ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 1

ΕΠΙΜΟΡΦΟΥΜΕΝΗ: ΒΕ ΜΑΡΙΑ ΠΕ02

ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΘΕΣΗ: ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ

ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΡΙΑ: ΠΑΝΤΙΔΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΠΕΟ2

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: « ΜΙΚΡΟΙ ΟΔΟΙΠΟΡΟΙ ΣΤΑ ΧΝΑΡΙΑ ΤΟΥ ΟΜΗΡΟΥ: ΕΝΑ

ΘΕΪΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΕ ΔΡΑΣΗ…»

ΤΑΞΗ: Α’ Γυμνασίου-Τμήμα :2ο

ΜΑΘΗΤΕΣ: 20

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: «Ομηρικά έπη-Οδύσσεια» : Ραψωδία α: ενοτ. 2η 26-108,

ενοτ.3η 109-173, ενοτ. 4η 174-360, ενοτ .5η 361-497)

Συμβούλιο των θεών, σχέδιο Αθηνάς, μετάβαση της Αθηνάς στην Ιθάκη και

εφαρμογή του δευτέρου μέρους του σχεδίου. Εμφάνιση νέων προσώπων:

Τηλέμαχος, Πηνελόπη, μνηστήρες.

ΤΟΠΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Εργαστήριο πληροφορικής του Μουσικού Σχολείου

Λαμίας

ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ –ΨΗΦΙΑΚΟΙ ΠΟΡΟΙ:

- Διδακτικό εγχειρίδιο, Ομήρου Οδύσσεια

- Απρόσκοπτη πρόσβαση στο εργαστήριο πληροφορικής

- Βασικές γνώσεις στην χρήση των Η/Υ και του διαδικτύου από κάθε

ομάδα μαθητών

- Εργαστήριο πληροφορικής

- Διαδίκτυο

- Λογισμικά( Δημόσιος και Ιδιωτικός Βίος, Ομηρικά Έπη, Κασταλία)

- Πρόγραμμα παρουσιάσεων, κειμενογράφος, excel, web εργαλεία.

- Ακουστικά

- Βιντεοκάμερα ή ψηφιακή φωτογραφική μηχανή

- Διαδραστικός πίνακας

- Βιντεοπροβολέας

- Φύλλα εργασίας.

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 2

- Δημιουργία παιδαγωγικού κλίματος και ατμόσφαιρας, ικανών να

συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων που τέθηκαν.

- ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟΣ ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: ΟΚΤΩ (Ο8) ΩΡΕΣ

1η ώρα: Περιγραφή ραψωδίας α, περιληπτική απόδοση και σύντομη

αναφορά στις επιμέρους ενότητες της ραψωδίας (χωροχρόνος,

πρόσωπα, βασικές επισημάνσεις) για να αποκτήσουν όλοι οι μαθητές

μια συνολική εποπτεία της α ραψωδίας και να είναι ενήμεροι για την

εξέλιξη της πλοκής του μύθου.

Η αφόρμηση έγινε ως εξής: η διδάσκουσα (η οποία λόγω 2ης

ειδικότητας-Μουσικής ταυτόχρονα διδάσκει στο ίδιο τμήμα και Ελληνική

Παραδοσιακή-Βυζαντινή μουσική) χώρισε σε ομάδες τους μαθητές με

την οδηγία να κρατήσουν κάποιες σημειώσεις. Στη συνέχεια τραγούδησε

στους μαθητές ένα δημοτικό τραγούδι από την Προποντίδα ( Κοράσιον

ετραγούδαγεν…) με θέμα την μακρόχρονη απουσία του συζύγου και

τον καϋμό του αποχωρισμού ζητώντας τους να εντοπίσουν και να

καταγράψουν τις λέξεις-κλειδιά στο τραγούδι. Το αποτέλεσμα έφερε τις

λέξεις: ψηλό παλάτι, κόρη , άντρας, ξενιτειά, τραγούδι, μοιρολόϊ,

δώδεκα χρόνους κ.α. Έπειτα, οι μαθητές κλήθηκαν με βάση τις

παραπάνω επισημάνσεις και με τη μέθοδο της

ιδεοκαταιγίδας(brainstorming) να συσχετίσουν τις λέξεις-κλειδιά του

τραγουδιού με μία πιθανή εξέλιξη της ιστορίας στη ραψωδία α (χώρος,

χρόνος, πρόσωπα, δράση).Οι μαθητές συσχέτισαν τα παρακάτω: ψηλό

παλάτι-παλάτι Οδυσσέα,κόρη-Πηνελόπη, άντρας-Οδυσσέας, μοιρολόι-

τραγούδι αοιδού, ξενιτειά-απουσία Οδυσσέα κ.α.Στη συνέχεια δόθηκε

μια περιληπτική απόδοση των επόμενων ενοτήτων της ραψωδίας α.

2η ώρα: Aνακοίνωση σεναρίου- σκοπός, περιγραφή δραστηριοτήτων,

χωρισμός σε ομάδες, διανομή φύλλων εργασίας, οδηγίες,

διευκρινήσεις. Για τη σύνθεση των ομάδων ελήφθη υπόψη η ισόρροπη

κατανομή αγοριών – κοριτσιών στο μέτρο του δυνατού, το γνωστικό

επίπεδο(προφίλ) του κάθε μαθητή, οι ατομικές κλίσεις και δεξιότητες

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 3

καθώς και οι προτιμήσεις ενασχόλησης με τα επιμέρους θέματα των

ομάδων που ανακοινώθηκαν στην τάξη.

3η, 4η, 5η, 6η: Εκπόνηση σεναρίου στο εργαστήριο πληροφορικής. Οι

μαθητές επιχειρούν τις δραστηριότητες αναζητώντας το υλικό στο

διαδίκτυο. Στο τέλος της δραστηριότητας της ομάδας τους

χρησιμοποιούν τον επεξεργαστή κειμένου και παράγουν κείμενο.

Καταγράφουν σε αυτό τα συμπεράσματά τους όπως αυτά προκύπτουν

από την επεξεργασία των εργασιών που τους δόθηκαν και το

αποθηκεύουν μαζί με τις σχετικές εικόνες σε έναν φάκελο στην

επιφάνεια εργασίας, που έχουν δημιουργήσει ειδικά για αυτόν τον

σκοπό. Κάποιες ομάδες δημιουργούν και αρχεία παρουσίασης

ανάλογα με τις δραστηριότητες που τους ανατέθηκαν και τα

αποθηκεύουν και αυτά στον αντίστοιχο φάκελο στην επιφάνεια

εργασίας.

Παράλληλα γίνεται η βιντεοσκόπηση δραματοποιημένου διαλόγου σε

χώρο του σχολείου (ομάδα 5η) και του δημοτικού τραγουδιού( ομάδα

4η)

7η και 8η ώρα: Παρουσίαση στην ολομέλεια του τμήματος, συζήτηση –

ανατροφοδότηση

ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ-ΣΚΟΠΟΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ :Στην εισήγηση αυτή παρουσιάζεται

μία διδακτική πρόταση που εφαρμόστηκε στην Α’ Τάξη του Μουσικού Σχολείου

Λαμίας στο μάθημα της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας (από μετάφραση

0μηρικά έπη-Οδύσσεια) .Επιχειρείται τόσο μέσα από την επεξεργασία των

επιμέρους ενοτήτων της α ραψωδίας όσο και μέσα από τη διαθεματικότητα ,

οι μαθητές να κατανοήσουν καλύτερα την ομηρική εποχή και τα

χαρακτηριστικά του πολιτισμού της μυκηναϊκής εποχής, γνωρίζοντας τα

ιδανικά, τις αξίες, τα έθιμα και τους θεσμούς των ανθρώπων της εποχής

αυτής.

Επειδή το ομηρικό κείμενο είναι πολύ πυκνό και τα προς επεξεργασία θέματα

είναι πολλά και διαφορετικά μεταξύ τους, υπάρχει ανάγκη οι μαθητές να

αντιληφθούν σε βάθος τα επιμέρους θέματα και να τα αφομοιώσουν.

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 4

Συνεπώς, μία εργασία πάνω σε αυτά τα επιμέρους θέματα με τη χρήση των

ΤΠΕ θα συμβάλλει στην καλύτερη διερεύνηση και αφομοίωση των εννοιών.

Συγχρόνως, η όλη εμπειρία από αυτή τη δραστηριότητα θα βοηθήσει να

παραμείνουν κάποιες θεμελιώδεις έννοιες ζωντανές στη μνήμη τους και να

είναι διαθέσιμες ως ερμηνευτικό εργαλείο και τα επόμενα χρόνια.

Το διδακτικό σενάριο αξιοποίησε τις νέες τεχνολογίες και έδωσε την ευκαιρία

στους μαθητές, στα πλαίσια της ομαδοσυνεργατικής μάθησης, να

εξοικειωθούν μαζί τους και να παραγάγουν πολυτροπικά κείμενα.

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ:

Βασικός στόχος είναι οι μαθητές να καλλιεργήσουν τη διερευνητική

μάθηση ( ενεργητική πορεία προς τη μάθηση -διερευνητικό –

ανακαλυπτικό μοντέλο.)

Να ενισχύσουν τη βιωματική-ενεργητική, διαπροσωπική και

αλληλλοδιδακτική-ανακαλυπτική μάθηση μέσα από το διάλογο και τη

συνεργασία.

Να δουν το κείμενο από μία διαφορετική οπτική γωνία διερευνώντας τα

νοήματά του.

Να ασκηθούν στην ομαδική εργασία και συνεπώς στην αποδοχή του

άλλου και στη διαχείριση των προβλημάτων που προκύπτουν από τη

συνεργασία μεταξύ τους.

Να εξοικειωθούν σε ενεργητική και αυτοδύναμη συμμετοχή με σκοπό την

επεξεργασία πληροφοριών και την επίλυση προβλημάτων.

Να ενισχυθούν οι μαθητές στο να αυτενεργούν και να πειραματίζονται.

Να οικοδομήσουν τη γνώση.

Να εκφράζουν και να τεκμηριώνουν απόψεις.

καλλιεργήσουν την αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθησή τους

ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ:

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 5

Να κατανοήσουν τον πολιτισµό της Οδύσσειας : αξίες, στάσεις, δράση,

ήθη και έθιµα, κοινωνική και πολιτική οργάνωση, θεσµοί, υλικός

πολιτισµός, κ.ά.

Να διαπιστώσουν και να κατανοήσουν πολιτισμικά (και πολλές φορές

διαχρονικά) στοιχεία μιας μακρινή εποχής, του 8ου κυρίως αι. π.X.,

κοινωνικούς και πολιτικούς θεσμούς, ήθη και έθιμα, κτλ. αλλά και

στοιχεία υλικού πολιτισμού (κατασκευές, χρηστικά αντικείμενα, τροφές

κτλ.), όχι όμως αυτά καθεαυτά, αλλά ως πλαίσιο μέσα στο οποίο

εκτυλίσσεται η δράση.

Να καταγράψουν ορισμένα από τα έπιπλα του ανακτόρου, τα σκεύη-

αντικείμενα του γεύματος και τις εργασίες που εκτελεί το υπηρετικό

προσωπικό, ώστε να κατανοήσουν καλύτερα την υποδοχή-φιλοξενία

της Αθηνάς-Μέντη.

Nα ανιχνεύσουν την εθιμοτυπία της φιλοξενίας και άλλα πολιτισμικά

στοιχεία της ομηρικής εποχής.

Να γνωρίσουν στοιχεία της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας: τον

ανθρωπομορφισμό των θεών και τη σχέση τους με τους ανθρώπους

αλλά και τη γη κάτω με τους ανθρώπους και την πολυκύμαντη ζωή

τους, όπου επεμβαίνουν οι θεοί·

Να διαπιστώσουν, με διαθεματικές συσχετίσεις τις επιβιώσεις του έπους

στα δημοτικά μας τραγούδια και στη νεοελληνική παράδοση.

Να διαπιστώσουν την επίδραση της Oδύσσειας στην τέχνη, αρχαία και

νεότερη, ελληνική και ευρωπαϊκή μέσω των εικαστικών αναζητήσεων.

Nα γνωρίσουν την κοινωνική θέση του αοιδού, τη σχέση του με τους

ακροατές και το περιεχόμενο των τραγουδιών του (= των ηρωικών

ποιημάτων).

Να γνωρίσουν την κοινωνική θέση και αντιμετώπιση της γυναίκας την

ομηρική εποχή.

Να γνωρίσουν και να κατανοήσουν τη δοµή της ραψωδίας α.

Να γνωρίσουν τους ήρωες που υλοποιούν το μύθο στην α ραψωδία,

τις νοοτροπίες και τις αξίες που εκφράζουν.

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 6

Να κατανοήσουν ότι η δράση συντελείται σε τρία επίπεδα: ΄Ολυµπος

(θεοί), γη (θεοί-άνθρωποι), Άδης (νεκροί-Οδυσσέας).

Nα αντιληφθούν οι μαθητές ότι στις ενότητες αυτές εφαρμόζεται το

δεύτερο μέρος του σχεδίου της Aθηνάς .

Nα κατανοήσουν τους όρους σκηνή και εικόνα στο πλαίσιο της

λογοτεχνίας και να αντιληφθούν τη σημασία της ουσιαστικής

λεπτομέρειας.

Nα προσέξουν οι μαθητές ότι έχουμε πάλι δραματική αφήγηση και να

κατανοήσουν, γενικότερα, την εναλλαγή των σκηνών-εικόνων ως

βασικό στοιχείο της επικής τεχνικής.

Να κατανοήσουν τις αφηγηµατικές τεχνικές (ευθύς λόγος,

διάλογος,µονόλογος, την οπτική γωνία του αφηγητή (αφήγηση σε α΄ ή

γ΄ πρόσωπο) και τους τρόπους (περιγραφή , αφήγηση) τυπικές

φράσεις και σκηνές, τυπικοί στίχοι, τυπικά επίθετα) ώστε να

αξιοποιήσουν τις γνώσεις αυτές για την παραγωγή γραπτού λόγου

(δημιουργική γραφή). Με τη δημιουργική δε γραφή που αξιοποιεί τον

επεξεργαστή επιδιώκεται να αποκαλυφθεί η συγγραφική διαδικασία και

οι μαθητές να αποκομίσουν πολλά και σημαντικά για τη λογοτεχνία, την

κατασκευή και τη λειτουργία της.

Να μπορούν να αισθητοποιούν με τη γλώσσα του θεάτρου, της

μουσικής, των εικαστικών, σκηνές ή εικόνες της α ραψωδίας ώστε σε

δευτερογενές επίπεδο να συντελεστεί η δημιουργική αναπλαισίωση του

αρχικού έργου με κώδικες που προέρχονται από άλλες τέχνες

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ:

Η χρήση των ΤΠΕ να αξιοποιηθεί ώστε οι μαθητές να κατακτήσουν με

τρόπο δημιουργικό τη νέα γνώση(σώματα κειμένων, ηλεκτρονικά λεξικά,

ιστοσελίδες, ανοιχτά λογισμικά)

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 7

Να γνωρίσουν οι μαθητές τις δυνατότητες που τους προσφέρουν

ανοιχτά αρχαιογνωστικά περιβάλλοντα (π.χ η Πύλη για την ελληνική

γλώσσα)

Να εξοικειωθούν οι μαθητές με την χρήση του διαδικτύου, να ασκηθούν

στη χρήση των μηχανών αναζήτησης και την ορθή μεταφορά και

αξιοποίηση των πληροφοριών που εκεί θα αναζητήσουν.

Να μπορούν να χρησιμοποιούν τις Τ.Π.Ε. για την παραγωγή σύνθετων

εργασιών με ολοκληρωμένο περιεχόμενο.

Να ασκηθούν στην χρήση διαφόρων λογισμικών.

να αναπτύξουν δεξιότητες διαχείρισης, επεξεργασίας και ταξινόμησης

δεδομένων από το διαδίκτυο

να εξοικειωθούν με ανοικτά περιβάλλοντα μάθησης

να ασκηθούν στη συνεργατική παραγωγή λόγου με την αξιοποίηση

του επεξεργαστή κειμένου.

Να εξοικειωθούν με τη χρήση βιντεοκάμερας και την επεξεργασία βίντεο.

να εξοικειωθούν με την αξιοποίηση των πολυμέσων στην αισθητική

απόλαυση.

ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΑΠΣ –ΔΕΠΠΣ:

Το παρόν διδακτικό σενάριο είναι συμβατό με το ΑΠΣ-ΔΕΠΠΣ καθώς το παρόν

διδακτικό σενάριο ανταποκρίνεται στις επιδιώξεις που αφορούν στην

κατανόηση του μύθου στην ποιητική του μετάπλαση , στην εκτίμηση του

ομηρικού έπους ως λογοτεχνικού κειμένου στο οποίο αποτυπώνεται ένας

ολόκληρος κόσμος με τον πολιτισμό, τις αξίες και την κοινωνική και πολιτική

του οργάνωση, στην εκτίμηση της λογοτεχνικής αξίας του έργου και στην

κατανόηση του τρόπου δράσης, των στάσεων και των συμπεριφορών των

ηρώων του ομηρικού κόσμου σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο.

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 8

Παράλληλα, οι δραστηριότητες των φύλλων εργασίας είναι συμβατές με τις

ενδεικτικές διαθεματικές δραστηριότητες του ΑΠΣ-ΔΕΠΠΣ καθώς επεξεργάζονται

θεμελιώδεις έννοιες όπως Xώρος (Όλυμπος – Iθάκη), διαφορά (θεοί –

άνθρωποι), Eπικοινωνία (Tηλέμαχος – Aθηνά), Πολιτισμός (φιλοξενία-θέση της

γυναίκας-οι αοιδοί)), Παράδοση (η ξενιτειά, η υφαντική), Οµοιότητα-∆ιαφορά,

με προεκτάσεις στη Γλώσσα, τη Λογοτεχνία, την Αισθητική αγωγή ( Μουσική,

Εικαστικά, Θέατρο), την Τεχνολογία κλπ.

Επιπλέον, το παρόν διδακτικό σενάριο θεωρείται κατάλληλο για την εφαρμογή

σύγχρονων τεχνικών διδασκαλίας και μάθησης όπως η ομαδοσυνεργατική

μάθηση, η δραματοποίηση, η παραγωγή πολυτροπικών κειμένων, η εικαστική

αξιοποίηση του περιεχομένου.

Τέλος, αποτελεί πρόσφορο πεδίο αξιοποίησης εναλλακτικών υποστηρικτικών

υλικών της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας καθώς κάθε δραστηριότητα

ενσωματώνει νέες τεχνολογίες.

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ:

Στο συγκεκριμένο διδακτικό σενάριο βρίσκει εφαρµογή διερευνητική –

ανακαλυπτική μάθησης( Βruner). Σύµφωνα µε τον Bruner η µάθηση

περιλαµβάνει τη διαδικασία απόκτησης νέων πληροφοριών και τη διαδικασία

µετασχηµατισµού των γνώσεων από τους ίδιους τους µαθητές.

Οι μαθητές καλούνται να περιηγηθούν σε ιστοσελίδες που αφορούν το έργο

και το δημιουργό και να μελετήσουν ποικίλες πηγές. Ανακαλύπτουν τη γνώση

μέσα από ανοιχτά και κλειστά λογισμικά, επιλέγοντας το κατάλληλο υλικό κάθε

φορά ανάλογα και με τις δραστηριότητες των φύλλων εργασίας. Ο μαθητής

δεν είναι υποδοχέας των γνώσεων, αλλά ενεργό μανθάνον υποκείμενο. Τα

φύλλα εργασίας είναι δομημένα έτσι ώστε να αυτενεργεί ο μαθητής, αφού

προτείνονται και εναλλακτικές δραστηριότητες, αφήνοντας την επιλογή στο

μαθητή (μαθητοκεντρικό σενάριο).

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 9

Ο εκπαιδευτικός παίζει το ρόλο του εμψυχωτή – διευκολυντή και καθοδηγητή

στη διαδικασία ανακάλυψης της γνώσης, δείχνει στο μαθητή «το δρόμο» και όχι

«τι» να δει. Ταυτόχρονα,δίνεται έμφαση στην οικοδόμηση της γνώσης

(εποικοδομισμός) με τη χρήση του εκπαιδευτικού υλικού που εδράζεται σε

προγενέστερες γνώσεις των μαθητών. Οι µαθητές τελικά οικοδοµούν τη νέα

γνώση πάνω σε ήδη υπάρχουσες µέσα από υποθέσεις, συσχετισµούς και

συναγωγή συµπερασµάτων . Η γνώση, δηλαδή, είναι διαδικαστική και δε

στηρίζεται στη στείρα αποστήθιση. Οι παιδαγωγικές αρχές, λοιπόν, στις οποίες

στηρίζεται είναι η ο εποικοδομισμός καθώς και η κατευθυνόμενη διερευνητική

μέθοδος της ανακαλυπτικής μάθησης και των γνωστικών θεωριών (Piaget,

1979, Bruner, 1995), με την οποία οι μαθητές ωθούνται στην αυτενεργό έρευνα,

την ανεύρεση αιτιωδών σχέσεων, τη διατύπωση αποριών και ερωτημάτων και

την κριτική αξιολόγηση των πληροφοριών που συλλέγουν .Αφ΄ ετέρου,

εφαρμόζεται η διαθεματική προσέγγιση των γνωστικών αντικειμένων

(Θεοφιλίδης, 1987, Χρυσαφίδης, 2000), η οποία αλλάζει το μαθησιακό

περιβάλλον, καταργεί σταδιακά τα στεγανά και δίνει στους μαθητές τη

δυνατότητα της ενεργούς συμμετοχής, να συνδυάσουν στοιχεία από

διαφορετικές επιστημονικές περιοχές, να συνεργαστούν μεταξύ τους, έτσι, ώστε

η μαθησιακή δραστηριότητα να είναι αποτέλεσμα της διαμεσολάβησης της

ανθρώπινης δραστηριότητας μέσω νοητικών και υλικών εργαλείων της

κοινωνικοπολιτισμικής θεωρίας (Vygotsky, 1997). Στο σηµείο αυτό µπορεί να

υπογραµµιστεί η σηµασία του διαλόγου

Το σενάριο αυτό, όπως και όλα τα σενάρια που προσπαθούν να εμπλέξουν

την αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδασκαλία του μαθήματος της λογοτεχνίας,

επιδιώκει να καταλάβει ένα συγκεκριμένο χώρο στο πεδίο της εκπαίδευσης και

να συμβάλλει στη «διαμόρφωση της υποκειμενικότητας των εκπαιδευτικών και

στην εκπαιδευτική αλλαγή» (Χοντολίδου, 2012: 60).

ΜΕΘΟΔΟΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ- (Μεθοδολογική προσέγγιση)

Η κεντρική ιδέα που διέπει το διδακτικό σενάριο είναι η κειμενοκεντρική

προσέγγιση, δηλαδή η επεξεργασία χωρίζεται σε ενότητες-επεισόδια με βάση

ένα κείμενο( την α ραψωδία) της Οδύσσειας του Ομήρου, γύρω από το οποίο

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 10

είναι συγκεντρωμένο διαθεματικό υλικό, παράλληλα κείμενα, και μια σειρά από

δραστηριότητες. Κάθε ενότητα-επεισόδιο εξυπηρετεί διαφορετικούς στόχους,

όμως η προσέγγιση είναι κάθε φορά παρόμοια. Σύμφωνα με την

κειμενοκεντρική μέθοδο διδασκαλίας ,έμφαση δίνεται στο ίδιο το κείμενο, στο

σύνολό του, στη βαθύτερη κατανόησή του σε όλα τα επίπεδα. (Ε.Π.Π.Σ). Πέρα

όμως από την παραπάνω μέθοδο , και στα πλαίσια προσέγγισης των Α.Ε ως

μαθήματος πολιτισμού εφαρμόστηκε η αρχαιογνωστική μέθοδος διδασκαλίας

σύμφωνα με την οποία το κείμενο αντιμετωπίζεται ως πηγή ιστορικών

πληροφοριών, που βοηθούν στην ανασύνθεση της εικόνας του ΑΕ

πολιτισμού, καθώς επιδιώκεται η γνώση ποικίλων εκφάνσεων του ΑΕ δημόσιου

και ιδιωτικού βίου .Επιπλέον, κατά τη βιωματική πρόσληψη του ΑΕ κειμένου

δόθηκε βάρος στον προσωπικό διάλογο του μαθητή με αξίες, αντιλήψεις και

έννοιες που προβάλλει το κείμενο όσο και στην ενδυνάμωση της συγκριτικής

και κριτικής ικανότητας των μαθητών και στην ενίσχυση της δυνατότητας για

διαμόρφωση προσωπικής άποψης. Παράλληλα, η ουμανιστική προσέγγιση

ανέδειξε την ανθρωποκεντρική διάσταση του ΑΕ πολιτισμού με την προβολή

θετικών αξιών και μοντέλων συμπεριφοράς και το στοχασμό πάνω σε

διαχρονικές αξίες, αντιλήψεις, έννοιες.

Καθώς οι κοινωνιοπολιτισμικές θεωρίες υποστηρίζουν τη συνεργατική

μάθηση το σενάριο είναι οργανωμένο έτσι ώστε να ενθαρρύνει τη συνεργασία

μεταξύ των μαθητών και την κοινωνική αλληλεπίδραση.

Το σενάριο είναι μαθητοκεντρικό, δηλαδή ο μαθητής αυτενεργεί και η γνώση

παράγεται από αυτόν και δεν παρέχεται έτοιμη από τον εκπαιδευτικό. Καθώς ο

εκπαιδευτικός είναι ο ίδιος δημιουργός του διδακτικού σχεδίου ,ενσωματώνει

στο διδακτικό σχεδιασμό τις ΤΠΕ, χρησιμοποιεί διαφορετικές εκπαιδευτικές

μεθόδους (ερμηνευτική, διαθεματική προσέγγιση, ομαδοσυνεργατική) και

σχεδιάζει την εκπαιδευτική διαδικασία με γνώμονα την ομάδα και το

συνεργατικό πνεύμα.Τα ομαδοσυνεργατικά σχήματα, στα ενεργοποιούνται οι

μαθητές συμβάλλουν στην ενίσχυση δεξιοτήτων επικοινωνιακών-κοινωνικών

και μεταγνωστικών(Ματσαγγούρας,1987)

Η εκπόνηση του σεναρίου εντάχθηκε στα πλαίσια του « τυπικού» γραμματισμού

,ώστε όλοι οι μαθητές να συμμετέχουν ενεργά ,διερευνητικά και επαγωγικά στη

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 11

διαμόρφωση του τελικού προϊόντος .Για το λόγο αυτό προωθείται η

συνεργατική μάθηση και το βάρος εστιάζεται πάντοτε στη δόμηση της γνώσης

(μάθηση και κατανόηση) μέσα από το διάλογο. Οι περισσότερες

δραστηριότητες προϋποθέτουν ποιοτικό και ουσιαστικό διάλογο, στα πλαίσια

της ομάδας, που δίνει ευκαιρίες για έκφραση και επεξεργασία της σκέψης

πράγμα μη εφικτό σε συζητήσεις που «ελέγχονται» με απόλυτο τρόπο από τον

διδάσκοντα (J.Bruner:καθοδηγούμενη ανακάλυψη)

Υιοθετείται η διδακτική αρχή της φθίνουσας καθοδήγησης (fading scaffolding),

δηλαδή η υποστήριξη του εκπαιδευτικού υποχωρεί σταδιακά και η μαθησιακή

διαδικασία ανατίθεται περισσότερο στο μαθητή. Η μελέτη του κειμένου

διευκολύνεται από τον εκπαιδευτικό με τη μέθοδο του scaffolding (σκαλωσιά)

με υποβοηθούμενες ερωτήσεις και υποστήριξη των μαθητών με εικόνες,

παράλληλα κείμενα και γενικότερα οποιοδήποτε υλικό τους διευκολύνει στην

κατανόηση του κειμένου. Επιπλέον, επιτυγχάνεται ο μεθοδολογικός

πλουραλισμός, εφόσον επιστρατεύονται από τον εκπαιδευτικό διάφορες

μέθοδοι διδασκαλίας (π.χ. ομαδοσυνεργατική μέθοδος, ερωτήσεις, διάλογος,

αξιοποίηση των ΤΠΕ). Συνεπώς, στην πορεία του σεναρίου η διδακτική

μεθοδολογία συμπεριλάμβανε:

Αξιοποίηση του λεξικού της Πύλης για εύρεση σημασιών

Αξιοποίηση του εργαστηρίου αρχαιομάθειας

Δημιουργία στοχευμένων ερωτήσεων

Εύρεση σε βάσεις δεδομένων παράλληλων κειμένων για σύγκριση και

επεξεργασία ( σώματα κειμένων)

Παράλληλη ‘ανάγνωση’ με την εικαστική τέχνη

Σύνδεση με τον νεώτερο κόσμο, τόσο ως προς το λεξιλόγιο και τη

γλώσσα όσο και ως προς την ιστορία και τον πολιτισμό (παρόμοια

σύγχρονα φαινόμενα, διαχρονικότητα στην ιστορία, επιβιώσεις εθίμων

κ.α).

Δημιουργία υπερμεσικού /πολυμεσικού κειμένου (με εισαγωγή links)

Μικρές ιστοεξερευνήσεις για αναζήτηση πληροφοριών.

Σύνθεση εννοιολογικού χάρτη που να περιέχει τις βασικές πληροφορίες

για το χωροχρόνο του κειμένου, τα πρόσωπα και τη δράση τους.

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 12

Δημιουργία συννεφόλεξου με τη χρήση της εφαρμογής «wordle»(

οπτικοποίηση των πληροφοριών και ανάπτυξη δημιουργικότητας)

Δημιουργική γραφή και δραματοποίηση του ομηρικού κειμένου.

Συνεπώς, οι μαθητές καλλιεργούν όλα τα είδη των γραμματισμών

(κλασικό, κριτικό, ψηφιακό) και μαθαίνουν να ερμηνεύουν και να

συνθέτουν πολυτροπικό λόγο.

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ - ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ:

Αισθητική Αγωγή:

α) Καλλιτεχνικά-(Εικαστικές απεικονίσεις),

β) Μουσική (Αρχαία Ελληνική Μουσική-Αρχαία ελληνικά μουσικά

όργανα, Ελληνική Παραδοσιακή-Βυζαντινή Μουσική), γ ) Θέατρο

(δραματοποίηση διαλόγων).

Λογοτεχνία- Λαογραφία( Δημοτικά τραγούδια, ο αργαλειός)

Γλώσσα( ηλεκτρονικά λεξικά, σώματα κειμένων, δημιουργική γραφή)

Θρησκευτικά (ανθρωπομορφισμός),

Πληροφορική (χρήση word, excel, ppt, internet, πολυμέσων).

ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ (ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ)

Πριν την έναρξη της διδασκαλίας, προηγήθηκε συνεννόηση με την υπεύθυνη

για τη διαμόρφωση του σχολικού προγράμματος και με τον υπεύθυνο του

εργαστηρίου πληροφορικής, ώστε να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη χρήση του

εργαστηρίου πληροφορικής. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν με τη βοήθειά του

σε κάθε σταθμό εργασίας των μαθητών το απαραίτητο υλικό (τα φύλλα

εργασίας της κάθε ομάδας) και τα αντίστοιχα λογισμικά και εφαρμογές.

Οι μαθητές αρχικά ενημερώθηκαν για το σκοπό και τον τρόπο εκπόνησης του

διδακτικού σεναρίου και στη συνέχεια χωρίστηκαν σε πέντε ομάδες των

τεσσάρων ατόμων (γραμματέας, χειριστής, παρουσιαστής, διαμεσολαβητής)

εκ των οποίων ο ένας τουλάχιστον είναι ικανός χρήστης υπολογιστή. (2 ώρες).

Στη συνέχεια εκπόνησαν το σενάριο στο εργαστήριο πληροφορικής με τη

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 13

συνεχή καθοδήγηση του εκπαιδευτικού και την συνεργασία του καθηγητή

πληροφορικής του σχολείου (4 ώρες).

Τέλος, έγινε η παρουσίαση των ομαδικών εργασιών ( συμπεριλαμβανομένης

και της προβολής της βιντεοσκοπημένης δραματοποίησης της 5ης ομάδας και

του τραγουδιού της 4ης ομάδας) και ακολούθησε συζήτηση (2ώρες).

ΡΟΛΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ:

Ο εκπαιδευτικός έχει ρόλο εμψυχωτικό, καθοδηγητικό και υποστηρικτικό και

διευκολυντικό σε όλα τα στάδια διδασκαλίας (αναζήτηση πληροφοριών,

αξιολόγηση αυτών, οργάνωση κειμένων και παρουσιάσεων)(Bruner), στο

πλαίσιο της ζώνης επικείμενης ανάπτυξης(Vigotsky, 1978) .Λειτουργεί ως

διαμεσολαβητής της γνώσης, έμπειρος ειδικός που οργανώνει τα βήματα της

γνωστικής σκαλωσιάς πάνω στην οποία οι μαθητές οικοδομούν τη

γνώση(Collis& Moonen, 2005).Τέλος, ελέγχει τα αποτελέσματα και διευκολύνει

τις ομάδες των μαθητών στην παρουσίαση των εργασιών τους.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1ο

ΟΜΑΔΑ 1η: Νεκταρία, Αποστολία, Παρασκευάς, Στέφανος

Μελετήστε προσεκτικά τις ενότητες 2η στχ.26-108, 3η( στχ.109-173), 4η( στχ.174-

360) και 5η (στχ.361-497).

Δραστηριότητα 1η:

Σε ένα φάκελο στην επιφάνεια εργασίας αποθηκεύστε εικαστικό υλικό σχετικό

με την α ραψωδία της Οδύσσειας. Μπορείτε να ανατρέξετε στους ιστοτόπους:

α)http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS%20ODYSSEIA/

Eikones.Odysseia/Eikones.htm

β)digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGYM-

A115/HTML/eikastiko_yliko/main.html

γ)http://www.fhw.gr/chronos/02/mainland/gr/mg/achievements/index.html

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 14

Δραστηριότητα 2η:

Να συντάξετε έναν εννοιολογικό χάρτη με τα θεματικά κέντρα των παραπάνω

ενοτήτων, τα κύρια πρόσωπα, τα λόγια και τη δράση τους, το χωροχρόνο της

ενότητας. Να χρησιμοποιήσετε είτε το φύλλο επεξεργασίας κειμένου (word) με

τη χρήση με την χρήση σχημάτων & φωτογραφιών, είτε με την εφαρμογή

text2mindmap.

Δραστηριότητα 3η:

Mε τον όρο εικόνα, στη λογοτεχνία, εννοούμε την περιγραφή που προκαλεί

στον αναγνώστη ή στον ακροατή την εντύπωση ότι βλέπει μπροστά του αυτό

που περιγράφεται (π.χ., την υποδοχή της Aθηνάς-Mέντη από τον Tηλέμαχο,

136-137). Eικόνες είναι κυρίως οι οπτικές, αυτές δηλαδή που περνούν από τα

μάτια μας, όταν διαβάζουμε ή ακούμε ένα λογοτεχνικό κείμενο, εικόνες όμως

λέμε κι αυτές που ερεθίζουν τις άλλες αισθήσεις μας (την ακοή, την όσφρηση

κτλ.), οπότε (αντίστοιχα) τις χαρακτηρίζουμε ακουστικές, οσφρητικές κτλ.· για

παράδειγμα, από τον στίχο 124 έχουμε και ακουστική εικόνα. Με τον όρο

σκηνή στη λογοτεχνία εννοούμε ένα μέρος της δράσης που έχει ενότητα και

μπορεί να περιλαμβάνει περισσότερες από μία εικόνες. Βασικό κριτήριο για τη

διάκριση σκηνών είναι:

α. η αλλαγή τόπου,

β. η αλλαγή προσώπων,

γ. η αλλαγή τόπου και προσώπων,

δ. η διαφοροποίηση του χρόνου.

Με βάση τις παραπάνω επισημάνσεις α) να συνθέσετε σε αρχείο excel μια

χρονογραμμή με την εναλλαγή των σκηνών σε όλη την α ραψωδία

τοποθετώντας στα επιμέρους κελιά αντιπροσωπευτικές φωτογραφίες των

σκηνών ή εναλλακτικά δημιουργήστε τη χρονογραμμή σε ένα αρχείο word με

τη χρήση πίνακα και τις αντίστοιχες φωτογραφίες.

β) Να αναπαραστήσετε τη ραψωδία α ζωγραφίζοντας αντιπροσωπευτικές

εικόνες από τις επιμέρους σκηνές της α ραψωδίας.

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ:

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 15

α) Για τυχόν άγνωστες λέξεις μπορείτε να συμβουλεύεστε το ηλεκτρονικό λεξικό

της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα

β) Βεβαιωθείτε ότι έχετε σώσει την εργασία σας στον αντίστοιχο φάκελο και ότι

έχετε κρατήσει αντίγραφο σε φορητή μονάδα USB.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2ο

ΟΜΑΔΑ 2η: Θανάσης, Θανάσης, Παναγιώτης, Γιώργος

Μελετήστε προσεκτικά την 3η ενότητα (στχ.109-173) και την 4η ενότητα( στχ.340-

353) της α ραψωδίας.

Δραστηριότητα 1η:

Με αφορμή τη φιλοξενία που προσφέρει ο Τηλέμαχος στην Αθηνά-Μέντη και

αφού συμβουλευθείτε το σχετικό υλικό από τις παρακάτω ηλεκτρονικές σελίδες:

α)http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-

A115/461/3018,12204/ Β’ ( Παράλληλα κείμενα)

β)http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%BC%CE%B7%CF%81%CE%B9%CE%

BA%CE%AE_%CF%86%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CE%BE%CE%B5%CE%BD%CE%

AF%CE%B1

γ)http://www.slideshare.net/ezareva/o-14620581

α) να καταγράψετε τα στάδια( το τυπικό) της ομηρικής φιλοξενίας σε ένα

αρχείο κειμένου (word) εμπλουτίζοντάς το με εικαστικό υλικό από τις

παραπάνω ηλεκτρ. σελίδες.

β) αφού διαβάσετε τα παρακάτω αποσπάσματα από τις ραψωδίες γ(στχ.34-

78/<31-70> και δ (23/<20> κ.ε) στο σχολικό βιβλίο( σελ.28 και 29 ) να ερευνήσετε

εάν επαναλαμβάνεται η ίδια περίπου εθιμοτυπία με τη φιλοξενία της Αθηνάς-

Μέντη και να καταγράψετε τα συμπεράσματά σας σ’ ένα αρχείο κειμένου

(word).

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 16

Δραστηριότητα 2η: «Φίλοι μ ‘, καλωσορίσατε..».

Αναζητήστε στο www.youtube.com το παραπάνω δημοτικό τραγούδι

καλωσορίσματος (Θράκης, ερμ. Χρ. Αηδονίδης), και ακούστε το. Αναζητήστε

το καταγεγραμμένο στο myriobiblos.gr, ή στο stixoi.info, ή στο xorio.gr,.

Xρησιμοποιήστε το ως υπερσύνδεσμο ή αρχείο ήχου σε ένα αρχείο

παρουσίασης (ppt) όπου θα συγκρίνετε το δημοτικό τραγούδι και τους

στίχους 127-140 της 3ης ενότητας και 256-276 της 4ης ενότητας ως προς το

περιεχόμενό τους (π.χ αρχή της φιλοξενίας, συμπεριφορά και ψυχική

κατάσταση του Τηλέμαχου και του ήρωα του δημοτικού τραγουδιού κλπ).

Δραστηριότητα 3η : Επισκεφθείτε το λογισμικό Ιδιωτικός Βίος και ακολουθείστε

τη διαδρομή:Βασικές επιλογές-Κατοικία-Έπιπλα-Σκεύη.

Στη συνέχεια, αφού μελετήσετε τους στίχους α 122-173 να συγκεντρώσετε σε

ένα αρχείο παρουσίασης(ppt) πληροφορίες :

α) για τα πρόσωπα που αναφέρονται στο γεύμα του Τηλέμαχου και της

Αθηνάς-Μέντη και τις υπηρεσίες που προσφέρουν.

β) για τα σκεύη και τα έπιπλα που αναφέρονται και τη χρήση τους.

Να εμπλουτίσετε την παρουσίασή σας αξιοποιώντας επιλεκτικά εικαστικό υλικό

από τους ηλεκτρονικούς τόπους:

α) Λογισμικό «Ομηρικά έπη» (Ομηρικός πολιτισμός και κοινωνία Γεύματα

β)http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS%20ODYSSEIA/E

ikones.Odysseia/Eikones.htm

γ)digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGYM-

A115/HTML/eikastiko_yliko/main.html,

δ)http://www.fhw.gr/chronos/02/mainland/gr/mg/achievements/index.html

ε) http://odysseus.culture.gr/a/3/photo_gr.jsp?cat=a4

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ:

α) Για τυχόν άγνωστες λέξεις μπορείτε να συμβουλεύεστε το ηλεκτρονικό λεξικό

της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα

β) Βεβαιωθείτε ότι έχετε σώσει την εργασία σας στον αντίστοιχο φάκελο και ότι

έχετε κρατήσει αντίγραφο σε φορητή μονάδα USB.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3ο

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 17

ΟΜΑΔΑ 3η: Αντιγόνη, Φρειδερίκη, Θωμάς, Θοδωρής

Μελετήστε αναλυτικά την 5η ενότητα,στχ. 361-497 της α ραψωδίας

Δραστηριότητα 1η:

Ο Φήμιος ήταν περίφημος αοιδός στο παλάτι του Οδυσσέα στην Ιθάκη. Να

συλλέξετε πληροφορίες για τους αοιδούς (κοινωνική θέση, θέματα

τραγουδιών κλπ) και ειδικότερα για το Φήμιο και να τις παρουσιάσετε σε ένα

αρχείο κειμένου( word).Μπορείτε να εμπλουτίσετε το κείμενο με

υπερσυνδέσμους ή φωτογραφίες από το διαδίκτυο. Για την εργασία σας να

αξιοποιήσετε τις παρακάτω ηλεκτρονικές διευθύνσεις:

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BF%CE%B9%CE%B4%CF%8C%CF%82

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%AE%CE%BC%CE%B9%CE%BF%CF%8

2

http://www.mikrosapoplous.gr/homer/kordatos5.htm

υπουργειο εθνικης παιδειας και θρησκευματων

www.pi-schools.gr/special.../g_a_Odysseia_bm_(1-31)_28b.doc

Δραστηριότητα 2η :

Αφού συμβουλευθείτε το σχετικό υλικό των παρακάτω ηλεκτρονικών σελίδων:

α)http://www.oeaw.ac.at/kal/agm/,

β)http://www.lyravlos.gr/ancient-greek-instruments.asp,

γ)http://www.musicportal.gr/ancient_greek_music/?lang=el

δ) το λογισμικό «Ομηρικά έπη» ( Ομηρικός πολιτισμός και Κοινωνία

Καθημερινή ζωή Κείμενα Περί Μουσικής και Δραστηριότητες).

ε) το λογισμικό «Δημόσιος βίος»: Μουσική-θέατρο-Όργανα.

να ετοιμάσετε ένα αρχείο παρουσίασης(ppt) με πληροφορίες και φωτογραφίες

για τα μουσικά όργανα στην αρχαία Ελλάδα και ειδικότερα την εποχή του

Ομήρου .

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 18

Μπορείτε να αξιοποιήσετε και τα παρακάτω ηχητικά αρχεία

α)http://www.youtube.com/watch?v=B5fN6ekycm8&list=PLBEB3F86D8E43CEF

3

β)http://www.youtube.com/watch?v=F85LUfWKXp8&list=PLBEB3F86D8E43CEF

3

γ) http://www.youtube.com/watch?v=elERNFoEf3Y

δ) http://www.youtube.com/watch?v=p8yWpQfN-V8&list=RD02IKuUQJrZ5SQ

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ:

α) Για τυχόν άγνωστες λέξεις μπορείτε να συμβουλεύεστε το ηλεκτρονικό λεξικό

της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα

β) Βεβαιωθείτε ότι έχετε σώσει την εργασία σας στον αντίστοιχο φάκελο και ότι

έχετε κρατήσει αντίγραφο σε φορητή μονάδα USB.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 4ο

ΟΜΑΔΑ 4η : Βασιλική, Μαρία, Σταύρος, Χρήστος

Μελετήστε προσεκτικά την 5η ενότητα, στχ.361-409

Δραστηριότητα 1η: «Μαλαματένιος αργαλειός και φιλντισένιο χτένι…»:

Αναζητήστε παραλλαγές του παραπάνω τραγουδιού στη Σινασό

Καππαδοκίας, στη Λίμνη Ευβοιας, στους Μεταξάδες Έβρου (πηγή youtube).

α) Σε ένα αρχείο κειμένου (word)καταγράψτε τους στίχους του κάθε

τραγουδιού(,http://www.stixoi.info/reports/song.php?song_id=20887,

http://www.kanellatou.gr/paradosiako/sterea-ellada/evoia/malamatenios-

argaleios.html ,

β) φτιάξτε ένα συννεφόλεξο(wordle) με τα τρία τραγούδια. Στη συνέχεια

παρατηρήστε τη συχνότητα των εμφανιζόμενων λέξεων, συγκρίνετε τα στοιχεία

σας με τους στίχους α 361-409 και εκθέστε τα συμπεράσματά σας σε ένα

αρχείο κειμένου(word)

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 19

(Προαιρετικά: Σε συνεργασία με την καθηγήτρια Ελληνικής Παραδοσιακής

Μουσικής (για το Μουσικό Σχολείο) προσπαθήστε να μάθετε το τραγούδι

«Μαλαματένιος αργαλειός» για να συνοδεύσετε την παραπάνω παρουσίαση )

Δραστηριότητα 2η: «…έχω άντρα στην ξενιτειά και λείπει δέκα χρόνους…»

1. Ο γυρισμός του ξενιτεμένου (Παραλογή)

2.Κοράσιν ετραγούδαγε(Προποντίδος)

3. Μια κόρη μια διαβάτισσα(Δ.Θράκης)

4. Μαλαματένιος αργαλειός και φιλντισένιο χτένι( Σινασού Καππαδοκίας)

Ακούστε τα παραπάνω δημοτικά τραγούδια και καταγράψτε τους στίχους.

Να συντάξετε ένα κείμενο παρουσίασης (ppt) όπου θα παρουσιάζετε τα

παραπάνω δημοτικά τραγούδια σχολιάζοντας: α) τον κοινό θεματικό τους

άξονα και β) τις ομοιότητες με την 5η ενότητα της α ραψωδιας(στχ361-406) π.χ

κοινός θεματικός άξονας : η μακροχρόνια απουσία του συζύγου .Άλλα

θέματα: η ενασχόληση της κόρης με τον αργαλειό, η έκφραση του πόνου για

τον ξενιτεμένο μέσα από το τραγούδι ,η πίεση για αποκατάσταση.

Σημείωση: Για δική σας διευκόλυνση χρωματίστε με όμοια χρώματα τα κοινά

θεματικά κέντρα στα παραπάνω δημοτικά τραγούδια.

Δραστηριότητα 3η:

α) Μελετήστε τους στίχους της ραψωδίας α 384-400 της Οδύσσειας και της

ραψωδίας Ζ 485-492 της Ιλιάδας.

β) συμβουλευθείτε το λογισμικό Ομηρικά έπη - η θέση του ανθρώπου στον

Όμηρο-η θέση της γυναίκας

γ) συμβουλευθείτε το λογισμικό Ιδιωτικός βίος: Οικογενειακή ζωή-Γυναικωνίτης

δ) ανατρέξτε στοhttp://el.wikipedia.org και πληκτρολογήστε: Γυναίκα (Αρχαία

Ελλάδα) στην ένδειξη «λήμμα», και στη συνέχεια Δημόσιος βίος και Η γυναίκα

στην επική ποίηση. Από τα λόγια του Τηλέμαχου και του Έκτορα καθώς και

από τις παραπάνω πηγές ποια συμπεράσματα βγάζετε για τη θέση της

γυναίκας την ομηρική εποχή;

Καταγράψτε την απάντησή σας σ’ένα αρχείο κειμένου (word)εμπλουτίζοντάς

το με φωτογραφίες από το εικαστικό υλικό που θα αναζητήσετε στα

παραπάνω λογισμικά καθώς επίσης και στους ιστοτόπους:

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 20

α)http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS%20ODYSSE

IA/Eikones.Odysseia/Eikones.htm

β)digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGYM-

A115/HTML/eikastiko_yliko/main.html,

γ)http://www.fhw.gr/chronos/02/mainland/gr/mg/achievements/index.ht

ml

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ:

α) Για τυχόν άγνωστες λέξεις μπορείτε να συμβουλεύεστε το ηλεκτρονικό λεξικό

της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα

β) Βεβαιωθείτε ότι έχετε σώσει την εργασία σας στον αντίστοιχο φάκελο και ότι

έχετε κρατήσει αντίγραφο σε φορητή μονάδα USB.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 5ο

ΟΜΑΔΑ 5η: Νάσια, Νίκη, Παναγιώτης, Γιάννης

Μελετήστε προσεκτικά όλη την 4η ενότητα (α 174- 360) και από την 5η ενότητα

τους στίχους α 361-405 (Διάλογος Τηλέμαχου-Αθηνάς(Μέντη) και Τηλέμαχου-

Πηνελόπης)

Δραστηριότητa 1η:

α) Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα http://www.greek-

language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/index.html και

αναζητήστε στο Λεξικό της Κοινής νεοελληνικής το λήμμα

«Ανθρωπομορφισμός»

β) Συμβουλευτείτε το λογισμικό «Ομηρικά Έπη» : Η θέση των θεών στον Όμηρο-

Ανθρωπομορφισμός)

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 21

γ) Συμβουλευτείτε το λογισμικό «Δημόσιος βίος» :Βασικές επιλογές-Θρησκεία-

Θρησκευτικός βίος

δ) Μελετήστε τα σχόλια του βιβλίου σελ.24 για τον «Ανθρωπομορφισμό»,

καθώς και τις ακόλουθες ερωτήσεις:

(Για την επίσκεψη της Αθηνάς στην Ιθάκη)

o Ποιες ιδιότητες ,συμπεριφορές ,συναισθήματα της Αθηνάς ταιριάζουν

σε ανθρώπους;

o Η θεά εμφανίζεται στον Τηλέμαχο με τη μορφή θνητού, του Μέντη.

Προκύπτει κάποιο συμπέρασμα από τη συγκεκριμένη επιλογή

εμφάνισης της θεάς;

Στη συνέχεια, συνθέστε στον υπολογιστή σας ένα αρχείο word για την

εμφάνιση και συμπεριφορά των θεών στο ομηρικό έπος

(ανθρωπομορφισμός) και ειδικότερα της Αθηνάς στη ραψωδία α (α

174- 360).Εμπλουτίστε το αρχείο σας με εικαστικό υλικό από τους

παρακάτω ιστοτόπους:

α)http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS%20ODY

SSEIA/Eikones.Odysseia/Eikones.htm

β) http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/AR/ar.ag/theoi.htm

γ)digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGYM-

A115/HTML/eikastiko_yliko/main.html

δ)http://www.fhw.gr/chronos/02/mainland/gr/mg/achievements/inde

x.html

Δραστηριότητα 2η: (Δημιουργική γραφή): Μελετήστε στη 2η ενότητα τα σχόλια

του βιβλίου για τους αφηγηματικούς τρόπους. Στη συνέχεια αναδιηγηθείτε με

δικό σας κείμενο σε ένα αρχείο word το διάλογο Αθηνάς (Μέντη)-Τηλέμαχου

(στχ. α 174- 360) και Τηλέμαχου-Πηνελόπης (361-405).

β) εναλλακτικά χρησιμοποιώντας την εφαρμογή http://www.toondoo.com/

δημιουργήστε μία μικρή ιστορία στηριγμένη στο περιεχόμενο των παραπάνω

ενοτήτων που επεξεργάζεστε.

Δραστηριότητα 3η:

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 22

Δραματοποιήστε με ένα δικό σας τρόπο το διάλογο Αθηνάς--Τηλέμαχου και

καταγράψτε τον με τη χρήση νέων τεχνολογιών (video).

ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ:

α) Για τυχόν άγνωστες λέξεις μπορείτε να συμβουλεύεστε το ηλεκτρονικό λεξικό

της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα

β) Βεβαιωθείτε ότι έχετε σώσει την εργασία σας στον αντίστοιχο φάκελο και ότι

έχετε κρατήσει αντίγραφο σε φορητή μονάδα USB.

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ-ΑΝΑΤΡΟΦΟΔΟΤΗΣΗ:

Όταν η ενότητα ολοκληρώθηκε επιστρέψαµε στο αρχικό κείµενο, για να

συνδεθούμε και να προετοιμαστούμε για την επόµενη ενότητα. Γι’ αυτό το

λόγο κάναµε:

•  Ολιστική θεώρηση της ενότητας

•  Ανάκληση των κύριων σηµείων της ενότητας: βασικών εννοιών, θεµάτων

που αναπτύχθηκαν, λέξεων-κλειδιών (ενανθρώπιση της

θεάς/τυπικόφιλοξενίας/ανάλγητοι-θρασύτατοι µνηστήρες/άτολµος, ευθυµία,

χαρά, τραγούδι # θλίψη, ντροπή, δειλία: αντίφαση, μουσική, αοιδός

ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ:

Περιορισμένος χρόνος, απώλεια ωρών, αστάθεια εβδομαδιαίου

ωρολογίου προγράμματος.

Περιορισμοί πρακτικής φύσεως: αδυναμία χειρισμού ικανοποιητικώς

Η/Υ στην α γυμνασίου λόγω έλλειψης βασικών γνώσεων και δεξιοτήτων

από την πλειονότητα των μαθητών.

Δυσκολία ανεύρεσης ωρών με διαθέσιμο το εργαστήριο

πληροφορικής για την εφαρμογή των δραστηριοτήτων λόγω

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 23

διευρυμένου ωρολογίου προγράμματος και ιδιαιτερότητας σχολείου

(Μουσικό)

Χρονικοί περιορισμοί : προαπαιτούμενο χρονικό διάστημα γνωριμίας με

τους μαθητές ικανό να εκτιμηθούν οι ιδιαιτερότητες κάθε μαθητή ,οι

ειδικές κλίσεις του και τα ενδιαφέροντα του για την αποτελεσματικότερη

σύνθεση της ομάδας (μαθητές α γυμνασίου –άγνωστοι στον

εκπαιδευτικό).

Περιορισμός στο εύρος επιλογών θέματος για το διδακτικό σενάριο

καθώς θα έπρεπε να προέρχεται από αρχικές διδακτικές ενότητες για να

υπάρξει η δυνατότητα εφαρμογής των δραστηριοτήτων, η παραγωγή

τελικού προϊόντος από τους μαθητές και η εξαγωγή τελικών

συμπερασμάτων(feedback)

ΘΕΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ:

Κινητοποίηση μαθητών και ιδιαίτερα των αδιάφορων και των ζωηρών.

Βοηθούνται ιδιαίτερα οι αδύνατοι μαθητές να αναδείξουν τις ικανότητές

τους και τις κλίσεις τους και να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση.

Ανακάλυψη και αξιοποίηση ατομικών κλίσεων και δεξιοτήτων που σε

περίπτωση μετωπικής διδασκαλίας θα ήταν σε λανθάνουσα μορφή.

Ενίσχυση ομαδοσυνεργατικού πνεύματος και σύσφιξη των σχέσεων

μεταξύ των συμμαθητών της τάξης αλλά και του εκπαιδευτικού.

Η δραστηριότητα της δημιουργικής γραφής που αξιοποίησε τον

επεξεργαστή κειμένου αποκάλυψε τη συγγραφική διαδικασία δίδαξε

στους μαθητές πολλά για την κατασκευή και τη λειτουργία της.

Η δραματοποίηση της ενότητας ενθουσίασε τα παιδιά και τα

κινητοποίησε για περαιτέρω δράση.

Αποτελεσματικότερη κατάκτηση της νέας γνώσης και ανάπτυξη του

ενδιαφέροντος για περαιτέρω ενασχόληση με το μάθημα της

Οδύσσειας.

Καλλιέργεια δεξιοτήτων στη χρήση Τ.Π.Ε και συνειδητοποίηση των

δυνατοτήτων που τους παρέχει η νέα τεχνολογία.

Ανάπτυξη ενδιαφέροντος από τους μαθητές για την εφαρμογή

ανάλογων διδακτικών σεναρίων και στα υπόλοιπα φιλολογικά

μαθήματα και όχι μόνο.

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 24

Οι μαθητές εμπέδωσαν δημιουργικότερα την α ραψωδία. Ασχολήθηκαν

δημιουργικά με το κείμενο και εκφράστηκαν με το δικό τους τρόπο

δίνοντας άλλη διάσταση στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Οι μαθητές «είδαν» ένα σχολείο δεκτικό σε δραστηριότητες που έχουν να

προτείνουν οι ίδιοι και το αντιλαμβάνονται ως δικό τους χώρο

έκφρασης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

ΕΛΛΗΝΟΓΛΩΣΣΗ:

Αποστολίδου, Β. (2012), Μέρος ΙΙ. Η λογοτεχνία στα νέα

περιβάλλοντα των ΤΠΕ: κυβερνολογοτεχνία και e-books, ψηφιακές

κοινότητες αναγνωστών, δημιουργική γραφή και αφήγηση στον

ψηφιακό κόσμο. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.

«Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα

Κέντρα Στήριξης», Τεύχος 1 : Γενικό Μέρος, Γ΄ Έκδοση, Πάτρα,

Μάρτιος 2013.

«Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα

Κέντρα Στήριξης», Τεύχος 3 : Κλάδος ΠΕ02, Β΄ Έκδοση, Πάτρα,

Νοέμβριος 2010.

Θεοφιλίδης Χρήστος (1987), Διαθεματική προσέγγιση της

διδασκαλίας, Λευκωσία.

Κελεπούρη, Μ. & Χοντολίδου, Ε. (2012), Μελέτη για τα εκπαιδευτικά

σενάρια στη διδασκαλία της λογοτεχνίας στη δευτεροβάθμια

εκπαίδευση. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.

Κόμης, Β. (2004), Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές εφαρμογές των

Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών. Αθήνα:

Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών.

Κουτσογιάννης Δ. (2008), Επιμόρφωση εκπαιδευτικών στη χρήση

και αξιοποίηση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διδακτική διαδικασία.

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 25

Κουτσογιάννης, Δ. (2011), Εφηβικές Πρακτικές Ψηφιακού

Γραμματισμού και Ταυτότητες. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής

Γλώσσας.

Ματσαγγούρας, Η.,(1987).Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. Αθήνα:

Γρηγόρης.

Μιρώ Αιμ. (1987), Η καθημερινή ζωή στην εποχή του Ομήρου, εκδ.

Παπαδήμα, Αθήνα, σελ. 205-206.

Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων

Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) & Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών

(ΑΠΣ),(ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ).

Σχολικό εγχειρίδιο , « Ομηρικά Έπη-Οδύσσεια».

Χρυσαφίδης Κ.,(2000), Βιωματική – Επικοινωνιακή Διδασκαλία,

Gutenberg, Αθήνα.

ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ:

Collis,B. & J Moonen, 2005.An On-Going Journey: Technology as

aLearning Workbench.University of Twente,Enschede:Τhe

Netherlands.

Vygotsky,L.S.( 1978). Mind in the Society:The Development of

Higher Psychological Processes.Cambridge,MA: Harvard University

Press.

ΔΙΚΤΥΟΓΡΑΦΙΑ:

Λογισμικό «Ομηρικά Έπη»

Λογισμικό «Δημόσιος και Ιδιωτικός βίος»

http://www.greek-language.gr/greekLang/index.html

http://e-yliko.gr/Lists/List40/DispForm.aspx?ID=159

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 26

http://www.greek-

language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/epos/page_019.h

tml

http://www.greek-

language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/epos/page_019.h

tml

http://www.fhw.gr/chronos/gr/

http://www.hellenichistory.gr/

http://digitalschool.minedu.gov.gr

http://www.mikrosapoplous.gr

http://www.culture.gr/culture/gindex.jsp

http://odysseus.culture.gr/a/3/photo_gr.jsp?cat=a4

www.google.gr

el.wikipedia.org/

http://www.youtube.com/?feature=ytca

http://pi-schools.gr/

http://www.oeaw.ac.at/kal/agm/

http://www.lyravlos.gr/ancient-greek-instruments.asp,

http://www.musicportal.gr/ancient_greek_music/?lang=el

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/AR/ar.ag/aggeia.htm

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/AR/ar.ag/theoi.htm

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGY

M-A115/HTML/eikastiko_yliko/main.html

ΜΑΡΙΑ ΒΕ-ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Σελίδα 27

http://www.slideshare.net/

http://skapanefs.blogspot.gr/2012/04/3-109-173.html

www.text2mindmap.com

http://www.wordle.net/

stixoi.info

xorio.gr