Մեծ լուսավորիչ, գրող, մանկավարժ,

հայ նորգրականությանհիմնադիր:

Ծնվել է 1809, մահացել 1848

• Խաչատուր Աբովյանը ծնվել է Երևանի մոտգտնվող Քանաքեռ գյուղում 1809 թվականինֈԶավակն է եղել նահապետական նշանավորմի ընտանիքիֈ Նրա պապի՝ Աբովի հռչակըերկար է ապրել համագյուղացիների մեջ,

• 1829 թ. էջմիածին է գալիս Դորպատի(այժմ՝ Տարտու) համալսարանի պրոֆեսորՖրիդրիխ Պարրոտի արշավախումբը՝Արարատի գագաթը բարձրանալունպատակով: Պարրոտի վրա մեծտպավորություն է թողնում հայերիտասարդը իր կրթվածությամբ ևիմացություններով: Նրա օգնությամբԱբովյանը 1830 թ. ընդունվում է Դորպատիհամալսարան՝ որպես ագատ ունկնդիր: Համալսարանում սովորելով վեց տարի՝ստանում է հիմնավոր կրթություն:

• Բազմակողմանի գիտելիքներով հարստացածԱբովյանը, վերադառնալով հայրենիք, մեծոգևորությամբ ցանկանում է ծավալել կրթական ևստեղծագործական լայն գործունեություն, սակայնարժանանում է սառն ընդունելության: Աբովյանըցանկանում է հիմնել մի դպրոց, որտեղ պետք էսովորեին հասարակության տարբեր խավերիերեխաներ: Կաթողիկոս Հովհաննես Կարբեցինմերժում է նրան՝ ասելով. «Դու լավ խմորել կարեսզմիտս անմեղաց, այլ կրթել զնոսա, չէ քո գործ»:

• 1837 թվականին Աբովյանընշանակվում է Թիֆլիսինահանգական դպրոցների տեսչիպաշտոնակատար և պատմության ութվաբանության ուսուցիչ: Աբովյանըմեծ լուսավորիչ էր, այսինքն՝առաջադիմության միակ ճանապարհըտեսնում էր մարդկանց կրթելու, լուսավորելու, ազգային-հայրենասիրական գիտակցությունըարթնացնելու մեջ: վարելով նախԹիֆլիսի նահանգական, ապաԵրևանի գավառական դպրոցներիտեսչի պաշտոնը նա ուզում էրիրագործել իր այդ լուսավորականծրագրերը: Բայց նրա բոլորնախաձեռնությունները մնում ենանկատար հանդիպելով ցարականիշխանությունների և հայ հետամնացկղերականության դիմադրությանը:

• Հիասթափված ու դաոնացած այդ ամենից՝ Աբովյանըպատրաստվում էր Երևանից մեկնել Թիֆլիս՝ստանձնելու Ներսիսյան դպրոցի տեսչի պաշտոնը: Բայց 1848 թ. ապրիլի 2-ին՝ վաղ առավոտյան, նա դուրսէ գալիս տնից և այլևս չի վերադառնում: Մինչև այսօր էլչի հաջողվել պարզել նրա անհետացմանհանգամանքները:Ա.Բակունցի տեսակետով, Աբովյանըգնացել է 1848 թ. Եվրոպական հեղափոխություններինմասնակցելուֈ

• Ակադեմիկոս Աշոտ Հովհաննիսյանը կարծում էր, որնա ինքնասպանություն է գործելֈ

• Պատմական գիտությունների թեկնածու Վ. Ավետյանըհամոզում է, որ Աբովյանը սպանվել է իր պարտապանթուրքերի ձեռքովֈ

Խաչատուր Աբովյանը ասել է`• Քո գործը, քո գործը միայն քո անունը կպահե:• Ա՛խ, լեզո՛ւն, լեզուն որ չըլլայ, մարդ ինչի՞ նման կ՛ըլլայ: Ազգը պահողը, իրար հետ միացնողը լեզուն է ու հաւատքը: Լեզուդ փոխէ՛, հաւատքդ ուրացի՛ր, ալ ի՞նչով կրնաս ըսել, թէ ո՞ր ազգէ՞ն ես:

• Ձեզի կ՛ըսեմ, ձեզի, հայոց նորահաս երիտասարդներ, ձերանունին մեռնիմ, ձեր արեւուն մատա՛ղ, տասը լեզուսորվեցէ՛ք, ձեր լեզուն, ձեր հաւատքը ամուրպահեցէ՛ք:[2]Հոգևոր անշարժություն, ասել է բարոյականմահ:[3]

• Հազար անգամ թուքումուրԲայց մեկ անգամ օրինակ տուր...[4]

• Շունչդ տուր, բայց քո հայրենիքՄի՜ տուր թշնամյաց [5]

Բացահայտում-խաչատուրԱբովյան

http://www.youtube.com/watch?v=Ts5e4Rn8d5s

• Նյութը պատրաստեց

• 9-2 դասարանի սովորող` ԱննաՄկրտչյանը