konkurenciuli politika saqarTveloSi 1992-2012

Q

qeTevan LlafaCi

marti, 2012

Pprezentaciis gegma

I.konkurenciis saerTaSoriso wesebi, principebi da

saqarTvelos valdebulebebi

II. konkurenciis politikis formireba saqarTveloSi: ganviTarebis etapebi, teqnikuri daxmareba, ZiriTadi problemebi da zogierTi mniSvnelovani keisi

III. mimdinare reformebi

IV. “dasawyisi” 20 wlis Semdeg: realoba da gamowvevebi

I. konkurenciis saerTaSoriso wesebi, principebi da saqarTvelos valdebulebebi

saerTaSoriso principebi (WTO, OECD, UNCTAD, EU) kopenhagenis kriteriumebi sakonurencio wesebis saerTaSoriso sistemisaken evrokavSiri da saqarTvelo: შეთანხმება partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb

(PCA, 1996); SeTanxmerba Tavisufali vaWrobis Sesaxeb (FTA),

SeTanxmeba Rrma da yovlismomcveli Tavisufali vaWrobis Sesaxeb (DCFTA)

gamowvevebi

saqarTvelos saerTaSoriso valdebulebebi konkurenciis sferoSi

saqarTvelos gaaCnia garkveuli valdebulebebi vaWrobisa da konkurenciis erovnuli reJimebis saerTaSoriso normebis (EU, WTO, UNCTAD, OECD wesebisa da principebi)gaTvaliswinebiT mowesrigebis sferoSi. am valdebulebebis Sesruleba ki saxelmwifoebs avaldebulebs: miiRon, srulyon da efeqturad ganaxorcielon Sesabamisi

sakanonmdeblo aqtebi. daafuZnon kanonmdebloba konkurenciis Semzudavi

qmedebebis aRkveTisa da efeqturi regulirebis principebze,

uzrunvelyon aradiskriminaciuli midgoma yvela sawarmosadmi,

srulyon kanonis iZulebiTi aRsrulebis RonisZiebebi;

evrokavSirSi gawevrianebis kriteriumebi kandidati qveynebisaTvis (kopenhagenis sabWo, 1993 wlis

ivnisi)

kriteriumebi konkurenciis sferoSi gamoxatulia principSi, rom kandidati qveynebi CaiTvlebian mzad gawevrianebisaTvis, Tu maTi kompaniebi da sajaro uwyebebi miCveuli arian konkurenciul disciplinas gacilebiT adre gawevrianebamde. am principebis Sesasruleblad gawevrianebis msurvel qveynebs moeTxovebad, rom gawevrianebis SeTanxmebis procesis dawyebamde uzrunvelyon:

aucilebeli sakanonmdeblo CarCo Sesabamisi/adeqvaturi administraciuli simZlavreebi (anu

kargad funqcionirenbadi konkurenciis ofisi) da konkurenciis kanonmdeblobis aRsrulebis sando da

gamWvirvale praqtika/preistoria

,,sakonkurencio wesebis saerTaSoriso sistemisaken”

,,sakonkurencio wesebis saerTaSoriso sistemisaken COM(96)284” gamoxatavs sakonkurencio samarTlis reformatorul mimarTulebebs da qveynebs, romelnic axla qmnian konkurenciul reJimebs, an axdenen arsebulTa reformirebas, mouwodebs rom: SeZlebisdagvarad uzrunvelyon am struqturebis mTavari elementebis arseboba qveyanaSi. gansakuTrebuli zrunvis sagnad ki rekomendaciebis Tanaxmad aRiarebulia: ZiriTadi sakonkurencio wesebis arseboba erovnul

kanonmdeblobaSi antikonkurenciuli qmedebebis aRsakveTad;

konkurenciaze zedamxedvelis (antimonopoliuri organos ) arsebobas an Seqmnas, aRniSnuli wesebis efeqtianad ganxorcielebis uzrunvelsayofad, saTanado Semowmebis Catarebisa da Sesabamis sanqciebis uflebis CaTvliT;

dainteresebuli mxareebisaTvis antimonopoliur organoebSi, sasamarTloebSi Tanabari, gamWvirvale da aradiskriminaciuli midgomis uzrunvelyofa”

EU და საქართველო: PCA, 1996

შეთანხმება partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb (PCA, 1996) SeTanxmebis Tanaxmad gansazRvruli mimarTulebebi (44-e muxli), romlebzec unda gamaxviles gansakuTRebuli yuradReba sakonkurencio samarTlis evrogaerTianebis kanonmdbelobasTan harmonizaciis procesSi:

“SeTanxmebebi da sawarmoTa gaerTianebebi da SeTanxmebuli qmedebebi, romlebmac SeiZleba gamoiwvion konkurenciis aRkveTa, SezRudva an darRveva

kompaniis mier bazarze dominirebuli mdgomareobis borotad gamoyeneba

saxelmwifo daxmareba, romelmac SesaZloa gamoiwvios konkurenciis darRveva

komerciuli xasiaTis saxelmwifo monopoliebi, saxelmwifo sawarmoebi an specialuri eqskluziuri uflebebis mqone

sawarmoebi sakonkurencio kanonebis gamoyenebis da masTan Sesabamisobis

uzrunvelyofis Semowmeba da kontroli”.

EU და საქართველო (gagrZeleba)

- FTA შეთანხმება თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ

- DCFTA - შეთანხმება ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი ვაჭრობის შესახებ

- evrokomisiis faqtebis damdgeni misiis daskvna 2008

- priortetuli sferoebi sadac aucilebelia Semdgomi progresi. maT Soris: konkurenciis kanonmdeblobisa da institutis uzrunvelyofa

evrokavSiris konkurenciuli samarTlis ZiriTadi debulebebi (EU Acquis) da saqarTvelos

kanonmdebloba

antikonkurenciuli qmedebebis akrZalva (evrogaerTianebis funqciobis Sesaxeb xelSekrulebis 101-e muxli)

dominirebuli mdgomareobis borotad gamoyenebis akrZalva (evrogaerTianebis funqciobis Sesaxeb xelSekrulebis 102-e muxli

kontroli sabazro Zalauflebis koncentraciaze Serwymebis gziT (sabWos direqtiva 139/2004)

saxelmwifo daxmarebebis monitoringi da kontroli (Sesabamisad sadamfuZneblo xelSekrulebis 107-109 muxlebi

direqtivebi ekonomikis monopolizebuli seqtorebis liberalizaciasTan dakavSirebiT

Eevrokomisiis Sesabamisi wesebi, reglamentebi da instruqciebi (1/2003 da sxva)

evrokavSiris konkurenciuli samarTlis ZiriTadi debulebebi (EU Acquis) da saqarTvelos

kanonmdebloba

saqarTvelos kanoni (1996) “monopoliuri saqmianobisa da konkurenciis Sesaxeb”, iseve rogorc misi winamorbedi dekreti rigi xarvezebis miuxedavad, arasrulyofilad, iTvaliswinebda analogiuri Sinaarsis debulebebs.

seriozuli problema iyo meoradi kanonmdebloba, monopoliuri mdgomareobis gansazRvris kriteriumebi, aRsrulebis praqtika da sxva

miuxedavad nakisri valdebulebebisa kanonmdeblobis srulyofsa da evrokavSiris Sesabamis normebTan miaxloebis nacvlad - konkurenciuli politikis sruli ignorireba

saqarTvelos konkurenciuli politikis evrokavSiris Sesabamis debulebebTan harmonizebis Sefaseba ix.

EU Competition Acquis , 2009, www.geplac.ge

N

liberalizeba, zedmeti liberalizeba Tu TamaSi wesebis gareSe (2005-2012)

moqmedi kanonmdebloba konkurenciis sferoSi

ar iTvaliswinebs konkurenciisa da momxmarebelis problemebs saqarTveloSi da maTi gadaWris meqanizmebs konkurenciuli kanonmdeblobis farglebSi

ar Seesabameba qveynis saerTaSoriso valdebulebebs da saerTaSoriso doneze aRiarebul biznesis SemzRudavi praqtikis saxelmwifo kontrolis wesebsa da principebs;

aseT viTarebaSi, konkurenciis politikis reformis gareSe, saqarTvelos bazari SesaZloa ganviTardes klanuri principiT da gadaiqces ukve damkvidrebuli Zalebis antikonkurentul qmedebebis asparezad, rac uaryofiTad aisaxeba, ekonomikuri ganviTarebis Sedegebze, sazogadoebis keTildReobaze, qveynis sainvesticio imijzec da mniSvnelovnad gaaWianurebs evrokavSirTan integraciis procesebs.

arsebuli viTareba da maregulirebeli gamowvevebi

moklevadiani Sedegebi ukve saxezea: mowodeblis diqtati, SezRuduli arCevani, arasaTanado xarisxi, dausabuTebeli fasebi da sxva.

problemis aqtualobaze miuTiTebs rogorc antimonopoliuri regulirebis sferoSi kanonis aRsrulebis rogorc qarTuli aseve ucxouri praqtika da saqarTvelos sasaqonlo bazrebze Seqmnili mdgomareoba, rac bazrebis monopolizaciis tendenciebsa da momxmarebelTa uflebebis ignorirebis farTo masStabebSi gamoixateba gansakuTrebiT ,,socialurad mgrZnobiere sferoebSi”.

konkurentuli politikis gajansaRebis aucilebloba - argumentebi

konkurenciis politikis aRiarebuli roli ekonomikuri zrdisa da sazogadoebis keTildReobis amaRlebaSi;

ukanasknel wlebSi saqarTveloSi gatarebuli maregulirebeli reformebi, romlis Sedegadac faqtobrivad gauqmda zogadi konkurenciuli kanomdebloba da sasaqonlo bazrebis monopolizaciis gaZlierebuli tendenciebi;

ekonomikuri regulirebis sistemis efeqturobis arsebuli done;

saqarTvelos evrointegraciis kursi da Sesabamisi gamowvevebi.

II. konkurenciis politikis formireba da ganviTarebis ZiriTadi etapebi saqarTveloSi

dasawyisi 1992-1996 1996-2000 2000-2005 2005 -2010 2010 dan – dRemde “Tavisufalis vaWrobisa da konkurenciis

Sesaxeb” axali kanonis proeqti

dasawyisi

90-iani wlebi ekonomikuri reformebis kursis gansazRvra liberalizebisa da privatizebis pirveli etapebi antimonopoliuri da momxmarebelTa dacvis

politikis aucileblobis aRiareba saqarTvelos pirveli mTavrobis mier

Sewyvetili mosamzadebeli samuSaoebi samoqalaqo omis Semdgomi ganviTareba

saqarTvelos antimonopoliuri politikis ganviTarebis ZiriTadi etapebi

1992 weli ministrTa kabinetis 1992 wlis 17 martis #323

dadgenileba ,,saqarTvelos respublikaSi sameurneo saqmianobis demonopolizaciis zogierTi RonisZiebebis Sesaxeb“

ministrTa kabinetis dadgenileba # 870 saqarTvelos kanoni ,,samewarmeo saqmianobis

safuZvlebis Sesaxeb”

1992 wlis TebervalSi ekonomikis saministroSi Seiqmna ,, antimonopoliuri regulirebis, momxmarebelTa dacvis, mewarmeobis mxardaWeris sammarTvelo “ -11 saStato erTeuliT

saqarTvelos antimonopoliuri politikis ganviTarebis ZiriTadi etapebi

antimonopoliuri politikis pirveli sammarTvelos saqmianobis ZiriTad mimarTulebad ganisazRvra demonopolizaciisa da privatizebis proeqtebis antimonopoliuri eqspertiza;

mewarme subieqtebis sameurneo damoukideblobis SemzRudavi qmedebebis Tavidan acileba (winaswari kontrolis RonisZiebebi) saxelmwifo sawarmoTa saaqcio sazogadoebebad da sxva tipis sawarmoo gaerTianebebad gardaqmnis procesSi.

zrunva samarTlebrivi da meToduri bazis ganviTarebaze “mewarmeTa Sesaxeb” kanoni sawarmoTa

saregistraciod aucilebeli dakumentebis CamonaTvalSi iTvavaliswinebda antimonopoliuri eqspertizis daskvnasac

antimonopoliuri politikis ganviTarebis ZiriTad etapebi (1992-1996)

1992 weli seqtemberi - ,,saqarTvelos respublikaSi monopoliuri saqmianobis SezRudvisa da konkurenciis ganviTarebis Sesaxeb~ saxelmwifo sabWos dekreti

saqarTvelos prezidentis 1995 wlis #60 brZanebuleba `arakeTilsindisieri reklamisagan momxarebelTa dacvis Sesaxeb~ antimonopoliur sammarTvelos daekisra sareklamo saqmianobaze kontrolis funqciac.

saqarTvelos prezidentis 1995 wlis #160 brZanebuleba daemata 10 saStato erTeuli da gardaiqmna antimonopoliuri politikis mTavar sammarTvelod

1996 -ekonomikis saministros reorganizaciis procesSi antimonopoliuri politikis sammarvelo gardaiqmna ekonomikis saministros antimonopoliur samsaxurad

antimonopoliuri politikis ganviTarebis ZiriTadi etapebi 1996-2000

miRebul iqna kanonebi “monopoliuri saqmianobisa da konkureniis Sesaxeb” -1996 “momxmarebelTa uflebis dacvis Sesaxeb” - 1996 w kanoni “reklamis Sesaxeb” – 1998 weli

kanonqvemdebare aqtebi 40-mde normatiuli aqti

cvlilebebi da damatebebi: saqarTvelos administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsSi sisxlis samarTlis saproceso kodeqsSi normatiuli aqtebis Sesaxeb saqarTvelos kanonSi, aRmasrulebeli xelisuflebis wesisa da struqturis Sesaxeb

kanonSi da sxva samarTlebriv aqtebSi.

saxelmwifo antimonopoliuri samsaxuris formireba

1996 wlis dekemberSi antimonopoliuri politikis mTavari sammarTvelo gardaiqmna ekonomikis saministros antimonopoliur samsaxurad

1997 - antimonopoliuri samsaxuris bazaze ,,monopoliuri saqminobisa da konkurenciis Sesaxeb” kanonis Sesabamisad ekonomikis saministrosTan arsebuli saxelmwifo antimonopoliuri samsaxuri

saqarTvelos prezidentis 1997 wlis 14 martis #137 brZanebulebiT ganisazRvra samsaxuris ricxovnoba (150 kaci, maT Soris 65 centralur aparatSi da 85 regionalur samsaxurebSi) da struqtura

regionaluri samsaxurebis dakompleqteba dasrulda 1998 wels.

saxelmwifo antimonopoliuri samsaxuris mandati

makontrolebel maregulirebeli organo antimonopoliuri, momxmrebelTa uflebebis dacvisa da reklamis Sesaxeb kanonmdeblobis dacvis sferoSi

samsaxuris gadawyvetilebebi, miweerilobebi, instruqciebi Sesasruleblad savaldebulo iyo rogorc mewarmeTa aseve saxelmwifo mmarTvelobis organoebisaTvis

samsaxuris ZiriTadi amocanad ganisazRvra: antimonopoliuri politikis ganxorcieleba, saqarTveloSi konkurenciis ganviTarebisaTvis xelSemwyobi pirobebis Seqmna da dacva, monopoliuri saqmianobis aRkveTa, momxmarebelTa uflebebis dacvaze saxelmwifo kontrolis ganxorcieleba da sareklamo saqmianobis regulireba.

saxelmwifo antimonopoliuri samsaxuri

saqminobis ZiriTadi mimarTulebebi: winaswari saxelmwifo kontroli momxmarebelTa da

mewarmeTa uflebebis dacvis uzrunvelsayofad (normatiuli aqtebis eqspertiza, monawileoba sxvadsaxva komisiebisa da uwyebaTaSorisi organoebis saqmianobaSi, sazogadoebis gaTviTcnobiereba da sxva meTodebiT)

gamafrTxilebeli da aRmkveTi RonisZiebebis gatareba monitoringi monopolisti ekonomikuri agentebis sabazro

qcevaze maTi mxridan mdgomareobis borotad gamoyenebis faqtebis Tavidan acilebis mizniT

TanamSromloba teqnikuri daxmarebis mozidvisa da instituciuri SesaZleblobebis gasaZliereblad da sxva

antimonopoliuri samsaxuris statusis da uflebamosilebebis SeuTavseblobis sakiTxi

am periodSi samsaxuri akmayofilebda ,,aRmasrulebeli xelisuflebis wesisa da struqturebis Sesaxeb” saqarTvelos kanoniT (gauqmda 2004 wels) gansazRvrul, damoukidebeli samTavrobo struqturis yvela kriteriums;

samsaxuris damoukideblobis aucileblobaze miuTiTebda araerTi cnobili saerTaSoriso eqsperti (viliam kovaseki-aSS federaluri savaWro komisiis yofili Tavmjdomare, ben slei – gaeros ganviTarebis programis mTavari ekonomisti, evrogaerTianebis eqspertebi, saqarTvelos antikorufciuli sabWo).

ekonomikis vaWrobisa da mrewvelobis saministros formirebis Semdeg - interesTa konfliqti

saxelmwifo antimonopoliuri samsaxuri

pirveli Sedegebi wliuri angariSebi cifrebi da tendenciebi pirveli warmatebuli keisebi, problemebi

da oponentebi Zlieri da susti mxareebi Sefasebebi (WB, EBRD, Kovacic & Slay:

“Perillious Beggining,,” da sxva)

saqmianobis Sedegebi - 1999 weli

ianvar - agvistos monacemebiT: ganxilul iqna 800 sakiTxi (safuZveli;

davaleba, saCivari, samsaxuris iniciativiT gamovlenili faqti)

darRvevaTa mniSvnelovani nawili aRikveTa miwerilobis safuZvelze

400 mde saqme (regionebis CaTvliT) gadaeca sasamarTloebs

samarTaldarRvevaTa strtuqtura (1999)

saxelmwifo xelisuflebisa da adgilobrivi TviTmmarTvelobis organoebis antikonkurenciulio qmedebebi (kanonis me-10 muxlis darRveva)

safuZveli saCivari an normatiuli aqtis proeqtis eqspertiza

sferoebi: purproduqtebis warmoeba da realizeba, navTobproduqtebis bazari, sadzRvevo momsaxureba, tvirTebis gadazidva da mgzavrTa gadayvana, kavSirgabmulobis saSualebebiT momsaxureba

samarTaldarRvevaTa struqtura - 1999

kanonis me-13 muxli darRveva (monopoliuri saqmianoba)

momsaxurebis pirobebis Tavsmoxveva, damatebiTi pirobebis SeTavazeba mosaxurebis sanacvlod, klientTa araTanabar pirobebSi Cayeneba

saxelSekrulebo fasebis (dadgenili) arsebobis miuxedavad Tavisufali fasis gamoyeneba da sxva

Mmiwerilobebis adresatebi

soflis meurnebobisa da sursaTis saministro ganaTlebis saministro kavSirgabmulobis saministro (salicenzio procesebTan da

pirobebTan dakavSirebiT) sabaJo departamenti sarkinigzo transportis departam,enti Tbilisis, quTaisis, Terjolis, xaSuris, goris gamgeobebi,

Tbilisis samgoris, saburTalos, didubis raionis gamgeobebi gaerTianeba “samtresti”, Sps “sqteleradiocentri sxva mravali

teritoriuli antimonopoliuri samsaxurebis mier gamovlenili darRvevebis statistika

(1999 wlis agvistos CaTvliT)

Tbilisi -92 Sida qarTli – 68 qvemo qarTli -172 kaxeTi – 92 guria- 47 imereTi – 80 Samcxe javaxeTi 37 mcxeTa mTianeTi 36 Samegrelo-zemo svaneTi – 64 afxazeTi - 0

darRvevaTa struqtura - 1999

Aadministraciul samarTaldarrvevaTa kodeqsis 159-e muxli- 75%

Aadministraciul samarTaldarrvevaTa kodeqsis -153 muxli – 20%

sxva danarCeni – 5%

“monopoliuri saqmianobisa da konkurenciis Sesaxeb” kanonis darRvevis niSniT ganxilul saqmeTa struqtura

me-13 muxlis darRveva- 30 % arakeTilsindisieri konkurencia (me-9 muxli) da

sxvisi sasaqonlo niSnis ukanonod gamoyeneba -22 %

me-10 muxlis darRveva (saxelmwifo xelisuflebisa da adgilobrivi mmarTvelobis organoebis antikonkurenciuli qmedebebi) – 40 %

sxva SemTxvevebi - 8%

“momxmarebelTa uflebebis dacvis Sesaxeb” kanonis darRvevis niSniT ganxilul saqmeTa struqtura

vaWrobis wesebis darRveva -52%

saxelSekrulebo urTierTobebis arsebuli moTxovnebis darRveva – 25%

momxmareblis informirebis wesebis darRveva – 13%

sxva danarCeni 10%

“reklamis Sesaxeb” kanonis darRvevis niSniT ganxilul saqmeTa struqtura

Mmuxli 4 – zogadi da spec. moTxovnebi 60% Aalkoholiuri sasmelebisa da Tambaqos nawarmis reklama

13%

reklamis gavrceleba masobrivi informaciis saSualebebSi m.5/1- 8.5%

sponsorioba (muxli 13) -5%

socialuri reklama(muxli 12)- 3.5%

sxva danarCeni -10%

saqmianoba dsT qveynebSi qarTuli produqciis falsifikaciis faqtebis aRsakveTis

mizniT

konkurenciisa da momxmarebelTa dacvis aspeqtebi dsT-s qveynebis antimonopoliuri sabWos meqanizmebis

gamoyeneba

saqmianoba Sesabamisi qveynebis antimonopoliur organoebTan ormxrivi TanamSromlobis farglebSi

keisebi, tendenciebi, problemebi, qarTuli kvali da gavleniani oponentebi

analitikuri mimoxilvebi da RonisZiebaTa proeqtis – wardgena saqarTvelos mTavrobisaTvis

gansakuTrebiT saintereso keisebi

“Rvino moldova”, samjer wagebuli procesi da mogeba uzenaes sasamarTloSi

saqarTvelos parlamebtis dagvianebuli reaqcia – isic, politikuri niSniT

F”borjomis” falsificirebisa da realizebis borjomis faqtebi belorusiaSi, ukrainaSi, ruseTSi, TurqmeneTSi, yazaxeTSi da sxva.

“rospatentis” umoqmedoba saqarTvelos bazari –saxasiaTo SemTxvevebi

sxva keisebi warsulidan

eleqto da gazis gamanawilebeli kompaniebis Serwymis sakitxi eleqtrokavSirisa da telekomis Serwymaze da erT lotad privatizebisa da

sxva saprivatizebo daskvnebi Tbilgazis iteras mier SesaZlo SeZenis sakiTxi satarifo politikis analizi: samsaxuris moTxovniT SeCerebul iqna 2002

15 agvistos mimarTviT tarifis 12,4 dan 13.7 teTramde zrdastan dakavSirebiT semekis dadgenilebis registracia

belcis Rvinokoniakis qarxnisaTvis qarTuli samarko niSnis gamoyenebis eqskluziuri uflebis miniWebis sakiTxi

saaviacio bazarze konkurenciuli garemos Seswavla da miweriloba departaments, saministros

dazRvevis bazari da keisebi: koordinirebuli qmedebebi, diskriminacia, pirobebis Tavs moxveva da sxva keisebi;

dempinguri fasis kvleva (keisebi dazRvevisa da aviacgadazidvebis sferoebidan (2002-2004)

dava semekTan, 2001 ianvari, procesi Sedega gasaCivrda da gadawyda semekis sasargeblod da sxva mravali

2000-2004 permanentuli reorganizaciebis

faza permanentuli reorganizaciebis faza 2001 wels antimonopoliuri samsaxuri (romelic manamde

iyo sajaro samarTlis iuridiuli piri) gardaiqmna saqveuwyebo dawesebulebad, xolo misi regionaluri samsaxurebi (romelTa formirebac garda aWarisa dasrulda 1998 wels) gadakeTda samxareo samsaxurebad maTi saerTo ricxovnobis imavdrouli SemcirebiT.

gauqmda Tbilisis antimonopoliuri samsaxuri, gamoTavisuflebuli saStato erTeulebis xarjze 65 dan 110 kacamde gaizarda centraluri aparatis TanamSromelTa ricxovnoba;

amave wels, kvlav aRsdga regionaluri samsaxurebi axali saxelebiT ,,biuroebi”.

2000-2004 2000-2001 ww ganmavlobaSi ganxorcielda sami

reorganizacia da sxva mravali dasabuTebuli Tu dausabuTebeli peretrubacia.

kadrebis denadoba - erTi wlis ganmavlobaSi oTxjer Seicvala samsaxuris ufrosi. amave periodSi samsaxuri datova centraluri aparatis oTxidan sami funqcionaluri sammarTvelos ufrosma da sxva ramdenime TanamSromelma, romelTac profesiuli wvrTna gaiares evropisa da amerikis Sesabamis saswavlo dawesebulebebsa da administraciul institutebSi

antikonkurenciuli sabWo Riad ayenebda samsaxuris gaZlierebisa da damoukideblobis rasac Sedegad mohyva morigi reorganizacia samsaxuris fasebis inspeqciasTan gaerTianebiT (rac Cemi azriT seriozuli Secdoma iyo)

2000-2004

antimonopoliuri politikis dargobrivi niSniT fragmentacia da cvlilebebi dargobriv maregulirebel aqtebSi

antimonopoliuri samsaxuris uflebamosilebebis TandaTanobiTi Sekveca

cvlilebebi momxmarebelTa uflebebis Sesaxeb kanonSi da sxva

mizezi: ekonomikur politikaze pasuxismgebel pirTa gulgriloba, interesTa konfliqtebi, Tu politikuri nebis ar arseboba?

2004 “vardebis revoluciis” Semdgomi periodi

kanoni ,,Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb” (2005)

kanonis gavrcelebis areali SeizRuda mxolod saxelmwifo

daxmarebebze monitoringis procesiT uaryofil iqna momxmareblis dacvis kanonmdeblobaze erTiani saxelmwifo zedamxedvelobis principi

Tu ar CavTvliT maregulirebel komisiebTan arsebul da maT

mierve dafinansebul momxmarebelTa damcvelis samsaxurebs, momxmarebelTa dacvaze saxelmwifo zedamxedvleobas ReisaTvis arc erTi uwyeba ar axorcielebs

Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis saagento

Seiqmna saq. ekonomikuri ganviTarebis ministris 2005 wlis 23 agvistos #1-1/948 brZanebiT

saxelmwifo saqveuwyebo dawesebuleba

kanoniT saagento unda gardaqmniliyo damoukidebel struqturad (9 TveSi), rac ar Sesrulebula 5 wlis ganmavlobaSi.

ricxovnoba ganisazRvra 12 kaciT. 2007 wlis ianvarSi darCa erTi struqturuli erTeuli da 5 saStato erTeuli xelZRvanelobis CaTvliT

2005-2006 ww. ganxiluli sakiTxebi saia-s mimarTva “Sps qarTuli produqti”saTvis saxelmwifo

daxmarebis kanonierebis Sesaxeb xaSuris minis taras werili xaSuris wyalkanalis ukanono

qmedebasTan dakavSirebiT relsSemduRebeli qarxnis werili “Sps progresi”s da “Sps grantis” saCivarebi saq rkinigzis

tarifebTan dakavSirebiT saqarTvelos wamyvani komerciuli bankebis werili

mimdinare procesebTan dakavSirebiT am periodSi arc erTi Sesasruleblad savaldebulo

miweriloba, oqmi, aqti, an jarima saxelmwifo xelisuflebisa d regulirebadi ekonomikuri agentebis mimarT ar gamocemula

mimdinare reformebi

konkurenciis politikis reformebi 2010-2012

saagento da misi formireba

Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb”kanonis proeqti (2012)

konkurenciuli politikis reformebi 2010-2012

evrokavSiris moTxovnebi mTavrobis konkurenciis strategia 2010 wels evrokavSiris rekomendaciiT saagento

gadakeTda damoukidebel struqturad (Tumca misi uflebamosilebebi dRemde ar Secvlila).

2011 wels momzadda da dRemde ganxilvis procesSia konkurenciis sesaxeb axali kanonis proeqti

gaWianurebuli cvlilebebi kanonproeqtis ZiriTadi naklovanebebi

“Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis

Sesaxeb”kanonis proeqti (2012)

am kanonisagan romelic krZalavs mxolod saxelmwifo xelisuflebis antikonkurenciul qmedebebs, 2012 wlis proeqtis struqtura gaumjobesebulia da moicavs TiTqmis yvela saxis antikonkurenciuli qmedebas, (antikonkurenciul SeTanxmebebs, dominirebuli mdgomareobis borotad gamoyenebas, sabazro Zalauflebis koncentraciasa da saxelmwifo daxmarebebs, romelTac SeiZleba gamoiwvion konkurenciis dauSvebloba, SezRudva da aRkveTa) rogorc kerZo struqturebis, aseve saxelisuflebo organoebis mxridan, rac, udaod wingadadgmuli nabijia moqmed, 2005 wlis kanonTan SedarebiT

Tumca,

proeqtis ZiriTadi naklovanebebi

proeqtiT gaTvaliswinebulia mravali daSveba, arazusti formulireba da gamonaklisi, rac sakmaod bundovans xdis antikonkurenciuli qmedebebis dauSveblobis, prevenciisa da aRkveTis mizniT kanonproeqtiT gaTvaliswinebuli wesebis saTanado aRsrulebis perspeqtivas.

saagento uflebamosilia ama Tu im qmedebebze mxolod mTavrobis mier dadgenili prioritetebis farglebSi, (muxli 19). rac qmnis biznesisaTvis araprognozirebadobis gancdas aRsrulebasTan dakavSirebiT da kiTxvis niSnis qveS ayenebs konkurenciis saagentos deklarirebul damoukideblobasac

gamonaklisebi da umniSvnelo garigebebi vrclad es sakiTxebi: ix. arsebiTi SeniSvnebi kanonproeqtTan

dakavSirebiT

რისთვის ვიღებთ კანონს

am kanonis miRebiT formalurad dkmayofildeba evrokavSiris moTxovnebi konkurenciis Sesaxeb kanonmdeblobisa da Sesabamisi damoukidebeli aRmasrulebeli institutis arsebobis Sesaxeb

warmodgenili SinaarsiT კანონი ver

uzrunvelyofs ქვეყნის შიდა ბაზარზე კონკურენციული გარემოს გაჯანსაღებაs da dacvas, rac misi ZiriTadi mizania

konkurenciis kanonebis miznebisa da amocanebis Sesaxeb

dasavleTis sazogadoebaSic ki gansxvavebulia damokidebuleba antimonopoliuri kanonmdeblobis miznebisa da maTi miRwevis saSualebebisadmi. miuxedavad amisa, yvela erTsulovania Semdegi principis mimarT:

konkurenciis kanonebi unda iswrafodnen monopoliuri qcevisa da iseTi SeTanxmebebis Tavidan acilebisken, romlebic zians ayenebs momxmarebels

am kanonebma unda Seqmnan xelSemwyobi pirobebi axali kompaniebis gamosasvlelad bazarze da arsebulTa Soris jansaRi konkurenciis dasacavad

kanonis iZulebiTi aRsrulebis reJimi unda iyos cxadi, prognozirebadi, raTa daarwmunos investorebi, rom isini daculi iqnebian bazarze damkvidrebuli firmebis antikonkurentuli qcevebisagan da maTi saqmianobac obieqturad iqneba Sefasebuli; da moqalaqeebi imaSi, rom daculi iqnebian monopolisti sawarmoebis mxridan mdgomareobis borotad gamoyenebisa da diqtatisagan.

mogebulebi da wagebulebi (gagrZeleleba)

momxmareblisaTvis erTnairad sazianoa biznesis zRvargadasuli regulirebac da zedmeti liberalizebac.

zedmeti liberalizebis pirobebSi konkurenti firmebi dausjelad axorcieleben Serwymas, farul SeTanxmebebs da sxva qmedebebs. dominanti kompaniebi ki dausjelad ,,aSeneben” sxva kompaniebisaTvis bazarze Sesasvlel barierebs

kanonis zedmeti gamkacrebis SemTxvevaSi ki biurokratiis miswrafebam warmoebis moculobebisa da fasebis kontrolisadmi, SesaZlebelia, gamoiwvios bazarze moqmedi samewarmeo struqturebis iniciativis paralizeba.

orive SemTxvevaSi zaraldeba momxmarebeli

winadadebebi

EU Acquis by Ketevan Lapachi (2009) www.geplac.ge

zogierTi mosazreba: konkurenciis Sesaxeb axali kanonis proeqtze

optimaluri modeli saqarTvelosTvis (poloneTi, avstralia, estoneTi, CexeTi Tu singapuri?)

meramdened pirvelad?

“riskiani dasawyisi”, “Lucky Trip in Georgia ...”

dakarguli teqnikuri daxmarebebi da vin aris beneficiari?

wyaroebi

saxelmwifo antimonopoliuri samsaxuris saarqivo masalebi, wliuri angariSebi, gamocemebi, prezentaciebi saerTaSoriso RonisZiebebze da sxva

vladimer papava – publikaciebi, interviuebi, sajaro gamosvlebi

qeTevan LlafaCi – publkaciebi, analitikuri mimoxilvebi, interviuebi, sajaro gamosvlebi

slava fetelava – “konkurenciis Teoria da antimonopoliuri regulireba saqarTveloSi”

GEPLAC arqivi (www.geplac.ge) WE Kovacic & Ben Slay saqarTvelos antimonopoliuri

samsaxuris Sesaxeb da sxva masalebi