• Սոկրատեսը ծնվել է քարտաշիընտանիքում:

• Փիլիսոփայականգործունեությանը զուգընթաց՝մասնակցել է Աթենքիհասարակական-քաղաքականկյանքին և ոչ միշտ է ընդունելիշխողների ու մեծամասնությանտեսակետները: Լինելովկառավարմանարիստոկրատական ձևիկողմնակից՝ նա հակադրվել է մյուսձևերին (բռնապետություն, թագավորական իշխանություն, ժողովրդավարություն): Ունեցել էբազմաթիվ աշակերտներ՝փիլիսոփաներ Պլատոնը, Քսենոփոնը, քաղաքական ևռազմական գործիչ Ալկիվիադեսը ևուրիշներ:

• Լուսավորական գործունեության և հատկապեսաթենական ժողովրդավարության դեմ ելույթներիպատճառով

• մ. թ. ա. 399 թ-ին Սոկրատեսի դեմ հարուցվել էդատական գործ. նրան մեղադրել եներիտասարդությանն այլասերելու, աստվածներինչճանաչելու, նոր աստվածություններ ստեղծելուհամար: Աթենքի դատարանը նրան դատապարտել էմահվան. Սոկրատեսը, որպես օրինապաշտքաղաքացի, իր կամքով մի գավաթ թույն է խմել ևմահացել:

• Սոկրատեսից գրավոր ժառանգություն չի մնացել, նրա հայացքները փոխանցել են Պլատոնը, Քսենոփոնը և ուրիշներ:

• Ինչպես գիտեք, Սոկրատեսին մահապատժիդատապարտեցին աստվածների հանդեպանհարգալից վերաբերմունքի եւերիտասարդների բարքերն այլասերելումեղադրանքով: Պարզվում է, որ այսզրպարտանքի առիթ է հանդիսացելԱրիստոփանեսի «Ամպեր» կատակերգությունը, որտեղ Սոկրատեսը հանդիսատեսիններկայանում էր Զեւսի գոյությունը հերքողսոփեստի կերպարանքով: Մեծ փիլիսոփայիմահվան պատճառ դարձավ հակառակորդներիծաղրը...

• Ավանդության համաձայն՝ Սոկրատեսըերիտասարդ տարիքում տպավորվել է Դելփյանտաճարին փորագրված հույն իմաստուն Քիլոնինվերագրվող «Ճանաչիր ինքդ քեզ» («Ծանիր զքեզ») ասույթից, այն ընդունել է որպես մարդու էության, բնույթի, նրա կյանքի իմաստի ու նպատակիճանաչման կոչ, որպես փիլիսոփայականխորհրդածությունների ելակետ:

• ԸստՍոկրատեսի՝ փիլիսոփայության խնդիրը մարդկայինկեցության ու մտածողության բանական սկզբունքների ուչափանիշների բացահայտումն է, որոնք պետք է փնտրելմարդկային բանականության և ոչ բնության մեջ: Նրա կարծիքով՝բնափիլիսոփայության մեջ առկատարբեր, իրար հակադիրտեսությունների առաջացման պատճառն այն է, որբնափիլիսոփաները քաջատեղյակ չեն գիտությանը: Բնությանգաղտնիքները կարող է ճանաչել միայն կատարյալիմաստնությամբ օժտված էակը՝ Աստված: Իսկ մարդը կարող էճանաչել միայն իր բնության և մտածողության օրենքները:

• Հեգնանքը սոկրատեսյան բանավեճի ու զրույցիվարման հիմնական բաղադրիչն է: «Ես գիտեմ, որոչինչ չգիտեմ» սկզբունքը, որով առաջնորդվել էփիլիսոփան, նրանց դեմ է, ովքեր չգիտեն, որչգիտեն, բայց վիճում են: Սոկրատեսյան զրույցինպատակը զրուցակցի անգիտությունը ցույցտալը չէ, այլ ճշմարտությունը վերհանելը: Այդպատճառով էլ Սոկրատեսն իր արվեստնանվանել է մաևտիկա՝ մանկաբարձականարվեստ, որն օգնում է ճշմարտության (ինչպեսնորածին մանկան) լույս աշխարհ գալուն:

«Սոկրատեսի մահը» (1787 թ., նկարիչ՝

Ժակ-Լուի Դավիդ)

• Անցորդը հարցնում է Սոկրատեսին.- Քանի՞ ժամվա ճանապարհ է մնում մինչեւքաղաք հասնելը:- Ճամփադ շարունակիր,- նետում է փիլիսոփան...Շվարած անցորդը շարունակում է իր ճամփան: Քսան քայլ փոխելուց հետո Սոկրատեսը ձայնումէ մարդու ետեւից.- Երկու ժամ:- Ինչո՞ւ անմիջապես չասացիր,- զարմացավանցորդը:- Իսկ ես ի՞նչ իմանայի, թե դու ինչ արագությամբես քայլելու,- ասում է Սոկրատեսը...

• Անցորդը հարցնում է Սոկրատեսին.- Քանի՞ ժամվա ճանապարհ է մնում մինչեւ քաղաքհասնելը:- Ճամփադ շարունակիր,- նետում է փիլիսոփան...Շվարած անցորդը շարունակում է իր ճամփան: Քսանքայլ փոխելուց հետո Սոկրատեսը ձայնում է մարդուետեւից.- Երկու ժամ:- Ինչո՞ւ անմիջապես չասացիր,- զարմացավանցորդը:- Իսկ ես ի՞նչ իմանայի, թե դու ինչ արագությամբ եսքայլելու,- ասում է Սոկրատեսը...

• Աշակերտներից մեկը հարցրեց Սոկրատեսին, թեինչո՞ւ երբեք տխրության նշույլ անգամ չի հայտնվումնրա դեմքին: Սոկրատեսը պատասխանում է.- Ես չունեմ այնպիսի մի բան, որը կորցնելովտխրություն ապրեի...

• Մահվան վճռի կայացումից հետոՍոկրատեսն իր վերջին խոսքում դիմում էհամաքաղաքացիներին.- Դե ինչ, ես հեռանում եմ մահանալուհամար, իսկ դուք մնում եք՝ ապրելու: Մարդուս հայտնի չէ, թե ո՞րն է այս երկուդերերից ավելի շահեկան...