นวัตกรรม การจัดกิจกรรมเสริมสร้างคุณธรรม ตามระบอบประชาธิปไตยในสถานศึกษา

นวตกรรม “ การจดกจกรรมเสรมสรางคณธรรม ” ตามระบอบประชาธปไตยในสถานศกษา โดยครแชมป ฟกออน www.damsanid.blogger.com

ค ำ น ำ

ห น ง ส อ น ว ต ก ร ร ม “ การจดกจกรรมเสรมสรางคณธรรม ” ตามระบอบ

ประชาธปไตยในสถานศกษา เลมนจดท าขนเพอสนองนโยบาย ในโครงการโรงเรยนวถพทธ

ของส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสมทรปราการ เขต ๒ ส านกงานคณะกรรมการ

การศกษาขนพนฐาน และส านกงานพระพทธศาสนา สงเสรมใหผเรยนมคณธรรม จรยธรรม

คานยมอนพงประสงค ตามระบอบประชาธปไตย อนนพระมหากษตรทรงเปนประมข โดยให

ผเรยนไดรจกตระหนกและคณคาของสงคมทมคณธรรม จรยธรรม รกชาต ศาสน กษตร

จากสภาพสงคมในปจจบนนนพบวามความเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวและหลากหลายอน

เนองมาจากความกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ขอมลขาวสารตางๆ แพรหลาย

อยางรวดเรวท าใหแนวคด วถชวต คานยมของบคคลในสงคมเกดความเปลยนแปลง เบยงเบนไป

จากหลก ศลธรรม จรยธรรมทดงามตามหลกธรรมของพทธศาสนา กลบชนชมวฒนธรรม

ตะวนตก ทเนนการ บรโภควตถตางๆ จนเกดความสบสน ระบบสงคมทเคยดงามของไทยไดรบ

ผลกระทบอยางหลกเลยง ไมได อนสบเนองมาจากการใหความส าคญในดานเศรษฐกจซงเปนการ

พฒนาทางดานวตถมากกวา พฒนาสงคมในดานอน ๆ โดยเฉพาะการพฒนาทางดานจตใจจงท าให

เกดปญหาความยอหยอนของคณธรรมจรยธรรม

ดงนน หนงสอเลมนสามารถชวยสงเสรม ใหโรงเรยนน าไปใช และพฒนา ปรงปรง

ใหเขาบรบทของโรงเรยน และผเรยนในการพฒนาคณธรรม จรยธรรม คานยมอนพงประสงค

ตามระบบประชาธปไตยในสถานศกษาไดเปนอยางด

ขาพเจา นายวชระ ฟกออน ต าแหนงพนกงานราชการ ครผสอนโรงเรยนคลองเจรญ

ราษฎร จงใครขอขอบพระคณ ผบรหารสถานศกษา หวหนางานบรหารทวไป หวหนางานบรหาร

วชาการ หวหนางานบรหารงานบคคล หวหนางานบรหารงบประมาณ และผมสวนเกยวของ ทให

ค าปรกษา ในการจดท าหนงสอเลมน ส าเรจลลวงไปดวยน หวงวาหนงสอเลมนสามารถน าไปใช

ประโยชนใหเกดประสทธภาพ ประสทธผล ของโรงเรยน และผเรยนเปนอยางดในการปกครอง

ระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรทรงเปนประมข (เพอชาต ศาสน กษตรย )

นายวชระ ฟกออน

ต าแหนง พนกงานราชการ ( ครผสอน )

โรงเรยนคลองเจรญราษฎร


๒

สารบญ

เรอง หนำ สวนท ๑ บทน า ความเปนมา ๓

สวนท ๒ แนวทางการพฒนา และองคความรทเกยวของ ๘ โครงงานคณธรรม (Moral Project) ๙ โครงการพฒนาโครงงานคณธรรม ๑๖

สวนท ๓ แนวทางการพฒนาคณธรรมตามระบอบประชาธปไตยในสถานศกษา ๒๕

การก าหนดแนวทางการด าเนนงานการพฒนาคณธรรม

ตามระบอบประชาธปไตยในสถานศกษา ๒๕

แนวทางในการด าเนนการกจกรรมเสรมสรางคณธรรม

ตามระบอบประชาธปไตยในสถานศกษา ๒๖

กจกรรมท ๑ กจกรรมเสรมสรางคณธรรมในพระพทธศาสนา

สรางจตอาสา ความด ไมซอนเรน ๒๖

กจกรรมท ๒ โครงงานคณธรรมส านกด ๒๗ กจกรรมท ๓ คายพระ คร ผปกครอง ๓๓

ค ำรบรอง ๖๙


๓

สวนท ๑

บทน ำ

๑. ควำมเปนมำ

สถานการณและสภาพปญหาของชาต ในปจจบนเปนทประจกษโดยทวกนแลววาการทประเทศมงพฒนาทางดานเศรษฐกจและการเงนเพอสรางความแขงแกรงทางการเงนและการคลง ของประเทศอยางมากสงผลใหเกดการพฒนาทางดานเศรษฐกจและความเจรญทางดานวตถ

อยาง เหนไดชด ทศทางของการพฒนานนกมไดเปนไปอยางยงยนและครอบคลมทงดานคนและ

วตถ เพราะการพฒนาประเทศโดยมงความเจรญทางเศรษฐกจและความกาวหนาทางเทคโนโลยทเนนเรองวตถอปกรณอยางรวดเรว โดยขาดความสมดลกบการพฒนาทางดานจตใจของคนใหมคณธรรมจรยธรรมและคานยมทด ไดกอใหเกดปญหาทสงผลกระทบตอคณภาพชวตของคนในประเทศจ านวนมาก ผลของการพฒนา เหลาน จงเปนทมาของปญหาสงคมปจจบนทจะทวความ

รนแรงขนเปนล าดบ โดยเฉพาะกลมเดกและเยาวชน ซงเปนอนาคตของประเทศชาตก าลงประสบปญหาสงคมหลายดานทรมลอมคกคามเดกเยาวชน นกเรยน นกศกษา ท าใหหลงผดและมพฤตกรรมทเบยงเบน ขาดระเบยบวนยฯ ละทงคานยมความเปน ไทย และขาดคณธรรม เปนปญหาสงคมทควรแกไขเปนการเรงดวน

จากสภาพสงคมในปจจบนมความเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวและหลากหลายอนเนองมาจากความกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ขอมลขาวสารตางๆ แพรหลายอยางรวดเรวท าใหแนวคด วถชวต คานยมของบคคลในสงคมเกดความเปลยนแปลง เบยงเบนไปจากหลก ศลธรรม จรยธรรมทดงามตามหลกธรรมของพทธศาสนา กลบชนชมวฒนธรรม

ตะวนตก ทเนนการ บรโภควตถตางๆ จนเกดความสบสน ระบบสงคมทเคยดงามของไทยไดรบผลกระทบอยางหลกเลยง ไมได อนสบเนองมาจากการใหความส าคญในดานเศรษฐกจซงเปนการพฒนาทางดานวตถมากกวา พฒนาสงคมในดานอน ๆ โดยเฉพาะการพฒนาทางดานจตใจจงท าใหเกดปญหาความยอหยอนของคณธรรมจรยธรรม มการประพฤตปฏบตทเหนแกประโยชน

สวนตวมากกวาประโยชนสวนรวม ยงสงผล ไปยงปญหาตาง ๆ ทเกดขนในสงคมไทย อาท เกดปญหาทจรตคอรปชน ปญหายาเสพตด และปญหาหยาราง ปญหา นกเรยนตกน ปญหาการรกรวมเพศ การหลงมวเมาในอบายมข การปลอยตวปลอยใจ ขาดระเบยบวนย ไรทศทางของชวต ฟมเฟอย และอน ๆ อกมากมาย หากปลอยไวจะเปน ผลกระทบตอความมนคงของประเทศดวย

ผลจากการพฒนาประเทศในระยะผานมาโดยเฉพาะดานเศรษฐกจท าใหเกดการขยายตว ทางเศรษฐกจในอตราสง มความกาวหนาทางวตถและเทคโนโลยใหม ๆ อยางรวดเรว ประกอบกบอทธพลจากวฒนธรรมตางชาตเขามามบทบาทในสงคมไทย ท าใหเกดปญหาสงคมทสลบซบซอน ระบบสงคมทเคยดงามของไทยไดรบผลกระทบอยางหลกเลยงไมได ซงการพฒนา

ทางดานเศรษฐกจเปน การพฒนาทางดานวตถมากกวาพฒนาสงคมในดานอนๆ โดยเฉพาะการพฒนาทางดานจตใจ จงท าใหเกดปญหาความยอหยอนของคณธรรม จรยธรรม มการประพฤต


๔

ปฏบตทเหนแกประโยชนสวนตวมากกวาสวนรวม การขาดคณธรรมจรยธรรม ท าใหเกดปญหา

ทจรตคอรปชน ปญหายาเสพตด และปญหาอน ๆ อกมากมาย หากปลอยไวจะเปนผลกระทบตอความมนคงของประเทศดวย

การพฒนาคณธรรมจรยธรรมของคนไทยในสงคมใหเปนคนด จงเปน เรองทจ าเปน เพราะคน ในสงคมตางเรยกรองในเรองคณธรรมจรยธรรมใหเกดขนในสงคมไทยแมเปน เรอง

ทมความยากเปนอยางยง เพราะเปนกระบวนการทมความสลบซบซอน และมองคประกอบอน ๆ

ทเกยวของ มากมาย ดงนน กระทรวงศกษาธการ โดยส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดพจารณาถง ความจ าเปนทจะตองด าเนนการ ในเรองการเสรมสรางคณธรรมจรยธรรม ซงเปนเครองมอในการก าหนดความสงบสขของสงคมไทย (ผลงานวจย ขอมลท

เกยวของตาง ๆ ในเอกสาร – ๒๔๘๖ ทแนบ)ไดวเคราะหแลว พบวา สงคมใดมผเพยบพรอม ดวยคณธรรมจรยธรรม สงคมนนจะมแตความสงบสข ในขณะเดยวกน หากคนในสงคมใดมความ บกพรองดานจตใจ ขาดคณธรรมและจรยธรรม แมสงคมนนจะมความมงคงทางเศรษฐกจ กหาความสงบ สขไดยาก สรปภาพรวมของปญหาสงคมทเกดขนกบคนในชาตทกกลมเปาหมาย นบวน

จะรนแรงและทวคณมากขน ทมผลตอประเทศและสงคมไทยโดยรวม รฐธรรมนญแหงรำชอำณำจกรไทย พทธศกรำช ๒๕๕๐

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ สวนท ๕ แนวนโยบายดานศาสนา สงคม การสาธารณสข การศกษา และวฒนธรรม มาตรา ๗๙ รฐตองใหความอปถมภ

และคมครองพระพทธศาสนา เปนศาสนาทประชาชนชาวไทยสวนใหญนบถอมาชานานและศาสนาอน ทงตองสงเสรมความเขาใจอนดและความสมานฉนทระหวางศาสนกชนของทกศาสนา รวมทงสนบสนนการน าหลกธรรมของศาสนามาใชเพอเสรมสรางคณธรรมและพฒนาคณภาพชวต

แผนพฒนำเศรษฐกจและสงคม ฉบบท ๑๐

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม ฉบบท ๑๐ มจดมงหมายในการพฒนาส “สงคมทม

ความสขอยางยงยน (Green Society) ให ความส าคญกบการสรางสมดลของการพฒนาให

เกดขนในทกมต ทงมต ทางเศรษฐกจ สงคม ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยเปาหมาย

สงสด คอ การน าไปสความอยดมสขของคนไทย และเกดการพฒนาทยงยนตลอดไป แนวคด

พนฐาน “คนเปนศนยกลางของ การพฒนา ยดหลกปรชญาของ เ ศ ร ษ ฐ ก จ พ อ เ พ ย ง ” โ ด ย เ ฉ พ า ะ

เ ร อ ง ก า ร เ ส ร ม ส ร า ง ค ณ ภ า พ ค น ใ ห เ ป น ค น ด ม ค ณ ธ ร ร ม ม ค ว า ม ซ อ ส ต ย สจรต ไมเบยดเบยน

ผอน เออเฟอเผอแผ มความอดทน มความเพยร มวนย มสต ตงอยในความไมประมาท มการ

พฒนาปญญาและความรอยางตอเนอง


๕

๒. วตถประสงค ๒.๑

๒.๑ เพอพฒนานกเรยนทกคนใหมจตส านกความเปนชาตไทย

๒.๒ เพอพฒนานกเรยนทกคนใหมคณลกษณะอนพงประสงคตามหลกสตรแกนกลาง

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

๒.๓ เพอใหนกเรยนสามารถด าเนนงานดานโรงเรยนสจรต และโรงเรยนวถพทธ

ไดอยางมประสทธภาพ

๒.๓ เพอสงเสรม สนบสนนนกเรยนทกคนจดกจกรรมเสรมสรางคณธรรมใน

สถานศกษา ๓ กจกรรม ไดแก กจกรรมเสรมสรางคณธรรมในพระพทธศาสนา กจกรรมโครงงาน

คณธรรมส านกด และกจกรรมคายพระ คร ผปกครอง พลง บวร บาน วด โรงเรยน

๓. เปำหมำย

๓.๑ เชงปรมาณ นกเรยนโรงเรยนคลองเจรญราษฎร ส านกงานเขตพนทการศกษา

ประถมศกษาสมทรปราการ เขต ๒

๓.๒ เชงคณภาพ นกเรยนโรงเรยนคลองเจรญราษฎร ส านกงานเขตพนทการศกษา

ประถมศกษาสมทรปราการ เขต ๒ ทกคนใหมจตส านกความเปนไทย ไดอยางเหมาะสมกบวย

๔. ควำมคำดหวงทจะเกดขน

๔.๑ โรงเรยนคลองเจรญราษฎร ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา

สมทรปราการ เขต ๒ ด าเนนงานกจกรรมเสรมสรางคณธรรมใหกบนกเรยน ๓ กจกรรมได

ชดเจน เปนรปธรรม

๔.๒ โรงเรยนขบเคลอนด าเนนงานดานโรงเรยนวถพทธไดอยางมประสทธภาพตาม

บรบทของโรงเรยน

๔.๓ นกเรยนไดรบการสงเสรมใหเปนคนดดวยวธการทหลากหลาย เหมาะสม

กบวย

๔.๔ นกเรยนไดรบการพฒนาทกษะและเกดจตส านกในความเปนชาตไทย

๔.๕ นกเรยน มศลธรรม ลด ละ เลก อบายมข ลดปญหาสงคมความเสอมทราม

๔.๖ การเรยนการสอนงายขน ผลสมฤทธดขน


๖

๕. เงอนไขทน ำไปสควำมส ำเรจ

๕.๑ มแนวทางการปฏบตการทชดเจน เปนรปธรรมส าหรบคณะคร และนกเรยนใช

เปนนวตกรรมการปฏบตเพอใหการด าเนนการเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมายของ

หนวยงาน

๕.๒ บคลากรทกฝายใหความรวมมอ ตงแตครอบครว ชมชน สงคม หนวยงานอน

ทงภาครฐและเอกชน ตระหนกถงความส าคญในการพฒนาคณธรรมตามระบอบประชาธปไตยใน

สถานศกษาใหแกเดกและเยาวชน

๕.๓ มการจดระบบการตดตาม สงเสรม สนบสนน ชวยเหลอทจรงจง ตอเนองและม

ประสทธภาพเพอใหการด าเนนงานมประสทธภาพ

๕.๔ จดสรรงบประมาณสนบสนน

๕.๕ มการเสรมสรางขวญ ก าลงใจ แกบคลากรตามโอกาส

๖. นยำมศพท

๖.๑ จตส ำนกควำมเปนไทย ใชเกณฑของส านกงานสงเสรมเอกลกษณของชาต

ส านกนายกรฐมนตร ไดแกสงทแสดงถงจตส านกความเปนไทย ม ๔ สถาบน ๑๖ ประเดน ไดแก

๑) สถาบนชาต การด าเนนการเกยวกบประเดน ๗ ประเดน

๑.๑) ธงชาต

๑.๒) การใชเลขไทย

๑.๓) การใชค าวางพทธศกราช หรอ พ.ศ.

๑.๔) การใชภาษาไทย

๑.๕) สญลกษณประจ าชาตไทย (ชางไทย ดอกราชพฤกษ ศาลาไทย)

๑.๖) การใชผาไทย

๑.๗) เพลงชาตไทย

๒) สถาบนศาสนา ด าเนนการเกยวกบ ประเดน ๓ ประเดน

๒.๑) การไหว

๒.๒) การใชโตะหมบชา

๒.๓) การอยรวมกนของ ๕ ศาสนา (ศาสนาพทธ ศาสนาอสลาม

ศาสนาครสต ศาสนาพราหมณ-ฮนด และศาสนาซก วนส าคญทางศาสนา

๓) สถาบนพระมหากษตรย ด าเนนการเกยวกบประเดน ๔ ประเดน

๓.๑) เพลงสรรเสรญพระบารม

๓.๒) เพลงพระราชนพนธ

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9E%E0%B8%B8%E0%B8%97%E0%B8%98%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%A1

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B9%8C

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%93%E0%B9%8C-%E0%B8%AE%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B8%94%E0%B8%B9


๗

๓.๓) วนส าคญของพระมหากษตรย

๓.๔) ความจงรกภกด

๔) การปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรง

เปนประมข ด าเนนการเกยวกบประเดน ๔ ประเดน

๔.๑) การเสรมสรางวนยในการจราจร

๔.๒) การเสรมสรางวนยในการเขาควรบบรการตาง ๆ

๔.๓) การเสรมสรางความเปนผน า

๔.๔) การเสรมสรางการอยรวมกบผอนไดอยางมความสข

๖.๒ โครงงำนคณธรรมส ำนกด (CSR=Corporate Social Responsibility) เปน

โครงงานความดทนกเรยนท าเพอพฒนาหรอแกปญหาในสงทไมพงประสงคหรอเปนโครงงานท

นกเรยนท าโดยบรณาการความด ในการท าโครงงาน ซงกระบวนการท าโครงงานเกดจากความคด

สรางสรรคของนกเรยนทท าโครงงาน จดเปนโครงงานคณธรรมส านกด CSR โดยจ าแนก

โครงงานคณธรรม ๔ รปแบบ ไดแก

๑) โครงงานสอคณธรรม

๒) โครงงานวทย-คณธรรม

๓) โครงงานธรกจคณธรรม

๔) โครงงานเสรมสรางคณธรรม

๖.๓ คณลกษณะอนพงประสงค คณลกษณะอนพงประสงคอยางนอย ๘ ประการ

ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ ไดแก

๑) รกชาต ศาสน กษตรย

๒) ซอสตยสจรต

๓) มวนย

๔) ใฝเรยนร

๕) อยอยางพอเพยง

๖) มงมนในการท างาน

๗) รกความเปนไทย

๘) มจตสาธารณะ


๘

สวนท ๒

แนวทำงกำรพฒนำและองคควำมรทเกยวของ

ประเทศไทยมสถาบนหลกของชาตไทย ประกอบดวย สถาบนชาต ศาสนา และพระมหากษตรยการธ ารงสงเสรมใหประชาชนในชาตเกดจตส านกและตระหนกถงความส าคญของสถาบนหลก ทง ๓ สถาบน ซงเปนศนยรวมจตใจของคนในชาต จงเปนหวใจหลกทจะกระตนจต ส านกของพนองประชาชนของชาตดวยการด าเนนงานมตศาสนาภายใตสถาบนหลก ๓ สถาบน การด าเนนงานใหประชาชนในชาตรวมกจกรรมทผสมผสานกนอยางแนบแนนและมความผกพนกน โดยมหลกธรรมทางศาสนาเปนเครองยดเหนยว และมสถาบนชาต และสถาบนพระมหากษตรยเปนองคประกอบหลกของกจกรรม

แนวทำงกำรพฒนำ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ก าหนดหลกการปฏรปการศกษาใน

ทศวรรษทสอง ๓ เปาหมาย ๔ กรอบแนวทาง ไดแก

เปำหมำย ๑. พฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษาและเรยนรของคนไทย ๒. เพมโอกาสทางการศกษาและการเรยนรอยางทวถงและมคณภาพ ๓. สงเสรมการมสวนรวมของทกภาคสวน ของสงคมในการบรหารและจดการศกษา

กรอบแนวทำง ๑. พฒนาคณภาพคนไทยยคใหม ๒. พฒนาคณภาพครยคใหม ๓. พฒนาคณภาพสถานศกษาและแหลงเรยนรยคใหม ๔. พฒนาคณภาพการบรหารจดการใหม

วสยทศน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เปนพลงขบเคลอนการศกษาขน

พนฐานของประเทศไทย ใหเปนผน าหนงในสองของภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต พนธกจ พฒนาและสงเสรมการจดการศกษาขนพนฐานใหประชากรวยเรยนทกคน ไดรบ

การศกษาอยางมคณภาพ โดยพฒนาผเรยนใหเปนบคคลทมความรคคณธรรม มความสามารถตามมาตรฐานการศกษาขนพนฐาน และน าไปสการพฒนาคณภาพระดบสากล


๙

ส ำนกงำนคณะกรรมกำรกำรศกษำขนพนฐำนก ำหนดเปนกลยทธในกำรพฒนำ กลยทธท ๒ ปลกฝงคณธรรม ความส านกในความเปนชาตไทยและวถชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

เปำหมำยและตวชวดควำมส ำเรจ

กลยทธท ๒ ปลกฝงคณธรรม ความส านกในความเปนชาตไทยและวถชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ท เปำหมำยควำมส ำเรจ ตวชวดควำมส ำเรจ ๑ ผเรยนทกคนไดรบการพฒนาใหม

คณธรรม จตส านกความเปนไทย จ านวนผ เ ร ยนไดร บการพฒนาใหมจตส านก ความเปนไทย ยดมน ในสถาบนชาตศาสนา พระมหากษตรยและการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

๒ ผเรยนมคณลกษณะทพงประสงคตามหลกสตรการศกษาขนพนฐานไมนอยกวารอยละ ๘๐

รอยละของผ เรยนมคณลกษณะทพ งประสงคตามหลกสตรการศ กษาข นพนฐาน

๓ โรงเรยนทกโรงเรยนจดกจกรรมเสรมสรางคณธรรมจรยธรรม ความส านกในความเปนชาตไทยและวถชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

-จ านวนโรงเรยนทจดกจกรรมเสรมสรางคณธรรมความส านกในความเปนชาตไทย และวถชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง -จ านวนโรงเรยนทจดกจกรรมตามหลกปร ชญาของ เศรษฐก จพอเพยง เปนสถานศกษาพอเพยงตนแบบ ๑๐,๐๐๐ แหง

๔ ผเรยนทกคนไดรบการพฒนาทกษะการด ารงชวตทมคณภาพตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

จ านวนผเรยนไดรบการพฒนาทกษะการด ารงชวตทมคณภาพตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

โครงงำนคณธรรม (Moral Project)

โครงงำนคณธรรมคออะไร? โครงงานคณธรรม หรอโครงงานความด เปนนวตกรรมการเรยนรทสงเสรมการท าความดมคณธรรมแบบเชงรก โดยใหผเรยนทเปนเดกและเยาวชนเกดความรสกเปนเจาของกจกรรมการเรยนรนเอง ผานเทคนควธการเรยนรแบบโครงงาน (Project Approach) โดยประเดนทเลอกท าโครงงานนนเกดขนมาจากความสนใจและความคดรเรมของผเรยนเอง เนนการเรยนรผานการปฏบตงานจรง ดวยความพากเพยรพยายามอยางจดจอตอเนองในชวงระยะเวลาทยาวนานพอสมควร (ตองท างานจรงไมนอยกวา ๒ เดอน) ในลกษณะวจยปฏบตการ (action research) น าไปสการแกไขปญหาดานความเสอมทรามทางศลธรรม และสงเสรมการบมเพาะความดม


๑๐

คณธรรมอยางเปนรปธรรมและเปนระบบ รวมทงการขยายความมสวนรวมไปสบคคลตางๆ ในสถานศกษาและชมชนของตนเองหรอชมชนอนๆ ทเกยวของ กำรเรยนรทไมจ ำกด EDUCATION FOR ALL ในเมอโครงงานคณธรรมเปนกระบวนการพฒนาคณธรรมและความด โครงงานคณธรรมน จงมลกษณะทเปดกวางส าหรบทกคน โดยไมมขอจ ากดวาเรยนวชาสขศกษา พลศกษา หรอ วชาการงานพนฐานอาชพ และเทคโนโลย เปนนกเรยนประถมหรอมธยม เพราะคณธรรมและความดงามนน เปนเรองทมคณคาทควรเขาถงของคนทกคนนนเอง ไมจ ากดจ านวนคน เพศ วย สถานะ ระดบชวงชนหรอสายวชาทเรยน แตสนบสนนใหทกคนมสวนรวมใหไดมากทสด แมวาจะมผรบผดชอบโครงงานเปนกลมเรมตน ๕-๑๐ คนกตาม แตโครงงานกก าหนดเงอนไขใหผรบผดชอบน ตองคดวางแผนและด าเนนงานเพอขยายหาแนวรวมตอไปในรปของเครอขายแกนน า สมาชก หรอกลมเปาหมาย และตองสรางความมสวนรวมในทกภาคสวนใหมากทสด ทงครอบครว(บาน) ศาสนา(วด) และสถานศกษา(โรงเรยน) โครงงานคณธรรมไมมกตกาควบคมจ านวนคนทมาชวยท าโครงงาน หากใครอยากมาชวย อยากเขามารวมท างาน กเขามาชวยเลย โครงงานใดยงมคนมาชวยรวมมอดวยมากเทาไร โครงงานนนยงประสบความส าเรจ เพราะเทากบวามคนมารวมท าความดเพมมากขนเทานน องครวมแหงควำมด ทไรขดจ ำกด ไมแยกเรอง ไมแยกสวน แตทกเรองสาระสามารถบรณาการเขามาเปนสวนหนงของโครงงานนไดทงหมด ไมวาจะเปนวชาการดานใดหรอปญหาของใคร น าองคความรทกดาน ทกวชา ทกสาระการเรยนร และทกทกษะทเกยวของไมวาจะเปนศลปะ-ดนตร-กฬา สามารถน ามาปรบบรณาการใชในการท าความด ท าการงาน และการสอสารประชาสมพนธโครงงานไดทงสน ไมตดขดทงบประมาณ เพราะการท าโครงงานดานความดหรอคณธรรมนไมตองลงทนดวยเมดเงนมาก บางโครงงานลงทนเพยงแรงงานจากสองมอทคอยเกบขยะ และเมอแยกขยะขายกไดทนมาเพมอก บางโครงงานใชสองมอนอยๆ บบนวดใหพอแมปยาตายายในชมชน บางโครงงานมาจากพฤตกรรมชวยกนประหยดน าประหยดไฟ บางโครงงานมาจากการยมไหวทกทาย ตวอยางของโครงงานในลกษณะเชนนมอยมากมายทลงทนนอยแตไดผลและมคณคามาก แตอยางไรกตาม กตองมการลงทนเมดเงนในเรองคณธรรมบาง ไมใชปากบอกวาเรองคณธรรมความดส าคญแตพฤตกรรมไมแสดงออกวาใหความส าคญเลย ดงนนโครงงานคณธรรม จงเปน WIN-WIN SITUATION กลาวคอ ทกฝายมสวนรวมและทกฝายกไดรบประโยชนสขรวมกนทงหมด กลาวคอ ปญหาตางๆ ในโรงเรยน และชมชนไดรบการพจารณาและแกไข เดกและเยาวชนไดรบการปลกฝงบมเพาะซมซบและเรยนรคณธรรมความดงามตางๆ ดวยความรสกเปนเจาของ เดกและเยาวชนไดฝกฝนและพฒนาทกษะการคดวเคราะห คดสงเคราะห คดแกปญหา คดเชงระบบ คดประเมนคา ฯลฯ ผานการท าโครงงานอยางเปนวทยาศาสตร เดกและเยาวชนไดรบการฝกทกษะการท างานจรง การท างานเปนระบบ ความรบผดชอบตองาน และไดรบการฝกทกษะทางสงคม ผานกระบวนการท างานเปนกลมใหญในระยะเวลายาวนานพอสมควร และเมอโครงงานนนๆ ไดมการขยายผลไปถงการแกปญหาในครอบครว วด ชมชน พอแมผปกครอง พระสงฆ และคนในชมชนกจะไดรบอานสงสแหงประโยชนสขนนดวย ผบรหารและคณะครอาจารยกจะเบาใจสบายใจไมตองกงวลเครยดกบปญหาทสงสมไวมากมายโดยไมมการแกไข แตปญหาเหลานนกลบแปรเปลยนเปนผลงานทม


๑๑

ความโดดเดนและนาชนชมแทน นอกจากน ผบรหาร ครอาจารย และศกษานเทศก ยงสามารถน าขอมลและผลจากการท าโครงงานคณธรรมมาท าการวจยใหเปนผลงานทมคณคา ไดอยางมคณภาพและเกดประโยชนแทจรงไดอกดวย

โครงงำนคณธรรม กำรท ำดเชงรกพรอมกบกำรเรยนรชวตอยำงเปนวทยำศำสตร โครงงานคณธรรมนถกออกแบบมาเพอใหตอบโจทย ค าทาทายทวาเดกไทยไมใฝด ใฝต าท าชวมวเพศเสพยา ละอายการท าด ท างานเปนทมไมเปน คดวเคราะหไมได โดยการสรางเงอนไขใหเขาใชปญหาจรงทตองเผชญอยทกวน ไมวาในโรงเรยนหรอในครอบครวในชมชน น ามาตรวจสอบ วเคราะห วางแผน แสวงหาแนวทางแกไขรวมกน ซงไมเพยงเขาใจปญหานอกตวเทานน นยงเปนโอกาสใหเดกๆ ไดเชอมโยงสตนเอง เพราะคณสมบตของโครงงานคณธรรมนน พเศษตรงทเปนเรองในชวตจรง เปนประเดนปญหาจรงๆ ในชวต ซงทกคนมสวนรวม เกยวของ สมพนธอยดวยกนนนเอง แตอาจไมรตวกได ดงนน ดวยกระบวนการคดอยางเปนระบบ จงพบทางออกของปญหาดวยปญญา โครงงานคณธรรมจงเปนกระบวนการทน าพาใหเดกไทยสามารถท าโครงงานจรงในชวตดวยวธคดอยางเปนวทยาศาสตรนนเอง โครงงานคณธรรมนน เนนการน าปญหาในชวตจรงมาเรยนรผานการท าโครงงาน อนจะเปนการเรยนรและพฒนาทกษะชวตดวยวธคดอยางเปนวทยาศาสตร หรอ ดวยกระบวนการทางปญญา อนพอจะสรปไดเปนล าดบขนดงน ๑) สงเกตปญหา ระดมความคด เลอก ระบ วเคราะห เชอมโยง “ปญหำ-สำเหต” ไดชดเจน เหนความเชอมโยงเปนเหตเปนปจจยเกยวเนองกนไดตลอดสาย (จาก “ภายนอก” ส “ภายใน” ชวตจตใจของตนเอง) ๒) คาดการณและระบ “เปำหมำย” ของการแกปญหาใหชด ทงเปาหมายในตวคน (พฤตกรรม จตใจ ปญญา ทคาดหวง) เปาหมายนอกตวคน (สงแวดลอม-กายภาพ) เปาหมายเชงปรมาณ เปาหมายเชงคณภาพ เปาหมายระยะสน ระยะกลาง ระยะยาว และเมอรจดหมายปลายทางชด การก าหนดทศทางและการเดนทางกจะชดไปดวย ๓) วางแผนและออกแบบ “ทำงแก” หรอวธการทดลองอยางมหลกเกณฑ ทแกปญหาได ตรงจด (คอแกทสาเหต) และถงพรอมทจะบรรลเปาหมายทวางไวได ๔) ลงมอท ำ พรอมกบเรยนร แสวงหา ฝกฝน “คณธรรมจากภายในตน” ไปส “การแกปญหาภายนอก” ทงการเรยนรสวนบคคลจ าเพาะตน และเรยนรรวมกนผานกระบวนการกลม ๕) ลงมอปฏบตการอยางเปนระบบ มการตดตำมและเกบบนทกขอมล ท าตามแผนงานอยางยดหยน มงมนทมเทแตไมยดตดมากเกนไป เรยนรอยางตนตวเทาทนพรอมปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสถานการณทเปลยนไป เพอใหเกดประโยชนสขสงสดแมมขอจ ากดมากมาย ๖) ประมวลผล-สรปผล ประเมนผลการบรรลเปาหมายและวตถประสงคทไดตงไว การประเมนตนเอง การยอนพจารณาเพอปรบปรงแกไขขอบกพรอง และการตอยอดขยายผล ๗) น ำเสนอ สอสำร ขอมลเรองราวการท าโครงงานผลของการท างาน สสาธารณะ อยางมประสทธภาพเพอเปนการแพรขยายความด-สอสารความด บอกตอองคความรในการแกปญหาตางๆ เผยแพรวธการในการท าความด อนจะเปนการเสรมสรางคานยมการท าความด สรางแรงบนดาลใจในการท าความดใหกบผอนตอๆ ไป และเปนการสบตอความดตอไปไดไมสนสด


๑๒

แกนกำรเรยนรคอ “รวมกน ท ำด อยำงมปญญำ” กระบวนการเรยนรทดและสมบรณของโครงงานคณธรรมนน จะตองเรมตนจากการสรางควำมเปนกลยำณมตรตอกนกอน อนเปนปจจยตนเรมทส าคญทสด จงตองออกแบบและจดวางเงอนไขใหเกดการรวมกลมกนของผรบผดชอบโครงงานจ านวน ๕-๑๐ คน และทปรกษาอก ๓ คน โดยมองคประกอบโครงสรางและความสมพนธในกลม ใหสามารถดงดานบวกของแตละคนออกมาหากนใหไดมากทสด ซงกจะท าใหเกดการใฝดคดดและท ำดรวมกนออกมาไดอยางเตมทเตมตามศกยภาพของแตละคน เกดการซมซบความด พรอมๆ กบมการเรยนรหรอมกระบวนกำรทำงปญญำเกดขนตลอดสาย ตงแตเรมตนระดมความคด การสงเกตส ารวจสภาพปญหา ปญญาตระหนกรในสถานการณหรอสภาพปญหาและสบสาวถงสาเหต ปญญาคนควาหาความรจากแหลงเรยนรตางๆ เพมเตม การรวบรวมประมวลขอมล ปญญาคดวเคราะหคดสงเคราะห ปญญาคดรเรมสรางสรรค การท าความคดใหชด และเปนระบบ การคดวางแผนงาน การรางโครงงาน ปญญาการปรบประยกตจากนามธรรมใหเปนรปธรรม ปญญาการตดตามด าเนนงานปรบปรงงาน ปญญาการแกปญหาเฉพาะหนา ปญญาการประเมนผลสรปผล และปญญาการน าเสนอ ตลอดจนสตปญญาทจะเทาทนและสามารถวางใจตอโลกธรรมทง ๘ ทมาถกตองสมผสใจไดอยางฉลาดและเปนกศลไดในทสด

กระบวนการเรยนรทเกดขนภายใตโครงงานคณธรรมฯน เปนกระบวนการทพฒนาและปรบประยกตมาจากกระบวนการเรยนรวถพทธ ซงใชแบบจ าลองของวงรอบ ๑-๒-๓-๔ ทหมนเวยนรอบพฒนาขนอยางตอเนอง อนประกอบดวย (๑) กระบวนการกลยาณมตร, (๒) การเปดการเรยนรภายใน (ปรโตโฆสะ ส สทธาและโยนโสมนสการ), (๓) กระบวนการเรยนรอยางเปนองครวม (ตามหลกไตรสกขา-ภาวนา๔) และ (๔) กระบวนการพฒนาแบบเวยนรอบตอเนอง จงท าใหกระบวนการเรยนรและการพฒนาคณธรรมของผเรยนเกดขนควบคกนไป ดงแผนผงของแบบจ าลอง ดานลางน


๑๓

แบบจ ำลองกำรศกษำ ๑-๒-๓-๔ นอาจเรยกชอเปนธรรมอกหมวดหนงไดวา “กระบวนกำร ๓ ป ตอเนอง” ลกศร A : ปรยต, ลกศร B : ปฏบต, ลกศร C : ปฏเวธ, ลกศร D : ตอเนอง

(๑) กระบวนการกลยำณมตร ขนตอนนเปนขนตอนตนเรมทส าคญทสด โดยจดวางเงอนไขใหเกดการน าพาใหบคคลตางๆ ซงมตงแตกลมเพอนใกลตว คร ผบรหาร พระสงฆ พอแม จนถงองคกรทใหการสนบสนนมารวมกลมกนโดยดงดานบวกของแตละคนแตละฝายออกมาหากนใหไดมากทสด ใหแตละคนมาสวมบทบาทเปนกลยาณมตรตอกน กลยาณมตรนนมความส าคญอยางมากทจะชวยกระตนเตอน ชวยสรางแรงบนดาลใจ ชวยสรางศรทธาในการท าความด ชวยสนบสนนใหโครงงานด าเนนไปไดดวยด ขนตอนนจงส าคญมากทสดทจะท าใหเรมตนการเรยนรไดและด าเนนตอไปจนถงปลายทางแหงความส าเรจ โดยกลยาณมตรจะท าหนาทเปนผชกจงปจจยภายนอกมากระตนตวเปดการเรยนรภายใน

(๒) การเปดกำรเรยนรภายใน (ปรโตโฆสะ ส สทธาและโยนโสมนสการ) (ลกศร A) การเปดกำรเรยนรภายใน เปนขนตอนทส าคญมากอกขนตอนหนง ทเสมอนเปนกำรออกสตำรทหรอจดตดเครองยนตแหงการเรยนรภายในตวมนษย ซงมองคธรรมเรมตนแหงการเรยนรส าคญสองประการดวยกนคอ “สทธำ” (ความสนใจใฝร, ความเชอใจ เชอถอ และความเชอมน) และ “โยนโสมนสกำร” (พจารณาอยางแยบคาย – คดเปน – นอมมาใสใจไปสกศลได) การเปดกำรเรยนรภายใน จะเกดขนไดตองอาศยกลยาณมตรเตรยมการและเลอกใชปจจยภายนอกมากระตนปจจยภายในอยางพอเหมาะพอดแกผเรยนและสถานการณแวดลอม ปจจยภายนอกดงกลาวนน เรยกวา “ปรโตโฆสะ” ซงมหลายลกษณะ ตงแตค าสอน ค าบอกกลาว หนงสอ ต ารา สอตางๆ และทดทสด คอ “เสยงของคร” เพราะเปนเสยงทจะสรางศรทธาใหเกดขนในใจ เปนเสยงทจะชวยเตอนจตสะกดใจใหฉกคดหรอตระหนกส านก เปนเสยงทเปนก าลงใจใหเกดการเรยนรภายในตนขน มนใจขน จนเขาใจถงคณคา ถงประโยชนของการท าความดการสรางคณธรรมจรยธรรมขนในตน เมอเขาใจถงประโยชน จงเกดฉนทะความพอใจใครทจะลงมอกระท าดวยตนเองโดยไมลงเล ดงตวอยางของ เสยงของคร ในโครงการนทส าคญทสด คอ พระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทชาวไทยทกคนลวนมศรทธาอยางเตมเปยม เมอโครงการประกวดโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรตเลอกมาใชเปนเสยงบอกกลาว (ปรโตโฆสะ) ทย าชดเจนวา “เยำวชนไทย ท ำด ถวำยในหลวง” จงเทากบเปนเสยงบอกทใหแนวทางวา ศรทธาทเกดขนนนควรน าไปสการตอบแทนคณพระองคทาน ในโอกาสครงนมใชสงใดอน แตเปนการท ำดถวายพระองคทานนนเอง เมอสทธำคอความสนใจใฝรเกดขนกจะชวยไปกระตนตวเปดการเรยนรภายในอกอยางหนง กคอกระบวนการคดพจารณาอยางแยบคาย หรอทเรยกวา โยนโสมนสกำร ใหเรมตนและท างานไปดวยกน เรมตงแตเยาวชนสนใจใฝรและคดพจารณาวาจะท าดอะไรถวายในหลวง ซงตามเงอนไขกคอ การกระท านนควรตอบโจทยหรอแกปญหาจรงททกคนหรอสวนใหญก าลงเผชญอย โดยชวยกนระบปญหาใหชดเจน คนหาสาเหตทมาของปญหานนๆ สบสาว ปจจยแวดลอมทเกยวของ ทงบคคล สถานการณ สถานท ฯลฯ เรมวเคราะหและก าหนดเปาหมายของการแกปญหา พจารณาหาหนทางปฏบต เพอน าไปสการแกปญหาอยางเปนจรง ทงหมดนเปนวธคดพจารณาแบบอรยสจ ๔ นนเอง


๑๔

(๓) กระบวนการเรยนรอยางเปนองครวม ตามหลกไตรสกขำ (ลกศร B และ C) กระบวนการไตรสกขำ เปนกระบวนการเรยนรอยางเปนองครวม ในดานพฤตกรรม(ศล) ดานจตใจ(สมาธ) ดานปญญา(ปญญา) ซงจะเกดขนไดตองจดเตรยมเหตปจจยใหเออตอการกระท าหรอปฏบตงานจรง โครงการนจงเนนใหมชวงระยะเวลาด าเนนงานนาน เพอใหเพยงพอตอการคอยๆ สะสมการเรยนร สงสมและบมเพาะคณความดในจ ตใจ และการปรบเปลยนพฤตกรรม จากประสบการณทพบจากการท าโครงงานคณธรรมมา ๒ ปนน ท าใหพบวา อยางนอยตองมเวลาประมาณ ๒ เดอนส าหรบการปฏบตงานจรงๆ (เฉพาะชวงเวลาท างานจรง ไมรวมชวงท างานเอกสาร) ศล เปนการเรยนรดานพฤตกรรมหรอการเรยนรทกษะทางสงคมทจะท างานรวมกนเปนกลมรวมกบผอนอยางเอออาทร พรอมทจะใหก าลงใจและใหอภยแกกน การระมดระวงค าพด-การกระท า ทจะไมเบยดเบยนใคร หากมการกระทบกระทงกนบางกมศลก ากบทจะไมใหเกนเลยไปจนกระทบกระแทกใหแตกท าลายความสมพนธระหวางกน การส ารวมระวงทงทางค าพดและการกระท า การยอมรบส านกผด การใหอภยกน กอใหเกดพฒนาการทางดานพฤตกรรมไมใหเปนมลภาวะเบยดเบยนตนเองและผอน กจะท าใหการท างานกลมเกดขนไปไดตลอดรอดฝง สมำธ เปนการเรยนรทางดานจตใจ ทตองเผชญสถานการณจรงจากการท างาน ท าใหตองมความมงมนตงใจ ความขยนหมนเพยรกระท าอยางตอเนองไมทอถอย มความอดทน ทงตอภาระงาน และทงตอคนและสถานการณทเขามา นอกจากนยงหมายถงการเจรญงอกงามของคณความดหรอคณธรรมในจตใจ อนน าไปสภาวะความสขสดชน แจมใสผองใสในจตใจ ตงมนเปนสมาธ ปญญำ เปนการเรยนรทมาจากกระบวนการสงเกต ส ารวจ การคดการพจารณาไตรตรอง การตดสนใจอยางเปนเหตเปนผลเปนระบบ น าไปสภาวะทออกจากปญหา น าออกจากทกข น าไปสภาวะทดงามเปนบญกศล การเรยนรทางปญญาเรมจากการเรยนความรจากหลกธรรม ค าสอน ขอมล ขอเทจจรง การจดจ า การจบประเดน การแยกแยะ การจดหมวดหม อนเปนปญญาขนรจ ำ และพฒนาขนไปสปญญาขนรคด อนเกดจากการฝกทกษะการคดวเคราะหคดสงเคราะหการคดเชอมโยงเหตปจจย การคดพจารณาคณคาแทคณคาเทยมเปนตน และพฒนาไปสปญญาขนรแจงทท าใหแสวงหาทางออกจากปญหาได ตลอดจนปญญาทกอเกดจากการลงมอปฏบตเพอบรรลผลของการแกไขปญหาหรอดบทกขได (เผดจศกกบปญหา) และปญญาตดตามประเมนผลอยางเปนระบบเพอปรบปรงใหดขน น าสการสงสมเปนประสบการณและปรชาญาณรแจงในเรองนนๆ

(๔) ขนกำรพฒนำแบบเวยนรอบตอเนอง (ภำวนำ๔ ส กลยำณมตร) (ลกศร D) เมอผเรยนผานกระบวนการเรยนรใน ๓ ขนตอนแรกมาซ าแลวซ าอก เปนเวลาตอเนองกนในชวงเวลาทเหมาะสม (กรณท าโครงงานคณธรรม ตองท างานจรงไมนอยกวา ๒ เดอน) ผเรยนจะเกดพฒนาการในตนเองอยางเปนองครวมทกดาน ทง พฒนาการทางพฤตกรรมทเกยวของกบรางกายและกายภาพแวดลอม (กำยภำวนำ) พฒนาการทางสงคม (ศลภำวนำ) พฒนาการทางจตใจ (จตภำวนำ) และพฒนาการทางปญญา (ปญญำภำวนำ) หากมพฒนาการทง ๔ ดานพรอม (กายภาวนา ศลภาวนา จตตภาวนา ปญญาภาวนา) กจะเปนผทพรอมทจะมบทบาทเปนกลยาณมตรใหกบผอนไดตอไป ซงกจะเทากบวาเปนผเรมตนขบเคลอนวงจรแหงการเรยนรวถพทธนสบไป ดงเชน ขอเทจจรงทพบวาแทบทกโครงงานมกจะสรปบทเรยนส าคญวา การจะไปเปลยนแปลงผอน ตองเรมจากการเปลยนแปลงพฤตกรรมของ


๑๕

ตนเองกอน (กายภาวนา และ ศลภาวนา) และระหวางทเขาไดเรยนรเพอเปลยนแปลงตนเอง กท าใหเขาไดเกดการเรยนรคณความดหรอคณธรรมจากภายใน (จตภาวนา) ทคอยๆ ซมซบ และสงสมเปนประสบการณเปนปญญาญาณหยงรเชยวชาญในเรองทตนเองท านน(ปญญาภาวนา) เขากจะพฒนามาสความเปนกลยำณมตรทสมบรณขน อนจะกอเกดเปนวงจรขบเคลอนททรงพลงใหเกดการสบเนองไปสขนตอๆ ไป น าพาใหเพอนคนอนๆ ไดเกด การเรยนรและพฒนาตอเนองขยายวงออกไปไดไมสนสด

ขนตอนในกำรท ำโครงงำนคณธรรม ขนตอนท ๑ กำรตระหนกรและพจำรณำเลอกหวเรองหรอประเดนปญหำ

ขนตอนนเปนขนตอนทส าคญทสด ทตองอาศยภาวการณตระหนกรในสถานการณหรอสภาพปญหาดวยสตปญญา หรอภาวะทมแรงบนดาลใจทจะท าสงดงามอะไรบางอยางทเปนความฝนหรออดมคต ซงอาจจะเกดจากผเรยนเองโดยตรง หรออาจจะเกดจากการแนะน าหรอชชวนจากครทปรกษาหรอผอนทเปนเงอนไขภายนอก มากระตนใหผเรยนเกดความตระหนกรหรอแรงบนดาลใจขนกได การสรางความตระหนกรนนเปนขนตอนทยาก เพราะโดยทวไปสภาพการณทเปนปญหาตางๆ นนมกจะเกดขนอยแลว แตมกจะถกละเลยมองขาม หรอชาชนเคยชนจนมองไมเหนปญหา หรอไมรสกวาตนเองมสวนเกยวของกบปญหานนอยางไรในท านอง “เสนผมบงภเขา” หรอ “ปลาอยในน ามองไมเหนน า” จงตองอาศยเหตปจจยภายนอก จากกลยาณมตรทกระตนปจจยภายในใจของผเรยนไดถกตรงกบจรตนสย ในเงอนไขสถานการณแวดลอม และจงหวะเวลาทพอเหมาะพอด จนเกดฉนทะรวมกนทจะรวมกนเปนกลมเพอด าเนนการโครงงาน

กจกรรมแนะน ำส ำหรบครทปรกษำ ครทปรกษาอาจวางเงอนไขเบองตนจากการใหผเรยนส ารวจและสงเกตสภาพปญหาตางๆ จากเพอนนกเรยน ปญหาทพบเหนในหองเรยน โรงเรยน วด และชมชน แลวชวยกนระดมความคดตอปญหาทเกดขนใหไดมากทสด แลวมาอภปรายกนในกลมใหญหรอกลมยอยกได (อาจท าใหสนกในลกษณะโตวาทหรอยอวาทกได) เพอเลอกประเดนปญหาทมความสนใจ หรออยากจะแกปญหานนมากทสด เพอน ามาตงเปนประเดนส าหรบท าโครงงาน

ค ำแนะน ำเพมเตม (Tip) ความด หรอ ประเดนทเลอกมาท าโครงงานนนมทมา ๒ ลกษณะดวยกน คอ ผเรยนเรมคดจาก (๑) ปญหำทอยำกแก หรอจาก (๒) สงดทอยำกท ำ จากประสบการณพบวาผเรยนทเรมคดจากความดทอยากท ากอนนนมกยงมองแบบผวเผน ความคดความเขาใจยงไมหยงรากลก ความจรงแลวแมเปนความดทอยากท ากตาม หากยอนคดพจารณาใหดกจะพบวาสงดทอยากท านนตองชวยแกไขหรอปรบปรงอะไรใหดขนสกอยางหนงแน ครทปรกษากตองชวยกระตนชชวนใหผเรยนไดยอนคดพจารณากลบไปทประเดนปญหาใหได เชน หากเดกเรมตนดวยความคดอยากปลกตนไมขนมาลอยๆ ครทปรกษาอาจตองถามใหยอนคดไปวา ท าไมหรอถงตองปลกตนไม? ปลกทไหน? เพราะอะไรจงตองปลกทน? ปลกตนไมมนชวยแกปญหาอะไรหรอ? หรอมนชวยท าใหอะไรดขนบาง? ถาผเรยนชวยกนคดและตอบปญหาเหลานได กจะไดประเดนปญหาทชดเจนส าหรบการน ามาตงเปนประเดนท าโครงงาน


๑๖

ขนตอนท ๒ กำรรวบรวมประมวลขอมลและองคควำมรทเกยวของ เมอสมาชกทกคนในกลมเหนพองกนและตดสนใจเลอกประเดนปญหาหรอหวเรองไดแลวและไดรบความเหนชอบจากทปรกษาแลว กจะเปนขนตอนของการระดมความคดวางแผนงานในเบองตน โดยเรมจากการรวมกนพจารณาวเคราะหสภาพปญหาแลวสบสาวไปหาสาเหตและปจจยรวมตางๆ การวางเปาหมายและวธการแกปญหา แลวประมวลสงทวเคราะหไดท าเปนผงมโนทศน ในขนตอนนจะพบวายงมขอมลของสภาพปญหาและปจจยตางๆ ทเกยวของไมเพยงพอหรอยงมรายละเอยดทไมชดเจน ตวแปรสนบสนนและองคความรตางๆ ทจะน ามาใชในการวางแผนแกปญหากยงมไมครบถวนหรอยงไมชดเจนเปนตน จงตองมการรวบรวมขอมลและองคความรเพมเตม (ซงอาจจะไดมาจากการส ารวจโดยละเอยดหรอประมาณการโดยคราวๆ กได ) จากการพบปะสนทนาขอความรวมมอจากบคคลตางๆ และจากการคนควาหาความรจากหนงสอต าราและแหลงเรยนรตางๆ แลวน าขอมลทรวบรวมไดทงหมดมาประมวลเพอจดเตรยมส าหรบคดวางแผนท ารำงโครงงำนตอไป โครงกำรพฒนำโครงงำนคณธรรม

นวตกรรมกำรเรยนรโครงงำนคณธรรม ๔ ประเภท

ก. โครงงานสอคณธรรม ข. โครงงานวทย-คณธรรม ค. โครงงานธรกจคณธรรม ง. โครงงานกำรเมองคณธรรม

- โครงงานสอคณธรรม เฉลมพระเกยรต มใชแคผลตสอ แตมทมาของความคดวา “ท าไม? ถงผลตสอคณธรรมน” มแผนงานการผลตสอ มกระบวนการน าไปใช มการตดตามประเมนผลวา สอทผลตขนน ท าใหเกดผลดอยางไรตอผรบสอ สอทผลตขนสามารถชวยแกปญหาทตงไวไดจรงหรอไม? จงจะมควำมเปนโครงงำน

- โครงงานวทย-คณธรรม เฉลมพระเกยรต เปนโครงงานวทยาศาสตรทมใชแคทดลองเสรจประกวดจบแลวเลกท า ไมจ าเปนตองคดคนใหมกได แตเนนการน าไปใชจรงเพอพฒนา/แกไขปญหาจรงๆ ในลกษณะงานจตอาสา-บ าเพญประโยชนตอสวนรวม ในโรงเรยนหรอชมชน โดยสรางจตส านกความเสยสละตอสวนรวมใหแกเยาวชนไดด (บางโครงงานสามารถตอยอดเปนโครงงานธรกจคณธรรม หาทนมาสนบสนนกจกรรมการกศลไดดวย)

- โครงงานธรกจคณธรรม เฉลมพระเกยรต (ธรกจ ๒ ช พอเพยง) (โครงงานธรกจเพอพฒนาชวตและชมชนตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เฉลมพระเกยรต) ธรกจทไมไดเนนผลก าไรสงสด เนน “ประโยชนสข” สงสด ธรกจทมควำมเปนโครงงำน สอดคลองกบหลกการเรยนร “รวมกน ท าด อยางมปญญา” และปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ไมใชธรกจบาป ไมยงเกยวกบอบายมข ไมเปนธรกจทขดกบหลกศลธรรมเปนธรกจทมแนวคดดๆใหมๆทชวยแกปญหาจรงในโรงเรยนชมชน ท าใหคณภาพชวตดขน เนนการใชทรพยากรในทองถน


๑๗

อยางประหยดคมคาสงสด มผลก าไรทอยำงนอย ๑๐% ของธรกจเพอปรบปรงหรอขยายกจการ และจดสรรเปนเงนออมหรอทนการศกษาของคนท างาน

- โครงงานกำรเมองคณธรรม เฉลมพระเกยรต โครงงานเชงยทธศาสตรทเปดโอกาสใหเยาวชนทมศกยภาพเปนผน ำตวจรง คดกำรใหญ (Think Big) ไดด มคณธรรมเปนแบบอยำง มารวมกนคดออกแบบองคกร โครงสราง การเมองภาคเยาวชน ดวยตนเองอยางสรางสรรคไมจ ากดรปแบบ เพอเปนเจาภาพหลกในการขบเคลอน-เกาะตดการท าความดของเยาวชน การแกปญหาของเยาวชนดวยเยาวชนเอง ทงน เยาวชนทเขามาสต าแหนงบรหารองคกรการเมองน ตองเปนแบบอยางและถกฝกฝนอบรมใหมคณลกษณะ ๓ ดานดวยกน คอ ๑) รกชำตรกสวนรวม ดวยงานอาสาสมคร ๒) เปนคนดมศลธรรม ดวยการปฏบตทางศาสนา ๓) มควำมรควำมสำมำรถ ดวยการศกษาทงทางโลกและทางธรรม โดยทง ๓ ดานนตองก าหนดใหเปนขอปฏบตเปนวถชวตในแตละวน/สปดาห/เดอนทวดประเมนได นบเวลาปฏบตได โครงงานการเมองคณธรรมน มกจะพฒนามาจากการยกระดบโครงงานคณธรรมขนาดใหญทมคณภาพโดดเดน มาเปนองคกรขบเคลอนใหเกดโครงงานคณธรรมทกประเภททงระบบโรงเรยน หรอการยกเครองคณะกรรมการนกเรยนใหถกออกแบบใหม (re-engineering) ใหเปนองคกรทเยาวชนรสกเปนเจาของเอง แลวบรหารปกครองในดานการสงเสรมการท าความดของเยาวชน การแกปญหาของเยาวชนดวยกนเอง อยางเกาะตดและเขมแขง ทงภายในโรงเรยนและลงสชมชน กำรเขยนรำยงำนโครงงำน

๑. รำยงำนโครงงำน จดพมพใหมจ านวนหนา ๒๐–๕๐ หนากระดาษขนาด A๔ ไมรวมปก โดยแสดงเนอหา บทและหวขอตางๆ ตามทก าหนด ดงน (๑) ปกหนำ

(๑.๑) ปกนอก (แสดงชอโครงงานเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษ , ชอกลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงาน, ชอสถานศกษา, ชอสงกด โดยระบสพป., และพมพระบวา รายงานนเปนสวนหนงของโครงการประกวดโครงงานคณธรรมเฉลมพระเกยรต

(๑.๒) ปกใน (แสดงชอโครงงานเปนภาษาไทยและภาษาองกฤษ, รายชอสมาชกกลมเยาวชน ผรบผดชอบโครงงานโดยระบ ชอ-นามสกล ต าแหนง ชนเรยน , ชอ-ฉายา-นามสกลพระสงฆทปรกษาโดยระบวดและทตงของวด หมายเลขโทรศพท/E-mail, ชอผบรหารและครทปรกษาโดยระบ ต าแหนง หมายเลขโทรศพท/E-mail, ชอสถานศกษา ทตง หมายเลขโทรศพท/โทรสาร/ E-mail/เวบไซต (ถาม)) (๒) กตตกรรมประกำศ (แสดงการขอบคณบคคล คณะ องคกรตางๆ ทสนบสนนการท าโครงงาน (๓) บทคดยอ (สรปยอเนอหาและประเดนส าคญของโครงงานเปนความเรยงใน ๑ หนากระดาษ) (๔) ผงมโนทศน (สรปภาพรวมของโครงงานทงหมดเปนผงมโนทศน ใน ๑ หนากระดาษ) (๕) บทท ๑ บทน า

๑.๑ ทมาและความส าคญ (อธบายความเปนมา แรงบนดาลใจ หรอเหตผล ทท าใหคดท าโครงงานขน)

๑.๒ วตถประสงค (แสดงจดมงหมายของการท าโครงงาน เปนรายขอ ไมควรเกน ๕ ขอ)


๑๘

๑.๓ ขอบเขตการศกษาเรยนร (ระบ กลมเปาหมาย ก าหนดระยะเวลาและสถานท ในการ ด าเนนการโครงงาน) (๖) บทท ๒ การด าเนนการโครงงาน

๒.๑ วธการด าเนนงาน (อธบายวธการด าเนนงาน, แสดงแผนผงขนตอนการด าเนนงาน ,แสดง ปฏทนหรอก าหนดการด าเนนงาน และ/หรอ มรปภาพประกอบ)

๒.๒ งบประมาณ (แสดงรายการคาใชจายโดยแยกเปนรายหมวดและยอดรวม) ๒.๓ แหลงทมาของงบประมาณ (กรณทมการระดมทนหรอหางบประมาณเพมเตมขนเอง ให

อธบายถงวธการระดมทนหรอการเขาถงแหลงงบประมาณนนโดยยอดวย) ๒.๔ อปสรรคความผดพลาดและการแกปญหา (อธบายถงอปสรรคปญหาหรอขอขดของ

ตางๆ ทเกดขนในการด าเนนการโครงงาน และการแกปญหาเฉพาะหนา แลวสรปเปนบทเรยนทไดจากการเผชญปญหานนๆ) (๗) บทท ๓ ผลการด าเนนงาน (แสดงผลการด าเนนงานโดยการอธบายพรอม รปภาพ และ/หรอ

มสถต ตาราง หรอแผนภม ประกอบ) (๘) บทท ๔ การศกษาวเคราะห

๔.๑ ปญหาและสาเหต (ประมวลขอมลสภาพปญหา แลววเคราะหสบสาวหาสาเหตของปญหา)

๔.๒ เปาหมายและทางแก (วเคราะหเชอมโยงเปาหมายของโครงงานกบวธการด าเนนงาน วา เปนหนทางไปสเปาหมายทวางไวอยางไร อยางเปนเหตเปนผล)

๔.๓ หลกการและหลกธรรมทน ามาใช (แสดงหลกธรรมและแนวพระราชด าร หรอหลกวชาการตางๆ ทน ามาใช พรอมอธบายความหมายโดยยอ แลวอธบายเชอมโยงกบโครงงาน อย างสอดคลองเปนเหตเปนผล)

๔.๔ ประเมนผลการด าเนนงาน (แสดงหรออธบายเหตผลวา ผลการด าเนนงานเปนไปตาม วตถประสงคและเปาหมายของโครงงานหรอไม เพยงใด เพราะเหตใด หรอแสดงสถตประกอบ (ถาม) ๔.๕ การประเมนตนเอง (สมาชกกลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงานทกคน แสดงความคดเหนและความรสกตอการพฒนาตนเอง หรอความประทบใจตอสงทไดเรยนรระหวางท าโครงงาน)

๔.๖ การประเมนและวจารณโดยผอน (แสดงความคดเหนเชงวเคราะห ค าวจารณ และ ขอเสนอแนะ ของผบรหารสถานศกษา อาจารยและพระสงฆทปรกษาโครงงาน และ/หรอ บคคลอนทเกยวของอกไมเกน ๕ คน เชน ผปกครอง, เพอนนกเรยนคนอนทไมไดเปนสมาชกกลม, คนในชมชน) (๙) บทท ๕ บทสรปและขอเสนอแนะ

๕.๑ สรปผลการด าเนนการโครงงาน (อธบายสรปภาพรวมของโครงงานทงหมดเชอมโยงส กระบวนการเรยนรและพฒนาคณธรรมตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงงานคณธรรม)

๕.๒ แผนการด าเนนงานในอนาคตและขอเสนอแนะ ในภาคการศกษาตอไป (๑๐) เอกสำรอำงอง (ถาม) (๑๑) ภำคผนวก (ถาม)

๒. สรปยอโครงงำน ใน ๑ หนากระดาษ และสรปรปภำพโครงงำน ใน ๑ หนากระดาษ สรปยอโครงงานทงหมดและรปภาพประกอบลงใน ๒ หนากระดาษขนาด A๔

๓. แผนพบ (Brochure) สรปโครงงำน


๑๙

สรปโครงงานทงหมดลงใน ๑ แผนกระดาษขนาด A๔ ทพบ ๓ สวน ทพมพทงดานหนาและดานหลง โดยออกแบบและพจารณาเลอกเนอหา รปภาพ ตารางหรอแผนภมประกอบ ใหสวยงามส าหรบเผยแพร

๔. สอ Presentation ทางคอมพวเตอรหรอ VCD น ำเสนอโครงงำน เลาเรองแสดงภาพรวมและเจาะประเดนส าคญของโครงงานลงในสอ Presentation ทางคอมพวเตอรในระยะเวลาไมเกน ๗ นำท โดยสามารถจดท าเปนภาพเคลอนไหววดทศน (VCD) หรอ เปนแผนภาพการน าเสนอ ดวยโปรแกรมจ าพวก presentation เชน Powerpoint กได

๕. แผนปำย (Board) นทรรศกำรโครงงำน แสดงภาพรวมและสรปสาระส าคญของโครงงานทงหมด ไดแก ชอโครงงาน สถานศกษา รายชอทปรกษาและกลมเยาวชนผรบผดชอบโครงงาน บทคดยอ ผงมโนทศน วธการด าเนนงาน ผลการด าเนนงาน ขอมลสถต การประเมนผลสรปผล เปนตน โดยมงเนนการจดแสดงเปน แผนผง แผนภม รปภาพ ตาราง สญลกษณ ฯลฯ ทท าใหผชมเขาใจไดโดยไว โดยใชความคดสรางสรรคและเทคนคทางศลปะมาชวยน าเสนอใหเกดการสอความไดงาย ชดเจน และนาสนใจ โดยมรายละเอยดดงตอไปน

๖๕ ซม.

๑๒๐ ซม.

๖๐ ซม. ๖๐ ซม.

รอยทพบหกกลางไปดานหลงได

ชอโครงงานคณธรรม

ปกหนาโครงงาน

ปกหลงโครงงาน

๖๐ ซม.

๖๕ ซม.

วสดทแนะน า: ใชพลาสตกลกฟกหนา ๓หรอ๕ มม. ถาท าไดถกตองตามทก าหนดจะสามารถพบแผนปายสลบกนไดเปน ๔ ทบ มลกษณะเปน Big Book ขนาดประมาณ ๖๐ x ๖๕ เซนตเมตร ดงรป


๒๐

คำยพระ คร ผปกครอง

การจดคายพระ คร ผปกครอง กลมโรงเรยนอาจจดรวมกนได ซงกจกรรมคายพระ คร ผปกครอง เปนกจกรรมทเปนการรวมมอในการพฒนาคณธรรมเดกและเยาวชน ระหวาง บาน วด โรงเรยน สงทเดกและเยาวชนไดรบจากการเขา “คายคณธรรมจรยธรรม” สงทเดกจะไดรบความรและประสบการณ ตลอดจนการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน ในเรองตาง ๆ ไดแก

๑. เดกรจกเลอกหำแหลงควำมรและแบบอยำงทด เดกและเยาวชนทจะเตบโตไปสชวตทดงาม สามารถพฒนาชวตของตนเอง พฒนาสงคมไดตองเปนคนทรจกเลอกหาแหลงความร และแบบอยางทด รจกคบคน รจกเลอกสอไมถกปจจยแวดลอมทไมดหลอหลอม โดยมผปกครอง พอแม ครอาจารย สอสารมวลชนและผใหญทวไป มหนาทเปนกลยาณมตร เปนสงแวดลอมทด และชวยจดสรรสภาพแวดลอมทดใหแกเดก

๒. เดกรจกจดระเบยบชวตและกำรอยรวมกบผอนในสงคม เดกและเยาวชนจะมวนย มศล รจกจดระเบยบชวตของตนและรจกจดระเบยบความสมพนธกบผอน หรอการอยรวมกบผอน เพราะชวตทจดระเบยบไดดแลวจะเปนชวตทพรอมจะรบการพฒนา

๓. เดกมแรงจงใจทถกตอง เดกและเยาวชนจะไดรบการเรยนร ใหรจกการเลอกรบแรงจงใจทถกตอง ทเรยกวา ฉนทะ ไดแก การใฝร และใฝสรางสรรคหรอใฝท า และเชอวาการทมนษยจะพฒนาชวตไปได จะตองมแรงจงใจ คอ ความปรารถนาทใฝด

๔. เดกไดรบก ำลงใจทจะพฒนำศกยภำพของตนใหเตมท เดกและเยาวชนจะไดรบการเรยนร จากพระพทธศาสนาทถอวา มนษยสามารถฝกได พฒนาไดและมศกยภาพในตวตน มนษยแตละคนมศกยภาพทสามารถพฒนาใหสมบรณไดทงศกยภาพเฉพาะตว คอ ความถนดของตนเอง และศกยภาพทเกดจากการพฒนาท าใหเดกเกดแนวคดและก าลงใจทจะพฒนาตนเอง

๕. เดกมทศนคตและคำนยมทด คานยมและทศนคตทถกตอง ตามหลกของพระพทธศาสนา เรมดวยการมองสงทงหลายตามเหตปจจย ซงเปนทาทของจตใจทน ามาซงปญญาและการกระท าตามเหตผล ทศนคตในพระพทธศาสนา เปนทศนคตทมองสงตาง ๆ ตามเหตปจจย เดกและเยาวชน จะไดรบการปลกฝง และพฒนาใหมทศนคตแบบน อนเปนทศนคตพนฐานของพระพทธศาสนา กลาวคอ ทศนคตทมองสงทงหลายตามเหตปจจย อนน าไปสทศนคตหรอทาทแหงการเรยนรเปนการสรางสรรคเดกและเยาวชนในขนรากฐานใหมทศนคตทถกตอง

๖. เดกมควำมกระตอรอรน ขวนขวำย ไมประมำท เดกและเยาวชนไดเรยนรจากพระพทธศาสนาทสอนในเรองความเปลยนแปลงควบคไปกบหลกความเปนไปตามเหตปจจย ความเปลยนแปลงทเกดจากความไมเทยงนไมไดเปนไปอยางเลอนลอย แตเปนไปตามเหตปจจย หลกการนส าคญมากเปนเครองชบงวาคนทอยในพระพทธศาสนาเปนคนทมความกระตอรอรนตลอดเวลา ไมใชคนเฉอยชา เดกจงมจตส านกตอความเปลยนแปลง น าไปสความไมประมาท ความกระตอรอรน ขวนขวายไมอยนงเฉย ไมปลอยเวลาใหลวงไปโดยเปลาประโยชน

๗. เดกรจกคดพจำรณำใหเกดปญญำทจะรเขำใจสงทงหลำยตำมควำมเปนจรง เดกและเยาวชนไดเรยนร วาการทมปญหาตาง ๆ เกดขน เปนเพราะการปฏบตตอสงทงหลายไมถกตอง จงตองรจกสงทงหลายตามความเปนจรงรจกโลก รจกชวต รจกปญหา รจกเหตของปญหา ดวยสตปญญา คอ การรจกคด รจกพจารณา เรยกวา การคดเปน การคดพจารณา


๒๑

สงของตาง ๆ ไดอยางถกตอง จะท าใหเกดปญญาและเกดคณธรรมในการจดคายพระ คร ผปกครอง กจกรรมทจดในคายเพอพฒนาคณภาพผเรยน ทจะท าใหเกดชวตทดงามขนยอมมองคประกอบ คอ ธรรมเหลานเกดขน ๗ ประการ

๗.๑ รจกเลอกหำแหลงควำมรและแบบอยำงทด เปนการเดนหนาในการพฒนา ชวตดวยการรจกเลอกหาแหลงความรเรมตงแตรจ กเลอกคบคนซงเปนแหลงความดงามโดยเฉพาะ เดก ๆ ทชอบท าตามแบบอยางทจะตองรจกเลอกหาแหลงความรและแบบอยางทดงามในการรจกเลอกแหลงความรและเลอกคบคนรจกนยมแบบอยางทด รจกเลอกดโทรทศนเรองรายการทจะไดความรเปนประโยชนนกเรยนรจกคดพจารณาเลอกวาเรองนควรปรกษาใคร ควรจะคนหนงสออยางไรซงเปนบพนมตทส าคญขอหนงของการศกษา และพฒนาชวตทจะด าเนนกาวตอไป เรยกวากลยาณมตตตา เปนความมกลยาณมตร ส าหรบผใหญทเปนผบรหารและจดการศกษา ตลอดจนพอแม ผปกครอง สอมวลชนผบรหารประเทศ และผใหญทวไป ซงมหนาทจดสรรหาแหลงความร และแบบอยางทดใหแกเดกและเยาวชน และตลอดจนประชาชนทวไป รวมทงการมหนาทในการทจะท าตนหรอปฏบตตนใหเปนแบบอยางทด ซงจะตองท าใหเดกและเยาวชน ตลอดจนประชาชนทวไปเกดความสามารถทรจกเลอกหาแหลงความรและแบบอยางทดงาม จงจะเปนการเรมตนของการศกษาอยางแทจรงอนเปน รงอรณของการศกษา คอ จดสรรและเปนกลยาณมตร ทท าใหเดกรจกเลอกกลยาณมตร จงจะเกด การเรมตนของการศกษา

๗.๒ กำรมชวตและอยรวมสงคมเปนระเบยบวนย เปนการรจกจดระเบยบชวต และการอยรวมกนในสงคมอยางเปนระเบยบเรยบรอย เพอใหสงคมอยรวมกนดวยความเรยบรอยไมวนวายสบสน ท าใหเกดความสะดวกมชองทางมโอกาสทเปนจดเรมทจะอ านวย เกอกลตอกระบวนการศกษา และกระบวนพฒนา ชวตทจะเดนหนาตอไปไดงาย ดวยการทบคคลมระเบยบในการด าเนนชวต และมระเบยบในการอยรวมกนกบผอนในสงคมเปนบพนมตทเรยกวาสลสมปทาเปนความถงพรอมดวยศล

๗.๓ ควำมพรอมดวยแรงจงใจใฝรสรำงสรรค เปนการมแรงจงใจทถกตองดวย ความใฝรใฝดทเรยกวา ใฝธรรม หรอ ฉนทะ ความจรงความดงามเขาถงไดดวยความรทตองใฝร ใฝความจรงเกดขนไดตองใฝความร ใฝความดงามเปนการใฝสรางสรรคท าความดงามใหเกดขน มแรงจงใจทถกตองเปนการใฝรใฝดแลวซงจะสามารถท าใหกาวไปในการศกษา การพฒนาชวตและ การสรางสรรคผลตสงตาง ๆ ทท าใหพนปญหาทเกดจากการใฝเสพใฝบรโภคจากการบรโภคนยม เปนบพนมตทเรยกวา ฉนทสมปทา เปนความถงพรอมดวยฉนทะ

๗.๔ กำรมงพฒนำตนใหเตมศกยภำพ เปนหลกทแสดงวามนษยเปนสตวทม ศกยภาพสงสดเปนสตวทฝกได และฝกจนประเสรฐสด โดยแตละคนมศกยภาพของตนทสามารถพฒนาเปนพระพทธเจาได เปนพระอรหนตไดซงจะตองมความเชอมนในศกยภาพของมนษยทมอยในตนและมจตส านกในการพฒนาตนอยเสมอดวยความมงมนพฒนาศกยภาพใหเตมทเปนบพนมตทเรยกวา อตตสมปทาเปนการท าตนใหถงพรอม

๗.๕ กำรปรบทศนคตและคำนยมใหสมแนวเหตผล เปนการมทาทถกตองตอ ประสบการณตาง ๆ และมองสงทงหลายตามเหตปจจย อนเปนการมทศนคตและคานยมทถกตอง ซงเปนทาทของการเรยนร และมองตามเหตปจจยซงเปนค าสอนเบองตนทสดและส าคญยง ซงจะท าใหเกดการคดวเคราะหแยกแยะสงตาง ๆ ทเกดความรจรง ปญญางอกงาม และมคานยมตามแนวเหตผล ซงสอดคลองกบเจตคตทมองสงทงหลายตามเหตปจจยแลวมคานยมทดงาม ซงเปนสวนส าคญของการศกษาและการมชวตทดงามเปนบพนมต ทเรยกวา ทฏฐสมปทา เปนการท าความเหนความเขาใจใหถงพรอม


๒๒

๗.๖ กำรมสตกระตอรอรนตนตวทกเวลำ เปนการมจตส านกตอกาลเวลาและ ความเปลยนแปลงทพระพทธศาสนาสอนหลกอนจจง ซงการเปลยนแปลงสมพนธกบกาลเวลา และ สงส าคญจะตองท าใหเกดความไมประมาท ดวยการตองมความตนตวตอเหตการณและสถานการณทกอยางทผกพนอยกบกาลเวลา และการเปลยนแปลงทเปนไปตามเหตปจจย ดงนน จงตองมการตนตวตอสงทเกดขนวาสงนนเปนเหตปจจยของความเสอมหรอเปนเหตปจจยของความจรง ถาเปนเหตปจจยของความเสอมจะตองรบปองกนแกไขและหากเปนเหตปจจยทจะท าใหเกดความเจรญจะตองรบสรางสรรคขน อนเปนความตนตวกระตอรอรนทเรยกวาความไมประมาท เปนตวเรงทโยงเขาไปหาการศกษาเหตปจจย และการกระท าใหตรงกบเหตปจจยทท าใหมนษยตองมการพฒนาชวตอยตลอดเวลา เปนบพนมตทเรยกวา อปปมาทสมปทา เปนการถงพรอมดวยความไมประมาท

๗.๗ กำรแกปญหำและกำรพงพำตนเองไดดวยควำมรคด เปนการตองรจกคด รจกพจารณาคดเองเปนดวยการคดตามกระบวนการแหงเหตปจจยทเรยกวา โยนโสมนสการ เปน การคดเองเปนและรจกคดตามกระบวนการแหงเหตปจจย ซงเปนหลกส าคญท าใหแกปญหาไดถกตอง และเปนวธการส าคญท าใหเกดปญญาและพฒนาปญญาใหงอกงามยงขนไป ดงนน หลกการรจกคดและคดเปนจงเปนจดย าเนนในพระพทธศาสนา และเปนหลกทท าใหมนษยพงพาตนเองได หากมนษยทงเดกและผใหญทยงไมมโยนโสมนสการ ยงไมรจกคดเองเปนตราบนนบคคลนนยงตองอาศยกลยาณมตรตอไปเพอไมใหถล าออกจากทางของการศกษา หรอการพฒนาชวต แตเมอบคคลนนคดเองเปนกจะอาศยกลยาณมตรนอยลง สามารถพงพาตนเองไดแกปญหาดวยตนเองได แลวรจกใชประโยชนจากกลยาณมตรไดดดวย เปนบพนมตทเรยกวา โยนโสมนสการสมปทา เปนความถง พรอมดวยโยสโสมนสการ บพนมตของชวตทดงามหรอรงอรณของการศกษาจะเกดขนในตวบคคลในตวเดกในกระบวนการศกษา จะตองอาศยบคคลส าคญ คอ ครอาจารยท าหนาทในบทบาทกระตนชกจงใหเกดองคประกอบ ๗ ประการ ในตวผเรยนซงการท าหนาทของครอาจารย จะท าใหกลายเปนกลยาณมตรในการจดสรร และเปนกลยาณมตรในการสอน แนะน าใหรจกเลอดกลยาณมตรเอง รวมไปถงใหเกดความเจรญในองคประกอบขออน ๆ ทงหมดในรงอรณของการศกษาจนครบทง ๗ ประการ จนถงโยนโสมนสการ ซงเปนตวน าไปสปญญา อนเปนแกนน าของการศกษา หรอพฒนาชวตทกาวไปใหถงความสมบรณของการพฒนาชวตดวยการพงพาตนเองไดถงอสรภาพอยางแทจรง เปนปจจยเดนทเปนหลกทงกลยาณมตรกบ โยนโสมนสการ เปนองคประกอบคกนโดยกลยาณมตรเปนปจจยภายนอก และโยนโสมนสการเปนปจจยภายใน ซงจดเปนปจจยแหงสมมาทฐอนเปนแนวความคดทถกตองในองคประกอบขอแรกของมรรค ในวถชวตทดงามหรอวถแหงการพฒนาชวต ดงนน ในกระบวนการศกษา หรอพฒนาชวตจงตองเนนองคประกอบทงสองนเปนพเศษ ซงหากผใดมโยนโสมนสการยอมไมจ าเปนตองอาศยกลยาณมตรชวยใหรจกโยนโสมนสการใหเกดขน โดยเมอใดบคคลเกดมองคประกอบ ๗ ประการของรงอรณของการศกษาครบถวน ยอมจะมการศกษาเกดขน หรอเปนชวตทมการพฒนาตนเอง คอ การศกษาหรอการพฒนาชวตเกดขนตองอาศยรงอรณของการศกษา

กจกรรมคำย นกเรยนทรวมกจกรรมจะไดรบประสบการณการท างานเปนทม ซงการจดคายสงทส าคญคอ จะตองมการท างานเปนทม มการแบงงานหนาทรบผดชอบ การมอบหมายงาน ดงนน จ าเปนทจะตองศกษาเรองการท างานเปนทม เพอใหการจดคายมประสทธภาพ เกดประสทธผล คอ การท างานเปนทม หมายถง การรวมกนท างานของสมาชกทมากกวา ๑ คน โดยทสมาชกทกคนนนจะตองมเปาหมายเดยวกนจะท าอะไรแลวทกคนตองยอมรบรวมกน มการ


๒๓

วางแผน การท างานรวมกน การท างานเปนทม มความส าคญในทกองคกร การท างานเปนทมเปนสงจ าเปนส าหรบการเพมประสทธภาพและประสทธผลของการบรหารงาน การท างานเปนทมมบทบาทส าคญทจะน าไปสความส าเรจของงานทตองอาศยความรวมมอของกลมสมาชกเปนอยางด

ลกษณะของทม ลกษณะทส าคญของทม ๔ ประการ ไดแก ๑. การมปฏสมพนธทางสงคมของบคคล หมายถง การทสมาชกตงแต ๒ คนขนไป มความ

เกยวของกนในกจการของกลม/ทม ตระหนกในความส าคญของกนและกน แสดงออกซงการยอมรบ การใหเกยรตกน ส าหรบกลมขนาดใหญมกมปฏสมพนธกนเปนเครอขายมากกวาการตดตอกนตวตอตว

๒. มจดมงหมายและเปาหมายรวมกน หมายถง การทสมาชกกลมจะมสวนกระตนใหเกดกจกรรมรวมกนของทม/กลม โดยเฉพาะจดประสงคของสมาชกกลมทสอดคลองกบองคการ มกจะน ามาซงความส าเรจของการท างานไดงาย

๓. การมโครงสรางของทม/กลม หมายถง ระบบพฤตกรรม ซงเปนแบบแผนเฉพาะกลม สมาชกกลมจะตองปฏบตตามกฎหรอมตของกลม ซงอาจจะเปนกลมแบบทางการ (Formal Group) หรอกลมแบบไมเปนทางการ (Informal Group) กได สมาชกทกคนของกลมจะตองยอมรบและปฏบตตามเปนอยางดสมาชกกลมยอยอาจจะมกฎเกณฑแบบไมเปนทางการ มความสนทสนมกนอยางใกลชดระหวางสมาชกดวยกน

๔. สมาชกมบทบาทและมความรสกรวมกน การรกษาบทบาททมนคงในแตละทม/กลมจะ มความแตกตางกนตามลกษณะของกลม รวมทงความรความสามารถของสมาชก โดยมการจดแบงบทบาทและหนาท ความรบผดชอบกระจายงานกนตามความร ความสามารถ และความถนดของสมาชกการท างานเปนทมเปนแรงจงใจส าคญทจะผลกดนใหทานเปนผน าทด ถาทานประสงคทจะน าทมใหประสบความส าเรจในการท างาน ทานจ าเปนตองคนหาคณลกษณะของการท างานเปนทมใหพบระลกไวเสมอวาทกคนมอสระในตวเอง ขณะเดยวกนกเปนสวนหนงของทม แลวจงน าเอา กลยทธในการสรางทมเขามาใชเพอใหทกคนท างาน

คณลกษณะของทม ทมทจะประสบความส าเรจในการท างาน คอ กลมของบคคลทท างานรวมกนเพอใหบรรลเปาหมายของทม ตอไปนเปนสงททานและเพอนรวมทมจะตองยดถอเปนกรอบเพอท างานรวมกน มความเปนหนงเดยวกน จดการดวยตนเอง พงพาตวเอง ขนาดของกลมทพอเหมาะมความเปนหนงเดยวกนสมาชกของทมทประสบความส าเรจในการท างานจะตองมความเปนหนงเดยวกน ทก ๆ คนจะถกดงเขามาในทศทางเดยวกนเพอใหบรรลความส าเรจในงาน และ/หรอบรรลเปาหมายรวมกน โดยทวไปแลวงานและ/หรอเปาหมายอาจบรรลไดเมอท างานรวมกนแทนทจะตางคนตางท าทมงานทมประสทธภาพจะมลกษณะโดดเดนและสมาชกทกคนมความรสกวาตนเองมสวนรวมในความส าเรจดวย จดการดวยตนเอง ทมงานทประสบความส าเรจในการท างานมแนวโนมวาจะสรางโครงสรางเฉพาะตนขนมา เนองจากสมาชกยอมรบบทบาทของตนในเวลาตาง ๆ กน คลอยตามความจ าเปน ความตองการและความสามารถของตน บางคนอาจมประสบการณในงานเฉพาะอยางจงอาจเปนคนจดการใหคนอน ๆ ท าตาม คนอน ๆ กจะท าหนาทในกจกรรมของตนไปในงานทเขาคนเคย พฤตกรรมเหลานจะถกพฒนาไปในแนวของโครงสรางองคกร และสมาชกทกคนจะตองปฏบตตามพงพาตวเองสมาชกของทมทประสบความส าเรจในการท างานจะรวมมอกบคนอน ๆ เพอท างานชนใดชนหนงหรอท าให เปาหมายส าเรจอยางไมหลกเลยง รวมกนท างานตามก าลงความสามารถของตนเองใหค าปรกษาแนะน าและ


๒๔

ชกจงเมอจ าเปน รวมประสานงานในหนาทและแกไขปญหาอปสรรครวมกน ทกคนตางเอออาทรชวยเหลอกนและมความเปนหนงเดยวกน ถามบคคลหนงบคคลใดท างานเกนก าลงหรอประสบปญหายงยาก ลกษณะของสมาชกทพบมแตกตางกน ดงน

๑. เปนนกคด สมาชกประเภทนอาจเรยกวาเปน “คนเจาความคด” เขามกเขาไปยงเกยวกบสงทจะตองกระท าและมกจะมความคดความอานและมขอเสนอแนะตาง ๆ มากมาย นกคดมกไมคอยสนใจในรายละเอยดมากนก โดยปกตแลวสมาชกของทมประเภทนจะตองถกจดการอยางระมดระวง ใหเกยรต ใหก าลงใจ และแมแตการยกยองใหเกดความภาคภมใจ เพอปองกนไมใหเขาถอนตวออกไปจากทมเสยกอน

๒. เปนนกจดองคกร การท างานรวมกบนกคดทสรางสรรคยงขนซงอาจเปนนกจดองคกรผซงชอบเขาไปยงเกยวกบการท างานของทมงานเสมอ เพอไปจดการและจดสรรงานและหนาทตาง ๆ เปนคนเจาหลกการและเจาระเบยบ แตกเปนผท างานทมประสทธภาพด นกจดองคกรบางครงกไดรบการยอมรบวาเปนผมความคดกวางไกลแตไมคอยยดหยนนก ในการท างานเขามกจะประสบกบปญหาสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงและมความไมแนนอน ทานจะตองมแผนการปฏบตงานทชดเจน เพอประสานงานกบเขาอยางสม าเสมอ

๓. เปนนกปฏบตกำรสมาชกประเภทนเปนนกสรางงาน และมทศนคตทจะตงใจท างาน เพอใหมผลงานเกดขน เปนคนเปดเผย หนหนพลนแลน ไมอดทนหากการตดสนใจลาชาหรอถกดแลควบคมการปฏบตงานอยางใกลชด และมกจะผดหวงเมอทกสงทกอยางไมเปนไปตามทตงใจ ทานจะตองใชความพยายามควบคมหนวงเหนยวเขาไวเพอไมใหรบผลกระทบจากความรนแรงทเกดขน

๔. เปนสมำชกของทม ไมนาแปลกใจนกทสมาชกของทมจะเปนผทกระตอรอรนในการ ท างานเพอใหทมงานประสบความส าเรจ และมการกระท าทสนบสนนและสามคคกลมเกลยวตอเพอนรวมทมเปนอนด พยายามทจะพฒนาและเสนอแนวความคดของกลมมากกวาแนวความคดของตวเอง สมาชกของทมมกไมชอบการเผชญหนาและการทะเลาะเบาะแวงกน ไมตองการตอตานใครคนใดคนหนง บางครงสมาชกของทมกไมคอยไดรบความสนใจเทาทควรจงพยายามปลกตนเองออกจากคน อน ๆ ทานจะตองกระตนและชกจงใหเขาเสนอความคดเหน หรอใหขอแนะน าและมองในดานบวก อยเสมอ

๕. เปนนกตรวจสอบ กเปนไปตามชอนนแหละ นกตรวจสอบหรอนกตรวจซ า มกชอบ จบตาดวามงานอะไรบางทกาวหนา เขามกคดวาตนเองเปนคนยตธรรมและมความพถพถนแตคน อน ๆ อาจมองวาเขาเปนคนชอบใชอ านาจและเปนพวกเผดจการ นกตรวจสอบมบทบาททตองคอยเตอนใหทมงานรสกถงความจ าเปนตองใชความรบดวนปฏบตงานอยางจรงจง เพอใหงานกาวหนาและบรรลเปาหมายทนเวลา ทานอาจตองเขาไปประสานกบนกตรวจสอบหรอท าหนาทประนประนอมเมอเขามความขดแยงกบเพอนรวมทมคนอน ๆ

๖. เปนนกประเมนผล สมาชกประเภทนเปนผทสรางสมดลอยางดยงระหวางนกคดและ นกปฏบตการ ชอบความเปนอสระและมกจะแยกตวออกจากทม มความระมดระวงและรอบคอบในการเขาไปประเมนหรอวเคราะหขอมลหรอสถานการณ ถงแมวานกประเมนผลจะไมเปนทชนชอบของสมาชกบางคน แตทศนะของเขากไดรบการยอมรบนบถอจากสมาชกรวมทมคนอน ๆ


๒๕

สวนท ๓

แนวทำงกำรพฒนำคณธรรม

ตำมระบอบประชำธปไตยในสถำนศกษำ

กำรก ำหนดแนวทำงกำรด ำเนนงำนกำรพฒนำคณธรรม ตำมระบอบประชำธปไตย

ในสถำนศกษำ

ก าหนดแนวทางการด าเนนการดงตอไปน

๑. ก าหนดนโยบาย

๒. แตงตงคณะกรรมการด าเนนงาน

๓. ประชม ระดมความคดเหน จดท ารางแนวทางการด าเนนงานกจกรรมเสรมสราง

คณธรรมตามระบอบประชาธปไตยในสถาน

๔. ประชม วพากษ พจารณาปรบปรงแนวทางการด าเนนงานใหเหมาะสม ยดหยนได

ตามบรบทของโรงเรยน

๕. น าเสนอ ประกาศใหโรงเรยนด าเนนการ

๑. ก ำหนดนโยบำย โรงเรยนคลองเจรญรำษฎร ส ำนกงำนเขตพนทกำรศกษำ

ประถมศกษำสมทรปรำกำร เขต ๒ก าหนดนโยบายในการพฒนาคณภาพการศกษาในรปแบบ

การบรหารการศกษาแบบองครวม (Holistic Management) กจกรรมเสรมสรางคณธรรม ตาม

ระบอบประชาธปไตยในสถานศกษา

๒. แตงตงคณะกรรมกำรด ำเนนงำน ประกอบดวยผบรหารโรงเรยน บคลากรทม

ความร ประสบการณ และชมชน ผปกครอง พลง บวร บาน วด โรงเรยน จดท าแนวทางการ

ด าเนนงานกจกรรมเสรมสรางคณธรรมตามระบอบประชาธปไตยในสถานศกษาเพอเปนแนวทางใน

การด าเนนการ ใหเปนไปตามวตถประสงค เกดผลอยางเปนรปธรรม

๓. ประชมระดมควำมคดเหน จดท ารางแนวทางการด าเนนงานกจกรรมเสรมสราง

คณธรรมในสถานศกษา โดยด าเนนการดงน

๓.๑ พฒนา ปรบปรง แนวทางการด าเนนงานกจกรรมเสรมสรางคณธรรมใน

สถานศกษา ๓ กจกรรมในปทผานมา ก าหนดเปนแนวทางการด าเนนการ

๓.๒ ระดมความคดในการจดท าแนวปฏบตกจกรรมตาง ๆ ดานโรงเรยนสจรต และ

โรงเรยนวถพทธ ตามประเดนตาง ๆ จดท าขนตอน แนวทาง การปฏบตในโรงเรยนทกประการ

เพอเปนแนวทางใหโรงเรยนด าเนนการ


๒๖

๓.๓ ตอยอดกจกรรม ๓ กจกรรม ไดแก๑) กจกรรมเสรมสรางคณธรรมใน

พระพทธศาสนาสรางจตอาสา ๒)กจกรรมโครงงานคณธรรมส านกด และ ๓) กจกรรมคายพระ

คร ผปกครอง

๓.๔ รณรงค ในเรองการพฒนาจตส านกความเปนชาตไทย ซงก าหนดใหด าเนนการ

ใหครบถวนโดยบรณาการในการจดกจกรรมตาง ๆ

๔. ประประชม วพากษ พจารณาปรบปรงแนวทางการด าเนนงานใหเหมาะสม ยดหยนได

ตามบรบทของโรงเรยน โดยคณะท างานบรรณาธการ ไดพฒนา ปรบปรงรปแบบ เนอหาสาระ

ใหสอดคลองกบตวชวด เพอเปนแนวทางด าเนนงานโรงเรยนวถพทธใหมคณภาพ

๕. น าเสนอ ประกาศ แนวทางการด าเนนงานเสรมสรางคณธรรมตามระบบ

ประชาธปไตยในสถานศกษา โรงเรยนคลองเจรญราษฎร

แนวทำงในกำรด ำเนนกำรกจกรรมเสรมสรำงคณธรรม ตำมระบบประชำธปไตยใน

สถำนศกษำ

รายละเอยดการด าเนนการกจกรรมเสรมสรางคณธรรมตามระบบประชาธปไตยใน

สถานศกษา มดงตอไปน

๑. พฒนำ ตอยอด กำรด ำเนนงำนกจกรรมเสรมสรำงคณธรรมตำมระบบ

ประชำธปไตยในสถำนศกษำ ๓ กจกรรม

กจกรรมท ๑ กจกรรมเสรมสรำงคณธรรมในพระพทธศำสนำสรำงจตอำสำ ควำมด ไมซอนเรน

เรองจตอาสา เปนการปฏบตกจกรรมเพอสงคมและสาธารณประโยชนจนเกดคณธรรม จรยธรรมคณลกษณะอนพงประสงค ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ กจกรรมจตอาสาเปนการท าหนาทเพอประโยชนของมวลมนษย ซงดานการปฏบตธรรม พระพทธองคทรงสงสอนภกษไววา เธอจงจารกไปเพอประโยชนของมวลมนษยและสรรพสตว นกคอ ความเมตตา และความกรณา คอการแบงปนลดละตวตน ลดละความอยากได อยากม อยากเปน เปนการให เปนการแบงปน จงท าจตของเรามความบรสทธและงดงาม และมความสขมากกวาการเปนผรบ แตไมไดหมายความวาผรบเปนผทต าตอยกวา แตเปนผทเสมอภาพกน เราเปนทงผใหและผรบ ไดรบความรก ความเมตตา ความเคารพ ศรทธา และเรากใหความเมตตากรณา กถอวาเปน การเชอมโยง การท าหนาทดวยการปฏบตธรรม ดวยจตใจอาสา หมายถงท าโดยไมหวงสงใด ตอบแทน ไมวาจะเปนลาภยศสรรเสรญใด ๆ

ตวอยางกจกรรมจตอาสา ไดแก การท าความสะอาดหองน า โรงเรยน ชมชน วด ท า ความสะอาดสาธารณสถาน การชวยเหลอ เยยมเยอน เลานทานใหเดก คนชราฟง การเสยสละเวลาท าประโยชนเพอสงคม และสวนรวม การท าความดทเปนการแกไขและพฒนาปญหาทพบในสงคม


๒๗

ตวอยำงแนวทำงกำรท ำกจกรรมจตอำสำท ำควำมด

วธด าเนนการ กจกรรมจตอาสาชมชน ๑. ประชาสมพนธ

๑.๑ รบสมครนกเรยนทมจตอาสาเขาท างานเปนคณะกรรมการ ๑.๒ รบสมครตวแทนนกเรยนเพอเปนตวแทนของโรงเรยนไปพฒนาชมชน

๒. ประชมคณะท างาน ๒.๑ ชแจงเปาหมายการท างานกจกรรม ๒.๒ รวมกนก าหนดวตถประสงค (เปนรายขอ เพอเปนแนวทางในการด าเนนงาน) ๒.๓ สรางจตส านกใหมจตอาสาตอสวนรวม ๒.๔ ปลกฝงใหมจตศรทธาในพระพทธศาสนา ๒.๕ สรางคานยมใหมความเปนประชาธปไตย ๒.๖ น าพาเยาวชนหางไกลยาเสพตด ๓. ก าหนดแผนการปฏบตงาน ๓.๑ ตวแทนนกเรยนเกบรวบรวมขอมลทจะด าเนนงาน ๓.๒ ก าหนดวนเวลาในการออกหนวยเคลอนทใหความชวยเหลอ ๓.๓ ออกปฏบตตามแผนการปฏบตงาน ๓.๖ รายงานผลการด าเนนงาน สรปผล และประชาสมพนธ

กจกรรมท ๒ โครงงำนคณธรรมส ำนกด

โครงงานคณธรรม ๔ แบบ ไดแก

๑) โครงงานสอคณธรรม

๒) โครงงานวทย-คณธรรม

๓) โครงงานธรกจคณธรรม

๔) โครงงานเสรมสรางคณธรรม

แนวทำงกำรด ำเนนกำร ๑. จดท า ด าเนนการสรางโครงงานคณธรรมของนกเรยน ๒. รณรงค ใหความร ความเขาใจขนตอนในการท าโครงงานคณธรรม ๓. จดกจกรรมแลกเปลยนเรยนร ตลาดนดคณธรรมในโรงเรยน ๔. สรป รายงานการด าเนนงาน

กจกรรมแนะน ำส ำหรบครทปรกษำ ครทปรกษาควรใหผเรยนชวยกนระดมความคดกนตอเพอตอบค าถาม ๕ ขอตอไปน

๑. “ปญหำ” ทเลอกเปนประเดนเรมตนท ำโครงงำน คออะไร? ระบสภาพปญหาใหชดเจน(ปญหา มกเปนสภาพการณทผดปกต ไมด ไมนาพอใจ หรอเปนพฤตกรรมทไมพงประสงค พฤตกรรมทผดศลธรรม/กฎระเบยบ หรอผดจากมารยาททถกตอง เปนตน)


๒๘

๒. ปญหำนนม “สำเหต” มำจำกอะไร? วเคราะหรวมกนตอวาอะไรเปนสาเหตตนตอทแทจรง อะไรเปนปจจยรวม? อะไรเปนปจจยแวดลอมภายนอก อะไรเปนปจจยภายใน

๓. “เปำหมำย” ของกำรแกปญหำคออะไร? ควรใหชวยกนเรมคดจากกาวางเปาหมายระยะสน-ระยะกลางกอน โดยเรมจากการชวยกนระบเปำหมำยเชงปรมำณวาเกยวของกบบคคลหรอสงของแวดลอมใดบาง? จ านวนหรอปรมาณเทาใด? มขอบเขตระยะเวลา –พนทการท างานเทาใด? แลวชวยกนตง เปำหมำยเชงคณภำพ วาตองการใหกลมเปาหมายเกดพฤตกรรมทพงประสงคอยางไรบาง? ใหเกดการพฒนาจตใจ หรอพฒนาปญญาอยางไรบาง? หรอใหเกดสงของ/สภาพแวดลอมทพงประสงคอยางไรบาง? ๔.“ทำงแก” หรอวธกำรด ำเนนงำน เพอไปสเปำหมำยนน มแผนงำน อยำงไรบำง? ใหชวยกนวางแผนการท างานทจะสามารถท าไดทง ๒ ระยะ ทงเฉพาะหนาในระยะเวลา ๓ เดอนในชวงเทอม ๑ และระยะท ๒ ในชวงเทอม๒ อกประมาณ ๓ – ๔ เดอน

๕. กำรด ำเนนงำนโครงงำนดงกลำวนน มกำรใช “หลกธรรมและแนวพระรำชด ำร” อะไรบำง?* (หากผเรยนยงจ าหวขอธรรมะทแนนอนไมได หรอจ าพระราชด ารสทถกตองไมได กใหใชถอยค างายๆ ทอธบายใหเขาใจไดแทนไปกอน แลวไปคนควาเพมเตมตอในภายหลงกได) - เมอตอบค าถาม ๕ ขอนไดแลว กใหประมวลสรปน าเสนอในรปแบบของผงมโนทศน ทมหวขอดงน

๐ ชอโครงงาน, ชอกลม, ชอโรงเรยน ๐ วาดภาพประกอบโครงงาน ทแสดงออกถงความคดสรางสรรค ๐ ปญหาทเลอกท าโครงงาน ๐ สาเหตของปญหา ๐ เปาหมาย (เชงปรมาณ และเชงคณภาพ) ๐ ทางแก (วธการหรอกจกรรมทเปนขนตอนเรยงขอ) ๐ หลกธรรม/พระราชด าร/พระราชด ารส ทน ามาใช

- ส าหรบนกเรยนระดบประถมศกษำนน เนนแคใหเดกสามารถคดกำรใหญ (Think Big) คดเปนขนตอนได กเพยงพอแลว สวนการคดวเคราะหอยางนกเรยนมธยมนนถอวาเปนการตอยอด เวลาตงค าถามสามารถอนโลมใหใชค าถาม ๕ ค าถามเหมอนของระดบมธยมกได แตเดกนกเรยนจะวเคราะหไดไมลกซงนก และจะดเครงเครยดเกนไป ครทปรกษา จ าตองกระตนความคดดวยค าถามทหลากหลาย และยอยประเดนลงไปใหมากขน และหากเดกสนใจในประเดน “สงดทจะท า” มากกวา “ปญหาทจะแก” กไมเปนไร กใหขยายสงดทจะท าใหเปนโครงการใหญตงกลมเปาหมายใหชดและคดขนตอนของการท างานออกมาได กเพยงพอแลว ตวอยำงประเดนค ำถำมกระตนควำมคดนกเรยนระดบประถมศกษา - ถาจะชวนกนใหท าความดนนหลายๆ คน จะท าไดหรอไม? - จะวางกลมเปาหมายเปนใคร? จ านวนกคน? - จะชกชวนหรอประชาสมพนธ ดวยวธการอยางไรบาง? - จะมวธการหรอกจกรรม ด าเนนการโครงงานนอยางไรบาง? - จะมวธใดทจะรวาแตละคนนนท าความดนนจรงหรอไม? - ถาเขาท าจรง จะรไดอยางไรวาเขาท ามาก หรอท านอย? - ถามคนทท าความดมากๆ จะใหอะไรเขาตอบแทน? - ตองการใหเกดผลดจากการท าโครงงานนอยางไรบาง?


๒๙

- จะตงชอโครงงาน, ชอกลม วาอะไร? - อน ๆ เชน คณธรรมใดทจะน ามาใชในการท าความดน

จากนนจงใหประมวลขอมลเปนผงมโนทศนทมหวขอดงตอไปน ๐ ชอโครงงาน, ชอกลม, ชอโรงเรยน ๐ วาดภาพประกอบโครงงาน ทแสดงออกถงความคดสรางสรรค ๐ ประเดนสงดทอยากท า / ประเดนปญหา(และสาเหตของปญหา) ทเลอกท าโครงงาน ๐ เปาหมาย (เชงปรมาณ และเชงคณภาพ) ๐ วธการ (วธการหรอกจกรรมทเปนขนตอนเรยงขอ) ๐ หลกธรรม/พระราชด าร ทน ามาใช

กจกรรมแนะน ำส ำหรบครทปรกษำ ครทปรกษาควรฝกหดใหนกเรยนน าเสนอโครงงานในหลากหลายเงอนไขเวลาและสถานการณ เชน การน าเสนอในเวลา ๗ นาทบนเวท การน าเสนอในเวลา ๓ นาททหนาบอรด การน าเสนอใน ๓ ประโยคทหนาบอรดแตท าใหผฟงเขาใจไดไว เปนตน

หลกเกณฑกำรพจำรณำ ๑) การประเมนโครงงานคณธรรมนน ตองเปนโครงงานทคดรเรมโดยตวของเยำวชน

เอง ไมวาจะเปนการคดงานใหมหรอคดปรบปรงแกปญหางานเดมกได โดยพจารณาในสองสวนส าคญคอการทเยาวชนคดเองท ำเองอยางแทจรง กบแนวคดสรางสรรคใหมๆในการแกไขปญหาทมควำมเปนนวตกรรม (Constructive & Creative Moral Project)

๒) มกำรใชหลกธรรม ในทางพระพทธศาสนาหรอศาสนาอนทเกยวของ และอญเชญพระรำชด ำรส/แนวพระรำชด ำรส ำคญ เชน เศรษฐกจพอเพยง, หรอ บวร (บาน-วด-โรงเรยน/ราชการ) มาใชเปนหลกการหรอแนวทางในการด าเนนการโครงงานไดอยางสอดคลองเหมาะสม กลาวคอมการยกหวขอหลกธรรมไดสอดคลองกบประเดนปญหำและวธการด าเนนงาน มการอธบำยควำมหมำยหวขอหลกธรรมนนไดถกตองกระชบ ไมสนหรอเยนเยอจนเกนไป มการอธบายเชอมโยงหลกธรรมหรอพระราชด ารนนๆ มาสแนวคดในการท าโครงงานหรอเชอมโยงมำสกำรปฏบตงำนหรอกจกรรมตางๆในโครงงานไดเปนทเขาใจ

๓) ควำมเปนโครงงำน ทมงเนนกระบวนกำรทำงปญญำในการสงเกตส ารวจคนควาคดวเคราะหคดสงเคราะหจนเขาใจในประเดนทเลอกมาท าโครงงานไดตลอดสายระหวาง ปญหำ-สำเหต-เปำหมำย-ทำงแก

ทงนการวเคราะหความเปนเหตปจจยทเกยวเนองกน ควรเรมจากการพจารณาวาปญหำทเลอกมาท าโครงงานนนระบไดเปนประเดนทชดเจนหรอไม แลวจงวเคราะหเชอมโยงตอไปไดวา ปญหานนมสำเหตมาจากอะไร ทงสาเหตหลกและปจจยแวดลอมอนๆ โดยพจารณาดวามความเปนเหตเปนผลทนาเชอถอ และสอดคลองกบขอเทจจรงหรอไม? (ควรมสถตขอมลจากการสงเกตส ารวจหรอจากแหลงอางองจากหนวยงานในพนทจรงเชนขอมลจากฝายปกครองมาประกอบการวเคราะหปญหาสาเหตดวยจะท าใหมความเปนโครงงานสง)

กตองพจารณาวามการวางเปำหมำย ไดชดเจน และรบกนกบปญหาทตงไวหรอไม โดยปกตทวไปเปาหมายตองมสภาวะตรงขามกบปญหา อยางเชน ตงปญหาไววา “โรงเรยนสกปรก นกเรยนมพฤตกรรมไมรกษาความสะอาดทงขยะไมลงถง” เปาหมายกตองวางในลกษณะตรงขามกนคอ “โรงเรยนสะอาดไมมขยะทงตกคางในบรเวณตางๆ นกเรยนชวยกนรกษาความสะอาด ทง


๓๐

ขยะไดลงถง” โดยระบรายละเอยดเพมเตมใหชดวา ขอบเขต และเปำหมำยเชงปรมำณ-เชงคณภำพ เปนอยางไร

และเมอเหนปญหาสาเหตและวางเปาหมายไดชดแลว กตองพจารณาตอวา จะมวธการ/กจกรรม/การสอสารประชาสมพนธรณรงค อะไรอยางไรบางเพอไปสเปาหมายใหได และวธการหรอกจกรรมเหลานแกปญหาทสาเหตหลกและแกทปจจยแวดลอมทท าใหเกดปญหาหรอไม เพราะการแกปญหาทดทถกตองและมประสทธผลคอการแกปญหาทสาเหตนนเอง

ในขนตอนทท าโครงงานแลวและจดท าเปนรายงาน การมขอมลสถตและน าเสนอขอมลสถตทไดจากการท างานมานนใหเหมาะสมเขาใจงาย ท าใหผอานเหนทมาทไปไดชด เหนการเปลยนแปลงและความส าเรจของโครงงานไดชด กจะแสดงออกควำมเปนโครงงำนสง ทงน ตองระวงวาไมไดไปเนนการท าขอมลสถตทยงยากทางวชาการมากเกนไป มากเกนกวาระดบการศกษาของเดกและเยาวชน (ไมถงขนาดท าแบบวทยานพนธ) แคพจารณาวามวธคดของการแสวงหาขอมลเกบขอมลสถตมาใชประโยชนในการวางแผนงานตดตามงานประเมนและปรบปรงงานในเบองตน กเพยงพอแลว ในขนตอนของขอมลสถตนอนญาตใหครทปรกษาสามารถชวยแนะน าวางแผนใหกบเดกและเยาวชนได

๔) ประเดนทเลอกท าโครงงานมคณประโยชนในการแกปญหำดำนควำมเสอมทรำมทำงศลธรรม โดยเฉพาะเปนการแกปญหาของโรงเรยนหรอชมชนของตนเองเปนส าคญ ในปการศกษานมงเนนในแนวคดทวา “ลดละเลกพฤตกรรมเสยง สรางเสรมงานจตอาสาพฒนาโรงเรยนและชมชน”

การใหคะแนนมำกเปนพเศษนน จะพจารณาใหกบโครงงานทเลอกและระบประเดนปญหำไดเดนชด ทมงปรบแกพฤตกรรมเสยงทผดศลธรรมของนกเรยน เชน การแกปญหาการเสยตวกอนวยอนควร (ไมรกนวลสงวนตว), การตดบหรสรายาเสพตด, การทะเลาะกนโดยใชความรนแรง (ชกตอย-ตบตกน), การตดการพนนอบายมข-ตดเกมคอมพวเตอร, การลกขโมย, การเสพสอหรอผลตสอลามกอนาจาร, การหนเรยน, การท าลาย-ไมดแลสาธารณสมบตครอบครวไมอบอน เปนตน

อกอยางหนง คอโครงงานทมงเนนการบมเพาะจตอำสำ เปนอำสำสมครบ ำเพญประโยชนตอสวนรวมอยางเดนชด เชน อาสาชวยงานในโรงเรยน วด ชมชน โรงพยาบาล ชวยแกปญหาไมมคนดแลผสงอาย เดกเลก ผปวย ผพการในชมชน เปนตน กจะไดรบคะแนนจากการพจารณาเปนพเศษเชนกน (แตตองไมไดเปนโครงงานแบบเหมารวมกจกรรมตางๆ ของร.ร.มาใสเตมไปหมด)

๕) ควำมเปนไปไดของรำงโครงงำน หรอผลสมฤทธของโครงงำน ทบรรลผลไดตามเปาหมายและวตถประสงคของโครงงานทตงไว รวมทงการท าใหเกดกำรเรยนรและพฒนาการแกผเรยนไดจรง ทงทางดานพฤตกรรม จตใจ และปญญำ แมจะมขอจ ากดดานทรพยากรและปจจยตางๆ

หากเปนรางโครงงานกพจาณาจากความเปนไปไดถงแผนงานวธการและกจกรรมตางๆ ภายใตระยะเวลา งบประมาณ และขอจ ากดจากสถานการณในพนทจรง วามความเปนไปได ทจะน าไปสความส าเรจตามเปาหมายทวางไวไดหรอไม? อยางไร? ทงนไมควรรบสบประมาทแนวคดของเดกวาท าไมได แตควรเปนการพจารณาเชงแนะน าและใหก าลงใจแกเดกและเยาวชนในการท าโครงงานตอไป


๓๑

หากเปนการพจารณาโครงงานทไดด าเนนการไปแลว กตองพจาณาทควำมส ำเรจของงำนสวนหนง และการเรยนร-พฒนำคณธรรมควำมดของคนอกสวนหนง โดยพจารณาผลส าเรจของงานวาไดตามเปาหมายและวตถประสงคทตงไว ทงนไมใชแคดวาไดตามเปาหรอเกนเปาหรอไม เพราะผท าอาจใชเทคนคการตงเปาหมายไวต าเพอใหไดผลงานเกนเปา ตองดประกอบกบความยากงายของงาน-สถานการณของปญหาดวย

๖) การสรางควำมมสวนรวมแกบคคลหลายฝายโดยเฉพาะชมชน (บ-ว-ร: บำน-วด-โรงเรยน) ไดมากทสด โดยพจารณาจากการวางขอบเขตการท างาน การระบกลมเปาหมาย การสรางเครอขายแกนน าหรอกลมสมาชกหรอการตงเปนชมรม/ชมนม เปนตน ทงนมไดพจารณาแตเพยงจ านวนตวเลขของคนเทานน ตองดบรบทแวดลอมของโรงเรยนประกอบดวย

๗) กำรพงตนเองได ดวยควำมขยนหมนเพยรท ำงำนจรง การแสดงออกถงความมงมนทมเทเพยรพยายามของกลมเยาวชนเองจนเปนทประจกษ โดยมชวงเวลาท างานจรงไมนอยกวา ๒ เดอนตอ ๑ ภาคการศกษา ลกษณะของกจกรรมและวธการปฏบตงานพสจนใหเหนถงการเกาะตดมงมนทมเทท าจรง, การท างานลงสกลมเปาหมายอยางตอเนอง จนเกดการยอมรบและปรบเปลยนเปนพฤตกรรมทพงประสงคไดจรง

๘) กำรสบตอไปไดอยำงยงยน ไดแก การมแผนงานในอนาคตทชดเจนและเปนไปไดสง, มการสบตอของกลมแกนน าไปยงรนนองรนตอไปได , มวธการระดมทน ทมาของงบประมาณ เปนตน

๙) น ำเสนอไดอยำงสรำงสรรค ทงเทคนควธกำรและกรยำมำรยำททด ทงน ผรบผดชอบโครงงาน สามารถใชทกษะวธการทางศลปะ ดนตร กฬา การแสดง สอเทคโนโลย ฯลฯ มาบรณาการและประยกตใชรวมได เพอสรางความนาสนใจ

ทงน การฝกฝนทกษะการน าเสนอ มใชการฝกซอมเพยงเพอสรางภาพความส าเรจของงานใหถกใจกรรมการเทานน แตเปนทกษะการสอสำรควำมด การบอกเลาความดทตนเองไดท ำจรงไดอยางนำสนใจและสรางความเขำใจไดชดเจนในเวลาอนจ ากด ภายใตวธการและสถานการณทหลากหลาย

กำรประเมนรำงโครงงำน

จากหลกเกณฑการพจารณา ๙ ขอดงกลาว สามารถน ามาแยกยอยเปนเกณฑการใหคะแนนรำงโครงงำน ตามประเดนการพจารณา ๑๒ ขอ ไดดงน

ท ประเดนพจำรณำใหคะแนน คะแนน ๑ รเรมจากเยาวชนเอง (คดเองท าเองมาก) (Constructive)

คดใหม ไอเดยด มแงมมนาสนใจ (Creative) ๑๕

๒ คณประโยชนดานศลธรรมเปนส าคญ (ใหคะแนนมากเปนพเศษแกโครงงานทมงแกพฤตกรรมเสยงทผดศลธรรม และบมเพาะจตอาสา)

๑๕

๓ วเคราะห ปญหา-สาเหต ไดสมเหตผล และมขอมลสถตประกอบใหเหนความส าคญและเกดความตระหนก

๑๐

๔ ความเปนไปไดของรางโครงงานโดยรวมระบเปาหมายเชงคณภาพและปรมาณไดชดเจนเหมาะสม และมความเปนไปได

๑๐

๕ มแผนการท างานชดเจน มกจกรรมทมากพอและสามารถแกปญหาได และมระยะเวลาท างานทตอเนองกนนานกวา ๒ เดอน

๑๐

๖ ใชหลกธรรม/พระราชด ารไดถกตอง-เหมาะสม อธบายไดด ๑๐


๓๒

๗ งบประมาณ สมเหตผล – ประโยชนสงประหยดสด พงตนเองไดมาก ๕ ๘ สรางการมสวนรวมของทกฝายไดมาก (บวร) ๕ ๙ ศกยภาพของผท าโครงงานทจะเปนแบบอยางทดได ๕ ๑๐ น าเสนอออกมาจากใจ จรงใจ มใชแคทองจ ามา ๕ ๑๑ กรยามารยาทในการน าเสนอดดนาประทบใจ ๕ ๑๒ ความถกตองครบถวนของเอกสารและสอน าเสนอ ๕

รวมคะแนนทงหมด ๑๐๐

กำรประเมนโครงงำน

จากหลกเกณฑการพจารณา ๙ ขอดงกลาว สามารถน ามาแยกยอยเปนเกณฑการใหคะแนนโครงงำน ตามประเดนการพจารณา ๑๔ ขอ ไดดงน

ท ประเดนพจำรณำใหคะแนน คะแนน ๑ รเรมจากเยาวชนเอง (คดเองท าเองมาก) (Constructive)

คดใหม ไอเดยด มแงมมนาสนใจ (Creative) ๑๐

๒ คณประโยชนดานศลธรรมเปนส าคญ (ใหคะแนนมากเปนพเศษส าหรบ โครงงานทมงแกพฤตกรรมเสยง และสงเสรมจตอาสา)

๑๐

๓ ขยนท างาน มงมนทมเทเพยรพยายามเดนชด (น าท าเปนแบบอยาง)

๑๐

๔ เกดผลส าเรจ แกไขปญหาได พฒนาคณธรรมกลมเปาหมายได ๑๐ ๕ ผท าเองเกดการเรยนร พฒนาตนเองเปนแบบอยางทดมากขน ๑๐ ๖ เกบขอมลวเคราะหประมวลผลเปนสถตไดด ๑๐ ๗ ใชหลกธรรม/พระราชด ารไดถกตอง-เหมาะสม ๕ ๘ ปญหา-สาเหต-เปาหมาย-ทางแกสอดคลองกนและสมเหตผล ๕ ๙ งบประมาณ พงตนเองไดมาก - ประโยชนสงประหยดสด ๕ ๑๐ สรางการมสวนรวมของทกฝายไดมาก (บวร) ๕ ๑๑ โครงงานมการสานตอไปไดอกนาน (เชน มรนนองสบตอ) ๕ ๑๒ น าเสนอออกมาจากใจ จรงใจ มใชแคทองจ ามา ๕ ๑๓ กรยามารยาทในการน าเสนอดดนาประทบใจ ๕ ๑๔ ความถกตองครบถวนของเอกสารและสอน าเสนอ ๕

รวมคะแนนทงหมด ๑๐๐


๓๓

กจกรรมท ๓ คำยพระ คร ผปกครอง คำยคณธรรม เปนกจกรรมอยางหนงทจดขนในรปของการเรยนรนอกหองเรยน เปน

ลกษณะของกจกรรมน าความร เพอพฒนาความรสปญญาสงเสรมใหเกดทกษะจากการลงมอท าผานกจกรรม เปนการจดกจกรรมการเรยนรทตองการสงเสรมใหผเรยนเรยนรอยางตอเนอง มทกษะชวต คดแกปญหาดวยปญญา มวนย สามคค และมส านก รวมถงการคดสรางสรรค การจดการคายจ าเปนตองมกระบวนการจดการอยางเปนระบบเพอใหบรรลวตถประสงคของโครงการ การจดการมการแบงหนาทการท างานอยางชดเจน มผน าและผตาม ในกำรจดกจกรรมคำยพระ คร ผ ปกครอง กจกรรมในคำยจะตองมผเกยวของครบ ทง บำน วด โรงเรยน และชมชน ( พลง บ ว ร ) แนวทำงกำรด ำเนนกำร

๑. กอนท ำงำน ๑.๑ ศกษาแนวทางการด าเนนการกจกรรมคาย ๑.๒ การจดกจกรรมคาย อาจจดในโรงเรยนหรอนอกโรงเรยน และอาจจดรวมกบ

โรงเรยนอน ๆ หรอกลมโรงเรยน ๑.๓ แตงตงคณะกรรมการด าเนนงาน ๑.๔ ประชม วางแผนการท างานอยางเปนระบบ ๑.๕ ก าหนดกจกรรมใหเปนไปตามนโยบาย บาน วด โรงเรยน และชมชน มสวนรวม

ในการพฒนาผเรยน ๑.๖ วางแผนการจดล าดบการด าเนนการใหเหมาะสมกบหองอบรม

๑.๗ เตรยมอปกรณการก าหนดทนง เชน กระดาษ A๔, ปากกาเคม, ปายชอ, ฯลฯ ๑.๘ เตรยมสถานทรบประทานอาหาร ๑.๙ วางแผนการนงรบประทานอาหาร ๑.๑๐ วางแผนการเกบจานลางจาน/แกวน า/โตะ/เกาอ ๑.๑๑ เตรยมปายส าหรบการวางรองเทา ๑.๑๒ ดความเรยบรอยของหองน า/หองนอน/หองอบรม ๒. ระหวำงงำน ๒.๑ ประชมคณะครและวทยากร ใหรบรถงการท างานเพอใหเปนไปในแนวทางเดยวกน

๒.๒ ควบคมและตดตามการท างานใหเปนไปตามวตถประสงคของโครงการ ๒.๓ ตดใจสนแกไขปญหาทเกดขนระหวางการท างาน ๒.๔ เพมเตมในงานบางสวนทไมสมบรณ

๒.๕ จดล าดบการนงของผเขาอบรมใหเรยบรอย ๒.๖ แจกปายชอผเขารบการอบรม ๒.๗ ก าหนดทนงของผเขารบการอบรมหลงจากทจดแถวเสรจแลวมแบบฟอรมใหกรอก ๒.๘ ท าแผนผงก าหนดทนง โดยเอาตารางแตละแถวมารวมใหอยในกระดาษแผนเดยวกน ๒.๙ ตรวจสอบโรคประจ าตวของผเขารบการอบรม เพอความปลอดภยของนกเรยน

๒.๑๐ ชแจงกตกาการอยคาย เชน การเดน/การพด/เขา-ออกหองประชม/ การรบประทานอาหาร เปนตน


๓๔

๒.๑๑ ควบคมระเบยบกตกาการอยคายอยางเครงครด ๒.๑๒ ควบคมเวลาใหเปนไปตามก าหนดการคาย

๒.๑๓ ดแลความปลอดภยของผเขารบการอบรม ๓. หลงกำรท ำงำน ๓.๑ ตรวจสอบความเรยบรอยของสถานทจดกจกรรม ๓.๒ ประชมทมชแจงขอผดพลาดของการท างาน รวมไปถงเพมเตมในสวนทควรจะม

๓.๓ เปดโอกาสใหสมาชกไดวากลาว แนะน าการท างานได เพอแกไขในครงตอไป ๓.๔ สรปผลการด าเนนกจกรรมคาย

๒. ระดมควำมคดในกำรจดท ำแนวปฏบตกจกรรมตำง ๆ ดำนโรงเรยนวถพทธตำม

ประเดนตำง ๆ คอ “๒๙ ประกำรสควำมเปนโรงเรยนวถพทธ” จดท ำขนตอนแนวทำงกำร

ปฏบตในโรงเรยนทกประกำร เพอเปนแนวทำงใหโรงเรยนด ำเนนกำร ซงมแนวทำงกำร

พฒนำโรงเรยนวถพทธ ๕ ดำน

๒.๑ ดำนกำยภำพ - มปายโรงเรยนวถพทธ - - มพระพทธรปบรเวณหนาโรงเรยน - มพระพทธรปประจ าหองเรยน - มพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส ตดตามทตาง ๆ - มความสะอาด สงบ รมรน - มหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรม - ไมมสงเสพตด เหลา บหร ๑๐๐ %

๒.๒ ดำนพฤตกรรมนกเรยน คร และผบรหำรโรงเรยน - รกษาศล ๕ - ยมงาย ไหวสวย กราบงาม - กอนรบประทานอาหารจะมการพจารณาอาหารทรบประทาน - รบประทานอาหาร ไมดง ไมหก ไมเหลอ - ประหยด ออม ถนอมใชเงนและสงของ - มนสยใฝร สสงยาก

๒.๓ ดำนกำรเรยนกำรสอน - บรหารจต เจรญภาวนา กอนเขาเรยน เชา-บาย ทงครและนกเรยน - บรณาการวถพทธทกกลมสาระการเรยนร - ครพานกเรยนท าโครงงานคณธรรม กจกรรมจตอาสาสปดาหละ ๑ ครง - คร ผบรหารและนกเรยนทกคนไปปฏบตศาสนกจทวดเดอนละ ๑ ครง มวดเปนแหลงเรยนร - คร ผบรหารและนกเรยนทกคน เขาคายปฏบตธรรมอยางนอยปละ ๑ ครง


๓๕

๓.๔ ดำนกำรสงเสรมวถพทธ - ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยน - ไมด ดานกเรยน - ชนชมคณความดหนาเสาธงทกวน - โฮมรมเพอสะทอนความรสก เชน ความรสกทไดท าความด - คร ผบรหารและนกเรยน มสมดบนทกความด - คร ผบรหารและนกเรยน สอบไดธรรมะศกษาตรเปนอยางนอย - บรหารจต เจรญปญญากอนการประชมทกครง - มพระมาสอนในโรงเรยนอยางสม าเสมอ

๓.๕ ดำนกจกรรมประจ ำวนพระ - ใสเสอสขาวทกคน - ท าบญ ใสบาตร ฟงเทศน - รบประทานอาหารมงสวรตในมอกลางวน - สวดมนตแปล

แนวทำงกำรด ำเนนกำร ดำนท ๑ ดำนกำยภำพ กจกรรมท ๑ มปำยโรงเรยนวถพทธ วตถประสงค ๑)จดใหมปายโรงเรยนวถพทธอยดานหนาโรงเรยน ๒)จดใหมปายโรงเรยนวถพทธทมขนาดเหมาะสม ๓)ปายโรงเรยนวถพทธมขอความทชดเจน สวยงาม เปนภาษาไทย หรอภาษาองกฤษดวยทงสองอยาง เปำหมำย ๑)โรงเรยนทเขาโครงการมปายโรงเรยนวถพทธทกโรงเรยน ๒)ปายโรงเรยนวถพทธตงอยดานหนาโรงเรยน ๓)ปายโรงเรยนวถพทธมขนาดตวหนงสอทเหมาะสม อานงาย สวยงาม ระยะเวลำด ำเนนกำร ก าหนดใหด าเนนการ ในปการศกษา สถำนทในกำรด ำเนนกำร ก าหนดใชสถานท โรงเรยนคลองเจรญราษฎร วธด ำเนนกำร ๑)ประชมคร ก าหนดเปาหมาย ๒)แบงงานมอบหมายความรบผดชอบใหทกฝายมสวนรวม ๓)ควบคมก ากบ และตดตามการด าเนนงาน ๔)ประเมนผล รายงานผล

ตวชวดควำมส ำเรจ ๑)โรงเรยนวถพทธ มปายตดตงหนาโรงเรยนทกโรงเรยน ๒)โรงเรยนมปายโรงเรยนวถพทธทเหมาะสม อานงาย สวยงาม เกดความประทบใจตอผทพบเหน


๓๖

๓)ผบรหาร คร นกเรยน และผปกครอง ตลอดผมสวนเกยวของมความพงพอใจ

กจกรรมท ๒ มพระพทธรปหนำโรงเรยน

วตถประสงค ๑)จดใหมทตงวางพระพทธรปอยบรเวณดานหนาสนามโรงเรยนหรอทเหมาะสม ๒)จดใหมพระพทธรปทมขนาดเหมาะสม ๓)จดใหมแจกนดอกไม ทวางเชงเทยน ทวางกระถางธป ทเหมาะสม สวยงาม

เปำหมำย ๑)โรงเรยนมสถานทประดษฐานพระพทธรปทเหมาะสม สวยงาม ๒)คร นกเรยน มความเคารพเลอมใส มความศรทธาในพทธศาสนา โดยการแสดงตนเปนพทธมามะกะทดคอการไหวพระพทธรปทกครงตอนเชา หรอชวงกจกรรมหนาเสาธง ๓)นกเรยนไดตระหนกในการปฏบตการไหวพระ และมสวนรวมในการจดใหมแจกนดอกไม การจดธป เทยน บชาพระพทธรป และเขาใจความหมายของการไหวพระ

ระยะเวลำด ำเนนกำร ก าหนดใหด าเนนการ ตงแตปการศกษา สถำนทด ำเนนกำร ก าหนดใชสถานท คอโรงเรยนคลองเจรญราษฎร ในโครงการโรงเรยนวถพทธ ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสมทรปราการ เขต ๒

วธด ำเนนกำร ๑)ประชมคร กรรมการสภานกเรยน ก าหนดเปาหมาย

๒)แบงงานมอบหมายความรบผดชอบใหทกฝายมสวนรวม ๓)ควบคมก ากบ และตดตามการด าเนนงาน ๔)ประเมนผล รายงานผล

ตวชวดควำมส ำเรจ ๑)โรงเรยนวถพทธ มศาลา หรอทส าหรบประดษฐานพระพทธรปอยหนาเสาธงโรงเรยน ๒)โรงเรยนมพระพทธรปทมขนาดเหมาะสม สวยงาม ท าใหผพบเหนเกดความเสอมใส ศรทธา ประทบใจ ๓)นกเรยนไดฝกปฏบตจรงในการไหวพระ สวดมนต สมาธ ทกวน

กำรวดและประเมนผล ๑)สงเกตการปฏบตในการไหวพระสวดมนต การสมาธ ของนกเรยนเตม ๑๐๐ % ๒)แบบประเมนความพงพอใจในการปฏบต

กจกรรมท ๓ มพระพทธรปประจ ำหองเรยน วตถประสงค

๑)จดใหมทตงวางพระพทธรปอยบรเวณดานหนาหองเรยนหรอทเหมาะสม ๒)จดใหมพระพทธรปทมขนาดเหมาะสม ๓)จดใหมแจกนดอกไมทเหมาะสม สวยงาม เปนดอกไมแหง หรอ ดอกไมสด ๔)นกเรยนสามารถสวดมนตไหวพระไดทกคน ๕)นกเรยนมความศรทธา เสอมใสในการปฏบตธรรม สวดมนตไหวพระทกวน


๓๗

เปำหมำย ๑)ภายในหองเรยนมสถานทประดษฐานพระพทธรปทเหมาะสม สวยงาม ๒)คร นกเรยน มความเคารพเลอมใส มความศรทธาในพทธศาสนา โดยการแสดงตนเปนพทธมามะกะทดเขาใจความหมายของการสวดมนตไหวพระ และฝกการนงสมาธ ไหวพระกอนกลบบาน ๓)นกเรยนในหองเรยนทกคนมสวนรวมในการจดใหมแจกนดอกไม การท าความสะอาดทกวนอยางสม าเสมอ เพอใหสวยงาม นาเลอมใสศรทธา

ระยะเวลำด ำเนนกำร ก าหนดใหด าเนนการในปการศกษา

สถำนทในกำรด ำเนนกำร ก าหนดใชสถานท คอหองเรยนโรงเรยนคลองเจรญราษฎร ในโครงการโรงเรยนวถพทธ สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสมทรปราการ ๒

วธด ำเนนกำร ๑)ประชมคร กรรมการสภานกเรยน ก าหนดเปาหมาย ๒)แบงงานมอบหมายความรบผดชอบใหทกฝายมสวนรวม ๓)ควบคมก ากบ และตดตามการด าเนนงาน ๔)ประเมนผล รายงานผล

ตวชวดควำมส ำเรจ ๑)โรงเรยนวถพทธ มทส าหรบประดษฐานพระพทธรปอยในหองเรยน ๒)หองเรยนมพระพทธรปทมขนาดเหมาะสม สวยงาม ท าใหผพบเหนเกดความเสอมใส ศรทธา ประทบใจ ๓)นกเรยนไดฝกปฏบตจรงในการไหวพระ สวดมนต สมาธ ทกวนทโรงเรยน และทบาน

กำรวดและประเมนผล ๑)สงเกตการปฏบตในการไหวพระสวดมนต การสมาธ ของนกเรยน เตม ๑๐๐ % ๒)แบบประเมนความพงพอใจในการปฏบต

กจกรรมท ๔ มพทธศำสนสภำษต วำทะธรรม พระรำชด ำรส ตดตำมทตำงๆภำยในโรงเรยน

วตถประสงค ๑)จดใหมพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส ตดตามทตางๆ ภายในโรงเรยน หองเรยนหรอเปนมมทเหมาะสม

๒)พทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส มความเหมาะสมกบวยของ

นกเรยนทงายตอการเขาใจ เมออานแลวเกดการพฒนาจตใจในทางทด ๓)พทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส ตวหนงสอมขนาดใหญ

พอสมควรงายตอการอาน สวยงาม เหมาะสม สะดดตา สดดใจ อานแลวสรางความประทบใจตอการท าด


๓๘

เปำหมำย ๑)โรงเรยนจดใหมพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส ตดตามทตาง ๆ ๒)จดใหมมมธรรมะ หรอ หองธรรมะ ตามความเหมาะสมกบบรบทโรงเรยน

๓)คร นกเรยน มสวนรวมในการจดกจกรรม ๔)การดแลรกษาบรเวณทจดกจกรรม ใหสะอาด สวยงามอยเสมอ

ระยะเวลำด ำเนนกำร ก าหนดใหด าเนนการ ในปการศกษา สถำนทในกำรด ำเนนกำร

ก าหนดใชสถานท คอโรงเรยนคลองเจรญราษฎรในโครงการโรงเรยนวถพทธ สงกดส านกงาน เขตพนทการศกษาประถมศกษาสมทรปราการ เขต ๒

วธด ำเนนกำร ๑)ประชมคร กรรมการสภานกเรยน ก าหนดเปาหมาย ๒)แบงงานมอบหมายความรบผดชอบใหทกฝายมสวนรวม ๓)ควบคมก ากบ และตดตามการด าเนนงาน ๔)ประเมนผล รายงานผล

ตวชวดควำมส ำเรจ ๑)โรงเรยนวถพทธ มพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส ตดตามท ตาง ๆ ภายในโรงเรยน ๒)นกเรยนมความรและประสบการณพทธศาสนสภาษต น าความรไปประยกตใชในชวตประจ าวนไดอยางเหมาะสม ๓)โรงเรยนมการพฒนาดานอาคารสถานท สวยงาม ท าใหผพบเหนเกด ความเสอมใส ศรทธา ประทบใจ ๔)โรงเรยนมแหลงเรยนรดานพทธศาสนา เกยวกบพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส

กำรวดและประเมนผล แบบประเมนความพงพอใจ

กจกรรมท ๕ โรงเรยนมควำมสะอำด สงบ รมรน

วตถประสงค ๑) จดใหบรเวณถนนโรงเรยน หองเรยน หองกจกรรม และหองน าหองสวมมความสะอาดนาอย ๒) จดใหบรเวณโรงเรยนมความรมรน ๓) ใหโรงเรยนมมมสงบส าหรบผเรยน

เปำหมำย ๑) ถนนภายในโรงเรยน หองเรยน หองกจกรรม หองน าหองสวม ไดรบการเอาใจใสรกษาความสะอาดอยเสมอ ๒) บรเวณโรงเรยนมตนไม รมไม ศาลา ใหผเรยนไดพก เลนในเวลาวางอยางพอเพยง ๓) โรงเรยนมมมทเงยบสงบ ส าหรบใหผเรยนทตองการความสงบไดพกผอน

ระยะเวลำด ำเนนกำร ก าหนดใหด าเนนการในปการศกษา

สถำนทในกำรด ำเนนกำร โรงเรยนคลองเจรญราษฎรในโครงการโรงเรยนวถพทธ

วธด ำเนนกำร


๓๙

๑) ประชมคร ประเมนความเปนไปได ก าหนดเปาหมาย ๒) แบงงานมอบหมายความรบผดชอบใหทกฝายในโรงเรยนไดมสวนรวม ๓) ควบคมก ากบ ตดตามการด าเนนการเปนระยะ ๔) ประเมนผล รายงานผล

ตวชวดควำมส ำเรจ ๑) ถนนภายในโรงเรยน หองเรยน หองกจกรรม หองน าหองสวม สะอาด ๒) โรงเรยนมตนไม รมไม ศาลา มมสงบ ส าหรบผเรยนพกในเวลาวาง ๓) ผมสวนไดเสย(Stakeholders) มความพงพอใจ

กำรวดและประเมนผล ๑) ใชแบบประเมนผลสมฤทธกจกรรม ๒) แบบประเมนความพงพอใจของผมสวนไดเสย (Stakeholders) ๓) ภาพถายกจกรรม กจกรรมท ๖ มหองพระพทธศำสนำ หรอลำนธรรม

วตถประสงค ๑) ใหโรงเรยนมหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรม ๒) ใหโรงเรยนใชหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรม จดกจกรรมพฒนาคณธรรมจรยธรรมผเรยน ๓) ใหโรงเรยนมหอง/มมปฏบตธรรมส าหรบผเรยน

เปำหมำย ๑) โรงเรยนทกโรงเรยนมหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรม ๒) ผเรยนทกคนไดใชหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรม ฝกคณธรรมจรยธรรม ทกสปดาห ๓) ผ ม ส วน ได เ ส ย (Stakeholders) ม คว ามพ งพอ ใจ ในก าร ใ ช ห อ งพระพทธศาสนา หรอลานธรรม

ระยะเวลำด ำเนนกำร ก าหนดใหด าเนนการ ตงแตปการศกษา ๒๕๕๔ เปนตนไป

สถำนทในกำรด ำเนนกำร ก ำหนดใชสถำนท คอ ลานคณธรรม โรงเรยนคลองเจรญราษฎร

วธด ำเนนกำร ๑) ประชมคร ประเมนความเปนไปได ก าหนดเปาหมาย ๒) แบงงานมอบหมายความรบผดชอบใหทกฝายในโรงเรยนไดมสวนรวม ๓) ควบคมก ากบ ตดตามการด าเนนการเปนระยะ ๔) ประเมนผล รายงานผล

ตวชวดควำมส ำเรจ

๑) โรงเรยนมหองพระพทธศาสนาหรอลานธรรมทไดรบการดแล และใชงานอยางคมคา ๒) ผเรยนทกคนไดฝกคณธรรมจรยธรรม ทกสปดาห ๓) ผมสวนไดเสย(Stakeholders) มความพงพอใจใน


๔๐

กำรวดและประเมนผล

๑) ใชแบบประเมนผลสมฤทธกจกรรม ๒) แบบประเมนความพงพอใจของผมสวนไดเสย(Stakeholders) ๓) ภาพถายกจกรรม

กจกรรมท ๗ ไมมสงเสพตด เหลำ บหร ๑๐๐% วตถประสงค

๑) ใหผเรยนเหนโทษ และภยอนเกดจากการบรโภค สงเสพตด เหลา บหร ๒) ใหผเรยน และบคลากรในโรงเรยนมพฤตกรรมไมเกยวของกบสงเสพตด เหลา บหร

๓) ใหโรงเรยนเปนโรงเรยนปลอดจากสงเสพตด เหลา บหร ๑๐๐%

เปำหมำย ๑) ผเรยนไดรบการชแนะใหเหนโทษ และภยอนเกดจากการบรโภค สงเสพตด เหลา บหร อยางชดเจน ๒) โรงเรยนไมมผเกยวของกบสงเสพตด เหลา บหร

๓) โรงเรยนประกาศตนเองเปนโรงเรยนปลอดจากสงเสพตด เหลา บหร ระยะเวลำด ำเนนกำร

ก าหนดใหด าเนนการ ตลอดปการศกษา สถำนทในกำรด ำเนนกำร

โรงเรยนคลองเจรญราษฎร ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสมทรปราการ เขต ๒

วธด ำเนนกำร ๑) ประชมคร ประเมนความเปนไปได ก าหนดเปาหมายรวมกน ๒) ตงคณะท างานเพอรวมกนก าหนดแผน และวธด าเนนการ ๓) แบงงาน ก าหนดแผนและมอบหมายความรบผดชอบใหทกฝายทงคร นกเรยน

กรรมการสถานศกษาและ ชมชน มสวนรวมในการด าเนนการ ๔) ควบคมก ากบ ตดตามการด าเนนการเปนระยะ ๕) ประเมนผล รายงานผล

ตวชวดควำมส ำเรจ ๑) ผเรยนมความรเกยวกบโทษ และภยอนเกดจากการบรโภค สงเสพตด เหลา บหร ๒) โรงเรยนไมมผมพฤตกรรมเกยวของกบสงเสพตด เหลา บหร ๓) ผมสวนไดเสย(Stakeholders) มความพงพอใจ กำรวดและประเมนผล ๑) ใชแบบประเมนผลสมฤทธกจกรรม ๒) แบบประเมนความพงพอใจของผมสวนไดเสย(Stakeholders) ๓) ภาพถายกจกรรม


๔๑

ตวอยำง พทธศำสนสภำษต วำทะธรรม พระรำชด ำรส พอแมหวงพงพาเจา ครเลาหวงใหสรางชอ

ชาตหวงก าลงฝมอ นกเรยนคอความหวงทงมวล

อยอยางคน สนใจในความสะอาด อยอยางปราชญ สนใจในความร อยอยางคร สนใจในวชา อยอยางหม เอาแตนอน อยอยางหนอน ชอบของเนา อยอยางพระพทธเจา สมาธวปสนา เดกด มวนย ใฝเรยนร

สงานหนก รกธรรมชาต ตดขาดอบายมข จะเปนสขตลอดกาล

แมมไดท าดในแดนดน จะถวลถงสวรรค นนอยาหมาย แมมไดสงลกเขาโรงเรยน จะภาคเพยรเหนผล ไดไฉน แมมไดสนใจในวชา จะหวงรบปรญญาไดอยางไร แมมไดเรยนรเรองใกลไกล จะสอนศษยเปนคนดไดอยางไร

จตใจ...เปนสงส าคญเหนอสงอนใด เมอจตใจของลกเขมแขง ...รางกายของลกกแขงแรง เมอจตใจของลกออนแอ ...รางกายของลกกทรดโทรม

ลกจงพอใจในสงทตวเองม

และพอใจในสงทตนเองไมม คดเสยวา...มกด ไมมกได จกไดไมตองเปนภาระของตนเอง จะไปทไหนกสบายเหมอนนก

ลกจงจ าไววา ความโกรธ... มผลตออารมณของเรา ความโกรธ... มผลตอหนาทการงานของเรา ความโกรธ... มผลตอความสขในชวตของเรา

ตองเปนคนทมสมมาคารวะ สมมาคอความถกตอง คารวะคอแสดงความเคารพ ตองแสดงความเคารพอยางถกตองแกบคคล และสถานทตามสมควรแกวยและฐานะของเรา


๔๒

การชนะทยงใหญทสด คอ “การชนะใจตนเอง” เพราะฉะนน ลกตองหดบงคบใจตนเองใหได เมอลกบงคบใจได จะท าอะไรกประสบความส าเรจ

พงนกอยเสมอเมอลกเกดอาการเบอเรยน ขอใหคดวา...การเรยนร เปนประตสความส าเรจ การเรยนรเปนประตสความสข การเรยนรเปนประตสชยชนะ

ความเกรงใจ เปนสมบตของคนด จะไปไหนมาไหน อยาใหใครรอ จะไปไหนมาไหน ใหบอกผใหญในบานเรอน เพอทานจะไดรบร และชวยเหลอในสงจ าเปนส าหรบเรา

หนานอก บอกความงาม หนาใน บอกความด หนาท บอกความสามารถ

สงทควรท า คอความด สงทควรม คอคณธรรม สงทควรจ า คอบญคณ

จะดจะชว อยทตวท า จะสงจะต า อยทท าตว

ความขยน อดทน... สงผลใหคนประสบชยชนะ ความซอสตย ความถอมตน... สงผลใหมความสข เราควรพจารณาค ากลาวนใหมาก ๆ และน าไปปฏบต

ถาครานเรยน เรยนอะไร กไมร ถาครานด ดอะไร กไมเหน ถาครานท า ท าอะไร กไมเปน ตองล าเคญ เปนขอทาน เพราะครานเอย ถาหมนเรยน เรยนอะไร กตองร ถาหมนด ดอะไร กตองเหน ถาหมนท า ท าอะไร กตองเปน ถาไมเลน หมนท า จกจ าเรญ


๔๓

แนวทำงกำรด ำเนนกำร ดำนท ๒ ดำนพฤตกรรมนกเรยน คร และผบรหำรโรงเรยน กจกรรมท ๘ รกษำศล ๕

วตถประสงค ๑) เพอฝกการไมเบยดเบยนผอนและตนเอง

๒) เพอการเปนมนษยทสมบรณ เปำหมำย ๑) บคลากรทกคนในโรงเรยนไมเบยดเบยนผอน และตนเอง

๒) บคลกรทกคนมศล ๕ เปนมนษยทสมบรณ ระยะเวลำ

ตลอดปการศกษา สถำนท

บาน วด โรงเรยน วธด ำเนนกำร

๑) ทบทวนทวนศล๕กอนกลบบานทกวน ๒) ตรวจ ศล ๕ ดวยตนเองทกวน

๓) ครตรวจศล ๕ นกเรยนดวยการสงเกต สอบถาม ตวชวดควำมส ำเรจ

๑) นกเรยนรอยละ ๙๐ รกษาศล ๕ ไดสมบรณ ๒) ครและผบรหารทกคนรกษาศล ๕ ไดสมบรณ

กำรวดประเมนผล ๑) ตรวจศล ๕ โดยใชแบบสงเกต ๒) สงเกตพฤตกรรมนกเรยน โดยใชแบบสงเกต ๓) สอบถามบคลากรโดยใชแบบสอบถาม

กจกรรมท ๙ ยมงำย ไหวสวย กรำบงำม วตถประสงค

๑) เพอฝกใหบคลากรในโรงเรยนใหมบคลกงามอยางไทย ๒) เพอเปนแบบอยางทดแกผปกครองและชมชน

เปำหมำย ๑) บคลากรทกคนเมอพบและลา ยมไหว ทกทายกน ๒) บคคลกรทกคนไหวไดสวยงามและถกตองตามขนบธรรมเนยมประเพณ และ กราบพระไดถกตอง เปนแบบอยางได

ระยะเวลำ ตลอดปการศกษา

สถำนท โรงเรยน


๔๔

วธด ำเนนกำร ๑) คร ผบรหาร นกการภารโรง ประชมปฏบตการสรางความตระหนกและฝกมารยาทไทยตามแบบ ยมงาย ไหวสวย กราบงาม

๒) ครฝกนกเรยน ยมสวยเมอพบเจอ ไหวบคคลตามวยวฒ กราบพระและบคคล

๓) ปฏบตทกวนใหเปนปกต ตวชวดควำมส ำเรจ

ทกคนในโรงเรยน ไดเรยน รเพอจะรกจากแบบอยางทดจากรอยยมทเปนก าลงใจ (Be a good example) โดยทกคนเปน แบบอยางทดซงกน ใหแพรขยายไปถง พอ แม ผปกครอง จะไดรบความสข และรวมกนสงเสรมสนบสนนการไหวงามตามวฒนธรรม วาจาด มารยาทงาม ยมแยมแจมใส สบตอไป

กำรวดประเมนผล สงเกตพฤตกรรมยมงาย ไหวสวย กราบงาม

กจกรรมท ๑๐ พจำรณำอำหำรทรบประทำน รบประทำนอำหำรไมดง ไมหก ไมเหลอ

วตถประสงค ๑) เพอใหบคลากรทกคนมสตในการรบประทานอาหาร ๒) เพอใหนกเรยนตระหนกในคณคาของขาวปลาอาหาร ๓) เพอใหบคลกรทกคนมมารยาททดในการรบประทานอาหาร

เปำหมำย ๑) บคลากรทกคนมสตในการรบประทานอาหาร ๒) นกเรยนทกคนตระหนกในคณคาของขาวปลาอาหาร ๓) บคลกรทกคนมมารยาททดในการรบประทานอาหาร


สถำนท บาน วด โรงเรยน

วธด ำเนนกำร ๑) ใหนกเรยนทองบทพจารณาอาหารตามทโรงเรยนก าหนด ๒) ฝกการรบประทานอาหารแบบไทยและแบบสากล

๓) สรางกตกาหามขาวหกและเหลอ ตวชวดควำมส ำเรจ

๑) บคลากรทกคนมสตในการรบประทานอาหาร ๒) นกเรยนทกคนตระหนกในคณคาของขาวปลาอาหาร

๓) บคลกรทกคน มมารยาททดในการรบประทานอาหาร กำรวดประเมนผล

๑) สงเกต ขณะรบประทานอาหารและหลงรบประทานอาหาร ๒) สอบถาม ผปกครองนกเรยนในพฤตกรรมการรบประทานอาหารทบาน


๔๕

กจกรรมท ๑๑ ประหยด ออม ถนอมใชเงนและสงของ วตถประสงค

๑) เพอใหบคลกรในโรงเรยนใชจายเงนอยางประหยดและรจกออม ๒) เพอใหบคลากรในโรงเรยนใชสงของอยางประหยดและใหเกดประสทธภาพสงสด

เปำหมำย ๑) บคลากรทกคนในโรงเรยนใชจายเงนอยางประหยดและรจกออม ๒) บคลากรทกคนในโรงเรยนใชสงของอยางประหยดและใหเกดประสทธภาพสงสด


สถำนท บาน โรงเรยน

วธด ำเนนกำร ๑) รณรงคการประหยดและออม จดท าธนาคารออมทรพยในโรงเรยน ๒) จดท ามาตรการควบคมภายในในการใชเงนและวสดสงของ

๓) ใหรางวลบคคลตวอยางในการประหยดและออม ตวชวดความส าเรจ

๑) บคลากรในโรงเรยนรอยละ ๙๐ ใชจายเงนอยางประหยดและรจกออม ๒) บคลากรในโรงเรยนรอยละ ๙๐ ใชสงของอยางประหยดและเกดประสทธภาพสงสด การวดประเมนผล

๑) สงเกต พฤตกรรมการใชเงน และบญชการออม ๒) สอบถามผเกยวของ คร ปกครอง

กจกรรมท ๑๒ มนสยใฝร สสงยำก วตถประสงค

๑) เพอใหบคลกรในโรงเรยนเปนบคลทเรยนรตลอดเวลา ๒) เพอใหบคลกรในโรงเรยนขยนหมนเพยร ท างานจนประสบความส าเรจ

เปำหมำย ๑) บคลกรในโรงเรยนทกคนเปนบคลทเรยนรตลอดเวลาโดยการอานและฟง ๒) บคลกรในโรงเรยนทกคนขยนหมนเพยร

๓) บคลากรในโรงเรยนท างานทไดรบมอบหมายจนประสบความส าเรจทกครง ระยะเวลำ


ทกแหงทงในโรงเรยนและนอกโรงเรยน


๔๖

วธด ำเนนกำร ๑) จดกจกรรมวางทกงานอานทกวน วนละประมาณ ๕-๑๐ นาท ๒) จดกจกรรมประกวดยอดนกอาน

๓) จดกจกรรมตามแผนปฏบตการทกกจกรรม ๔) สรปการด าเนนงานกจกรรมทกกจกรรม ๕) รณรงคจดการเรยนรโดยใชโครงงาน

ตวชวดควำมส ำเรจ ๑) บคลกรในโรงเรยนรอยละ ๙๐ เปนบคคลทเรยนรตลอดเวลา ๒) บคลกรในโรงเรยนรอยละ ๙๐ ขยนหมนเพยรสงานทยงยาก

กำรวดประเมนผล ๑) สงเกต การอานและการท างาน ๒) สอบถาม ผปกครอง ๓) น าผลการด าเนนงาน ไปพฒนาการด าเนนงานอยางตอเนอง

ตวอยางแบบประเมนกจกรรมดานท ๒

พฤตกรรม ระดบผลการปฏบต หมายเหต

๑ ๒ ๓ ๔ ๑.ยมงาย ไหวสวย กราบงาม ๒.ยมงาย ไหวสวย กราบงาม ๓.กอนรบประทานอาหาร จะมการพจารณาอาหารทรบประทาน รบประทานอาหารไมดง

๔.ประหยด ออม ถนอมใชเงนและสงของ ๕.มนสยใฝรสสงยาก ๖.ตรงตอเวลา

เกณฑการประเมน ระดบ ๑ หมายถง บคลากรในโรงเรยนมพฤตกรรมดานคณธรรม นอยกวารอยละ ๖๙ ระดบ ๒ หมายถง บคลากรในโรงเรยนมพฤตกรรมดานคณธรรม รอยละ ๗๐-๗๙ ระดบ ๓ หมายถง บคลากรในโรงเรยนมพฤตกรรมดานคณธรรม รอยละ ๘๐-๘๙ ระดบ ๔ หมายถง บคลากรในโรงเรยนมพฤตกรรมดานคณธรรม รอยละ ๙๐ ขนไป


๔๗

แนวทำงกำรด ำเนนกำร ดำนท ๓ ดำนกำรเรยนกำรสอน กจกรรมท ๑๓ บรหำรจต เจรญภำวนำ กอนเขำเรยน เชำ-บำย ทงครและนกเรยน วตถประสงค

๑) ดานบคลกภาพ เพอใหคร นกเรยนมบคลกภาพดงตอไปน - มบคลกเขมแขงหนกแนน มนคง

- มความสงบเยอกเยน ไมฉนเฉยวหรอโกรธงาย - มความสภาพนมนวล - สดชนผองใส - มความมนคงทางอารมณ - มความกระฉบกระเฉง ไมเซองซม

๒) ดานการด าเนนชวตประจ าวน เพอใหคร นกเรยนมเปนผ - จตใจสบาย หายเครยด - ไมวตกกงวล - นอนหลบสนท ไมฝนราย - มประสทธภาพในการท างานและการเรยนรดขน - มความจ าแมนย า - รกษาโรคบางอยางทเกดจากความเครยดได

เปำหมำย ผบรหาร คร และนกเรยนทกคน

ระยะเวลำ ตลอดปการศกษา สถำนท สถานศกษา/โรงเรยน วธด ำเนนกำร

เปนกจกรรมทปฏบตกอนเขาเรยน ตอนเชา-บาย โดยปฏบตพรอมกนทงครและ นกเรยนตามแนวปฏบต ไดแก ตอนเชำ อาจท าพรอมกนทหนาเสาธงหลงกจกรรมอน ๆ แลวเสรจ หรออาจใชหองประชม ตอนบำย อาจปฏบตหนาหองเรยนของแตละชน หรอรวมกนทหองประชมใหญ กอนเขาชนเรยนแนวด าเนนการ ดงน

๑) ขนเตรยมการ กอนลงมอปฏบต มอบหมายใหตวแทนนกเรยนเปนผน ากลาว - ระลกถงคณของพระรตนตรย - แผเมตตาใหมนษยและสตวทงหลาย - ตดความกงวลตาง ๆ ท าจตใหปลอดโปรง - ก าหนดเวลาในการฝกปฏบต (ประมาณ ๕-๑๐ นาท)

๒) ขนลงมอปฏบต - นงขดสมาธ โดยใชเทาขวาทบเทาซาย มอขวาวางทบมอซาย นงล าตวตรง ตงสตใหมน - ก าหนดลมหายใจเขาออก เมอหายใจเขาภาวนา “พท” เมอหายใจออก ภาวนา “โธ” - ปฏบตเรอยๆโดยใหจตจดจออยกบลมหายใจเขาออกจนจตนง


๔๘

ตวชวดควำมส ำเรจ ๑) ครและนกเรยนทกคนมบคลกเขมแขงหนกแนน มนคง มความเยอกเยน ไมฉนเฉยวหรอโกรธงาย มความสภาพนมนวล สดชน ผองใส มองโลกในแงด มความมนคงทางอารมณกระฉบกระเฉง ไมเซองซม ๒) ครและนกเรยนทกคนมจตใจสบาย หายเครยด ไมวตกกงวล นอนหลบสนท ไมฝนรายมประสทธภาพในการท างานและการเรยนรดขน มความจ าแมย า รกษาโรคบางอยางทเกดจากความเครยดได แนวทำงกำรวดและประเมนผล แนวทางการวดและประเมนผลกจกรรมบรหารจต ภาวนา ประเมนไดตามสภาพจรง โดยใชวธทหลากหลาย เชน - การสงเกตพฤตกรรม - การสมภาษณ/สอบถาม - การทดสอบ (กรณทตองการทดสอบเกยวกบความร ความเขาใจ)

กจกรรมท ๑๔ กำรบรณำกำรวถพทธทกกลมสำระกำรเรยนร วตถประสงค เพอใหพฒนาผเรยนใหเกดการเรยนรทงในดาน ความประพฤต (ศล) จตใจ (สมาธ) และปญญา (ปญญา) เพอความเจรญงอกงามในทกชนตอนของชวต ใหกนเปน อยเปน ดเปน และฟงเปน เปำหมำย

ครผสอนทกคน ทกกลมสาระการเรยนร ระยะเวลำ ตลอดปการศกษา สถำนท สถานศกษา/โรงเรยน/วด/แหลงเรยนรตางๆ ทเกยวกบศาสนา

วธด ำเนนกำรตำมหลกปฏบตตำมแนวทำงวถพทธ ๔ ลกษณะคอ ๑) กจกรรมเสรมเนอหาสาระตามหลกสตร - พธแสดงตนเปนพทธมามกะ - ประกวดมารยาทชาวพทธ - กจกรรมคายพทธบตร - กจกรรมบรหารจต เจรญภาวนา - เรยนธรรมศกษา/สอนธรรมศกษา - บรรพชาสามเณรฤดรอน ๒) กจกรรมประจ าวน/ประจ าสปดาห - กจกรรมหนาเสาธง - ร าลกถงชาต ศาสนา พระมหากษตรย - สวดมนตไหวพระ แผเมตตา สงบนง - กจกรรมพทธศาสนาสภาษตวนละบท - กจกรรมนองไหวพ - เดนแถวเขาหองอยางมสต


๔๙

๓) กจกรรมท าความดระหวางวน - เดนเขาโรงอาหารอยางมสต - กลาวค าพจารณาอาหารกอนรบประทานอาหาร - รบประทานอาหารอยางมสต - ขอบคณหลงอาหาร - สมาธ ๕ นาทกอนเรยน ๔) กจกรรมกอนเลกเรยน - ไหวพระสวดมนต - ร าลกพระคณชองผมพระคณ - ทองอาขยายสรางสมาธ ๕) กจกรรมประจ าสปดาห - สวดมนตสรภญญะประจ าสปดาห - ท าบญตกบาตรประจ าสปดาห

ตวชวดควำมส ำเรจ ๑) ผเรยนทกคนมลกษณะตอไปน นกเรยนทกคนมพฒนาการทางกาย ศล จต และปญญาอยางบรณาการ คอ ๑.๑) ทางกาย (กายภาพ) มลกษณะดงตอไปน - บรโภค ใชสอย ปจจยสในปรมาณและคณคาทเหมาะสม ไดคณคาอยางแทจรง - มการดแลรางกาย และแตงกายสะอาดเรยบรอย - ด ารงชวตอยางเกอกลสงแวดลอม ๑.๒) นกเรยนทกคนมพฒนาการ ดานศล (สงคม) คอ - มศล ๕ เปนพนฐานในการด ารงชวต - มวนย ซอสตย มความรบผดชอบ ตรงเวลา - สามารถพงตนเองได ท างานเลยงชพดวยความสจรต ๑.๓) นกเรยนทกคนมพฒนาการดานจต (จตใจ/อารมณ) คอ - มความกตญญรคณ ตอบแทนคณ - มจตใจ เมตตา กรณา เออเฟอ เผอแผ ตอกน

- ท างานและเรยนรอยางตงใจ อดทน ขยนหมนเพยร - มสขภาพจตด แจมใส ราเรง เบกบาน ๑.๔) นกเรยนทกคนมพฒนาการดานปญญา คอ - มศรทธา และความเขาใจทถกตองในพระรตนตรย - รบาปบญ คณ โทษ ประโยชน มใชประโยชน - ใฝร ใฝศกษาแสวงหาความจรง และใฝสรางสรรคพฒนา อยเสมอ - รเทาทน แกปญหาชวตไดดวยสตและปญญา


๕๐

กำรวดและประเมนผล แนวทางการวดและประเมนผล ประเมนไดตามสภาพจรง โดยใชวธทหลากหลาย เชน - การสงเกตพฤตกรรม - การสมภาษณ/สอบถาม - การทดสอบ (กรณทตองการทดสอบเกยวกบความร ความเขาใจ) กจกรรมท ๑๖ กจกรรมเนองในโอกำสวนส ำคญทำงพทธศำสนำ วตถประสงค ๑) ปลกฝงใหผเรยนเหนความส าคญของวนส าคญทางพทธศาสนา

๒) สงเสรมใหผเรยนปฏบตตนตามหลกธรรมของพทธศาสนา ๓) สรางเสรมความสมพนธระหวางบาน วด โรงเรยน

เปำหมำย นกเรยนทกคน ครทกคน ผปกครองนกเรยน กรรรมการ

สถานศกษา ระยะเวลำ


สถานศกษา/โรงเรยน/วด (บวร) และชมชน แนวทำงด ำเนนกำร

๑) ดำนหลกสตรสถำนศกษำ ๑.๑) สอดแทรกพทธธรรม ในคณลกษณะอนพงประสงค ของผเรยน ๑.๒) เพมคณธรรมจรยธรรม ในผลการเรยนรทคาดหวง ๑.๓) มการบรณาการพทธธรรมทกกลมสาระ ๑.๔) สอดแทรกความร การปฏบตจรงทกกลมสาระโดยบรณาการไตรสกขาเขาในชวตประจ าวน ๒) ดำนผสอน เปนแบบอยางทด ตามลกษณะ สอนใหร ใหท าด อยใหเปน อยางสม าเสมอ เปนกญยาณมตรตอผเรยน มความเมตตาออนโยน อดทน เสรมสรางขวญก าลงใจเสมอ

๓) ดำนกำรจดกำรเรยนร สถานศกษาจดกจกรรมวถชวต ประจ าวน ประจ าสปดาห หรอในโอกาสตางๆ เปนภาพรวมทงสถานศกษาทเปนการปฏบตบรณาการทง ศล สมาธ และปญญา โดยเนนการมวถชวตหรอวฒนธรรมของ กำรกน อย ด ฟง ดวยสตสมปชญญะ เพอเปนไปตามคณคาแทของการด าเนนชวต โดยมกจกรรมตวอยางดงน


๕๑

๓.๑) มกจกรรมสวดมนตไหวพระ กอนเขาเรยนและกอนเลกเรยนประจ าวน (เพอใกลชดศาสนา) ๓.๒) มกจกรรมรบศล หรอทบทวนศลทกวน อาจเปนบทกลอนหรอเพลง เชนเดยวกบกจกรรมแผเมตตา (เพอใหตระหนกถงการอยรวมกนในสงคมอยางสนตสข) ๓.๓) มกจกรรมท าสมาธรปแบบตางๆ เชน นงสมาธ ทองอาขยานเพอสมาธ สวดมนตสรางสมาธ หรอท าสมาธเคลอนไหวอน ๆ เปนประจ าวนหรอกอนเรยน (เพอพฒนาสมาธ) ๓.๔) มกจกรรมพจารณาอาหารกอนรบประทานอาหารกลางวน (เพอใหกนเปน กนอยางมสต มปญญารเขาใจ) ๓.๕) มกจกรรมอาสาตาวเศษปฏบตวนยหรอศล (เพอใหอยเปน อยอยางสงบสข) ๓.๖) มกจกรรมประเมนผลการปฏบตธรรม (ศล สมาธ ปญญา) ประจ าวน (เพอใหอยเปน) ๓.๗) มการสวดมนต ฟงธรรมประจ าสปดาห หรอในวนพระ (เพอพฒนาศล สมาธ ปญญา) ๓.๘) มกจกรรมบนทกและยกยองการปฏบตธรรม (เนนย าและเสรมแรงการท าความด) ๓.๙) ทกหองเรยนมการก าหนดขอตกลงในการอยรวมกน โดยเขาใจเหตผลและประโยชนทมตอการอยรวมกน (พฒนาศล/วนย ดวยปญญา) ๓.๑๐) พฒนาผเรยนรอบดาน ใหมความสมบรณทงกาย ใจ และปญญา ๓.๑๑) จดโอกาส สงเสรมใหเกดการเรยนร และปฏบตธรรมตางๆ ใหสอดคลองกบชวต สงเสรมใหเกดการแสวงหาความร ๓.๑๒) กจกรรมเสยงตามสาย นทานธรรมะ อานพทธสภาษต อานขาวกจกรรมธรรมะจากหนงสอพมพ

ตวชวดควำมส ำเรจ ผเรยนปฏบตตนตามหลกธรรมทางศาสนา อยางนอยรอยละ ๘๐ ผเรยนเขารวมกจกรรมวนส าคญทางพทธศาสนา ทกคน ผเรยนทมคณลกษณะเปนผมนสยเบกบาน จตแจมใส มเจตคตทดตอกจกรรมวนส าคญทางพทธศาสนา แนวทำงกำรวดและประเมนผล แนวทางการวดและประเมนผล ประเมนไดตามสภาพจรง โดยใชวธทหลากหลาย เชน การสงเกตพฤตกรรม การสมภาษณ/สอบถามเจตคต


๕๒

กจกรรมท ๑๖ ผบรหำร คร และนกเรยนทกคน ไปปฏบตศำสนกจทวดเดอนละ ๑ ครง มวดเปนแหลงเรยนร วตถประสงค ๑) เพอใหผบรหาร คร และนกเรยนไดปฏบตศาสนกจรวมกน เพอเทดพระเกยรต และถวายความจงรกภกด ตอพระบาทสมเดจพระเจาอยหว

๒) เพอปลกฝงใหทกคนเปนคนด บ าเพญประโยชนตอสงคม อยรวมกนใน สงคมทหลากหลายวฒนธรรมไดอยางมความสข

๓) เพอใหผเรยนสามารถประมวลความร และแนวคดมาเปนแนวทางใน การด ารงชวต และปฏบตตนตามหลกค าสอนของศาสนา ๔) เพอใหทกคนมศลธรรม มสมาธ มความสามคค รจกเสยสละ มความกตญญตอผมพระคณ รจกและเขารวมการปฏบตศาสนกจทางศาสนาเปนประจ า

เปำหมำย ผบรหาร คร นกเรยน และคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ตลอดจน บคลากรในหนวยงานทกคน เขารวมการปฏบตศาสนกจทวดอยางนอยเดอนละ ๑ ครง

ระยะเวลำ ปฏบตศาสนกจทกเดอนในวนขน ๑๕ ค า หรอวนแรม ๑๕ ค า ในชวงเวลาเปดเรยนทกเดอน สถำนท โรงเรยน วดในเขตบรการ หรอทกวดทสนใจเขารวมปฏบตศาสนกจตามความตองการ วธด ำเนนกำร

๑) พานกเรยนไปวด หรอปฏบตธรรม ทโรงเรยนในวนธรรมสวนะ ก าหนดทกวนทเปนวนขน ๑๕ ค าหรอวนแรม ๑๕ ค า เปนการก าหนดประชมฟงธรรมของพทธบรษท โดยถอวาการฟงธรรมตามกาลเวลาทก าหนดเปนประจ า ยอมกอใหเกดสตปญญา สรมงคลแกผฟง อยางนอยไดรบธรรมเสวนานสงสอยแลว การฟงธรรมน พระพทธเจาทรงบญญตไว ใหทกคนละเวนการประพฤตกจทเปนบาปตางๆ และปฏบตสมาทานศล รบศล ๕ หรอศล ๘ ซงนบวาเกดประโยชนแกผปฏบต และไดรบอานสงสแหงการฟงธรรม ๕ ประการ คอ

๑.๑) ผฟงธรรมยอมไดฟงสงทยงไมเคยฟง ๑.๒) สงใดไดเคยฟงแลว แตไมเขาใจชด ยอมเขาใจสงนนชด ๑.๓) บรรเทาความสงสยไดชดเจน ๑.๔) ท าความเหนใหถกตอง ๑.๕) จตของผฟงยอมผองใส ๒) การไหวพระสวดมนต ก าหนดใหทกคนสวดมนตเพอเปนการสรรเสรญ คณพระรตนตรย คอพระพทธ พระธรรม พระสงฆ โดยบทสวดมนตน ามาจากพระสตรตาง ๆ ในพระไตรปฎกสวนหนง และจากนกปราชญทางพระพทธศาสนาทแตงขน เพอน ามาเปนอบายฝกจต และฝกสมาธ ขณะสวดใหระลกถงพระพทธคณ และค าสงสอนของพระพทธองค โดยปฏบตทกวนขน ๑๕ ค า หรอ วนแรม ๑๕ ค า หรอตามเวลาสะดวกทแตละสถานศกษาเหนสมควร ดงตวอยาง


๕๓

วน เดอน ป รายการ ผรบผดชอบ ก าหนดตามความเหมาะสมอยางนอยเดอนละ ๑ ครง

๑. น าเสนอกจกรรมตอกลมบรหารเพอขออนมต ๒. เขารวมประชมหวหนาระดบเพอชแจงการด าเนนงาน ๓. แตงตงคณะกรรมการด าเนนงานและตดตามงานในระดบตาง ๆ ๔. สงรายชอหวหนาสายชน เขารวมสมมนาการพฒนา สถานศกษาส ความเปนเลศดานศลธรรมและอบรมวจยเชง ปฏบตการแบบมสวนรวมทสถานศกษา หรอทวดตาม สถานศกษาก าหนด (ปฏบตธรรมในขน ๑๕ ค า หรอ วนแรม ๑๕ ค า และสวดมนตไหวพระในวนธรรมสวนะ ๕. ประชมวางแผนเพอพฒนาสถานศกษาสความเปนเลศ ดานศลธรรมและอบรมวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ใหแกคณะคร ผบรหาร นกเรยน คณะกรรมการ สถานศกษาขนพนฐาน และผเกยวของทงโรงเรยน

ผบรหารโรงเรยน และผเกยวของ ครผรบผดชอบ

ตวชวดควำมส ำเรจ ๑) ผบรหาร คร นกเรยน ทกคน เปนผมวฒนธรรมและด ารงชวตไดอยางมความสขตามหลกค าสอนของพระพทธเจา ๒) ผบรหาร คร นกเรยน และคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน รอยละ ๙๐ มศลธรรม มสมาธ มความสามคค รจกเสยสละ มความกตญญตอผมพระคณ รจก และเขารวมการปฏบตศาสนกจทางศาสนาเปนประจ า กำรวดผลประเมนผล

๑) สงเกตพฤตกรรม ๒) สมภาษณ

กจกรรมท ๑๗ ผบรหำร คร นกเรยนทกคน เขำคำยปฏบตธรรมอยำงนอยปละ๑ ครง วตถประสงค ๑) เพอใหคร ผบรหาร นกเรยนทกคนเขาคายปฏบตธรรม ฝกนงสมาธ พฒนาจต อยางนอยปละ ๑ ครง ๒) เพอสงเสรมใหเดกและเยาวชนเปนผมคณธรรม จรยธรรม และความเปนไทย มความตระหนก เหนความส าคญ และยดมนในการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และรจกหลกเลยงหางไกลยาเสพตด มความกตญญกตเวท และรจกอนรกษวฒนธรรมทองถน ๓) เพอสรางจตส านก อาสาชมชน รวมพฒนาเดก และเยาวชน ๔) เพอพฒนากจกรรมเสรมสรางคณธรรม ๓ ประการ (บาน วด โรงเรยน)


๕๔

เปำหมำย คร ผบรหาร นกเรยน กรรมการสถานศกษา บคลากรในหนวยงาน ทก

คนเขาคายปฏบตธรรมนงสมาธ พฒนาจต ปละ ๑ ครง ระยะเวลำ ชวงเปดเรยนกอนเขาพรรษาหรอตามความเหมาะสม ประมาณ ๒ คน ๓ วน สถำนท

โรงเรยน หรอวดในชมชน หรอพระอารามหลวง เปนตน แนวทำงด ำเนนกำร ๑) ภาคปรยตธรรม มการอบรมหลกธรรมเบองตน เชน ทาน ศล ภาวนา คหปฏบต (ธรรมส าหรบฆราวาส) และขนบธรรมเนยมประเพณทดของไทย พทธประวต และ ศาสนพธ เปนตน

๒) ภาคปฏบต ฝายจดจะก าหนดการอบรมประจ าวน เชน กจกรรมท าวตร สวดมนต เชา-เยน ในตอนกลางวนมการฟงธรรมประกอบการฝกปฏบตพระกมมฎฐาน ตอนกลางคน มการฝกกมมฎฐาน (ตอ) และสอบอารมณจากการปฏบต และขอค าแนะน าจากพระวทยากรทใหการอบรมสงสอน

๓) ขอปฏบตระหวางการเขารบการอบรม ๓.๑) ผเขาอยอบรมธรรมปฏบต ใหถอศล ๕ หรอ ศล ๘ ตามทโรงเรยนก าหนด

๓.๒) เตรยมของใชสวนตว เชน สบ ยาสฟน ยาประจ าตว เปนตน ๓.๓) เตรยมเสอผาชดขาว หรอชดของสถาบน

๓.๔) เคารพกฎระเบยบของขอบงคบททางวดก าหนด ๓.๕) เปนผมสขภาพรางกายแขงแรง ๓.๖) เปนผมระเบยบวนยในการเขารวมกจกรรม ๓.๗) เปนผมความอดทนในการเขารวมกจกรรม เปนตน ๓.๘) ขอหามระหวางการเขารบการอบรม ๓.๘.๑) หามเสพยสงเสพตดของมนเมาทกชนด เชน สรา บหร ๓.๘.๒)หามพกพาอาวธ หรอของมคมตาง ๆ ตดตวมา ๓.๘.๓) หามประพฤตตนในทางทจะขาดความสามคค หรอกอใหเกดเรองทะเลาะววาทกน

๓.๘.๔) หามฟงวทย หรออปกรณทเปนเครองเสยงตาง ๆ และหามใชเครองมอสอสาร

๓.๘.๕) หามอานหนงสออานเลน ๓.๘.๖) หามพดโออวดผลการปฏบตธรรม ๓.๘.๗) หามท าความสกปรกในบรเวณวด

๓.๘.๘) ในระหวางการอบรม หามออกนอกบรเวณวด โดยไมไดรบอนญาต เปนตน


๕๕

ตวชวดควำมส ำเรจ ๑) เดกและเยาวชนรอยละ ๙๐ เปนผมคณธรรม จรยธรรม และ

ความเปนไทย มความตระหนกเหนความส าคญ และยดมนในการปกครองในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข มความกตญญกตเวท และรจกอนรกษวฒนธรรมทองถน

๒) นกเรยนรอยละ ๙๐ มจตส านก อาสาชมชน รวมพฒนา ๓) นกเรยนรอยละ ๙๐ ของนกเรยน ไดน าความรไปใชใน

ชวตประจ าวน ๔) นกเรยนรอยละ ๙๕ มพฒนาดานคณธรรมจรยธรรมและหางไกลยาเสพตด แนวทำงกำรวดผลประเมนผล ๑) สงเกตพฤตกรรม ๒) สมภาษณ ๓) แบบประเมนการผานกจกรรม แนวทำงกำรด ำเนนกำร ดำนท ๔ ดำนกำรสงเสรมวถพทธ

กจกรรมท ๑๘ ไมมอำหำรขยะขำยในโรงเรยน วตถประสงค

๑) เพอใหนกเรยนเลอกบรโภคอาหารทมประโยชน ๒) เพอหลกเลยงโรคอวน และโรคอนๆ จากอาหารขยะ ๓) เพอใหนกเรยนมความร โทษจากการรบประทานอาหารขยะ

เปำหมำย นกเรยนในโรงเรยนทกคน

แนวทำงด ำเนนกำร โรงเรยนไมจ ำหนำยอำหำรขยะในโรงเรยน

อาหารขยะ ไดแกขนมกรบกรอบ บะหมซอง และน าอดลม อาหารกลมนเปนแปงทขดสเอาเสนใย และวตามนออกหมด น าตาลกฟอกขาว แลวแถมเตมดวยสารแตงส แตงกลน กบผงชรสเขาไป ตามดวยกระบวนการทอดในน ามนซ าๆ เวลาทรางกายรบเอาแปงขดขาวหรอน าตาลฟอกขาวเขาไป จะยอยแลวดดซมเขาสเซลลอยางรวดเรว เขาสวงจรชวเคมทเรยกวา วงจรเครปส ภายในเซลลแลวเผาผลาญใหเกดพลงงานทนท โดยปกตวงจรเคมนตองการวตามนบทงกลม ท าหนาทเปนโคเอนไซมเพอจรรโลงใหกระบวนการเคมผานไปโดยราบรน ในเมอไมไดรบวตามนมาพรอมกบอาหาร รางกายจะตองใชวตามนทเปนทนเกา ซงปกตใชอยในเซลลสมอง มาชวยใหกลามเนอไดเผาผลาญใหเกดก าลงงาน ผลกคอ เมอกนอาหารกลมนบอยๆ วตามนบจะหมดไปจากระบบประสาทอยางรวดเรว เปนเหตใหเกดอาการตางๆ เชนสมองมนงง สมาธสน หงดหงด ซกซนเกนเหต และงวงเหงาซมเซา สารแตงส แตงกลน สารกนบด สารกนเชอราและผงชรส เปนสารเคมทรางกายไมไดใชประโยชน มเปนเพยงกบดกทลอตาลอลนใหกนไมยงกลนไมหยดเทานนเอง เมออยในรางกายกรงแตจะเปนขยะทเปนภาระแกตบและไตของเดกๆตองคอยขบออก ไตและตบนอยๆของเดกเหลานจงตองท างานหนก และเปนสาเหตหนงทท าใหเกดโรคไตวาย ตบ


๕๖

อกเสบ ไขมนพอกตบ และมะเรงในเวลาทไมนาน กระบวนการผลตทใชน ามนทอดซ าๆ ในวนหนงๆทโรงงานทอดบะหมซอง เครองจกรแตละเครองจะทอดบะหมได ๕๐,๐๐๐ ซองตอวน ผลกคอ กระบวนการเผาไหมท าใหเกดอนมลอสระ ซงยงท าลายโครงสรางของกรดไขมนในน ามน แตกตวเปนสารโมโนเมอร ไดเมอร ไตรเมอร โพลเมอร บางมวนตวแลวจบกบคลอไรด กลายเปนสารไดออกซน ซงทงหมดเปนบนทอนภมตานทาน เปนเหตใหเดกๆเหลานภมตานทานต าภมแพ และกอมะเรงในทสด

ปญหาเดกอวนในภมภาคเอเชยพบในประเทศอตสาหกรรมใหมทวภมภาค สงคโปรเปนประเทศหนงทตระหนกถงปญหานกอนใครเพอน เมอเกอบ ๑๐ ปทแลว รฐมนตรสาธารณสข นายยอรจ เยยวของสงคโปรถงกบประกาศโผงผางในงานแจกรางวลประจ าปแกเดกปญญาเลศของสงคโปรวา ปญหาความอวนในเดกนอกจากท าใหเสยงตอปญหาสขภาพนานบประการแลว ความอวนยงคกบ “อาการฉลาดนอย” อกดวย เดกไทยอวนไดกวธ เปนปญหาทพงใครครวญหาค าตอบ กลาวคอ

ประการแรก ภาวะขาดการออกก าลงกาย เกมกด และเกมคอมพวเตอรกลายเปนเครองเลนหลกของเดกสมยปจจบน ท าใหเดกขาดการเคลอนไหวรางกาย เกดเปนปญหาความอวน

ประการสอง ภาวะการกนอาหารลนเกนและอาหารผดสวน อาหารทเดกไทยกนมากและกอความอวนไดแกอาหาร ๓ ชนดหลกคอ อาหารขยะ อาหารฟาสตฟด และผลตภณฑนม

ตวชวดควำมส ำเรจ ๑) นกเรยนมสขภาพจต สขภาพกายด ๒) นกเรยนเหนคณคาของเงน ไมใชจายฟมเฟอย ๓) นกเรยนรบประทานอาหารทมคณคา และเปนเวลา ไมจกจก

กำรประเมนผล ๑) สอบถามความคดเหนการใชจายเงนของนกเรยน ๒) ประกวดเรยงความ เรอง การใชจายเงน เปนตน ๓) สงเกตพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

กจกรรมท ๑๙ ไมด ดำนกเรยน

อนจตใจเดกใชดนหรอหนออน

ถงเคาะกรอนหรอแตงปนอยามนหมาย วาจะเหมอนแมพมพใหญไปทกราย เพราะเดกไซรหลายชนดจตนานา ขอแตเราผใหญเขาใจเดก เรองใหญเลกทเหนเปนปญหา จงเขาใจในแงจตวทยา อยามวดาเมอเดกไมเขาใจเอย

ประเดนครไมด ดา นกรยนนน หมายถง การไมใชค าหยาบ ค าไมสภาพ หรอค าพดกระทบถงพอแม ผปกครอง เปนตน


๕๗

วตถประสงค ๑) เพอใหนกเรยนมสขภาพจตด รกคร รกการเรยน รกโรงเรยน ๒) เพอใหนกเรยนได /เหนแบบอยางทด ดงค าสภาษตทวา

“ส าเนยงสอภาษา กรยาสอสกล” เปำหมำย ผบรหาร คร และนกเรยนทกคนในโรงเรยน

วธด ำเนนกำร ๑) โรงเรยนก าหนดเปนนโยบาย ในการท าโทษนกเรยนตามความเหมาะสม ๒) จดมกจกรรมประกวดมารยาทงาม พดจาไพเราะ ๓) จดกจกรรม การพดหนาเสาธง หรอ หนาหองเรยน ชวงโฮมรม

ตวชวดควำมส ำเรจ ๑) ผบรหาร คร และนกเรยนทกคน มกรยา วาจาสภาพ ๒) นกเรยนมสขภาพจตด ๓) นกเรยนรกคร รกโรงเรยน ไมขาดเรยนโดยไมจ าเปน

กำรประเมนผล ๑) สอบถาม นกเรยน ผปกครอง ๒) สอบถามความพงพอใจของนกเรยน

กจกรรมท ๒๐ ชนชมคณควำมดหนำเสำธงทกวน วตถประสงค

๑) เพอเสรมสรางขวญ ก าลงใจใหผท าความด ๒) เพอประชาสมพนธ ความดทเกดขนในโรงเรยน ๓) เพอเปนตวอยาง การท าความด

เปำหมำย ผบรหาร คร และนกเรยนทกคน วธด ำเนนกำร

๑) จดกจกรรมตาง ๆ และสรป น าเสนอหนาเสาธงทกกจกรรม ๒) ประชาสมพนธความดทเกดขนในโรงเรยน ๓) จดกจกรรมเสรมสรางการท าความดในโรงเรยน ๔) จดกจกรรมใหนกเรยนน าเสนอขาวการท าความดจากหนงสอพมพแลว

น าเสนอหนาเสาธง ๕) จดปายนเทศ น าความดทเสนอหนาเสาธงจดไวใหนกเรยนอาน อกทางหนง ๖) จดท าแฟม ความดของโรงเรยน ตามล าดบวนท เหตการณทเกด ๗) กจกรรมหนาเสาธง ใหเปนกจกรรมทเสรมสรางความด หรอเรองด ๆ

สรางสรรค (หากมเรองทมปญหา ควรมกรรมการ คดคนหาวธแกปญหา แลวจงน าเสนอปญหาและวธแกปญหา เพอขอความรวมมอจากบคลากรในโรงเรยน)


๕๘

ตวชวดควำมส ำเรจ ๑) นกเรยนรอยละ ๙๐ มาโรงเรยนทนเวลาเขาแถว ๒) โรงเรยนมปายประชาสมพนธความด

กำรประเมนผล ๑) แบบสอบถามความพงพอใจของนกเรยน ผปกครอง ๒) ตรวจสอบแฟมความดของโรงเรยน (กจกรรมหนาเสาธง)

กจกรรมท ๒๑ โฮมรมเพอสะทอนควำมรสก วตถประสงค

๑)เพอใหนกเรยนมความคดสรางสรรคในการท ากจกรรมท าความด เพอ เสรมสรางคณธรรมจรยธรรมในโรงเรยน

๒)เพอใหนกเรยนมโอกาสแสดงความรสกทไดท าความด ๓)มการบรณาการการท างานรวมกนทงหนวยงานตนสงกดและนกเรยนกบ

บคลากร ในโรงเรยน

เปำหมำย ๑)คร นกเรยนมความรและทกษะการอยรวมกนอยางมความสข ๒)นกเรยนมคณธรรมและจรยธรรมทด ไมนอยกวารอยละ ๙๐ ระยะเวลำ

ตลอดปการศกษา วธกำรและขนตอนในกำรด ำเนนงำน

๑) ประชมชแจงใหผเกยวของทราบ ๒) แตงตงคณะท างานด าเนนการ

๓) จดท าโครงการกจกรรมโฮมรม ดวยกจกรรมทหลากหลาย ไดแก - หลงจากท ากจกรรมเคารพธงชาตหนาเสาธงแลวนกเรยนทกคนเขาหองเรยน เพอท ากจกรรมนงสมาธทกวนวนละ ๕ นาท

- นกเรยนออกมาเลาเรองทไดท าความดและเลาขาวเหตการณทพบเหน และไดยนขาวเกยวกบการท าความด - นกเรยนสงความรสกทกคนทไดท าความดในแตละระดบชนกบ ครประจ าชน

- รวบรวมความรสกนกเรยนทไดท าความดแลวสงประกวด ๔) ตดตามและประเมนผล ๕) สรป / รายงานผล

ตวชวดควำมส ำเรจ

๑) นกเรยนทกคนมความรสกทดทไดท าความด ๒) ครและบคลากรมความภาคภมใจเปนแบบอยางทด ๓) นกเรยนมคณลกษณะทพงประสงค เรอง การมาโรงเรยนทนเวลา


๕๙


สงเกตพฤตกรรมนกเรยน ตวอยางแบบสอบถามหลงจากไดจดกจกรรมโฮมรมเพอสะทอนความรสก

รายการประเมน นอยมาก

นอย ปานกลาง

ด ดมาก

๑. ระยะเวลาความเหมาะสมแตละกจกรรม ๒. ประโยชนทไดรบ

ผลทคำดวำจะไดรบ ๑) นกเรยนทกคนมความรสกทดทไดท าความด ๒) ชมชนใหการสนบสนน ชวยเหลอดานบคลากร ดานทนทรพยเพอพฒนา

การศกษา ๓) นกเรยนมาโรงเรยนทนเวลา

กจกรรมท ๒๑ คร ผบรหำรและนกเรยนมสมดบนทกควำมด

วตถประสงค ๑) เพอสงเสรมพฒนาจตส านกของความด ๒) เพอใหรถงความดทปฎบต

แนวทำงกำรด ำเนนกำร ดำนท ๕ ดำนกจกรรมประจ ำวนพระ

๒๘. กจกรรมสวมเสอขำวหรอใสชดขำววนพระ

การสวมชดขาวเปนวฒนธรรมชาวพทธอนดงามทบรรพชนไดปฏบตสบตอกนมาเปนเวลายาวนาน ซงเปนประดจสญลกษณแหงความเคารพบชา ทมตอพระรตนตรยและความตงใจทจะปฏบตตนตามค าสอนของพระพทธองคอยางไมเสอมคลาย การสวมชดขาว จงถอเปนธรรมเนยมปฏบตทวญญชนสรรเสรญ เพราะถกตองตามหลกการแตงกายทด ๓ ประการ คอ มความสะอาด ความสภาพ และความเหมาะสม เพราะสขาวเปนสงทดสะอาดตาและสภาพเรยบรอย เหมาะกบการมาสงสมบญกศล

วตถประสงค ๑. เพอพฒนาบคลกภาพทางกาย โดยใหโอกาสกเรยนในการแสดงออกจาก

กจกรรมทท า ๒. เพอปลกฝงคานยมทดงามใหแกเยาวชนใหรจกรกษาไวซงวฒนธรรมอนดงาม

เปำหมำย ผบรหาร คร และนกเรยนทกคนในโรงเรยน


๖๐

กำรด ำเนนกำร ๑) จดท าโครงการกจกรรมประจ าวนพระ ๒) ประชาสมพนธ รณรงค ผบรหาร คร และนกเรยนทกคนแตงกายดวยชดขาว

หรอเสอสขาวในวนพระ กำรประเมนผล ประเมนผลภาพรวมในกจกรรมดานท ๕

๒๗. กจกรรมท ำบญใสบำตรในวนพระ ในปจจบนความเจรญทางด านวตถมมากขน ท าใหความเจรญทางจตใจ ลดนอยลง ท าใหบคคลสวนมากเกดความเหนแกตว ขาดการเสยสละ เพอสงเสรมใหคนรจก การเสยสละ การท าบญบรจาคทาน จงจดกจกรรมท าบญใสบาตรในวนพระนขน เพอใหนกเรยนไดตระหนก เขาใจและเปนผจรรโลงพระพทธศาสนาประพฤตปฏบตและสามารถด าเนนชวตไดอยางถกตองเหมาะสม เปนแบบอยางทดและเปนพลงในการพฒนาสงคมใหงดงามยง ๆ ขนไป วตถประสงค

๑)เพอสรางความสมพนธใหเกดขนระหวางนกเรยนกบชมชน (บวร) ๒)เพอเปนการอนรกษ จรรโลง ศาสนาใหคงอยตลอดไป

๓)เพอใหนกเรยนเขาใจและสามารถปฏบตพธกรรมทางศาสนา การท าบญ ใสบาตร

๔)นกเรยนรจกการเสยสละ โดยการถวายอาหาร วธด ำเนนกำร

ประชาสมพนธใหนกเรยนทราบเกยวกบความส าคญของการท าบญใสบาตร โดยอาจจดในเสยงตามสายหรอครประกาศหนาเสาธง

๑. ก าหนดใหนกเรยนท าบญใสบาตรในวนพระ หรออยางนอยสปดาหละ ๑ ครง

๒. เชญชวนใหนกเรยนไดใสบาตรในวนพระ หรออยางนอยสปดาหละ ๑ ครง

ขอเสนอแนะ ๑. ครควรชแนะหรอใหความรแกนกเรยนเกยวกบการใหทาน ๒. ครอาจสอดแทรกธรรมะในการสอนในชวโมงเรยน

๖. กจกรรมรกษำศล ๕ ในวนพระ

หลกกำรและเหตผล การรกษาศล คอ ความประพฤตด หรอประพฤตชอบ ทางกายและวาจา การรกษากาย

วาจา ใหเรยบรอย เปนพนฐานของการท าความดทกอยาง บคคลควรไดมการปฏบตควบคกบการรกษาศล ดวยเหตวามผมศลยอมเปนบอเกดของคณธรรมตาง ๆ จะน าพาและเปนแนวทางแหงการท าความด และจรรโลงชวต สงเสรมใหเกดความสงบสข การประพฤตปฏบตทเปนคณงามความด เพอความสงบสขของตนเองและสงคม ไดแก ศล ๕ (เบญจศล) และธรรม ๕ (เบญจธรรม) การรกษาศล ถกก าหนดขนเพอเออตอการเลอกปฏบตตามความพรอมของพทธศาสนกชน โดยแบงออกเปน ๒ ประเภท คอ


๖๑

๑. ปกตอโบสถ คอ อโบสถทรบรกษากนตามปกตเฉพาะวนหนงกบคนหนง ๒. ปฏชาครอโบสถ คอ อโบสถทรบรกษาเปนพเศษกวาปกตธรรมดา คอ รกษาคราวละ ๓ วน จดเปนวนรบวนหนง วนรกษาวนหนง และวนสงอกวนหนง แตโดยเนอแทแลว ทงสองประเภทกมขนเพอมงใหพทธศาสนกชนมโอกาสรกษากาย วาจา ใจ ใหบรสทธ ตามหวใจของพระพทธศาสนานนเอง วตถประสงค

๑. เพอพฒนาบคลกภาพทางกาย โดยใหโอกาสกเรยนในการแสดงออกจากกจกรรมทท า ๒. เพอปลกฝงคานยมทดงามใหแกเยาวชนใหรจกรกษาไวซงศลธรรมอนดงาม

กำรด ำเนนกำร เชญชวนคร นกเรยนทกคนรกษาศล ๕ ในวนพระ ขอเสนอแนะ - ครควรใหความรเพมเตมเกยวกบศล ๕

๘. กจกรรมพำครนกเรยนเขำวดวนพระ หลกกำรและเหตผล พทธศาสนกชนสามารถปฏบตศาสนกจในวนธรรมสวนะ คอ วนก าหนดประชมฟงธรรม

ของพทธบรษท ทเรยกเปนค าสามญโดยทวไปวา "วนพระ" เปนประเพณนยมของพทธบรษท ทไดปฏบตสบเนองกนมาแลวแตครงพทธกาล โดยถอวาการฟงธรรมตามกาลทก าหนดเปนประจ าไว ยอมกอใหเกดสตปญญา และสรมงคงคลแกผฟง อยางนอยไดรบธรรมสวนานสงสอยแลว วนก าหนดฟงธรรมน พระพทธเจาทรงบญญตไวในเดอนหนง ๆ ทงขางขน และขางแรมรวม ๔ วน ไดแก ๑. วนขน ๘ ค า ๒. วนขน ๕ ค า ๓. วนแรม ๘ ค า ๔. วนแรม ๑๔ หรอ ๑๕ ค า (หากตรงกบเดอนขาด เปนแรม ๑๔ ค า)

วตถประสงค ๑. เพอพฒนาบคลกภาพทางกาย โดยใหโอกาสนกเรยนในการแสดงออกจากกจกรรมท

ท า ๒. เพอปลกฝงคานยมทดงามใหแกเยาวชนใหรจกรกษาไวซงศลธรรมอนดงาม

กำรด ำเนนกำร ๑. ประชาสมพนธใหนกเรยนทราบเกยวกบความส าคญของการท าบญในวนพระ โดยอาจ

จดในเสยงตามสายหรอครประกาศหนาเสาธง ๒. เชญชวนคร นกเรยนทกคนเขาวดท าบญ ๕ ในวนพระ


๖๒

ขอเสนอแนะ

- ครควรใหความรเพมเตมเกยวกบประโยชนของการท าบญในชวโมงเรยนหรอกจกรรมโฮมรม


กจกรรม ระดบผลกำรปฏบต

หมำยเหต ๑ ๒ ๓ ๔

๑. กจกรรมฟงเทศนในวนพระ ๒. กจกรรมสวดมนตแปลในวนพระหรอประจ าสปดาห

๓. กจกรรมท าบญใสบาตรในวนพระ ๔. กจกรรมจตอาสาดแลสงคมและสงแวดลอม ๕. กจกรรมสวมเสอขาวหรอใสชดขาววนพระ ๖. กจกรรมรกษาศล ๕ ในวนพระ ๗. กจกรรมพาครนกเรยนเขาวดวนพระ

เกณฑกำรประเมน ระดบ ๑ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละนอยกวารอยละ ๖๙ ระดบ ๒ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละ ๗๐-๗๙ ระดบ ๓ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละ ๘๐-๘๙ ระดบ ๔ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละ ๙๐ ขนไป วตถประสงค

๑. เพอใหประชาชน นกเรยน ขาราชการครและบคลากรทางการศกษา เขาวดฟงธรรมและประกอบพธทางศาสนาในวนพระ

๒. เพอเพอใหประชาชน นกเรยน ขาราชการครและบคลากรทางการศกษา น าหลกธรรมทางพทธศาสนามาประยกตใชในชวตประจ าวน

๓. เพอเปนแหลงเรยนรและเผยแพรคณธรรมจรยธรรมแกนกเรยนและประชาชนทวไป

๑. กจกรรมฟงเทศนในวนพระ

หลกกำรและเหตผล

เนองจากความเสอมโทรมทางดานจตใจควบคกบความเจรญทางดานวตถ เพราะภาวะทางเศรษฐกจผนแปรไป เดกขาดความอบอนทางครอบครว สงคมทางบานเสอมโทรมท าใหมผลตอปญหาสงคม การฟงเทศนเปนวธหนงในการสอนธรรมแกเดกโดยทางออม โดยใชหลกธรรมและ ค าสอนของพทธศาสนาใหกบนกเรยน เพอทจะใหนกเรยนประพฤตปฏบตใหเปนนสยและสามารถน าไปใชไดในทกสถานการณ ตลอดจนทจะมงเนนใหนกเรยนเขาใจ


๖๓

ธรรมชาตของโลกและชวตทแทจรงและฝกใหนกเรยนสามารถด าเนนชวตไดอยางถกตองเหมาะสม เปนแบบอยาง ทดและเปนพลงในการพฒนาสงคมใหงามยง ๆ ขนไป

วตถประสงค

๑. เพอชวยขดเกลาจตใจคนใหออนโยนลง ๒. เพออบรมหรอสงเสรมทางดนจตใจ ๓. เพอเผยแพรพระพทธศาสนา


๑. เปดเทปเกยวกบธรรมะหรอนมนตพระมาอบรมธรรมะใหกบนกเรยนในวนพระ ๒. กอนเขาชนเรยนและในเวลาพก เปดเทปเกยวกบธรรมะโดยอาจท าเปนรายการเสยง

ตามสาย


๑. ใหครผสอนวชาศลธรรมสอดแทรกเพลงธรรมะในชวโมงเรยนใหสอดคลองกบบทเรยน

๒. ใหครทสอนวชาดนตรเลอกเพลงทเกยวของกบธรรมชาต และชวตสอดแทรกดวย

๒. กจกรรมสวดมนตแปลในวนพระหรอประจ ำสปดำห


ดวยนกเรยนทงหลายซงเปนเยาวชนของชาต ยงไมเขาใจจดมงหมายของพทธศาสนาดพอ ยงไมรจกการสวดมนตทถกตอง ไมเขาใจพระธรรมซงเปนหวใจของพทธศาสนา จงใหมกจกรรมสวดมนตแปลในวนพระนขน เพอใหนกเรยนไดตระหนก เขาใจและเปนผจรรโลงพระพทธศาสนา เพอทจะไดประพฤตปฏบตและสามารถด าเนนชวตไดอยางถกตองเหมาะสม เปนแบบอยางทดและเปนพลงในการพฒนาสงคมใหงดงามยง ๆ ขนไป


๑. นกเรยนสามารถสวดท านองสรภญญะได และสวดมนตแปลบางบทได ๒. เพอใหรถงคณบดา มารดา คร อาจารย ๓. เพอใหน าค าสงสอนของพระพทธศาสนาไปใชในชวตประจ าวน ๔. ใหนกเรยนมความเมตตากรณา มความรกและศรทธาในพระพทธศาสนา


๑. ท าปฏทนและแผนปฏบตทกวนพระหรอวนสดสปดาห ๒. แบงครทปรกษาแตละระดบชน


๖๔

๓. ตงคณะกรรมการนกเรยนแตละระดบรบผดชอบ ๔. ใหนกเรยนเปนผด าเนนการ โดยมครเปนทปรกษา ๕. เชญวทยากรมาบรรยายธรรมประกอบในบางโอกาส


๑. นกเรยนทกคนตองท าดวยความศรทธา ๒. สถานทในการจดกจกรรมควรอยในทสงบ ๓. เวลาตองเหมาะสม (คาบแรกของวน)

๓. กจกรรมท ำบญใสบำตรในวนพระ


ในปจจบนความเจรญทางดานวตถมมากขน ท าใหความเจรญทางจตใจลดนอยลง ท าใหบคคลสวนมากเกดความเหนแกตว ขาดการเสยสละ เพอสงเสรมใหคนรจกการเสยสละ การท าบญบรจาคทาน จงจดกจกรรมท าบญใสบาตรในวนพระนขน เพอใหนกเรยนไดตระหนก เขาใจและเปนผจรรโลงพระพทธศาสนาประพฤตปฏบตและสามารถด าเนนชวตไดอยางถกตองเหมาะสม เปนแบบอยางทดและเปนพลงในการพฒนาสงคมใหงดงามยง ๆ ขนไป


๑) เพอสรางความสมพนธใหเกดขนระหวางนกเรยนกบชมชน บาน วด และโรงเรยน ๒) เพอเปนการจรรโลงศาสนาใหคงอยตลอดไป ๓) เพอใหนกเรยนเขาใจและสามารถปฏบตพธกรรมทางศาสนา ในเรองการท าบญใสบาตร ๔) ใหนกเรยนรจกการเสยสละ โดยการถวายอาหาร


๑. ประชาสมพนธใหนกเรยนทราบเกยวกบความส าคญของการท าบญใสบาตร โดยอาจจดในเสยงตามสายหรอครประกาศหนาเสาธง

๒. ก าหนดใหนกเรยนท าบญใสบาตรในวนพระ หรออยางนอยสปดาหละ ๑ ครง ๓. เชญชวนใหนกเรยนไดใสบาตรในวนพระ หรออยางนอยสปดาหละ ๑ ครง


๑. ครควรชแนะหรอใหความรแกนกเรยนเกยวกบการใหทาน ๒. ครอาจสอดแทรกธรรมะในการสอนในชวโมงเรยน


๖๕

๔. กจกรรมจตอำสำดแลสงคมและสงแวดลอม


ในสงคมปจจบนความเจรญทางดานวตถมมากขน ท าใหสงคมเปลยนแปลงไป ท าใหคนเหนแกตวมากขน ความเจรญทางจตใจลดนอยลง ขาดการเสยสละ ดงนนเพอปลกฝงใหนกเรยนเปนผมความเสยสละ มระเบยบวนย เคารพกฎเกณฑของสงคม มความรบผดชอบตอสงคมสวนรวม จงจดกจกรรมจตอาสาดแลสงคมและสงแวดลอมนขน เพอใหนกเรยนไดตระหนก เขาใจและเปนผจรรโลงพระพทธศาสนาประพฤตปฏบตและสามารถด าเนนชวตไดอยางถกตองเหมาะสม เปนแบบอยางทดและเปนพลงในการพฒนาสงคมใหงดงามยง ๆ ขนไป


๑. เพอใหนกเรยนตระหนกถงความจ าเปนทพลเมองทดจกตองรกษาทรพยสมบตของสวนรวม

๒. เพอใหนกเรยนรจกเสยสละ ในการดแลสงแวดลอมและชมชนสวนรวม ๓. เพอใหนกเรยนมความรบผดชอบ


๑. ประชาสมพนธใหนกเรยนทราบเกยวกบความส าคญกจกรรมจตอาสาดแลสงคมและสงแวดลอม โดยอาจจดในเสยงตามสายหรอครประกาศหนาเสาธง

๒. จดท าปฏทนการปฏบตงานจตอาสาดแลสงคมและสงแวดลอม ๓. แบงนกเรยนเปนกลมและแบงเขตรบผดชอบ เพอปฎบตงานตามปฏทน ๔. เชญชวนใหนกเรยนไดเขารวมกจกรรมจตอาสาดแลสงคมและสงแวดลอม


๑. ครควรชแนะหรอใหความรแกนกเรยนเกยวกบจตอาสาดแลสงคมและสงแวดลอมบาตร

๒. ครอาจสอดแทรกธรรมะในการสอนในชวโมงเรยน ๓. ครควรสรปผลการปฎบตงานใหนกเรยนฟง โดยเนน คตธรรม ธรรมคอความ

เสยสละ

๕. กจกรรมสวมเสอขำวหรอใสชดขำววนพระ

หลกกำรและเหตผล การสวมชดขาวเปนวฒนธรรมชาวพทธอนดงามทบรรพชนไดปฏบตสบตอกนมาเปนเวลา

ยาวนาน ซงเปนประดจสญลกษณแหงความเคารพบชา ทมตอพระรตนตรยและความตงใจทจะปฏบตตนตามค าสอนของพระพทธองคอยางไมเสอมคลาย การสวมชดขาว จงถอเปนธรรมเนยมปฏบตทวญญชนสรรเสรญ เพราะถกตองตามหลกการแตงกายทด ๓ ประการ คอ มความ


๖๖

สะอาด ความสภาพ และความเหมาะสม เพราะสขาวเปนสงทดสะอาดตาและสภาพเรยบรอยเหมาะกบการมาสงสมบญกศล


๑. เพอพฒนาบคลกภาพทางกาย โดยใหโอกาสกเรยนในการแสดงออกจากกจกรรมทท า

๒. เพอปลกฝงคานยมทดงามใหแกเยาวชนใหรจกรกษาไวซงวฒนธรรมอนดงาม กำรด ำเนนกำร ใหคร นกเรยนทกคนแตงกายดวยชดขาวหรอเสอสขาวในวนพระ ขอเสนอแนะ - ๖. กจกรรมรกษำศล ๕ ในวนพระ

หลกกำรและเหตผล การรกษาศล คอ ความประพฤตด หรอประพฤตชอบ ทางกายและวาจา การรกษากาย

วาจา ใหเรยบรอย เปนพนฐานของการท าความดทกอยาง บคคลควรไดมการปฏบตควบคกบการรกษาศล ดวยเหตวามผมศลยอมเปนบอเกดของคณธรรมตาง ๆ จะน าพาและเปนแนวทางแหงการท าความด และจรรโลงชวต สงเสรมใหเกดความสงบสข การประพฤตปฏบตทเปนคณงามความด เพอความสงบสขของตนเองและสงคม ไดแก ศล ๕ (เบญจศล) และธรรม ๕ (เบญจธรรม) การรกษาศล ถกก าหนดขนเพอเออตอการเลอกปฏบตตามความพรอมของพทธศาสนกชน โดยแบงออกเปน ๒ ประเภท คอ ๑. ปกตอโบสถ คอ อโบสถทรบรกษากนตามปกตเฉพาะวนหนงกบคนหนง ๒. ปฏชาครอโบสถ คอ อโบสถทรบรกษาเปนพเศษกวาปกตธรรมดา คอ รกษาคราวละ ๓ วน จดเปนวนรบวนหนง วนรกษาวนหนง และวนสงอกวนหนง แตโดยเนอแทแลว ทงสองประเภทกมขนเพอมงใหพทธศาสนกชนมโอกาสรกษากาย วาจา ใจ ใหบรสทธ ตามหวใจของพระพทธศาสนานนเอง วตถประสงค

๑. เพอพฒนาบคลกภาพทางกาย โดยใหโอกาสกเรยนในการแสดงออกจากกจกรรมทท า ๒. เพอปลกฝงคานยมทดงามใหแกเยาวชนใหรจกรกษาไวซงศลธรรมอนดงาม

กำรด ำเนนกำร เชญชวนคร นกเรยนทกคนรกษาศล ๕ ในวนพระ ขอเสนอแนะ - ครควรใหความรเพมเตมเกยวกบศล ๕


๖๗

๘. กจกรรมพำครนกเรยนเขำวดวนพระ


พทธศาสนกชนสามารถปฏบตศาสนกจในวนธรรมสวนะ คอ วนก าหนดประชมฟงธรรมของพทธบรษท ทเรยกเปนค าสามญโดยทวไปวา "วนพระ" เปนประเพณนยมของพทธบรษท ทไดปฏบตสบเนองกนมาแลวแตครงพทธกาล โดยถอวาการฟงธรรมตามกาลทก าหนดเปนประจ าไว ยอมกอใหเกดสตปญญา และสรมงคงคลแกผฟง อยางนอยไดรบธรรมสวนานสงสอยแลว วนก าหนดฟงธรรมน พระพทธเจาทรงบญญตไวในเดอนหนง ๆ ทงขางขน และขางแรมรวม ๔ วน ไดแก

๑. วนขน ๘ ค า ๒. วนขน ๕ ค า ๓. วนแรม ๘ ค า ๔. วนแรม ๑๔ หรอ ๑๕ ค า (หากตรงกบเดอนขาด เปนแรม ๑๔ ค า)

วตถประสงค ๑. เพอพฒนาบคลกภาพทางกาย โดยใหโอกาสนกเรยนในการแสดงออกจากกจกรรมท

ท า ๒. เพอปลกฝงคานยมทดงามใหแกเยาวชนใหรจกรกษาไวซงศลธรรมอนดงาม

กำรด ำเนนกำร ๑. ประชาสมพนธใหนกเรยนทราบเกยวกบความส าคญของการท าบญในวนพระ โดยอาจ

จดในเสยงตามสายหรอครประกาศหนาเสาธง ๒. เชญชวนคร นกเรยนทกคนเขาวดท าบญ ๕ ในวนพระ


- ครควรใหความรเพมเตมเกยวกบประโยชนของการท าบญในชวโมงเรยนหรอกจกรรมโฮมรม


๖๘


กจกรรม ระดบผลกำรปฏบต

หมำยเหต ๑ ๒ ๓ ๔

๑. กจกรรมฟงเทศนในวนพระ ๒. กจกรรมสวดมนตแปลในวนพระหรอประจ าสปดาห

๓. กจกรรมท าบญใสบาตรในวนพระ ๔. กจกรรมจตอาสาดแลสงคมและสงแวดลอม ๕. กจกรรมสวมเสอขาวหรอใสชดขาววนพระ ๖. กจกรรมรกษาศล ๕ ในวนพระ ๗. กจกรรมพาครนกเรยนเขาวดวนพระ

เกณฑการประเมน ระดบ ๑ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละนอยกวารอยละ ๖๙ ระดบ ๒ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละ ๗๐-๗๙ ระดบ ๓ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละ ๘๐-๘๙ ระดบ ๔ หมายถง นกเรยนเขารวมกจกรรมวนพระรอยละ ๙๐ ขนไป


๖๙

ค ำรบรอง ผบงคบบญชำ

ขาพเจา นายจ าเรญ งามขม ต าแหนงผอ านวยการโรงเรยนคลองเจรญราษฎร เปนผบงคบบญชา ของ นายวชระ ฟกออน ต าแหนงพนกงานราชการ ( ครผสอน ) โรงเรยนคลองเจรญราษฎร เหนชอบในการจดท าหนงสอ เรองนวตกรรม “ การจดกจกรรมเสรมสรางคณธรรม ” ตามระบอบประชาธปไตยในสถานศกษา เพอสงเสรมใหผ เรยนมคณธรรม จรยธรรม คานยมอนพงประสงค ตามระบอบประชาธปไตย อนนพระมหากษตรทรงเปนประมข โดยขาพเจาไดอาน และศกษาเปนทเรยบรอยแลว ( นายจ าเรญ งามขม ) ผอ านวยการโรงเรยนคลองเจรญราษฎร


๗๐

นวตกรรม

“การจดกจกรรมเสรมสรางคณธรรม”

ตามระบอบประชาธปไตยในสถานศกษา

โดยครแชมป ฟกออน

Teachers champ fag-on

นายวชระ ฟกออน

www.damsanid.blogger.com

www.facebook.com/dam.sanid.1

พมพครงท ๑ / ๒๕๕๗


๗๑

โรงเรยนคลองเจรญราษฎร

ส านกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาสมทรปราการ เขต ๒

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

กระทรวงศกษาธการ

Documents

นวัตกรรม การจัดกิจกรรมเสริมสร้างคุณธรรม ตามระบอบประชาธิปไตยในสถานศึกษา