1

Հետազոտական ռեսուրսների կովկասյան կենտրոններ (ՀՌԿԿ)-Հայաստան

.Միգրացիա և դրամական փոխանցումներ ինչ են պատմում ՀՌԿԿհետազոտությունները

Երևան 29-ը ապրիլի, 2008թ.

crrc@crrc.am

Հեղինե Մանասյան

Արսեն Ասլանյան

2

ՀՌԿԿ-ՏՀԻ. ընդհանուր տեղեկություններ

• Թեմատիկան` Ժողովրդագրություն, կրթություն, զբաղվածություն, միգրացիա, առողջապահություն, սոցիալական ինստիտուտներ, սոցիալական կապիտալ, քաղաքականություն, հանցագործություն և տնտեսական վիճակ:

• Ընտրանքը. բազմաստիճան քլաստերային ներկայացուցչական ընտրանք մայրաքաղաքի, այլ քաղաքների և գյուղական վայրերի համար;

• Ժամկետը. ամենամյա, 2004թ. ի վեր

• ՏՀՆ 2007թ. հետազոտություն8053 տնային տնտեսությունների (ՏՏ) և գրեթե նույնքան անհատների հետազոտություն, որոնցից.

2514-ը` , Հայաստանում2148-ը` Ադրբեջանում և3391-ը` ;Վրաստանում

3

Հետազոտության գործիքը` հարցաթերթր, մշակվել է երեք երկրների հետազոտողների կողմից և տարեց-տարի լրամշակվել է: Այն պարունակում է հարցեր.

Ա. Տնային տնտեսության մասին (ավելի քան 80 հարց տնային տնտեսության կազմի, տնտեսական պայմանների, վերջինիս անդամների զբաղվածության, կրթության, միգրացիոն իրավիճակի և այլնի մասին),

Բ. Այդ տնտեսություններում պատահականորեն ընտրված անհատների մասին (շուրջ 160 հարց նրանց քաղաքական հայացքների, սոցիալական կապիտալի, զբաղվածության, կրթության, և այլնի մասին)

Հետազոտության գործիքը

4

Հարցաշարի ‘միգրացիա’ բլոկում 2004-2007թթ. կատարված հիմնական

փոփոխությունները

•Փոխվել է “միգրացիա” սահմանումը` 2007թ. ներառելով նաև ներքին միգրացիան,

•“վերջին 3 տարիների” փոխարեն 2007թ. վերցվել է 1991թ-ից ի վեր ընկած ժամանակահատվածը,

•Հանվել են միգրացիայի դրդապատճառների, միգրացիայի ընթացքում զբաղվածության ոլորտների և կացության կարգավիճակի, միգրացիային օժանդակող միջոցների մասին` բազմաթիվ այլ հետազոտություններով ևս առաջադրվող հարցերը,

•Ավելացվել են միգրատների կողմից ստացվող օգնության, դրանց հաճախության, փոխանցման ճանապարհների, և այդ փոխանցումների կարևորության մասին հարցերը:

5

ՏՀՆ 2004-2007թթ. հետազոտություններում ընդգրկված

հարցվողների թիվը

6

2006 . ՏՀՆ թ հետազոտությանարդյունքներից

7

Միգրացիա 2006: Միգրացիայի հիմնական դրդապատճառները (16 և բարձր տարիքի արտագաղթողների մեջ, տոկոս)

5769

79

29

21

2014 4

5

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Երևան Այլ քաղ. Գյուղեր

Այլ պատճ.

Համապատ.աշխատ.Բացակայությունը

Անբավարարվաստակը

Աշխատանքիբացակայությունը

8

Միգրացիա 2006: Զբաղմունքը միգրացիայից առաջ և ընթացքում (16+ տարիքի արտագաղթածների

, )շրջանում տոկոս ամբողջի մեջ

15

74

12 7

26

13

8

12

814

5

15

3

24

63

8

19

46

4

49

37 5

55

11

5

10

24

12 1323

40

5 6

0%

25%

50%

75%

100%

Միգր

.առա

ջ

Միգր

.հետ

ո

Միգր

.առա

ջ

Միգր

.հետ

ո

Միգր

.առա

ջ

Միգր

.հետ

ո

Հայաստան Ադրբեջան Վրաստան

Այլ

Չգիտեմ

Չաշխատող և աշխատանքչփնտրող

Սովորող

Գործազուրկ

Ինքնազբաղված

Վարձու աշխ. պետականհատվածում

Վարձու աշխ. մասնավորհատվածում

9

2007 . ՏՀՆ թ հետազոտությանարդյունքներից

10

.Նախկին միգրանտներ

, 1991-ՏՏ անդամներ որոնք2007 . 3 թթ ընթացքում և ավելի

ամիս տևողությամբ ապրել են արտասահմանում և հետո

:վերադարձել են տուն

11

Նախկին (1991-2007թթ. մեկնած-վերադարձած) միգրանտներ ունեցող ՏՏ-երի բաժինը (% ամբողջ ընտանիքների մեջ)

2017 17 18

6

11

15

108 7 7 7

Երևա

ն

այլ

քա

ղ.

գյո

ւղ

ողջ

հա

նրա

պ.

Բա

քու

այլ

քա

ղ.

գյո

ւղ

ողջ

հա

նրա

պ.

Թբի

լիսի

այլ

քա

ղ.

գյո

ւղ

ողջ

հա

նրա

պ.

Հայաստան Ադրբեջան Վրաստան

12

Միգրացիա-տունդարձ. 1991-2007թթ. ընթացքում առնվազն մեկ անգամ 3+ ամսով արտասահման

մեկնած-վերադարձածների բաժինը ողջ բնակչության մեջ, %

1.71.31.82.0

1.21.41.21.0

5.2

3.6

5.5

7.0

Երև

ան

Այլ

քաղա

քներ

Գյո

ւղեր

Ողջ

հանր

ապ

.

Բա

քու

Այլ

քաղա

քներ

Գյո

ւղեր

Ողջ

հանր

ապ

.

Թբի

լիսի

Այլ

քաղա

քներ

Գյո

ւղեր

Ողջ

հանր

ապ

.

Հայաստան Ադրբեջան Վրաստան

13

Միգրացիա. 1991-2007թթ. ընթացքում առնվազն մեկ անգամ 3 և ավելի ամսով արտասահմանում բնակվածներն ըստ էմիգրացիայի երկրների (% վերադարձած բոլոր էմիգրանտների մեջ)

6985

49

184

25

4

7

8 9 18

Հայաստան Ադրբեջան Վրաստան

Այլ արտերկիր

Արևմտյան Եվրոպա

Նախկին ԽՍՀՄ (բացի Ռուսաստանից)

Ռուսաստան

14

Նախկին միգրանտներից ովքեր են ֆինանսապես օգնել իրենց ՏՏ-երին

11%

0%

52%

66%

84%

76%

9%

26%19%

Հայաստան Ադրբեջան Վրաստան

Արտասահմանումսովորածներ

Արտասահմանումաշխատածներ

Այլ

15

Նախկին միգրանտների արտասահմանում գտնվելու տևողությունը

(% ամբողջի մեջ)

21 1727

23 2317

16 26 15

2217

16

19 1624

Հայաստան Ադրբեջան Վրաստան

4 տարի և ավելի

2-4 տարի

1-2 տարի

6 -12 ամիս

3-6 ամիս

16

.Ներկայիս միգրանտներ

, ՏՏ անդամներ որոնք հեռացել - ( են իրենց ՏՏ երից մշտական

) 3 կամ ժամանակավոր և ավելի ամիս տևողությամբ

1991 - / / թ ից հետո և դեռ չենվերադարձել

17

Միգրացիա 2007թ. հոկտեմբերի դրությամբ արտասահմանում առնվազն մեկ անդամ ունեցող տ/տ-ները (% բոլոր տ/տ մեջ)

4.52.9

7.5

3.1

5.46.46.9

2.6

11.811.3

15.0

9.4

Երև

ան

Այլ

քաղա

քներ

Գյո

ւղեր

Ողջ

հանր

ապ

.

Բա

քու

Այլ

քաղա

քներ

Գյո

ւղեր

Ողջ

հանր

ապ

.

Թբի

լիսի

Այլ

քաղա

քներ

Գյո

ւղեր

Ողջ

հանր

ապ

.

Հայաստան Ադրբեջան Վրաստան

1. Հայաստանը տարածաշրջանի ամենաակտիվ էմիգրացիոն երկիրն է,

2. Ընթացիկ միգրացիոն ակտիվությունն ավելի բարձր է այլ քաղաքներում և գյուղերում

18

. Միգրացիա 100 / - տ տ ը բաժին ընկնող միգրանտների թիվը( . 2007 .)հոկտ թ

29

79

34

8

14

23

86

Հայաստան Ադրբեջան Վրաստան

ԳյուղերԱյլ քաղաքներՄայրաքաղաք

19

ՀՀ ներկայիս միգրանտները երբ են վերջին անգամ հեռացել իրենց ՏՏ-ից (% ներկայիս միգրանտների թվում)

010

19

69

1

մինչև 1990թ 1991-1995թթ 1996-2000թթ 2001-2007թթ Անհայտ

20

Որ երկրներում են գտնվում ներկայիս միգրանտները (% )ներկայիս միգրանտների թվում

74

8 6 6 3 2 1

21

Միգրացիա. Արտասահմանում գտնվելիս էմիգրանտների օգնությունն իրենց տնային տնտեսությունների անդամներին (% ամբողջի մեջ)

13

36

21

40

43

32

47

19

46

Հայաստան Ադրբեջան Վրաստան

Ոչ մի օգնություն

Միայն ոչ-դրամական օգն.

Միայնդրամականօգնություն

Դրամական և ոչ-դրամական

22

Միգրացիա. Ներկայիս միգրանտներց ստացվող օգնության կարևորությունը (%

ամբողջի մեջ)

55

222829

4044

9

30

115 3

7

Հայաստան Ադրբեջան Վրաստան

Կենսական Կարևոր Միջին կարևորության Ոչ շատ կարևոր

23

Միգրացիա. Ներկայիս միգրանտներց ստացվող օգնության կարևորությունը (%)

55 5853

29 2732

11 86

3 4 9

Գյուղեր Այլ քաղաքներ Մայրաքաղաք

Ոչ շատ կարևոր

Միջին կարևորութ.

Կարևոր է

Կենսական է

24

Որքան հաճախ են միգրանտներն օգնում իրենց ՏՏ-երին

(%, Հայաստան)

24

43

15

7

12ամիսը մեկ անգամ

2-3 ամիսը մեկ

4-6 ամիսը մեկ

6 ամսից ավելի ուշ

Անկանոն,Դժվ.պատ.

25

Ինչ ճանապարհներով են փոխանցվում ֆինանսական օգնության գումարները (%)

47

23

30

38

39

42

23

59

25

8

22

9

2

9

11

Հայաստան

Ադրբեջան

Վրաստան

Դրամային փոխանցումներ կատարող կազմակերպությունների միջոցով

Բանկային փոխանցում

Ընկերների / ծանոթների / ազգականների միջոցով

Տնային տնտեսության անդամն անձամբ է բերել

Միջնորդի կամ այլ գործակալի միջոցով

26

Ինչպես են ՏՏ-երը օգտագործում ստացած ֆինանսական օգնությունը (%)

91

87

86

55

65

45

26

18

25

17

9

20

6

15

9

4

23

6

8

4

Հայաստան

Ադրբեջան

Վրաստան

Սննդամթերք ՀագուստԿրթություն ԲուժօգնությունՏան /վերա-/կառուցում ԽնայողությունԱյլ

27

12 17 13

88 83 87

Հայաստան Ադրբեջան Վրաստան

Ոչ

Այո

- ՏՏ երը տալիս են իրենց ստացած դրամական օգնության մի - (%)մասը այլ ՏՏ երի

28

Ստացած դրամական օգնության որ մասն են ՏՏ-երը տալիս այլ ՏՏ-երի (%)

78

16

3 3

25% և ավելի քիչ

26%- 50%

51%- 75%

76%- 100%

29

2004-2007թթ. ընթացքում հարավկովկասյան երեք երկրներում

բնակչության ժողովրդագրական պատկերի, սոցիալ-տնտեսական պայմանների,

կրթության, միգրացիայի, քաղաքական հայացքների և մի շարք այլ

հիմնախնդիրների մասին առավել խորը տեղեկություններ կարելի է ստանալ

վերլուծելով ՀՌԿԿ տարածաշրջանային տվյալների բազաները, հարցաթերթերը,

մեթոդաբանությունը և հարակից այլ փաստաթղթեր ը ( տես՝ www.crrccenters.org):

Ուզում եք իմանալ ավելի՞ն

30

31

/ Միգրացիային փոխանցումներին վերաբերող այլ հետազոտություններ

- .ՀՌԿԿ Հայաստանի կողմից “ Պոտենցիալ աշխատանքային ”միգրանտների պրոֆիլը , միգրացիոն կարիքների գնահատման

` , , պիլոտաժային հետազոտություն իրականացված Երևանում Լոռիի 2007 . ` , Շիրակի և Սյունիքի մարզերում թ Փետրվարին ԱՄԿ համար

. ՏԶՀԿ կողմից “ Արտերկրից միգրանտների փոխանցումները և ”,աղքատությունը Հայաստանում 2007 . թ փետրվարին երկրի ողջ

3000 / - , - տարածքում ընտրված տ տ ներում ԱԶԲ ի համար իրականացված;հետազոտություն

- . ՄԶՄԿ ի կողմից “ Արտերկրից միգրանտների փոխանցումները և ”,ֆինանսական հատվածը Հայաստանում 2007 . , թ Երևանում

300 Գյումրիում և Վանաձորում բանկային փոխանցում ստացած , - ,անձանցից հարցազրույցներ ԱԶԲ ի համար

- . ԱլֆաՊլասՔոնսալթինգ ՍՊԸ ի կողմից 2005 . - թ ՀՀ ԿԲ ի համար 2000, Հայաստանում փոխանցումներ ստացող և Մոսկվայից

2000 / - 2003-2005 . փոխանցումներ ուղարկող տ տ ներում թթ ,դրամական փոխանցումների գնահատման հետազոտություն

. ԱՎԾ կողմից 2004 . թ ի վեր ողջ Հայաստանում ամեն տարի իրականացվող տնային տնտեսությունների կենսամակարդակի , ամբողջացված հետազոտություններ ինչպես նաև արտերկրից

կանխիկ փոխանցումների գնահատման մասնագիտացված (2005),հետազոտություն

, ևն ևն

32

Շնորհակալություն