179

ŒÂÙÓ‰ Ì˘Â·‰ ÁӈΠ˙ÈËÊÈ·-˙ÈÓ¯‰Â ˙ÈËÒÈω‰ ‰Ù˜˙· Ú„Â ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ ÁÓˆ ‡ .ÌÈÈÓ¯‰Â ÌÈÈÂÂȉ ,ÌÈȄ‰ȉ ˙¯˜Ӊ ˙„ÚÎ 1,ÌÏÂÚ· ¯˙ÂÈ· ¯˜È‰Â ÌÒ¯ ˙ÂÙ˜˙· τ‚˘ ÍÎÓ ‰Ú· Â˙¯˜ÂÈ 2.È‚ÂÏ‡ί‡‰ ‡ˆÓÓ‰Ó Ì‚ ÂÓÂȘ ÏÚ ÌÈ„ÓÏ ÌÈ Ô‚‡ Ï˘ ¯·„Ó‰ ˙‡· ˜ÂÈ„ ¯˙ÈÏ Â‡ ,χ¯˘È ı¯‡· ˜¯ ˙·¯˙ ÁӈΠ‰Ï‡ŒÏ‰Â ¯ÂÓ‰ ÂÓÎ ˙¯Â˘‰Â Ì˘Â·‰ ÈÁÓˆ ÔÈ· ÏÏÎ ‡Â‰ .ÂÁȯȷ Ȅ‚ ÔÈÚ· ,ÁÏÓ‰

¯·Ú ÌÈÈÈ·‰ ÈÓÈ ˙Ù˜˙· .˙„ÁÂÈÓ ˙ÂÈ‚ÂϘ‡ ˙Â˘È¯„ ÈÏÚ· ÌȯÂʇ· ÂÏ„‚ ̆,‰Â· „·È‡ ˙¯Á‡‰ ÌÈ˘‰ ˙‡ӷ ͇ 3,ÌÈ˘ ÛÏ‡Î Í˘ÓÏ ÌȯˆÓ· ÍÏÓ‰ Ô‚Ï ÂÏ„Ȃ

.Â˙Â·È˘ÁÓ ‰È„ÚÒ '¯ ̉· ÌȄ‰ȉ ÌÈ˘¯Ù‰ È·Â˘Á 4.ÌÈ„Á‡ ÌÈȉÈÊ Âڈ‰ ÔÂÓÒ¯Ù‡Ï ÌÚ ‰‰Â·‚ ˙¯ȷҷ Â˙‡ ‰ÈÊ ,('ÍÂ¯Ú ÔÁÏ¢'‰ ÏÚ·) ¯‡˜ ÛÒÂÈ '¯Â Ì"·Ó¯‰ ,Ô‡‚ ÏÚ ¯· ÁӈΠÌÂÈÎ Ï„‚‰ (C. opobalsamum=) Commiphora gileadensis ÁÓˆ‰ŒÈ¯‡Â Ô‡ÓÂÚ ÔÓÈ˙ ,‰È„ÂÚÒ Ï˘ ÔÓÂÁ˙· ¯˜ÈÚ· ,ÛÂÒ ÌÈ· ÌÈϷ‚‰ Ìȯ‰‰ ˙¯„Ó

5.ÂÈÓÈ „Ú 16-‰ ‰‡Ó· ÂÏÁ‰˘ ÌÈȯ„ÂÓ Ìȯ˜ÁÓ ÌÈÙ¯ËˆÓ ÍÎÏ .‰‡È¯˙ ÈÈÓ ‰ÓÎ Âȉ˘ ÌÈÈÈˆÓ ("‰ÒÏ 79-23) Ԙʉ ÒÂÈÈÏÙ ÂÓÎ ÌÈÓ„˜ ˙Â¯Â˜Ó ÌÏ„Ȃ ˙È·· ,˙È‚ÂÏÂÙ¯ÂÓ ÌÈÓ„‰ ÌÈÁÓˆÏ ÈˆÂ·È˜ Ì˘· ¯·Â„Ó˘ Ô‡ÎÓ .ÔÂÓÒ¯Ù‡ ÔÈÓ (Commiphora kataf ) Û˘ ‰¯ÂÙÈÓ˜‰ ˙ӂ„Π,Ì‰Ï˘ ('ÛË') ÈÏʉ Û¯˘·Â

.'Û˘' Ì„˜‰ ȯ·Ú‰ Ì˘‰ ˙‡ ¯Ó˘Ó È·¯Ú‰ ÂÓ˘˘ ,ÔÓÈ˙Ï ÈÓ„‡

ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ È„‚ ÔÈÚÓ ÂÁȯÈÓ È„‚ ÔÈÚÓ ÂÁȯÈÓÌÈȇÂÙ¯‰ ÂÈ˘ÂÓÈ˘ÂÌÈȇÂÙ¯‰ ÂÈ˘ÂÓÈ˘Â

ÊÂÏȇ „„ ¯ÓÚ ¯‰Ê

180

‰¯ÂÙÈÓ˜ ÁÓˆ‰ ÌÂÈÎ .χ¯˘È ı¯‡Ï ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ ÈÁÓˆ ·˘Â‰ ˙¯Á‡‰ ÌÈ˘· ı¯‡Ï ‡ȷ‰ ‰Â¯Á‡Ï Ȅ‚ ÔÈÚ· Ï„‚ (Ô…ÂÓ¿Ò¿̄«Ù«‡‰ ˙«Ó¿“̆»Ã· :ÚˆÂÓ Ì˘) ÒÈÒ„ÈÏÈ‚ ˙¯‚ÒÓ· 6.(ۻ˻̃‰ ˙«Ó¿“̆»Ã· :ÚˆÂÓ Ì˘) Û˘ ‰¯ÂÙÈÓ˜‰ ˙‡ Ì‚ ‰Ê ¯Ó‡Ó ȯ·ÁÓ ˙˜È„· ,ÂÈ·ȯ· ,ÁÓˆ‰ Ï„Ȃ· ˜ÒÚ ,ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ ˙Ó˘· ÁÓˆ ÏÚ ÂÎ¯Ú˘ ¯˜ÁÓ ˙˜Ȅ· ,Ûˉ ˙˜Ù‰Ï ˙ÂËÈ˘ ,˙ÈÓÈÎ ‰ÈÁ·Ó Ûˉ ˙ÂÂÎ˙ ,Û¯˘‰ È·È· ‰·Ó

7.„ÂÚ ÔÂÓÒ¯Ù‡Ï ÂÒÁÂÈ˘ ÌÈ‚ÂÏ‡ί‡ ÌȇˆÓÓ ˙‚ÏÙÂÓ‰ ˙ÂÏ‚҉ ÌÈȇÂÙ¯‰ ÂÈ˘ÂÓÈ˘ ¯Á‡ ˙˜Á˙‰Ï ‰Ò ‰Ê ¯Ó‡Ó· ÏÚ ÂÏ·˜˙‰˘ ˙ÂÈ¢‡¯‰ ‰„·ÚÓ‰ ˙‡ˆÂ˙ ˙‡ ‚Ȉ .¯·Ú· ÔÂÓÒ¯Ù‡Ï ÂÒÁÂÈ˘

8.˙ÂÈ‚ÂϘӯى ˙ÂÈÓÈÎÂÈ·‰ ÂÈ˙ÂÂÎ˙ ÔÂÁ·È‡Â ÁÓˆ‰ Ï˘ Ûˉ

˙ÂÓ„˜‰ ˙ÂÈ„ډ Ï˘· .ÌÈȇÂÙ¯‰ ÂÈ˘ÂÓÈ˘Ï ¯˘˜‰· 9ÌÈÈ҇Ϙ‰ ˙¯˜ӷ ˙·¯ ¯ÎÊ ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ .‰ÏÁÓ ÏÎÏ ËÚÓÎ ÈÂÙȯ ˙ÂÏÂ‚Ò ÂÏ ÂÒÁÂÈ ,È˙¯˜ÂÈ Ì˘Â· ÁӈΠÂÏ˘ ÔÈËÈÂÓ‰ ˙¯ËÓÏ Â· ˘ÂÓÈ˘‰ ˙‡ ÈÏÏÎ ÔÙ‡· ˜¯ ¯ÈÎʉ (1 ,6V) ÒÂËȘË (48 II) Ò¯„ÂÈ„ Â˙‡ ‰Ó ("‰ÒÏ ‰ÈÈ˘‰ ‰‡Ó·) ÒÂÈÏ‚ .ÌȇÙ¯‰ ·¯˜· Â˙Â·È˘Á ÏÚ ˙ÂȇÂÙ¯ Ì‚ ¯ÎÊ (Apobalsami Iudaicae) ‰„Â‰È ÔÂÓÒ¯Ù‡ .ÌÏÂÚ· ˙ÂÁ·Â˘Ó‰ ˙ÂÙ¯˙‰ ÔÈ· ‰ÈÈ˘‰ ˙ȈÁÓ· ͯÚ) ˙¢ ˙ÂÙ¯˙ ÏÈÎÓ‰ ı·Â˜ ,Mulomedicina Chironis-·

.(˙ÈÚÈ·¯‰ ‰‡Ó‰ Ï˘ ‰ÙÈϘ‰ ÂÏÈÙ‡˘ ÔÈȈ ÒÂÈÈÏÙ ,ÁÓˆ‰ ȘÏÁ Ïη ‰˘Ú ‰‡ÂÙ¯· ˘ÂÓÈ˘‰ „ÁÂÈÓ· ÚÂ„È ‰È‰ ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ ÛË .(118 XII ڷˉ ˙„ÏÂ˙) ˙ÂÙ¯˙Ï ˙¯ÎÓ ÌÈ¢‡¯‰ ÂÈ·Ï˘· (˘¯Ë˜) „¯ȷ ÏÂÙÈËÏ ,˘‡¯ È·‡ÎÏ ¯ÂÊÓ ‡È·‰Ï ÂÈ˙ÂÏ‚ҷ ·˘Á ÌÊÏ·‰ ÔÓ˘ .(XXXIII ,ÒÂÈ·ȯ˜Ò Ò‚¯Ï ;2 ,XVI ,Ô·¯ËÒ) ‰Èȇ¯ ˘Âˢ˷ ‡ ‰ˆÚ ,ÛË) ÂȘÏÁ ¯‡˘Â ,˙ÂÈ˯ ˙ÂȇÂÙ¯ ˙ÂÁ˘Ó ˙Î‰Ï ¯˙ÂÈ· ·¯ Í¯Ú ÏÚ·Ï ;18-17 ,6-5 ,3 V ÒÂÈÒψ Ï˘ÓÏ) ˙¢ ˙„¯Ù ˙ÂÙ¯˙· ·ÈίÓΠ¢ÓÈ˘ (ÌÈÚ¯Ê ˜Â˙È˘ ,‰ÚÈÓ˘ ˙ÂÚ¯Ù‰· ÏÂÙÈËÏ ÏÈÚÈ ·˘Á ÔÓ˘‰ .(XXXIII ÒÂÈ·ȯ˜Ò Ò‚¯Ï ˜ÈÊ‰Ï ÏÂÎÈ ÈÎ ,ÍÂÓ ÔÂÈÓ· · ˘Ó˙˘‰Ï ıÏÓ‰ .Ìȯ·˘ ÈÂÁȇ ˙Â˙ÈÂÂÚ ,(ı·˘) ÌÒÎ ˘ÓÈ˘ ‡Â‰ .(92 XXIII ڷˉ ˙„ÏÂ˙ ,ÒÂÈÈÏÙ) ‰Ê¯Ù‰· · ÌÈ˘Ó˙˘Ó ̇ .(ÌÈ˘Á ˙Â˘Î‰Ï Ï˘ÓÏ) ÌÈÏÚ¯ „‚ÂΠÏÂÚÈ˘Â ‰ÓÈ˘ ˙ÂÏÁÓ ÈÂÙÈ¯Ï ,Ô˙˘Ó ˙Ò‰ ·ÂÎÈÚ ,ÌÁ¯‰ ¯‡Âˆ ̉ÈÊ· ÏÂÙÈËÏ Â· ¢Ó˙˘‰ ‰È‚ÂϘȂ‰ ÌÂÁ˙· È„Î ˙Â˘È‡ ÈÒÁÈ ÌÂȘ ÈÙÏ ÌÁ¯‰ ÈÙ ˙ÁȯÓÏ Â˘Ó˙˘‰ ÛË·Â (18 I ҄ȯ˜ÒÂÈ„)

.(61 I ,ÒÂȇ¯ÂÒ) ÔÂȯ‰ ˙ÚÈÓ· ÚÈÈÒÏ ÌÈÏÂψ ÌÈÓ ,Ô˘È ÔÈÈ ‰È‰ ·ί‰˘ '˙ÈËÂχ' Ì˘· ÈÂ˜È˘ ¯ÎÊ Ï"ÊÁ ˙¯ÙÒ· È„Î Û‚‰ ˙‡ · ÂÎÒ˘ ‡ ÔˆÓ ‰˜˘ÓÎ ‰ˆÁ¯‰ ¯Á‡Ï Â˙Â˙˘Ï ‚‰ .ÔÂÓүه ÔÈ· ‰‡¯Î) ‡Ù¯‰ ÛÒ‡ Ï˘ ¯·ÈÁ· .(‡"Ú Ï ‰¯Ê ‰„Â·Ú ;‡"Ú Ó˜ ˙·˘) ˜ÊÁÏ ·Â ̄.˙ ̆˙ÂÏÁÓ· ÏÂÙÈËÏ ÌÈÂÂ‚Ó ÌÈȇÂÙ ̄ÌÈ˘ÂÓÈ ̆ÌȯÎÊ ,("‰ÒÏ 9-8 ˙‡Ӊ ,(҄ȯ˜ÒÂÈ„ ¯˜ÈÚ·) ÂÈÙÏ ‰„ÓÚ˘ ˙È҇Ϙ‰ ˙ȇÂÙ¯‰ ˙¯ÙÒ‰ ÏÚ ÒÒÂ·Ó Ú„ÈÓ‰ ,‰‡Ù¯È ‰Ï‡‰ ÌȇÏÁ‰ ÏÎÏ ‰˜˘‰Â" :ËÙ˘Ó· ÌÈÈÒ ‡Â‰ ˙·Á¯‰ Â˙¯È˜Ò ˙‡Â

."Ô˙È ˙‡ÂÙ¯ ·Â¯·Â ,¯ÈÒÈ ÌÈÈÚÓ·Â ÔË·· ‰È‰È˘ ,·‡Î ÏÎÏ Ì‚Â

181

ÌÈÈÈ·‰ ÈÓÈ ˙¯ÙÒ· ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ ÂÓÎ ,ÌÈÈÈ·‰ ÈÓÈ Ï˘ ˙ÂÁ˜Â¯‰ ˙¯ÙÒ· ¯ÎÊ ,'Ô‡ÒÏ·' ˙È·¯Ú· ÂÓ˘· ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ ÂÈÏ„Ò) Á˜Â¯ Ï˘ Â˙ÂÁ Ïη ‡ˆÓÈÈ˘ ȇ¯‰ ÔÓÓÒÎ ,ÂÏ„ È˙·˘ È·¯ Ï˘ ¯ÙÒ· ÂÓ¯‚˘ ÌÈÈʇ È·‡Î· ÏÂÙÈË ¯ÈÎÊÓ (9-‰ ‰‡Ó‰ ÛÂÒ) ‡˜ÂÏ Ô·‡ ‡ËÒ˜ .(ÈϘ҇ È„ ˙ÏÁÓ· ÏÂÙÈËÏ ıÏÓ‰ ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ ÔÓ˘ .Ô‡ÒÏ· ÔÓ˘ ˙ÂÙÈË ˙ÂÚˆÓ‡· ˙¯¯˜˙‰Ó :‰ÏÈÙ‰ ‰ÏÂÁÏ" :(1620-1543) χËÈ ÌÈÈÁ ' ̄Ï ̆¯ÙÒ· ˙¯Îʉ (‰ÈÒÙÏÈÙ‡) ‰ÏÈÙ‰

10."ÂÏ ‡·È ‡Ï˘ ÌÂÈ 'Π‡ Â"Ë ÈÏÂÁ‰ ÁÂÈ ÂÓÒχ· ÔÓ˘ ˙ÙÈË· ÂÓËÂÁ Á˘Ó˙ ̇ ˙¯ÙÒ· ÚÈÙÂÓ‰ Ú„ÈÓ‰ ÏÚ ‰¯ÊÁ ‰˘È ÌÈȇÂÙ¯‰ Ìȯ·ÈÁ‰ ·Â¯· ‰˘ÚÓÏ ‡Ù¯‰ Ï˘ Â˙„ÚÎ ,ÌÈÈÈ·‰ ÈÓÈ· ˙ÈÂÂȉ ‰‡ÂÙ¯‰ ˙¯ÂÒÓ Í˘Ó‰Ï ˙Â„Ú ,‰Ó„˜‰ ÍÎÏ ˙„ډ .(13-‰ ‰‡Ó‰ Ï˘ ‰Â˘‡¯‰ ˙ȈÁÓ·) ¯‡Ëȷχ Ô·‡ ÈÒÂÏ„‡‰ ÔÈ· · ‰˘Ú˘ ¯ÁÒ ‡Â‰ ,È˘ÚÓ È‡ÂÙ¯ ˘ÂÓÈ˘· ‡Ï‡ ÈÂÈÚ Ú„ÈÓ· ˜¯ ‡Ï ¯·Â„Ó˘ ˙„ÂÚ˙ ˙„ÚÎ ÌÈȇÂÙ¯ ÌÈÓ˘¯Ó· Â˙‡ˆÓȉ· ÔΠ,Ì˘Â·‰Â ‡Ù¯Ó‰ ÈÓÒ ¯‡˘

11.11-‰ ‰‡Ó‰ ÚˆÓ‡Ó ‰ÊÈ‚‰ ÌÈÙÚ ÌÈÁ˜Â¯‰Ó ˘ÂÎ¯Ï Â‚‰ ÌÈ˘‡˘ ‰ÏÂÚ (1048-973) ȯȷχ Ï˘ ¯·ÈÁÓ ‰Ù˜˙· .(ÔωÏ) 'Û‚‰ ÌÂÓÈÁ'Ï ‰· ˘Ó˙˘‰Ï È„Î Â˙ÙÈϘ ˙‡ ÂÙÏȘ ÁÓˆ‰Ó · ÏÙËÏ È„Î ,‰È¯ÂÒ· ÌÈÏÂÁ È˙·Ï ÌȯˆÓÓ ÁÏ˘ ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ ÔÓ˘ ˙ÈÎÂÏÓÓ‰ ¯ÙÂÒ‰ ˙„ÚÎ ,˙¯·‚ÂÓ ‰ÁÈÏ ÌÈÈί· ,·‚ È·‡Î :'˙¯˜' ˙ÂÏÁÓÓ ÂÏ·Ò˘ ÌÈÏÂÁ·

.(1349-1301) ȯÓÚχ ‰Ïχτ٠Է‡ È·¯Ú‰ ‡ˆÓ .˙ÂÓ˜¯ ÈÂÁȇ·Â ˙ÂÏ·Á· ÏÂÙÈË ‰È‰ ÔÂÓÒ¯Ù‡· ÌȈÂÙ‰ ÌÈ˘ÂÓÈ˘‰ „Á‡ ÏÂÁÎÓ ˙ÂÚˆÓ‡· ¯Â‰Ë ÌÊÏ· ˙ÙÈË ÈˆÁ ˙ÁÈ¯Ó˘ ,‰‚ÏÙ‰ Ï˘ ıÓ˘· ÔÈȈӉ ¯Â˜Ó ˜Ù‰˘ ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ ÔÓ˘ .˙˜Ïˆ ¯È˙Â‰Ï ÈÏ·Ó Â˙„Ï‚‰Ï „ÈÓ Ì¯‚˙ ,ÁÂ˙Ù ÚˆÙ ÏÚ ,Ìȯ·˘Ï ˙ÂÏ·ÁÏ „ÁÂÈÓ·Â ÌÈÚˆÙÏ ,˙Â˜Ï„Ï ÏÈÚÈ ,‰Á˙¯‰· ȈÈÓ ÍÈω˙· ‡Ù¯ ,ÈÎÏÓ È΄¯Ó χٯ '¯ ·˙Î ÍÎÏ ‰Ó„· 12.‰Â·‚ ̘ÓÓ ‰ÏÈÙÓ ‰‡ˆÂ˙Î ÈÎÂÓÏ ˙„ÁÂÈÓ ‰‡ÂÙ¯ ‡Â‰Â" :17-‰ ‰‡Ó‰ Ï˘ Ô¯Á‡‰ ˘ÈÏ˘· ÌÈÏ˘Â¯È· ÏÚÙ˘

ÁÈ˘ Ï˘ ÛÚ ‡˘Â ÔÂÓÒ¯Ù‡

˙¯ÈÙ(¯ÓÚ ¯‰Ê :ÌÂÏȈ)

ÚÊ‚Ó ¯‚È Û¯˘ÔÂÓÒ¯Ù‡‰

(¯ÓÚ ¯‰Ê :ÌÂÏȈ)

183

ÏÎÓ ¯˙ÂÈ ‰ÚȈى ‰ÎÓ‰ È˙Ù˘ ¯·ÁÓ ¯˘· ‰ÈÏÚ ‰ÏÚÓ ‰ÎÓ‰ ˘·ÁÓ˘ ,·¯Á ÏÂÎÈ „Á‡ ÏÎ ‡Ï˘ ¯˙ÂÈ· ‰¯˜È ‰Ù¯˙· ¯·Â„Ó˘ ÔÈȈ ‡Â‰ ."ÌÏÂÚ·˘ ˙‡ÂÙ¯ ÍÎ ¯Á‡Â ˘‡· Û¯˘‰ ˙‡ ÌÈÓÓÁÓ :ÏÂÙÈˉ ÔÙ‡ ˙‡ ¯‡˙ ͢Ӊ· .‰‚È˘‰Ï ·˘ ÔÓʉ Í˘Ó ,˙ÂÚ˘ Ú·¯‡Â Ìȯ˘Ú ͢ÓÏ ‰ÚȈى ÏÚ ˙ÈÏÙÒ‡· Â˙‡ ÌÈÁÈÓ ÈÂÙȯÏ Ô¯ÎÈʉ ¯ÂÙÈ˘Ï ˙ÂÏÂ‚Ò ÔÂÓÒ¯Ù‡Ï ÂÒÁÈÈ ÛÒ· .˙ÂÓ˜¯‰ ÈÂÁȇ ˘Á¯˙Ó

.ÏÂÎÈÚ‰ Èί„

ÂÈÓÈ· ÌÈȇÂÙ¯ ÌÈ˘ÂÓÈ˘ „·ÏÓ ,˙ÂÈ˙¯ÂÒÓ‰ ˙ÂÙ¯˙‰ ȇˆÓ· ˘Ó˘Ó Âȇ ¯·Î ÒÈÒ„ÈÏÈ‚ ‰¯ÂÙÈÓ˜‰ ÁÓˆ ‰˘„Á‰ ˙Ú· .ÂÏ„Ȃ ˙È·Ï ÍÂÓÒ ˙¯¯Â‚˙Ó‰ ˙ÂÈÒÂÏ·‰ ·¯˜· ÁÈÊ ˘ÂÓÈ˘Ï ÂÓÎ :(Ô‡ÓÂÚ) ¯Ù„ Ï·Á· ÌÈ·¯Ú ÌÈË·˘ ·¯˜· ÌÈ¢ ÌÈȇÂÙ¯ ÌÈ˘ÂÓÈ˘ ÌÈÚÂ„È Ï˘ ‰¯˘Ó ;ÈËÙÒÈˇ ¯ÓÂÁÎ ÌÈÚˆÙ· ÏÂÙÈËÏ ˙˘·ÂÈÓ‰ ‰ÙÈϘ‰ ÌÈÙ· ˘ÂÓÈ˘ ÌÈ˘Ó˙˘Ó ÔΠ('„Π˙ÂÓʘ‡ ,˙˜τ) ¯ÂÚ ˙ÂÏÁÓ· ÏÂÙÈËÏ ˙˘Ó˘Ó ‰ÂÁË ‰ÙÈϘ

13.„ω ˙ˆÈÁ¯Ï ‰„ÈÏ ÈÏ·Á ˙Ϙ‰Ï ,˙·ÏÎ „‚ ‰Ù¯˙Π· ÏÚ ÚÈÙ˘Ó ,‰„·ÚÓ ˙ÂÈÁÏ ˜¯ÊÂÓ‰ ÁÓˆ‰ ȈÈÓ˘ ‰ÏÂÚ ÌÈÈÚ„Ó ÌÈÓÂÒ¯ÙÓ ,‰Ïχӯ ȯ‰· ÌÈÏ„‚‰ ÌÈÁÓˆÓ ‡Â‰ ˜„·‰ ¯ÓÂÁ‰˘ ‰Úˉ ͇ .Ì„‰ ıÁÏ ¯ÓÂÁÎ ÌÈÁ¯Ù‰Â ÌÈÏÚ‰ ˙ÂȈÓ˙· ˙˘Ó˙˘Ó ˙ÈÓ˜Ӊ ˙È·¯Ú‰ ‰ÈÈÒÂÏ·‰ Ì˘ ÁÓˆ‰ ȯ‰˘ 14,¯˜ÁÓ‰ ˙ÂÈÓ‡ ˙‡ ˙¯Ú¯ÚÓ ,Ô˙˘ÓÎÂ Ï˘Ï˘ÓÎ ,ÌÈ·‡Î ÍÎ˘Ó Í¯Ú˘ ¯Á‡ ¯˜ÁÓ .˙‡Ê Ìȯ˘Ù‡Ó Ìȇ ÌÈϘ‡‰ ȇ˙ ÈÎ ‰Ê ¯Âʇ· Ï„‚ Âȇ ÏÏÎ

15.‰·È˜ È·Èη ÏÂÙÈË· ˙¢ ˙ÂÈ·ÂÈÁ ˙ÂÚÙ˘‰ ‰‡¯‰ ˙„ÏÂÁ ÏÚ ˙Ó˘·Ó Ûˉ ÈÏʉ Û¯˘‰ ·Î¯‰ ÏÚ ÌÈȇ¯ Ìȯ˜ÁÓ ÂÎ¯Ú Ì¯Ë ‰Î „Ú

.ÔÂÓÒ¯Ù‡‰

Ìȯ·ÁÓ‰ Ï˘ ˙ÂÈÚ„Ó ˙˜Ȅ· ˙ÏÚÂ˙‰ ‰Ó ˙Ú„Ï ÔÈÈÚÓ ,ÔÂÓÒ¯Ù‡Ï ÂÒÁÈÈ˘ ˙ÂȇÂÙ¯‰ ˙ÂÏ‚҉ È·ȯ ¯Â‡Ï

.ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ ˙Ó˘· Ì˘· ÂÈÓÈ· ‰‰ÂÊÓ‰ ÁÓˆ‰ Ï˘ ˙È˘ÚÓ‰ Ï˘ ˙ÂÈ‚ÂϘӯى ˙ÂÂÎ˙‰Ó ‰ÓÎ ÔÁ·˘ ¯˜ÁÓÓ ˙¢‡¯ ˙‡ˆÂ˙ ˙‡Ê· ‡È· ÔÂÁ·Ï È„Î ,ÌÈ¢‰ ÌȘ„ÈÈÁ‰ È‚ÂÒ ÏÚ Â˙ÚÙ˘‰ ˙‡ ˜„· Ô¢‡¯ ·Ï˘· .Û¯˘‰ ·ÎÚÏ ˙ÂÏÂÎȉ ˙ÂÈÚ·Ë ˙·Âί˙ Ï˘ Ô˙‡ˆÓȉ ˙¯˘Ù‡Ï ۯ˘Ï Ì˙Â˘È‚¯ ˙‡ .‡ :‰Ê ¯˜ÁÓ· ˜„·˘ ÌȘ„ÈÈÁ‰ .˙˜·„ȉ ÚÂÓÏ Íη ÌÏ„Ȃ ˙‡ ÚÂÓÏ Â‡ „Á‡Ó ‰ÏÂÁ Ï˘ Ô˙˘ ˙ÓÈ‚„Ó „„·˘ ÈÈϘ ÔÊ ,(Escherichia Coli) ÈϘ Ș„ÈÈÁ ,È˙·È·Ò ˜„ÈÈÁ ƒ‰˘ (Bacillus Cereus) ÒÂÏȈ·‰ ˜„ÈÈÁ .· ,ı¯‡· ÌÈÏÂÁ‰ È˙·ÓŒÂÙ‡ Ô‚Â˙Ù ‡Â‰˘ (Pseumodonas Aeruginosa) ‰ÊÂȂ¯‡ ÒÂÓ„‡ÒÙ‰ ˜„ÈÈÁ .‚ :Ô‚ΠÛ‚· ¯·È‡ ‡ ‰Ó˜¯ Ïη ËÚÓÎ ÌÈÓ‰ÈÊÏ Ì¯‚Ï ÏÂÎȉ Ì„‡‰ È·‚Ï ËÒÈÂ˯ ˙ίÚÓ ,Ô˙˘‰ Èί„ ˙ÂÈÏÎ ,·Ï ,˙‡ȯ ˙ÂÂÙÓÈÒ ,Ô¯‚ ,Û‡ ,ÌÈÈʇ ,ÌÈÈÈÚ ,¯ÂÚ Ì„ ÁÂÏÈ‡Ï Ì‚ ̯‚Ï Ï‚ÂÒÓ ˜„ÈÈÁ‰ .ÁÂÓ‰ ̯˜Â ˙ÂÓˆÚ ,ÏÂÁË ,„·Î ,ÏÂÎÈÚ‰

.ÂÈ˙·˜Ú· ˙ÂÂÓÏ ¯Á· ̉ ÔÎÏ ,˙ÂÏÁÓÏ ÌÈӯ‚ ̄‡‰ ˙·È·Ò· ÌȇˆÓ ÂÏω ÌȘ„ÈÈÁ‰ ÏÎ

184

ÁÙÒ

ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ Ï˘ ˙ÂÈÚ„Ó ˙˜Ȅ·

Û¯˘Ï ÌȘ„ÈÈÁ ˙Â˘È‚¯ .‡ ‰˜ÈËÂÈ·Èˇ‰ Ï˘ ‰ÈÊÂÙÈ„) ˙ÂȘ҄‰ ˙ËÈ˘· ‰˙˘Ú Û¯˘Ï ÌȘ„ÈÈÁ‰ ˙Â˘È‚¯ ˙ÚÈ·˜ Ș„ÈÈÁ ÂÁ˜Ï ,ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ ˙Ó˘· ÁÓˆ‰ Û¯˘Ï ÌȘ„ÈÈÁ Ï˘ ˙Â˘È‚¯‰ ˙˜È„·Ï (¯‚‡· ÔÂÊÓ ÚˆÓ ÏÚ ÌÈÈÏÓÈËÙ‡ Ìȇ˙· Âτ‚ ÌȘ„ÈÈÁ‰ .Bacillus Cereus Ș„ÈÈÁ E.Coli ÚÈ‚‰Ï È„Î ˙‡Ê ,ÌÈ·ÏÁ ˙ÂÓη ¯ÒÁ‰ (NB) ÛÒÂ ÚˆÓ ÏÚ (BHI) ÌÈ·ÏÁ· ¯È˘Ú

Ï˘ ˙ÂÈ‚ÂϘӯى ˙ÂÚÙ˘‰‰ ÏÚ ˙Â¯Â˜Ó‰Ó ÚÂ„È˘ ˙‡ ˙¢‰Ï È„Î ÔΠÈÂÒÈÏ.ÂÈÓÈÏ ÁÓˆ‰

ÁÓˆ‰Ó Û¯˘Ï ÌȘ„ÈÈÁ‰ Ï˘ Ì˙Â˘È‚¯ ˙ÚÈ·˜Ï ‰˘Ú˘ ÈÂÒȉ ˙‡ˆÂ˙-‰ ˜„ÈÈÁ ˙·¯˙‰· È˙ÂÚÓ˘Ó ·ÂÎÈÚ ÏÚ ‰‡¯Ó ,Commiphora gileadensis

˙ÚÈÓÏ .E.Coli-‰ ˜„ÈÈÁ ÏÚ ˙È˙ÂÚÓ˘Ó ‰ÚÙ˘‰ ‰˙Ùˆ ‡Ï ͇ Bacillus Cereus Âȇ ¯ÓÂÁ‰ ̇ ÂÏÈÙ‡ ,ÌÈÚˆÙ ÈÂÁȇ ÈÂÙȯ ÏÚ ‰ÚÙ˘‰ ˘È ˙Èχȯ˘· ˙ÂÏÈÚÙ ÌÈ¢‰ ÌÈÓÈʇÏ ˙ÂÓ˜¯Ï ˙¯˘Ù‡Ó Ș„ÈÈÁ ̉ÈÊ ˙ÚÈÓ .ÈÂÁȇ· ˙Â¯È˘È ÏÚÂÙ

.¯È‰Ó ÈÂÙȯ ‡È·‰Ï ÚȯÙÓ Ôȇ· ÏÂÚÙÏŒ˜˙‰ ̆‡¯‰ (P. Aeruginosa) ‰ÊÂȂ¯‡ ÒÂÓ„‡ÒÙ ˜„ÈÈÁ‰ ÏÚ ÈÂÒȉ ˙‡ˆÂ˙Œ˜˙‰ ÚÂÓÏ ÌÈÈÂ˘Ú ,Û¯˘· ÌÈȈӉ ÌȯÎÂÒÏ ˜„ÈÈÁ‰ Ï ̆ÌÈÈ˘ω È·ÏÁ ˙¯˘

,ÌÈÈ¢‡¯ ÌȇˆÓÓ ÈÙ ÏÚ ,¯ÓÂÏÎ .ÌȘ„ÈÈÁ‰ „‚Î ÔÒ·Ӊ Û‚· Ìȇ˙Ï Ì˙¯˘ .ÂÏ ÌÈÓ„‰ ÌÈÙÒ ÌȘ„ÈÈÁ ‰Ê ˜„ÈÈÁ· ‰˜·„‰ ˙ÂÚÂÓ‰ ˙ÂÂÎ˙ Ô˘È Û¯˘Ï

ÌÂÎÈÒŒËÂÙ‰ ˙‡ È˘ÚÓ ÔÙ‡· ¯Â˜ÁÏ ˙ÏÂÎÈ ÂÏ ˙ÓÊÓ ,χ¯˘È ı¯‡Ï ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ ˙·È˘

¯·„· Ìȯ‡È˙‰ ˙‡ ‰˘ÚÓÏ ‰Îω ÔÂÁ·Ï ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ ÛË· ÌÂÏ‚‰ È˙Ù¯˙‰ χȈ.ÌÈÂÓ„˜‰ ÂÏ ÂÒÁÈÈ˘ ˙‚ÏÙÂÓ‰ ÂÈ˙ÂÏ‚Ò

‰˙ÏÈ‚ ,ÌÈ¢ ÌȘ„ÈÈÁ ÏÚ ı¯‡· ÌÂÈÎ Ï„‚‰ ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ ˙Ó˘· Ï˘ Ûˉ ˙˜È„· ˙˜·„‰ ˙ÚÂÓ ,ÌȘ„ÈÈÁ‰ ˙·¯˙‰ ˙ÂÏÈÚÙ ˙‡ ˙‡Î„Ó‰ ˙ÈËÙÒÈˇ ‰ÚÙ˘‰

.ÒÂÓ„‡ÒÙ‰ ˜„ÈÈÁ· ÈÁÓˆ Û¯˘ ÏÚ ÂÎ¯Ú˘ ÌÈÓ„ Ìȯ˜ÁÓ ÌÚ „Á‡ ‰˜· ˙ÂÏÂÚ ¯˜ÁÓ‰ ˙‡ˆÂ˙ ,ÌÈÈËÙÒÈˇ ÌÈ·ÈÎ¯Ó ÌÈÏÈÎÓ Ì‰Ó ÌÈ·¯ .·¯ ȇÂÙ¯ Í¯Ú Ì‰Ï˘ ,‰Â·Ï‰Â ¯ÂÓ‰

.„ÂÚ ÌȘ¯Á ÈÁ„ ,ÔˆÓÁ È·ÎÚÓ ÌÈ¯Ó˘Ó ÌȯÓÂÁ ÈÂÏÈ‚ ÂÓÎ ,ÌȯÁ‡ ÌÈȇÂÙ¯ ÌÈ˷ȉ· ˙ÂÈÈÚ˙‰ ÂÏÈ‚ ˙ÂÙÒ ¯˜ÁÓ ˙ˆ·˜ Â„È‚È ÌÈÓÈ .„ÂÚ ¯ÂÚ‰ Ô˯ҷ ÏÂÙÈˉ ÌÂÁ˙· Û¯˘‰ È·ÈÎ¯Ó Ï˘ ˙ÂÈ·ÂÈÁ ˙ÂÚÙ˘‰ ÏÎÂÈ ,χ¯˘È ı¯‡· Ï„‚˘ Ì„˜‰ ÌÏÂÚ· ·Â˘Á‰ ‰‡ÂÙ¯‰Â Ì˘Â·‰ ÁÓˆ ̇·

.ȯ„ÂÓ‰ ˙ÂÙ¯˙‰Â ÌÈÓ˘·‰ ÌÏÂÚ· Ì‚ ‰˘ÂÈÏ ‰¯ËÚ ·È˘‰Ï

185

ÂÁ‰ ÌȘ„ÈÈÁ‰ ÌÚ È¯ËÙ‰ ˙ÂÁψ ÏÚ .ÈÂÒÈÏ ˙¯Â˜È· ÌÚ ˙ÂÂÈÒÈÏ ‰Èˆ¯‰ ˙ÂÓÎÏ ˙·Âί˙‰Ó 10ug ÂÙËÙÂË ÔÈÙÂÏÁÏ Â‡ ÁÓˆ‰ Ï˘ ˙ÂÈÚ·Ë ˙·Âί˙· ˙‚ÂÙÒ ˙ÂȘ҄ ˙Â˘È‚¯‰ ˙„ÈÓ .37°C Ï˘ ÌÂÁ· ˙ÂÚ˘ 24 ͢ÓÏ ˙ÂÁψ‰ ¯‚„‰ ÔÎÓ ¯Á‡Ï ,˙ÂÈÏʉ ÌÚ ÏÂÙÈˉ ‡ ˙È˜Ò„Ï ·È·ÒÓ˘ ¯Âʇ‰ ¯Ë˜ ÈÙ ÏÚ ‰„Ó‡ ˙·Âί˙Ï ˜„ÈÈÁ‰ Ï˘

.ÌȘ„ÈÈÁ ˙ÁÈÓˆ Ôȇ ·˘ ÛÂËÙˉ Û¯˘ :ÌÈÙÒ ÌÈÙ¯˘ ˜„· Commiphora gileadensis-‰ Ï˘ È·ÏÁ‰ Û¯˘Ï ÛÒ· ÁÓˆ‰Ó Û¯˘ ÔÎ ÂÓΠԇ¯Ó˜· ˙ÈÎÙ· ‡ˆÓ˘ ˜È˙Ú Û¯˘ ,ÈÁ¯ÊÓ ¯·Ó„ȘÈω ÁÓˆÓ ÁÓˆ‰ ˙ÚȈ٠ÌÚ „ÈÓ ‡ˆÂȉ ,„‡Ó ÛÈ„Â Û˜˘ ÚÙÂÓ· ͇ Commiphora gileadensis

.(¯˙ÂÈ ‚ÈÓˆ‰ È·ÏÁ‰ Û¯˘‰ ÚÈÙÂÓ ÂȯÁ‡Ï ˜¯) ˙¯ȉӷ ÂÈÏÚ Ë˘Ù˙ÓÂ-‰ ÁÓˆÓ Û¯˘Ï ÌȘ„ÈÈÁ Ï˘ Ì˙Â˘È‚¯ ˙ÚÈ·˜Ï ¢ڢ ˙˜Ȅ·‰ ˙‡ˆÂ˙

.Bacillus Cereus Ș„ÈÈÁ Ï„Ȃ· ˘ÓÓ Ï˘ ·ÂÎÈÚ ˙‡¯Ó ,Commiphora gileadensis ÏÚ ¯ËÓÈÏÈÓ 12- NB ÚˆÓ ÏÚ ¯ËÓÈÏÈÓ 10 Ï˘ ¯Ë˜· ÂÁÓˆ ‡Ï ‰Ï‡ ÌÈȘ„ÈÈÁ˘ ‡ˆÓ

.E.Coli-‰ Ș„ÈÈÁ ÏÚ Û¯˘‰ Ï˘ ‰ÚÙ˘‰ ÏÎ ‰˙Èȉ ‡Ï ˙‡Ê ˙ÓÂÚÏ .BHI ÚˆÓ Û¯˘ Â˙‡ ‡Ï Ì‚ ,ÌȘ„ÈÈÁ‰ ÏÚ È‰˘ÏÎ ‰ÚÙ˘‰ Ôȇ ˜„·˘ ÌÈÙÒ‰ ÌÈÙ¯˘‰ ÏÎÏ È˜„ÈÈÁ ˙ÁÈÓˆ· Ϙ ·ÂÎÈÚ ÔÁ·Â‰ Ô‡¯ÓÂ˜Ó Û¯˘· .˙ÈÏʉ Â˙¯Âˆ· ÚÈÙÂÓ ‡Â‰ ¯˘‡Î

.E.Coli-‰ Commiphora gileadensis Ï˘ ‚ÈÓˆ‰ È·ÏÁ‰ Û¯˘Ï ÈÎ ˜ÈÒ‰Ï Ô˙È ‰Ï‡ ˙‡ˆÂ˙Ó

.˙Èχȯ˘·Èˇ ˙ÂÏÈÚÙ ˘È

‰ÊÂȂ¯‡ ÒÂÓ„‡ÒÙ Ï˘ ‰˜·„‰ ˙ÚÈÓ .·Pseudomonas Aeruginosa

,ÌÈ¢ ÌÈȇÂÙ¯ ÌÈ˘ÂÓÈ˘ Comiphora gileadensis ÁÓˆ‰ Û¯˘Ï Âȉ ÏÈÚÏ ¯‡Â˙Ó‰ÓŒ‰„‡Â ÌÈÈ˘ÏÏ Ìȯ˘˜‰ ÌȯÎÂÒ ˙‡ˆÓȉ ˙„‡ ‰¯Ú˘‰ ‰˙ÏÚ .ÌÈȈÈÁ ÌÈÈÓÈÙ

È·‚ ÏÚ ÌÈȈӉ ÌÈ·ÈίÓÏ „ÓˆÈ‰Ï Ì˙‡ Ìȇ˘Â‰ Ìȇ˙Ï ÌÈÚÈÈÒÓ‰ (ÌȘ·„) ÌÈÈÊ ,‰Èˆ¯ÂË„ ÈÓ¯Â‚Ï ˙ÈÒÁÈ ÌÈ·ÈˆÈ ÌÈ·ÏÁ ̃‰ ÌÈÈ˘ω .ÌÈ¢ Ìȇ˙ ˙ÂϘÏÂÓ¯˜Ó Ìȇ˘) ˙Â˙ÈÈ·˙‰‰ ȯ˙‡Â ÌÈÂӯ‰ ,ÌÈ„‚ÂÏ ‰Ó„· ÌÈ„˜Ù˙Ó‰ ,˙ÈÏÏÎ ‰ˆÂÙ ̇ÈÏÚ· ÌȯÂËÙˆ¯Ï ˙¯˘˜˙Ó Ô‰˘ ,‰Ï‡‰ ˙·Âί˙‰ ÏÎÏ Û˙¢Ӊ .ÌÈÓÈʇ Ï˘ (ÌÈÈËÈÏ˘ (‰ÏÈÏ˘Ï Â‡ ·ÂÈÁÏ) ˙Âڷ˜ ͇ ,‰ÎÈÙ‰ ‰¯Âˆ· Ìȇ˙ ‡ ˙ÂϘÏÂÓ¯˜Ó ÏÚ ÌÈÓÈÂÒÓŒ‡È¯ ÈÏÙÓÏ ÌÈÏÈ·ÂÓ‰ ,ÌÈÂÂÏ Á˙ÙÓ ÈÓÈʇ È„È ÏÚ ÌÈʯÂÊÓ‰ ,ÌÈÎÈÙ‰ È˙Ï· ÌÈÎωÓ

,˙ÂϘÏÂÓ¯˜Ó Ìȇ˙ ÏÚ ‰‚‰Ï ÌÈÈ˘ω ÌÈÓ¯Â˙ ÂÊ Í¯„· .˙ÂÎÈÙ‰ È˙Ï· ˙ÂȈ˜ ,˙ÂÈ˙ÂÁ˙Ù˙‰ ‡ ˙ÂÈ˙·È·Ò ˙·ÈÒÏ Ì‡˙‰· ,̉· ÌÈÈÂÈ˘ „„ÈÚÏÂ Ì‰È·Ó Ô‚¯‡Ï Ì‚Â Ì‚Â˘‚˘ Í¯ÂˆÏ Ì˙·È·Ò· ÌȯÁ‡ Ìȇ˙ ÌÚ Ì‰È˙·‚˙Ï ,Ìȇ˙‰ „˜Ù˙Ï ¯˘˜‰·

16.Ìȇ˙ ˙˙Ó‰Ï È˘· ¢Ó˙˘‰ Comiphora gileadensis-‰ Û¯˘· ÌȯÎÂÒ‰ ˙‡ˆÓȉ ˙˜È„·Ï ʘÂÙ ‰Ï‚Ó‰ PA-IIL- ÂÈ˙¯ʂ Ê¢ς D ¯ÎÂÒÏ ÈÙȈÙÒ ‡Â‰˘ PA-IL :ÌÈÈË˜Ï Â„Â˜Ù˙Ï ÌÈ·Â˘Á Ï"‰ ÌÈÈ˘ω .Ê¢¯Ù ÊÂÓ Ì‚ ‰‰ÊÓ ¯˙ÂÈ· ‰‰Â·‚ ˙Â˘È‚¯· ÌÈÈ˘ω ,ÌÈ¢‰ ÌȄ˜Ù˙‰ ÔÈ· .Â˙„¯˘È‰Ï ÌÈ·¯ ÌȄȘÙ˙ ÈÏÚ· ̃‰Â ˜„ÈÈÁ‰ Ï˘ŒÂÓ¯˜ÓÏ ÌȯÁ‡ Ìȇ˙Ï ÌÈ· ,ÌÓˆÚ ÔÈ·Ï ÌÈ· ÌȘ„ÈÈÁ‰ ˙Â„ÓˆÈ‰Ï ÍÂÂÈ˙· ÌÈÙ˙¢

.ÌÈËȈ‚Ù ÌÈ„‚ „‚Î ÔÒ·Ӊ Û‚· ‡ Ú·Ë· ‰˜Ú ȇ˙· ‰‚‰Ï „Â„È·Ï ,˙ÂϘÏ-‰ Û¯˘· ÌȇˆÓ‰ ÌȯÎÂÒÏ PA-IIL ÔÈ˘ω ˙¯˘˜˙‰ ‡¯‰ ‰˜È„·‰ ˙‡ˆÂ˙

FUC/Manoz or) ÊÂÈ·¯‡ ‡ ÊÂÓ/ʘÂÙ :̉ ÌȯÎÂÒ‰ .Comiphora gileadensis

186

˙¯ډ ˙ÂÓ˘· Ï"ÊÁ ˙¯˜ӷ ¯ÎÂÓ ÔÂÓÒ¯Ù‡‰ .1 ,‰ÓÒ¯Ù ,ÔÂÓÒÏ· ,ÌÒÏ· ,Û˘ ,ȯˆ :Ô‚ΠÌÈ¢ ıÚÏ ¯˘˜ ÏÎ ‰Ê ÁÓˆÏ Ôȇ .„ÂÚ ÔÂÓÒÏ·ÂÙ‡ ‚ÂÒ‰Ó ,'ÔÂÓÒ¯Ù‡' Ì˘· ˙ÂÚË· ÂÈÓÈ· ‰ÂÎÓ‰

.DiospyruosŒ¯Ù‡) ÔÓ˘ ÌÚ ˙ÈÎÙ" ,ҷ¯‡ '·Â ÍȯËÙ 'È .2 Î ,χ¯˘È ı¯‡ ,"Ô‡¯Ó˜ „ÈÏ ‰¯ÚÓÓ (?ÔÂÓÒ ÌÈÓ˘· ÈˆÚ ,Ò˜ÈÏÙ 'È ;329-321 'ÓÚ ,(Ë"Ó˘˙) ,¯ÓÚ 'Ê ;61-37 'ÓÚ ,Ê"˘˙ ÌÈÏ˘Â¯È ,È ¯ÚÈ;71-58 'ÓÚ ,·"Ò˘˙ ·È·‡ Ï˙ ,˙¯Â˘‰ ¯ÙÒ F.N. Hepper & J.E. Taylor, "Date palms and opobalsam in the Madaba mosaic map", PEQ,

.136 (2004), pp. 35-44 M .Milwright, "Balsam in the Mediaeval .3 Mediterranean: A Case Study of Information and Commodity Exchange", Journal ofMediterranean Archaeology, 14 (2001), pp. 3- 23; M. Milwright, "The balsam of Matariyya: an Exploration of Medieval Panacea", Bulletin of the School of Oriental and African Studies,

.66 (2003), pp. 193-209I. Low, Die Flora der Juden, III, Vienna- .4 Leipzig 1924, pp. 388-395; H.N. Moldenke & A.L. Moldenke, Plants of the Bible, New York

.1952, pp. 55, 177-178 P. Alpini, De Balsamo Dialogus, Boutesteyn .5 1718; C. Linnaeus, Opobalsamum Declaratum in Dissertation Medica, Uppsala 1764; F.N. Hepper, Illustrated Encyclopedia of Bible ÈˆÚ ,Ò˜ÈÏÙ ;Plants, London 1992, p. 140-141

.„ÂÚ 58 'ÓÚ ,˙¯Â˘‰ ¯ÓÚ ;37 ,ÌÈÓ˘·

,"χ¯˘È ı¯‡· ÔÂÓÒ¯Ù‡‰" ,ÊÂÏȇ '„ ¯ÓÚ 'Ê .6 ÒΉ ȯ·„ ,‰Ó„˜‰ ÌÈÏ˘Â¯È „„ ¯ÈÚ È¯˜ÁÓ ,È˘ÈÓÁ ͯΠ,(ͯÂÚ Ô¯ÈÓ '‡) ‰¯˘Ú „Á‡‰

.73-61 'ÓÚ ,Ú"˘˙

Ô˜˙Ó" ,¯ÓÚ 'Ê ÊÂÏȇ '„ :Ï˘ÓÏ Â‡¯ .7 ‚Ȅȇ ˙˜Ù‰Ï ÏÚÙÓ :˜˜Â· ÔÈÚ· ‰ÈÈ˘Ú˙‰

ÁÈ ,Ô¯Ó¢ ‰„Â‰È È¯˜ÁÓ ,"?ÏÈ ÁÓˆ‰Ó .230-223 'ÓÚ ,(Ë"Ò˘˙)

:˙ÈÏ‚‡ ‰Ò¯‚· ‰‡ˆÈ ‰‡ÏÓ ‰¯È˜Ò .8 D. Iluz, M. Hoffman, N. Gilboa-Garber & Z. Amar, ”Medicinal Properties of Commiphora Gileadensis”, African Journal of Pharmacy and

.Pharmacology, Vol. 4 (2010), pp. 516-520:Ô¯Ë˘ Ï˘ ¯ÙÒ· ‡·Â‰ ÌÈËÂËȈ‰Ó ˜ÏÁ .9

M. Stern ,Greek and Latin Authors on Jews.and Judaism, Jerusalem 1974-1984

ÌÈÈÁ È·¯Ï ˙È˘ÚÓ ‰‡ÂÙ¯ ,¯ÓÚ 'Ê ÔÓη 'È .10Œ˘Â¯È ,‰È˙·ȷÒ χ¯˘È ı¯‡· ‡Ù¯Ó :χËÈÂ

.270 'ÓÚ ,Ê"Ò˘˙ ,ÌÈÏ

E. Lev & Z. Amar, Practical Materia Medica .11 of the Medieval Eastern Mediterranean According to the Cairo Genizah, Brill & Sir Henry Wellcome Series, 7, Leiden 2008, pp.

.349-352 Ludolph Von Suchem, Description of the .12Holy Land, PPTS, XII, London 1890, pp, 69-

.70 A.G. Miller & M. Morris, Plants of Dhofar, .13

.Oman 1988, pp. 86, 305-306 A.S. Abdul-Ghani & R. Amin, "Effect .14 of Aqueous Extract of Commiphora Opobalsamum on blood pressure and heart rate in rats, Journal of Ethnopharmacology, 57

.(1997), pp. 219-222 T. al Howirint et all, " Effect of Commiphora .15 Opobalsamum (L.) Engl. (Balessan) on experimental gastric ulcers and secretion in rats”, Journal of Ethnopharmacology, 98

.(2005), pp. 287-294 N. Gilboa-Garber, "Microbial co-function .16 with lytic activities as a model for a general basic lectin role", FEMS Microbiology Review

.63 (1989), pp. 211-222

.Èχȯ˘· Èˇ ¯ÓÂÁÎ Û¯˘‰ ˙ÂÂÎ˙ ÌÂȘ ‡È‰ ‰Ê ‡ˆÓÓ· ˙Â·È˘Á‰ .(Arabinoz ,Û¯˘· ÌÈȘ‰ ¯ÓÂÁÏ ˜„ÈÈÁ‰ Ï˘ ÌÈÈ˘ω ˙¯˘˜˙‰˘ ¯ÓÂÏ Ô˙È ˙È¢‡¯ ‰·‰·ŒÂˆÈÁ ÌÈÓ‰ÈÊ·˘ ‡ˆÓ .ÌȘ„ÈÈÁ „‚Î ÔÒ·Ӊ Û‚· Ìȇ˙Ï Ì˙¯˘˜˙‰ ÚÂÓÏ ‰È¢Ú

ÌȯÎÂÒ ˙ÂÚˆÓ‡· ‰¯ËÓ‰ ȇ˙Ï ÌÈÈË˜Ï ˙¯˘˜˙‰ ÚÂÓÏ Ì‚ Ô˙È ('ÂΠÔʇ ,¯ÂÚ) ÌÈÈ ÏÂÙÈˉ ˙ÂÏÈÚÈ ̆‡ˆÓ ,ÌȯÎÂÒ· ˙ȈÈÁ Ôʇ ˙˜Ï„· ÂÏÙÈË ̆Âȯ·Á Steuer .ÌÈÓÈÂÒÓ

.ÔȈÈÓË‚ Ï˘ ÂÊÏ ‰‰Ê ‰˙Èȉ