โอลิมปิก สอวน

บทท�� 1 การจัดโครงสร�างของเซลล�Cellular Organisation

ในปี� ค.ศ. 1830 Schwan น�กสั�ตวศาสัตร์� และ Schleiden ทั้��งสัองเปี�นชาวเยอร์มั�นแถลงว�า พื�ชและสั�ตว�ปีร์ะกอบด้"วยหน�วยย�อยซึ่%&งเปี�นหน�วยทั้'&เล(ก“

ทั้'&สั)ด้ของสั+&งมั'ช'ว+ต ต�อมัาถ,กเร์'ยกว�า เซึ่ลล� ซึ่%&งเปี�นหน�วยโคร์งสัร์"างและทั้.า” “ ”

หน"าทั้'&ของสั+&งมั'ช'ว+ตเซึ่ลล�สัามัาร์ถเพื+&มัจำ.านวนได้" เซึ่ลล�ปีกต+มั'ขนาด้แตกต�างก�นไปีแล"วแต�ชน+ด้

เซึ่ลล�สั�วนใหญ่�มั'ขนาด้เล(ก แมั"ว�าเซึ่ลล�จำะมั'ขนาด้เล(ก แต�เซึ่ลล�ก(มั'พื��นทั้'&ผิ+วมัากสั.าหร์�บการ์ผิ�านเข"าออกของสัาร์ต�างๆ ได้"แก� สัาร์อาหาร์และของเสั'ย

ภาพืทั้'& 1-1 เปีร์'ยบเทั้'ยบขนาด้ของเซึ่ลล� สั+&งมั'ช'ว+ตและสั�วนปีร์ะกอบของเซึ่ลล�

โครงสร�างของเซลล�เซึ่ลล� (cell) เปี�นหน�วยพื��นฐานของโคร์งสัร์"างและการ์ทั้.าหน"าทั้'&ของสั+&งมั'

ช'ว+ต ซึ่%&งปีร์ะกอบด้"วยเย�&อห)"มัเซึ่ลล� และโพืร์โทั้พืลาซึ่%มั โคร์งสัร์"างของเซึ่ลล�ทั้'&ได้"จำากการ์ศ%กษาด้"วยกล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�อ+เล(กตร์อนมั'ด้�งน'�ชั้�นสารเคล�อบเซลล� (Cell Coat)

1. ผนงเซลล� (Cell wall) ผิน�งเซึ่ลล�พืบในเซึ่ลล�พื�ช, สัาหร์�าย,

แบคทั้'เร์'ย, เห(ด้, ร์า, ย'สัต� แต�ไมั�พืบในเซึ่ลล�สั�ตว�- เปี�นช��นทั้'&มั'ความัแข(งแร์ง ทั้นทั้าน ช�วยให"เซึ่ลล�ทั้ร์งร์,ปีอย,�ได้"

ชั้�วว�ทยา เร�ยบเร�ยงโดย Kru’M___________หน�า 1

- ปีร์ะกอบข%�นจำากเซึ่ลล,โลสั (Cellulose) เปี�นสั.าค�ญ่ สั.าหร์�บในพื�ชและสัาหร์�าย สั�วนในแบคทั้'เร์'ยและสัาหร์�ายสั'เข'ยวแกมัน.�าเง+นปีร์ะกอบข%�นจำากสัาร์เพืปีทั้+โด้ไกลแคน (Peptidoglycan) (สัาร์เช+งซึ่"อนของคาร์�โบไฮ-

เด้ร์ตและเพืปีไทั้ด้�)- มั'สัาร์ชน+ด้อ�&นๆ เปี�นองค�ปีร์ะกอบข%�นก�บสั+&งมั'ช'ว+ต เช�น

1. ในได้อะตอมั จำะมั'ซึ่+ล+กา (Silica)

2. ในเห(ด้ ร์า จำะมั'ไคต+น (Chitin)

3. ในพื�ชจำะมั'พืวกล+กน+น (Lignin) และเพืคต+น (Pectin) เปี�นต"น โด้ยในเซึ่ลล�พื�ชน��น เซึ่ลล,โลสั เปีร์'ยบเสัมั�อนโคร์งเหล(ก สั�วนล+กน+นและเพืคต+น เปีร์'ยบเสัมั�อนคอนกร์'ตล"อมัร์อบโคร์งเหล(ก

ภาพืทั้'& 1-2 ผิน�งเซึ่ลล�ในเซึ่ลล�พื�ช


2. ไกลโคแคล�กซ� (Glycocalyx)

- ช��นทั้'&อ�อนน)�มั- พืบในเซึ่ลล�สั�ตว�- ปีร์ะกอบข%�นจำากสัาร์พืวกโปีร์ต'นและคาร์�โบไฮเด้ร์ต จำ%งเร์'ยกไกลโคโปีร์ต'น (Glycoprotein)- ทั้.าหน"าทั้'&ร์ �บร์, "ร์ะหว�างเซึ่ลล�ข"างเค'ยง (Recognition) ถ"าสั,ญ่เสั'ยการ์ร์�บร์, "ร์ะหว�างเซึ่ลล�ข"างเค'ยงจำะทั้.าให"เซึ่ลล�แบ�งต�วไมั�หย)ด้ย��ง ทั้.าให"เก+ด้เน��องอกและเปี�นมัะเร์(งในทั้'&สั)ด้


เย��อห"�มเซลล� (Cell membrane) โคร์งสัร์"างของเย�&อห)"มัเซึ่ลล�ทั้'&น�กช'วว+ทั้ยายอมัร์�บมัากในปี8จำจำ)บ�นค�อ ฟล,อ+ด้-

ไมัเซึ่คโมัเด้ล (Fluid mosaic model) ซึ่%&งเสันอโด้ยน�กช'วว+ทั้ยาทั้'&ช�&อว�า Nicolson (1972) ได้"เสันอว�าเย�&อห)"มัเซึ่ลล�เปี�น fluid phospholipid

bilayer โด้ยมั'โมัเลก)ลของโปีร์ต'นทั้��งทั้'&เปี�นบางสั�วน (peripheral protein)

และทั้'&ฝั8งอย,�ในเย�&อห)"มัเซึ่ลล� (integral protein) โมัเด้ลน'�ถ,กสัน�บสัน)นมัากเพืร์าะเปี�นการ์ศ%กษาภายใต"กล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�อ+เล(กตร์อน โคร์งสัร์"างของเย�&อห)"มัเซึ่ลล�แบบฟล,อ+ด้-ไมัเซึ่คโมัเด้ล ปีร์ะกอบด้"วย1. Phospholipid bilayer

Phospholipid เปี�นสัาร์ AmphipathicHydrophilic head (Polar)Hydrophobic head (Nonpolar)

โด้ยจำะห�นสั�วนทั้'&เปี�น Hydrophobic ชนก�นอย,�ตร์งกลางห�นสั�วนทั้'&ชอบน.�าออกด้"านนอก2. Protein

- Peripheral protein - Integral protein3. สัาร์ปีร์ะกอบอ�&น ๆ

- Carbohydrate (Oligosaccharide) - Glycoprotein- Glycolipid - Cholesterol

ภาพืทั้'& 1-3 เย�&อห)"มัเซึ่ลล� ชั้�วว�ทยา เร�ยบเร�ยงโดย Kru’M___________หน�า 4

หน�าท��ของเย��อห"�มเซลล�1. แสัด้งขอบเขตของเซึ่ลล�2. ค�ด้เล�อกสัาร์ทั้'&จำะผิ�านเข"าออกเซึ่ลล� เร์'ยกว�า มั'ค)ณสัมับ�ต+เปี�นเย�&อเล�อกผิ�าน (Semipermeable หร์�อ Selective หร์�อ Differentially permeable

membrane) ซึ่%&งเปี�นสั�วนสั.าค�ญ่ในการ์ด้.าร์งสัภาวะสัมัด้)ลของเซึ่ลล�ช�วยให"เซึ่ลล�ด้.าร์งสัภาพือย,�ได้" จำ%งเปี�นสั�วนสั.าค�ญ่ทั้'&สั)ด้ของเซึ่ลล�3. ในแบคทั้'เร์'ยพืบว�า เย�&อห)"มัเซึ่ลล�จำะย�&นเข"าไปีข"างในกลายเปี�นโคร์งสัร์"างทั้'&เร์'ยกว�า Mesosome ซึ่%&งเปี�นต.าแหน�งทั้'&

3.1 สั�งเคร์าะห�ด้"วยแสังของแบคทั้'เร์'ยทั้'&สั�งเคร์าะห�ด้"วยแสังได้"3.2 ตร์%งไนโตร์เจำนในว�ฏจำ�กร์ของไนโตร์เจำน3.3 หายใจำแบบใช" O2

4. เย�&อห)"มัเซึ่ลล�ในเซึ่ลล�บางชน+ด้จำะย�&นออกไปีเพื�&อเพื+&มัพื��นทั้'&ผิ+ว เช�น microvilli

ของเซึ่ลล�บ)ทั้�อของหน�วยไตและของ villus

5. ล.าเล'ยงสัาร์ทั้'&จำะผิ�านเข"า-ออกเซึ่ลล� โด้ยทั้'&เย�&อห)"มัเซึ่ลล�จำะมั'โปีร์ต'นทั้'&เปี�นพืาหะ (Carrier protein) ทั้.าหน"าทั้'&ล.าเล'ยงสัาร์ทั้'&เซึ่ลล�ต"องการ์ เช�น ในกร์ะบวนการ์ล.าเล'ยงสัาร์แบบแอกทั้'ฟทั้ร์านสัปีอร์�ต (Active transport) จำะต"องอาศ�ยโปีร์ต'นพืาหะเหล�าน'�

ไซโทพลาซ%ม (cytoplasm)

1. cytoplasmic inclusion เปี�นสั�วนทั้'&ไมั�มั'ช'ว+ต เช�น อาหาร์สัะสัมั ได้"แก� หยด้ไขมั�น เมั(ด้แปี=งหร์�อพืวกผิล%กต�างๆ

2. Organelle (ออร์�แกเนลล�) เปี�นโคร์งสัร์"างทั้'&ทั้.าหน"าทั้'&เฉพืาะอย�างของเซึ่ลล� เปีร์'ยบเสัมั�อนบ)คลากร์ในบร์+ษ�ทั้ หร์�อคนงานในโร์งงานอ)ตสัาหกร์ร์มั

ออร�แกเนลล� หน�าท��ออร�แกเนลล�ท��ม�เย��อย&น�ตชั้�นเด�ยว

1. ร(างแหเอนโดพลาซ%ม (endoplasmic reticulum)มั'ล�กษณะเปี�นเย�&อบางๆ ช��นเด้'ยวพื�บซึ่"อนไปีมัา แบ�งเปี�น

- สัร์"างโปีร์ต'นสั�งออกไปีใช"นอก


2 ชน+ด้ ค�อ 1.1 ร์�างแหเอนโด้พืลาซึ่%มัชน+ด้ขร์)ขร์ะ หร์�อชน+ด้หยาบ(rough endoplasmic reticulum = RER) โคร์งสัร์"างเปี�น ER ทั้'&มั'ไร์โบโซึ่มัเกาะอย,�มัากมัาย 1.2 ร์�างแหเอนโด้พืลาซึ่%มัชน+ด้เร์'ยบ (Smoothendoplasmic recticulum = SER) โคร์งสัร์"างเปี�น ER ทั้'&ไมั�มั'ไร์โบโซึ่มัเกาะอย,�

เซึ่ลล�- พืบมัากในต�บอ�อน ล.าใสั"เล(ก ต�อมัใต"สัมัอง

1. สัร์"างไขมั�นเต+มัเข"าไปีในโปีร์ต'นทั้'&สัร์"างจำากRER กลายเปี�น lipoprotein

2. สัร์"างสัาร์สัเต'ยร์อยด้� จำ%งพืบมัากในต�อมัหมัวกไตช��นนอก คอร์�ปี8สัล,เทั้'ยมัในร์�งไข�และเซึ่ลล�อ+นเตอร์�สัต+เช'ยลในอ�ณฑะ3. ก.าจำ�ด้สัาร์พื+ษในร์�างกายจำ%งพืบ SER มัากในเซึ่ลล�ต�บ4. ด้,ด้ซึ่%มัไขมั�น พืบมัากในเซึ่ลล�ผิน�งของว+ลล�สั

ออร�แกเนลล� หน�าท��2. กอลจั� คอมเพลกซ� (Golgi complex) โครงสร�าง ล�กษณะเปี�นถ)งแบนๆ โด้ยปีลายถ)งพืองเปี�นกร์ะเปีาะ และเร์'ยงซึ่"อนก�นเปี�นต��งๆ ต��งละ 5-15 ถ)ง

1. ร์�บโปีร์ต'นมัาจำาก RER แล"วน.ามัาตกแต�งโด้ย- อ�ด้ให"แน�น- สัร์"างคาร์�โบไฮเด้ร์ตเพื+&มัเต+มัเข"าไปีกลายเปี�นglytoprotein- สัร์"างเย�&อล"อมัร์อบโปีร์ต'นและหล)ด้ออกมัาเปี�นถ)ง(vesicle)2. สัร์"างคาร์�โบไฮเด้ร์ตโมัเลก)ลใหญ่� เช�น แปี=ง


ไกลโคเจำน เซึ่ลล,โลสั3. สัร์"างสัาร์อ'นาเมัล (enamel)

เคล�อบฟ8น4. สัร์"างเมั�อก จำ%งพืบมัากในต�อมัสัร์"างเมั�อก ต�อมั-

น.�าลาย3. ไลโซโซม (lysosome)

โครงสร�าง เปี�นถ)งกลมัๆ ภายในบร์ร์จำ)เอนไซึ่มั� hydrolytic สั.าหร์�บย�อยอาหาร์และบร์ร์จำ)เอนไซึ่มั� acid phosphatase

- พืบเฉพืาะในเซึ่ลล�สั�ตว�

1. ย�อยอาหาร์ทั้'&เซึ่ลล�ก+นเข"าไปี ซึ่%&งย�อยได้"ทั้��งโปีร์ต'นไขมั�น และคาร์�โบไฮเด้ร์ต เทั้'ยบได้"ก�บล.าไสั"เล(กและต�บอ�อน2. ย�อยสัลายออร์�แกเนลล�ต�วเอง และย�อยสัลายเซึ่ลล�เมั�&อเซึ่ลล�อ�อนแอหมัด้อาย) เร์'ยกกร์ะบวนการ์น'�ว�าAutolysis3. ก.าจำ�ด้สั+&งแปีลกปีลอมัทั้'&เข"าไปีในเซึ่ลล� เช�น แบคทั้'เร์'ยจำ%งพืบมัากในเซึ่ลล�เมั(ด้เล�อด้ขาว

4. แวค�วโอล (Vacuole) ม� 4 ชั้น�ด ค�อ1. Sap vacuole พืบในเซึ่ลล�พื�ช

2. Food vacuole พืบในโพืร์โตซึ่�ว และ

1. เก(บสัะสัมัของเสั'ย เช�น ผิล%ก Calcium oxalate2. บร์ร์จำ)ร์งคว�ตถ) Anthocyanin

ทั้.าให"กล'บด้อกมั'สั'แด้ง ชมัพื, มั�วง น.�าเง+น3. สัะสัมั sucrose, คาเฟอ'น,

น.�ามั�นหอมัร์ะเหย


สั�ตว�ช��นต.&า

- บร์ร์จำ)อาหาร์ทั้'&เซึ่ลล�ก+นเข"ามัาเพื�&อร์อการ์ย�อยจำากน.�าย�อยของไลโซึ่โซึ่มั

ออร�แกเนลล� หน�าท��3. Contracttile vacuole พืบเฉพืาะในโพืร์โตซึ่�วน.�าจำ�ด้

4. Fat vacuole พืบในเซึ่ลล�ไขมั�น

- ขจำ�ด้น.�าทั้'&มัากเก+นพือออกจำากเซึ่ลล� เทั้'ยบได้"ก�บไตของคนเร์า

ออร�แกเนลล�ท��ม�เย��อย&น�ต 2 ชั้�น 1. ไมโทคอนเดร�ย (mitochondria) - เปี�นแหล�งสัร์"างพืล�งงานในร์,ปีสัาร์

อ+นทั้ร์'ย�พืล�งงานสั,ง(ATP = Adenosine triphosphate) จำากการ์หายใจำแบบ ใช" O2 ของเซึ่ลล�เปีร์'ยบเสัมั�อนเปี�นโร์งผิล+ตไฟฟ=าของเซึ่ลล� (Powerhouse of cell)- พืบมัากในแคมัเบ'ยมัของพื�ช ในคนมั'มัากทั้'&สั)ด้ในเซึ่ลล�กล"ามัเน��อห�วใจำ


2. คลอโรพลาสต� (Chloroplast) - เปี�นเมั(ด้สั' (plastid) ทั้'&มั'สั'เข'ยวทั้.าหน"าทั้'&สั�งเคร์าะห�แสังพืบเฉพืาะในสัาหร์�าย (ยกเว"นสัาหร์�ายสั'เข'ยวแกมัน.�าเง+น) และพื�ช(คลอโร์พืลาสัต�เปี�นพืลาสัต+ด้ (plastid) ปีร์ะเภทั้หน%&ง ซึ่%&งพืลาสัต+ด้มั'ด้"วยก�น 3 ปีร์ะเภทั้ ค�อ ล+วโคพืลาสัต� (leucoplast) เปี�นพืลาสัต+ด้ทั้'&ไมั�มั'ร์งคว�ตถ)ใด้ๆ ไมั�มั'สั' พืบในการ์สัะสัมัแปี=ง เช�น ห�วของพื�ชต�างๆ , โคร์โมัพืลาสัต� (Chromoplast)สัะสัมัสัาร์สั'อ�&นๆทั้'&ไมั�ใช�สั'เข'ยว เช�น แคโร์ทั้'นอยด้� ไฟโคบ+ล+น และคลอโร์พืลาสัต� (Chloroplast) บร์ร์จำ)สัาร์สั'เข'ยว)

ออร�แกเนลล�ท��ไม(ม�เย��อห"�ม1. ไรโบโซม (ribosome) สัร์"างโปีร์ต'นโด้ยพืบอย,�ในโคร์งสัร์"าง

ต�อไปี1. ลอยเปี�นอ+สัร์ะในไซึ่โทั้พืลาซึ่%มั สัร์"างโปีร์ต'นไว"ใช"ในเซึ่ลล�เอง เช�น พืบในเซึ่ลล�กล"ามัเน��อ2. เกาะอย,�ทั้'&ผิ+วนอกของ ER กลายเปี�น RER ทั้.าหน"า-ทั้'&สัร์"างโปีร์ต'นสั�งไปีใช"นอกเซึ่ลล�3. เกาะอย,�ทั้'&เย�&อห)"มัน+วเคล'ยสั4. บร์ร์จำ)อย,�ในไมัโทั้คอนเด้ร์'ยและคลอโร์พืลาสัต�


ออร�แกเนลล� หน�าท��2. เซนทร�โอล (Centriole)

- พืบเฉพืาะในเซึ่ลล�สั�ตว�

1. ปีร์ะกอบข%�นจำากหลอด้โปีร์ต'นไมัโคร์ทั้,บ,ลจำ�ด้เร์'ยงต�วเปี�นสั,ตร์ร์ห�สั9 + 0 (nine triplets)

2. เปีล'&ยนแปีลงไปีเปี�นเบซึ่�ลบอด้' (basal body) ซึ่%&งอย,�ทั้'&ฐานของแต�ละซึ่'เล'ยและแฟลกเจำลล�มัเพื�&อควบค)มัการ์โบกพื�ด้โด้ยเบซึ่�ลบอด้'มั'โคร์งสัร์"างเหมั�อนเซึ่นทั้ร์+โอล3. เปี�นบร์+เวณทั้'&ให"สัปี@นเด้+ล (spindle fiber) เกาะ

3. โครงร(างของเซลล� (Cytoskeleton) 3.1 ไมโครท�วบ&ล (Microtubule)

โคร์งสัร์"าง เปี�นหลอด้โปีร์ต'นทั้'&ปีร์ะกอบด้"วยโมัเลก)ลโปีร์ต'นtubulin

1. เปี�นองค�ปีร์ะกอบในเซึ่นทั้ร์+โอล ซึ่'เล'ย แฟลก-เจำลล�มั เบซึ่�ลบอด้'และเสั"นใยสัปี@นเด้+ล2. เปี�นองค�ปีร์ะกอบในไซึ่โทั้พืลาซึ่%มัเปี�นโคร์งสัร์"างค.�าจำ)นของเซึ่ลล� (Cytoskeleton)3. การ์ล.าเล'ยงสัาร์ออกนอกเซึ่ลล� (exocytosis)(แฟลกเจัลลม กบซ�เล�ยม�โครงสร�างแบบ 9+2)

3.2 ไมโครฟ*ลาเมนต� (microfilament) เชั้(น Actin

1. เปี�นโคร์งร์�างของเซึ่ลล� (Cytoskeleton) ร์�วมัก�บไมัโคร์ทั้,บ,ล2. ก�อให"เก+ด้ซึ่,โด้โปีเด้'ยมั (Pseudopodium)


3. ทั้.าให"เก+ด้การ์หด้ต�วและคลายต�วของเซึ่ลล�กล"ามัเน��อ4. ช�วยในการ์แบ�งไซึ่โทั้พืลาซึ่%มัของเซึ่ลล�สั�ตว� เมั�&อมั'การ์แบ�งเซึ่ลล�5. ช�วยในการ์ย�ด้หด้ของไมัโคร์ว+ลล�สั ทั้.าให"ด้,ด้ซึ่%มัอาหาร์ได้"ด้'ข%�น

3.3 อ�นเทอร�ม�เด�ยท ฟ*ลาเมนต� (intermediatefilament)

เปี�นโคร์งร์�างของเซึ่ลล�ร์�วมัก�บไมัโคร์ทั้,บ,ลและ ไมัโคร์ฟ@ลาเมันต�

ภาพืโคร์งสัร์"างของไซึ่โทั้สัเกลเลตอลทั้'&ทั้.างานร์�วมัก�น

ออร�แกเนลล� หน�าท��น�วเคล�ยส (Nucleus) ประกอบด�วย1. เย�&อห)"มัน+วเคล'ยสั (nuclear membrane) - เปี�นเย�&อย,น+ต 2 ช��น2. ร์,น+วเคล'ยสั (nuclear pore)

3. โคร์มัาต+น (Chromatin)

- ค�ด้เล�อกสัาร์ทั้'&จำะผิ�านเข"าออกน+วเคล'ยสัก�บไซึ่โทั้พืลาซึ่%มั- เปี�นช�องเล(กๆ ทั้'&เย�&อห)"มัน+วเคล'ยสัเปี�นช�องให"สัาร์ผิ�านเข"า-ออก- บร์ร์จำ) DNA ซึ่%&งเปี�นสัาร์พื�นธุ)กร์ร์มัควบค)มัก+จำกร์ร์มัช'ว+ตของเซึ่ลล�- สัร์"างไร์โบโซึ่มั


4. น+วคล'โอล�สั (Nucleolus)

- ปีร์ะกอบด้"วย RNA + โปีร์ต'น

ไวรสและไวรอยด�ไวร์�สั และไวร์อยด้� เปี�นสั+&งมั'ช'ว+ตร์ะด้�บอน)ภาค (living particle) แต�ไมั�

เปี�นเซึ่ลล�เพืร์าะว�าไมั�มั'เย�&อห)"มัเซึ่ลล�และโพืร์โทั้พืลาซึ่%มั

โคร์งสัร์"างของไวร์�สั ปีร์ะกอบด้"วยสัาร์พื�นธุ)กร์ร์มั DNA หร์�ออาจำเปี�น RNA

และมั'โปีร์ต'นเปี�นเปีล�อกห)"มัร์อบ (Protein coat)

โคร์งสัร์"างของไวร์อยด้� ปีร์ะกอบด้"วยสัาร์พื�นธุ)กร์ร์มั RNA เทั้�าน��น ไวร์อยด้�เปี�นสั+&งมั'ช'ว+ตขนาด้เล(กทั้'&สั)ด้ ทั้��งไวร์�สัและไวร์อยด้� จำ�ด้เปี�นสั+&งมั'ช'ว+ตเพืร์าะสัามัาร์ถสั�บพื�นธุ)�หร์�อทั้ว'จำ.านวนได้"เมั�&ออย,�ในเซึ่ลล�ของโฮสัต� (Host)

ภาพืทั้'& 1-4 T2 Bacteriophage (ไวร์�สัทั้'&เปี�นปีร์สั+ตของแบคทั้'เร์'ย)


ประเภทของเซลล�แบ�งออกได้" 2 ปีร์ะเภทั้ตามัล�กษณะโคร์งสัร์"างของน+วเคล'ยสั ค�อ1. เซลล�โปรคาร�โอต�ก (Prokaryotic cell) ล�กษณะทั้'&สั.าค�ญ่ค�อ

ไมั�มั'เย�&อห)"มัน+วเคล'ยสั หร์�อห�อห)"มัสัาร์พื�นธุ)กร์ร์มั โคร์โมัโซึ่มัมั'องค�ปีร์ะกอบไมั�ซึ่�บซึ่"อนและมั'ล�กษณะเปี�น ด้'เอนเอ วงกลมัเกล'ยวค,�ปีลายปี@ด้ (Circular DNA)

ขนาด้เล(กเสั"นผิ�าศ,นย�กลางปีร์ะมัาณ 0.1 –10 ไมัคร์อน มั'ออร์�แกเนลล�ไร์โบโซึ่มัขนาด้ 70S ผิน�งเซึ่ลล�ปีร์ะกอบด้"วยสัาร์จำ.าพืวกเพืปีทั้+โด้ไกลแคน (peptidoglycan) ไซึ่โทั้พืลาซึ่%มัของโปีร์คาร์+โอต+กเซึ่ลล�ปีร์ะกอบด้"วย ไซึ่โทั้ซึ่อล (cytosol) และไร์โบโซึ่มั (ribosome) พืบได้"ในเซึ่ลล�แบคทั้'เร์'ย (bacteria)

และสัาหร์�ายสั'เข'ยวแกมัน.�าเง+น (cyanobacteria)

2. เซลล�ย&คาร�โอต�ก (Eukaryotic cell) ล�กษณะสั.าค�ญ่ค�อ เปี�นเซึ่ลล�ทั้'&มั'เย�&อห)"มัน+วเคล'ยสั โคร์โมัโซึ่มัมั'องค�ปีร์ะกอบซึ่�บซึ่"อน ออร์�แกเนลล�ทั้'&อย,�ในเซึ่ลล�มั'เย�&อห)"มั พืบในเซึ่ลล�พื�ช เซึ่ลล�สั�ตว� สัาหร์�าย โพืร์โทั้ซึ่�ว และเห(ด้ร์า

ภาพืทั้'& 1-3 เซึ่ลล�โปีร์คาร์+โอต+ก (A) และเซึ่ลล�ย,คาร์+โอต+ก (B)


เคร��องม�อท��ใชั้�ศึ%กษาเซลล�และเน��อเย��อเซึ่ลล�เปี�นหน�วยพื��นฐานของสั+&งมั'ช'ว+ต ซึ่%&งโด้ยทั้�&วไปีมั'ขนาด้เล(กไมั�สัามัาร์ถ

เห(นได้"ด้"วยตาเปีล�า เน�&องจำากตาเปีล�าของมัน)ษย�ปีกต+มั'ความัสัามัาร์ถในการ์แยกของสัองสั+&งทั้'&อย,�ต+ด้ก�น (resolving power) ได้"เพื'ยง 0.1 มั+ลล+เมัตร์ ด้�งน��นในการ์ศ%กษาเซึ่ลล�จำ%งจำ.าเปี�นต"องใช"เคร์�&องมั�อค�อ กล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน� (microscope) กล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�ปีร์ะกอบด้"วยสั�วนสั.าค�ญ่ทั้'&ทั้.าหน"าทั้'&ในการ์ขยายภาพืค�อ เลนสั� (lens) ปีร์ะกอบด้"วย เลนสั�ใกล"ตา (ocular lens) และเลนสั�ใกล"ว�ตถ) (objective lens) ก.าล�งขยายเปี�นผิลค,ณของก.าล�งขยายของเลนสั�ทั้��งสัองน'� นอกจำากน'�ย�งมั'กล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�อ+เล(กตร์อน (EM, electron

microscope) ทั้'&มั'ก.าล�งขยายสั,งมัากกว�ากล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�แบบใช"แสัง กล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�แบ�งออกเปี�น 2 ชน+ด้ ค�อ

1. กล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�ทั้'&ใช"แสัง (light microscope)

เปี�นกล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�เลนสั�ปีร์ะกอบ (compound microscope) ใช"ล.าแสังธุร์ร์มัด้าทั้'&มัองเห(นได้"ด้"วยตาเปีล�า (visible light) ทั้'&มั'ความัยาวคล�&นปีร์ะมัาณ 540 nm ล.าแสังทั้'&ปีล�อยออกมัาจำะถ,กร์วมัโด้ยเลนสั�ร์วมัแสัง (condenser lens) ไปีตกลงบนว�ตถ)ทั้'&จำะศ%กษา (specimen) ทั้'&วางอย,�บนแทั้�น (stage) สั�วนเลนสั�ใกล"ว�ตถ)จำะร์�บแสังทั้'&ผิ�านออกมัาจำาก specimen

ขยายภาพืสั�งต�อไปีย�งเลนสั�ใกล"ตา เพื�&อขยายภาพืสั�งต�อไปีย�งจำอร์�บภาพื ก(ค�อ เร์ต+นา (retina) ของน�ยน�ตามัน)ษย� ก.าล�งขยายของกล"องชน+ด้น'�ปีร์ะมัาณ 2,000 เทั้�า ต�วอย�างทั้'&จำะศ%กษาจำากกล"องชน+ด้น'�ต"องบางพือทั้'&จำะทั้.าให"แสังผิ�านได้" สั�วนการ์เพื+&มัความัคมัช�ด้ต�างๆอาจำจำะทั้.าได้"โด้ยการ์ย"อมัสั' (staining)


ภาพืทั้'& 1-5 เปีร์'ยบเทั้'ยบกล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�แบบใช"แสังก�บกล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�อ+เล(กตร์อน

2. กล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�อ+เล(กตร์อน (electron microscope)

กล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�ทั้'&ใช"ล.าแสังธุร์ร์มัด้าไมั�สัามัาร์ถศ%กษาว�ตถ)ทั้'&มั'ขนาด้เล(กกว�า 0.2 µm (มั'ความัสัามัาร์ถในการ์ขยายจำ.าก�ด้ไมั�เก+น 2,000 เทั้�า) องค�ปีร์ะกอบโด้ยทั้�&วไปีคล"ายก�บกล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�แบบใช"แสัง แต�กล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�อ+เล(กตร์อนใช"ล.าแสังอ+เล(กตร์อน และใช"เลนสั�แมั�เหล(กไฟฟ=า (electromagnetic lens)

แทั้นเลนสั�แก"ว ภาพืทั้'&ได้"เก+ด้จำากการ์ทั้'&ว�ตถ)ทั้%บแสังไมั�เทั้�าก�น การ์ห�กเหของอ+เล(กตร์อนไมั�เทั้�าก�น เมั�&อตกกร์ะทั้บบนจำอภาพืทั้.าให"ว�ตถ)ทั้'&ฉาบด้"วยสัาร์เร์�องแสังน��นเปีล�งแสังสั'เหล�องแกมัเข'ยวออกมัา ภาพืทั้'&ปีร์ากฏจำะอย,�บนจำอร์�บภาพื กล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�อ+เล(กตร์อนมั' 2 ชน+ด้ ค�อ

2.1 กล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�อ+เล(กตร์อนแบบสั�องผิ�าน (transmission

electron microscope, TEM) ต�วอย�างทั้'&ศ%กษาจำะต"องต�ด้ให"บางเปี�นพื+เศษ เตร์'ยมัด้"วยเทั้คน+คพื+เศษ และเคล�อบผิ+วด้"วยโลหะ สัามัาร์ถใช"ด้,โคร์งสัร์"างและองค�ปีร์ะกอบของเซึ่ลล�ได้"ละเอ'ยด้ ภาพืทั้'&เห(นจำะเปี�นภาพื 2 มั+ต+


2.2 กล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�อ+เล(กตร์อนแบบสั�องกร์าด้ (scanning

electron microscope, SEM) ต�วอย�างทั้'&ศ%กษาต"องน.ามัาด้%งน.�าออก จำากน��นเคล�อบด้"วยโลหะหน�ก เช�น ทั้อง หร์�อ คาร์�บอน ล.าแสังอ+เล(กตร์อนจำะสั�องกร์าด้บนพื��นผิ+วของว�ตถ)และห�กเหตกกร์ะทั้บบนจำอร์�บภาพื ภาพืทั้'&ได้"เปี�นภาพื 3 มั+ต+

ตาร์างทั้'& 1-1 ตาร์างเปีร์'ยบเทั้'ยบร์ะหว�างกล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�แบบใช"แสังก�บกล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�อ+เล(กตร์อน

การเคล��อนท��ของสารผ(านเข�าและออกจัากเซลล�


ประเภทการเคล��อนท�� ลกษณะส2าคญPassive transport

1. การ์แพืร์�ธุร์ร์มัด้า(Simple diffusion)

- ไมั�ใช"พืล�งงานจำากเซึ่ลล�แต�ใช"พืล�งงานจำลน�ของอน)ภาคเอง1. อน)ภาคเคล�&อนทั้'&จำากบร์+เวณทั้'&มั'ความัหนาแน�นของสัาร์สั,งไปีย�งบร์+เวณทั้'&มั'ความัหนาแน�นของสัาร์น��นต.&ากว�า2. เก+ด้ทั้��งในสั+&งไมั�มั'ช'ว+ต (ของแข(ง ของเหลว แกBสั) และสั+&งมั'ช'ว+ต (พื�ช สั�ตว� โพืร์ต'สัต�) เช�น- การ์เคล�&อนทั้'&ของแกBสัออกซึ่+เจำนและคาร์�บอนได้ออกไซึ่ด้�- การ์เคล�&อนทั้'&ของแอลกอฮอล�- การ์เคล�&อนทั้'&ของไอออนบางชน+ด้Ca2+,Cl-

2. ออสโมซ�ส (osmosis) - การ์แพืร์�ของน.�าจำากบร์+เวณทั้'&มั'สัาร์ละลายเจำ�อจำาง (ความัหนาแน�นของน.�ามัาก) ไปีย�งบร์+เวณทั้'&มั'สัาร์ละลายเข"มัข"น (ความัหนาแน�นของน.�าน"อย) โด้ยผิ�านเย�&อเล�อกผิ�าน เช�น การ์ด้,ด้น.�าของ


ขนร์าก ล.าไสั"ใหญ่� เปี�นต"น- ออสัโมัซึ่+สัเก+ด้ข%�นได้"เน�&องจำากแร์งด้�นออสัโมัต+ก (osmotic pressure)

ซึ่%&งเปี�นแร์งด้�นทั้'&ก�อให"เก+ด้การ์ออสัโมัซึ่+สัของน.�า โด้ยน.�าจำะออสัโมัซึ่+สัเข"า-ออกเซึ่ลล� โด้ยข%�นก�บความัแตกต�างของแร์งด้�นออสัโมัต+กร์ะหว�างสัาร์ละลายก�บเซึ่ลล� ซึ่%&งสัามัาร์ถแบ�งสัาร์ละลายตามัแร์งด้�น ออสัโมัต+กเปี�น 3 ปีร์ะเภทั้ ค�อ1. สัาร์ละลายไฮโปีโทั้น+ก (hypotonic

solution) เปี�นสัาร์ละลายทั้'&มั'แร์งด้�นออสัโมัต+กต.&ากว�าเซึ่ลล� ด้�งน��นน.�าจำะออสัโมัซึ่+สัเข"าเซึ่ลล�ทั้.าให"เซึ่ลล�เก+ด้แร์งด้�นเพื+&มัข%�นภายในเซึ่ลล� เน�&องจำากน.�าออสัโมัซึ่+สัเข"าไปี เร์'ยกว�า แร์งด้�นแต�ง Turgor

pressure) ทั้.าให"เซึ่ลล�เต�งข%�น เร์'ยกเก+ด้Plasmoptysis ซึ่%&งถ"าเก+ด้ในเซึ่ลล�สั�ตว� เช�น เซึ่ลล�เมั(ด้เล�อด้แด้ง เซึ่ลล�จำะแตกออกเร์'ยก haemolysis

2. สัาร์ละลายไฮเปีอร์�โทั้น+ก (hypertonic solution) เปี�นสัาร์ละลายทั้'&มั'แร์งด้�นออสัโมัต+กสั,งกว�าเซึ่ลล�ทั้.าให"ออสัโมัซึ่+สัออกจำากเซึ่ลล� เซึ่ลล�จำ%งเห'&ยวย�น เร์'ยกว�า เก+ด้ plasmolysis3. สัาร์ละลายไอโซึ่โทั้น+ก (isotonic

solution) เปี�นสัาร์ละลายทั้'&มั'แร์งด้�นออสัโมัต+กเทั้�าก�บเซึ่ลล� ด้�งน��นเซึ่ลล�ไมั�เปีล'&ยนร์,ปีร์�าง


3. การแพร(โดยอาศึยตวพา(Facilitated diffusion)

1. อาศ�ยโปีร์ต'นเปี�นต�วพืา (carrier)

ซึ่%&งอย,�ในเย�&อห)"มัเซึ่ลล�2. ต�วอย�างเช�น การ์ล.าเล'ยงกล,โคสัเข"าเซึ่ลล�เมั(ด้เล�อด้แด้ง

ประเภทการเคล��อนท�� ลกษณะส2าคญActive transport - เปี�นการ์เคล�&อนทั้'&ของสัาร์จำากบร์+เวณ

ทั้'&มั'ความัเข"มัข"นของสัาร์ต.&าไปีย�งบร์+เวณทั้'&มั'ความัเข"มัข"นของสัาร์สั,งกว�า โด้ยอาศ�ยพืล�งงานในร์,ปี ATPจำากเซึ่ลล�ตวอย(างเชั้(น1. Na-K pump ของเซึ่ลล�ปีร์ะสัาทั้2. การ์ด้,ด้แร์�ธุาต)ของพื�ช การ์ด้,ด้ซึ่%มัอาหาร์ทั้'&ล.าไสั"เล(ก3. การ์ด้,ด้สัาร์มั'ปีร์ะโยชน�กล�บค�นทั้'&ทั้�อของหน�วยไต4. การ์สัะสัมั K+ ในเซึ่ลล�สัาหร์�าย Nitella ได้"สั,งกว�าในน.�าจำ�ด้ 1065 เทั้�า- เปี�นกร์ะบวนการ์สั.าค�ญ่ทั้'&สั)ด้ในการ์ร์�กษาสัมัด้)ลของเซึ่ลล�

การเคล��อนท��ของสารแบบไม(ผ(านเย��อห"�มเซลล�

1. การ์ล.าเล'ยงสัาร์ออกนอกเซึ่ลล� (Exocytosis) เช�น การ์หล�&งฮอร์�โมัน เอนไซึ่มั� และแอนต+บอด้'

เปี�นการ์เคล�&อนทั้'&ของสัาร์ทั้'&มั'ขนาด้โมัเลก)ลใหญ่�ออกจำากเซึ่ลล� โด้ยสัาร์เหล�าน��นจำะบร์ร์จำ)อย,�ในเวสั+เค+ล (Vesicle) จำากน��นเวสั+เค+ลจำะค�อยๆ เคล�&อนเข"ามัาเช�&อมัร์วมัก�บเย�&อห)"มัเซึ่ลล� ทั้.าให"สัาร์ทั้'&บร์ร์จำ)อย,�ในเวสั+เค+ลถ,กปีล�อยออกสั,�นอกเซึ่ลล�


ERgolgibodyvesiclecell membrane

2. การ์ล.าเล'ยงสัาร์เข"าในเซึ่ลล� (Endocytosis) มั'ว+ธุ'ทั้'&สั.าค�ญ่ค�อ2.1 Phagocytosis เซึ่ลล�จำะย�&นสั�วนของไซึ่โทั้พืลาซึ่%มัไปีโอบ

ล"อมัสัาร์ทั้'&มั'โมัเลก)ลใหญ่�มั'สัถานะเปี�นของแข(งและสัร์"างเวสั+เค+ลห)"มัสัาร์น��นแล"วน.าเข"าสั,�เซึ่ลล� เช�น- การ์ก+นแบคทั้'เร์'ยของเซึ่ลล�เมั(ด้เล�อด้ขาวบางชน+ด้- การ์ก+นอาหาร์ของอะมั'บา

2.2 Pinocytosis เก+ด้การ์เว"าของเย�&อห)"มัเซึ่ลล�เพื�&อน.าสัาร์ทั้'&มั'สัถานะเปี�นของเหลวเข"าสั,�เซึ่ลล�ในร์,ปีของเวสั+เค+ล เช�น- การ์ด้,ด้สัาร์ละลายบางชน+ด้กล�บค�นทั้'&ทั้�อของหน�วยไต,

- การ์ด้,ด้ซึ่%มัไขมั�นทั้'&ว+ลล�สัในล.าไสั"เล(ก2.3 Receptor mediated endocytosis

เปี�นการ์เคล�&อนทั้'&ของสัาร์เข"าสั,�เซึ่ลล� เก+ด้ข%�นโด้ยมั'โปีร์ต'นทั้'&อย,�บนเย�&อห)"มัเซึ่ลล�เปี�นต�วร์�บ (สัาร์)ซึ่%&งสัาร์ทั้'&เคล�&อนทั้'&เข"าสั,�เซึ่ลล�ด้"วยว+ธุ'น'�จำะต"องมั'ความัจำ.าเพืาะในการ์จำ�บก�บโปีร์ต'นต�วร์�บ(Protein Receptor) ทั้'&เย�&อห)"มัเซึ่ลล�จำ%งจำะสัามัาร์ถเข"าสั,�เซึ่ลล�ได้" เช�น การ์น.าคอเลสัเทั้อร์อลเข"าสั,�เซึ่ลล�

แบบทดสอบจังเล�อกค2าตอบท��ถู&กต�อง


ข"อเปีร์'ยบเทั้'ยบ Eucaryotic Cell

Procaryotic Cell

1. nucleus มั'เย�&อห)"มั 2. DNA ทั้'&พื�นร์อบโปีร์ต'น 3. microtubules

มั'มั'มั'

ไมั�มั'ไมั�มั'ไมั�มั'

1. ข"อใด้อธุ+บายความัแตกต�างของ eucaryotic cell ก�บ procaryotic cell

ได้"อย�างถ,กต"องคร์บถ"วน1) 1 2) 1, 2 3) 2, 3 4) 1, 2, 3

ศ%กษาแผินภาพืโคร์งสัร์"างของเซึ่ลล�ต�อไปีน'�แล"วตอบค.าถามัข"อ 2-4

2. จำากการ์ศ%กษาโคร์งสัร์"างเซึ่ลล�ด้�งกล�าว น�าจำะเปี�นเซึ่ลล�ของสั+&งมั'ช'ว+ตใด้1) แบคทั้'เร์'ย 2) สัาหร์�ายสั'เข'ยว 3) โปีร์โตซึ่�ว 4)

สัปีอร์�ของร์า3. ยาปีฏ+ช'วนะมั'ผิลต�อโคร์งสัร์"างใด้มัากทั้'&สั)ด้

1) 1 2) 2 3) 3 4) 2 และ 34. ผิน�งเซึ่ลล� (1) และเย�&อห)"มัเซึ่ลล� (2) หมัายถ%งโคร์งสัร์"างหมัายเลขใด้

1) 1 และ 2 2) 2 และ 1 3) 3 และ 4 4)

ไมั�มั'ข"อใด้ถ,กศ%กษาแผินภาพืโคร์งสัร์"างของเซึ่ลล�ต�อไปีน'�แล"วตอบค.าถามัข"อ 5-13


5. เซึ่ลล�ของแบคทั้'เร์'ยและสัาหร์�ายสั'เข'ยวแกมัน.�าเง+นไมั�มั'โคร์งสัร์"างใด้1) a 2) b 3) d 4) g

6. โคร์งสัร์"างทั้'&ทั้.าหน"าทั้'&ก.าจำ�ด้สัาร์พื+ษ และมั'มัากในเซึ่ลล�ของต�บค�อข"อใด้1) e 2) h 3) i 4) g

7. ถ)งเล(กๆ ทั้'&ทั้.าหน"าทั้'&เก(บสัาร์อาหาร์และสั+&งข�บถ�ายเพื�&อล.าเล'ยงออกนอกเซึ่ลล�ค�อข"อใด้

1) g 2) h 3) i 4) j8. โคร์งสัร์"างทั้'&ทั้.าหน"าทั้'&เปี�นศ,นย�ร์วมั RNA และสัร์"างไร์โบโซึ่มัค�อข"อใด้

1) c 2) d 3) e 4) f9. โคร์งสัร์"างใด้ทั้'&ไมั�พืบในเซึ่ลล�ของพื�ช

1) c 2) e 3) f 4) k10. โคร์งสัร์"างทั้'&ทั้.าหน"าทั้'&สั�งเคร์าะห�ไขมั�นให"ก�บเซึ่ลล�ค�อข"อใด้

1) e 2) f 3) h 4) i11. โคร์งสัร์"างทั้'&ทั้.าหน"าทั้'&สัร์"างพืล�งงานให"ก�บเซึ่ลล�ค�อข"อใด้

1) e 2) f 3) g 4) h12. โคร์งสัร์"างทั้'&ไมั�มั'เย�&อบางๆ (unit membrane) ห)"มั ค�อข"อใด้

1) g 2) j 3) k 4) h13. โคร์งสัร์"างทั้'&สัามัาร์ถพืบ DNA ได้"ค�อข"อใด้

1) e, f 2) c, d 3) d, f 4) h, k1 4. จำากแผินภาพื เปี�นแผินภาพืแสัด้งกร์ะบวนการ์ใด้


1) กร์ะบวนการ์สั�งเคร์าะห�โปีร์ต'น 2) การ์ล.าเล'ยงสัาร์สั�งออกนอกเซึ่ลล�

3) กร์ะบวนการ์สัร์"างไลโซึ่โซึ่มั 4) กร์ะบวนการ์จำ.าลองด้'เอ(นเอ15. ออร์�แกเนลล�ทั้'&มั'ความัสั�มัพื�นธุ�ก�นในการ์สั�งเคร์าะห�โปีร์ต'น และข�บสัาร์ต�างๆ ออกนอกเซึ่ลล� (exocytosis)

ค�อข"อใด้1) RER ก�บ Golgi complex 2) SER ก�บ

Motochondria3) SER ก�บ Lysosome 4) ไมั�มั'ข"อใด้ถ,ก

16. Organelles ชน+ด้ใด้ต�อไปีน'�มั' unit membrane

1) ไมัโคร์ทั้,บ,ล 2) เซึ่นตร์+โอล 3) น+วคล'โอล�สั 4)

กอลจำ+ คอมัเพืลกซึ่�17. ออร์�แกเนลล� (organelles) ในข"อใด้ทั้'&ไมั�มั'เย�&อห)"มั

1) Ribosome Centriole Nucleolus 2) Lysosome Peroxisome Nucleolus

3) Centriole Peroxisome Nucleolus 4) Microsome Centriole Ribosome18. ออร์�แกเนลล�ในข"อใด้มั'ย'นควบค)มัการ์สั�งเคร์าะห�โปีร์ต'นตามัทั้'&ต"องการ์ได้"

ก. กอลจำ+คอมัเพืล(กซึ่� ข. เอนโด้พืลาสัมั+กเร์ต+ค,ล�มั ค. คลอโร์พืลาสัต� ง. ไมัโทั้คอนเด้ร์'ย


1) ก. แล ข. 2) ค. และ ง. 3) ก., ค. และ ง.

4) ข., ค. และ ง.

19. ข"อใด้กล�าวไมั�ถ,กต"องเก'&ยวก�บการ์น.าสัาร์เข"าเซึ่ลล�1) สัาร์โมัเลก)ลเล(กผิ�านได้"ด้'กว�าโมัเลก)ลใหญ่� 2) สัาร์ทั้'&แตกต�วเปี�นอ+ออน

ผิ�านได้"ด้'3) สัาร์ละลายได้"ในไขมั�นผิ�านได้"ด้' 4) สัาร์โมัเลก)ลใหญ่�ละลาย

ได้"ในน.�าผิ�านได้"ด้'20. เร์าจำะเห(นเย�&อห)"มัเซึ่ลล�ของสัาหร์�ายหางกร์ะร์อกได้"ช�ด้เจำน เมั�&อน.าเซึ่ลล�ไปีแช�ในสัาร์ละลายล�กษณะใด้

1) Hypotonic solution 2) Hypertonic solution

3) Isotonic solution 4) 2) หร์�อ 3) ก(ได้"21. กร์ะบวนการ์ใด้ทั้.าให"มั'การ์สัะสัมัสัาร์ต�างๆ ทั้'&เซึ่ลล�ต"องการ์ไว"ในเซึ่ลล�ได้"

1) แอกทั้'ฟทั้ร์านสัปีอร์�ต 2) ออสัโมัซึ่+สั 3) การ์แพืร์�แบบธุร์ร์มัด้า 4) ทั้��ง 1), 2) และ 3)

22. การ์ก+นอาหาร์ของเมั(ด้เล�อด้ขาวเปี�นการ์ก+นอาหาร์แบบใด้1) พืลาสัโมัไลซึ่+สั 2) ไซึ่โคลซึ่+สั 3) พื+โนไซึ่โทั้ซึ่+สั 4)

ฟาโกไซึ่โทั้ซึ่+สั23. เซึ่ลล�จำะไมั�เปี�นอ�นตร์ายเมั�&ออย,�ในสัภาพืแวด้ล"อมัทั้'&มั'ความัเข"มัข"นเปี�นอย�างไร์

1) น"อยกว�าสัาร์ภายในเซึ่ลล� 2) มัากกว�าสัาร์ภายในเซึ่ลล�3) เทั้�าก�บสัาร์ภายในเซึ่ลล� 4) 1), 2) หร์�อ 3) ก(ได้"

24. แอกทั้'ฟทั้ร์านสัปีอร์�ตเปี�นการ์เคล�&อนทั้'&ของสัาร์จำากทั้'&มั'ความัเข"มัข"นในข"อใด้1) จำากมัากไปีหาน"อยโด้ยอาศ�ยพืล�งงานจำากเซึ่ลล� 2) จำากมัากไปีน"อย

โด้ยไมั�อาศ�ยพืล�งงานจำากเซึ่ลล�3) จำากน"อยไปีหามัากโด้ยอาศ�ยพืล�งงานจำากเซึ่ลล� 4) จำากน"อยไปีหา

มัากโด้ยไมั�อาศ�ยพืล�งงานจำากเซึ่ลล�25. เซึ่ลล�เมั(ด้เล�อด้แด้งของคนจำะมั'แร์งด้�นเต�งสั,งข%�นเร์�&อยๆ เมั�&ออย,�ในสัาร์ละลายในข"อใด้


1) น.�ากล�&น 2) น.�าเกล�อ 10% 3) น.�าเช�&อมั 5% 4) น.�าเกล�อ 0.85%

26. ถ"าน.าช+�นห�วผิ�กกาด้สัด้ช+�นหน%&งใสั�ลงไปีในสัาร์ละลายน.�าเกล�อ ขนาด้ของห�วผิ�กกาด้ช+�นน'�จำะเปี�นอย�างไร์

1) ขนาด้ใหญ่�ข%�น และน.�าหน�กเพื+&มัข%�น 2) ขนาด้ใหญ่�ข%�น และน.�าหน�กน"อยลง

3) ขนาด้เล(กลง แต�น.�าหน�กเพื+&มัข%�น 4) ขนาด้เล(กลง น.�าหน�กน"อยลง27. กล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�แบบใช"แสังต�างจำากกล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�อ+เล(กตร์อนอย�างไร์

1) หล�กการ์ทั้.างานและก.าล�งขยาย 2) แหล�งของแสังและหล�กการ์ทั้.างาน

3) การ์เตร์'ยมัต�วอย�างและแหล�งของแสัง 3) หล�กการ์ทั้.างานและการ์เตร์'ยมัต�วอย�าง28. กล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�อ+เล(กตร์อนแบบ TEM ต�างจำากกล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�แบบ SEM

อย�างไร์1) TEM ใช"ศ%กษาโคร์งสัร์"างภายนอก SEM ใช"ศ%กษาโคร์งสัร์"างภายใน2) TEM ใช"ศ%กษาโคร์งสัร์"างภายใน SEM ใช"ศ%กษาโคร์งสัร์"างภายนอก3) TEM ใช"แสังจำากล.าอ+เล(กตร์อน SEM ใช"แสังจำากการ์ร์วบร์วมัแสังของ

เลนสั�4) TEM ได้"ภาพืสัามัมั+ต+ SEM จำะได้"ภาพืเหมั�อนกล"องใช"แสังธุร์ร์มัด้า

29. ได้อะแฟร์มัของกล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�ทั้.าหน"าทั้'&อะไร์1) ให"ก.าเน+ด้แสัง 2) เปี�นเลนสั�ร์วมัแสัง 3) ปีร์�บความัเข"มัแสัง 4)

ปีร์�บความัคมัช�ด้ของภาพื30. ถ"าน�กเร์'ยนสั�องต�วอ�กษร์ “p” ภายใต"กล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน�น�กเร์'ยนจำะเห(นเปี�นภาพืใด้

1) p 2) b 3) q 4) d


บทท�� 2 เคม�ท��เป5นพ��นฐานของส��งม�ชั้�ว�ตและการแบ(งเซลล�(Life and Chemistry-Cell division)

สารอน�นทร�ย�เกล�อแร( (Mineral)เซึ่ลล�ของสั+&งมั'ช'ว+ตปีร์ะกอบด้"วยสัาร์อ+นทั้ร์'ย�เปี�นสั�วนใหญ่� ธุาต)ทั้'&มั'มัากทั้'&สั)ด้ในเซึ่ลล�

โด้ยทั้�&วไปี ค�อ ไฮโด้ร์เจำน 65.40% ร์องลงมัา ค�อ ออกซึ่+เจำน 25.60% คาร์�บอน 7.50% และไนโตร์เจำน 1.25% ตามัล.าด้�บ

น2�า เปี�นองค�ปีร์ะกอบของเซึ่ลล�สั+&งมั'ช'ว+ต ร์�างกายมัน)ษย�มั'น.�ามัากถ%ง 60% ของน.�าหน�ก

ต�ว ร์องลงมัา ค�อ โปีร์ต'น 18% แร์�ธุาต) 4% คาร์�โบไฮเด้ร์ต น"อยกว�า 1% และว+ตามั+นมั'ปีร์+มัาณน"อยมัาก

เปี�นต�วทั้.าละลายทั้'&ด้' เปี�นต�วกลางทั้'&ก�อให"เก+ด้ปีฏ+ก+ร์+ยาเคมั'ในเซึ่ลล� ช�วยในการ์ล.าเล'ยงสัาร์ ควบค)มัความัเปี�นกร์ด้-เบสั ควบค)มัอ)ณหภ,มั+ของร์�างกาย

แต�ละว�นร์�างกายมัน)ษย�สั,ญ่เสั'ยน.�าปีร์ะมัาณ 2500 ล,กบาศก�เซึ่นต+เมัตร์ ทั้างเหง�&อ ปี8สัสัาวะ อ)จำจำาร์ะและลมัหายใจำออก

ภาพืทั้'& 2-1 การ์เก+ด้พื�นธุะโคเวเลนซึ่�พื�นธุะเด้'ยวของอะตอมัไฮโด้ร์เจำนสารอ�นทร�ย�

คาร�โบไฮเดรต (Carbohydrate)

เปี�นสัาร์อาหาร์หล�กทั้'&ให"พืล�งงานแก�สั+&งมั'ช'ว+ต ปีร์ะกอบด้"วยธุาต) C, H และ O โด้ย H:O = 2 : 1 แบ�งเปี�น 3 ปีร์ะเภทั้ ค�อ1. น2�าตาลโมเลก"ลเด��ยว (Monosaccharide)

- เปี�นคาร์�โบไฮเด้ร์ตทั้'&มั'โมัเลก)ลขนาด้เล(กทั้'&สั)ด้ ร์�างกายสัามัาร์ถน.าไปีใช"ปีร์ะโยชน�ได้"เลย- มั�กเปี�นผิล%กสั'ขาว มั'ร์สัหวาน ละลายน.�าได้"ด้' มั'ช�&อเร์'ยกตามัจำ.านวนอะตอมัของคาร์�บอน


น2�าตาลโมเลก"ลเด��ยว ส&ตรโมเลก"ล ตวอย(างไตร์โอสั (Triose)

เทั้โทั้ร์สั (Tetrose)

เพืนโทั้สั (Pentose)

เฮกโซึ่สั (Hexose)

C3H3O3

C4H8O4

C5H10O5

C6H12O6

GlyceraldehydeErythrose

Ribose, ArabinoseGlucose, Fructose,

Galactose

- น.�าตาลเฮกโซึ่สัเปี�นน.�าตาลโมัเลก)ลเด้'&ยวทั้'&พืบมัากทั้'&สั)ด้ในธุร์ร์มัชาต+มั'ความัสั.าค�ญ่ ด้�งน'�

น2�าตาลโมเลก"ลเด��ยว ความส2าคญ แหล(งท��พบกล,โคสั (Glucose) - เปี�นแหล�งพืล�งงานทั้'&

สั.าค�ญ่ทั้'&สั)ด้- เปี�นองค�ปีร์ะกอบของแปี=ง เซึ่ลล,โลสัและไกลโคเจำน

น.�าผิ%�ง อง) �น ผิ�ก และผิลไมั"

ฟร์�กโทั้สั (Fructose) - เปี�นแหล�งพืล�งงานของอสั)จำ+- มั'ร์สัหวานทั้'&สั)ด้

น.�าผิ%�ง ผิลไมั"สั)ก

กาแล(กโทั้สั (Galactose)

- เปี�นองค�ปีร์ะกอบของว) "น ยาง เมั�อกไมั" และน.�านมั

ว) "น ยาง เมั�อกไมั" น.�านมั

กล,โคสั ฟร์�กโทั้สั และกาแล(กโทั้สั มั'สั,ตร์โมัเลก)ลเหมั�อนก�น ค�อ C6H12O6 แต�มั'สั,ตร์โคร์งสัร์"างต�างก�น

ภาพืทั้'& 2-2 น.�าตาลโมัเลก)ลเด้'&ยว

2. น2�าตาลโมเลก"ลค&( (Disaccharide)


- เก+ด้จำากน.�าตาลโมัเลก)ลเด้'&ยว 2 โมัเลก)ล เช�&อมัต�อก�นด้"วยพื�นธุะโคเวเลนซึ่� เร์'ยกว�า “Glycosidic Bond” ทั้.าให"เก+ด้น.�าข%�นมัาด้"วยจำ%งเร์'ยกปีฏ+ก+ร์+ยาน'�ว�า “Dehydration”

- โด้ยมัากเก+ด้จำากน.�าตาลเฮกโซึ่สั จำ%งมั'สั,ตร์โมัเลก)ลเปี�น C12H22O11 มั'ล�กษณะด้�งตาร์าง

น2�าตาลโมเลก"ลค&(

ความส2าคญ แหล(งท��พบ

ซึ่,โคร์สั (Sucrose)

- เก+ด้จำากกล,โคสัก�บฟร์�กโทั้สั- เปี�นผิล%กใสั ร์สัหวาน ละลายน.�าด้'- น.ามัาทั้.าเปี�นน.�าตาลอ+นเวอร์�ทั้ (Invert

Sugar) ซึ่%&งมั'ร์สัหวานกว�าเด้+มั

อ"อย,

มัะพืร์"าว,

ตาล,

ห�วผิ�กกาด้หวาน

แล(กโทั้สั (Lactose)

- เก+ด้จำากกล,โคสัก�บกาแล(กโทั้สั- เปี�นผิงละเอ'ยด้คล"ายทั้ร์ายละลายน.�าไมั�ด้'ร์สัหวานเล(กน"อย- ใช"เปี�นสั�วนปีร์ะกอบของยาเมั(ด้บางปีร์ะเภทั้

น.�านมัคนและสั�ตว�

มัอลโทั้สั (Maltose)

- เก+ด้จำากกล,โคสัก�บกล,โคสัต�อก�นด้"วย α-1,4-Glycosidic Bond- ละลายน.�าได้"ค�อนข"างด้' ร์สัหวานเล(กน"อย

เมัล(ด้ธุ�ญ่พื�ช

ภาพืทั้'& 2-3 ปีฏ+ก+ร์+ยาด้'ไฮเด้ร์ช�&น


3. น2�าตาลโมเลก"ลใหญ( (Polysaccharide)

- เปี�นคาร์�โบไฮเด้ร์ตทั้'&พืบมัากทั้'&สั)ด้ในธุร์ร์มัชาต+- เก+ด้จำากน.�าตาลโมัเลก)ลเด้'&ยวมัากกว�า 10 โมัเลก)ล เช�&อมัต�อก�น- มั�กไมั�ค�อยละลายน.�าและไมั�มั'ร์สัหวาน มั'หลายชน+ด้ทั้'&ควร์ร์, "จำ�ก ได้"แก�

ชั้น�ด ลกษณะส2าคญ แหล(งท��พบแปี=ง (Starch)

- อะไมัโลสั (Amylose)

- อะไมัโลเพืคทั้+น(Amylopectin)

- ปีร์ะกอบด้"วยน.�าตาลกล,โคสัจำ.านวนมัากต�อก�นด้"วย α-1,4-

Glycosidic Bond เปี�นเกล'ยว- ทั้.าปีฏ+ก+ร์+ยาก�บสัาร์ละลายไอโอด้'นเก+ด้สั'น.�าเง+นปีนด้.า- ปีร์ะกอบด้"วยน.�าตาลกล,โคสัจำ.านวนมัากเช�&อมัก�นด้"วย α-1, 4-

Glycosidic Bond และมั'แตกแขนงเปี�นก+&งก"านสัาขา- ทั้.าปีฏ+ก+ร์+ยาก�บสัาร์ละลายไอโอด้'นเก+ด้สั'มั�วงแด้ง

เมัล(ด้ธุ�ญ่พื�ช มั�นฝัร์�&งมั�นสั.าปีะหล�ง

ไกลโคเจำน (Glycogen)

- ปีร์ะกอบด้"วยกล,โคสัจำ.านวนมัากต�อก�น และแตกก+&งก"าน สัาขาเปี�นสัายสั��นๆ มัากมัาย- ทั้.าปีฏ+ก+ร์+ยาก�บสัาร์ละลายไอโอด้'นเก+ด้สั'แด้ง

ต�บ หอย กล"ามัเน��อต�วอ�อนผิ%�ง

เซึ่ลล,โลสั (Cellulose)

- ปีร์ะกอบด้"วยกล,โคสัเช�&อมัก�นเปี�นเสั"นใยยาวและเหน'ยว ไมั�มั'ก+&งก"านสัาขา- ช�วยในการ์ข�บถ�ายและด้,ด้ซึ่%มัสัาร์พื+ษในสั.าไสั"ใหญ่�

ผิน�งเซึ่ลล�พื�ช

เฮมั+เซึ่ลล,โลสั (Hemicelluios

ปีร์ะกอบด้"วยกร์ด้ย,โร์น+ก, กล,โคสั,

กาแล(กโทั้สั,แมันโมัสั, อะร์าบ+แกลบ ร์.า ซึ่�งข"าวโพืด้


e) โนสัและไซึ่โลสั

ภาพืทั้'& 2-4 น.�าตาลโมัเลก)ลใหญ่�ชน+ด้ต�างๆโปรต�น (Protein)

เปี�นสัาร์อ+นทั้ร์'ย�โมัเลก)ลใหญ่�ปีร์ะกอบด้"วยกร์ด้อะมั+โน (Amino Acid)

เช�&อมัต�อก�นด้"วยพื�นธุะเพืปีไทั้ด้�(Peptide Bond) ปีร์ะกอบด้"วยธุาต) C, H, O, N หร์�ออาจำมั' S, P หร์�อ Fe

ด้"วยก(ได้"

ภาพืทั้'& 2-5 การ์เช�&อมัต�อก�นของกร์ด้อะมั+โน 2 โมัเลก)ลด้"วยพื�นธุะเพืปีไทั้ด้�


กรดอะม�โนประกอบด�วยโครงสร�างหลกคล�ายกน ค�อกร์ด้อะมั+โนทั้'&พืบในธุร์ร์มัชาต+โด้ยทั้�&วไปีมั' 20 ชน+ด้ แบ�งเปี�น 2 กล)�มั ค�อ

1. กรดอะม�โนท��จั2าเป5น (Essential Amino Acid) เปี�นกร์ด้อะมั+โนทั้'&ร์ �างกายไมั�สัามัาร์ถสั�งเคร์าะห�ข%�นเองได้" ต"องได้"ร์�บจำากอาหาร์ปีร์ะเภทั้ เน��อ นมั ไข� หร์�อถ�&วเหล�อง มั'อย,� 8-10 ชน+ด้ข%�นก�บช�วงอาย) สั.าหร์�บอาร์�จำ'น'นและฮ+สัทั้+ด้'น น��นมั'ความัจำ.าเปี�นสั.าหร์�บการ์เจำร์+ญ่เต+บโตในว�ยเด้(ก2. กรดอะม�โนท��ไม(จั2าเป5น (Nonessential Amino Acid) เปี�นกร์ด้อะมั+โนทั้'&ร์ �างกายสั�งเคร์าะห�ข%�นเองได้"

กรดอะม�โนท��จั2าเป5น กรดอะม�โนท��ไม(จั2าเป5น*ฮ+สัทั้+ด้+น (Histidine)

*อาร์�จำ'น'น (Arginine)

ล+วซึ่'น (Leucine)

ไอโซึ่ล+วซึ่'น (Isoleucine)ไลซึ่'น (Lysine)

เมัไทั้โอน'น (Methionine)ฟ@น+ลอะลาน'น (Phenylalanine)ทั้ร์+ปีโตเฟน (Tryptophan)ทั้ร์'โอน'น (Threonine)

วาล'น (Valine)

อะลาน'น (Alanine)

แอสัพืาร์าจำ'น (Asparagine)กร์ด้แอสัพืาร์�ต+ก (Aspartic Acid)กร์ด้กล,ตามั+ก (Glutamic Acid)กล,ตามั'น (Glutamine)โพืร์ล'น (Proline)

ซึ่'ร์+น (Serine)

ซึ่'สัเทั้อ+น (Cysteine)

ไทั้โร์ซึ่+น (Thyrosine)

ไกลซึ่'น (Glycine)

การ์เช�&อมัต�อก�นของกร์ด้อะมั+โนจำ.านวนมัากๆ กลายเปี�นสัายยาวเร์'ยกว�า พอล�เพปไทด� “ (Polypeptide)”

ซึ่%&งมั'การ์จำ�ด้เร์'ยงต�วได้"หลายร์,ปีแบบต�างๆ ก�น ด้�งน'�1. โคร์งสัร์"างปีฐมัภ,มั+ (Primary Structure) มั'ล�กษณะเปี�นสัายยาว

เน�&องจำากการ์เช�&อมัต�อก�นของกร์ด้อะมั+โน


จำ.านวนมัากด้"วยพื�นธุะเพืปีไทั้ด้� เช�น ไซึ่โทั้โคร์มั ซึ่'2. โคร์งสัร์"างทั้)ต+ยภ,มั+ (Secondary Structure) มั'ล�กษณะเปี�นเกล'ยว

หร์�อล,กคล�&นเน�&องจำากมั'แร์งด้%งด้,ด้ของพื�นธุะไฮโด้ร์เจำนภายในพือล+เทั้ปีไทั้ด้�เสั"นเด้'ยวก�นหร์�อคนละเสั"นก(ได้" เช�น อ�ลฟาเคร์าต+น (α-Keratin) ไมัโอซึ่+น(Myosin) คอลลาเจำน (Collagen) เสั"นไหมั (Silk Fibroin) เปี�นต"น

3. โคร์งสัร์"างตต+ยภ,มั+ (Tertiary Structure) มั'ล�กษณะเปี�นก"อนกลมั (Glogubar Protein) เน�&องจำากแร์งด้%งด้,ด้ของพื�นธุะไฮโด้ร์เจำนหร์�อแร์งด้%งด้,ด้ร์ะหว�าง Side Chain และ Disulfide Bond ทั้.าให"สัายพือล+เพืปีไทั้ด้�ขด้ไปีมัาเปี�นก"อน เช�น ไมัโอโกลบ+น (Myoglobin) ในเซึ่ลล�กล"ามัเน��อ เปี�นต"น

4. โคร์งสัร์"างจำต)ร์ภ,มั+ (Quarternary Structure) เก+ด้จำากพือล+เพืปีไทั้ด้�มัากกว�าหน%&งเสั"นร์วมัก�นเปี�นกล)�มัด้"วยแร์งแวนเด้อร์�วาลสั� ทั้.าให"มั'โคร์งร์,ปีทั้'&เหมัาะก�บหน"าทั้'& เช�น ฮ'โมัโกลบ+นในเมั(ด้เล�อด้แด้ง ปีร์ะกอบด้"วยพือล+เพืปีไทั้ด้� 4 หน�วยย�อย


ภาพืทั้'& 2-6 โปีร์ต'นล�พ�ด (Lipid)

เปี�นสัาร์อ+นทั้ร์'ย�ทั้'&ไมั�ละลายน.�า แต�ละลายในอ'เทั้อร์� คลอโร์ฟอร์�มัและเบนซึ่'น ปีร์ะกอบด้"วย C, H และ O เช�นเด้'ยวก�บคาร์�โบไฮเด้ร์ต แต�มั'อ�ตร์าสั�วน H : O

แตกต�างก�นมั'หลายปีร์ะเภทั้ทั้'&ควร์ร์, "จำ�ก ได้"แก�1. ล�พ�ดธรรมดา (Simple Lipid) เก+ด้จำากปีฏ+ก+ร์+ยาเคมั'ร์ะหว�างกร์ด้

ไขมั�นก�บแอลกอฮอล� พืบทั้��งอย,�ในสัภาพืน.�ามั�น (Oil) และไขมั�น (Fat)

2. ล�พ�ดประกอบ (Compound Lipid) เก+ด้จำากล+พื+ด้ธุร์ร์มัด้าร์วมัต�วก�บสัาร์ชน+ด้อ�&นๆ ทั้'&ควร์ร์, "จำ�ก ได้"แก�- ฟอสัโฟล+พื+ด้ (Phospholipid) เปี�นล+พื+ด้ทั้'&มั'หมั,�ฟอสัเฟตเปี�นองค�ปีร์ะกอบ พืบในเย�&อห)"มัเซึ่ลล� ทั้.าให"มั'สัมับ�ต+เปี�นเย�&อเล�อกผิ�าน- ไกลโคล+พื+ด้ (Glycolipid) เปี�นล+พื+ด้ทั้'&มั'คาร์�โบไฮเด้ร์ตเปี�นองค�ปีร์ะกอบอย,�ด้"วย เช�น Cerebroside และ Ganglioside ซึ่%&งพืบมัากในเซึ่ลล�สัมัองและเสั"นปีร์ะสัาทั้


- ไลโพืโปีร์ต'น (Lipoprotrin) เปี�นล+พื+ด้ทั้'&มั'โปีร์ต'นเปี�นองค�ปีร์ะกอบพืบทั้'&เย�&อห)"มัเซึ่ลล�และน.�าเล�อด้

3. ล�พ�ดเบ9ดเตล9ด (อน"พนธ�ล�พ�ด) (Miscellaneous Lipid) เปี�นสัาร์อ+นทั้ร์'ย�ทั้'&มั'สัมับ�ต+คล"ายล+พื+ด้ มั�กพืบปีนก�บล+พื+ด้ในธุร์ร์มัชาต+ ต�วอย�างเช�น- สัเตร์อยด้� (Steroid) ได้"แก� ฮอร์�โมันเพืศของมัน)ษย� ค�อ เทั้สัโทั้สัเทั้อโร์น (Testosterone) ก�บโพืร์เจำสัเทั้อโร์น (Progesterone), คอเลสัเทั้อร์อล (Cholesterol), เออร์�โกสัเทั้อร์อล (Ergosterol) เปี�นต"น- เทั้อร์�ปี�น (Terpene) ได้"แก� สัาร์ทั้'&พืบในน.�ามั�นหอมัร์ะเหยจำากพื�ช :- Geraniol, Phytol เปี�นต"น

กรดไขมน (Fatty Acid) ทั้'&พืบในเซึ่ลล�ของสั+&งมั'ช'ว+ตมั'มัากกว�า 70 ชน+ด้ แบ�งออกเปี�น 2 กล)�มัใหญ่� ค�อ

1. กรดไขมนอ��มตว (Saturated Fatty Acid) เปี�นกร์ด้ไขมั�นทั้'&อะตอมัคาร์�บอนในโมัเลก)ลมั'พื�นธุะเด้'&ยวจำ%งไมั�ทั้.าปีฏ+ก+ร์+ยาก�บสัาร์อ�&น โด้ยมัากมั'จำ)ด้หลอมัเหลวสั,ง พืบในไขมั�นสั�ตว�

2. กรดไขมนไม(อ��มตว (Unsaturated Fatty Acid) เปี�นกร์ด้ไขมั�นทั้'&อะตอมัคาร์�บอนบางต�วในโมัเลก)ลจำ�บก�นด้"วยพื�นธุะค,� จำ%งทั้.าปีฏ+ก+ร์+ยาก�บสัาร์อ�&นได้"ง�ายโด้ยเฉพืาะก�บออกซึ่+เจำนทั้.าให"มั'กล+&นเหมั(นห�น พืบในน.�ามั�นพื�ช

กรดไขมนอ��มตว กรดไขมนไม(อ��มตวกร์ด้ลอร์+ค (Lauric Acid)กร์ด้ไมัร์+สัต+ค (Myristic Acid)กร์ด้พืาล�มั+ต+ค (Palmitic Acid)กร์ด้สัเต'ยร์+ค (Stearic Acid)

กร์ด้ไลโนล'อ+ค (Linoleic Acid)กร์ด้ไลโนล'น+ค (Linolenic Acid)กร์ด้พืาล�มั+โทั้ล'อ+ค (Palmitoleic Acid)กร์ด้โอล'อ+ค (Oleic Acid)


ภาพืทั้'& 2-7 ไขมั�น

ภาพืทั้'& 2-8 โมัเลก)ลของพือสัโฟล+พื+ด้

ภาพืทั้'& 2-9 โคร์งสัร์"างของคอเลสัเทั้อร์อล


ภาพืทั้'& 2-10 โคร์งสัร์"างของกร์ด้ไขมั�นอ+&มัต�วและกร์ด้ไขมั�นไมั�อ+&มัต�ว

กรดน�วคล�อ�ก (Nucleic Acid)

เปี�นแหล�งร์วบร์วมัข"อมั,ลทั้างพื�นธุ)กร์ร์มัของสั+&งมั'ช'ว+ต และมั'การ์ถ�ายทั้อด้จำากบร์ร์พืบ)ร์)ษไปีสั,�ล,กหลานได้"กร์ด้น+วคล'อ+กทั้'&พืบในสั+&งมั'ช'ว+ตจำะอย,�ในร์,ปี DNA

(Deoxyribonucleic Acid) และ RNA (Ribonucleic Acid) ซึ่%&งจำะมั'ปีร์+มัาณแตกต�างก�นไปีตามัชน+ด้ของสั+&งมั'ช'ว+ต ปีร์+มัาณ DNA ทั้��งหมัด้ทั้'&มั'อย,�ในโคร์โมัโซึ่มัช)ด้หน%&งๆ ในเซึ่ลล�ของสั+&งมั'ช'ว+ตเร์'ยกว�า จั�โนม “ (Genome)” จำ'โนมัของสั+&งมั'ช'ว+ตสั�วนใหญ่�เปี�น DNA แต�จำ'โนมัของไวร์�สัอาจำเปี�น DNA หร์�อ RNA

ก(ได้"และไมั�มั'องค�ปีร์ะกอบอ�&นๆ โด้ย DNA หร์�อ RNA น��นอาจำเปี�นสัายเด้'&ยว (Single Strand) หร์�อเกล'ยวค,� (Double Helix) มั'ล�กษณะเปี�นเสั"นยาว (Linear) หร์�อเปี�นวงแหวน (Circular) หร์�อเปี�นช+�นสั�วน (Fragment) สั�วนจำ'โนมัของแบคทั้'เร์'ยและสั+&งมั'ช'ว+ตช��นสั,งจำะมั' DNA และมั'โปีร์ต'นเปี�นสั�วนปีร์ะกอบอย,�ด้"วยในสัภาพืทั้'&เร์'ยกว�า โครมาท�นหร�อโครโมโซม“ ”

ส(วนประกอบทางเคม�ของ DNA

องค�ปีร์ะกอบพื��นฐานสั.าค�ญ่ของ DNA มั'อย,� 3 ปีร์ะการ์ ค�อ1. ไนโตร์จำ'น�สัเบสั (Nitrogenous Base) แบ�งเปี�น 2 กล)�มั ค�อ

1.1 พื+วร์'น (Purine) ได้"แก� อะด้'น'น (Adenine : A) และกวาน'น (Guanine : G)


1.2 ไพืร์+มั+ด้'น (Pyrimidine) ได้"แก� ไทั้มั'น (Thymine : T) และไซึ่ไทั้ซึ่'น (Cytosine : C)2. น.�าตาลเพืนโทั้สั (Pentose Sugar) เปี�นน.�าตาลทั้'&มั'คาร์�บอนเปี�นองค�ปีร์ะกอบ 5 อะตอมั น.�าตาลทั้'&เปี�นองค�ปีร์ะกอบของ DNA ค�อ น.�าตาลด้'ออกซึ่'ไร์โบสั (Deoxyribose)

3. หมั,�ฟอสัเฟต (Phosphate Group) เช�&อมัต�อก�บน.�าตาลด้'ออกซึ่'ไร์โบสั และทั้.าให"กร์ด้น+วคล'อ+กมั'สัมับ�ต+เปี�นกร์ด้แมั"ว�าจำะมั'ไนโตร์จำ'น�สัเบสัอย,�ก(ตามั

ข�อสงเกตRNA มั'โคร์งสัร์"างพื��นฐานคล"ายก�บ DNA ปีร์ะกอบด้"วย

1. ไนโตร์จำ'น�สัเบสั ซึ่%&งปีร์ะกอบด้"วยพื+วร์'นและไพืร์+ด้+นเช�นก�น แต�ไพืร์+มั+ด้'นของ RNA น��นมั'ย,ร์าซึ่+ล (Uracil : U)

แทั้นไทั้มั'น2. น.�าตาลเพืนโทั้สั เปี�นน.�าตาลไร์โบสั (Ribose)

3. หมั,�ฟอสัเฟตจำากการ์ศ%กษาพืบว�าไนโตร์จำ'น�สัเบสั น.�าตาลเพืนโทั้สั และหมั,�ฟอสัเฟตจำะจำ�บ

เกาะก�นเปี�นหน�วยโคร์งสัร์"างพื��นฐานของกร์ด้น+วคล'อ+ก เร์'ยกว�า น�วคล�โอไทต� “ (Nucleotide)” โด้ยน+วคล'โอไทั้ด้�แต�ละหน�วยในกร์ด้น+วคล'อ+กจำะมั'หมั,�ฟอสัเฟตเช�&อมัต�อก�บคาร์�บอนต.าแหน�งทั้'& 5 ของน.�าตาลเพืนโทั้สั และมั'ไนโตร์จำ'น�สัเบสัเช�&อมัก�บคาร์�บอนต.าแหน�งทั้'& 1 ของน.�าตาลเพืนโทั้สั


ภาพืทั้'& 2-11 โคร์งสัร์"างของ RNA และ DNA

โครงสร�างของ DNA

น�กช'วเคมั'ชาวอเมัร์+ก�นช�&อ เจำมัสั� ด้'. วอตสั�น (James D. Watson) และน�กฟ@สั+กสั�ชาวอ�งกฤษช�&อ ฟร์านซึ่+สัเอช.ซึ่'. คร์+ก (Francis H.C. Crick) ได้"เสันอโคร์งสัร์"างจำ.าลองของ DNA มั'ล�กษณะสั.าค�ญ่โด้ยสัร์)ปีด้�งน'�1. ปีร์ะกอบด้"วยสัายพือล+น+วคล'โอไทั้ด้� 2 สัาย เร์'ยงสัล�บทั้+ศทั้างก�น กล�าวค�อ ปีลายข"าง 3′ ของสัายหน%&งจำะปีร์ะกบก�บปีลายข"าง 5′ ของอ'กสัายหน%&ง2. สัายพือล+น+วคล'โอไทั้ด้�จำะบ+ด้เปี�นเกล'ยวค,� (Double Helix) เว'ยนขวาหร์�อหมั)นตามัเข(มันาฬิ+กา ด้,คล"ายบ�นได้เว'ยน โด้ยน.�าตาลด้'ออกซึ่'ไร์โบสัและหมั,�ฟอสัเฟตเปีร์'ยบเสัมั�อนร์าวบ�นได้ สั�วนค,�เบสัแต�ละค,�เปีร์'ยบเสัมั�อนข��นบ�นได้3. เกล'ยวแต�ละร์อบจำะมั'จำ.านวนค,�เบสัเทั้�าก�น ด้�งน��นร์ะยะของเกล'ยวแต�ละร์อบจำ%งเทั้�าก�น


4. เบสั G ก�บเบสั C เกาะก�นด้"วยพื�นธุะไฮโด้ร์เจำน 3 พื�นธุะ สั�วนเบสั A ก�บเบสั T

เกาะก�นด้"วยพื�นธุะไฮโด้ร์เจำน 2 พื�นธุะ5. DNA ปีร์ะกอบด้"วยพือล+น+วคล'โอไทั้ด้�สัายค,� ซึ่%&งมั'ความัยาวหลายหมั�&นค,�เบสั การ์จำ�ด้เร์'ยงล.าด้�บเบสัทั้'&แตกต�างก�นจำะทั้.าให"โมัเลก)ลของ DNA มั'ล�กษณะแตกต�างก�นมัากมัาย

เมแทบอล�ซ%ม (Metabolism) แบ�งเปี�น แคแทั้บอล+ซึ่%มั (Catabolism) เปี�นกร์ะบวนการ์สัลายสัาร์โมัเลก)ลใหญ่�ให"

กลายเปี�นสัาร์โมัเลก)ลเล(กลง เช�น ปีฏ+ก+ร์+ยาการ์หายใจำร์ะด้�บเซึ่ลล� ทั้.าให"กล,โคสัสัลายเปี�นคาร์�บอนได้ออกไซึ่ด้�ก�บน.�า จำะเห(นว�าปีฏ+ก+ร์+ยาน'�มั'การ์ปีลด้ปีล�อยพืล�งงานออกมัา (ผิล+ตภ�ณฑ�มั'พืล�งงานแฝังอย,�ต.&ากว�าสัาร์ต��งต"น) จำ%งจำ�ด้เปี�นปีฏ+ก+ร์+ยาคายพืล�งงาน (Exergonic Reaction)

แอนาบอล+ซึ่%มั (Anabolism) เปี�นกร์ะบวนการ์สั�งเคร์าะห�สัาร์โมัเลก)ลใหญ่�จำากสัาร์โมัเลก)ลเล(กๆ เช�น ปีฏ+ก+ร์+ยา

การ์สั�งเคร์าะห�ด้"วยแสัง มั'การ์สัร์"างคาร์�โบไฮเด้ร์ตจำากคาร์�บอนได้ออกไซึ่ด้�และน.�า จำะเห(นว�าปีฏ+ก+ร์+ยาน'� มั'การ์น.าพืล�งงานจำากแสังเข"าร์�วมัปีฏ+ก+ร์+ยาด้"วย (ผิล+ตภ�ณฑ�มั'พืล�งงานสั,งกว�าสัาร์ต��งต"น) จำ%งจำ�ด้เปี�นปีฏ+ก+ร์+ยาด้,ด้พืล�งงาน (Endergonic Reaction)

ปฏิ�ก�ร�ยาเคม�ในเซลล� มั'เอนไซึ่มั� (Enzyme) ทั้.าหน"าทั้'&เร์�งปีฏ+ก+ร์+ยา (Biological Catalyst) โด้ยไปีลด้ร์ะด้�บพืล�งงานกร์ะต)"น ทั้.าให"ปีฏ+ก+ร์+ยาเก+ด้เร์(วข%�นสมบต�ของเอนไซม�

เปี�นสัาร์ปีร์ะเภทั้โปีร์ต'นร์,ปีทั้ร์งกลมั (Globular Protein) ละลายได้"ในน.�าและกล'เซึ่อร์อลแต�ตกตะกอนในแอลกอฮอล�เข"มัข"น

เมั�&อได้"ร์�บความัร์"อนสั,งหร์�อ pH ไมั�เหมัาะสัมั จำะเสั'ยสัภาพืธุร์ร์มัชาต+ (Denature) เร์�งปีฏ+ก+ร์+ยาไมั�ได้"


ภาพืทั้'& 2-12 การ์เสั'ยสัภาพืธุร์ร์มัชาต+ของเอนไซึ่มั�

~ มั'ความัจำ.าเพืาะเจำาะจำงต�อปีฏ+ก+ร์+ยา (Specificity)

~ มั'ปีร์ะสั+ทั้ธุ+ภาพืการ์ทั้.างานสั,งหล�งเร์�งปีฏ+ก+ร์+ยาแล"วมั'ค)ณสัมับ�ต+เหมั�อนเด้+มัสัามัาร์ถเร์�งปีฏ+ก+ร์+ยาใหมั�ได้"อ'ก

การท2างานของเอนไซม� มั'ความัจำ.าเพืาะเจำาะจำงต�อสัาร์ต��งต"น (Substrate) เปี�นไปีตามั1. ทั้ฤษฎี'แมั�ก)ญ่แจำและล,กก)ญ่แจำ (Lock And Key Theory) มั'ใจำความัว�า

โคร์งสัร์"างเอนไซึ่มั�เปีร์'ยบเหมั�อนล,กก)ญ่แจำ จำ%งสัวมัก�นได้"พือด้'ก�บสัาร์ต��งต"น ซึ่%&ง“

เปีร์'ยบเสัมั�อนแมั�ก)ญ่แจำ โด้ยโคร์งสัร์"างไมั�เปีล'&ยนแปีลงไปีจำากเด้+มั”

2. ทั้ฤษฎี'เหน'&ยวน.าให"เหมัาะสัมั (Induced Fit Theory) มั'ใจำความัว�า สัาร์“

ต��งต"นเหน'&ยวน.าให"เอนไซึ่มั�ปีร์�บร์,ปีร์�างจำ�บก�บสัาร์ต��งต"นได้"อย�างเหมัาะสัมัเปีร์'ยบเสัมั�อนการ์ใสั�ถ)งมั�อ”

ปี8จำจำ�ยทั้'&มั'ผิลต�อการ์ทั้.างานของเอนไซึ่มั� ได้"แก�- อ)ณหภ)มั+ เหมัาะสัมัในช�วง 25-40°C

- ความัเปี�นกร์ด้-เบสั สั�วนใหญ่�ทั้.างานได้"ด้'ช�วง pH 6.7-7

- ความัเข"มัข"นของเอนไซึ่มั�และสัาร์ต��งต"น ทั้.าให"อ�ตร์าเร์(วของปีฏ+ก+ร์+ยาเพื+&มัข%�น โคแฟกเตอร์� (Cofactor) เปี�นไอออนของโลหะทั้'&ช�วยให"เอนไซึ่มั�ทั้.างานได้"

เช�น Zn2+, Fe2+, K+, Na+,

Cu2+ ฯลฯ- การ์ศ%กษาล.าด้�บของปีฏ+ก+ร์+ยาทั้.าได้"โด้ยใช"ต�วย�บย��งเอนไซึ่มั�ทั้ด้สัอบการ์

เปีล'&ยนแปีลงของสัาร์ ต�วอย�างเช�น


เมั�&อใสั�ต�วย�บย��งเอนไซึ่มั� x ลงไปี พืบว�า สัาร์ C มั'ปีร์+มัาณสั,งข%�น สัาร์ B มั'ปีร์+มัาณลด้ลงและสัาร์ A ปีร์+มัาณปีกต+ แสัด้งว�าปีฏ+ก+ร์+ยาน'�ล.าด้�บด้�งน'�.......................................................................................................................................................

การแบ(งเซลล� (cell division)

การ์แบ�งเซึ่ลล� จำะมั' 3 ข��นตอน ค�อ อ+นเทั้อร์�เฟสั (Interphase) การ์แบ�งน+วเคล'ยสั (Karyokinesis) และการ์แบ�งไซึ่โทั้พืลาซึ่%มั (Cytokinesis) การ์แบ�งน+วเคล'ยสัจำะมั' 2 แบบ ค�อ การ์แบ�งแบบไมัโทั้ซึ่+สั (Mitosis) และการ์แบ�งแบบไมัโอซึ่+สั (Meiosis) สั�วนการ์แบ�งไซึ่โทั้พืลาซึ่%มั จำะมั' 2 แบบ ค�อ แบบทั้'&เย�&อห)"มัเซึ่ลล�คอด้ก+&วจำาก 2 ข"างเข"าใจำกลางเซึ่ลล�เร์'ยกว�า เปี�นแบบ Cleavage

furrow type ซึ่%&งพืบในเซึ่ลล�สั�ตว�ก�บแบบทั้'&มั'การ์สัร์"างเซึ่ลล�เพืลทั้ (Cell

plate) มัาก�อต�วบร์+เวณก%&งกลางเซึ่ลล�ขยายไปี 2 ข"างของเซึ่ลล� เร์'ยกว�า เปี�นแบบ Cell plate type ซึ่%&งพืบในเซึ่ลล�พื�ช

วฎจักรของเซลล� (cell cycle)

ว�ฏจำ�กร์ของเซึ่ลล� หมัายถ%ง ช�วงร์ะยะเวลาการ์เปีล'&ยนแปีลงของเซึ่ลล�ในขณะทั้'&เซึ่ลล�มั'การ์แบ�งต�ว ซึ่%&งปีร์ะกอบด้"วยการ์เตร์'ยมัต�วให"พืร์"อมัทั้'&จำะแบ�งต�ว และกร์ะบวนการ์แบ�งเซึ่ลล� ด้�งแผินภาพื

1. ระยะอ�นเตอร�เฟส (Interphase) ร์ะยะน'�เปี�นร์ะยะเตร์'ยมัต�วทั้'&จำะแบ�งเซึ่ลล�ในว�ฏจำ�กร์ของเซึ่ลล� ซึ่%&งแบ�งเปี�น 3 ร์ะยะย�อย ค�อ ร์ะยะ G1 เปี�นร์ะยะก�อนการ์สัร์"าง DNA ซึ่%&งเซึ่ลล�มั'การ์เต+บโตเต(มัทั้'& ร์ะยะน'�จำะมั'การ์สัร์"างสัาร์บางอย�าง


เพื�&อจำะใช"สัร์"าง DNA ในร์ะยะต�อไปีใช"เวลานานปีร์ะมัาณ 4 ช�&วโมัง ร์ะยะ S เปี�นร์ะยะสัร์"าง DNA (DNA replication) โด้ยเซึ่ลล�มั'การ์เต+บโตและมั'การ์สั�งเคร์าะห� DNA อ'ก 1 ต�ว หร์�อมั'การ์จำ.าลองโคร์โมัโซึ่มัอ'ก 1 เทั้�าต�ว แต�โคร์โมัโซึ่มัทั้'&จำ.าลองข%�นย�งต+ด้ก�บทั้�อนเก�าทั้'&ปีมัเซึ่นโทั้ร์เมั'ยร์� (Centromere)

ร์ะยะน'�ใช"เวลานานทั้'&สั)ด้ปีร์ะมัาณ 10 ช�&วโมัง ร์ะยะ G2 เปี�นร์ะยะหล�งสัร์"าง DNA

ซึ่%&งเซึ่ลล�มั'การ์เต+บโตและเตร์'ยมัพืร์"อมัทั้'&จำะแบ�งโคร์โมัโซึ่มั และไซึ่โทั้พืลาซึ่%มัต�อไปีใช"เวลานานปีร์ะมัาณ 4 ช�&วโมัง

2. ระยะ M (M-phase) ร์ะยะ M (M-phase) เปี�นร์ะยะทั้'&มั'การ์แบ�งน+วเคล'ยสั ซึ่%&งโคร์โมัโซึ่มัจำะมั'การ์เปีล'&ยนแปีลงหลายข��นตอน ก�อนทั้'&จำะถ,กแบ�งแยกออกจำากก�น ปีร์ะกอบด้"วย 4 ร์ะยะย�อย ค�อ โพืร์เฟสั เมัทั้าเฟสั แอนาเฟสัและเทั้โลเฟสัในเซึ่ลล�บางชน+ด้ เช�น เซึ่ลล�เน��อเย�&อเจำร์+ญ่ของพื�ช เซึ่ลล�ไขกร์ะด้,กเพื�&อสัร์"างเมั(ด้เล�อด้แด้ง เซึ่ลล�บ)ผิ+วพืบว�าเซึ่ลล�จำะมั'การ์แบ�งต�วอย,�เก�อบตลอด้เวลา จำ%งกล�าวได้"ว�า เซึ่ลล�เหล�าน'�อย,�ในว�ฏจำ�กร์ของเซึ่ลล�ตลอด้ แต�เซึ่ลล�บางชน+ด้เมั�&อแบ�งเซึ่ลล�แล"วจำะไมั�แบ�งต�วอ'กต�อไปี น�&นค�อ เซึ่ลล�จำะไมั�เข"าสั,�ว�ฏจำ�กร์ของเซึ่ลล�อ'ก ด้�งน��นจำ%งกล�าวได้"ว�าเซึ่ลล�จำะเข"าสั,� Go จำนกร์ะทั้�&งเซึ่ลล�ชร์าภาพื (Cell aging) และตายไปี (Cell death)

ในทั้'&สั)ด้ แต�เซึ่ลล�บางชน+ด้จำะพื�กต�วหร์�ออย,�ใน Go ช�&วร์ะยะหน%&ง ถ"าจำะกล�บมัาแบ�งต�วอ'ก ก(จำะเข"าสั,�ว�ฏจำ�กร์ของเซึ่ลล�ต�อไปีด้�งแผินภาพื


ภาพืทั้'& 2-13 ว�ฏจำ�กร์ของเซึ่ลล�แสัด้งร์ะยะต�างๆ และกร์ะบวนการ์ทั้'&เก+ด้ข%�นข��นตอนต�างๆ ของการ์แบ�งเซึ่ลล�ทั้'&มั'การ์แบ�งน+วเคล'ยสัแบบไมัโทั้ซึ่+สั

การแบ(งเซลล�ท��ม�การแบ(งน�วเคล�ยสแบบไมโทซ�ส (mitosis)

การ์แบ�งเซึ่ลล�ทั้'&มั'การ์แบ�งน+วเคล'ยสัแบบไมัโทั้ซึ่+สั (mitosis) เปี�นการ์แบ�งเซึ่ลล�เพื�&อเพื+&มัจำ.านวนเซึ่ลล�ของร์�างกายในการ์เจำร์+ญ่เต+บโตในสั+&งมั'ช'ว+ตหลายเซึ่ลล� หร์�อเปี�นการ์แบ�งเซึ่ลล�เพื�&อการ์สั�บพื�นธุ)�ในสั+&งมั'ช'ว+ตเซึ่ลล�เด้'ยว (Binary fission) และเปี�นการ์แบ�งเน��อสัร์"างเซึ่ลล�สั�บพื�นธุ)�ในพื�ช

- ไมั�มั'การ์ลด้จำ.านวนช)ด้โคร์โมัโซึ่มั (2n 2n หร์�อ n n)

- เมั�&อสั+�นสั)ด้การ์แบ�งเซึ่ลล�จำะได้" 2 เซึ่ลล�ใหมั�ทั้'&มั'โคร์โมัโซึ่มัเทั้�าๆ ก�น และเทั้�าก�บเซึ่ลล�ต��งต"น

- พืบทั้'&เน��อเย�&อเจำร์+ญ่ปีลายยอด้, ปีลายร์าก, แคมัเบ'ยมัของพื�ชหร์�อเน��อเย�&อบ)ผิ+ว, ไขกร์ะด้,กในสั�ตว�, การ์สัร์"างสัเปี@ร์�มัและไข�ของพื�ช และการ์แบ�งต�วของโพืร์โทั้ซึ่�ว

- มั' 5 ร์ะยะ ค�อ อ+นเตอร์�เฟสั (Interphase), โพืร์เฟสั (Prophase), เมัทั้าเฟสั (Metaphase), แอนาเฟสั (Anaphase) และเทั้โลเฟสั (Telophase)


สร"ปข�นตอนการแบ(งแบบไมโทซ�ส

ระยะการแบ(ง การเปล��ยนแปลงท��ส2าคญอ+นเตอร์�เฟสั (Interphase)

- เพื+&มัจำ.านวนโคร์โมัโซึ่มั (Duplication) ข%�นมัาอ'กช)ด้หน%&ง และต+ด้ก�นอย,�ทั้'&เซึ่นโทั้ร์เมั'ยร์� (1 โคร์โมัโซึ่มั มั' 2 โคร์มัาทั้+ด้)

- มั'การ์เปีล'&ยนแปีลงทั้างเคมั'มัากทั้'&สั)ด้ (metabolic stage)- เซึ่นตร์+โอล แบ�งเปี�น 2 อ�น- ใช"เวลานานทั้'&สั)ด้, โคร์โมัโซึ่มัมั'ความัยาวมัากทั้'&สั)ด้

ระยะการแบ(ง การเปล��ยนแปลงท��ส2าคญโพืร์เฟสั (Prophase)

- โคร์มัาทั้+ด้หด้สั��น ทั้.าให"มัองเห(นเปี�นแทั้�งช�ด้เจำน- เย�&อห)"มัน+วเคล'ยสัและน+วคล'โอล�สัหายไปี- เซึ่นตร์+โอลเคล�&อนไปี 2 ข"างของเซึ่ลล� และสัร์"างไมัโทั้ต+กสัปี@นเด้+ลไปีเกาะทั้'&ไคเนโตคอร์� ร์ะยะน'�จำ%งมั'เซึ่นตร์+โอล 2 อ�น

เมัตาเฟสั (Metaphase)

- โคร์โมัโซึ่มัเร์'ยงต�วตามัแนวก%&งกลางของเซึ่ลล�- เหมัาะต�อการ์น�บโคร์โมัโซึ่มัและศ%กษาร์,ปีร์�างโคร์งสัร์"างของโคร์โมัโซึ่มั- เซึ่นโทั้ร์เมั'ยร์�จำะแบ�งคร์%&ง ทั้.าให"ใคร์มัาทั้+ด้เร์+&มัจำะแยกจำากก�น- โคร์โมัโซึ่มัหด้สั��นมัากทั้'&สั)ด้ สัะด้วกต�อการ์เคล�&อนทั้'&

แอนาเฟสั (Anaphase)

- โคร์มัาทั้+ด้ถ,กด้%งแยกออกจำากก�นกลายเปี�นโคร์โมัโซึ่มัอ+สัร์ะ- โคร์โมัโซึ่มัภายในเซึ่ลล�เพื+&มัเปี�น 2 เทั้�าต�ว หร์�อจำาก 2n เปี�น 4n (Tetraploid)- มัองเห(นโคร์โมัโซึ่มัมั'ร์,ปีร์�างคล"ายอ�กษร์ร์,ปีต�ว V, J, I

- ใช"เวลาสั��นทั้'&สั)ด้เทั้โลเฟสั (Telophase)

- โคร์โมัโซึ่มัล,ก (Daughter chromosome) จำะไปีร์วมัอย,�ข� �วตร์งข"ามัของเซึ่ลล�- เย�&อห)"มัน+วเคล'ยสั และน+วคล'โอล�สัเร์+&มัปีร์ากฏ- มั'การ์แบ�งไซึ่โทั้พืลาซึ่%มั


- เซึ่ลล�สั�ตว� เย�&อห)"มัเซึ่ลล�คอด้เข"าไปีบร์+เวณกลางเซึ่ลล� (Cleavge furrow)- เซึ่ลล�พื�ช เก+ด้เซึ่ลล�เพืลทั้ (Cell plate) ก��นตร์งแนวกลางเซึ่ลล�ขยายออกไปีต+ด้ก�บผิน�งเซึ่ลล�เด้+มั- ได้" 2 เซึ่ลล�ใหมั� เซึ่ลล�ละ 2n เหมั�อนเด้+มัทั้)กปีร์ะการ์

ภาพืทั้'& 2-14 การ์แบ�งเซึ่ลล�แบบไมัโทั้ซึ่+สัของสั�ตว�ในร์ะยะต�างๆ

การแบ(งเซลล�ท��ม�การแบ(งน�วเคล�ยสแบบไมโอซ�ส (meiosis)

การ์แบ�งแบบไมัโอซึ่+สัมั'ว�ตถ)ปีร์ะสังค�เพื�&อลด้จำ.านวนโคร์โมัโซึ่มัของเซึ่ลล�ใหมั�ทั้'&จำะเก+ด้ข%�นให"เหล�อเปี�นคร์%&งหน%&งของจำ.านวนโคร์โมัโซึ่มัในเซึ่ลล�เร์+&มัต"น ในสั�ตว�จำะพืบการ์แบ�งเซึ่ลล�แบบไมัโอซึ่+สัในต�อมัเพืศ (Gonad) สั�วนในพื�ชจำะพืบการ์แบ�งเซึ่ลล�แบบไมัโอซึ่+สัภายในอ�บสัปีอร์�การ์แบ�งเซึ่ลล�แบบไมัโอซึ่+สัมั'การ์แบ�งน+วเคล'ยสั 2 คร์��งต�อเน�&องก�น ค�อ ไมัโอซึ่+สั I และ ไมัโอซึ่+สั II

ระยะ การเปล��ยนแปลงท��ส2าคญไมัโอซึ่+สั

Iอ+นเตอร์�เ

ฟสั I- จำ.าลองโคร์โมัโซึ่มัข%�นมัาอ'ก 1 เทั้�าต�ว แต�ละโคร์โมัโซึ่มัปีร์ะกอบด้"วย 2 โคร์มัาทั้+ด้

โปีร์เฟสั I - โฮโมัโลก�สั โคร์โมัโซึ่มัมัาจำ�บค,�แนบช+ด้ก�น (Synapsis)

ทั้.าให"มั'กล)�มัโคร์โมัโซึ่มั กล)�มัละ 2 ทั้�อน (Bivalent) แต�ละกล)�มัปีร์ะกอบด้"วย 4 โคร์มัาทั้+ด้ (Tetrad)

- เก+ด้การ์แลกเปีล'&ยนช+�นสั�วนของโคร์มัาทั้+ด้ (Crossing


over)เมัทั้าเฟสั

I- ค,�ของโฮโมัโลก�สั โคร์โมัโซึ่มั เร์'ยงต�วอย,�ตามัแนวศ,นย�กลางของเซึ่ลล�

แอนาเฟสั I

- โฮโมัโลก�สั โคร์โมัโซึ่มั แยกค,�ออกจำากก�นไปีย�งแต�ละข"างของข��วเซึ่ลล�

ทั้'โลเฟสั I - เก+ด้น+วเคล'ยสัใหมั�2น+วเคล'ยสั และแต�ละน+วเคล'ยสัมั'จำ.านวนโคร์โมัโซึ่มัเปี�นแฮพืลอยด้� (n)

ไมัโอซึ่+สัII

อ+นเตอร์�เฟสั II

- เปี�นร์ะยะพื�กช�&วคร์, � แต�ไมั�มั'การ์จำ.าลองโคร์โมัโซึ่มัข%�นมัาอ'กหร์�ออาจำไมั�มั'ในเซึ่ลล�บางชน+ด้

โปีร์เฟสั II

- โคร์โมัโซึ่มัหด้สั��นมัาก ทั้.าให"เห(นแต�ละโคร์โมัโซึ่มัมั' 2 โคร์มัาทั้+ด้

เมัทั้าเฟสั II

- โคร์โมัโซึ่มัจำะมัาเร์'ยงต�วอย,�แนวศ,นย�กลางของเซึ่ลล�

แอนาเฟสั II

- เก+ด้การ์แยกของโคร์มัาทั้+ด้ ทั้'&อย,�ในโคร์โมัโซึ่มัเด้'ยวก�นไปีย�งข��วแต�ละข"างของเซึ่ลล�ทั้.าให"โคร์โมัโซึ่มัเพื+&มัจำาก n 2n

ทั้'โลเฟสั II

- เก+ด้น+วเคล'ยสัใหมั�เปี�น 4 น+วเคล'ยสั และแบ�งไซึ่โทั้พืลาซึ่%มัเก+ด้เปี�น 4 เซึ่ลล�สัมับ,ร์ณ� แต�ละเซึ่ลล�มั'จำ.านวนโคร์โมัโซึ่มัเปี�นแฮพืลอยด้� (n) หร์�อเทั้�าก�บคร์%&งหน%&งของเซึ่ลล�เร์+&มัต"น


ภาพืทั้'& 2-15 การ์แบ�งเซึ่ลล�พื�ชแบบไมัโอซึ่+สั

การแบ(งเซลล�ของโพรแคร�โอต (Prokaryotic fission)

การ์แบ�งเซึ่ลล�ของโพืร์แคร์+โอต เช�น แบคทั้'เร์'ย เปี�นการ์แบ�งตร์ง ซึ่%&งเก+ด้โด้ย DNA ทั้'&เปี�นวง (Circular DNA) จำะย%ด้เกาะก�บเย�&อห)"มัเซึ่ลล� และมั'การ์สั�งเคร์าะห� DNA ข%�นมัาอ'ก 1 เทั้�าต�วทั้'&เหมั�อนเด้+มัทั้)กปีร์ะการ์ และจำะมั'การ์แยก DNA ออกจำากก�น โด้ยเย�&อห)"มัเซึ่ลล�ทั้'&อย,� 2 ข"างของต.าแหน�งทั้'& DNA ย%ด้เกาะจำะเจำร์+ญ่เข"าไปีในไซึ่โทั้พืลาซึ่%มั เพื�&อแยกโมัเลก)ล DNA 2 โมัเลก)ลออกจำากก�น และมั'การ์สัร์"างผิน�งเซึ่ลล�ข%�นมัาใหมั� เพื�&อแบ�งไซึ่โทั้พืลาซึ่%มัตามัแนวกลางเซึ่ลล� เก+ด้เปี�นเซึ่ลล�ใหมั� 2 เซึ่ลล� โด้ยมั' DNA เซึ่ลล�ละเทั้�าๆ ก�น ด้�งภาพื

ภาพืทั้'& 2-16 ร์ะยะต�างๆ ในการ์แบ�งเซึ่ลล� (Prokaryotic fission)

แบบทดสอบ


1. ข"อใด้ทั้'&เปี�นล�กษณะร์�วมัของเซึ่ลล,โลสั (Cellulose) และอะไมัโลเพืกทั้+น (Amylopectin)

1) ร์,ปีแบบของพื�นธุะไกลโคซึ่+ด้+ก 2) ชน+ด้ของน.�าตาลเช+งเด้'&ยวทั้'&เปี�นองค�ปีร์ะกอบ

3) มั'การ์แตกแขนงของสัายน.�าตาล 4) ย�อยได้"ด้"วยน.�าลาย2. ข"อใด้ค�อข"อแตกต�างร์ะหว�างกร์ด้ไขมั�นไมั�อ+&มัต�วและกร์ด้ไขมั�นอ+&มัต�ว

ก. จำ.านวนคาร์�บอน ข. จำ.านวนพื�นธุะโควาเลนซึ่�แบบพื�นธุะเด้'&ยว

ค. จำ.านวนพื�นธุะโควาเลนซึ่�แบบพื�นธุะค,� ง. จำ.านวนหมั,�คาร์�บอกซึ่+ลข"อใด้ถ,กต"อง

1) ค. 2) ก. และ ข. 3) ก., ข. และ ค. 4)

ก., ข., ค. และ ง.

ใชั้�ภาพต(อไปน��ตอบค2าถูามข�อ 3-6

3. เมั�&อร์�บปีร์ะทั้านอาหาร์ปีร์ะเภทั้โปีร์ต'น ร์�างกายควร์ได้"ร์�บสัาร์หมัายเลขใด้ 1) หมัายเลข 1 2) หมัายเลข 2 3) หมัายเลข 3 4)

หมัายเลข 44. ถ"าสัาร์หมัายเลข 1 ก�บ 4 ร์วมัก�น ผิลผิล+ตทั้'&ได้"จำากปีฏ+ก+ร์+ยาน'�ค�ออะไร์

1)Dipeptide 2) Dipeptide และ น.�า3) Monoglyceride 4) Monoglyceride และ น.�า

5. ถ"าร์�บปีร์ะทั้านน.�ามั�นพื�ช จำะได้"ร์�บสัาร์หมัายเลขใด้


1) หมัายเลข 1 2) หมัายเลข 2 3) หมัายเลข 1 และ 34)

หมัายเลข 1 และ 46. สัาร์หมัายเลขใด้ทั้'&มัน)ษย�น.าไปีใช"เปี�นพืล�งงานสั.าหร์�บการ์ด้.าร์งช'ว+ตมัากทั้'&สั)ด้

1) หมัายเลข 1 2) หมัายเลข 2 3) หมัายเลข 3 4)

หมัายเลข 47. โปีร์ต'นทั้'&เปี�นองค�ปีร์ะกอบในร์�างกายมัน)ษย�ทั้.าหน"าทั้'&ใด้

ก. ต�วเร์�งปีฏ+ก+ร์+ยาภายในเซึ่ลล� ข. ควบค)มัสัาร์เข"าออกจำากเซึ่ลล�ค. ภ,มั+ค)"มัก�นโร์คของร์�างกาย ง. ล.าเล'ยงออกซึ่+เจำน

ข"อทั้'&ถ,กค�อข"อใด้1) ก และ ข 2) ข และ ค 3) ก ข และ ค 4)

ก ข ค และ ง8. เอนไซึ่มั�มั'ความัสั.าค�ญ่ต�อเซึ่ลล�อย�างไร์

ก. ช�วยเร์�งปีฏ+ก+ร์+ยาภายในเซึ่ลล� ข. ช�วยควบค)มัเมัแทั้บอล+ซึ่%มัค. ช�วยลด้พืล�งงานกร์ะต)"นของปีฏ+ก+ร์+ยาภายในเซึ่ลล�

ข"อทั้'&ถ,กทั้'&สั)ด้ค�อ1)ก และ ข 2) ข และ ค 3) ก และ ค 4) ก ข

และ ค9. ถ"าแยกเอนไซึ่มั�ออกจำากเซึ่ลล�ควร์เก(บร์�กษาเอนไซึ่มั�ไว"ทั้'&อ)ณหภ,มั+เทั้�าไร์จำ%งจำะร์�กษาเอนไซึ่มั�ไว"ได้"นานทั้'&สั)ด้

1)-20 C 2) 0 C 3) 37 C 4) 6010. ข"อใด้เป5นจัร�งเก'&ยวก�บร์ะยะอ+นเตอร์�เฟสั

1) โคร์โมัโซึ่มัมั'ล�กษณะคล"ายร์�างแห2) เปี�นร์ะยะทั้'&เก+ด้ข%�นในการ์แบ�งเซึ่ลล�แบบไมัโทั้ซึ่+สัเทั้�าน��น3) เปี�นร์ะยะทั้'&เซึ่ลล�อย,�ในร์ะยะพื�กต�ว ไมั�มั'ก+จำกร์ร์มัเมัแทั้บอล+ซึ่%มั4) เปี�นร์ะยะทั้'&มัองไมั�เห(นน+วเคล'ยสั เน�&องจำากสัลายต�วไปีจำนหมัด้แล"ว

11. โคร์โมัโซึ่มั 2 ค,� ของสั+&งมั'ช'ว+ตด้+พืลอยด้�ชน+ด้หน%&งในเพืศเมั'ยเปี�นด้�งภาพื


ถ"าเก+ด้ไมัโอซึ่+สัและเก+ด้การ์ปีฏ+สันธุ+ แอลล'ลใด้ทั้'&ล,กมั'โอกาสัจำะได้"ร์�บการ์ถ�ายทั้อด้มัาจำากแมั�1) A และ a 2) F และ f 3) A และ f 4) ข"อ 1) และ 2) ถ,ก12. ข"อใด้กล�าวถ%งบทั้บาทั้ของไมัโอซึ่+สัในกร์ะบวนการ์สัร์"างเซึ่ลล�สั�บพื�นธุ)�ได้"ถู&กต�อง

1) เพื�&อสัร์"างเซึ่ลล�ทั้'&มั'โคร์โมัโซึ่มัเหมั�อนและเทั้�าก�บเซึ่ลล�เร์+&มัต"น2) เพื�&อสัร์"างเซึ่ลล�ทั้'&มั'ปีร์+มัาณด้'เอ(นเอเพื'ยงคร์%&งหน%&งของเซึ่ลล�เร์+&มัต"น3) เพื�&อร์วมัด้'เอ(นเอของเซึ่ลล� 2 เซึ่ลล�ทั้'&มั'ข"อมั,ลทั้างพื�นธุ)กร์ร์มัต�างก�น4) เพื�&อร์วมัด้'เอ(นเอของเซึ่ลล� 2 เซึ่ลล�ทั้'&มั'ข"อมั,ลทั้างพื�นธุ)กร์ร์มัเหมั�อนก�น

ทั้)กปีร์ะการ์13. จำากแผินภาพืแสัด้งบางร์ะยะของกร์ะบวนการ์สั�บพื�นธุ)�ร์ะยะใด้ทั้'&ปีร์ะกอบด้"วยแฮพืลอยด้�เซึ่ลล�1) 1 และ 22) 1 และ 33) 3 และ 44) 4 และ 5

14. เพืร์าะเหต)ใด้ไมัโอซึ่+สัจำ%งเปี�นปี8จำจำ�ยทั้'&ทั้.าให"เก+ด้ความัแปีร์ผิ�นทั้างพื�นธุ)กร์ร์มัในสั+&งมั'ช'ว+ตแต�ละสัปี�ช'สั�

1) ไมัโอซึ่+สัสัร์"างเซึ่ลล�ล,กทั้'&มั'โคร์โมัโซึ่มัเหมั�อนก�น2) ไมัโอซึ่+สัลด้จำ.านวนมั+วเทั้ช�นทั้'&จำะเก+ด้ข%�นในสั+&งมั'ช'ว+ต3) ไมัโอซึ่+สัเก+ด้กร์ะบวนการ์คร์อสัซึ่+&งโอเวอร์� เปี�นเหต)ให"เก+ด้ย'นล,กผิสัมั

ใหมั�ๆ ข%�น


4) ไมัโอซึ่+สัเปี�นเหต)ให"เก+ด้ล,กทั้'&มั'แอลล'ลจำากเซึ่ลล�สั�บพื�นธุ)�ของพื�อหร์�อแมั�ฝัGายใด้ฝัGายหน%&งเทั้�าน��น

15. น+วเคล'ยสัของเซึ่ลล�ในภาพืแบ�งแบบใด้ และอย,�ในร์ะยะใด้1) mitosis - metaphase 2) meiosis I – anaphase I

3) meiosis II – metaphase II 4) meiosis - metaphase16. DNA สัายหน%&งมั'ล.าด้�บเบสัเปี�น CATTGCACCTTAAGA อ'กสัาร์ทั้'&เปี�นค,�ของ DNA สัายน'�จำะมั'ล.าด้�บเบสัอย�างไร์

1) CATTGCACCTTAAGA 2) GTAACGTGGAATTCT

3) GUAACGUGGAAUUCU 4) GTAACGTGGAATTCU17. เซึ่ลล�ในร์�างกายมัน)ษย�ชน+ด้ใด้ต�อไปีน'�ทั้'&มั'จำ.านวนโคร์โมัโซึ่มัน�อยท��ส"ด

1) เมั(ด้เล�อด้ขาว 2) อสั)จำ+ 3) เซึ่ลล�ห�วใจำ 4)

เซึ่ลล�ร์�งไข�18. ข"อความัใด้กล�าวไม(ถู&กต�องเก'&ยวก�บอสั)จำ+ของคน

1) ภายในน+วเคล'ยสัของอสั)จำ+มั'ทั้��งออโตโซึ่มัและโคร์โมัโซึ่มัเพืศ2) เซึ่ลล�เร์+&มัต"นในกร์ะบวนการ์สัร์"างอสั)จำ+มั'โคร์โมัโซึ่มั 2n เทั้�าก�บ 46 แทั้�ง3) เก+ด้จำากการ์แบ�งเซึ่ลล�แบบไมัโทั้ซึ่+สัทั้'&มั'การ์ลด้จำ.านวนโคร์โมัโซึ่มัลงคร์%&ง

หน%&ง4) ถ"าย'นบนโคร์โมัโซึ่มัในเซึ่ลล�อสั)จำ+เก+ด้มั+วเทั้ช�น จำะสัามัาร์ถถ�ายทั้อด้มั+วเทั้

ช�นน��นๆ ไปีย�งร์) �นล,กได้"19. ข"อความัใด้ถู&กต�องเก'&ยวก�บการ์แบ�งเซึ่ลล�บร์+เวณปีลายร์ากหอมั

1) เซึ่ลล�ใหมั�ทั้'&เก+ด้ข%�นจำะมั'จำ.านวนโคร์โมัโซึ่มัเทั้�าก�บเซึ่ลล�เร์+&มัต"น2) เซึ่ลล�ใหมั�ทั้'&เก+ด้ข%�นเก+ด้จำากการ์คอด้ของเย�&อห)"มัเซึ่ลล�3) โคร์โมัโซึ่มัภายในเซึ่ลล�จำะจำ.าลองต�วเองในร์ะยะทั้"ายของการ์แบ�งเซึ่ลล�4) ถ"ามั'เซึ่ลล�เร์+&มัต"น 2 เซึ่ลล� เมั�&อสั+�นสั)ด้การ์แบ�งเซึ่ลล�จำะได้"เซึ่ลล�ใหมั� 4

เซึ่ลล� โด้ยแต�ละเซึ่ลล�มั'จำ.านวนโคร์โมัโซึ่มัลด้ลงคร์%&งหน%&ง


20. เหต)การ์ณ�ใด้ต�อไปีน'�เก+ด้เปี�นล.าด้�บทั้"ายสั)ด้ในกร์ะบวนการ์แบ�งเซึ่ลล�แบบไมัโอซึ่+สั

1) การ์แบ�งน+วเคล'ยสั 2) การ์สัร์"างแผิ�นก��นเซึ่ลล�3) การ์จำ.าลองต�วเองของโคร์โมัโซึ่มั 4) โฮโมัโลก�สัโคร์โมัโซึ่มั

แยกออกจำากก�นไปีย�งข��วของเซึ่ลล�21. แมัลงหว'&มั'โคร์โมัโซึ่มัในเซึ่ลล�ร์�างกาย 8 แทั้�ง ในร์ะหว�างการ์แบ�งเซึ่ลล�แบบไมัโทั้ซึ่+สั แต�ละโคร์โมัโซึ่มัปีร์ะกอบด้"วยก'&โคร์มัาทั้+ด้

1) 2 2) 4 3) 8 4) 16

บทท�� 3 ความหลากหลายของส��งม�ชั้�ว�ต(Diversity of life)

สั+&งมั'ช'ว+ตในโลกน'�มั'มัากกว�า 1.7 ล"านสัปี�ช'สั� ในจำ.านวนน'�เปี�นสั�ตว�ถ%ง 1.15

ล"านสัปี�ช'สั� พื�ชและโปีร์ต+สัต�ปีร์ะมัาณ 0.55 ล"านสัปี�ช'สั� แต�ละชน+ด้มั'ล�กษณะทั้'&แตกต�างก�นมัากบ"างน"อยบ"างมั'ทั้��งทั้'&อาศ�ยอย,�ในด้+น บนด้+น ในน.�าจำ�ด้ น.�าเค(มั และในอากาศ นอกจำากน'�ย�งมั'การ์ค"นพืบสั+&งมั'ช'ว+ตชน+ด้ใหมั�ๆ อย,�เสัมัอ ฉะน��นการ์ศ%กษาสั+&งมั'ช'ว+ตจำ%งต"องมั'การ์จำ.าแนกสั+&งมั'ช'ว+ตออกเปี�นหมัวด้หมั,�เพื�&อความัสัะด้วกในการ์ศ%กษา ซึ่%&งการ์ศ%กษาล�กษณะน'�เร์'ยกว�า ว�ชั้าอน"กรมว�ธาน (taxonomy)

อน"กรมว�ธาน (taxonomy)

Taxonomy มัาจำากภาษากร์'ก taxis แปีลว�า การ์จำ�ด้ + nomos แปีลว�า กฎี ซึ่%&งหมัายถ%ง การ์ศ%กษาทั้��งทั้างทั้ฤษฎี'และการ์ปีฏ+บ�ต+เก'&ยวก�บการ์จำ�ด้หมัวด้หมั,�ของสั+&งมั'ช'ว+ต ซึ่%&งจำะแบ�งออกเปี�น 3 สั�วนค�อ

1. Classification หมัายถ%ง กฎีเกณฑ�การ์จำ�ด้สั+&งมั'ช'ว+ตออกเปี�นหมัวด้หมั,� โด้ยอาศ�ยพื��นฐานความัร์, "ทั้'&เปี�นหล�กฐานความัเก'&ยวทั้างว+ว�ฒนาการ์

2. Identification หมัายถ%ง การ์ค"นหาตร์วจำสัอบเพื�&อให"ได้"ช�&อว+ทั้ยาศาสัตร์�ปีร์ะจำ.ากล)�มัโด้ยอาศ�ยหล�กฐานทั้'&มั'ทั้.ามัาก�อน อาจำเปี�นการ์ทั้.าโด้ยอาศ�ยความัร์, "ความัช.านาญ่ทั้'&มั'มัาก�อน


3. Nomenclature หมัายถ%ง กฎีเกณฑ�การ์ต��งช�&อสั+&งมั'ช'ว+ตชน+ด้ต�าง ๆ ตามัทั้'&ได้"จำ.าแนกเอาไว"แล"ว ซึ่%&งต"องมั'หล�กและว+ธุ'การ์ซึ่%&งเปี�นสัากล

ความัหลากหลายของสั+&งมั'ช'ว+ตเร์'ยกว�า ความหลากหลายของสป<ชั้�ส� (specific diversity) และสั+&งมั'ช'ว+ตชน+ด้เด้'ยวก�นย�งแตกต�างก�นตามัสัายพื�นธุ)�ซึ่%&งแตกต�างก�นตามัพื�นธุ)กร์ร์มั เร์'ยกว�า ความหลากหลายทางพนธ"กรรม (genetic diversity) ซึ่%&งจำะสัอด้คล"องเหมัาะสัมัก�บสัภาพืของแหล�งทั้'&อย,�แต�ละทั้"องถ+&นบร์+เวณต�าง ๆของโลกเปี�นความหลากหลายของระบบน�เวศึ (ecological diversity) ความัหลากหลายทั้��ง 3 ปีร์ะการ์ ค�อความัหลากหลายของสัปี�ช'สั� ความัหลากหลายทั้างพื�นธุ)กร์ร์มั และความัหลากหลายของร์ะบบน+เวศจำ%งเปี�นองค�ปีร์ะกอบของความัหลากหลายทั้างช'วภาพื (biological diversity)

คาโรลส ล�นเน�ยส (Corolus Linnaeus) ปี� ค.ศ. 1707-1778 น�กช'วว+ทั้ยาชาวสัว'เด้น ผิ,"วางร์ากฐานการ์จำ�ด้หมัวด้หมั,�ของสั+&งมั'ช'ว+ตและได้"ร์�บยกย�องว�าเปี�น บ�ดาแห(งการจั2าแนกย"คใหม( หร์�อ บ�ดาแห(งว�ชั้าอน"กรมว�ธาน (Father

of Modern Classification) ล+นเน'ยสัเปี�นคนแร์กทั้'&ใช"ช�&อภาษาลาต+น 2

ช�&อ มัาใช"เร์'ยกสั+&งมั'ช'ว+ต ซึ่%&งเร์'ยกว�า binomial nomenclature โด้ยช�&อแร์กเปี�นช�&อสัก)ล หร์�อ จำ'น�สั (generic name) และช�&อหล�งเปี�นช�&อต�วหร์�อช�&อสัปี�ช'สั� (specific name) และว+ธุ'น'�ย�งใช"ก�นอย,�ถ%งปี8จำจำ)บ�น นอกจำากน'�ล+นเน'ยสัย�งได้"ศ%กษาพื�ชและเกสัร์ต�วผิ," และใช"เกสัร์ต�วผิ,"ในการ์แบ�งชน+ด้ของพื�ชด้อก ปี8จำจำ)บ�นหล�กเกณฑ�ต�าง ๆของล+นเน'ยสัย�งคงใช"ก�นอย,�

ล2าดบข�นในการจัดหมวดหม&( ล.าด้�บข��นของหมัวด้หมั,�สั+&งมั'ช'ว+ต (taxonomic category) มั'ล.าด้�บการ์จำ�ด้ต��งแต�ล.าด้�บใหญ่�ทั้'&สั)ด้จำนถ%งล.าด้�บเล(กทั้'&สั)ด้ ด้�งน'�

อาณาจำ�กร์ (Kingdom)

ไฟล�มั (Phylum) ในพื�ชมั�กใช"ด้+ว+ช�น(Division)

คลาสั (Class)

ออร์�เด้อร์� (Order)

แฟมั'ล'& (Family)


จำ'น�สั (Genus)

สัปี�ช'สั� (Species)

ชั้��อของส��งม�ชั้�ว�ตสั+&งมั'ช'ว+ตทั้)กชน+ด้ทั้'&ร์, "จำ�กก�นจำะมั'ผิ,"ต� �งช�&อเพื�&อใช"ในการ์อ"างถ%ง ช�&อข+งสั+&งมั'ช'ว+ตมั'

2 ชน+ด้ ค�อ1. ชั้��อสามญ (common name) ค�อช�&อทั้'&ใช"เร์'ยกสั+&งมั'ช'ว+ตตามัภาษา

ทั้"องถ+&นหร์�อภาษาปีร์ะจำ.าชาต+ ทั้.าให"สั+&งมั'ช'ว+ตชน+ด้เด้'ยวก�นมั'หลายช�&อ อาจำเร์'ยกช�&อตามัล�กษณะร์,ปีร์�าง เช�น ต"นแปีร์งล"างขวด้ปีากกาทั้ะเล ว�านหางจำร์ะเข" หร์�ออาจำเร์'ยกตามัถ+&นก.าเน+ด้เช�น ผิ�กตบชวา ยางอ+นเด้'ย กกอ'ย'ปีต� มั�นฝัร์�&ง นอกจำากน'�อาจำเร์'ยกตามัทั้'&สัถานทั้'&อย,� เช�น ด้าวทั้ะเล ด้อกไมั"ทั้ะเล ทั้ากบก หร์�อปีร์ะโยชน�ทั้'&ได้"ร์�บ เช�น หอยมั)ก ว�วเน��อ ว�วนมั เปี�นต"นนอกจำากน'�ในแต�ละถ+&นอาจำเร์'ยกช�&อสั+&งมั'ช'ว+ตชน+ด้เด้'ยวก�นแตกต�างก�นไปีก(ได้" ซึ่%&งเร์'ยกว�าช�&อทั้"องถ+&น (local name) เช�น จำ+�งโจำ"น.�า ทั้างแมั�ฮ�องสัอนเร์'ยกว�า หมัาน.�า แมัลงปีอทั้างภาคใต"เร์'ยกว�า แมังพื'� “ ” “ ”

ปีร์าจำ'นบ)ร์' เร์'ยกว�า แมังฟ=า และทั้างภาคเหน�อเร์'ยกว�า แมังกะบ'� ด้�งน��นเมั�&อ“ ” “ ”

กล�าวถ%งแมังฟ=า อาจำทั้.าให"เก+ด้การ์เข"าใจำผิ+ด้ได้" คนในภาคอ�&นๆ ทั้'&ไมั�ใช�จำ�งหว�ด้ปีร์าจำ'นบ)ร์'จำะไมั�ทั้ร์าบว�า แมังฟ=า ค�อแมัลงปีอ“ ”

2. ชั้��อว�ทยาศึาสตร� (scientific name) เปี�นช�&อเร์'ยกสั+&งมั'ช'ว+ตซึ่%&งเปี�นทั้'&ยอมัร์�บของน�กว+ทั้ยาศาสัตร์� และเปี�นช�&อทั้'&ก.าหนด้ข%�นมัาหล�กสัากล เปี�นภาษาลาต+น ผิ,"วางหล�กเกณฑ�การ์ต��งช�&อว+ทั้ยาศาสัตร์�ค�อ คาโร์ล�สั ล+นเน'ยสั (Carolus

Linnaeus) ชาวสัว'เด้น เมั�&อปี� ค.ศ. 1758 โด้ยก.าหนด้ให"สั+&งมั'ช'ว+ตแต�ละชน+ด้ปีร์ะกอบด้"วยค.า 2 ค.า (binomial nomenclature) ค.าแร์กเปี�นช�&อ จั�นส (generic name) ข%�นต"นด้"วยอ�กษร์ต�วใหญ่� และค.าหล�ง ค�อค.าค)ณศ�พืทั้�แสัด้งล�กษณะทั้'&เร์'ยกว�า สเปซ�ฟ*ค เอพ�เธต (specific epithet) ข%�นต"นด้"วยอ�กษร์ต�วเล(ก ท�ง 2 ค2ารวมเร�ยกว(า ชั้��อสป<ชั้�ส� ต�องเข�ยนตวเอนหร�อข�ดเส�นใต� โดยเส�นใต�ระหว(าง 2 ค2าไม(ต(อกน เช�น Homo sapiens or Homo

sapines หมัายถ%ง คนในแต�ละจำ'น�สัใช"สัเปีซึ่+ฟ@ค เอพื+เธุต ได้"เพื'ยงคร์��งเด้'ยว แต�สัเปีซึ่+ฟ@ค เอพื+เธุต อาจำน.าไปีใช"ก�บจำ'น�สัอ�&นได้"เช�น

Felis เปี�นจำ'น�สัของแมัวมั'หลายสัปี�ช'สั�


Felis domestica แมัวบ"านFelis chaus แมัวปีGาFelis viverrina เสั�อปีลาสั�วน Musca domestica เปี�นแมัลงว�นบ"าน มั'สัเปีซึ่+ฟ@ค เอพื+เธุต ซึ่.�าก�บ

แมัวบ"าน

หลกเกณฑ์�ในการต�งชั้��อว�ทยาศึาสตร� มั'ด้�งน'�1. ช�&อว+ทั้ยาศาสัตร์�ต"องเปี�นภาษาลาต+นหร์�อร์ากศ�พืทั้�มัาจำากภาษาลาต+น

เสัมัอ เพืร์าะภาษาลาต+นเปี�นภาษาทั้'&ตายแล"ว (เล+กใช"แล"ว) ความัหมัายจำ%งไมั�มั'การ์เปีล'&ยนแปีลงอ'ก

2. ช�&อต"องปีร์ะกอบด้"วยค.า 2 ค.า (binomial nomenclature) ค.าแร์กเปี�นช�&อ จั�นส (generic name) ข%�นต"นด้"วยอ�กษร์ต�วใหญ่� และค.าหล�ง ค�อค.าค)ณศ�พืทั้�แสัด้งล�กษณะทั้'&เร์'ยกว�า สเปซ�ฟ*ค เอพ�เธต (specific epithet)

ข%�นต"นด้"วยอ�กษร์ต�วเล(ก ท�ง 2 ค2ารวมเร�ยกว(า ชั้��อสป<ชั้�ส� ต�องเข�ยนตวเอนหร�อข�ดเส�นใต� โดยเส�นใต�ระหว(าง 2 ค2าไม(ต(อกน

3. ถ"าทั้ร์าบช�&อผิ,"ต� �งช�&อ จำะลงช�&อย�อของผิ,"ต� �งช�&อตามัหล�งช�&อว+ทั้ยาศาสัตร์� เช�นต"นหางนกย,งไทั้ยมั'ช�&อว+ทั้ยาศาสัตร์�ว�า Caesalpinia pulcherrima

(Linn.) ค.าว�า Linn. เปี�นช�&อย�อของ Linnaeus

4. แต�ละหมัวด้หมั,�ต"องมั'ช�&อว+ทั้ยาศาสัตร์�ทั้'&ถ,กต"องเพื'ยงช�&อเด้'ยว โด้ยใช"ช�&อทั้'&ต� �งก�อน

5. การ์ก.าหนด้ช�&อหมัวด้หมั,�ต� �งแต� family ลงมัาต"องมั'ต�วอย�างสั+&งมั'ช'ว+ตเปี�นแบบในการ์พื+จำาร์ณา

ตวอย(างชั้��อว�ทยาศึาตร�บอกสถูานท��พบหร�อท��อย&(อาศึยได�แก(

ชั้��อสามญ ชั้��อว�ทยาศึาสตร� ความหมาย


พืยาธุ+ใบไมั"ในต�บ Fasciola hepatica ค.าว�า hepatica

หมัายถ%ง ต�บไมั"ร์วก Thyrosostachys siamensis ค.าว�า siamensis

มัาจำากค.าว�า siam ซึ่%&งหมัายถ%งไทั้ยมัะมั�วง Mangifera indica ค.าว�า indica หมัายถ%ง ปีร์ะเทั้ศอ+นเด้'ยบอกลกษณะ เชั้(น ส� ร&ปร(าง ขนาด ได�แก(

ชั้��อสามญ ชั้��อว�ทยาศึาสตร� ความหมายจำ.าปี� Michelia alba ค.าว�า alba หมัายถ%ง สั'ขาวมัะยมั Phyllantus acidus ค.าว�า acidus หมัายถ%ง มั'ร์สัเปีร์'�ยวปีลาบ%ก Pangasianodon gigas ค.าว�า gigas หมัายถ%ง ใหญ่�ทั้'&สั)ด้เช��อโร์คแอนแทั้ร์กซึ่� Bacillus anthrasis ค.าว�า bacillus =ร์,ปีทั้�อน และ anthrasis =โร์คแอนแทั้ร์กซึ่�บอกชั้��อผ&�ต�งหร�อเป5นเก�ยรต�แก(ผ&�ใดผ&�หน%�ง ได�แก(

ชั้��อสามญ ชั้��อว�ทยาศึาสตร� ความหมายปีลาปี,Gมัห+ด้ล Mahidolia mystasina ค.าว�า Mahidolia

เปี�นช�&อของสัมัเด้(จำพืร์ะมัห+ตลาธุ+เบศ อด้)ลเด้ชว+กร์มั พืร์ะบร์มัร์าชชนก

ก��งเจำ"าฟ=า Acanthosquilla sirindhorn ค.าว�า sirindhorn เปี�นพืร์ะนามัของสัมัเด้(จำพืร์ะเทั้พื ฯ

(Naiyanetr, 1995) ค.าว�า Naiyanetr ค�อช�&อย�อของ ศ. ไพืบ,ลย� น�ยเนตร์ ผิ,"ต� �ง

ช�&อ ปี� 1995

Dichtomous key โดยแยกข�อแตกต(างท�ละ 2 ข�อต�วอย�างเช�น ได้โคโตมั�สัค'ย�สั.าหร์�บจำ�ด้หมัวด้หมั,�ไฟล�มัของสั�ตว�ไมั�มั'กร์ะด้,กสั�นหล�ง


1. a. ร์�างกายไมั�มั'สัมัมัาตร์หร์�อมั'สัสัมัมัาตร์แบบร์�ศมั'…………………………

ด้,ข"อ 2b. ร์�างกายมั'สัมัมัาตร์แบบคร์%&งซึ่'ก…………………………………………..ด้,ข"อ 32. a. มั'เทั้นทั้าเค+ล(tentacle)……………………………………………………Cnidariab. ไมั�มั'เทั้นทั้าเค+ล…………………………………………………………...ด้,ข"อ 43. a. ผิน�งล.าต�วมั'ร์,จำ.านวนมัาก…………………………………………………Porifera

b. ผิน�งล.าต�วไมั�มั'ร์,………………………………………………………….Echinodermata

4. a. มั'โคร์งร์�างภายนอกต�ว(exoskeleton)

…………………………………….ด้,ข"อ 5b. ไมั�มั'โคร์งสัร์"างภายนอกต�ว ด้,………………………………………………

ข"อ 65. a. ร์ยางค�เปี�นข"อ…………………………………………………………….Arthropoda

b. ร์ยางค�ไมั�เปี�นข"อ…………………………………………………………Mollusca6. a. ล.าต�วเปี�นร์,ปีทั้ร์งกร์ะบอก………………………………………………..ด้,ข"อ 7b. ล.าต�วแบน………………………………………………………………Platyhelmenthes7. a. ล.าต�วแบ�งออกเปี�นปีล"อง ๆ …………………………………………….Annelida

b. ล.าต�วไมั�เปี�นปีล"อง ด้,………………………………………………………

ข"อ 8


8. a. มั'เทั้นทั้าเค+ลหร์�อแขนย�&นออก……………………………………………Mollusca

b. ไมั�มั'เทั้นทั้าเค+ล…………………………………………………………..Nematoda

Whittaker จำ.าแนกสั+&งมั'ช'ว+ตเปี�น 5 อาณาจำ�กร์1. Kingdom Monera ไมั�มั'ร์ะยะเอ(มับร์+โอ เซึ่ลล�ขาด้เย�&อห)"มั

น+วเคล'ยสั ได้"แก� แบคทั้'เร์'ย และสัาหร์�ายสั'เข'ยวแกมัน.�าเง+น2. Kingdom Protista ไมั�มั'ร์ะยะเอ(มับร์+โอ เซึ่ลล�มั'เย�&อห)"มัน+วเคล'ยสั

ได้"แก� สัาหร์�ายสั'ต�างๆ โปีร์โตซึ่�ว ฯลฯ3. Kingdom Fungi มั'หลายเซึ่ลล� ไมั�มั'ร์ะยะเอ(มับร์+โอ ด้.าร์งช'ว+ตแบบ

ภาวะทั้'&มั'การ์ย�อยสัลายผิน�งเซึ่ลล�สัร์"างจำากไคต+น ได้"แก� เห(ด้ ร์า และย'สัต�4. Kingdom Plantae มั'ร์ะยะเอ(มับร์+โอ ไมั�เคล�&อนทั้'&ตลอด้ช'ว+ต มั'เมั(ด้

สั'เข'ยว ได้"แก� พื�ชต�างๆ5. Kingdom Animalia มั'ร์ะยะเอ(มับร์+โอ เคล�&อนทั้'&ตลอด้ช'ว+ต หร์�อ

ช�วงใด้ช�วงหน%&งของช'ว+ต เช�น สั�ตว�ต�างๆ

อาณาจักรมอเนอรา (Monera) แบ�งออกเปี�น 2 ไฟล�มั ค�อ ไฟล�มัช+โซึ่ไฟตา (Phylum Schizophyta)

และ ไฟล�มัไซึ่ยาโนไฟตา (Phylum Cyanophyta)

1. ไฟล�มัช+โซึ่ไฟตา - แบคทั้'เร์'ย- แหล�งทั้'&พืบ พืบได้"ทั้�&วไปี แทั้บทั้)กแห�งในด้+นในน.�าในอากาศ แหล�งทั้'&เปี�น

น.�าพื)ร์"อน เขตห+มัะ ทั้ะเลล%ก ร์ะบบทั้างเด้+นอาหาร์ และผิ+วหน�งของสั+&งมั'ช'ว+ต- ขนาด้ทั้�&วไปี 1-5 µm

- ล�กษณะร์,ปีร์�าง มั' 3 ล�กษณะค�อ ร์,ปีร์�างกลมั – coccus, ร์,ปีร์�างแบบแทั้�งยาว เร์'ยก bacillus และร์,ปีร์�าง เกล'ยว เร์'ยก spirillum


ภาพืทั้'& 3-1 ล�กษณะร์,ปีร์�างของแบคทั้'เร์'ย

2. ribosome ชน+ด้ 70 s , DNA (single circular DNA)

3. cell wall ทั้.าหน"าทั้'&คงร์,ปีร์�างของเซึ่ลล� ปี=องก�นเซึ่ลล�แตกปีร์ะกอบด้"วย peptidoglycan ซึ่%&งปีร์ะกอบด้"วยน.�าตาล 2 ชน+ด้ ค�อ N-actyl

glucosamine และ N-acytyl muramic acid และมั' amino acid หลายชน+ด้ และ lipid

4. บางชน+ด้มั' capsule

5. inclusion เปี�นสัาร์สัะสัมัในเซึ่ลล�6. mesosome เปี�นสั�วนทั้'&เย�&อห)"มัเซึ่ลล�บางสั�วนย�&นเว"าเข"าไปีในcytoplasm

จำะพืบบร์+เวณทั้'&จำะมั'การ์แบ�งเซึ่ลล�7. DNA พื�นเปี�นเกล'ยวค,� เร์'ยกว�า “Bacterial chromosome”

8. plasmid จำ.าลองต�วเองอ+สัร์ะ และน.าล�กษณะ เช�น การ์ด้��อยา การ์สัร์"างสัาร์พื+ษ9. มั' Flagella เสั"นใยเสั"นเด้'ยวหร์�อหลายเสั"น ปีร์ะกอบด้"วย 3 สั�วน ค�อ basal

body hook และ filament

10. Pilli ช�วยให"เกาะย%ด้ต+ด้ก�บผิ+วว�สัด้) และ Sex pilli ช�วยในการ์ถ�ายทั้อด้ DNA ใน Conjugation

11. บางชน+ด้มั' endospore เก+ด้ในภาวะทั้'&ไมั�เหมัาะสัมั จำะไมั�ถ�อว�าเปี�นการ์สั�บพื�นธุ)�แต�ถ�อว�าเปี�นการ์ด้.าร์งช'พื12. Capsule เปี�นสั�วนทั้'&อย,�นอกเซึ่ลล� สัามัาร์ถทั้นต�อสัภาพืแวด้ล"อมัทั้'&ไมั�เหมัาะสัมั และทั้นต�อการ์ทั้.าลายของเมั(ด้เล�อด้ขาว

การจั2าแนก Bacteria อาศึยลกษณะดงน��


1. ล�กษณะทั้างสั�ณฐานว+ทั้ยา ได้"แก� ร์,ปีร์�าง2. ตามัอาหาร์ทั้'&ได้"ร์�บ แบ�งเปี�น

2.1 พืวก Autotroph เปี�นพืวกทั้'&สัามัาร์ถสัร์"างอาหาร์เองได้"2.2 พืวก Heterotroph เปี�นพืวกทั้'&สัามัาร์ถสัร์"างอาหาร์เองไมั�ได้"

3. การ์ต+ด้สั'ของผิน�งเซึ่ลล� [ Gram stain ] แบ�งเปี�น3.1 Gram positive เปี�นพืวกทั้'&ต+ด้สั'ย"อมัคร์+สัต�ลไวโอเลต3.2 Gram negative เปี�นพืวกทั้'&ต+ด้สั'ย"อมัซึ่าฟาน+น

การส�บพนธ"�* สั�วนใหญ่�สั�บพื�นธุ)�แบบไมั�อาศ�ยเพืศ เร์'ยกว�า Transverse Binary Fission

* บางชั้น�ดม�การแลกเปล��ยนสารพนธ"กรรม ซ%�งเก�ดได� 3 ว�ธ� ค�อ1. Conjugation ค�อ การ์ถ�ายทั้อด้ย'นจำากแบคทั้'เร์'ยเซึ่ลล�หน%&งไปีย�งอ'ก

เซึ่ลล�หน%&งด้"วยการ์จำ�บค,�สั�มัผิ�สัก�นโด้ยตร์ง2. Transformation ค�อ การ์ถ�ายทั้อด้ DNA ต�วเปีล�า (naked DNA)

หร์�อ DNA อ+สัร์ะจำากแบคทั้'เร์'ยเซึ่ลล�หน%&งไปีย�งอ'กเซึ่ลล�หน%&ง3. Transduction ค�อ การ์ถ�ายทั้อด้ย'นจำากแบคทั้'เร์'ยเซึ่ลล�หน%&งไปีย�งอ'ก

เซึ่ลล�หน%&งโด้ยอาศ�ยไวร์�สั หร์�อ bacteriophage


ภาพืทั้'& 3-2 กร์ะบวนการ์สั�บพื�นธุ)�แบบต�างๆ ของแบคทั้'เร์'ยไฟลมไซยาโนไฟตา สาหร(ายส�เข�ยวแกมน2�าเง�น–

ล��งท��พบ แหล�งน.�าทั้�&วๆไปี แหล�งน.�าจำ�ด้ น.�าเค(มั ความัร์"อนสั,ง เย(นจำ�ด้ ความัช��นและแห"งแล"ง บางชน+ด้อย,�ร์ �วมัก�บเช��อร์า (ไลเคนสั�)ลกษณะ* ไมั�มั'เย�&อห)"มัน+วเคล'ยสั* มั' chlorophyll phycocyanin phycorythin กร์ะจำายในเซึ่ลล� ไมั�ได้"ร์วมัเปี�น chloroplast

* ผิน�งเซึ่ลล�เปี�น cellulose pectin อย,�ในเย�&อเมั�อก* มั'ขนาด้เล(ก มั'เซึ่ลล�เด้'&ยวหร์�อเซึ่ลล�กล)�มั เช�น Gleocapsa เซึ่ลล�ทั้'&เปี�นสัาย เช�น oscillatoria, anabaena* ผิน�งเซึ่ลล�เปี�นสัาร์พืวก peptidoglycan

*ไมั�มั' flagella

การส�บพนธ"�- สั�วนมัากเปี�นแบบไมั�อาศ�ยเพืศ เช�น ห�กเปี�นสัาย (fragmentation )


- Binary fissionประโยชั้น�- เปี�นผิ,"ผิล+ตอาหาร์ และ O2

- Spirulina หร์�อเกล'ยวทั้อง มั' protein สั,ง ใช"ทั้.าอาหาร์เสัร์+มัคนและสั�ตว�- Nostoc Anabaena Oscillatori สัามัาร์ถเพื+&มัความัตร์%ง N ทั้.าเปี�นปี)Iยในด้+น เช�น แหนแด้ง (Azolla) ซึ่%&ง Anabaena อย,�ช�องว�างกลางใบ

ภาพืทั้'& 3-3 สัาหร์�ายสั'เข'ยวแกมัน.�าเง+น

อาณาจักรโพรท�สตา (Protista Kingdom)

สั+&งมั'ช'ว+ตในอาณาจำ�กร์โพืร์ทั้+สัตาหร์�อเร์'ยกร์วมัๆว�า กล"(มโพรท�สต� มั'ล�กษณะสั.าค�ญ่ค�อสั�วนใหญ่�เปี�นพืวกทั้'&มั'เซึ่ลล�เด้'ยวหร์�อหลายเซึ่ลล� แต�เซึ่ลล�ย�งไมั�มั'การ์จำ�ด้ต�วก�นเปี�นเน��อเย�&อด้�งเช�นพื�ชและสั�ตว� สั+&งมั'ช'ว+ตบางชน+ด้ในกล)�มัน'� ย�งมั'ล�กษณะของทั้��งพื�ชและสั�ตว�ร์�วมัก�น กล�าวค�อในเซึ่ลล�มั'คลอโร์ฟ@ลล�เช�นเด้'ยวก�บพื�ช แต�มั'โคร์งสัร์"างทั้'&ใช"ในการ์เคล�&อนทั้'&ได้"เช�นเด้'ยวก�บสั�ตว� ด้�งน��น น�กช'วว+ทั้ยาจำ%งจำ�ด้สั+&งมั'ช'ว+ตพืวกน'�ไว"เปี�นอาณาจำ�กร์ทั้'&แยกออกจำากกล)�มัสั�ตว�และพื�ช

ลกษณะส2าคญของโปรต�สต� (Protist)

1.ร(างกายประกอบด�วยโครงสร�างง(ายๆไม(ซบซ�อน สั�วนมัากปีร์ะกอบด้"วยเซึ่ลล�เด้'ยว (unicellular) บางชน+ด้มั'หลายเซึ่ลล�ร์วมัก�นเปี�นกล)�มั เร์'ยกว�า โคโลน� (colony) หร์�อเปี�นสายยาว (filament) แต�ย�งไมั�ทั้.าหน"าทั้'&ร์ �วมัก�นเปี�นเน��อเย�&อ (tissue)หร์�ออว�ยวะ (organ) แต�ละเซึ่ลล�สัามัาร์ถทั้.าหน"าทั้'&ของความัเปี�นสั+&งมั'ช'ว+ตได้"คร์บถ"วนอย�างอ+สัร์ะ 2.ไม(ม�ระยะตวอ(อน (Embryo) ซึ่%&งต�างจำากพื�ชและสั�ตว�ทั้'&มั'ร์ะยะต�ว


อ�อนก�อนทั้'&จำะเจำร์+ญ่เต+บโตเปี�นต�วเต(มัว�ย 3.การด2ารงชั้�พ มั'ทั้��งชน+ด้ทั้'&เปี�นผิ,"ผิล+ต(Autotroph) เปี�นผิ,"บร์+โภค (Consumer)และเปี�นผิ,"ย�อยสัลายอ+นทั้ร์'ยสัาร์ 4.โครงสร�างของเซลล�เป5นแบบย&คาร�โอต�ก(Eucaryotic) ซึ่%&งมั'เย�&อห)"มัน+วเคล'ยสั 5.การเคล��อนท�� บางชน+ด้เคล�&อนทั้'&ได้"โด้ยใช" ซึ่'เล'ย (cilia) แฟลกเจำลล�มั (flagellum) หร์�อซึ่,โด้โปีเด้'ยมั (Pseudopodium) บางชน+ด้เคล�&อนทั้'&ไมั�ได้" 6.การส�บพนธ"� ทั้��งแบบไมั�อาศ�ยเพืศ (Asexual reproduction) และแบบอาศ�ยเพืศ (Sexual reproduction) แบบอาศ�ยเพืศมั'ทั้��งชน+ด้คอนจำ,เกช�น (Conjugation) ซึ่%&งเก+ด้จำากเซึ่ลล�สั�บพื�นธุ)�ทั้'&มั'ร์,ปีร์�างและขนาด้เหมั�อนก�น มัาร์วมัก�น ด้�งเช�นทั้'&พืบในพืาร์ามั'เซึ่'ยมั ร์าด้.า เปี�นต"น และชน+ด้ปีฏ+สันธุ+ (fertilization) ซึ่%&งเก+ด้จำากเซึ่ลล�สั�บพื�นธุ)� ทั้'&มั'ร์,ปีร์�างและขนาด้ต�างก�นมัาร์วมัก�น ด้�งเช�นพืบในสัาหร์�ายเปี�นสั�วนใหญ่�

อาณาจักรโพรท�สตา (Protista Kingdom) แบ�งออกเปี�น 6 ไฟล�มั ค�อPhylum Protozoa Phylum Chlorophyta Phylum Chrysophyta Phylum Phaeophyta Phylum Rhodophyta

Phylum Myxomycophyta

ไฟลมโพรโทซว (Phylum Protozoa)


http://www.thaigoodview.com/node/48768







ภาพืทั้'& 3-4 ต�วอย�างสั+&งมั'ช'ว+ตในไฟล�มัโพืร์โทั้ซึ่�ว

เปี�นโพืร์ทั้+สัต�เซึ่ลล�เด้'ยวทั้'&มั'ขนาด้เล(กมัาก ต"องด้,ด้"วยกล"องจำ)ลทั้ร์ร์ศน� โพืร์โทั้ซึ่�วมั'ร์,ปีร์�างล�กษณะหลายแบบ บางพืวกมั'แฟลเจำลล�มั (flagellum) ซึ่%&งมั'ล�กษณะเปี�นเสั"นยาวๆย�&นออกไปีจำากต�วสั.าหร์�บใช"ในการ์เคล�&อนทั้'& เช�น ย&กล�นา แคลม�โดโมแนส (Chlamydomonas sp.) บางพืวกมั'ซึ่+เล'ย (cilia) ซึ่%&งมั'ล�กษณะคล"ายขนเสั"นเล(กๆสั��นๆอย,�ทั้'&ผิ+วหร์�อสั�วนใด้สั�วนหน%&งของเซึ่ลล� สั.าหร์�บใช"ในการ์เคล�&อนทั้'&เช�น พาราม�เซ�ยม (Paramecium sp.) วอร�ต�เซลลา (Vorticella sp.) บางพืวก เช�น อะม�บา (Amoeba) เคล�&อนทั้'&ได้"โด้ยการ์ไหลของไซึ่โทั้พืลาสัซึ่%มั ค�อ เมั�&อไซึ่โทั้พืลาสัซึ่%มัไหลไปีทั้างใด้ ก(จำะทั้.าให"เย�&อห)"มัเซึ่ลล�ทั้างน��นย�&นปี,ด้ออกไปี เร์'ยกสั�วนน��นว�า ซ&โดโปเด�ยม (pseudopodium)

ไฟลมคลอโรไฟตา (Phylum Chlorophyta)

สั+&งมั'ช'ว+ตในไฟล�มัน'�เร์'ยกร์วมัๆก�นว�า "สาหร(ายส�เข�ยว" เปี�นสัาหร์�ายทั้'&มั'คลอโร์พืลาสัต�สั'เข'ยวสัด้ ทั้��งพืวกเซึ่ลล�เด้'ยว เช�น คลอเร์ลลา (Chlorella sp.)

ชน+ด้ทั้'&เซึ่ลล�อย,�ร์วมัก�นเปี�นกล)�มั เช�น ซึ่'นเด้สัมั�สั (Scenedesmus sp.)

เพืด้+แอสัตร์�มั (Pediastrum sp.) หร์�อเซึ่ลล�ต�อก�นเปี�นสัายยาว เช�น สัไปีโร์ไจำ


ร์า (Spirogyra sp.) หร์�อเทั้าน.�า โด้ยสัาหร์�ายทั้��งหมัด้ทั้'&กล�าวมัาน'�เปี�นสัาหร์�ายทั้'&พืบในแหล�งน.�าจำ�ด้ สัาหร์�ายสั'เข'ยวทั้'&อย,�ในทั้ะเลก(มั'หลายชน+ด้ เช�น อะเซึ่ตาบ,ลาเร์'ย (Acetabularia sp.) บางชน+ด้มั'ขนาด้ใหญ่� ได้"แก� อ)ลวา (Ulva sp.) และโคเด้'ยมั (Codium sp.) ร์วมัถ%งสัาหร์�ายสั'เข'ยวทั้'&อาศ�ยร์�วมัก�นก�บร์า ทั้'&เร์'ยกว�า ไลเคน

ภาพืทั้'& 3-5 คลอเร์ลลา (Chlorella sp.)

ไฟลมคร�โซไฟตา (Phylum Chrysophyta)

เปี�นสัาหร์�ายทั้'&มั'ร์งคว�ตถ)สั'เหล�องหร์�อสั'น.�าตาลปีนก�บคลอโร์ฟ@ลล� ได้"แก� พวกไดอะตอม (Diatom sp.) หร์�อ สาหร(ายส�น2�าตาลแกมเหล�อง ผิน�งเซึ่ลล�มั'ล�กษณะเปี�น 2 ฝัาปีร์ะกบก�นสัน+ทั้ มั'สัาร์ซึ่+ล+กาผิสัมัอย,� ไดอะตอมพบมากท�งในน2�าจั�ดและน2�าเค9ม เช�น Vancheria, Pinnularia, Cymbella เปี�นต"น ซึ่ากของได้อะตอมัทั้'&ตายทั้�บถมัอย,�ใต"ผิ�นน.�ามั'ความัหนามัาก จำนบางแห�งมั'ล�กษณะเปี�นภ,เขาใต"น.�า สัามัาร์ถน.าไปีใช"ปีร์ะโยชน�ในอ)ตสัาหกร์ร์มัหลายด้"าน เช�น ทั้.าเคร์�&องแก"ว ยาข�ด้โลหะ ยาสั'ฟ8น และทั้.าฉนวนก�นความัร์"อนในต,"เย(น เตาอบ เตาหลอมัโลหะ นอกจำากน'�ย�งใช"ทั้.าไสั"กร์อง แผิ�นกร์องในอ)ตสัาหกร์ร์มัเคร์�&องด้�&มั

ภาพืทั้'& 3-6 ได้อะตอมั

อาณาจักรฟ@งไจั (Kingdom Fungi) ชั้�วว�ทยา เร�ยบเร�ยงโดย Kru’M___________หน�า 65

สั+&งมั'ช'ว+ตทั้'&อย,�ในอาณาจำ�กร์ฟ8งไจำ ปีร์ะกอบด้"วย ร์า เห(ด้ และย'สัต� ล�กษณะของสั+&งมั'ช'ว+ตในอาณาจำ�กร์ฟ8งไจำ 1. เซึ่ลล�เปี�นแบบ Eucaryotic cell มั'เย�&อห)"มัน+วเคล'ยสั 2. ไมั�มั'คลอโร์ฟ@ลล� ด้.าร์งช'ว+ตเปี�นผิ,"ย�อยสัลายสัาร์อ+นทั้ร์'ย�ทั้'&เน�าเปีK& อย 3. ผิน�งเซึ่ลล�เปี�นสัาร์ไคต+นก�บเซึ่ลล,โลสั 4. มั'ทั้��งเซึ่ลล�เด้'ยวและเปี�นเสั"นใยเล(ก เร์'ยกว�าไฮฟา (Hypha) ร์วมักล)�มั เร์'ยกว�าขย)"มัร์า (mycelium) ล�กษณะของเสั"นใยแบ�งออกเปี�น 2 ชน+ด้ 4.1 เสั"นใยมั'ผิน�งก��น (Septate hypha)

4.2 เสั"นใยทั้'&ไมั�มั'ผิน�งก��น (Nonseptate hypha or coencytic hypha)

ภาพืทั้'& 3-7 (a) เสั"นใยมั'ผิน�งก��น (b) เสั"นใยทั้'&ไมั�มั'ผิน�งก��น

สั�วนย'สัต� เปี�นสั+&งมั'ช'ว+ตเซึ่ลล�เด้'ยว แต�อาจำมั'การ์ต�อก�นเปี�นสัาย เร์'ยกว�า Pseudomycelium เสั"นใยของฟ8งไจำอาจำเปีล'&ยนแปีลงแปีลงร์,ปีร์�างเพื�&อทั้.าหน"าทั้'&พื+เศษ ได้"แก� - Haustorium เปี�นเสั"นใยทั้'&ย�&นเข"าเซึ่ลล�โฮสัต� เพื�&อด้,ด้อาหาร์จำากโฮสัต� พืบในร์าทั้'&เปี�นปีร์สั+ต - Rhizoid มั'ล�กษณะคล"ายร์ากพื�ชย�&นออกจำากไมัซึ่'เล'ยมั เพื�&อย%ด้ให"ต+ด้ก�บผิ+วอาหาร์และช�วยด้,ด้ซึ่%มัอาหาร์ด้"วย เช�นร์าขนมัปี8ง

สั+&งมั'ช'ว+ตในอาณาจำ�กร์น'�แบ�งเปี�น 4 ไฟล�มั ค�อ 1. ไฟล�มัไซึ่โกไมัโคตา ( Phylum Zygomycota) 2. ไฟล�มัแอสัโคไมัโคตา ( Phylum Ascomycota)

3. ไฟล�มัเบสั+ด้+โอไมัโคตา ( Phylum Basidiomycota) 4. ไฟล�มัด้+วเทั้ด้โร์ไมัโคตา ( Phylum Deuteromycota)


http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/deuteromycota.htm

http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/deuteromycota.htm

http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/basidiomycota.htm

http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/ascomycota.htm

http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/ascomycota.htm

http://www.snr.ac.th/m4html/w4html/zygomycota.htm

ไฟลมไซโกไมโคตา ( Phylum Zygomycota)

ร์าทั้'&มั'ว+ว�ฒนาการ์ต.&าสั)ด้ ล�กษณะ 1. เซึ่ลล�เด้'&ยวเจำร์+ญ่อย,�ในน.�า บนบก และซึ่ากพื�ชซึ่ากสั�ตว� 2. เสั"นใยชน+ด้ไมั�มั'ผิน�งก��น สัร์"างสัปีอร์� เร์'ยกว�า zygospore

3. ต"องการ์ความัช��น 4. ด้.าร์งช'ว+ตแบบปีร์สั+ต(Parasite) และผิ,"ย�อยสัลาย (saprophyte)

ปีร์ะโยชน� 1. Rhizopus oryzae ผิล+ตแอลกอฮอล� 2. R. nigricans ผิล+ตกร์ด้ฟ,ตร์+ก โทั้ษ ทั้.าให"เก+ด้โร์คในพื�ชและสั�ตว�

ไฟลมแอสโคไมโคตา ( Phylum Ascomycota)

ล�กษณะ 1. เซึ่ลล�เด้'ยว ได้"แก� ย'สัต� นอกน��นเปี�นพืวกมั'เสั"นใยมั'ผิน�งก��นและเปี�นร์าคล"ายถ"วย (cup fungi)

2. ด้.าร์งช'ว+ตบนบก สัร์"างสัปีอร์� ทั้'&มั'ช�&อว�า ascospore

ไฟลมเบส�ด�โอไมโคตา ( Phylum Basidiomycota)

ล�กษณะ 1. เสั"นใยมั'ผิน�งก��นและร์วมัต�วอ�ด้แน�นเปี�นแทั้�งคล"ายล.าต"น เช�น ด้อกเห(ด้ 2. การ์สั�บพื�นธุ)� สัร์"างสัปีอร์�ทั้'&สัร์"างโด้ยอาศ�ยเพืศสัร์"างบนอว�ยวะคล"ายกร์ะบองหร์�อเบสั+เด้'ยมั (basidium) เร์'ยกว�า แบสั+ด้+โอสัปีอร์� (basidiospore)

ไฟลมด�วเทดโรไมโคตา ( Phylum Deuteromycota)

ล�กษณะ 1. เสั"นใยมั'ผิน�งก��น 2. สั�บพื�นธุ)�ไมั�แบบอาศ�ยเพืศเทั้�าน��น โด้ยสัร์"างสัปีอร์�ทั้'&เร์'ยกว�า โคน+เด้'ย (conidia) จำ%งเร์'ยกร์าในกล)�มัน'�ว�า Fungi Imperfecti

3. แต�หากเมั�&อใด้มั'การ์สั�บพื�นธุ)�แบบอาศ�ยเพืศจำะไปีอย,�ใน Ascomycetes และ ชั้�วว�ทยา เร�ยบเร�ยงโดย Kru’M___________หน�า 67

Basidiomycetes ปีร์ะโยชน�

Penicillium chrysogernum ใช"ผิล+ตยาปีฏ+ช'วนะเพืน+ซึ่+ลล+น Aspergillus wendtii ใช"ผิล+ตเต"าเจำ'�ยว A. oryzae ใช"ผิล+ตเหล"าสัาเก เปี�นต"นโทั้ษ

ทั้.าให"เก+ด้โร์คในพื�ช และทั้.าให"เก+ด้โร์คในคน เช�น กลาก เกล��อน โร์คเทั้"าเปีK& อยหร์�อฮ�องกงฟ)ต

อาณาจักรพ�ชั้ (Kingdom Plantae) พื�ชมั'โคร์งสัร์"างทั้'&ปีร์ะกอบข%�นด้"วยหลายเซึ่ลล�ทั้'&มัาร์วมักล)�มัก�นเปี�นเน��อเย�&อทั้'&

ทั้.าหน"าทั้'&เฉพืาะอย�าง เซึ่ลล�ของพื�ชมั'ผิน�งเซึ่ลล�ทั้'&มั'สัาร์ปีร์ะกอบ เซึ่ลล,โลสั (cellulose) เปี�นองค�ปีร์ะกอบทั้'&พืบเปี�นสั�วนใหญ่� พื�ชทั้)กชน+ด้ทั้'&ค)ณสัมับ�ต+ทั้'&สัามัาร์ถสัร์"างอาหาร์ได้"เองจำากร์ะบวนการ์สั�งเคร์าะห�ด้"วยเสัง โด้ยบทั้บาทั้ของร์งคว�ตถ)คลอโร์ฟ@ลล� (chlorophyll a & b) ทั้'&อย,�ในคลอโร์พืลาสัต�เปี�นสั.าค�ญ่ ร์งคว�ตถ)หล�กทั้'&พืบได้"ในเซึ่ลล�พื�ชจำะเหมั�อนก�บพืบในเซึ่ลล�ของสัาหร์�ายสั'เข'ยว ได้"แก� คลอโร์ฟ@ลล� เอ คลอโร์ฟ@ลล� บ' และแคโร์ทั้'นอยด้� นอกจำากน'�พื�ชย�งสัะสัมัอาหาร์ในร์,ปีของแปี=ง (starch) วงช'ว+ต (life cycle) ของพื�ชเปี�นวงช'ว+ตแบบสัล�บ (Alternation of Generation) ค�อ ปีร์ะกอบด้"วยช�วงช'ว+ตทั้'&เปี�นสัปีอโร์ไฟต� (sporophyte generation) ทั้.าหน"าทั้'&สัร์"างสัปีอร์� (spore) สัล�บก�บช�วงช'ว+ตทั้'&เปี�นแกมั'โทั้ไฟต� (gametophyte generation) ทั้.าหน"าทั้'&สัร์"างแกมั'ต ( gamete) ได้"แก� เซึ่ลล�สั�บพื�นธุ)�เพืศผิ,"หร์�อสัเปี@ร์�มั (sperm) และเซึ่ลล�สั�บพื�นธุ)�เพืศเมั'ยหร์�อไข� (egg) ซึ่%&งจำะมัาร์วมัก�นเพื�&อให"ได้"เปี�นเซึ่ลล�ใหมั�ค�อ ไซึ่โกต (zygote)


ภาพืทั้'& 3-8 วงช'ว+ตแบบสัล�บของพื�ชการจัดจั2าแนกพ�ชั้

พื�ชทั้'&พืบในปี8จำจำ)บ�นมั'จำ.านวนไมั�น"อยกว�า 260,000 ชน+ด้ แบ�งออกได้"เปี�น 2

กล)�มัใหญ่� ๆ ค�อ1. พื�ชไมั�มั'ร์ะบบทั้�อล.าเล'ยง (nonvascular plant)

2. พื�ชมั'ร์ะบบทั้�อล.าเล'ยง (vascular plant)

การจัดจั2าแนก ลกษณะส2าคญ ตวอย(างพ�ชั้1. Division Bryophyta

2. Division Lycophyta3. Division Sphenophyta4. Division Psilophyta5. Division Pterophyta6. Division Coniferophyta7. Division Gnetophyta8. Division

พื�ชไมั�มั'ทั้�อล.าเล'ยง แบ�งเปี�น 3 คลาสั ค�อ Bryopsida(mosses) Hepaticopsida(liverwort) Anthoceropsida (hornwort)พื�ชมั'ทั้�อล.าเล'ยงแต�ย�งสัร์"างสัปีอร์� lycopodium selaginellaพื�ชมั'ทั้�อล.าเล'ยงแต�ย�งสัร์"างสัปีอร์� equisetum

พื�ชมั'ทั้�อล.าเล'ยงแต�ย�งสัร์"างสัปีอร์� psilotum

พื�ชมั'ทั้�อล.าเล'ยงแต�ย�งสัร์"างสัปีอร์� fern

พื�ชมั'ทั้�อล.าเล'ยงสัร์"างเมัล(ด้เปีล�อย conifers

พื�ชมั'ทั้�อล.าเล'ยงสัร์"างเมัล(ด้เปีล�อย ephedra Gnetum Welwitschiaพื�ชมั'ทั้�อล.าเล'ยงสัร์"างเมัล(ด้เปีล�อย ginkgo


Ginkgophyta9. Division Anthophyta

พื�ชมั'ทั้�อล.าเล'ยงสัร์"างเมัล(ด้ angiosperm

1. พ�ชั้ไม(ม�ระบบท(อล2าเล�ยง หมัายถ%ง พื�ชทั้'&ย�งไมั�เน��อเย�&อล.าเล'ยงน.�า ค�อ ไซึ่เล(มั (xylem) และเน��อเย�&อล.าเล'ยงอาหาร์ ค�อ โฟลเอ(มั (phloem) พื�ชกล)�มัน'�มั'เพื'ยงด้+ว+ช�นเด้'ยวได้"แก� ด้+ว+ช�นไบร์โอไฟตา (Division Bryophyta) เร์'ยกโด้ยทั้�&วไปีว�า ไบร์โอไฟต� (bryophyte) มั'ทั้��งสั+�นปีร์ะมัาณ 16,000 ชน+ด้ พื�ชในด้+ว+ช�นน'�มั'ขนาด้เล(ก มั'โคร์งสัร์"างง�าย ๆ ย�งไมั�มั'ร์าก ล.าต"นและใบทั้'&แทั้"จำร์+ง ชอบอาศ�ยอย,�ตามัทั้'&ช) �มัช��น การ์สั�บพื�นธุ)�แบบอาศ�ยเพืศย�งต"องอาศ�ยน.�าสั.าหร์�บให"สัเปี@ร์�มัทั้'&มั'แฟเจำลลา (flagella) ว�ายไปีผิสัมัก�บไข� ต"นทั้'&พืบเห(นโด้ยทั้�&วไปีค�อแกมั'โทั้ไฟต� (มั'แกมั'โทั้ไฟต�เด้�น) ร์,ปีร์�างล�กษณะมั'ทั้��งทั้'&เปี�นแผิ�นหร์�อแทั้ลล�สั (thallus) และคล"ายล.าต"นและใบของพื�ชช��นสั,ง (leafy form) มั'ไร์ซึ่อยด้� (rhizoid) สั.าหร์�บย%ด้ต"นให"ต+ด้ก�บด้+นและช�วยด้,ด้น.�าและแร์�ธุาต) มั'สั�วนคล"ายใบ เร์'ยก phylloid และสั�วนคล"ายล.าต"นเร์'ยกว�า cauloid แกมั'โทั้ไฟต�ของไบร์โอไฟต�มั'สั'เข'ยวเพืร์าะมั'คลอโร์ฟ@ลล�สัามัาร์ถสัร์"างอาหาร์ได้"เอง ทั้.าให"อย,�ได้"อย�างอ+สัร์ะ เมั�&อแกมั'โทั้ไฟต�เจำร์+ญ่เต(มัทั้'&จำะสัร์"างเซึ่ลล�สั�บพื�นธุ)�ค�อสัเปี@ร์�มัและไข�ต�อไปี ภายหล�งการ์ปีฏ+สันธุ+ของสัเปี@ร์�มัและไข�จำะได้"ไซึ่โกตซึ่%&งแบ�งต�วเจำร์+ญ่ต�อไปีเปี�นเอ(มับร์+โอและสัปีอร์�โร์ไฟต�ตามัล.าด้�บ สัปีอโร์ไฟต�ของ ไบร์โอไฟต�มั'ร์,ปีร์�างล�กษณะง�าย ๆ ไมั�สัามัร์ถอย,�ได้"อย�างอ+สัร์ะจำะต"องอาศ�ยอย,�บนแกมั'โทั้ไฟต�ตลอด้ช'ว+ต พื�ชในด้+ว+ช�นน'�สัร์"างสัปีอร์�เพื'ยงชน+ด้เด้'ยว จำ.าแนกพื�ชในด้+ว+ช�น ไบร์โอไฟตาได้"เปี�น 3 คลาสั (Class) ด้�งต�อไปีน'�♦ คลาสัเฮปีาทั้+คอปีซึ่+ด้า (Class Hepaticopsida) เร์'ยกโด้ยทั้�&วไปีว�า ล+เวอร์�เว+ร์�ต (liverwort)

♦ คลาสัแอนโทั้เซึ่อร์อปีซึ่+ด้า (Class Anthoceropsida) เร์'ยกโด้ยทั้�&วไปีว�า ฮอร์�นเว+ร์�ต (hornwort)

♦ คลาสัไบร์ออฟซึ่+ด้า (Class Bryopsida) เร์'ยกโด้ยทั้�&วไปีว�า มัอสั (moss)


ภาพืทั้'& 3-9 ล+เวอร์�เว+ร์�ต ฮอร์�นเว+ร์�ต และมัอสั2. พ�ชั้ม�ระบบท(อล2าเล�ยง หมัายถ%ง พื�ชทั้'&มั'เน��อเย�&อล.าเล'ยงน.�า (xylem)

และเน��อเย�&อล.าเล'ยงอาหาร์ (phloem) เก+ด้ข%�นแล"ว สั�วนใหญ่�ของพื�ชกล)�มัน'�มั'ร์าก ล.าต"น และใบ ทั้'&แทั้"จำร์+ง มั'ร์,ปีร์�างล�กษณะและขนาด้แตกต�างก�นออกไปีเปี�นหลายร์,ปีแบบ ต"นทั้'&เห(นได้"ทั้�&วไปีค�อสัปีอโร์ไฟต� (มั'สัปีอร์�โร์ไฟต�เด้�น) แกมั'โทั้ไฟต�มั'ขนาด้เล(ก แบ�งออกได้"เปี�น 2 พืวก ค�อ

2.1 พื�ชมั'ร์ะบบทั้�อล.าเล'ยงทั้'&ย�งไมั�สัร์"างเมัล(ด้ (seedless plant)

จำ.าแนกพื�ชพืวกน'�ออกได้"เปี�น 4 ด้+ว+ช�นด้�งต�อไปีน'�

ด้+ว+ช�นไซึ่โลไฟตา (Division Psilophyta) พื�ชในด้+ว+ช�นน'�ทั้'&พืบได้"ในปีร์ะเทั้ศไทั้ย ได้"แก�

Psilotum ร์, "จำ�กก�นในช�&อไทั้ยว�า หวายทั้ะนอย สัปีอโร์ไฟต�ของพื�ชน'� มั'ร์,ปีร์�างล�กษณะง�าย ๆ ค�อ มั'แต�ล.าต"นย�งไมั�มั'ร์ากและใบ ล.าต"นมั'ล�กษณะเปี�นไมั"เน��ออ�อนขนาด้สั,งปีร์ะมัาณ 20 –30 เซึ่นต+เมัตร์ แตกก+&งเปี�น 2 แฉก (dichotomous branching)

ภาพืทั้'& 3-10 ล�กษณะของหวายตะนอย ด้+ว+ช�นไลโคไฟต� (Division Lycophyta) สัปีอโร์ไฟต�ของพื�ช

ด้+ว+ช�นน'�มั'ร์าก ล.าต"นและใบคร์บ


ทั้)กสั�วน ใบมั'ขนาด้เล(ก เปี�นใบแบบไมัโคร์ฟ@ลล� (microphyll) ค�อเปี�นใบทั้'&มั'เสั"นใบเพื'ยงเสั"นเด้'ยว สัปีอโร์ไฟต�ทั้'&เจำร์+ญ่เต(มัทั้'&แล"ว จำะสัร์"างอ�บสัปีอร์�บนใบทั้'&มั�กมั'ร์,ปีร์�างและขนาด้แตกต�างไปีจำากใบทั้'&พืบทั้�&วไปี เร์'ยกใบชน+ด้น'�ว�า สัปีอโร์ฟ@ลล� (sporophyll) ซึ่%&งจำะมัาเร์'ยงซึ่"อนก�นแน�นอย,�ทั้'&ปีลายก+&งเปี�นโคร์งสัร์"างทั้'&เร์'ยกว�า สัโตร์บ+ล�สั (strobilus) หร์�อโคน (cone)

พื�ชในด้+ว+ช�นน'�มั'ทั้��งทั้'&สัร์"างสัปีอร์�ชน+ด้เด้'ยวและ 2 ชน+ด้ ต�วอย�างทั้'&ร์, "จำ�กก�นด้'ได้"แก� Lycopldium (ช"องนางคล'& สัร์"อยสั)กร์มั สัามัร์"อยยอด้ และหางสั+งห�) และ Selaginella (ต'นต)Bกแก พื�อค"าต'เมั'ย เฟKอยนก)

ภาพืทั้'& 3-11 ล�กษณะของ Lycopldium

ด้+ว+ช�นสัฟ�โนไฟตา (Division Sphenophyta) พื�ชทั้'&มั'ทั้�อล.าเล'ยงในด้+ว+ช�นน'�มั'เพื'ยงวงศ�เด้'ยว

ค�อ Equisetaceae (Equisetum)

ภาพืทั้'& 3-12 Equisetum


ด้+ว+ช�นเทั้อโร์ไฟตา (Division Pterophyta) พื�ชด้+ว+ช�นน'�มั'ช�&อทั้�&วไปีว�า เฟ@ร์�น (fern) มั'จำ.านวน

มัากทั้'&สั)ด้ในบร์ร์ด้าพื�ชทั้'&ย�งไมั�สัร์"างเมัล(ด้ค�อปีร์ะมัาณ 11,000 ชน+ด้ สัปีอโร์ไฟต�ของเฟ@ร์�นมั'ร์าก ล.าต"นและใบเจำร์+ญ่ด้' เฟ@ร์�นสั�วนใหญ่�มั'ล.าต"นใต"ด้+น ใบของเฟ@ร์�นเร์'ยกว�า ฟร์อนด้� (frond) เปี�นสั�วนทั้'&เห(นเด้�นช�ด้ มั'ขนาด้ใหญ่�เปี�นใบแบบเมักะฟ@ลล� (megaphyll) ใบอ�อนของเฟ@ร์�นมั'ล�กษณะพื+เศษค�อ จำะมั"วนเปี�นวง (circinate venantion) สัปีอโร์ไฟต�ทั้'&เจำร์+ญ่เต(มัทั้'&จำะสัร์"างอ�บสัปีอร์� ซึ่%&งมัาร์วมักล)�มัอย,�ทั้'&ด้"านได้"ใบ แต�ละกล)�มัของอ�บสัปีอร์�เร์'ยกว�า ซึ่อร์�สั (sorus) เฟ@ร์�นสั�วนใหญ่�สัร์"างสัปีอร์�ชน+ด้เด้'ยว ยกเว"นเฟ@ร์�นบางชน+ด้ทั้'&อย,�ในน.�า และทั้'&ช��นแฉะ ได้"แก� จำอกห,หน, แหนแด้ง และผิ�กแว�น

2.2 พื�ชมั'ร์ะบบทั้�อล.าเล'ยงทั้'&สัร์"างเมัล(ด้ (seed plant) พื�ชพืวกน'�น�บว�ามั'ว+ว�ฒนาการ์อย�างด้' การ์

สั�บพื�นธุ)�แบบอาศ�ยเพืศไมั�จำ.าเปี�นต"องอาศ�ยน.�าเปี�นต�วกลางเหมั�อนก�บพื�ชอ�&นทั้'& กล�าวมัาข"างต"น สัปีอโร์ไฟต�มั'ร์,ปีร์�างล�กษณะและขนาด้หลายร์,ปีแบบ ทั้)กชน+ด้สัร์"างสัปีอร์� 2 ชน+ด้ แกมั'โทั้ไฟต�ย+&งลด้ร์,ปีลงไปีมัาก และไมั�สัามัาร์ถอย,�ได้"อย�างอ+สัร์ะ ต"องอาศ�ยสัปีอร์�โร์ไฟต� มั'การ์สัร์"างเมัล(ด้ ซึ่%&งเปี�นสั�วนห�อห)"มัเอ(มับร์+โอเอาไว" เมัล(ด้เจำร์+ญ่เปีล'&ยนแปีลงมัาจำากโคร์งสัร์"างทั้'&เร์'ยกว�า ออว)ล (ovule) ซึ่%&งเปี�นโคร์งสัร์"างทั้'&ไมั�พืบในพื�ชทั้'&ไมั�สัร์"างเมัล(ด้

พื�ชพืวกน'�แบ�งออกได้"เปี�น 2 กล)�มั ค�อ พื�ชทั้'&เมัล(ด้ไมั�มั'เคร์�&องห�อห)"มั ได้"แก� พื�ชพืวกจำ+มัโนสัเปี@ร์�มั (gymnosperm) และพื�ชทั้'&เมัล(ด้มั'เคร์�&องห�อห)"มั ได้"แก� พื�ชพืวกแองจำ+โอสัเปี@ร์�มั (angiosperm) หร์�อพื�ชมั'ด้อก (flowering plant)

2.2.1 จำ+มัโนสัเปี@ร์�มั เปี�นพื�ชทั้'&เมัล(ด้ไมั�มั'เคร์�&องห�อห)"มั สัปีอโร์ไฟต�สั�วนใหญ่�มั'ล�กษณะเปี�นไมั"

ย�นต"น (tree) บางชน+ด้เปี�นไมั"พื) �มั (shrub) และไมั"เล��อย (climber) เมั�&อแกมั'โทั้ไฟต�เพืศผิ,"หร์�อละอองเร์ณ,ไปีตกลงทั้'&ออว)ล จำะงอกหลอด้ละอองเร์ณ, (pollen

tube) เข"าไปีในแกมั'โทั้ไฟตเพืศเมั'ย และสัร์"างสัเปี@ร์�มัเข"าไปีผิสัมัก�บไข�ได้"เปี�น ไซึ่โกตและเอ(มับร์+โอ พื�ชกล)�มัจำ+มัโนสัเปี@ร์�มัแบ�งเปี�น 4 ด้+ว+ช�นด้�งต�อไปีน'�


ด้+ว+ช�นไซึ่แคโด้ไฟตา (Division Cycadophyta) พื�ชด้+ว+ช�นน'�มั'อย,�ปีร์ะมัาณ 60 ชน+ด้ ต�วอย�าง

ทั้'&ร์, "จำ�กก�นด้'ค�อ พืวกปีร์ง (Cycas) สัปีอโร์ไฟต�มั'ล.าต"นอวบ เต'�ย และมั�กไมั�แตกแขนง มั'ใบเปี�นใบปีร์ะกอบแบบขนนกขนาด้ใหญ่� เก+ด้เปี�นกร์ะจำ)กทั้'&บร์+เวณยอด้ของล.าต"น ใบย�อยมั'ร์,ปีร์�างเร์'ยวยาว และแข(งสัปีอโร์ไฟต�ทั้'&เจำร์+ญ่เต(มัทั้'&จำะสัร์"างโคนเพืศผิ," และโคนเพืศเมั'ย แยกต�วก�น

ภาพืทั้'& 3-13 สัปีอโร์ไฟต� และ male gametophyte - female

gametophyte ของปีร์ง

ด�ว�ชั้นก�งโกไฟตา (Division Ginkgophyta) ปี8จำจำ)บ�นมั'เพื'ยงชน+ด้เด้'ยวค�อ Ginkgo biloba

หร์�อแปีะกBวย เปี�นพื�ชทั้'&ข%�นอย,�ในเขตอบอ)�น เช�น ในปีร์ะเทั้ศจำ'น สัปีอโร์ไฟต�มั'ล�กษณะเปี�นไมั"ย�นต"นขนาด้สั,งใหญ่� แตกก+&งก"านสัาขาเปี�นจำ.านวนมัาก ใบมั'ร์,ปีร์�างคล"ายพื�ด้ สัปีอโร์ไฟต�ทั้'&เจำร์+ญ่เต+บโตเต(มัทั้'&จำะสัร์"างโคนเพืศผิ,"และโคนเพืศเมั'ย แยกต"นก�น


ภาพืทั้'& 3-14 Ginkgo

ด้+ว+ช�นโคน+เฟอโร์ไฟตา (Division Coniferophyta) เปี�นจำ+มัโนสัเปี@ร์�มัทั้'&มั'จำ.านวนมัากทั้'&สั)ด้ มั'

หลายสัก)ลด้"วยก�น ทั้'&ร์, "จำ�กก�นด้'ค�อ Pinus ได้"แก� สันสัองใบ และสันสัามัใบ เปี�นต"น ด้+ว+ช�นน'โทั้ไฟตา (Division Gnetophyta) Gnetum (มัะ

เมั�&อย) สั�วนใหญ่�มั'ล�กษณะเปี�นไมั"เล��อยทั้'&มั'ใบร์,ปีร์�าง คล"ายใบของพื�ชใบเล'�ยงค,�ในพื�ชมั'ด้อก

ภาพืทั้'& 3-15 Gnetum

2.2.1 แองจำ+โอสัเปี@ร์�มั หร์�อ พื�ชมั'ด้อก เปี�นพื�ชกล)�มัทั้'&จำ�ด้ว�ามั'ว+ว�ฒนาการ์สั,งสั)ด้ในบร์ร์ด้าสั+&งมั'ช'ว+ต ใน

อาณาจำ�กร์พื�ช สัามัาร์ถปีร์�บต�วให"เข"าก�บสัภาพืแวด้ล"อมัต�าง ๆ ได้"ด้'กว�าพื�ชกล)�มัอ�&น จำ%งพืบเห(นได้"ทั้�&วไปี ด�ว�ชั้น แอนโทไฟตา (Division

Anthophyta) แบ�งออกได้"เปี�น 2 คลาสั ค�อ♦ คลาสัได้คอทั้'เลโด้เนสั (Class Dicotyledones) ได้"แก� พื�ชใบเล'�ยงค,�

ทั้��งหมัด้มั'อย,�ปีร์ะมัาณ 170,000 ชน+ด้ ล�กษณะทั้�&วไปีค�อ มั'ใบเล'�ยง 2 ใบ เสั"นใบชั้�วว�ทยา เร�ยบเร�ยงโดย Kru’M___________หน�า 75

เปี�นร์�างแห ร์ากเปี�นร์ะบบร์ากแก"ว และสั�วนปีร์ะกอบของด้อก (เช�น กล'บเล'�ยง กล'บด้อก) มั'จำ.านวนเปี�น 4 – 5 หร์�อทั้ว'ค,ณของ 4 – 5

♦ คลาสัมัอโนคอทั้'เลโด้เนสั (Class Monocotyledones) ได้"แก� พื�ชใบเล'�ยงเด้'&ยว ทั้��งหมัด้มั'อย,�ปีร์ะมัาณ 60,000 ชน+ด้ ล�กษณะทั้�&วไปี ค�อ มั'ใบเล'�ยงใบเด้'ยว ใบมั'เสั"นใบเร์'ยงต�วแบบขนาน ร์ากเปี�นร์ะบบร์ากฝัอย สั�วนปีร์ะกอบของด้อกมั'จำ.านวนเปี�น 3 หร์�อทั้ว'ค,ณของ 3

ภาพืทั้'& 3-16 เปีร์'ยบเทั้'ยบพื�ชใบเล'�ยงเด้'&ยว ก�บ พื�ชใบเล'�ยงค,�

อาณาจักรสตว� (Kingdom Animalia หร�อ Metazoa) อาณาจำ�กร์สั�ตว�ปีร์ะกอบด้"วยสั+&งมั'ช'ว+ตหลายเซึ่ลล� มั'ว+ว�ฒนาการ์มัาจำากสั+&งมั'

ช'ว+ตเซึ่ลล�เด้'ยว ไมั�มั'คลอโร์ฟ@ลล�จำ%งสัร์"างอาหาร์เองไมั�ได้" จำ�ด้เปี�นสั+&งมั'ช'ว+ตพืวกเฮเทั้อโร์โทั้ร์พื (Heterotroph) มั'ต��งแต�สั�ตว�ช��นต.&าทั้'&ย�งไมั�มั'อว�ยวะจำนถ%งสั�ตว�พืวกทั้'&มั'อว�ยวะต�างๆสัล�บซึ่�บซึ่"อนเพื�&อทั้.าหน"าทั้'&เฉพืาะอย�าง ในปี8จำจำ)บ�นมั'สั�ตว�ปีร์ะมัาณ 1.8 ล"านชน+ด้เกณฑ์�ในการพ�จัารณาและจัดส��งชั้�ว�ตเข�าไว�ในอาณาจักรสตว�

1. เซึ่ลล�แบบย,คาร์+โอต (Eukaryotic cell) ค�อเซึ่ลล�ทั้'&มั'เย�&อห)"มัน+วเคล'ยสั ในไซึ่โทั้พืลาสัซึ่%มัมั'ออร์�แกนเนลล�ต�างๆ กร์ะจำายอย,�

2. ร์�างกายปีร์ะกอบด้"วยเซึ่ลล�ชน+ด้ทั้'&ไมั�มั'ผิน�งเซึ่ลล� เร์'ยกว�าเซึ่ลล�สั�ตว� ทั้.าให"เซึ่ลล�มั'ล�กษณะอ�อนน)�มัและแตกต�างไปีจำากเซึ่ลล�พื�ช เซึ่ลล�เหล�าน'�จำะมัาร์วมัก�นเปี�นเน��อเย�&อเพื�&อทั้.าหน"าทั้'&เฉพืาะอย�าง ซึ่%&งพืบว�าเซึ่ลล�ในเน��อเย�&อมั�กมั'ขนาด้และร์,ปีร์�างเหมั�อนก�น มั'การ์ปีร์ะสัานการ์ทั้.างานร์ะหว�างก�น สั�ตว�ช��นสั,งมั'เน��อเย�&อหลายชน+ด้สัามัาร์ถจำ.าแนกตามัหน"าทั้'&และต.าแหน�งทั้'&อย,�ของร์�างกายเปี�น 5 ปีร์ะเภทั้ ค�อ


เน��อเย�&อบ)ผิ+ว (Epithelial tissue) เน��อเย�&อเก'&ยวพื�น (Connective tissue)

เน��อเย�&อกล"ามัเน��อ (Muscular tissue) เน��อเย�&อล.าเล'ยง (Vascular tissue)

และเน��อเย�&อปีร์ะสัาทั้ (Nervous tissue)

3. สัร์"างอาหาร์เองไมั�ได้" เพืร์าะไมั�มั'คลอโร์ฟ@ลล� ด้�งน��นการ์ด้.าร์งช'ว+ตจำ%งต"องก+นสั+&งมั'ช'ว+ตอ�&นเปี�นอาหาร์ซึ่%&งอาจำเปี�นพื�ชหร์�อสั�ตว�ด้"วยก�น การ์ด้.าร์งช'ว+ตจำ%งมั�กเปี�นแบบผิ,"ล�าเหย�&อหร์�อปีร์สั+ตเสัมัอ

4. โด้ยทั้�&วไปีเคล�&อนทั้'&ได้"ด้"วยตนเองตลอด้ช'ว+ต มั'บางชน+ด้พืบว�าเมั�&อเปี�นต�วเต(มัว�ยแล"วเกาะอย,�ก�บทั้'&

5. โด้ยสั�วนใหญ่�สัามัาร์ถตอบสันองต�อสั+&งเร์"าได้"อย�างร์วด้เร์(วเน�&องจำากมั'ร์ะบบปีร์ะสัาทั้ มั'อว�ยวะร์�บความัร์, "สั%กและตอบสันอง เช�น การ์ก+นอาหาร์ การ์ข�บถ�าย การ์สั�บพื�นธุ)� เปี�นต"น

เกณฑ์�ท��ใชั้�ในการจั2าแนกหมวดหม&(ของอาณาจักรสตว�ปี8จำจำ)บ�นสั�ตว�ในโลกทั้'&มัน)ษย�ร์, "จำ�กมั'มัากกว�า 1.8 ล"านสัปี�ช'สั� พืบทั้��งในน.�าจำ�ด้

น.�าเค(มัและบนบก ซึ่%&งสัามัาร์ถจำ.าแนกออกเปี�น 2 กล)�มัใหญ่� ๆ ค�อ สั�ตว�ทั้'&ไมั�มั'กร์ะด้,กสั�นหล�ง (Invertebrate) และสั�ตว�ทั้'&มั'กร์ะด้,กสั�นหล�ง (Vertebrate)

และสัามัาร์ถจำ.าแนกเปี�นไฟล�มัต�างๆ ได้"ร์าว 35 ไฟล�มั แต�สั�วนใหญ่�จำะเร์'ยนร์, "ก�นเฉพืาะไฟล�มัใหญ่� ๆ เทั้�าน��น ซึ่%&งในการ์จำ�ด้จำ.าแนกจำะใช"เกณฑ�ต�าง ๆด้�งน'�1. ระดบการท2างานร(วมกนของเซลล� (Level of cell organization)

โด้ยด้,การ์ร์�วมัก�นทั้.างานของเซึ่ลล�และการ์จำ�ด้เปี�นเน��อเย�&อ ซึ่%&งทั้.าให"แบ�งสั�ตว�ออกเปี�นพืวกใหญ่� ๆ ค�อ

1.1 เน��อเย��อท��ไม(แท�จัร�ง (no true tissue) เร์'ยกสั�ตว�กล)�มัน'�ว�า พืาร์าซึ่�ว (Parazoa) เน�&องจำากเซึ่ลล�ในสั�ตว�กล)�มัน'�ไมั�มั'การ์ปีร์ะสัานงานก�นร์ะหว�างเซึ่ลล� โด้ยเซึ่ลล�ทั้)กเซึ่ลล�จำะมั'หน"าทั้'&ในการ์ด้.าร์งช'ว+ตของตนเอง หน"าทั้'&ทั้�&วไปีค�อด้"านโภชนาการ์ และสั�บพื�นธุ)� ได้"แก� พืวกฟองน.�า

1.2 เน��อเย��อท��แท�จัร�ง (true tissue) เร์'ยกสั�ตว�กล)�มัน'�ว�า ย,เมัตาซึ่�ว (Eumetazoa) ซึ่%&งเน��อเย�&อจำะถ,กสัร์"างข%�นเปี�นช��น หร์�อเร์'ยกว�า ช��นของเน��อเย�&อ (Germ layer) มั' 2 ปีร์ะเภทั้ค�อ


1.2.1 เน��อเย�&อ 2 ช��น (Diploblastica) ปีร์ะกอบด้"วยเน��อเย�&อช��นนอก (Ectoderm) และเน��อเย�&อช��นใน

(Endoderm) ได้"แก� พืวกไฮด้ร์า แมังกะพืร์)น โอบ'เล'ย1.2.2. เน��อเย�&อ 3 ช��น (Triploblastica) ปีร์ะกอบด้"วยเน��อเย�&อช��น

นอก ช��นกลาง (Mesoderm) และช��นใน ได้"แก�พืวกหนอนต�วแบนข%�นไปี จำนถ%งสั�ตว�ทั้'&มั'กร์ะด้,กสั�นหล�ง2. สมมาตร (Symmetry) ค�อล�กษณะการ์แบ�งร์�างกายออกเปี�นซึ่'กๆ ตามัความัยาวของซึ่'กเทั้�าๆ ก�น มั'อย,� 3 ล�กษณะ ได้"แก�

2.1 ไม(ม�สมมาตร (Asymmetry) มั'ร์,ปีร์�างไมั�แน�นอน ไมั�สัามัาร์ถแบ�งซึ่'กซึ่"ายและซึ่'กขวาได้"เทั้�า ๆ ก�น ได้"แก� พืวกฟองน.�า

2.2 สมมาตรแบบรศึม� (Radial symmetry) ร์�างกายของสั�ตว�จำะมั'ร์,ปีร์�างคล"ายทั้ร์งกร์ะบอกหร์�อล"อร์ถ ถ"าต�ด้ผิ�านจำ)ด้ศ,นย�กลางแล"วจำะต�ด้อย�างไร์ก(ได้" 2 สั�วนทั้'&เทั้�าก�นเสัมัอ หร์�อเร์'ยกว�า ม�สมมาตรท��ผ(าซ�กได�เท(า ๆ กนหลาย ๆ คร�งในแนวรศึม� ได้"แก� สั�ตว�พืวกไฮด้ร์า แมังกะพืร์)น ด้าวทั้ะเล เมั�นทั้ะเล

2.3 สมมาตรแบบคร%�งซ�ก (bilateral symmetry) หร�อม�สามาตรท��ผ(าซ�กได�เท(า ๆ กน เพ�ยง 1 คร�งสัมัมัาตร์แบบน'�สัามัาร์ถผิ�าหร์�อต�ด้แบ�งคร์%&งร์�างกายตามัความัยาวของล.าต�วแล"วทั้.าให" 2 ข"างเทั้�าก�น ได้"เพื'ยงคร์��งเด้'ยวเทั้�าน��น ได้"แก� พืวกหนอนต�วกลมั แมัลง สั�ตว�มั'กร์ะด้,กสั�นหล�ง

ภาพืทั้'& 3-17 สัมัมัาตร์ของสั�ตว�แบบต�าง ๆ


3. ลกษณะชั้(องว(างในล2าตวหร�อชั้(องตว (Body cavity or Coelom)

ค�อช�องว�างภายในล.าต�วทั้'&อย,�ร์ะหว�างผิน�งล.าต�วก�บอว�ยวะภายในต�ว ภายใน coelom มั�กจำะมั'ของเหลวอย,�เต(มั ของเหลวเหล�าน'�ทั้.าหน"าทั้'&เสัมั�อนหน%&งร์ะบบไหลเว'ยนโลห+ตง�าย ๆ ในสั�ตว�บางพืวกช�วยล.าเล'ยงสัาร์อาหาร์ ออกซึ่+เจำน และของเสั'ย เปี�นต"น อ'กทั้��งย�งช�วยลด้แร์งกร์ะแทั้กจำากภายนอกทั้'&อาจำเปี�นอ�นตร์ายต�ออว�ยวะภายใน และย�งเปี�นบร์+เวณทั้'&ทั้.าให"อว�ยวะภายในเคล�&อนทั้'&ได้"อ+สัร์ะจำากผิน�งล.าต�ว ยอมัให"อว�ยวะขยายใหญ่�ได้" ซึ่%&งสัามัาร์ถน.ามัาใช"เปี�นเกณฑ�ในการ์จำ.าแนกสั�ตว�ได้" แบ�งเปี�น 3 พืวกค�อ

3.1 ไม(ม�ชั้(องว(างในล2าตวหร�อไม(ม�ชั้(องตว (No body cavity or

Acoelom) เปี�นพืวกทั้'&มั'เน��อเย�&อ 3 ช��นอย,�ช+ด้ก�น โด้ยไมั�มั'ช�องว�างในแต�ละช��น ได้"แก�พืวกหนอนต�วแบน

3.2 ม�ชั้(องตวเท�ยม (Pseudocoelom) เปี�นช�องต�วทั้'&เจำร์+ญ่อย,�ร์ะหว�าง mesoderm ของผิน�งล.าต�ว และendoderm ซึ่%&งเปี�นทั้างเด้+นอาหาร์ ช�องต�วน'�ไมั�มั'เย�&อบ)ช�องทั้"องก�นเปี�นขอบเขต ได้"แก� พืวกหนอนต�วกลมั โร์ต+เฟอร์�(rotifer)

3.3 ม�ชั้(องตวท��แท�จัร�ง (Eucoelom) เปี�นช�องต�วทั้'&เจำร์+ญ่แทั้ร์กอย,�ร์ะหว�าง mesoderm 2 ช��น ค�อmesoderm ช��นนอกเปี�นสั�วนหน%&งของผิน�งล.าต�ว (Body wall) ก�บ mesoderm ช��นในซึ่%&งเปี�นสั�วนหน%&งของผิน�งล.าไสั"(Intestinal wall) และ mesoderm ทั้��งสัองสั�วนจำะบ)ด้"วยเย�&อบ)ช�องทั้"อง (Peritoneum) ได้"แก� ไสั"เด้�อนด้+น หอย แมัลงปีลา สั�ตว�มั'กร์ะด้,กสั�นหล�ง เปี�นต"น


ภาพืทั้'& 3-18 แสัด้งช�องต�วแบบต�างๆ ของสั�ตว�

4. การเก�ดชั้(องปาก ซึ่%&งสัามัาร์ถแบ�งสั�ตว�ตามัการ์เก+ด้ช�องปีากได้" 2 กล)�มั4.1 โปรโตสโตเม�ย (Protostomia) เปี�นสั�ตว�พืวกทั้'&ปีากเก+ด้ก�อน

ทั้วาร์ในขณะทั้'&เปี�นต�วอ�อน ซึ่%&งช�องปีากเก+ด้จำากบลาสัโตพือร์� หร์�อบร์+เวณใกล" ๆ บลาสัโตพือร์� (Blastopore) ได้"แก� พืวกหนอนต�วแบน หนอนต�วกลมั หนอนมั'ปีล"อง หอย สั�ตว�ขาปีล"อง

4.2 ด�วเทอโรสโตเม�ย (Deuterostomia) เปี�นสั�ตว�พืวกทั้'&ช�องปีากเก+ด้ภายหล�งทั้วาร์ เก+ด้จำากช�องใหมั�ทั้'&จำะเจำร์+ญ่พื�ฒนาไปีเปี�นทั้างเด้+นอาหาร์ซึ่%&งอย,�ตร์งข"ามัก�บ บลาสัโตพือร์� ได้"แก� พืวกด้าวทั้ะเล และสั�ตว�มั'กร์ะด้,กสั�นหล�ง


ภาพืทั้'& 3-19 ล�กษณะการ์เก+ด้ช�องปีากของสั�ตว�5. ทางเด�นอาหาร (digestive tract) โด้ยทั้�&วไปีแบ�งได้"เปี�น 2 ล�กษณะ ค�อ

5.1 ทางเด�นอาหารแบบไม(สมบ&รณ� (Incomplete digestive

tract) เปี�นทั้างเด้+นอาหาร์ของสั�ตว�ทั้'&มั'ปีากแต�ไมั�มั'ทั้วาร์หน�ก หร์�อมั'ช�องทั้างเด้+นอาหาร์เข"าออกทั้างเด้'ยวก�น หร์�อทั้างเด้+นอาหาร์แบบปีากถ)ง (one-holesac)

ได้"แก� พืวกไฮด้ร์า แมังกะพืร์)น หนอนต�วแบน5.2 ทางเด�นอาหารแบบสมบ&รณ� (Complete digestive

tract) เปี�นทั้างเด้+นอาหาร์ของสั�ตว�ทั้'&มั'ทั้��งปีากและทั้วาร์หน�ก หร์�อมั'ช�องทั้างเข"าออกของอาหาร์คนละทั้างก�น หร์�อทั้างเด้+นอาหาร์แบบทั้�อกลวง (two-hole-tube)

ได้"แก� พืวกหนอนต�วกลมั จำนถ%งสั�ตว�มั'กร์ะด้,กสั�นหล�ง


6. การแบ(งเป5นปล�อง (Segmentation) การ์แบ�งเปี�นปีล"องเปี�นการ์เก+ด้ร์อยคอด้ข%�นก�บล.าต�วแบ�งออกเปี�น

6.1 การแบ(งเป5นปล�องเฉพาะภายนอก (Superficial

segmentation) เปี�นการ์เก+ด้ปีล"องข%�นเฉพืาะทั้'&สั�วนผิ+วล.าต�วเทั้�าน��นไมั�ได้"เก+ด้ตลอด้ต�ว เช�น พืยาธุ+ต�วต�ด้

6.2 การแบ(งเป5นปล�องท��แท�จัร�ง (Metameric

segmentation) เปี�นการ์เก+ด้ปีล"องข%�นตลอด้ล.าต�วทั้��งภายนอกและภายใน โด้ยข"อปีล"องเก+ด้ข%�นในเน��อเย�&อช��นกลาง ทั้.าให"เน��อเย�&อช��นอ�&นๆ เก+ด้เปี�นปีล"องไปีด้"วย ได้"แก� ไสั"เด้�อน ก)"ง ปี, แมัลง ตลอด้ไปีจำนสั�ตว�มั'กร์ะด้,กสั�นหล�งทั้)กชน+ด้

ไฟลมพอร�เฟอรา (Phylum Porifera)

สั�ตว�ในไฟล�มัพือร์+เฟอร์าได้"แก� ฟองน.�า เปี�นสั�ตว�หลายเซึ่ลล�ทั้'&มั'ว+ว�ฒนาการ์ต.&าสั)ด้มั'ร์,ปีร์�างไมั�แน�นอน สั�วนใหญ่�เปี�นร์,ปีร์�างทั้ร์งกร์ะบอกต+ด้อย,�ก�บก"อนห+นหร์�อว�ตถ)ใต"น.�า มั'ร์,พืร์)นเล(กๆทั้�&วต�ว เซึ่ลล�เร์'ยงก�นเปี�นสัองช��นแต�ย�งไมั�มั'เน��อเย�&อทั้'&แทั้"จำร์+ง ไมั�มั'อว�ยวะและไมั�มั'ทั้างเด้+นอาหาร์ สั�วนใหญ่�อาศ�ยอย,�ในทั้ะเล มั'บางชน+ด้อาศ�ยอย,�ในน.�าจำ�ด้ ต�วอ�อนมั'ขนสัามัาร์ถว�ายน.�าได้" เร์'ยกต�วอ�อนในร์ะยะน'�ว�า Amphiblastula ต�วอย�างเช�น ฟองน.�าแจำก�น (Scypha) กร์ะเช"าด้อกไมั"ของว'น�สั (Venus’s flower

basket, Euplectella) ฟองน.�าถ,ต�ว (Spongia) ฟองน.�าด้อกเห(ด้ (Pterion) และฟองน.�าจำ�ด้ (Spongilla)


ภาพืทั้'& 3-20 โครงสร�างและเซลล�ชั้น�ดต(างๆ ของฟองน2�า

ไฟลมไนดาเร�ย (Phylum Cnidaria)

แต�เด้+มัช�&อไฟล�มัน'�เคยใช" Coelenterata ซึ่%&งหมัายถ%งมั'ช�องว�างกลางต�วเปี�นทั้�อทั้างเด้+นอาหาร์ สั�ตว�ในไฟล�มัน'�สั�วนใหญ่�อย,�ในน.�าทั้ะเล มั'บางชน+ด้ทั้'&อย,�ในน.�าจำ�ด้ เช�น ไฮด้ร์า แมังกะพืร์)นน.�าจำ�ด้ มั'เทั้นตาเค+ล (Tentacle) หลายเสั"น อย,�โด้ยร์อบช�องเปี@ด้ทั้'&ทั้.าหน"าทั้'&คล"ายปีาก ทั้'&เทั้นตาเค+ลมั' cnidocytes เปี�นเซึ่ลล�ของ epidermis cnidocytes มั' stinging capsule ล�กษณะคล"ายถ)งทั้'&เร์'ยกว�าน'มัาโตซึ่'สัต� (Nematocyst) ล�กษณะคล"ายเข(มัเล(กๆใช"ปี=องก�นต�วและจำ�บเหย�&อ กลางล.าต�วเปี�นทั้�อกลวงเร์'ยกว�า ช�องแกสัโทั้ร์วาสัค+วลาร์� (Gastrovascular

cavity) เปี�นทั้างเด้+นอาหาร์ มั'ช�องเปี@ด้ทั้างเด้'ยวทั้'&เปี�นทั้��งปีากและทั้วาร์หน�ก เปี�นสั�ตว�พืวก carnivore ต�วอย�างเช�น แมังกะพืร์)นเร์�อร์บโปีร์ต)เกสั (Portuguese-man of war, Physalia pelagica) แว�นตาพืร์ะอ+นทั้ร์� (Porpita) และ ทั้,บ,ลาเร์'ย (Tubularia) ไฮด้ร์า โอบ'เล'ย (Obelia)

แมังกะพืร์)นไฟ แมังกะพืร์)นจำาน (Pelagia) แมังกะพืร์)นถ"วย (Aurelia)

ก�ลปี8งหา (Sea fan) ปีากกาทั้ะเล (Sea pen) ปีะการ์�งด้อกเห(ด้ (Fungia)

ปีะการ์�งเขากวาง (Acropora) และด้อกไมั"ทั้ะเล (Sea anemone)


ภาพืทั้'& 3-21 ร์,ปีร์�างของสั�ตว� 2 แบบในไฟล�มัไนด้าเร์'ย (a) แบบโพืล+ปี (b) แบบเมัด้,ซึ่า

ไฟลมแพลต�เฮลม�นเทส (Phylum Platyhelminthes)

สั�ตว�ทั้'&อย,�ในไฟล�มัน'�เปี�น Bilateral symmetry ไมั�มั'ช�องว�างภายในล.าต�ว ล.าต�วแบนทั้างแนวบนลงล�าง เปี�นสั�ตว�ทั้'&มั'เน��อเย�&อ 3 ช��น (Triploblastica) เปี�นพืวกแร์ก ไมั�มั'ข"อหร์�อปีล"องทั้'&แทั้"จำร์+ง มั'การ์เปีล'&ยนร์,ปีร์�างย�ด้ยาวออกเปี�นด้"านหน"าหร์�อเปี�นห�วซึ่%&งมั'อว�ยวะร์�บความัร์, "สั%กต�างๆ สั�วนล.าต�วด้"านทั้'&ต+ด้พื��นเปี�นด้"านล�างหร์�อด้"านทั้"อง (Ventral) ด้"านตร์งข"ามัเปี�นด้"านบนหร์�อด้"านหล�ง (Dorsal) ผิน�งล.าต�วอ�อนน+&มั มั'ขนอ�อนๆ (Cilia) ยกเว"นพืวกทั้'&เปี�นปีร์สั+ตจำะมั'ค+วทั้+เค+ล(Cuticle) หนาและมั'อว�ยวะช�วยในการ์ย%ด้ต+ด้ก�บผิ,"ให"อาศ�ย (Host)

ทั้างเด้+นอาหาร์ไมั�สัมับ,ร์ณ� มั'ปีาก ไมั�มั'ทั้วาร์หน�กล.าไสั"มั'แขนงทั้�&วล.าต�ว กล"ามัเน��อเจำร์+ญ่ด้' ร์ะบบข�บถ�ายเปี�นแบบเฟลมัเซึ่ลล� (Flame cell) แทั้ร์กตามัร์�างกายทั้�&วๆไปีร์ะบบปีร์ะสัาทั้เปี�นแบบวงแหวน มั'เสั"นปีร์ะสัาทั้ตามัยาว 1-3 ค,�อย,�ข"างล.าต�ว ไมั�มั'อว�ยวะในการ์หายใจำ มั'อว�ยวะสั�บพื�นธุ)�เจำร์+ญ่ด้'มัาก มั' 2 เพืศในต�วเด้'ยวก�นแต�เวลาผิสัมัพื�นธุ)�อาจำเปี�นการ์ผิสัมัข"ามัหร์�อผิสัมัในต�วเองก(ได้" ต�วอย�างได้"แก� พืลานาเร์'ย พืยาธุ+ใบไมั"ในต�บคน (Opisthorchis viverrini) พืยาธุ+ใบไมั"ในต�บแกะ (Fasciola hepatica) พืยาธุ+ใบไมั"ในล.าไสั"คน (Fasciolopsis buski)

พืยาธุ+ใบไมั"ในเล�อด้คน (Schistosoma japonicum) และพืยาธุ+ใบไมั"ในปีอด้ (Paragonimus westermani) พืยาธุ+ต�ด้หมั, (Taenia solium) พืยาธุ+ต�ด้ว�ว (Taenia saginata) และพืยาธุ+ต�วต�ด้ปีลา (Diphyllobothrium latum)


ภาพืทั้'& 3-22 วงจำร์ช'ว+ตของพืยาธุ+ต�วต�ด้

ไฟลมน�มาโตดา (Phylum Nematoda)

สั�ตว�ในไฟล�มัน'�มั'ช�&อเร์'ยกทั้�&วไปีว�าหนอนต�วกลมั (Round worm) เปี�นหนอนทั้'&มั'ล.าต�วกลมัยาว แหลมัห�วแหลมัทั้"าย สัมัมัาตร์แบบ Bilateral symmetry ไมั�แบ�งเปี�นปีล"องๆ ไมั�มั'ร์ยางค� ปีลายสั)ด้ทั้างด้"านห�วมั'ปีาก ด้"านทั้"ายของล.าต�วมั'ทั้วาร์หน�ก ผิ+วหน�งมั'ค+วทั้+เค+ลหนาทั้นทั้านต�อสั+&งแวด้ล"อมัได้"ด้' เปี�นสั�ตว�ทั้'&มั'ช�องต�วเทั้'ยมั ทั้างเด้+นอาหาร์สัมับ,ร์ณ� มั'ปีากและทั้วาร์หน�ก ไมั�มั'ร์ะบบหายใจำ แลกเปีล'&ยนกBาซึ่ทั้างผิ+วหน�ง ร์ะบบข�บถ�ายเปี�นเซึ่ลล�พื+เศษทั้.าหน"าทั้'&เปี�นต�อมัมั'ทั้�อออกสั,�ภายนอก ร์ะบบปีร์ะสัาทั้เปี�นวงแหวนอย,�ร์อบทั้างเด้+นอาหาร์ ร์ะบบสั�บพื�นธุ)�เปี�นแบบแยกเพืศร์�างกายต�วผิ,"มั'ขนาด้เล(กกว�าต�วเมั'ย ต�วเมั'ยออกไข�คร์��งละหลายพื�นใบ การ์ด้.าร์งช'ว+ตมั'ทั้��งการ์ด้.าร์งช'ว+ตแบบอ+สัร์ะ พืบอาศ�ยอย,�ในทั้�&วไปีในน.�าจำ�ด้ น.�าทั้ะเล ในด้+น ในทั้ะเลทั้ร์าย และตามัซึ่ากพื�ช ซึ่ากสั�ตว� บางชน+ด้ด้.าร์งช'ว+ตแบบปีร์สั+ต ของพื�ชและสั�ตว� ร์วมัทั้��งในคน สัามัาร์ถแบ�งตามัปีร์ะเภทั้การ์ด้.าร์งช'ว+ตได้" 3 ปีร์ะเภทั้ค�อ

1. หนอนต�วกลมัทั้'&อย,�ในโพืร์งหร์�อในล.าไสั" เร์'ยกว�าพืยาธุ+ล.าไสั" ได้"แก� พืยาธุ+เสั"นด้"าย พืยาธุ+แสั"มั"า พืยาธุ+ปีากขอ

2.หนอนต�วกลมัทั้'&อย,�ในกล"ามัเน��อ ได้"แก� พืยาธุ+ต�วจำ'Lด้ พืยาธุ+โร์คเทั้"าช"าง


3.หนอนต�วกลมัทั้'&เปี�นอ+สัร์ะ ได้"แก� หนอนในน.�าสั"มัสัายช, หนอนในน.�าเน�า

ภาพืทั้'& 3-23 โคร์งสัร์"างต�าง ๆของหนอนต�วกลมั

ไฟลมแอน�ล�ดา (Phylum Annelida)

ล�กษณะสั.าค�ญ่ของสั+&งมั'ช'ว+ตในไฟล�มัน'�ค�อ เปี�น Bilateral symmetry

ล.าต�วกลมัยาวคล"ายวงแหวนต�อก�นเปี�นข"อหร์�อปีล"อง บางชน+ด้มั'ร์ยางค�ย�&นออกมัาในแต�ละปีล"องเร์'ยกว�า เด้�อย (Setae)

ช�วยในการ์ข)ด้ร์,และการ์เคล�&อนทั้'&ผิ+วหน�งปีกคล)มัด้"วย Cuticle มั'ต�อมัเมั�อก ทั้.าให"ล.าต�วช) �มัช��นอย,�เสัมัอ ล.าต�วปีร์ะกอบด้"วยกล"ามัเน��อเปี�นวงและกล"ามัเน��อตามัยาว มั'ช�องกลางล.าต�วแบ�งออกเปี�นห"องๆตามัปีล"องโด้ยมั'แผิ�นเย�&อก��น (Septum) มัาก��นร์ะหว�างปีล"องทั้างเด้+นอาหาร์สัมับ,ร์ณ� มั'ปีากและทั้วาร์หน�กเปี�นทั้�อยาวตลอด้ล.าต�ว ร์ะบบหมั)นเว'ยนเล�อด้เปี�นแบบปี@ด้ (เล�อด้ไหลวนเว'ยนอย,�ในเสั"นเล�อด้เทั้�าน��น)

โด้ยมั'เสั"นเล�อด้ยาวทั้างด้"านบนและด้"านล�างเช�&อมัต�อก�นด้"วยเสั"นเล�อด้แขนงทั้างด้"านข"างของทั้)กปีล"องต�ว หายใจำทั้างผิ+วหน�งหร์�อทั้างเหง�อก ร์ะบบข�บถ�ายปีร์ะกอบด้"วยอว�ยวะข�บถ�ายเฉพืาะ เร์'ยกว�า เนฟร์+เด้'ย (Nephridia) อย,�ปีล"องละ 1 ค,� ซึ่%&งน.าของเสั'ยมัาตามัทั้�อและเปี@ด้ออกสั,�ภายนอก ร์ะบบปีร์ะสัาทั้อย,�ทั้างด้"านข"างของล.าต�ว ร์ะบบสั�บพื�นธุ)�สั�วนใหญ่�จำะมั' 2 เพืศในต�วเด้'ยวก�น แต�ไมั�สัามัาร์ถผิสัมัพื�นธุ)�ในต�วเองได้"เน�&องจำาก เซึ่ลล�สั�บพื�นธุ)�สั)กไมั�พืร์"อมัก�น ออกล,กเปี�นไข� ต�วอย�างเช�น แมั�เพืร์'ยง หร์�อ ต�วสังกร์านต� (Nereis) ไสั"เด้�อนด้+น (Lumbricus terrestris) ปีล+งน.�าจำ�ด้ (Hirudo

medicinalis) และทั้ากด้,ด้เล�อด้ (Haemadipsa)


ภาพืทั้'& 3-24 แมั�เพืร์'ยง และไสั"เด้�อนด้+น

ไฟลมมอลลสกา (Phylum Mollusca)

สั�ตว�ในไฟล�มัมัอลล�สักาเร์'ยกก�นโด้ยทั้�&วไปี ค�อ มัอลล�สั (Mollusk) สั�ตว�ในไฟล�มัน'�มั'สัมัาช+กจำ.านวนมัากร์องมัาจำากไฟล�มัอาร์�โทั้โพืด้า มั'ปีร์ะมัาณ 110,000

ชน+ด้ (ปี8จำจำ)บ�นเหล�ออย,�ปีร์ะมัาณ 80,000 ชน+ด้) ล�กษณะสั.าค�ญ่ค�อ เปี�น Bilateral symmetry มั'เน��อเย�&อ 3 ช��น (Triploblastica) ร์�างกายไมั�แบ�งเปี�นปีล"อง มั'ล.าต�วอ�อนน)�มั มั'เย�&อบางๆปีกคล)มัล.าต�วเร์'ยกว�า แมันเทั้+ล (Mantle)

ซึ่%&งสัามัาร์ถหล�&งสัาร์ออกมัาเปี�นเปีล�อกแข(ง (Shell) ห�อห)"มัล.าต�วได้" สั�วนของร์�างกายปีร์ะกอบด้"วย สั�วนห�วอย,�ทั้างด้"านหน"าเจำร์+ญ่ด้' สั�วนล.าต�วทั้างด้"านบน (Visceral mass) และมั'กล"ามัเน��อทั้างด้"านล�างสั�วนใหญ่�ใช"ในการ์คลาน ทั้างเด้+นอาหาร์สัมับ,ร์ณ� มั'ปีากและมั'ทั้วาร์หน�ก ร์ะบบหมั)นเว'ยนเล�อด้เปี�นแบบเปี@ด้ (เล�อด้จำะไหลไปีร์วมัก�นทั้'&ช�องว�างในล.าต�วด้"วย) ห�วใจำมั' 3 ห"อง บน 2 ห"อง ล�าง 1

ห"อง เล�อด้จำะมั'สั'ฟ=าอ�อนหร์�อไมั�มั'สั' เพืร์าะในน.�าเล�อด้มั'สัาร์ Haemocyanin อย,� หร์�ออาจำมั'สั'แด้งก(ได้"เน�&องจำากมั'สัาร์ Haemoglobin ร์ะบบหายใจำถ"าอย,�บนบกใช"ปีอด้หร์�อ แมันเทั้+ลทั้'&ผิ+วหน�ง ถ"าอย,�ในน.�าใช"เหง�อก อว�ยวะข�บถ�าย ค�อ ไต ร์ะบบปีร์ะสัาทั้ จำะมั'ปีมัปีร์ะสัาทั้ 3 ค,�มั'เสั"นปีร์ะสัาทั้ย%ด้ร์ะหว�างปีมัทั้��งทั้างยาวและทั้างขวาง


มั'อว�ยวะร์�บสั�มัผิ�สัในการ์ด้มักล+&น ร์�บร์สั มั'อว�ยวะร์�บความัร์, "สั%กในการ์ทั้ร์งต�วเร์'ยก Statocyst ร์ะบบสั�บพื�นธุ)�เปี�นแบบแยกเพืศ แต�มั'บางพืวกเปี�นกะเทั้ย มั'การ์ปีฏ+สันธุ+ทั้��งภายในและภายนอก สั�วนใหญ่�ด้.าร์งช'ว+ตแบบอ+สัร์ะ อาศ�ยอย,�ในน.�าจำ�ด้ และน.�าทั้ะเล มั'บางชน+ด้อาศ�ยอย,�บนบก สั�ตว�ในพืวกน'�ได้"แก� หอยฝัาช'โบร์าณ (Neopilina) หอยงาช"าง (Dentalium) หอยทั้าก หอยโข�ง หอยขมั หอยสั�งข� หอยเต"าปี,น หอยนมัสัาว หอยข'�นก หอยทั้�บทั้+มั หอยเปีIาฮ��อ หอยเบ'�ย หอยแคร์ง หอยแมัลงภ,� หอยกะพืง หอยนางร์มั หอยมั)ก หอยลาย หอยมั�อเสั�อ หอยกาบน.�าจำ�ด้ เพืร์'ยงเจำาะไมั" หอยหลอด้ (หอยทั้)กชน+ด้) หมั%ก ล+&นทั้ะเล (chiton)

ภาพืทั้'& 3-25 ล�กษณะต�าง ๆของสั�ตว�ในไฟล�มัมัอลล�สักา

ไฟลมอาร�โทรโพดา (Phylum Arthropoda)

เปี�นไฟล�มัทั้'&มั'ชน+ด้และจำ.านวนสั�ตว�มัากทั้'&สั)ด้ในอาณาจำ�กร์สั�ตว� สั�ตว�ในกล)�มัน'�เร์'ยกร์วมัๆว�า อาร์�โทั้ร์พือด้(Arthropods) ล.าต�วเปี�นปีล"องและร์ยางค�เปี�นข"อๆ มั'เปีล�อกแข(งห)"มัล.าต�ว (Exoskeleton) ทั้.าด้"วยสัาร์ไคทั้+น (Chitin)

ด้.าร์งช'ว+ตอย,�บนบกได้"อย�างสัมับ,ร์ณ� แต�บางชน+ด้ย�งคงอาศ�ยอย,�ในน.�า เปี�นสั�ตว�ทั้'&มั'ความัสั.าค�ญ่แก�มัน)ษย� ทั้��งด้"านอาหาร์พืาหะน.าโร์ค ศ�ตร์,พื�ช และเปี�นกล)�มัของสั�ตว�ทั้'&ปีร์ะสับความัสั.าเร์(จำในการ์ด้.าร์งช'ว+ต มั'จำ.านวนสัปี�ช'สั�และจำ.านวนต�วมัากทั้'&สั)ด้ในโลก ค�อร์, "จำ�กแล"วปีร์ะมัาณ 1 ล"านสัปี�ช'สั� สัามัาร์ถพืบสั�ตว�ในไฟล�มัน'�ได้"ทั้)กร์ะบบน+เวศในโลก บางชน+ด้ด้.าร์งช'ว+ตอ+สัร์ะ บางชน+ด้ด้.าร์งช'ว+ตเปี�นปีร์สั+ต และบาง


ชน+ด้อย,�ร์วมัก�นในล�กษณะพื%&งพืาอาศ�ยก�นเปี�นสั�งคมั (colony) แบ�งในร์ะด้�บคลาสัได้"ด้�งน'�

Class Merostomata เปี�นสั�ตว�ทั้'&อาศ�ยอย,�ในน.�าทั้ะเลบร์+เวณน.�าต��น สั�ตว�ในคลาสัน'�ได้"แก�แมังด้าทั้ะเล

ซึ่%&งในปีร์ะเทั้ศไทั้ยมั' 2 ชน+ด้ ค�อแมังด้าทั้ะเลหางเหล'&ยมัหร์�อแมังด้าจำานและแมังด้าทั้ะเลหางกลมัแมังด้าทั้ะเลจำะด้.าร์งช'ว+ตเปี�นอ+สัร์ะ มั�กจำะฝั8งต�วอย,�ในทั้ร์าย ด้+นเลน สั�วนใหญ่�จำะอาศ�ยอย,�ในบร์+เวณทั้'&มั'น.�าต��นทั้��งในน.�ากร์�อยและน.�าเค(มั แมังด้าจำาน (Trechypleus gigas) ร์,ปีร์�างมั'ขนาด้ใหญ่�และหางยาวเปี�นร์,ปีสัามัเหล'&ยมั ไมั�มั'พื+ษบร์+โภคได้" สั�วนอ'กชน+ด้หน%&งค�อ แมังด้าถ"วยหร์�อเหร์า (Carcinoscorpius rotundicauda) มั'ขนาด้เล(กว�าแมังด้าจำาน มั'หางกลมั มั'พื+ษ ไมั�ควร์บร์+โภค

Class Arachnida มั'ร์�างกายแบ�งเปี�น 2 สั�วน ค�อ สั�วนห�วซึ่%&งเช�&อมัร์วมัก�บสั�วนอกเร์'ยกว�า Cephalothorax

ก�บสั�วนทั้"อง (Abdomen) มั'ตาแบบตาเด้'&ยว (Simple eyes) ขาเด้+นมั' 4 ค,� ไมั�มั'หนวด้ สั�วนทั้"องมั�กจำะไมั�มั'ร์ยางค� พืวกทั้'&อาศ�ยอย,�บนบกหายใจำด้"วยปีอด้แผิง (Book lung) หร์�อทั้�อลมั (Trachea) ข�บถ�ายโด้ยใช"อว�ยวะซึ่%&งเร์'ยกว�า Malpighian

tubles มั'เพืศแยกก�น ต�วอย�างสั�ตว�ในคลาสัน'�ได้"แก� แมังมั)มั แมังปีGอง หมั�ด้ ไร์ บ%�ง

Class Chilopoda ได้"แก� ตะขาบ หร์�อ เซึ่นต+ปี�ด้ (Centipede) พืบกร์ะจำายทั้�&วโลกปีร์ะมัาณ 3000 ชน+ด้

เปี�นสั�ตว�ก+นเน��ออาศ�ยอย,�บนบก เคล�&อนทั้'&ได้"เร์(ว อาศ�ยอย,�ตามัพื��นด้+นบร์+เวณทั้'&ช��นๆ มั�กพืบอย,�ใต"ก"อนห+น ใต"กองใบไมั"ผิ)เปี�นสั�ตว�ทั้'&มั'ล.าต�วแบนยาวทั้างด้"านบนและด้"านล�าง ร์�างกายของตะขาบแบ�งออกเปี�น 2 สั�วนค�อ สั�วนห�วและสั�วนล.าต�วทั้'&ห�วมั'หนวด้ 1 ค,� มั'ร์ยางค�เปี�นล�กษณะเหมั�อนเข'�ยว มั'ต�อมัพื+ษ อาจำมั'ตาเด้'ยวหร์�อตาปีร์ะกอบ 1 ค,� ปีล"องล.าต�วปีล"อง


แร์กมั'ร์ยางค�ทั้'&ด้�ด้แปีลงไปีเปี�นเข'�ยวพื+ษ มั'ต�อมัพื+ษ ปีล"องถ�ด้มัาจำะมั'ขาเด้+นปีล"องละ 1 ค,� ยกเว"นปีล"องสั)ด้ทั้"ายไมั�มั'ร์ยางค� ปีล"องล.าต�วมั'ร์,หายใจำอย,�สัองข"างแต�ละปีล"อง หายใจำทั้างทั้�อลมั ข�บถ�ายทั้างทั้�อมั�ลพื+เก'ยน มั'เพืศแยกก�นและมั'การ์ปีฏ+สันธุ+ภายใน ช�องเปี@ด้ของอว�ยวะเพืศอย,�ตร์งทั้"ายสั)ด้ของล.าต�ว ต�วอย�างสั�ตว�ในช��นน'�ได้"แก� ตะขาบ (Centipede)

Class Diplopoda ได้"แก� ก+�งก�อ หร์�อมั+ลล+ปี�ด้ (Millipede) พืบมัากกว�า 7500 ชน+ด้ เปี�นสั�ตว�ก+นพื�ช พืบอาศ�ย

อย,�บร์+เวณใต"ใบไมั" เปีล�อกไมั" ก"อนห+น หร์�อในด้+น ร์�างกายมั'ล�กษณะเปี�นทั้ร์งกร์ะบอกแบ�งเปี�นปีล"องช�ด้เจำนปีร์ะกอบไปีด้"วยสั�วนห�ว อก และทั้"อง สั�วนอกและทั้"องเช�&อมัต+ด้ต�อก�นเร์'ยกว�า ล.าต�ว (Trunk) สั�วนห�วของก+�งก�อมั'หนวด้ 1 ค,� ขากร์ร์ไกร์ 1 ค,� กร์ามั 1 ค,� ไมั�มั'เข'�ยวพื+ษ และตาเด้'&ยว 1 ค,� สั�วนอกปีร์ะกอบด้"วยปีล"องปีร์ะมัาณ 4 ปีล"อง แต�ละปีล"องจำะมั'ร์ยางค� 1 ค,� ต�อจำากสั�วนอกจำะเปี�นสั�วนทั้"องมั'ปีล"องจำ.านวนมัาก ปีร์ะกอบด้"วยปีล"องปีร์ะมัาณ 25-100 ปีล"องแต�ละปีล"องจำะมั'ร์ยางค� 2 ค,� เปี�นขาเด้+น จำ%งเร์'ยกสั�ตว�พืวกน'�ว�า มั+ลล+พื'ด้ (Millipede)

ซึ่%&งหมัายถ%งสั�ตว�ทั้'&มั'ขาจำ.านวนมัากหายใจำโด้ยทั้�อลมั ข�บถ�ายทั้างทั้�อมั�ลพื+เก'ยน มั'เพืศแยกก�น ช�องเปี@ด้อว�ยวะเพืศอย,�บนปีล"องทั้'& 3 ถ�ด้จำากห�ว ปีฏ+สันธุ+ภายในร์�างกาย สัามัาร์ถมั"วนต�วขด้เปี�นวงได้" ต�วอย�างของสั�ตว�ในคลาสัน'�ได้"แก� ก+�งก�อ (Millipede) กร์ะสั)นพืร์ะอ+นทั้ร์� (Glomeris)

Class Crustacea สั�วนใหญ่�อาศ�ยอย,�ในทั้ะเลและมั'สั�วนน"อยทั้'&อาศ�ยอย,�ในน.�าจำ�ด้ ร์�างกายแบ�งออกเปี�น 2

สั�วน ค�อ สั�วนห�วซึ่%&งเช�&อมัต+ด้อย,�ก�บช�วงอกเร์'ยกว�า Cephalothorax ก�บสั�วนทั้"อง Abdomen ด้"านบนของเซึ่ฟาโลโทั้ร์แร์กซึ่�จำะมั'เปีล�อกแข(งห)"มัเร์'ยกว�าคาร์าเปีสั (Carapace) สั�วนด้"านล�างของเซึ่ฟาโลโทั้ร์แร์กซึ่�ตอนต"นจำะมั'ร์ยางค� 5 ค,�ปีร์ะกอบด้"วยหนวด้ 2 ค,� ขากร์ร์ไกร์ 1 ค,� และกร์ามั 2 ค,� เซึ่ฟาโลโทั้ร์แร์กซึ่� ตอนปีลายจำะมั'ร์ยางค� 8 ค,� เปี�นขาเด้+นและใช"ช�วยจำ�บเหย�&อ สั�วนทั้"องมั'ร์ยางค� 6 ค,�เปี�นขาสั.าหร์�บว�ายน.�า มั'ตาปีร์ะกอบ หายใจำโด้ยผิ�านผิ+วทั้�&วล.าต�วหร์�อเหง�อกข�บถ�ายโด้ย


ใช" Green gland มั'ทั้��งเพืศแยกก�นและร์วมัก�น การ์ปีฏ+สันธุ+เก+ด้ภายในร์�างกาย การ์เจำร์+ญ่เต+บโตของต�วอ�อนมั'การ์ลอกคร์าบหลายคร์��ง ด้.าร์งช'ว+ตเปี�นอ+สัร์ะอาศ�ยอย,�ในน.�าจำ�ด้ น.�ากร์�อยและน.�าทั้ะเล ต�วอย�างเช�น ไร์แด้ง ไร์น.�า เพืร์'ยงห+น เพืร์'ยงคอห�าน ก)"ง ก��ง ต�Lกแตน เคย เหาน.�า ปี, ปี,เสัฉวน จำ�กจำ�&นทั้ะเล เปี�นต"น

Class Insecta เปี�นสั�ตว�ทั้'&อาศ�ยอย,�ได้"ทั้��งในน.�าและบนบก ได้"แก�แมัลงชน+ด้ต�างๆซึ่%&งเปี�นอาร์�โทั้พือด้ทั้'&มั'จำ.านวน

มัากทั้'&สั)ด้ในโลก ซึ่%&งมั'มัากกว�า 800,000 ชน+ด้ มั'การ์ด้.าร์งช'พืแบบปีร์สั+ตและอ+สัร์ะ เปี�นสั�ตว�ทั้'&มั'ความัสั.าค�ญ่ทั้างเศร์ษฐก+จำมัาก เน�&องจำากแมัลงบางชน+ด้เปี�นพืาหะน.าโร์ค เปี�นปีร์สั+ตของคนและสั�ตว�เล'�ยง เปี�นศ�ตร์,ทั้.าลายพื�ชผิลการ์เกษตร์ ร์�างกายของแมัลงแบ�งออกเปี�น 3 สั�วน ค�อ สั�วนห�ว สั�วนอก และสั�วนทั้"อง สั�วนห�วมั'หนวด้ 1 ค,� มั'ตาปีร์ะกอบ 1 ค,� มั'ปีากซึ่%&งปีร์ะกอบไปีด้"วยร์+มัฝั�ปีากบน ขากร์ร์ไกร์ กร์ามั และร์+มัฝั�ปีากล�าง แมัลงแต�ละชน+ด้จำะพื�ฒนาด้�ด้แปีลงล�กษณะของปีากแตกต�างก�นไปีเพื�&อให"เหมัาะสัมัก�บการ์ก+นอาหาร์ สั�วนอกแบ�งเปี�น 3 ปีล"อง แต�ละปีล"องจำะมั'ขา 1 ค,� ร์วมัเปี�น 3 ค,� มั'ปี�ก 1-2 ค,�อย,�ทั้'&สั�วนอกปีล"องทั้'& 2 และ 3

ปี�กแมัลงมั'ล�กษณะเปี�นแผิ�นมั'ขนาด้ร์,ปีร์�างเสั"นปี�กแตกต�างก�นไปี แมัลงสั�วนมัากมั'ปี�ก ยกเว"นบางชน+ด้ไมั�มั'ปี�ก เช�นต�วสัามัง�ามั แมัลงหลายชน+ด้เมั�&อเปี�นต�วอ�อนไมั�มั'ปี�ก เช�นต�Lกแตน แมัลงหายใจำทั้างทั้�อลมั ข�บถ�ายทั้างทั้�อมั�ลพื+เก'ยน เปี�นสั�ตว�แยกเพืศ การ์ปีฏ+สันธุ+เก+ด้ภายในร์�างกาย ต�วอ�อนเก+ด้จำากการ์เจำร์+ญ่เต+บโตโด้ยการ์ลอกคร์าบหลายคร์��ง สั�วนใหญ่�เปี�นการ์เจำร์+ญ่ทั้'&มั'การ์เปีล'&ยนแปีลงร์,ปีร์�าง (metamorphosis) แมัลงเปี�นสั�ตว�ทั้'&มั'จำ.านวนชน+ด้และปีร์+มัาณมัากทั้'&สั)ด้ในโลก พืบไปีทั้�&วทั้)กหนทั้)กแห�ง มั'ความัสั.าค�ญ่ต�อคนและสั+&งมั'ช'ว+ตอ�&นๆอย�างมัาก ต�วอย�างสั�ตว�ในช��นน'�ได้"แก� แมัลงทั้)กชน+ด้ เช�น ผิ'เสั��อ แมัลงปีอ แมัลงว�น ย)ง ปีลวก ผิ%�ง ต�อ แตน มัด้ ต�Lกแตน แมัลงสัาบ เหา และไร์ไก� เปี�นต"น

ตาร์างสัร์)ปีคลาสั 6 คลาสัในไฟล�มัอาร์�โทั้ร์โพืด้า


ไฟลมเอไคโนเดอมาตา (Phylum Echinodermata)

สั�ตว�ทั้'&อย,�ในไฟล�มัเอไคโนเด้อมัาตาเปี�นสั�ตว�ทั้ะเลทั้��งหมัด้ แต�ละชน+ด้ร์,ปีร์�างแตกต�างก�นไปี มั'เน��อเย�&อ 3 ช��น(Triploblastica animal) มั'ช�องว�างในล.าต�วขนาด้ใหญ่�บ)ด้"วยซึ่'เล'ย ไมั�มั'ปีล"อง ขณะเปี�นต�วอ�อนมั'สัมัมัาตร์แบบBilateral symmetry เมั�&อโตเต(มัทั้'&จำะมั'สัมัมัาตร์แบบ Radial symmetry

มั'ทั้างเด้+นอาหาร์แบบสัมับ,ร์ณ� (Complete

digestive tract) มั'ปีากอย,�ทั้างด้"านทั้"อง ผิ+วต�วมั'สัาร์ปีร์ะกอบพืวกห+นปี,นสัะสัมัอย,�ทั้.าให"ผิ+วหยาบและขร์)ขร์ะ โคร์งร์�างภายในมั'แผิ�นห+นปี,นเร์'ยงต�อก�นทั้.าให"แข(งแร์ง ล.าต�วแบ�งเปี�นแฉก 4 ถ%ง 5 แฉก หร์�อทั้ว'ค,ณของ 5 ไมั�มั'สั�วนห�วช�ด้เจำนร์ะบบหมั)นเว'ยนเล�อด้แยกเปี�นแฉกๆคล"ายร์�ศมั' ไมั�มั'เล�อด้ แต�มั'ของเหลวคล"ายน.�าเหล�อง (Coelomic fluid) ทั้.าหน"าทั้'&ไหลเว'ยนโด้ยการ์โบกของซึ่'เล'ยภายในเย�&อบ)ผิ+วในช�องล.าต�ว ร์ะบบปีร์ะสัาทั้มั'ปีร์ะสัาทั้แบบวงแหวน (Nerve ring)


ร์อบๆปีากและมั'ปีร์ะสัาทั้แยกออกไปีตามัแฉก เซึ่ลล�ปีร์ะสัาทั้เช�&อมัโยงเปี�นร์�างแหและจำะกร์ะจำายอย,�ทั้�&วต�ว ร์ะบบข�บถ�ายไมั�มั'ไต มั'เซึ่ลล�อมั'โบไซึ่ต�อย,�ในของเหลวในช�องล.าต�วทั้.าหน"าทั้'&ก+นของเสั'ยแล"วข�บออกไปีข"างนอก การ์เคล�&อนทั้'&ใช"ร์ะบบหมั)นเว'ยนน.าสั�งไปีย�งทั้�อขา (Tube feet) ทั้'&ย�ด้หด้ได้"ตามัแร์งด้�นน.�า การ์แลกเปีล'&ยนกBาซึ่ ใช"เหง�อกทั้'&เปี�นถ)งบางๆ ยกเว"นปีล+งทั้ะเลทั้'&มั'อว�ยวะคล"ายต"นไมั" (Respiratory Tree) อย,�ภายในต�วต+ด้ก�บทั้วาร์หน�ก สัามัาร์ถงอกสั�วนทั้'&ขาด้หายไปีได้" มั'อว�ยวะแยกเพืศก�นแต�ละต�ว ปีฏ+สันธุ+ภายนอกร์�างกาย สั�บพื�นธุ)�แบบใช"เพืศและไมั�ใช"เพืศ ต�วอย�างเช�น ด้าวทั้ะเล ด้าวมังก)ฏหนามั ด้าวหมัอนปี8กเข(มั ด้าวเปีร์าะ (Bristle star) และด้าวตะกร์"า (Basket star) เหร์'ยญ่ทั้ะเล (Sand dollar) ปีล+งทั้ะเล (Sea cucumber) พืล�บพืล%งทั้ะเล

ไฟลมคอร�ดาตา (Phylum Chordata)

สั�ตว�ในไฟล�มัน'�แบ�งออกเปี�น 2 กล)�มัใหญ่�ค�อ โปีร์โตคอร์�เด้ต (Protochordate) เปี�นพืวกทั้'&ไมั�มั'กร์ะด้,กสั�นหล�ง เเต�มั'โนโตคอร์�ตเปี�นเเกนอย,�ในร์�างกาย ได้"เเก� เเอมัฟ@ออกซึ่�สัและเพืร์'ยงห�วหอมั มั'คร์'บหล�งยาวต��งเเต�สั�วนหน"ามัาจำนถ%งคร์'บหาง ซึ่%&งมั'ทั้างด้"านหล�งเเละหน"าทั้"อง มั'(notochord)ยาว ตลอด้ต�วเเละไขสั�นหล�งตลอด้ช'ว+ต ไมั�มั'สัมัอง ล.าต�วเปี�น ปีล"องช�ด้เจำนก+นอาหาร์ด้"วยการ์กร์องจำากน.�ามั'อว�ยวะช�&อ เอนโด้สัไตล�(endostyle)จำะสัร์"างเมั�อกเพื�&อให"อาหาร์ทั้'&มัาก�บน.�าต+ด้อย,� จำากน��นอาหาร์ทั้'&ต+ด้มัาก�บน.�าจำะถ,กเเฟลกเจำลล�มัเเละซึ่+เล'ยพื�ด้เข"าสั,�หลอด้อาหาร์อ'กพืวกค�อพืวกทั้'&มั'กร์ะด้,กสั�นหล�ง เปี�นแกนกลาง สั�ตว�ในไฟล�มัน'�มั'ล�กษณะสั.าค�ญ่ค�อ มั'โนโตคอร์�ด้ (Notochord) ในช�&วร์ะยะหน%&งของช'ว+ต มั'ไขสั�นหล�งเปี�นหลอด้ยาว กลวง อย,�ด้"านหล�งเหน�อโนโตคอร์�ด้ มั'อว�ยวะ ในการ์แลกเปีล'&ยนกBาซึ่บร์+เวณคอหอย มั'เน��อเย�&อ 3 ช��น มั'ช�องว�างในล.าต�วเปี�นทั้'&อย,�ของอว�ยวะภายใน มั'ร์ะบบไหลเว'ยนเล�อด้แบบเปี@ด้ ไฟล�มัคอร์�ด้าตาแบ�งออกเปี�น 3 ซึ่�บไฟล�มั


1. Subphylum Urochordata ล�กษณะสั.าค�ญ่ค�อ มั'ร์ะบบไหลเว'ยนเล�อด้แบบเปี@ด้ มั'สัาร์ปีร์ะกอบจำ.าพืวก เซึ่ลล,โลสัปีกคล)มัล.าต�ว มั'โนโตคอร์�ด้บร์+เวณหาง เช�น เพืร์'ยงห�วหอมั เพืร์'ยงลอย

2. Subphylum Cephalochordata ล�กษณะล.าต�วยาวห�วทั้"ายแหลมัฝั8งต�วตามัพื��นทั้ร์ายในทั้ะเล มั'โนโตคอร์�ด้ยาวตลอด้ล.าต�ว ได้"แก� แอมัฟ@ออกซึ่�สั

3 .Subphylum Vertebrata ปีร์ะกอบด้"วยสั�ตว�ทั้'&มั'กร์ะด้,กสั�นหล�ง แบ�งออกเปี�น 7 คลาสั ด้�งน'�

3.1 Class Cyclostomata สั�ตว�ในคลาสัน'� ได้"แก� พืวกปีลาทั้'&ไมั�มั'ขากร์ร์ไกร์ ทั้.าให"ปีากของปีลาเหล�าน'"

เปี@ด้อย,�ตลอด้เวลาและมั'ล�กษณะกลมั จำ%งมั�กเร์'ยกว�า ปีลาปีากกลมั ในปี8จำจำ)บ�นมั'อย,� 2 กล)�มัค�อ แลมัเพืร์ย� และ แฮกฟ@ช

3.2 Class Chondrichthyes สั�ตว�ในคลาสัน'� ได้"แก� ปีลากร์ะด้,กอ�อน เช�นปีลาฉลามั ปีลากร์ะเบน มั'

ล�กษณะสั.าค�ญ่ด้�งน'� ผิ+วหน�งปีกคล)มัด้"วยเกล(ด้แบบพืลาคอยด้� (Placoid) และมั'ต�อมัสัร์"างน.�าเมั�อกตามัผิ+วหน�ง มั'เสั"นปีร์ะสัาทั้แยกจำากสัมัอง 10 ค,� มั'ห�วใจำ 2

ห"อง เมั(ด้เล�อด้แด้งเปี�นร์,ปีไข�มั'น+วเคล'ยสั เปี�นสั�ตว�เล�อด้เย(น การ์ปีฏ+สันธุ+เก+ด้ข%�นภายในร์�างกาย มั'ทั้��งออกล,กเปี�นต�วและเปี�นไข�

3.3 Class Osteichthyes ได้"แก� ปีลากร์ะด้,กแข(งทั้��งหมัด้ ล�กษณะสั.าค�ญ่ ค�อ ผิ+วหน�งปีกคล)มัด้"วยเกล(ด้

บางชน+ด้ไมั�มั'เกล(ด้ เช�น ปีลาไหล ขากร์ร์ไกร์เจำร์+ญ่ด้' ปีากอย,�หน"าสั)ด้ของต�ว มั'การ์ปีฏ+สันธุ+ภายนอก เช�น ปีลาด้)ก ปีลาตะเพื'ยน ปีลาหมัอ ปีลาสัวาย มั"าน.�า

3.4 Class Amphibia ได้"แก� พืวกสั�ตว�คร์%&งบกคร์%&งน.�า เช�น กบ คางคก อ%&งอ�าง ล�กษณะของสั�ตว�ใน

คลาสัน'� ค�อ วางไข�ในน.�าต�วอ�อนหายใจำด้"วยเหง�อกและผิ+วหน�ง ผิ+วหน�งเปี�ยกช��นตลอด้เวลา มั'ต�อมัสัร์"างเมั�อกทั้.าให"ผิ+วต�วล�&น การ์ปีฏ+สันธุ+เก+ด้ข%�นภายนอกร์�างกาย

3.5 Class Reptilia ได้"แก�สั�ตว�เล��อยคลานเช�น ง, เต�า ต)Bกแก ตะกวด้ จำร์ะเข" เปี�นต"น ล�กษณะสั.าค�ญ่


ของ สั�ตว�ในคลาสัน'� ค�อ วางไข�บนบก ไข�จำะมั'เปีล�อกแข(งห)"มั ผิ+วหน�งแห"ง และใต"ผิ+วหน�งมั'ช��นไขมั�น สัามัาร์ถปี=องก�นการ์ร์ะเหยของน.�า มั'ถ)งลมัอ�ลแลนตอยสั� เพื�&อเก(บของเสั'ยและช�วยในการ์หายใจำมั'การ์ปีฏ+สันธุ+ภายใจำ ห�วใจำมั' 3 ห"อง (ยกเว"นจำร์ะเข"มั' 4 ห"อง)

3.6 Class Aves สั�ตว�ในคลาสัน'�ได้"แก�พืวกสั�ตว�ปี�กซึ่%&งเปี�นพืวกแร์กทั้'&มั'การ์ควบค)มัอ)ณหภ,มั+ภายในให"คงทั้'&ได้"ล�กษณะสั.าค�ญ่ของสั�ตว�ปี�กค�อ มั'ขา 2 ค,� โด้ยค,�หน"าเปีล'&ยนแปีลงไปีเปี�นปี�ก ปีากเปี�นจำะงอย หายใจำโด้ยใช"ปีอด้ มั'กล�องเสั'ยงอย,�ด้"านในของหลอด้ลมั ปีอด้ปีร์ะกอบด้"วยถ)งลมั 9 ถ)ง นอกจำากช�วย หายใจำแล"ว ย�งช�วยร์ะบายความัร์"อนอ'กด้"วยเปี�นสั�ตว�เล�อด้อ)�นมั'การ์ปีฏ+สันธุ+ภายใน

3.7 Class Mammalia สั�ตว�ในคลาสัน'� ได้"แก� สั�ตว�เล'�ยงล,กด้"วยนมั ซึ่%&งมั'ความัเจำร์+ญ่สั,งสั)ด้ในบร์ร์ด้าสั�ตว� ทั้��งหลาย เพืร์าะสัามัาร์ถสัร์"างอว�ยวะหลายอย�างแตกต�างจำากสั�ตว�อ�&นๆ เช�นมั'ใบห, กร์ะบ�งลมั มั'ล�กษณะสั.าค�ญ่ค�อ มั'ขน (Hair)

ปีกคล)มัล.าต�ว หายใจำด้"วยปีอด้ โด้ยมั'กร์ะบ�งลมัช�วยในการ์หายใจำ มั'ต�อมัน.�านมัสั.าหร์�บสัร์"างน.�านมัเล'�ยงต�วอ�อน มั'ต�อมัเหง�&อใต"ผิ+วหน�ง ต�วผิ,"มั'อ�ณฑะในช�องทั้"อง มั'การ์ปีฏ+สันธุ+ภายใน ต�วอ�อนจำะเจำร์+ญ่ภายในมัด้ล,ก สั�ตว�ในคลาสัแมัมัมัาเล'ยอาจำแบ�งย�อยต�อไปีได้"เปี�น 2 subclass ค�อ prototheria และ their พืวกโปีร์โตเทั้อเร์'ยเปี�นสั�ตว�เล'�ยงล,กด้"วยน.�านมัทั้'&ออกล,กเปี�นไข�เช�น ต)�นปีากเปี�ด้ ต�วก+นมัด้ สั�วนพืวกเทั้อเร์'ย สัามัาร์ถแบ�งย�อยไปีได้"อ'ก 2 infraclass ค�อ metatheria

และ eutheria โด้ยเมัตาเทั้อเร์'ยจำะเปี�นพืวกทั้'&ไมั�มั'ร์ก หร์�อร์กไมั�สัมับ,ร์ณ� เมั�&อคลอด้ล,กแล"วจำะทั้.าการ์เล'�ยงต�วอ�อนต�อไปีในกร์ะเปีIาหน"าทั้"องเร์'ยกสั+&งมั'ช'ว+ตทั้'&มั'กร์ะเปีIาหน"าทั้"องว�าพืวกมัาซึ่,เพื'ยล (marsupial) เช�น จำ+งโจำ" โคอาล�า แบนด้+ค,ทั้ โอพือสัซึ่�&มั ซึ่%&งพืบมัากในทั้ว'ปีออสัเตร์เล'ย และพืบได้"บ"างในแอฟร์+กา สั�วนพืวกย,เทั้อเร์'ยเปี�นพืวกทั้'&มั'ร์กสัมับ,ร์ณ�สัามัาร์ถเล'�ยงต�วอ�อนในต�วแมั�จำนต�วอ�อนเต+บโตสัมับ,ร์ณ� สั�วนใหญ่�จำะสัามัาร์ถช�วยเหล�อต�วเองได้"ในเวลาไมั�นานเช�น กร์ะร์อก แมัว


ช"าง ว�ว และคน อย�างไร์ก(ตามัต�วอ�อนของสั�ตว�เล'�ยงล,กด้"วยน.�านมัทั้)กชน+ด้จำะใช"น.�านมัแมั�เปี�นอาหาร์ในช�วงแร์กของช'ว+ตหล�งการ์คลอด้

แบบทดสอบ1. สั+&งมั'ช'ว+ตในข"อใด้มั'ความัใกล"ช+ด้ก�นมัากทั้'&สั)ด้

1) ย'สัต� ร์า เห(ด้ 2) พืาร์ามั'เซึ่'ยมั อะมั'บา วอลวอกซึ่�

3) พืลาสัโมัเด้'ยมั ได้อะตอมั ย,กล'นา 4) สัาหร์�ายเกล'ยวทั้อง เคลปีM ซึ่าร์�แกสัซึ่�มั2. ความัสั�มัพื�นธุ�ร์ะหว�างสั+&งมั'ช'ว+ตก�บการ์เก+ด้โร์คในข"อใด้ไม(ถู&กต�อง

1) แบคทั้'เร์'ย - ว�ณโร์ค 2) โปีร์โตซึ่�ว - ล.าไสั"อ�กเสับ3) เช��อโร์ค - เกล��อน 4) ย)งก"นปีล�อง - ไข"มัาลาเร์'ย

3. ถ"าต"องการ์ผิล+ตปี)Iยช'วภาพืเพื�&อน.าไปีใช" ในไร์�ทั้'&ปีล,กพื�ชใบเล'�ยงเด้'&ยว ควร์ผิสัมัจำ)ล+นทั้ร์'ย�ชน+ด้ใด้ลงไปีในปี)Iย

1) ไร์โซึ่เบ'ยมั 2) ออสัซึ่+สัลาตอเร์'ย 3) สัเตร์ปีโตมั�ยซึ่+สั 4)

อะโซึ่โตแบคเตอร์�4. ข"อใด้เปี�นบทั้บาทั้หน"าทั้'&ทั้างน+เวศว+ทั้ยาของสั+&งมั'ช'ว+ตในอาณาจำ�กร์โปีร์ต+สัตา

ก. ผิ,"ย�อยสัลาย ข. ผิ,"ผิล+ต ค. ผิ,"บร์+โภค1) ก. และ ข. 2) ก. และ ค. 3) ข. และ ค. 4)

ก., ข. และ ค.

5. สั+&งมั'ช'ว+ตในข"อใด้จำ�ด้อย,�ในกล)�มัเด้'ยวก�บสัาหร์�ายเกล'ยวทั้อง1) นอสัตอก อะนาบ'นา 2) สัาหร์�ายหางกร์ะร์อก สัาหร์�าย

ไฟ3) สัไปีโร์ไจำลา สัาหร์�ายสั'แด้ง 4) คลอเร์ลลา อะนาบ'นา

6. ไข"หว�ด้นก (bird flu) ทั้'&ทั้.าให"คนเสั'ยช'ว+ตหลายคนในฮ�องกงอาจำเก+ด้จำากสัาเหต)ใด้ต�อไปีน'�

1) ไวร์�สัของนกว+ว�ฒนาการ์เปีล'&ยนไปีเปี�นไวร์�สัของคน2) เก+ด้จำาก gene recombination ร์ะหว�างไวร์�สัของนกก�บของคน


3) เช��อไวร์�สัของนกจำากไซึ่บ'เร์'ยทั้'&อพืยพืมัาฮ�องกง4) เก+ด้ gene mutation ในไวร์�สัของคนไปีเหมั�อนก�บย'นในไวร์�สัของนก

7. สั+&งมั'ช'ว+ตในสัปี�ช'สั�เด้'ยวก�น จำะแยกเปี�นสั+&งมั'ช'ว+ตสัปี�ช'สั�ใหมั�ได้"ก(ต�อเมั�&อมั'สั+&งใด้เก+ด้ข%�น

1) การ์แยกจำากก�นเน�&องจำากสัภาพืภ,มั+ศาสัตร์�มัาข�ด้ขวาง2) การ์แยกจำากก�นโด้ยกลไกทั้างด้"านการ์สั�บพื�นธุ)�3) การ์แยกจำากก�นโด้ยปี8จำจำ�ยทั้างด้"านสัร์'ร์ว+ทั้ยาและพืฤต+กร์ร์มั4) การ์เก+ด้การ์เปีล'&ยนแปีลงจำ.านวนช)ด้โคร์โมัโซึ่มัจำากเด้+มั

8. โปีร์ต+สัต�ทั้'&ใช"เปี�นต�วบ�งช'�สัภาวะของอากาศได้"ค�อข"อใด้1) สัาหร์�าย 2) แบคทั้'เร์'ย 3) ไลเคน 4) ร์า

เมั�อก9. ข"อใด้เปี�นจำร์+งเก'&ยวก�บ Rhizobium และ Anabaena

ก. จำ�ด้อย,�ในอาณาจำ�กร์โปีร์ต+สัตา ข. สั�งเคร์าะห�แสังได้"ค. สัามัาร์ถตร์%งไนโตร์เจำนได้" ง. ไมั�มั'ออร์�แกเนลล�ทั้'&มั'เมัมัเบร์น

ห)"มั1) ก. และ ข. 2) ข. และ ค. 3) ค. และ ง. 4)

ก. และ ง.

พ�จัารณาภาพต(อไปน��แล�วตอบค2าถูามข�อ 10-11

10. สั+&งมั'ช'ว+ตด้�งกล�าวสัามัาร์ถจำ.าแนกได้"ก'&ไฟล�มั1) 1 2) 2 3) 3 4)

411. สั+&งมั'ช'ว+ตทั้��ง 4 ต�ว เปี�นสั�ตว�ทั้'&มั'กร์ะด้,กสั�นหล�งจำ.านวนเทั้�าใด้

1) 1 2) 2 3) 3 4) 4


12. สั+&งมั'ช'ว+ตด้�งกล�าว สัามัาร์ถจำ.าแนกได้"ก'&ไฟล�มั1) 1 2) 2 3) 3 4)

4พ�จัารณาภาพต(อไปน��แล�วตอบค2าถูามข�อ 13-14

13. สั+&งมั'ช'ว+ตด้�งกล�าวสัามัาร์ถจำ.าแนกได้"ก'&ไฟล�มั1) 1 2) 2 3) 3 4) 4

14. สั�ตว�ทั้'&มั'ล.าต�วเปี�นปีล"อง ร์ยางค�เปี�นปีล"อง (แต�ไมั�มั'กร์ะด้,กสั�นหล�ง) มั'ก'&ชน+ด้1) 2 2) 3 3) 4 4)

515. สัาหร์�ายสั'เข'ยว มัอสั และล+เวอร์�เว+ร์�ต ต�างก(ไมั�มั'ร์าก ล.าต"น และใบแทั้"จำร์+ง แต�มัอสั และล+เวอร์�เว+ร์�ตถ,กจำ�ด้เปี�นพื�ชเพืร์าะเหต)ใด้

1) มั'หลายเซึ่ลล� 2) มั'คลอโร์พืลาสัต� 3) มั'ร์ะยะเอ(มับร์+โอ 4)

มั'การ์สั�บพื�นธุ)�แบบสัล�บ16. พื�ชในข"อใด้ต�อไปีน'�จำ�ด้อย,�ในกล)�มัเด้'ยวก�น

1) แหนแด้ง ผิ�กแว�น ผิ�กก,ด้น.�า ย�านล+เภา 2) เฟ@ร์�น แหนแด้ง สัน 2 ใบ สันหางมั"า


3) ปีร์ง เฟ@ร์�น ย�านล+เภา ผิ�กแว�น 4) แหนแด้ง เฟ@ร์�น ผิ�กแว�น ผิ�กตบชวา

17. จำากพื�ชด้�งกล�าวสัามัาร์ถจำ.าแนกได้"ก'&ด้+ว+ช�น1) 1 2) 2 3) 3 4)

418. หล�กฐานใด้ทั้'&บ�งบอกความัใกล"ช+ด้ทั้างว+ว�ฒนาการ์ร์ะหว�างแบคทั้'เร์'ยก�บสัาหร์�ายสั'เข'ยวแกมัน.�าเง+น

ก. ข"อมั,ลด้"านสัาร์ช'วโมัเลก)ล ข. โคร์งสัร์"าง ค. ถ+&นทั้'&อย,�อาศ�ย1) ก. 2) ก. และ ข. 3) ก. และ ค. 4)

ก., ข. และ ค.

19. ข"อใด้ไม(ใชั้(ผิล+ตภ�ณฑ�ทั้'&เก+ด้จำากเช��อร์าก. น.�าปีลา น.�าสั"มัสัายช, ข. เต"าเจำ'�ยว เนยแข(ง ค. สัาโทั้

ข"าวหมัาก1) ก. 2) ก. และ ข. 3) ข. และ ค. 4)

ก. และ ค.

20. ถ"าจำะจำ.าแนกพืยาธุ+ไสั"เด้�อน พืยาธุ+ปีากขอ พืยาธุ+ใบไมั"ในปีอด้ ล+&นทั้ะเล ทั้าก ปีลวก อ'แปีะทั้ะเล ออกเปี�นไฟล�มัจำะจำ.าแนกได้"ก'&ไฟล�มั

1) 3 ไฟล�มั 2) 4 ไฟล�มั 3) 5 ไฟล�มั 4)

6 ไฟล�มั21. ข"อใด้เร์'ยงล.าด้�บว+ว�ฒนาการ์ของพื�ชจำากต.&าสั)ด้สั,�สั,งสั)ด้ได้"ถู&กต�อง

1) มัอสั เฟ@ร์�น ต'นต)Bกแก หญ่"าถอด้ปีล"อง มัะมั�วง ข"าว


2) มัอสั ต'นต)Bกแก หญ่"าถอด้ปีล"อง เฟ@ร์�น มัะมั�วง ข"าว3) มัอสั ต'นต)Bกแก เฟ@ร์�น หญ่"าถอด้ปีล"อง ข"าว มัะมั�วง4) มัอสั ต'นต)Bกแก หญ่"าถอด้ปีล"อง เฟ@ร์�น ข"าว มัะมั�วง

22. พื�ชในข"อใด้ทั้'&มั'ความัแตกต(างจำากพื�ชในข"ออ�&นมัากทั้'&สั)ด้1) แหน 2) แหนแด้ง 3) ผิ�กแว�น 4)

จำอกห,หน,23. สัาหร์�ายก�บมัอสั มั'ล�กษณะร์�วมัคล"ายก�นค�อข"อใด้

1) มั'การ์สั�บพื�นธุ)�แบบสัล�บ 2) ไมั�มั'ร์าก ล.าต"น และใบแทั้"จำร์+ง และไมั�มั'ทั้�อล.าเล'ยง

3) ไมั�มั'ร์าก ล.าต"น และใบแทั้"จำร์+ง แต�มั'ร์ะยะเอ(มับร์+โอ 4) ถ,กทั้)กข"อ24. สั+&งมั'ช'ว+ตพืวกใด้พืบในน.�าเค(มัเทั้�าน��น

1) มัอลล�สัก� 2) โพืร์โทั้คอร์�เด้ต 3) ฟองน.�า 4) เอได้โนเด้+ร์�มั25. สั+&งมั'ช'ว+ตในโลกน'�ทั้'&มั'จำ.านวนสัปี�ช'สั�มัากทั้'&สั)ด้ค�อข"อใด้

1) แบคทั้'เร์'ย 2) พื�ชด้อก 3) แมัลง 4) ไวร์�สั26. ข"อใด้เปี�นสั�ตว�ต(างไฟล�มัก�น

1) แมังกะพืร์)น ปีะการ์�ง ไฮด้ร์า 2) ทั้าก หมั%ก หอยทั้าก3) พืยาธุ+ต�วกลมั ไสั"เด้�อนฝัอย พืยาธุ+ปีากขอ 4) นก จำร์ะเข" มั"าน.�า

27. โคร์งสัร์"างใด้ทั้'&พืบในข"าวและข"าวโพืด้แต�ไมั�พืบในสัน1) Ovary 2) Ovule 3) Seed 4)

Endosperm28. ผิล+ตภ�ณฑ�อาหาร์ในข"อใด้เปี�นผิล+ตภ�ณฑ�ทั้'&ได้"จำากร์า

1) ซึ่'อ+Lว เต"าเจำ'�ยว เนยแข(ง 2) ซึ่'อ+Lว เต"าเจำ'�ยว น.�าสั"มัสัายช,3) เต"าเจำ'�ยว เนยแข(ง นมัเปีร์'�ยว 4) ข"าวหมัาก น.�าสั"มัสัายช,

นมัเปีร์'�ยว29. การ์เล'�ยงแหนแด้งในนาข"าวเพื�&อจำ)ด้ปีร์ะสังค�ใด้

1) แหนแด้งเพื+&มัปี)Iยไนโตร์เจำนแก�ข"าว2) แหนแด้งมั'ธุาต)ฟอสัฟอร์�สัมัาก ทั้.าให"ข"าวได้"ร์�บฟอสัฟอร์�สัมัากจำ%งออก

ร์วงเร์(วข%�น


3) ซึ่ากแหนแด้งด้,ด้น.�าได้"ด้'กว�าซึ่ากของพื�ชอ�&นๆ4) ถ,กทั้)กข"อ

30. สั+&งมั'ช'ว+ตในข"อใด้สัามัาร์ถสัร์"างอาหาร์ได้"เองและก+นอาหาร์จำากสั+&งมั'ช'ว+ตอ�&นก. เห(ด้ ร์า ย'สัต� ข. มัอเนอร์า ค. โพืร์ทั้+สัตา ง. พื�ช

1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ง. 4)

ข. และ ค.

31. ความัสั.าค�ญ่ของปีGาชายเลนและแนวปีะการ์�งค�อข"อใด้ก. เปี�นแหล�งอน)บาลของต�วอ�อนของสั+&งมั'ช'ว+ตในทั้ะเล ข. เปี�นแหล�ง

สัมั)นไพืร์ค. น.าไปีทั้.าเช��อเพืล+ง ง. ปี=องก�นคล�&นและลมั1) ก. และ ข. 2) ค. และ ง. 3) ก. และ ง. 4)

ข. และ ค.

32. สัาร์เปีลาโนทั้อล (Plaonotol) จำากต"นเปีล"าน"อยมั'ค)ณสัมับ�ต+อย�างไร์1) ฆ่�าเช��อร์า 2) ร์�กษาแผิลสัด้ 3) ใช"ในเคร์�&องสั.าอาง 4)

ร์�กษาโร์คกร์ะเพืาะ33. ข"อใด้เข'ยนช�&อว+ทั้ยาศาสัตร์�ได้"ถ,กต"อง

1) Fasciola hepatica 2) Fasciola hepatica

3) Fasciola hepatica 4) Fasciola hepatica34. ร์าทั้'&ผิล+ตสัาร์ Aflatoxin ทั้'&เปี�นสัาเหต)ของโร์คมัะเร์(งค�อร์าชน+ด้ใด้และร์าชน+ด้ใด้ค�อร์าทั้'&ข%�นบนขนมัปี8ง ตามัล.าด้�บ

1) Penicilin sp. และ Aspergillus sp. 2) Rhizopus sp.

และ Saccharomyces

3) Aspergillus sp. และ Rhizopus sp. 4) Rhizopus

sp.. และ Aspergillus sp

35. ข"อใด้เปี�นล�กษณะของพื�ชใน Division Bryophyta


1) มั'ร์าก ล.าต"น และใบทั้'&แทั้"จำร์+ง ไมั�มั'ร์ะบบทั้�อล.าเล'ยง มั'ช�วงแกมั'โทั้ไฟต�เด้�น

2) ไมั�มั'ร์าก ล.าต"น และใบทั้'&แทั้"จำร์+ง ไมั�มั'ร์ะบบทั้�อล.าเล'ยง แกมั'โทั้ไฟต�อาศ�ยอย,�บนต"นสัปีอร์�โร์ไฟต�

3) ไมั�มั'ร์าก ล.าต"น และใบทั้'&แทั้"จำร์+ง มั'วงจำร์ช'ว+ตแบบสัล�บ สัปีอร์�โร์ไฟต�อาศ�ยอย,�บนต"นแกมั'โทั้ไฟต�

4) ไมั�มั'ร์ะบบทั้�อล.าเล'ยง มั'วงจำร์ช'ว+ตแบบสัล�บ สัปีอร์�โร์ไฟต�และแกมั'โทั้ไฟต�ต�างเปี�นอ+สัร์ะต�อก�น

เฉลยเซึ่ลล� บทั้ทั้'& 11. 4) 2. 1) 3. 2) 4. 2) 5. 2)

6. 1) 7. 1) 8. 1) 9. 4) 10. 1) 11. 2) 12. 3) 13. 3) 14. 2) 15. 1) 16. 4) 17. 1) 18. 2) 19. 4) 20. 2) 21. 1)

22. 4) 23. 3) 24. 3) 25. 1) 26. 4)27. 3) 28. 2)

29. 3) 30. 4)เฉลยบทั้ทั้'& 2 1. 2) 2. 1) 3. 2) 4. 4) 5. 4)

6. 3) 7. 4) 8. 4) 9. 3)10. 1) 11. 3) 12. 2) 13. 1) 14. 3) 15. 2) 16. 2) 17. 2) 18. 3) 19. 1) 20. 2) 21. 1)

เฉลยบทั้ทั้'& 3 1. 1) 2. 3) 3. 4) 4. 3) 5. 1)

6. 3) 7. 4) 8. 3) 9. 3) 10. 3) 11. 2) 12. 4)

13. 3) 14. 3) 15. 3) 16. 1) 17. 4) 18. 2) 19. 1)

20. 3) 21. 2) 22. 1) 23. 2) 24. 4) 25. 3) 26. 2)

27. 1) 28. 1)


29. 1) 30. 4) 31. 3) 32. 4) 33. 3)34. 3) 35. 3)


Documents

โอลิมปิก สอวน