ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ:ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ :ΓΡΑΜΜΑΤΑ & ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

Στην αναβίωση των ελληνικών γραμμάτων στη Δύση υπήρξε καθοριστική η συμβολή των Ελλήνων λογίων που κατέφυγαν στην ιταλική χερσόνησο πριν και μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους.

Ο Μεσαίωνας έφευγε πίσω, η Ιταλία εξέτρεφε το σπόρο της Αναγέννησης και οι Βυζαντινοί λόγιοι άρχισαν να εγκαθίστανται στη Φλωρεντία, την πόλη που άνοιξε την αγκαλιά της στο δημοκρατικό πνεύμα και τον ελληνισμό.

Ένα πλήθος Ιταλών γνώρισαν την ελληνική γλώσσα με τρόπο ώστε να σπουδάζουν τα ελληνικά κείμενα από το πρωτότυπο, μεταφέροντας έτσι και στα δικά τους έργα τα πρότυπα, τις αξίες και τις αρετές που προβάλλουν τα κλασσικά συγγράμματα: ως μια ανεπανάληπτη πανανθρώπινη πνευματική κληρονομιά.

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Πρόδρομοι του Ουμανισμού:ΔΑΝΤΗΣ

‘’ΘΕΙΑ ΚΩΜΩΔΙΑ’’

ΠΕΤΡΑΡΧΗΣΣΟΝΕΤΟ

ΒΟΚΚΑΚΙΟΣ‘’ΔΕΚΑΗΜΕΡΟ’’

ΔΑΝΤΗΣ:Η ΔΥΣΗ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ Ο ποιητής που ενώνει το Μεσαίωνα με την Αναγέννηση με το συγγραφικό του έργο και αφήνει πίσω του, μεταξύ άλλων, ένα από τα σπουδαιότερα και πιο αμφιλεγόμενα έργα της ανθρωπότητας, την «Θεία Κωμωδία». Ένα ποίημα που ταλαντεύεται ανάμεσα στα επίγεια και τα ουράνια, περικλείει την ανθρώπινη γνώση ενώ συγχρόνως εμπλουτίζεται με το θεϊκό στοιχείο. Ο Δάντης με τη Θεία Κωμωδία παρουσιάζει μια αλληγορία, μιλώντας για το υπερφυσικό του ταξίδι, ένα "μακρύ ταξίδι στον κόσμο των νεκρών ή ακριβέστερα στον κόσμο των ψυχών".

Ο ΒΟΚΚΑΚΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ‘’ΔΕΚΑΗΜΕΡΟ’’

Ο Βοκκάκιος με το Δεκαήμερο προσέφερε καινοτόμα στοιχεία τόσο σε λογοτεχνικό επίπεδο όπως την πολλαπλότητα των αφηγηματικών επιπέδων, την πολυγλωσσία, το μέσο ύφος, όσο και σε εννοιολογικό επίπεδο μέσω των θέσεών του για τις σχέσεις των δύο φύλων, τη θέση της γυναίκας, την κατάπτωση κοινωνικής ηθικής, το ρόλο της Καθολικής Εκκλησίας. Το Δεκαήμερο του Βοκκάκιου αποτέλεσε το πρώτο λογοτεχνικό έργο που γράφτηκε σε μία σύγχρονη εθνική γλώσσα, τα Ιταλικά, και αποτέλεσε την απαρχή των νεότερων εθνικών ευρωπαϊκών λογοτεχνιών. Διαφαίνεται για πρώτη φορά σε λογοτεχνικό κείμενο ο ρόλος του ανθρώπου μέσα από μία αισιόδοξη ματιά, ικανός να διαχειριστεί τον εαυτό του. Διαφαίνεται σε όλο το έργο η αρνητική στάση προς την εκκλησία και ο ερωτισμός που απέπνεαν οι ιστορίες του.

ΠΕΤΡΑΡΧΗΣ Ο Πετράρχης ήταν ο πρώτος που κατάλαβε ότι η αρχαιότητα υπήρξε ένας ξεχωριστός πολιτισμός και έθεσε τα πλαίσια ενός προγράμματος σπουδών κλασικής κατεύθυνσης. Από τον Πετράρχη δόθηκε έμφαση στη γλώσσα, ώστε η κλασική αρχαιότητα να γίνει κατανοητή μέσα από τον λόγο με τον οποίο διατύπωσαν τις σκέψεις τους. Αυτό σήμαινε ότι οι γλώσσες της αρχαιότητας έπρεπε να μελετηθούν όπως τις χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι και αυτό υπήρξε η βάση όλου του προγράμματος του Πετράρχη. Ο Πετράρχης έγινε γνωστός για την ανάπτυξη των σονέτων του σε τέτοιο βαθμό τελειότητας, ώστε παρέμειναν αξεπέραστα μέχρι σήμερα και η χρήση τους επεκτάθηκε και σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες: κατά την Αναγέννηση, αποτέλεσαν αντικείμενο θαυμασμού, αλλά και μίμησης σε όλη την Ευρώπη.

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΙΑΚΗ

ΠΟΙΗΣΗ

Άντζελο Πολιτσιάνο Ο Πολιτσιάνο προσπαθώντας να συλλάβει την ενότητα εκείνη του δράματος, της ποιήσεως, της μουσικής και του τραγουδιού, την οποία είχαν πετύχει οι Έλληνες με το διονυσιακό θέατρο, πήρε τον μύθο του Ορφέα και τον έκανε μέσα σε δυο μέρες, όπως ο ίδιος βεβαιώνει με όρκο, Ιταλικό ποίημα στη μορφή του θεατρικού έργου. Ήταν σπουδαίος λόγιος, μελετητής των αρχαίων Ελλήνων και των Λατίνων και ποιητικό πνεύμα. Τριάντα χρονών έγινε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας και δίδασκε Όμηρο και Βιργίλιο. Ο Πολιτσιάνο σχολίασε και ερμήνευσε πολλούς Λατίνους συγγραφείς και έκανε αξιόλογες κριτικές εκδόσεις. Χαρακτηριστικό των ευρύτατων κριτικών του ασχολιών είναι το ότι μελέτησε ιδιαίτερα τους «Πανδέκτες» του Ιουστινιανού.

Τζιοβάννι Πίκο ντέλλα Μιράντολα Ο Πίκο ντέλα Μιράντολα δεν ήταν μόνον κάτοχος των αρχαίων γλωσσών (ελληνικής και λατινικής), αλλά γνώριζε και εβραϊκά, αραβικά, χαλδαϊκά και πολλές φορές, συνολικά είκοσι δύο γλώσσες. Από αυτές τις γλώσσες άντλησε τη σοφία του και πίστευε ότι έπρεπε να συμβιβαστούν οι γνώσεις όλων των λαών και να ενοποιηθεί η ανθρώπινη σοφία. Την δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου από τον Θεό την ανάγει όχι μόνον στην Παλαιά Διαθήκη αλλά και στον Τίμαιο του Πλάτωνα. Τις σκέψεις αυτές τις διατυπώνει στην περίφημη «Δημηγορία περί της αξιοπρέπειας του ανθρώπου» που την έγραψε σε ηλικία είκοσι τεσσάρων χρονών σε ύφος πνευματικά ρωμαλέο.

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ

Η αφετηρία της ανθρωπιστικής φιλοσοφικής κίνησης βρίσκεται στην αντίθεση ανάμεσα στην φιλοσοφία του Μεσαίωνα που καταρρέει και στα πρωτότυπα έργα των ελλήνων στοχαστών που από τον 15ο αιώνα γίνονται γνωστά.

Η γνωριμία με τα πρωτότυπα ελληνικά κείμενα και η διάδοση της ανθρωπιστικής παιδείας προκαλούν αρχικά στην Ιταλία και στη συνέχεια στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Αγγλία, μια κίνηση αντίθετη στην σχολαστική φιλοσοφία . Η κίνηση αυτή είναι αντίθετη στον τρόπο με τον οποίο ο μεσαίωνας ερμήνευε την ελληνική φιλοσοφία. Συγκεκριμένα, απορρίπτει την μέθοδο που οδηγεί σε αναμφισβήτητα συμπεράσματα με αφετηρία προτάσεις που λαμβάνονται ως apriori δεδομένα και αρνείται την άχαρη τραχύτητα της λατινικής γλώσσας των μοναστηριών . Η κίνηση αυτή θα επικρατήσει με την ανάπλαση των αρχαίων διανοημάτων, με τη γεμάτη φρεσκάδα και παραστατική δύναμη ανθρώπων που είχαν όρεξη για τη ζωή.

Μανουήλ ΧρυσολωράςΣυνέγραψε πολλά έργα ιστορικά, δογματικά και φιλολογικά, σημαντικότερο των οποίων θεωρείται το «Ερωτήματα», μία Γραμματική της Ελληνικής γλώσσας προς χρήση των ξένων σπουδαστών (η οποία εκδόθηκε στην Βενετία πολύ μετά τον θάνατό του, το έτος 1471 και έκτοτε γνώρισε πολλές επανεκδόσεις). Μετέφρασε στα λατινικά την «Πολιτεία» του Πλάτωνος και την επιμέλεια της μετάφρασης έκανε ο μαθητής του Ουμπέρτος Δεκέμβριος, ενώ σημαντικό θεωρείται και το έργο του «Επιστολές», στο οποίο συγκρίνει την αρχαία και την σύγχρονή του Ρώμη.

Ιωάννης ΑργυρόπουλοςΟ Ιωάννης Αργυρόπουλος ήταν ένας από τους σπουδαιότερους βυζαντινούς λόγιους του 15ου αιώνα που δίδαξαν την ελληνική γλώσσα και φιλοσοφία στην Ιταλία και θεωρείται από τους πιο άξιους συνεχιστές του έργου του Μανουήλ Χρυσολωρά. Η διδασκαλία του Αργυρόπουλου έδωσε αίγλη στην Ακαδημία και πολλοί νέοι Ιταλοί συνέρρεαν στην Φλωρεντία για να ενταχθούν στους κύκλους του βυζαντινού λόγιου. Μεταξύ αυτών ο Δονάτος Ατσαγιόλι, ο Άγγελος Πολιτσιάνο και ο Ιωάννης Μαρία Φίλελφος (γιος του Ιταλού ουμανιστή Φραγκίσκο Φίλελφο) .

Πότζιο Μπρατσιολίνι Θεωρείται μεγάλος πρωτοπόρος του ιταλικού ουμανισμού με τη γλαφυρή και γονιμότατη συγγραφική παραγωγή καθώς και με τις επιτυχείς μεταφράσεις αρχαίων ελλήνων έργων στα λατινικά. Έξοχη είναι κυρίως η συλλεκτική εργασία του, η οποία συνεχίζει τη μεγάλη εκστρατεία του Πετράρχη και του Βοκκάκιου για την ανεύρεση, τη διάσωση, τη συγκέντρωση και την αντιγραφή χειρογράφων αρχαίων ελλήνων συγγραφέων.

Φραντζέσκο ΦίλελφοςΣπουδαίος ουμανιστής, ονομαστός σε όλη την Ιταλία για την πολυμάθειά του. Σπούδασε λατινικά στην Πάδουα, έγινε καθηγητής και δίδαξε στη Βενετία που τον έστειλε για να υπηρετήσει στο βενετσιάνικο προξενείο της Κωνσταντινουπόλεως. Διέσωσε πολλά ελληνικά χειρόγραφα. Μετέφρασε στα λατινικά κείμενα του Ηροδότου, του Θουκυδίδη, του Δημοσθένη, του Πολύβιου, του Αισχίνη, του Αριστοτέλη και επτά τραγωδίες του Ευριπίδη. Εκτός από το μεταφραστικό του έργο, έγραψε χιλιάδες λατινικούς στίχους, καθώς και έμμετρα ελληνικά επιγράμματα.

Λεονάρντο ΜπρούνιΕπιδίδεται συνεπώς στη μελέτη της ελληνικής γλώσσας και της γραμματείας. Το μεταφραστικό του έργο καταπληκτικό, αποτελεί σταθμό στην ιστορία του ευρωπαϊκού πνεύματος. .Οι μεταφράσεις του από τα ελληνικά στα λατινικά, με την ωραιότητά τους αποκαλύπτουν τη λαμπρότητα του πλατωνικού ύφους στην Ιταλία . Μετά αφιερώνεται στον Πλάτωνα και μεταφράζει τον Φαίδωνα, τον Κρίτωνα, τον Γοργία, την Απολογία, τον Φαίδρο, καθώς και τις Επιστολές του Πλάτωνα. Ακολουθεί ο Αριστοτέλης. Μεταφράζει τα «Ηθικά» και τα «Πολιτικά» και προκαλεί ιδιαίτερο ενθουσιασμό. Ασχολείται ακόμα με τους αρχαίους ιστορικούς και μεταφράζει τα «Ελληνικά» του Ξενοφώντα, τον Πολύβιο καθώς ακόμα και τον βυζαντινό ιστορικό Προκόπιο.

H αναβίωση του νεοπλατωνισμού ευνοήθηκε ιδιαίτερα από την επίδραση του βυζαντινού πολιτισμού. Παρ΄όλα αυτά η αναγεννησιακή φιλοσοφία δεν περιορίστηκε στη μελέτη του ελληνικού πλατωνισμού, αλλά τον επεξεργάστηκε συγχωνεύοντάς τον , όχι μόνο με το νεοπλατωνισμό, ήδη παρόντα στους κύκλους της δύσης, αλλά και με τον αριστοτελισμό που είχαν φέρει οι άραβες. Ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και ο Πλωτίνος συνδέθηκαν έτσι στην πόλη της Φλωρεντίας, λίκνο της αναγεννησιακής Ιταλίας. Ο νεοπλατωνισμός γνώρισε τότε μία αξιόλογη διάδοση , ακόμη και πέρα από τις σχολές και τις ακαδημίες.

ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

Η επιστήμη παύει να εκφράζεται σαν αλχημεία, αλλά στρέφεται σε κάθε κατεύθυνση και αδιαφορεί εάν τα συμπεράσματά της μπορεί να κλονίσουν νομιζόμενες αλήθειες, τυπικά νομικίστικα σχήματα ή επιβληθέντα «δόγματα».

ΓΑΛΙΛΑΙΟΣΉταν αξιόλογος μαθηματικός .Το φθινόπωρο του 1589, ο Γαλιλαίος άρχισε να διδάσκει μαθηματικά και αστρονομία στο Πανεπιστήμιο της Πίζας .Το 1604, διατύπωσε το νόμο της ελεύθερης πτώσης των σωμάτων με τον οποίο κατάφερε το κυριότερο πλήγμα στην αριστοτελική φυσική. Το 1610 δημοσίευσε το έργο του Αγγελιαφόρος των Άστρων, στο οποίο παρουσίασε και τα αποτελέσματα των παρατηρήσεων του που για πρώτη φορά στην ιστορία γίνονται με τηλεσκόπιο. Η Ιερά Εξέταση απαγόρευσε την κυκλοφορία του βιβλίου και ο συγγραφέας της παραπέμφθηκε σε δίκη, η οποία έγινε το 1633. Η δίκη του Γαλιλαίου είναι ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα στην ιστορία της επιστήμης . Οι διαδικασίες διήρκεσαν πάνω από τρεις μήνες και ο Γαλιλαίος καταδικάστηκε τελικά (με ψήφους 7 προς 3) ως αιρετικός. Του επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης, η οποία όμως μετατράπηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό για το υπόλοιπο της ζωής του.

ΚοπέρνικοςO Κοπέρνικος ζωγράφιζε και μετάφραζε ελληνική ποίηση στα λατινικά. Ενδιαφέρθηκε για την αστρονομία, μέχρι που τελικά τον κατέκτησε εξ ολοκλήρου. Διεξήγαγε τις έρευνές του μόνος του. Έκανε τις παρατηρήσεις του από ένα πυργίσκο στα τείχη του καθεδρικού ναού, διά «γυμνού οφθαλμού», καθώς το τηλεσκόπιο ανακαλύφθηκε έναν αιώνα αργότερα. Το 1530, ο Κοπέρνικος ολοκλήρωσε το σπουδαίο έργο του De Revolutionibus, στο οποίο υποστήριζε ότι η Γη περιστρεφόταν γύρω από το άξονά της κάθε μέρα και γύρω από τον Ήλιο κάθε χρόνο. Ήταν εναντίον όλων των φιλοσοφικών και θρησκευτικών αρχών που κυριαρχούσαν κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους. Η πιο σημαντική διάσταση του έργου του Κοπέρνικου ήταν ότι άλλαξε για πάντα τη θέση του ανθρώπου στο σύμπαν: ο άνθρωπος μπορούσε τώρα να πάρει τη θέση του μεταξύ των υπόλοιπων δημιουργημάτων και όχι απαραίτητα την πρωτοκαθεδρία μέσα στον φυσικό κόσμο.

Ο Γιόχαν Κέπλερ και οι νόμοι της κίνησης των πλανητών

Είχε πάθος για τα κάθε λογής μαθηματικά προβλήματα. Δεν ήταν παρατηρητής αλλά ένας εξαίρετος θεωρητικός που έστρεψε την προσοχή του στη βελτίωση της ακρίβειας του Κοπερνίκειου Συστήματος, πεπεισμένος ότι υπήρχε κάποιος βασικός φυσικός νόμος ή μια ομάδα νόμων που καθόριζαν τις κινήσεις των πλανητών. Υποστήριξε επίσης την ηλιοκεντρική άποψη του Κοπέρνικου για τον Κόσμο αλλά αφαίρεσε τις κυκλικές τροχιές των πλανητών. Ο Kepler προσπάθησε επίσης να κατανοήσει τις δυνάμεις που προκαλούν τις πλανητικές κινήσεις, διατυπώνοντας τη λανθασμένη θέση ότι υπάρχει μαγνητική αλληλεπίδραση μεταξύ των πλανητών και του Ήλιου.

Ισαάκ Νεύτωνας και η μαθηματική στήριξη των κινήσεων των πλανητών

Ήταν ένας μεγάλος μαθηματικός και έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα αστρονομικά προβλήματα της εποχής του. Την απάντηση του στα προβλήματα αυτά περιέλαβε, μεταξύ άλλων, στο φημισμένο έργο του «Principia Mathematica», που θεμελίωνε τον Παγκόσμιο Νόμο της Βαρύτητας. Ένα από τα σπουδαιότερα έργα του ήταν ότι μας έδειξε ότι οι τρεις νόμοι του Κέπλερ για την κίνηση των πλανητών μπορούσαν να προκύψουν με μαθηματικό τρόπο από τη δική του θεωρία, η οποία δεν εξηγούσε μόνο τις κινήσει των πλανητών, αλλά και πολλά άλλα φαινόμενα, όπως οι παλίρροιες και οι ισημερίες. Η περιγραφή που έκανε, στον αντιπρόσωπο του Πάπα, για τις πρώτες παρατηρήσεις της Σελήνης, του Δία και του Γαλαξία με τη βοήθεια του τηλεσκοπίου είναι ένα από τα ομορφότερα ντοκουμέντα στην ιστορία της επιστήμης.

Η δραστηριότητα των Ελλήνων λογίων κατά τον 15ο και 16ο αιώνα συνέβαλε αποφασιστικά στην ενίσχυση των ανθρωπιστικών σπουδών στη Δύση.