μ

ΚΡΑΤΗΣ

Ό Κράτης άπα τ~ Θ~βα (περίπο\) 365-285 π.χ.), μαθ-ητης του Κ\)νικου Διογέν-η άπα τ~ Σ~νώπ-η, στράφ-ηκε και ό 'ίοιος σταν K\)ν~σμ6, και άφου μοίρασε τ~ν περ~o\)σία το\) στους σ\)μ­

πολίτες το\) εζ-ησε με μεγάλ-η λ~τ6τ-ητα και πλ~ρ-η άo~αφoρία , , 'β' Σ' , r "'1' λ ' γ~α τις κo~νων~κες σ\)μ ασε~ς. \)ντροφο το\) ε.χε τ-ην αοε φ-η

του μαθ-ητ~ το\) M-ητρoκλ~, τ~ν Ίππαρχία, κ6ρ-η πλoύσ~ας οί­κoγένε~ας άπα τ~ Θρακ~κ~ Mαρώνε~α. Σε άντίθεσ-η με ταν αυ­

στηρο και άσκ-ητικο Διογέν-η, ό Κράτης εοωσε, καθως φαίνε-ι/ \ ιΙ 'λ' , 'Κ '''Ε Ψ τα~, εν αν π~o -ηπ~o κα~ με~ ~χιo τονο στον \)ν~σμo. γρα ε

πολλα πo~~ματα - τα περ~σσ6τερα άπα αυτα παραλλαγες γνω­

στων πo~-ημάτων στα όποΤα ό Κράτης oίνε~ κ\)νικα περ~εχ6με­

νο· τα π~α γνωστα άνάμεσά το\)ς εΤνα~ ~ Πήρα., που άποτελεΤ ιl ,f: λ' 'λ' β' Ο'' λ' ,Ι \ , \)μνο στον απ ο κα~ ~τo ~o. ~ επ~στo ες πο\) φερoντα~ με το

ονομά το\) εΤνα~ νόθες. Μαθ-ητές το\), εκτας άπα ταν M-ητρoκλ~

και τ~ν Ίππαρχία, ~σαν OL Στω~κoι Z~νων και Καρνεάο-ης, ό Μ ' "" Κλ ' , Θ ' β , , Μ' 1 ονιμος κα~, ~σως, ο εομεν-ης, ο "εομ ροτος κα~ ο εν~π-

πος. Πρβ. RE ΧΙ 2 (1922), στ. 1625-1631 J. Stenzel.

1. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων β{ων κlΧι δΟΥμάτων συνlΧyω­Υη νι 85.

Κράτης Άσκώνδου ΘηβIΧΙOς. ΚΙΧΙ' ο!5τος π;:ίν έλλΟΥ{μων του κυΥος μlΧθητών. Ίππ6βοτος δέ φησιν ού ΔΙΟΥέΥους ιχύτον μlΧθητην ΥεΥονέ­νlΧι άλλα ΒρύσωΥος του ΆΧIΧΙOυ.

Κ , '-'Α' 'Ι' " 'Θ'β Σ λ' ρατ-ης, γιος το\) Δσκωνοα, απΌ τ-η "-η α. \)γκατα εγοταν

" " 'θ' - Κ' 'Ο 'Ι ' β κ~ α\)τος στο\)ς ονομαστο\)ς μα -ητες το\) \)να. ππο οτος

http://36dimotiko.blogspot.com

494 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

{ιποστηρΙζει ΟΤΙ azv {ιπ~pξε μαθψ~ς του ΔιογένΎ) άλλα του

Βρύσωνα του' Αχαιου. 1

1. Δεν ύπάρχει α.λλη πληροφορία γι' αύτον (RE, ύπ' OCριθ. 3).

2. ΣΟΥΔΑ, στο λημμα 'Κράτης'.

Κράτης, ΆσκώνδΌυ, ΘηβΙΧΊος, φιλόσοφος Κυνικός, μιχθητης Διογέ­

νους κιχι' Βρύσωνος του Άχιχιου.

ΚΡά:Τ'f)ς, γιος του' Ασκώνaα, άπο τ~ Θ~βα, κυνικος φιλόσοφος,

μαθψ~ς του ΔιογένΎ) XIΧt του Βρύσωνα του 'Αχαιου.

3. SENECA, Epistulae ad LucjJjum Ι 10 [ = Χ] 1.

Crates, ut aiunt, huius ipsius Stilponis auditor, cuius mentionem priore epistula feci, etc.

Ό ΚΡά:Τ'f)ς, μαθψ~ς, καθως λέΥε, αυτου του 'ίaιου του ΣτΙλ­πωνα, τον όπo~o άνέφερα σε ΠΡΟ'f)γούμεν'f) έπιστoλ~, κλπ.

4. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσόφων βΕων κιχι' δογμάτων συνιχγω­γη νι 87 και 98. Πρβ. ΣΟΥΔΑ, στο λ'ijμμα 'Κράτης'.

'Ή κμιχζε [sc. ό Κράτης] δε κιχτα την τpEτηv κιχl δεκιΧτΗV κιχl έκιχτο­

στην 'ΟλυμπιάδΙΧ. (98) Έτελεύτησε [sc. ό Κράτης] δε γηριχιος κιχι' έτάφη έν Βοιωτtl!.

Ή άκμ~ του Κρά:ΤΎ) τoπoθετε~ται στ~ν έκατoστ~ aέκατ'f) ΤΡΙΤΎ) Όλυμπιά:aα [=328-325 π.χ.]. (98) Πέθανε σε γεpoντικ~ 'λ' ""θ Ψ 'Β ' 'f) ικια και τον ε α αν σΤΎ) οιωτια.

Με βάση τις παραπάνω μαρτυρίες του Διογένη Λαέρτιου ό Κράτης εζησε

μεταξυ των έτων 368/385 και 285 περίπου.

μs

ΚΡΑΤΗΣ 495

5. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσόφων βίων και' δογμάτων συναγω­γη νι 89.

Τοu,'τοu [sc. KpάτΎjτoς] γέγονε Π ασικλης άδελφός, μαθητης Εύ­

κλε(δου.

Ό ΚρOCΤΎ)ς εΙχε αSελφ6 του τον Πασικλ~, μαθψ~ του Ευ­

κλείSΎ).

6. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσόφων βίων και δογμάτων συναγω­γη νι 87-88.

τουτόν [sc. Κράτητα] φησιν Ά νησθένης έν ταις Διαδοχαις θεασάμε­νον tv ηνι τpαγωδί~ Τήλεφον σπυρίδιον έχοντα και' τι1λλα λυπρον ο/ξαι έπι την κυνικην φιλοσοφίαν- έξαργυρισάμενόν τε την ούσίαν - και' γαρ ή'ν των έπιφανων - άθροίσαντα προς τα διακόσια τάλαν­

τα, τοίς πολίταις άνείναι ταυτα. Αύτον δε καρτερως οδτω φιλοσοφείν

ώς και ΦΙλήμονα τον κωμικον αύτου μεμνησθαι. Φησι γουν και του θέρους μεν ε[χε ιμάτιον δασu,

εν' έγκρατης 1;, του δε χειμωνος ράκος. Φησι δε Διοκλης πείσαι αύτον Διογένην την ούσίαν μηλόβοτον άνεί­ναι και ει η ipyUPΙOV ειη, είς θάλατταν βαλείν. (88) ... Πολλάκις τε τfj βαΚτΎjpί~ των συγγενων ηνας προσιόντας και άΠΟτΡέποντας έδίω­κε, και ή'ν γενναίος. Φησι δε Δημήτριος ό Μάγνης τραπεζίτη τινί πα­

ρακαταθέσθαι ripyupιov, συνθέμενον, εί μεν οι' παιδες ίδιωται γενη.­θείεν, αύτοίς άποδουναι' εί δε φΙλόσοφοι, rifJ δήμψ διανείμαι' μηδενος γαρ έκείνους δεήσεσθαι φιλοσοφουντας.

Ό Άντισθέ~ς αναφέρει στl.ς Διαδοχές1 πως οταν ό ΚρOCΤΎ)ς ειSε σε κOCποια τραγωSία τον T~λεφo2 να κρατOCει ~να καλαθOCκι καί, γενικως, να Sίνει τ~ν έντύπωσΎ) τ~ς έξαθλίωσΎ)ς, στρOCφΎ)­

κε στ~ν Kυνικ~ φιλοσοφία: αφου πούλΎ)σε τ~ν περιουσία του \ .}" " \ "Ι , 'ζ ψ , ~ - γιατι ,ιταν απΌ τους πιο ευπορους - και μα ε ε καμια οια-

κοσαρια τOCλαντα,3 τα μοίρασε στους συμπολίτες του. Κι οτι αφοσιώθΎ)κε κι ό 'ίSιος ετσι αποφασιστικα στ~ φιλοσοφία, ωστε να τον αναφέρει καΙ. ό κωμικος ποιψ-ης Φιλ~μων. Λέει SΎ)λαS+Ι ό Φιλ~μων: «Το καλοκαίρι φορουσε ~να χοντρο πανωφ6ρι, τον

496 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

χειμώνα ~να κουρέλι - για νά 'ναι κύριος του έαυτου τοω>.4 rO Διoκλ~ς5 αναφέρει όη ό Διογέν"Yjς ~πεισε τον ΚΡάτ"Yj να αφ"Yjtει να γΙνει το κτ~μα του χωρος ελεύθεΡ"Yjς βoσκ~ς των προβά ων καΙ. να πετάξει στ~ θάλασσα ό,η χp~ματα είχε. (88) [ ... ] ''Ο αν κάποιοι απο τους συγγενεΤς του τον πλ"YjσLαζαν καΙ. προσπαθου­σαν να τον πεΙσουν να μ~ν κάνει τέτοια πράγματα, εκεΤνος, ό Κράτης, πολλες φορες τους ε~ιωχνε με το pαβ~ι - κι ~ταν ΙΧν­

θρωπος γν~σως. Ό Δ"Yjμ~τριος απο τ~ ΜαγνφΙα6 αναφέρει ότι κατάθεσε τα λεφτά του σε κάπο ων ΧΡ"Yjματιστ~ με τ~ν εν­τoλ~ να τα ~ώσει στα παι~ιά του, αν ~ειξoυν ότι ~εν ~χoυν

κλLσ"Yj στη φιλοσοφΙα· αν όμως γΙνουν φιλ6σοφοι, να τα μοιρά­

σει στον κ6σμο· γιατL &μα φιλοσοφουν, ~εν θα εχουν ανάγκ"Yj . , , απο τιποτα.

1. 508f 8 F. Gr. Hist. 111 Β ρ. 486. 2. Γιος τοσ Ήρακλη και της Αόγης, Ιέρειας της ΆθψOCς. "Οταν κατOC την πολιορκία της Τροίας τραuματίστηκε

βαριOC άπο τον Άχιλλέα, ελαβε άπο τον ΧΡΊ)σμο ιΧπάντησΊ) 8τι ό τΡώσιχς ΚΙΧI

ίάσετιχι. Μεταμφιέστηκε τ6τε σε έπαίτη και π'ijγε στις Μuκ'ijνες, 8ποu εκλεψε

τον ν~πιo 'Ορέστη και άπαίτησε ώς άντάλλαγμα άπο τον' Αγαμέμνονα νOC τον

θεραπεόσει. 'Ο Εόριπί8Ί)ς εχει γράψει μιOC όμώνuμΊ) τραγω8ία που 8εν σώζε­

ται. 3. Ποσο καθ6λοu εόκαταφρ6νψο: ό L. Paquet, Les Cyniques grecs, σ.

107, σΊ)μ. 13, το εχει όπολογίσει (1988) Ιιτερίποu σε τριακ6σιες χιλιά8ες 80λ­λάρια. Βλ. 8μως και Κράτης 68. 4. Άπο τους πρώτοuς ποιψες της Νέας Κωμω8ίας. Γενν~θΊ)κε - στους Σόλοuς της Κιλικίας κατOC τον Στράβωνα,

στις Σuρακοuσες σόμφωνα με τη Σούδιχ- μεταξυ 368/360 π.χ. και πέθανε στ~ν Άθ~να μεταξυ 267/263· άπο το εργο τοu 8εν σώζεται σχε80ν τίποτα. Στους παραπάνω στίχοuς (Kock ΙΙ, σ. 523 fr. 146) είρωνεόεται τις άσκ~σεις που ~8Ί) ιΧπο τον καφο τοσ ΔιογένΊ) ~σαν κάτι σOCν ί8εω8ες γιOC τους KuVL­κοός. 5. Φίλος τοσ KuVLKou Μελεάγροu τοσ Γα8αρψοσ, γεννΊ)μένος γόρω στOC 75 π.Χ., σuγγραφέας ένος Ιστορικοφιλοσοφικοσ εργοu με τον τίτλο Έπι­δρομη των φιλοσόφων, ιΧπο το όποίο ό ΔιογένΊ)ς Λαέρτιος εχει ιΧντλήσει πολυ όλικο (κατOC τον F. Nietzsche 6λο το εργο τοσ ΔιογένΊ) Λαέρτιοu άποτελεί έπι­τoμ~ της Έπιδρομης). 6. Φίλος τοσ Άττικοσ, γεννΊ)μένος στις άρχες τοσ lou αΙ π.χ., άπο τον όποίο ό ΔιογένΊ)ς Λαέρτιος άντλεί βιογραφικο όλικ6.

7. GNOMOLOGIUM VATICANUM 743 n. 387.

Ό ιχύτος [sc. Κράτης] τελευτων τριάκοντα τάλαντα Θηβαίοις κατέ­λιπεν έπιφθεΥξάμενος ότι, έιΧν μεν Υένηται αυτου άξιος ό υι'6ς, ουκ

ΚΡΑΤΗΣ 497

άπορήσει χρημάτων, έαν 8ε dνάξιος, ού8ε τιχυτιχ έχειν έπιτή8ειος

έστιχι.

Ό Ίόιος Κράτης, πεθαίνοντας, &ψησε τριάντα τάλαντα στους

ΘΎjβαίOυς λέγοντάς τους πως αν ό γι6ς του αποόειχτει αντάξι6ς

του, όεν θOC τοϊ) λείψουν τOC χp~ματα, αν πάλι ομως φανει ανά­

ξιος, οτι όεν θOC τοϊ) ΧPΎjσιμεύσOυν ουτε αυτά.

8. ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ, τα είς τον Τυιχνέιχ Άπολλώνιον Ι 13, 2.

Τον μεν Κλιχζομένιον Άνιχξιχγ6ριχν άγέλιχις τε κιχι μήλοις τα έιχυτου

άνέντιχ προβάτοις έφη μαλλον Ύ} άνθρώποις φιλοσοφησιχι, τον 8ε Θη­βιχιον Κράτητιχ κιχτιχποντώσιχντιχ την ούσ{ιχν ο(Jτε άνθρώποις γενέσθΙΧι

έπιτή8ειον ουτε προβάτοις.

, Aφ~νoντας ό ' Αναξαγ6ρας απο τις Κλαζομενες τOC χωράφια του στOC κοπάόια των αγελάόων και των βοόιων και στOC γιόο­πρ6βατα, φιλoσ6φΎjσε προς οφελος περισσ6τερο των βOσΚΎjμά-

, - , θ ' tI ι Κ' '" Θ'β , των παρ α των αν ρωπων- κι οταν ο pαΤΎjς απο ΤΎj "Ύj α πε-

~ \ Ι, , θ'λ ,Ι ι ,,Ι , τα<-,ε τα ΧPΎjματα του σΤΎj α ασσα, εκανε κατι που ουτε στους

, θ ' , " \ β , αν ρωπους ΧPΎjσιμευσε ουτε στα OσΚΎjματα.

9. ΣΟ1'ΔΑ, στο λΎjμμoc 'Κράτης'.

Κράτης: ό'ς έξιχργυρ{σιχς την ούσ{ιχν 8έ8ωκε τα άργύριιχ τριχπεζ{Γ(} εί­

πών, εί οΙ' πιχι8ες ΙΧύτι;;1 φιλοσοφήσουσι, τι;;1 8ήμιρ 80υνιχι, εί 8ε μή, τοις πιχισιν ΙΧύτοΙς ... oιJτoς κιχτΙΧλιπων τ?7ν ούσ{ιχν μηλ6βοτον, άρθεις έπι' του βωμου εΙπεν- «έλευθεροι Κράτητιχ Θηβιχιον Κράτης» .... oιJ­τος κιχτεπ6ντωσε την ούσ{ιχν, ώς λέγει Φιλ6στριχτος ό Λήμνιος έν τι;;1

βΕιρ Άπολλων{ου του Τυιχνέως.

KpάΤΎjζ" αφοϊ) ΠOύλΎjσε τ~ν περιουσία του, ~όωσε τOC χp~ματα , f! , λ' ι 1'\' ~ , ,

σ εν αν ΧPΎjματισΤΎj εγοντας του πως, αν τα παιοια του γινουν

φιλ6σοφοι, νOC όώσει τOC χp~ματα στ~ν π6λΎj, ειόαλλιως νOC τOC ,,"' "',," , "" , []'Α -" '" οωσει στα ιοια τα παιοια του .... φου αφΎjσε τα ΚΤΎjματα

32. Οί Αρχαίοι Κυνικοί

!

1

1

498 ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΎ'ΝΙΚΟΙ

του να γΙνουν χωρος ελεύθψης βοσχ* γ~α τα πρ6βατα, 6pθ~oς επάνω στο βωμο εΙπε: «Έλευθεpώνε~ ό Κράτης τον Κράτη τον Θ'Υ)βαΤο» [ ... ]. 'Όπως άναφέpε~ ό Φ~λ6στpατoς άπο τ~ Λ~μνo στον βΙο του 'Απολλώνιου του Τυανέα, ό ΚράΤ'Υ)ς πέταξε την

περιουσΙα του στ~ θάλασσα.

10. ΣΟιΔΑ, στο λημμα 'Άναξαγ6ρας" Πρβ. και στο λ. 'βωμ6ς" έπίσ'Yjς ΕιΔΟΚΙΑ, Ίωνια 591 ρ. 448, 14-449, 2.

Ά ναξαγ6ρας: o15τo; [sc. Ά ναξαγ6ρας] , Κλαζομένιος ι:Jν, άγέλαις τε

και καμήλοις τα έαυτου άνηκε. Περι τούτου εφη Άπολλώνιος δ Τυα­

νευς προβάτοις μίiλλoν η άνθρώπσις φιλοσοφησαι. Ό 8ε ΘηβαΊος Κράτης κατεπ6ντωσε την ο U σΕα ν, ογτε προβάτοις ποιήσας έπιτή-

8ειον, ογτε άνθρώποις.

'Αναξαγ6ρας ~ταν άπο ΤLς Κλαζομενες κ~ εγκατέλε~Ψε τα χω­pάφ~α του στα κoπάo~α των βoo~ων xtxL των άγελάοων xtxL σΤLς καμΊjλες. Ό Άπολλώνιος ό Τυανέας εΙπε γ~' αυτον l5τι φ~λoσ6-

φ'Υ)σε προς 6φελος πεp~σσ6τεpo των βοσΚ'Υ)μάτων παρα των άν-θ , 'Ο Κ ι ι λ 'Γ.Ί β - Ι ξ \ Ι Ι ρωπων. ρατης, πα ~, ο f''Y) α~oς πετα ε τα ΧΡ'Υ)ματα του

\ θ'λ θ ι \ ,ι \ \ β Ι r! στ'Υ) α ασσα κα ~στωντας τα αΧΡ'Υ)στα γ~α τα οσΚ'Υ)ματα οσο

xtxL γ~α τους άνθρώπους.

11. APULEIUS, Florjda 14.

Haec atque hoc genus aJja partjm cum audjret a Djogene Crates, alia jpse sibimet suggereret, denique in forum exsjJjt, rem faιniJjarem abjcjt veJut onus stercorjs, magis Jaborj quam usuj, dejn coetu facto maxi­mum excJamat: «Crates», jnqujt, «Cratetem manu mjtt<jt> et exinde non modo soJus, verum nudus et Jjber omnium, quoad vixjt, beate vixjt.

Tέτo~ες εΙνα~ ΟΙ άρχες που ακουσε ό ΚράΤ'Υ)ς άπο τον Δ~oγέν'Y) ~ που κ~ ό Ίo~oς o~ατύπωσε, ωστε τpέxε~ στ~ν άγορά, πετάε~ l5,τ~ εΙχε o~κ6 του σαν νά 'ταν φορτΙο κoπp~iΧς που πεp~σσ6τεpo

Ρ

ΚΡΑΤΗΣ 499

ένοχλουσε πocρOC ΧΡΊ)σίμευε σε κάτι, κι δτocν μocζεύΤΊ)κε κ6σμος, , <:" "'λ \ ~, 'Ο Κ' 'λ θ' \ φωνoc'-,ε μ ο Ί) του ΤΊ) ουνocμΊ): « ΡOCΤΊ)ς ε ευ ερωνει τον

ΚράΤΊ)>>. Άπο εκείνΊ) Τ~ σηγμ~ ~ζΊ)σε - δσο ~ζΊ)σε - μονocχος αλλOC κι απocλλocγμένος xoct ελευθερωμένος απο κocθετΙ

12. ΣΙΜΠΛΙΚΙΟΣ, Ύπ6μνημα είς 'Επίκτητον 5.

Και' πενία 8έ, είποι αν ό 'Επίκτητος, ού8εν 8ειν6ν- έπει και' Κράτηη

αν έ80ςε τφ Θηβαίιμ 8ειν6ν, ό'ς των έαυτου τn π6λει παραχωρήσας και είπών- «Κράτης Κράτητα χρημάτων ιΧποστερεΊ»' τ6τε έ80ςεν

έλευθερουσθαι, και στέφανον ώς έπι έλευθεpί~ περιεβάλλετο, δη την

πενίαν ιΧντι της εύπορίας ήλλάςατο.

Άλλα xoct ή φτώχειoc, θOC ~λεγε ό Έπίκτψος, οεν εΤνocι τίποτoc φοβερ6' γιocτt τ6τε θOC τ~ν θεωρουσε xoct ό ΚράΤΊ)ς κάη φοβε­ρ6, ό ΘΊ)βoc~oς, ό όπo~oς άφου πρ6σφερε τ~ν περωυσίoc του στ~ν π6λΊ) xoct εΤπε δτι «ό Κράτης άπoστεpε~ τον ΚράΤΊ) απο τOC

, 'Ψ" 'λ θ ι , Ι \ ( ΧΡΊ)μocτoc», πιστε ε οη ε ευ ερωνοτocν κocι στεφocνωσε τον εocυ-

τ6 του σOCν νOC πρ6κειτο γιOC απελευθέρωσΊ), επειo~ εΤχε άντocλ-λ , ~ , " '" ι

oc'-,ει ΤΊ)ν ευμocρειoc με ΤΊ)ν ocνεχειoc.

Πρβ. ΔιoγένΊJς 588 χocι 589.

13. ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ, 'Επιστολαι' XLV. Πρβ. ΣΧΟΛΙΑ CODEX ΟΠΟΒΟΝ. GRAECUS 388 f 6 r

• ΠΡΟΚΛΟΣ, Περι των 8έκα

προς την πρόνοιαν ά:πορημάτων 36, 15-16 (σώζετocι μόνο στη λocτινιχ~ μετά:φpocσΎJ του Wilhelm νοn Moerbeke με τον τίτλο De decem duhitationihus circa providentiam).

Ό 8ε των ύπαρχ6ντων έκβολην αύθαίρετον ποιησάμενος «Κράτης», έλεγε, «ΚριΧτητα έλευθεροί:».

Κι εκε~νoς, πετώντocς ocuτοπροocίρετoc τOC ύπάρχοντά του, ~λεγε " 'Κ' 'λ θ' \ Κ' Οτι «ο ρocτης ε ευ ερωνει τον ΡOCΤΊ)>>.

500 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΎ'ΝΙΚΟΙ

14. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΑΖΙΑΝΖΗΝΟΣ, ΛόΥΟΙ ΙV [= ΚατιΧ 'Ιουλιανοσ βασιλέως και κατιΧ Έλλ~νων στηλιτευτικος Α'] 72. Πρβ. ΛόΥΟΙ XLIII 60.

ΜέΥας ύμ'lν ό Κράτης χαι' Υαρ οντως φιλόσοφον το μηλόβοτον ά.φε­

θηναι την ούσ{αν, χαι το'lς παρ' ήμ'lν φιλοσόφοις ΙJμοιον.

Μέγας για σας [a-ηλ. τους 'Έλληνες] ό ΚρOCτης. Γιατι είναι ον­

τως φιλοσοφ'Υ]μένο το να αφεθε'L ~ περιουσ[α ωστε να β6σκουν

σ' αυτ~ τα πρ6βατα, και αντOCζιο των aιχων μας φιλοσ6φων.

Διοιπιστώνουμε χ.οιι έοω την συμπoιθ-ητιχ.~ στάσΊJ του ΓpΊJyopΙoυ NoιζιoινζΊJ­

νου Οιπένοιντι στον Κυνισμό. Βλ. σχετιχ.OC την πάντοτε ΧP~σιμΊJ μελέτη του R. Asmus, Gregorius ΥΟΩ Nazianz und sein Verhl11tnis zum Kynismus (1894), τώροι χ.οιι στον τόμο Der Kynismus (1991) της Μ. Billerbeck, σ. 185-205.

15. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΑΖΙΑΝΖΗΝΟΣ, Ποιήματα Ι 2, 10 n. 228-243.

Κράτης 8' όμο{ως χρημάτων ύπερτιθει'ς αύτον μεθε{ς τε μηλόβοτον την ούσ{αν

ως αν χαχ{ας ύπηρέτιν χαι σωμάτων,

'θ"'β - 'λ " αρ εις υπερ ωμου, μεΥα ιμ χηρυΥματι

ά.νε'lπεν αύτόν, ως έν Όλυμπ{ο/ μέσr;

το θαυμάσιον 8η τούτο χαι βοωμενος

«έλευθερο'! Κράτητα Θηβα'lον Κράτης» 80υλε{αν εί8ως το χρατε'lσθαι χρημάτων

φασιν τον αύτον (ως τινες 8', άλλον τινα τών φιλοσοφούντων έξ (σου φρονήματος),

πλέοντα, τού Χλύ8ωνος ά.Υριουμένου,

έπειτα φόρτιμ της νεως βαρουμένης,

Ρ[πτειν προθύμως είς βυθον τα χρήματα,

τούτον 8' έπειπε'lν άξιον μνήμης λόΥΟΥ' «ειJy' dΊ Τύχη, μοι' τών χαλών 8ι8άσχαλε,

ως είς τΡ{βωνα ρο/8{ως συστέλλομαι».

'Όμοια κι ό ΚρOCης περιφρ6ν'Υ]σε τα xp~ματα και αφ'Υ]σε τ~ν ι )1 , β' "" 'β , περιουσια του εΡ'Υ]μ'Υ] να οσκουν σ αυΤ'Υ]ν τα προ ατα - γιατι

, \ Ι ( ,( ....., , ,\

κατα Τ'Υ] γνωμ'Υ] του 'Υ] περιουσια υΠ'Υ]ρετει Τ'Υ]ν κακια και το

Ρ

ΚΡΑΤΗΣ 501

..... ' ' '' , 'β , Ψ λ' , , 'β ", σωμα - , κι αφου ανε Ίjκε πιο Ίj α απο το ωμο, εκανε κατα-

μεσις στ~ν 'Ολυμπία τ~ μεγάλΊj σιακ~pυξΊj βροντοφωνάζοντας εκεινο το πεpίφΊjμO: «'Ο KpάΤΊjς απο τ~ Θ~βα ελευθερώνει τον KpάΤΊj», γνωρίζοντας καλα δη είναι σουλεία να εχει κανεις κυ­

ριευθει άπο τα πράγματα' λένε δτι ό αυτος KpάΤΊjς (σύμφωνα

δμως με όρισμένους, κάποιος άλλος φιλόσοφος με τις 'iσιες

απόψεις) ταξισε60ντας κάποτε στ~ θάλασσα, καθως ~ θαλασ­σoταpαx~ αγρίευε και το πλοιο εγερνε άπο το φορτίο, πετουσε

λ ' 'θ ' , , , β θ' λ' 'λ' πο υ προ υμα τα πραγματα του στο υ ο εγοντας επιπ εον,

" 'λ' , 'ζ'ζ , 'θ' Ε' - Τ' αυτα τα ογια που αι.,Ι ει να τα υμομαστε:« υχαριστω, υ-

χη, εσένα που με σίσαξες καθετί ομορφο, για. το οτι μου είναι

τόσο ευκολο να. μαζευτω σ' ενα παλιωμένο ρουχο».

Ό J. Geffcken, Kynika und Verwandtes σ. 23, εχει εΠΙσΊ)μάνει δη το ποίΊ)μοι του ΓΡΊ)γορίου ΝοιζιοινζΊ)νου φέρει γνωρίσμοιτοι της λεγόμενης «Kυνικ~ς 3ιοι­

τpιβ~ς»' ενα τέτοιο γνώρισμα είναι -ή άναφορα στο δη ό Κράτης, εχοντοις

επίγνωση τ~ς ύψηλότερης, φιλoσoφικ~ς, άπoστoλ~ς του, περιφρονει την κτη­

μοιτικη περιουσίοι κοιι - σαν άλλος 'Ανοιξαγόρας κοιι Δημόκριτος (ΩΚ 68 Α 15) - την άφ-ήνει να γίνει μηλ6βοτος (στ. 229). Χαρακτηρισηκη είναι και -ή σχεΜν άλικη ελλειψη πoιηηκ~ς πνo~ς: στους στ. 236-7 ό Ναζιανζηνος 3ίνει μια αποκλίνουσα γνώμη σχετικα με την πατρότψα ένος ανεκaότoυ κατα

τρόπο που ελάχιστοι 3ιαφέρει απο οιυτον του Διογένη Λαέρτιου νπ 5. Ση­μαντικ-ή, σύμφωνα με τον Geffcken, Ο.Π. είναι ή Ιστορικοφιλοσοφικη άξία του ποι-ήμοιτος 3ε30μένου οτι οΙ στίχοι 234 και 242-3 ανάγοντοιι κατ' οιυτον

απευθείας στα Παίγνια του ΚράΤΊ). Σχετικα με τΥ;ν επίκληση στη θεα Τύχη

(στ. 242) 1; Μ.-Ο. Goulet-Caze, «Les premiers Cyniques et la Religion» σ.

127-8, τονίζει τη μεγάλη άνθιση που γνώρισε ή λατρεία αυτ~ς της θεας κατ α τους ταραγμένους έλληνιστικους χρόνους.

16. ΚΟΣΜΑΣ, Σχ6λιο στο παραπάνω ποίΊ)μα του ΓΡΊ)γορίου Να­ζιανζΊ)Voυ. (MIGNE, Patrologia Graece χχχνιιι 558).

Τον αύτον Κράτητά φασιν, ώς δέ τινες Άντεσθένην ι1λλοι δε Ζήνωνα (κυνικοι' δε φιλ6σοφοι και' οl5τοι) ομως τούτων εΙς πλέων και' χεψω­νος συμβάντος και' ναυαγίου γενομένου εύχαρίστως φέρων την έσομέ­

νην αύτι;d πενίαν προς την τύχην έφθέγξατο' «Εl5γε, (jj Τύχη- χάριν

σοι όμολογω, οτε την έμην ούσίαν ι1χρι του τριβωνίου περιέστησας».

502 οι ΑΡΧΑlOΙ ΚΤ"'ΙΚΟΙ

ΛέγεταL ΟΤL ό αυτος Κράτης - σύμφωνα με όΡLσμένους ό Άν-

θ ' " "'λλ' Ζ' (Κ' λ' ησ ενης XtxL συμφωνα με α ους ο ηνωνας υνLχος φL οσο-

, , , )) ι 'tl' , ,ι θ' φος XtxL αυτος , εν παση πεΡLπτωσεL ενας απο αυτους -, χα ως ,- '1;"<1> ' θ'λ 'λ' , , , εχεL που τα",ωευε στη α ασσα χα ασε ο χαφος XtxL ναυαγL-σαν, αντψετώΠLσε με ευχαρίστηση τ~ φτώχεLα στ~ν όποία επεφτε χαl' αναφώνησε απευθυν6μενος στ~ν Τύχη: «Εδγε, Τύ­

χη' σ' ευχαΡLστω που τα. εφερες ετσL ωστε ολη XL ολη ~ πε­PLOucrttx μου να. εΤναL ενα παλLΟ ρουχο».

17. ΙΣΙΔΩΡΟΣ ΠΗΛΟΥΣΙΩΤΗΣ, Έπιστολαl ΙΙ 146.

ΕΙ δε και' τετάρτου [sc. δεήσει μάρτυρος] ψηφιειται και' Κράτης, ό

πασαν τήν ίδίαν ούσίαν τιίΊ βουλευτηρίψ της αύτου π6λεως παραχω­

ρήσας, και φήσας, «Κράτης Κράτητα Θηβαϊον έλευ θερο ι».

''Αν χρεLαστεΤ χαl. τέταρτος μάρτυρας, θα. οώσεL τ~ν ψ-ηφο του

χαl. ό Κράτης, αυτος που χάΡLσε δλη τ~ν πεΡLOυσία του στη

Boυλ~ τ-ης π6λYJς του και εΙπε: «(ο Κράτης ελευθερώνει τον

Κράτη τον ΘηβαΤο».

18. ΩΡΙΓΕΝΗΣ, Έλλr,νLχα σχ6λια. στόν Μα.τθα.ΙΌ ΧV 15 [= Κατα Ματθαιον ΙΘ' 21].

Κράτητα γαρ τον Θηβαϊον έλ6μενον δι' έλευθερίαν και' παράδειγμα

εύτελους β{ου, καί, ώς ΙΡετο, μακάριον έαυτον παραστησαι βουλ6με­

νον τοις 'Έλλησι, μηδενος χρ,ήζοντα, φασιν ιΧποδ6μενον πασαν την

ούσίαν τιίΊ Θηβαίων δήμψ δεδωρησθαι, μετα του είρηκέναι ότι «σή­

μερον ό Κράτης Κράτητα έλευθεροϊ».

rLιX τον Κράτη απο τ~ Θ~βα, ό όποΤος ξεχώΡLσε rLιX τ~ν έλευ­θερία του χαl. το παράοεLγμα λLτ-ης ζω-ης, χαl' ό όποΤος ~θελε να.

οείξεL στους 'Έλληνες ΟΤL ~ταν ευτυΧLσμένος χαl. οη, χαθως

πίστευε, οεν ΧΡεLαζ6ταν τίποτε, λένε ΟΤL αφου πούλησε ολη του

τ~ν πεΡLουσία, τ~ν χάΡLσε στ~ν π6λη τ-ης Θ~βας λέγοντας πως «σ~μεpα ό Κράτης έλευθερώνεL τον Κράτη».

Ρ

ι

ΚΡΑΤΗΣ 503

19. ΩΡΙΓΕΝΗΣ, Κατα Κέλσου 11 41.

"Οσος δε και αλλος χορος πενήτων έση' παρ' Έλλησι φιλοσοφησάν­

των και έκούσιον πενίαν &ναδεξαμένων, και' οΙ' πολλοι' Έλλήνων ίσα­

σιν έκ των &ναγραφέντων περι' μεν Δημοκρίτου μηλ6βοτον έάσαντος

την ο ύ σία ν, περι' δε Κράτητος έαυτον έλευθερώσαντος, δια του τοις

Θηβαίοις χαρίσασθαι το ύπερ πάσης της κτήσεως πραθείσης δοθεν

αύτψ &ργύριον.

Π6σο μεγά.λος EivtXL xtXt ό ύπ6λΟLπος 6μLλος των φτωχων ανά.­μεσα στους 'ΈλλΊjVες που κατέγLναν με τ~ φLλοσοφ[α XIΧt απο­

οέχτηκαν έκουσ[ως τ~ν πενία το γνωρ[ζουν ο[ πεΡLσσ6τεΡΟL 'ΈλλΊjVες απο 6σα εχουν γραφτει αφενος γLα τον ΔΎ)μ6ΚΡLτο,1 ό όποιος &φΎ)σε εΡΎ)μΎ) τ~ν ΚΤΎ)μαηκ~ πεΡLουσ[α του να β6σκουν σ' αύτ~ν τα πρ6βατα, αφετέρου γLα τον Κρά.ΤΎ) , ό όποιος έλευ-θ ' '" 'ζ , Θ β , , , ερωσε τον εαυτο του XIΧpL οντας στους "Ύ) αLOυς τα ΧΡΎ)ματα

που πηρε 6ταν πoυλ~θΎ)κε 6λΎ) ~ πεΡLουσ[α του.

1. DK 68 Α 15 [= Φίλων, Περ{ β{ου θεωpητικoϊi ρ. 473 Μ.].

20. ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕιΣ, Τίς ό σψζ6μενος πλούσιος 11, 3-4.

ουτε γαρ μέγα και' ζηλωτον το τηνάλλως &πορειν χρημάτων μη ούκ επι' λ6γψ ζωης ... ουτε καινον το &πείπασθαι πλουτον και χαρίσασθαι πτωχοις η πατρίσιν, δ πολλοι προ της του σωτηρος καθ6δου πεποιή­

κασιν, οΙ' μεν της είς λ6γους σχολης και' νεκρας σοφίας ενεκεν, οΙ' δε φήμης κενης και κενοδοξίας, Ά ναξαγόραι και' Δημόκριτοι και' Κρά­

τητες.

ουτε EiVIΧL σπουοαιο XL αξLοζ~λευτο το να στερειταL κανεtς μά.­ταLα τα χp~ματα XL 6XL γLα κά.ποLO λ6γο που να αφορα τ~ ζω~ ... ουτε κά.η XIΧLVOtiprLO το να παραLτειταL απο τον πλουτο XIΧt να τον χαΡ[ζεL στους φτωχους ~ στ~ν πατρ[οα, 6πως πολ­

λοt εχουν XOCVEL προτου να ελθεL ό Σωτ~pας στ~ γη - &λλΟL έπεLΟ~ τους απασχολουν τα λ6γLα XIΧt ~ ιXVOUcrLIΧ σοφ[α, XL &λ-λ 'λ" ~ ζ' , ~ ζ' "Α ζ' , OL πα L απο ματαLOΟΟ,",Lα XIΧL XEVOOO,",LIΧ: OL να,",αγορες XL OL ΔΎ)μ6ΚΡLΤΟL XL ο[ Κρά.τψες.

504 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΤΝΙΚΟΙ

21. ΑΠΟΣΤΟΛΙΟΣ, Συναγωγη παροιμιών Χ 5. Πρβ. κocι ΑΝΩΝΤ­ΜΟ ΣΧΟΛΙΟ στον Λουκιocν6, Νιγρ,νος 26.

Κράτης ιΧπολύει τιχ Κράτητος, (να μέ τιχ Κράτητος ΚΡατήσr; τόν

Κράτητα· ο15τος γαρ έκ Βοιωτίας [λκων τό γένος, φιλοσοφησαι θέλων

την Κυνικην φιλοσοφίαν, λαβων τα ύπάρχοντα αύτου, έρριψε rifJ 81;­μφ είπων τόν παροιμιώ8η τουτον λ6γον.

Ό ΚρOCτ"ης ξεφορτώνετα.ι τ~ν περιουσΙα. του ΚρOCτ-η γιOC νOC μ~ν κυpια.px~σoυν τOC πρOCγμα.τα. του ΚρOCτ-η επOCνω στον ΚρOCτη. Κα.τα.γ6τα.ν ιΧπο τ~ ΒοιωτΙα., κα.!. θέλοντα.ς νOC ιΧκoλoυθ~σει τη φιλοσοφΙα. των Κυνικων π~pε 5λα. τOC ύπOCρχοντOC του κα.!. τOC

/ ξ , / λ/ '" / ς, λ/ πετα. ε στον κοσμο εγοντα.ς α.υτα. τα. πα.ροιμιωο-η ογια..

22. HIERONYMUS, Adversus Jovinianum Π 9. Πρβ. LACTANTI­US, Divinae institutiones ΠΙ 23, 5.

Unde et Crates iDe Thebanus, proiecto in mari non parvo auri pondere «abite», inquit, <<pessum maJae cupiditates: ego vos mergam, ne ipse mergar a vobis».

"Ε ' 'Κ / ,,' 'Θ/β , - / ξ , τσι κι ο γνωστος ρα.τ-ης α.πο τ-η "-η α., α.φου πετα. ε στ-η

θOCλα.σσα. μεγOCλο φορτΙο χρυσου είπε: «Π~γα.ινε στο βυθ6, 'Α λ ' , " Ι " " , '" ("'-' ' ξ π -ηστια.· να. σε α.φα.νισω εγω, κι οχι να. πνιγω ο ιοιος ε α.ι-

τΙα.ς σου».

23. ΦΑΒΩΡΙΝΟΣ, Περι' φυyi}ς ΧΧΠ στ~λΊJ 21, 11-12.

Κράτης 8έ την ούσίαν [sc. ιΧπέ8ωκε].

Κι ό ΚρOCτ-ης πα.ρα.χώρ-ησε τ~ν περιουσΙα. του.

24. [ΠΛΟΠ ΑΡΧΟΣj, Περι παί8ων ιΧγωγης, 7 ρ. 4d-e.

Πολλάκις ό Κράτης έκε,νος ό παλαιός έλεγεν, γη, εί:περ άρα 8υνατόν ~ν, ιΧναβάντα έπι' τό μετεωρ6τατον της π6λεως ιΧνακραγε,ν μέρος

Ρ

ΚΡΑΤΗΣ 505

«7Ω ανθρωποι, ποι φέρεσθε, οί'τινες χρημάτων μεν κτήσεως πέρι πίi­

σαν ποιεισθε σπου8ήν, των 8' υι'έων, οtς ταυτα καταλείψετε, μικρα

φροντίζετε;»

Σ\)χνα ό Κράτης, έκεLνος ό πocλoc~6ς, ελεγε ()τ~ αν ~τocν ό\)νocτο

θα ocνέβoc~νε στο π~o ψΎ)λΟ σΎ)μεLΟ τ~ς π6λΎ)ς γ~α να φωνάξε~ ό\)­

νocτά: «που πίΧτε, &νθpωπo~l - εσεLς πο1'J κάνετε τα πάντoc γ~α

να ocποκτησετε χρ~μocτoc, ενω γ~α τα πoc~ό~ά σocς, στα όΠΟLOC θα " '" Ι 'ζ 'λ' ocφΎ)σετε oc\)τoc τoc ΧΡΎ)μocτoc, νο~oc εστε ε ocχ~στoc;»

25. ΠΛΟΠ ΑΡΧΟΣ, Εί αύτάρκης ή κακία προς κακο8αιμονίαν 3 ρ. 499c-d.

Άλλ' έξ ούσίας λαμπpίiς και' otxou καί τραπέζης καί πολυτελείας είς τρίβωνα καί πήραν καί προσαίτησιν έφημέρου τpoφΎjς κατάξεις;

Ταυτ' εύ8αιμονίας άρχαί ΔΙΟΥένει, ταυτ' έλευθερίας Κράτητι καί 86ξης.

'Αλλα θα πεp~op(σε~ς ενocν &νθρωπο OCπο τον ocστρocφτερο πλου­

το xoct OCπο το σπ(η το\), το τρocπέζ~, τ~ν πολ\)τέλε~oc, στο τριμ-, .... "~, " ζ \, \ ,

μεν ο ρο\)χο xoc~ το o~aaocx~ xoc~ τη Ύ)ηocν~oc r~oc το μεροφocγ~;

'Α \ ,\ 1:" ' "~ " \ \ Δ ' 1 ΠΟ oc\)τoc c,εκ~νocε~ Ύ) ε\)οoc~μον~oc σ\)μφωνoc με τον ~oγενΎ),

απο αύτα ~ έλευθερ[α ΚOCL ~ κα.λ~ φ~μΎ), σύμφωνα με τον Κράτη.

1. Βλ. και ΔΙOγένΎjζ 204.

26. ΕΠΙΦΑΝΙΟΣ, Κατα αι'ρέσεων ΠΙ 2, 9.

Κράτης άπο Θηβων των Βοιωτικων και' αύτος κυνικος ~λεyεν έλευθε­ρίας εΊναι την άκτημοσύνην.

'Ο Κ' ,\ \ Θ' β - Β ' Κ \ ""λ ΡOCΤΎ)ς ocπο ΤΎ) "Ύ) oc της ο~ωτ~ocς. \)νικος κ~ oc\)τος, ε ε-

γε oτ~ εΤνoc~ γνώρ~σμoc έλε\)θεΡ[ocς ~ OCΚΤΎ)μοσύνΎ).

506 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

27. ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ, Α6ΥΟΙ ΙΧ [ΥΙ] 18 ρ. 201b.

Ό Kpάτr;ς 8έ έ8ημοσίευε την ουσίαν εlτα το σωμα βλαβεις εσκωπτεν έαυτον (εΙς> την χωλ6τr;τα τοϋ σκέλους και το κυρτον των ωμων,

έπορεύετο 8έ έπι' τιχς των φίλων έστ{ας, ακλητος και' κεκλημένος,

8ιαλλάσσων τους οίκειοτάτους άλλήλοις, εrποτε στασιάζοντας αrσθοι­

το, έπετίμα 8έ ου μετα πικρίας, άλλα μετα χάριτος, ουχ ίνα συκο­

φαντείν 80Κ,:;; τους σωφρονισθέντας ώφελείν 8έ έθέλων αυτούς τε. έκείνους και' τους άκούοντας.

Ό ΚράΤΎ)ς πάλL ~aωσε τ~ν πεΡLουσ(α του στο κράτος, XL 8ταν

~πεLτα σακατεύΤΎ)κε, XOpbLaEUE τον έαυτό του rLιX τ~ν κουτσα­μάρα καΙ τους κυρτους ώμους του' στα σΠ(τLα των φίλων π~­

γαLνε, απρόσκλΎ)τος ~ καλεσμένος, rLιX να συμφLλLώνεL τους ΠLΟ "λ ~, "\'θ ' , , στενους φL ους μετα~υ τους, αν μα αLνε πως τσακωνονταν, XIΧL

aεν τους εΠLτLμοuσε με λόγLα ΠLκρα αλλα με χαΡLτωμένο τρ6-1 " \ \ ~ Ι "Ι rf β , ζ " ,

ΠΟ, 0lL rLIΧ να οωσεL ΤΎ)ν εντυπωσΎ) ΟΤL ασανL ε οσους συνε-

ζ , λλ' θ' λ ' , λ' '" ,,'''' , ΤL ε, α α ε οντας να ωφε Ύ)σεL XIΧL εκεLνους τους LΟLOυς XIΧL

8σους ακουγαν.

1. 'Ορισμένοι Κυνικοι των οιύτοκροιτορικων χρ6νων συμπεριφέροντοιν στους ocνθρώπους με μιOCν oιύσΤΊJp6τητoι πo~ &γγιζε τOC οριοι της σκλΊJp6τητoις με ocποτέλεσμοι νOC ΚOΙΤΊJγOPΊJθOσν, οιύτοι κοιι ~ φιλοσοφΙοι τους, γιOC μισοινθρωπΙοι. Άντι3ρώντοις σε οιύτο ό 'Ιουλιοινος τονίζει έ3ω οτι ποιλοιι6τεροι Κυνικοι ε3ει­

χνοιν κoιτoιν6ΊJσΊJ ocπένοιντι στην OCνθΡώπινΊJ φυσΊJ κοιι 3ιοικρΙνοντοιν ocκ6μΊJ κοιι γιOC την εύγένειά: τους, οπως ό Κρά:της ό όποιος έπετ[μα oιJ μετα πικρ[ας, άλ­

λα μετα χάριτος.

28. ΠΛΟΠΑΡΧΟΣ, Συμποσιακα ΙΙ 1, 6 ρ. 632 e.

Kpάτr;τα 8έ τον φιλ6σοφον, εΙς πασαν οlκίαν εΙσι6ντα μετα τψης και'

φιλοφροσύνης 8εχομένων, 'θυpεπανo{κτr;ν' έκάλουν. (7) Ποιεί 8' εγ­χαρι σκωμμα και' μέμψις έμφαίνουσα χάριν.

Και τον ΚράΤΎ) τον φLλ6σοφο, που ~μπαLνε σ' 8λα τα σΠ(ΤLα , , "" 'β" λ ' '" 'θ " XIΧL τον οεχονταν με σε ασμο XIΧL φL LΚΎ) OLIΧ εσΎ), τον αποκα-

λουσαν 'ανΟLχτοπόΡΤΎ)'. (7) ΧαΡLτωμένο πεΡLγέλασμα εΙναL καΙ 'Ψ'~ , Ι " , το εγαΟLασμα, εφοσον φανερωνεL ευγνωμοσυνΎ).

μ:::s

ΚΡΑΤΗΣ 507

Προφανως ό KpάτΊjς, φύση πιο 1ιπια απο εκε[νην του Διογένη, 3ιέθετε μιtΧ

προσωπικ+Ι χάριν που εξευγένιζε τtΧ σκλ"ηptΧ χαpακτηpιστικtΧ του Κυνισμου.

Ό χαρακτηρισμος 'θυρεπανοίχτης' ασφαλως 3εν σχετ[ζεται μόνο με επαι­

τε[α, αφου, σύμφωνοι με τ+ι μαρτυρ[α του Πλουτάρχου, ό κυνικος φιλόσοφος

γινόταν παντου 3εκτος με σεβασμο και αγάπη. Ό D.R. Dudley, Α History ΟΙ Cynicism σ. 52-3, σ"ιιμειώνει ΙSτι σε μιtΧ εποχ+ι ΙSπoυ οί Μο μεγάλες φιλοσοφι­κες σχολές, +ι ' Ακα3ημ[α και ό Περ[πατος, 3ιακατέχονταν απο τ+Ιν πλατωνι­κ+ι αντ[ληψ-ι; ΙSη άδύνατον πληθος φιλ6σοφον εΖΎαι, εΙχαν μεγάλη αξ[α οί αμε­

ρόληπτες, ξεκάθαρες και σύμφωνες με ~ναν 3ε30μένο αξιολογικο κώ3ικα

συμβουλες ένος ανθρώπου ξεκομμένου απο τ+Ιν καθημεριν+Ι τύρβ-ι;· και παρα­

βάλλει, ακόμη, ό Dudley τ+ι 3ραστιιριότ-ι;τα του Κράτη με εκε[νην του Σω­κρά.τη στtΧ 'Απομνημονεύματα του Ξενοφώντα.

29. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσόφων β{ων χιχι' δογμάτων συνιχ­

γωγη νι 86. Πρβ. ΣΟΙΔΑ, στα λ+ιμματα 'Κράτης' και 'θυρεπιχ­

νοίκτης'· ΑΛΚΙΦΡΩΝ, ΈπιστολΙΧι ΠΙ 44.

ΈκΙΧλείτο δε κιχι' Θυρεπιχνοίκτης δια το εις πασιχν εισιένιχι οικίιχν κιχι'

νουθετείν.

Τον άποκα.λουσα.ν κα.ι 'θυρεπα.νoίΚΤΎj [άνoΙXΤOπόΡΤΎj]' επειό~ εμπα.ινε σε κάθε σπίτι κα.ι νουθετουσε.

30. APULEIUS, Florida 22. Πρβ. ΘΕΜΙΣΤΙΟΣ, Περι' ιΧρετης ρ. 45q ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ, Ι, χχνι 70.

Crates ίllθ Diogenis sectator, qui ut lar famj]jaris apud homines aetatis suae Athenis cultus est: nulla domus unquam clausa erat nec erat pa­ΙΓίΒ familias tam ahsconditum secretum, quin θΟ tempestive Crates interveniret, ]jtium omnium et jurgiorum inter propinquos disceptator atque arhiter quod Herculem olim poetae memorant monstra illa immania hominum ac ferarum virtute suhegisse orhemque tarrae pur­gasse, silniliter adversum iracundiam et invidiam atque avaritiam atque lihidinem ceteraque animi humani monstra et flagίtia philoso­phus ίΒΙθ Hercules fuit: eas omnes pestes mentihus θxθgίΙ.

Έκεινος ό Κράης, ό μα.θψ~ς του ΔΙOγένΎj, που οΙ ΆθΎjνα.Ιoι

της εποχης του τον τιμουσα.ν σαν εφέστιο θεό. ποτε κα.νένα.

508 ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥ"'ΙΚΟΙ

σπίτι δεν ~ταν κλειστο γι' αυτόν' οσο κρυφος κι α.ν ~ταν ό ιδιαίτερος χωρος του επικεφαλ~ς τ~ς οικογένειας, ό Κράτης θ~

εμπαινε μέσα, και μάλιστα στη σωστη ώρα, γιατι ~ταν ό κρι­της και ό διαιτ-ητης σε ολες τις διαμάχες και τις εριδες ανάμεσα στ~ μέλη τ~ς οικογένειας. Οί ποι-ητες ίστορουν για τον Ήρα­

κλ~ πως κάποτε παλια κατέβαλε με την αξωσύνΊ) του εκεινα τα

τέρατα, τοuς γίγαντες και τ~ αγρια θΊ)ρία και καθάρισε τη γ~

απο αυτά' ομοια κι ό φιλόσοφος αυτος ύπ~pξε στ' αλ~θεια ενας

Ήpακλ~ς καθως πολεμουσε την opγ~, το φθόνο, την απλΊ)στία, την ακολασία και τα αλλα τέρατα και α'ίσΧΊ): απο ολες αυτες τις

μάστιγες ελευθέρωνε το νου των ανθρώπων ...

31. ΣΟΥΔΑ, στο λ~μμlΧ 'Κράτης'.

Κράτης γήμας [sc. ό Κράτης] 3ε Ίππαρχίαν την Μαρωνειτιν κυνο­

γαμίαν τον γάμον έκάλεσε. Παι3α 3ε Εσχεν έξ αύτης Πασικλέα.

ΚράΤΊ)ζ" οταν ό Κράης π~pε γυναίκα του την Ίππαρχία απο 'Μ ' "Ι" , [' Ι Ι ΤΊ) αρωνεια χαραΚΤΊ)ρισε τον γαμο κυνογαμια γαμο σκυ-

λ ' ~ λ Κ -]'Α"" Ι "Π λ­ων , ΟΊ). υνικων. πο αυΤίJν αΠΟΚΤΊ)σε γω τον ασικ Ί).

TtΧ περΙ κυνογαμ[ας KρocΤΊJ-Ίπποφχ[ιχς ΠIΧΡIΧO[OOντlΧι άπο τους ΔιoγένΊJ

ΛIχέρτιο, Άπoυλ~ιo, MένlΧνoρo κlΧΙ τ~ν Σούδα κlΧΙ αν &λΊJθεύoυν - ό Ε. Ze­lIer, Die Phi]osophie der Griechen, τ. 11/1, σ. 327 είκOCζει ΟΤΙ πρόκειτlΧι γιtΧ

ευφOCντlΧστη &νocπτυζΊJ τΊjς πλΊJΡOφOρ[lΧς ΟΤΙ το ζευγος OιlΧνυκτέρευε στ~ν

Ποικ[λτ, ΣτοOC - πρέπει νtΧ τoπoθεΤOυντlΧι χρoνoλoγικtΧ στ~ OεκlΧετ[1Χ

320-310 π.χ., βλ. ΜΙ ΊππlΧρχ[1Χ 1.

32. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσόφων βίων και' 30γμάτων συνα­γωγη νι 88-89.

'Ερατοσθένης 3έ φησιν έξ Ίππαρχίας, περι' "1ς λέξομεν, γενομένου

παι30ς αύτς;J όνομα ΠασΙΧλέους, στ' έξ έφήβων έγένετο, &γαγειν αύ­

τον έπ' οίκημα παι3ίσκης και' φάναι τουτον αύτς;J παΤPς;JOν εlvαι τον γάμοψ (89) τους 3ε των μοιχευόντων τραγικοuς, <oίJς> φυγάς τε και'

φόνους Eχει~ Επαθλοψ τους των έταίραις προσιόντων κωμιχοuς.

>

ΚΡΑΤΗΣ 509

Ό Έρα.τοσθένης1 ανα.φέpε~ οτι απο τ~ν Ίππα.ρχία., γ~α τ~ν όποΙα. θα μ~λ~σoυμε στ~ συνέxε~α., ό ΚΡocτης απ6κτησε ενα. γ~o που τον όν6μα.σα.ν Πα.σ~κλ~· Οτα.ν α.υτΟς εγ~νε εψηβος, ό Kpoc­ΤΎ)ς τον π~γε στο σπίτι μ~ας νεα.p~ς π6ρνΎ)ς λέγοντα.ς oτ~ α.υτ~ είνα.~ ~ γνώμΎ) του πα.τέρα. του γ~α το γOCμο.2 (89) Είπε έπίσΎ)ς οτι οε γocμο~ των μo~xων εχουν τpα.γικ~ εκ β α-σΎ) , αφ ου το επα.­θλ6 τους είνα.~ φευγocλες xoct σκοτωμοί, ένω οε γocμο~ οσων ΠΎj­γα.ίνουν με έτα.Ιρες εχουν εκβα-σΎ) κωμ~κ~.3

1.241 f 21 F. Gr. ΗίΒΙ ΠΙ Β ρ. 1017. 2. Με OCπόλυτη συνέπεια ό KpάΤΎjς τηρεί το 8ιογενικο παραχαράττειν το νόμισμα και στην ocνατpoφ~ του γιου του. «'Ένα εϊ80ς πουριτανισμου μέσα του», παpαΤΎjpεί ό H.D. Rankin, Sophj­sts, Socratjcs and Cynjcs, σ. 235, «εκανε &στε iJλες οί πράξεις της σεξουαλι­κότητας νOC φαίνονται OC8ιακρίτως iJμοιες έκ8Ύjλώσεις τ-ης φύσΎjς». 3. Ό KpάΤΎjς φαίνεται νOC crUVLcrTii έ8ω μιOC ocντιμετώπισΎj του γάμου με το χιουμορ

της κωμω8ίας, μακριOC OCπο τους οικογενειακους OCλλΎjλOσπαpαγμoύς, τους

τόσο συχνους στην OCρχαία τραγω8ία.

33. ΜΟιΣΩΝΙΟΣ, 15 ρ. 70, 11 κέ. Hense.

'Άλλου δέ τινος φήσαντος, δτι έμπ6διον αύΤ4J δοκοίη ElVιXt Τ4J φιλο­

σοφειν Υάμος και ό συν Υυναικι' βίος, ΠυθαΥ6ρ!! μέν, εlπεν ό Μουσώ­νιος ούκ έμπ6διον -ljv, ούδε Σωκράτει, ούδε Κράτητι, djy [κα.στος συν­φκησε Υυναικί- και' ούκ αν έχοι τις ειπειν άμεινον έκείνων έτέρους φι­

λοσοφήσαντας. Καίτοι Υε Κράτης άοικός τε και' άσκευης και άκτη­

μων τέλεον ην, άλλ' δμως εΥημεν- εlτα μηδ' ύπόδυσιν έχων ιδίαν έν

ταις δημοσ{αις Άθήνησι στοαις διημέρευε και' διενυκτέρευε μετιχ της

Υυναικός.

'Ότα.ν κocπο~ος αλλος ύπoστ~p~ξε oτ~ κα.τα τ~ γνώμΎ) του ό yoc­μος κα.ι ~ συμβίωσΎ) με μ~α γυνα.ίκα. αποτελεί έμπ63ιο γ~α την ένα.σχ6λΎ)σΎ) με τ~ φ~λoσoφία., ό Μουσώνιος είπε oτ~ στον Πυ­

θα.γ6ρα. 3εν στocθΎ)κε έμπ63~o, ουτε στον ΣωΚΡOCΤΎ) ουτε στον ΚΡOCΤΎ) που κα.θένα.ς τους εζΎ)σε με γυνα.Ικα.· xoct 3εν θα μπορου­σε να ανα.φέpε~ κα.νεΙς κocπο~ους αλλους που να φ~λoσ6φΎ)σα.ν

κα.ΛUτεpα. απο έκείνους. Ό ΚΡOCΤΎ)ς ουτε σπίτ~ είχε, ουτε επ~­

πλα. οΙ>τε κα.νένα. αλλο κτ~μα., κ~ ώστ6σο ~λθε σε γocμο' επε~τα.,

510 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚίΝΙΚΟΙ

μη εχοντας aικ6 του τ6πο aιαμον~ς, περνουσε ολη την ~μέρα στα aΊ)μ6σια oΙκ~ματα, στην 'Aθ~να, και aιανυκτέρευε με τη γυναίκα του.

34. ΑΡΡΙΑΝΟΣ, Έπιχτήτου ΔιατΡιβαι' ΠΙ 22, 76.

Άλλα: Κράτης εγημεν. - Περίστασίν μοι λέγεις έξ ερωτος γενομένην

χαι' γυναιχα τεθεΊς &λλον Κράτητα.

Ν αί, άλλα ό ΚράΤΊ)ς παντρεύΤΊ)κε. - Mou άναφέρεις μια περί­πτωσΊ) μεγάλου ερωτα, κι εκτος αυτου στο πρ6σωπο τ~ς γυ­

ναίκας προϋποθέτεις εν αν αλλ ο ΚράΤΊ).

Μόλις πρωτύτερα ό ΈπίΚΤΊjΤOς εχει αναφέρει οτι στην παρούσα κατάσταση

των πραγμάτων ό Κυνικος φιλόσοφος οεν θα παντρευτεϊ και οεν θα ΟΊ)μιουρ­

γ~σει οΙκογένεια, γιατι αύτο θα τον εμπόοιζε στην εκπλ~pωσΊ) της αποστο­

λ~ς το\) ώς αγγελιαφόρου, ό όποιος μεταφέρει στους ανθρώπους το μ~νυμα

των θεων. Στην ενσταση οτι ό Κράης, ~νας κατα κάποιον τρόπο έφέστιος

θεος (Iar familiaris, Άπoυλ~ιoς, FJorjda 22· βλ. παραπάνω, ΚράΤΊ)ς 30) και !Χριστο παράοειγμα κoινωνικ~ς προσφορας στους ανθρώπους, 'ι;ταν, παρ' ολο

τουτο, παντρεμένος, ό ΈπίΚΤΊ)τος απαντα με αύτο το «περίερ':', %αι ενοιαφέ­

ρον» σχόλιο, (D.R. Dudley, Α Hjstor} ο! Cynjcjsm, σ. 51) για -:r,'J προσωπικό­τητα τ~ς 'Ιππαρχ[ας.

35. ΣΕΞΤΟΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ, Πuρρ6Jvεtoι ύΠΟΤUΠ6Jσεις Ι 14, 153.

Ά γωγfj 8ε εθος άντιτ[θεται, !)ταν οΕ πολλοι &νθρωποι άναχωρουντες

μιγνύωνται ταΊς έαυτων γυναιξίν, ό 8ε Κράτης τ;η Ίππαρχί'1 8η­

μοσί'1'

Ή συν~θεια ερχεται σε άντ[θεσΊ) με τους καν6νες τ~ς συμπερι­

φορας, οταν, ενω οί περισσ6τεροι ανθρωποι άνταμώνονται με τις γυναικες τους εχοντας άποτραβΊ)χτει κάπου, ό ΚράΤΊ)ς συν­

ουσιάζεται με την Ίππαρχία aΊ)μοσίως.

Κάθε φυσικη πράζΊ) μπορει να τελειται όπoυo~πoτε και μπροστΟι σε όποιον­

ο+Ιποτε: ακραία απόληζΊ) αύτ~ς τ~ς γενικότερΊ)ς αpχ~ς των Κυνικων εΙναι ~

." ι

Ι

ι

>

ΚΡΑΤΗΣ 511

χυν.ΟΥιχμ{ιχ του Κράτη με τ~ν Ίππocρχίoc. Μόλο που οί σχετικες μocρτυρίες

Π:χΡocδίδοντocι ocπο μετocγενέστερους συγγρocφείς (ΔιoγένΎjς Λocέρτιος, KλήμΎjς

Άλεζocνδρεύς, Σέζτος 'Εμπειρικός, Λocκτάντιος, Άπουλήιος, Αύγουστίνος)

κocι εΙνocι δυνocτόν, οπως εΙκάζει ό Ε. Zeller, Die Philosophie der Griechen κλπ., σ. 327, σΎjμ. 2, voc 'έχουν τ~ν προέλευσή τους OCπλως στ~ν ειδφΎj οτι το ζευ­γος διocνυκτέρευε σ"':~ν ΠοιΧ{λη ΣτοιΧ τΎjς Άθήνocς, OC'j",:~ ή πέρoc ocπο κάθε

δριο δΎjμOσιότψoc τΎjς συζυγικΎjς ζωΎjς δεν εlνocι κάτι εντελως ocπίστευτο, σ.ν

κρίνουμε με βάσΎj το πρότυπο του ΔΙOγένΎj. Ό J. Stenzel, &ρθρο «Krates», RE, στ. 1626, ocφου επισΎjμOCίνει σωστoc δτι έδω το κέντρο βά.ρους δεν εντο­

πίζε"':ocι στις φυσικες λεπτομέρειες τΎjς πpά.ζΎjς, ύπενθυμίζει δ"':ι ή εΙκόνoc του

Kpά.ΤΎj μας 'έχει δοθεί μέσoc ocπο τον πocρocμορφωτικο φocκο μιας επoχΎjς με

'έκδΎjλΎj τ~ν τά.σΎj στ~ν ocνεκδοτολογίoc κocι σΎjμειώνει δτι το ocζιόπιστο κocι το

ocνocζιόπιστο δεν 6Ριοθετοuντocι έν προκειμένω με βά.σΎj τις δικές μocς ήθικες

OCντΙλήψεις.

36. ΣΕΞΤΟΣ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ, Πυρρώνειοι υποτυπώσεις ΠΙ 24, 200.

Κιχι τί θιχυμιχστ6ν, l5που Υε κιχι' οΙ' άπο της κυνικης φιλοσοφίιχς κιχι οΙ'

περl τον Ktniιx Ζήνωνιχ κιχι Κλεάνθην κιχι' Χρι5σιππον άδιάφορον

τουτο [80. το της άρρενομιξίιχς] εtνιχί φιχσιν; Κιχι το δημοσιο/ Υυνιχικι' μΙΥνυσθΙΧι, κιχιτοι πιχρ' ήμιν ιχίσχρον εtνιχι δοκουν, πιχρά τισι τών 'Ιν­

δών oιJκ ΙΧίσχρον εtνιχι νομίζετιχι· μΙΥνυντιχι Υουν άδιιχφ6ρως δημοσιο/,

κΙΧθάπερ κιχ ι' περι' του φιλοσ6φου Κράτητος άκηκ6ιχμεν.

Και' που εγκειται το παράοοζο Όταν και ΟΙ Κυνικοl. φιλ6σοφοι

και Όσοι OCκολουθουν τον Ζ+Ινωνα OCπο το Κίτιο, τον KλεάνθΎJ, τον Χρ{ισιππο ύπoσΤΎJpίζoυν Ότι ~ σαpκικ~ σχέσΎJ με α.νΟρα εΙ­

ναι κάτι OCοιάφορο; ΈπίσΎJς το να συνουσιάζεται κανεl.ς με γυ­

ναίκα oΎJμoσίως, ενω σ' εμας λογίζεται αισχρ6, όρισμένοι στην

'Ινοία οεν το εχουν για αΙσχρ6· εν πάσΎJ περιπτώσει κάνουν τον

ερωτα oΎJμoσίως χωρl.ς oιάΚPισΎJ, Όπως εχουμε OCκο{ισει και για

τον KpάΤΎJ.

37. ΣΙΜΠΛΙΚΙΟΣ, Ύπ6μνημιχ είς 'Επίκτητον 32.

Κράτητι μέν ό πtθoς ηρκεσεν είς οί'κησιν, κιχl Υιχμετ-ην εχοντι τJ?ν κιχ­

λην Ίππιχρχίιχν.

512 ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

Στον Κράτη, που είχε νόμψΊJ σύζυγό του την ΙSμOpφΊJ Ίππocρ­X[OC, ~νoc πιθάρι ~τocν &:ρκετο για ένδΙOC[ΤΊJμOC.

38. ΤΑΤΙΑΝΟΣ, Προς 'Έλλψιχς 3,3.

ΤΕς γaφ αν έπιμιχρτυρήσιχι riJ Κράτητος κυνoγιxμ{~ κιχι' ού μίiλλoν

πιχριχιτησάμενος την iντυφον των όμο{ων ΙΧύτφ γλωσσομιχν{ιχν, έπι' το

ζητεϊ:ν το κιχτ' ά:λήθειιχν σπουδιχϊ:ον τΡέψετιχι;

Ποιός μπορεΊ' να έπικυρώσει με τα λόγιoc του 'τον γάμο των

σκύλων' που τέλεσε ό KpάΤΊJς xoct δεν θα πpoτψ~σει, πocρocμε-'ζ " 'λ" - λ' Ι:: ( , ρι οντocς ΤΊJν υπερφιoc ΊJ ocκρocτειoc των ογων ΊJ οποιoc προσι-

8ιάζει στους 8μοιούς του, να στραφεί στ~ν &:νocζ~τ~σYJ εκεΙνου που τω ΙSντι είνocι σΊJμocντικό;

39. ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ ΚΥΡΟΥ, Έλλψικων θεριχπευτικη πΙΧθημάτων ΧΙΙ 49.

Άλλά του πάθους έπιχνιχστάντος, Ν Ι Ι " ~ εγημε κιχι τιχ κυνογιχμιιχ εν 'fl

φράσιχς riJ ύψηγop{~ των λόγων.

Ίππιχρχ{ιχν την Μιχρωνίτιν δημoσ{~

Π σικ{λr; έτέλεσε, έρρωσθΙΧι πολλά

Κocθως δμως το πάθος φούντωσε, συνoυσιάσΤΊJκε μπροστα στα

μάτιoc του κόσμου με τ~ν Ίππocρχ[oc &:πο τ~ Μocρώνειoc xoct τέ­λεσε 'τον γάμο των Κυνικων', στέλνοντocς στ' &:νάθεμoc τα πoc­

χεια λόγιoc.

40. ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ, ΣτΡωμιχτεϊ:ς ΙV, ΧΙΧ 121, 6.

Μέμνημιχι κιχι' Κυνικής τινος, Ίππιχρχ{ιχ δέ έκιχλεϊ:το, ή Μιχρωνϊ:τις, ή

Κράτητος γυνή, έφ' n κιχί τά κυνογάμιιχ έν τiJ Ποικ{λr; έτέλεσεν. 'Α λ 'ζ " Κ 'λ' 'Ι " νoc ογι ομocι κocι κocποιoc υνΙΚΊJ φι οσοφο, ππocρχιoc το

ΙSνoμά ΤΊJς, &:πο τ~ Μocρώνειoc, γυνoc[κoc του KpάΤΊJ, με τ~ν όποΙoc τέλεσε 'τον γάμο των σκύλων' στην πoικ[λΊJ Στοά.

Ρ

ΚΡΑΤΗΣ 513

41. ΑΡΙ;LΕΙUS, Florida 14.

Adeoque eius cupiehatur, ut virgo nohilis spretis juniorihus ac ditiori­hus procis ultronea eum sihi optaverit. Cumque interscapulum Crates retexisset, quod erat aucto gihhere, peram cum haculo et paDium humi posuisset eamque supeDectilem sihi esse pueDae profiteretur eamque for­mam, quam viderat: proinde sedulo consuleret, /1(' post querela eam caperet; enimvero Hipparche condicionem accipit. Jam dudum sihi provisum satis et satis consultum respondit, neque ditiorem maritum neque formonsiorem uspiam gentium posse invenire; proinde duceret, quo liberet. Duxit Cynicus in porticum; ihidem, in loco celehri, coram luce clarissima accuhuit, coramque virginem inminuisset paratam pari constantia, ni Zeno procinctu paJliastri circumstantis coronae ohtutum magistri in secreto defendisset.

Κ ' ζ' , 'θ' Κ' " " 'λ" αι ,",υπναγε τετοιο πα ος ο ρατης ωστε μια νεα κοπε α απο

σπου()αίο σπίτι, περιφρονώντας τους πιο νέους και πιο πλού­

σιους μνΎ)στ-ηρες, επι()ίωξε μ6νΎ) ΤΎ)ς να τον πλΎ)σιάσει. Ό

Κράτης ξεσκέπασε τ~ ράΧΎ) του, που εΙχε μια μεγάλΎ) καμπού-" , - '''' "β'" " ρα, και ακουμΠΎ)σε καταγΎ)ς το σισακκι με το ρα σι του και ΤΎ)

xλα~νΎ) του λέγοντας στο νέο κορίτσι στι αυτα ησαν τα πρά­

γματά του' κι σσο για τ~ν ομορφιά του, στι ηταν αυτ~ τ~ν όποία εβλεπε' για τουτο επρεπε να σκεφτεί σοβαρα ωστε να

μ~ν ύπάρχει επειτα αΙτ~α για τσακωμούς. Ή Ίππαpx~α απο­()ίΧΤΎ)κε πραγματικα αυτο τον σρο. ' ΑπάνΤΎ)σε στι τα εΙχε σκε­φτεί πoΛU σλα πρωτύτερα κι στι εΙχε πάρει τ~ν απ6φασ~ ΤΎ)ς

και στι πουθενα στον κ6σμο ()εν μπορουσε να βρεθεί σύζυγος

λ ' , , , "!" Ι ζ' λ' π ουσιοτερος και ομορφοτερος: ας ΤΎ)ν παρει μα ι του, οιπον,

κάπου που να νιώσει ελεύθερα. Ό Κυνικος τ~ν ό()~γΎ)σε σε μια Στοά. Έκεί, σ' εναν τ6πο πολυσύχναστο, στο ()υνατο φως τ-ης

~μέpας ξάπλωσε ()~πλα ΤΎ)ς και μπροστα σε σλους θα εΙχε κάνει ()ικ~ του τ~ν παρθένα, που ε()ειχνε τ~ν '{()ια με αυτον θέλΎ)σΎ),

εαν ό Z~νωνας άπλώνοντας πρ6χειρα ενα χιτώνα ()εν εΙχε προσ-'ψ ,,,, λ' ", βλ' " "';' τατε ει τον σασκα Ο του απο τα εμματα εκεινων που τον ει-

χαν περικυκλώσει.

33. Οί 'Αρχαίοι Κυνικοί

οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

42. LACTANTIUS, Divinae institutiones ΠΙ 15, 21.

Nam quid ego de Cynicis loquar, quibus in propatulo coitu cum coniu­gibus mos fuit? Quid mirum si a canibus, quorum vitam imitantur, etiam vocabulum nomenque traxerunt?

Τί να πω, άλ~θεια, για τοuς Κυνικους, οί όπo~oι συν~θιζαν να

συνουσιάζονται στο υπαιθρο με τ~ς γυνα~κες τους; Τί το πε­

ρίεργο ύπάρχει α.ν άπο τα σκυλιά, των όποίων μιμουνται τ~

ζω~, 'έχουν πάρει τ~ν ΠΡOσΎjγOρία κα~ το ονομά τους;

Ό XpιστιlΧνOς Άπoλoγψ~ς Λιχκτάντιος (πεΡίποu 240-320 μ.Χ.) Sιιχπλώνει Ο,τι ενSεχομένως εΙχε σuμβει στ+Ιν ΠοικίλΎ) Στοα ocνάμεσιχ στον Κράτη κlΧι

τ~ν ΊππlΧpχίlΧ σε γενικο κIΧν6νIΧ των Κuνικων.

43. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων βίων και' δογμάτων συνα­γωγη νι 93.

Μέμνηται δ' αύτου [sc. ΚράτητοςJ και' Μένανδρος εν Διδύμαις

ουτως:

συμπεριπατήσεις γαρ τΡίβων' έχουσ' εμοί,

ωσπερ Κράτητι Tif; κuνικif;'ποθ' ή γυνή, και θυγατέρ' εξέδωκ' εκεινος, ώς έφη

αύτ6ς, επι' πείρο/ δους τριάκονθ' ήμέρας.

Τον KράΤΎj τον μνΎjμOνευει κα~ ό Μένανaρος στ~ς Δίδυμες1 με τα παρακάτω λ6για: «Θα περπατ~σεις μαζί μου φορώντας το

τριμμένο ρουχο σου, οπως κάποτε με τον Κυνικο KράΤΎj ~ γυ­ναίκα του, έκε~νoν πο,; τ~ν κ6ρΎj του 'έaωσε για aοκιμ~, καθως

εΙπε, για τριάντα μέρες».

1. fr. 117 ΚιΧι 118 Kock.

44. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων βίων και' δογμάτων συνα­γωγη νι 90.

τας π6ρνας επίτηδες ελοιδ6ρει [sc. ό Κράτης] συΥΥυμνάζων έαυτον προς τας βλασφημίας.

Ρ

ΚΡΑΤΗΣ 515

Ό ΚΡάΤ'f)ς ΠΡΟΠ'f)λάΧLζε τις πόρνες έπίΤ'f)aες γLα να έζασχειταL

μαζί τους στις βΡLσLές.Ι

1. ΤΙς βρισιες κοιι τις τοιπεινώσεις ό Κυνικος επρεπε νιΧ τις ά.ντιποιρέρχετοιι με τ~ μεγoιλύτεpΊJ ά.Οιοιφορίοι, Ε. Zeller, Dje PhjJosophje der Grίechen, τ. 11/1, σ. 320, κοιΙ σΊJμ. 6.

45. ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, Περι' τής 'Αλεξάνδρου τύχης η αρετής π 3 ρ.

336c-d. Πρβ. κοιι Περι' τού μη χραν έμμετρα νύν την Πυθίαν 15 ρ. 401a' ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ, ΠαιδαγωΥος ΠΙ, ΠΙ 21, 4.

Ό μεν οιΥν Κράτης ιδ6η χρυσήν εικ6να Φρύνης τής έταίρας έστωσαν

έν Δελφοις ανέκραΥεν, γη τούτο της των Έλλήνων ακρασίας τΡ6-

παιον εστηκε.

Βλέποντας ό ΚΡάΤ'f)ς ενα χρυσα α.γαλμα τ~ς Φρύν'f)ς, τ~ς έταί-, 'Δ λ' 'ζ" '" " ρας, σΤ'f)μενο στους ε φους, φωνα~ε οη το εχουν σΤ'f)σεL ως

μν'f)μειο τ~ς άποχαλίνωσ'f)ς των Έλλ~νων.

46. ΑΘΗΝΑΙΟΣ, Δειπνοσοφισται' ΧΙΙΙ 591h.

Αυτής δε τής Φρύνης οι' περικτίονες ανδριάντα ποιήσαντες ανέθηκαν

έν Δελφοις χρύσεον έπι' κίονος Πεντελικού' κατεσκεύασε δ' αυτον

Πραξιτέλης. "Ον και' θεασάμενος Κράτης ό κυνικος έφη τής των Έλ­

λήνων ακρασίας ανάθημα.

οι περίΟLΧΟL αυτ~ς τ~ς Φρύν'f)ς εφΤLαζαν μLα πpoτoμ~ Τ'f)ς άπα χρυσάφL χαι τ~ν εστφαν στους Δελφους έπάνω σε μLα στ~λ'!) " λ" 'λ' 'Π ζ 'λ Τ' απο πεντε LXO μαρμαρο' τψ φL οτεχν'f)σε ο ρα~Lτε 'f)ς. 'f)ν

πpoτoμ~ αυτ~ σαν τ~ν ειaε ό Κράης, ό χυνLχας φLλόσοφος, εΙ­πε πως ~ταν μν'f)μειο τ~ς άχολασίας των Έλλ~νων.

47. ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, ΓαμικιΧ παραΥΥέλματα 26 ρ. 141e. Πρβ. [ΚΡΑΤΗΣ], Έπιστολαι' 9.

Πρ6τερος δε Αυσάνδρου Σοφοκλής τούτ' εΙπεν­«ου κ6σμος, ουκ, dJ τλήμον, αλλ' ακοσμία

516 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΤΝΙΚΟΙ

φιΧ{νοιτ' αν εlνιΧΙ σων τε μιΧργότης φρενων».

«χόσμος γάρ έστιν», ώς έλεγε Κράτης, «το χοσμοί]ν». Κοσμει 8έ το

χοσμιωτέΡιΧν την γυνιΧΙΧιΧ ποιοί]ν. Ποιει 8έ ΤΟΙιΧύτην ουτε χρυσος ou­τε σμάΡιΧγ80ς ουτε Χόχχος, άλλ' όσιΧ σεμνότητος εύΤιΧξ{ιΧς ιΧί8οί]ς έμ­

φιΧσιν πεpιτtθησιν.

Ό Σοφοκλης1 δμως, πρΙν απο τον ΛύσανaΡΟ, εΙχε πε"L τουτο: «Δεν εΙν' στολίa~, ox~, ΜσμΟΨfJ, μOC π~6τεpo ακολασία φαίνε­ΤΙΧΙ νιi 'νcιι του νου ~ μιχνιocσμέVΊJ όργ~». «Γιocτt στολΙ8ι», κιχ­

θως ~λεγε ό ΚρOCτης, «εIνα~ δ, τι στoλίζε~». KIΧL στoλίζε~ δ, τ~

κocνε~ τ~ γυναίκα π~o κ6σμ~α. KIΧL π~o κ6σμ~α aεν τ~ν κocνε~ ού­τε το xpυσocφ~, ούτε τOC πολύτιμα πεΤΡoca~α, ούτε το ocλ~κo χρω-

'λλ' " , β 'λλ ' ι "ι μα α α αυτα που προ α ουν Τ"!) σεμνΟΤ"f)τα, Τ"f)ν ευπpεπε~α,

την ντροπαλοσύν"!) Τ"f)ς.

1. fr. 762 Ν2.

48. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσόφων βίων χιχι' 80γμάτων συνιΧ­

γωγη νι 88.

ΚιΧl Κράτητος μέν, φησlν [sc. ΔιοΧλης], ό οlχος ύπ' Άλεξάν8ρου,

ΊΠΠιΧΡΧ{ιΧς 8έ ύπο Φιλ{ππου.

του ΚρOCτη το σπίτ~, αναφέpε~ ό ΔLOκλ~ς, εΙχε aεχθε"L την έπί­σκεψ"!) του' ΑλέξανaΡου, της 'Ιππαρχίας την έπίσκεψ"!) του φ~­

λίππου.

49. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσόφων βίων χιχι' 80γμάτων συνιΧ­

γωγη νι 93.

Προς ΆλέξιΧν8ρον πυθόμενον εί βούλετιΧΙ ιΧύτοί] η?ν ΠιΧτρ{8ιΧ άνορθω­

θηνιΧΙ, έφη [sc. Ό Κράτης], «ΚΙΧΙ τΕ 8ει; Πάλιν γαρ ίσως ΆλέξιΧν-8ρος άλλος ιΧύη?ν ΧιΧΤιΧσΧάΨει». 'Έχειν 8έ ΠιΧτΡ{8ιΧ ά80ξ{ιΧν χιχι' πεν{ιΧν

άνάλωτιΧ rn τύχη χιχι' Διογένους εlνιΧΙ πολ{της άνεπιβουλεύτου φθόνιΡ.

ΚΡΑΤΗΣ 517

''Ο,αν ό 'Αλέξανδρος τον ρώΤΊjσε α.ν θέλει να ξαναχτιστει Τι πα-ις, , Κ ι " Γ" λ' ''1 ' τρωα του, ο ρατης απανΤΊjσε: « ια ποιο ογο; σως καποιος

&.λλος 'Αλέξανδρος τ~ν ξαναγκρεμίσει».1 Για πατρίδα του, εί­πε, εχει τ~ν άσΊjμόΤΊjτα και τ~ φτώχεια, πο,'; είναι ατρωτες

σ,~ xτυπ~ματα τ~ς ΤύXΊjς, κι είναι συμΠOλίΤΊjς του ΔιογένΥ)2 , ,ς,' - " λ ' , βλ' Ψ "θ' που κανενας οεν μπορει υπου α να τον α ει με το φ ονο του.

1. Πέρα: απο τ~ν κα:τ' αpχ~ν αρνΥιΤΙΚΤι στάση του Κ\)νικου απένα:ντι στο κρά­"ος κα:ι τους ισχ\)ρους άρχοντες, στον βα:θμο που α:υτΟι περιορίζο\)ν τ~ν ελε\)­

θερία: του OCτόμο\) κα:ι όπονομε60\)ν ΤΤΙ γα:λήνΥι το\), ή αδιάφορη απάνΤΥισΥι του

Κράτη στον Άλέζα:νδρο δείχνει επίσης πόσο ανα:σφα:λΊ; α:ισθάνοντα:ν τΟι άτο­

μα: στις ρε\)στες σ\)νθΤικες εκείνων των τα:ρα:γμένων χρόνων. 2. Ή φράσΥι του Κράτη οτι εΙνα:ι «σ\)μπολίτης του Διογένη» ριζώνει στ~ν ανα:γνώριση

OCπο "ους Κυνικους τΤις σ\)γγενικότητα:ς, ή όποία: συνδέει τους σοφούς: ~δη ό

, Αντισθέν-ης χα:ρα:κτήριζε τον σοφο φίλον TifJ όμοί<ρ, Διογένης Λα:έρτιος νι

105· πρβ. κα:ι νι 37 σχετικα με τον Διογένη. Σ\)μπολίτες του σοφου δεν εΙ­να:ι οί κάτοικοι τΤις πόλης στ~ν όποία: έ,,\)χε να γεννηθεϊ: αλλα οί άλλοι σοφοί,

α:'JΤΟΙ που κρα:τουν τr,ν 'ίδια: πηριχν τΤις α:υτάρκεια:ς.

50. ΦΙΛΟΣΤΡΑΤΟΣ, τα είς τον Τυανέα Άπολλώνιον ΥΙΙ 2, 3 κlχι 3, 3. Πρβ. GNOMOLOGIUM VATICANUM 743 n. 385· ΑΙΛΙΑ­ΝΟΣ, Ποικίλη ι'στορία ΙΙΙ 6· ΦΑΒΩΡΙΝΟΣ, Περ! φυΥης ΙΙ στ~λΎJ 1, 29-31.

Ό δε [sc. Kpιiτης] άνοικιειν Θήβας Άλεξιiνδpoυ δι' αυτον φήσαντος ουκ αν έφη δεηθηναι πατρίδος, ην κατασκιiψει τις ()πλοις ίσχύσας.

ΥΙΙ 3, 3. Kpιiτης δε και' αίτίαν αν λιiβoι προς άνδρος φιλοπ6λιδος μη ξυναpιiμενoς Άλεξιiνδp4> της βουλης, ;ή ες τιρ άνοικίσαι τιχς Θήβας εχρητο.

Ό αλλος KράΤΊjς, 5ταν ό 'Αλέξανδρος άνακοίνωσε 5τι για χά-θ ' 1:' ' ζ' 'ς, " " ΡΊj του α 'οαναχτι ε ΤΊjν πατρωα του, απανΤΊjσε πως μια πα-

τρίδα, πο,'; ό όπoιoσδ~πoτε θα μπορουσε με τ~ MναμΊj των 5πλων να τ~ν καταστρέψει, εκεινος, ό KράΤΊjς, δεν τ~ν χρεια-'1" νι ι 3 3 Κ ' Κ ' 'λ θ' ';' ς, , " '-,οταν. ,. ι ο ραΤΊjς πα ι α Ίjταν ουνατον και να κα-

ηγOΡΊjθει άπο εναν ανθρωπο πο,'; άγαπάει τ~ν πατρίδα ΤΟ') γι~

518 ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

το γεγονος oτ~ οεν ύπoστ~p~ξε τον ' Αλέξανορο στο σxέo~6 του να ξαναxτισε~ τη Θ~βα.

Πρβ. κιχι ΔιoγένΎJζ 38.

51. [ΠΛΟΠ ΑΡΧΟΣJ, 'Αποφθέγματα βασιλέων και' στΡατηγων 25 ρ. 179a.

Έπει' δε ''Αρπαλος ύπερ συγγενούς και' οίκεΕου Κράτψος ιΧδικημά­

των δΕκην lχοντος ήξΕου την ζημΕαν είσενεγκειν ιΧφεθηναι δε της κρΕ­

σεως, [να μη λοιδορηθfj, «βέλτι6ν έστιν», εtπε [sc. ΦΕλιππος], «τού­τον αύτον η ήμα.ς δια τούτον κακως ιΧκούειν».

'Όταν ό "Αρπαλος, παρεμβαΙνοντας ύπερ του συγγεν-η και φΙ­

λου του ΚράΤΥ), ό όποΤος είχε ημωΡΥ)θεΤ γ~α όp~σμένα άoα~­

ματα, ζ~τY)σε να πλY)pώσε~ ό ΚράΤΥ)ς το πρ6στψο άλλα συνάμα

να άπαλλαγεΤ άπο τ~ν καταo~καστ~κ~ άπ6φασΥ), ωστε να μ~ ντpoπ~αστεΤ, ό Φιλ~ππoς είπε πως «καλύτερα να κακολογουν

αυτον τον Ίοω παρα εμας εξα~τιας του».

52. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων βΕων και' δογμάτων συνα­γωγη νι 90. Πρβ. ΑΘΗΝΑΙΟΣ, Δειπνοσοφισται' Χ 422c-d.

Δημήτριον τον Φαληρέα πέμψαντα αυτ4) [sc. Κράτητι] !1ρτους και olvov ώνεΕδισεν είπών, «εtθε γαρ α[ κρηναι και' !1ρτους lφεΡον». Δη­λον οδΎ ώς υδωρ lπινεν.

Τον ΔY)μ~τp~o τον ΦαλΥ) ρέα, 1 ό όποΤος του εστε~λε Ψωμ~α και κρασΙ, ό Κράτης τον π-ηρε στ~ν κορο·ι:ΟΙα λέγοντας: «Mακάp~ OL βρύσες να εφερναν και Ψωμ~ά». '"Η ταν, όπωσo~πoτε, φανερο οη επ~νε νερ6.

1. fr. 58a Wehrli.

>

KPAΤH~ 519

53. ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, πως αν τις διακρίνειε τον κ6λακα του φίλου 27 ρ. 69c-d.

Λέγεται δε και' Δημήτριος ό Φαληρευς οτε της πατρίδος έξέπεσε και'

περι' Θήβας άδοξων και' ταπεινα πράττων διηγεν, ούχ ήδέως (δειν

προσι6ντα Κράτητα, παρρησίαν κυνικην και' λ6γους τραχεις προσδε­

χ6μενος- έγ-:υχ6ντος δε πράως aCT4J του Κράτητος και' διαλεχθέντος περι' φυγης ώς ούδεν έχοι κακον ούδ' αξιον φέρειν βαρέως πραγμά­

των σφαλερων και άβεβαίων άπηλλαγμένον, αμα δε θαρρειν έφ' έαυ­

r4J και' Tn διαθέσει παρακαλουντος, ήδίων γεν6μενος και' άναθαρρή­σας προς τους φίλους ε[πε «φευ των πράξεων έκείνων και άσχολιων

δι' ας ανδρα τοιουτον ουκ έγνωμεν». «Λυπουμένι;ιι» γαρ «μυθος εύ­

μενης φίλων, αγαν δε μωραίνοντι νουθετήματα».

Λέγετα~ οτι και ό Δημήτp~oς ό Φαληρέας,1 οταν έξορίστηκε απο τ~ν πατρίοα του και ζοuσε, περιφρονημένος και ύπο συν-

θ - ι, 'Θ Ι β ~'" , Ι ηκες ταπε~νωτικες, κο ντα στη • η α, οεν ενιωσε ευχαριστηση

σαν εΙοε να τον πλησ~άζει ό Κράτης, γιατι περίμενε απο μέρους

του κυνικ~ είλικρίνεια και λόγια σκληρά· καθως ομως ό Κρά-

β Ι ζ' λ ' ,- 'λ ", <: της κου εντιασε μα ι του μει ιχια και του μ~ ησε για την Ec,O-

ρία, λέγοντας πως οεν ύπηρχε σ' αύτ~ν τίποτε κακο οϋτε κάτι

που θα 'πρεπε να το φέρει βαρέως, αφου χάρη σ' αύτ~ν εΤχε πια απαλλαγει άπο πράγματα έπισφαλη και άβέβαια - και

καθως συνάμα τον παρότρυνε να μ~ν χάνει το κουράγιο του και

να μ~ν έπηρεάζεται, ό Δημήτριος αίστάνθηκε καλύτερα, άνα-θ ' Ψ '" "λ ΤΙ Ι , , Ι , αρρε ε και ειπε στους φι ους του: « ι κριμα που εκεινη Ί)

οράσΊ) και ΟΙ άσχολίες οεν με αφΊ)σαν να γνωρίσω ενα τέτοιον ανθρωπο!». «Γ~α τον πικραμένο εΤναι ευεργετιχος ό λόγος των φίλων, για τον πολυ άνόΊ)ΤΟ ΟΙ νουθεσίες».2

1. fr. 59a \Yehrli. 2. Ευριπ[οης fr. 962 Ν2 ρ. 524.

54. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων β[ων και δογμάτων συνα­γωγη νι 90.

Ύπο των Άθήνησιν άστυν6μων έπιτψηθει'ς οτι σινδ6να ήμφ[εστο, έφη [sc. ό Κράτης], «και' Θε6φραστον ύμιν δείξω σινδ6να περιβεβλη-

520 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

μένον»' άπιστούντων δέ, άπήγαγεν έπι' κουρειον και' έδειξε κουρ6με­

νον. 'Εν Θήβαις ύπο τοϋ γυμνασιάρχου μαστιγωθεις - ο[ δέ, έν Κο­

p{ye4J ύπ' Εύθυκράτους - και' έλκ6μενος τοϋ ποδος έπέλεγεν άφρον­

τι στω ν

ελκε ποδος τεταγων δια βηλοϋ θεσπεσ{οιο.

Διοκλης δέ φησιν έλχθηναι αύτον ύπο Μενεδήμου τοϋ 'Ε'Ρετρικοϋ.

'Όταν τα οργανα τ~ς τάζΎ)ς στ~ν ' Aθ~να του ~καναν παρατ~­ΡΎ)σΎ) επειa~ ~ταν ντυμένος μ' ενα σεντόνι, ό ΚράΤΎ)ς τους εΙπε: Θ \ - ς,. lζ \ \ Θ ι \ ,Ι β Ι λ ' Ι « "α σας οεΙc.,ω και τον "εοφραστο να εχει α ει επανω του

ενα σεντόνι». Καθως εκεινοι aεν τον πίστευαν τους όa~γΎ)σε σ'

ενα κουρειο και τους τον ~aειζε που κουρευόταν. 'Όταν κάποτε

στ~ Θ~βα ό aιευθυντ~ς του γυμνασΤΎ)ρίου τον χτύΠΎ)σε με το μαστίγιο και τον πλ~γωσε στο πόaι -αλλοι λένε δτι αυτο ~γι­

νε στ~ν Κόρινθο απο τον ΕυθυκράΤΎ) - ό ΚράΤΎ)ς, χωρις να aL­νει πpoσox~ στο πράγμα, απάγγελνε: «Άπο το πόaι μ' ~πιασε

αυτος κι απο τ' αθάνατο με πέταζε κατώφλι».1 Ό Διoκλ~ς ώστόσο ύποσΤΎ)ρίζει δη τ~ν πλΎ)γ~ του τ~ν εΙχε κάνει ό Μενέ­

aΎ)μος απο τ~ν 'Ερέτρια.

1. Ίλι&δα Α 591, στ~ μεΤOCφpOCσΎj Ν. KocζocντζOCΚΎj-I.Θ. KocκpιO~.

55. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων β{ων και' δογμάτων συνα­γωγη ΙΙ 131.

Κα{ ποπ Κράτητος περιισταμένου αυτον [sc. τον Μενέδημον] και'

καθαπτομένου είς το ότι πολιτεύεται, έκέλευσέ τισιν είς το δεσμωτή­ριον αύτον έμβαλειν- τον δε μηδεν ijHov τηρειν παρι6ντα και ύπερκύ­πτοντα Άγαμεμν6νει6ν τε και' Ήγησ{πολιν άποκαλεΙν.

Κ Ι 'λ \. Κ ι ι ζ \ Μ ις,. 1 \ \ αποτε πα ι που ο ραΤΎ)ς πιε ε τον ενεΟΎ)μο και τον κα-

ΤΎ)γορουσε για τ~ν ανάμιζ~ του στ~ν πoλιτικ~, αυτος ~aωσε εντoλ~ σε κάποιους να τον κλείσουν στο κραΤΎ)Τ~PΙo' ό Κράτης t! ~", Ψ \ \ λ" , , β ι ομως οεν επα ε να τον παραφυ αει μΎ)πως περασει, και γα-

Υ "ζ \ 'λ \ ζ Ι ζ 'ζ ι λ' \ ,ς,. ~oντας εc.,ω το κεφα ι του τον c.,εφωνι ε c.,εροκεφα ο και οι-

κτάτορα' .2

Ρ

ι

ΚΡΑΤΗΣ 521

1. Πρόκειτοιι για τον Σωκροιτικο φιλόσοφο οιπο τ~ν 'Ερέτριοι (περίπου

.3.39-265 π.Χ. μοιθητη του Στίλπωνοι κοιι επικεφoιλ~ς, μοιζι με τον Φοιί3ωνοι τον ΉλεϊΌ, τΊ)ς Ήλιοερετρικης σχολης. 2. 'Όπως σημειώνει 6 Β. Κύρκος, Ό Μενέ8ημος κlΧι' -Υ; 'ΕρετΡικη σχολη (1980), σ. 185, «6 Κράτης ονόμοισε τον Μενε3ημο -y;yr;σ{πoλη, γιοιτι πράγμοιτι ήΥειτο της π6λεως, 3ηλ. ητοιν "3ι­

κτά.τοροις" της 'Ερέτριοις με οιύτο δμως ήθελε να 3ψώσει την οιύτοιρχικότη­

τοι του Μενε3ημου, πο,) τον εστειλε στο κpoιτητ~pιo για μια φιλιχ~ ποιροι­

τΥιρηση».

56. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων βίων κιχι' δογμάτων συνιχ­

γωγη νι 89. Πρβ. ΘΕΜΙΣΤΙΟΣ, περι άρετης ρ. 69.

Χιχρίεν δ' ιxιJτoυ [sc. Κράτητος] Φιχβωρινος εν Ti(J δευτέριμ των

'Απομνημονευμάτων φέρει. Φησι' γάρ' πιχριχχιχλων περί του τον γυ­

μνιχσίιχρχον, των ισχίων ιxιJτoυ ηπτετο' άγιχνιχχτουντος δέ, εφη, «τί

γχρ; oιJχι' χιχι' τιχυτιχ σά εστι κΙΧθάπερ χιχι' τα γόνιχτιχ;» 'Έλεγέ τ' άδύ­

νιχτον εΊΎιχ! άδιάπτωτον εύρειν, άλλ' ωσπερ εν poιij κιχι' σιχπρόν τινιχ

κόκκο ν εΤνιχι. Νικ6δρομον εξερεθίσιχς τον κιθιχριμδον ύπωπιάσθη'

προσθει'ς οδΎ πιπάκιον Ti(J μετώπιμ επέγριχψε, «Νικόδρομος εποίει».

Κ ι ι " Κ ι , ι 'φ β ι '\10 ι ατ~ νοστιμο για τον ρατη αναφεpε~ ο α ωp~νoς στο οευτε-

ρο β~βλ[o των 'Απομνημονευμάτων. Λέε~, συγκεκριμένα, oτ~

παρακαλώντας κάποτε ό Κράτης τον a~ευθυντ~ τοu γυμναστη­

ρίου, τον επ~ασε άπο τους γοφούς καθως έκεινος aυσανασχέ­

ησε, ό Κράτης τοu εΙπε: «Τι εγ~νε λo~π6ν; Δεν εlνα~ κ~ αυτα

a~xD: σου, οπως κα!. τα γ6νατα;» 'Έλεγε άκ6μη οη εlνα~ άΜνα­το να βρει κανε!.ς &νθρωπο έντελως &μεμπτο, άλλά, οπως στα

Ρ6a~α, θα ύπά;;xε~ κα!. κάπo~oς σάπ~oς κ6κκος.1 'Όταν κάποτε ερέθισε τον κ~θαp~στ~ Ν ~κ6aΡομο, τ!.ς εφαγε στο πρ6σωπο. 'Έβαλε τ6τε ό Κράτης ενα κoυpέλ~ στο μέτωπο που εγραφε: «'Έργο τοu Νικ6aΡομοω>.2

1. Άνάμεσοι σε 3υο σ.σχετοι άνέκ30ΤΟΙ 6 Διογενης Λοιερτιος ποιρεμβάλλει τυ­χοιίοι oιύτ~ Τ+Ι σημoιντικ~ p~ση του Κράτη, ~ 6ποίοι, δπως ποιροιτηρεί 6 R. Hoistad, Cyni(' Hero and Cynic King, σ. 128, «περικλείει μια βοιθύτερη ψυχο­λoγικ~ άr.οτίμηση κοιι μιαν σ.ποψη για τον σ.νθρωπο πιο εύσπλοιχνικ+Ι κοιι με περισσότερη κοιτοινόηση γι' οιύτον άπ' δτι ~ σ.τεγκτη κοιι φοινοιτικ+Ι άντίληψΊJ

C:Ept άρετης των προγενεστερων του Κράτη». Ή λ. 'ά3ιά.πτωτος' εΙνοιι ΠΊ,νι-

522 ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥ"ΙΙΚΟΙ

κος σρος τ-ης Στωικ-ης φιλοσοφίοις κοιι σΊJμOΙίνει τον 'αλOCνθοιστο', τον Ίfμεμ­

πτο'. Ό J. Moles, «'Honestius quam ambitiosius?' κλπ.», σ. 110, σΊJμ. 56,

σΊJμειώνει για οιυτη τ~ P~σΊJ στι εΙνοιι εξίσου aυνοιτον να ανOCγετοιι τελικα

στ-ην Στωιχ~ ΠΟΙΡocaοσΊJ Τι να προέρχετοιι απευθείοις απο τον ΆντισθένΊJ κοιι να έφθοισε στους Κυνιχους ανεξOCρτητοι απο τους Στωικούς. 'Ως προς το πε­

ριεχόμενό ΤΊJς ή ρ~σΊJ τοιιριOCζει απόλυτοι με τΊιν ηπιοι, γεμOCτΊj &νθρωπιOC,

πρoσωπικόΤΊJΤoι τοσ KpocΤΊJ. 2. Ποιρόμοιο συμβαν ά:ποaίaει ό ΓΡΊJγόριoς

NoιζιoινζΊJVoς στον ΆντισθένΊJ (βλ. ποιροιπOCνω ΆντισθένΊJς 101 κοιι 102) κοιι πOCλι ό ΔιoγένΊJς Λοιέρτιος στον ΔιoγένΊJ (= ΔιoγένΊJς 484).

57. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσόφων βίων κlΧι δογμάτων συνlΧ­γωγη νι 105.

ΚΙΧΙ' οl5τοι μεν οΙ' Κυνικοί· μετιτέον δ' επι' τους Στωικούς, dίν ήρξε

Ζήνων, μlΧθητης γενόμενος Κράτητος.

Αύηχ για τους Κυνικούς. ''Ας στραφουμε τώρα στους Στωι­

κούς, που αργ"f)γέΤ"f) τους εΤχαν τον Z~νωνα, ό όποιος μαθ~τευ­

σε στον ΚΡάΤ"f).

58. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, <Μλοσόφων βίων ΚIΧΙ' δογμάτων συνlΧ­

γωγη νΗ 24.

Φησι' δ' 'Απολλώνιος ό Τύριος, ελκοντος ιχύτον [sc. ZήνωνlΧ] Κράτη­τος του ιμlΧτίoυ άπο Στίλπωνος, είπειν, «dί Κράτης, λlΧβη φιλοσόφων

εστι'ν επιδέξιος ή δια των ωτων- πείσlΧς οι5ν ελκε τούτων- εί δέ με

βιάζr;, το μεν σωμlΧ πlΧpα σοι εστlΧι, ή δε ψυχη πlΧpα Στ{λπω νι».

Ό 'Απολλώνιος ό Τύριος αναφέρει οτι ό Z~νωνl εΙπε στον Κράη, ό όποιος τον τραβουσε απο τον Στίλπωνα πιάνοντάς

τον απο το ρουχο: «ΚΡάΤ"f), ~ &ξια λαβΊι για εν αν φιλ6σοφο εΤ­ναι απο τα αύτιά: πιάσε με λοιπον απο αύτα με το να με πεί­

σεις- εΙ~αλλιως, αν με τραβας ~ια τ~ς βίας, το σωμα μου θα εΙ­

ναι πλάι σου αλλα ~ Ψυχ~ μου θα εΤναι πλάι στον Στίλπωνα».

1. fr. 278 8VF Ι ρ. 64· ό Άπολλώνιος ό Τύριος ~τoιν Στωικος φιλόσοφος

του10υ οιι. π.Χ.

Ρ

ι

ΚΡΑΤΗΣ

59. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσόφων βίων ΚΙΧ ι' 80Υμάτων συνlΧ­ΥωΥη ΥΙΙ 2-4. Πρβ. ΣΟΥΔΑ, στο λ~μμoc 'νυν ευπλόηκlΧ, οτε νε­

νlΧυάyΎJXIΧ' χocι GNOMOLOGIUM VATICANUM 743 n. 384.

Διήκουσε 8έ [sc. ό Ζήνων], κlΧθάπεp πpOε{pητlΧι, Κράτητος εlτιχ κlΧι'

Στtλπωνoς άΚOυσlΧ{ φlΧσιν ιχυτον κlΧι Ξενοκράτους ετη 8έκlΧ, ώς Τι­

μοκράτης εν τi(J Δ{ωνι' άλλα κΙΧ ι' Πολέμωνος ... τi(J ol5v Κράτητι πlχ­pέβlΧλε τουτον τον τρόπον. ΠOpφύplΧν εμπεπορευμένος άπο της Φοι­

νίκης προς τi(J ΠεplΧιει ενlΧυάyησεν. 'Ανελθών 8' εις τας 'AθήνlΧς ή8η ΤPΙIΧΚOνΤOύτης εκάθισε πlΧpά τινlΧ βιβλιοπώλην. 'Α νlΧyινώσκoντoς 8' εκε{νου το 8εύτερον των Ξενοφωντος 'Απομνημονευμάτων, ήσθει'ς

επύθετο που 8ιlΧτp{βOιεν οΕ τοιουτοι άν8ρες. (3) EυκlΧ{pως 8ε πlΧpιόν­τος Κράτητος, ό βιβλιοπώλης 8ε{ςlΧς ιχυτόν φησι, «τούτcp πlΧplΧκO­

λούθησον». Έντευθεν ήκουσε του Κράτητος, άλλως μεν ευτονος προς

φιλοσοφ{ιχν, lΧί8ήμων 8ε προς την Κυνικην άνlΧισχυντ{lΧν. 'Όθεν ό

Κράτης βουλ6μενος ιχύτον κlΧι' τούτου θεplΧπευσlΧι 8ί8ωσι χύτplΧν φlΧ­

κης 8ια του KεplΧμεικoυ φέρειν. Έπει 8' εΊ8εν ιχυτον lΧί8ούμενον κlΧι' πεpικlΧλύΠΤOντlΧ, πlΧ{σlΧς τ,η βlχκτηΡ{q: κlΧτάyνυσι την χύτplΧY" φεύγον­

τος 8' ιχυτου κΙΧ ι' της φlΧκης κlΧτα των σκελων ρεούσης, φησι'ν ό Κρά­της, «τ{ φεύΥεις, Φοινικ{8ιον; ου8εν 8εινον πέΠOνθlΧς». (4) 'Έως μεν ol5v τινος ήκουε του Κράτητος οτε κlΧι' την Πολιτε{ιχν ιχυτου ypάψlΧν­τος, τινες ελεΥον πlΧ{ζOντες επι' της του κυνος ουρας ιχυτην yεyplΧφέ­

νlΧι. ΓέyplΧφε 8ε προς τn ΠoλιτείlΧ κlΧι' τά8ε ... 'Έστι 8' ιχύτου κlχι ... 'AπoμνημOνεύμlΧτlΧ Κράτητος... ΤελευΤIΧΙOν 8ε άπέστη κlΧι' των

προειρημένων ήκουσεν εως ετων είχοσιΥο ί'νlΧ κlΧ{ φlΧσιν ιχυτον είπειν,

«νυν ευπλ6ηκlΧ, οτε νενlΧυάyηκlΧ». ΟΕ 8' επι του Κράτητος τουτ' ιχυ-, , -

τον ειπειν.

'Όπως ~a"!) ε'ίπαμε,l ό Z~νων ύπ~pξε μαθψης το\) ΚράΤΎ)·2 επειτα λένε ΟΤΙ μαθ~τευσε στον ΣτΙλπωνα και στον ΞενοκράΤΎ) για akxcx χρ6νια, οπως OCναφέρει ό ΤιμοκράΤΎ)ς στη βιογραφΙα το\) ΔΙωνα. Mαθ~τευσε Ε:πΙσΎ)ς στον Πολέμωνα ... Με τον Κρά­ΤΎ) γνωρΙσΤΎ)κε κατα τον έξΊjς τρ6πο. 'Έφερνε να πoυλ~σει

πορφύρα OCπο τη ΦοινΙΚΎ) OCλλα κοντα στον Πεφαια ναυάγφε. Φθάνοντας στην ' Aθ~να - ~ταν ~a"!) τριάντα χρονων - εμει νε \, β βλ ' λ " - '" β ζ , \", β σε καποιο ι ιοπω Ύ), ο οποιος οια α ε τοτε το οευτερο ι-

βλΙο των 'Απομνημονευμάτων το\) Ξενοφώντα. Στον Z~νωνα

524 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

το β~βλ[o αυτο αρεσε πολυ κα/. ζ~τφε να μocθε~ που θα μπο-- \ \ " , θ ' (3) Κ \ ρουσε κανε~ς να συναντησε~ τετωους αν ρωπους. ατα κα-

λ~ σύμπτωσ'fj περνουσε έκε[ν'fj τη σηγμ~ ό ΚΡOCΤ'fjς, κα/. ό β~­

βλιοπώλ'fjς ~ε[xνoντocς τον είπε στον Z~νωνα: «'Ακολούθ'fjσέ

τον!». 'Ύστερ' άπο αύτο ό Z~νων εγ~νε μαθ'fjτ~ς του ΚΡOCΤ'fj, κ~

ένω κατα τα αλλα είχε εντον'fj εφεσ'fj στ~ φ~λoσoφ[α, σε σχέσ'fj

με την κυν~κ~ άνα[~ε~α ε~ε~xνε ντροπαλός. Θέλοντας λo~πoν ό

ΚΡOCΤ'fjς να τον γ~ατpέΨε~ κα/. άπο αύτό, του ~[νε~ ενα τσoυκocλ~

γεματο φακες να το μεταφέpε~ μέσα άπο τον Kεpαμε~κό. Σαν \ ϊ~" , \ " θ - \ \ , Ψ

τον ε.οε oτ~ ντρεποταν κα~ oτ~ προσπα ουσε να το κρυ ε~ σκε-

'ζ' , , • Κ' ~, \ 1:' \ \ πα οντας το γυρω-γυρω, ο ραΤ'fjς o~νε~ μ~α σπpω,",~α στο

'λ \ \ β~\ \ \ 'ζ 3 Κ θ" Ζ' " τσουκα ~ με το ρα o~ κα~ το σπα ε~. α ως ο 'fjνων εφευγε

τρέχοντας, με τ/.ς φακες να στOCζουν στα σκέλ~α του, ό ΚΡOCΤ'fjς

του λέε~: «Γ~ατ[ πας να φύγε~ς, παλλ'fjκαρocκ~ άπο τ~ Φο~ν[κ'fj;

Δεν επαθες ~α κα/. τ[ποτα τρομερό!» (4) Γ~α κocπo~o ~~ocσΤ'fjμα ~ταν μαθψ~ς του ΚΡOCΤ'fj' δταν εγραψε κα/. τ~ν Πολιτεία του,

όp~σμένo~ ελεγαν, άστε~ευόμενo~, πως τ~ν είχε γpocΨε~ έπOCνω

στ~ν ούρα του σκύλου. Έκτος άπο τ~ν Πολιτεία είχε γpocΨε~ κα/. τα έξΊjς ... Δ~κoc του εργα είνα~ κα/. οΙ 'Α ναμ νήσεις ιΧπό τόν ΚριΧτη, ... Στο τέλος αφφε ,",ον ΚΡOCΤ'fj κα/. μαθ~τευσε σ' αύ­

τους που άναφέραμε παραπOCνω - έπ/. εϊκoσ~ xpόν~α' τότε, κα­

θως λέγετα~, είπε δη «τώρα, που εχω ναυαγ~σε~, πλέω καλOC».

Σύμφωνα με αλλους, αύτο το είπε, δταν άκόμ'fj ~ταν μαθ'fjτης

του ΚΡOCΤ'fj.

1. ΔιoγένΊJς ΛΙΧέρτιος νι 105 [= Κρά.της 57] κιχι νιι 31-2. 2. fr. 1 κιχι 2 SVF Ι ρρ. 3-4. Ό κύκλος των μΙΧθψων κιχι οπιχ(3ων του Κρά.τη φιχ[νετιχι δτι

~τιxν κά.πως πιο συγκροτημένος ά:πο έκεινον του ΔιoγένΊJ. 3. Έ(3ω ό Κρά.­

της έπιχειρει νιΧ ξεριζώσει β[ΙΧιιχ τη μιχτιχιο(30ξ[ιχ του Z~νωνιx. ΤΟ ιχυτό - σε

μιιΧν ά:νά.λoYΊJ πεp[στιxσΊJ - πιχριχ(3Ι(3ετιχι κιχι γιιΧ τον ΔιoγένΊJ ά:πο τ~ ΣινώΠΊJ

(ΔιoγένΊJς ΛΙΧέρτιος νι 35 [ = ΔιoγένΊJς 244]). Ό J. Stenzel, RE στο λ~μμιx 'Kpά.ΤΊJς', σ. 1629, πιxpιxΤΊJpει δτι δσο κι Ilν οί γνώσεις μιχς γιιΧ τ~ σχέσΊJ

Kpά.τη-Z~νωνιx στηρ[ζοντιχι σε τέτοιου ε'ί(30υς ά:νέκ(30ΤΙΧ, ώστόσο τιΧ κοινιΧ

σΊJμειιx που όπά.ρχουν στΙς (3ι(3ιχσκιχλ[ες του Z~νωνιx, τ~ς νειxνικ~ς περιό(30υ,

κιχι του Kpά.ΤΊJ μocς ό(3ΊJγoυν νιΧ (3εχθουμε δτι όπά.ρχει πρά.γμιχτι έπ[(3pιxσΊJ του

Κρά.τη στον Z~νωνιx.

>

ΚΡΑΤΗΣ 525

60. ΕΥΣΕΒlOΣ, Ει3αΥΥελιχη προπαρασχευη ΧΙV 5, 11-12 ρ.

729b-d.

ΠολέμωΥος δε έΥέΥΟΥΤΟ ΥΥώρψοι 'ΑρχεσΕλαος χαι' ΖήΥωΥ" πάλΙΥ Υαρ

αύτωΥ μΥησθήσομαι έπι τέλει. ΖήΥωΥα μεΥ οδΥ μέμνημαι είπων Ξε­

Υοχράτει, ε[τα δε Πολέμωνι φοιτησαι, αδθις δε παρα Κράτητι χυνΕ­

σαι' ΥυΥΙ δε <XUT4J λελΟΥΕσθω δτι χαι' ΣτΕλπων6ς τε μετέσχε χα ι' των λ6Υων των ΉραΧλειτεΕων. Έπει' Υαρ συμφοιτωντες παρα Πολέμωνι, έφιλο-;ψήθησαν αλλήλοις, συμπαρέλαβον είς την προς αλλήλους μά­

χην ό μεΥ ΉράΧλειτον χα ι' ΣτΕλπωνα &μα χαι' Κράτητα, ι{ίν ύπο μεν

Στ[λπωνος έΥένετο μαχητής, ύπο δε ΉραχλεΕτου αυστηρ6ς, χυνιχος

δε ύπο Κράτητος.

Ό Πολέμων 1 γνωρίστηκε με τον 'Αρκεσίλαο κα!. τον Z~νωνα.2 Θα. άναφερθω πάλι σ' αuτους στο τέλος. Για. τον Z~νωνα άνα­

φέρω στι μαθ~τευσε στον Ξενοκράτη, επειτα στον Πολέμωνα,

χι επειτα πάλι, όίπλα στον Κράτη, εγινε Κυνικ6ς &ς σ'f)μειω­

θει τώρα γι' αuτον ση γνώριζε κα!. τον Στίλπωνα κα!. τα. φιλο­

σoφ~ματα των 'Ηρακλειτικων. 'Όταν, ετσι, φοιτουσαν μαζ1. χοντα. στον Πολέμωνα, συναγωνίσΤ'f)χαν ό ενας τον αλλο κα!.

πΊjpαν ώς βΟ'f)θους για. τ~ν άναμέΤΡ'f)σ'f) μεταξύ τους, ό ενας τον

'Ηράκλειτο, τον Στίλπωνα κι επίσ'f)ς τον ΚΡάτ'f): άπο τον Στ[λπωνα εγινε μαχψα6ς, άπο τον 'Ηράκλειτο τραχυς κι άπο

τον Κράη κυνα6ς.

1. Πλατωνικος φιλόσοφος απο την Άθ~να, έπικεφαλης απο το 315/314 π.Χ. 7Υ,ζ Άκα(3ημ[ας. 2. fr. 11 SVF Ι ρ. 8.

61. ΕΥΣΕΒIOΣ, ΕυαΥΥελιχη προπαρασχευη χν 13, 8 ρ. 816c. Πρβ. ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ ΚΥΡΟΥ, ΈλλΗVιxων θεραπευτιχη παθημάτων

ΙV 12.

τουΤΟΥ [sc. ΔΙΟΥέΥη] Κράτης διεδέξατο' Κράτητος δε έΥέΥετο ΖήΥωΥ ό Κιτιεύς, χτλ.

Τον Δωγέν'!) τον όιαόέχθψε ό Κράης, χα!. του Κράτ'!) μαθ'f)­':"~ς 'JπΊjρξε ό Z~νων άπο το Κίτιο, χτλ.

526 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΤΝΙΚΟΙ

62. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων β{ων και' 80γμάτων συνα­γωγη νι 91-92.

Ζήνων 8' ό Κιτιευς έν ταίς Χρε{αις και' κώ8ιον αιίτον [sc. Κράτητα] φησ{ ποτε προσράψαι rifj τΡ{βωνι ά:νεπιστΡεπτουντα. ;-Ην 8έ και' την

Όψιν αΖσχρος και γυμναζ6μενος έγελατο. Είώθει 8έ λέγειν έπα{ρων

τιχς χείρας, «θάρρει, Κράτης, ύπέρ όφθαλμων και' του λοιπου σώμα­τος- (92) τούτους 8' Όψει τους καταγελωντας, ή8η και' σuνεσπασμέ­νους ύπο ν6σου και' σε μακαρ{ζοντας, αύτους 8έ καταμεμφομένους έπι'

rn ά:pγ{ιf»· KL ό Z~νων OCπο το Κ[ΤLΟ ocνocφέρεL, σΤLς Χρείες, ΟΤL ό Κράτης μπάλωσε κάποτε το τρψμένο ρουχο του με μLα προβLα χωΡLς

να ντρocπε"L YL' ocύτ6. "'Ή τocν ocσΧΊJμoμoύpΊJς κoc[, οτocν γυμνocζ6-\ , ~ 'Ε - " 'θ Υ \ λ' , τocν, τον κοροωευocν. κεLνος ομως συνΊJ L..,ε νoc εεL, σΊJκωνoν-

\' Ψ λ' Κ ' Κ' \ \ , τocς τoc χεΡLOC του ΊJ oc, « OUpOCYLO, POCTYj, YLOC ΤOC μOCΤLOC σου \ \ \ - (92) θ \ \ ~ - " , , "λ ΚOCL YLOC το σωμoc σου' OC τους οεLς - οπου νoc VOCL - ο ους

ocύτους που σε κορο'C~εύουν ζocρωμένους OCπο τ~ν ocρρώσΤLOC να \ λ 'Υ \, -, , λ " ~ ,

σε κoc οτυΧL..,ουν ΚOCL νoc χτυπουν το κεφoc L τους YLOC τη ΟLΚΊJ τους OCπρocγLά».

1. fr. 272 SVF Ι ρ. 62.

63. ΤΕΛΗΣ, ρ. 46, 6-14 Hense [= ΣΤΟΒΑΙΟΣ, 'Ανθολ6γιον ιν 32, 21].

Ζήνων ~φη Κράτητα ά:ναγινώσκειν έν σκυτε{lp καθήμενο ν τον 'Αρι-Ιλ Π Ι' " ,Ι, 'Θ ι - Κ ι στοτε ους ροτρεπτικον, ον εγραψε προς "εμισωνα των υπριων

βασιλέα λέγων γτι οιί8εν( πλε{ω ά:γαθα ύπάρχει προς το φιλοσοφησαι'

πλουτ6ν τε γαρ πλείστον αιίτον ~χειν ώστε 8απαναν είς ταυτα, ~τι 8έ 86ξαν ύπάρχειν αιίτifj. 'Α ναγινώσκοντος 8έ αιίτου τον σκυτέα ~φη

προσέχειν &μα ράπτοντα, και' τον Κράτητα εΖπείν «έγώ μοι 80κω, dj

Φιλ{σκε, γράφειν προς σέ ΠΡΟτΡεπτικ6Υο πλε{ω γαρ όρω σοι ύπάρ­

χοντα προς το φιλοσοφησαι <η> Φ ~γpαψεν 'Αριστοτέλης».

'Ο Ζ' l' , " 'Κ' θ' , ~ 'β Υ '" ΊJνων ocνocφερεL οη ο ρocτης κoc οτocν ΚOCL oLOC oc..,ε, σ ενoc

ύΠΟ~ΊJμOCΤΟΠΟLε"Lο, τον ΠΡΟτΡεπτικο1'2 του 'ΑΡLστοτέλΊJ, που

μι

ΚΡΑΤΗΣ 527

~τ:χν γραμμένος γιOC τον Θεμίσωνα, τον βασιλιOC των Κυπρίων, και στον όΠΟLΟ ό 'Αριστοτέλης ύπoστ~pιζε ΟΤΙ κανένας 3εν εϊχε καλύτερες προϋποθέσεις νOC γίνει φιλ6σοφος απ' Ο,τι ό Θεμί­

σων: γιατι εϊχε πλουτο μεγάλο, ώστε νOC ζο3εύει γι' αύτο τον

σκοπ6, κι ακ6μ'Yj μεγάλ'Yj φ~μ'Yj. Καθως ό ΚΡάΤ'Yjς 3ιάβαζε, ό ύπο3'Yjματοποι6ς, αναφέρει ό Z~νων, τον ocκουγε προσεκταOC

'ζ " 'β' , , Κ ' συνεχι οντας συγχρονως να ρα ει τα παπουτσια, κι ο ραΤ'Yjς

τ6τε του εϊπε: «Θαρρω, Φιλίσκε, οη θOC γράψω ~ναν Προτρε­πτικο γιOC σένα' γιατι βλέπω οτι εσυ εχεις περισσ6τερες προϋ­

ποθέσεις νOC γίνεις φιλ6σοφος απ' οσες εκεLνος γιOC τον όΠΟLΟ

εγραψε ό 'Αριστοτέλ'Yjς».

Ό Τέλης επιχειρεί νOC OCνοιιρέσει την γενικότεροι OCποδεκτη γνώμΊj στι ~ φτώ­

χειοι OCποτελεί εμπόδιο γιOC την ενOΙσχόλΊjσΊj με τη φιλοσοφίοι κοιι σε οιύτο το

πλοιίσιο OCνοιφέρει το ποιροιπάνω περιστοιτικο OCνάμεσοι στον KράΤΊj κοιι σε κά­

ποιον υΠOδΊjμOΙΤOΠOΙo Φιλίσκο, στο εργoιστ~ριo του τελευτοιίου. 'Ωστόσο ~

σχέσΊj Κράτη-Φιλίσκου, σπως κοιι εκείνΊj του Σωκράτη με τον υΠOδΊjμOΙΤO­

ποιο Σίμωνοι (ΔιoγένΊjς Λοιέρτιος ΙΙ 122-3· πρβ. κοιι Πλοότοιρχος, ΠεΡI ταυ δη μάλιστα τοίς ήγεμ6σι 8εί τον φιλ6σοφον 8ιαλέγεσθαι 776b), εΙνοιι εντοιγ­

μένΊj στην εύΡότερΊj θεμοιτικη της σχέσΊjς φιλοσόφου-τυράννου, ~ 6ποίοι στη

σωκροιτικη γροιμμοιτείοι κοιτοιλοιμβάνει σΊjμOΙντικη θέσΊj. 'Αντίθετοι με τον

Πλάτωνοι, τον ' Αρίστιππο κοιί, σπω ς εδώ, τον ' AριστoτέλΊj, οί 6ποίοι συν­οινοιστρέφοντοιν βοισιλιάδες κοιι τυράννους, το σχετικο OCνεκδοτολογικο υλικο

θέλει τον Σωκράτη νOC πρoτιμίi νOC συχνάζει στο εργoιστ~ρι ένος τσOΙγκάρΊj. Ό R. Hock, στο ΙΧρθρο του «Simon the Shoemaker as aπ Ideal Cynic» , εχει δείξει πειστικOC - με βάσΊ) κυρίως το ποιροιπάνω OCπόσποισμοι - στι ~ inter­pretatio cynίca του σχετικου υλικου εχει δώσει σΊjμOΙντικη ώθΊjσΊj στη γροιμ­μοιτειοικη διάδOσΊj οιύτου του σωκροιτικου μοτίβου (πρβ. Μ. Billerbeck, Die Kyniker in der modernen Forschung, σ. 27). ΕΙδικότεροι γιOC το ποιροιπάνω

χωρίο OCπο τον TέλΊj, 6 Hock, σ.π. 265-6 ποιροιτηρεί στι «6 σόνδεσμος του Κράτη με τον Φιλίσκο ~τoιν συμβολικός, OCποτελουσε συνειδΊjτη διοιμοιρτυρίοι γιιΧ την προικτικη του 'AρισΤOτέλΊj νOC επιλέγει βοισιλιάδες γιOC τη διδοισκοιλίοι της φιλοσοφίοις». 1. fr. 273 SVF Ι ρρ. 62-63. 2. fr. 1 Ross.

64. ΣΟΥΔΑ, στο λ~μμoc 'Κλεάνθης' [Δεν περιλocμβάνετocι στOC SVF].

Κλεάνθης ... μαθητης Κράτητος εlτα Ζήνωνος, κτλ.

Ό Κλεάνθ'Yjς ~ταν μαθψ~ς του ΚΡάτ'Yj, επειτα του Z~νωνα.

528 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚίΝΙΚΟΙ

65. ΤΕΛΗΣ, ρ. 38, 4 - 39, 1 Hense2 [= ΣΤΟΒΑΙΟΣ, Άνθολ6γιον ΙV 33,31].

Διο ΚIΧΙ' ό Κράτης προς τον έπιζηΤOυντlΧ «τΕ οι)ν μοι έστlΧι φιλοσοφή­

σlΧντι;» «δυνήσ,η» φησΕ «το φlΧσκώλΙOν p~δ{ως λυσlΧι κΙΧ! τn χειΡΙ'

έξελων εύλύτως δoυνlΧι, κlΧι' ούχ ώσπερ νυν στρέφων κιχ! μέλλων κlΧί τΡέμων, ώσπερ οι' πlΧplΧλελυμένoι τιχς χειplΧς άλλα κlΧί πλήρες ον ιχύ­

το 06τως orjιει κlΧί κενούμενον ίδων ούκ όδυνήσ71, κlΧι' χpασθlΧι προε­

λ6μενος p~δEως δυνήσ71 κlΧι' μη έχων ούκ έπιποθήσεις, άλλα βιώσ71

άρκούμενος τοις ΠIΧPOυσι, τι~ν άπ6ντων ούκ έπιθυμων, τοις συμβεβη­

κ6σιν ού δυσlΧpεστων».

Γι' αύτο και ό ΚράΤ1jς, σε κάποιον που τον ρώτφε «Ποιό οφε­

λος θoc ~χω αν γΙνω φιλόσοφος)) του λέει: «eoc μπορέσεις voc λύ-" λ \ , \ \ β 'λ \ \ , 'θ σεις ευ κο α το πουγγι σου και να γα εις με το χερι σου προ υ-

\ \ ~ Ι "fl Ι "β 'ζ \ ~ μα και να οωσεις, κι οχι οπως τωρα που το ασανι εις και οι-

'ζ \ Ι \" '" r ι στα εις και τρεμεις σαν εκεινους που τα χερια τους ε"ναι παρα-

λυτα. Με τ~ν '{SLIΧ SιάθεσΎ) θoc το SεΤς το πουγγΙ σου οταν είναι

γεμάτο, κι οταν βλέπεις πως ocSειάζει, SEV θoc λυΠΎ)θεΤς, ΜΙ θoc μπορέσεις voc Sιαθέσεις πρόθυμα τoc λεφτά σου, οταν τoc ~χεις, κι οταν πάλι SEV ~χεις, SEV θoc έπιθυμεΤς Sιακαως voc ocποκτ~σεις ocλλoc θoc ζεΤς ocρκούμενος ~ε οσα ύπάρχουν χωρις voc ocποζψας Ο,τι SEV ~χεις και χω ρις voc ταράζεσαι με οσα ~χoυν συμβεΤ)).

Τ ο ποιροιπOCνω άπόσποισμοι άπο τον Τ έλΊj μocς άφ~νει με την εντύπωσΊj οτι ό

KρocΤΊjς ί)εν άπέρριπτε εντελως τον πλουτο. Σύμφωνοι με τον D.R. Dudley, Α History οΙ Cynicism, σ. 49, τέτοιες ί)ιί)οιχες ί)εν πρέπει νΟι άπευθύνοντοιν στους άφοσιωμένους στον xuYlXov βίον άλλΟι μocλλον σε ενοιν ευρύτερο κύκλο άκροοι­των, στον όποίο ό φιλόσοφο.ς φοι[νετοιι νΟι συνιστoc λoγικ~ κοιι ελεγχόμενΊj

χρ~σΊj του πλούτου κοιι οχι, οπως ό ΔΙOγένΊjς, πλ~ΡΎJ άπoχ~ άπο οιυτόν.

66. ΤΕΛΗΣ, ρ. 39, 7 - 41, 13 Hense. 2

Διο κlΧί εί βούλει τον υι'6ν σου της ένδεΕlχς κlΧί σπάνεως πlΧυσlΧι μη

προς τον ΠΤOλεμlΧΙOν πέμπε γπως χpήμlΧτlΧ κτήσετlΧι' εί δε μή, άλlΧ­

ζονεΕlχν ΠPOσλlΧβων άπελεύσετlΧι, πεplΧνεις δε ούδέψ άλλα προς Κρά-

ΚΡΑΤΗΣ 529

τητα' έκεινος ήδύνατο έξ άπλήστων χαι' πολυτελων έλευθερίους χα ι'

άφελεις χατασχευάζειν. Και' ΜητροΧλης δε έχεινος έφη, ώς έοιχεν,

οτε μεν παρα Θεοφράσnρ χαι' Ξενοχράτει σχολάζοι, πολλων αύτ4'> έξ

οίκου άποστελλομένων φoβε'i'σθαι μη τ4'> λιμ4'> άποθάνοι χαι άει' σπα­

νίζειν χαι ένδεης εΙΎαι, μεταβας δε υστερον προς Κράτητα χαν άλλον

προστρέφειν ούδενος πεμπομένου. Τ6τε μεν γαρ έξ άνάγχης έδει ύπ6-

δημα έχειν, χαι τουτο άχάττυτον [ηλους ούχ έχον], εΙτα χλανίδα,

παίδων άκολουθίαν, οίχίαν μεγάλην, είς το σύνδειπνον οπως άρτοι

καθαροί, οψον μη το τυχ6ν, οlνος ήδύς, ύποδοχας τας έπιβαλλούσας,

ΕΎα πολυτελως έλευθέριος γαρ παρ' αύτοις ή τοιαύτη άναστροφη

έκρίνετο' προς Κράτητα δε μεταβάντι ούδεν ~ν τούτων- άλλ' άφελέ­

στερος τ4'> ΤΡ6Π4J γεν6μενος ήρχειτο τρ{βωνι χαι' μάζ,η χαι' λαχανίοις

ούχ έπιποθων την προτέραν δίαιταν ούδε τ,η παΡούσr; δυσχεραίνων.

Προς ριγος ήμεις μεν ζητουμεν παχύτερον ιμάτιον, έχεινος δε διπλώ­

σας τον τρ{βωνα περι,ήει τρ6πον τινα δύο ~uάτια έχων. Εί άλείψασθαι

χρείαν έχοι, είσελθων αν είς το βαλανειον τ4'> γλοι4'> ήλείΨατο. Και'

βαδίσας ένίοτε προς την χάμινον 0/5 τα χαλχεια, των μαινίδων άπ6-πυριν ποιήσας, περιχέας αν έλ4διον χαθίσας ήρίστηχε. Και έχάθευδε

το μεν θέρος έν τοις {εροις, τον δε χειμωνα έν τοις βαλανείοις ού

σπανίζων ώσπερ προ του ούδε ένδεης ων, άλλ' &ρχούμενος τοις πα­

ρουσι, διαΧ6νους ούχ έπιθυμων έχειν.

Γι' αυτό, αν θέλεις να γλυτώσεις το γιό σου απο τ~ φτώχεια ΜΙ τ~ στέΡΎjσΎj, μ~ τον στέλνεις στον Π τoλεμα~ol για να βγά­λει λεφτά, αλλιως θα ξανάρθει γεμάτος αλαζονεία, και δεν θα

εχεις κάνει τίποτα, άλλα να τον στείλεις στον KράΤΎj2: έκεΤνος εΙχε τον τρόπο απο αχόρταγους και σπάταλους ανθρώπους να φτιάχνει έλεύθερους και άπλούς. Κι ό Mψρoκλ~ς, έκεΤνος, νο­

μίζω, εΙπε πως δταν φοιτουσε στου Θεόφραστου τ~ σxoλ~ και στου ΞενOκράΤΎj,3 παρ' δλο δτι του εστελναν απο το σπίτι του

πολλα πράγματα, φοβόταν μ~ν πεθάνει τ~ς πείνας και βρισκό­ταν πάντα σε ανάγΚΎj και δεν εΙχε καθόλου χρήματα, ένω \Jστε­

ρα πο,; π~γε στον KράΤΎj, θα μπορουσε, εΙπε, να συνΤΎjρεΤ κι

α.λλον ενα ακόμΎj, μ' δλο πο,; δεν του εστελναν πια τίποτε. Για­τι πρωτύτερα επρεπε ύποχρεωτικα να φοράει σανδάλια - και μάλιστα χωρις καρφιά - και ρουχο κομψό, να συνοδεύεται απο νεαροuς δούλους, να μένει σε μεγάλο σπίτι, να προσφέρει στα

34. Οί 'Αρχαίοι Κυνικοί

530 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

XOLVιX i)εϊπνα φρέσκο ψωμι πολυτελείας, φαΥητο 0XL σποω κι " λ' " λ - " "β λ" , οποιο, γ υκο κρασι, να προσκα ει αυτους που επι α Λοταν να

καλέσει, ετσι ωστε τα πάντα να εΙναι πολυi)άπανα' γιατι αυτος

ό τρόπος ζω~ς λογιζόταν ση ταίριαζε σε ελεύθερους ανθρώ­

πους. 'Όταν σμως π~γε στον KράτΊj, εκεϊ i)EV χρειαζόταν τίπο­τε απο αυτά, αλλα εγινε πιο άπλος στους τρόπους του και περι­

οριζόταν σ' ενα άπλα πανωφόρι και κρίθινο ψωμι και οσπρια

χωρις να άποζψα τον ΠΡΟΥιγούμενο τρόπο ζω~ς ουτε να i)ucroι­νασχετεϊ για τον τωρινό. Για το κρύο εμεϊς ψάχνουμε να βροu­

με ενα πιο χοντρο pouxo, ενω εκεϊνος φόρεσε το πανωφόρι του i)ιπλωμένο στα Μο και κυκλοφοροuσε σαν να φοροuσε κατα

κάποιον τρόπο Μο pouxoι. 'Όταν χρεLαζόταν να αλειφτεϊ με λά­

i)t, εμπαινε στα λουτρα και αλειφόταν με αυτο που εΙχε ΧΡΥισι-θ -Κ' , , '''' '''' "ψ μοποιΥι ει. αποτε-καποτε ΠΥιγαινε στα σισεραΟLκα XL ε Υινε

στο καμίνL σαρi)έλες, XL άφοί) τους εβαζε λίγο λαi)άκι καθόταν και τις ετρωγε. Το καλοκαίρι κοψόταν στους ναους το χεψώ-

'λ 'λ \ " ...... ι! 'β να, πα L, στα ουτρα - χωρις να στερεLται, οπως συνε αινε

πρωτύτερα, χωρις να τοί) λείπει τίποτα αλλα αρκούμενος σε

Ο,η ύπ~ρχε, μ~ θέλοντας να εχεL ύΠΥιρέτες.

1. Πρ6κειτocι για ,ον ΠτολεμocΤο Β' τον Φιλά3ελφο, βocσιλια της Α1γ6πτου

(285-246 π.χ.), ό όποΤος κocτα τους Έλληνιστικους χρ6νους ενσάρκωνε το

13εω3ες της εότυχίocς, οπως πocλocι.6τερoc ό βocσιλιας των Περσων. Με βάση

OC1JTIι ,+,ν εν3ειζη ό υ. Wilamowitz, Antigonos von Karystos, σ. 300, τοποθε­τεΤ τ~ συγγρocφ+Ι του πocρocπάνω κειμένου στους χρ6νους άμέσως μετα τον Χρεμωνί3ειο Π6λεμο (26ί-261 π.χ.). 2. 'Ότι ό Τέλη ς άνocφέρετocι έ3ω

στον Κυνικο Κράτη κocι οχι στον όμώνυμο 'Ακoc3ημoc"ίΚΟ φιλ6σοφο άπο τ~ν Τocρσο συνάγετocι ~3η άπο οσoc λέγoντocι στο κείμενο για τον ΜΤιτροκλη, άλλα κocι άπο το γεγονος ΟΤΙ πουθενα στον Τέλη 3εν γίνετocι λ6γος για τον Άκoc-

3ημoc"ίκο Κρά,η, τέλος, κocι κυρίως, άπο ,lς εσωτερικες έν3είζεις του κειμέ­νου' πρβ. Ο. Hense, σ. XXXII-XXXV των Προλεγομένων του τ-ης εκ30σης Teletis Reljqujae. 3. οι 3ιευθυντες του Περιπάτου κocι της 'Ακoc3Τιμίocς, άν­τίσ,οιχoc, ,ων 360 πιο 3ιάσΤιμων τ6τε φιλοσοφικων σχολων.

67. ΤΕΛΗΣ ρ. 49, 3 - 51, 4 Hense2 [= ΣΤΟΒΑΙΟΣ, ΆνθολόΥιον ΙV 34, 72].

Ει 3ε 3ει τον εύ3α{,uονα β{ον έχ των πλεοναζουσων ή30νων συΥχριναι,

ού3ε{ς, φησι'ν ό Κράτης, εύ3α{μων ΥεΥονως αν εΙη. Άλλ' ει θέλει τις

Ρ

L

ΚΡΑΤΗΣ 531

έκλο γίσασθαι έν όλιμ τφ β[ιμ πάσας τας ήλικίας, ευρησει πολλφ πλείους τας αλγη86νας. πρωτον μέν γαρ του παντος χρ6νου ό ήμισυς

ιΧ8ιάφορος, εν (β καθεύ8ω. ErΘ' ό πρωτος ό κατα η7ν παι8ΟτΡοφίαν επίπονος. ΠεινC! το παι8ίον, ή 8έ τΡοφος κατακοψίζει· 8tιIιC!, ή 8έ λούει· κοψηθηναι θέλει, ή 8έ κρ6ταλον !χουσα Ψοφεί. Ε/ 8' εκπέφευ­γε την τιτθήν, παρέλαβε πάλιν ό παι8αγωγ6ς, παι80 τΡ[βης, γραμμα­το8ι8άσκαλος, άρμονικ6ς, ζωγράφος. Προάγει ήλικία· προσγίνεται

αριθμητικ6ς, γεωμέτρης, πωλο8άμνης [ύπο τούτων πάντων μαστι­γουται]- !5ρθρου εγείρεται· σχολιΧσαι ουκ !στιν. 'Έφηβος γέγονεν- !μ­παλιν τον κοσμητην φοβεΊται, τον παι8ΟτΡ[βην, τον όπλομάχον τον

γυμνασίαρχον. Ύπο πάντων τούτων μαστιγουται, παρατηρεΊται, τραχηλίζεται. 'Εξ εφήβων εστι' και ή8η ε(κοσι ετων· !τι φοβεΊται και'

παρατηρεΊ και' γυμνασίαρχον και' στΡατηγ6ν. ΠαρακοιτεΊν ε( που 8ει, οδτοι παρακοιτουσι· φυλάττειν και' αγρυπνεΊν, οδτοι φυλάττουσιν- ε/ς

τα πλοΊα εμβαίνειν, οδτοι εμβαΕνουσιν. 'Α νηρ γέγονε και' ακμάζει· στρατεύεται και πρεσβεύει ύπέρ της π6λεως, πολιτεύεται, στρατηγει,

χορηγει, αγωνοθετεΊ· μακαρίζει εκεΊνον τον βΕον, δν παΊς ων εβίωσε. Παρήκμασε και !ρχεται ε/ς γηρας πάλιν παι8ΟτΡοφίαν ύπομένει και

επιποθεΊ την νε6τητα και

ή νε6της μοι φΕλον, το 8έ yi}ρας

βαρύτερον A(τvης'

ουχ όρω οδν, πως ευ8αΕμονά τις βΕον !σται βεβιωκώς, ε(περ 8εΊ τφ πλεονασμφ των ή80νων εκμετΡησαι.

''Αν πρέπει να. κρΙνουμε τ~ν εύτυχισμέν"Υ) ζω~ άπο το OCν ύπερ­τερουν σ' ocύτην οΙ άπολocύσεις, κocνένocς, ύποσΤ"Υ)ρΙζει ό Kpoc­της, aεν θα. μπορουσε να. θεωρ"Υ)θεΤ πως εζ"Υ)σε εύτυχισμένoc. "Αν θ λ , "'~, "λ "λ' '''λ ,,,, ε "Υ)σει κocνεις νoc ε~ετocσει ο ες τις"Υ) ικιες σε ο "Υ) Τ"Υ) σιocρκειoc

~ β' θ'" , " " λ' ζ 'λ' του ιου, oc σιocπιστωσει οτι ο πονος π εονoc ει κocτoc πο υ.

Διότι, πρωτον, ό μισος χρόνος, ocύτος κocτα. τον όποΤο κοιμα.­

μocι, είνocι κOCτι άaιOCφοΡΟ. "Επειτoc ~ πρώΤ"Υ) ~λικLoc, ocύτ~ κocτα. την όποΙoc άνocτρέφετocι το πocιaL, είνocι γεμOCΤ"Υ) τocλocιπωρΙες: το πocιat πεινOCει, ~ πocρocμOCνoc ΙSμως το κοιμΙζει· έκεΤνο aιψocει, ocύ-

, " , λ'ζ θ'λ' θ ~ "" , θ' β τη ομως το ου ει· ε ει νoc κοιμ"Υ) ει, ocυΤ"Υ) ομως κocνει ορυ ο

'ζ , λ "Ο "\" - Ι πocι οντocς κροτoc oc. τocν φευγει ocπο τoc χεριoc Τ"Υ)ς πocρocμoc-

, λ β' " '" λ' ,,,, λ νocς, το πocρoc ocμ ocνει ο εΠΙΤ"Υ)Ρ"Υ)της που το φυ ocει, ο σocσκoc ος

, ~ θ' , , " ζ , Τ' ", που του μoc ocινει γρocμμocτoc, ο μουσικος, ο ωγρocφος. ο ΠOCΙσΙ

προχωρOCει στ~ν ~λικΙoc. ΠpoστLθετocι τώρoc ό Μσκocλος της

532 οι ΑΡΧΑJOΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

αριθμητικ~ς, ό Μσκαλος τ~ς γεωμετρΙας, ό αλλος που του μα-θ ' , β λ ' "Ολ ", -" , αινει να κα α ικευει. οι αυτοι τον χτυπουν με το μαστι-

γιο' σΊ)κώνεται χαράματα, aεν εχει χρόνο να αναπαυθεΙ. ΓLνε­

ται εφΊ)βος: πάλι φοβαται τον εΠΙΤΊ)ΡΊ)Τ~, τον γυμναστ~, τον αλλο που του μαθαΙνει τ~ Xρ~σΊ) των οπλων, τον aιεuθuντ~ τ~ς παλαΙστρας. "Ολοι αυτοι τον χτυπουν με το μαστΙγιο, του κά­

νουν παραΤΊ)ρ~σεις, του κάθονται στο σβέρκο. Δεν εΙναι πια

εφΊ)βος και εΙναι κιόλας ε'ίκοσι χρονων- εξακολουθει να φοβαται

και να φυλάγεται απο τον aιεuθuντ~ τ~ς παλαΙστρας και τον στρατιωτιχο aΙΟΙΚΊ)Τ~. ''Αν πρέπει να κοιμΊ)θει κοντα σε κάτι

για να το φυλάει, κοιμουνται κι αυτοι εκει' αν πρέπει να φρου­

ρ~σει κάτι και να μεΙνει αγρυπνος, φρουρουν κι αυτρι. αν πρέ­

πει να μπει στα πλοια, μπαΙνουν κι αυτοι 'Έχει γΙνει ανaρας

και βρΙσκεται στ~ν ακμ~ τ~ς ~λικΙας του: ΠΊ)γαΙνει στον πόλε­

μο και εκπροσωπει τ~ν πόλΊ) του, αναμιγνύεται στα πολιτικά, , , , λ β' ',",' " Ι ~

γινεται στραΤΊ)γος, ανα αμ ανει ΤΊ) σαπανΊ) για το χορο, επι-

στατει στους αγωνες: ζΊjλεύει εκεΙνΊ) τ~ ζω~ που εζφε ώς

παιaι Καταπέφτει και φθάνει στα γερατειά: υφΙσταται ξανα

τ~ν 'caια αντιμετώπισΊ), οπως οταν ηταν παιaι, και νοσταλγει " 'Ε'" , "'" 'β" , , τα νιατα. « γω τα νιατα αγαπω, τα γΊ)ρατεια αριοτερ απ

'Α" 1 Δ' βλ' ,,' - -" ΤΊ)ν ιτνα». - εν επω, επομενως, πως μπορει κανεις να

εχει ζ~σει ευτυχισμένα, εφόσον τ~ν ευτυχΙα πρέπει να τ~ν με­τρ~σoυμε εχοντας ώς μέτρο το αν ύπερτερουν οί απολαύσεις.

ΤΟ OCπ6σπασμoc - OCπο τη oιocτpιβΊj του Τέλη Περι' του μη εΙναι τέλος την

ήδονήν - OCποοίοει στον Kpά:τΊJ μια οιοocσκocλίoc κocτα του ~ooνισμoυ «ενοιoc­

φέρουσoc», ΙSπως σημειώνει ό D.R. Dudley, Α Hjstory ο! Cynjcjsm, σ. 45, «κocι για το περιεχόμενό της κocι ώς !:νoc καλΟ πocράοειγμoc ,,:ου χocριτωμένου υφους της

Kυνικ~ς ηθικ~ς IMαχ~ς». Ό Κράτης φέρε,,:ocι να οια,,:υπώνει εοω ιΧπόψεις για !:νοι

Οέμα που το εΙχοιν θίξει ΟΙ Σοφισ,,:ές: στον Ψευοοπλ,χτωνικο ΆξΕοχο 366d κέ. ιΧποοίοοντοιι ποινομοιότυποι oιoινo~μoιτoι στον Πρόοικο' πρβ. επίσης ":0 ιΧπόσποι­

σμοι 49Β του Άντιφώντοι. 1. Εύριπίοης, ΉραΧλης 637 κέ.

68. ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, Περι' του μη δει ν δανείζεσθαι 8 ρ. 831e.

Κράτης δ' ό Θηβαιος ύπ' ουδενΌς άπαιτούμενος ουδ' όφεαων, αυτιχς δέ τας οίχονομΕας χαι φροντΕδας χαι περισπασμους δυσχεραΕνων.

Ρ

"

ι

ΚΡΑΤΗΣ 533

άφηκεν ουσ{αν όκτω ταλάντων, και τρ{βωνα και πήραν &ναλαβων εις

φιλοσοφ{αν 8ιά πεν{ας κατέφυΎεν.

Ό Κρά:της ό Θηβαϊ:Ός, χωρις να π~έζετα~ άπο κανέναν γ~α πλη-, , , \ , "'λ " , , θ "

ρωμες κα~ χωp~ς σε κανενα να oφε~ ε~, κ~ απο απεχ ε~α γ~α ΤΥιν

επ~στασία του σπ~τ~oυ, τις φροντίοες και τις σκοτουρες, παρά:-\ '" ""λ 1 'β/ζ ΤΊ)σε μ~α πεp~oυσ~α ανερχομενΥι σε οκτω τα αντα κα~ α ον-

τας επά:νω του ~να τριμμένο ρουχο και το o~σά:κκ~ ζ~τησε, o~α­μέσου τ-!jς φτώχε~ας, καταφύγ~o στ~ φ~λoσoφία.

1. Ό ΔιoγένΎJς Λαέρτιος νι 87 [= KpάΤΎJς 6] εχει μιλήσει γιΟι ί>ιακ6σια τά­λαντα, ένω στο GnomoJogίum Vatjcanum 743 n. 387 [= Κράτης 7] γΙνεται λ6γος γιΟι τριάντα τάλαντα' ΙSπως κι αν εχει το πράγμα εΙναι φανερο ΙSτι οΙ

οΙκονομικες και κοινωνικες προϋποθέσεις του KpάΤΎJ ~σαν καλύτερες όιπο

εκεινες του ΆντισθένΎJ ~ του ΔιoγένΎJ.

69. ΠΛΟΥΤ ΑΡΧΟΣ, Περι' ευθυμ{ας 4 ρ. 466e.

Κράτης 8ε πήραν lχων και τριβώνιον πα{ζων και Ύελων ώσπερ έν

έορτjj τψ β{ιΡ 8ιετέλεσε.

K~ ό Κρά:ΤΥις, με το o~σά:κκ~ κ~ ~να τp~μμένo ρουχο, πέρασε τ~ ζω~ του σαν μ~α μέρα γωρτ-!jς.

οι Α. Lovejoy-G. Boas, PrjmjtjVΊsm and ReJated /deas jn Antjqujty, σ. 127 κΙ, συγκαταλέγουν το παραπάνω όιπ6σπασμα όιπο τον Πλούταρχο σε μιΟι

σεφΟι χωρΙων γιΟι τους Κυνικούς, στΟι οποια γΙνεται φανερος «ο συνί>υασμος

μιας όινΤΙ-ΎJί>oνιστικ~ς με μιΟιν ~ί>oνιστικ~ συνιστωσα στ~ν Kυνικ~ όιντΙλΎJψΎJ

της &πλ~ς και φυσικ~ς ζω~ς».

70. TERTULLIANUS, De paΠio 5.

ΑΙ enim paΠio nihjJ expeditius, etiam si duplex, quod Cratetis. Moram nusquam vestiendo cum ponitur; quippe tota molitio eius operire est solutim.

Άλλα ό τρίβων εΤνα~ το π~o &νετο ροϋχο, α.κ6μΥι κ~ σ.ν τον φο­ρας o~πλωμένo στα δύο, οπως ό Κρά:ΤΥις. Δεν άργει κανεις

534 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

ώσπου να ντυθει: αύτο που δλο κι δλο πρέπει να κάνει είναι να \ λ'" λ \, , τον τυ ι~ει χα αρα επανω του.

71. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων β{ων και' 80γμάτων συνα­γωγή νι 92.

'Έλεγε [sc. ό Κράτης] 8ε μέχρι τούτου 8εΊν φιλοσοφεΊν, μέχρι αν 86-ξωσιν οΕ στρατηγοί εlναι όνηλάται.

Ό Κράτης ελεγε δη πρέπει κανεtς να φί.λοσοφεΙ ως το σ-ημειο που τους στρατ-ηγους θα τους θεωρει πια γα·CSουρολάτες.

Στη ψρOCση ιχύτη που πιχρΙΧ3Ι3ει ό Διογένης ΛΙΧέρτιος 3ιιχψιχΙνετιχι 8τι ό ΚρOC­

της OCντ!.λιχμβιχν6τιχν τ~ θεωpητικ~ γνώση ώς ενιχ μέσο έλέγχου που 3ιΙΧλυει

την δπεροψΙιχ ΚΙΧι τον τUφον.

72. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων β{ων και' 80γμάτων συνα­γωγή νι 89.

'Εξ άσωτ{ας γαρ καί μέθης μαν{αν άπεργάζεσθαι.

(Γνώμ-η του Κράτη). Ή ιΧκολασΙα xtXL τα μεθύσια όS-ηγουν στ~ν παραφροσύν-η.

73. ΙΑΜΒΛΙΧΟΣ, OCπο τ~ν έπιστoλ~ Προς Άρετήν περί σωφροσύνης, στον ΣΤΟΒΑΙΟ, Άνθολ6γιον πι 5, 47.

Ή 8ε μέτροις ώρισμένοις κατέχουσα τας ή80νας εύταξ{α σcfJζει μεν οt'κους σcfJζει 8ε π6λεις κατα τήν Κράτητος γνώμην.

(Η Τ~PΎ1σΎ) του μέτρου, ή όποΙα συγκρατεί τις άπολocύσε~ς σε • , λ' 'ζ fl ( Ι t:' (Κ ' \ ι ορισμενα π αισια, σω ει, οπως υπoστ-ηρι~ε ο ρατ-ης, και σπι-

τια xtXL πολιτεΙες.

1·.··'1"1 > ,

•• >

μ:ι

ΚΡΑΤΗΣ 535

74. ΣΤΟΒΑΙΟΣ, Άνθολ6Υιον ΠΙ 4, 50.

Κράτητος Κράτης άπε[χαζε τους άνοήΤΟlJς των άνθρώπων τοις τρlJ­

πάνοις ανευ Υαρ δεσμου χαι' άνάΥχης μηδεν εθέλειν των δε6ντων

ποιεΙν.

ΓνώμΊ) του KpcΧΤΊ). Ό KpcΧΤΊ)ς παρομοίαζε τους άν6ψους

θ ι , ι 1 'λ" 'ζ , '1>' ρωπους με τpυπαν~α : χωp~ς oυp~ κα~ ει.,αναγκασμο οεν

λουν να. κcΧνoυν τίποτα άπ' δη πpέπε~.

άν­

θέ-

1. Ξuλοuργικoc έργαλεια πο,) τoc εθεταν σε κΙνΎ)ση με ίμάντες βλ. LSJ στOC

λ~μματα 'τΡύποινον' και 'τρυπω'.

75. ΣΤΟΒΑΙΟΣ, Άνθολ6Υιον ΠΙ 5, 52.

Κράτητος Κράτης εΖς την άΥοραν εμβαλων χαι ορων τους μεν πι­πράσχοντας τους δε ωνΟlJμένΟlJς «οδτοι», εφη, «δια το εναντ[ον

πραΥμα άλλήλΟlJς μαχαρ[ζοlJσιν, εΥω δ' εμαlJτ6ν, οτι άμφοτέρων

άπήλλαΥμαι, μήτε ωνούμενος μήτε πωλων».

ΓνώμΊ) του KpcΧτΊ). Μπαίνοντας ό KpcΧΤΊ)ς στην άγορα. και βλέ­

ποντας α.λλους να. πουλανε κ~ α.λλους να. άγopcΧζoυν, «Αυτοι

εο(;)) , εϊπε, «καλοτυχίζουν ό ενας τον α.λλο γ~α. το άντ[θετο

πpcΧγμα, εγώ ομως καλοτυχίζω τον έαυτ6 μου που εχω γλυ-, ., , \~, ., ..... ,Ι λ' ,Ι ., 'ζ

τωσε~ κ~ απο τα ουο, αφ ου ουτε που αω ουτε αγορα ω».

76. ΣΤΟΒΑΙΟΣ, Άνθολ6Υιον ΠΙ 14, 20.

Κράτητος Κράτης προς νέον πλούσιον πολλους χ6λαχας επισlJρ6με­

νον «νεαν[σχε», εlπεν, «ελεω σοlJ την ερ ημ [α ν».

του KpcΧΤΊ). Εϊπε ό KpcΧΤΊ)ς σε κάποιον πλούσιο νέο που τον

πεp~τp~γύp~ζαν πολλοι κ6λακες: «Νεαρέ μου, σε λυπiΧμα~ γ~α. , ζ Ι

ΤΊ) μoναι.,~α σου».

Ό ΚράΤΎ)ς OCναγνωρΙζει μόνο μιOC ήθικΎ; κοινόΤΎ)Τα' ε7σι ό πλούσιος ό όποιος περιστοιχΙζεται OCπο κόλακες εΙναι ουσιαστικOC μόνος.

536 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

77. ΣΤΟΒΑΙΟΣ, 'Ανθολόγιον ιν 33, 27.

Κράτψος κυνικου, Κράτης ού ri(> πλούτιΡ ε[πεν έαυτον ηύδοξηκέναι μεγάλα, άλλα rn πενί~. ΓνώμΎ) του κυνικου ΚράΤΎ). Ό ΚράΤΎ)ς εΙπε δη τ~ μεγάλΎ) φ~­

μΎ) του σεν τ~ν απέΚΤΎjGε απο τον πλου το αλλα απο τ~ φτώ­χεια του.

ποιρα το οτι ό Kpσ:τlJζ 3ιοικ+Ιρυχνε πως για ποιτρί3οι του εΙχε τΊιν άδοξίΙΧΥ

(ΔιoγένΊjς Λοιέρτιος νι 93 [ = Kpσ:ΤΊjς 49]) τελικα 3εν OCποιξίωνε εντελως την εύ80ξίαν.

78.ΣΤΟΒΑΙΟΣ, Άνθολόγιον ΠΙ 15, 10.

Κράτψος- Κράτης τα τών πλουσίων και' άσώτων χρήματα ταίς τών

κρημνών συκαίς ε(καζεν, άφ' ιbν ανθρωπον μηδεν λαμβάνειν, κόρακας

δε και' ίκτίνους- ώσπερ παρα τούτων έταίρας και' κόλακας.

του ΚράΤΎ). τα xρ~ματα των πλουσίων και των ασώτων ό

ΚράΤΎ)ς τα παρομοίαζε με τις,συκιές στους γκρεμούς, απο τις

όποιες ό ανθρωπος σεν πορίζεται τίποτα αλλα μόνο τα κοράκια " ~ , 'β'" ιΙ " \" ι ( .....

και τα περοικογερακα' ακρι ως οπως και απο εκεινους οι εται-

ρες και ο[ κόλακες.

79. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσόφων βίων και' δογμάτων συνα­γωγη νι 92.

'Ερήμους έλεγε [sc. δ Κράτης] τους μετα κολάκων οντας ώσπερ τους μόσχους επειδαν μετα λύκων ιbσιY' ουτε γαρ εκείνοις τους προσήκον­

τας ουτε τούτοις συνείναι, άλλα τους επιβουλεύοντας.

Κατα τον ΚράΤΎ) δσοι συναναστρέφονται κόλακες εΙναι σαν τα μοσχάρια ανάμεσα σε ΛUκoυς γιατι ουτε έκεινοι ουτε αυτα έσω συναναστρέφονται δποιους θα 'πρεπε αλλα αυτούς ο[ όποιοι , ~, " ζ' ι επιοιωκουν να τους προ",ενΎ)σουν κακο.

μs

ΚΡΑΤΗΣ ,,37

80. ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΜΟΝΑΧΟΣ Ι, ΧΧΙΧ 39.

Kpάτr;τoς μη π~pα πάντων τα διδόμενα δέχεσθαι χρή' ου γαρ θεμι­τον &ρετην ύπο κακ{ας τρέφεσθαι.

ΓνώμΎj του KpάΤΎj. Δεν πρέπει να οέχεται κανεl.ς άπο ολους Ο,τι του οίνουν: οεν είναι σωστο τ~ν άpετ~ να τ~ν τρέφει ~

, κακια.

81. SENECA, Epjstulae ad Lucjljum Ι 10 [=Χ] 1.

Crates ... cum vjdjsset adulescentulum secreto ambulantem jnterroga­yjt, qujd jlljc solus faceret, «mecum», jnqujt, «loquor», cuj Cl'ates «ca­ve», jnqujt, «J'Ogo et djljgentel' adtende: cum homjne malo loquel'js».

"Οταν ό KpάΤΎjς εΙοε κάποιο νεαρο να περπατάει σε εpΎjμιές, τον pώΤΎjσε τί εκανε εκει μοναχός του' εκεΤνος του άπάνΤΎjσε «μονολογω»· κι ό KpάΤΎjς του είπε «φυλάξου' σε εξορκίζω κι ~κoυσέ με προσεκτικά: εχεις κακο συνOμιλΎjτή».

82. QUINTILIANUS, De jnstjtιJtjone ol'atol'ja Ι 9, 5.

Etjam jn jpsol'Um factjs esse chl'jan putant υΙ «Cl'ates, cum jndoctum puel'Um vjdjsset, paedagogum ejus pel'cussjt».

Κι άκόμΎj θεωρουν οτι άνάμεσα στα κατορθώματά τους συγκα­ταλέγεται το άνέκοοτο: «Ό KpάΤΎjς, οταν είοε εναν άπαίοευτο

, , , λ 1:" \ '1!-' λ' νεαρο, επεπ Ύjc,E το οασκα ο του».

Βλ. και ΔΙOγένΊjζ 460.

83. GNOMOLOGIUM VATICANUM 743 n. 381.

Κράτης ό Κυνικος ίδων μειράκιον καλλωπιζόμενον ομοιον αυτο εφη εΙναι όδψ λε{Cf και' πλατε{Cf, δι' ής πολλοι' ευχερως όδεύουσιν.

538 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

Ό κυνικος φιλόσοφος KράΤΊJς βλέποντας κάποιο παλλΊJκαράκι να φτιασιδώνεται εΙπε γι' αύτο πως ~ταν σαν εναν 'ίσιο και φαρου δρόμο απο τον όποιο με εύκολ(α περνουν πολλοΙ

84. G~ΌΜΟLΟGΙUΜ VATICANUM 743 n. 382.

Ό αι!τος [sc. Κράτης] έφη κρειττον εΙναι τψ πο8ι' όλισθησαι η τ,η

γλώττ,Yj.

Ό 'ίδιος KράΤΊJς εΙπε ση εΙναι προτιμότερο να γλιστρ~σει κα­νεις με το πόδι παρα με ΤΤΙ γλώσσα.

85. GNOMOLOGIUM \ΆΤΙCΑΝUΜ 743 n. 383.

Ό αι!τος [sc. Κράτης] τον ποιητικον λόγον μέγιστον εlπεν εΙναι λr;­στην έΡμηνείCf τε πεΡισσn και' ένθυμήμασι πολλοις κεκοσμημένον.

Ό ϊδιος Κράης εΙπε ση ό ΠOΙΊJηκoς λόγος εΙναι ενας πoΛU με-'λ λ \ 1 λ' Α , , , \

γα ος ΊJσΤΊJς στο ισμενος με περισσεια εκφραστικοτητα και

πολλους ΡΊJτoρικoυς συλλογισμούς.

1. 'Εννοεί δτι ή ΠOΙΊ)ΤΙΚ~ εμπνευσΊ) είναι αυθαίρετη και δτι ξεφε'Jγει OCπο τον αυστηρο λογικο ελεγχο.

86. ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΡΗΛΙΟΣ, τα εΙς έαυτον νι 13.

'Όρα γουν ό Κράτης τί περι' αι!του του Ξενοκράτους λέγει.

Δες τ( λέει ό KράΤΊJς γι' αύτον τον 'ίδιο τον ΞενoκράΤΊJ.

Είναι &γνωστο σε τί &κριβως OCναφέρεται &i)ω ό Μ. Αυρήλως, Ο οποΤος πOCν­

τως μόλις πρωτύτερα εχει μιλήσει για τις συνέπειες τ-ης επαρσης (δεινος γαρ

ό τύφος πιχρΙΧλογιστής, δ.π.)· ό ΞενοκρOCτης είναι Ο γνωστος πλατωνικος φι­

λόσοφος, i)ιεuθuντ~ς τ-ης Άκαi)ημίας OCπο το 339 εως το 314 π.χ.

ι

J

Ρ

ΚΡΑΤΗΣ 539

87. ΘΕΜΙΣΤΙΟΣ, Περι άρετης ρ. 41.

Neque Crates, quod dehjjjs erat, Glauco Carysteo jnferjor erat. Ergo jn anjmo recondjta et jnsjta tota hoillΪnjs praestan6a, sjne qua corpus ejus

inane est.

Ο ,, , Κ ' , '10 \ Ι β \ ϊ ' θ ' , υτε XL ο pαΤΎjς, επεLΟΎj συνε αLνε να ε.ναL ασ εναος, υστε-

ρουσε σε σύγΚΡLσΎj με τον [γνωστο άθλψή] Γλαυκο άπο τ~ν Κάρυστο. 'Επομένως, i5λΎj ~ άpετ~ του άνθρώπου εΙναL κλεL-

ι , , 'ζ \ Ψ' ~, ,1:" .... σμενΎj XIΧL ενΤΟΠL εταL σΤΎjν υXΎj του, ΟLχως ΤΎjν ΟΠΟLα το σω-

μα του εΙναL κάη α.Οεω.

88. ΜΑΞΙΜΟΣ ΤΥΡΙΟΣ, Διαλέξεις ΧΧΥΙΙ 30.

'Ο αιίτος [sc. Κράτης] νεανίσκον ίδ6Jν άθλητικον otvcp και κρεοφαγί<,! και' άσκήσει σάρκα πολλην ύποτρέφοντα εlπεν- «d) δαψ6νιε, παυσαι καθ' έαυτου ποιων το δεσμωτήριον ίσχυρ6ν».

Ό Ίοως KpάΤΎjς βλέποντας ~ναν νεαρο άθλψ~ να παχαίνεL το σωμα του με το κρασί, τ~ν κρεοφαγία κα!. τ~ σωμαηκ~ α.σΚΎj­σΎj του εΙπε: «'ΆθλLε, σταμάτα να ουναμώνεLς το οεσμωτήΡLΟ εΙς βάρος του έαυτου σου!»

Πίσω ιΧπο το εύφυολ6γημοι, που ό σoφιστ~ς του 20υ οιΙ μ.χ. Μάξιμος ιΧπο­δίδει στον KpάΤΎj, διοιφοιίνετοιι κάποιοι ελλεΙψΊJ ενθουσιοισμου του Κυνικου για τον ιΧθλψισμο κοιι τα ΙδεώδΎj του, ιΧπο τα όποίοι οιύτ6ς, ήδΎj λ6γω των ορων της ζω~ς του, ~τoιν ιΧποκλεισμένος. Πρβ. ενοι ιΧνάλογο εύφυολ6γημοι του Διο­γένΎj ιΧπο τ~ν ΣινώΠΊj στον ΔΙOγένΎj Λοιέρτιο νι 49.

89. [ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΦΑΛΗΡΕΥΣ], Περι έρμηνείας 170.

Χρήσονται δέ ποτε και' οι φρ6νψοι γελοίοις πρ6ς τε τους καιρούς, olov έν έορταϊς και έν συμποσίοις, και' έν έπιπλήξεσιν δε προς τους τρυφερωτέρους, ώς ... και' ή Κράτητος ποιητική, και' φακης έγκώμιον αν άναγν4'J τις έν τοϊς άσώτοις τοιουτος δε ώς το πλέον και' ό Κυνι­κος τρ6πος τα γαρ τοιαυτα γελοϊα χρείας λαμβάνει τάξιν και'

γνώμης.

540 οι λμΧΑIΟΙ ΚΠ';ΙΚΟΙ

Θα XΡYισψoπoι~σoυν πότε-πότε και ο[ συνετοι ανθρωποι τ~ σάτιρα ανάλογα με τις περιστάσεις, λ.χ. σε γωρτες και σε συμ-

, " Ι, , Ι ,\ ~ β ~, ποσια, επισΎjζ' προκεψενου να εΠΙ"':ΨΥισουν τους πιο α ροοιαι-

τους, Οπως ... και τις J:ΟΙΎjτικες συνθέσεις του KράΤΎj' και θα - '~β Ι , ,Ι "Ι " ,

μπορουσε να οια ασει κανεις ακομΎ) και εγκωμιο για ΤΎ) φακΥι,

απευθυνόμενο στους ασωτους. Τέτοιος εΤναι ώς έπι το πλε"στον

ό χαρακηριστικος τρόπος ",:ων Κυνικων: γιατι τα σκώμματα

αΔτου του ε'ίσους παίρνουν θέσΎ) γνωμικου και αποφθέγματος.

90. APULEIUS, Florida 20.

Canit enim Empedocles carmina, Plato dialogos, Socrates hymnos, bpicharmus mimos, Xenophon historias, Crates satiras.

Πράγματι, ό ΈμπεσoκλΊjς εχει συνθέσει πoι~ματα, ό Πλάτων

σιαλόγους, ό Σωκράτης υμνους, ό Έπίχαρμος μίμους, ό Ξενο­φων [στορίες, ό ΚράτΥις Ι σάτιρες.

1. Ό Ε. Rhode, Rhejnjsches Museum 40 (1885), σ. 112-113, οιορθώνει το 'xenocrates' των κωοίκων σε 'Crates'. '

91. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων βίων και' δογμάτων συνα­γωγη ΙΙ 118.

Και' τον άχθεσθέντα [sc. Κράτη τα ] παΡ4Jδijσαι εις αύτον [sc. Στίλ­πω να ] οστω'

και' μην Στίλπων' εισειδον χαλέπ' αλγε' εχοντα

έν Μεγάροις, σθι φασι' Τυφωέος εμμεναι εύνάς.

ενθα τ' έρίζεσκεν, πολλοι' δ' άμφ' αύτον έταιροι'

την δ' άρετην παρα γράμμα διώκοντες κατέτριβον.

Κ 'Κ ' \ 'θ' , ,,' ζ \" Ι ο ραΤΥις, που στενOXωΡΎj Ύjκε γι αυτο, εφτιαι.,ε, για να τον

λ ' \ 'ζ- 'Α' \ , Σ 'λ 1 γε ΟΙΟΠΟΙΥισει, το ει.,Ύjς:« ντικρισα μετα τον τι πωνα, χτυ-, " β "Ι , ΜΙ ,....... Ι θ'

ΠΎjμενOν απο αρεια αρρωστια, στα 1 εγαρα, εκει που, κα ως

λένε, εΤναι τα σωμάτια του Τυφωέα.2 Έκε" φιλονεικουσε, και

>

ΚΡΑΤΗΣ 541

δίπλα του φίλo~ πολλοί' περνουσαν τον καιρό τους αναζΊJτών­τας, πλαγίως, τ~ν αρετ+Ι».

Σε μιoc προσπάθειοι voc προποιγοινοίσει τον Κυνισμ6, ό Κράτης ποιρωοοuσε _ «με επιοεξι6τ'Υ)ΤΟΙ κοιι OΙ'ισθΎjσΊJ το;:; χιοuμορ», Κ. DiJring, «Die Kyniker. Ei­ne antike Protestbewegung», σ. 26 - γνωστοuς στίχους μεγ&:λων ΠOΙΊJτων. BάσΊJ τ~ς ποιροιπάνω ποιρωοίοις εΙνοιι όμΊJPΙΚoι στίχοι ιΧπο τ~ν 'Οδύσσεια (λ 582) κοιι τ~ν 'Ιλιάδα (Β 783· Θ 537). 1. Σωκροιτικος φιλ6σοφος (περ. 380-300 π.Χ.) τ~ς Μεγοιρικ-ης σxoλ~ς. 2. Ό Τυφων (Ίι Τυφωεuς) - το ονομα παίζει με τ~ λ. 'τuφος' - ~ταν μυθικο τέροις, με το όποιο πάλοιιψε νι­κψ?6ροι ό Δίοις. Πρβ. κοιι Πλ&:των, Φαιδρος 230a.

92. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων βίων και' δογμάτων συνα­γωγη ΙΙ 126.

'Όθεν αύτον [sc. Μενέδημον] Κράτης παΡ4Jδων φησι' Φλειάσι6ν τ' Άσκληπιάδην και' ταύρον Έρέτρην.

Θέλοντας ετσ~ ό Κράτης να γελoιoπo~+Ισε~ τον MενέoΊJμo λέε~: «Τον ΆσκλΊJπ~άoΊJ απο τον Φλε~oυντα και ταυρο απο τ~ν Έpέτp~α [oΊJλ. τον MενέoΊJμo ]».

Ό Άσκλ"ηπιάOΊjς κοιι ό MενέoΊJμoς ιΧν~κoιν στ~ λεγ6μενΊj Ήλιo-εpετpικ~ φι­λοσοφικΥ; σxoλ~ ποι:. είχε [ορύ'σει ό Φαίοων ό ΉλεΙος. Βλ. ΔιoγένΊJς Λοιέρ­τιος ΙΙ 105 κοιι 125 κέ. Δεν γνωρίζουμε α,ν το κίνΎjΤpO των επιθέσεων το;:; KpάΤΊj - οιοιμέσου των ποιρωοιων του - στοuς εκπροσώπους OCλλων φιλοσο­φικων σχολων ~σoιν ο[ οιοιφορετικες φιλοσοφικες ιΧπ6ψεις τους ~ ό τρ6πος

κοιι ό χoιpακτ~poις τους.

93. ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ, Περι' τού μη δεΊν δανείζεσθαι 7 ρ. 830c.

Ούχ όρο/ς, ώς πολλιΧ μεν γη παρέχει πολλιΧ δε θάλαττα; «καί μην Μι­κύλον είσεΊδον», φησιν ό Κράτης, «των ερίων ξα[νοντα, γυναικά τε συγξα[νουσαν, τον λιμον φεύγοντας εν oclvn τιμι6τητι».

Δ ' βλ' " '" , 'θ' εν επε~ς ποσα πραγματα πpoσφεpε~ ΊJ στεp~α, ποσα ΊJ α-

λ " 'Μ 'λ 1 λ' 'Κ' , ~ , ασσα; «κ~ αντικp~σα τον ~κυ ο », εε~ ο pαΤΊJς, «να ~α~νε~ , λλ' 'ζ' , t:' ' f:' , ,f , το μα ~,κα~ μα ~ του να ~α~νε~ κ~ ΊJ γυνα~κα του, σ αγριο πα-

λαιμα για να μ~ το(ις θεpίσε~ ~ πείνα».

542 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

1. Ό Μιχύλος εΙναι πρόσωπο τΊjς ΚuνικΊjς γραμματείας με ιΧμφίβολο Ιστορι­κο υπόβαθρο' ιΧπο τον Kpιiτη πέρασε στον Λοuκιανό, ΆλεΧτΡυων Ικέ., Κιχ­

τάπλους 14 - ισως με τ~ν παρέμβαση του Μένιπποu, βλ. R. Helm, Lucian und Menipp, σ. 76 και σημ. 3. Και ε3ω οΙ βιiσεις τΊjς παρω3ίας εΙναι όμηρι­κες ('Οδύσσειιχ μ 527 και Χ 423· 'Ιλιάδιχ Γ 20 και Ν 603).

94. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων β{ων κιχι' δογμάτων συνα­

γωγη νι 85.

Τούτου [sc. Κράτητος] Πιχ{γνιιχ φέρεται τάδε' πήρη τις π6λις έστι' μέσcp ένι' οίνοπι τύφcp

καλη και' π{ειΡα, περ{ρρυπος, ούδεν εχουσα,

εις ην ογτε τις εισπλει άνηρ μωρος παράσιτος,

ογτε λ{χνος π6ρνης έπαγαλλ6μενος πυγΤίσιΥ'

άλλα θύμον και' σκ6ρδα φέρει και σϊίκα και &ρτους,

έξ ιΖίν ού πολεμοϊίσι προς άλλήλους περι' τούτων,

ούχ όπλα κέκτηνται περι' κέρματος, ού περι' δ6ξης.

Σ' " , Κ ι , "Ι" "'ξ- Ι 1 οιυτον τον ΡOΙΤΎj οιποοιοοντοιι κοιι τοι ε Ύjς ποιιγνιοι:

«'Υπάρχει κάποιοι πολιτείοι, Τι π~ρoι, κοιτοιμεσις σε μια. θάλοισ-, " Ι , " , λ Ι Ι

σοι οιπο OΙφΡOσυνΎj, μOΙυΡΎj σοιν, το κροισι, πο ιτειοι ποινωριοι κι

" , λλ' λ Ι " β Ι " " , ~ ι ευφOΡΎj οι οι κυκ ωμενΎj οιπο ρωμοι, χωρις νοι εχει τιποτοι οΙΚΟ

τΎ)ζ' ποτε ~εν πλέει προς τα. εκεL ανθρωπος μωρ6ς, ποιράσιτος,

ουτε λοιίμοιργος, ξελιγωμένος για. τους γλουτους μιας π6ρνΎjζ'

θ Ι β Ι ,,.,,. , ,~ " 'ψ ι , , , υμοιρι γοιινει εκει κοιι σκοροοι κοιι συκοι κοιι ωμι, που γι οιυ-

τα. ~εν πολεμα ό ενοις τον αλλο κοιι κοινένοις τους εκεL ~εν ~xει

πάρει τα. δπλοι για. το xρ~μoι ~ τ~ Μξοι2».

Σε στίχοuς που παρω30υν μιαν όμηpικ~ πεpιγpαφ~ τΊjς Kp~της ('Οδύσσεια τ 172 κέ.) και με τον τuπικο xuVlKo τρ6πο του σπουδογελοίου, ΟΠΟU το σποu-3αϊΌ και το σοβαρο ιΧναμιγνύονται με το γελοίο, ό Kpιiτης πεpιγpιiφει ε3ω

την xuVlK~ ουτοπία Tou: μια νησί3α πpακτικΊjς σοφίας καταμεσις σε μια θιi­λασσα ιΧπο ιΧφροσύνη και ιΧποχαλίνωση. Ή ουτοπία αυτη 3εν cruvlcrTOΙTOΙl σε

μια όρισμένη μopφ~ opγιiνωσης της ιΧνθρώπινης κοινωνίας ιΧλλιΧ άπλως στην

πήραν, το 3ισιiκκι του xuVlKou σοφου, αυτο το σύμβολο της opθΊjς κατα­σκεuΊjς του βίοu, τΊjς αυτιipκειας, με τ~ν όποία ό Κuνικος κατακτουσε την

ελεuθερία και τ~ν ιΧνεξαρτησία Tou ιΧπο κιiθε ιΧνθρώπινη κοινωνία. 1. Τί­τλος σuγκεφαλαιωτικος των εργων του Kpιiτη. 2. Χαρακτηριστικα εκφpιi-

,

..

•. i'.JI 1

Ρ

ΚΡΑΤΗΣ 543

ζετα:ι έδω ~ περιφρόνΊ)σΊ) του Κυνικου για Ο,τι ύφίστα:τα:ι μόνο νόμιv' πρβ. Α.

Μπα:γιόνα:ς, Ή πολι'Πχη φιλοσοφ{ιχ των Κυνιχων, σ. 54.

95. [ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΦΑΛΗΡΕΤΣ], Περι έρμηνείας 259.

Καίτοι εστι πολλαχου εκ παι8ιας παραμεμΙΥμένης 8ειν6της εμφαινο­

μένη τις, ο[ον εν ταις κωμ<μ8ίαις, και πας ό Κυνικος τΡ6πος 'πήρψ , ,

τυφ<μ .

Μόλο που απο τ~ν πρόσμιζΥ) με το παιγνιωοες εκoYjλώνεται σε πολλα. σYjμεϊα κάποια αυσΤYjρόΤYjτα, οπως στ~ν κωμωο[α και σε ολο τον εκφρασηκο τρόπο των Κυνικων, π.χ. «ΕΙναι μια πόλYj, ή Πήρα, καταμεσις σε μια θάλασσα απο αφροσΙινYj» ...

Ή πα:ρα:τΥιΡΊ)σΊ) του Ψευδο-ΔΊ)μψρίου δείχνει ΟΤΙ Ύ;δΊ) στΤιν 'Αρχα:ιόητα: εΙ­

χε έπισΊ)μοινθεί ώς ίδιά.ζον γνώρισμοι του κυνικο\:; Μγου Υι ά.ξιοποίΊ)σΊ) του γε­

λοίου.

96. APULEIUS, Apologia 22.

Quam [sc. peram Crates] postea comperta utilitate etiam carmine lau­davίt flexis ad hoc Homericis versibus, quibus ille Cretam insulam no­bjJitat. Principium dicam, ne me haec ad defensionem putes confixisse: «Πήρη ... τύφιΡ». Etiam cetera tam mirifica, quae si tu legisses, magis mihi peram quam nuptias PudentJ11ae invidisses.

'Έχοντας επειτα ό ΚΡάΤYjς αντΙλYjφθεϊ πόσο χρήσιμο εΙναι το

οισάκκι εγραψε γι' αυτο ενα εγκώμιο, παρωοώντας προς τουτο

όμYjρικους στ[χους, με τους όπο[ους ό ΠOLψ~ς εζυμνεϊ τ~ν

ΚΡήτYj. 'Αναφέρω τ~ν αρχή τους, για να μ~ νομ[σεις οη τους

επινόYjσα εγω για τ~ν υπεράσπισή μου: «'Ιπάρχει ... αφροσ6-Κ "λλ" θ Ι,", '" Ι β ζ θ' 'ζ Ι VYj». ι α α, επειτα, αυμαστα, που αν τα σια α ες α με Yj-

λευες περισσότερο για το οισάκκι παρα για το γάμο μου με τ~ν Πουντεντ[λα.

οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥ]\'ΙΚΟΙ

97. ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΤΣ, Παι8αγωγος Π, Χ 93, 4.

Π6ρρωθεν οδν άπερύκειν χρη την πολλην των έπιβούλων κακουργ[αν'

ού γαρ εις την Κράτητος πήραν μ6νον, άλλ' ού8ε εις την ήμετέραν

π6λιν «εισπλε! ού μωρος παράσιτος ού8ε λ[χνος π6ρνος πυγ;; άγαλλ6-

μενος, ού 80λερα π6ρνη», άλλ' ού8ε αλλο τι τοιοUτον ή80νης θηρ[ον.

Πρέπε~ λo~πoν να κρατήσουμε μακρ~α τ~ν περ~σσ~ κακότητα

οσων σxε~~άζoυν κακά. 'Όx~ μόνο στου Κράτη τ~ν Πήρα αλλα ουτε και στ~ ~ική μας πόλη «~εν θα εισπλεύσει κανένας μω-

/ / /, /λ λ / ζ λ / , ρος, παρασιτος, κανενας ακο αστος αψαργος ",ε ιγωμενος για

γλουτούς, καμια ~oλερ~ πόρνη» αλλ α ουτε και κανένα αλλο

παρόμοιο θηρίο τΊjς ~~oνΊjς.

98. ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΤΣ. Στρωματεις Π, ΧΧ 121, 1-2.

''Ο τε Θηβαιος Κράτης,

των 8ε (φησι') κράτει ψυχης ήθει άγαλλομένη'

ουθ' υπο χρυσε[ων 80υλουμένη ουθ' υπ' έρώτων

τηξιπ6θων, ού8' ει τι συνέμπορ6ν έστι φ[λυβρι.

και' το όλον έπιλέγει' , ή80νfj άν8ραπο8ώ8ει ά80ύλωτοι και ακναπτοι

άθάνατον βασιλε[αν έλευθερ[αν τ' άγαπωσιν.

Κ ' Κ / '" Θ/β λ/ Ν' - / '" ι ο ρατης απο τη • η α εει:« α κυριαρxε~ς πανω σ αυτα

νιώθοντας ευχαρίστηση απο το ~θoς τΊjς ψυxΊjς: ~εν ύπo~oυλώ­νεται στο χρυσάφι ουτε στους έρωτες που λυώνουν στον πόθο

ουτε συμπορεύεται με ο,η κεντρίζει τ~ν ύπεροψία». Και συγ­

κεφαλαιώνοντας καταλήγει: «Άνυπόταχτοι και ακαμπτo~ στ~ν

~~oν~ που ταφ~άζει σε ~oύλoυς αγαπουν τ~ν αθάνατη βασίλισ­σα, τ~ν ελευθερία».

99. ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ ΚΤΡΟΤ, Έλλψικων θεραπευτικη παθημάτων

ΧΠ 49.

Τούτου [sc. Διογένους] Κράτης ό Θηβαιος τον β[ον έζ ήλωσε και'

Ρ

ι

ΚΡΑΤΗΣ 545

πολλαις μεν εύφημίαις την &ρετην έστεφάνωσεν- αύτου γαρ δη δδε ό

λόγος «ήδονfj-ιΧγαπωσιν».

Ό KpάΤΎjς απο τ~ Θ~βα θαύμαζε τον τρόπο ζω-ης του ΔΙOγένΎj

κι επλεξε στέφανο στ~ν αpετ~ με πoλλCι. καλα κι εύνο·cκα λόγια' δικός του, ετσι, είναι κι αυτος ό λόγος: «' Ανυπότσ..χτοι και ακαμπτοι στ~ν ~aον~ που ταιριάζει σε aούλους, αγαπουν τ~ν

αθάναΤΎj βασίλισσα, τ~ν έλευθερία».

100. ΠΛΟΠΑΡΧΟΣ, Ύγιεινα παραΥΥέλματα 7 ρ. 125ί. Πρβ.

ΑΘΗΝΑΙΟΣ, Δειπνοσοφισται ιν 1586.

Ό μεν οι3Ύ Κράτης δια τρυφην χαι' πολυτέλειαν οίόμενος ούχ ήχιστα

τας στάσεις χα ι' τας τυραννίδας έμφύεσθαι ταις πόλεσι, μετα παιδιίiς

παρ7;νει μη προ φαχης λοπάδ' αύξων

είς στάσιν &μμε βάλr;ς.

αύτος δέ τις παραχελευέσθω «μη προ φαχης λοπάδ' αύξων» άει' μηδε

πάντως ύπερβαίνων την χαρδαμίδα χα ι' την έλα{αν έπι το θριον χαι

τον ίχθυν είς στάσι ν έχ πλησμονης το σωμα χαι ταραχας έμβάλλειν

και' διαρροίας.

Πιστεύοντας ετσι ό Κράης οη οί έξεγέρσεις και τα τυpαννικcΧ

καθεστωτα έμφυτεύονται στις πολιτεΤες πρωτίστως άπο τ~ν

τρυφΎjλόΤΎjτα και τ~ χλιa~, εχανε, χάριν αστε'cσμου, τ~ν παρα­κάτω παpαίνεσΎj: «M~ γεμίζεις το τσουκάλι με φαt πιο πλού­

σιο απ' τ~ φακ~, για να μ~ν τσακωνόμαστε». Κι ό καθένας ας ι , ,( Ι "'ζ \ 'λ παροτρυνει παντοτε τον εαυτο του «να μΎj γεμι ει το τσουκα ι

του με φα·t πιο πλούσιο απ' τ~ φακ~», και με κανένα τρόπο να

μ~ν προχωράει πιο πέρα απο το κάΡaαμο χαι τ~ν έλια στο

σφουγγάτο και το Ψάρι, φέρνοντας ταpαx~ στο σωμα, άπο τ~ν πολυφαγία, κι άνακατέματα και aιάΡΡοιες.

101. ΤΕΛΗΣ, ρ. 14, 3 - 15, 2 Hense2 [ = ΔΙOγένΎjς 303].

Και' τί εχει δυσχερες η έπ{πονον ή πενία; ''Η ού Κράτης χαι Διογένης

πένητες ησαν; Και πως (οδν) Ρq.δ{ως διεξήγαγον, &τυφοι γενόμενοι

;" ΟΙ 'Αυχαίοι Κυνικοί

οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

κιχι έπιχιτιχι κιχι 8ιιx{τ:r; εύτελει κιχ ι' λιτn 8υνάμενοι χρήσιχσθΙΧι; Άπο­

ρ{ιχ κιχι' 8άνειιχ περιέστηκεν- κόγχον κιχι' κύιχμον συνήγιχγε, φησι'ν ό

Κράτης, κιχι τα τούτοις πρόσφοριχ' καν τά8ε 8ράσ,ης Ρq:8{ως στήσεις

τΡόπιχιον κιχτα πεν{ιχς.

ΚαΙ. τί στενάχωρο ~ χoυpαστ~χo ύπάpxε~ στη φτώxε~α; Μήπως οεν ~σαν χαl. ό Κράτης χαl. ό Δ~ογέν"f)ς φτωχοί; ΚαΙ. πως έχεΙ--

"β λ ' " λ' ,ι , ζ' , νo~ τα γα αν περα με ευχο ~α χα~ μπορεσαν να "f)σουν xωp~ς

or"f)G"f) , σαν ζψ~άνo~l φτωx~χα χαl. λ~τά; Ή ενoε~α χαl. τα χρέΊ) τους εζωναν όλόγυρα. «Να μαζεύε~ς φαχες χαl. χoυχ~ά», ελεγε

ό ΚΡάΤ"f)ς, χ~ δ,τ~ πάε~ με αυτά· &μα το χάνε~ς αυτό, θα χατα­

τpoπώσε~ς τη φτώxε~α!

1. Δl]λoco~ άπελευθερωμένοι άπο χάθε μ~ ανocγχoc[oc επιθυμ[oc.

102. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσόφων β{ων κιχ ι' 80γμάτων συνιχ­γωγη νι 86.

'Έστιν ιχύτου [sc. ΚράτητοςJ κιχι τό8ε' τιχυτ' έχω οσσ' έμΙΧθον κ&ι' έφρόντισιχ κιχι' μετα Μουσων

σέμν' έ8άψ' τα 8ε πολλα κιχ ι' δλβιιχ τυφος έμΙΧΡΨεν.

Tou ΚράΤΊ) εlνα~ χαl. το έξης: «τουτα εlνα~ o~χά μου: δ,τ~

εμαθα, δ,τι στοχάσΤ"f)χα, δ,τ~ πλά~ στl.ς Μουσες ο~οάΧΤ"f)χα' τα πολλιΧ της τύΧ"f)ς εlνα~ μάτα~α».

ΤΟ επ[γρocμμoc ocότο εΙνocι -ή ocπocντησΎj του KpάΤΎj στο πεp[φΎjμO επιτύμβιο

του βocσιλιoc των Άσσυρ[ων Σocροocνάπocλλου (70ς ocΙ π.χ.), στο όποίο εχφρά­

ζετocι μια «εντελως μ~ έλλψιxrι» (Η. Heusch, «Der Grabspruch der Sardana­pal und die Entgegnung des Krates νοη Theben», Rheinisches Museum 94 (1951), σ. 250) βιοθεωρ[oc τpυφΎjλ6τψocς, μocλθocΧ6τΎ)τocς χocι φιλΎjooν[ocς.

(ταστ' έχω, οσσ' έφαγον χα! έφύβρισα χαι' μετ' έρωτος τέρπν' έπαθον, πχ δε

πολλιΧ χα! όλβια πάντα λέλειπται' Παλατινη 'Ανθολογία 7,325). 'Όπως σΎj­μειώνει ό Η. Heusch, δ.π. σ. 254 Χέ., ό Κράης οεν επιχειρεί να οώσει άπλως μια oιocσxεoocστιx~ πocρωο[oc του πocρocπάνω επιτύμβιου επιγράμμocτος άλλα άντιπocρocθέτει στ~ «σοφ[oc» της άπ6λocυσΎjς το ~θιxo ίοεωοες μιocς πνευμocτι­

χης τελε[ωσΎjς.

Γ ΚΡΑΤΗΣ 547

103. ΠΛΟΠΑΡΧΟΣ, Περι τοϋ έιχυτον έπιχινειν άνεπιφθ6νως 17 ρ.

546a-b.

Πάνυ 8ε χιχριέντως κιχι' ό Κράτης προς τ6· «τιχϋτ' έχω, δσσ' έφιχγον , , 'β Ι, J/ Ι, J/ θ ~ ι ,/ι ι

κιχι εφυ ρισιχ κιχι μετ ερωτος τερπν επιχ ον» ιχντεγριχψε το'

«τιχϋτΌ .. έ8άην».

Κι ό Kpιiτης, κατ' άπομΙμ"Υ)σ"Υ) του «Δικιi μου είναι αυτιi: 8,τι εφαγα, οΙ βρισιΕ:ς ποu ξέρασα, 8,τι χιip"Y)κα στον ερωτα» εγρα-

Ψ \ 'ξ- Δ' τ "" " θ" , ε το ε "Υ)ς:« ικα μου ε,ναι αυτα: Ο,ΤΙ εμα α, οτι στοχασΤ"Υ)κα,

8,τι πλιiι στις Μουσες aιΜΧΤ"Υ)κα».

104. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων β{ων κιχι 80γμάτων συνιχ­γωγη νι 92.

Συνιχισθιχν6μενος [sc. ό Κράτης] δτι άποθν;ήσκει, έπfj8ε προς έιχυτον λέγων-

στε{χεις 81;, φ{λε κυρτώ, [βιχ{νεις] είς Ά{8ιχο 86μους [κυφος ώρην 8ια γηριχς]. Ήν γαρ κυφος ύπο

χρ6νου.

"Ο 'Κ' 'λ β" 'θ " ξ \ \, , ταν ο ραΤ"Υ)ς κατα α ε οτι πε αινε, εφτια ε για τον εαυτο

του τουτο τον στΙχο: «Πορεύεσαι, φΙλε καμπούΡ"Υ)· τραβας κα­τα του 'Άa"Υ) τα μέρ"Υ) , σκυφτος άπο τα γεpιiματα». Γιατι άπο τα χρ6νια είχε καμπoυpιιiσει.

105. ΣΤΟΒΑΙΟΣ, Άνθολ6γιον πι 14, 16.

Κράτητος Κράτης τους κ6λιχκάς φησι συγκιχτιχνευσιφάγους.

του Kpιiτ"Y). Ό Kpιiτ"Y)ς χαραΚΤ"Υ)ρΙζει τοuς κ6λακες &τομα ποu , ι " 1 τρωγουν συγκατανευσ"Υ) .

1. ΔΊ)λαa~ OCνθρώπους που τρέφονται με το να λένε πάντοτε 'ναΙ'.

548 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΎ'ΝΙΚΟΙ

106. ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ, Χ 104. Πρβ. ΙΟΎ"ΛΙΑΝΟΣ, Λ6ΥΟΙ ιχ[νι] 16 ρ. 198d· ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΎ"Σ, Πιχι8ΙΧΥωΥος ΠΙ, νι 35, 3.

Κράτητος φιλοσ6φου είς Εύτέλειιχψ

χιχιρε, θεα 8έσποινιχ, σοφών άν8ρών άΥάπημιχ,

Εύτελίη, κλεινης lΥΥονε Σωφροσύνης, σην άρετην τιμώ σι ν, όσοι τα 8{κιχι' άσκουσιν.

'Ύμνος του φιλοσ6φοu Κράτη στ~ λιτ~ ζω~' «Χαιρε, θεα κι α.ρχ6ντισσα, α.γαΠΊ]μένΊ] των σοφων α.νθρώπων, Λιτ6ΤΊ]τα, παι­

at τ~ς τιμΊ]μένΊ]ς ΣωφροσύνΊ]ς, τ~ aικ~ crou α.pετ~ τιμουν, οσοι aίκαια πράττοuν».

ΤΟ θέμσ. τ~ς εύτελείιχς, της ocπλ~ς κσ.Ι λιτ~ς ζω~ς, άπσ.ντα κσ.ι στον Άντι­

σθένΊJ, (=' AντισθένΊJς 89· πρβ. επίσΎ)ς 161 κσ.ι 162) κσ.ι στον ΔιoγένΊJ

(= ΔιoγένΊJς 24 κσ.Ι 208-209). Για τον ΚράΤΎ) ώς πσ.ράΟειγμσ. εύτελοUς βίου βλ. επίσΊJς Κράτης 18-20. Aύτ~ Τι λιτ~ κσ.ι OCπλΥ) ζω~, Τι όποίσ. άποτελεί

πpoϋπ6θεσΊJ της άνεζσ.pΤΊJσίσ.ς κσ.ι τ'ijς σ.ύτάρκεισ.ς, εΙνσ.ι γέννΊJμσ. τ~ς Σω­

φpoσυνΊJς, που τ~ OUνσ.μ~ ΤΊJς την τιμουν ολοι οί Οίκσ.ιοι. ΊΟισ.ίτερσ. στους τσ.­ρσ.γμένους κσ.ιΡους των πολέμων μετσ.ξυ των Δισ.06χων του Μ. ' Αλεξάνορου, με τις συνεχείς άπ6τομες κσ.ι άπp6~λεπτες μετσ.βολες τ~ς ΤύXΊJς, Τι φιλοσο­

φίσ. σ.ύτ~ συχνα άποτελουσε για πολλους άσφσ.λΕ:ς κσ.τσ.φυγιο. Ό KpάΤΊJς,

ετσι, εξυμνεί τ~ν Εύτέλειιχν σαν θεά.

107. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων βίων και' 80Υμάτων συνιχ­ΥωΥη νι 86.

'Έση κιχι' έφημερι'ς 1; θρυλουμένη ουτως lχουσιχ' τίθει μιxyε[p~ μνα.ς 8έκ', iιxTpijJ 8ριχχμήν,

κ6λακι τάλαντα πέντε, συμβoύλ~ καπν6ν,

π6ρvr; τάλιχντον, φιλoσ6φ~ τριώβολον.

Δικ6 τοu εΙναι και το πολυ γνωστο Κατάστιχο, που εχει ώς

έξ~ς: «Κράτφε aέκα μνες για τον μάγειρα, μια aΡαχμ~ για το , "'λ ' 'λ " β λ' γιατρο, για τον κο ακα πεντε τα αντα, για τον σuμ ou ατορα

α.έρα κοπανιστ6, για τ~ν π6ρνΊ] ενα τάλαντο, τρεις οβολους για ενα φιλ6σοφο».

D

ΚΡΑΤΗΣ 549

ΟΙ στίχοι περιέχουν λογαριασμους ocπο το κατάστιχο ένος πλοόσιου ocνθρώ­

που (ή λ. 'έφημερίς' σημαίνει συχνlx 'βιβλίο εξ63ων', 'ήμερολ6γιο εξ63ων',

'κατάστιχο', 'τεφτέρι', π.χ. στον Πλοόταρχο, Περι' του μη δοι:νείζεσθοa 829b) γιtΧ κάθε λoγ~ς εξ03α, οπου γιtΧ τον φιλ6σοφο περισσεόουν ελάχιστα, 3ίπλα

στlx εξ03α γιtΧ έταίρα, μάγειρα, κ6λακα. Στ6χος τ~ς είρωνείας εΙναι τtΧ στρε­

βλtΧ ocξιολογικtΧ κριτήρια του κοινου ocνθρώποu σε ocντίθεση με τις φυσικες

&ξ[ες που 3ιέπουν τη ζωη του κυνικου φιλοσ6φου. Σημειώνουμε οτι στο OCT­τικο νομισματικο σόστημα ή 3ραχμη ίσ03υναμουσε με 6 όβολοός, ή μνίΧ με 100 3ραχμες και το τάλαντο με 60 μνές. (MιtΧ ocνάλογη ocποτ1μηση συναντίΧ­με στον Λουκιαν6, Βίων πρασις, οπου το κ6στος του πλατωνικου β1ου εκτι­

μίΧται σε Μο τάλαντα, ενω του άξεστου κυνικου β1ου μ6λις σε Μο δβολο,Jς).

Ό J. Stenzel, στο λ~μμα 'Κράτης' τ~ς RE, στ. 1630, 40 σημειώνει οτι ενω ώς προς το περιεχ6μενο ΟΙ στ1χοι αύτοι ά:κοόγονται μίΧλλον ώς στ1χοι κωμι­

κο1, το μέτρο έ3ω συνηγορεϊ όπερ τ~ς προελεόσεώς τους ocπο κάποιο 3ράμα,

χωρις ώστ6σο να εΙναι 3υνατον να ocποκλειστεϊ και το έν3εχ6μενο οτι ocποτε­

λουν ocνεξάρτητοuς στ1χους.

108. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων βΕων xlΧι' δογμάτων συνlΧ­γωγη νι 86. Πρβ. ΚΛΗΜΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΥΣ, ΣτpωμlΧτείς ΙΙ, ΧΧ 121, 2· ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΣ ΚΥΡΟΥ, 'Ε'λληνιχων θεplΧπευ­

τιχη ΠlΧθημάτων ΧΙΙ 49.

ΦέpετlΧι δ' ιχύτού [sc. Κράτη τος ] χάχείνο' έpωτlΧ ΠlΧύει λψ6ς. Εί δε μή, χρ6νος

Μν δε τούτοις μη δύνη χρησθΙΧι, βρ6χος.

Στον Κράτη &πooΙoετα~ χαι τουτο: «Τον ερωτα τον γ~ατpεύει ~ πεΙνα' είοαλλιως ό χ.ρ6νος χι α.ν οεν μπορέσεις να τα έφαρ­μ6σεις αυτά, ~ θΊjλειάl»

Κάτι παρ6μοιο παρα3Ι3ει γι& τον Άντισθένη ό Πλοόταρχος, Περ! Στωιχων ένοι:ντιωμάτων 14ρ. 103ge-1040a [ =' Αντισθένης 120] και για τον Διογένη ό Διογένης Λαέρτιος νι 24 [ = Διογένης 373J.

109. ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ, Λ6γοι ΙΧ [νι] 16 ρ. 198d. Πρβ. GNOMOLO­

GIUM VATICANUM 743 n. 386· ΣΟΥΔΑ, στο λημμα 'Κράτης'.

Οι' Διογένους ν6μοι xlΧι' Κράτητος ύπερ τούτων ούχ άτψlΧστέOΙ «έpωτlΧ λύει λψ6ς, εί δε τούτφ χpησθlΧΙ μη δύνlΧσlΧι, βρ6χος».

550 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟΙ

ΟΙ καν6νες του ΔιογένΎ) και του ΚράΤΎ) γι~ αυτα τα πράγματα aEV είναι αξωκαταφρ6νψοι: «Τόν ερωτα τόν γιατρεύει ~ πείνα' κι αν aEV μπορείς να τό έφαρμ6σεις αυτ6, ~ θΎ)λειά».

110. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων βίων χαι' δογμάτων συνα­γωγη νι 98.

Γέγραφε [sc. ό Κράτης] χαι τραγ(;.>δίας ύψηλ6τατον έχούσας φιλοσο­φίας χαραχτηρα, o16v έση χάχείΎο

ούχ εΙς πάτρας μοι πύργος, ού μία στέγη, πάσης δε χέρσου χαι' π6λισμα χαι δ6μος

[τοψος ήμίΎ ένδιαιτα.σθαι πάρα.

Ό ΚράΤΎ)ς εχει γράψει και τραγωaίες με χαρακτ~ρα έξ6χως φιλοσοφικ6, οπως λ.χ. aElXVEL τό παρακάτω 1 : «Πατρίaα μου aEV είναι ενας πύργος ~ μια σκεπ~' κάθε πολιτεία και κάθε

σπίτι στ~ στερια είναι ετοψο να μας aεχτεί να μείνουμε».

ΟΙ στΙχοι οεν εκφρOCζουν ενα κοσμοπολιτικο ίοεωοες, οπως εκ πρώτης οψεως

θα μπορουσε να υποθέσει κανεΙς, οϋτε επΙσης την απόρριψη των υφισταμένων

μορφων πολιτειακης όργOCνωσης ώς μέσων, οηθεν, εκμετocλλευσης, οπως

υποστηρΙζεται απο τον Ι.Μ. Nachov, «Der Mensch in der Phi!osophie der Kyniker» στο ε:ργο R. Muller (έκο.), Der Mensch als Mass aJler Dinge, σ. 387, αλλα καθώς σημειώνει ό J. Stenze! στο λημμα 'ΚρOCτης' στην RE, στ. 1628, 60 κΙ απεικονΙζουν περισσότερο την α'ίσθηση του ποιητη οτι στις ρευστες καταστOCσεις εκεΙνων των ταραγμένων χρόνων οΙ πόλεις-πατρΙοες και οΙ

έστΙες οεν πρόσφεραν πια καμιαν ασφOCλεια, αφου και εκεινες οιατελουσαν έν

pon (Πρβ. και τη συνομιλΙα του ΚρOCτη με τον Μ. Άλέξανορο στον Διογένη Λαέρτιο νι 93 [ = ΚρOCτης 49]). ΟΙ στΙχοι προέρχονται αναμφΙβολα απο κOC­ποια τραγωΟΙα. Με βOCση την όμοιότητOC τους με στΙχους που παραθέτει ό

Πλούταρχος στο Περι φυγης 600f απο μια τραγωοΙα με τον τΙτλο Ήρακλης (Άργειος η Θηβαιος - ού γαρ ευχομαι μιας. ':4πας μοι πύργος Έλλήνων

πατΡ{ς.), ό F. Dumm!er, Antisthenica, σ. 68-9, συμπεραΙνει οτι ό ΚρOCτης εί­χε συνθέσει εναν Ήρακλη, ένω ό Η. Die!s - «σωστOC», κατα τον J. Stenze!, Ο.π. 1631, 5 κΙ - οτι παρωοει εοω εκεινον τον Ήρακλη στον όποιο αναφέ­

ρεται ό Πλούταρχος. 1. 2Nauck, σ. 809 κέ.

>

--

ΚΡΑΤΗΣ 551

111. ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΝΑΖΙΑΝΖΗΝΟΣ, Ποιήματα Ι 2, 10 στ. 234 και 242-243. [Βλ. και Κράτης της 15J.

έλευθεροι Κράτητα Θηβαιον Κράτης

εI5Υ', dΊ Τύχη, μοί των καλων 8ι8άσκαλε,

ώς είς τρ{βωνα ρο/8ίως συστέλλομαι.

«'Ελευθερώνει τον Κράτη τον ΘηβαιΌ ό Κράτης. Ευχαριστω,

Τύχη, έσ~να που με a[aαζες τα ομορφα πράγματα, για το οτι μου εΙναι τόσο ε6κολο να περωρίζομαι σ' ενα παλιωμ~νo

ρουχο».

Ή έπ[χλ"ησΊJ στη θεOC Τ uXΊJ ocντοινοιχλii το oι'ίσθΊJμoι της ocνοισφocλειοις, το

όποιο ητοιν aLocXUTo την έποχη των πολέμων μετοιζι. των aιοιΜχων το;:; Μ.

, ΑλεζOCνaΡου.

112. ΣΤΟΒΑΙΟΣ, Ά νθολ6Υιον ιν 50, 66.

Κράτητος

Ό Υαρ χρόνος μ' εκαμψε, τέκτων μεν σοφός,

απαντα 8' έΡΥαζόμενος άσθενέστερα.

του Κράτη' «γιατι ό χρόνος με λύγισε' σοφος μάστορης, μα ολα πιο &Μναμα τα φτιάχνει».

113. ΤΕΛΗΣ ρ. 44, 2-9 Hense2 [= ΣΤΟΒΑΙΟΣ, Άνθολ6Υιον ιν 33, 31J.

ουκ άη8ως Υαρ Κράτης, «ουκ οΊσθα», φησί, «πήρα 8ύναμιν ήλίκψ εχει, θέρμων τε χοινιξ και' το μη8ενος μέλει ν». Τψ οντι μέΥα και' άξι6λΟΥον και' πήρας και' θέρμων και' λαχάνων και' ΙJ8ατος (το) μη8ε­νος φροντίζειν, άλλ' εΊναι άθώπευτον και' άκολάκευτον.

Διόλου α.σχημα λ~ει, ετσι, ό Κράτης: «Δεν γνωρίζεις πόση Μ­να μη εχει το σακούλι και το κύπελλο με τα όσπρια και το να μ~ σε νιάζει για τ[ποτα». Πραγματικά, εΙναι μεγάλο και

~52 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΥΝΙΚΟ!

σπουοαιΌ αυτο που κατορθώνεται με τα λουπινα και τα οσπρια

και το νερό: το να μ~ νιά:ζεσαι για τ[ποτα άλλα να εΙσαι άπε­

λευθερωμένος άπο θωπείες και να μ~ν ύποκύπτεις στις κολα­

κείες.

114. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσόφων βίων και' δΟΥμάτων συνα­ΥωΥη νι 86.

Και' δη έκ φιλοσοφίας αύΤ4! [sc. Κράτψι] πεΡΙΥένοιτο «θέρμων­

μέλει ν».

Κι οΤΙ το οφελος που εχει αποκομίσει άπα τ~ φιλοσοφία του

εΙναι «ενα κυπελο οσπρια και το οτι οεν νιά:ζεται για τ[ποτα».1

1. Βλ. το ά:μέσως ΠΡΟΊ)γο6μενο ά:πόσπαισμαι 113.

115. ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ, ΛόΥΟΙ ιχ[νι] 17 ρ. 199c-200b και νΗ 9 ρ.

213a-214a.

Ίνα δε μή ης ύπολάβ,η με ταυτα αλλως λέΥειν, έκ των παΙΥν{ων

Κράτψος όλίΥα σοι παραΥράψω' Μνημοσύνης και' Ζηνος Όλυμπ{ου άΥλαα τέκνα

Μουσαι Πιερίδες, κλυτέ μοι ευχομένψ

χόρτον έμjj συνεχΥ} δότε Υαστέρι, και' δότε χωρι'ς

δουλοσύνης, η δη λιτον έθηκε β{ον.

ώφέλψον δε φίλοις, μη Υλυκερον τ[θετε. Χρήματα δ' ουκ έθέλω συνάΥειν κλυτά, κανθάρου γλβον

μύρμηκός τ' αφενος χρήματα μαιόμενος,

άλλα δικαιοσύνης μετέχει ν και πλουτον άσινΥ}

εύφορο ν, εύκτητον, τίμιον είς άρετήν.

των δε τυχων Έρμην και' Μούσας ι'λάσομ' ιΧΥνάς,

ου δαπάναις τΡυφεραϊς, άλλ' άρεταϊς όσίαις.

Εί χρή σοι περι τούτων Υράφειν, έχω πλείονα του άνδρός.

μι

--

ΚΡλΤΗΣ .553

γπ 9 ρ. 213a-214a. Ούχι και του Κράτητος μουσικιΧ και χαρίεντα φέρεται πολλιΧ 8είγματα της προς τους θεους όσι6τητ6ς τε και εύλα­

βείας; "'Ακουε γουν αύτιΧ παρ' ήμων, εί σοι μη σχολη γέγονε μαθε'ϊν

εξ εκείνων αύτά. 'Μνημοσύνης ... όσΕαις'. Όp~ς ση τους θεους εύφη­μων, ούχι' 8έ ώς συ βλασφημων κατ' αύτων ηυχετο ... (214 a) 'Όπερ ο!.ααι γιγνώσκων ό Κράτης αότ6ς τε 8ια μ6νης Jj; ειχεν όσΕας τους θεους ετΕμα συν εύφημί~ και τους αλλους ε8ί8ασκε μη τα 8απανήμα­

τα της όσίας, άλλα την όσίαν εκείνων προτψαν εν τα'ϊς άγιστεΕαις.

Και για να μ~ νομίσει κανεις δτι αυτα τα λέω ετσι για να πω , θ \ .,.,., Ι Ψ λ' , '" / ....

κατι, α σου επισυνα ω ιγους στιχους απο τα παΙΥνια 'C'ou ΚράΤΎ)1: «Δοξασμένα παιaια τ~ς ΜνΎ)μοσuνΎ)ς και του Όλuμ­πιου Δία, Μουσες τ~ς Πιερίας, άκουστε τ~ν πpoσευx~ μου. Δωστε, όλοσύνεχα, φαγΎ)ΤΟ στ~ν κοιλιά μου, και aωστε το χω-\ λ β '2' ι, ζ' \' Ι Ι

ρις σκ α ια που φτωχαινει ΤΎ) ωΎ) ... και κανετε με πιοτερο xp~σψo στους φίλους3 παρα ευχάριστον. Δεν θέλω να σωρεύω περιουσίες ξακουστες επιζΎ)τώντας τ-ης μέλισσας τον πλουτο

και του μυρμΎ)γκιου τ~ν άφθονία, μα θέλω νά 'χω aικαιοσύνΎ) \ \ ζ' λ - \ ,1-\ βλ' \" λ \ -και να μα ευω π ουτο που οε αφτει, που ευ κο α τον πας

εaω κι εκεί, ευκολα άποκτιέται, πλουτο xp~σψo στ~ν άpετ~. "Αν τα πετύχω αυτα θα εξευμενίσω τον 'Ερμ-η και τις [ερες

Μουσες οχι με άκριβα άναλώματα άλλα με πράξεις γεμάτες

σεβασμ6». "Αν εχει για σένα κάποια ΧΡΎ)σψ6ΤΎ)τα να σου γρά­

ψω γι' αυτά, εχω στ~ aιάθεσ~ μου πολλα aιxιX του. (ΥΙΙ 9 ρ. 213a-214a.) Δεν ύπάρχουν και πολλα ομορφα, γεμάτα χάρΎ), πoι~ματα του ΚράΤΎ) , που aείχνουν το σεβασμο στους θεους

\ \ 'λ' β' 4 "Α ' "Ι ,\~, ~ , και ΤΎ)ν ευ α εια του; κουσε τα απο μενα αν οεν ειχες τον

\ \ \ 'θ ,\ \ "'Ι- \' Δ ~ , καφο να τα μα εις απο τα ισια τα ΠΟΙΎ)ματα. « ο",ασμενα ...

β , Βλ'" , \ θ \ 'λ ' σε ασμο». επεις οτι προσευχοταν στους εους ευ ογωντας

τους και οχι με βλασφΎ)μίες εναντίον τους ... (214a). Γνωρίζον­τάς το αυτο ό ΚράΤΎ)ς, τιμουσε τους θεους με το μ6νο που εΙχε:

\ "β \ \ , \ '1-''1- \ "λλ \ \ την ευσε εια και ΤΎ)ν ΤΨΎ), και οισασκε τους α ους να μΎ)ν τι-

μουν τα άκριβα άναλώματα περισσ6τερο άπο τ~ν ευσέβεια, άλ­

λα στις Ιερες τελετες να τιμουν περισσ6τερο τ~ν ευσέβεια κ:χ~ λιγ6τερο τις προσφορές.

554 ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΚιΝΙΚΟΙ

1. Στους στίχους που άκολουθουν ό Κράτης πιχρω3ει μια προσευχη του Σό­λωνιχ (άποσπ. 12 στον Th. Bergk, Poetae Lyrici Graeci τ. Π, σ. 325-8)· τα ιχυστηρα χιχριχκτηριστικα του Κυνισμου εχουν μετριιχστει ε3ω - κιχτα τον R. Dudley, Α History ο! Cynίcism, σ. 48, «χάρη στον ~πιo χιχpιχκτ~pιχ του Κρά­τη». 2. Ό Κράτης ζψάει άπο τους θεους οση τροφη εΙνιχι άπιχρΙΧίτητη

ωστε να μη τον πιέζουν τα 3εσμα των σωμιχτικων άνιχγκων (χωρι'ς 80υλοσυ­

νης): ~ κοιλια (γαστήρ, ~ όποίιχ ε3ω ύποχσ:θιστίΧ τη φύση), εχει ώς μέτρο

της μια ζωη με περιορισμένες ύλικες άξιώσεις (λιτον έθηκε βίον). 3."Οπως

φΙΧίνετιχι ε3ω, ό Κράτης 3εν aέχετιχι την ιχυστηρη κυνικη εκ30χη της φιλιχ'fjς

σχέσης (ό σοφος φίλος Ti(J όμοίφ, Διογένης ΛΙΧέρτιος, νι 105) κιχι 3εν περιο­ρίζει τη φιλίιχ σε ~νιχ κύκλο όμοίων άλλα την εκλιχμβάνει ευρύτεριχ· ό άληθι­

νος Κυνικος μπορει κιχτιχpχ~ν να θεωρει φίλους του τους άνθρώπους εν γέ­

νει. 4. οι Κυνικοί, ενω άπέρριπτιχν την πολυθεtιχ κιχι τον άνθρωπομορφισμο των θεων της πιχρά30σης κιχι τ'fjς λιχϊκης λιχτρείιχς, 3εν άντιμάχοντιχν ρψα

την ί3έιχ του ένος θεου, με τον όποιο ώστόσο 3εν φΙΧίνετιχι να τους ε3ενε κιχ­

μια ί3ιΙΧίτεριχ θερμη εσωτεpικ~ σχέση. Σωστά, ετσι, ~ Μ.-ο. C'τaul,Λ-α.Ζe,

«Les premiers Cyniques et la religion», σ. 151 κέ., ύποστηρίζει r,n 1, ε~"όνιχ που προσπΙΧθεί να μίΧς 3ώσει ε~:-;, ό 'Ιουλιιχνος για τον Κράτη 3εν ,~ .. ()pεί να εχει ουσιιχστικο άντίκρισμιχ: ~ ευσέβειιχ που άνιχ3ί3ουν οί στίχοι εΙνιχι 3ιχνει­

σμένη άπο τον Σόλωνιχ κιχι άποτελει άπλη μίμηση. Δεν θα ~τιχν υυνετό, ση­

μειώνει ~ γΙΧλλί3ΙΧ εpευν~τpιιχ, να άπο3ώσουμε στον Κράτη μια θ9ησκευτικό­

τητιχ, ~ όποίιχ 3εν επιβεβιχιώνετιχι άπο χσ:μιαν α.λλΥί μιχ~ .upiιx χσ:ι να εκλά­

βουμε μια άπλη λoγoτεχνικ~ πρόσληψη ώς εκφριχση γν~σιιχς ευλάβειιχς.

'Υπενθυμίζει άκόμη +. Goulet-Caze, ο.π. σ. 152, οτι ό 'Ιουλιιχνος πιχρουσιάζει ",'" 'Δ " 'θ " , λ-τον ισιο τον ιογενη ως φορειχ ειων εντο ων.

116. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσ6φων βίων και' 80Υμάτων συνα­ΥωΥη νι 98.

Φέρεται 8ε του Κράτητος βιβλίον Έπιστολαί, εν rxl; αριστα φιλοσο­φει, την λέξιν εστιν ί5τε παραπλήσιος Πλάτωνι.

'Α '<" '<' 'Κ ' "β βλ"Ε λ - -πoo~oετα~ στον ραΤΎ) x~ ενα ~ ~o π~στo ων, στο oπo~o

πεp~έxoντα~ Εζοχες φ~λoσoφ~xες σxέΨε~ζ" ώς προς το υφος πλΎ)-'ζ' , 'Πλ' σ~α ε~ χαποτε-χαποτε τον ατωνα.

Με το ονομιχ του Κράτη σώζοντιχι 36 επιστολές. ΜιχζΙ με τις 51 επιστολες που φέροντιχι με το ονομιχ του Διογένη, την επιστoλ~ που άπο3ί3ετιχι στον

Μένιππο κιχι όρισμένιχ α.λλιχ πιχpεμφεp~ κείμενιχ συγκροτουν ~νιχ σύνολο ψευ-

3ωνύμων κυνικων κειμένων που 'έχουν πιχριχχθεί τους πρώτους ιχίωνες μ.Χ.

Ρ

Ι

Ι

ΚΡΑΤΗΣ 555

Toc κείμενοι οιότOC έκφρOCζουν τη βιοθεωρίοι κοιι τ~ν κοσμοθεωρίοι του OCρχοιίου Κυνισμου χωρις ώστόσο νOC συμβOCλλουν κοιτOC όπoιo8~πoτε τρόπο στ~ν πλη­

ρέστερΊ) ΚOΙΤOΙνόΊ)~ του. Ή συν8ε~ τους με τOC ονόμοιτοι των ποιλοιιων OCΡΧΊ)­

γετων του Κυνισμου οφείλετοιι στην έπιθυμίοι των συντοικτων τους νOC μ~ν

περOCσουν ocποιροιτηρψες κοιι νOC συμβOCλουν στ~ 8ιOC80σΊ) των ocρχων της Ku­νικ~ς φιλοσοφίοις. Έτσι, οιότες ΟΙ ψευ8ώνυμες επιστολές, ΟΙ οποίες 8εν εχουν

περιλΊ)φθεί στ~ν ποιρουσοι συλλoγ~, 8ιόλου 8εν σχετίζοντοιι με τις Έπιστολες

γιOC τις όποίες μιλOCει έ8ω ό ΔιογένΊ)ς Λοιέρτιος, κοιι OCσφοιλως 8εν OCντοιποκρί­

νοντοιι άπο oι1σθΊ)ΤΙΚ~ OCΠΟψΊ) στον χοιροικτηρισμό του (την λέξιν πα.ρα.πλήσιος

Πλάτωνι) γιOC τον έπιστολογρOCφο ΚρOCτη.

f

ΙΠΠΑΡΧΙΑ

Ή Ίππιχρχ{ιχ απο τ~ θpακικ~ Μαρώνεια, ~ταν αaελφ~ του Κυνικου Mψpoκλϊj και γυναίκα του Κράτη. K6pΎJ ευκατάστα­

τΎ)ς οΙκογένειας, ξεπέρασε τις αντιaΡάσεις των γονέων ΤΎJς, που aEV ~θελαν αυτο το γάμο με τον ~λικιωμένo και ασθενικο acX­σκαλο του αaελφου ΤΎJς, απειλώντας τους l5τι θα αυτοκτονουσε.

'Ενω σuμφωνα με τον ΔιoγένΎJ Λαέρτιο νι 96-98 ~ Ίππαρχία aEV εΙχε συγγράψει τίποτα, ~ Σού8ιχ (λ~μμα 'Ίππαρχία') απο­aίaει σ' αυτ~ν σuντομες πραγματεΊ'ες για φιλοσοφικα ζψ~μα­

τα, άρισμένες απο τις άποΤες σχετίζονται με απ6ψεις του Θε6-

aωΡου του 'Άθεου. Πρβ. RE νΗΙ 2 (1913), στ. 1662, Η.ν. Arnim.

1. ΔΙΟΓΕΝΗΣ ΛΑΕΡΤΙΟΣ, Φιλοσόφων βίων κιχι 80Υμάτων συνιχ­ΥωΥη νι 96-98.

Έθηράθη 8ε τοις λ6Υοις κιχι' ή ά8ελφη του ΜητΡοκλέους ΊππιχρχίΙΧ. Μιχρωνειτιχι 8' ησιχν άμφότεροι. Κιχι' ~pιx του Κράτητος κιχ ι' τι;)ν λό­

Υων κιχι' του βίου, ού8ενος των μνηστευομένων έπιστΡεφομένη, ού

πλούτου, ούκ εύΥενείιχς, ού κάλλους άλλα πάντ' ην Κράτης ΙΧύτn.

Κιχι' 8η κιχι ήπείλει τοις Υονευσιν άνΙΧιΡήσει ΙΧύτήν, εί μη τούτψ 80-θείη. Κράτης μεν οι3Ύ ΠΙΧΡΙΧΚΙΧλούμενος ύπο των γονέων ΙΧύτης άπο-

1,/, ι ..... (' ι" Ι 1 'λ ' 'θ ' , , τρεψιχι την ΠΙΧΙΟΙΧ, πιχντ εποιει, κιχι τε ος μη πει ων, ιχνιχστιχς κιχι

άποθέμενος την έιχυτου σκευην άντικρυ ιxύτijς tφη, «ό μεν νυμφίος οδτος, ή 8ε κτησις ιχυτη, προς τιχυτιχ βουλεύου' ού8ε γαρ tσεσθιχι κοι­νωνός, εί μη κιχι των ιχύτων έπιτη8ευμά.των γενηθείης». (97) Εί'λετο ή πιχις κιχι' τιχύτον άνΙΧλΙΧβουσιχ σχημιχ συμπεΡΙl;ει τάν8ρι' κιχι' εν rij) φιχνερij) συνεγίνετο κιχ ι' έπι τα 8ειπvιx άπl;ει. "Οτε κιχ ι' προς Λυσίμιχ­

χον είς το συμπόσιον ηλθεν, tvOιx Θεό8ωρον τον έπίκλην '~θεoν έπή-

558 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΤΝΙΚΟΙ

λεγξε, σ6φισμα προτεΕνασα τοιούτον- δ ποιων Θε68ωρος ούκ αν ά8ι­

κεϊ"ν λέγοιτ' αν, ού8' ΊππαρχΕα ποιούσα τούτο ά8ικεϊ"ν λέγοιτ' αν.

Θε68ωρος 8ε τιίπτων έαυτον ούκ ά8ικει, ού8' άρα ΊππαρχΕα Θε68ω­

ρον τιίπτουσα ά8ικει. Ό 8ε προς μεν το λεχθεν ού8εν άπήντησεν, άνέ­

συρε 8' αύτης θοίμάτιον' άλλ' ούτε κατεπλάγη ΊππαρχΕα ούτε 8ιετα­ράχθη ώς γυνή. (98) Άλλα και είπ6ντος αύτn, «αύτη εστι'ν

ή τας παρ' [στοϊ"ς εκλιπούσα κερκί8ας;»,

«εγώ», φησίν, «είμί, Θε68ωρε' άλλα μη κακως σοι 80κω βεβουλεύ­

σθαι περι' αύτijς, εί, τον χρ6νον δν έμελλον [στοϊ"ς προσαναλώσειν, τούτον είς παι8είαν κατεχρησάμην;» Και' ταύτα μεν και' άλλα μυρΕα

της φιλοσ6φου.

, Απο τις ~ι~ασκαλίες αύτ~ς τ~ς σxoλ~ς αΙχμαλωτίστηκε και ~ oc~ελφ~ του Mψpoκλ~, ~ Ίππαρχία. Και οΙ ~υό τους ~σαν ocπο τη Μαρώνεια. 'Ή ταν ζετpελαμένΎJ με τον KpάΤΎJ, για. τις ~ι~α­

σκαλίες του και τον τρόπο τ~ς ζω~ς του, και ~εν γύριζε να. , ~ , " ι/' , r' " "

κoιτα~ει κανεναν απ οσους ΤΎJν περιτριγυρι",αν - ουτε για τα

πλoύΤΎJ του, ούτε για. τ~ν εύγενικ~ καταγωγ~, ούτε για. τ~ν όμορφιά του, ocλλOC το παν γι' αύτ~ν ~ταν ό KpάΤΎJς. Κι εφτασε να. ocπειλε"i' τους γονε"i'ς ΤΎJς πως αν ~εν τ~ς τον ε~ιναν, θα. αύτο­

κτονουσε. Ό KpάΤΎJς τότε, oc'*o τα. παρακάλια των γονέων ΤΎJς, εκανε τα. πάντα για. να. μεταπείσει τ~ν κοπέλλα, και τελικά, επει~~ ~εν το κατόρθωσε, π~γε κι ocπόθεσε τα. ύπάρχοντά του μπροστά ΤΎJς και είπε: «Να. ό γαμπρός, να. κι ~ περιουσία του' , , "λ ' \.'" "'1::''''''' ,\ αποφασισε ανα ογα' γιατι οεν προκειται να σμι~ει μα",ι σου, αν

~\, , \ \ 'θ' (97) 'Η 'λ - \ οεν παρεις κι εσυ τις συνΎJ ειες του». κοπε α ΠΎJpε ΤΎJν

ocπόφασ~ ΤΎJς, φόρεσε τα. '{~ια ρουχα μ' EXE"i'vov, γυρνουσε μαζί του κι εσμιγε Ι στα. φανερά, και τον ocκολουθοuσε στα. ~ε"i'πνα. 'Όταν κάποτε π~γε και σ' ενα συμπόσιο στου Λυσίμαχου, ocv-

, \ Θ'~ . \' '/" "Αθ \" , τεκρουσε τον "εοοωρο, τον επονομα",ομενο εο, με ενα σο-

ι! , , 'λ θ Μ' ι ~ ", , Ι (Θ' φισμα οπως το ακο ου ο: ια πpα~ΎJ που αν την κανει ο "εο-

~ωpoς, ~εν θα. καΤΎJγΟΡΎJθε"i', 8τι ~ιαπpάττει κάτι &~ικo, μπορε"i' να. τ~ν κάνει καΙ ~ 'Ιππαρχία χωρις ούτε κι αύτ~ να. καΤΎJγOPΎJ­eE"i" αν ό Θεό~ωpoς ocρχίσει να. χτυπάει τον έαυτό του, ~εν ~ια­

πράττει κάποιο oc~ίΚΎJμα - έπομένως ούτε κι ~ Ίππαρχία, αν ocρχίσει κι αύτ~ να. χτυπάει τον Θεό~ωpo. Ό Θεό~ωpoς ~εν

Ρ

--

ΙΠΠΑΡΧΙΑ ~~9

εόωσε καμιαν απάνΤΎ)σΎ) στα λ6για ΤΎ)ς αλλα τ-ης σ~κωσε το , " fl " " " Ι , ι

φορεμα, εκεινΎ) ομως ουτε τα χασε ουτε ταραΧΤΎ)κε σαν γυναι-

κα. (98) Κι όταν εκεινος είπε ποιά: είν' αυτ~ που αφΎ)σε το

σΤΊ)μ6νι στον αργαλει6; «Έγω είμαι αυτ~, Θε6όωρε», του απάνΤΎ)σε' «μ~πως όμως νομίζεις πως ~ απ6φασΎ) που π-ηρα μου βγ-ηκε σε κακ6, επειό~ τον χρ6νο που θα 'χανα στον αργαλειο τον ΧΡΎ)σιμοποίΎ)σα για τ~ μ6ρφωσ~ μου;»3 'ιπάρχουν πάμπολλα παρ6μοια λ6για αυ­τ-ης τ-ης φιλοσ6φου.

1. Για τ~ν κυΥΟΥαμ!α Kpά.ΤΎj-'Ιππα.ρχία.ς βλ πα.ρα.πά.νω Κρά.της 31 κocι 35. "Αν ~ ε'ί8ΎjσΎj - που ΠΟιΡα.8ί8ετα.ι κα.ι OCπο τον ΆΠOυλίΎjO, τον Σέξτο τον 'Εμ­

πειρικό, τον Μένα.ν8ρο στους Διδύμους, κα.ι τ~ν Σούδα - OCλΊjθεύει, α.ύτες οί

8Ί)μ6σιες έρωτικες συνα.ντ~σεις του ζεύγους πρέπει να ελα.βα.ν χ~pα. μετα το

320 π.Χ., 8ιότι ό Θεόφρα.στος, στον όποιο μα.θ~τευσε ό ΜΨΡοκλ'fjς πριν OCπο τη γνωριμία. του με τον Kpά.ΤΊj, είχε OCνα.λά.βει τη 8ιεύθυνσΎj του Περιπά.του

το 323 π.Χ. 2. Eυpιπί8Ίjς, Βάκχαι 1236. 3. Δε80μένου ()τι ~ ocκpιβ~ς

γν~σΊj του OCντικειμενικου κόσμου κα.ι των πρα.γμά.των 8εν OCποτελει τον στ6-

χο του κυνικου φιλοσόφου, ~ παιδε!α, για τ~ν όποία. μιλά.ει έ8ω ~ 'Ιππα.ρχία.,

πρέπει να σχετίζετα.ι με το υποκείμενο ~ς φορέα. της ~θικ'fjς βOύλΊjσΊjς.

2. ΣΟΥΔΑ στο λήμμιχ 'Ίππιχρχ{ιχ'.

Ίππιχρχ{ιχ, άδελφη Μητροκλέους του Κυνικου, Μιχρωνειτις, φιλ6σο­

φος Κυνική, Υυνη Κράτητος του Κυνικου, ας ~ν Άθψιχιος, Βρύσωνος

μΙΧθητης του Άχιχιου r; ως τινες ΔΙΟΥένους. 'ΈΥριχψε φιλοσ6φους ύποθέσεις κιχ{ τινιχ έπιχειΡήμιχτιχ κιχι προτάσεις προς Θε6δωρον τον έπικληθέντιχ ''Α θεον. 'Ήκμιχζεν έπι τής ριιχ' 'Ολυμπιάδος.

'Ιππαρχία, αδελφ~ του Μψροκλ-η του Κυνικου, απο τ~ Μαρώ­νεια, κυνικ~ φιλ6σοφος, γυναίκα του κυνικου ΚράΤΎ), που ~ταν ΆθΎ)Vαιoς, μαθψ~ς του Βρύσωνα του Άχαιου ~, όπως λένε όρισμένοι, του ΔιογένΎ). 'Έγραψε σύντομες πραγματειες για λ 'ζ ι 1 ,~, ~ Ι, ,

φι οσοφικα Ύ)ΤΎ)ματα και σιατυπωσε ορισμενα επιχειΡΎ)ματα

, ", ψ - Θ <10' - , ζ' 'Αθ' πανω σε απο εις του "εοσωρου, του επονομα ομενου εου.

Ή ακμ~ ΤΎ)ς τοποθετειται στ~ν έκατοστη ενδέκαΤΎ) 'Ολυμ­πιάδα.

560 οι ΑΡΧΑΙΟΙ ΚΤΝΙΚΟΙ

1. Ό ΔιογένΎ/ς ΛΙΧέρτιος νι 96-98 δεν OCνιχφέρει τ[ποτε σχετικιΧ με cruγypιx­φικο εργο της Ίππιχρχ[ιχς ~ πιχριχπά:νω πλΎ/ροφορ[ιχ δεν είνιχι OCζι6πιστη. Βλ.

Η.ν. Arnim στο οίκείο λΊjμμιx της RE.

3. ΣΟΥΔΑ στο λημμα 'ήρα'.

'Ήρα· έπεθυμει· 'Ιππαρχ{α ήρα των λ6γων Κράτητος ουδ'εΥος άλλου

έπιστΡεφομένη πράγματος ήτις ές συμπ6σιον έλθουσα σύν Κράτητι Θε6δωρον τον 'Άθεον ήλεγξε σ6φισμα προτε{νασα τοιουτο· δ ποιων

Θε6δωρος ουκ αν άδικε/ν λΈΥοιτο, ουδ' 'Ιππαρχ{α ποιουσα τουτο άδι­

κε/ν λέγοιτο αΥ" Θε6δωρος τύπτων έαυτον ουκ άδιχεζ ουδ' 'Ιππαρχ{α

Θε6δωρον τύπτουσα άδικε;:' Ό δέ προς το λεχθέν ουκ άπάντησεν,

άνεσυρατο δ' αυτης το Ρημάτιον.

'Ήρα.· επ~θυμoυσε. Ή ΊππαρχΙα εν~ωθε επ~θυμια γ~oc τ~ 8~8α-λ' - Κ ' \ ~\ 'ζ \ 'ξ' "λλ Κ' σκα ~α του ρατη κα~ σεν γυp~ ε να κo~τα ε~ τ~πoτε α ο. α-

ποτε που πΊjγε σε ενα συμπ6σ~o με τον ΚρOCτη OCντέκρουσε τον Θ ,~ \ "Αθ 'ζ"'" \ , , " εοσωρο τον εο παpoυσ~α οντας ενα σoφ~σμα οπως το ακο-

λουθο: Γ~oc ενα πρOCγμα, που α.ν το εκανε ό Θε68ωρος, κανένας 8εν θOC του 'λεγε oτ~ oc8~κεϊ:, 8εν θOC ελεγε κανεl.ς 01Jτε καΙ. στην ΊππαρχΙα, α.ν αιιτη εκανε το 'i8~o πρOCγμα, oτ~ 8~απpocττε~ κocτ~ ,,~ , ,f Θ '''' \" ~\ ~ ασ~ΚO· χτυπωντας, τωρα, ο "εοσωρος τον εαυτο του, σεν σ~α-

πpocττε~ κocΤ~ oc8~xo, ocρα 01Jτε καΙ. ~ ΊππαρχΙα χτυπώντας τον

Θε68ωρο. Έκεϊ:νος, ό Θε68ωρος, 8εν OCπOCντησε τΙποτα στOC λ6-γ~α της OCλλOC της σ~κωσε το ρημάτιον (sic).

4. ΠΑΛΑΤΙΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ, ΥΗ 413 ('ΑντιπάτΡΟU).

ουχι' βαθυστ6λμων 'Ιππαρχ{α έργα γυναικων των δέ Κυνων έλ6μαν ρωμαλέον β{οτοΥο

ουδέ μοι άμπεχ6ναι περονάτΡιδ'ες, ου βαθυπελμος ευμαρις, ου λιπ6ων ευαδε κεκρυφαλος

ουλάς δέ σκ{πωΥΙ συνέμπορος ά τε συνφδος

δ{πλαξ και' κο{τας βλημα χαμαιλεχέος.

φαμι' δέ Μαιναλ{ας κάρρων άμιν ΆταλιΧντας

τ6σσον, όσον σοφ{α κρέσσον όρειδρομ{ας.

14

r ΙIIΠΑΡΧΙΑ

561

Δεν δ~άλεξoc εγώ, ~ 'lππocρχίoc, τα κocθ~κoντoc των γυνoc~κων με τα μocκρ~α φορέμocτoc, ocλλα τ~ σκλΎJΡ~ ζω~ των Kυν~κων. Ο()τε ο[ λεπτοι επενδύτες μου α.ρεσocν, ocυτοι που τους στερεώνε~ς με ,Ι ,Ι, ~ Ι λ "β θ' 'λ ,Ι, τ~ς πορπες, ουτε τoc σocνοoc ~oc με τoc oc ε~oc πε μocτoc, ουτε ο

λ ,~ , λ Ι ~ , λλ' '~I ζ'" μoc ocκος o~xτυωτoς κεφoc οοεσμος oc oc το o~σocκκ~ μoc ~ με το

β ~" Ι ζ "~ λ Ι - " Ι ρoc o~ που τocφ~oc ουν με το o~π ωμενο ρουχο κoc~ το σκεπocσμoc

του κρεβocτωυ που άπλώνετoc~ κάτω στο χωμoc. ΆνώτεΡΎJ εl­μoc~, λέω, ocπο τ~ν ' AτocλάνΤΎJ, ocυτ~ν ocπο το ΜocΙνocλο, οσο εΙ-

, ( , , λ'" , " , 'β Ι νoc~ κoc~ ΎJ σoφ~oc π~o κoc ΎJ ocπο το νoc τρεxε~ς πocνω στoc ουνoc.

5. Πρβ. και τtΧ ocποσπocσματα ΚΡocης 31 1tως 42.

36. Οί 'Αρχαίοι Κυνικοί