Πως λειτούργησαν τα σύμβολα και τα συνθήματα ως μηχανισμοί ιδεολογημάτων και πειθούς του Ναζισμού.

Ακούγοντας την έννοια Ναζισμός, συμπληρώστε το παρακάτω σχεδιάγραμμα:

ΝΑΖΙΣΜΟΣ

Ε1«Ναζισμός: Πολιτικό κίνημα που εμφανίστηκε στη Γερμανία μετά τον Α Παγκόσμιο πόλεμο, με πρωταγωνιστή τον Άντολφ Χίτλερ. Είναι γνωστό και ως εθνικοσοσιαλισμός. Οι ιδεολογικές αρχές του Ναζισμού που διατυπώθηκαν κυρίως από τον ίδιο τον Χίτλερ συνοψίζονται στη φυλετική ιδέα. Επηρεασμένος από τις ρατσιστικές θεωρίες του παγγερμανισμού (πολιτική τάση που επεδίωκε τη συνένωση όλων των λαών γερμανικής προέλευσης σε ενιαίο κράτος), ο Ναζισμός θεωρούσε τη Γερμανική φυλή ως την ανώτερη και την καθαρότερη από όλες τις φυλές και για τον λόγο αυτό υποστήριζε ως κύριους αντικειμενικούς σκοπούς της Γερμανίας τη διαφύλαξη της καθαρότητας της φυλής, κυρίως με τον αντισημιτισμό (κίνηση που στράφηκε κατά της οικονομικής και πολιτικής επιρροής των Εβραίων) και τη συγκρότηση ενός κράτους το οποίο θα συγκέντρωνε όλους τους γερμανικούς πληθυσμούς. Τόσο οι ιδεολογικές αρχές του, όσο και η εφαρμογή τους στην πράξη ήταν απάνθρωπες, βάρβαρες και καταστροφικές. Αφού ο Χίτλερ συγκέντρωσε στα χέρια του όλη την εξουσία, επιδόθηκε στη συστηματική εφαρμογή των αρχών του Ναζισμού τόσο στο εσωτερικό του γερμανικού κράτους όσο και στο διεθνές πεδίο. Οι δημοκρατικοί θεσμοί κατέρρεαν ο ένας μετά τον άλλον και ο Ναζισμός, αφού έγινε το μόνο νόμιμο κίνημα στη Γερμανία, ασκούσε διαρκώς μεγαλύτερη επίδραση σε όλες τις εκφάνσεις της γερμανικής κοινωνίας.»

Πηγή: Εγκυκλοπαίδεια Δομή, Τόμος 8, σελ.485-486, εκδόσεις «ΔΟΜΗ» ΑΕ, Αθήνα 2002

Ε2«Σε διάστημα λίγων μηνών μετά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία (1933) οι Ναζί κατόρθωσαν να ελέγξουν και να αναδιοργανώσουν τη δημόσια ζωή σε όλες τις πόλεις και τα χωριά της Γερμανίας… Στις αναρίθμητες εκδηλώσεις και διαδηλώσεις, μέσα από τον Τύπο και το ραδιόφωνο οι Γερμανοί βομβαρδίζονται καθημερινά από ναζιστικά συνθήματα που είχαν σκοπό να δημιουργήσουν έναν λαό πειθήνιο και αφοσιωμένο στο έθνος και τον ηγέτη του …H στρατιωτική μουσική και μια θάλασσα από σημαίες με τον αγκυλωτό σταυρό ανέδιδαν μια μεγαλοπρέπεια που θύμιζε θρησκευτικές γιορτές... H υποχρεωτική εισαγωγή του χιτλερικού χαιρετισμού στις υπηρεσίες, τις επιχειρήσεις και τα σχολεία αποτέλεσε καίριο πλήγμα κατά της ιδιωτικής ελευθερίας των πολιτών.»

Πηγή:W. Michel - B. Wiegand (επιμ.), Geschichte, Politik und Gesellschaft (Bd. 1: Von der Franzosischen Revolution bis zum Ende des 2. Weltkrieges), Βερολίνο 1998, σελ. 336-337.

•Συμπληρώστε ξανά το σχεδιάγραμμα βάση των πηγών Ε1 και Ε2.

ΝΑΖΙΣΜΟΣ

Ποια σύμβολα και ποια συνθήματα του ναζισμού γνωρίζετε;

Πηγή: www.matia.gr/library/ebook_04/026_hitler.html

Χαιρετισμός : ΧΑΙΛ ΧΙΤΛΕΡ

Πηγή:www.matia.gr/library/ebook_04/026_hitler.html

ΣΒΑΣΤΙΚΑ

Πηγή:Google/Nazism posters

ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Ναζισμός και νεολαία

«Στο ναζιστικό καθεστώς η πολιτική χειραγώγηση και η στοιχειώδης στρατιωτική αγωγή παρέχονταν ήδη στην πρώιμη παιδική ηλικία. Από το δέκατο έτος της ηλικίας του/της ο νεαρός Γερμανός ή η νεαρή Γερμανίδα εντασσόταν υποχρεωτικά σε διάφορες οργανώσεις υποδιαιρέσεις του "Εθνικοσοσιαλιστικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματος". Σημαντικότερες ήταν η "Χιτλερική Νεολαία" (Hitlerjugend) για τα αγόρια 14-18 ετών και ο "Σύνδεσμος Γερμανίδων Κορασίδων" (Bund deutscher Madel) για τα κορίτσια της ίδιας ηλικίας.» 1.1

Πηγή: A. Scheucher / A. Wald / κ.α., Zeitbilder-

Geschichte und Sozialkunde 7, Βιέννη 1998, σελ. 129

« Μέλη της Χιτλερικής Νεολαίας πορεύονται στην εξοχή ακολουθώντας το λάβαρο του ναζισμού με τον αγκυλωτό σταυρό.»Πηγή: www.matia.gr/library/ebook_04/026_hitler.html

1.2

Σύμφωνα με την πηγή 1.3 για ποιο ρόλο προετοιμάζει ο Ναζισμός τις κοπέλες;

1.3

Πηγή: www.matia.gr/library/ebook_04/026_hitler.html

«H πρώτη εντολή για την υποχρέωση διατήρησης της σωματικής υγείας από τα μέλη της Χιτλερικής Νεολαίας και του Συνδέσμου Γερμανίδων Κορασίδων ήταν: "Το σώμα σου ανήκει στο έθνος σου, γιατί σ' αυτό χρωστάς την ύπαρξή σου, συνεπώς είσαι υπεύθυνος-η απέναντι στο γερμανικό έθνος για το σώμα σου ."»

1.5

Πηγή: www.matia.gr/library/ebook_04/026_hitler.html

Πηγή: www.matia.gr/library/ebook_04/026_hitler.html

1.4

• Πώς συσχετίζεται η πηγή 1.4 με την πηγή 1.5;

Αφίσες του 1936: «Ακόμη και εσύ ανήκεις στο φύρερ» (μτφ. δική μας)

Πηγή: www.calvin. edu/academic/posters2. htm

1.6 1.7

“Γερμανική νεολαία μου, μετά από ένα έτος σας χαιρετώ πάλι. Εσείς είστε σήμερα μόνο ένα μέρος από αυτό που είναι εξαπλωμένο σε όλη τη Γερμανία. Και θέλουμε από σας γερμανικά αγόρια και κορίτσια μου να καταφέρετε όλα αυτά που αναμένουμε όλοι οι Γερμανοί. Θέλουμε να είμαστε ένας άνθρωπος και εσείς νεολαία μου πρέπει να γίνετε αυτός ο άνθρωπος. Στο μέλλον δεν πρέπει να υπάρξουν τάξεις και κατηγορίες και δεν πρέπει να τις αφήσετε να αναπτυχθούν μέσα σας.Θέλουμε να δούμε ένα έθνος και πρέπει να εκπαιδευτείτε για αυτό. Θέλουμε αυτός ο άνθρωπος να είναι υπάκουος, και πρέπει εσείς να ασκήσετε αυτήν την υπακοή. Θέλουμε αυτός ο άνθρωπος να είναι ειρηνόφιλος αλλά να είναι και θαρραλέος.Πρέπει αυτή τη στιγμή να είστε ικανοί για την ειρήνη, και θαρραλέοι ταυτόχρονα. Θέλουμε αυτό το έθνος να είναι σκληρό, όχι μαλθακό και πρέπει να ετοιμάσετε τους εαυτούς σας για αυτό τώρα στη νιότη σας. Πρέπει να μάθετε να δέχεστε τις στερήσεις και ποτέ να μην καταρρέετε. Άσχετα τι δημιουργούμε σήμερα ή τι θα πράξουμε σήμερα, εμείς θα φύγουμε. Αλλά μέσα σας η Γερμανία θα ζήσει . Και όταν τίποτα δεν θα μείνει από μας, εσείς πρέπει να σφίξετε στη γροθιά σας αυτή τη σημαία. Ξέρω ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά, επειδή είστε σάρκα από τη σάρκα μας και αίμα από το αίμα μας. Το ίδιο πνεύμα που μας διακατέχει, φλογίζει στο νεανικό νου σας. Όπως οι βάσεις του κινήματος μας σαρώνουν τη Γερμανία σήμερα, έτσι ξέρω ότι θα ενωθείτε με μας. Και ξέρουμε ότι γύρω από μας είναι η Γερμανία, μέσα μας η Γερμανία πορεύεται και από πίσω η Γερμανία μας ακολουθεί.” 1.8

ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡ ΣΕ ΣΧΟΛΕΙΑ ( κάντε κλικ δίπλα για το βίντεο)

Πηγή: youtube/ Hitler speech (μτφ. δική μας)

ΕΝΟΤΗΤΑ 2:Ναζισμός και γυναίκα

Πηγή: www.calvin.edu/academic/posters2.htm

2.1

«Νέες κοπέλες πριν την εξόρμησή τους στο πλαίσιο της "προσφοράς εθνικής εργασίας" (6 μήνες στη ζωή κάθε Γερμανού-ίδας) στην ύπαιθρο»

2.2

Πηγή: A. Scheucher / A. Wald / κ.α., Zeitbilder- Geschichte und Sozialkunde 7, Bιέννη 1998, σελ. 131

“Φοιτήτριες προσφέρουν "εθνική εργασία" σε μια σοκολατοβιομηχανία της Bιέννης”

2.3

Πηγή: Wien 1938, (Ausstellungskatalog), Bιέννη 1988, σελ. 191.

•Σύμφωνα με τις παραπάνω πηγές, σε τι ωθούσε ο Ναζισμός τις γυναίκες;

ΕΝΟΤΗΤΑ 3:Ναζισμός και άνδρας

Πηγή: www.calvin.edu/academic/posters2.htm

3.1

«Σημαντική ήταν η ρώμη και η ομορφιά του γερμανικού λαού, πιο συγκεκριμένα των ανδρών της Γερμανίας. Το κράτος και το έθνος, πίστευαν οι Ναζί, δεν ήταν τίποτε άλλο παρά το αποτέλεσμα της συγκρότησης ενός ισχυρού συνδέσμου ανδρών με ένα κοινό σκοπό.»3.2

Παρατηρώντας τις εικόνες 3.1, 3.2 και την πηγή 3.3 καταγράψτε ποια στοιχεία των αντρών προέβαλλε ο Ναζισμός.

Πηγή: www.matia.gr/library/ebook_04/026_hitler.html

Πηγή: Wien 1938, (Ausstellungskatalog), Βιέννη 1988, σελ. 339

3.3

ΕΝΟΤΗΤΑ 4:Ναζισμός και φυλετικός ρατσισμός

Απόσπασμα από το βιβλίο γεωγραφίας της B' τάξης Γυμνασίου (δικής μας Α' Λυκείου) : «Οι Εβραίοι, οι οποίοι προέρχονται, όπως ακριβώς και οι Τσιγγάνοι, από μια ανάμειξη ανατολικών φυλών, είναι εντελώς ξένοι προς εμάς. Αυτή η απόσταση αποτυπώνεται ήδη στην εξωτερική μορφή και στα ήθη τους. [...] Με την πονηριά και την αδιακρισία τους κατέλαβαν ηγετικές θέσεις στην οικονομία και τον κρατικό μηχανισμό, έγιναν ανενδοίαστοι δικηγόροι και ασυνείδητοι γιατροί. Mόλυναν τον Τύπο και μέσω αυτού την κοινή γνώμη. [...] Ως πολιτικοί δηλητηρίασαν τη δημόσια ζωή και το κράτος των λαών που τους φιλοξενούν. [...]Σχεδόν όλος ο κόσμος στις μέρες μας έχει κατανοήσει την καταστροφική επίδραση του εβραϊσμού, ώστε οι περισσότερες χώρες αρνούνται να δεχθούν άλλους Εβραίους στο έδαφός τους. Ακόμη και στους μουσουλμανικούς ναούς οι ιερείς διαβάζουν επανειλημμένα το ακόλουθο απόσπασμα από το Kοράνι: "Οι πιστοί μισούν τους Εβραίους και τους ιερείς τους ακόμη περισσότερο. Οι Εβραίοι είναι τοκογλύφοι, παίρνουν από τους πιστούς αυτά που τους ανήκουν, θα τιμωρηθούν".» 4.1

Πηγή:M. John/ A. Lichtblau, Schmelztiegel Wien einst und jetzt: Zur Geschichte und Gegenwart von Zuwanderung und Minderheiten, Βιέννη 1990, σελ. 330

•Ποιος είναι ο σκοπός της πηγής 4.1;

"Είμαι το μεγαλύτερο "Είμαι το μεγαλύτερο γουρούνι της περιοχής και γουρούνι της περιοχής και πηγαίνω μόνο με Εβραίους! πηγαίνω μόνο με Εβραίους! "(μτφ δική μας) "(μτφ δική μας)

"Ως νεαρός παίρνω πάντοτε "Ως νεαρός παίρνω πάντοτε μαζί μου στο δωμάτιο μόνο μαζί μου στο δωμάτιο μόνο νεαρές Γερμανίδες!"νεαρές Γερμανίδες!"

(μτφ. δική μας)(μτφ. δική μας)

4.2

Πηγή: www.matia.gr/library/ebook_04/026_hitler.html

«Εδώ κατοικούν «Εδώ κατοικούν Εβραίοι. Εβραίοι. Απαγορεύεται η Απαγορεύεται η είσοδος»είσοδος» (μτφ. δική μας)

4.3

Πηγή: www.matia.gr/library/ebook_04/026_hitler.html

"Γερμανοί! Αμυνθείτε! Μην "Γερμανοί! Αμυνθείτε! Μην ψωνίζετε από τους Εβραίους! " ψωνίζετε από τους Εβραίους! " (μτφ. δική μας)(μτφ. δική μας)

4.4

Πηγή : www.matia.gr/library/ebook_04/026_hitler.html

«Απόσπασμα από το πρόγραμμα του «Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος της Γερμανίας» : Εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση του Κόμματος της 25ης Φεβρουαρίου 1920, και ισχύει πάντα αναλλοίωτο , τα εξής άρθρα:

Άρθρο 4ο Δεν μπορούν να είναι πολίτες Γερμανοί παρά μόνο όσοι αποτελούν μέρος του γερμανικού λαού. Και δεν μπορούν να θεωρούνται, ως αποτελούντες μέρος του γερμανικού λαού, παρά μόνο όσοι έχουν γερμανικό αίμα.

Άρθρο 5ο Όσοι δεν είναι πολίτες, μπορούν να ζουν στην Γερμανία μόνο ως ξένοι, και οφείλουν να υπακούουν σε ειδική νομοθεσία όμοια με τη νομοθεσία για τους ξένους υπηκόους.

Άρθρο 8ο Κάθε νέα μετανάστευση μη Γερμανών στη χώρα πρέπει να απαγορευτεί. Απαιτούμε όλοι οι μη Γερμανοί που έχουν μεταναστεύσει στη Γερμανία από τις 2 Αυγούστου του 1914 να υποχρεωθούν να εγκαταλείψουν αμέσως το Ράιχ.» 4.5

Πηγή: www.matia.gr/library/ebook_04/026_hitler.html

•Πως συνδέονται οι πηγές 4.2, 4.3, 4.4 με την πηγή 4.5;

ΕΝΟΤΗΤΑ 5:Ναζισμός και τέχνη

«Η τέχνη έχει πολλές φορές γνωρίσει διώξεις. Στην περίπτωση των Εθνικοσοσιαλιστών της Γερμανίας για πρώτη φορά καταδιώκεται η τέχνη με τέτοιο τρόπο. Η μοντέρνα τέχνη δε συνιστούσε πρόβλημα για τους εθνικοσοσιαλιστές λόγω του ύφους της, της τεχνοτροπίας της δηλαδή. Ήταν πολύ περισσότερο η πολιτική διάσταση του μοντερνισμού που τους ενοχλούσε, γιατί οι μοντέρνοι καλλιτέχνες δεν είχαν υποστηρίξει απλά μια τέχνη μη υποταγμένη στη μίμηση της εξωτερικής πραγματικότητας. Στην ουσία ο μοντερνισμός προέβαλε τη σημασία του υποκειμένου και τον απόλυτο σεβασμό στην ελεύθερη αυτοδιάθεση του κάθε ανθρώπου, κάτι που ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με την ιδεολογία του φασισμού που στηριζόταν σε κοινωνίες οργανωμένες από ανθρώπους χωρίς συνείδηση της ατομικότητάς του.» 5.1

Πηγή: www1.ekebi.gr/fakeloi/fascism/main.htmΔημοσιεύθηκε την Παρασκευή 13 Οκτωβρίου 2000

«Ο οδηγός της Εκφυλισμένης Τέχνης του 1937»Πηγή: www.calvin.edu/academic/posters2.htm

5.2

«Ο Χίτλερ είπε στα εγκαίνια της έκθεσης τον Απρίλιο του 1941.: "Τι δημιουργείτε; Γυναίκες που προκαλούν αηδία, σακάτηδες και ηλίθιους, άντρες που μοιάζουν με κτήνη, παιδιά που έχουν πάνω τους την κατάρα". Και συνέχιζε απευθυνόμενος στο κοινό: "Αυτά σας σερβίρουν ως τέχνη οι τσαρλατάνοι που αποτελούν την εικαστική έκφραση της εποχής μας" Ο Τσίγκλερ, διοργανωτής της έκθεσης, έλεγε χαρακτηριστικά, κατά τα εγκαίνια της έκθεσης:"Βλέπετε γύρω σας τα προϊόντα της τρέλας, της αναισχυντίας, της αδεξιότητας και της παρακμής. Αυτή η έκθεση γεννά μέσα μας αισθήματα ταραχής και απέχθειας".» 5.3

Πηγή: www1.ekebi.gr/fakeloi/fascism/main.htm

• Πως αντιμετώπισε ο Χίτλερ την εκφυλισμένη τέχνη και γιατί; (σύμφωνα με τις πηγές 5.1 και 5.3)

Το αισθητικό ιδεώδες των Ναζί

«Adolph Wissel, Οικογένεια χωρικών από το Kahlenberg, 1939Οι αγρότες και η καθημερινή τους ζωή αποτελούσαν ένα από τα αγαπημένα θέματα των Ναζί»

«Arno Breker, Το Κόμμα και ο Στρατός, 1938, άλλοτε στην είσοδο της Καγκελαρίας στο Βερολίνο»

5.4 5.5

Πηγή: www1.ekebi.gr/fakeloi/fascism/main.htm

«Ο Χίτλερ υποστήριξε μια τέχνη παραστατική με θέματα από τη ζωή και τις αρετές της άριας φυλής. Μια τέχνη που τόσο στη ζωγραφική και τη γλυπτική όσο και στην αρχιτεκτονική υιοθετούσε αρχές του ακαδημαϊσμού και του νεοκλασικισμού. Έστρεφε το ενδιαφέρον της στο κλασικό ιδεώδες, το οποίο, όμως, απομάκρυνε από το ιστορικό του πλαίσιο και χωρίς καμία αίσθηση του ανθρώπινου μέτρου, υπερτόνιζε το μέγεθος, προκειμένου να αποδοθεί η δύναμη και η δήθεν ανωτερότητα της άριας φυλής. Δημιουργήθηκε με τον τρόπο αυτό ένα παράταιρο αισθητικό πρότυπο, κακόγουστο συνονθύλευμα κλασικιστικών και νεοκλασικιστικών τύπων.» 5.6

Πηγή: www1.ekebi.gr/fakeloi/fascism/main.htmΔημοσιεύθηκε την Παρασκευή 13 Οκτωβρίου 2000

5.7 5.8 5.9

Πηγή: www1.ekebi.gr/fakeloi/fascism/main.htm

• Παρατηρώντας τις πηγές 5.5, 5.7, 5.8 και 5.9,ποια στοιχεία αναδείκνυε το αισθητικό ιδεώδες των Ναζί;

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1Βρίσκω την ταυτότητα των ιστορικών πηγών [1.6] και [1.7].

Ταυτότητα της πηγής

Ποιος/ποια είναι ο/η δημιουργός της πηγής;

Πότε δημιουργήθηκε;

Πού δημιουργήθηκε;

Ποιος είναι ο σκοπός δημιουργίας της πηγής;

Σε ποιον απευθύνεται ο/η δημιουργός;

Ποιο είναι το είδος της πηγής;

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2Με βάση όσα μάθαμε στην ενότητα 2 «Ναζισμός και γυναίκες» να απαντήσετε στην παρακάτω ερώτηση:Το πρότυπο της εργαζόμενης γυναίκας κατά την περίοδο του ναζισμού συμφωνεί ή όχι με τη σύγχρονη εργαζόμενη γυναίκα και γιατί;

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3

«Ο Φύρερ δήλωσε:" Η όποια γερμανική πολιτική είχε ως στόχο να ασφαλίσει και να διαφυλάξει τη φυλετική κοινότητα, καθώς και να τη διευρύνει. Επρόκειτο, συνεπώς, για ένα ζήτημα χώρου. "»

Πηγή: www.matia.gr/library/ebook_04/026_hitler.html

Πως συνδέεται η παραπάνω ιστορική πηγή με την πηγή [4.5](ενότητα 4);

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4Να κατατάξετε τις ιστορικές πηγές της ενότητας 5 σε πρωτογενείς και δευτερογενείς: Πρωτογενής είναι η πηγή, όταν δημιουργείται ταυτόχρονα με τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται.Δευτερογενής είναι η πηγή, όταν δημιουργείται μετά (υστερότερα) από τα γεγονότα στα οποία αναφέρεται.

Είδος πηγής πηγές

πρωτογενείς

δευτερογενείς

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 5Παρατηρήστε τις παρακάτω οπτικές πηγές. Υπάρχουν διαφορές ή ομοιότητες; Σε κάθε περίπτωση να τις καταγράψετε.

5.7

3.3

Πηγή: www1.ekebi.gr/fakeloi/fascism/main.htm

Πηγή: Wien 1938, (Ausstellungskatalog), Βιέννη 1988, σελ. 339

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 6Γράφω στη σχολική εφημερίδα ένα άρθρο για τα σύμβολα και τα συνθήματα του Ναζισμού.

ΤΙΤΛΟΣ

ΑΡΘΡΟ

ΕΙΚΟΝΑ