Επιμόρφωση εκπαιδευτικών για την αξιοποίηση και εφαρμογή των ΤΠΕ

στη διδακτική πράξη

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Β΄ ΕΠΙΠΕΔΟΥ κλάδου ΠΕ02 ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ

Η Ελλάδα και ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: 1914 -1918.

Διδακτική πρόταση με χρήση ΤΠΕ.

Επιμορφούμενη: Φωτίου Αικατερίνη

e-mail:katerinafotiou@gmail.com

Κέντρο Στήριξης Επιμόρφωσης: 5ο Σ.Ε.Κ Πετρούπολης

Περιεχόμενα

1. Βασικές ιδέες 3

2. Η λογική του σεναρίου 3

3. Μαθησιακοί στόχοι 4

4. Διδακτικοί στόχοι 4

5.Τεχνολογικοί στόχοι 5

6. Η χρήση εργαλείων ΤΠΕ / το Παιδαγωγικό Πλαίσιο 5

7. Μέθοδος / Οργάνωση της τάξης 6

8. Εφαρμογή / Πορεία της διδασκαλίας 7

9. Επέκταση του σεναρίου 10

10. Αξιολόγηση / Κριτική αποτίμηση 11

11.Φύλλα εργασίας 12

12. Βιβλιογραφία 20

2

Βασικές ιδέες :

α) Η διδακτική πρόταση που ακολουθεί εντάσσεται στο σκεπτικό να

σχηματίσουν οι μαθητές μια σφαιρική εικόνα της ελληνικής ιστορίας –

πολιτικής κατάστασης στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο με δεδομένο ότι στο

Πρόγραμμα Σπουδών δεν υπάρχει αυτοτελής ενότητα για το θέμα αλλά

παρουσιάζεται τμηματικά σε τέσσερις διδακτικές ενότητες

συμπεριλαμβανομένων και αυτών που αφορούν τον Μεγάλο Πόλεμο σε

ευρωπαϊκό επίπεδο (Δυτικό - Ανατολικό μέτωπο).

β) Βασική επίσης επιδίωξη είναι να αντιληφθούν οι μαθητές οτι η ελληνική

επικράτεια, τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, διευρύνθηκε σε μεγάλο

βαθμό εξαιτίας τόσο των πολεμικών επιχειρήσεων (Βαλκανικοί πόλεμοι,

Α΄Π.Π.) όσο και των διπλωματικών μεθοδεύσεων και πρακτικών.

Μεθοδεύσεις και πρακτικές που εντάσσονταν ήδη από τον προηγούμενο

αιώνα στη πολιτική της Μεγάλης Ιδέας και υλοποιήθηκαν ωστόσο κάτω από

τις συγκυρίες της ευρωπαϊκής πολιτικής κατάστασης και τους χειρισμούς των

ευρωπαϊκών δυνάμεων απέναντι στο λεγόμενο Ανατολικό Ζήτημα.

Τελικά, Ο Α΄Π.Π. επηρέασε καθοριστικά την Ελλάδα με τη συμμετοχή της σ΄

αυτόν, τα σύνορά της άλλαξαν από τη στιγμή που συμμάχησε με τους

νικητές, αφήνοντας όμως ανοιχτό πεδίο σε εσωτερικό επίπεδο για

εσωστρέφειες και συγκρούσεις που οδήγησαν σε ανατροπή του

«ευχάριστου» σκηνικού την αμέσως επόμενη δεκαετία (Μικρασιατική

καταστροφή, πολιτική αστάθεια, κ.λ.π)

Η ΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Σκοπός του σεναρίου είναι οι μαθητές οργανωμένοι σε ομάδες, να

«λειτουργήσουν» σαν ερευνητές που θα συλλέξουν πληροφορίες και θα

διερευνήσουν επιμέρους παραμέτρους του θέματος. Για το λόγο αυτό στην

ερευνητική – συνεργατική δραστηριότητά τους θα βοηθηθούν από τα εργαλεία

της σύγχρονης τεχνολογίας όπως είναι το διαδίκτυο, η χρήση

οπτικοακουστικού υλικού και λογισμικού. Με τη μέθοδο της ομαδικής έρευνας

και της ανακαλυπτικής μάθησης προωθείται η συνεργασία των μαθητών και η

καλλιέργεια της επαγωγικής σκέψης τους: έρευνα → συμπεράσματα.

3

ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ:

- Να καλλιεργήσουν αναλυτική και συνθετική ικανότητα.

- Να εκτιμήσουν μέσα από τη δράση τους σε ομάδες την αποτελεσματικότητα

της συνεργατικής μάθησης.

- Να εξοικειωθούν με νέους τρόπους διδακτικής προσέγγισης και μαθησιακής

διαδικασίας.

- Να αναπτύξουν αυτενέργεια και με τις δυνατότητές τους να οικοδομήσουν

τη νέα γνώση.

- Να εργαστούν σε επικοινωνιακό κλίμα (δημιουργώντας κείμενο σε

επικοινωνιακό πλαίσιο).

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ:

Με βάση τα παραπάνω και στα πλαίσια του γενικότερου σκοπού και στόχων

για τη διδασκαλία της ιστορίας στο γυμνάσιο, όπως αυτοί καθορίζονται στο

Πρόγραμμα Σπουδών, καταλήγουμε σε συγκεκριμένους διδακτικούς στόχους:

Επιδιώκεται οι μαθητές:

- Να κατανοήσουν τον όρο Μεγάλη Ιδέα.

- Να γνωρίσουν και να κατανοήσουν τα αίτια του Α΄Παγκόσμιου Πολέμου

(διακρίνοντάς τα από την αφορμή του πολέμου)

- Να γνωρίσουν τις συνθήκες εμπλοκής της Ελλάδας στον πόλεμο

- Να γνωρίσουν τις εσωτερικές ελληνικές εξελίξεις την περίοδο του

Εθνικού Διχασμού και τις επιπτώσεις του στην εξωτερική και εσωτερική

ζωή της χώρας.

- Να γνωρίσουν τις συνθήκες ειρήνης στη λήξη του πολέμου

επικεντρώνοντας σ’ αυτές που αφορούν την Ελλάδα.

- Να εντοπίσουν τις εδαφικές αλλαγές που προέκυψαν με το τέλος του

πολέμου.

- Να προβληματιστούν για το ρόλο της προπαγάνδας στον πόλεμο και

να προεκτείνουν το προβληματισμό τους στις σύγχρονες μορφές

πολέμου και στο ρόλο των Μ.Μ.Ε.

4

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

- Να εξοικειωθούν με τη χρήση των ΤΠΕ (επεξεργαστή κειμένου,

λογισμικά ιστορίας, διαδίκτυο και μηχανές αναζήτησης,

οπτικοακουστική προβολή, υπολογιστικό φύλλο).

- Να συνειδητοποιήσουν την αξία των ΤΠΕ ως διδακτικά μέσα της

σύγχρονης διδασκαλίας.

- Να γνωρίσουν επιλεγμένους δικτυακούς τόπους με πρόσβαση σε ευρύ

πεδίο ιστορικών πληροφοριών.

- Να δημιουργήσουν κείμενο σε ηλεκτρονική μορφή.

Η ΧΡΗΣΗ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΤΠΕ / ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Α. ΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

Παρέχει σημαντικές και πολλές πληροφορίες τις οποίες οι μαθητές μπορούν

να επεξεργαστούν, να διασταυρώσουν (απορρίπτοντας ή όχι) ή ακόμα και

να συγκρίνουν με εκείνες του σχολικού εγχειριδίου. Στη συνέχεια

καταγράφουν τις πιο ουσιαστικές από αυτές. Η μάθηση γίνεται

ανακαλυπτικά, με την αναζήτηση και διερεύνηση της πληροφορίας,

καθιστώντας την προσφορότερη στις νοητικές λειτουργίες των μαθητών

(κατανόηση – επιλεκτική μνήμη – γνώση)

Β. ΤΑ ΛΟΓΙΣΜΙΚΑ

Για τη διδακτική πρόταση προτείνονται δύο λογισμικά σχετικά με τη

διδασκαλία της Ιστορίας στο γυμνάσιο:

1) Περιπλάνηση στο Χώρο – Χρόνο» (Α’ –Β’ – Γ’ Γυμνασίου)

2) Επεξεργασία ιστορικών πηγών

Με το πρώτο ο μαθητής παρατηρεί τον γεωφυσικό χάρτη που μετατρέπεται

σε ιστορικό πάνω στον οποίο μπορεί να επιδράσει ο ίδιος με δικά του

κριτήρια. Γίνεται πιο ενεργητικός κατά τη διαδικασία της μάθησης. Με τη

χρήση του χρονολογίου και τη διαχείριση εικόνων που μπορεί να συλλέξει,

«οπτικοποιεί» την πληροφορία και την κατακτά ευκολότερα. Τέλος,

καλλιεργείται η αντιληπτική του ικανότητα για το χώρο και το χρόνο καθώς

με τους τρισδιάστατους χάρτες και την τοποθέτηση των γεγονότων σε

χρονολογική σειρά, αποκτά μια ενιαία αντίληψη για τις δύο αυτές έννοιες.

5

Άλλωστε βασική επιδίωξη της διδασκαλίας της ιστορίας είναι η σφαιρική

αντίληψη των ιστορικών γεγονότων και η τοποθέτησή τους σε ευρύτερα

χωροχρονικά πλαίσια.

Με το δεύτερο λογισμικό οι μαθητές καλούνται να επεξεργαστούν πηγές,

γραπτές και αυθεντικές μαρτυρίες μέσα από πληροφοριακό υλικό της εποχής.

Στόχος τώρα είναι οι μαθητές να αντιληφθούν και έναν άλλο είδους πόλεμο,

πέρα από εκείνον των πολεμικών μετώπων, που διεξάγονταν στα μετόπισθεν

και που με τις πρακτικές του μπορούσε να διαμορφώσει τη πολιτική και

στρατιωτική ακόμα κατάσταση. Τον πόλεμο της προπαγάνδας. Μπορούν να

αντιληφθούν με τον τρόπο αυτό ότι η πολεμική βία, όταν ασκείται με το

πρόσχημα της απονομής δικαιοσύνης, νομιμοποιείται σε κάθε περίπτωση,

ενώ όταν στοχεύει εναντία σε ομάδες ανθρώπων καταρρίπτεται απερίφραστα.

ΟΙ μαθητές θα πρέπει να είναι σε θέση να διαπιστώσουν μέσα από τα κείμενα

το σκοπό των προπαγανδιστικών μηνυμάτων και το πώς τελικά οι Έλληνες

επηρεάστηκαν στην απόφασή τους να συνταχθούν με τις συμμαχικές

δυνάμεις.

Γενικά, με την επεξεργασία των πηγών οι μαθητές ενισχύουν την κριτική

σκέψη τους και διατυπώνουν συμπεράσματα που η απλή αφήγηση του

σχολικού εγχειριδίου και ο παραδοσιακός τρόπος διδασκαλίας της ιστορίας

δεν θα τους επέτρεπε.

Γ. ΟΠΤΙΚΟΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Τα κινηματογραφικά επίκαιρα της εποχής αλλά και αξιόλογες εκπομπές

σύγχρονης δημοσιογραφικής έρευνας «ζωντανεύουν» την ιστορία στα μάτια

των μαθητών, προσελκύοντας την προσοχή τους για τα ιστορικά γεγονότα

μιας περιόδου, όχι πολύ μακριά από τη σημερινή και με αρκετές ομοιότητες.

Το ενδιαφέρον των μαθητών ενισχύεται περισσότερο καθώς επεξεργάζονται

τις πληροφορίες που η εικόνα μεταφέρει, χωρίς να μετατρέπονται σε

παθητικούς δέκτες της.

ΜΕΘΟΔΟΣ - ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ:

Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες των 4-5 ατόμων, με τα προϋπόθεση ότι σε

κάθε ομάδα συμπεριλαμβάνεται τουλάχιστον ένας ή μία που είναι καλύτερα

6

εξοικειωμένος/η με τη χρήση του λογισμικού και την αναζήτηση πληροφοριών

στο διαδίκτυο. Προτείνεται η σύνθεση των ομάδων να εναλλάσσεται κατά τη

διάρκεια της εργασίας.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ / ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

1 διδακτική ώρα( στη τάξη)

Πριν από την εφαρμογή της διδακτικής πρότασης στο εργαστήριο των Η/Υ, οι

μαθητές παρουσίασαν πληροφορίες και στοιχεία που είχαν ήδη συλλέξει για

τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η δραστηριότητα αυτή συνδέθηκε με το μάθημα

της νεοελληνικής γλώσσας και συγκεκριμένα με την 5η διδακτική ενότητα του

σχολικού εγχειριδίου: «Ειρήνη και Πόλεμος». Τα στοιχεία που οι μαθητές

συγκέντρωσαν για τον Μεγάλο Πόλεμο, αφορούσαν σε βιβλία, ταινίες με

αντίστοιχη θεματική, αφίσες και λογοτεχνικά κείμενα που αναφέρονταν στον

Α΄Π Π, όχι όμως στην εμπλοκή της Ελλάδας σ’ αυτόν.

2 διδακτικές ώρες (στο εργαστήριο των Η/Υ)

Συμπλήρωση φύλλων εργασίας και έρευνα σε λογισμικά και ιστοσελίδες.

Στην 1η δραστηριότητα οι μαθητές ανακάλεσαν προηγούμενες γνώσεις τους

(σύνδεση με τα προηγούμενα) για τη θέση της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό

πολιτικό σκηνικό, με το τέλος των Βαλκανικών πολέμων και αναζήτησαν σε

επιλεγμένους δικτυακούς τόπους, στοιχεία για την πολιτική του

μεγαλοϊδεατισμού και τις επιδιώξεις των Ελλήνων πολιτικών, κυρίως του

Ελ.Βενιζέλου, πριν το ξέσπασμα του Α΄ΠΠ. Οι μαθητές έδειξαν να

αντιλαμβάνονται ότι η πολιτική της Μεγάλης Ιδέας, και η συμμετοχή στους

Βαλκανικούς πολέμους βοήθησε στη διεύρυνση των συνόρων και, αφού

αποτύπωσαν τις συνοριακές αλλαγές στον χάρτη που εκτύπωσαν, εξέφρασαν

την άποψη ότι η Ελλάδα όφειλε να πάρει μέρος και στον επόμενο πόλεμο που

διαγράφονταν στον ευρωπαϊκό ορίζοντα. Ωστόσο υπήρχαν και έντονες

αντιδράσεις από αρκετούς μαθητές που τάχθηκαν κατά της εμπλοκής της

Ελλάδας στον πόλεμο.

Στη 2η δραστηριότητα οι μαθητές της ομάδας, αφού παρακολούθησαν

δεκάλεπτο οπτικοακουστικό υλικό (video), συμπληρώνοντας τις ιστορικές

γνώσεις τους, κατέγραψαν τα πραγματικά αίτια του Α΄ΠΠ (ιμπεριαλιστική

πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων, εθνικισμός και μιλιταρισμός) διαχωρίζοντάς

τα από την αφορμή για το ξέσπασμά του. Στη συνέχεια με τη βοήθεια του

7

λογισμικού «Περιπλάνηση στο Χώρο-χρόνο Α-Β-Γ Γυμνασίου» απεικόνισαν

στο χάρτη (με τη χρήση των εργαλείων χρονολόγιο – χρωματολόγιο) τις

συμμαχίες των χωρών του Α΄ΠΠ - αντίπαλα στρατόπεδα και με κριτική

διάθεση παρατήρησαν την ολιγωρία της Ελλάδας να ενταχθεί άμεσα, με την

έναρξη του πολέμου, σε κάποιο από αυτά.

Στην 3η δραστηριότητα οι μαθητές της ομάδας επεξεργάστηκαν το λογισμικό

«Επεξεργασία ιστορικών πηγών». Εργάστηκαν στο περιβάλλον εργασίας του

λογισμικού και με κριτική σκέψη παρήγαγαν κείμενο σε ηλεκτρονική μορφή.

Με την ανάγνωση και επεξεργασία των προπαγανδιστικών κειμένων της

εποχής (πρωτογενείς πηγές: απόσπασμα από προβολή ταινίας του

βρετανικού στρατιωτικού επιτελείου και προπαγανδιστικό φυλλάδιο της

γερμανικής αεροπορίας) οι μαθητές γνώρισαν τη μέθοδο της προπαγάνδας

και το ρόλο που αυτή διαδραμάτισε στον Α΄Π.Π. εξυπηρετώντας κάθε φορά τα

συμφέροντα των αντίπαλων στρατοπέδων ενώ παράλληλα συνειδητοποίησαν

πώς η ελληνική κοινή γνώμη επηρεάστηκε στη σύμπλευσή της με τις δυνάμεις

της Αντάντ. Διαπίστωσαν γενικότερα την επίδραση της τεχνολογίας και

ιδιαίτερα του κινηματογράφου (Επίκαιρα) σε μια κρίσιμη πολεμική περίοδο για

τη χώρα αλλά και το ρόλο που τα σύγχρονα μέσα ενημέρωσης έχουν στον

πόλεμο.

Στην 4η δραστηριότητα οι μαθητές της ομάδας, αφού παρακολούθησαν

δεκάλεπτο οπτικοακουστικό υλικό (video), κατέγραψαν σε έγγραφο του

επεξεργαστή κειμένου τους λόγους για τους οποίους οι Έλληνες οδηγήθηκαν

στον Εθνικό Διχασμό λίγο πριν την σύσταση της κυβέρνησης της «Εθνικής

Αμύνης» και την επίσημη πλέον έξοδο της Ελλάδας στον πόλεμο, στο πλευρό

των συμμάχων της Εγκάρδιας Συνεννόησης. Ωστόσο μετά την προβολή του

υλικού (video) οι μαθητές θεώρησαν ότι η περίοδος του Εθνικού Διχασμού

υπήρξε από τις πιο ατυχείς, για τη νεότερη ιστορία μας αφού είχε τελικό

απολογισμό σε ανθρώπινα θύματα και προκάλεσε ρήγματα στην κοινωνική

σύνθεση (μικρομεσαία και αστικά στρώματα) και στην εθνική ομοψυχία. Στη

συνέχεια και μέσα από ένα παιχνίδι ρόλων (φιλοβενιζελικός εκπρόσωπος #

φιλοβασιλικός εκπρόσωπος) οι μαθητές συνειδητοποίησαν ποια κοινωνικά

στρώματα τάχθηκαν υπέρ του πρωθυπουργού και ποια υπέρ του βασιλιά και

γιατί. Τέλος, χρησιμοποιώντας ένα υπολογιστικό φύλλο (excel) οι μαθητές

κατασκεύασαν μία χρονογραμμή με θεματικές ενότητες: πολιτικά/στρατιωτικά

8

γεγονότα τοποθετώντας τα σε χρονολογική σειρά. Με τη δημιουργία της

χρονογραμμής οι μαθητές φάνηκε να έχουν καλύτερη εποπτεία της

συγκεκριμένης χρονικής περιόδου.

Στην τελευταία 5η δραστηριότητα του δίωρου στο εργαστήριο των Η/Υ, οι

μαθητές πάλι με τη βοήθεια του λογισμικού «Περιπλάνηση στο Χώρο-χρόνο

Α-Β-Γ Γυμνασίου» και το εργαλείο «χρονολόγιο» προσπάθησαν να

εντοπίσουν τις Συνθήκες που τερμάτισαν τον Α΄ΠΠ και αφορούσαν

συγκεκριμένα τα ελληνικά ζητήματα (Νεϊγύ και Σεβρών). Αφού κατέγραψαν

τους όρους των συνθηκών και τις εδαφικές αλλαγές που αυτές προέβλεπαν,

με τη χρήση του εργαλείου «προσθήκη αντικειμένου» του ίδιου λογισμικού,

χάραξαν τα σύνορα της νέας ελληνικής επικράτειας και κλήθηκαν να τα

συγκρίνουν με αυτά της σημερινής εποχής. Κατέγραψαν τέλος, σε έναν

πίνακα του επεξεργαστή κειμένου, τις ομοιότητες και της διαφορές που

παρατήρησαν. Ενδιαφέρον είχε το γεγονός ότι οι μαθητές της ομάδας δεν

αξιολόγησαν τις αλλαγές που επέφερε ο Α΄ΠΠ μόνο σε επίπεδο συνόρων

αλλά και τις επιπτώσεις που αυτός είχε σε επίπεδο «ανθρωπογεωγραφίας»:

προσάρτηση νέων εδαφών → αύξηση του πληθυσμού, κοινωνικές

ανακατατάξεις, νέες πλουτοπαραγωγικές περιοχές, ενδυνάμωση της

οικονομίας, εθνική ανάταση…

Με αυτή τη δραστηριότητα ολοκληρώθηκε η έρευνα των μαθητών στο

εργαστήριο των Η/Υ μέσα στα χρονικά πλαίσια που είχαν αρχικά οριστεί.

Έπρεπε να ακολουθήσει, και αυτό θα μπορούσε να συμβεί στο τραπέζι

εργασιών του εργαστηρίου πληροφορικής, η παρουσίαση των επιμέρους

δραστηριοτήτων στην ολομέλεια του τμήματος. Κάτι τέτοιο δυστυχώς δεν

κατέστη δυνατό οπότε προτείνεται μία τέταρτη διδακτική ώρα

«ανακεφαλαίωσης» και παρουσίασης των δραστηριοτήτων στη σχολική τάξη.

4η διδακτική ώρα (στη τάξη)

Ένας εκπρόσωπος από κάθε ομάδα θα μπορούσε να παρουσιάσει τα

αποτελέσματα των δραστηριοτήτων της ομάδας του οργανώνοντας τις

απαντήσεις σε μία παρουσίαση power point (p.p), συνδυάζοντας κείμενο με

εικόνα. Η παρουσίαση θα μπορούσε να γίνει με τη βοήθεια του προβολέα

ώστε όλο το τμήμα να έχει γνώση των εργασιών των επιμέρους ομάδων άρα

ολοκληρωμένη εποπτεία του θέματος προς διερεύνηση.

9

ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

Η σημασία του Α΄ΠΠ για την Ελλάδα έχει σχέση με την εδαφική -

πληθυσμιακή αύξηση, την οικονομική ανάπτυξη και τις κοινωνικές μεταβολές.

Θα μπορούσαν επομένως να ανατεθούν πιο διευρυμένες εργασίες, με

ανάλογη θεματική, σε ομάδες μαθητών. Πιθανά θέματα προς επεξεργασία:

1) - Με αφορμή το ερώτημα: «Θεωρείτε ότι δικαιώνεται ο Ελ. Βενιζέλος με

την επιμονή του για έξοδο της χώρας στον πόλεμο στο πλευρό των

συμμάχων της Αντάντ;» θα μπορούσαν οι μαθητές να συγκεντρώσουν

πληροφορίες για τη ζωή και τη δράση της σημαντικής αυτής

φυσιογνωμίας της περιόδου του Α΄ΠΠ ή και άλλων σημαντικών

ηγετικών προσώπων αυτής της περιόδου, που οι ίδιοι θα επέλεγαν, και

να συντάξουν σχετικά βιογραφικά σημειώματα.

2) Θα μπορούσαν επίσης οι μαθητές να αναζητήσουν και να σχολιάσουν

πρωτοσέλιδα εφημερίδων εκείνης της εποχής που παρουσιάζουν τη

θέση της Ελλάδας στο διεθνές πολιτικό σκηνικό. Θα μπορούσαν με τη

βοήθεια του καθηγητή της νεοελληνικής γλώσσας να καταγράψουν ή

να συζητήσουν τη χρήση της γλώσσας στα «ρεπορτάζ» της εποχής και

να τη συγκρίνουν με αυτά που σήμερα αναφέρονται στη θέση της

Ελλάδας στο σύγχρονο πολιτικό κόσμο (περίσταση και επικοινωνία).

3) Θα μπορούσαν επίσης οι μαθητές να κατασκευάσουν χάρτες με

συγκριτικό πίνακα πληθυσμιακών αλλαγών για να παρουσιαστεί η

εδαφική επέκταση της Ελλάδα και ο πληθυσμός της σε σχέση με το

παρελθόν και το παρόν. Βάσει των χαρτών οι μαθητές θα μπορούσαν

να προβούν και σε σχολιασμό των θετικών και αρνητικών επιπτώσεων

αυτών των αλλαγών. Στη παρούσα εργασία χρήσιμη θα ήταν και η

συμβολή του μαθήματος των εικαστικών (κατασκεύη χαρτών, κ.λ.π) και

της γεωγραφίας (κλίμακες, αλλαγές συνόρων, κ.λ.π).

4) Θα ήταν καλό οι μαθητές να αναζητήσουν κείμενα λογοτεχνικά που

σχετίζονται με τον Α΄ΠΠ και την Ελλάδα (π.χ σχολικό εγχειρίδιο: Στρ.

Μυριβήλης «Η ζωή εν τάφω») καθώς και να επιλέξουν και να

σχολιάσουν συγκεκριμένα αποσπάσματα.

5) Θα μπορούσαν τέλος, να παρουσιάσουν τον Μεγάλο Πόλεμο στην

τέχνη: Αναζήτηση φιλμογραφίας για τον πόλεμο των χαρακωμάτων,

10

πινάκων ζωγραφικής με αντιπολεμικό χαρακτήρα, γελοιογραφιών,

κ.λ.π που αποδίδουν τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Και πάλι η

συμβολή του μαθήματος της αισθητικής αγωγής θα ήταν σημαντική στη

διερεύνηση του θέματος.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ- ΚΡΙΤΙΚΗ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ:

Η αξιολόγηση της εργασίας των μαθητών πραγματοποιήθηκε διακριτικά από

τη διδάσκουσα κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων (διαμορφωτική

αξιολόγηση) με κριτήρια που είχαν ήδη γίνει σαφή και γνωστά στους μαθητές

από την προηγούμενη διδακτική ώρα (στην τάξη).

Τα κριτήρια αυτά αφορούσαν:

- την ανταπόκριση των μαθητών στους προκαθορισμένους στόχους

- τη συνεργασία και επικοινωνία των μελών κάθε ομάδας

- τον τρόπο αξιοποίησης των τεχνολογικών εργαλείων

- την παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου, ορθού ως προς το

περιεχόμενο, την έκφραση και τη δομή.

Σε γενικές γραμμές κατά την εφαρμογή του σεναρίου στο εργαστήριο των Η/Υ

οι μαθητές εκδήλωσαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον και προσοχή. Οφείλουμε επίσης

να επισημάνουμε ότι ήταν ιδιαίτερα εξοικειωμένοι με τη χρήση των νέων

τεχνολογιών, ειδικά: στον προσανατολισμό και στην αναγνώριση στοιχείων

στον διαδραστικό χάρτη του λογισμικού, στα επιμέρους εργαλεία του

προγράμματος επεξεργασίας ιστορικών πηγών, στη αναζήτηση και

καταγραφή πληροφοριών από το Διαδίκτυο, στην οργάνωση και ταξινόμηση

(με τον επεξεργαστή κειμένου και το υπολογιστικό φύλλο) του υλικού που

είχαν συγκεντρώσει.

Ωστόσο ο αριθμός των τριάντα μαθητών στο εργαστήριο καθιστά αναγκαία

την ύπαρξη δύο καθηγητών στο χώρο για τη καλύτερη εποπτεία των

εργασιών και την επίλυση προβλημάτων που ενδεχομένως προκύψουν,

τεχνικής φύσης, κ.λ.π.

Στις δυσλειτουργίες της εφαρμογής αναφέρουμε τη δυσκολία που προέκυψε

από τη παράλληλη προβολή του οπτικοακουστικού υλικού (video), σε

διαφορετικές ομάδες και τη πρόκληση αυξημένου θορύβου.

11

Τέλος, ακόμα και οι μέτριας επίδοσης, στο μάθημα της ιστορίας, μαθητές

εξάσκησαν τις συνεργατικές τους ικανότητες, ανέλαβαν πρωτοβουλίες μέσα

στην ομάδα και κινητοποιήθηκαν.

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (ΟΜΑΔΑ Α΄)

Μέλη Ομάδας:________________________________________________________________________________________________________________________________

Η Ελλάδα πριν το ξέσπασμα του Μεγάλου Πολέμου

www . fhw . gr / chronos /12/ gr /1833_1897/ domestic _ policy / language /04. html

και www . fhw . gr / chronos /13/ gr / foreign _ policy / institutions /03. html Πληκτρολογήστε τις παραπάνω διευθύνσεις. Συγκεντρώστε όσες

πληροφορίες σας δίνονται, σε ένα έγγραφο του επεξεργαστή κειμένου, για τον όρο Μεγάλη Ιδέα και το τέλος των Βαλκανικών πολέμων. Στη συνέχεια επεξεργαστείτε τις παρατηρήσεις:

1) Ποια απήχηση είχε η ιδεολογία του «μεγαλοϊδεατισμού» στην ελληνική κοινωνία αρχές του 20ου αιώνα; Πώς επηρεάστηκε η ελληνική εξωτερική πολιτική την ίδια περίοδο;

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2) Πώς ορίζονται τα σύνορα της Ελλάδας με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου; Με ποιο τρόπο επηρεάζεται η «ανθρωπογεωγραφία» του ελληνικού χώρου με τη λήξη των Βαλκανικών πολέμων;_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

12

______________________________________________________________________________________________________________________

3) Αφού προηγουμένως εκτυπωθεί, να σχεδιαστεί στον λευκό χάρτη της Ελλάδας η συνοριακή γραμμή του ελληνικού κράτους και να χρωματιστούν οι περιοχές με τα νέα ελληνικά εδάφη (Νέες Χώρες).

13

2η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (ΟΜΑΔΑ Β΄)

Μέλη Ομάδας:________________________________________________________________________________________________________________________________

Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Δείτε τα 15 πρώτα λεπτά από το video http://www.ert-archives.gr/V3/public/pop-view.aspx?tid=625&tsz=0&act=mMainView ή ΕΡΤ - Ψηφιακό Αρχείο ( Πανόραμα του Αιώνα : επεισόδιο 008: Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος) και καταγράψτε, επιγραμματικά, τα αίτια του Α΄ Π.Π.:

Μπορείτε να συμπληρώσετε τις ιστορικές σας γνώσεις μεταβαίνοντας στην ιστοσελίδα: www.fhw.gr/chronos/13/gr/foreign_policy/ facts /07. htm l αναζητώντας πληροφορίες για τις χώρες που συμμετείχαν στα 2 αντίπαλα στρατόπεδα. Στη συνέχεια να δημιουργήσετε έναν πίνακα στον κειμενογράφο με τις χώρες και τις συμμαχίες τους.

ΑΝΤΑΝΤ (εγκάρδια συνεννόηση) Κεντρικές Δυνάμεις

Με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού λογισμικού «Περιπλάνηση στο Χωροχρόνο» επιλέξτε από τον πίνακα περιεχομένων: Η διακυβέρνηση της Ελλάδας από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και οι προσπάθειες για την εθνική ολοκλήρωση → Ευρωπαϊκή πολιτική σκηνή. Να εντοπίσετε στους διαδραστικούς χάρτες τα αντίπαλα στρατόπεδα και με το εργαλείο «προσθήκη αντικειμένου» να βάλετε διαφορετικό σύμβολο σε κάθε χώρα ανάλογα τη συμμαχία που ανήκει.

14

3η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (ΟΜΑΔΑ Γ΄)

Μέλη Ομάδας:________________________________________________________________________________________________________________________________

Η Ελλάδα στον πόλεμο ή Ο πόλεμος της προπαγάνδας και στην Ελλάδα

Μελετώντας τις πηγές… με τη βοήθεια του λογισμικού «Επεξεργασία ιστορικών πηγών», επεξεργάζεστε την ενότητα: Προπαγανδιστικές τακτικές στον Α΄Π.Π. και στην Ελλάδα. ►

► Ενδεικτικά δίνεται το περιβάλλον εργασίας του Λογισμικού Επεξεργασία ιστορικών πηγών:

Πηγή4/13ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ

(Γ΄ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ) Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος: προπαγανδιστικές τακτικές

ΠΗΓΗ: 4

15

δραστηριότητα 2:Καταγράφω στοιχεία του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου που περιέχονται στα Επίκαιρα, τα οποία προβλήθηκαν στους κατοίκους της Σάμου, σύμφωνα με την ιστορική πηγή.

è Γράφω την απάντησή μου στο διπλανό πλαίσιο.

«Η ηρωικότης και ο ενθουσιασμός των προελαυνόντων αγγλογαλλικών στρατευμάτων διήγειραν την ψυχήν πάντων των θεατών τα αισθήματα του θαυμασμού προς τους μεγάλους Συμμάχους μας. Και τα ερείπια των ακμαζουσών πόλεων μας έκαμαν να αισθανθώμεν όλην την φρίκην την οποία αισθάνεται ο πολιτισμένος κόσμος απέναντι της βαρβάρου καταστροφής των Γερμανών. […] Ρίγη συγκινήσεως προυξένησαν επίσης αι εικόνες των μεταφερομένων τραυματιών και των ηρωϊκών αγγλικών συνταγμάτων, τα οποία εβάδιζον προς την μάχην με μίαν αφάνταστον επιθυμίαν, σαν να επήγαιναν προς το πανηγύρι.»

Eφημερίδα Αιγαίον, Σάμος 19.3.1918

4δραστηριότητα 1:Καταγράφω τις ιστορικές πληροφορίες για το νησί της Σάμου τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, σύμφωνα με την ιστορική πηγή.

è Γράφω την απάντησή μου στο διπλανό πλαίσιο.

Πηγή11/13

Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος: προπαγανδιστικές τακτικές

ΠΗΓΗ: 11

16

Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος: προπαγανδιστικές τακτικέςΕρώτημα 1ο: Ποιος είναι ο ρόλος της προπαγάνδας κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου;

Πηγή: 11

«Η ωραία ιστορική χώρα σας του Σωκράτους και του Ομήρου, του Λυκούργου και του Λεωνίδα [Σπαρτιάτες και οι δύο] συνδέεται στενά όχι μόνον από υλικής απόψεως αλλά και με πνευματικούς δεσμούς με την χώραν του Γκαίτε και του Σίλλερ και απελάμβανεν ακόμη προ του πολέμου, καθώς ηξεύρει ο καθένας σας, την μεγίστην υποστήριξην όσον αφορά τα πολιτικά ζητήματα εκ μέρους του Γερμανικού κράτους.»

Προπαγανδιστική προκήρυξη των Γερμανών11

δραστηριότητα 4:Συμβουλεύομαι και το σχόλιο του έργου και αιτιολογώ την αντίδραση του κοινού στις σκηνές που προβάλλουν τα πολεμικά Επίκαιρα.

δραστηριότητα 3:Καταγράφω την αντίδραση του κοινού, σύμφωνα με το δημιουργό της ιστορικής πηγής, στις σκηνές που προβάλλουν τα πολεμικά Επίκαιρα.è Γράφω την απάντησή μου στο διπλανό πλαίσιο.

δραστηριότητα 6:Σχολιάζω τη στάση του δημιουργού της ιστορικής πηγής προς τα δύο εμπόλεμα στρατόπεδα του Α΄ Παγκόσμιου πολέμου.

è Γράφω την απάντησή μου στο διπλανό δραστηριότητα 7:Σχολιάζω την πρόθεση των αγγλικών στρατιωτικών αρχών με την προβολή πολεμικών Επικαίρων στους κατοίκους της Σάμου. Πόσο επιτυχής ήταν η ενέργειά τους, σύμφωνα με το δημιουργό της ιστορικής πηγής; è Γράφω την απάντησή μου στο διπλανό πλαίσιο.

17

δραστηριότητα 5:Συμβουλεύομαι το Χρονολόγιο και το Γλωσσάρι και γράφω για τη θέση της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο.

è Γράφω την απάντησή μου στο διπλανό πλαίσιο.

δραστηριότητα 6:Σχολιάζω το μήνυμα της συγκεκριμένης προκήρυξης των Γερμανών, λαμβάνοντας υπόψη και την απάντησή μου στη δραστηριότητα 5.è Γράφω την απάντησή μου στο διπλανό πλαίσιο.

δραστηριότητα 1:Καταγράφω τα επιχειρήματα που προβάλλονται στη συγκεκριμένη προκήρυξη των Γερμανών.

è Γράφω την απάντησή μου στο διπλανό πλαίσιο.

δραστηριότητα 2:Σημειώνω τους δεσμούς μεταξύ των δύο λαών, που προβάλλονται στο προπαγανδιστικό κείμενο και σχολιάζω τις συγκεκριμένες επιλογές.

è Γράφω την απάντησή μου στο διπλανό πλαίσιο.

δραστηριότητα 3:Καταγράφω τα πρόσωπα στα οποία αναφέρεται η γερμανική προκήρυξη. Αιτιολογώ τις συγκεκριμένες επιλογές.

è Γράφω την απάντησή μου στο διπλανό πλαίσιο.

4η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (ΟΜΑΔΑ Δ΄)Μέλη Ομάδας:________________________________

________________________________________________________________________________________________

Περίοδος Εθνικού Διχασμού Παρακολουθήστε ένα δεκάλεπτο βίντεο

(http://www.youtube.com/watch?v=JOe6rBql3UA) και επεξεργαστείτε τις δραστηριότητες που ακολουθούν:

- Ο Εθνικός διχασμός ► 1. α) Ποιοι λόγοι οδήγησαν στον Εθνικό Διχασμό; β) Πώς επηρεάστηκε η

ελληνική κοινή γνώμη;____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Τι θα υποστήριζε ένα μέλος της φιλοβενιζελικής παράταξης και τι ένα μέλος της φιλοβασιλικής παράταξης σε μια έντονη συζήτηση σε πολιτικό καφενείο της εποχής; Σε ένα έγγραφο του επεξεργαστή κειμένου να απαντήσετε στα ερωτήματα: α. Ποιες κοινωνικές τάξεις τάχθηκαν υπέρ του βασιλιά και ποιες υπέρ του πρωθυπουργού;

β. Μπορείτε να εξηγήσετε γιατί;

- Φιλοβενιζελικος:……………………………………………………………….- Φιλοβασιλικός………………………………………………………………….- Φιλοβενιζελικος:……………………………………………………………….- Φιλοβασιλικός………………………………………………………………….- Φιλοβενιζελικος:……………………………………………………………….- Φιλοβασιλικός………………………………………………………………….- Φιλοβενιζελικος:……………………………………………………………….- Φιλοβασιλικός………………………………………………………………….

3. Να δημιουργήσετε σε ένα υπολογιστικό φύλλο - Excel μία χρονογραμμή, με θεματικές ενότητες: πολιτικά/στρατιωτικά γεγονότα, τοποθετώντας τα γεγονότα της περιόδου του Εθνικού Διχασμού σε σωστή χρονολογική σειρά:

18

τελευταίες μάχες Μακεδονικού μετώπουη Βουλγαρία επιτίθεται στη Σερβία

επέμβαση Αντάντ η Βουλγαρία επιτίθεται στη Μακεδονία

διαφωνία Βενιζέλου/Βασιλιάκυβέρνηση Εθνικής Αμύνης Νοεμβριανά

αποχώρηση Βασιλιάβουλή των Λαζάρων

Ελληνογαλλική σύρραξη (Πειραιάς)5η ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ (ΟΜΑΔΑ Ε΄)

Μέλη Ομάδας:________________________________________________________________________________________________________________________________

Το τέλος του πολέμουΜε τη βοήθεια του εκπαιδευτικού λογισμικού «Περιπλάνηση στο Χωροχρόνο» επιλέξτε από τον πίνακα περιεχομένων: Μικρασιατικός Πόλεμος → Χρονολόγιο → έτος 1919. Συγκεντρώστε όσες πληροφορίες σας δίνονται για το τέλος του Μεγάλου Πολέμου και τις συνθήκες της Ειρήνης. Εστιάστε σε αυτές που αφορούν στην Ελλάδα και στα ελληνικά ζητήματα.

1) Ποιες είναι αυτές; (ονομαστικά). Τι προέβλεπαν για το ελληνικό ζήτημα και ποιες εδαφικές αλλαγές επέβαλαν;

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2) Εντοπίστε στο διαδραστικό χάρτη του λογισμικού τα ελληνικά σύνορα με τη λήξη του πολέμου, με το εργαλείο «προσθήκη αντικειμένου».

Στη συνέχεια «φωτογραφίστε» την τρέχουσα όψη του χάρτη και «αποθηκεύστε» την στις Απόψεις – Στιγμιότυπα του εργαλείου Εξερευνητής. Εντοπίζετε διαφορές με τα σημερινά ελληνικά σύνορα; Αν ναι, συμπληρώστε τις διαφορές στον παρακάτω πίνακα.

Διαφορές

Ηπειρωτική Ελλάδα

Νησιωτική Ελλάδα

19

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Ι.Τ.Υ. 2010. Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα

Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης. Τεύχος 1ο, Γενικό Μέρος. Πάτρα.

Ι.Τ.Υ. 2010. Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα

Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης. Τεύχος 3ο , κλάδος ΠΕ 02. Πάτρα.

ΥΠΕΠΘ & ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ. 2002. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο

Προγράμματος Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ) και Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών

(Α. Π. Σ) Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Για το Γυμνάσιο. Αθήνα.

ΠΗΓΕΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ

www . ime . gr

www . fhw . gr / projects / vouli / gr

www . epyna . gr

www . pi - schools . gr

www.filologia.gr

20