Embed Size (px)
Citation preview
Вежба бр.1Асс. д-р Валентина Велкоска Накова
КЛЕТКА
Зошто да се изучува клетката?
Клетка Ткиво Органи Организам Организмите се изградени од клетки Клетките ги вршат основните животни функции
ОД КЛЕТКА ДО ОРГАНИЗАМ
клеткаосновна единица на животот
Органски системигрупа на органи кои функционираат заедно
ткивогрупа на клетки со слични
функции
органгрупа на ткива со слична
функција
Организамживот направен од една или повеќе
клетки
Животни функции кои ги врши клетката
“дишење”
• размена на гасови: внесува O2 а изнесува CO2
Исхрана
• зема и ја вари храната
Создава енергија
• ATP
Создава молекули
• протеини, масти, јагленохидрати и нуклеински киселини
Ги отстранува штетните материи
Ја одржува хомеостазата
Одговара на дразбите од надворешната средина
Се размножува и расте
Животни функции
Три главни функции создава енергија
гради протеини
се размножува
Функции на клетката
сите овие функцииги вршат
органелите!
ATP
бактериска клетка
Типови на клетки
животинска клетка растителна клетка
Прокариоти
- без органелиЕукариоти
- органели
Разлики меѓу прокариотски и еукариотски клетки
Бактериските клетки содржат флагели, плазмид и капсули.
Карактеристики Прокариоти Еукариоти
Големина Мали околу 0,5
микрометрипоголеми од 40 микрометри
Генетски
материјал
ДНК во цитоплазматаДНК во форма на хромозоми
во јадрото
ОрганелиПрисутни неколку,
неограничени со
мембрани
Многу органели ограничени до
единелни или двојни мембрани
Клеточен
ѕид
Цврст изграден од
гликопротеини
(најмногу муреин)
•Мувли: цврст, изграден од
полисахариди (хитин).
•Растителни: цврст,
изграден полисахариди
(целулоза)
•Животински: без клеточен
ѕидРибозоми 70s 80s
Клеточна мембрана Сите живи суштества се заштитени со мембрана; Клеточната мембрана уште се нарекува плазматска мембрана; Ги ограничува клетките, на нејзината површина се одвиваат хемиски
реакции, ја контролира размената на материи меѓу клетката и нејзината околина;
Изградена е од фосфолипиди распоредени во 2 слоја и протеини (транспортни канали, рецептори, ензими);
A Phospholipid
опашка - липиди
глава - фосфати
Структура на клеточната мембрана-нацртај!!!-
Клеточна мембрана
гранична обвивка
го контролира внесувањето и изнесувањето на материи
препознава сигнали
цитоплазма
желатинозна материја во која се наоѓаат органелите
Јадро (Nucleus)
Функција Контролен центар на клетката
Ја заштитува DNA
Структура Јадрена мембрана со
јадрени пори
Јадренце или нуклеолус
хромозоми• DNA и протеини
Структура на јадро-нацртај!!!
Ribosomes on ER
Рибозоми
Функција Синтетизираат протеини
Структура слободни во цитоплазмата
или врзани за ЕР
Функција Синтеза на протеини
• ги комплетира синтетизираните протеини од рибозомите
Структура Грануларен (ГЕР)
• со рибозоми
Мазен • Транспорт на
продукти од ГЕР преку везикули
Ендоплазматски ретикулум
transport vesicles
vesiclescarrying proteins
Функција Протеините од транспортните везикули
кои го напуштиле ЕР претрпуваат модификација, дообработка, складирање и упатување кон други дестинации
Структура Диктиозоми-сплескани сакули наредени паралелно една врз друга
Голџи комплекс
Везикули
мали партикули
на храна, секреција
везикула
варење на храната
Страна на формирање
Страна на созревање
Нацртај и означи!!!
Функција Обезбедување на
ATP
Структура Двојна мембрана
• Надворешна-мазна
• внатрешна со инвагинации-кристи
МитохондрииATP
Структура на митохондрија-Нацртај и означи!!!
Цитоскелет
Структура Мрежа од 3 типа на
влакна (филаменти)
Функција Механичка потпора на
клетката
Одржување на формата (анималните клетки немаат клеточен ѕид)
Движење на клетките, органелите
Микротубули Функција Транспортен систем на
клетката (движење на материи низ цитоплазма
Движење на органелите-трепки и камшичиња
Структура Цилиндрични структури
со ѕидови изградени од 2 вида глобуларни протеини (тубулини) кои спирално распоредени градат протофиламенти
Цитоплазма
Изградени од протеински молекули
Контракција (напречно-пругасти мускулни клетки) и движење
Микрофиламентите во напречно-пругастите мускулни клетки се поставени паралелно Дебели микрофиламенти-миозински
Тенки микрофиламенти- актински
Микрофиламенти
Поларизационен микроскоп А-зони Тенки и дебели филаменти
(потемни)
I-зони тенки филаменти (светли)
Z-линија, растојанието помеѓу 2 Z-линии се вика саркомера (основна структурна и функционална единица на мускулната клетка)
• М-пруга • H- пруга (дебели филаменти
При контракција се скусува I-зоната (хипотеза на лизгање)
Нацртај и означи!!!
Центриоли
Структура 2 центриоли поставени
под прав агол Изградени од 9 групи по
3 микротубули (триплети) од кои радијално кон центарот се протегаат протеински нишки
A, B, C микротубула (од внатре кон надвор)
Функција
Учествуваат во движење на хромозомите за време на клеточната делба
Нацртај!!!
Трепки (cilli) и камшичиња(flagelumi)
Структура 9 микротубули
(дублети А-13 протофиламенти и В-10 протофиламенти) периферно поставени и еден централен пар на индивидуални микротубули
Меѓусебно поврзани со протеински нишки-нексин
А микротубула со рачки од протеин динеин со ATP активност која го овозможува движењето на трепките и камшичињата
Нацртај!!!
Анимална клетка Растителна клетка
Хлоропласт:
ги има само во растителните клетки
клеточни органели во кои се врши фотосинтеза;
светлосната енергија од сонцето се претвора во хемиска енетгија;
хемиската енергија се користи за синтеза на јагленохидрати;
chlorophyll: пигмент кој се содржи во хлоропластот
cell membrane
cell boundary
controls movement
of materials in & out
recognizes signals
cytoplasm
jelly-like material holding
organelles in place
vacuole & vesicles
transport inside cells
storage
mitochondria
make ATP energy
from sugar + O2
nucleus
protects DNA
controls cell
ribosomes
builds proteins
ER
helps finish proteins
makes membranes
Golgi apparatus
finishes, packages
& ships proteins
lysosome
food digestion
garbage disposal &
recycling
central vacuole
storage: food,
water or waste
mitochondria
make ATP in
cellular respiration
chloroplast
make ATP & sugars in
photosynthesis
cell wall
support
cell membrane
cell boundary
controls movement
of materials in & out
recognizes signals
Golgi apparatus
finish & ship
proteins
nucleus
control cell
protects DNA
endoplasmic reticulum
processes proteins
makes membranes
lysosome
digestion & clean up
ribosomes
make proteinscytoplasm
jelly-like material
around organelles
nucleolus
make ribosomes
Благодарам за вниманието!!!
