(CONIUNCTINUS) SUM .2 Sim Siem Sis Sies Sit Siet Simus Sitis Sint sient Futurus-a-um sim sis sit Futuri-ae-a simus sitis sint

.3 .2 Fuam Essem Forem Fuas Esses Fores Fuat Esset Foret Essemus Essetis fuant Essent Forent Fuerim fuissem Fueris fuisses Fuerit fuisset Fuerimus fuissemus Fueritis fuissetis Fuerint fuissent

: 1. ,, + a + . . dele-a-m Leg-a-m Audi-a-m dele-a-s Leg-a-s Audi-a-s dele-a-t Leg-a-t Audi-a-t dele-a-mus Leg-a-mus Audi-a-mus dele-a-tis Leg-a-tis Audi-a-tis dele-a-nt Leg-a-nt Audi-a-nt2.

a + e + . . Am-e-m Am-e-s Am-e-t Am-e-mus Am-e-tis Am-e-nt

:

1

: 1. , , + re + . .. Ama-re-m Dele-re-m Audi-re-m Ama-re-s Dele-re-s Audi-re-s Ama-re-t Dele-re-t Audi-re-t Ama-re-mus Dele-re-mus Audi-re-mus Ama-re-tis Dele-re-tis Audi-re-tis Ama-re-nt Dele-re-nt Audi-re-nt2. +

e + re + . .. Leg-e-re-m Leg-e-re-s Leg-e-re-t Leg-e-re-mus Leg-e-re-tis Leg-e-re-nt : + . : sum . amaturus-a-um sim, deleturus-a-um sim, lecturus-a-um sim , auditurus-a-um sim. : + eri + . . .. Amav-eri-m Amav-eri-s Amav-eri-t Amav-eri-mus Amav-eri-tis Amav-eri-nt : + isse +

:

2

. + . . Amav-isse-m Amav-isse-s Amav-isse-t Amav-isse-mus Amav-isse-tis Amav-isse-nt : 1. ..+ . . Ame-r delea-r Lega-r Audia-r Ame-ris delea-ris Lega-ris Audia-ris Ame-tur delea-tur Lega-tur Audia-tur Ame-mur delea-mur Lega-mur Audia-mur Ame-mini delea-mini Lega-mini Audia-mini Ame-ntur delea-ntur Lega-ntur Audia-ntur : 1. . + . .+ .. Amare-r Delere-r Legere-r Audire-r Amare-ris Delere-ris Legere-ris Audire-ris Amare-tur Delere-tur Legere-tur Audire-tur Amare-mur Delere-mur Legere-mur Audire-mur Amare-mini Delere-mini Legere-mini Audire-mini Amare-ntur Delere-ntur Legere-ntur Audire-ntur : 1. sum sum . .. amatus-a-um sim, amatus-a-um essem

:

3

XXI

Brenno duce Galli, apud Alliam flumen deltis leginibus Rmanrum, evertrunt urbem Romam praeter Capitlium, pro quo immensam pecuniam acceprunt. Tum Camillus, qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Vientnam praedam non aequo iure divsam, absens dicttor est factus; is Gallos iam abeuntes sectus est: quibus interemptis aurum omne recpit. Quod illic appensum civitti nomen dedit: nam Pisaurum dicitur, quod illic aurum penstum est. Post hoc factum rediit in exilium, unde tamen rogtus reversus est.

Alia-ae() Roma-ae() Ardea-ae() Praeda-ae()= Pecunia-ae()= B Brennus-i() Gallus-i() Romanus-i() Camillus-i() Capitolium-i() Pisaurum-i() Factum-i()= Ex(s)ilium-i-ii()=

Aurum-i()= ( .) Immesus-a-um= Aequus-a-um=, Veientanus-a-um= ( .) dux, ducis()= Ius, iuris()= Flumen-imis()= Dictator-oris()= Legio-onis()= Civitas-atis()= Urbs , urbis()=4

:

Nomen-inis()= Omnis-is-e= , ( .) - Tum= Illic= do penso rogo deleo everto accipio divido dedi pensavi rogavi delevi everti accepi datum pensatum rogatum deletum eversum acceptum dare pensare rogare delere evertere accipere dividere 1 1 1 2 3 3

Diu= Unde= Tam= Nam= Tamen= Praeter(+)=

divisi divisum factus fio sum --------interimo interemi interemptum secutus sequor sum secutum recipio recepi appendo appendi dico dixi reversus revertor sum revertor redeo abeo reverti redi(v)i abi(v)i receptum appensum dictum reversum reversum reditum abitum

3 3 fieri interimere 3 sequi

, , ,

3 (.) recipere 3 appendere 3 Dicere 3 Reverti Reverti redire abire 3 (.) 3 (.) 4 4

: fio facio

:

5

, () , , . , , () . . . : , . , , (). pro quo immensam pecuniam acceprunt: capitolium. quo . qui diu apud Ardeam in exilio fuerat propter Vientnam praedam non aequo iure divsam camillus. qui . quod illic aurum penstum est . quod . dicitur. unde tamen rogtus reversus est in exilium. unde .

, , . (, .)

:

6

Tarquinio Superbo regnante Pythagoras in Italiam venit Romani urbe capta (. a Gallis) arcem tamen retinuerunt ) : . . (, ... ). Tarquinio Superbo regnante Pythagoras in Italiam venit. Romani urbe capta (a Gallis) arcem tamen retinuerunt. Paetus... occiso Scriboniano... trahebatur. (Lectio 23) ) : (. ), . ( -). Galli deletis legionibus (a Gallis) everterunt. (Lectio 21) Aemilius expulso fratre (a Aemilio) regnavit. ) ( ) , . , : consul, praetor, arbiter, auctor, dux, praeceptor, socius, testis, puer, adulescentulus, senex ... : adversus, conscius, nescius, incertus, invitus, salvus, superstes, vivus ... .

Augustus natus est Cicerone et Antonio consulibus. Patre vivo haec domus aedificata est. Marco Tullio Cicerone et Gaio Antonio consulibus (Lectio 19) Cicerone puero hoc accidit.

sum , , ...

:

7

1. => cum + . . 2. => cum + . . postquam + . . .: occiso Scriboniano => cum Scribonianus occisus esset Postquam Scribonianus occisus est. 1. cum + . . . 2. postquam + .

=> => .: deletis legionibus => cum legiones delevissent Postquam legiones deleverunt. 1. cum + sum 2. dum + sum => sum O => sum . Brenno duce => cum Brennus dux esset // dum Brennus dux est. 1. abeuntes, absens 2. : secutus est,

recepit, reversus est, factus est, abeuntes, dedit.3.

: duce, Romanorum, pecuniam, aurum 4. : i. Galli everterunt urbem Romam ; Galli oppugnaverunt Capitolium. ii. Brennus occisus est ; Galli ab Italia abierunt. iii. Camillus Brennum vicit ; Camillus ab exilio reversus est.

:

8

iv. v. vi. vii.

Romani Camillum rogaverunt ; Romani Camillum dictatorem salutaverunt. Galli everterunt urbem Romam ; Galli pecuniam pro Capitolio acceperunt. Camillus Pisauri aurum pensavit ; Camillus Romanis praedam dedit. Galli pecuniam immensam acceperunt ; Romani servati sunt.

5. .i. ii. iii. iv. v. vi.

Cato senex erat ; Carthago deleta est. Scipio dux erat ; Romani carthaginienses vicerunt. Juno adversa erat ; Aeneas ad Italiam navigavit. Antonius et Cicero consules erant ; Catilina contra rem publicam coniuravit. Camillus vivit ; Galli everterunt urbem Romam. Cicero puer erat ; hoc accidit.

6. N . O , , , : ) A , P. ) A A, I. ) A , P P. ) K, K . ) E K , P . ) P , A. ) O K, , . 7. N . N , . N . : 9

) Copiae Gallorum apud Alliam flumen legiones Romanas deleverant. ) Hostes pro Capitolio immensam pecuniam acceperunt. ) Brennus, dux Gallorum, urbem praeter templa evertit. ) Praeda non aequo iure divisa est. ) Hic Brennum, ducem Gallorum, secutus erat. ) Ille Gallos interemit et aurum omne recepit. ) Ille post hoc factum in exilium rediit. ) Hostes urbes multas occupaverunt, multas etiam everterunt. ) Ille in patriam reversus est. ) Hi illic aurum appendere et civitatem Pisaurum ex hoc facto appellavere. 8. N , . T , . N . N . ) Camillus copias Gallorum ..................................... apud Pisaurum, .............................., quae ita dicitur, quod illic aurum ............................... (interimo, appendo, civitas) ) Romani ............................... Roma a Gallis in magno periculo fuerunt, sed Camillus ex exilio .................................. exercitum hostium interemit. (everto, revoco) ) Camillus ................................... ................................. in .......................... apud Ardeam rediit, sed Romani eum Romam ................................ (ex-pello, revoco, hostis, exilium) ) ................................... ................................. in exilium a Romanis Romam revocatus est. (redeo, Camillus) ) .............................. Catilinae .................................. et Catilina proelio ............................... res publica ex magno periculo .................................... (deprehendo, socius, interficio, servo) ) Mugitu bovum ex spelunca ................................ Hercules ........................... et Caco clava ................................ boves recepit. (audio, interficio, revertor) ) ........................... domum .............................. imperator .............................. interemit et omne aurum quod ei ..................................... recepit. (redeo, sequor, rapio, hostis) ) Timore ...................................... ................................. propter magnum periculum totis castris testamenta obsignabantur. (occupo, exercitus) : 10

) In cruentissima pugna .......................... .......................... Romani aurum ........................ potuerunt. (vinco, recipio, hostis) ) Camillo apud Ardeam ......................... Galli Brenno .......................... copiis Romanorum .............................. Romam everterunt. (dux, profligo, exulo) 9. N , , . N . ) Galli exercitum Romanum profligaverunt. Galli urbem Romam everterunt. ) Veientana praeda non aequo iure divisa est. Romani Camillum exilio affe-cerunt. ) Camillus aberat. Romani Camillum dictatorem creaverunt. ) Camillus Gallos secutus est. Camillus Gallos interemit. ) Sulpicius Gallus metum exercitus vicerat. Imperator adversarios vincere potuit.

:

11

XXIII

Aegrotabat Caecina Paetus, maritus Arriae, aegrotabat et filius. Filius mortuus est. Huic Arria funus ita paravit, ut ignoraretur a marito; quin immo cum illa cubiculum mariti intraverat, vivere filium simulabat, ac marito persaepe interroganti, quid ageret puer, respondebat: "Bene quievit, libenter cibum sumpsit". Deinde, cum diu cohibitae lacrimae vincerent prorumperentque, egrediebatur: tum se dolori dabat et paulo post siccis oculis redibat. Scribonianus arma in Illyrico contra Claudium moverat: fuerat Paetus in partibus eius et, occiso Scriboniano, Roman trahebatur. Erat ascensurus navem. Arria milites orabat, ut simul inponeretur. Non impetravit: conduxit piscatoriam naviculam ingentemque navem secuta est.

Lacrima-ae()= Navicula-ae()= Arria-ae() Caecina() Maritus-i()= :

Cubiculum-i()= Oculus-i()= Puer,pueri()= Cibus-i()= Paetus-i() Claudius-i()(. . ii -i, . . -i)12

Scribonianus-i() Arma , armorum()= ( . .) Illyricum-i() Piscatorius-a-um= Siccus-a-um= Paulus-a-um= funus-eris()= Dolor-oris()= Pars,partis()= => partes, partium= aegroto paro ignoro intro simulo interrogo oro impetro responde o cohibeo moveo

Navis-is()= (.. e -i) Miles-itis()= Ingens-ntis= Ita = Diu (diutius-diutissime)= Persaepe= Tum = Libenter (libentius-libentissime) = Simul = Deinde= aegrotare parare ignorare intrare simulare interrogare orare impetrare 1 1 1 1 1 1 1 1 (), , 13

aegrotavi paravi ignoravi intravi simulavi interrogavi oravi impetravi respondi cohibui

aegrotatum paratum ignoratum intratum simulatum interrogatum oratum impetratum responsum cohibitum motum mortuum victum actum quietum sumptum victum proruptum egressum occasum tractum

respondere 2 cohibere 2 movere mori vivere agere quiescere sumere vincere prorupere egredi occidere trahere 2 3 () 3 3 3 3 3 3 3 () 3 3

movi mortuus morior sum vivo vixi ago egi quiesco quievi sumo sumpsi vinco vici prorumpo prorupi egressus egredior sum occido traho occidi traxi

:

ascendo impono conduco sequor redeo ascendi imposui conduxi secutus sum redi(v)i ascensum impositum conductum secutum reditum ascendere imponere conducere sequi redire

3 3 3 3 () 4

, , (). . ( ) , ( ) , , : , . , , , . . , . . . . ut ignoraretur a marito: . ut , . , (paravit) . ita paravit cum illa cubiculum mariti intraverat: . E cum . simulabat. quid ageret puer: , . quid

:

14

interroganti (=> respondebat ) . interroganti. cum diu cohibitae lacrimae vincerent: . cum , . egrediebatur . egrediebatur. prorumperentque , que. ut simul inponeretur: ( orbat). ut , , orbat . . , , . ( , , ), ( , , ). :

Quis hoc neget? ( ; ) Quid agam? ( ; ) Amemus patriam ( ) Utinam errem ( ) Sint sane superbi Rhodienses ( ) .: , , .15

:

. ( , , , , ). , (, , , , , ). , . , . .. , , , . , , ( ). , (. , ). . , , . .. Rogat quid agam Rogat quid egerim Rogat quid acturus sim , . .. Rogabat quid agerem Rogabat quid egissem Rogabat quid acturus essem

:

16

, , ,

,

1. : siccus oculus, ingens navis 2. : vivere,

interroganti, ageret, mortuus est, imponeretur, secuta est .3. occiso Scriboniano. 4. N i. ii. iii. iv. v. vi.

. Rogat mater quid ego amino ...................(do ) Cum Galli pecumiam ...................(accipio) , Capitolium servatum est. Mater interrogabat quid puer .......................(ago ) Quaesivero qiud ............................(scribo ) Rogavi ubi tuus filius ...........................(sum ) Pater rogat quid ego..............................(respondeo )

:

17

5. N , : ) Arria filio funus ita paravit, ut maritus suus id ignoraret. ) Filius libenter cibum sumpserat. ) Cum lacrimae, diu cohibitae, illam vincerent, egrediebatur. ) Ille milites orabat ut hominem interficerent. ) Ille milites interrogabat num nostri exercitum hostium vincerent. 6. N , . N . ) Hic interrogabat quid filius ............................... (ago) ) Orabam te ut mihi hoc .......................... (do) ) Illa milites orabat ut hunc ................................. (deleo) ) Milites rogabant ubi hostes ............................... (sum) ) Ille vir ita vivebat, ut a hominibus .............................. (honoror) ) Ille rogabat quis ................................... (vinco) ) Rogabat num filius cibum ........................ (sumo) ) Quaerebam quid vos .................................... (scribo) ) Quaerebant num illa maritum ..................................... (amo) ) Interrogabant num vos ................................. (vivo) 7. N , , , . T , , . N . N : ) Illa lacrimas suas diu ............................., sed cum eae ............................... prorumperentque, ex cubiculo mariti ............................ et paulo post siccis oculis .................................. (cohibeo, redeo, vinco, egredior) ) Maritus Arriae navem ...........................................; tum illa milites .............................. ut cum marito ...................................., sed hoc non impetravit. (imponor, ascendo, oro). ) Ille ..................................... uxorem suam quid puer ................................. et num bene .................................... (ago, interrogo, quiesco). ) Imperator ........................... cur contra se socii arma ............................ (quaero, moveo) : 18

) Nos .................................. cur ille Romam .................................., et eum quasi moriturum ...................................... (interrogo, miseror, trahor). ) Arria ......................., qui interrogabat num filius cibum .........................., ...................................... eum libenter sumere. (sumo, maritus, respondeo) ) Nos hoc factum .............................. ....................................... feminam cur se dolori ......................... (ignoro ., interrogo, do) ) Illi vos ............................ cur ex ............................ ............................... (in-terrogo, egredior, cubiculum) ) Illa ................................ cur pueri cibum libenter non ................................ (sentio, sumo) ) Nos ................................ quis ..................................... (interrogo, sequor) 8. N A B A . B , , A , : 1) sumo 2) cohibeo 3) prorumpo 4) egredior 5) aegroto 6) ignoro 7) intro 8) simulo 9) ago 10) ascendo 11) conduco 12) impetro , 13) ........................... .................................. 14) ........................... ..................................

:

19

XXIVCum P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venisset eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse, Nasica sensit illam domini iussu id dixisse et illum intus esse. Accipe nunc quid postea Nasica fecerit. Paucis post diebus cum Ennius ad Nasicam venisset et eum a ianua quaereret, exclamavit Nasica se domi non esse, etsi domi erat. Tum Ennius indignatus quod Nasica tam aperte mentiebatur: Quid inquit Ego non cognosco vocem tuam? Visne scire quid Nasica responderit? Homo es impudens. Ego cum te quaererem, ancillae tuae credidi te domi non esse; tu mihi ipsi non credis?

Ianua-ae= Ancilla ae= Nasica-ae Dominus-i= Ostium-ii-(i)= Ennius-ii(-i) Cornelius-ii(-i) Paucus-a-um= ,

Vox-cis = Homo-inis= Impudens-entis= Iussus-us = domus-us= E Dies-diei= intus= postea= aperte (apertiusapertissime)=20

:

nunc= domi= exclamo exclamavi indignor indignatu s sum respondeo respondui quaero quaesivi accipio accepi facio feci cognosco cognovi credo credidi inquam () volo volui venio veni sentio sensi mentior mentitus sum scio sci(v)i tum= exclamatum exclamare indignatum indignari responsum quaesitum acceptum factum cognitum creditum ventum sensum scitum respondre quaerre accipre facre cognoscre credre velle venire sentire mentiri scire

1 1() 2 3 3 3 3 3 3 3 4 4 4() 4 ,

, , , . . , , . , : ; ; ; . , . ;

Cum P. Cornelius Nasca ad Ennium potam venisset: . cum , 21

:

, . , (sensit) . sensit. eique ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse: . quid postea Nasca fecerit: , , . quid, . (accipe) . accipe. Paucis post dibus cum Ennius ad Nascam venisset: . cum , , . , (exclamavit) . exclamavit et eum a ianu quaereret: (Paucis post dibus cum Ennius ad Nascam venisset). etsi domi erat: . etsi, , . non esse. quod Nasca tum aperte mentiebtur: . quod, . indigntus. quid Nasca responderit: , , . quid, .22

:

(scire, vis ) . scire. cum te quaererem: : cum (credidi) . credidi.

: . : . : . : . : . . . . : . . .

cum : , . . , .23

:

cum , . (gaudeo, queror, indignor) , quod .

1) : homo imprudens, vocem tuam 2) : quaerenti 3) : accipe , quaereret, mentiebatur, cognosco, dixisset, credis , inquit. 4) cum . a) deletis legionibus Galli Romam everterunt.b)

Gallis interemptis Camillus aurum recepit.

c) pedibus amimadverisis miles Claudium extraxit. d) Catilina victo Antonius urbem servavit. e) Gallis victis Camillus in exilium rediit. f) Occiso Scriboniano Paetus Romam trahebatur. 5) , . )Paulus rogat quid Nasica ................................ (facio, ). )Paulus rogavit ubi illum hominem.............. (video, ., ). )Paulus rogat quem librum ......................... (lego, ., ).

:

24

)Paulus rogabat ubi amicus meus ................................ (sum, ). )Paulus rogat quid legati ................................ (video, ). )Paulus rogavit quis urbem ................................. (condo, ). )Paulus rogabit quis tecum ................................ (sum, ). )Paulus rogat unde Camillus ................................ (redeo, ). )Paulus rogavit quem cives consulem ........................... (deligo, ). )Paulus rogabit cur hostes ................................ (fugio, ). 6) Cicero narrat . ) P. Cornelius Nasica ad Ennium poetam venit. ) Nasica ab ostio Ennium quaerebat. ) Ancilla iussu domini mentiebatur. ) Nasica sensit Ennium intus esse. ) Ennius vocem Nasicae cognovit. ) Nasica Ennium impudentem esse dixit. ) Ennius indignatus erat. 7) , . cum. ) Pueri, cum patrem ............................, ad eum laeti cucurrerunt. (aspicio) ) Consul, cum paucae naves ................................, hostes vicisse credidit. (redeo)

:

25

) Principes, cum civitatem suam in extremo discrimine

esse ......................., legatos ad Caesarem miserunt. (intellego) ) Cum bellum Troianum ................................, Graeci in patriam redierunt. (conficior) ) Cum caelum ......................, dei magnitudinem admiramur. (contemplor) ) Cum Philippus urbem Methonam ................................, vulneratus est. (oppugno) ) Vix exercitus Romanus processerat, cum Galli flumen ............................. (transeo) ) Oracula Graeci consulebant, cum bellum ................................ (gero) ) Phocion pauper fuit, cum divitissimus esse ................................ (possum) 8) : ) , . ) . ) . 9) : cum Ennius eum a ianua quaereret 10) Nasica respondit. Homo es impudens . ego credidi ancillae tuae te domi non esse 11) Tu mihi ipsi non credis ? Nasica Ennium rogavit.

:

26

12) :

) , . ) . ) .

:

27

XXV

Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine ostendensque patribus Interrogo vos inquit quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore. Cum omnes recentem esse dixissent, Atqui ante tertium diem inquit scitote decerptam esse Carthagine. Tam prope a muris habemus hostem! Itaque cavete periculum, tutamini patriam. Opibus urbis nolite confidere. Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite. Neminem credideritis patriae consulturum esse, nisi vos ipsi patriae consulueritis. Mementote rem publicam in extrem discrimine quondam fuisse! Statimque sumptum est Punicum bellum tertium, quo Carthago deleta est.

curia-ae()= , fiducia-ae()= patria-ae()= ficus-i()= ( us u) pericullum-i()= murus i ()= terius-a-um= nimius-a-um= exterus-a-um=

publicus-a-um= Punicus-a-um= Cato-onis() Carthago-onis() Arbor-oris()= Opes-opum()= ( .){ opes-um= , gen: pis, acc: opem, abl: ope} Discrimen-inis()= Praecox-praecocis= Recens -recentis=

:

28

' Puto-putavi-putatum-putare= Interrogo-interrogavi-interrogatum-interrogare= Tutor-tutatus sum- tutatum-tutari()= ' caveo-cavi-cautum-cavre= affero, attuli, allatum, affere = ostendo, ostendi, ostensum, ostendre = decerpo, decerpsi, decerptum, decerpre = dico, dixi, dictum, dicre = confido, confisus sum / confisum, confidre= depono, deposui, depositum, deponre = credo, credidi, creditum, credre = consulo, consului, consultum, consulre = sumo, sumpsi, sumptum, sumre = nolo, nolui, - , nolle = , memini, meminisse ()= inquam()= Scio-sci(v)i-scitum-scire= ,

: . , , . . . . . , . !. , .

:

29

quando hanc ficum decerptam esse putetis ex arbore , , . qundo, . (interrogo) . interrogo. Cum omnes recentem esse dixissent : . - cum , , . , (inquit) . inquit. quae nimia vobis est: fiduciam. quae . nisi vos ipsi patriae consulueritis : . nisi . neminem consulturum esse . : nisi consulueritis nemo patriae consulet. Quo Carthago deleta est : bellum. quo . : ) noli, nolite + ) ne(nemo, numquam) + : ante + = post + = : 30

..: e : Ama Dele Leg-e Audi : facio, dico, duco, fero, sum e : fac, dic, duc, fer,es te, i Ama-te Dele-te Legi-te Audi-te .: to, i Ama-to Dele-to Legi-to Audi-to tote , i Ama-tote Dele-tote Legi-tote Audi-tote nto , u Ama-nto Dele-nto Legu-nto Audi-u-nto .: re, e . . Ama-re Dele-re Lege-re Audi-re . Ama-mini Dele-mini Legi-mini Audi-mini .: tor, i Ama-tor Dele-tor Legi-tor Audi-tor

:

31

ntor , u Ama-ntor Dele-ntor Legu-ntor Audi-u-ntor Es Este Esto Esto Estote Sunto

SUM

1) : ficus praecox, quidam dies , extremo discrinime 2) : ostendens 3) : attulit, putetis, decerptam esse , credideritis, consulturum esse, sumptum est, consulueritis 4) : fero, sum, facio, dico, duco 5) a) b) c) d) e) f) imitare antiquos viros duc servum domum imponite Arriam simul consulite dictatori tutamini patriam dic mihi quid acciderit

:

32

6)N , ( ), . ) Imitare, puer, clarissimos viros. ) Affertote hunc et abitote. ) Interrogate hunc de sociis nostris. ) Dic quid videris. ) Noli hoc facere. ) Scitote hanc ficum decerptam esse Carthagine. ) Hic interrogavit quando ficus decerpta esset. ) Haec ficus ante tertium diem decerpta est. ) Ne credideritis hunc hominem vobis consulturum esse. ) Nolite haec credere et nimiam fiduciam deponite. 7)N , : ) Cato attulit quodam die in curiam ficum praecocem ex Carthagine. ) Hanc ficum ex arbore ante tertium diem decerpsi. ) Romani bello Carthaginem deleverunt. ) Romani cum Carthaginiensibus bellum sumpserunt, quo Carthago deleta est. ) Carthago (a Romanis) deleta est. 8) N : ) M K. ) . ) ; ) M , .

:

33

) M . ) . ) . 9)N , . T , . ) Cum patres ficum, quam ex Carthagine Cato in curiam attulit, esse ........................... .............................., is dixit: ................................. ficum ante tertium diem Carthagine decerptam esse. (recens, respondeo, scio) ) Legatus his verbis milites admonebat: Ne ................................. fortunam adversam; ................................ ............................... vestris et adversarios contundetis. (deploro, confido, vis) ) Mi, fili, ................... contra iniuriam; nemini.................... (repugno, noceo) ) Ille dixit eis: In suppliciis deorum .............................. sed domi parci ............................. (sum, magnificus) ) Nemo .................................. fiduciam suam; pleni fiduciae metum .................................... (amitto, expello) ) .......................................... portas Belli, ..................................... pacem. (claudo ., restituo .) ) Pueri, ............................. esse ........................ et aperte .............................. (nolo, impudens, mentior) ) Cum Cato ficum patribus .............................., omnes eam .......................... esse putaverunt. (ostendo, recens) ) Dux admonebat milites ut nimiam fiduciam .................................. (depono) ) Mi fili, .......................... improbos viros ................................ (nolo, sequor) 10) homines dixerunt. Statimque sumptum est Punicum bellum tertium, quo Carthago deleta est. 11) : Mementote rem publicam in extrem discrimine quondam fuisse

:

34

VII

Cum Accius ex urbe Rm Tarentum venisset, ubi Pacuvius grandi iam aette recesserat, devertit ad eum. Accius, qui multo minor natu erat, tragoediam suam, cui Atreus nomen est, ei desideranti lgit. Tum Pacuvius dixit sonra quidem esse et grandia quae scripsisset, sed vidri tamen ea sibi durira et acerbira. Ita est inquit Accius ut dicis; neque id me sane paenitet; melira enim fore spero, quae deinceps scribam. Nam quod in pomis est, idem esse aiunt in ingeniis: quae dura et acerba nascuntur, post fiunt mitia et iucunda; sed quae gignuntur statim vita et mollia, non matra mox fiunt sed putria.

Tragoedia-ae(.)= Ingenium ii-i()= Pomum i()= Sonorus a-um = Durus-a-um = Acerbus-a-um= Iucundus-a-um= Vietus a-um= Maturus-a-um= Accius-ii-i(.) Pacuvius-ii-i(.)

Tarentum-i() Aetas-atis(.)=(. aetatum aetatium) Grandis-is-e= Mitis-is-e= Mollis-is-e= Puter,putris,putre=

Natus-us(.)= Statim=35

:

Deinceps= , Mox=, Iam=

Tam= sane-sanius-sanissime=

' Spero,speravi,speratum,sperare= Desidero,desideravi,desideratum,desiderare= ' video, vidi, visum, vidre = paenitet, paenituit, paenitre (+ Acc. +Gen.) = (.) Recedo, recessi, recessum, recedre = Deverto,deverti, deversum, devertre = lego, legi, lectum, legre = dico, dixi, dictum, dicre = scribo, scripsi, scriptum, scribre = nascor, natus sum,natum,nasci = gigno, genui, genitum, gignre = fio, factus sum, fieri = venio, vni, ventum, venre = aio, aiebam ()= Praesens Imperfectum aiebam aiebas aiebat aiebamus aiebatis aiebant

Singularis Pluralis Singularis Pluralis 1. Pers aio 2. Pers ais 3. Pers ait

----aiunt

, , ( ). , , , . , . , .

:

36

, . () , , : , , ().

Cum Accius ex urbe Rm Tarentum venisset: : cum , , . (devertit) . devertit ubi Pacuvius grandi iam aette recesserat: Tarentum. ubi . qui multo minor natu erat: Accius. qui . cui Atreus nomen est: tragoediam. cui . quae scripsisset: . . quae, . dixit . esse. ut dicis: . ut . , Ita est ( ) quae deinceps scribam: ea.

:

37

quae . quod in pomis est: idem. quod . quae dura et acerba nascuntur, quae gignuntur statim vita et mollia: ea. etet . quae . fiunt.

: , , . : -ior (, ), -ius () : -issimus,-issima,-issimum . longus=> long-ior, longius => long-issimus, long-issima, longissimum : , i is. , . 1. facilis, difficilis, similis, dissimilis, humilis, gracilis : -limus,-lima, -limum. . facilis=>facilior, facilius => facilimus,facilima, facilimum 2. er rimus, -rima, -rimum. . pulcher=> pulcherimus-aum . 3. dicus, -volus, -ficus entior(-) , -entius () entissimus, -entissima,-entissimum. . benevolus=>benevolentior, benevolentius => benevolentissimus, benevolentissima, benevolentissimum : (aureus), (marinus, nocturnus), (triennis), (paternus, romanus), (mortalis, insomnis) .

:

38

Bonus Malus Magnus Parvus Multi-ae-a Multum () (citra) (intra) (prae) (prope) (potis)= (ultra) Falsus Novus Sacer Vetus Alacer Iuvenis Senex Exterus Inferus Superus Posterus Melior, melius Peior, peius Maior, maius Minor, minus Plures, plura Plus Citerior, citerius Deterior, deterius Interior, interius Ocior, ocius Prior,prius Propior, prorius Potior, potius Ulterior, ulterius (recentior, recentius recens= ) (Sanctior, sanctius sanctus) (vetustior, vetustius vetustus) Alacrior, alacrius Iunior,iunius Senior,senius Exterior,exterius Inferior, inferius Superior, superius Posterior, posterius

Optimus-a-um Pessimus-a-um Maximus-a-um Minimus-a-um Plurimi-ae-a Plurimum Citimus-a-um Deterrimus-a-um Intimus-a-um Ocissimus-a-um Primus-a-um Proximus-a-um Potissimus-a-um Ultimus-a-um Falsissimus-a-um Novissimus-a-um Sacerrimus-a-um Veterrimus-a-um Extremus-a-um / extimus-a-um Infimus-a-um/ imus-a-um Supremus-a-um/ summus-a-um Postremus-a-um/postumus-aum

: us magis + maxime + . . , : 39

+ e . . misere-miserius-miserrime. Multum plus Magnopere/ magno magis opere deterius ocius potius prius merito muper satis satius secus Secius/setius

Plurimum Maxime Deterrime Ocissime Potissimum Primum/primo Meritissimo Nuperrime -

quam ( ). ( ). . multo paulo.

1. 2. 3.

: grandi aetate desideranti : gignuntur, nascuntur, venisset, recesserat, fiunt, denertit.

4. N : ) , . ) , . E . ) , .

:

40

5. N , . T . N : ) Accius Pacuvio ................................ ................................. tragoediam suam legit, ............... nomen erat Atreus. (poeta, desidero ., qui) ) Accio .............................. tragoediam suam Pacuvius dixit ......................... esse et .............................. quae ....................................... (lego ., sonorus, scribo, grandis) ) Tum Pacuvius Accio .................................... : Quae ................ .................. et .................................... videntur mihi. (scribo, dico, durus, acerbus) ) Accius se ...................................... deinceps .......................................... tragoedias sperabat. (scribo, bonus) ) Tragoedia, quam Accius legit, videbatur Pacuvio ................................ et ......................... (durus, acerbus) ) Accius dicebat ............................... esse in ingeniis quod ........................... in pomis. (idem, sum) ) Ille dixit pomum quod durum et acerbum .......................... ................... mox mite et iucundum. (nascor, fio) ) Poma quae .............................. statim vieta et mollia non matura mox ............................... sed putria. (gigno, fio) ) Cum ille tragoedias poetae ......................................, dixit ................... eas esse. (grandis, audio) ) Cum poma matura .................................., mitia et iucunda sunt. (sum) 6) : ) Accius tragoediam suam ei desideranti legit. b) quae deiceps scribam. 7) : ) Tum Pacuvius dixit sonra quidem esse et grandia quae scripsisset. Tum Pacuvius dixit : 8) : ) maliora enim fore spero , quae deinceps scribam . Tum Accius respondebat ............................................................................ b) tum Camillus , qui diu apud Ardeam in exilio fuerat, absens dictator est factus . Plinius scripsit.............................................................................................

:

41

M XXVIII

Aespi nostri Licinus servus tibi notus Rm Athnas fgit. Is Athnis apud Patrnem Epicurum paucos menses pro libero fuit, inde in Asiam abiit. Postea Plato quidam Sardinus, cum eum fugitvum esse ex Aespi litteris cognovisset, hominem comprehendit et in custdiam Ephesi tradidit. Tu, hominem investga, quaeso, summque diligenti vel Rmam mitte vel Epheso rediens tecum dedc. Noli spectre quanti homo sit. Parvi enim preti est, qui tam nihili est. Sed, propter servi scelus et audaciam, tanto dolre Aesopus est adfectus, ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitvi.

Custodia-ae()= Diligentia-ae()= Audacia-ae= Littera-ae()= Litterae-arum=() , Athenae-arum() Asia-ae() Servus-i()= Pretim-ii,(i)()= Fugitivus-i()= :

Nihilum-i)()= Aesopus-i () Licinus-i() Ephesus-i() Liber,libera, liberum= Parvus-a-um= Gratus-a-um= superus-a-um= Paucus-a-um= notus-a-um= Epicureus-a-um Sardianus-a-um Mensis-is()= Scelus-eris()=42

Dolor-oris()= Recuperatio-onis()= Patro-onis() {.. patrona} Plato-onis() {.. platona} Inde= postea=

Investigo-investigavi-investigatum-investigare= ( ) Specto-spectavi-spectatum-spectare= , Nosco-novi-notum-noscere= Fugio-fugivi-fugitum-fugere= Cognosco-cognovi-cognitum-cognoscere= Comprehendo-comprehendi-comprehensumcomprehendere= Trado-tradidi-traditum-tradere=, Quaesco-quaescere= Mitto-misi-missum-mittere= Deduco-deduxi-deductum-deducere= , Nolo,nolui,-, molle= , Adficio-adfeci-adfectum-adficere= Abeo-abi(v)i- abitum-abire= Redeo-redii-reditum-redire= T , , , () . (), . , , . , , . . , . , , , .

:

43

cum eum fugitvum esse ex Aespi litteris cognovisset: : cum , , . (comprehendit) . comprehendit. quanti homo sit: , . quanti, . , (noli spectare) . spectare. qui tam nihili est : . qui, . est. ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitvi.: . ut, . . , ( adfectus est - ) . tanto. adfectus est. eo, ii, itum, re eo is it imus itis eunt ibam ibas ibat ibamus ibatis ibant

.

ibo ibis ibit ibimus ibitis ibunt

ii isti iit iimus istis ierunt

ieram ieras ierat ieramus ieratis ierant

iero ieris ierit ierimus ieritis ierint

:

44

. . . .

eam eas eat eamus eatis eant

irem ires iret iremus iretis irent

ierim ieris ierit ierimus ieritis ierint ..

issem isses isset issemus issetis issent

..

ire isse

iri itum esse

iens, euntis itum

iturum (esse) iturus : in + : in (ad) + : ex, ab, de, + => , . . .

1. rediens. 2. : magnus dolor, parvum, pretium. 3. : investiga, adfectus est,

deduc, spectare, comprehendit, mitte, abiit. 4. . Paucos.. Summa. Parvi. Gratius..

:

45

5. . Tu hominem investiga. Summa diligentia Romam mitte. Epheso tecum deduc.6. cum eum fugitvum esse ex Aespi litteris cognovisset, hominem

comprehendit. .7.

Cicero narrat .

) Licinus servus tibi notus Roma Athenas fugit. ) Is Athenas apud Patronem Epicureum paucos menses pro libero fuit. )Postea Plato quidam Sardianus hominem comprehendit. ) Propter servi scelus et audaciam tanto dolore Aesopus est adfectus 8. . , , . ) Consul redit. (Gallia) ) Iovis templum est (Capitolium) ) Dei signum stat. (ara). ) Servus fugit, quia misere vivebat. (dominus) ) Quando ibis? (consul) ) Adulescentes exibunt. (oppidum) ) Liberi nostri venient. (via Sacra) ) rediens . navigabam. (Asia, Delus) ) Consules ierunt. (Syracusae) ) que iter fecerunt. (terra, mare) 9. : : 46

) , . ) , . ) . ) . ) , , . ) . 10. . . ) Rex Darius ........................... .............................. exercitum transiit. (Asia, Europa) ) Conon ......................... ......................... ........................... vixit, Timotheus .............................. (multi anni, Cyprus, Lesbus) ) ............................ hirundines migrant, ......................... ........................... .............................. redeunt. (autumnus, ver, nostri regiones) ) Hannibal per ........................... ..............................que .............................. venit. (Hispania, Gallia, Italia) ) Darius rex pontem ......................... ......................... fecit, ........................... copias traduceret. (Istrum flumen, quae via). ) Carthago ............................ ............... .............................. .......................... . postquam a Scipione eversa est, restituta est. (duo et viginti anni) ) Ante .............................. .............................. bellum ad fines imperii adductum est. (tres menses). ) Ut ........................... ........................... ..............................bini consules, ita .............................. bini reges creabantur. (Roma, singuli anni, Carthago) ) Catilina ............................ ............................ profectus est. (Aurelia via) ) Graeci magnum pondus auri .............................. posuerunt. (Delphi) ) Diodorus ......................... ......................... ......................... vixit. (multi anni, domus). ) Cras............................ ibo atque ibi ........................... ........................... manebo. (rus, tres dies).

:

47

11. . , , . ) Romani Ludos Magnos agebant. (September, mensis, quindecim dies) ) Romulus regnavit. (septem et triginta anni) ) Graeci cum Troianis .. bellum fecerunt. (decem anni) ) boves in villa manent. (hiems, multi menses) ) Post Plato Licinum comprehendit. (pauci menses) ) de optimo consilio cogitavit. (duae noctes) ) , rem publicam solus administrare non potuit. (primum tempus) ) . domum rediit, . laboravit. (decima hora, tres horae) ) viri ad arandum in agros ibant. (pax) ) Ille cum patre suo manet. (adulescentia)

:

48

Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret, homo quidam ei occurit corvum tenens; instituerat haec dicere: "Ave, Caesar, victor imperator". Caesaris multum interfuit corvum emere; itaque viginti milibus sestertium eum emit. Id exemplum sutorem quendam incitavit, ut corvum doceret parem salutationem. Diu operam frustra impendebat; quotiescumque avis non respondebat, sutor dicere solebat "Oleum et operam perdidi". Tandem corvus salutationem didicit et sutor, cupidus pecuniae, eum Caesari attulit. Audita salutatione Caesar dixit: " Domi satis salutationum talium audio". Tum venit corvo in mentem verborum domini sui: "Oleum et operam perdidi". Ad haec verba Augustus risit emitque avem tanti, quanti nullam adhuc emerat.

Victoria-ae()= Pecunia-ae()= Opera-ae()=, , Corvus-i ( ) = Verbum-i ()= Exemplum-i ()= Sestertius-ii( )= :

Oleum-i ()= Dominus-i ( )= Cupidus-a-um = Victor-oris ( )= Imperator-oris ( )= , Sutor-oris( )= Salutatio-onis()= Mens, mentis()= 49

Avis-is ()= Viginti ( , )= Par,paris= , , ( .) Milia,milium, milibus, milia,-, milibus = incito teneo

Domus-us ()= Frustra= ( .) tandem= diu= satis,satius= 1 2 ,

incitavi incitatum incitare tenui tentum tenere

aveo avere 2 doceo docui doctum docere 2 respondeo respondi responsum respondere 2 solitus 2 soleo sum solitum solere (.) rideo risi risum ridere 2 occurri, occuro occucurri occursum occurrere 3 + instituo institui institutum instituere 3 dico dixi dictum dicere 3 emo emi emptum emere 3 impendo impendi impensum impendere 3 ( perdo perdidi perditum perdere 3 ) disco didici discere 3 , , redeo redi(v)i reditum redire 4 venio veni ventum venire 4

, () . : " , ()". . ' : 50

. . , : " ( )". , . : . : " ( )". , .

) Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret: . cum , , . (occurit) . occurit. ) ut corvum doceret parvem salutationem: E . E ut, , , (incitavit) . incitavit. ) quotiescumque avis non respondebat: . E quotiescumque cum. , . solebat. ) quanti nullam adhuc emerat: : tanti . quanti, .

:

51

1. : , , , ,

, , . 2. : ( ) (aestimo, facio, vendo, duco, sum) ( accuso, condemno) : capitis ( , capitis . (interest, refert) . : mea interest. miseret, paenitet, pudet, piget, taedet (, , , , ) + . : (venit in mentem, memini) sum , . 3. : ( cupidus, peritus, imperitus, plenus, vacuus ) 4. : ( multum, nihil, aliquid) 1. : par salutatio, homo quidam. 2. : occurrit,

solebat, attulit, risit, emere, doceret, perdidi. 3. : oleum, talis, nulla, avis, tenens. 4. N , : ) Sutor corvum docuit salutationes. ) Ille corvum milibus sestertium emit. ) Sutor, cupidus pecuniae, corvum Caesari attulit. ) Augustus emit avem tanti quanti nullam adhuc emerat. ) Corvus salutationem didicit. : 52

5. N : ) O , . ) . ) T . ) , K, .) , : K .

6. Domi satis salutationum talium audio: N . N Cicero dixit. 7. N X : ) Homo quidam occurrit Octaviani tenens avem, qui salutationes didicerat. ) Illi interest librum legere. ) Me miseret hominum, quos magnae miseriae excruciant. ) Te iniuriarum tuarum non pudet. ) Illius multum interfuit hoc librum legere. ) Taedet me verborum hominis. ) Mea interest ut hoc librum legam. ) Mea interest ut hunc librum legam. ) Me piget stultitiae vestrae. ) Mihi paenitet verborum, quae dixi.

8. Audita salutatione Caesar dixit: N . 9. Cum Octavianus post victoriam Actiacam Romam rediret . .

:

53

Hic vero, iudices, et fuit in Asia viro fortissimo, patri suo, magno adiumento in periculis, solacio in laboribus, gratulationi in victoria fuit. Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae, Murenam laudare debemus, quod Asiam vidit sed in Asia continenter vixit. Quam ob rem accusatores non Asiae nomen Murenae obiecerunt, ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est, sed aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum. Meruisse vero stipendia in eo bello virtutis fuit; patre imperatore libentissime meruisse pietatis fuit; finem stipendiorum patris victoriam ac triumphum fuisse felicitatis fuit. Vir,vir ()= Flagitivum-ii-i ()= Bellum-i()= Adiumentum-i )= Periculum-i ()= Triumphus-i()= Solacium-i()= Stipendium-ii-i()= Iudex-icis ()=54

Victoria-ae()= Memoria-ae()= , Gloria-ae()= Luxuria-ae()= Murena-ae() Asia-ae() Familia-ae() = :

Honor-oris ()= Labor-oris ()= Gratulatio-onis ()= Suspicio-onis ()= Accusator-oris ()= Laus,laudis ()= Dedecus-oris ()= Virtus-utis ()= Imperator-oris ()= Genus-eris()= , laudo laudavi deporto deportavi habeo debeo video mereo vivo obicio constituo suscipio habui debui vidi merui vixi obieci constitui suscepi laudatum deportatum habitum debitum visum meritum victum obiectum constitutum susceptum

Pietas-atis ()= Finis-is ()= Felicitas-atis ()=, Genus-eris ()=, Fortis-is-e= , Res,rei= Continenter= Libenter= laudare deportare habere debere videre merere vivere obicere constituere suscipere 1 1 2 2 2 2 3 3 3 3 , , ,

, , , , , , . () , , , . , , , , ( ) () () . . ( ). . : 55

Et si habet Asia suspicionem quandam luxuriae si . . Murenam laudare debemus (debemus). . quod Asiam vidit . quod, - . laudare debemus sed (quod) in Asia continenter vixit. . sed. ex qua laus familiae, memoria generi, honos et gloria nomini constituta est qua. , .

1. = 2. = ( /

, , , , , amicus, inimicus, infestus, similis) 3. = ( .. similiter) 4. = : / , , , , (placeo,dico, do, mitto) (ad, ante, cum, inter, ob, post, prae,sub)

:

56

: , (coniungo, appropinquo) = (licet) / (consulo,consulto) { } ( ) ( ) = sum (auxilio, exemplo, usui, curae, honori, saluti) ( / ) = , (mitto,do)

1. : iudex, virtus, magnum

adiumentum, vir fortissimus 2. : debemus laudare, vidit, obiecerunt, constituta est, meruisse. 3. , . , : ) Hic fuit in Asia. ) Hic viro fortissimo magno adiumento fuit. ) Quam ob rem accusatores non Asia nomen illi obiecerunt. ) Honos et gloria nomini constituta est. ) Aliquod flagitium ac dedecus aut in Asia susceptum aut ex Asia deportatum est.

:

57

4. (+) , :

spes adversarius utilis iucundus cupiditas plenus idoneus par (im)peritus suspicio inops similis congruenter obviam memor

+ +

5. : ) . ) , . ) . ) . ) . ) .

6. ; ) Aeneas reginae insidias Graecorum renarrat. ) Oraculum incolis respondet: Regia hostia deo placet. ) Delecti consultabant patriae. Eis corpus ex annis infirmum erat. : 58

) Licebit tibi quoque pugillares adportare. ) Illis femina cum lacrimis iniuriam aperit. ) Romanis imperium sine fine erit. ) Recesserat in diaetam, cui nomen est Hermaeum. ) Pareamus senatui, consulamus bonis, posteritatis gloriae serviamus. ) Huic Arria funus paravit ac marito persaepe interroganti respondebat. ) Cum ei ab ostio quaerenti Ennium ancilla dixisset eum domi non esse ) Fiduciam, quae nimia vobis est, deponite. ) Pacuvius dixit sonora quidem esse et grandia quae scripsisset, sed videri tamen ea sibi duriora et acerbiora. ) Tanto dolore Aesopus est adfectus, ut nihil ei gratius possit esse quam recuperatio fugitivi. ) Venit corvo in mentem verborum domini sui ) Sutor eum Caesari attulit.

7. : ) Murena in Asia vixit luxuriose. . ) Nomen Asiae laudem familiae Murenae tulit. . ) Cum pater suus imperator erat, Murena stipendia meruit. . ) Romani vitam in Asia esse honestam et modestam existimabant. ) Pater et filius felices propter victoriam erant.

:

59

Bello Latino T. Manlius consul nobili genere natus exercitui Rmanrum praefuit. Is cum aliquando castris abret, edixit ut omnes pugn abstinrent. Sed paulo post filius eius castra hostium praeterequitvit et a duce hostium his verbis proelio lacesstus est; "Congredimur, ut singulris proelii eventu cerntur, quanto miles Latnus Rmno virtte antecellat". Tum adulescens, viribus suis confsus et cupiditte pugnandi permtus, iniuss consulis in certmen ruit; et fortior hoste, hast eum transfixit et armis spolivit. Statim hostes fug saltem petivrunt. Sed consul, cum in castra revertisset, adulescentem, cuius oper hostes fugti erant, morte multvit.

Pugna-ae ()= Hasta-ae ()= fuga-ae ()= Opera-ae ()= Operae-arum ()=

Bellum-i()= verbum-i ()= Manlius-ii-i() Proelium-i ()= Castrum-i ()= Casra-orum ()= Arma-orum ()= Paulus-a-um= Genus-eris ()=,

:

60

Consul-is ()= Miles-itis ()= Virtus-utis ()= Adulescens-ntis ()= Cupiditas-atis()= Salus-utis()= Mors-mortis()= Certamen-inis()=, Singularis-is-e= , Nobilis-is-e= Praeter- Praeterequito equitavi pugno pugnavi spolio spoliavi multo multavi fugo fugavi abstineo abstinui permoveo permovi

Fortis-is-e=, Exercitus-us()= Eventus-us()= Iniussus-us()= (+) Aliquando= Statim= Post=

PraeterPraeter equitatum -equitare 1 ... pugnatum Pugnare 1 , spoliatum Spoliare 1 multatum multare 1 fugatum fugare 1 abstentum abstinere 2 permotum permovere 2 natum (. , = 3 , nascor natus sum nasciturus-a-um) nasci . edico edixi edictum edicere 3 congressus 3 congredior sum congressum congredi . , cerno crevi cretum cernere 3 antecello antecellere 3 3 confisus , confido sum confisum confidere . ruo rui rutum ruere 3 transfigo transfixi transfixum transfigere 3 peto peti(v)i petitum petere 3 3 reversus sum revertor reverti reversum reverti .

:

61

, , . , , . ( ' ): " , ". . () . . , , , .

cum aliquando castris abret. . cum , , . (edixit) . edixit. ut omnes pugn abstinrent. E . E ut, , , (edixit) . edixit. ut singulris proelii eventu cerntur. E . E ut, , , (congrediebamur) . congrediebamur.

:

62

quanto miles Latnus Rmno virtte antecellat. , . quanto, . , (cernatur) . cernatur. cum in castra revertisset . cum , , . (multavit) . multavit. cuius oper hostes fugti erant. adulescentem. cuius, .

: => ( ) => ex, ab, de + : ( ab Iulo) : ex,de + / : (ex, ab, de) : ab + (), () : (eventu) ( ex +) (cum+) : (, , => ) : (cum+) / : ( ). M (compleo, afficio, confido) ( dignus, fretus)

:

63

: (adducor, permoveor..) : iussu, iniussu, regatu + ( capitis) : ( ) : ()

1. : consul, exercitus, singulare

proelium, vis, fortior. 2. : abiret, abstinerent, lacessitus est, cernatur, congrediamur, confisus. 3. N , : ) Dux hostium proelio adulescentem lacessebat. ) Filius consulis ducem hostium hasta transfixit. ) Adulescens fortior hoste armis eum spoliavit. ) Ille confisus viribus suis et cupididate pugnandi permotus in certamen ruit et hostes fugavit. ) Consul filium suum supplicio capitis adfecit. 4. N : ) O M, o P . ) O . ) , . 5. Congrediamur... antecellat: N .

6. N A B A . B , , A

:

64

, : A 1) fugo 2) abstineo 3) praeterequito 4) lacesso 5) congrendior 6) cerno 7) antecello 8) transfigo 9) permoveo 10) ruo 11) ......................... 12) ......................... B , , , ....................................... ........................................

7. N

, . T , . N : ) Congrediuntur, ut ................................ ........................................, quanto milites Latini ............................. virtute ................................. (Romanus, proelium, cernor, antecello) ) Cum consul in castra................................., ................................ permotus suum filium, cuius opera hostes ..............................., .................................. ................................. adfecit. (revertor, ira, vincor, supplicium, caput) ) His .................................. consul milites admonebat: In certamen fortiter ruite, ut hostes .................................... et patriam ....................................... ................................. (verbum, libero, expulso, periculum) ) Consul ............................. abiens milites omnes pugna ........................... .......................... (iubeo, castra, abstineo) ) Adulescens castra hostium ................................ ducem eorum proelio ...............................; cum .................. congressus eum .............................. transfixit et armis spoliavit. (gladius, is, lacesso, praeterequito .) ) Dux hostium credens fortiorem esse ........................................ eum ..................................... ................................ lacessit ut cernatur uter virtute .................................. (adulescens, proelium, singularis, antecello) : 65

) .............................. ................................ hostium antecellens adulescens et ........................... suis confisus, cum consul, pater suus, castris ..................................., praeterequitavit castra hostium et ducem eorum ................................... lacessivit. (audacia, abeo, dux, vis, pugna) .

Pleni omnes sunt libri, plenae sapientium voces, plena exemplrum vetustas; quae iacrent in tenebris omnia, nisi litterrum lumen accederet. Quam multas imagines fortissimrum virrum -non solum ad intuendum, verum etiam ad imitandum- scriptres et Graeci et Latni nobis reliqurunt! Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponbam. Colendo et cogitando homines excellentes animum et mentem meam conformbam. Sic enim -laudem et honestatem solum expetendo, omnes crucitus corporis et omnia pericula mortis parvi esse ducendo- me pro salte vestr in tot ac tantas dimicatines obicere potui. Tenebrae- arum()= Littera-ae()= . Litterae-arum()= Liber-libri()= Vir-viri()= Exemplum-i()= : Periculum-i()= Animus-i()= Plenus-a-um= Cupidus-a-um= Parvus-a-um= Sapiens-ntis()= Vox-vocis()=66

Vetustas-atis()= Lumen-inis()= Corpus-oris()= Mors-mortis()= Homo-inis()= Mens-ntis()= Laus-dis()= Honestas-atis()=, Dimicatio-ionis()= Salus-utis()=

Imago-inis()= Scriptor-oris()= Fortis-is-e= Sapiens-entis= Omnis-is-e=// Excellens-ntis= cruciatus()=,

1 Imitor imitatus sum Imitatum Imitari () AdministroAdministravi Administratum Administrare 1 , Cgito Cgitavi Cogitatum Cogitare 1 2 , Intueor intuitus sum Intuitum Intueri ( , Iaceo Iacui Iacitum Iacere 2 , Accedo Accessi Accessum Accedere 3 , Relinquo Reliqui Relictum Relinquere 3 , Gero Gessi Gestum Gerere 3 , Propono Proposui Propositum Proponere 3 Colo Expeto Duco Obicio Sapio Excello Colui Expetivi Duxi Obieci Sapivi Excellui Cultum Expetitum Ductum Obiectum Colere Expetere Ducere Obicere Sapere Excellere 3 1 3 1 3 3

, , , , 67

:

Conformo Conformavi Conformatum Conformare 1

, , . , . , , ! , ,. . .

nisi litterrum lumen accederet : nisi , . quae iacerent in tenebris omnia. , .

. ( , , , ). : -ndi, -ndo, -ndum, -ndo . . . Amandi . Amando . Amandum . Amando : 1) : (cupiditas=, spes=) (peritus, imperitus) 2) causa, gratia .

:

68

: ( ) ( idoneus=, aptus=, commodus=, utilis=, facilis= , par= , necessarius= ) : ( ) ad, in () : 1) 2) ab, de, in, ex , , , .

!!! 1. . 2. ( .) 1. 2.

: lumen , sapiens, tenebrae, scriptor Greacus, cruciatus, imago, mea mens. : iacerent, accederet, reliquerunt, obicere, proponebam .

3. , . , : ) Pleni exemplorum sunt libri, plenae exemplorum voces sapientium sunt. ) Haec iacerent in tenebris. ) Imagines fortissimorum virorum scriptores et Graeci et Latini nobis reliquerunt. ) Eas ego, cupidus bene gerendi rem publicam, semper mihi proponebam. ) Sic me pro salute vestra in tantas dimicationes obicere potui.

4. : ) , . ) A , .

:

69

) . ) , . ) . 5. N . ) Oratores sunt viri . periti. (dico) ) Hostes salutem . petiverunt. (fugio) ) Praedones venerunt ad .. (saluto) ) Miles permotus cupiditate . periit. (pugno) ) Hannibal dedit Scipioni potestatem secum . (conloquor) ) Multa de bene beateque a Platone disputata sunt. (vivo) ) Hamilcar numquam hosti cessit, neque locum.. dedit. (noceo) ) Legatos misit ad eos . causa. (conloquor) ) Puer studiosus . fuit. (audio) ) Cives coniurationem nascentem non confirmaverunt. (credo)

6. . :

1) vox 2) intueor 3) litterae 4) relinquo 5) vetustas 6) administro 7) cogito 8) accedo 9) obicio 10) honestas

) , ) , ) ) ) ) , ) , ) , ) ) ) , ) ) )

:

70

7. Cicero dixit. Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponbam 8. Quas ego, cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam, semper mihi proponbam

9. cupidus bene gerendi et administrandi rem publicam Colendo et cogitando homines excellentes laudem et honestatem solum expetendo

:

71

XXXIV Cum Africnus in Literno esset, complures praedonum duces forte saluttum ad eum venrunt. Tum Scipio, cum se ipsum captum venisse eos existimasset, praesidium domesticrum in tecto conlocvit. Quod ut praednes animadvertrunt, abiectis armis ianuae appropinquavrunt et clar voce Scipini nuntiavrunt (incredibile audtu!) virttem eius admirtum se venisse. Haec postquam domestici Scipini rettulrunt, is fores reserri eosque intromitti iussit. Praednes postes ianuae tamquam sanctum templum venerti sunt et cupide Scipinis dextram osculti sunt. Cum ante vestibulum dona posuissent, quae homines deis immortalibus consecrre solent, domum revertrunt.

Ianua-ae()= Dextra-ae()= Praesidium-ii-i()= Vestibulum-i()= Tectum-i()= Donum-i()= :

Templum-i()= Liternum-i()= Arma-orum()= Domestici-orum()= Deus-dei()= Clarus-a-um= Sanctus-a-um=72

Dexter-dextera-dexterum=// Praedo-onis()= Dux-ducis()= Foris-is()= Postis-is()= Virtus-utis()= Incredibilis.is-e= Immortalis-is-e= saluto existimo salutavi existimavi salutatum existimatum salutare existimare

Complures-es-ia=// Domus-domus()= Forte= ( , {. .} fors, fortis= ) Cupide= , , ,, ,

1 1

conloco conlocavi conlocatum conlocare 1 appropinquoappropinquavi appropinquatum appropinquare 1 nuntio nuntiavi nuntiatum nuntiare 1 1 admiror admiratus sumadmiratum Admirari () resero reseravi reseratum Reserare 1 1 ()

veneror consecro osculor iubeo

veneratus sum veneratum consecravi consecratum Osculatus sumosculatum iussi iussum

Venerari consecrare osculari Iubere

1 1 2 2 soleo solitus sum solitum Solere () capio cepi captum capere 3 abicio abieci abiectum abicere 3 , animadverto animadverti animadversum animadvertere 3 refero retuli relatum referre 3 intromitto intromisi intromissum intromittere 3 , , pono posui positum ponere 3 revertor reversus sum - reversum reverti 3 reverti ( : 73

venio audio

ventum auditum venire audire ) 4 4

veni audivi

, , . , , . () , , ( ) . , . . , , .

Cum Africnus in Literno esset : . cum , , . (venerunt) . venerunt. cum se ipsum captum venisse eos existimasset : E . E cum, , (conlocavit) . conlocavit. Quod ut praednes animadvertrunt : . ut :

:

74

. appropinquarerunt. Haec postquam domestici Scipini rettulrunt: . postquam : . iussit. Cum ante vestibulum dona posuissent: . cum , , . (reverterunt) . reverterunt. quae homines deis immortalibus consecrre solent: dona. quae , .

. : -ndus-nda-ndum. . 1. ( ) 2. : , . 3. sum ( , , ) ( ) : . sum (. ) : 75

. . Omnia excitanda sunt tibi uni C.Caesar. : . . .. subveniendum est rei publicae.

debeo + debet + 1. . Murena laudandus est nobis => Debet Murenam laudari a

nobis . . . 2. . subveniendum est rei ruplicae tibi => debet te subvenire rei ruplicae // tu debes subvenire rei rublicae. ( ). debet , debe .

, . . , , . [ : utor, fruor, fungor, potior, . .. spes potiendae urbe-->spes potiendae urbis (= ).] :

76

legatum miserunt causa nuntiandi victoriam-->legatum miserunt causa nuntiandae victoriae legatum miserunt ad nuntiandum victoriam-->legatum miserunt ad nuntiandam victoriam

a. - ad, in + ab, de, ex, in + causa, gratia + -multi philosophi scripserunt de contemnenda morte (=de contemnendo morte) b. - -impar ferendo oneri (=ferendo onus) -srudium evertendi rempublicam srudium evertendae rempublicae ... -ars vera et falsa dijudicandi (: ars verorum et falsorum dijudicandorum). , mei, tui, sui, nostri, vestri, i, , -Germani in Caesaris castra venerunt sui purgandi causa

1. To .

, -um -u: amatum / amat-u, delet-um / delet-u, lect-um / lect-u, audit-um / audit-u. 2. -um , eo, venio, mitto . .. Praedones venerunt salutatum (. : ).3. ,

.. Praedones venerunt Scipionem salutatum.

:

77

4. .. Praedones venerunt salutatum () Praedones venerunt ad salutandum ( . ) Praedones venerunt salutandi causa (. causa (gratia) 5. -u . facilis, difficilis,iucundus (), incredibilis (), mirabilis (, .). -u : dictu, factu, auditu, visu . (. . : , .) .. hoc facile dictu est hoc incredibile auditu est hoc mirabile visu est . . , .

1. : sanctum templum, domus,

foris, praedo, clara vox. 2. : venerunt, retulerunt, intromitti, reverterunt, reserari, posuissent, venisse. 3. , . , : ) Scipio praesidium domesticorum in tecto conlocavit. ) Quod ut praedones animadverterunt, abiectis armis ianuae appropinqua-verunt. ) Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is praedones intromitti ius-sit. ) Praedones postes ianuae venerati sunt. ) Cum ante vestibulum dona posuissent, quae homines deis immortalibus consecrare solent, domum reverterunt. 4. . : 78

) Quod ut animadverterunt, ianuae appropinquaverunt. ) Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt, is fores reserari iussit. ) Cum ante vestibulum dona posuissent, domum reverterunt. 5. . ) Tum Scipio praesidium domesticorum in tecto conlocavit. ) Quod (= id) ut praedones animadverterunt ) Cum ante vestibulum dona posuissent ) Haec postquam domestici Scipioni rettulerunt 6. : ) . ) . ) - . ) - . ) - - . ) , , . 7. , : clara sanctum dextram immortalibus incredibile 8. . : 1) praedo ) 2) forte ) : 79

3) praesidium 4) abicio 5) resero 6) pono 7) osculor 8) vestibulum 9) sanctus 10) ianua

) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) )

9. . ) pario ) figo ) fundo ) fingo ) vivo ) confero ) venio ) aperio ) pereo ) vincio ) sedeo ) tundo ) sentio ) tendo 1) fictum 2) collatum 3) apertum 4) vinctum 5) peritum 6) partum 7) fusum 8) ventum 9) fixum 10) victum 11) sensum 12) tentum tensum 13) sessum 14) tusum

VI : 80

Manius Curius Denttus maxim frugalitte utebtur, quo facilius divitias contemnre posset. Die quodam Samnitium legti ad eum venrunt. Ille se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum praebuit. Samnitium divitias contempsit et Samntes pauperttem eius mirti sunt. Nam cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo utertur, vultum risu solvit et protinus dixit: " Supervacaneae, n dicam ineptae, legatinis ministri, narrte Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperre quam ipsum fieri locupltem; et mementte me nec acie vinci nec pecuni corrumpi posse".

Pecunia-ae()= Divitiae-arum()= ( .) Scamnum-i()= Legatus-i()= Focus-i()= Minister-stri()= Manius-ii.i() ( ) Curius-ii-i() ( ) Dentatus-i() ( ) Catillus-i()= Aurum-i()=

Ligneus-a-um=( .) Supervacaneus-a-um= ( .) Inpetus-a-um= Frugalitas-atis()= ( .) Samnis-Samnitis() Paupertas-atis()= Legatio-ionis()= Pondus-eris()= Locuples-etis()= Vultus-us()=81

:

Risus-us()= Dies-diei()= Acies-aciei()= ceno specto miror cenavi cenatum cenare spectare mirari 1

Facilius= Publice= Protinus= , , , ,

spectavi spectatum miratus sum miratum

1 1 ()

impero narro

imperavi imperatum imperare narravi narratum narrare assessum praebitum assidere praebere

1 1 1 2 3 ()

assideo assedi praebeo praebui

utor usus sum usum Uti contemn o contempsicontemptumcontemnere3 mitto misi missum Mittere 3 affero attuli

solvo solvi corrumpocorrupi vinco vici malo malui factus sum

allatum Afferre 3 , solutum solvere 3 corruptum corrumpere 3 victum vincere 3 , malle fieri meminisse 3() venire 4

fio memini venio veni

ventum

, . : 82

. . . , , , : , , , . , , .

quo facilius divitias contemnre posset : . quo , . , (utebatur) . utebatur cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent: . cum , , . (solvit) . solvit. ut eo utertur: . ut , . , (attulissent) . attulissent. n dicam: . ne , . ,

:

83

(narrate) - . narrate.

.

quod, quia, quoniam (quando). cum . , .

: : ( ) .

(gaudeo, queror, indignor .) quod, .. gaudeo quod urbs servata est.

. : ( ) . ( ) .

ut, , ne, . quo, .

:

84

() (in, ad, causa, gratia) ()(in, ad) (causa, gratia) -um 5. 6. - 7. 8. in + 9. ( aptus, commodus, idoneus, utilis) 10. (+ . , , )1. 2. 3. 4.

( eo, venio, mitto, ruo) 1. 2. causa, gratia + 3. causa, gratia + 4. in, ad + 5. in, ad + 6. 7. - 1. : locuples, magnum pondus,

vultus, paupertas. 2. : utebatur, contemnere, mirati sunt, fieri, corrumpi, attulissent. 3. , : maxima ineptae ligneo supervacaneae

:

85

4. Cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent:

. 5. : ) Dominus servos misit agros cultum. ) Senatus duo legiones mittet auxilium sociis latum. ) Exercitus in castra venit ea defensum. ) Hostes eos viros mittunt istud scelus factum. ) Galli totam praedam in eum locum contulerunt eam divisum. ) Has litteras tibi scripsi consulis mortem nuntiatum. 6. , . , : ) Ille se in scamno assidentem apud focum et ex ligneo catillo cenantem eis spectandum praebuit. ) Samnitium divitias contempsit. ) Mementote me nec acie vinci nec pecunia corrumpi posse. ) Cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo utere-tur, vultum risu solvit et protinus dixit 7.

Manius Curius Denttus maxim frugalitte utebtur, quo facilius divitias contemnre posset cum ad eum magnum pondus auri publice missum attulissent, ut eo utertur

8. narrte Samnitibus Manium Curium malle locupletibus imperre quam ipsum fieri locupltem Manius Curius Denttus maxim frugalitte utebtur

:

86

VII

In eum locum res deducta est, ut, nisi qui deus vel casus aliqui subvenerit, salvi esse nequemus. Equidem, ut vni ad urbem, non destiti omnia et sentre et dicere et facere, quae ad concordiam pertinrent; sed tantus furor omnes invaserat, ut pugnre cuperent, etsi ego clambam nihil esse bello civili miserius. Omnia sunt misera in bellis civilibus, sed nihil miserius quam ipsa victoria: ea victres ferocires impotentioresque reddit, ut, etiamsi natr tales non sint, necessitte esse cogantur. Bellrum enim civilium exitus tales sunt semper, ut non solum ea fiant, quae velit victor, sed etiam ut victor obsequtur iis, quorum auxilio victoria parta sit.

Victoria-ae()= Natura-ae()= Concordia-ae()= ( ) B Bellum-i()= Locus-i()= Auxilium-ii-i()= Salvus-a-um= Miser-era-erum= :

Furor-oris()= Victor-oris()= Necessitas-atis()= Urbs-is()= () Omnis-is-e=, Civillis-is-e= Ferox-cis= Impotens-entis=, Casus-us()= Exitus-us()=87

solum= cito citavi pugno pertineo desisto deduco facio invado cupio reddo cogo fio volo pugnavi pertinui destiti deduxi feci invasi cupi(v)i redidi coegi factus sum citatum pugnatum pertentum destitum deductum factum invasum cupitum reditum coactum equidem= semper= citare pugnare pertinere desistere deducere facere invadere cupere reddere cogere fieri velle obsequi 1 1 2 3 3 3 3 3

volui obsecutus obsequor sum obsecutum partum (. . pariturus-apario peperi um) sentio sensi sensum subvenio subveni subventum venio veni ventum nequeo nequi(v)i nequitum

3 3 3 ()

, , , ,

parere sentire subvenire venire nequire

3 4 4 4 4

,

:

88

, , , . , , : , , . , : , , , . , , , .

Ut salvi esse nequemus : . ut , . , (deducta est ). deducta est. nisi subvenerit : . nisi, , , . Ut salvi esse nequemus. . ut vni ad urbem: . ut . . destiti. quae ad concordiam pertinrent : omnia. quae .

:

89

(destiti) . ut pugnre cuperent: . ut , . , (invaserat). invaserat. etsi ego clambam nihil esse bello civili miserius: . etsi . . invaserat. Ut necessitte esse cogantur : . ut , . , (reddit) -. reddit. ferociores- impotentiores . Etiamsi natura tales non sint : . etiamsi . ( esse=>cogantur . ) . ut non solum ea fiant : . ut , . , (sunt) -. sunt. tales.

:

90

quae velit victor: ea. quae fiant. (fiant) . ut victor obsequtur iis: . ut , . , (sunt) -. sunt. tales. quorum auxilio victoria parta sit: iis. quorum obsequtur . (obsequtur) .

Ut () ( Ut non, ut nemo, ut nihil (sic, ita, () tam, adeo ) ( (talis, tantus) ) ().

. , , , ( )

:

91

1. : is locus, aliqui casus, tantus

furor, bellum civile 2. : deducta est, destiti, veni, pertinerent, parta sit, velit, cogantur, obsequantur, invaserat. 3. : ) H , . ) O , . ) , , .4.

quae ad concordiam pertinrent : . Bellrum enim civilium exitus tales sunt semper, ut non solum ea fiant, quae velit victor, sed etiam ut victor obsequtur iis, quorum auxilio victoria parta sit. Caesar dicit/ Caesar dixit . : bello civilli. etsi ego clambam nihil esse bello civili miserius : .

5.

6.

7.

8. : sed tantus furor omnes invaserat ea victres ferocires impotentioresque reddit

:

92

9. A B . , , , : 1) casus 2) salvus 3) nequeo 4) impotens 5) reddo 6) equidem 7) cogo 8) necessitas 9) .. 10) .. , , , , .. ..

:

93

VIII

Caecilia, uxor Metelli, dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis, ipsa fecit omen. Nam in sacello quodam nocte cum sororis filia persedebat expectabatque dum aliqua vox congruens proposito audiretur. Tandem puella, longa mora standi fessa, rogavit materteram, ut sibi paulisper loco cederet. Tum Caecilia puellae dixit: "ego libenter tibi mea sede cedo". Hoc dictum paulo post res ipsa confirmavit. Nam mortua est Caecilia, quam Metellus, dum vixit, multum amavit; postea is puellam in matrimonium duxit.

Puella-ae()= Mora-ae()= Matertera-ae()= Caecilia-ae Dictum-i()= Matrimonium-ii-i()= Locus-i()= Metellus-i() Sacellum-i()= Propositum-i()= Priscus-a-um= ( ) :

Longus-a-um= Fessus-a-um= Paulus-a-um=( ) Uxor-oris()= Mors-moris()= Omen-inis()= Soror-oris()= nox-noctis()= Vox-vocis()= Sedes-is()= (.. sedum)

94

Nuptialis-is-e= ( ) Congruens-entis= expecto expectavi expectatum expectare 1 sto rogo confirmo persedeo facio peto congruo fatiscor cedo morior vivo duco steti rogavi confirmavi persedi feci peti(v)i congrui fessus sum cessi mortuus sum vixi duxi statum rogatum confirmatum persessum factum petitum fessum cessum mortuum victum ductum

Tandem= Paulisper= Libenter= Postea= , ,

stare 1 rogare 1 confirmare 1 persedere 2 facere 3 petere 3 congruere 3 3 fatisci () cedere 3 3 mori () vivere 3 ducere 3

, , , . , . , , . : . ( : ). , , , . . : 95

dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis: . dum . fecit. dum aliqua vox congruens proposito audiretur. . dum . . expectabat. ut sibi paulisper loco cederet : (rogavit). ut , , . , (rogavit) . quam Metellus multum amavit: Caecilia. quam . dum vixit: . dum . amavit ( ).

:

96

Dum (, ), quoad () quamdiu () + : ( ) , . dum + . postquam (), ubi, ut (= , ), simulac (simul atque), cum primum (= ) + ( ). Antequam (), priusquam ( ) , dum, donec (), quoad

+ . + , .

:

97

Cum

: + , . . cum (, ) + ( ) cum + . repente (= ). ( ) vix, aegre ( ) cum + ( ) .

1. : mos priscus, omen nuptiale,

quoddam sacellum, congruens, ipsa res. 2. : mortua est, duxit,cederet, petit, persedebat, audiretur. 3. N . ) Antequam .., cogitate. (ago) ) Priusquam hostes .., cives urbem reliquerunt. (advenio) ) Cum luna .., exercitus fiduciam amiserat. (deficio) ) Non quiescemus priusquam patriam liberam .. . (video) : 98

) Domi erimus, dum pater .. . (redeo) ) Res male se habebat antequam in Siciliam .. . (venio) ) Respondes, priusquam .. . (interrogo) ) Miles, cum .., pedes eius animadvertit. (occurro) ) Antequam Romani in Siciliam .., insula Graeca erat. (venio) ) Ut primum epistulam .., tibi librum misi quod rogaveras. (accipio) 4. . Dum Quoad Quamdiu Postquam Ubi Ut Simulac Cum ... primum Cum Antequam Prius... quam Dum Donec Quoad Cum

Cum

) Hercules mugitum bovum audivit, in speluncam perrexit. ) Romam, venero, tibi scribam. ) Vixdum epistulam tuam legeram, ... pater ad me venit. ) Romani, hostes prope esse senserunt, in civitates discesserunt. ) Hostes, . audiverunt urbem occupatam esse, legatos miserunt, qui pacem peterent. ) Tuam auctoritatem defendam . tu voles. ) Cato rediit, castra C. Neronis secutus est. ) . spiro, spero. ) .. Caecilia sedet, aliqua vox audita est. ) .. scribit, sedet. 5. ego libenter tibi mea sede cedo.: Tum Caecilia puellae dixit. :

99

6. ut sibi paulisper loco cederet:

. 7. dum more prisco omen nuptiale petit filiae sororis: . 8. . ego libenter tibi mea sede cedo Hoc dictum paulo post res ipsa confirmavit postea is puellam in matrimonium duxit9. fessa:

10. : ) , . ) . ) . ) . ) , .

: 100

XLSulla, occupta urbe, sentum armtus cogerat ut C. Marius quam celerrime hostis iudicartur. Cuius voluntti nemo obviam ire audbat; solus Quintus Mucius Scaevola augur de hac re interrogtus sententiam dicre noluit. Quin etiam cum Sulla minitans ei instret, dixit is Sullae: "Licet mihi ostendas agmina militum, quibus curiam circumsedisti; licet mortem minitris, nunquam tamen ego hostem iudicbo Marium. Etsi senex et corpore infirmo sum, semper tamen meminero urbem Rmam et Italiam a Mario conservtam esse. Sententia-ae()= Curia-ae()= Sulla-ae() Italia-ae() Scaevola-ae() Marius-i() (.. ii -i) Quintus-i()(.. ii -i) Mucius-i() (.. ii -i) Armatus-a-um= Solus-a-um= Infirmus-a-um= : 101

Voluntas-atis()= Augur-uris()= Agmen-inis()=, Miles-itis()= Urbs-is()= Hostis-is()= Mors,mortis()= Senex-senis()= (.= senum ) Corpus-oris()=

Senatus-us()= (.. ui -i, .) Obviam=

Numquam = Celeriter= (=>celer-is-e) Simper=

occuppo armo iudico occupavi armavi iudicavi occupatu m armatum iudicatum interrogat um occupare armare iudicare interrogare 1 1 1 1 1 ,

interrogo interrogavi minitor

minitatus sum minitatum minitari ------(. . instaturusinsto institi a-um) instare conservatu conservo conservavi m conservare audeo circumse deo cogo dico ostendo nolo memini eo ausus sum circumsedi coegi dixi ostendi nolui ----i(v)i ausum circumses sum coactum dictum

1 1 2

, , ,

audere circumseder e 2 cogere 3 dicere 3

ostensum ostentum ostendere ---itum nolle meminisse ire

3 1 4

, , ( ). . , , : 102

, . , , : , , , ( ). , . ut C. Marius quam celerrime hostis iudicartur. . ut . , (coegerat) . coegerat. cum Sulla minitans ei instret . cum , . (dixit) . (dixit) Licet mihi ostendas agmina militum . licet , . , (iudicabo) . tamen. iudicabo. quibus curiam circumsedisti. militum. quibus , . licet mortem minitris . licet , , : 103

. , (iudicabo) . iudicabo. tamen. Etsi senex et corpore infirmo sum. . etsi . . meminero. tamen.

si (nisi) si (nisi) si (nisi) si (nisi) si (nisi) si (nisi) () ()

: 104

. . etsi / etiamsi / tametsi, quamquam cum / licet tamen tamen

- - . Etiamsi ) quamvis, ut, licet ( ) Tamen Tamen

, . 1. : senatus, voluntas, augur, haec

res, agmen, senex, corpus infirmum. 2. : coegerat, ire, audebat, minitans, instaret, ostendas, miniteris, circumsedisti , conservatam esse. 3. : ) , . ) . ) . ) , . ) , . : 105

) . 4. . ) Haec, quamquam incredibilia tibi , vera tamen erant. (videor) ) Etsi ambitio vitium, saepe tamen causa virtutis est. (sum) ) Quis sperare potest, quamvis ... adulescens, se ad vespe-rum victurum esse? (sum) ) Ista veritas, etiamsi iucunda non , mihi tamen grata est. (sum) ) Ille, cum amici Romae eum remanere ., tamen Carthaginem reversus est. (cupio) ) Nemo fuit miserior Dionysio, quamvis divitiis . . (abundo) ) Cum puer, nihil tamen puerile gessit. (sum) ) Cleomenes terrore adductus, quamquam nox ., tamen in publico esse non audet. (sum) ) Quamvis Themistocles iure et .. no-men eius illustrius Solonis nomine, non minus praeclarus hic quam ille mihi videtur. (laudor, sum) ) Etsi iam senex .., Cato Graecas litteras didicit.(sum)5.

occupata urbe:

6. interrogatus: 7. cum Sulla ei instaret, dixit: .8.

meminero urbem Romam et Italiam a Mario conservatam esse:

9. :

: 106

semper tamen meminero urbem Rmam et Italiam a Mario conservtam esse.10. : Sulla, occupta urbe,

sentum armtus cogerat ut iudicartur C. Marius quam celerrime hostis.

LICurius et Fabricius, antiquissimi viri, et his antiquires Horatii plane ac dilucide cum suis locti sunt; non Sicanrum aut Pelasgrum, qui primi colluisse Italiam dicuntur, sed aettis suae verbis utebantur. Tu autem, proinde quasi cum matre Evandri nunc loquris, sermne abhinc multis annis iam obsolto uteris, quod neminem scire atque intellegere vis, quae dicas. Quin, homo inepte, taces, ut consequris, quod vis? Sed antiquittem tibi placre dicis, quod honesta et bona et modesta sit. Sic ergo vive, ut viri antqui, sed sic loquere,ut viri aettis nostrae; atque id quod a C. Caesare scriptum est, habe semper in memori et in pectore: "tamquam scopulum, sic fugias verbum insolens atque inaudtum".

: 107

Memoria-ae()= Vir-viri()= Verbum-i()= Annus-i()= Scopulus-i()= Curius-ii-i() Fabricius-ii-i() Horatius-ii-i() Sicani-orum() Pelasgi-orum() Evander-i() Antiquus-a-um= taceo placeo habeo tacui Placui /placitus sum habui locutus sum tacitum placitum habitum tacere placere habere 2 2

Multi-ae-a= Obsoletus-a-um=, Ineptus-a-um= Honestus-a-um= Modestus-a-um= Inauditus-a-um= Aetas-atis()=, Mater-matris()= Sermo-onis()= Antiquitas-atis()= Pectus-oris()= Insolens-ntis= , ,

2 3 loquor locutum loqui () , colo colui cultum colere 3 3 utor usus sum usum uti () intellego , (intelligo) intellexi intellectum intellegere 3 volo volui velle obsolesco obsolevi obsoletum obsolescere 3 consecutus 3 consequor sum consecutum consequi ( vivo vixi victum vivere 3 scribo scripsi scriptum scribere 3 , fugio fugi fugitum fugere 3 : 108

scio sci(v)i scitum scire 4

, , . , , . , , . , , ; . , , . : , .

qui primi colluisse Italiam dicuntur Sicanrum aut Pelasgrum . qui . proinde quasi cum matre Evandri nunc loquris. . proinde quasi . , uteris . uteris quod neminem scire atque intellegere vis. E . E quod, (vis), . uteris. quae dicas : , . quae, . , (scire-intellegere) . scire-intellegere .

: 109

ut consequris . ut . , (taces) . taces. quod vis id . quod . quod honesta et bona et modesta sit . E . E quod, (sit ), (dicis) . (dicis). ut viri antqui (vivebant) . ut . . sic. ut viri aettis nostrae (loquuntur). . ut . . sic. quod a C. Caesare scriptum est. id . quod . tamquam scopulum. tamquam scopulus verbum sit . tamquam . , fugias . fugias.

: 110

, : (dis)similes, par, aequus, idem, alius: similiter, partier, contra

.

Atque (=ac) et

Ut, sicut

ita (sic) tam

quam

Quo, quanto ( )

Tanto, eo

ut si, velut si, tamquam (si), quasi, proinde (perinde) quasi

.

1. : sermo obsoletus, pectus, verba insolens, antiquior, mater. : 111

2. : locuti sunt,

utebantur, taces, vis, loquere, habe, fugias, coluisse, loquaris. 3. . Sic ergo vive, ut viri antqui, sed sic loquere,ut viri aettis nostrae. id habe semper in memori et in pectore. 4. : , .5.

ut consequris id : .

6. 7.

ut laudandus is sit : . Ex quo fit, ut laudandus is sit, qui pro re public cadat, quod decet carirem nobis esse patriam quam nosmet ipsos. Cicero dixit. modesta sit.: .

8. Sed antiquitatem tibi placere dicis, quod honesta et bona et

9. A B . , , , : 1) antiquus 2) plane 3) dilucide 4) loquor 5) aetas 6) colo : 112

7) intellego 8) taceo 9) insolens 10) obsoletus 11) .. .. 12) ..

..

10. Hic me admonebat : ) Sic vive, ut viri antiqui, sed sic loquere, ut viri aetatis nostrae. ) Id quod a C. Caesare scriptum est, habe semper in memoria et in pectore. ) Tamquam scopulum, sic fugias verbum insolens atque inauditum.

LIINonnulli sunt in hoc ordine, qui aut ea, quae imminent, non videant, aut ea, quae vident, dissimulent: qui spem Catilnae mollibus sententiis alurunt coniurationemque nascentem non credendo confirmavrunt; quorum auctorittem secti multi, non solum improbi verum etiam imperti, si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie id factum esse dicerent. Nunc intellego, si iste in Manlina castra pervenerit, quo

: 113

intendit, neminem tam stultum fore, qui non videat coniuratinem esse factam, neminem tamimprobum, qui non fatetur.

Sententia-ae()= Catilin