατμόσφαιρα θα είναι της στην ατμόσφαιρα θα είναι της τάξης των 8.700.000 τόννων, δηλαδή 8,4% των συνολικών τάξης των 8.700.000 τόννων, δηλαδή 8,4% των συνολικών εκπομπώνεκπομπών..

97

ΤΑ ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑΤΑ ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΤοποθεσίαΤοποθεσία ΑριθμόςΑριθμός ΑΑ//ΓΓ xx ΕγκατεστημένηΕγκατεστημένη IIσχύςσχύς ΠρώτηΠρώτη εγκατάστασηεγκατάσταση

ΆνδροςΆνδρος 7x22 MW -

ΕύβοιαΕύβοια 5,1 MW -

ΚρήτηΚρήτη 16,6 MW 1992

ΚύθνοΚύθνο 5x20 kW5x33 kW

19821990

ΛέσβοςΛέσβος 2 MW -

ΛήμνοςΛήμνος 1,1 MW -

ΣάμοΣάμοςς 2,9 kW -

ΧίοΧίοςς 3,5 MW -

ΨαράΨαρά 2 MW -

98

Το κόστος της αιολικής ενέργειας εξαρτάται κυρίως από τρεις Το κόστος της αιολικής ενέργειας εξαρτάται κυρίως από τρεις

βασικούς παράγοντες:βασικούς παράγοντες:

üü το συνολικό κόστος του έργουτο συνολικό κόστος του έργου

üü το κόστος λειτουργίας και συντήρησηςτο κόστος λειτουργίας και συντήρησης

üü την ετήσια παραγόμενη ενέργειατην ετήσια παραγόμενη ενέργεια

Για τα Ελληνικά δεδομένα, το μοναδιαίο κόστος είναι περίπου Για τα Ελληνικά δεδομένα, το μοναδιαίο κόστος είναι περίπου

11,,027027--11,,174 Ευρώ/174 Ευρώ/kWkW. Το κόστος της αιολικής ενέργειας . Το κόστος της αιολικής ενέργειας

αναμένεται να μειωθεί κατά 20αναμένεται να μειωθεί κατά 20--35% στα επόμενα δέκα χρόνια.35% στα επόμενα δέκα χρόνια.

ΚΟΣΤΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΚΟΣΤΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ -- ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ99

Εγκαταστάσεις ανεμογεννητριών στον κόσμο (έως και το 1995)Εγκαταστάσεις ανεμογεννητριών στον κόσμο (έως και το 1995)..

100

Εγκατεστημένα Εγκατεστημένα MW MW αιολικής ενέργειας στην Ευρώπη αιολικής ενέργειας στην Ευρώπη (στα τέλη του 1995)(στα τέλη του 1995)..

101

H αιολική ενέργεια με αριθμούς στην Μεγάλη Βρετανία.

1.260.000 tnΕτησία μείωση ρύπων CO2

364.000Κατοικίες

1,46 TWhΠαραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια ανά έτος

555,8 MWΠαραγόμενη ισχύς ανά έτος

1.003Πλήθος Α/Γ

79Ερευνητικά προγράμματα

102

H αιολική ενέργεια με αριθμούς στην Ελλάδα από την πρόσφατη εγκατάσταση 17 αιολικών πάρκων (Α/Γ 225-750kW).(Πηγή: ΚΑΠΕ, Νοέμβριος 2002)

306.232 tnΕτησία μείωση ρύπων CO2

360 GWhΠαραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια

ανά έτος

123 MWΠαραγόμενη ισχύς ανά έτος

17Πλήθος Α/Γ

103

Χρονική μεταβολή του κόστους (σε cents ανά kWh)παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τον άνεμο.

104

44 Η μελέτη για την επιλογή, εγκατάσταση και λειτουργία αιολικού Η μελέτη για την επιλογή, εγκατάσταση και λειτουργία αιολικού

συστήματος (ανεμογεννήτριας) θα πρέπει να στηρίζεται σε συστήματος (ανεμογεννήτριας) θα πρέπει να στηρίζεται σε λεπτομερή μελέτη του πεδίου ροής του ανέμου στην περιοχή. Τα λεπτομερή μελέτη του πεδίου ροής του ανέμου στην περιοχή. Τα

ανεμολογικά δεδομένα θα πρέπει να περιγράφουν την ημερήσια, ανεμολογικά δεδομένα θα πρέπει να περιγράφουν την ημερήσια,

εποχιακή και ετήσια μεταβολή του διαθέσιμου αιολικού εποχιακή και ετήσια μεταβολή του διαθέσιμου αιολικού

δυναμικού της περιοχήςδυναμικού της περιοχής..((Παράδειγμα αστοχίαςΠαράδειγμα αστοχίας: υπερεκτίμηση στην μέτρηση της : υπερεκτίμηση στην μέτρηση της ταχύτητας του ανέμου σε ύψος 10 ταχύτητας του ανέμου σε ύψος 10 mm κατά 10% μεταφράζεται σε κατά 10% μεταφράζεται σε λάθος: 1.1λάθος: 1.133--1=1=00,,33 (33 (33%33%)), το οποίο αν προεκβληθεί στο ύψος , το οποίο αν προεκβληθεί στο ύψος των των 50 m50 m, θα σημαίνει τελικά αστοχία κατά , θα σημαίνει τελικά αστοχία κατά 00,33,33x1x1..3 3 στην στην εκτίμηση της ταχύτητας και τελικά σε λάθος εκτίμηση της ταχύτητας και τελικά σε λάθος 75%75% στην εκτίμηση στην εκτίμηση της αιολικής ενέργειας)της αιολικής ενέργειας)

Σ Υ Μ Π Ε Ρ Α Σ Μ Α ΤΑΣ Υ Μ Π Ε Ρ Α Σ Μ Α ΤΑ

44 Μετρήσεις της ταχύτητας του ανέμου σε ύψη περισσότερα του Μετρήσεις της ταχύτητας του ανέμου σε ύψη περισσότερα του

ενός, επιτρέπουν την εκτίμηση του αεροδυναμικού μήκους ενός, επιτρέπουν την εκτίμηση του αεροδυναμικού μήκους τραχύτητας της περιοχής και την προεκβολή της ταχύτητας του τραχύτητας της περιοχής και την προεκβολή της ταχύτητας του

ανέμου στο ύψος λειτουργίας του άξονα της ανεμογεννήτριαςανέμου στο ύψος λειτουργίας του άξονα της ανεμογεννήτριας..

105

44 Μέσω γνωστών κατανομών των παραμέτρων του πεδίου ροής Μέσω γνωστών κατανομών των παραμέτρων του πεδίου ροής του ανέμου (μέση ταχύτητα, ριπή) είναι δυνατόν να του ανέμου (μέση ταχύτητα, ριπή) είναι δυνατόν να

προσδιορισθεί η πιθανότητα το αποτέλεσμα να βρίσκεται μεταξύ προσδιορισθεί η πιθανότητα το αποτέλεσμα να βρίσκεται μεταξύ

δύο συγκεκριμένων τιμών, που θα περιγράφουν αντίστοιχα τις δύο συγκεκριμένων τιμών, που θα περιγράφουν αντίστοιχα τις ταχύτητες εκκίνησης και μεγίστης απόδοσης λειτουργίας της ταχύτητες εκκίνησης και μεγίστης απόδοσης λειτουργίας της ανεμογεννήτριας.ανεμογεννήτριας.

Η αιολική ενέργεια είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη πηγή Η αιολική ενέργεια είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη πηγή

ενέργειας παγκοσμίως, με 32% ετήσιο μέσο όρο ανάπτυξης τα ενέργειας παγκοσμίως, με 32% ετήσιο μέσο όρο ανάπτυξης τα

τελευταία 5 χρόνια (1998τελευταία 5 χρόνια (1998--2002).2002).

Η παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς έφθασε τα 31.000 Η παγκόσμια εγκατεστημένη ισχύς έφθασε τα 31.000 MW MW στα στα

τέλη του 2002.τέλη του 2002.

106

Περιβαλλοντικά οφέληΠεριβαλλοντικά οφέληαπό την αξιοποίηση του αιολικού δυναμικού της χώρας μας από την αξιοποίηση του αιολικού δυναμικού της χώρας μας (Πηγή: (Πηγή: IDIDΑΑEE))

Α Π Ο Φ Υ Γ ΗΑ Π Ο Φ Υ Γ Η

28.45028.450tntn//έτοςέτος COCO22

Δ Η Μ Ι Ο Υ Ρ Γ Ι ΑΔ Η Μ Ι Ο Υ Ρ Γ Ι Α

Ηλεκτρικής Ηλεκτρικής ενέργειαςενέργειαςγια 11.000για 11.000οικογένειεςοικογένειες

Σ Υ Ν Ε Ι Σ Φ Ο Ρ ΑΣ Υ Ν Ε Ι Σ Φ Ο Ρ Α

1 1 MW MW εγκατεστημένη εγκατεστημένη αιολική ισχύς αιολική ισχύς

δημιουργεί 15δημιουργεί 15--19 19 θέσεις εργασίαςθέσεις εργασίας

Α Ν Τ Ι Κ Α Τ Α Σ Τ Α Σ ΗΑ Ν Τ Ι Κ Α Τ Α Σ Τ Α Σ Η

2.447 ΤΙΠ2.447 ΤΙΠ

Α Π Ο Α Π Ο TT EE Λ Ε Σ Μ ΑΛ Ε Σ Μ Α

Διεθνής ΒιομηχανίαΔιεθνής ΒιομηχανίαΥψηλή ΤεχνολογίαΥψηλή Τεχνολογία

Α Ι Ο Λ Ι Κ Α Π Α Ρ Κ ΑΑ Ι Ο Λ Ι Κ Α Π Α Ρ Κ Α

Ισχύος 10 MW

108

Εφαρμογή 1η: Να υπολογισθεί η αιολική ισχύς τριών Α/Γ διαμέτρων

27 m, 33 m και 40 m για τιμές ταχύτητας 5 m/s και 10 m/s

αντίστοιχα.

Εφαρμογή 2η: Να υπολογιστεί η ισχύς της Α/Γ VESTAS-660 kW

(διάμετρος πτερυγίων 50 m) για καθένα από τα τρία

χαρακτηριστικά μεγέθη ταχύτητας (έναρξης λειτουργίας=3,5 m/s,

ονομαστικής ταχύτητας λειτουργίας=14 m/s και ταχύτητας

αποκοπής=25 m/s).

110

Εφαρμογή 3η: Η καμπύλη ισχύος εξόδου της Α/Γ VESTAS-660 kW

περιγράφεται από το πολυώνυμο (7ου βαθμού):

P(V)=a0+a1V+a2V2+a3V3+a4V4+a5V5+a6V6+a7 V7

a0=3737.8 a1=-2477.2 a2=633.9 a3=-81.7 a4=6.0

a5=-0.26 a6=0.006 a7=-6.1E-5

Υπολογίστε την ισχύ εξόδου της Α/Γ για καθένα από τα τρία

χαρακτηριστικά μεγέθη ταχύτητας και συγκρίνατε τις τιμές αυτές με

τις τιμές της αιολικής ισχύος της Εφαρμογής 2.

111

Το φυσικό αέριο είναι γνωστό από τον 12ο αιώνα (Κίνα), η χρήση του όμως άρχισε τον 19ο αιώνα (1827 στην Τοσκάνη της Ιταλίας).Η κοινή καταγωγή με το πετρέλαιο του έχει δώσει την ονομασία αέριο πετρέλαιο.

Μέσα σε μια δεκαετία (1985-1995) η κατανάλωση φυσικού αερίου αυξήθηκε παγκοσμίως με τριπλάσιο εκατοστιαίο ρυθμό (36%) από τηνκατανάλωση πετρελαίου (12%).

Σύμφωνα με τις προβλέψεις, το φυσικό αέριο μπορεί να αποτελέσει την ταχύτερα αυξανόμενη ενεργειακή πηγή. Το συνολικό μερίδιο κατανάλωσης φυσικού αερίου, μπορεί να μεταβεί από το 1/5 της παγκόσμιας καταναλισκόμενης ενέργειας, περίπου στο ¼ αυτής κατά το έτος 2010.

Το φυσικό αέριο που βρίσκεται μόνο του στις φυσικές κοιλότητες λέγεται απομονωμένο περιέχει υψηλό ποσοστό μεθανίου και ελάχιστο ποσοστό υδρογονανθράκων C4-C5, είναι αέριο καθαρού, ξηρού, φυσικού τύπου.

Το φυσικό αέριο που βρίσκεται στην ίδια κοιλότητα με το αργό πετρέλαιο είτε χωριστό από αυτό, είτε διαλελυμένο σε αυτό λέγεται συσχετισμένο. Περιέχει μεθάνιο που συνοδεύεται από μεγάλες ποσότητες C3H8 (προπάνιο) και διαθέτει υψηλό ποσοστό υγρών υδρογονανθράκων.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ 114

Για να υφίσταται θερμό νερό ή ατμός Για να υφίσταται θερμό νερό ή ατμός σε μια περιοχή, πρέπει να υπάρχει σε μια περιοχή, πρέπει να υπάρχει κάποιος ταμιευτήρας αποθήκευσής κάποιος ταμιευτήρας αποθήκευσής του. Ο ταμιευτήρας σχηματίζεται του. Ο ταμιευτήρας σχηματίζεται όταν ένας αδιαπέρατος από το νερό όταν ένας αδιαπέρατος από το νερό ορίζοντας βρίσκεται κάτω από ένα ορίζοντας βρίσκεται κάτω από ένα περατό.περατό.

Τομή της γης. Ο ρυθμός αύξησης της Τομή της γης. Ο ρυθμός αύξησης της θερμοκρασίας της γης με την θερμοκρασίας της γης με την απόσταση από την επιφάνειά της απόσταση από την επιφάνειά της ονομάζεται «γεωθερμική βαθμίδα», ονομάζεται «γεωθερμική βαθμίδα», έχει κανονική τιμή περίπου 30 έχει κανονική τιμή περίπου 30 ooCC ανά ανά χιλιόμετρο. Το φαινόμενο κατά το χιλιόμετρο. Το φαινόμενο κατά το οποίο σε μια περιοχή η θερμοκρασία οποίο σε μια περιοχή η θερμοκρασία αυτή αυξάνει με ταχύτερο ρυθμό αυτή αυξάνει με ταχύτερο ρυθμό ονομάζεται γεωθερμική ανωμαλία.ονομάζεται γεωθερμική ανωμαλία.

115

Υδρογονάνθρακες φυσικού αερίουΜεθάνιοCH4

ΑιθάνιοC2H6

ΠροπάνιοC3H8

ΒουτάνιοC4H10

Βαρύτεροι υδρογονάνθρακες

Υψηλότερο ενεργειακό περιεχόμενο

Ελαφρύτεροι υδρογονάνθρακες

Χαμηλότερο ενεργειακό περιεχόμενο

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥΑποτελεί καύσιμο πολύ καθαρής καύσης. Αν η διαδικασία καύσης διαθέτει αρκετό αέρα, τότε το αποτέλεσμα θα είναι τρία κύρια συστατικά: θερμική ενέργεια, CO2 και νερό.

Το φυσικό αέριο δεν είναι τοξικό, είναι δε μίγμα ενώσεων υδρογονανθράκων και μικρών αερίων ανόργανων ενώσεων:

Στις ανόργανες ενώσεις περιλαμβάνονται άζωτο (έως 20%), υδρόθειο (3%) και CO2 (2,5%).

116

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ(4 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια)

Άλλες Χώρες1.29 (1.5%)

ΙΡΑΝ14.27 (17%)

Πρώην Σοβιετική Ένωση38.02 (45%)

ΗΠΑ3.95 (4.7%)

ΟΠΕΚ27.06 (32%)

117

Η γεωθερμική ενέργεια, ανάλογα με τη θερμοκρασία των ρευστών, Η γεωθερμική ενέργεια, ανάλογα με τη θερμοκρασία των ρευστών,

διακρίνεται σε τέσσερις κατηγορίες:διακρίνεται σε τέσσερις κατηγορίες:

§§ ομαλής ενθαλπίας (ομαλής ενθαλπίας (TT < 25 < 25 ooCC))

§§ χαμηλής ενθαλπίας (χαμηλής ενθαλπίας (T=T=25 25 --100 100 ooCC))

§§ μέσης ενθαλπίας (μέσης ενθαλπίας (TT=100 =100 -- 150 150 ooCC))

§§ υψηλής ενθαλπίας (υψηλής ενθαλπίας (TT > 150 > 150 ooCC))

Η γεωθερμική ενέργεια υψηλής ενθαλπίας χρησιμοποιείται κυρίως Η γεωθερμική ενέργεια υψηλής ενθαλπίας χρησιμοποιείται κυρίως

για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Η γεωθερμική ενέργεια χαμηλής και μέσης ενθαλπίας βρίσκει Η γεωθερμική ενέργεια χαμηλής και μέσης ενθαλπίας βρίσκει

εφαρμογές στη γεωργία, τη γεωργική βιομηχανία, την κτηνοτροφία, εφαρμογές στη γεωργία, τη γεωργική βιομηχανία, την κτηνοτροφία,

ιχθυοκαλλιέργεια και τη θέρμανση χώρων.ιχθυοκαλλιέργεια και τη θέρμανση χώρων.

ΤΡΟΠΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ118

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ

Το φυσικό αέριο, λόγω των σημαντικών πλεονεκτημάτων που Το φυσικό αέριο, λόγω των σημαντικών πλεονεκτημάτων που

διαθέτει σε πολλαπλούς τομείς, συγκρινόμενο με άλλα καύσιμα, διαθέτει σε πολλαπλούς τομείς, συγκρινόμενο με άλλα καύσιμα,

βρίσκει ευρύ πεδίο εφαρμογών.βρίσκει ευρύ πεδίο εφαρμογών.

üü Στην συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας. Αποτελεί το Στην συμπαραγωγή ηλεκτρισμού και θερμότητας. Αποτελεί το

κύριο κύριο καύσιμο σε σταθμούς αεροστροβίλων. Η υψηλή καθαρή καύσιμο σε σταθμούς αεροστροβίλων. Η υψηλή καθαρή

απόδοση ανέρχεται στο 55% συγκριτικά με απόδοση 33% των απόδοση ανέρχεται στο 55% συγκριτικά με απόδοση 33% των

συμβατικών συμβατικών θερμικών σταθμών. Η χρήση του φυσικού αερίου θερμικών σταθμών. Η χρήση του φυσικού αερίου

έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση του έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση του COCO22 κατά το ήμισυ, του κατά το ήμισυ, του NO NO

κατά 2/3 και την πλήρη κατά 2/3 και την πλήρη εξάλειψη των εκπομπών του εξάλειψη των εκπομπών του SS και και σωματιδίων.σωματιδίων.

üü Στον Βιομηχανικό τομέα (για θερμικές χρήσεις, αλλά και σαν Στον Βιομηχανικό τομέα (για θερμικές χρήσεις, αλλά και σαν

πρώτη ύλη για την παραγωγή χημικών προϊόντων).πρώτη ύλη για την παραγωγή χημικών προϊόντων).

üü Στον Οικιακό και Εμπορικό τομέα (θέρμανση χώρων, παραγωγή Στον Οικιακό και Εμπορικό τομέα (θέρμανση χώρων, παραγωγή

ζεστού νερού).ζεστού νερού).

119

ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΤΟΥ ΡΕΥΣΤΟΥΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΤΟΥ ΡΕΥΣΤΟΥ

Υδατοκαλλιέργειες2020

Πισίνες, αποπαγοποίηση, ζύμωση3030

Θέρμανση υπαίθριων καλλιεργειών5050

Θέρμανση θερμοκηπίων7070

Ψύξη8080

Ξήρανση ιχθύων9090

Ξήρανση οργανικών υλικών, χόρτου, λαχανικών, κ.λπ. Πλύση και ξήρανση μαλλιού110000

Ξήρανση και επεξεργασία λεπτόκοκκου τσιμέντου111100

Παραγωγή πόσιμου νερού με απόσταξη112200

Εξάτμιση του νερού στην επεξεργασία της ζάχαρης,παραγωγή άλατος με εξάτμιση και κρυσταλλοποίηση

113300

Κονσερβοποιία. Ελάχιστη θερμοκρασία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας114400

Παραγωγή αλουμίνας με τη μέθοδο Bayer115500

Ξήρανση ιχθυάλευρων ή ξυλείας160160

Παραγωγή βαρέως ύδατος με τη μέθοδο του υδρόθειου170170

Εξάτμιση διαλυμάτων υψηλής συγκέντρωσης180180

ΕφαρμογΕφαρμογέέςςooCC

120

Η αβαθής γεωθερμική ενέργεια ή Η αβαθής γεωθερμική ενέργεια ή γεωθερμική ενέργεια ομαλής γεωθερμική ενέργεια ομαλής ενθαλπίας είναι η ενέργεια που ενθαλπίας είναι η ενέργεια που εμπεριέχεται στα ανώτερα εμπεριέχεται στα ανώτερα στρώματα του γήινου υπεδάφους, στρώματα του γήινου υπεδάφους, στα υπόγεια νερά ή πετρώματα, με στα υπόγεια νερά ή πετρώματα, με θερμοκρασίες μικρότερες των 25 θερμοκρασίες μικρότερες των 25 ooCCκαι σε βάθη μέχρι 150 και σε βάθη μέχρι 150 m.m.Η απομάστευση της ενέργειας Η απομάστευση της ενέργειας αυτής επιτυγχάνεται με την αυτής επιτυγχάνεται με την εφαρμογή ενός συνδυασμού εφαρμογή ενός συνδυασμού αντλίας θερμότητας συζευγμένης αντλίας θερμότητας συζευγμένης είτε με υδρογεώτρηση ή πηγάδιείτε με υδρογεώτρηση ή πηγάδι(Ground Water Pump System)(Ground Water Pump System), είτε , είτε με γήινο εναλλάκτη θερμότητας με γήινο εναλλάκτη θερμότητας ((Ground Coupled Heat Pump)Ground Coupled Heat Pump)..

Γεωθερμικό σύστημα θέρμανσηςΓεωθερμικό σύστημα θέρμανσης--ψύξης κατοικίας με αντλία ψύξης κατοικίας με αντλία θερμότητας και γεωθερμικό εναλλάκτηθερμότητας και γεωθερμικό εναλλάκτη.. (Πηγή: ΚΑΠΕ)(Πηγή: ΚΑΠΕ)

121

Τηλεθέρμανση οικισμού.Τηλεθέρμανση οικισμού.

Παραγωγική γεώτρηση και Παραγωγική γεώτρηση και γεώτρηση επανεισαγωγής.γεώτρηση επανεισαγωγής.

122

Λόγω των ειδικών γεωλογικών Λόγω των ειδικών γεωλογικών συνθηκών η χώρα μας είναι συνθηκών η χώρα μας είναι πλούσια σε γεωθερμικά ρευστά.πλούσια σε γεωθερμικά ρευστά.Δυναμικό υψηλής ενθαλπίας Δυναμικό υψηλής ενθαλπίας εντοπίσθηκε κυρίως κατά μήκος εντοπίσθηκε κυρίως κατά μήκος του ηφαιστειακού τόξου του του ηφαιστειακού τόξου του Νοτίου Αιγαίου (Μήλος, Νίσυρος).Νοτίου Αιγαίου (Μήλος, Νίσυρος).Δυο μονάδες παραγωγής ρευστού Δυο μονάδες παραγωγής ρευστού από γεωθερμικά ρευστά από γεωθερμικά ρευστά λειτούργησαν για ένα χρονικό λειτούργησαν για ένα χρονικό διάστημα (1985διάστημα (1985--1989) στη Μήλο 1989) στη Μήλο και στη Νίσυρο.και στη Νίσυρο.Τα γεωθερμικά πεδία της Μήλου Τα γεωθερμικά πεδία της Μήλου και της Νισύρου μπορούν να και της Νισύρου μπορούν να καλύψουν περισσότερο από 200 καλύψουν περισσότερο από 200 MWeMWe για μια χρονική περίοδο 20 για μια χρονική περίοδο 20 ετών.ετών.

Περιοχές γεωθερμικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα (Πηγή: ΚΑΠΕ)Περιοχές γεωθερμικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα (Πηγή: ΚΑΠΕ)

124

Η υλοποίηση της εισαγωγής φυσικού αερίου από την Ρωσία στην Ελλάδα ανατέθηκε στην Δημόσια Επιχείρηση Αερίου (ΔΕΠΑ) Α.Ε. Η επένδυση χρηματοδοτείται κατά 75% από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η βασική υποδομή του συστήματος, που άρχισε το 1984, περιλαμβάνει: F Τον κύριο αγωγό μήκους 511 χιλιομέτρων που εκτείνεται από τα βόρεια σύνορα μέχρι την Αττική, με παράπλευρους κλάδους μήκους 400 χιλιομέτρων.

F Τον τερματικό σταθμό του υγροποιημένου φυσικού αερίου στην νησίδα των Ρεβυθούσα του κόλπου των Μεγάρων (Η Ελλάδα προμηθεύεται του υγροποιημένο φυσικό αέριο από την Αλγερία).

F Τα δίκτυα κατανομής και διανομής φυσικού αερίου στις πόλεις, συνολικού μήκους 6.500 χιλιομέτρων.

Τον Νοέμβριο του 1996 η Ελληνική Εταιρεία Ζάχαρης (εργοστάσιο Λάρισας) ήταν η πρώτη Ελληνική Βιομηχανία που λειτούργησε με φυσικό αέριο.

125

Πτώση του κόστους παραγωγής ενέργειας από γεωθερμία με την Πτώση του κόστους παραγωγής ενέργειας από γεωθερμία με την

εξέλιξη της τεχνολογίας. Το κόστος παραγωγής της θερμικής εξέλιξη της τεχνολογίας. Το κόστος παραγωγής της θερμικής

ενέργειας από τη γεωθερμία κυμαίνεται μεταξύ 1 και 8 δρχ ενέργειας από τη γεωθερμία κυμαίνεται μεταξύ 1 και 8 δρχ (0,003(0,003--

0,0230,023 Ευρώ) ανά Ευρώ) ανά kWhkWh, ενώ το αντίστοιχο κόστος παραγωγής της , ενώ το αντίστοιχο κόστος παραγωγής της

από συμβατικά καύσιμα είναι περίπου 14 δρχ από συμβατικά καύσιμα είναι περίπου 14 δρχ (0,041(0,041 Ευρώ) ανά Ευρώ) ανά

kWhkWh..

126

ΒιομάζαΒιομάζα είναι κάθε είδους συσσώρευση ζωντανών κυττάρων, το είναι κάθε είδους συσσώρευση ζωντανών κυττάρων, το σύνολο δηλαδή της οργανικής ύλης που υπάρχει στον πλανήτησύνολο δηλαδή της οργανικής ύλης που υπάρχει στον πλανήτη

Όμως στην ενεργειακή τεχνολογία ο όρος έχει μια στενότερη Όμως στην ενεργειακή τεχνολογία ο όρος έχει μια στενότερη σημασία και χαρακτηρίζει ένα μέρος της φυτικής παραγωγής, καθώς σημασία και χαρακτηρίζει ένα μέρος της φυτικής παραγωγής, καθώς και ορισμένες κατηγορίες ζωικών αποβλήτων που είναι δυνατόν, και ορισμένες κατηγορίες ζωικών αποβλήτων που είναι δυνατόν, ύστερα από κάποιους μετασχηματισμούς, να αποδώσουν το ύστερα από κάποιους μετασχηματισμούς, να αποδώσουν το ενεργειακό τους περιεχόμενο, δηλαδή τη χημική ενέργεια που έχουνενεργειακό τους περιεχόμενο, δηλαδή τη χημική ενέργεια που έχουναποθηκευμένηαποθηκευμένη..

Νερό + Νερό + COCO22 + Ηλιακή ενέργεια (φωτόνια) + Ηλιακή ενέργεια (φωτόνια) + Ανόργανα στοιχεία+ Ανόργανα στοιχεία Βιομάζα + ΟξυγόνοΒιομάζα + Οξυγόνο

Αυτή η ενέργεια συνήθως προέρχεται από τον ήλιο και υπ΄αυτή την Αυτή η ενέργεια συνήθως προέρχεται από τον ήλιο και υπ΄αυτή την έννοια η βιομάζα είναι μια έμμεση μορφή ηλιακής ενέργειαςέννοια η βιομάζα είναι μια έμμεση μορφή ηλιακής ενέργειας::

Κάθε χρόνο στη γη μέσω της φωτοσύνθεσης παράγονται 200 Κάθε χρόνο στη γη μέσω της φωτοσύνθεσης παράγονται 200 δισεκατομμύρια δισεκατομμύρια τόννοιτόννοι ισοδυνάμους πετρελαίου (ΤΙΠ). Η ποσότητα ισοδυνάμους πετρελαίου (ΤΙΠ). Η ποσότητα αυτή είναι δεκαπλάσια από την παγκόσμια ετήσια κατανάλωση. αυτή είναι δεκαπλάσια από την παγκόσμια ετήσια κατανάλωση. Μόνο όμως το 3% αυτού του δυναμικού αξιοποιείταιΜόνο όμως το 3% αυτού του δυναμικού αξιοποιείται..

Πιο συγκεκριμένα ο όρος «βιομάζα» περιλαμβάνει:

Τις φυτικές ύλες που προέρχονται είτε από φυσικά οικοσυστήματα όπως τααυτοφυή φυτά και δάση, είτε από τις λεγόμενες ενεργειακές καλλιέργειες, δηλαδή φυτά που καλλιεργούνται με σκοπό, όχι την παραγωγή τροφίμων ήβιομηχανικών πρώτων υλών, αλλά ενέργειας (το σόργο το σακχαρούχο, οευκάλυπτος, το καλάμι κ.ά.).Πρωτογενή φυτικά υλικά με ικανοποιητική ενεργειακή απόδοση είναι:Φυτά με υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη ή άμυλο, που εύκολα μπορούν ναμετατραπούν με ζύμωση σε αέριο ή υγρό καύσιμο, όπως η αιθανόλη. Τασημαντικότερα φυτά είναι το ζαχαροκάλαμο, τα ζαχαρότευτλα, οαραβόσιτος, το σόργο, ο ανανάς και η πατάτα.Δένδρα, τα οποία μεγαλώνουν σχετικά γρήγορα, όπως ο ευκάλυπτος, ηλεύκα κ.ά. Δεν χρειάζεται να φτάσουν στο πλήρες ύψος τους, αλλάμπορούν να συλλέγονται ή να κλαδεύονται ως δενδρύλλια και θάμνοι, πουπαράγουν προϊόντα πλούσια σε ενέργεια, όπως το φοικικέλαιο και το λατέξαπό το καουτσοκόδενδρο, χόρτα και φύκη με γρήγορη ανάπτυξη. Γιαπαράδειγμα ο υδρόβιος υάκινθος που πολλαπλασιάζεται σε βρώμικα νεράαπό τα οποία απορροφά ορισμένες ακαθαρσίες και τα φαιοφύκη, ένα είδοςφυκιού γνωστό για την γρήγορη ανάπτυξη του, Με αναερόβια ζύμωσηπαράγεται μίγμα μεθανίου και διοξειδίου του άνθρακα.

129

ΤαΤα προϊόνταπροϊόντα, , τατα υποπροϊόνταυποπροϊόντα καικαι τατα κατάλοιπακατάλοιπα τηςτης φυτικήςφυτικής, , ζωικήςζωικής, ,

καικαι αλιευτικήςαλιευτικής παραγωγήςπαραγωγής, , όπωςόπως τατα άχυραάχυρα, , τατα κλαδιάκλαδιά δέντρωνδέντρων, , τατα

φύκηφύκη, , τατα κτηνοτροφικάκτηνοτροφικά απόβλητααπόβλητα..

Τα αστικά λύματα και απορρίμματα, τα κτηνοτροφικά απορρίμματα, Τα αστικά λύματα και απορρίμματα, τα κτηνοτροφικά απορρίμματα,

τα αγροτοβιομηχανικά απόβλητα, καθώς και τα απόβλητα των τα αγροτοβιομηχανικά απόβλητα, καθώς και τα απόβλητα των

βιομηχανικών τροφίμωνβιομηχανικών τροφίμων..

ΤΤΤΤαα υποπροϊόνταυποπροϊόντα πουπου προέρχονταιπροέρχονται απόαπό τητη βιομηχανικήβιομηχανική επεξεργασίαεπεξεργασία

τωντων παραπάνωπαραπάνω προϊόντωνπροϊόντων, , όπωςόπως τοτο ελαιοπυρηνόξυλοελαιοπυρηνόξυλο, , τατα

υπολείμματαυπολείμματα εκκοκκισμούεκκοκκισμού τουτου βαμβακιούβαμβακιού, , τοτο πριονίδιπριονίδι καικαι άλλαάλλα..

130

ΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣΤΡΟΠΟΙ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣΗ μετατροπή της βιομάζας σε χρήσιμη ενέργεια μπορεί να πραγματοποιηθείμε διάφορους τρόπους. Η επιλογή του πλέον κατάλληλου τρόπου εξαρτάταιαπό τη σύνθεση της βιομάζας, το επιθυμητό προϊόν (ηλεκτρισμός, αέριο, θερμότητα, υγρό καύσιμο) και τη διαθεσιμότητα και αποτελεσματικότητα τηςεπιλεγμένης τεχνολογίας.F Ο απλούστερος τρόπος παραγωγής ενέργειας από τη βιομάζα είναι ηκαύση της. Πάνω από 50% του πληθυσμού της γης χρησιμοποιεί σήμερα τηνκαύση του ξύλου για μαγείρεμα και θέρμανση, αλλά η καύση σε εστία ήθερμάστρα είναι αναποτελεσματική μέθοδος μετατροπής της ενέργειας, γιατίοι απώλειες θερμότητας είναι μεγάλες. Το ατύχημα είναι πως περίπου 1,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι καταναλώνουν ξύλο για καύση με ταχύτηταμεγαλύτερη από αυτή με την οποία αναπαράγεται. Ο FAO (Food and Agriculture Organization), οργανισμός που ασχολείται με την τροφή σεπαγκόσμια κλίμακα κάτω από την ομπρέλα του ΟΗΕ, προβλέπει σοβαρήέλλειψη καύσιμου ξύλου για ένα δισεκατομμύριο επιπλέον ανθρώπους. Οισυνέπειες θα είναι καταθλιπτικές. Οι κυριότεροι τρόποι αντιμετώπισης αυτήςτης «ενεργειακής κρίσης των φτωχών»,όπως αποκαλείται η έλλειψη ξύλου, φαίνεται να είναι μια φύτευση δέντρων με πενταπλάσιους όμως ρυθμούς απότους σημερινούς σε παγκόσμια κλίμακα, καλύτερη διανομή του ήδηυπάρχοντος ξύλου και σχεδιασμός και κατασκευή θερμαστρών που θα καίνεαποδοτικότερα.

131

CC ΜιαΜια άλληάλλη μέθοδοςμέθοδος είναιείναι ηη πυρόλυσηπυρόλυση ((αναερόβιααναερόβια θέρμανσηθέρμανση), ), κατάκατάτηντην οποίαοποία ηη πρώτηπρώτη ύληύλη πυρώνεταιπυρώνεται σεσε περιβάλλονπεριβάλλον απουσίαςαπουσίαςοξυγόνουοξυγόνου. . ΜεΜε αυτόναυτόν τοντον τρόποτρόπο παράγονταιπαράγονται στερεάστερεά, , υγράυγρά καικαι αέριααέριακαύσιμακαύσιμα..

CCΤέλος με ζύμωση της βιομάζας είναι δυνατή η παραγωγή Τέλος με ζύμωση της βιομάζας είναι δυνατή η παραγωγή

αιθανόλης, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κίνηση οχημάτων αιθανόλης, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κίνηση οχημάτων

είτε σε μίγμα μέχρι 20% με βενζίνη (είτε σε μίγμα μέχρι 20% με βενζίνη (gasohol, gasohol, garburolgarburol)) είτε ως έχει είτε ως έχει με κατάλληλη τροποποίηση του κινητήρα. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα με κατάλληλη τροποποίηση του κινητήρα. Ένα μεγάλο πλεονέκτημα

των κινητήρων αλκοόλης είναι ότι εκπέμπουν λιγότερους ρύπους απότων κινητήρων αλκοόλης είναι ότι εκπέμπουν λιγότερους ρύπους απότους βενζινοκινητήρες, ενώ είναι 20% περισσότερο αποδοτικοί από τους βενζινοκινητήρες, ενώ είναι 20% περισσότερο αποδοτικοί από

τους βενζινοκινητήρες. Αυτό το πρόγραμμα βρίσκεται σε εφαρμογή τους βενζινοκινητήρες. Αυτό το πρόγραμμα βρίσκεται σε εφαρμογή

στην Βραζιλία όπου σαν πρώτη ύλη χρησιμοποιείται το στην Βραζιλία όπου σαν πρώτη ύλη χρησιμοποιείται το

ζαχαροκάλαμο. Η Βραζιλία, διαθέτει το μεγαλύτερο πρόγραμμα ζαχαροκάλαμο. Η Βραζιλία, διαθέτει το μεγαλύτερο πρόγραμμα

παραγωγής αιθανόλης παγκοσμίως και καλύπτει 20% των παραγωγής αιθανόλης παγκοσμίως και καλύπτει 20% των

μεταφορικών της αναγκών με αιθανόλη που παράγεται από μεταφορικών της αναγκών με αιθανόλη που παράγεται από

μετατροπή του ζαχαροκάλαμομετατροπή του ζαχαροκάλαμο..

132

ΒΙΟΧΗΜΙΚΗ ΒΙΟΧΗΜΙΚΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣΤΗΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣΒΙΟΜΑΖΑΣ

ΘερμότηταΘερμότηταΗλεκτρισμόςΗλεκτρισμός

Βιοχημική Βιοχημική μετατροπήμετατροπή

Αλκοολική Αλκοολική ζύμωσηζύμωση

ΑναερόβιαΑναερόβιαχώνευσηχώνευση

ΑερόβιαΑερόβιαχώνευσηχώνευση

βιοαιθανόληβιοαιθανόλη

βιοαέριοβιοαέριο

χούμοςχούμος

κομπόστακομπόστα

καύσιμοκαύσιμομεταφορώνμεταφορών

ΒελτιωτικάΒελτιωτικάεδάφουςεδάφους

133

ΘΕΡΜΟΧΗΜΙΚΗ ΘΕΡΜΟΧΗΜΙΚΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣΤΗΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣΒΙΟΜΑΖΑΣ

ΘερμότηταΘερμότηταΗλεκτρισμόςΗλεκτρισμός

Θερμοχημική Θερμοχημική μετατροπήμετατροπή

ΠυρόλυσηΠυρόλυση

ΑεριοποίησηΑεριοποίηση

ΚαύσηΚαύση

βιοέλαιοβιοέλαιο

αέριοαέριοκαύσιμοκαύσιμο

χημικάχημικά

ξυλάνθρακαςξυλάνθρακας

ΘερμότηταΘερμότηταΗλεκτρισμόςΗλεκτρισμός

ΘερμότηταΘερμότηταΗλεκτρισμόςΗλεκτρισμός

ΘερμότηταΘερμότητα

μεθανόλημεθανόλη αμμωνίααμμωνία

134

ΗΗ μετατροπήμετατροπή τηςτης βιομάζαςβιομάζας οδηγείοδηγεί σεσε πολλέςπολλές μορφέςμορφές καυσίμωνκαυσίμων::

üüβιοαέριοβιοαέριο ((ονομαζόμενοονομαζόμενο επίσηςεπίσης συνθετικόσυνθετικό φυσικόφυσικό αέριοαέριο) ) πουπου είναιείναι

κυρίωςκυρίως μεθάνιομεθάνιο, , μιαμια εύφλεκτηεύφλεκτη ένωσηένωση υδρογονάνθρακαυδρογονάνθρακα,,

üü αιθανόληαιθανόλη καικαι μεθανόλημεθανόλη, , πτητικάπτητικά εύφλεκταεύφλεκτα υγράυγρά,,

üü πετρέλαιοπετρέλαιο

üü στερεά καύσιμα, όπως κάρβουνο. Στα στερεά καύσιμα στερεά καύσιμα, όπως κάρβουνο. Στα στερεά καύσιμα

περιλαμβάνονται τα ξυλοκάρβουνα, που φτιάχνονται από το ξύλο περιλαμβάνονται τα ξυλοκάρβουνα, που φτιάχνονται από το ξύλο

και το καύσιμο υπόλειμμα που μένει μετά την καταστροφική και το καύσιμο υπόλειμμα που μένει μετά την καταστροφική

διύλιση του κάρβουνουδιύλιση του κάρβουνου..

ΚΑΥΣΙΜΑ ΒΙΟΜΑΖΑΣΚΑΥΣΙΜΑ ΒΙΟΜΑΖΑΣ

135

Σήμερα υπάρχουν πολλά προγράμματα μετατροπής της βιομάζας, πολλά απότα οποία παρέχουν ήδη ενέργεια στην κοινωνία. Οι τεχνολογίες αυτές θαγίνουν πολύ σημαντικότερες στο μέλλον.Μερικά σημαντικά προγράμματα τέτοιων τεχνολογιών είναι και ταπαρακάτω: q Αστικά και βιομηχανικά απόβλητα• Παραγωγή ηλεκτρισμού από την απευθείας καύση κομματιασμένωναποβλήτων αναμεμιγμένων με γαιάνθρακα.• Πυρόλυση αποβλήτων για παραγωγή αερίου, πετρελαιοειδών και καυσίμωνλεβήτων οικιακής θέρμανσης και κινητήρων.• Συλλογή αερίου μεθανίου από βιολογικούς καθαρισμούς.• Αναερόβια ζύμωση αποβλήτων, για την παραγωγή αερίου μεθανίου.• Υδρόλυση ενζύμων αποβλήτων κυτταρίνης για την παραγωγήβιομηχανικής ζάχαρης και αλκοολούχων καυσίμων.

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ

q Γεωργικά και δασοκομικά απόβλητα• Απογραφή αποβλήτων δασοκομίας, γεωργίας και κτηνοτροφίας για τηνεκτίμηση του διαθέσιμου δυναμικού βιομάζας• Διερεύνηση των τεχνικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών παραγόντωνγια την ευρείας κλίμακας μετατροπή των δασικών, γεωργικών καικτηνοτροφικών αποβλήτων σε καύσιμα και χημικά• Ανάπτυξη μικρής κλίμακας αγρών μετατροπής αποβλήτων σε αέριομεθάνιο.

136

q Ενεργειακές αγροκαλλιέργειες και υδατοκαλλιέργειες γλυκού νερού

• Ανάλυση της εμπλεκόμενης τεχνολογίας και οικονομίας στην μεγάληςκλίμακας παραγωγή δασοκομικών και γεωργικών καλλιεργειών, ειδικάγια την ενέργεια.

• Διερεύνηση του δυναμικού της ενεργειακής πηγής καλλιεργειών αλγώνκαι υδρόβιων φυτών (υάκινθοι) .

q Θαλάσσιες υδατοκαλλιέργειες

• Δοκιμή πλωτών σχεδίων ανοικτής θάλασσας για την παραγωγή μεγάληςκλίμακας φυκών, με σκοπό τη μετατροπή τους σε αέριο μεθάνιο, τρόφιμα και χημικά.

137

Μονάδα παραγωγής βιοαερίου σε Μονάδα παραγωγής βιοαερίου σε χώροχώρο υγειονομικήςυγειονομικής ταφήςταφήςαπορριμμάτωναπορριμμάτων (ΧΥΤΑ). Η παραγωγή μπορεί να αρχίσει μετά από το (ΧΥΤΑ). Η παραγωγή μπορεί να αρχίσει μετά από το δεύτερο ή τρίτο χρόνο της απόθεσης των απορριμμάτων και δεύτερο ή τρίτο χρόνο της απόθεσης των απορριμμάτων και εξαρτάται από την ποσότητά τουςεξαρτάται από την ποσότητά τους..

138

ΑΑ) ) ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

ΥπάρχουνΥπάρχουν μερικοίμερικοί λόγοιλόγοι, , γιαγια τουςτους οποίουςοποίους αξίζειαξίζει κανείςκανείς νανα λάβειλάβεισοβαράσοβαρά υπόψηυπόψη τητη δυνατότηταδυνατότητα χρήσεωςχρήσεως ενέργειαςενέργειας απόαπό βιομάζαβιομάζα..

ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΒΙΟΜΑΖΑΣ

§§ ΣεΣε αντίθεσηαντίθεση μεμε τατα απολιθωμένααπολιθωμένα καύσιμακαύσιμα τατα βιοκαύσιμαβιοκαύσιμα είναιείναιανανεώσιμαανανεώσιμα..

§§ ΜεΜε δεδομένοδεδομένο ότιότι οιοι ποσότητεςποσότητες θείουθείου καικαι στάχτηςστάχτης στηστη βιομάζαβιομάζαείναιείναι μικρότερεςμικρότερες, , θαθα μειωνότανμειωνόταν ηη περιβαλλοντικήπεριβαλλοντική ρύπανσηρύπανση λόγωλόγωτωντων διαδικασιώνδιαδικασιών καύσεωςκαύσεως πουπου παράγουνπαράγουν θερμότηταθερμότητα. . ΤοΤο κάρβουνοκάρβουνοπεριέχειπεριέχει 22..500500% % περισσότεροπερισσότερο θείοθείο απόαπό ότιότι ηη βιομάζαβιομάζα..

§§ ΑυτήΑυτή προκαλείπροκαλεί λιγότερηλιγότερη ρύπανσηρύπανση, , άραάρα λιγότερουςλιγότερους κινδύνουςκινδύνους γιαγιατηντην υγείαυγεία απόαπό ότιότι ηη πυρηνικήπυρηνική ενέργειαενέργεια ήή ηη ενέργειαενέργεια απόαπό συμβατικάσυμβατικάκαύσιμακαύσιμα..

§§ ΗΗ βιομάζαβιομάζα αποθηκεύεταιαποθηκεύεται εύκολαεύκολα. . ΕνεργειακάΕνεργειακά συστήματασυστήματα πουπουχρησιμοποιούνχρησιμοποιούν ηλιακήηλιακή ενέργειαενέργεια γιαγια παράδειγμαπαράδειγμα απαιτούναπαιτούν ξεχωριστάξεχωριστάκαικαι ακριβάακριβά συστήματασυστήματα αποθήκευσηςαποθήκευσης..

139

Β) Β) ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑΗ βιομάζα έχει όμως και πολλά μειονεκτήματα, που κάνουν λιγότερη εφικτή τη χρήση της για παραγωγή ενέργειας.

§ είναι μικρής απόδοσης ως μετατροπέας ηλιακής ενέργειας. Η φωτοσύνθεση γενικά μετατρέπει λιγότερο από το 1% της λαμβανόμενης ηλιακής ενέργειας σε χημική ενέργεια. Ακόμη και υπό τις πιο ευοίωνες συνθήκες η απόδοση δεν υπερβαίνει το 4%.

§ Τα καύσιμα της βιομάζας είναι διασκορπισμένα σε μεγάλη έκταση και είναι ακριβή η συλλογή και η επεξεργασία τους.

§ Με το να είναι αλλοιώσιμες και ογκώδεις οι πρώτες ύλες παρουσιάζουν προβλήματα στην μεταφορά και αποθήκευση μέχρι να χρησιμοποιηθούν.

§ Το ενεργειακό περιεχόμενο ενός τόνου βιομάζας είναι πολύ μικρότερο από αυτό ίσης μάζας απολιθωμένου ή πυρηνικού καυσίμου. Η ξηρή βιομάζα για παράδειγμα, έχει λιγότερο από το μισό περιεχόμενο σε ενέργεια από ότι το πετρέλαιο.§ Πιθανό πρόβλημα είναι οι ατμοσφαιρικές εκπομπές και ο θόρυβος από τα οχήματα μεταφοράς της βιομάζας.

§ Κατά τη φάση μετατροπής της βιομάζας παράγονται διάφορα αέρια (διοξείδιο του άνθρακα, οξείδια του αζώτου, καπνός, κ.λπ.) που ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα (λιγότερα βέβαια από αυτά που παράγονται από την καύση των συμβατικών καυσίμων).

140

Παραγωγή βιομάζας ανά στρέμμα Παραγωγή βιομάζας ανά στρέμμα (σε τόνους ανά στρέμμα) από φυτεία (σε τόνους ανά στρέμμα) από φυτεία καλαμιού στην κεντρική Ελλάδα κατά καλαμιού στην κεντρική Ελλάδα κατά την τελική συγκομιδή, για δύο την τελική συγκομιδή, για δύο καλλιεργητικές περιόδους. Είναι καλλιεργητικές περιόδους. Είναι φυτό πολυετές, δηλαδή σπέρνεται φυτό πολυετές, δηλαδή σπέρνεται άπαξ και κάθε χρόνο γίνεται άπαξ και κάθε χρόνο γίνεται συγκομιδή του και μετά την πρώτη συγκομιδή του και μετά την πρώτη εγκατάσταση, οι μόνες δαπάνες εγκατάσταση, οι μόνες δαπάνες αφορούν τα έξοδα συγκομιδής τουαφορούν τα έξοδα συγκομιδής του..

Παραγωγή βιομάζας ανά στρέμμα Παραγωγή βιομάζας ανά στρέμμα (σε τόνους ανά στρέμμα) από φυτεία (σε τόνους ανά στρέμμα) από φυτεία αγριαγκινάρας στην κεντρική Ελλάδα αγριαγκινάρας στην κεντρική Ελλάδα κατά την τελική συγκομιδή, για δύο κατά την τελική συγκομιδή, για δύο καλλιεργητικές περιόδους. Είναι καλλιεργητικές περιόδους. Είναι φυτό πολυετές, η ανάπτυξή του φυτό πολυετές, η ανάπτυξή του λαμβάνει χώρα από τον Οκτώβριο λαμβάνει χώρα από τον Οκτώβριο έως και τον Ιούνιο και, συνεπώς έως και τον Ιούνιο και, συνεπώς αναπτύσσεται με το νερό των αναπτύσσεται με το νερό των βροχοπτώσεωνβροχοπτώσεων..

142

Ετήσια ποσότητα βιομάζας στην Ελλάδα (1996) Ετήσια ποσότητα βιομάζας στην Ελλάδα (1996)

5,17 x 10121.692.317ΣΥΝΟΛΟΣΥΝΟΛΟ

6,4 x 1011167.965ΚαυσόξυλαΚαυσόξυλα

2,34 x 1012742.000Δασική βιομάζαΔασική βιομάζα

6,7 x 1011173.544ΚληματίδεςΚληματίδες

1,03 x 1012368.854Κλαδοδέματα ελιάςΚλαδοδέματα ελιάς

1,64 x 1011109.038ΠυρηνόξυλοΠυρηνόξυλο

6,14 x 101023.624ΑμύγδαλαΑμύγδαλα

5,9 x 101022.745Μήλο και αχλάδιαΜήλο και αχλάδια

9,6 x 1093.445Ροδάκινο/βερύκοκκοΡοδάκινο/βερύκοκκο

9,9 x 101039.319ΕσπεριδοειδήΕσπεριδοειδή

2,17 x 101019.771ΑγκινάραΑγκινάρα

8 x 101022.012ΆχυροΆχυρο

Ενέργεια Ενέργεια καύσεωςκαύσεως

((kcal)kcal)

ΠοσότηταΠοσότητα(τόνοι)(τόνοι)

Τύπος βιομάζαςΤύπος βιομάζας

143

ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΒΙΟΜΑΖΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΒΙΟΜΑΖΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η εκμετάλλευση βιομάζας στην Ελλάδα είναι ακόμη σε πειραματικό στάδιο.

üΥπάρχουν δυνατότητες εκμετάλλευσης του βιαερίου που παράγεται από τις χωματερές των Άνω Λιοσίων (Αθήνα) και Ταγαράδων (θεσσαλονίκη).

üΈχει αναφερθεί η τηλεθέρμανση ολόκληρου χωριού (Νυμφασία κοντά στην Τρίπολη) από τρίμματα ξύλου που προέρχονται από τεμαχισμό υποπροϊόντων και υπολειμμάτων υλοτομίας από τα γύρω δάση.

üΜια άλλη αξιοποιήσιμη ενεργειακά μορφή βιομάζας της Ελλάδας είναι το πυρηνόξυλο. Προέρχεται από τους ελαιοπυρήνες, οι οποίοι μετά τηνπαραλαβή του ελαιόλαδου στα ελαιουργεία, μεταφέρονται στα πυρηνελαιουργεία, όπου με εκχύλιση αποδίδουν το πυρηνέλαιο. Οιελαιοπυρήνες μετά την αφαίρεση του πυρηνέλαiου αποτελούν τοπυρηνόξυλο. Συνήθως το μεγαλύτερο μέρος τους καταναλώνεται εντός τωνπυρηνελαιουργείων για να καλύψει τις ενεργειακές τους ανάγκες. Τουπόλοιπο διατίθεται στην αγορά και χρησιμοποιείται σαν καύσιμο σεκεντρικές θερμάνσεις, φούρνους, θερμοκήπια, βιοτεχνίες. Έχει χαμηλή τιμήσε σχέση με την ενεργειακή του αξία.

üΤέλος έχουν αρχίσει έρευνες για την αναερόβια ζύμωση των υγρών αποβλήτων των ελαιουργείων, που σημειωτέον είναι εξόχως βεβαρημένα από άποψη ρυπαντικού οργανικού φορτίου, προς παραγωγή μεθανίου.

144

ΗΗ υδραυλική ενέργεια, η ενέργεια του νερού, είναι μια ανανεώσιμη, υδραυλική ενέργεια, η ενέργεια του νερού, είναι μια ανανεώσιμη,

παραδοσιακή και αποκεντρωμένη πηγή ενέργειας που υπηρέτησε παραδοσιακή και αποκεντρωμένη πηγή ενέργειας που υπηρέτησε

και υπηρετεί πιστά τον άνθρωπο στο δρόμο της ανάπτυξης. και υπηρετεί πιστά τον άνθρωπο στο δρόμο της ανάπτυξης.

Στην πατρίδα μας, πολυάριθμοι υδραυλικοί τροχοί, νερόμυλοι, Στην πατρίδα μας, πολυάριθμοι υδραυλικοί τροχοί, νερόμυλοι,

δριστέλλες, υδροτριβεία, πριονιστήρια, κλωστοϋφαντουργεία και δριστέλλες, υδροτριβεία, πριονιστήρια, κλωστοϋφαντουργεία και

άλλοι μηχανισμοί υδροκίνησης συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να άλλοι μηχανισμοί υδροκίνησης συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να

χρησιμοποιούν τη δύναμη του νερού, συμβάλλοντας σημαντικά χρησιμοποιούν τη δύναμη του νερού, συμβάλλοντας σημαντικά

στην πρόοδο της τοπικής οικονομίας πολλών περιοχών της χώρας με στην πρόοδο της τοπικής οικονομίας πολλών περιοχών της χώρας με

απόλυτα φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο. απόλυτα φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο.

147

ΗΗ εκμετάλλευσηεκμετάλλευση τουτου υδάτινουυδάτινου δυναμικούδυναμικού τωντων υδατοπτώσεωνυδατοπτώσεωνπραγματοποιείταιπραγματοποιείται απόαπό τιςτις υδροηλεκτρικέςυδροηλεκτρικές μονάδεςμονάδες..ΜιαΜια υδροηλεκτρικήυδροηλεκτρική μονάδαμονάδα αποτελείταιαποτελείται::

§§ ΑπόΑπό τοτο σύστημασύστημα τωντων σωληνσωληνώώσεωνσεων πουπου οδηγούνοδηγούν τοτο νερόνερό στοστοεργοστάσιοεργοστάσιο..

§§ ΑπόΑπό τοντον υδατοφράχτηυδατοφράχτη, , οο οποίοςοποίος έχειέχει σκοπόσκοπό νανα αυξήσειαυξήσει τοτο ύψοςύψοςτηςτης πτώσηςπτώσης τουτου νερούνερού καικαι νανα δημιουργήσειδημιουργήσει τοντον ταμιευτήραταμιευτήρα τουτουνερούνερού, , πουπου δίνειδίνει τητη δυνατότηταδυνατότητα ρύθμισηςρύθμισης τηςτης παροχήςπαροχής..

§§ ΑπόΑπό τοντον αγωγαγωγόό διαφυγήςδιαφυγής τουτου νερούνερού..

§§ ΑπόΑπό τιςτις γραμμέςγραμμές μεταφοράςμεταφοράς τηςτης ηλεκτρικήςηλεκτρικής ενέργειαςενέργειας..

Ως μικρές υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις θεωρούνται εκείνες, των Ως μικρές υδροηλεκτρικές εγκαταστάσεις θεωρούνται εκείνες, των

οποίων η ισχύς είναι μικρότερη των 10 οποίων η ισχύς είναι μικρότερη των 10 MW.MW. Υπάρχουν όμως και τα Υπάρχουν όμως και τα

μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα με μεγαλύτερη παρεχόμενη ισχύ.μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα με μεγαλύτερη παρεχόμενη ισχύ.

148

Σχηματική παράσταση του υδρολογικού κύκλου.Σχηματική παράσταση του υδρολογικού κύκλου.

149

150

Το νερό καλύπτει το 70% της επιφάνειας της γης. Φυσικοί Το νερό καλύπτει το 70% της επιφάνειας της γης. Φυσικοί ταμιευτήρες του νερού είναι οι ωκεανοί (97,5%), η λιθόσφαιρα ταμιευτήρες του νερού είναι οι ωκεανοί (97,5%), η λιθόσφαιρα (2,4%) και η ατμόσφαιρα (0,01%). Με βέλη απεικονίζονται οι (2,4%) και η ατμόσφαιρα (0,01%). Με βέλη απεικονίζονται οι εναλλαγές (σε εναλλαγές (σε mm33//έτος) του νερού μεταξύ των ταμιευτήρων. έτος) του νερού μεταξύ των ταμιευτήρων.

33,6x1033,6x10115 5 mm33

0,013x100,013x10115 5 mm33

11..35350x100x10115 5 mm33

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ

ΩΚΕΑΝΟΙΩΚΕΑΝΟΙ

ΛΙΘΟΣΦΑΙΡΑΛΙΘΟΣΦΑΙΡΑ

32

4x1

03

24x

101

1 2 2

mm33 /έτος

/έτο

ς

ΒΡΟΧΟΠΤΩ

ΣΗΒΡΟΧΟΠΤΩ

ΣΗ

36

13

61 x

10

x101

212

mm33 /έτος

/έτο

ς

ΕΞΑΤΜ

ΙΣΗ

ΕΞΑΤΜ

ΙΣΗ

3377x10x101212 mm33/έτος/έτος

ΑΠΟΡΟΗ/ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑΑΠΟΡΟΗ/ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑ

9999x10x101212 mm33/έτος/έτοςΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ

6262x10x101212 mm33/έτος/έτοςΕΞΑΤΜΙΣΗ/ΔΙΑΠΝΟΗΕΞΑΤΜΙΣΗ/ΔΙΑΠΝΟΗ

Ενέργεια Ενέργεια ((σε σε J J ανά ανά grgr) ) που εκλύεται ή απορροφάται στις αλλαγές των που εκλύεται ή απορροφάται στις αλλαγές των φάσεων φάσεων ((στερεάστερεά--υγράυγρά--αέριοςαέριος) ) του νερού στην ατμόσφαιρατου νερού στην ατμόσφαιρα. . Για την Για την μετατροπή της αέριας φάσης του νερού σε υγρά ή στερεά απαιτείταιμετατροπή της αέριας φάσης του νερού σε υγρά ή στερεά απαιτείταιη παρουσία κατάλληλου πυρήνα συμπύκνωσηςη παρουσία κατάλληλου πυρήνα συμπύκνωσης

παγοκρύσταλος υδροσταγόνα υδρατμός

Τήξη

Συμπύκνωση

Εξάτμιση

Στερεοποίηση

Εξάχνωση

Πήξη (335 J · gr-1) (2400 J · gr-1)

(2834 J · gr-1)

151

α/α Σταθμός Χρονικήπερίοδος Eτη Ελάχιστη

τιμή*Μέγιστητιμή*

Μέσητιμή(X )

Τυπικήαπόκλιση (σ)

Συντελεστήςμεταβλητότητας

σ / X(%)

Διάμεσος

1 Αθήνα (ΕΑΑ) 1900-99 100 150.6(1989)

612.0(1955) 394.9 90.3 23 390.7

2 Αλεξανδρούπολη 1928-99 64 167.2(1932)

796.0(1979) 515.7 142.3 28 527.6

3 Ηράκλειο 1909-99 87 162.0(1933)

793.9(1962) 475.7 135.5 28 460.4

4 Θεσσαλονίκη(ΑΠΘ) 1909-99 86 159.3

(1923)695.7

(1919) 448.4 121.3 27 460.5

5 Ιωάννινα 1915-99 76 702.6(1988)

1611.5(1955) 1102.4 212.9 19 1081.2

6 Κέρκυρα 1900-99 95 489.4(1946)

1836.5(1900) 1126.5 296.9 26 1110.0

7 Λάρισα 1900-99 93 211.3(1970)

842.0(1919) 466.9 117.8 25 467.1

8 Λήμνος 1931-99 69 269.8(1989)

947.0(1936) 494.5 137.9 28 559.0

9 Μεθώνη 1934-99 64 205.0(1945)

1522.9(1963) 692.1 200.0 29 652.6

10 Νάξος 1900-99 86 139.5(1958)

721.7(1938) 387.2 110.1 28 381.2

11 Πάτρα 1900-99 100 199.4(1990)

1216.5(1919) 694.3 179.8 26 697.3

12 Χανιά 1915-99 79 248.3(1997)

1147.8(1928) 637.0 177.0 28 613.4

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΤΗΣΙΩΝ ΧΡΟΝΟΣΕΙΡΩΝΜΕΓΕΘΗ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΕΩΝ ΤΩΝ ΕΤΗΣΙΩΝ ΧΡΟΝΟΣΕΙΡΩΝ12 ΣΥΝΟΠΤΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ12 ΣΥΝΟΠΤΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ

* Σε παρένθεση το έτος που καταγράφηκε η ελαχίστη/μεγίστη τιμή* Σε παρένθεση το έτος που καταγράφηκε η ελαχίστη/μεγίστη τιμή

152

Γεωγραφική κατανομή του μέσου ετήσιου ύψους βροχής (σε Γεωγραφική κατανομή του μέσου ετήσιου ύψους βροχής (σε mm) mm) σε 36 βροχομετρικούς σταθμούς του Ελλαδικού χώρου, σε 36 βροχομετρικούς σταθμούς του Ελλαδικού χώρου, για την περίοδο 1900για την περίοδο 1900--1999.1999.

19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 2934

35

36

37

38

39

40

41

42153

Συσχέτιση της μέσου ετήσιου ύψους βροχής (σε Συσχέτιση της μέσου ετήσιου ύψους βροχής (σε mm) mm) με το με το γεωγραφικό μήκος γεωγραφικό μήκος ((σε σε Deg) Deg) για 36 βροχομετρικούς σταθμούς του για 36 βροχομετρικούς σταθμούς του Ελλαδικού χώρου. Η μεταβολή περιγράφεται από πολυώνυμο 4ου Ελλαδικού χώρου. Η μεταβολή περιγράφεται από πολυώνυμο 4ου βαθμού (καμπύλη).βαθμού (καμπύλη).

20 22 24 26 280

500

1000

1500

Mea

n an

nual

pre

cipi

tatio

n (m

m)

Longitude (Deg)

154

Ι Ω Α Ν Ν Ι Ν Αy = 1191 - 1.5 x

R2 = 0.0325

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000Ε Τ Ο Σ

ΕΤΗΣΙΟ

ΥΨΟΣ ΒΡΟ

ΧΗΣ

(mm

)

Ετήσια ύψη βροχής Ετήσια ύψη βροχής ((mmmm) ) για την περίοδογια την περίοδο 19001900--99, 99, εξομαλυνθείσα εξομαλυνθείσα γραμμή με τον κινητό μέσο των 5 ετώνγραμμή με τον κινητό μέσο των 5 ετών, , γραμμική παλινδρόμηση και γραμμική παλινδρόμηση και συντελεστές αυτής για τους σταθμούς των Ιωαννίνων και της συντελεστές αυτής για τους σταθμούς των Ιωαννίνων και της Κέρκυρας.Κέρκυρας.

Κ Ε Ρ Κ Υ Ρ Α

y = 1224.5 -1.93 xR2 = 0.039

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000

Ε Τ Ο Σ

ΕΤΗΣΙΟ

ΥΨΟΣ ΒΡΟ

ΧΗΣ

(m

m)

155

Ο βροχογράφος τύπου Ο βροχογράφος τύπου HellmannHellmann και η περιγραφή τουκαι η περιγραφή του (αριστερά), (αριστερά), με χαρακτηριστικό εγγράφημα από την λειτουργία του (δεξιά). Ο με χαρακτηριστικό εγγράφημα από την λειτουργία του (δεξιά). Ο μηχανισμός της αυτόματης μέτρησης του ύψους της βροχής μηχανισμός της αυτόματης μέτρησης του ύψους της βροχής αποτελείται από την συλλεκτήρια επιφάνεια (1), τον πλωτήρα (2), αποτελείται από την συλλεκτήρια επιφάνεια (1), τον πλωτήρα (2), το σιφώνιο (3), την συλλεκτήρια λεκάνη (4), το προστατευτικό χωντο σιφώνιο (3), την συλλεκτήρια λεκάνη (4), το προστατευτικό χωνί ί (5), την αποχετευτική στρόφιγγα (6), το εγγράφημα (7) και τον (5), την αποχετευτική στρόφιγγα (6), το εγγράφημα (7) και τον κλωβό στήριξης και προστασίας του βροχογράφου (8)κλωβό στήριξης και προστασίας του βροχογράφου (8)

1

23

4

78

65

156

Βροχογράφος τύπου ανατρεπόμενου Βροχογράφος τύπου ανατρεπόμενου ζυγού. Ο μηχανισμός της αυτόματης ζυγού. Ο μηχανισμός της αυτόματης μέτρησης του ύψους της βροχής μέτρησης του ύψους της βροχής αποτελείται από την αεροστάθμη (1), αποτελείται από την αεροστάθμη (1), τον ανατρεπόμενο ζυγό (2), τους τον ανατρεπόμενο ζυγό (2), τους αγωγούς αποχέτευσης (3), το χωνί αγωγούς αποχέτευσης (3), το χωνί οδηγό (4) και την συλλεκτήρια οδηγό (4) και την συλλεκτήρια επιφάνεια (5).επιφάνεια (5).Το νερό της βροχής οδηγείται σε ένα Το νερό της βροχής οδηγείται σε ένα δοχείο που έχει διαιρεθεί σε δύο δοχείο που έχει διαιρεθεί σε δύο χώρους. Όταν ένας από τους δύο χώρους. Όταν ένας από τους δύο χώρους γεμίσει με μία προκαθορισμένη χώρους γεμίσει με μία προκαθορισμένη ποσότητα νερού ανατρέπεται για να ποσότητα νερού ανατρέπεται για να αδειάσει, ενώ το νερό της αδειάσει, ενώ το νερό της συνεχιζόμενης βροχόπτωσης οδηγείται συνεχιζόμενης βροχόπτωσης οδηγείται και γεμίζει τον άλλο χώρο. Η κάθε και γεμίζει τον άλλο χώρο. Η κάθε ανατροπή του δοχείου κλείνει έναν ανατροπή του δοχείου κλείνει έναν διακόπτη προκαλώντας ηλεκτρικό διακόπτη προκαλώντας ηλεκτρικό παλμό που καταγράφεται σε παλμό που καταγράφεται σε αυτογραφική ταινία ή σε κάποιο αυτογραφική ταινία ή σε κάποιο ηλεκτρονικό μέσο. ηλεκτρονικό μέσο. Τα ημερήσια ύψη βροχής πρέπει να Τα ημερήσια ύψη βροχής πρέπει να μετρώνται με ακρίβεια τουλάχιστον ίση μετρώνται με ακρίβεια τουλάχιστον ίση με 0.2 με 0.2 mmmm και στην καλύτερη και στην καλύτερη περίπτωση με ακρίβεια περίπτωση με ακρίβεια 0.10.1 mmmm, ενώ τα , ενώ τα εβδομαδιαία, μηνιαία ή εποχιακά με εβδομαδιαία, μηνιαία ή εποχιακά με ακρίβεια 1 ακρίβεια 1 mmmm..

Η εξάτμιση υπολογίζεται από την μέτρηση του ύψους της ελεύθερης Η εξάτμιση υπολογίζεται από την μέτρηση του ύψους της ελεύθερης στάθμης νερού σε κυλινδρική λεκάνη βάθους 2.5 στάθμης νερού σε κυλινδρική λεκάνη βάθους 2.5 cmcm και διαμέτρου και διαμέτρου 120 120 cmcm. Το ύψος της στάθμης του νερού μετρείται με αγκιστροειδές . Το ύψος της στάθμης του νερού μετρείται με αγκιστροειδές μέτρο που βρίσκεται εντός του μεταλλικού κοίλου κυλίνδρου (δεξιάμέτρο που βρίσκεται εντός του μεταλλικού κοίλου κυλίνδρου (δεξιάστο Σχήμα). Ακροβάθμιο θερμόμετρο σημειώνει τις ακραίες στο Σχήμα). Ακροβάθμιο θερμόμετρο σημειώνει τις ακραίες θερμοκρασίες του νερού (στο κέντρο του Σχήματος). Η ταχύτητα θερμοκρασίες του νερού (στο κέντρο του Σχήματος). Η ταχύτητα του ανέμου καταγράφεται από ανεμόμετρο κυπέλλων (αριστερά στο του ανέμου καταγράφεται από ανεμόμετρο κυπέλλων (αριστερά στο Σχήμα).Σχήμα).

158

Το 1997 ξεκίνησε, με τη συνεργασία Το 1997 ξεκίνησε, με τη συνεργασία των έξι σημαντικότερων δημοσίων των έξι σημαντικότερων δημοσίων φορέων που ασχολούνται με το νερό φορέων που ασχολούνται με το νερό στην Ελλάδα και το Εθνικό Μετσόβιο στην Ελλάδα και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, η δημιουργία της Πολυτεχνείο, η δημιουργία της Εθνικής Τράπεζας Υδρολογικής και Εθνικής Τράπεζας Υδρολογικής και Μετεωρολογικής Πληροφορίας Μετεωρολογικής Πληροφορίας (ΕΤΥΜΠ). Συγκεντρώθηκαν και (ΕΤΥΜΠ). Συγκεντρώθηκαν και εισήχθηκαν στη βάση τα δεδομένα εισήχθηκαν στη βάση τα δεδομένα (450000000 εγγραφές) από τους(450000000 εγγραφές) από τους2500 μετρητικούς σταθμούς των 2500 μετρητικούς σταθμούς των Συνεργαζόμενων Φορέων: Συνεργαζόμενων Φορέων: Υπουργείο Περιβάλλοντος και Υπουργείο Περιβάλλοντος και Δημοσίων ΈργωνΔημοσίων ΈργωνΕθνική Μετεωρολογική ΥπηρεσίαΕθνική Μετεωρολογική ΥπηρεσίαΥπουργείο ΓεωργίαςΥπουργείο ΓεωργίαςΔημόσια Επιχείρηση ΗλεκτρισμούΔημόσια Επιχείρηση ΗλεκτρισμούΥπουργείο ΑνάπτυξηςΥπουργείο ΑνάπτυξηςΕθνικό Αστεροσκοπείο ΑθηνώνΕθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών

159

üüΜε εξαίρεση τα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα της ΔΕΗ Με εξαίρεση τα μεγάλα υδροηλεκτρικά έργα της ΔΕΗ (εγκατεστημένης (εγκατεστημένης ισχύος 2.482 MW και έργα 625 MW που ισχύος 2.482 MW και έργα 625 MW που βρίσκονται υπό κατασκευή), τα βρίσκονται υπό κατασκευή), τα οποία συμμετέχουν στην παραγωοποία συμμετέχουν στην παραγω--γή ηλεκτρικής ενέργειας με ποσοστό της γή ηλεκτρικής ενέργειας με ποσοστό της τάξεως του 12%, μέχρι τάξεως του 12%, μέχρι τώρα δεν έχει γίνει συστηματική αξιοποίηση των τώρα δεν έχει γίνει συστηματική αξιοποίηση των μικρών υδροημικρών υδροη--λεκτρικών έργων (ΜΥΗΕ) στην Ελλάδα.λεκτρικών έργων (ΜΥΗΕ) στην Ελλάδα.

161

üüΗ μικρουδροηλεκτρική ανάπτυξη της χώρας παρουσιάζει Η μικρουδροηλεκτρική ανάπτυξη της χώρας παρουσιάζει σημαντική σημαντική υστέρηση τόσο σε σχέση με όλες τις άλλες Ευρωπαϊκές υστέρηση τόσο σε σχέση με όλες τις άλλες Ευρωπαϊκές αλλά και αλλά και ΒαλκανικέςΒαλκανικές χώρες, όσο και σε σχέση με τα σημαντικά χώρες, όσο και σε σχέση με τα σημαντικά υδροενεργειακά υδροενεργειακά προσόντα της Ελλάδας.προσόντα της Ελλάδας.

üüΑνΑν σκεφτεί κανείς ότι στη Ελλάδα λόγω του τοπογραφικού σκεφτεί κανείς ότι στη Ελλάδα λόγω του τοπογραφικού ανάγλυφου, ανάγλυφου, της εδαφικής της διαμόρφωσης και των πλουσίων της εδαφικής της διαμόρφωσης και των πλουσίων εναλλαγών της εναλλαγών της γεωμορφολογίαςγεωμορφολογίας της, είναι μια χώρα ιδιαίτερα της, είναι μια χώρα ιδιαίτερα προικισμένη, το ποσοστό προικισμένη, το ποσοστό εκμετάλλευσης των υδροενεργειακών της εκμετάλλευσης των υδροενεργειακών της προσόντων δεν μπορεί να προσόντων δεν μπορεί να θεωρείται ικανοποιητικό,θεωρείται ικανοποιητικό, τη στιγμή που τη στιγμή που υπάρχουν πολύ μεγάλες υπάρχουν πολύ μεγάλες δυνατότητες μελλοντικής μικρουδροδυνατότητες μελλοντικής μικρουδρο--ηλεκτρικής ανάπτυξης.ηλεκτρικής ανάπτυξης.

üüΣύμφωνα με μελέτες του ΚΑΠΕ και άλλων φορέων (ΙΓΜΕ κ.λπ.) το Σύμφωνα με μελέτες του ΚΑΠΕ και άλλων φορέων (ΙΓΜΕ κ.λπ.) το

θεωρητικό υδροδυναμικό της χώρας είναι της τάξεως των θεωρητικό υδροδυναμικό της χώρας είναι της τάξεως των

δεκάδων δισ. κιλοβατωρών ανά έτος, ενώ το τεχνοοικονομικά δεκάδων δισ. κιλοβατωρών ανά έτος, ενώ το τεχνοοικονομικά

εκμεταλλεύσιμο δυναμικό των φυσικών εκμεταλλεύσιμο δυναμικό των φυσικών υδατορευμάτων της υδατορευμάτων της ηπειρωτικής Ελλάδας θα μπορούσε να δώσει παραγωγή ηπειρωτικής Ελλάδας θα μπορούσε να δώσει παραγωγή

ηλεκτρικής ενέργειας στα επίπεδα τουλάχιστον των 5 δισ. ηλεκτρικής ενέργειας στα επίπεδα τουλάχιστον των 5 δισ.

kWhkWh/έτος και μια εγκαταστημένη ισχύ της τάξεως των 800 /έτος και μια εγκαταστημένη ισχύ της τάξεως των 800

MWMW..

162

üüΜέχρι σήμερα έχουν υποβληθεί και εξετάζονται από το Υπουργείο Μέχρι σήμερα έχουν υποβληθεί και εξετάζονται από το Υπουργείο

Ανάπτυξης, αιτήσεις για έκδοση άδειας εγκατάστασης/επέκτασης, Ανάπτυξης, αιτήσεις για έκδοση άδειας εγκατάστασης/επέκτασης, συνολικά 110 ενεργειακών επενδύσεων που αφορούν Μικρούς συνολικά 110 ενεργειακών επενδύσεων που αφορούν Μικρούς Υδροηλεκτρικούς Σταθμούς συνολικής εγκαταστημένης ισχύος Υδροηλεκτρικούς Σταθμούς συνολικής εγκαταστημένης ισχύος 197235 MW. 197235 MW. Η διαδικασία αδειοδότησης έχει ολοκληρωθεί γιαΗ διαδικασία αδειοδότησης έχει ολοκληρωθεί για 20 20

ΜΥΗΕ, με συνολική εγκατεστημένη ισχύ ΜΥΗΕ, με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 1717..3 MW, 3 MW, πολλά πολλά

από τα οποία έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται στη φάση της από τα οποία έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται στη φάση της κατασκευής.κατασκευής.

ΣχέδιοΣχέδιο λειτουργίαςλειτουργίας μίαςμίας εγκατάστασηςεγκατάστασης μικρουδροηλεκτρικούμικρουδροηλεκτρικούσυστήματοςσυστήματος..Ένα μικρό υδροηλεκτρικό έργο περιλαμβάνει το σύστημα υδροληψίαςΈνα μικρό υδροηλεκτρικό έργο περιλαμβάνει το σύστημα υδροληψίας--υδρομάστευσης, έναν απλό υδατοφράκτη που θα μπορούσε να υδρομάστευσης, έναν απλό υδατοφράκτη που θα μπορούσε να συμβάλλει και στην αύξηση του διαθέσιμου ύψους πτώσης ή στη συμβάλλει και στην αύξηση του διαθέσιμου ύψους πτώσης ή στη ρύθμιση της παροχήςρύθμιση της παροχής, , το σύστημα προσαγωγής, αποτελούμενο από το σύστημα προσαγωγής, αποτελούμενο από έναν ανοιχτό ή κλειστό αγωγό, τη δεξαμενή φόρτισης, τον έναν ανοιχτό ή κλειστό αγωγό, τη δεξαμενή φόρτισης, τον καταθλιπτικό αγωγόκαταθλιπτικό αγωγό, , τον κύριο σταθμό παραγωγής που μπορεί να τον κύριο σταθμό παραγωγής που μπορεί να περιλαμβάνει έναν ή περισσότερους υδροστροβίλους, μια σύγχρονη ήπεριλαμβάνει έναν ή περισσότερους υδροστροβίλους, μια σύγχρονη ήεπαγωγική ηλεκτρογεννήτρια, έναν κατάλληλο σύστημα ρυθμίσεωςεπαγωγική ηλεκτρογεννήτρια, έναν κατάλληλο σύστημα ρυθμίσεως--έλέγχουέλέγχου--προστασίαςπροστασίας--παρακολούθησης, τη διώρυγα φυγής από το παρακολούθησης, τη διώρυγα φυγής από το σταθμό παραγωγής προς το υδατόρευμα και τα συστήματα σταθμό παραγωγής προς το υδατόρευμα και τα συστήματα διασύνδεσης με τις γραμμές μεταφοράς της ηλεκτρικής ενέργειαςδιασύνδεσης με τις γραμμές μεταφοράς της ηλεκτρικής ενέργειας((ΠΠηγήηγή: : IDIDΑΑEE))..

163

Ηλεκτρική Ενέργεια στη χώρα μας παράγεται κυρίως από θερμικούς Ηλεκτρική Ενέργεια στη χώρα μας παράγεται κυρίως από θερμικούς σταθμούς (λιγνιτικούς, πετρελαϊκούς και φυσικού αερίου), σταθμούς (λιγνιτικούς, πετρελαϊκούς και φυσικού αερίου), υδροηλεκτρικούς και ένα μόνο μικρό ποσοστό παράγεται από υδροηλεκτρικούς και ένα μόνο μικρό ποσοστό παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.Οι θερμικοί και υδροηλεκτρικοί σταθμοί της κυρίως χώρας, εκτός τΟι θερμικοί και υδροηλεκτρικοί σταθμοί της κυρίως χώρας, εκτός των ων νησιών συνδέονται μεταξύ τους και αποτελούν το διασυνδεδεμένο νησιών συνδέονται μεταξύ τους και αποτελούν το διασυνδεδεμένο σύστημα. Η ορθή ροή της ηλεκτρικής ενέργειας μέσα στο σύστημα. Η ορθή ροή της ηλεκτρικής ενέργειας μέσα στο διασυνδεδεμένο σύστημα ελέγχεται από ένα υπερσύγχρονο κέντρο διασυνδεδεμένο σύστημα ελέγχεται από ένα υπερσύγχρονο κέντρο στον Άγιο Στέφανο.στον Άγιο Στέφανο.Τα νησιά στο σύνολό τους ηλεκτροδοτούνται από αυτόνομους Τα νησιά στο σύνολό τους ηλεκτροδοτούνται από αυτόνομους πετρελαϊκούς σταθμούς και σε ένα μικρό ποσοστό από αιολικά και πετρελαϊκούς σταθμούς και σε ένα μικρό ποσοστό από αιολικά και φωτοβολταϊκά πάρκα.φωτοβολταϊκά πάρκα.Η εγκατεστημένη ισχύς και η καθαρή παραγωγή των σταθμών της Η εγκατεστημένη ισχύς και η καθαρή παραγωγή των σταθμών της ΔΕΗ για το 1999 ανήλθε σε ΔΕΗ για το 1999 ανήλθε σε 1099710997 MW και MW και 4477744777 GWh αντίστοιχα.GWh αντίστοιχα.

164

ΣΤΑΘΜΟΙΣΤΑΘΜΟΙ ΜΟΝΑΔΕΣΜΟΝΑΔΕΣ MWMWΠολύφυτοΠολύφυτο 33 375375ΚρεμαστάΚρεμαστά 44 437437..22ΚαστράκιΚαστράκι 44 320320ΠλαστήραΠλαστήρα 33 129129..99ΛάδωναςΛάδωνας 22 7070ΆγραςΆγρας 22 5050

ΕδεσσαίοςΕδεσσαίος 11 1919ΛούροςΛούρος 33 1010..33ΠουρνάριΠουρνάρι 66 333333..66ΑσώματαΑσώματα 22 108108ΣφηκιάΣφηκιά 33 315315ΣτράτοςΣτράτος 44 156156..22ΓκιώναΓκιώνα 11 88..55

ΠηγέςΠηγές ΑώουΑώου 22 210210ΜακροχώριΜακροχώρι 33 1010..88ΘησαυρόςΘησαυρός 33 300300

ΠλατανόβρυσηΠλατανόβρυση 22 100100ΜικροίΜικροί ΥΗΣΥΗΣ 88 66..88ΣΥΝΟΛΟΣΥΝΟΛΟ 5656 29602960..33

165

Τα υδροηλεκτρικά έργα της ΔΕΗ, πέρα από το ότι συνεισφέρουν το Τα υδροηλεκτρικά έργα της ΔΕΗ, πέρα από το ότι συνεισφέρουν το 12% της συνολικής ενέργειας, επιτελούν και ένα σημαντικό 12% της συνολικής ενέργειας, επιτελούν και ένα σημαντικό κοινωνικό έργο.κοινωνικό έργο.Συγκεκριμένα, τα φράγματα της ΔΕΗ συγκρατούν τα νερά των Συγκεκριμένα, τα φράγματα της ΔΕΗ συγκρατούν τα νερά των ποταμών και δημιουργούν τεράστιους ταμιευτήρες (τεχνητές λίμνες)ποταμών και δημιουργούν τεράστιους ταμιευτήρες (τεχνητές λίμνες)που με τα αποθέματά τους αρδεύονται εκατομμύρια στρέμματα που με τα αποθέματά τους αρδεύονται εκατομμύρια στρέμματα γεωργικών εκτάσεων και υδροδοτούνται πόλεις και χωριά. Επιπλέον,γεωργικών εκτάσεων και υδροδοτούνται πόλεις και χωριά. Επιπλέον,τα φράγματα έχουν συνεισφέρει στην αξιοποίηση των περιοχών, τα φράγματα έχουν συνεισφέρει στην αξιοποίηση των περιοχών, δημιουργώντας λίμνες και υδροβιότοπους απαράμιλλης ομορφιάς δημιουργώντας λίμνες και υδροβιότοπους απαράμιλλης ομορφιάς που έχουν αξιοποιηθεί ως τόποι αναψυχής, τουριστικής που έχουν αξιοποιηθεί ως τόποι αναψυχής, τουριστικής εκμετάλλευσης και ανάπτυξης δραστηριοτήτων όπως εκμετάλλευσης και ανάπτυξης δραστηριοτήτων όπως ιχθυοκαλλιέργειες, ψάρεμα, θαλάσσια σπορ κ.λπ. ιχθυοκαλλιέργειες, ψάρεμα, θαλάσσια σπορ κ.λπ.

166

Τα φράγματα της ΔΕΗ δημιουργούν τεράστιους ταμιευτήρες νερού Τα φράγματα της ΔΕΗ δημιουργούν τεράστιους ταμιευτήρες νερού (τεχνητές λίμνες) και με τα αποθέματά τους αρδεύονται (τεχνητές λίμνες) και με τα αποθέματά τους αρδεύονται εκατομμύρια γεωργικών εκτάσεων στις πεδινές περιοχές της εκατομμύρια γεωργικών εκτάσεων στις πεδινές περιοχές της ηπειρωτικής χώρας. ηπειρωτικής χώρας. •• Πεδινές εκτάσεις της Πρέβεζας και της Άρτας αρδεύονται από το Πεδινές εκτάσεις της Πρέβεζας και της Άρτας αρδεύονται από το

φράγμα του ποταμού Λούρου που κατασκευάστηκε το 1954. φράγμα του ποταμού Λούρου που κατασκευάστηκε το 1954. •• Η πεδιάδα της Δ. Αρκαδίας απ΄το φράγμα του Λάδωνα Η πεδιάδα της Δ. Αρκαδίας απ΄το φράγμα του Λάδωνα (1955)(1955) στη στη

Γορτυνία. Γορτυνία. •• Της Έδεσσας απ΄τα φράγματα του Άγρα και Εδεσσαίου (1954 και Της Έδεσσας απ΄τα φράγματα του Άγρα και Εδεσσαίου (1954 και

1969 αντίστοιχα). 1969 αντίστοιχα). •• Της Καρδίτσας και της Λάρισας απ΄το φράγμα του Πλαστήρα Της Καρδίτσας και της Λάρισας απ΄το φράγμα του Πλαστήρα

(1962) στον Ταυρωπό. (1962) στον Ταυρωπό. •• Η εύφορη πεδιάδα του νομού Αιτωλοακαρνανίας απ΄τα φράγματα Η εύφορη πεδιάδα του νομού Αιτωλοακαρνανίας απ΄τα φράγματα

του ποταμού Αχελώου στα Κρεμαστά (1969) στο Καστράκι (1969) του ποταμού Αχελώου στα Κρεμαστά (1969) στο Καστράκι (1969) και στο Στράτο (1989). και στο Στράτο (1989).

• Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις των νομών Ημαθίας, Πέλλης και • Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις των νομών Ημαθίας, Πέλλης και Θεσσαλονίκης απ΄τα νερά του ποταμού Αλιάκμονα μέσω των Θεσσαλονίκης απ΄τα νερά του ποταμού Αλιάκμονα μέσω των φραγμάτων Πολυφύτου (1975), Σφηκιάς (1985) και Ασωμάτων φραγμάτων Πολυφύτου (1975), Σφηκιάς (1985) και Ασωμάτων (1986). (1986).

•• Ο κάμπος της Άρτας απ΄το φράγμα του ποταμού Άραχθου στο Ο κάμπος της Άρτας απ΄το φράγμα του ποταμού Άραχθου στο Πουρνάρι (1981). Πουρνάρι (1981).

•• Ο κάμπος της Χρυσοβίτσας απ΄το φράγμα των Πηγών Αώου Ο κάμπος της Χρυσοβίτσας απ΄το φράγμα των Πηγών Αώου (1991). (1991).

•• Μεγάλο μέρος των πεδιάδων στους νομούς Δράμας, Ξάνθης και Μεγάλο μέρος των πεδιάδων στους νομούς Δράμας, Ξάνθης και Καβάλας απ΄τα φράγματα του Νέστου στο ΘησαυρόΚαβάλας απ΄τα φράγματα του Νέστου στο Θησαυρό (1998) και (1998) και στην Πλατανόβρυση (1999).στην Πλατανόβρυση (1999).

167

ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΔΕΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2000ΒΑΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΔΕΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2000

198885198885 kmkmΔίκτυα διανομήςΔίκτυα διανομής

10473 10473 KmKmΓραμμές μεταφοράςΓραμμές μεταφοράς

66200000 τόνους66200000 τόνουςΠαραγωγή λιγνίτηΠαραγωγή λιγνίτη

48054 48054 GWGWΚαθαρή παραγωγήΚαθαρή παραγωγή11121 11121 MWMWΕγκατεστημένη ισχύςΕγκατεστημένη ισχύς66770000000000Αριθμός πελατώνΑριθμός πελατών

168

ΕξΕξ ορισμούορισμού έναςένας μικρόςμικρός υδρουδροηηλεκτρικόςλεκτρικός σταθμόςσταθμός αποτελείαποτελεί

έναένα έργοέργο απόλυτααπόλυτα συμβατόσυμβατό μεμε τοτο περιβάλλονπεριβάλλον, , πουπου μπορείμπορεί νανα

συμβάλλεισυμβάλλει ακόμηακόμη καικαι στηστη δδηημιουργίαμιουργία νέωννέων υδροβιοτόπωνυδροβιοτόπων

μικρήςμικρής κλίμακαςκλίμακας σταστα ανάντηανάντη τωντων μικροταμιευτήρωνμικροταμιευτήρων. . ΤοΤο

σύνολοσύνολο τωντων επίεπί μέρουςμέρους συνιστωσώνσυνιστωσών τουτου έργουέργου μπορεί να μπορεί να

ενταχθεί αισθητικά και λειτουργικά στα χαρακτηριστικά του ενταχθεί αισθητικά και λειτουργικά στα χαρακτηριστικά του

περιβάλλοντος, αξιοποιώντας τα τοπικά υλικά με περιβάλλοντος, αξιοποιώντας τα τοπικά υλικά με

παραδοσιακό τρόπο και αναβαθμίζοντας περιβαλλοντικά τον παραδοσιακό τρόπο και αναβαθμίζοντας περιβαλλοντικά τον

γύρω χώρο γύρω χώρο

169

Η ΔΕΗ είναι η Ελληνική Επιχείρηση που δεσπόζει στο χώρο της Η ΔΕΗ είναι η Ελληνική Επιχείρηση που δεσπόζει στο χώρο της Ενέργειας. Μέχρι σήμερα ήταν αποκλειστικά υπεύθυνη για την Ενέργειας. Μέχρι σήμερα ήταν αποκλειστικά υπεύθυνη για την παραγωγή, τη μεταφορά, και τη διανομή ηλεκτρικής ενέργειας σε παραγωγή, τη μεταφορά, και τη διανομή ηλεκτρικής ενέργειας σε κάθε ελληνικό σπίτι όσο μακριά και αν βρίσκεται. κάθε ελληνικό σπίτι όσο μακριά και αν βρίσκεται.

Κατέχει σχεδόν το 100% της εγκατεστημένης ηλεκτρικής ισχύος Κατέχει σχεδόν το 100% της εγκατεστημένης ηλεκτρικής ισχύος στην Ελλάδα η οποία προέρχεται από λιγνιτικές, πετρελαϊκές, στην Ελλάδα η οποία προέρχεται από λιγνιτικές, πετρελαϊκές, υδροηλεκτρικές μονάδες, καθώς και από αιολικά και ηλιακά πάρκα. υδροηλεκτρικές μονάδες, καθώς και από αιολικά και ηλιακά πάρκα. Συγχρόνως κατέχει το δύο μεγάλα Λιγνιτωρυχεία της χώρας στην Συγχρόνως κατέχει το δύο μεγάλα Λιγνιτωρυχεία της χώρας στην Πτολεμαϊδα και στη Μεγαλόπολη απ‘ όπου παράγεται το 70% της Πτολεμαϊδα και στη Μεγαλόπολη απ‘ όπου παράγεται το 70% της απαιτούμενης ηλεκτρικής ενέργειας.απαιτούμενης ηλεκτρικής ενέργειας.

Σήμερα η ΔΕΗ καλύπτει απόλυτα τις ραγδαία αυξανόμενες ανάγκες Σήμερα η ΔΕΗ καλύπτει απόλυτα τις ραγδαία αυξανόμενες ανάγκες της χώρας σε ηλεκτρισμό (από 80 KWh ανά κάτοικο το 1950, της χώρας σε ηλεκτρισμό (από 80 KWh ανά κάτοικο το 1950, πλησιάζουν σήμερα τις 4000 KWh).πλησιάζουν σήμερα τις 4000 KWh).

Με την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και στη Με την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και στη χώρα μας (Φεβρουάριος 2001) αποκτούν δικαίωμα χώρα μας (Φεβρουάριος 2001) αποκτούν δικαίωμα ηλεκτροπαραγωγής εκτός από τη ΔΕΗ και άλλες εταιρείες και ηλεκτροπαραγωγής εκτός από τη ΔΕΗ και άλλες εταιρείες και ιδιώτες. Έτσι η ευθύνη της μεταφοράς Η/Ε πέρασε σε μια ιδιώτες. Έτσι η ευθύνη της μεταφοράς Η/Ε πέρασε σε μια ανεξάρτητη της ΔΕΗ εταιρεία που συστήθηκε για τον σκοπό αυτό τη ανεξάρτητη της ΔΕΗ εταιρεία που συστήθηκε για τον σκοπό αυτό τη ΔΕΣΜΗΕ Α.Ε. (Διαχειριστής Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς ΔΕΣΜΗΕ Α.Ε. (Διαχειριστής Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας). Όπως και την γενική εποπτεία του Ηλεκτρικής Ενέργειας). Όπως και την γενική εποπτεία του Ελληνικού Ηλεκτρικού Συστήματος (Παραγωγή, Μεταφορά, Διανομή Ελληνικού Ηλεκτρικού Συστήματος (Παραγωγή, Μεταφορά, Διανομή Η/Ε) ανέλαβε πλέον η ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας).Η/Ε) ανέλαβε πλέον η ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας).

170

Η ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΑΕΗ ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΑΕ

Πλήρης επωνυμίαΠλήρης επωνυμία : Ανώνυμη Εταιρεία Χαρτοφυλακίου Διαχείρισης : Ανώνυμη Εταιρεία Χαρτοφυλακίου Διαχείρισης

Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Α.Ε.Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας Α.Ε.

Σκοπός της η ίδρυση εταιρειών, καθώς και η συμμετοχή της σε κάθεΣκοπός της η ίδρυση εταιρειών, καθώς και η συμμετοχή της σε κάθε

είδους εταιρείες ή κοινοπραξίες οποιουδήποτε εταιρικού τύπου στηείδους εταιρείες ή κοινοπραξίες οποιουδήποτε εταιρικού τύπου στην ν

ημεδαπή ή στην αλλοδαπή, με αντικείμενο , την ανάπτυξη και ημεδαπή ή στην αλλοδαπή, με αντικείμενο , την ανάπτυξη και

εκμετάλλευση σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από εκμετάλλευση σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από

ανανεώσιμες πηγές ανανεώσιμες πηγές

Ιδρυθείσες εταιρείεςΙδρυθείσες εταιρείες::

1. ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ 1. ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ -- ΡΟΚΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΒΕΕ ΑΕΡΟΚΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΒΕΕ ΑΕ

2. ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ 2. ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ -- ΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΕΤΕΡΝΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΕ

3. ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ 3. ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ -- ΔΙΕΚΑΤ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΕΔΙΕΚΑΤ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΕ

4. ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ 4. ΔΕΗ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ -- ΓΕΝΕΡ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΕ ΓΕΝΕΡ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΕ

171

Μ Ε Ι Ω Ν Ε ΙΜ Ε Ι Ω Ν Ε Ι1600016000

tntn//έτοςέτος COCO22

Π Α Ρ Α Γ Ε ΙΠ Α Ρ Α Γ Ε ΙΗλεκτρική Ηλεκτρική ενέργειαενέργειαγια 5300για 5300οικογένειεςοικογένειες

Δ Η Μ Ι Ο Υ Ρ Γ Ε ΙΔ Η Μ Ι Ο Υ Ρ Γ Ε ΙΕργασία ισοδύναμηΕργασία ισοδύναμημε 23 άτομα/έτοςμε 23 άτομα/έτοςκατά το σχεδιασμόκατά το σχεδιασμόκαι την ανέγερσηκαι την ανέγερση

Υ Π Ο Κ Α Θ Ι Σ Τ ΑΥ Π Ο Κ Α Θ Ι Σ Τ Α1376 ΤΙΠ1376 ΤΙΠ

Ε Υ Ν Ο Ε ΙΕ Υ Ν Ο Ε ΙΤην Εθνική ΒιομηχανίαΤην Εθνική Βιομηχανία

την ανάπτυξη την ανάπτυξη ΤεχνολογίαςΤεχνολογίας

ΜΜ ΙΙ ΚΚ ΡΡ ΟΟ ΥΥ ΔΔ ΡΡ ΑΑ ΥΥ ΛΛ ΙΙ ΚΚ ΗΗΕ Ν Ε Ρ Γ Ε Ι ΑΕ Ν Ε Ρ Γ Ε Ι ΑΙσχύς: 5Ισχύς: 5MWMW

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΟΦΕΛΗΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΑΠΟ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΤΗΣ ΜΙΚΡΟΫΔΡΑΥΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΠΗΓΗ: ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΫΔΡΑΥΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΠΗΓΗ: IDIDΑΑEE))

173

üüΈνα από τα πιο εντυπωσιακά φαινόμενα που παρατηρούμε στη Γη Ένα από τα πιο εντυπωσιακά φαινόμενα που παρατηρούμε στη Γη

είναι οι παλίρροιες, δηλαδή το φαινόμενο, όπου η στάθμη των νερώείναι οι παλίρροιες, δηλαδή το φαινόμενο, όπου η στάθμη των νερών ν

στις λίμνες και στις θάλασσες ανεβαίνει (πλημμυρίδα) και κατεβαίστις λίμνες και στις θάλασσες ανεβαίνει (πλημμυρίδα) και κατεβαίνει νει

(άμπωτη) περιοδικά. Στους ωκεανούς η άνοδος αυτή φτάνει μέχρι κα(άμπωτη) περιοδικά. Στους ωκεανούς η άνοδος αυτή φτάνει μέχρι και ι

το ένα μέτρο, ενώ σε στενούς κόλπους είναι ακόμα μεγαλύτερητο ένα μέτρο, ενώ σε στενούς κόλπους είναι ακόμα μεγαλύτερη..

üüΓενικά η ένταση με την οποία εκδηλώνεται το φαινόμενο είναι Γενικά η ένταση με την οποία εκδηλώνεται το φαινόμενο είναι

διαφορετική στις διάφορες περιοχές της Γης και εξαρτάται από τη διαφορετική στις διάφορες περιοχές της Γης και εξαρτάται από τη

διαμόρφωση των ακτών. Το φαινόμενο αυτό, γνωστό από την διαμόρφωση των ακτών. Το φαινόμενο αυτό, γνωστό από την

αρχαιότητα, ερμηνεύτηκε από τον Νεύτωνα. Οφείλεται στη βαρυτική αρχαιότητα, ερμηνεύτηκε από τον Νεύτωνα. Οφείλεται στη βαρυτική

έλξη που ασκεί η Σελήνη και ο Ήλιος στους ωκεανούς της Γηςέλξη που ασκεί η Σελήνη και ο Ήλιος στους ωκεανούς της Γης..

175

Η δύναμη της βαρύτητας που ασκεί η Σελήνη στη Γη έχει ως αποτέλεσμα το φαινόμενο της παλίρροιας. Το πλησιέστερο προς τη Σελήνη σημείο απέχει 12.756 km (διάμετρος της Γης), λιγότερο από το αντιδιαμετρικό σημείο. Έτσι, οι δυνάμεις που ασκεί η Σελήνη στα δύο αυτά σημεία και στο κέντρο της Γης είναι διαφορετικές. Η διαφορά αυτή είναι η αιτία που δημιουργεί το φαινόμενο της παλίρροιας. Στα αντιδιαμετρικά αυτά σημεία εμφανίζεται ανύψωση της στάθμης, ενώ στα σημεία που σχηματίζουν γωνία 90οπαρατηρείται η χαμηλότερη στάθμη.

176

Η παλιρροϊκή δύναμη έχει σχέση με τις διάφορες θέσεις των τριών ουρανίων σωμάτων(Ήλιος, Σελήνη, Γη). Η δύναμη αυτή είναι μεγαλύτερη, όταν τα τρία ουράνια σώματα είναι σε ευθεία και μικρότερη, όταν σχηματίζουν ορθή γωνία.

177

üüΗ διαφορά του μέτρου της ελκτικής δύναμης που ασκεί η Σελήνη Η διαφορά του μέτρου της ελκτικής δύναμης που ασκεί η Σελήνη στο νερό των ωκεανών που βρίσκονται πλησιέστερα σ’ αυτήν, από τοστο νερό των ωκεανών που βρίσκονται πλησιέστερα σ’ αυτήν, από τομέτρο της αντίστοιχης δύναμης που ασκεί στο νερό που βρίσκεται μέτρο της αντίστοιχης δύναμης που ασκεί στο νερό που βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά της Γης (αντιδιαμετρικές πλευρές) ονομάζεταστην αντίθετη πλευρά της Γης (αντιδιαμετρικές πλευρές) ονομάζεται ι παλιρροϊκή δύναμηπαλιρροϊκή δύναμη. Η παλιρροϊκή δύναμη προκαλεί διόγκωση των . Η παλιρροϊκή δύναμη προκαλεί διόγκωση των ωκεανών περίπου κατά τη διεύθυνση που ορίζεται από τα κέντρα τηςωκεανών περίπου κατά τη διεύθυνση που ορίζεται από τα κέντρα τηςΓης και της Σελήνης.Γης και της Σελήνης.

üüΗ παραμόρφωση αυτή των ωκεανών μετατοπίζεται περιοδικά Η παραμόρφωση αυτή των ωκεανών μετατοπίζεται περιοδικά λόγω της περιστροφής της Γης γύρω από τον άξονά της. Έτσι, λόγω της περιστροφής της Γης γύρω από τον άξονά της. Έτσι, αναπτύσσονται δυνάμεις τριβής από τις μετακινούμενες υδάτινες αναπτύσσονται δυνάμεις τριβής από τις μετακινούμενες υδάτινες μάζες που τείνουν να επιβραδύνουν την περιστροφή της Γης. Η μάζες που τείνουν να επιβραδύνουν την περιστροφή της Γης. Η περίοδος περιστροφής της Γης αυξάνεται κατά 0,002 s ανά αιώνα. περίοδος περιστροφής της Γης αυξάνεται κατά 0,002 s ανά αιώνα. Έτσι, πριν 450 εκατομμύρια χρόνια η μέρα στη Γη διαρκούσε 22 Έτσι, πριν 450 εκατομμύρια χρόνια η μέρα στη Γη διαρκούσε 22 ώρες, ενώ μετά από 145 δισεκατομμύρια χρόνια αυτή θα διαρκεί 27 ώρες, ενώ μετά από 145 δισεκατομμύρια χρόνια αυτή θα διαρκεί 27 ημέρες, όσο δηλαδή και η περιστροφή της Σελήνης.ημέρες, όσο δηλαδή και η περιστροφή της Σελήνης.

üüΑνάλογη παλιρροϊκή δύναμη ασκεί και η Γη στη Σελήνη. Το Ανάλογη παλιρροϊκή δύναμη ασκεί και η Γη στη Σελήνη. Το φαινόμενο της σύγχρονης περιστροφής της Σελήνης και η φαινόμενο της σύγχρονης περιστροφής της Σελήνης και η μετακίνηση του μανδύα της προς την πλευρά την πλησιέστερη στη μετακίνηση του μανδύα της προς την πλευρά την πλησιέστερη στη Γη, οφείλονται στην παλιρροϊκή δύναμη που ασκεί η Γη στη Σελήνη.Γη, οφείλονται στην παλιρροϊκή δύναμη που ασκεί η Γη στη Σελήνη.

178

üüΠαραγωγή ενέργειας είναι δυνατή και από αντίστοιχη Παραγωγή ενέργειας είναι δυνατή και από αντίστοιχη εκμετάλλευση της ενέργειας των κυμάτων, δηλαδή του εκμετάλλευση της ενέργειας των κυμάτων, δηλαδή του αποτελέσματος της ανάσχεσης της κινητικής ενέργειας του αποτελέσματος της ανάσχεσης της κινητικής ενέργειας του ανέμου σε εκτεταμένες ωκεάνιες επιφάνειες.ανέμου σε εκτεταμένες ωκεάνιες επιφάνειες.

üüΗ ενέργεια που αποδεσμεύεται στις ακτές παγκόσμια Η ενέργεια που αποδεσμεύεται στις ακτές παγκόσμια εκτιμάται ότι είναι της τάξης των 2εκτιμάται ότι είναι της τάξης των 2--3 εκατομμυρίων 3 εκατομμυρίων MW.MW.Μάλιστα σε μερικές περιοχές η ενέργεια αυτή είναι της τάξης Μάλιστα σε μερικές περιοχές η ενέργεια αυτή είναι της τάξης των 65 των 65 MWMW ανά μίλι ακτογραμμής.ανά μίλι ακτογραμμής.

üüΗ Ιαπωνία και η Αγγλία θεωρούνται πρωτοπόρες χώρες Η Ιαπωνία και η Αγγλία θεωρούνται πρωτοπόρες χώρες στον τομέα παραγωγής ενέργειας από τα ωκεάνια κύματα στον τομέα παραγωγής ενέργειας από τα ωκεάνια κύματα χάρις στα ερευνητικά προγράμματα που ξεκίνησαν το έτος χάρις στα ερευνητικά προγράμματα που ξεκίνησαν το έτος 1970.1970.

üüΣε ημερήσια βάση οι ωκεανοί δεσμεύουν θερμική ενέργεια Σε ημερήσια βάση οι ωκεανοί δεσμεύουν θερμική ενέργεια από τον ήλιο που ισοδυναμεί με αντίστοιχη ενέργεια 250 από τον ήλιο που ισοδυναμεί με αντίστοιχη ενέργεια 250 δισεκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου.δισεκατομμυρίων βαρελιών πετρελαίου.

179

Ο μηχανισμός παραγωγής Ο μηχανισμός παραγωγής ενέργειας από την ταλάντωση ενέργειας από την ταλάντωση της στάθμης του ωκεανού της στάθμης του ωκεανού λειτουργεί σε δύο στάδια. λειτουργεί σε δύο στάδια. Κατά την είσοδο του κύματος Κατά την είσοδο του κύματος αυξάνεται η πίεση του αέρα αυξάνεται η πίεση του αέρα που διέρχεται από τον που διέρχεται από τον στροβιλοκινητήρα.στροβιλοκινητήρα.Το αντίθετο συμβαίνει όταν το Το αντίθετο συμβαίνει όταν το κύμα επιστρέφει.κύμα επιστρέφει.

180

Στην εικόνα διακρίνεται μηχανισμός παραγωγής ενέργειας από την Στην εικόνα διακρίνεται μηχανισμός παραγωγής ενέργειας από την ταλάντωση της στάθμης του ωκεανού, προσαρμοσμένος κατάλληλα ταλάντωση της στάθμης του ωκεανού, προσαρμοσμένος κατάλληλα στην είσοδο παράκτιου κοιλώματος.στην είσοδο παράκτιου κοιλώματος.

181

Σχηματική αναπαράσταση του τρόπου λειτουργίας των Σχηματική αναπαράσταση του τρόπου λειτουργίας των κυματοθραυστών παραγωγής ενέργειας από την κατακόρυφη κυματοθραυστών παραγωγής ενέργειας από την κατακόρυφη κίνηση στήλης νερού του ωκεανού (κίνηση στήλης νερού του ωκεανού (Oscillating Water Column, Oscillating Water Column, OWCOWC).).

182

Μηχανισμός παραγωγής ενέργειας (Oscillating Water Column, Μηχανισμός παραγωγής ενέργειας (Oscillating Water Column, OWCOWC).).

183

Ο μηχανισμός παραγωγής ενέργειας Ο μηχανισμός παραγωγής ενέργειας από την ταλάντωση της επιφάνειας από την ταλάντωση της επιφάνειας του ωκεανού αποτελείται από: 1) του ωκεανού αποτελείται από: 1) τον ρότορα, 2) τον στρόβιλο 3) τον τον ρότορα, 2) τον στρόβιλο 3) τον στάτορα και στάτορα και 44) τις θυρίδες εξόδου ) τις θυρίδες εξόδου του νερού. Η κίνηση του νερού του του νερού. Η κίνηση του νερού του ωκεανού γίνεται κατά την φορά του ωκεανού γίνεται κατά την φορά του βέλους.βέλους.

Εικόνα υδροστροβίλου στο Εικόνα υδροστροβίλου στο στάδιο της συναρμολόγησης.στάδιο της συναρμολόγησης.

184

Φωτογραφία κυματοθραύστη παραγωγής ενέργειας από την Φωτογραφία κυματοθραύστη παραγωγής ενέργειας από την ταλάντωση της επιφάνειας της θάλασσας.ταλάντωση της επιφάνειας της θάλασσας.

185

Η δεξαμενή αποθήκευσης θαλασσινού νερού έχει κατασκευασθεί σε Η δεξαμενή αποθήκευσης θαλασσινού νερού έχει κατασκευασθεί σε βράχο της παραλίας. Το πλάτος εισόδου της δεξαμενής μειώνεται βράχο της παραλίας. Το πλάτος εισόδου της δεξαμενής μειώνεται βαθμιαία (βαθμιαία (tapered channeltapered channel) με συνέπεια το ύψος των κυμάτων να ) με συνέπεια το ύψος των κυμάτων να αυξάνεται. Η κινητική ενέργεια του κύματος μετατρέπεται σε αυξάνεται. Η κινητική ενέργεια του κύματος μετατρέπεται σε δυναμική ενέργεια στην δεξαμενή αποθήκευσης και στην συνέχεια δυναμική ενέργεια στην δεξαμενή αποθήκευσης και στην συνέχεια σε ηλεκτρική ενέργεια με την βοήθεια υδροστροβίλων.σε ηλεκτρική ενέργεια με την βοήθεια υδροστροβίλων.

186

Επιπλέοντες μηχανισμοί (Επιπλέοντες μηχανισμοί (Salter Salter Duck, Clam, Archimedes wave Duck, Clam, Archimedes wave swingswing) παράγουν ηλεκτρικό ) παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα χάρις στην αρμονική ρεύμα χάρις στην αρμονική κίνηση της στάθμης της κίνηση της στάθμης της θάλασσας.θάλασσας.

187

Ο «γητευτής των κυμάτων». Πρόκειται για πειραματικό μηχανισμό Ο «γητευτής των κυμάτων». Πρόκειται για πειραματικό μηχανισμό με τον οποίο μετασχηματίζεται η κατακόρυφη κίνηση της με τον οποίο μετασχηματίζεται η κατακόρυφη κίνηση της επιφάνειας των ωκεανών σε ηλεκτρική ενέργεια. Αποτελείται από επιφάνειας των ωκεανών σε ηλεκτρική ενέργεια. Αποτελείται από σειρά από σημαδούρες οι οποίες επιπλέουν στην επιφάνεια του σειρά από σημαδούρες οι οποίες επιπλέουν στην επιφάνεια του ωκεανού και των οποίων η κατακόρυφη κίνηση κινεί υδραυλικές ωκεανού και των οποίων η κατακόρυφη κίνηση κινεί υδραυλικές αντλίες που βρίσκονται τοποθετημένες στον πυθμένα των αντλίες που βρίσκονται τοποθετημένες στον πυθμένα των ωκεανών.ωκεανών.

188

Υπάρχει μεγάλος αριθμός ακτών στον πλανήτη μας, που χάρις στα Υπάρχει μεγάλος αριθμός ακτών στον πλανήτη μας, που χάρις στα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά τους (διάταξη, μήκος, κ.λπ.) είναγεωμορφολογικά χαρακτηριστικά τους (διάταξη, μήκος, κ.λπ.) είναι ι ιδανικές για την δημιουργία και λειτουργία εργοστασίων παραγωγήςιδανικές για την δημιουργία και λειτουργία εργοστασίων παραγωγήςκυματικής ενέργειας. Στο Σχήμα σημειώνονται ακτές υψηλού κυματικής ενέργειας. Στο Σχήμα σημειώνονται ακτές υψηλού κυματικού δυναμικού. Επιπλέον στο Σχήμα αυτό σημειώνεται κυματικού δυναμικού. Επιπλέον στο Σχήμα αυτό σημειώνεται σε σε ενδεικτικέςενδεικτικές (εκτιμώμενες) τιμές παραγωγής ενέργειας (σε (εκτιμώμενες) τιμές παραγωγής ενέργειας (σε GWGW) και το ) και το μέσο μέσο παλιρροιακόπαλιρροιακό εύρος της στάθμης της θάλασσας στην περιοχή εύρος της στάθμης της θάλασσας στην περιοχή της ακτής.της ακτής.

189

1. Siberia1. Siberia2. 2. InchonInchon, Korea, Korea3. 3. HangchowHangchow, China, China4. Hall's Point, 4. Hall's Point, AustraliaAustralia5. New Zealand5. New Zealand6. Anchorage, Alaska6. Anchorage, Alaska7. Panama7. Panama8. Chile8. Chile9. Punta Loyola, 9. Punta Loyola, ArgentinaArgentina10. Brazil10. Brazil11. Bay of 11. Bay of FundyFundy12. 12. FrobisherFrobisher Bay, Bay, CanadaCanada13. England13. England14. Antwerp, 14. Antwerp, BelgiumBelgium15. 15. LeHavreLeHavre, France, France16. Guinea16. Guinea17. Gujarat, India17. Gujarat, India18. Burma18. Burma19. 19. SemzhaSemzha River, River, RussiaRussia20. Colorado River, 20. Colorado River, MexicoMexico21. Madagascar21. Madagascar

Σήμερα λειτουργούν Σήμερα λειτουργούν παγκόσμια,παγκόσμια, έξι σταθμοί έξι σταθμοί που εκμεταλλεύονται την ενέργεια των που εκμεταλλεύονται την ενέργεια των κυμάτων (κυρίως από παλίρροιες) και κυμάτων (κυρίως από παλίρροιες) και παράγουν περίπου 1 παράγουν περίπου 1 MWMW ηλεκτρική ενέργεια. Ο ηλεκτρική ενέργεια. Ο μεγαλύτερος σταθμός λειτούργησε το έτοςμεγαλύτερος σταθμός λειτούργησε το έτος19651965 στην εκβολή του ποταμούστην εκβολή του ποταμού La La RanceRance River River στην Γαλλία και διαθέτει 24 στην Γαλλία και διαθέτει 24 στστροβροβιλοιλοκινητήρες κινητήρες των 10 των 10 MWMW..Σχεδιάζεται η εγκατάσταση ενός σταθμού 40 Σχεδιάζεται η εγκατάσταση ενός σταθμού 40 MWMW στην στην Nova Scotia Nova Scotia και ενός και ενός 400400 MWMW στηνστηνRussia. Russia. Στο Στο Kimberley Kimberley της Δυτικής Αυστραλίας το της Δυτικής Αυστραλίας το εύρος της στάθμης της θάλασσας λόγω της εύρος της στάθμης της θάλασσας λόγω της παλίρροιας εκτιμάται ότι κυμαίνεται από 9 έως παλίρροιας εκτιμάται ότι κυμαίνεται από 9 έως 12 12 mm..

üüΜεγάλο κόστος κατασκευής και μεγάλη περίοδος απόσβεσης Μεγάλο κόστος κατασκευής και μεγάλη περίοδος απόσβεσης (συνήθως μερικές δεκαετίες).(συνήθως μερικές δεκαετίες).

(Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση(Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση κυματοθραύστηκυματοθραύστη μήκους 11 μήκους 11

μιλίων που προτάθηκε να κατασκευασθεί το έτος 1980 στην περιοχή μιλίων που προτάθηκε να κατασκευασθεί το έτος 1980 στην περιοχή

SavernSavern της Αγγλίας, ονομαστικής ισχύος 8.640 της Αγγλίας, ονομαστικής ισχύος 8.640 MWMW και αξίας 10 και αξίας 10

δισεκατομμυρίων λιρών).δισεκατομμυρίων λιρών).

ΑΑ) ) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

ΒΒ) ) ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

üüΜεταβολή της κυματικής συμπεριφοράς στον κόλπο εφαρμογής Μεταβολή της κυματικής συμπεριφοράς στον κόλπο εφαρμογής του έργου (μικρότερα μέγιστα ύψη του του έργου (μικρότερα μέγιστα ύψη του κύματοκύματο και μεγαλύτερα και μεγαλύτερα

ελάχιστα ύψη κύματος) [Τμήμα Ενέργειας των ΗΠΑ, 1987].ελάχιστα ύψη κύματος) [Τμήμα Ενέργειας των ΗΠΑ, 1987].

191

üüΔιαφοροποίησηΔιαφοροποίηση της σύστασης του νερού του ωκεανού στην της σύστασης του νερού του ωκεανού στην

περιοχή του έργου (αλμυρότητα, θόλωση, κ.λπ.).περιοχή του έργου (αλμυρότητα, θόλωση, κ.λπ.).

üüΣυσσώρευσηΣυσσώρευση λάσπης στη περιοχή του έργου.λάσπης στη περιοχή του έργου.

üüΓεωμορφολογικέςΓεωμορφολογικές επιπτώσεις (διάβρωση, κ.λπ.) στις ακτές.επιπτώσεις (διάβρωση, κ.λπ.) στις ακτές.

üüΠανίδαΠανίδα (ψάρια και πουλιά) της περιοχής.(ψάρια και πουλιά) της περιοχής.

«Man masters nature not by forcebut by understudying»

Jacob Bronowski (1908-74)

193

Αν και η ενασχόληση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το Περιβάλλον Αν και η ενασχόληση της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το Περιβάλλον

άρχισε το 1972 στη σύνοδο του Παρισιού, το θέμα των ήπιων άρχισε το 1972 στη σύνοδο του Παρισιού, το θέμα των ήπιων

μορφών ανακινήθηκε μόλις το 1987μορφών ανακινήθηκε μόλις το 1987..

Η ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ

Η Λευκή ΒίβλοςΗ Λευκή Βίβλος που εκδόθηκε στα τέλη του 1995 με τίτλο «Μια που εκδόθηκε στα τέλη του 1995 με τίτλο «Μια

ενεργειακή πολιτική για την Ευρωπαϊκή Ένωση» προσδιορίζει τρεις ενεργειακή πολιτική για την Ευρωπαϊκή Ένωση» προσδιορίζει τρεις βασικούς στόχους που είναι:βασικούς στόχους που είναι:

•• η προώθηση της ανταγωνιστικότητας στον ενεργειακό τομέαη προώθηση της ανταγωνιστικότητας στον ενεργειακό τομέα

•• η εξασφάλιση των πηγών ενέργειας καιη εξασφάλιση των πηγών ενέργειας και

•• η υποχρέωση προστασίας του περιβάλλοντοςη υποχρέωση προστασίας του περιβάλλοντος

Η Πράσινη ΒίβλοςΗ Πράσινη Βίβλος που εκδόθηκε στα τέλη του 1997 προσδιορίζει που εκδόθηκε στα τέλη του 1997 προσδιορίζει σαφώς το στόχο της σαφώς το στόχο της ΕΕΕΕ που είναι ο διπλασιασμός ως το 2010 της που είναι ο διπλασιασμός ως το 2010 της συμβολής των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο της Κοινότηταςσυμβολής των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο της Κοινότητας..

195

196

1900 1920 1940 1960 1980 2000 2020 2040 2060 2080 2100

0

10

20

30

40

50Εκτιμώμενη ζήτησ η π ετρελαίου

Παραγωγή π ετρελα ίου

Π Α

Ρ Α

Γ Ω

Γ Η

Π Ε

Τ Ρ

Ε Λ

Α Ι Ο

Υ( δ

ισεκατομ

μύρια βα

ρέλια ετησ

ίως

)

Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Ι Α

Εκτίμηση παγκοσμίων αποθεμάτων πετρελαίουΕκτίμηση παγκοσμίων αποθεμάτων πετρελαίου..

196

Πορεία των ενεργειακών καταναλώσεων (σε ΜΤΙΠ) Πορεία των ενεργειακών καταναλώσεων (σε ΜΤΙΠ)

τωντων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι το έτος 2005.χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέχρι το έτος 2005.

197

197

Η ενέργεια αποτελεί βασική προϋπόθεση της οικονομικής και Η ενέργεια αποτελεί βασική προϋπόθεση της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης και η ζήτησή της βαίνει ολοένα αυξανόμενηκοινωνικής ανάπτυξης και η ζήτησή της βαίνει ολοένα αυξανόμενη..

Η ΔΕΗ συμμετέχει στο πρόγραμμα Η ΔΕΗ συμμετέχει στο πρόγραμμα JOULEJOULE για τη μελέτη του για τη μελέτη του

Ευρωπαϊκού Αιολικού Πάρκου των 100 Ευρωπαϊκού Αιολικού Πάρκου των 100 MW (MW (αιολικές τουρμπίνες 750 αιολικές τουρμπίνες 750

kWkW-- 3 3 MW).MW).

198

198

ΑΠΕ6%

Πετρελαιοειδή21%

Λιγνίτης73%

Πηγές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (Πηγή: ΔΕΗ).Πηγές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (Πηγή: ΔΕΗ).

Κατανάλωση

x 106 ΤΙΠ

CO2

x 106 Τόνους

SO2

x 106 Τόνους

NOx

x 106 Τόνους

1990 1148,83 2738 12,23 10,38

2010(Σενάριο 1) 1376,59 3143,25 6,56 7,85

2010(Σενάριο 4) 975,59 2098,37 4,32 4,35

Σενάριο 1 («συμβατικό» σενάριο): Προϋποθέτει χαμηλή οικονομική ανάπτυξη χωρίς σημαντικές πρωτοβουλίες στους τομείς της περιβαλλοντικής και της ενεργειακής πολιτικής.Σενάριο 4 (σενάριο «υψηλών τιμολογήσεων»): Προϋποθέτει την ίδια ανάπτυξη, αλλά γρήγορη αύξηση της πυρηνικής ενέργειας, την αντικατάσταση των θερμικών μονάδων άνθρακα με μονάδες φυσικού αερίου και αύξηση των τιμών ενέργειας για τον καταναλωτή (π.χ. με την επιβολή ενός φόρου ενέργειας/άνθρακα).

199Εκτιμήσεις των σεναρίων για την ενεργειακή κατανάλωση της Εκτιμήσεις των σεναρίων για την ενεργειακή κατανάλωση της ΕΕΕΕ

καικαι τις εκπομπές αέριων ρύπων το 2010τις εκπομπές αέριων ρύπων το 2010..

199

Α. ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑΑ. ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ

F Η ερευνητική και αναπτυξιακή δραστηριότητα της Κοινότηταςεφαρμόζεται μέσω των Προγραμμάτων Πλαισίων.

F Το 5ο Πρόγραμμα Πλαίσιο, το οποίο θεσπίστηκε με την υπ' αριθμόν182/1999/ΕΚ και ημερομηνία 22 Δεκεμβρίου 1998, απόφαση τουΕυρωκοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναιένα Ευρωπαϊκό εργαλείο που με εξαιρετική συνοχή υποστηρίζει τηνέρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη, ως μέρος της Κοινοτικής πολιτικής καιαποτελεί στην ουσία ένα τετραετές στρατηγικό σχέδιο (1998-2002).

F Κατά την περίοδο αυτή, στόχος είναι αφενός η ενθάρρυνση της διεθνούςσυνεργασίας στον τομέα της έρευνας, ιδιαίτερα μεταξύ Πανεπιστημίωνκαι Βιομηχανίας και αφετέρου η δημιουργία δικτύων διάκρισης, καθώς καιη συμβολή στην ανάπτυξη της καινοτομίας.

F Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται στα 14,96 δισ. €, εκ των οποίων τα 13,7 δισ. € έχουν προβλεφθεί για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα και τα1,26 δισ. € προορίζονται για το Πρόγραμμα EURATOM (Έρευνα και κατάρτιση στο πεδίο της πυρηνικής ενέργειας).

200

200

ΟριΟριζζόντόντιαια ΠρογράμμΠρογράμμαατατα

üü ΕδραίωσηΕδραίωση τουτου διεθνούςδιεθνούς ρόλουρόλου τηςτης ΚοινοτικήςΚοινοτικής έρευναςέρευνας

üü ΠροώθησηΠροώθηση τηςτης καινοτομίαςκαινοτομίας καικαι ενθενθααρρρρύύνονουνυν τηςτης συμμετοχήςσυμμετοχήςτωντων ΜικρομεσαίωνΜικρομεσαίων ΕπιχειρΕπιχειρήήσεωνσεων

üü ΒελτίωσηΒελτίωση τουτου ερευνητικούερευνητικού ανθρώπινουανθρώπινου δυνδυνααμικούμικού καικαι τηςτηςκοινωνικοοικονομικήςκοινωνικοοικονομικής βάσηβάση γνώσεωνγνώσεων

ΘΘεμεμααττιικάκά ΠροΠρογγράμμράμμαατατα

üü ΠοιότηταΠοιότητα ζωήςζωής καικαι διαχείρισηδιαχείριση εμβίωνεμβίων πόρωνπόρων

üü ΦιλικήΦιλική προςπρος τοντον χρήστηχρήστη κοινωνίακοινωνία τωντων πληροφοριώνπληροφοριών

üü ΑνταγωνιστικήΑνταγωνιστική καικαι βιώσιμηβιώσιμη οικονομικήοικονομική ανάπτυξηανάπτυξη

üü ΕνέργειαΕνέργεια, , περιβάλλονπεριβάλλον καικαι βιώσιμηβιώσιμη ανάπτυξηανάπτυξη

201

201

ENERGIEENERGIEΟι δραστηριότητες της Κοινότηταςσχετικά με την "Έρευνα-Τεχνολογία-Ανάπτυξη(RTD/Research-Technology-Development)” οι οποίες κατά ταέτη 1994-1998 εφαρμοζόταν μέσωτου Προγράμματος JOULE-THERMIE συνεχίζονται μέσα από τοΠρόγραμμα ENERGIE που είναι τουποπρόγραμμα για την Ενέργειατου 4ου θεματικού Προγράμματος"Ενέργεια, περιβάλλον και αειφόροςανάπτυξη".Το Πρόγραμμα ENERGIE είναιοργανωμένο γύρω από δύο δράσειςκλειδιά:F Καθαρότερη ενέργεια, περιλαμβανομένων τωνανανεώσιμων πηγών ενέργειας(479 εκατομμύρια €).F Οικονομική και αποδοτικήενέργεια για μια ανταγωνιστικήΕυρώπη (547 εκατομμύρια €).

THERMIETHERMIEΤο THERMIE (1995-1998) είναι έναΠρόγραμμα της Γ.Δ. XVII για τηνΕνέργεια. Ο συνολικόςπροϋπολογισμός του Προγράμματοςκαι για τα τέσσερα χρόνια, ανέρχεταιστα 577 εκατομμύρια ECU.

Κύριοι στόχοι του THERMIE είναι:

üΕξασφάλιση διαρκούς καιαξιόπιστης παροχής ενέργειας σεεπιτρεπτό κόστος. Μείωση τηςενεργειακής κατανάλωσης.

üΜείωση των περιβαλλοντικώνεπιπτώσεων που προέρχονται απότην παραγωγή και χρήση ενέργειαςκαι ειδικότερα μείωση τωνεκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.

üΕνίσχυση της τεχνολογικής βάσης της ενεργειακής βιομηχανίας.

üΕξασφάλιση της χρήσηςβιοκαυσίμων σε ποσοστό 5% τηςσυνολικής ενεργειακήςκατανάλωσης των οχημάτων.

üΠαροχή νέων κινήτρων με στόχοτην αύξηση των ιδιωτικώνεπενδύσεων και τη διευκόλυνσηδιείσδυσης των ΑΠΕ στην αγορά

üΕφαρμογή, υποστήριξη καιπαρακολούθηση της Ευρωπαϊκήςστρατηγικής για τις ΑΠΕ.

üΜε την εφαρμογή αυτών τωνμέτρων αναμένεται η ελάττωση τωνεκπομπών διοξειδίου του άνθρακακατά 180 εκατομμύρια τόννους.

ALTENERALTENERΤο ALTENER, (1998-1999), είναι έναΠρόγραμμα της Γ.Δ. XVII για τηνΕνέργεια, μη τεχνολογικούχαρακτήρα. Για τα δυο πρώτα χρόνιατου προγράμματος oπροϋπολογισμός είναι 22 εκατομμύρια ECU. Στόχος τουπρογράμματος είναι η αύξηση τηςκατανάλωσης ΑΠΕ στην Κοινότητα. Ειδικότερα, οι στόχοι τουπρογράμματος μέχρι το 2005 είναι:

üΔιπλασιασμός και τριπλασιασμός(το 2010) της χρήσης των ΑΠΕ απότο 4% της συνολικής κατανάλωσηςπου ήταν το 1991, στο 8% το 2005, 12% το 2010.

üΤριπλασιασμός της παραγωγήςηλεκτρισμού από ΑΠΕ (εξαιρούνταιοι Υ/Η σταθμοί).

SAVESAVETo πρόγραμμα SAVE II, είναι πρόγραμμα 5ετούς διάρκειας που έχει ως κύριο στόχο την προώθηση της ορθολογικής χρήσης ενέργειας στην Κοινότητα (16-12-96). Στα πλαίσια του προγράμματος αυτού χρηματοδοτούνται δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς συμπεριλαμβανομένων και των κρατικών φορέων και ινστιτούτων, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές, οι ιδιωτικές εταιρείες, τα Πανεπιστήμια και οι συμβουλευτικές εταιρείες.Το ποσοστό χρηματοδότησης φθάνει μέχρι το 50% για τις πιλοτικές δράσεις και τις δράσεις πληροφόρησης και διάδοσης.Μελέτες που έχουν σαν στόχο την εφαρμογή των Κοινοτικών μέτρων, και της αποδοτικής χρήσης ενέργειας στην Κοινότητα χρηματοδοτούνται ως 100%.

205

205

üΕνίσχυση για την ανάπτυξη τοπικών ερευνητικών κέντρων και ερευνητικών ινστιτούτων με έμφαση στον ενεργειακό προγραμματισμό.

üΜεταφορά τεχνολογίας από χώρες της ΕΕ προς τρίτες χώρες.

SYNERGYSYNERGYΤο SYNERGY (1998-2002) είναι έναπρόγραμμα συνεργασίας της Γ.Δ. XVII της ΕΕ και χρηματοδοτείδράσεις συνεργασίας με μηκοινοτικές χώρες στους τομείς τηςδιαμόρφωσης και εφαρμογήςενεργειακής πολιτικής. Ο συνολικόςπροϋπολογισμός για το 1998 ήταν 5 εκατομμύρια €, ενώ για το 1999 οπροϋπολογισμός φθάνει τα 7 εκατομμύρια €.

Κύριοι στόχοι του SYNERGY είναι:

üΣυνδρομή στη βελτίωση τηςδιεθνούς ενεργειακής κατάστασης.

üΒελτίωση της ενεργειακήςασφάλειας της ΕΕ.

üΕνίσχυση ξένων κρατών και κυβερνήσεων στη διαμόρφωση ενεργειακής πολιτικής.

206

Β. ΕΘΝΙΚΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑΒ. ΕΘΝΙΚΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑΑναπτυξιακός Νόμος (Ν. 2601/98)Αναπτυξιακός Νόμος (Ν. 2601/98)ΟΟ ΝέοςΝέος ΑναπτυξιακόςΑναπτυξιακός ΝόμοςΝόμος 2601/98 2601/98 οο οποίοςοποίος τέθηκετέθηκε σεσε ισχύισχύ τοντονΑπρίλιοΑπρίλιο τουτου 1998 1998 αντικαθιστώνταςαντικαθιστώντας τουςτους ΑΑ..ΝΝ. 1892/90 . 1892/90 καικαι 2234/94, 2234/94, έχειέχει σανσαν κύριοκύριο στόχοστόχο τηντην ενίσχυσηενίσχυση τωντων ιδιωτικώνιδιωτικών επενδύσεωνεπενδύσεων μεμεαπώτεροαπώτερο σκοπόσκοπό τηντην περιφερειακήπεριφερειακή ανάπτυξηανάπτυξη, , τηντην αύξησηαύξηση τωντωνθέσεωνθέσεων εργασίαςεργασίας, , καικαι τηςτης ανταγωνιστικότηταςανταγωνιστικότητας μεταξύμεταξύ τωντων ελληνικώνελληνικώνεπιχειρήσεωνεπιχειρήσεων, , τηντην αναδιάρθρωσηαναδιάρθρωση τουτου παραγωγικούπαραγωγικού κλάδουκλάδου, , καθώςκαθώςκαικαι τηντην ανάπτυξηανάπτυξη τουτου δευτερογενήδευτερογενή τομέατομέα στηνστην ΕλλάδαΕλλάδα, , δίνονταςδίνονταςιδιαίτερηιδιαίτερη έμφασηέμφαση στηνστην προστασίαπροστασία τουτου περιβάλλοντοςπεριβάλλοντος καικαι τηντηνεξοικονόμησηεξοικονόμηση ενέργειαςενέργειας..

ΗΗ υλοποίησηυλοποίηση τωντων προαναφερθέντωνπροαναφερθέντων, , επιτυγχάνεταιεπιτυγχάνεται μέσωμέσω παροχήςπαροχήςεπιδοτήσεωνεπιδοτήσεων γιαγια τιςτις παραγωγικέςπαραγωγικές επενδύσειςεπενδύσεις. . ΤοΤο ύψοςύψος τηςτηςεπιδότησηςεπιδότησης εξαρτάταιεξαρτάται απόαπό τηντην περιοχήπεριοχή, , αλλάαλλά υπάρχουνυπάρχουν καικαι κάποιεςκάποιεςεξαιρέσειςεξαιρέσεις πουπου ισχύουνισχύουν σεσε όληόλη τητη χώραχώρα. . ΜεταξύΜεταξύ τωντων εξαιρέσεωνεξαιρέσεωνμπορούνμπορούν νανα αναφερθούναναφερθούν επενδύσειςεπενδύσεις γιαγια παραγωγήπαραγωγή ηλεκτρικήςηλεκτρικήςενέργειαςενέργειας απόαπό ΑΠΕΑΠΕ καικαι γιαγια συμπαραγωγήσυμπαραγωγή ηλεκτρισμούηλεκτρισμού--θερμότηταςθερμότητας. . ΣΣ' ' αυτέςαυτές τιςτις περιπτώσειςπεριπτώσεις εφαρμόζεταιεφαρμόζεται τοτο μέγιστομέγιστο ποσοστόποσοστόεπιδότησηςεπιδότησης ανεξάρτητα από την περιοχή. Για τις υπόλοιπες ανεξάρτητα από την περιοχή. Για τις υπόλοιπες εφαρμογές ΑΠΕ, το ποσοστό επιδότησης εξαρτάται από την περιοχή. εφαρμογές ΑΠΕ, το ποσοστό επιδότησης εξαρτάται από την περιοχή.

207

207

ΤοΤο ΕπιχειρησιακόΕπιχειρησιακό ΠρόγραμμαΠρόγραμμα ΕνέργειαςΕνέργειας εγκρίθηκεεγκρίθηκε μεμε τηντην υπυπ‘‘αριθμόαριθμό ΕΕ(94) 1834/1(94) 1834/1 ααπόφασηπόφαση τηςτης ΕυρωπαϊκήςΕυρωπαϊκής ΕπιτροπήςΕπιτροπής τητηνν29/7/94. 29/7/94. ΕίναιΕίναι μονοταμειακόμονοταμειακό ΠρόγραμμαΠρόγραμμα καικαι χρηματοδοτείταιχρηματοδοτείται απόαπότοτο ΕυρωπαϊκόΕυρωπαϊκό ΤαμείοΤαμείο ΠεριφερειακήςΠεριφερειακής ΑνάπτυξΑνάπτυξηηςς ((ΕΤΠΑΕΤΠΑ). ). ΤοΤοσυνολικόσυνολικό κόστοςκόστος τουτου ΠρογράμματοςΠρογράμματος είναιείναι 290 290 δισδισ. . δραχμέςδραχμές απόαπό ταταοποίαοποία τοτο ανώτατοανώτατο ύψοςύψος τηςτης ΚοινοτικήςΚοινοτικής συγχρηματοδότησηςσυγχρηματοδότησης είναιείναι37%. 37%. ΗΗ ΕθνικήΕθνική ΔημόσιαΔημόσια ΔαπάνηΔαπάνη αποτελείαποτελεί τοτο 30% 30% τουτου συνολικούσυνολικούκόστουςκόστους, , ενώενώ οο ιδιωτικόςιδιωτικός τομέαςτομέας συμμετέχεισυμμετέχει μεμε ποσοστόποσοστό 33% 33% τηςτηςσυνολικήςσυνολικής δαπάνηςδαπάνης τουτου ΕΠΕΕΠΕ, , πουπου αφοράαφορά κυρίωςκυρίως στηστη συμμετοχήσυμμετοχήτουτου σταστα ΥποπρογράμματαΥποπρογράμματα 2 2 καικαι 3.3.

ΤοΤο ΕΠΕΕΠΕ δομείταιδομείται σεσε τέσσερατέσσερα ΥποπρογράμματαΥποπρογράμματα ωςως εξήςεξής::

FF ΥποπρόγραμμαΥποπρόγραμμα 1: 1: ΠαραγωγήΠαραγωγή ΗλεκτρισμούΗλεκτρισμού απόαπό τητη ΔΕΗΔΕΗ

FF ΥποΥποππρόγραμμαρόγραμμα 2: 2: ΕξοικονόμησηΕξοικονόμηση ΕνέργειαςΕνέργειας

FF ΥποπρόγραμμαΥποπρόγραμμα 3: 3: ΑνανεώσιμεςΑνανεώσιμες ΠηγέςΠηγές ΕνέργειαςΕνέργειας ((ΑΠΕΑΠΕ))

FF ΥποπρόγραμμαΥποπρόγραμμα 4: 4: ΕρευνητικέςΕρευνητικές ΔραστηριότητεςΔραστηριότητες τουτου ΙΓΜΕΙΓΜΕ καικαιΤεχνικήΤεχνική ΒοήθειαΒοήθεια..

1. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ενέργειας (ΕΠΕ)1. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ενέργειας (ΕΠΕ)208

208

ΤαΤα μέτραμέτρα τουτου ΕπιχειρησιακούΕπιχειρησιακού ΠρογράμματοςΠρογράμματος ΒιομηχανίαςΒιομηχανίας, , συγκλίνουνσυγκλίνουν προςπρος τηντην κατεύθυνσηκατεύθυνση νανα αποκτήσειαποκτήσει ηη ΕλλάδαΕλλάδαολοκληρωμένηολοκληρωμένη, , εσωτερικάεσωτερικά συνεπήσυνεπή καικαι μακροχρόνιαμακροχρόνια πολιτικήπολιτική. . ΗΗπροοπτικήπροοπτική επενδύσεωνεπενδύσεων μεμε ενεργειακόενεργειακό περιεχόμενοπεριεχόμενο είναιείναι πιοπιοεμφανήςεμφανής σταστα εξήςεξής υποπρογράμματαυποπρογράμματα καικαι δράσειςδράσεις::

§§ΥποπρόγραμμαΥποπρόγραμμα 2: 2: ΠροώθησηΠροώθηση ιδιωτικώνιδιωτικών επενδύσεωνεπενδύσεων

§§ΥποπρόγραμμαΥποπρόγραμμα 3: 3: ΕκσυγχρονισμόςΕκσυγχρονισμός επιχειρήσεωνεπιχειρήσεων

Ακόμη Ακόμη τατα υποπρογράμματα 4 και 5 που αφορούν τις μικρομεσαίες υποπρογράμματα 4 και 5 που αφορούν τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και στο ανθρώπινο δυναμικό αντίστοιχα προσφέρονται επιχειρήσεις και στο ανθρώπινο δυναμικό αντίστοιχα προσφέρονται για σχετικές δραστηριότητες.για σχετικές δραστηριότητες.

2. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Βιομηχανίας (ΕΠΒ)2. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Βιομηχανίας (ΕΠΒ)209

209

ΣτρατηγικόςΣτρατηγικός στόχοςστόχος τουτου δεύτερουδεύτερου ΕπιχειρησιακούΕπιχειρησιακού ΠρογράμματοςΠρογράμματοςΈΈρευναςρευνας καικαι ΤεχνολογίαςΤεχνολογίας είναιείναι ηη υποστήριξηυποστήριξη τηςτης ανταγωνιστικόανταγωνιστικό--τηταςτητας τουτου ελληνικούελληνικού παραγωγικούπαραγωγικού συστήματοςσυστήματος..

ΕπενδύσειςΕπενδύσεις ενεργειακούενεργειακού χαρακτήραχαρακτήρα εντάσσονταιεντάσσονται στοστο ΥποπρόγραμμαΥποπρόγραμμα2: 2: ΒιομηχανικήΒιομηχανική ΈΈρευναρευνα, , ΜεταφοράΜεταφορά ΤεχνολογίαςΤεχνολογίας, , ΚαινοτομίαΚαινοτομία. . ΤοΤουποπρόγραμμαυποπρόγραμμα αυτόαυτό υποστηρίζειυποστηρίζει καικαι διευρύνειδιευρύνει τατα εθνικάεθνικάΠρογράμματαΠρογράμματα ΑνάπτυξΑνάπτυξηηςς καικαι ΒιομηχανικήςΒιομηχανικής ΈΈρευναςρευνας ((ΠΑΒΕΠΑΒΕ ΑΑ), ), ΣυγχρηματοδότησηςΣυγχρηματοδότησης ((ΣΥΝΣΥΝ) ) καικαι ΑνάπτυξηςΑνάπτυξης τηςτης ΚαινοτομίαςΚαινοτομίας ((ΠΑΒΕΠΑΒΕΒΒ).).

ΠρογράμματαΠρογράμματα πουπου εντάσσονταιεντάσσονται στοστο ΕΠΕΤΕΠΕΤ ΙΙΙΙ περιλαμβάνουνπεριλαμβάνουν::33.3..3.11 ΠΑΦΟΣΠΑΦΟΣ ((ΠρόγρΠρόγρααμμμμαα ΕντοπισμούΕντοπισμού κκαιαι ΑφομοίωσηςΑφομοίωσηςΥποδειγμΥποδειγματιατικώνκών ΧρήσεωνΧρήσεων ΝέωνΝέων ΤεχνολογιώνΤεχνολογιών))ΤοΤο πρόγραμμαπρόγραμμα εντοπίζειεντοπίζει τηντην παρέμβασηπαρέμβαση τουτου σεσε θέματαθέματα τεχνολογικούτεχνολογικούεξοπλισμούεξοπλισμού..3.2 3.2 ΠρόγρΠρόγρααμμμμαα ΣΣυυγχρημγχρημαατοδοτήσεωντοδοτήσεων ((ΣΥΝΣΥΝ))ΤοΤο ΠρόγραμμαΠρόγραμμα ΣΥΝΣΥΝ εντάσσεταιεντάσσεται στοστο ΕπιχειρησιακόΕπιχειρησιακό ΠρόγραμμαΠρόγραμμαΈΈρευναςρευνας καικαι ΤεχνολογίαςΤεχνολογίας ((ΕΠΕΤΕΠΕΤ ΙΙΙΙ) ) καικαι καλύπτεικαλύπτει επιστημονικούςεπιστημονικούς καικαιτεχνολογικούςτεχνολογικούς τομείςτομείς αιχμήςαιχμής..

3. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Έρευνας και Τεχνολογίας ΙΙ (ΕΠΕΤ ΙΙ)3. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Έρευνας και Τεχνολογίας ΙΙ (ΕΠΕΤ ΙΙ) 210

210

ΤοΤο πρόγραμμαπρόγραμμα ΑνάπτυξηςΑνάπτυξης τηςτης ΒιομηχανικήςΒιομηχανικής ΈΈρευναςρευνας έχειέχει στόχοστόχο τητη

βελτίωσηβελτίωση τηςτης παραγωγικότηταςπαραγωγικότητας τηςτης επιχείρησηςεπιχείρησης, , τηντην ανάπτυξηανάπτυξη νέωννέων

βελτιωμένωνβελτιωμένων μεθόδωνμεθόδων παραγωγήςπαραγωγής, , νέωννέων ήή βελτιωμένωνβελτιωμένων προϊόντωνπροϊόντων

μεμε υψηλήυψηλή προστιθέμενηπροστιθέμενη αξίααξία, , τητη βελτίωσηβελτίωση τηςτης ανταγωνιστικότηταςανταγωνιστικότητας, ,

τητη διείσδυσηδιείσδυση σεσε νέεςνέες αγορέςαγορές καικαι τέλοςτέλος τητη μεταφοράμεταφορά καικαι τηντην

προσαρμογήπροσαρμογή υψηλήςυψηλής τεχνολογίαςτεχνολογίας σεσε παραδοσιακούςπαραδοσιακούς κλάδουςκλάδους τηςτης

βιομηχανίαςβιομηχανίας..

4. Πρόγραμμα Ανάπτυξης και Βιομηχανικής Έρευνας (4. Πρόγραμμα Ανάπτυξης και Βιομηχανικής Έρευνας (ΠΑΒΕΠΑΒΕ))

211

211

ΠΠ ΗΗ ΓΓ ΗΗ 1996 (1996 (κΤΙΠκΤΙΠ))

ΑιολικήΑιολική ΕνέργειαΕνέργεια 3,113,11

ΒιομάζαΒιομάζα 888888

ΓεωθερμικήΓεωθερμική ΕνέργειαΕνέργεια 2,732,73

ΗλιακήΗλιακή ΕνέργειαΕνέργεια 112112

ΜικράΜικρά υδροηλεκτρικάυδροηλεκτρικά έργαέργα (< 10 (< 10 ΜΜWW)) 10,8310,83

ΥδροηλεκτρικάΥδροηλεκτρικά (>10 (>10 ΜΜWW)) 363,40363,40

ΦωτοβολταικάΦωτοβολταικά 0,020,02

ΣΣ ΥΥ ΝΝ ΟΟ ΛΛ ΟΟ 1380,11380,1

Παραγωγή ΑΠΕ το 1996Παραγωγή ΑΠΕ το 1996..

212

212

Σκοπός Σκοπός της ίδρυσηςτης ίδρυσης των Περιφερειακών Ενεργειακών Κέντρων (ΠΕΚ)των Περιφερειακών Ενεργειακών Κέντρων (ΠΕΚ), , είναι να είναι να

συμβάλλουν σε συνεργασία με το ΚΑΠΕ στην περιφερειακή ενεργειακήσυμβάλλουν σε συνεργασία με το ΚΑΠΕ στην περιφερειακή ενεργειακή

πολιτική και προγραμματισμό σε συμφωνία με την χαραχθείσα Εθνικήπολιτική και προγραμματισμό σε συμφωνία με την χαραχθείσα Εθνική και και

Ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική μέσω της προώθησης των εφαρμογών ΑΕυρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική μέσω της προώθησης των εφαρμογών ΑΠΕ, ΠΕ,

της Εξοικονόμησης Ενέργειας και των νέων ενεργειακών τεχνολογιώντης Εξοικονόμησης Ενέργειας και των νέων ενεργειακών τεχνολογιών..

Περιφερειακά Ενεργειακά ΚέντραΠεριφερειακά Ενεργειακά Κέντρα

Η ίδρυση των Περιφερειακών Ενεργειακών Κέντρων και οι εξειδικευμΗ ίδρυση των Περιφερειακών Ενεργειακών Κέντρων και οι εξειδικευμένες ένες

συμβουλές που μπορούν να παρέχουν έχει μεγάλη σημασία για την συμβουλές που μπορούν να παρέχουν έχει μεγάλη σημασία για την

Περιφερειακή Διοίκηση, τη Νομαρχιακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση καιΠεριφερειακή Διοίκηση, τη Νομαρχιακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση και την ενεργό την ενεργό

εμπλοκή τους στον ενεργειακό εμπλοκή τους στον ενεργειακό τομέα. Εστιάζονταςτομέα. Εστιάζοντας τη δράση τους στους τη δράση τους στους

χρήστες της ενέργειας, τα Περιφερειακά Ενεργειακά Κέντρα έχουν σχρήστες της ενέργειας, τα Περιφερειακά Ενεργειακά Κέντρα έχουν σημαίνοντα ημαίνοντα

ρόλο για την αποτελεσματική εφαρμογή του Νόμου 2244/94 καθώς καιρόλο για την αποτελεσματική εφαρμογή του Νόμου 2244/94 καθώς και του του

νομοθετικού πλαισίου για την Ορθολογική Χρήση και την Εξοικονόμηνομοθετικού πλαισίου για την Ορθολογική Χρήση και την Εξοικονόμηση της ση της

ΕνέργειαςΕνέργειας..

213

213

ΜεΜε τητηνν εφαρμογήεφαρμογή μεθόδωνμεθόδων καικαι τεχνικώντεχνικών εξοικονόμεξοικονόμηησηςσης ενέργειαςενέργειας, ,

αξιοποίαξιοποίηησσηηςς ανανεώσιμωνανανεώσιμων ενεργειακώνενεργειακών ππηηγώνγών καικαι ττηηνν εφαρμογήεφαρμογή νέωννέων

ενεργειενεργειαακώνκών τεχνολογιώντεχνολογιών τατα ΠΕΚΠΕΚ μπορούνμπορούν νανα συμβάλλουνσυμβάλλουν::

ΟΟ ρόλοςρόλος τωντων ΠεριφερειακώνΠεριφερειακών ΕνεργειακώνΕνεργειακών ΚέντρωνΚέντρων, , όπωςόπως καθορίζεταικαθορίζεται καικαι στιςστις

προδιαγραφέςπροδιαγραφές ίδρυσήςίδρυσής τουςτους, , είναιείναι νανα αποτελούναποτελούν ένανέναν ενεργόενεργό φορέαφορέα πουπου θαθα

υποστηρίζειυποστηρίζει τιςτις περιφερειακέςπεριφερειακές καικαι τοπικέςτοπικές αραρχχέςές καικαι κοινωνίεςκοινωνίες νανα

αναντταποκρίνονταιαποκρίνονται στιςστις δεσμεύσειςδεσμεύσεις καικαι ευθύνεςευθύνες τουςτους στονστον ενεργειακόενεργειακό τομέτομέαα..

•• στηνστην οικονομικήοικονομική καικαι κκοοινωνικήινωνική περιφερειακήπεριφερειακή ανάπτυξανάπτυξηη

•• στηνστην προστασίαπροστασία τουτου περιβάλλονπεριβάλλονττοςος στστηηνν περιφέρειαπεριφέρεια

•• στηστη σύνδεσσύνδεσηη τηςτης ενέργειαςενέργειας μεμε τιςτις άλλεςάλλες τομεακέςτομεακές περιφερειακέςπεριφερειακές πολιτικέςπολιτικές

((τουρισμούτουρισμού, , αγροτικήςαγροτικής, , έρευναςέρευνας--τεχνολογίαςτεχνολογίας κκ..λπλπ..))

214

214

Τα Περιφερειακά Ενεργειακά Κέντρα αναπτύσσουν δραστηριότητες στουςπαρακάτω τομείς:

• Προώθηση και εφαρμογή ενεργειακού περιφερειακού σχεδιασμού και προγραμματισμού. Ένα τέτοιο σχέδιο καθορίζει ιεραρχημένες δράσεις στον τομέα της ενέργειας, συνεργασίες και χρηματοδοτικούς πόρους.

• Συντονισμός και έλεγχος της τοπικής παραγωγής ενέργειας ή της διανομήςηλεκτρισμού.

• Προώθηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, Ορθολογικής Χρήσης καιΕξοικονόμησης Ενέργειας.

• Συμμετοχή σε ευρωπαϊκά και εθνικά ενεργειακά προγράμματα και δίκτυα.

• Συντονισμό περιφερειακών και τοπικών έργων.

• Παροχή συμβουλευτικής και τεχνικής υποστήριξης σε ενδιαφερόμενουςφορείς.

• Εκστρατείες ενημέρωσης, πληροφόρησης, ευαισθητοποίησης κοινού.

• Επαγγελματική κατάρτιση, εκπαίδευση.

• Χρηματοδότηση μελετών και έργων επίδειξης.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΗΤΕΣΤΕΣ ΤΩΝΤΩΝ ΠΠΕΕΡΙΦΕΡΡΙΦΕΡΕΕΙΑΚΩΝΙΑΚΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝΚΕΝΤΡΩΝ 215215

215

Ένα καλά μονωμένο σπίτι 100 m2 έχει κέρδος 1.700 ltπετρέλαιο το χρόνο.

üΘερμοκρασία 18-19 οC είναι αρκετά για την άνεσή μας. Μέ ένα βαθμό λιγότερο εξοικονομούμε 7% καύσιμα το χρόνο ανα m2 .

üΗ απόδοση λέβητα-καυστήρα θα πρέπει να ξεπερνά το 70%.

ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΟΧΕ)ΟΡΘΟΛΟΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΟΧΕ)ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΕΕ)ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΕΕ)

216

üü ΕΕπιπτώσειςπιπτώσεις τωντων εξορύξεωνεξορύξεων

((διάβρωσηδιάβρωση εδάφουςεδάφους--φυτικήφυτική ζωήζωή--υδρόβια ζωήυδρόβια ζωή--κίνδυνοι κίνδυνοι

πυρκαγιώνπυρκαγιών--αποθέματα νερούαποθέματα νερού))

üü ΕπιπτώσειςΕπιπτώσεις τηςτης καύσηςκαύσης

((εξάντλησηεξάντληση αποθεμάτωναποθεμάτων--COCO22--SOSO22 (όξινη βροχή)(όξινη βροχή)--

αασσθένειεςθένειες τουτου αναπνευστικούαναπνευστικού--βροβρογγχικέςχικές καικαι

πνευμονικέςπνευμονικές βλάβεςβλάβες--πνευμονοκονίωσηπνευμονοκονίωση))

ΓΑΙΑΝΘΡΑΚΑΣΓΑΙΑΝΘΡΑΚΑΣ (Τύρφη(Τύρφη--λιγνίτηςλιγνίτης--λιθάνθρακαςλιθάνθρακας--ανθρακίτηςανθρακίτης--γραφίτης)γραφίτης)

218

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

üü ΕΕπιπτώσειςπιπτώσεις από την εξαγωγήαπό την εξαγωγή

((οικολογική καταστροφήοικολογική καταστροφή))

üü ΕπιπτώσειςΕπιπτώσεις από την μεταφοράαπό την μεταφορά

((σεισμοίσεισμοί--διάφορα ατυχήματα στα μέσα μεταφοράς διάφορα ατυχήματα στα μέσα μεταφοράς πετρελαίουπετρελαίου--πετρελαιοκηλίδες σε περιόδους ειρήνης καιπετρελαιοκηλίδες σε περιόδους ειρήνης καιπολέμου)πολέμου)

üüΕπιπτώσειςΕπιπτώσεις τηςτης καύσηςκαύσης

((απελευθέρωση παραπροϊόντων υδρογονανθράκωναπελευθέρωση παραπροϊόντων υδρογονανθράκων--

καρκινογενέσειςκαρκινογενέσεις--αλλαγές στη γενετική δομή των αλλαγές στη γενετική δομή των

οργανισμώνοργανισμών--εμβρυακές δυσμορφίες)εμβρυακές δυσμορφίες)

ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΠΕΤΡΕΛΑΙΟ

Μίγμα μορίων υδρογόνου και άνθρακα (300 συνδυασμοί)Μίγμα μορίων υδρογόνου και άνθρακα (300 συνδυασμοί)--

αέρια κηρώδη και πισσώδη συστατικά.αέρια κηρώδη και πισσώδη συστατικά.

219

Μέσες ποσοστιαίες τιμές των συστατικών του αργού πετρελαίου.Μέσες ποσοστιαίες τιμές των συστατικών του αργού πετρελαίου.

Άνθρακας 75-83% Υδρο γόνο 11-14% Θείο 0,06-8% Άζωτο 0,11-1,7% Οξυγόνο 0,5% Μέταλλα 0,03%

220

Μέσες Μέσες τιμέςτιμές της ποσότητας τωντης ποσότητας των αέριων ρύπων (σε αέριων ρύπων (σε grgr) που) πουεκλύονται στην ατμόσφαιρα ανά παραγώμενηεκλύονται στην ατμόσφαιρα ανά παραγώμενη από λιγνίτη από λιγνίτη KWh KWh στους ΑΗΣ.στους ΑΗΣ. Η ετήσια κατανάλωση ανά κάτοικο για το έτος 2003 Η ετήσια κατανάλωση ανά κάτοικο για το έτος 2003 ήταν 4.598 ήταν 4.598 KWhKWh (στοιχεία της ΔΕΗ Α.Ε.).(στοιχεία της ΔΕΗ Α.Ε.).

221

1.4001.400Διοξείδιο του άνθρακαΔιοξείδιο του άνθρακα

22 -- 33Οξείδια του θείουΟξείδια του θείου

1,51,5 -- 2,52,5Οξείδια αζώτουΟξείδια αζώτου

Ποσότητα (σε Ποσότητα (σε grgr))Αέριος ρύποςΑέριος ρύπος

üü Σε σχέση με το μαζούτ εκπέμπει: 4700 λιγότερο Σε σχέση με το μαζούτ εκπέμπει: 4700 λιγότερο SOSO22 , 2 , 2

φορές λιγότερο φορές λιγότερο CO, 24 CO, 24 φορές λιγότερα σωματίδιαφορές λιγότερα σωματίδια, 3 , 3

φορές λιγότερους άκαυστους υδρογονάνθρακες και 1φορές λιγότερους άκαυστους υδρογονάνθρακες και 1,,7 7

φορές λιγότερο φορές λιγότερο NNΟΟxx..

üü Συμβάλλει στον περιορισμό των μεταλλικών ρύπων Συμβάλλει στον περιορισμό των μεταλλικών ρύπων

(ίχνη (ίχνη μολύβδου, νικελίου).μολύβδου, νικελίου).

üü Ο μόνος ρύπος που η εκπομπή του δεν εμφανίζεται Ο μόνος ρύπος που η εκπομπή του δεν εμφανίζεται

μειωμένη είναι τα οξείδια του αζώτου.μειωμένη είναι τα οξείδια του αζώτου.

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ («οικολογικό καύσιμο»)(«οικολογικό καύσιμο»)

222

üü Μηχανισμός προσβολής κύτταρων («ιονισμός», ριζική Μηχανισμός προσβολής κύτταρων («ιονισμός», ριζική

αλλαγή του γενετικού κώδικα).αλλαγή του γενετικού κώδικα).

üü Συμπτώματα από ραδιενεργό προσβολή (υπεροξύ ακτινικό Συμπτώματα από ραδιενεργό προσβολή (υπεροξύ ακτινικό

σύνδρομο, γαστρεντερικό σύνδρομο, σύνδρομο σύνδρομο, γαστρεντερικό σύνδρομο, σύνδρομο

αιμοποιητικού συστήματος, ακτινική πνευμονίτιδα).αιμοποιητικού συστήματος, ακτινική πνευμονίτιδα).

üü Μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της έκθεσης σε ραδιενεργό Μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της έκθεσης σε ραδιενεργό

ακτινοβολία (λευχαιμία, καταρράκτης, γονιμότητα, ακτινοβολία (λευχαιμία, καταρράκτης, γονιμότητα,

κληρονομικές ανωμαλίες).κληρονομικές ανωμαλίες).

üü Αποθήκευση των πυρηνικών αποβλήτων.Αποθήκευση των πυρηνικών αποβλήτων.

ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

223

Ενεργειακές ανάγκες Ενεργειακές ανάγκες σε σε ExajouleExajoule (1EJ=10(1EJ=1018 18 J) J) ανά τομέα ανά τομέα

το έτος 1990 και προβλεπόμενες κατά το έτος 2025.το έτος 1990 και προβλεπόμενες κατά το έτος 2025.[Πηγή: [Πηγή: Intergovernmental Panel for Climate Change, IPCCIntergovernmental Panel for Climate Change, IPCC]]

224

165 - 205100Εμπορικός και ΟικιστικόςΕμπορικός και Οικιστικός

90 - 14061ΜεταφορέςΜεταφορές

140 - 24298 - 117ΒιομηχανίαΒιομηχανία

2025202519901990ΤομέαςΤομέας

50.00012501201250-200

Χρόνος Χρόνος παραμονήςπαραμονής

(σε έτη)(σε έτη)

1,2 pptv/έτος2%/έτος

79 pptv

μηδέν

CFCF44

5 pptv/έτος5%/έτος

140 pptv

μηδέν

HCFCHCFC--2222

0 pptv/έτος0%/έτος

260 pptv

μηδέν

CFCCFC--1111

0,8 ppbv/έτος0,25%/έτο

ς

314 ppbv

~275 ppbv

NN22OO

10 ppbv/έτος0,6%/έτος

1,5 ppmv/έτος0,4%/έτος

Ρυθμός Ρυθμός μεταβολής μεταβολής

συγκέντρωσηςσυγκέντρωσης

1750 ppbv368 ppmvΣυγκέντρωσηΣυγκέντρωσητο το 20002000

~700 ppbv~280ppmv

ΠροΠρο--βιομηχανική βιομηχανική περίοδοςπερίοδος

CH4CH4COCO22

Συγκεντρώσεις των θερμοκηπικών αερίων κατά την Συγκεντρώσεις των θερμοκηπικών αερίων κατά την προβιομηχανική περίοδο, το έτος 2000, προβιομηχανική περίοδο, το έτος 2000,

ρυθμός μεταβολής και διάρκεια ζωής τωνρυθμός μεταβολής και διάρκεια ζωής των [Πηγή: [Πηγή: IPCCIPCC].].

225

Μεταβολές του κλίματος στον πλανήτη μας Μεταβολές του κλίματος στον πλανήτη μας σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο που προκαλούνται, σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο που προκαλούνται, σε πρώτη φάση,σε πρώτη φάση, απόαπό τις δραστηριότητες του ανθρώπου.τις δραστηριότητες του ανθρώπου.

Αύξηση βροχόπτωσης θερμικού τύπουκαι της ομίχλης

Θερμικά απόβλητα πύργων απόψυξης

Φαινόμενο αστικής νησίδας. Αύξηση βροχόπτωσης θερμικού τύπου

και της ομίχληςΘερμική ρύπανση - Θερμικά αστικά απόβλητα

Αύξηση της τιμής της ανακλαστικότητας (albedo) του πλανήτη. Ερημοποίηση

Φαινόμενο αστικής νησίδας. Υποβιβασμός τηςταχύτητας του ανέμου

Φαινόμενο αστικής νησίδας. Υποβιβασμός της ταχύτητας του ανέμου

Αστικοποίηση

Επεμβάσεις στα χαρακτηριστικά της Βιόσφαιρας

Ελάττωση του O3, αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της επιφάνειας

Αύξηση της ποσότητας των οξειδίων του αζώτου (NOx)

Αυξημένη παρουσία νεφών τύπου θυσάνων(Cirrus). Ψύξη της επιφάνειας του πλανήτη

Αύξηση της ποσότητας του H2O που διαφεύγει στηνατμόσφαιρα από τους κινητήρες των αεροπλάνων

Ελάττωση του O3. Αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της επιφάνειας

Αύξηση της ποσότητας των χλωροφθορανθράκων(CFC)

Αύξηση της οξινότητας των βροχοπτώσεωνΑύξηση της ποσότητας του θείου (S)

Ελάττωση της μέσης θερμοκρασίας της επιφάνειας. Αύξηση των τοπικών βροχοπτώσεων

Αύξηση των αιωρουμένων σωματιδίων (aerosol)

Αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 0,3 oC για κάθε 10% αύξηση της ποσότητας του CO2

Αύξηση της ποσότητας του CO2 από την κατανάλωσηκαυσίμων

Στην σύσταση της ατμόσφαιραςΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ (ΣΕ ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ)ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ

226

Παράμετρος Σύγκριση με προαστιακό περιβάλλον

Αιωρούμενα σωματίδια (aerosols) 10 φορές περισσότερα Θερμοκρασία Μέση ετησία 0,5-1,5 οC θερμότερη Χειμώνα 1-2 οC -“-

Ημερήσιος βαθμός θέρμανσης 10% μικρότερος Ηλιακή ακτινοβολία Υπεριώδης, Χειμώνας 30% μικρότερη Υπεριώδης, Καλοκαίρι 5% -“- Βροχόπτωση 5-15% περισσότερη Συχνότητα καταιγίδων 16% περισσότερες Χειμώνας 5% -“- Καλοκαίρι 29% -“- Σχετική υγρασία 6% μικρότερη Χειμώνας 2% -“- Καλοκαίρι 8% -“- Νέφωση 5-10% περισσότερη Ομίχλη 60% -“- Χειμώνας 100% -“- Καλοκαίρι 30% -“- Ταχύτητα ανέμου 25% μικρότερη Άπνοιες 5-20% περισσότερες

Κλιματικές μεταβολές που προκαλούνται Κλιματικές μεταβολές που προκαλούνται στο περιβάλλον από την παρουσία των πόλεων.στο περιβάλλον από την παρουσία των πόλεων.

227

228

Αύξηση των καρδιακών προσβολών από την κατά 10 Αύξηση των καρδιακών προσβολών από την κατά 10 ooCC πτώση της πτώση της θερμοκρασίας για διαφορετικές ηλικίες ατόμων με ή χωρίς προηγούμθερμοκρασίας για διαφορετικές ηλικίες ατόμων με ή χωρίς προηγούμενο ενο καρδιακό νόσημα. Τα αποτελέσματα προέρχονται από 10ετή ιατρική καρδιακό νόσημα. Τα αποτελέσματα προέρχονται από 10ετή ιατρική παρακολούθηση 257.000 ατόμων ηλικίας 24παρακολούθηση 257.000 ατόμων ηλικίας 24--65 ετών στην Βόρειο Γαλλία.65 ετών στην Βόρειο Γαλλία.(Πηγή: (Πηγή: P. P. AmoυyelAmoυyel, INSERM U508, Pasteur Institute, France), INSERM U508, Pasteur Institute, France)

Τεράστια ποσά σκόνης εκλύονται στην ατμόσφαιρα κατά την Τεράστια ποσά σκόνης εκλύονται στην ατμόσφαιρα κατά την διάρκεια των σημαντικότερων ηφαιστειακών εκρήξεων και διάρκεια των σημαντικότερων ηφαιστειακών εκρήξεων και επηρεάζουν το κλίμα σε γήινη κλίμακα. Το επόμενο έτος της έκρηξηεπηρεάζουν το κλίμα σε γήινη κλίμακα. Το επόμενο έτος της έκρηξης ς του ηφαιστείου Tambora (30.000 kmτου ηφαιστείου Tambora (30.000 km33) χαρακτηρίσθηκε σαν «το ) χαρακτηρίσθηκε σαν «το έτος χωρίς καλοκαίρι» στις περιοχέςέτος χωρίς καλοκαίρι» στις περιοχές του ΝΔ Καναδά.του ΝΔ Καναδά.

1980

1956

1912

1902

1883

1815

1707

79 Π.Χ

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Tambora, Ινδονησία

Krakatoa, Ινδονησία

Mt. Pelee, Μαρτινίκα

Mt. Katmai, Αλάσκα

Bezymianny, Kamchatka, U.S.S.R

Mt. St. Helens, ΗΠΑ

Fuji, Ιαπωνία

Βεζούβιος, Ιταλία

Ογκος ηφαιστειακής σκόνης x 103 (km3)

229

Ηλιακή σταθερά (K↓όριο): Η ενέργεια ολοκλήρου του φάσματος της ηλιακής ακτινοβολίας που διέρχεται από τη μονάδα της επιφάνειας (1 m2), κάθετα τοποθετημένη στις ακτίνες, στη μονάδα του χρόνου (1 sec) στο όριο της ατμόσφαιρας και σε απόσταση από τον ήλιο ίση με 1 au (1au = 149,5x106 km) [1.365 – 1.373 W/m2].

Το σύστημα γης-ατμόσφαιρας δέχεται ετήσια από τον ήλιο ισχύ: 1,5x1018 kWh

Οι 108.652 καταναλωτές της ΔΕΗ στoν Νομό Ιωαννίνωνκατανάλωσαν 505.420 MWh κατά το έτος 2002

2πρ οριο nE = K (1-A )*(πR )↓ Προσπίπτουσα στη γη ηλιακή ακτινοβολία

Εκπεμπόμενη από τη γη πλανητική ακτινοβολία4 2

εκ λ EE = (ε σ T )*(4πR )

Ισοζύγιο ενέργειας2 2 4 2οριο Γ λ EΚ (1-A )*(π R ) = (ε σ T )*(4πR )↓

όπου:K↓όριο = ηλιακή σταθερά (1.367 W/m2 )AΓ = ανακλαστικότητα συστήματος γης-ατμόσφαιραςTE = ενεργός θερμοκρασία πλανήτη (ΤΕ = 254 Κ ή -19 οC )R = ακτίνα της γης

1/4

ΓόριοE

λ

Κ (1-A )T =

4 ε σ

↓

230

Σχηματική απεικόνιση του φαινομένου του θερμοκηπίου.Σχηματική απεικόνιση του φαινομένου του θερμοκηπίου.

231

Παγκόσμιες κλιματικές ανωμαλίες και επεισόδια ακραίων καιρικών Παγκόσμιες κλιματικές ανωμαλίες και επεισόδια ακραίων καιρικών

φαινομένων κατά το έτος 1999φαινομένων κατά το έτος 1999. . [Πηγή: [Πηγή: IPCCIPCC]]

232

Ετήσια πρόγνωση της θερμοκρασίας Ετήσια πρόγνωση της θερμοκρασίας

(σε (σε ooCC, , χρωματική λεζάντα στο κάτω χρωματική λεζάντα στο κάτω

μέρος του σχήματος) στην επιφάνεια μέρος του σχήματος) στην επιφάνεια

της θάλασσας (της θάλασσας (SSTSST) για τις περιοχές ) για τις περιοχές

του τροπικών περιοχών του του τροπικών περιοχών του ΕιρηνιΕιρηνι--

κούκού και Ινδικού ωκεανού.και Ινδικού ωκεανού.

233

Οι φυσικές καταστροφές επηρεάζουν περισσότερο τις Οι φυσικές καταστροφές επηρεάζουν περισσότερο τις

αγροτικές καλλιέργειες από όλους τους τομείς της οικονομίας.αγροτικές καλλιέργειες από όλους τους τομείς της οικονομίας.

[Πηγή: [Πηγή: WMO Bulletin, 2001 Volume 50, No. 1)WMO Bulletin, 2001 Volume 50, No. 1)

234

3ΤηλεπικοινωνίεςΤηλεπικοινωνίες

7ΚατασκευαστικόςΚατασκευαστικός

9Τοπική αυτοδιοίκησηΤοπική αυτοδιοίκηση

8Παραγωγή και διανομή ενέργειαςΠαραγωγή και διανομή ενέργειας

9ΜεταφορέςΜεταφορές

59ΑγροτικόςΑγροτικός

Απώλειες (%)Απώλειες (%)ΤομέαςΤομέας

Οικονομικές απώλειες στα Οικονομικές απώλειες στα

πέντε ιδιαίτερα πληγέντα πέντε ιδιαίτερα πληγέντα

κράτη σε παγκόσμια κλίμακα, κράτη σε παγκόσμια κλίμακα,

από ακραία καιρικά φαινόμενα από ακραία καιρικά φαινόμενα

κατά την περίοδο 1995κατά την περίοδο 1995--1999.1999.

[Πηγή: [Πηγή: WMO Bulletin, 2001 WMO Bulletin, 2001

Volume 50, No. 1)Volume 50, No. 1)

235

Μεταβολή της αποχής (διαφοράς) της μέσης ετήσιας θερμοκρασίας Μεταβολή της αποχής (διαφοράς) της μέσης ετήσιας θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας της περιόδου 1850της ατμόσφαιρας της περιόδου 1850--2000, από τη μέση τιμή της 2000, από τη μέση τιμή της περιόδου αυτής. Το έτος 1999 ήταν το 5περιόδου αυτής. Το έτος 1999 ήταν το 5οο θερμότερο έτος σε όλη την θερμότερο έτος σε όλη την περίοδο, με παρατηρηθείσα διαφορά 0περίοδο, με παρατηρηθείσα διαφορά 0,,33 33 ooCC.. Με τη συνεχή γραμμή Με τη συνεχή γραμμή (φίλτρο Gauss)(φίλτρο Gauss) εξομαλύνονται μεταβολές περιόδου μικρότερης των εξομαλύνονται μεταβολές περιόδου μικρότερης των 10 ετών.10 ετών.

Διαφορά Θερμοκρασίας

(o C)

1850 1875 1900 1925 1950 1975 2000 − 0.6

0

− 0.4

− 0.2

0.6

0.8

0.2

0.4

236

Προεκβολή της ανύψωσης της στάθμης της θάλασσαςΠροεκβολή της ανύψωσης της στάθμης της θάλασσαςγια την περίοδο 1990για την περίοδο 1990--2100.2100.

[Πηγή: [Πηγή: IPCCIPCC, 1995], 1995]

237

Πρόγνωση της μεταβολής της θερμοκρασίας.Πρόγνωση της μεταβολής της θερμοκρασίας.

[Πηγή: [Πηγή: Working Group I, Provisional Report, Working Group I, Provisional Report, ShangahiShangahi 2001, IPCC2001, IPCC]]

238

239

Μέσος αριθμός φυσικών καταστροφών ανά κατηγορία που συμβαίνουν κάθε χρόνο παγκόσμια.

10000

100000

100

ΣΕΙΣΜΟ Ι ΚΑΤΑΙΓΙΔ ΕΣ ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ

240

2.2%5.2%

3.9%

73%

15%

ΑΦΡΙΚΗ ΑΣΙΑ ΕΥΡ ΩΠΗ ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΑΜΕΡΙΚΗ ΒΟΡ ΕΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗ

Ποσοστό (%) ανά ήπειρο των ανθρώπινων ζωών που χάθηκαν εξαιτίας των φυσικών καταστροφώνκατά το έτος 2002 (Σύνολο θανάτων: 12.400).

241

3.1%

25%

12%

31%

18%11%

ΣΕΙΣΜΟΙ ΚΑΙΡΟΣ ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΙΓΙΔ ΕΣ ΑΛΛΑ

Ποσοστό (%) θανάτων ανά κατηγορία φυσικής καταστροφής που συνέβησαν παγκόσμια

κατά το έτος 2002.

Μέσες ποσοστιαίες τιμές των συστατικών του αργού πετρελαίου.Μέσες ποσοστιαίες τιμές των συστατικών του αργού πετρελαίου.

Άνθρακας 75-83% Υδρο γόνο 11-14% Θείο 0,06-8% Άζωτο 0,11-1,7% Οξυγόνο 0,5% Μέταλλα 0,03%

242

243

244

Παγετώνας Upsala, Παταγωνία, Αργεντινή. [Πηγή: Greenpeace, 2004]

245

1.415 GtC

Τι εκτιμάται ότι θα καεί ως το 2100 αν Τι εκτιμάται ότι θα καεί ως το 2100 αν συνεχίσουμε να βασιζόμαστε στοσυνεχίσουμε να βασιζόμαστε στο σημερινό σημερινό ενεργειακά μοντέλο ενεργειακά μοντέλο

4.200 GtCΕκτιμώμενα πραγματικό αποθέματαΕκτιμώμενα πραγματικό αποθέματα

1.055 GtCΓνωστό αποθέματαΓνωστό αποθέματα

225 GtC

Μέγιστη ποσότητα άνθρακα (C), υπό μορφή Μέγιστη ποσότητα άνθρακα (C), υπό μορφή πετρελαίου, ορυκτού άνθρακα,πετρελαίου, ορυκτού άνθρακα, φυσικού φυσικού αερίου, που επιτρέπεται να καεί για να αερίου, που επιτρέπεται να καεί για να αποφύγουμε μια κλιματικήαποφύγουμε μια κλιματική καταστροφήκαταστροφή

Η απειλή με αριθμούςΗ απειλή με αριθμούς [Πηγή: [Πηγή: GreenpeaceGreenpeace, , 20042004]]

246

* Δισεκατομμύρια τόνους άνθρακα (GtC)

Για τον σχεδιασμό και την λειτουργία του αιολικού Για τον σχεδιασμό και την λειτουργία του αιολικού πάρκου στα νησιά πάρκου στα νησιά CuracaoCuracao στις Αντίλλες, στις Αντίλλες, χρησιμοποιήθηκε μια σημαντικά μεγάλη βάση χρησιμοποιήθηκε μια σημαντικά μεγάλη βάση Μετεωρολογικών δεδομένων.Μετεωρολογικών δεδομένων.

247

250

1) 1) ΜείωσηΜείωση τηςτης στιβάδαςστιβάδας τουτου όζοντοςόζοντος στηστη στρατόσφαιραστρατόσφαιρα.. ΗΗμείωσημείωση αυτήαυτή συνεπάγεταισυνεπάγεται αύξησηαύξηση τηςτης υπεριώδουςυπεριώδουςακτινοβολίαςακτινοβολίας πουπου φθάνειφθάνει στηνστην επιφάνειαεπιφάνεια τηςτης ΓηςΓης καικαι κατκατ' ' ακολουθίανακολουθίαν κινδύνουςκινδύνους γιαγια πολλέςπολλές μορφέςμορφές ζωήςζωής καικαι γιαγια τοντον ίδιοίδιοτοντον άνθρωποάνθρωπο. . ΗΗ ρύπανσηρύπανση τουτου αέρααέρα τωντων πόλεωνπόλεων καικαι τωντωνβιομηχανικώνβιομηχανικών περιοχώνπεριοχών ((στηνστην οποίαοποία οφείλεταιοφείλεται ηη μείωσημείωση τουτουόζοντοςόζοντος) ) προκαλείπροκαλεί καικαι πλήθοςπλήθος άλλωνάλλων προβλημάτωνπροβλημάτων ευρύτερουευρύτερουχαρακτήραχαρακτήρα, , όπωςόπως ηη όξινηόξινη βροχήβροχή. .

ΤαΤα σοβαρότερασοβαρότερα προβλήματαπροβλήματα τουτου περιβάλλοντοςπεριβάλλοντος, , τατα οποίαοποία ηηδιεθνήςδιεθνής κοινότητακοινότητα πλέονπλέον καλείταικαλείται νανα αντιμετωπίσειαντιμετωπίσει, , μπορούνμπορούννανα συνοψισθούνσυνοψισθούν σταστα ακόλουθηακόλουθη, , χωρίςχωρίς αυτόαυτό νανα σημαίνεισημαίνει ότιότι δενδενυπάρχουνυπάρχουν σεσε τοπικότοπικό επίπεδοεπίπεδο καικαι άλλαάλλα, , εξεξ ίσουίσου σημαντικάσημαντικά..

ΤΑ ΚΥΡΙΩΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣΤΑ ΚΥΡΙΩΤΕΡΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

2) 2) ΑλόγιστηΑλόγιστη εκμετάλλευσηεκμετάλλευση τωντων υδατικώνυδατικών πόρωνπόρων.. ΗΗαυξανόμενηαυξανόμενη ζήτησηζήτηση γιαγια νερόνερό άρδευσηςάρδευσης καικαι άλλεςάλλες χρήσειςχρήσεις είχεείχεωςως αποτέλεσμααποτέλεσμα σοβαρέςσοβαρές ελλείψειςελλείψεις σεσε πολλέςπολλές χώρεςχώρες, , κυρίωςκυρίωςυπανάπτυκτεςυπανάπτυκτες ήή αναπτυσσόμενεςαναπτυσσόμενες. . ΣτιςΣτις χώρεςχώρες αυτέςαυτές ζειζει περίπουπερίπουτοτο ήμισυήμισυ τουτου συνολικούσυνολικού ανθρώπινουανθρώπινου πληθυσμούπληθυσμού. . ΗΗ ρύπανσηρύπανσητωντων επιφανειακώνεπιφανειακών καικαι υπόγειωνυπόγειων νερώννερών, , αποκλείειαποκλείει κάθεκάθε άλληάλληχρήσηχρήση τουςτους, , πέρανπέραν αυτήςαυτής τουτου αποδέκτηαποδέκτη ρύπωνρύπων καικαι περιορίζειπεριορίζειακόμηακόμη περισσότεροπερισσότερο τατα διαθέσιμαδιαθέσιμα αποθέματααποθέματα καθαρούκαθαρού νερούνερού, , θέτονταςθέτοντας σεσε σοβαρόσοβαρό κίνδυνοκίνδυνο τηντην παραγωγήπαραγωγή τροφήςτροφής καικαι άλλεςάλλεςζωτικέςζωτικές λειτουργίεςλειτουργίες τωντων οικοσυστημάτωνοικοσυστημάτων καικαι, , κατκατ’’ επέκτασηεπέκταση, , τηςτης κοινωνίαςκοινωνίας..

251

3) 3) ΡύπανσηΡύπανση καικαι υπεραλίευσηυπεραλίευση τωντων θαλασσώνθαλασσών.. ΗΗ πίεσηπίεση πουπουεξασκείταιεξασκείται στιςστις θάλασσεςθάλασσες αφοράαφορά κατκατ' ' αρχήναρχήν τηντην άμεσηάμεση ήήέμμεσηέμμεση, , μέσωμέσω τωντων ποταμώνποταμών, , απόρριψηαπόρριψη ποικίλωνποικίλων ρύπωνρύπων((προϊόντωνπροϊόντων διάβρωσηςδιάβρωσης, , βιομηχανικώνβιομηχανικών, , καικαι αστικώναστικών λυμάτωνλυμάτων). ). ΕπίσηςΕπίσης, , ηη υπεραλίευσηυπεραλίευση τωντων θαλασσώνθαλασσών έχειέχει προκαλέσειπροκαλέσει σεσεπολλέςπολλές περιοχέςπεριοχές δραματικήδραματική μείωσημείωση τωντων ιχθυοπληθυσμώνιχθυοπληθυσμών πουπουσυνεπάγεταισυνεπάγεται κινδύνουςκινδύνους πλήρουςπλήρους κατάρρευσηςκατάρρευσης τηςτης αλιείαςαλιείας..

4) 4) ΑπώλειαΑπώλεια εδαφώνεδαφών.. ΟιΟι καταστροφικέςκαταστροφικές πρακτικέςπρακτικές πουπουεφαρμόζονταιεφαρμόζονται στηστη γεωργίαγεωργία καικαι τηντην κτηνοτροφίακτηνοτροφία έχουνέχουν ωςωςαποτέλεσμααποτέλεσμα τητη σοβαρήσοβαρή απώλειααπώλεια εδαφώνεδαφών τητη διάβρωσηδιάβρωση, , τηντηνυποβάθμισηυποβάθμιση τωντων εύφορωνεύφορων περιοχώνπεριοχών καικαι τηντην πτώσηπτώση τηςτης κατάκατάκεφαλήνκεφαλήν παραγωγήςπαραγωγής τροφήςτροφής..

252

5) 5) ΤαχείαΤαχεία καταστροφήκαταστροφή δασώνδασών.. ΤαΤα δάσηδάση στιςστις τροπικέςτροπικές καικαιεύκρατεςεύκρατες ζώνεςζώνες καταστρέφονταικαταστρέφονται μεμε ταχύτατουςταχύτατους ρυθμούςρυθμούς μεμεαποτελέσματααποτελέσματα τηντην απώλειααπώλεια εδαφώνεδαφών απόαπό διάβρωσηδιάβρωση, , τηντηνδιαταραχήδιαταραχή τηςτης ισορροπίαςισορροπίας τωντων αερίωναερίων τηςτης ατμόσφαιραςατμόσφαιρας((αύξησηαύξηση τουτου διοξειδίουδιοξειδίου τουτου άνθρακαάνθρακα καικαι μείωσημείωση τουτουπαραγόμενουπαραγόμενου οξυγόνουοξυγόνου) ) καικαι τηντην επιτάχυνσηεπιτάχυνση τηςτης μεταβολήςμεταβολήςτουτου κλίματοςκλίματος τηςτης ΓηςΓης..

6) 6) ΜείωσηΜείωση τηςτης ββιοποικιλότηταςιοποικιλότητας.. ΗΗ εξαφάνισηεξαφάνιση πολλώνπολλών ζωικώνζωικώνκαικαι φυτικώνφυτικών ειδώνειδών υπολογίζεταιυπολογίζεται μέχριμέχρι τοτο 2100 2100 νανα μειωθείμειωθεί στοστοέναένα τρίτοτρίτο τωντων ειδώνειδών πουπου υπάρχουνυπάρχουν σήμερασήμερα. . ΈτσιΈτσι, , εξαφανίζεταιεξαφανίζεται ηη δυνατότηταδυνατότητα ωφελειώνωφελειών τουςτους γιαγια τοντον ίδιοίδιο τοντονάνθρωποάνθρωπο ((φάρμακαφάρμακα, , νέανέα είδηείδη τροφήςτροφής), ), ελαττώνεταιελαττώνεται ηηγενετικήγενετική ποικιλίαποικιλία καθιστώνταςκαθιστώντας τατα οικοσυστήματαοικοσυστήματα πολύπολύευάλωταευάλωτα στιςστις φυσικέςφυσικές ήή τεχνητέςτεχνητές μεταβολέςμεταβολές, , υποβαθμίζονταςυποβαθμίζονταςτητη μοναδικήμοναδική αισθητικήαισθητική αξίααξία τουτου φυσικούφυσικού κόσμουκόσμου..

7) 7) ΜεταβολήΜεταβολή τουτου κλίματοςκλίματος τηςτης ΓηςΓης.. ΗΗ χρήσηχρήση τωντων ορυκτώνορυκτώνκαυσίμωνκαυσίμων καικαι ηη καταστροφήκαταστροφή τωντων δασώνδασών πιθανώςπιθανώς οδηγείοδηγεί σεσεαύξησηαύξηση τηςτης μέσηςμέσης θερμοκρασίαςθερμοκρασίας τηςτης ΓηςΓης καικαι αλλαγήαλλαγή τουτουκλίματοςκλίματος, , μεμε ρυθμούςρυθμούς ταχύτερουςταχύτερους απόαπό αυτούςαυτούς πουπου απαιτούνταιαπαιτούνταιγιαγια τηντην προσαρμογήπροσαρμογή όλωνόλων τωντων έμβιωνέμβιων όντωνόντων καικαι τωντωνοικοσυστημάτωνοικοσυστημάτων στιςστις νέεςνέες συνθήκεςσυνθήκες. . ΤαΤα μακροχρόνιαμακροχρόνιααποτελέσματααποτελέσματα μιαςμιας τέτοιαςτέτοιας μεταβολήςμεταβολής είναιείναι μημη αντιστρεπτάαντιστρεπτάκαικαι θαθα προκαλέσουνπροκαλέσουν τηντην άμεσηάμεση ήή έμμεσηέμμεση καταστροφήκαταστροφή πολλώνπολλώνφυσικώνφυσικών, , αγροτικώναγροτικών, , τεχνικώντεχνικών καικαι κοινωνικώνκοινωνικών συστημάτωνσυστημάτων..

8) 8) ΥπερπληθυσμόςΥπερπληθυσμός.. ΟΟ υπερπληθυσμόςυπερπληθυσμός σεσε συνδυασμόσυνδυασμό μεμε τοτοσυνεχώςσυνεχώς διευρυνόμενοδιευρυνόμενο χάσμαχάσμα μεταξύμεταξύ αναπτυγμένωναναπτυγμένων καικαι μημηαναπτυγμένωναναπτυγμένων χωρώνχωρών εξαναγκάζειεξαναγκάζει πολλέςπολλές χώρεςχώρες σεσεπρακτικέςπρακτικές καταστροφικέςκαταστροφικές γιαγια τοτο περιβάλλονπεριβάλλον, , πουπου εντείνουνεντείνουνκαικαι μεγιστοποιούνμεγιστοποιούν πολλάπολλά απόαπό τατα παραπάνωπαραπάνω προβλήματαπροβλήματα..

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΕΜΒΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑΕΜΒΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΜΕΓΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΓΗΣΜΕΓΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΓΗΣ

ΑΒΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑΑΒΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΕΝΕΡΓΕΙΑ

Το πλανητικό σύστημα της Γης, με τη βοήθεια της ενέργειας από τον Ήλιο και με τις βασικές λειτουργίες της ροής της ενέργειας και της ανακύκλωσης της ύλης που επιτελούνται στα οικοσυστήματα, υποστηρίζει κάθε μορφή ζωής και κάθε δραστηριότητα φυσική ή τεχνική.

255

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

μελετά τις σχέσεις ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΙΕΣ

επηρεάζουν

παρέχουν

ε πηρεάζουν την εξέλιξη

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ/ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

καθοδηγούν

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΚΟΙΝΩΝΙΕΣ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ

απαιτούν

μη βιώσιμη χρήση

βιώσιμη χρήση

αλληλεπιδρούν

ΣχέσειςΣχέσεις οικοσυστημάτωνοικοσυστημάτων ανθρωπογενώνανθρωπογενών συστημάτωνσυστημάτων καικαι φυσικώνφυσικώνπόρωνπόρων. . ΤαΤα ανθρώπιναανθρώπινα συστήματασυστήματα λειτουργούνλειτουργούν καικαι εξελίσσονταιεξελίσσονταιβασισμέναβασισμένα στουςστους φυσικούςφυσικούς πόρουςπόρους πουπου παρέχουνπαρέχουν τατα οικοσυστήματαοικοσυστήματα. . ΟιΟι ανθρώπινεςανθρώπινες κοινωνίεςκοινωνίες επηρεάζονταιεπηρεάζονται απόαπό τουςτους διαθέσιμουςδιαθέσιμους φυσικούςφυσικούςπόρουςπόρους, , αλλάαλλά συγχρόνωςσυγχρόνως, , μέσαμέσα απόαπό κοσμοθεωρίεςκοσμοθεωρίες πουπου καθοδηγούνκαθοδηγούντηντην οικονομίαοικονομία καικαι τηντην πολιτικήπολιτική διαμορφώνουνδιαμορφώνουν καικαι στρατηγικέςστρατηγικές χρήσειςχρήσειςτωντων φυσικώνφυσικών πόρωνπόρων πουπου ενδέχεταιενδέχεται νανα έχουνέχουν βιώσιμοβιώσιμο ήή μημη βιώσιμοβιώσιμοχαρακτήραχαρακτήρα..

256

ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

βιοκοινωνίες ανακύκλωσηύλης

ροή τηςενέργειας

μεταβολές

πληθυσμούς αβ ιοτικώνστοιχείω ν

β ιοτικώνστοιχείω ν

• Δυναμική πληθυσμών• Οικολογ . Δ ιαδοχή , εξέλιξηήλιο

λειτουργούν με

αποτελούνται από

αποτελούνται

αποτελούνται

αποτελούνται από τον

αλληλεπιδρούν

υφίστανται

οργανισμούς φυσικούς καιχημικούς

παράγοντες

• παραγωγούς• καταναλωτές• αποσυνθέτες

παρέχουν ΦΥΣΙΚΟΥΣΠΟΡΟΥΣ

Δομή, λειτουργία και μεταβολές των Δομή, λειτουργία και μεταβολές των οικοσυστημάτωνοικοσυστημάτωνκαικαι αλληλεπιδράσεις τους με τα ανθρώπινα αλληλεπιδράσεις τους με τα ανθρώπινα οικοσυστήματαοικοσυστήματα

καικαι τους φυσικούς πόρους.τους φυσικούς πόρους.

258ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙΚατηγορίεςΚατηγορίες τωντων φυσικώνφυσικώνπόρωνπόρων καικαι διασυνδέσειςδιασυνδέσειςτουςτους μεμε τιςτις κοινωνίεςκοινωνίες. . ΜηΜη βιώσιμεςβιώσιμες τακτικέςτακτικέςδιαχείρισηςδιαχείρισης τουτουπεριβάλλοντοςπεριβάλλοντος απόαπό τιςτιςκοινωνίεςκοινωνίες, , όπωςόπως ηηυποβάθμισηυποβάθμιση τωντωνοικοσυστημάτωνοικοσυστημάτων, , ηησπατάλησπατάλη τωντων φυσικώνφυσικώνπόρωνπόρων καικαι ηη ρύπανσηρύπανση, , έχουνέχουν ωςως αποτέλεσμααποτέλεσμα τηντηνπτώσηπτώση τηςτηςβιοποικιλότηταςβιοποικιλότητας καικαι τηντηνμεταβολήμεταβολή τουτου κλίματοςκλίματοςπουπου μεμε τητη σειράσειρά τουςτουςεπηρεάζουνεπηρεάζουν τατα χερσαίαχερσαίαοικοσυστήματαοικοσυστήματα καικαι τουςτουςπόρουςπόρους διατροφήςδιατροφής..

Αέρα, νερών, εδαφών

Πτώσηβιοποικιλότητας

Αλλαγήκλίματος

Ελάττωσηόζοντος

Κινδύνους για τηδημόσια υγεία

προκαλεί

ΔιαχείρισηΟικοσυστημάτων

ΔιαχείρισηΦυσικών Πόρων Ρύπανση

Υπο-βάθμιση

Προ-στασία

Δια-χείριση

Σπατάληπόρων

Ελάττωσηαποβλήτων

Διαχείρισηαποβλήτων

Καμίαενέργεια

Πρόληψηρύπανσης

έλεγχος

επιλογές επιλογές επιλογές

Περιβάλλον –Υγεία τουανθρώπου

Αρνητική επίπτωση Θετική επίπτωση

Φυσικοίπόροι Κοινωνιών

Μη- βιώσιμες βιώσιμες

Υπέρβασηφέρουσαςικανότητας

σταθεροποίηση ελάττωση

Πληθυσμούς

καιαποτελούνταιαπό

που είναι

Επηρεάζουντην ποιότητα

επηρεάζουν την εξέλιξη των

οδηγούνται σε

Οι επιπτώσεις της βιώσιμης και μη βιώσιμης επιλογής Οι επιπτώσεις της βιώσιμης και μη βιώσιμης επιλογής στο περιβάλλον και τον άνθρωπο.στο περιβάλλον και τον άνθρωπο.

260

Η συνολική επίπτωση (Ε) που προκαλεί στο περιβάλλον έναςανθρώπινος πληθυσμός, δεν εξαρτάται μόνον από το μέγεθος (Π) τουπληθυσμού, αλλά και από το μέγεθος (Κ) της κατανάλωσης ή χρήσης, κατά κεφαλήν, των φυσικών πόρων για την παραγωγή αγαθών καιαπό το μέγεθος (Τ) της επίπτωσης στο περιβάλλον που προκαλεί κάθεμονάδα παραγόμενων αγαθών που σχετίζεται άμεσα με τηντεχνολογία παραγωγής των αγαθών αυτών. Συνοπτικά τα παραπάνωεκφράζονται με την σχέση:

Ε = Π*Κ*Τ

Η τιμή του παράγοντα Κ που αφορά το πόσο καταναλώνουμε, διαφέρει πολύ μεταξύ αναπτυγμένων και υπανάπτυκτων χωρών. Για παράδειγμα, υπολογίζεται ότι στις αναπτυγμένες χώρες, η μέση, ανά κάτοικο κατανάλωση ορυκτών καυσίμων (μη ανανεώσιμων ενεργειακών πόρων) για την παραγωγή ενέργειας είναι διακόσιες φορές μεγαλύτερη από ότι στις υπανάπτυκτες.

ΣτηΣτη χώραχώρα μαςμας, , έχειέχει αναπτυχθείαναπτυχθεί έναςένας μεγάλοςμεγάλος αριθμόςαριθμόςμελετώνμελετών καικαι έργωνέργων πουπου αξιοποιούναξιοποιούν τιςτις τεχνολογίεςτεχνολογίες τωντων ΑΠΕΑΠΕ, , καλύπτονταςκαλύπτοντας έτσιέτσι έναένα ολοέναολοένα αυξανόμενοαυξανόμενο μέροςμέρος τωντωνενεργειακώνενεργειακών μαςμας αναγκώναναγκών καικαι συμβάλλονταςσυμβάλλοντας αποφασιστικάαποφασιστικάστηνστην προστασίαπροστασία καικαι την την αναβάθμισηαναβάθμιση τουτου περιβάλλοντοςπεριβάλλοντος..

ΤοΤο ενδιαφέρονενδιαφέρον γιαγια τηντην ευρύτερηευρύτερη αξιοποίηση των αξιοποίηση των ΑνανεώσιμωνΑνανεώσιμων ΠηγώνΠηγών ΕνέργειαςΕνέργειας ((ΑΠΕΑΠΕ)) καθώς και την καθώς και την ανάπτυξη αξιόπιστων και οικονομικά αποδεκτών ανάπτυξη αξιόπιστων και οικονομικά αποδεκτών τεχνολογιών παρουσιάσθηκε μετά την πρώτη πετρελαϊκή τεχνολογιών παρουσιάσθηκε μετά την πρώτη πετρελαϊκή κρίση του 1973, ενισχύθηκε μετά την δεύτερη κρίση του κρίση του 1973, ενισχύθηκε μετά την δεύτερη κρίση του 1979 και παγιώθηκε κατά την τελευταία δεκαετία του 20ου 1979 και παγιώθηκε κατά την τελευταία δεκαετία του 20ου αιώνα, μετά τη συνειδητοποίηση των παγκόσμιων αιώνα, μετά τη συνειδητοποίηση των παγκόσμιων περιβαλλοντικών προβλημάτων που δημιουργούν οι περιβαλλοντικών προβλημάτων που δημιουργούν οι συμβατικές πηγές ενέργειας.συμβατικές πηγές ενέργειας.

262

ΠραγματικάΠραγματικά, , σχεδόν το 95% της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και σχεδόν το 95% της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ένα σημαντικό μέρος της θερμικής ρύπανσηςένα σημαντικό μέρος της θερμικής ρύπανσης οφείλονται στην οφείλονται στην παραγωγή, το μετασχηματισμό και τη χρήση των συμβατικών παραγωγή, το μετασχηματισμό και τη χρήση των συμβατικών ορυκτών καυσίμων (άνθρακας και πετρέλαιο)ορυκτών καυσίμων (άνθρακας και πετρέλαιο). . Ο μόνος Ο μόνος δυνατός τρόπος για να μπορέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα δυνατός τρόπος για να μπορέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη της να ανταποκριθούν στους φιλόδοξους στόχους κράτη μέλη της να ανταποκριθούν στους φιλόδοξους στόχους που τέθηκαν το 1992 και 1997 στις συνδιασκέψεις του ΟΗΕ που τέθηκαν το 1992 και 1997 στις συνδιασκέψεις του ΟΗΕ για το «Περιβάλλον και την Ανάπτυξη» στο Ρίο και το Κυότο, για το «Περιβάλλον και την Ανάπτυξη» στο Ρίο και το Κυότο, να περιοριστούν δηλαδή οι εκπομπές του να περιοριστούν δηλαδή οι εκπομπές του COCO22 και των άλλων και των άλλων «αερίων του θερμοκηπίου»«αερίων του θερμοκηπίου» στα επίπεδα του 1990στα επίπεδα του 1990, , για την για την περίοδοπερίοδο 20082008--20122012, , είναι να αυξήσει το ποσοστό συμμετοχής είναι να αυξήσει το ποσοστό συμμετοχής των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο και να εντείνει την των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο και να εντείνει την ορθολογική χρήση ενέργειαςορθολογική χρήση ενέργειας (ΟΧΕ) και εξοικονόμηση (ΟΧΕ) και εξοικονόμηση

ενέργειας (ΕΕ)ενέργειας (ΕΕ)..

263

Οι προηγούμενες δεσμεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης Οι προηγούμενες δεσμεύσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης μεταφράζονται σε ειδικότερους στόχους για τα κράτημεταφράζονται σε ειδικότερους στόχους για τα κράτη--μέλη. Η μέλη. Η Ελλάδα ανέλαβε τη δέσμευση για την λήψη ιδιαίτερων μέτρων Ελλάδα ανέλαβε τη δέσμευση για την λήψη ιδιαίτερων μέτρων για αύξηση μόνο κατά 25% των εκπομπών αερίων του για αύξηση μόνο κατά 25% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (έναντι αύξησης κατά 48% χωρίς τη λήψη θερμοκηπίου (έναντι αύξησης κατά 48% χωρίς τη λήψη μέτρων).μέτρων).

Στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η αύξηση της Στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η αύξηση της ενεργειακής συνεισφοράς των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο σε ενεργειακής συνεισφοράς των ΑΠΕ στο ενεργειακό ισοζύγιο σε 12% το 2010 (από 6% που είναι σήμερα).12% το 2010 (από 6% που είναι σήμερα).

264

I

ΗΛΙΑΚΗΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΕΝΕΡΓΕΙΑ:: αξιοποιείταιαξιοποιείται μέσωμέσω τεχνολογιώντεχνολογιών πουπου

εκμεταλλεύονταιεκμεταλλεύονται τόσοτόσο τητη θερμότηταθερμότητα όσοόσο καικαι τατα

ηλεκτρομαγνητικάηλεκτρομαγνητικά κύματακύματα τουτου ήλιουήλιου..

ΟιΟι τεχνολογίεςτεχνολογίες πουπου χρησιμοποιούνταιχρησιμοποιούνται γιαγια τηντην εκμετάλλευσηεκμετάλλευση τηςτης

ηλιακήςηλιακής ενέργειαςενέργειας διακρίνονταιδιακρίνονται σεσε::

ΕνεργητικάΕνεργητικά ηηλιακάλιακά σσυστήματαυστήματα: : μετατρέπουνμετατρέπουν τηντην ηλιακήηλιακή

ακτινοβολίαακτινοβολία σεσε θερμότηταθερμότητα ((κυρίωςκυρίως ηλιακοίηλιακοί θερμοσίφωνεςθερμοσίφωνες))..

ΠαθητικάΠαθητικά ηηλιακάλιακά καικαι υβυβριδικάριδικά σσυστήματαυστήματα: : αφορούναφορούν κατάλληλεςκατάλληλες

αρχιτεκτονικέςαρχιτεκτονικές λύσειςλύσεις καικαι χρήσηχρήση τωντων κατάλληλωνκατάλληλων δομικώνδομικών

υλικώνυλικών γιαγια τητη μεγιστοποίησημεγιστοποίηση τηςτης απευθείαςαπευθείας εκμετάλλευσηςεκμετάλλευσης τηςτης

ηλιακήςηλιακής ενέργειαςενέργειας γιαγια θέρμανσηθέρμανση, , δροσισμόδροσισμό ήή φωτισμόφωτισμό σταστα κτίριακτίρια..

Φωτοβολταικά ηλιακά συστήματαΦωτοβολταικά ηλιακά συστήματα: μετατρέπουν την ηλιακή : μετατρέπουν την ηλιακή

ενέργεια άμεσα σε ηλεκτρική ενέργεια.ενέργεια άμεσα σε ηλεκτρική ενέργεια.

266

ΑΙΟΛΙΚΗΑΙΟΛΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΕΝΕΡΓΕΙΑ:: ηη κινητικήκινητική ενέργειαενέργεια πουπου παράγεταιπαράγεται απόαπό τητηδύναμηδύναμη τουτου ανέμουανέμου καικαι μετατρέπεταιμετατρέπεται σεσε απολήψιμηαπολήψιμη μηχανικήμηχανικήενέργειαενέργεια ήή καικαι σεσε ηλεκτρικήηλεκτρική ενέργειαενέργεια..

267

ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΓΕΩΘΕΡΜΙΑ:: ηη θερμικήθερμική ενέργειαενέργεια πουπου προέρχεταιπροέρχεται απόαπό τοτο εσωτερικόεσωτερικότηςτης γηςγης καικαι εμπεριέχεταιεμπεριέχεται σεσε φυσικούςφυσικούς ατμούςατμούς, , σεσε επιφανειακάεπιφανειακά ήήυπόγειαυπόγεια θερμάθερμά νεράνερά καικαι σεσε θερμάθερμά ξηράξηρά πετρώματαπετρώματα..

ΒΙΟΜΑΖΑΒΙΟΜΑΖΑ:: είναι αποτέλεσμα της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας, είναι αποτέλεσμα της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας, που μετασχηματίζει την ηλιακή ενέργεια σε οργανική ύλη με μια που μετασχηματίζει την ηλιακή ενέργεια σε οργανική ύλη με μια σειρά διεργασιών των φυτικών οργανισμών χερσαίας ή υδρόβιας σειρά διεργασιών των φυτικών οργανισμών χερσαίας ή υδρόβιας προέλευσης (δασικά προέλευσης (δασικά –– γεωργικά υποπροϊόντα, απόβλητα γεωργικών γεωργικά υποπροϊόντα, απόβλητα γεωργικών βιομηχανιών και βιομηχανιών τροφίμων βιομηχανιών και βιομηχανιών τροφίμων κ.λπ.κ.λπ.). Σ’ αυτή την ). Σ’ αυτή την κατηγορία μπορούν να συμπεριληφθούν και τα αστικά απορρίμματα κατηγορία μπορούν να συμπεριληφθούν και τα αστικά απορρίμματα σε ότι αφορά στην αξιοποίηση του ενεργειακού περιεχομένου τους σε ότι αφορά στην αξιοποίηση του ενεργειακού περιεχομένου τους στο γενικότερο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής στο γενικότερο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής διαχείρισης και τελικής απόθεσής τους.διαχείρισης και τελικής απόθεσής τους.

ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΕΝΕΡΓΕΙΑ:: αξιοποιείαξιοποιεί τιςτις υδατοπτώσειςυδατοπτώσεις καικαι τητη ροήροήτωντων υδάτωνυδάτων μεμε στόχοστόχο τηντην παραγωγήπαραγωγή ηλεκτρικήςηλεκτρικής ενέργειαςενέργειας ήή καικαι τοτομετασχηματισμόμετασχηματισμό τηςτης σεσε απολήψιμηαπολήψιμη μηχανικήμηχανική ενέργειαενέργεια..

üüΤα οφέλη που προκύπτουν από την εκμετάλλευση των Τα οφέλη που προκύπτουν από την εκμετάλλευση των

ΑΠΕ δεν είναι μόνο οικονομικής φύσεως. Η αξιοποίηση ΑΠΕ δεν είναι μόνο οικονομικής φύσεως. Η αξιοποίηση

αυτών των ενδογενών ενεργειακών πόρων μπορεί να αυτών των ενδογενών ενεργειακών πόρων μπορεί να

επιφέρει σημαντικές θετικές περιβαλλοντικές, επιφέρει σημαντικές θετικές περιβαλλοντικές, κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις στην κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις στην

περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη.περιφερειακή και τοπική ανάπτυξη.

üüΠαρά το γεγονός ότι απαιτείται ένα σημαντικό Παρά το γεγονός ότι απαιτείται ένα σημαντικό

κεφάλαιο για την αρχική τους εγκατάσταση και κεφάλαιο για την αρχική τους εγκατάσταση και εξοπλισμό, το λειτουργικό τους κόστος είναι αμελητέο εξοπλισμό, το λειτουργικό τους κόστος είναι αμελητέο

και τα αποτελέσματά τους ιδιαίτερα σημαντικά.και τα αποτελέσματά τους ιδιαίτερα σημαντικά.

269

Τα κύρια πλεονεκτήματα των ΑΠΕ είναι τα εξής:Τα κύρια πλεονεκτήματα των ΑΠΕ είναι τα εξής:

üüΕίναι πρακτικά ανεξάντλητες πηγές ενέργειας και Είναι πρακτικά ανεξάντλητες πηγές ενέργειας και συμβάλλουν στη μείωση της εξάρτησης από τους συμβάλλουν στη μείωση της εξάρτησης από τους εξαντλήσιμους συμβατικούς ενεργειακούς πόρους εξαντλήσιμους συμβατικούς ενεργειακούς πόρους (κυρίως ορυκτά καύσιμα).(κυρίως ορυκτά καύσιμα).

üüΕίναι εγχώριες πηγές ενέργειας και συνεισφέρουν στην Είναι εγχώριες πηγές ενέργειας και συνεισφέρουν στην ενίσχυση της ενεργειακής αυτάρκειας και της ενίσχυση της ενεργειακής αυτάρκειας και της ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού σε τοπικό, ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.περιφερειακό και εθνικό επίπεδο.

üüΕίναι διάσπαρτες γεωγραφικά και οδηγούν στην Είναι διάσπαρτες γεωγραφικά και οδηγούν στην αποκέντρωση του ενεργειακού συστήματος, αποκέντρωση του ενεργειακού συστήματος, παρέχοντας τη δυνατότητα κάλυψης των ενεργειακών παρέχοντας τη δυνατότητα κάλυψης των ενεργειακών αναγκών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, αναγκών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ανακουφίζοντας έτσι τα συστήματα υποδομής και ανακουφίζοντας έτσι τα συστήματα υποδομής και μειώνοντας τις απώλειες από τη μεταφορά ενέργειας.μειώνοντας τις απώλειες από τη μεταφορά ενέργειας.

270

üüΠροσφέρουν τη δυνατότητα ορθολογικής αξιοποίησης Προσφέρουν τη δυνατότητα ορθολογικής αξιοποίησης των ενεργειακών πόρων καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα των ενεργειακών πόρων καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα των ενεργειακών αναγκών των χρηστών (π.χ. ηλιακή των ενεργειακών αναγκών των χρηστών (π.χ. ηλιακή ενέργεια για θερμότητα χαμηλών θερμοκρασιών, ενέργεια για θερμότητα χαμηλών θερμοκρασιών, αιολική ενέργεια για ηλεκτροπαραγωγή).αιολική ενέργεια για ηλεκτροπαραγωγή).

üüΈχουν συνήθως χαμηλό λειτουργικό κόστος που δεν Έχουν συνήθως χαμηλό λειτουργικό κόστος που δεν επηρεάζεται από τις διακυμάνσεις της διεθνούς επηρεάζεται από τις διακυμάνσεις της διεθνούς οικονομίας και ειδικότερα των τιμών των συμβατικών οικονομίας και ειδικότερα των τιμών των συμβατικών καυσίμων.καυσίμων.

üüΟι εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης των ΑΠΕ έχουν Οι εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης των ΑΠΕ έχουν σχεδιαστεί για να καλύπτουν τις ανάγκες των χρηστών σχεδιαστεί για να καλύπτουν τις ανάγκες των χρηστών σε μικρή κλίμακα εφαρμογών ή σε μεγάλη κλίμακα σε μικρή κλίμακα εφαρμογών ή σε μεγάλη κλίμακα αντίστοιχα, έχουν μικρή διάρκεια κατασκευής, αντίστοιχα, έχουν μικρή διάρκεια κατασκευής, επιτρέποντας έτσι τη γρήγορη ανταπόκριση της επιτρέποντας έτσι τη γρήγορη ανταπόκριση της προσφοράς προς τη ζήτηση ενέργειας.προσφοράς προς τη ζήτηση ενέργειας.

271

üüΟι επενδύσεις των ΑΠΕ χαρακτηρίζονται ως "εντάσεως Οι επενδύσεις των ΑΠΕ χαρακτηρίζονται ως "εντάσεως εργασίας", συμβάλλουν δηλαδή στη δημιουργία εργασίας", συμβάλλουν δηλαδή στη δημιουργία πολλών θέσεων εργασίας ιδιαίτερα σε τοπικό και πολλών θέσεων εργασίας ιδιαίτερα σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.περιφερειακό επίπεδο.

üüΜπορούν να αποτελέσουν σε πολλές περιπτώσεις Μπορούν να αποτελέσουν σε πολλές περιπτώσεις πυρήνα για την αναζωογόνηση οικονομικά και πυρήνα για την αναζωογόνηση οικονομικά και κοινωνικά υποβαθμισμένων περιοχών και πόλο για την κοινωνικά υποβαθμισμένων περιοχών και πόλο για την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη, με την προώθηση τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη, με την προώθηση ανάλογων επενδύσεων (π.χ. αιολικά πάρκα, ανάλογων επενδύσεων (π.χ. αιολικά πάρκα, εργοστάσια ενεργειακής αξιοποίησης, γεωργικής εργοστάσια ενεργειακής αξιοποίησης, γεωργικής βιομάζας, θερμοκηπιακές καλλιέργειες με τη χρήση βιομάζας, θερμοκηπιακές καλλιέργειες με τη χρήση γεωθερμικής ενέργειας) γεωθερμικής ενέργειας) κ.λπ.κ.λπ.

üüΕίναι φιλικές προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο και Είναι φιλικές προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο και η αξιοποίησή τους είναι γενικά αποδεκτή από το κοινό.η αξιοποίησή τους είναι γενικά αποδεκτή από το κοινό.

272

273