Αγγίςταλθ Ματίνα

ΝΕΟ – ΡΘΓΘ ΗΩΘΣ

• Χθμικι ςφςταςθ• Λδιότθτεσ του νεροφ• Κφκλοσ του νεροφ• Κατανομι του νεροφ ςτθ γθ• Φράγματα – Ταμιευτιρεσ νεροφ• Κατανάλωςθ του νεροφ• Το νερό ςτθν πόλθ μασ• φπανςθ του νεροφ• Λειψυδρία• Το νερό πριν πολλά χρόνια• Το νερό ςτθ λαογραφία , κρθςκεία, τζχνθ

Το νερό είναι το

πολυτιμότερο αγακό που

μασ παρζχει θ φφςθ.

Αποτελεί αναμφιςβιτθτα

ςθμαντικό παράγοντα

για τθν ανάπτυξθ, τθν

υγιεινι διαβίωςθ, τθν

ίδια τθ ηωι. Πμωσ, αυτι

θ πθγι ηωισ αποτελεί

πλζον είδοσ ςε

ανεπάρκεια.

Γιϋαυτό είναι πολφ

ςθμαντικό να

γνωρίςουμε το μζγεκοσ

του προβλιματοσ και να

το αντιμετωπίςουμε

, όςο είναι δυνατόν, για

να μποροφν και οι

επόμενεσ γενιζσ να το

απολαμβάνουν , όπωσ

εμείσ ςιμερα.

Χθμικι ςφςταςθ του νεροφ –ιδιότθτεσ

• Το νερό αποτελείται από υδρογόνο και οξυγόνο.

• Το υδροξείδιο του υδρογόνου (νερό, H2O) είναι μια ζνωςθ τθσ οποίασ το μόριο αποτελείται από δφο άτομα υδρογόνου και ζνα άτομο οξυγόνου.

• Βράηει ςτουσ 100Ο C και πιηει ςτουσ 0˚Cεφόςον είναι χθμικϊσ κακαρό.

Κφκλοσ του νεροφ

Ο ιλιοσ ηεςταίνει το νερό τθσ κάλαςςασ αλλά και των ποταμϊν και των λιμνϊν. Ζτςι το νερό εξατμίηεται και με τθ μορφι υδρατμϊν ανεβαίνει ψθλά ςτον ουρανό.

Η κερμοκραςία ψθλά ςτθν ατμόςφαιρα είναι μικρότερθ κι ζτςι οι υδρατμοί κρυϊνουν και γίνονται ςταγονίτςεσ νεροφ και κρυςταλλάκια πάγου. Μ’ αυτό τον τρόπο δθμιουργοφνται τα ςφννεφα. Εξαιτίασ του βάρουσ οι ςταγόνεσ αυτζσ πζφτουν πάλι ςτθ γθ ςαν βροχι, ςαν χιόνι ι ςαν χαλάηι.

Το μεγαλφτερο μζροσ τθσ βροχισ και του χιονιοφ που πζφτει καταλιγει ςτισ κάλαςςεσ και ςτουσ ωκεανοφσ

Το υπόλοιπο απορροφάται και αποκθκεφεται ςε υπόγειεσ δεξαμενζσ.

Κατανομι του νεροφ ςτθ γθ

To νερό το ςυναντάμε ςτθ φφςθ ςε τρεισ μορφζσ:

Στερει μορφι (Πάγοσ)

Υγρι μορφι (Νερό)

Αζρια (Υδρατμοί)

Το 97% είναι αλμυρό και βρίςκεται ςτουσ ωκεανοφσ.

Το 2% είναι φρζςκο και βρίςκεται ςτα ποτάμια, λίμνεσ κτλ.

Το 1% που απομζνει καλφπτει τισ κακθμερινζσ ανάγκεσ μασ.

Φράγματα- Ταμιευτιρεσ νεροφ

• Φράγμα είναι μια καταςκευι που περιορίηει τθ φυςικι ροι του νεροφ με ςκοπό τθν άρδευςθ, φδρευςθ, τθν παραγωγι θλεκτρικισ ενζργειασ και τθν αντιπλθμμυρικι προςταςία.

• Στθ χϊρα μασ υπάρχουν πολλά φράγματα, που εξυπθρετοφν τουσ παραπάνω ςκοποφσ .

• Οι ταμιευτιρεσ νεροφ είναι, φυςικζσ ι τεχνθτζσ λεκάνεσ , όπου γίνεται θ αποκικευςθ μεγάλθσ ποςότθτασ νεροφ.

Κατανάλωςθ νεροφ

Κατανάλωςι: ςτθ γεωργία, βιομθχανία, οικιακι χριςθ.

Το 70% του διακζςιμου νεροφ χρθςιμοποιείται ςτθ γεωργία.

Πθγζσ άρδευςθσ: βροχι, υγραςία εδάφουσ, υπόγεια νερά.

Η Βιομθχανία καταναλϊνει το 23% του διακζςιμου νεροφ.

Χρθςιμοποιοφν το νερό: Για τθν παραγωγι θλεκτρικισ ενζργειασ, τισ μεταλλευτικζσ επιχειριςεισ, τθν κατεργαςία πρϊτων υλϊν.

Κατανάλωςθ για οικιακι χριςθ

Η χριςθ του νεροφ ςε κάκε ςπίτι είναι απαραίτθτθ.

Πρζπει όμωσ να προςζχουμε να μθν το ςπαταλάμε άδικα.

Αυτι είναι θ οικιακι κατανάλωςθ ενόσ μζςου νοικοκυριοφ

κουηίνα27

πλφςιμο αυτοκινιτων4

καηανάκι31

πλυντιριο ροφχων 19

πλφςιμο ςϊματοσ19

Το νερό και θ πόλθ μασ

Από ποφ υδρεφεται θ Θεςςαλονίκθ;

Ζχει αρκετό νερό για όλουσ θ πόλθ μασ;

Είναι κακαρό; Πϊσ το κακαρίηουν;

Ποφ πθγαίνουν τα βρϊμικα νερά;

Ποια είναι θ κατάςταςθ του Θερμαϊκοφ κόλπου;

Τι μποροφμε να κάνουμε εμείσ;

Σε τι βοθκά το νερό;* Το νερό βοθκά ςτθ λειτουργία των ηωτικϊν

οργάνων (καρδιά, εγκζφαλοσ νεφρά, πνεφμονεσ, ςυκώτι).

* Στο μεταβολιςμό.

* υκμίηει τθ κερμοκραςία του ςϊματοσ.

* Μασ χαρίηει λαμπερά, γερά και δυνατά μαλλιά.

* Μασ δίνει λαμπερό και υγιζσ δζρμα.

* ΤΟ ΝΕΟ ΕΛΝΑΛ ΥΓΕΛΑ!

φπανςθ του νεροφ

Ζνα μεγάλο πρόβλθμα τθσ εποχισ μασ είναι θ ρφπανςθ των καλαςςϊν και των υδάτινων πόρων.

• Οι ςπουδαιότερεσ πθγζσ ρφπανςθσ, οι οποίεσ επιβαρφνουν κατϋ αρχιν τα επιφανειακά νερά και ςτθ ςυνζχεια τουσ υπόγειουσ υδροφόρουσ ορίηοντεσ, μπορεί να ταξινομθκοφν ςτισ εξισ κατθγορίεσ:

Ρθγζσ ρφπανςθσ νεροφ

• Αςτικά λφματα: Ακάκαρτα νερά πόλεων και οικιςμϊν που προζρχονται από τισ κατοικίεσ και διάφορεσ άλλεσ δραςτθριότθτεσ (ςχολεία και πανεπιςτιμια, δθμόςιεσ επιχειριςεισ, χϊροι εργαςίασ, τουριςτικζσ μονάδεσ, νοςοκομεία, εργαςτιρια και ιατρικά κζντρα, βιοτεχνίεσ κ.ά).

• Βιομθχανικά υγρά απόβλθτα,

που μπορεί να είναι παρόμοια με τα

αςτικά λφματα ι να περιζχουν και επικίνδυνα ι και τοξικά ςτοιχεία.

• Γεωργικά υγρά απόβλθτα, τα νερά απορροισ εντατικά καλλιεργοφμενων εκτάςεων που μπορεί να περιζχουν

λιπάςματα ι/και φυτοφάρμακα.

• Κτθνοτροφικά υγρά απόβλθτα, τα υγρά απόβλθτα που προζρχονται από μεγάλεσ ι μικρότερεσ μονάδεσ εκτροφισ ηϊων.

• Διείςδυςθ καλαςςινοφ νεροφ λόγω υπεράντλθςθσ των υπόγειων νερϊν ι λόγω τθσ ανόδου τθσ ςτάκμθσ τθσ κάλαςςασ εξαιτίασ τθσ αλλαγισ του παγκόςμιου κλίματοσ(“φαινόμενο κερμοκθπίου”).

• Όξινθ βροχι εξαιτίασ

τθσ ατμοςφαιρικισ ρφπανςθσ ι κατακριμνιςθσ των αζριων ρφπων με τθ βροχι, το χιόνι, τον άνεμο ι λόγω βαρφτθτασ.

Λειψυδρία

Λειψυδρία είναι θ ζλλειψθ νεροφ.

Σθμειϊνεται όταν οι ποςότθτεσ του νεροφ που αφαιροφνται από τισ λίμνεσ, τα ποτάμια ι το υπζδαφοσ, είναι τόςο μεγάλεσ, ϊςτε οι προμικειεσ νεροφ δεν επαρκοφν πλζον ςτθν ικανοποίθςθ όλων

των ανκρωπίνων αναγκϊν

ι των αναγκϊν

του οικοςυςτιματοσ.

• Το πρόβλθμα τθσ λειψυδρίασ απαςχολεί ολόκλθρο τον πλανιτθ.

• Το νερό εξαιτίασ πολλϊν παραγόντων λιγοςτεφει επικίνδυνα, με αποτζλεςμα ςτα επόμενα χρόνια να γίνεται πόλεμοσ γι’αυτό.

• Στθ χϊρα μασ το πρόβλθμα δεν είναι ακόμθ τόςο τραγικό, όςο ςε χϊρεσ τθσ Αφρικισ, αλλά με τθν άςκοπθ ςπατάλθ και τθν αλόγιςτθ χριςθ του, πολφ ςφντομα κι εμείσ κα το αντιμετωπίςουμε.

• Πρζπει να προςπακιςουμε να κάνουμε κι εμείσ οικονομία , ϊςτε αυτό το πολφτιμο αγακό να υπάρχει και για τισ επόμενεσ γενιζσ.

Τρόποι εξοικονόμθςθσ νεροφ

Κάνετε ντουσ και όχι μπάνιο.Όταν πλζνετε τα δόντια ςασ και όταν

ξυρίηεςτε κλείνετε τθ βρφςθ και μθν αφινετε το νερό να τρζχει άςκοπα.Βάηετε πλυντιρια μόνο όταν είναι καλά

γεμάτα.Πλζνετε τα φροφτα και τα λαχανικά ςε μια

λεκάνθ και μετά ρίξτε το νερό ςτα λουλοφδια. Βάλτε ειδικά ςακουλάκια ςτισ

τουαλζτεσ, για μθν ςπαταλάτε άδικα το νερό.

Ρϊσ πιγαινε τα παλιά χρόνια το νερό ςτα ςπίτια;

Πριν από αρκετά χρόνια ςτα ςπίτια μζςα δεν

υπιρχαν βρφςεσ.

Σε πολλζσ περιπτϊςεισ είχαν πθγάδια ςτισ

αυλζσ τουσ και από εκεί ζβγαηαν το νερό και ςτθ

ςυνζχεια το ζφερναν ςτο ςπίτι ι πιγαιναν ςτθν

κεντρικι βρφςθ που υπιρχε ςτθν πλατεία του

οικιςμοφ και το ζπαιρναν με τισ ςτάμνεσ.

Σε άλλεσ περιπτϊςεισ υπιρχε ο νερουλάσ,

που κουβαλοφςε το νερό ςε ςτάμνεσ με το

γάιδαρό του και το ζδινε ςτα ςπίτια.

Στα νθςιά όμωσ που το πρόβλθμα ζλλειψθσ

νεροφ ιταν μεγάλο, και δεν είχαν τρόπο να

τουσ το μεταφζρουν εφκολα από άλλεσ

περιοχζσ τθσ Ελλάδασ,

ςυγκζντρωναν

το βρόχινο νερό

ςτισ ταράτςεσ

των ςπιτιϊν τουσ,

το οποίο και

χρθςιμοποιοφςαν .

Το νερό ςτθ μυκολογία, κρθςκεία, λαογραφία

Νερό, θ πθγι των πολιτιςμϊν

Οι ςθμαντικότεροι πολιτιςμοί γεννικθκαν κοντά ςτο νερό.

Λδιαίτερα, ςτθ Μεςόγειο το νερό ζπαιξε ςθμαντικό ρόλο ςτθ διαμόρφωςθ των πολιτιςμϊν..

Οι ποταμοί και οι κάλαςςεσ προμικευαν τισ ανκρϊπινεσ κοινωνίεσ όχι μόνο νερό

για τισ καλλιζργειεσ και μζςα διατροφισ, αλλά πρόςφεραν κι ζναν δρόμο για τισ μετακινιςεισ, το εμπόριο, τισ ανταλλαγζσ προϊόντων, αλλά και τθν

επικοινωνία μεταξφ των ανκρϊπων, των λαϊν,

των πολιτιςμϊν!

Ο Αιγυπτιακόσ πολιτιςμόσ ςυνζδεςε τθ ηωι του με τον ποταμό Νείλο,

ο πολιτιςμόσ τθσ Μεςοποταμίασ με τον Τίγρθ και τον Ευφράτθ, ο ελλθνικόσ πολιτιςμόσ με τα πλοφςια παράλια…

Η Μυθολογία του νεροφΣτθν ελλθνικι μυκολογία, αρκετοί ποταμοί παρουςιάηονταν ωσ κεοί!

Ο Ωκεανόσ, ιταν ο τεράςτιοσ ποταμόσ που ρζει γφρω από τθ Γθ, χωρίσ εκβολζσ και πθγζσ.

Ο Αχελϊοσ ιταν ο πιο μεγαλοπρεπισ από τουσ ποταμοφσ-γιουσ του Ωκεανοφ και είχε τθν ικανότθτα να μεταμορφϊνεται άλλοτε

ςε δράκο κι άλλοτε ςε ταφρο.

Το νερό αρκετζσ φορζσ ςυνδζκθκε και με το φόβο! Γι’ αυτό, θ κάλαςςα και ο αγριεμζνοσ ποταμόσ οδθγοφςε τουσ ανκρϊπουσ ςτο να εξευμενίηουν τουσ κεοφσ, για να αντιμετωπίςουν τουσ φόβουσ τουσ.

Ο κατακλυςμόσ των νερϊν περιγράφεται, πολφ ςυχνά ςτθ μυκολογία.

Το νερό ςτθ κρθςκεία

Στισ περιςςότερεσ κρθςκείεσ, το νερό αποτελεί το ςφμβολο τθσ ηωισ, τθσ κακαρότθτασ, τθσ ψυχικισ υγείασ.

Στο Χριςτιανιςμό, οι πιςτοί βαπτίηονται για να αποκτιςουν τθν ευλογία του Αγίου Ρνεφματοσ και δζχονται το Άγιαςμα τθσ Εκκλθςίασ με ευλάβεια,

ωσ κάτι το καυματουργό

για καλι υγεία.

Στθ μουςουλμανικι, αλλά και ςτθν ιουδαϊκι κρθςκεία οι πιςτοί κεωροφν το νερό ζνα από

τα ςθμαντικότερα αγακά και γι’ αυτό, προτοφ

ειςζλκουν ςτουσ χϊρουσ προςευχισ τουσ, πλζνονται.

Οι ινδουιςτζσ ςυνικιηαν να χτίηουν τουσ ναοφσ τουσ, κοντά ςε τόπουσ όπου επικρατοφςε το υγρό ςτοιχείο.

Το νερό ςτθ λαογραφία Ζκιμα

Στθν Ελλάδα, ςε αρκετζσ περιοχζσ, οι άνκρωποι ακολουκοφν ζκιμαμε το νερό, τα οποία νιϊκουν ότι κα τουσ εξαςφαλίςουν υγεία και ευτυχία.

Το πρωί τθσ Ρρωτοχρονιάσ ςε αρκετζσ περιοχζσ, οι άνκρωποι ςυνθκίηουν να πθγαίνουν ςτισ δθμόςιεσ βρφςεσ, για να γεμίςουν τισ ςτάμνεσ με το καινοφριο αγιοβαςιλιάτικο νερό ι προςφζρουν γλυκίςματα, για να καλοπιάςουν τθ νεράιδα ι το ξωτικό που ηει κοντά ςτισ πθγζσ τουσ.

Σφμφωνα με μια λαϊκι δοξαςία, το νερό

κοιμάται κάποιεσ ϊρεσ. Πποιοσ βρεκεί

μπροςτά ςε κοιμιςμζνο νερό, δεν πρζπει

να μιλιςει, γιατί κα πάκει μεγάλο κακό.

Αν κελιςει να πιει, πρζπει να το ταράξει

με το χζρι του για να ξυπνιςει,

διαφορετικά το νερό αγανακτεί και του

παίρνει το μυαλό.

Πταν μια γυναίκα πάει να γεννιςει, ρίχνουν νερό για να κυλιςει το μωρό ςαν νεράκι.

Πταν φεφγει κάποιοσ ταξίδι, ρίχνουν από πίςω του νερό για να κυλάει οδρόμοσ του ςαν νερό.

Θ Ρερπεροφνα είναι ζνα ζκιμο που τελείται ςε πολλά χωριά του Ζβρου για τθνεξουδετζρωςθ τθσ ανομβρίασ.

Εκτόσ από τθν εκκλθςιαςτικι λιτανεία που κάνουν, ντφνουν ζνα πολφ φτωχό ι ορφανό κορίτςι (για να το λυπάται ο κεόσ),

με λουλοφδια και χλωρά κλαδιά και το γυρίηουν ςτο χωριό καταβρζχοντάσ το (ενϊ ςε οριςμζνα μζρθ, του ρίχνουν χριματα ςε ζνα κόςκινο) και τραγουδοφν.

Ρερπεροφνα ζλεγαν το κοριτςάκι και το ζκιμο.Ρερπεροφνα περπατεί,για βροχι παρακαλεί.Κφριε, ρίξε μια βροχιμια βροχι καματερι.Μπάρεσ μπάρεσ τα νεράλίμνεσ λίμνεσ τα κραςιά .κάκε κοφτςουρο καλάκικάκε ςτάχυ και ταγάρι,για να ςκάη’ ο αλευράσγιατί δεν πωλεί ακριβάκαι να χαίρεται ο φτωχόσμ’ όλθ του τθ φαμελιά.

Νερόμυλοι- Στάμνεσ

Είναι άγνωςτο πότε ο άνκρωποσ άρχιςε να αξιοποιεί τθ φυςικι δφναμθ από τθν κίνθςθ του νεροφ.

Είναι όμωσ βεβαιωμζνο

ότι νερόμυλουσ χρθςιμοποιοφςαν

οι άνκρωποι εδϊ και αιϊνεσ.

Οι νερόμυλοι χρθςιμοποιικθκαν

για το άλεςμα του ςιταριοφ, τθν

παραγωγι λαδιοφ και μπαρουτιοφ.

Μερικοί μφλοι λειτουργοφςαν όλο το χρόνο,

ενϊ άλλοι ςταματοφςαν το καλοκαίρι εξαιτίασ

τθσ ελάττωςθσ του νεροφ (ξερόμυλοι).

Τουσ ςυναντάμε είτε μεμονωμζνουσ είτε ςε ομάδεσ (μζχρι και 20).

Μερικζσ φορζσ αποτελοφςαν αυτόνομουσ

οικιςμοφσ , τα μυλοχϊρια.

Οι περιςςότεροι λειτοφργθςαν ςτθ Μακεδονία, επειδι τθ διαρρζουνμεγάλοι ποταμοί και παραπόταμοι.

Οι περιςςότεροι νερόμυλοι εγκαταλείφκθκαν

με τθ χριςθ του θλεκτριςμοφ.

Η ιςτορία τθσ ςτάμνασ ξεκινά από τθ Μζςθ

Νεολικικι περίοδο (5.800-5.300 π.Χ.),

όταν καταςκευάςτθκαν για τθ μεταφορά

και τθν αποκικευςθ υγρϊν.

Η ςτάμνα είχε πολλαπλζσ χριςεισ

και ανάλογα ςχιματα

ςε διάφορεσ εποχζσ.

Χρθςιμοποιικθκε για το ςερβίριςμα, τθ φφλαξθ,

τθ μεταφορά και τθ μζτρθςθ νεροφ, κραςιοφ

ι λαδιοφ. Επίςθσ αποτζλεςε και αντικείμενο

παιχνιδιοφ και ςκεφοσ

για τθν τζλεςθ εκίμων.

Σιμερα ζχουν απομείνει

λίγοι παραδοςιακοί

αγγειοπλάςτεσ και

οι ςτάμνεσ ζχουν γίνει

μουςειακά αντικείμενα

παρά είδθ κακθμερινισ χριςθσ.

To νερό ςτθ λογοτεχνία

Η λζξθ νερό προζρχεται από το επίκετο νηρόσ

που ςημαίνει πρόςφατοσ-φρζςκοσ

Αρχικά χρθςιμοποιοφςαν τθ φράςθ νηρόν

φδωρ (φρζςκο νερό) και αργότερα οι

νερουλάδεσ τθσ Βυηαντινισ εποχισ διαφιμιηαν

το προϊόν τουσ με τθν ονομαςία

νε(α)ρό φδωρ. Aργότερα παραλείφκθκε το

φδωρ και θ λζξθ νερό αντιπροςϊπευε

πια το νόθμα και των δυο λζξεων.

Ανδρζασ Καρκαβίτςασ

H κάλαςςαΟ πατζρασ μου -μφρο το κφμα που τον τφλιξε- δεν είχε ςκοπόνα με κάμει ναυτικό.- Μακριά, ζλεγε, μακριά, παιδί μου, απ' τ' άτιμο ςτοιχειό! Δενζχει πίςτθ, δεν ζχει ζλεοσ. Λάτρεψε τθν όςο κεσ, δόξαςε τθν εκείνθ τοςκοπό τθσ. Μθν κοιτάσ που χαμογελά, που ςου τάηει κθςαυροφσ.Αργά-γριγορα κα ςου ςκάψει το λάκκο ι κα ςε ρίξει πετςί καικόκαλο, άχρθςτο ςτον κόςμο. Είπεσ κάλαςςα, είπεσ γυναίκα, το ίδιοκάνει.Και τα ζλεγε αυτά άνκρωποσ που ζφαγε τθ ηωι του ςτο καράβι…

T α πρϊτα μου χρόνια τ' αξζχαςτα τα 'ηθςα κοντά ςτ' ακρογιάλι ςτθ κάλαςςα εκεί τθ ρθχι και τθν ιμερθ, ςτθ κάλαςςα εκεί τθν πλατιά, τθ μεγάλθ. …………………………………………………………

Μια μζνα είν' θ μοίρα μου, μια μζνα είν' θ χάρθ μου, δε γνϊριςα κι άλλθ: μια κάλαςςα μζςα μου ςα λίμνθ γλυκόςτρωτθκαι ςαν ωκιανόσ ανοιχτι και μεγάλθ. ………………………………………………………Μια πίκρα είν' αμίλθτθ, μια πίκρα είν' αξιγθτθ, μια πίκρα μεγάλθ, θ πίκρα που είν' άςβθςτθ και μεσ ςτον παράδειςο των πρϊτω(ν) μασ χρόνω(ν) κοντά ςτ' ακρογιάλι.

Κ. Παλαμάσ

Ο ΘΛΛΟΣΕ ςεισ ςτεριζσ και κάλαςςεσ

τ' αμπζλια κι οι χρυςζσ ελιζσ

ακοφτε τα χαμπζρια μουμζςα ςτα μεςθμζρια μου

"Σ' όλουσ τουσ τόπουσ κι αν γυρνώμόνον ετοφτον αγαπώ!"

Από τθ μζςθ του εγκρεμοφςτθ μζςθ του άλλου πζλαγου

κόκκινα κίτρινα ςπαρτάνερά πράςινα κι άπατα

"Σ' όλουσ τουσ τόπουσ κι αν γυρνώμόνον ετοφτον αγαπώ!«

(από τον "Ιλιο Τον Θλιάτορα") Οδ. Ελφτθσ

Κ. Καβάφθσ

Φωνι απ' τθν ΚάλαςςαΒγάηει θ κάλαςςα κρυφι φωνι -

φωνι που μπαίνειμεσ ςτθν καρδιά μασ και τθν ςυγκινεί

και τθν ευφραίνει.

Τραγοφδι τρυφερό θ κάλαςςα μασ ψάλλει,τραγοφδι που ζκαμαν τρεισ ποιθταί μεγάλοι,

ο ιλιοσ, ο αζρασ και ο ουρανόσ.Το ψάλλει με τθν κεία τθσ φωνι εκείνθ,όταν ςτουσ ϊμουσ τθσ απλϊνει τθν γαλινθ

ςαν φόρεμά τθσ ο καιρόσ ο κερινόσ.…………………………………………………………........

Γλωςςικι παράδοςθ Υπάρχει πλικοσ φράςεων, παροιμιϊν, γνωμικϊν, που αναφζρονται ςτο νερό καταδεικνφοντασ, πόςο ςτενά δεμζνθ είναι θ φπαρξι μασ μαηί του.

Δε δίνει τ’ αγγζλου του νερό.

Ζχαςε τα νερά του.

Ζκανε μια τρφπα ςτο νερό.

Μπικε το νερό ςτϋαυλάκι.

Κουβαλάει το νερό με το κόςκινο.

Ξζρει το μάκθμα νεράκι.

Πμορφθ ςαν τα κρφα τα νερά.

Κα ποφμε το νερό νεράκι.

Θ ηωι μασ κφλθςε ςαν νερό.

Τοπωνφμια

Κρυονζρι, Νερομάνα, Καλό Νερό, Ξινό Νερό,

Νερόμυλοσ…

Ρθγαδάκια, Ξεροπόταμοσ, Καλι Βρφςθ,

Κρυοπθγι, κρινθ, Κανάλι…

Tο νερό ςτθ ηωγραφικι

Η ςταγονοπαρζα

Ξθμζρωςε μια μζρα πολφ φωτεινι! Βγικε ο ιλιοσ πίςω από τα βουνά, μεγαλοπρεπισ, φωτεινόσ και χαδιάρθσ, άρχοντασ του ουρανοφ και τθσ γθσ κι άρχιςε να ςτζλνει τισ πρϊτεσ ηεςτζσ ακτίνεσ του ς' όλθ τθν πλάςθ.Κάποιεσ χάιδεψαν τα βουνά, άλλεσ τισ κορυφζσ των δζντρων, άλλεσ τισ φωλιζσ των πουλιϊν μζςα ςτα καλάμια μιασ λίμνθσ και πολλζσ ακτίνεσ κζλθςαν να παιχνιδίςουν με το νερό μιασ μακρινισ γαλάηιασ κάλαςςασ.

Ταξίδεψαν λοιπόν απ' τον ουρανό και βοφτθξανςτθν πρωινι δροςάτθ κάλαςςα.Θ επιφάνεια τθσ κάλαςςασ ζλαμψε κακϊσ το φωσ του ιλιου ζπεςε πάνω τθσ και το νερό τθσ άρχιςενα ηεςταίνεται.

Μία απ' όλεσ τισ ςταγόνεσ του νεροφ τθσ κάλαςςασθ πιο ηωθρι, θ Νίτςα Σταγονίτςα,λζει ςτουσ άλλουσ φίλουσ τθσ,τισ ςταγόνεσ:

- Τι γλυκιά ηζςτθ που νιϊκω! Αιςκάνομαι

- Δίκιο ζχεισ! τόςο ανάλαφρθ!Οι ακτίνεσ του ιλιουμε ηεςταίνουν πολφ γλυκά.Νομίηω πωσ κα εξατμιςτϊ,κα γίνω ςαν τον αζρα,λζει ο Υδατοφλθσ.

Θ Νερζνια, μια άλλθ ςταγονίτςα,λεπτοφλα μα πάντα πολφ ςκεφτικι,ακοφγοντασ τουσ φίλουσ τθσ λζει:- Μου φαίνεται πωσ μια τζτοια ηεςτι και καυμάςια μζρα είναι ό,τι πρζπειγια ζνα ταξίδι ςτον ουρανό. Ετοιμαςτείτε για μια ςυναρπαςτικι περιπζτεια!

Ζτςι οι τρεισ φίλοι ςταγονίτςεσ και μαηί τουσ κι άλλεσ αμζτρθτεσ ςταγόνεσ τθσ κάλαςςασ, αφοφ ηεςτάκθκαν καλά, ελάφρυναν τόςο που από νερό ζγιναν αζρασ, εξατμίςτθκαν λζμε, κι άρχιςαν να ανεβαίνουν ςτον ουρανό.Θ Νερζνια, ο Υδατοφλθσ, θ Νίτςα θ Σταγονίτςα, θ, Δροςοφλαο Νεροφουςκάλασ, ο Νεροκράτθσ ζγιναν υδρατμοί.

Στθν αρχι του μεγάλου ταξιδιοφ τουσ οι υδρατμοί είτε είναι

υδρατμοί από τθ κάλαςςα, όπωσ ο Υδατοφλθσ, θ Νερζνια κι οι υπόλοιποι, είτε είναι από τθ λίμνθ ι από τα ποτάμια,είναι γφρω μασ. Μπορεί να μασ βλζπουν και να μασ χαιρετοφν.Εμείσ όμωσ δεν τουσ βλζπουμε, γιατί είναι διάφανοι και αζρινοι.Βζβαια κάποια ςτιγμι παφουν να μασ βλζπουνκι αυτοί, γιατί όλο ανεβαίνουν, όλο ανεβαίνουν προσ τον ουρανό.

Μεγάλθ χαρά τοφσ περιμζνει, όταν φτάνουν ψθλά ςτον ουρανό.Εκεί είναι πανζμορφα. Απζραντοσ, γαλάηιοσ ο ουρανόσ ενϊ κάτωφαίνονται οι κάλαςςεσ, οι λίμνεσ, οι πολιτείεσ, τα χωριά, τα βουνά, οι πεδιάδεσ.

Αχ! Τι γοθτευτικό κζαμα που είναι θ γθ από ψθλά,λζει θ Νίτςα θ Σταγονίτςα,πάντα απολαμβάνωαυτι τθ κζα!

-

- Ααα! Τι τρομερό φψοσ!Εγϊ φοβάμαι, μθ μ' αφινετεμόνο μου!Δροςοφλααα, Νεροκράτθθθ,κα πζςω, φωνάηει απελπιςμζναο Νεροφουςκάλασ

-Ζλα, Νεροφουςκοφλθ μου, μθ φοβάςαι.Κοίτα πόςο ψθλά ςτον ουρανό φτάςαμε!Εγϊ το ιξερα πωσ κάποια μζρα καξανακάναμε αυτό το ταξίδι.Μετά κα ξαναγυρίςουμε ςτθ γθ,κα ξανανζβουμε ςτον ουρανό πολλζσ φορζσ,είπε ο Υδατοφλθσ, με φφοσ ςπουδαίου και ςοφοφ.

Πςο αυτοί οι φίλοι ςυηθτοφςαν ςτον ουρανό και θ μζρα περνοφςε μαηεφονταν εκεί ψθλά κι άλλοι υδρατμοί απ' όλα τα νερά τθσ γθσ.

Κι ενϊ ςυςτινονταν μεταξφ τουσ και χαίρονταν γι' αυτό το ταξίδι, ιρκε ζνασ δυνατόσ, κρφοσ αζρασ, ψυχρό ρεφμα αζρα το λζνε κάποιοι, κι ανατρίχιαςαν και κρφωςαν όλοι οι υδρατμοί.

-Ααα! Ζπιαςε ψυχροφλα, λζει θ Δροςοφλα.-Εγϊ κα ζλεγα ότι νιϊκω τρομερό κρφο, είπε θ Νίτςα θ Σταγονίτςα. Κι όςο ςυηθτοφςαν τόςο πιο πολφ κρφωναν.-Ελάτε να αγκαλιαςτοφμε, να ενωκοφμε, ζτςι δε κα κρυϊνουμε,είπε ο Νεροφουςκάλασ, τρζμοντασ από φόβο κι από κρφο.

Πλοι βρικαν τθν ιδζα του ςωςτι και ζτςι ζκαναν.Αγκαλιάςτθκαν εκεί ψθλά ςτον ουρανόπολφ πολφ ςφιχτά για νααντιμετωπίςουν

τον κρφο άνεμοπου εμφανίςτθκε

ξαφνικά.Οι πολλοί υδρατμοίζτςι ενωμζνοι ζφτιαξανζνα ςφννεφο κι άλλοι υδρατμοί ζφτιαξαν κιάλλο ςφννεφο.Γζμιςε ο ουρανόσ ςφννεφα πουο άνεμοσ τα παρζςερνε ςε ουράνια ταξίδια.Aλλα ζφταςαν πάνω από πολιτείεσ μεγάλεσ,άλλα βρζκθκαν πάνω από κάλαςςεσ, άλλα πιγαν ςε χϊρεσ μακρινζσ.

Το ςφννεφο που ταξίδευαν οι φίλοι υδρατμοί ζφταςε πάνω από τθν κορυφι ενόσ βουνοφ. Κι εκεί, ποπό τι τουσ βρικε! Κρφο πολφ, άνεμοι δυνατοί κι οι υδρατμοί του ςφννεφου κόλλθςαν ακόμα πιο ςφιχτά ο ζνασ πάνω ςτον άλλο για να μθ κρυϊνουν.Πμωσ ζτςι το ςφννεφο βάρυνε κι άλλαξε χρϊμα, ζγινε από λευκό, ςκοφρο γκρίηο κι ζτςι όπωσ ιταν κρφο και μελανιαςμζνο οι υδρατμοί του ξανάγιναν ςταγόνεσ, που άρχιςαν να πζφτουν ςτθ γθ.

- Ωχ! Ωχ! Τι είναι αυτό που μασ βρικε! Κρφο, παγωνιά! Κοιτάξτε όλοι πωσ μελανιάςαμε και γίναμε ξανά ςταγόνεσ νεροφ, φϊναξε θ Δροςοφλα. Τι κα γίνουμε τϊρα;-Μα δε βλζπεισ ότι αρχίςαμε να κατεβαίνουμε, πλθςιάηουμε όλο και πιο κοντά ςτθ γθ, τθσ είπε ο Νεροκράτθσ.

Είμαςτε τϊρα βροχι!. Πταν οι υδρατμοί κρυϊςουνςτα ςφννεφα, γίνονται βροχι ι χιόνι και πζφτουν ςτθ γθ. Εμζνα μου αρζςει και. χαίρομαι πολφ, είπε ο Υδατοφλθσ- Εγϊ όμωσ πολφ φοβάμαι, είπε θ Νερζνια, ποφ πάμε τϊρα; Κεζ μου, τι γριγορα που κατεβαίνουμε! Δε κζλω να χωρίςουμε.Ελάτε να πιαςτοφμε χζρι-χζρι και να πζςουμε όλεσ οι ςταγόνεσ φίλοι μαηί.Σα μια ςταγονοπαρζα!

Κακϊσ πλθςίαηαν ςτθ γθο άνεμοσ τουσ χϊριςε.Θ Νερζνια ζπεςε ςτοφφλλο ενόσ δζντρουκι από κει γλίςτρθςε,ζπεςε ςτο ζδαφοσ και

πζραςε μζςα του βακιά.Ρϊπω τι είδε!

ίηεσ, παράριηα,ςκουλθκάκια, πζτρεσ,

ςάπια φφλλα, ςκακάρια.

Ο Υδατοφλθσ ζπεςε πάνω ςε ζνα βράχο." Ωχ! Τι ςκλθρά που είναι!", ςκζφτθκε και γλίςτρθςε

ςτο ζδαφοσ.

Ο Νεροφουςκάλασ ζπεςε πάνω ςτα πζταλα ενόσ λουλουδιοφ.

- Δεςποινίσ μου, τι όμορφθ που είςτε, τθσ είπε, κι εκείνθ ντράπθκε, ταράχτθκε και κουνικθκε.

Μπαμ! Ο Νεροφουςκάλασ Βρζκθκε φαρδφσ, πλατφσπάνω ςτα πεςμζνα φφλλα.

Θ Δροςοφλα ζπεςε πάνω ςε ζνα χιονιςμζνο κουκουνάρι.Το χιόνι ζλιωςε κι θ πλάτθ τθσ γρατςουνίςτθκε.Ευτυχϊσ ζπεςαν πάνω τθσ κι άλλεσ ςταγόνεσ βροχισ που ζλιωςαν το χιόνικαι παρζςυραν και τθΔροςοφλα ςτο ζδαφοσ.

Θ Νίτςα θ Σταγονίτςα ζπεςε πάνω ςτο γυαλιςτερό τρίχωμα

μιασ αρκοφδασ που μόλισ βγικε από τθ φωλιά τθσ." Μμμ! Τι απαλά που είναι εδϊ πάνω. Είμαι τόςο κουραςμζνθ, κζλω να κοιμθκϊ", ςκζφτθκε. Τίναξε θ αρκοφδα το τρίχωμά τθσ, πετάχτθκαν όλεσ οι ςταγόνεσ του νεροφ που ιταν πάνω τθσ,

κι ζτςι ζπεςε θ Νίτςα

θ Σταγονίτςα ςτο ζδαφοσ.

Θ βροχι ςταμάτθςε.Κάποιεσ ςταγόνεσ ξζμειναν

πάνω ςτα βράχια,άλλεσ πάνω ςτα δζντρα

και τα χόρτα, άλλεσπρόλαβαν να τισ ρουφιξουν

οι ρίηεσ των φυτϊν.Tισ περιςςότερεσ όμωστισ τράβθξε το ζδαφοσ

μζςα του βακιά.

Θ κάκε ςταγόνα από τθ γνωςτι μασ παρζα ςυνζχιςε το ταξίδι τθσ

μοναχικά." Τι ςκοτεινά που είναι εδϊ μζςα", ςκζφτονταν κακϊσ ζμπαιναν όλο και πιο βακιά ςτθ γθ και γλιςτροφςαν ανάμεςα ςτα χϊματα, ςτισ πζτρεσ, ςτισ ςκλθρζσ ρίηεσ των δζντρων. Οι νερζνιοι φίλοι ιταν πολφ λυπθμζνοι που ταξίδευαν μόνοι ςε εκείνο το ςκοτεινό και μυςτιριο κόςμο.

Πμωσ... πλιτσ, πλατσ, πλουτσ! Ρλιτσ, πλατσ! Πςο πιο βακιά κατζβαιναν τόςο πιο δυνατά άκουγαν αυτοφσ τουσ ιχουσ. Ρλιτσ, πλατσ, πλουτσ! Ιχοι γνωςτοί, ςα ςταγονίτςεσ που πζφτουν ςτο νερό. Και ξαφνικά κυμικθκαν, κατάλαβαν... πωσ ζφταςαν εκεί που θ γθ μαηεφει τα νερά τθσ βροχισ. Θ Νερζνια, ο Υδατοφλθσ, ο Νεροφουςκάλασ, θ Δροςοφλα, θ Νίτςα θ Σταγονίτςα, ο Νεροκράτθσ ςιγά ςιγά βοφτθξαν ςε μια κοιλότθτα γεμάτθ νερό. Ιταν τόςο πολφ νερό μαηεμζνο εκεί κάτω και οι ςταγονίτςεσ μασ γνϊριςαν φίλουσ απ' όλα τα νερά τθσ γθσ, το Νεροφλθ, τον Υδροφόρθ, τθν Ρόπθ τθ Νερόπθ, τθ Νερολακουβίτςα, τον Aκθυάκθ, το Καλαςςζνιο, τον Ροταμοφλθ, τον Μπουρμπουλικρα, τθ Μίνα Ροταμίνα, το Νεροτρυποφλθ. Κι όλο ζρχονταν ςταγόνεσ νεροφ κι όλο γζμιηε θ κοιλότθτα τθσ γθσ με νερό. Νερό πεντακάκαρο και δροςερό!

Πλοι απολάμβαναν τισ νερογνωριμίεσ τουσ, ο Νεροφουςκάλασ όμωσ είχε άγχοσ. Τίποτε δεν του άρεςε εκεί κάτω.-Σϋ όλθ μασ τθ ηωι εδϊ ςτα ςκοτάδια κα είμαςτε; Κι αν μαηευτοφμε πολλζσ ςταγόνεσ νεροφ τι κα απογίνουμε; Ο καθμζνοσ είχε λίγο δίκιο, γιατί είχε ςτριμωχτεί πολφ από τισ άλλεσ ςταγόνεσ. -Κζλω να ξαναδϊ τον ουρανό, τον ιλιο, τα πουλιά, να παίξω με τον άνεμο, μουρμοφριηε κι όλο γκρίνιαηε ςτθ Νερζνια. Ο Υδατοφλθσ που βριςκόταν δίπλα τουσ, πάντα ψφχραιμοσ και λογικόσ, του είπε:

- Μθ ςτεναχωριζςαι, Νεροφουςκοφλθμου, ςε λίγο καιρό κα ξαναβγοφμε ςτθν επιφάνεια τθσ γθσ. Δε κα χωράμε εδϊ μζςα. Κυμάςαι τισ πθγζσ των βουνϊν; Από κει δε βγαίνει πάντα κρφο, γάργαρο το νερό τθσ γθσ; Ο Νεροφουςκάλασ κάτι κυμικθκε και θρζμθςε για λίγο. Πμωσ ποφ και ποφ πάλι ςτεναχωριόταν και ανυπομονοφςε να 'ρκει θ μζρα που κα 'βγαινε ξανά πάνω ςτθ γθ.

Κι επιτζλουσ, ιρκε θ μζρα που, προχωρϊντασ μζςα από τα βακιά πζτρινα ςτρϊματα τθσ γθσ, βγικαν ξανά ςτθν επιφάνειά τθσ. Ιταν μια μικρι τρυποφλα ανάμεςα ςε βράχια και από κει μζςα ςτριμϊχτθκαν όλοι οι φίλοι μασ και βγικαν ξανά ςτθν επιφάνεια τθσ γθσ ςα νερό, πολφ νερό, κρφο, κακαρό και... ανυπόμονο!

- Αχ! Αχ! Αχ!

Θ πλατοφλα μου πονάει! Καλζ τι βράχοσ είναι αυτόσ! Ζλα, Νεροφουςκοφλθ, μθ με ςπρϊχνεισ, φϊναηε θ Νίτςα Σταγονίτςα.

-

Ωωωωπ! Ρροςοχι, παιδιά, μόλισ βγείτε από τθν πθγι ζχει μεγάλθ κατθφόρα.

Βγικαμε ςτθν πλαγιά ενόσ βουνοφ, προειδοποιοφςε ο Νεροκράτθσ.

- Ρω! Ρω! Ρω! Τι ωραίο το φωσ του ιλιου, όμωσ τα ματάκια μου πονάνε, τόςο καιρό ιμαςταν μζςα ςτο ςκοτάδι. Να τα δζντρα τα λουλοφδια τα πουλιά τα ηουηοφνια, φϊναηε ο Νεροφουςκάλασ και φοφςκωνε ακόμθ πιο πολφ απ' τθ χαρά του και κακϊσ κατρακυλοφςε ςτθν πλαγιά μαηί με τουσ άλλουσ νερζνιουσ φίλουσ του παρζςερνε μαηί του χϊμα και πετραδάκια

Τι ωραία που είναι θ φφςθ και τι ωραία που κατρακυλάμε, ποφ πάμε άραγε; ρωτοφςαν θ Δροςοφλα και θ Νίτςα θ Σταγονίτςα που ιταν πιαςμζνεσ χζρι χζρι.-Ε! δεν ξζρεισ; τϊρα όλοι εμείσ που βγικαμε απ' τθν πθγι του βουνοφ είμαςτε ζνα ρυάκι. Μςωσ πιο κάτω ςυναντιςουμε κι άλλο ρυάκι, ίςωσ βροφμε το ποτάμι, ίςωσ καταλιξουμε ςε κάποια λίμνθ ι κάλαςςα, απαντά ο Νεροκράτθσ.

-

- Ζχω ακοφςει για μια λίμνθ που κρατά ςτθν αγκαλιά τθσ μια όμορφθ πολιτεία. Κι ο τόποσ γφρω κάτι μου κυμίηει. Κα 'κελα να καταλιξουμε εκεί, είπε θ Νίτςα Σταγονίτςα.- Αν δεν εξατμιςτοφμε κακϊσ κατθφορίηουμε, αν δεν μασ πιει κάποιο ηωάκι, αν δεν μασ τραβιξουν ςωλινεσ υδραγωγείου, αν, αν ... τότε, καλι μου, μπορείσ να ελπίηεισ ότι κα φτάςουμε ςτθ λίμνθ που επικυμείσ, είπε ο Υδατοφλθσ με το φφοσ του πολφξερου.

- Κι όμωσ νάτθ, νάτθ, φωνάηει θ Νερζνια ενκουςιαςμζνθ. Βλζπω αυτι τθ λίμνθ με τθν όμορφθ πολιτεία. Το ποτάμι μάσ πθγαίνει εκεί...- Ζλα, ζλα, Νερζνια, μθ χαηεφεισ, φωνάηει ο Νεροκράτθσ δϊς' μου τθ φωτογραφικι μθχανι και... Ρλατσ! Μπλουμ! Ρλαφ! Βοφτθξαν ςτθ λίμνθ!