3ο Γυμνάσιο ΑιγάλεωΣχολικό Έτος: 2013-14

Τίτλος Περιβαλλοντικού Προγράμματος: Όταν πλυθώ λερώνεται. Τι είναι; Το νερό στη θρησκεία, τη μυθολογία και τη λαϊκή παράδοση.

Συντονιστές καθηγητές Παπαδοπούλου Άννα Χατζημηνάς Ανδρέας

Το νερό στη θρησκεία

Από τα πρώτα χρόνια της ύπαρξης του στη γη ο άνθρωπος κατάλαβε τη σημασία που είχε το νερό. Οι άνθρωποι έπλασαν μύθους και παραδόσεις. Το νερό είχε σημαντικό ρόλο σε όλες τις θρησκείες. Εδώ και χιλιετίες το νερό είναι από τα κυριότερα θρησκευτικά σύμβολα.

Το νερό στο Χριστιανισμό

Το καθαρό και διάφανο νερό συνδέθηκε στενά με τη λατρεία του χριστιανισμού. Είναι:

*ο αγιασμός*το νερό του Ιορδάνη*το νερό της κολυμπήθρας*στη γιορτή των Φώτων*το πλύσιμο των χεριών μετά την ταφή του νεκρού

Το νερό μεταδίδει μια σειρά συμβολισμών: όλεθρος, θάνατος, ενταφιασμός, κάθαρση, εξαγνισμός, ίαση, ευλογία, αγιασμός, βάπτισμα, άφεση αμαρτιών, φωτισμός, ανάπλαση, αναγέννηση, παρουσία του Αγίου Πνεύματος, απολύτρωση, σωτηρία.

Το νερό στον Ισλαμισμό

Οι μουσουλμάνοι προσεύχονται 5 φορές την ημέρα στραμμένοι προς τη Μέκκα. Πριν από κάθε προσευχή, πλένουν τα χέρια, τα πόδια, τα αυτιά και το στόμα τους και βγάζουν τα παπούτσια τους πριν μπουν στο τζαμί για προσευχή.

Στον Ινδουισμό:

Οι ινδουιστές θεωρούν τα νερά του Γάγγη ιερά και μπαίνουν σε αυτά για να θεραπευτούν. Στις όχθες του υπάρχουν ιερές πόλεις όπου οι πιστοί πάνε να προσκυνήσουν Οι προσκυνητές χύνουν επίσης νερό μέσα στο Γάγγη ως προσφορά στους θεούς τους.

Νερό και Μυθολογία

Από τα αρχαία χρόνια οι άνθρωποι καταλάβαιναν τη σημασία του νερού. Έφτιαχναν μύθους και το παρομοίαζαν με θεότητες. Πολλές αυτοκρατορίες και κάποιοι από τους σημαντικότερους πολιτισμούς δημιουργήθηκαν γύρω από το νερό όπως η Ρώμη, η Ατλαντίδα, η Αίγυπτος και άλλες.

Με τους θεούς, συνδέονται και τα αναβλύζοντα από βράχους ή από τη γη νερά, τα οποία είχαν ιαματικές και μαντικές ιδιότητες. Αναφέρονται, ως τέτοιες, η «Πηγή της Δήμητρας» στην Πάτρα, το «Λυσσόνερο» των Λουσών, η «Μισάμπελος Πηγή» στην Κλειτορία και άλλες. Όσοι έπιναν νερό από τη «Μισάμπελο Πηγή», λέει ο μύθος, ξεχνούσαν και μισούσαν το κρασί και δεν ήθελαν πια ούτε να το μυρίσουν, ενώ το «Λυσσόνερο» γιάτρευε, όσους το έπιναν, από τη «μανία καταδίωξης», που είχαν προσβληθεί. Η δε «Πηγή της Δήμητρας», προφήτευε για τη γιατρειά ή όχι των αρρώστων.

Τα πιο φοβερά όμως, ήταν τα «Ύδατα της Στυγός» στο Χελμό, για τα οποία κάνει λόγο και ο Όμηρος στην «Ιλιάδα». Γιατί, από τον ιερό βράχο της Στύγας έτρεχε το «απόκοσμο» νερό, που πήγαζε από τον Άδη, στο οποίο «Στύγιο Ύδωρ» οι Ολύμπιοι Θεοί έκαναν τον φοβερότερο όρκο τους κατά τη διάρκεια του πολέμου τους με τους Τιτάνες.

Ο ΠοσειδώναςΕίναι ο θεός της στεριάς και της θάλασσας των ποταμών,και των πόσιμων νερών. Ταξίδευε με το χρυσό άρμα του πάνω στα κύματα, που άνοιγαν χαρούμενα στο πέρασμά του, ενώ γύρω του έπαιζαν δελφίνια. Με την τρίαινά του μπορούσε τόσο να δημιουργεί τρικυμίες όσο και να ηρεμεί τα νερά.

Ο Νηρέας Οι αρχαίες ελληνικές

παραδόσεις παρουσιάζουν τον Νηρέα ως γέροντα μειλίχιο αγαθόν και αξιαγάπητο. Σύζυγός του ήταν η Ωκεανίδα Δωρίς με την οποία απέκτησε το πολυάριθμο γένος των Νηρηίδων τις ωραιότατες κόρες πενήντα σε αριθμό.

Η Αφροδίτηείναι η πιο όμορφη από όλες τις θεές του Ολύμπου. Γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσαςκαι γι’ αυτό πήρε αυτό το όνομα. Σύμφωνα με τον ομηρικό μύθο γεννήθηκε στην Πέτρα του Ρωμιού, μία ακτη της Πάφου στην Κύπρο.

Οι ΣειρήνεςΉταν θαλάσσιοι δαίμονες κόρες του ποτάμιου θεού Αχελώου και της Μούσας Μελπομένης. Κατοικούσαν σε ένα νησί απ’ όπου με το γοητευτικό τραγούδι τους παγίδευαν τους ανυποψίαστους ναυτικούς που πλησιάζοντας είτε ξεχνούσαν τον προορισμό τους είτε κατασπαράζονταν απ΄ αυτές.

Λερναία Ύδρα Ήταν ένα τέρας με εννιά κεφάλια. Κατοικούσε στους βάλτους της λίμνης Λέρνης κοντά στο Άργος και σκότωνε ζώα και ανθρώπους. Εχθρός της ήταν ο Ηρακλής που τη σκότωσε με τη βοήθεια του Ιόλαου.

Αχίλλειος ΠτέρναΣύμφωνα με το μετα-Ομηρικό μύθο, η Θέτις προσπάθησε να κάνει τον Αχιλλέα αθάνατο, βουτώντας τον στα νερά της Στύγας, όμως πιάνοντάς τον από τη φτέρνα, τον άφησε τρωτό σ' αυτό το σημείο.

ΝερόΈθιμαΠαροιμίες

Τα Θεοφάνια Είναι μεγάλη χριστιανική εορτή της Βάπτισης του Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Άγιο Ιωάννη .Το εορτάζουμε στις 6 Ιανουαρίου.

Το τάϊσμα της βρύσηςΣτα χωριά της Κεντρικής Ελλάδας τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων γίνεται το «τάϊσμα» της βρύσης. Κοπέλες πηγαίνουν στις βρύσες του χωριού και τις αλείφουν με βούτυρο και μέλι με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι και όπως γλυκό είναι το μέλι, γλυκιά να είναι και η ζωή τους. Επιστρέφοντας στο σπίτι έφερναν το καινούριο νερό φροντίζοντας σ’ όλη τη διαδρομή να μένουν σιωπηλές. Μ’ αυτό το νερό που ονόμαζαν άκραντο ή αμίλητο ράντιζαν το σπίτι.

Το έθιμο της «Πιπεριάς» τηρούνταν στην Κύμη της Εύβοιας και γινόταν το καλοκαίρι, για να βρέξει και να ποτιστούν τα διψασμένα καλαμπόκια.Το πρωί, πριν σκάσει ο ήλιος, ντύνουν μια γυναίκα του χωριού «Πιπεριά» , δηλαδή την τυλίγουν με ανθισμένη αγριάμπελη. Μετά , δένουν στη μέση της μια μακριά κόκκινη ζώνη. Στην άκρη του ζωναριού δένουν ένα μεγάλο κουδούνι προβατίνας, το οποίο ακούγεται καθώς η γυναίκα περπατάει.Στο μεταξύ έχουν μαζευτεί όλοι οι χωριανοί, άντρες, γυναίκες και παιδιά γύρω της. Ο γεροντότερος του χωριού φέρνει μια μεγάλη λεκάνη με νερό και πρώτος παίρνει νερό με τη χούφτα του και καταβρέχει τη γυναίκα που είναι ντυμένη «πιπεριά».

ΠαροιμίεςΗ αλήθεια πλέει σαν λάδι στο νερό.Σαν δυο σταγόνες νερό.Όταν διψάει η αυλή σου έξω νερό μη χύνεις.Ο ξένος και ο ποταμός τον τόπο τους γυρεύουν.Άμα το πηγάδι ξεραθεί , όλοι θυμούνται το νερό του.Ας το πάρει το ποτάμι.Είπαμε το νερό νεράκι.Έκανε μια τρύπα στο νερό.

Είναι έξω απ’ τα νερά του…Μπήκε το νερό στ’ αυλάκι.Όμορφη σαν τα κρύα τα νερά.Όποιος αδειάζει χωρίς να γεμίζει, γρήγορα θα βρει τον πάτο.Ότι είπαμε νερό κι αλάτι…Περί ανέμων και υδάτων.Πνίγεται σε μια κουταλιά νερό.

Πίνει νερό στ’ όνομά του…Στάλα στάλα το νερό τρυπάει το λιθάρι…Στύβει την πέτρα και βγάζει νερό.Τα σιγανά ποτάμια να φοβάσαι.Τον/την πότισε πολλά φαρμάκια.Το αίμα φεύγει με νερό και όχι με άλλο αίμαΤο ήσυχο νερό τρυπάει την πέτρα.