Ընտրություններինախապատրաստում

Հոդված 1. Ընտրությունների հիմունքները

1. Հայաստանի ՀանրապետությանՍահմանադրության համաձայն` Հանրապետության Նախագահի, Ազգայինժողովի, տեղական ինքնակառավարմանմարմինների ընտրություններն անցկացվումեն ընդհանուր, հավասար, ուղղակիընտրական իրավունքի հիման վրա` գաղտնիքվեարկությամբ:

2. Օրենքով իրենց վերապահվածլիազորությունների շրջանակում պետական ևտեղական ինքնակառավարման մարմինների

պաշտոնատար անձինքպատասխանատվություն են կրում

ընտրությունների նախապատրաստման, կազմակերպման և անցկացման

օրինականության համար:

Հոդված 3. Հավասար ընտրականիրավունքը

2. Պետությունը հավասար պայմաններ էապահովում ընտրողների ընտրականիրավունքի իրականացման համար:

Հոդված 5. Քվեարկության գաղտնիությունը

1. Քվեարկությունը գաղտնի է: Ընտրողիհամար քվեարկության գաղտնիությունը ոչմիայն իրավունք է, այլև պարտականություն: Քվեարկողի կամքի ազատ արտահայտմաննկատմամբ վերահսկողությունն արգելվում է:

Հոդված 6. Ընտրություններիհրապարակայնությունը

1. Ընտրությունները նախապատրաստվում ևանցկացվում են հրապարակայնորեն:

2. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովինորմատիվ որոշումները հրապարակվում են«Իրավական ակտերի մասին» ՀայաստանիՀանրապետության օրենքով սահմանվածկարգով:Կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի համացանցային կայքն էwww.elections.am:

4. Համապետական և Երևանի ավագանուընտրությունների ժամանակ թեկնածուները, համամասնական ընտրակարգովընտրություններին մասնակցողկուսակցությունները (կուսակցություններիդաշինքները) կարող են ներկայացնել իրենցնախընտրական ծրագրերը կենտրոնականընտրական հանձնաժողովի սահմանածէլեկտրոնային ձևով` կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի համացանցային կայքումտեղադրելու համար: Կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովը այդ ծրագրերը տեղադրում էհամացանցային կայքում ներկայացվելուց հետո` մինչև հաջորդ աշխատանքային օրվա ավարտը:

6. Կուսակցությունների (կուսակցություններիդաշինքների) ընտրական ցուցակների գրանցմանհամար սույն օրենսգրքով սահմանված ժամկետիավարտից հետո` 5 օրվաընթացքում, համամասնական ընտրակարգովընտրություններին մասնակցողկուսակցությունները կենտրոնական ընտրականհանձնաժողով են ներկայացնում կուսակցությանգույքի և ֆինանսական միջոցների մասինհայտարարագիր:

8. Հանրապետության Նախագահի և Ազգայինժողովի ընտրությունների ժամանակ` քվեարկության օրվանից առաջ 30-րդ, 20-րդ, 10-րդ ևքվեարկության նախորդ օրը, ՀայաստանիՀանրապետության ընտրողների ռեգիստրը վարողլիազոր մարմինը հրապարակում է ՀայաստանիՀանրապետության ընտրողների ռեգիստրումընդգրկված ընտրողների ընդհանուր թիվը` նշելովնաև յուրաքանչյուր լրացուցիչ ցուցակումընդգրկված ընտրողների թիվը:

9. Ընտրողները սույն օրենսգրքով սահմանվածկարգով տեղեկացվում են ընտրականհանձնաժողովների կազմի, գտնվելու վայրերի, աշխատաժամերի, ընտրողների ցուցակներում տեղգտած անճշտությունների վերաբերյալ դիմումներտալու ժամկետների, թեկնածուների առաջադրման, գրանցման, քվեարկության օրվա, քվեարկության ևընտրությունների արդյունքների մասին:

10. Քվեարկության օրը տեղամասային ընտրականհանձնաժողովները պարտավոր են մինչև ժամը 11.30-ը, 14.30-ը, 17.30-ը և 20.30-ը ընտրատարածքայինընտրական հանձնաժողով հաղորդելհամապատասխանաբար մինչև ժամը 11.00-ն, 14.00-ն, 17.00-ն և 20.00-ն տվյալ ընտրական տեղամասումքվեարկությանը մասնակցած ընտրողներիթիվը:Ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողովները այդ տվյալները նույնպարբերականությամբ ամփոփում, հրապարակում ևհաղորդում են կենտրոնական ընտրականհանձնաժողով: Կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովը համապետական ընտրություններիժամանակ քվեարկության օրը ժամը 12.00-ից սկսած` մինչև ժամը 21.00-ն, երեքժամյա պարբերականությամբհրապարակում է տեղեկություններ քվեարկությանըմասնակցած ընտրողների թվի վերաբերյալ:

12. Ընտրական հանձնաժողովների նիստերին, ինչպես նաև քվեարկության ամբողջ ընթացքումտեղամասային կենտրոնում սույն օրենսգրքովսահմանված կարգով իրավունք ունեն ներկալինելու վստահված անձինք, դիտորդները, զանգվածային լրատվության միջոցներիներկայացուցիչները, ինչպես նաև վերադասընտրական հանձնաժողովի անդամները` վերադասհանձնաժողովի նախագահի համաձայնությամբկամ հանձնարարությամբ: Ընտրականհանձնաժողովների նիստերը, ինչպես նաևքվեարկության ընթացքը վստահված անձինք, դիտորդները, զանգվածային լրատվությանմիջոցների ներկայացուցիչները կարող ենլուսանկարահանել, տեսանկարահանել` չխախտելով ընտրողների քվեարկությանգաղտնիության իրավունքը:

Հոդված 8. Ընտրողներին ցուցակում ընդգրկելը

5. Համապետական ընտրությունների ժամանակՀայաստանի Հանրապետության ոստիկանությունըքվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 4 օր առաջ՝մինչև ժամը 14.00-ն, կազմում է քվեարկության օրնընտրական տեղամասեր գործուղվողոստիկանության ծառայողների ցուցակը` դրանումնշելով ընտրողի ազգանունը, անունը, հայրանունը, ծննդյան տարեթիվը, ամիսը և օրը (այսուհետ` ամսաթիվ) և հաշվառման վայրի հասցեն: Լիազորմարմինը, ըստ այդ ցուցակների, ոստիկանությանծառայողներին հանում է իրենց հաշվառման վայրիընտրողների ցուցակից, սույն օրենսգրքի 9-րդհոդվածով ընտրողների ցուցակներիններկայացվող պահանջներին համապատասխան` կազմում է ընտրական տեղամասում քվեարկողոստիկանության ծառայողների լրացուցիչ ցուցակ:

6. Համապետական ընտրությունների ժամանակստացիոնար բուժում իրականացնող բժշկականհաստատության ղեկավարը քվեարկության օրվանից ոչուշ, քան 5 օր առաջ՝ մինչև ժամը 14.00-ն, լիազորմարմին է ներկայացնում ստացիոնար բուժման մեջգտնվող և տեղամասային կենտրոն ինքնուրույններկայանալու հնարավորություն չունեցողքվեարկությանը մասնակցել ցանկացող ընտրողներիցուցակը` դրանում նշելով ընտրողիազգանունը, անունը, հայրանունը, ծննդյան ամսաթիվըև հաշվառման վայրի հասցեն:

Լիազոր մարմինը, ըստ ներկայացվածցուցակների, ստացիոնար բուժման մեջ գտնվողընտրողներին հանում է իրենց հաշվառման վայրիընտրողների ցուցակից, սույն օրենսգրքի 9-րդհոդվածով ընտրողների ցուցակներին ներկայացվողպահանջներին համապատասխան` կազմում էստացիոնար բուժում իրականացնող բժշկականհաստատությունում քվեարկությանը մասնակցողընտրողների լրացուցիչ ցուցակ:

8. Համապետական ընտրությունների ժամանակպարտադիր ժամկետային զինծառայողները, ինչպես նաև զորամասերի տեղակայմանտարածքում հաշվառված պայմանագրայինզինծառայողները և նույն տարածքում հաշվառվածընտանիքի՝ ընտրելու իրավունք ունեցողանդամները, վարժական հավաքներ անցնողընտրողներն ընդգրկվում են զորամասիընտրողների ցուցակում:

Հոդված 9. Ընտրողների ցուցակներին ներկայացվողպահանջները

1. Ընտրողների ցուցակները կազմվում են ըստընտրողների հաշվառման վայրի հասցեների:

2. Ընտրողների ցուցակում նշվում են մարզի ևհամայնքի անվանումը, իսկ առանձին սյունակներում՝ընտրողի՝

1) ցուցակում հերթական համարը.

2) ազգանունը, անունը, հայրանունը (հայրանունը` հաշվառման փաստաթղթերում առկայությանդեպքում).

3) ծննդյան ամսաթիվը.

4) հաշվառման վայրի հասցեն, ՀայաստանիՀանրապետությունում հաշվառում չունեցողընտրողների դեպքում` քվեարկության օրը ՀայաստանիՀանրապետությունում բնակվելու վայրի հասցեն:

Նախատեսվում է ևս 4 սյունակ`

1) ընտրողի անձը հաստատող փաստաթղթի սերիայիև համարի (այսուհետ` համար),

2) ընտրողի ստորագրության,

3) հանձնաժողովի ընտրողների գրանցման համարպատասխանատու անդամի անհատական կնիքի,

4) լրացուցիչ նշումների: Ընտրողների ցուցակումլրացուցիչ նշումներ կատարվում են կենտրոնականընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով:

5. Ընտրողների ցուցակները կազմվում են մատյանիձևով և էջակալվում մինչև 1 000 ընտրողի քանակով: Ընտրողների ցուցակի յուրաքանչյուր էջում կարողեն նշվել առավելագույնը 20 ընտրողի վերաբերյալտվյալներ:

6. Լիազոր մարմնի կողմից կազմվող ընտրողներիլրացուցիչ ցուցակը կազմում, էջակալում, ցուցակիյուրաքանչյուր էջ ստորագրում և կնքում է լիազորմարմինը:

Հոդված 10. Ընտրողների ցուցակներն ընտրականհանձնաժողովներին և տեղամասային կենտրոնիտարածքը տիրապետողին տրամադրելը

1. Լիազոր մարմինը քվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 40 օր առաջ տեղամասային կենտրոնիտարածքը տիրապետողին տրամադրում էընտրողների ցուցակների մեկ օրինակ

2. Լիազոր մարմինը քվեարկության օրվանից 10 օրև 3 օր առաջ համապետական և Երևանի ավագանուընտրությունների դեպքում` կենտրոնականընտրական հանձնաժողովին, տրամադրում էտեղեկանք ընտրողների թվի վերաբերյալ:

5. Զորամասի հրամանատարը զինվորականմասում հաշվառված ընտրողների ցուցակներնընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովինախագահին տրամադրում է քվեարկությանօրվանից 3 օր առաջ զմռսված ծրարով, որը բացվումէ միայն քվեարկության օրը տեղամասայինընտրական հանձնաժողովում:

6. Քրեակատարողական հիմնարկի ղեկավարըքվեարկության օրվանից 2 օր առաջ ընտրողներիցուցակը հանձնում է տեղամասային ընտրականհանձնաժողովի նախագահինֈ

Հոդված 11. Ընտրողների ցուցակների մատչելիությունը Համապետական և Երևանի ավագանու

ընտրությունների ժամանակ լիազոր մարմիննընտրողների ցուցակը` ըստ ընտրական տեղամասերի, քվեարկության օրվանից 40 օր և 2 օր առաջ տեղադրումէ համացանցում:

3. Տեղամասային կենտրոնի տարածքը տիրապետողըքվեարկության օրվանից 40 օր առաջ ընտրողներիցուցակը փակցնում է տեղամասային կենտրոնում՝բոլորի համար տեսանելի տեղում:

4. Ընտրողների ցուցակի, այդ թվում` լրացուցիչցուցակների օրինակը, քվեարկության օրվանից 2 օրառաջ տեղամասային ընտրական հանձնաժողովինախագահը փակցնում է տեղամասային կենտրոնում՝բոլորի համար տեսանելի տեղում:

5. Զինվորական մասերում հաշվառված ընտրողներիցուցակները քվեարկության օրվանից 10 օր առաջփակցվում են զորամասերում՝ զինծառայողների համարտեսանելի տեղում:

Հոդված 12. Ընտրողների ցուցակների անճշտություններըվերացնելու վերաբերյալ դիմումներ տալու, դիմումներըքննարկելու և ընտրողների ցուցակները ճշտելու կարգը

Ընտրողների ցուցակներում անճշտությունների վերացմանև ցուցակում լրացում կատարելու վերաբերյալ վեճերըլուծվում են Հայաստանի Հանրապետության վարչականդատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգով ևժամկետներում: Դատարանը ցուցակներումանճշտությունները վերացնելու վերաբերյալ վճիռըկայացնում է դիմումը ստանալուց հետո՝ 3 օրվա ընթացքում: Դատարանը ցուցակում լրացում կատարելու վերաբերյալվճիռը կայացնում է այնպիսի ժամկետներում, որ ընտրողըհնարավորություն ունենա մասնակցելու քվեարկությանը:

4. Ընտրական հանձնաժողովներն իրավունք չունենսեփական նախաձեռնությամբ որևէ փոփոխություն՝ ճշտումկամ լրացում կատարելու ընտրողներիցուցակներում, բացառությամբ քվեարկության օրըընտրական տեղամասում տառասխալների և տեխնիկականվրիպակների ուղղման:

Հոդված 14. Ընտրական տեղամասերը

Լիազոր մարմինը համայնքի ղեկավարի ևընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովիանդամի մասնակցությամբ կազմավորում էընտրական տեղամասեր քվեարկության օրվանիցոչ ուշ, քան 45 օր առաջ:

2. Ընտրական տեղամասերը կազմավորվում ենհերթական համարակալմամբ: Ընտրականտեղամասերի համարակալման կարգը սահմանումէ կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

3. Ընտրական տեղամասը կազմավորման պահինչպետք է ունենա ավելի քան 2 000 ընտրող:

Հոդված 15. Տեղամասային կենտրոնը

1. Քվեարկությունն անցկացվում է տեղամասայինկենտրոնում:

2. Տեղամասային կենտրոնը պետք է հնարավորին չափ մոտլինի ընտրական տեղամասում գտնվող բնակելի շենքերին ևտներին: Տեղամասային կենտրոնը պետք է ընտրվիայնպես, որ ապահովվի քվեարկության բնականոն ընթացքը: Տեղամասային կենտրոնի գտնվելու վայրի ընտրության ևքվեարկության սենյակի կահավորման համարպատասխանատու է համայնքի ղեկավարը:

3. Տեղամասային կենտրոնը չի կարող գտնվել պետական ևտեղական ինքնակառավարման մարմինների, ռազմականուսումնական հաստատությունների, զորամիավորումներիև առողջապահության հիմնարկների զբաղեցրած շենքերում:

5. Տեղական ինքնակառավարման մարմիններըսահմանափակ ֆիզիկական հնարավորություններ ունեցողընտրողների ընտրական իրավունքի իրականացմանմատչելիությունն ապահովելու համար տեղամասայինկենտրոններում ձեռնարկում են անհրաժեշտ միջոցներ:

Հոդված 16. Տեղամասային կենտրոն սահմանելը Համայնքի ղեկավարը քվեարկության օրվանից ոչ ուշ,

քան 43 օր առաջ սահմանում է տեղամասայինկենտրոն: Համայնքի ղեկավարը այդ մասինտեղեկացնում է լիազոր մարմնին:

Տեղամասային կենտրոնում քվեարկության պատշաճկազմակերպման կամ քվեարկության անցկացմանանհնարինության դեպքում համայնքի ղեկավարըպարտավոր է քվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 5 օրառաջ ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովինախագահի պահանջով փոխել տեղամասայինկենտրոնի գտնվելու տեղը, իսկ բացառիկ դեպքերում(տարերային աղետ, վթար, հրդեհ կամանհաղթահարելի ուժ)` նաև քվեարկության օրը` ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովինախագահի համաձայնությամբ:

3. Տեղամասային կենտրոնի գտնվելու վայրը փոխելուդեպքում համայնքի ղեկավարն ընտրողներինտեղեկացնում է անհապաղ:

Հոդված 17. Ընտրատարածքները 1. Հայաստանի Հանրապետության տարածքում կազմավորվում են

Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգով պատգամավորներիմանդատների թվին հավասար թվով ընտրատարածքներ:

3. Ընտրատարածքները կազմավորվում են` հաշվի առնելով մարզերիսահմանները, տարածքի աշխարհագրական, տեղագրական ևֆիզիկական առանձնահատկությունները, հաղորդակցությանմիջոցների առկայությունը, գոյություն ունեցող սոցիալական և այլգործոններ:Յուրաքանչյուր մարզում (Երևան քաղաքում) կազմավորվողընտրատարածքների թիվը որոշվում է հետևյալ կերպ.

մարզի ընտրողների թիվը բազմապատկվում է մեծամասնականընտրակարգով ընտրվող պատգամավորների մանդատների թվով, արդյունքը բաժանվում է Հայաստանի Հանրապետության ընտրողներիռեգիստրում ընդգրկված ընտրողների ընդհանուր թվի վրա, ևառանձնացվում են ամբողջ թվերը, որոնք յուրաքանչյուր մարզումկազմավորվող ընտրատարածքների թվերն են: Մնացածընտրատարածքները բաշխվում են ըստ մնացորդների մեծությանհերթականության` յուրաքանչյուր մարզում մեկ ընտրատարածքսկզբունքով: Սույն պարբերությամբ սահմանված կարգով յուրաքանչյուրմարզի ընտրատարածքների թիվը փոխվում է միայն Ազգային ժողովիմեծամասնական ընտրակարգով պատգամավորների մանդատների թվիփոփոխության դեպքում:

Ընտրատարածքները կազմավորում և համարակալում է կենտրոնականընտրական հանձնաժողովը:

Արտահերթ ընտրությունների անցկացման դեպքումընտրությունները ֆինանսավորվում են պետականբյուջեի պահուստային ֆոնդից

Եթե բյուջետային միջոցները ժամանակին չենտրամադրվում, կամ Հայաստանի Հանրապետությանկենտրոնական բանկի պահուստային ֆոնդումմիջոցներ չկան, կամ տրամադրված միջոցները չենբավարարում ընտրությունները կամ ընտրություններիերկրորդ փուլը ֆինանսավորելու համար, ապակենտրոնական ընտրական հանձնաժողովն իրավունքունի վարկ ստանալու մասնավոր բանկերից:

5. Ընտրություններից հետո` 20-օրյա ժամկետում, ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովըֆինանսական միջոցների ծախսման վերաբերյալհաշվետվություն է ներկայացնումկենտրոնական ընտրական հանձնաժողով:

Նախընտրական քարոզչության սահմանվածկարգի այնպիսի խախտման դեպքում, որը կարողէ էական ազդեցություն ունենալընտրությունների արդյունքների վրա, եթե այնկատարել է թեկնածուն, համամասնականընտրակարգով ընտրություններին մասնակցողկուսակցությունը, կուսակցությունների դաշինքը, ապա թեկնածուին, կուսակցության, կուսակցությունների դաշինքի ընտրականցուցակը գրանցած հանձնաժողովը դիմում էդատարան` թեկնածուի, կուսակցության, կուսակցության դաշինքի ընտրական ցուցակիգրանցումն ուժը կորցրած ճանաչելու համար:

Հոդված 28. Վերահսկիչ-վերստուգիչծառայությունը

Ընտրական հանձնաժողովներին, կենտրոնականընտրական հանձնաժողովի աշխատակազմինտրամադրված միջոցների օգտագործմաննպատակով կենտրոնականընտրական հանձնաժողովը ստեղծում էվերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայություն:

3. Վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայությանղեկավարի պաշտոնը քաղաքացիական պաշտոն է:Վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայության ղեկավարընշանակվում էկենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիորոշմամբ: Ծառայության ղեկավարը չի կարողլինել որևէ կուսակցության անդամ:

Հոդված 18. Նախընտրական քարոզչության հիմնականսկզբունքները

1. Նախընտրական քարոզչության ժամանակահատվածը այնժամանակահատվածն է, որի ընթացքում թեկնածուներինհավասար հնարավորություններ ապահովելու նպատակովգործում են հանրային ռեսուրսներից օգտվելու, քարոզչությունիրականացնելու և ֆինանսական թափանցիկություննապահովելու` սույն օրենսգրքով սահմանված կանոնները:

Նախընտրական քարոզչության ժամանակահատվածը սկսվում էթեկնածուների, կուսակցությունների ընտրական ցուցակներիգրանցման վերջին օրվան հաջորդող 7-րդ օրը և ավարտվումքվեարկության օրվանից մեկ օր առաջ: Այդ շրջանումքարոզչությունը ստորև անվանվում է նախընտրականքարոզչություն:

2. Պետությունն ապահովում է նախընտրական քարոզչությանազատ իրականացումը: Այն ապահովում են պետական ևտեղական ինքնակառավարման մարմինները` նախընտրականժողովներ, թեկնածուների հետ ընտրողների հանդիպումներ ևընտրությունների հետ կապված այլ միջոցառումներկազմակերպելու նպատակով նրանց դահլիճներ և այլշինություններ տրամադրելու միջոցով:

5. Թեկնածուները, համամասնական ընտրակարգովընտրություններին մասնակցող կուսակցությունները, կուսակցությունների դաշինքներն ընտրություննշանակվելուց հետո կարող են կազմավորելընտրական շտաբներ:

6. Արգելվում է նախընտրական քարոզչությունկատարել և ցանկացած բնույթի քարոզչական նյութտարածել`

1) պետական և տեղական ինքնակառավարմանմարմիններին, ինչպես նաև պետական ևհամայնքային ծառայողներին, ուսումնականհաստատությունների մանկավարժական կազմիաշխատողներին` իրենց լիազորություններնիրականացնելիս.

2) սահմանադրական դատարանի անդամներին, դատավորներին, դատախազներին, ոստիկանությունում, ազգային անվտանգությունում, քրեակատարողական հիմնարկներումծառայողներին, զինծառայողներին.

3) ընտրական հանձնաժողովի անդամներինֈ

7. Նախընտրական քարոզչության ժամանակ, ինչպես նաևքվեարկության նախորդ և քվեարկության օրըթեկնածուներին, կուսակցություններին, կուսակցություններիդաշինքներին արգելվում է անձամբ կամ նրանց անունից կամորևէ այլ եղանակով ընտրողներին տալդրամ, սննդամթերք, արժեթղթեր, ապրանքներ կամ մատուցելծառայություններ: Այն բարեգործականկազմակերպությունները, որոնց անվանումները կարող եննմանեցվել կուսակցությունների, կուսակցություններիդաշինքների անվանումներին, թեկնածուներիանուններին, նախընտրական քարոզչության ժամանակբարեգործություն չեն կարող իրականացնել այնհամայնքներում, որտեղ անցկացվում են ընտրություններ:

Նախընտրական քարոզչության սահմանված կարգի այնպիսիխախտման դեպքում, որը կարող է էական ազդեցություն ունենալընտրությունների արդյունքների վրա, եթե այն կատարել էթեկնածուն, կուսակցությունը, կուսակցություններիդաշինքը, ապաթեկնածուին, կուսակցության, կուսակցությունների դաշինքիընտրական ցուցակը գրանցած հանձնաժողովը դիմում էդատարան` թեկնածուի, կուսակցության, կուսակցությանդաշինքի ընտրական ցուցակի գրանցումն ուժը կորցրածճանաչելու համար:

9. Ձերբակալված կամ կալանքի տակ գտնվող թեկնածուներընախընտրական քարոզչությունն իրականացնում են ընտրականգործընթացներում իրենց վստահված անձանց միջոցով:

Հոդված 20.Նախընտրական քարոզչությանժամանակահատվածում քարոզչական պաստառների ևքարոզչական տպագիր նյութերի օգտագործման կարգը

2. Քարոզչական պաստառներ կարող են փակցվել միայն սույնհոդվածով նախատեսված տեղերում:

Արգելվում է քարոզչական պաստառներ փակցնելը պետականկամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների զբաղեցրածշենքերի, հասարակական սննդի, առևտրի օբյեկտների ևհասարակական տրանսպորտի վրա կամ ներսում` անկախսեփականության ձևից: Քարոզչական պաստառներ կարող ենփակցվել ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձանցհամաձայնությամբ` նրանց պատկանող կամ նրանցտիրապետման ներքո գտնվող շենքերի, շինությունների, տրանսպորտային միջոցների վրա կամ դրանց ներսում, եթե այդտեղերում սույն հոդվածով արգելված չէ պաստառներ փակցնելը:

7. Արգելվում է պաստառները պոկելը, պատռելը, դրանց վրագրառումներ կատարելը կամ ցանկացած այլ եղանակով վնասելը:

11. Արգելվում է անանուն քարոզչական տպագիր նյութերտարածելը: Անանուն կամ կեղծ քարոզչական տպագիր նյութերհայտնաբերելու դեպքում իրազեկ ընտրական հանձնաժողովըդիմում է իրավասու մարմիններին` ապօրինի գործողություններըդադարեցնելու համար:

Հոդված 21. Ընտրողների կամքի ազատարտահայտման վրա ներգործության արգելումը

3. Թեկնածուների, համամասնական ընտրակարգովընտրություններին մասնակցող կուսակցությունների, կուսակցությունների դաշինքների վարկանիշներիվերաբերյալ սոցիոլոգիական հարցման արդյունքներհրապարակելիս հարցումն իրականացնողկազմակերպությունը պարտավոր է նշել հարցմանժամկետները, հարցվողների թիվը և ընտրանքի ձևը, հավաքման ձևը և վայրը, հարցի ճշգրիտ ձևակերպումը, հնարավոր սխալի վիճակագրական գնահատականը ևպատվիրատուին:

Արգելվում է քվեարկության օրը` մինչև ժամը 20.00-ն, վերգետնյա եթերային հեռարձակում իրականացնողռադիոընկերություններին կամհեռուստաընկերություններին հրապարակել ընտրողներիհարցման արդյունքներն այն մասին, թե ում օգտին ենքվեարկել:

4. Արգելվում է քվեարկության օրը տեղամասայինկենտրոնին հարող տարածքում մինչև 50 մետր շառավղովխմբերով հավաքվելը, տեղամասային կենտրոնի մուտքինհարող տարածքում մեքենաների կուտակումը:

Հոդված 29. Դիտորդական առաքելության իրավունքը

1. Ընտրությունների ժամանակ դիտորդականառաքելության իրավունք ունեն`

1) միջազգային կազմակերպությունները. 2) Հայաստանի Հանրապետությունում հավատարմագրված

դիվանագիտական և հյուպատոսականներկայացուցչությունները.

3) Հայաստանի Հանրապետության և օտարերկրյահասարակական այն կազմակերպություններըկ,որոնք չենաջակցում թեկնածուներին կամ կուսակցություններին, կուսակցությունների դաշինքներին:

Կազմակերպություններին և անձանց դիտորդականառաքելություն իրականացնելու հրավեր ուղարկելուիրավունք ունեն`

1) Հանրապետության Նախագահը. 2) Ազգային ժողովի նախագահը. 3) վարչապետը. 4) կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

Հոդված 30. Դիտորդների հավատարմագրումը

1. Դիտորդներն իրենց առաքելություննիրականացնում են կենտրոնականընտրական հանձնաժողովումհավատարմագրվելուց հետո:

2. Հավատարմագրվելու կամ հավատարմագրվածդիտորդների ցանկում փոփոխություններկատարելու համար դիմումները կենտրոնականընտրական հանձնաժողով են քվեարկությանօրվանից ոչ ուշ, քան 10 օր առաջ:

Հոդված 34. Ընտրական հանձնաժողովներիհամակարգը, կարգավիճակը և գործունեության կարգը

1. Ընտրությունների կազմակերպման և անցկացմաննպատակով կազմավորվում է ընտրականհանձնաժողովների եռաստիճան համակարգ` կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով, ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովներ ևտեղամասային ընտրակ

2. Յուրաքանչյուր ընտրատարածքի համարկազմավորվում է ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողով: Ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողովի նստավայրը սահմանում էկենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը անհանձնաժողովներ:

6. Պետական և տեղական ինքնակառավարմանմարմիններն ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողովներին անհատույց ապահովում ենանհրաժեշտ աշխատանքային տարածքներով ևգույքով:

Հոդված 35. Ընտրական հանձնաժողովներիգործառույթները

1. Ընտրական հանձնաժողովներնապահովում են ընտրողների ընտրականիրավունքի իրականացումը ևպաշտպանությունը:

Հոդված 38. Ընտրական հանձնաժողովներիֆինանսավորումը, ընտրականհանձնաժողովներիանդամների վարձատրությունը

1. Ընտրական հանձնաժողովներիֆինանսավորումը և ընտրականհանձնաժողովների անդամների վարձատրությունըկատարվում են պետական բյուջեի միջոցներիհաշվին:

2.Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովինախագահի պաշտոնային դրույքաչափը հավասարէ օրենսդիր, գործադիր և դատական իշխանությանմարմինների ղեկավար աշխատողներիպաշտոնային դրույքաչափերին:

7. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի` ընտրական գրավների հատուկ հաշվեհամարում առկամիջոցների մինչև 15 տոկոսը` յուրաքանչյուր տարվահամար կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիորոշմամբ հաստատված նախահաշվինհամապատասխան, կարող է օգտագործվել ընտրականվարչարարության փորձիուսումնասիրման, ընտրական վարչարարությանբարձրացմանն ուղղված ծրագրերիիրականացման, ընտրական հանձնաժողովներիտեխնիկական վերազինման և ընտրականօրենսդրությանը վերաբերող նյութերի պատրաստմանև հրատարակման համար:

Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի` ընտրական գրավների հատուկ հաշվեհամարումմնացած մյուս միջոցները ՀայաստանիՀանրապետության կառավարության որոշմամբ կարողեն օգտագործվել ընտրական հանձնաժողովներիտեխնիկական վերազինման և ընտրականօրենսդրությանը վերաբերող նյութերի պատրաստմանև հրատարակման համար:

Հոդված 39. Ընտրական հանձնաժողովներկազմավորելու հիմունքները

1. Կենտրոնական և ընտրատարածքայինընտրական հանձնաժողովների կազմումկարող են ընդգրկվել սույն օրենսգրքիհամապատասխանաբար 40-րդ և 41-րդհոդվածների պահանջներինհամապատասխանող ընտրական իրավունքունեցող քաղաքացիները:

2. Ընտրական հանձնաժողովի անդամ չեն կարող լինելՀայաստանի Հանրապետության քրեական օրենսգրքի149-154.6-րդ հոդվածներով նախատեսվածհանցագործությունների համար դատվածությունունեցող անձինք: Ընտրատարածքային ևտեղամասային ընտրական հանձնաժողովների անդամչեն կարող լինել Ազգային ժողովի պատգամավորները, սահմանադրական դատարանի անդամները, դատավորները, դատախազները, նախարարները ևնրանց տեղակալները, մարզպետները և նրանցտեղակալները, համայնքների ղեկավարներն ուավագանու անդամները, ոստիկանությունում ևազգային անվտանգությունում, դատական ակտերիհարկադիր կատարման ծառայությունում, քրեակատարողական հիմնարկներում ծառայողները, զինծառայողները, վստահված անձինք, լիազորներկայացուցիչները, դիտորդները, թեկնածուները:

3. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի կազմում կարող ենընդգրկվել ընտրական իրավունք ունեցող այն քաղաքացիները, որոնք կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանածկարգով անցել են ընտրությունների անցկացմանմասնագիտական դասընթացներ և ստացել որակավորմանվկայականներ:

4. Ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովներիանդամների ուսուցումն իրականացվում է հանձնաժողովներիկազմավորումից հետո:

5. Ընտրությունների անցկացման մասնագիտականդասընթացները կազմակերպում և անցկացնում է կենտրոնականընտրական հանձնաժողովը` իր սահմանած կարգինհամապատասխան: Դասընթացները կազմակերպվում են Երևանքաղաքում և մարզերում (մարզերում` ըստ ընտրատարածքների)` տարին առնվազն մեկ անգամ, քաղաքացիների դիմումների ևկուսակցությունների

ներկայացրած ցուցակների հիման վրա: Որակավորմանվկայականները տրվում են ստուգարքի հիման վրա: Ստուգարքինկարող է մասնակցել յուրաքանչյուր ոք, անկախ դասընթացինմասնակցելուց: Ստուգարքն անցկացվում է համակարգչային կամթեստային ստանդարտ եղանակով: Դասընթացների, ստուգարքիընթացքին կարող են հետևել զանգվածային լրատվությանմիջոցների, հասարակական կազմակերպություններիներկայացուցիչները:

6. Քաղաքացին կարող է ընդգրկվել միայն մեկընտրական հանձնաժողովի կազմում:

7. Ընտրական հանձնաժողովների կազմիվերաբերյալ տեղեկություններըհրապարակվում են կենտրոնականընտրական հանձնաժողովի սահմանածկարգով:

Հոդված 40. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով կազմավորելուկարգը

1. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովն ունի յոթ անդամ: Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի անդամներին նշանակում էՀանրապետության Նախագահը` Հայաստանի Հանրապետության մարդուիրավունքների պաշտպանի, Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկդատարանի նախագահի, Հայաստանի Հանրապետությանփաստաբանների պալատի նախագահի առաջարկությամբ: Հանձնաժողովի անդամները նշանակվում են 6 տարի ժամկետով:

2. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի անդամներից երեքընշանակվում են Հայաստանի Հանրապետության մարդու իրավունքներիպաշտպանի, երկուսը` Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկդատարանի նախագահի, երկուսը` Հայաստանի Հանրապետությանփաստաբանների պալատի նախագահի առաջարկությամբ: ՀայաստանիՀանրապետության վճռաբեկ դատարանի նախագահի և ՀայաստանիՀանրապետության փաստաբանների պալատի նախագահիառաջարկությամբ նշանակված երկուական անդամները պետք է լինենտարբեր սեռի ներկայացուցիչներ, և այդ երկուական անդամներիցառնվազն մեկը պետք է ունենա իրավաբանական կրթություն կամիրավունքի ոլորտում գիտական աստիճան:

3. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի անդամ կարող է լինելընտրական իրավունք ունեցող Հայաստանի Հանրապետության այնքաղաքացին, որը հրապարակային հասարակական-քաղաքականգործունեություն չի ծավալում և ունի`

1) բարձրագույն իրավաբանական կրթություն և վերջին5 տարում առնվազն 3 տարվա մասնագիտական ստաժ,

2) իրավունքի ոլորտում գիտական աստիճան և վերջին5 տարում առնվազն 3 տարվա մասնագիտական ստաժ,

3) բարձրագույն կրթություն և վերջին 10 տարումպետական մարմիններում առնվազն 5 տարվահանրային ծառայության աշխատանքային ստաժ կամ

4) բարձրագույն կրթություն և վերջին 5 տարումմշտապես գործող ընտրական հանձնաժողովում 3 տարվա աշխատանքային փորձ կամ հանձնաժողովիաշխատակազմում առնվազն 3 տարվաաշխատանքային ստաժ:

4. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովինախագահին, հանձնաժողովի նախագահի տեղակալինև հանձնաժողովի քարտուղարին ընտրում էհանձնաժողովն իր կազմից:

5. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիանդամների թեկնածուների տվյալներըՀանրապետության Նախագահի աշխատակազմներկայացվում են կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի անդամի լիազորությունների ավարտիցոչ շուտ, քան 30, և ոչ ուշ, քան 20 օր առաջ` մինչև ժամը18.00-ն: Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիանդամի լիազորությունների ավարտի ժամկետի մասինհանձնաժողովի անդամների թեկնածուներառաջադրելու իրավասություն ունեցող պաշտոնատարանձանց տեղեկացնում է կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի նախագահը` կենտրոնականընտրական հանձնաժողովի անդամիլիազորությունների ավարտից ոչ ուշ, քան 50 օր առաջ:

6. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիանդամներ նշանակելու մասին ՀանրապետությանՆախագահի հրամանագիրը հրապարակվում էկենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի անդամիլիազորությունների ավարտից ոչ ուշ, քան 7 օր առաջ:

7. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի անդամիլիազորությունների վաղաժամկետ դադարման կամդադարեցման դեպքում թափուր տեղը համալրվում էսույն հոդվածով սահմանված կարգով` 21-օրյաժամկետում: Կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի անդամի լիազորություններիվաղաժամկետ դադարման դեպքում հանձնաժողովինոր անդամը նշանակվում է լիազորություններըվաղաժամկետ դադարած կամ դադարեցված անդամիպաշտոնավարման համար սահմանված ժամկետիմնացած ժամանակահատվածի համար: Նման դեպքում, եթե մնացած պաշտոնավարման ժամանակը պակաս էմեկ տարուց, ապա հանձնաժողովի նոր անդամիպաշտոնավարման ժամկետը սահմանվում է նախորդանդամի մնացած ժամանակահատվածին գումարածվեց տարի:

8. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովինախագահի, նախագահի տեղակալի և հանձնաժողովիքարտուղարի թեկնածուների առաջադրման իրավունքըպատկանում է կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի անդամներին:

9. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովինախագահը, նախագահի տեղակալը ևքարտուղարն ընտրվում են բաց քվեարկությամբ:

Եթե կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովինախագահի, նախագահի տեղակալի կամքարտուղարի պաշտոնի համար քվեարկվել է մեկթեկնածու, ապա նա ընտրվում է, եթե ստացել էքվեարկության մասնակիցների ձայների կեսիցավելին: Եթե կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի նախագահի, նախագահիտեղակալի կամ քարտուղարի պաշտոնի համարքվեարկվել է մեկից ավելի թեկնածու, ապաընտրվում է առավել թվով կողմ ձայներ ստացածթեկնածուն: Ձայների հավասարության դեպքումառավել թվով կողմ ձայներ ստացած թեկնածուներիմիջև անցկացվում է վիճակահանություն:

Հոդված 41. Ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողով կազմավորելու կարգը

1. Ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովնունի յոթ անդամ: Ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողովը կազմավորվում է 6 տարի ժամկետով: Ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովիանդամներին նշանակում է կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովը մինչև ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողովի լիազորությունների ավարտը:

2. Ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովիկազմում յուրաքանչյուր սեռի ներկայացուցիչների թիվըչպետք է պակաս լինի երկուսից:

3. Ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովներիկազմում ընդգրկվելու համար կարող է դիմելընտրական իրավունք ունեցող ՀայաստանիՀանրապետության այն քաղաքացին, որըհրապարակային հասարակական-քաղաքականգործունեություն չի ծավալում:

Հոդված 42. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովկազմավորելու կարգը

1. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովն ունի առնվազն յոթանդամ:

2. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովում անդամնշանակում են`

1) Ազգային ժողովում խմբակցություն ունեցողկուսակցությունները, կուսակցությունների դաշինքները` մեկական անդամ, եթե խմբակցությունների թիվը մեծ է 4-ից, ևերկուական անդամ, եթե խմբակցությունների թիվը փոքր էհինգից.

2) համապատասխան ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողովը` երկու անդամ:

Յուրաքանչյուր տեղամասային ընտրական հանձնաժողովիանդամ նշանակելու համար ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողովի յուրաքանչյուր անդամ (բացառությամբհանձնաժողովի նախագահի) կարող է ներկայացնել մեկթեկնածու: Եթե առաջադրված թեկնածուների թիվը երկուսիցավելի է, ապա տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի երկուանդամին ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովնընտրում է վիճակահանության միջոցով` կենտրոնականընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով:

3. Եթե տեղամասային ընտրական հանձնաժողովիձևավորման համար սույն օրենսգրքով սահմանվածկարգով կամ ժամկետում որևէ կուսակցություն, կուսակցությունների դաշինք հանձնաժողովի անդամ չինշանակում, կամ ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողովի անդամների առաջարկածթեկնածուների թիվը պակաս է 2-ից, ապահանձնաժողովի թափուր տեղերը նրանց փոխարենլրացնում է համապատասխան ընտրատարածքայինընտրական հանձնաժողովի նախագահըհանձնաժողովի կազմավորման համար սահմանվածժամկետի ավարտից հետո` եռօրյա ժամկետում: Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի թափուրտեղերը սույն մասով սահմանված կարգով լրացվելուդեպքում տեղամասային ընտրականհանձնաժողովների նախագահների և քարտուղարների` ըստ տեղամասերի բաշխման մասին կենտրոնականընտրական հանձնաժողովի որոշումը չի փոփոխվում:

4. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովինախագահ և քարտուղար նշանակվում ենհամապատասխան ընտրատարածքայինընտրական հանձնաժողովի որոշմամբ` սույնհոդվածի 5-րդ մասով նախատեսված բաշխմանըհամապատասխան, հանձնաժողովումկուսակցությունների, կուսակցություններիդաշինքի նշանակած անդամներից, բացառությամբսույն հոդվածի 3-րդ մասով սահմանված դեպքի: Եթե կուսակցությունը, կուսակցություններիդաշինքը տեղամասային ընտրականհանձնաժողովի կազմում նշանակել է երկուանդամ, ապա նշանակելիս նշում է, թե նրանցից ովէ զբաղեցնելու հանձնաժողովի նախագահի կամքարտուղարի պաշտոնը:

5. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներումհանձնաժողովի նախագահների և քարտուղարների պաշտոններըբաշխվում են Ազգային ժողովում խմբակցություն ունեցողկուսակցությունների, կուսակցությունների դաշինքների միջև: Յուրաքանչյուր կուսակցությանը, կուսակցությունների դաշինքինհասանելիք տեղամասային ընտրական հանձնաժողովինախագահի և քարտուղարի պաշտոնների թիվը որոշվում էհետևյալ բանաձևով`

ՆՔԹ = ԿՄԹ ——— 90 x ՏԹ, վերցրած ամբողջ թվերը, որտեղ` ՆՔԹ - կուսակցությանը, կուսակցությունների դաշինքին

հասանելիք համապատասխանաբար հանձնաժողովինախագահների և քարտուղարների թիվն է,

ԿՄԹ - Ազգային ժողովի համամասնական ընտրակարգովկուսակցության, կուսակցությունների դաշինքի ստացածմանդատների թիվն է,

ՏԹ - կազմավորված ընտրական տեղամասերի թիվն է, 90 - Ազգային ժողովում համամասնական ընտրակարգով

պատգամավորների մանդատների թիվն է: Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներում հանձնաժողովի

նախագահի և քարտուղարի մնացած պաշտոնները բաշխվում ենըստ մնացորդների մեծության հերթականության:

Տեղական ինքնակառավարման մարմիններիարտահերթ ընտրությունների ժամանակ, եթեկազմավորված ընտրական տեղամասերի թիվը փոքր է3-ից, ապատեղամասային ընտրական հանձնաժողովինախագահի և քարտուղարի պաշտոնների բաշխումըկատարվում է վիճակահանությամբ, կենտրոնականընտրական հանձնաժողովի սահմանած կարգով` հաշվի առնելով, որ նույն հանձնաժողովում այդ երկուպաշտոնները միաժամանակ չեն կարող զբաղեցնելկառավարության կազմավորմանը մասնակիցկուսակցությունների, կուսակցությունների դաշինքներիներկայացուցիչները:

Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներինախագահների և քարտուղարների բաշխումը` ըստընտրական տեղամասերի, կատարվում է մինչևտեղամասային ընտրական հանձնաժողովումանդամներ նշանակելու մասին հայտերըներկայացնելու համար ժամկետի սկիզբը` կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի սահմանածկարգով:

6. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովումանդամներ նշանակելու մասին հայտերըկենտրոնական ընտրական հանձնաժողովներկայացվում են քվեարկության օրվանից ոչ շուտ, քան30, և ոչ ուշ, քան 25 օր առաջ` մինչև ժամը 18.00-ն, արտահերթ ընտրությունների դեպքում` քվեարկությանօրվանից ոչ շուտ, քան 20, և ոչ ուշ, քան 18 օր առաջ` մինչև ժամը 18.00-ն: Տեղամասային ընտրականհանձնաժողովում անդամներ նշանակելու մասին

հայտը ստորագրում են կուսակցության ղեկավարը կամնրա հանձնարարությամբ կուսակցության ղեկավարիտեղակալը (քարտուղարը), կուսակցություններիդաշինքի դեպքում` խմբակցության ղեկավարը կամխմբակցության քարտուղարը:

Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովումանդամներ նշանակելու կարգը, հայտի ձևը, անհրաժեշտ փաստաթղթերի և տեղեկություններիցանկը սահմանում է կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովը:

7. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի առաջին նիստըտեղամասային կենտրոնում հրավիրվում է հանձնաժողովիկազմավորման օրվանից հետո` 3-րդ օրը, ժամը 12.00-ին:

8. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի անդամիլիազորությունների վաղաժամկետ դադարման կամ դադարեցմանդեպքում թափուր տեղը համալրվում է տեղամասային ընտրականհանձնաժողովի կազմավորման համար սույն օրենսգրքովսահմանված կարգով` յոթնօրյա ժամկետում, բայց քվեարկությանօրվանից ոչ ուշ, քան 3 օր առաջ:

9. Եթե սույն հոդվածի 8-րդ մասով սահմանված ժամկետում ևկարգով տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի անդամ չինշանակվել, ապա հանձնաժողովի անդամների թափուր տեղերըլրացնում է ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովինախագահը` տեղամասային ընտրական հանձնաժողովներումընդգրկվելու իրավունք ունեցող անձանցից: Այս դեպքում, եթե 8-րդ մասով սահմանված ժամկետում և կարգով տեղամասայինընտրական հանձնաժողովի նշանակվող անդամը պետք էզբաղեցներ հանձնաժողովի նախագահի կամ քարտուղարիպաշտոնը, ապա ընտրական հանձնաժողովի նախագահինշանակած անդամն է նշանակվում այդ պաշտոնում:

10. Եթե քվեարկության օրը` ժամը 8.00-ին, մինչև 1 000 ընտրող ունեցող ընտրական տեղամասի դեպքում 5-իցպակաս թվով տեղամասային ընտրականհանձնաժողովի անդամ է ներկայացել, ապաչներկայացած անդամների լիազորություններըվաղաժամկետ դադարում են, և անդամների թիվըհամապատասխանաբար մինչև 5 անդամ լրացնում էընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովինախագահը` տեղամասային ընտրականհանձնաժողովներում ընդգրկվելու իրավունք ունեցողանձանց թվից: Եթե քվեարկության օրը` ժամը 8.00-ին, 1 000-ից ավելի ընտրող ունեցող ընտրական տեղամասիդեպքում 7-ից պակաս թվով տեղամասային ընտրականհանձնաժողովի անդամ է ներկայացել, ապաչներկայացած անդամների լիազորություններըվաղաժամկետ դադարում են, և անդամների թիվըհամապատասխանաբար մինչև 7 անդամ լրացնում էընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովինախագահը` տեղամասային ընտրականհանձնաժողովներում ընդգրկվելու իրավունք ունեցողանձանց թվից:

11. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովիլիազորությունները դադարում ենքվեարկության օրվանից 5 օր հետո, եթեընտրության արդյունքները չեն բողոքարկվել: Ընտրության արդյունքները բողոքարկվելու ևվերաքվեարկություն անցկացվելու դեպքումտեղամասային ընտրական հանձնաժողովիլիազորությունները դադարում ենվերաքվեարկության օրվանից 5 օր հետո:

12. Առանձին ընտրական տեղամասերումքվեարկության արդյունքներն անվավեր ճանաչելումասին որոշում ընդունվելու կամ այդ ընտրականտեղամասերում վերաքվեարկություն նշանակվելուդեպքում այդ տեղամասային ընտրականհանձնաժողովի անդամների լիազորություններըհամարվում են վաղաժամկետ դադարած, և նրանք չենկարող ընդգրկվել վերաքվեարկություն անցկացնողտեղամասային ընտրական հանձնաժողովներիկազմերում: Այս դեպքում տեղամասային ընտրականհանձնաժողովները կազմավորվում են առանձինընտրական տեղամասերում

վերաքվեարկություն նշանակելու մասին որոշումընդունելուց հետո` եռօրյա ժամկետում, տեղամասայինընտրական հանձնաժողովի կազմավորման համարսույն օրենսգրքով սահմանված կարգով:

Հոդված 43. Ընտրական հանձնաժողովի նախագահին, նախագահիտեղակալին, հանձնաժողովի քարտուղարին պաշտոնանկ անելու ևհանձնաժողովի անդամի լիազորությունները վաղաժամկետ դադարելուկարգը

1. Կենտրոնական և ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովինախագահը, նախագահի տեղակալը և հանձնաժողովի քարտուղարըկարող են պաշտոնանկ արվել հանձնաժողովի անդամների ձայներիընդհանուր թվի առնվազն 2/3-ով ընդունված որոշմամբ, եթե պատշաճչեն իրականացնում իրենց վերապահված լիազորությունները:

2. Կենտրոնական և ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովինախագահի, նախագահի տեղակալի կամ հանձնաժողովի քարտուղարիլիազորությունները համարվում են դադարած, եթե նա ներկայացրել էայդ պաշտոնից ինքնաբացարկի մասին դիմում:

3. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը ևքարտուղարը հանձնաժողովի անդամների ձայների ընդհանուր թվիառնվազն 2/3-ով ընդունված որոշմամբ կարող են պաշտոնանկ արվելմիայն, եթե քվեարկության նախորդ օրը կամ քվեարկության օրըցուցաբերում են ակնհայտ անգործություն, որի հետևանքով կարող էվտանգվել քվեարկության նախապատրաստումը կամ քվեարկությանբնականոն ընթացքը կամ քվեարկության արդյունքների ամփոփումը: Այդ դեպքում տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահկամ քարտուղար նշանակում է ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողովի նախագահը` տեղամասային ընտրականհանձնաժողովի այլ անդամներից:

4. Ընտրական հանձնաժողովի անդամի լիազորություններըվաղաժամկետ դադարում են`

1) եթե չունի հանձնաժողովում նշանակվելու իրավունք. 2) եթե հրաժարվում է ստորագրել «Ընտրական հանձնաժողովի անդամի

պարտականությունները Հայաստանի ՀանրապետությանՍահմանադրության և Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությանպահանջներին համապատասխան իրականացնելու մասին» պարտավորության տեքստը.

3) եթե դատապարտվել է Հայաստանի Հանրապետության քրեականօրենսգրքի 149-154.6-րդ հոդվածներով, կամ նրա նկատմամբ որպեսպատիժ կիրառվել է կալանք կամ ազատազրկում.

4) եթե ներկայացրել է հանձնաժողովի անդամի պաշտոնիցինքնաբացարկի մասին դիմում: Այդ դիմումը կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի անդամը ներկայացնում է ՀանրապետությանՆախագահին, իսկ մյուս հանձնաժողովների անդամները` վերադասընտրական հանձնաժողովի նախագահին.

5) եթե տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի նախագահը կամքարտուղարը ներկայացրել է այդ պաշտոնից ինքնաբացարկի մասինդիմում: Նման դիմում կարող է ներկայացվել քվեարկության օրվանից ոչուշ, քան 3 օր առաջ մինչև ժամը 18.00-ն` ընտրատարածքայինընտրական հանձնաժողովի նախագահին.

6) եթե զորակոչվել է. 7) սույն օրենսգրքով նախատեսված այլ դեպքերում: Սույն մասի 1-6-րդ կետերով նախատեսված դեպքերում

լիազորությունների վաղաժամկետ դադարման փաստըկենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի անդամիդեպքում արձանագրում է

Հանրապետության Նախագահը, իսկ մյուսհանձնաժողովների անդամների դեպքում` վերադասընտրական հանձնաժողովի նախագահը:

5. Վարչական դատարանը կարող է վաղաժամկետդադարեցնել կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիանդամի լիազորությունները, եթե վերջինս խախտել էսույն օրենսգրքի դրույթները: Նման պահանջով վարչականդատարան իրավունք ունի դիմելու ՀանրապետությանՆախագահը:

Վարչական դատարանը կարող է վաղաժամկետ դադարեցնելընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովի անդամիլիազորությունները, եթե վերջինս խախտել է սույն օրենսգրքիդրույթները: Նման պահանջով վարչական դատարան իրավունքունի դիմելու կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

Ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովը քվեարկությանօրվանից ոչ ուշ, քան 5 օր առաջ կարող է վաղաժամկետդադարեցնել տեղամասային ընտրական հանձնաժողովի անդամիլիազորությունները, եթե վերջինս խախտել է սույն օրենսգրքիդրույթները: Նման պահանջով ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողով կարող է դիմել հանձնաժողովում նրան նշանակածկուսակցությունը (կուսակցությունների դաշինքը) կամ նրաննշանակած ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովինախագահը կամ նրան առաջարկած ընտրատարածքայինընտրական հանձնաժողովի անդամը:

Սույն մասով սահմանված կարգը կենտրոնական կամընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովի հերթականնիստերից անհարգելի բացակայության հիմքով կարող էգործադրվել, եթե հանձնաժողովի անդամը երեք օրացուցայինամսվա ընթացքում ունի երեք կամ ավելի անհարգելիբացակայություն հերթական նիստերից:

Սույն մասով սահմանված կարգը տեղամասային ընտրականհանձնաժողովի հերթական նիստերից անհարգելիբացակայության հիմքով չի կիրառվում:

6. Երեք օրացուցային ամսվա ընթացքումկենտրոնական կամ ընտրատարածքայինընտրական հանձնաժողովի հերթականնիստերից երեք կամ ավելի անհարգելիբացակայության դեպքում այդ հանձնաժողովնիր անդամների ընդհանուր թվի ձայներիմեծամասնությամբ ընդունված որոշմամբիրավունք ունի վաղաժամկետ դադարեցնելուհանձնաժողովի անդամի լիազորությունները:

Հոդված 44. Ընտրական հանձնաժողովիաշխատանքների կազմակերպումը

1. Ընտրական հանձնաժողովի աշխատանքներըղեկավարում է հանձնաժողովի նախագահը, իսկնրա հանձնարարության կամ բացակայությանդեպքում` նախագահի տեղակալը, տեղամասայինընտրական հանձնաժողովի դեպքում` հանձնաժողովի քարտուղարը:

2. Կենտրոնական և ընտրատարածքայինընտրական հանձնաժողովների նախագահներըսահմանում են հերթական նիստերի անցկացմանժամանակացույցը: Տեղամասային ընտրականհանձնաժողովները հերթական նիստեր գումարումեն սույն օրենքով սահմանված ժամկետներում:

3. Կենտրոնական և ընտրատարածքայինընտրական հանձնաժողովի արտահերթ նիստհրավիրում է հանձնաժողովի նախագահը` իրնախաձեռնությամբ կամ հանձնաժողովիանդամների առնվազն մեկ երրորդի գրավորպահանջով` նրանց նշած ժամկետում, այդ մասինկապի հնարավոր միջոցներով տեղեկացնելովհանձնաժողովի անդամներին: Տեղամասայինընտրական հանձնաժողովի արտահերթ նիստհրավիրում է հանձնաժողովի նախագահը` ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովինախագահի պահանջով:

4. Ընտրական հանձնաժողովի նիստն իրավազոր է, եթե նիստին ներկա է հանձնաժողովի անդամներիկեսից ավելին: Հանձնաժողովի անդամըպարտավոր է մասնակցել քվեարկությանը: Որոշումն ընդունվում է, եթե կողմ է քվեարկելնիստին ներկա հանձնաժողովի անդամների թվիկեսից ավելին, բացառությամբ սույն օրենսգրքովսահմանված դեպքերի:

Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի նիստիօրակարգում, հանձնաժողովի անդամներից բացի, հարցեր կարող են ներկայացնել վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայության ղեկավարը` ծառայությանը վերապահված իրավասությանշրջանակներում, և հանձնաժողովիաշխատակազմի ղեկավարը` ֆինանսատնտեսական հարցերի վերաբերյալ:

5. Ընտրության արդյունքների վերաբերյալորոշում ընդունելիս ձայներիհավասարության դեպքում հանձնաժողովինախագահի ձայնը վճռորոշ է:

6. Ընտրական հանձնաժողովներն ստանումեն համարակալված էջերով` վերադասհանձնաժողովի կնքած գրանցամատյան:

Գրանցամատյանին ներկայացվողպահանջները, ինչպես նաև այն լրացնելուկարգը սահմանում է կենտրոնականընտրական հանձնաժողովը:

7. Գրանցամատյանում նշվում է նիստերինհանձնաժողովի անդամների մասնակցությանմասին: Այդ գրառման տակ ստորագրում ենհանձնաժողովի նիստին ներկա անդամները:

8. Ընտրական հանձնաժողովներիանդամները, հանձնաժողովի նիստին (ներառյալ` քվեարկության օրը` քվեարկության սենյակում) ներկա լինելուիրավունք ունեցող անձինք (բացառությամբ քվեարկողների ևտեղամասային կենտրոնում ծառայություն իրականացնողոստիկանության ծառայողների) վերնազգեստի վրապարտադիր կարգով տեսանելի ձևով կրում են ներկա լինելուիրավունքը հավաստող վկայական: ՀայաստանիՀանրապետությունում գրանցված հասարակականկազմակերպությունների դիտորդներն ընտրականհանձնաժողովում, իսկ քվեարկության ընթացքում նաևքվեարկության սենյակում ներկա լինելու համար պետք է կրեննաև ընտրական հանձնաժողովի կազմում ընդգրկվելու կամդիտորդական առաքելություն իրականացնելու որակավորմանվկայականը: Հանձնաժողովի նախագահն արգելում էընտրական հանձնաժողովներում, իսկ քվեարկությանընթացքում նաև քվեարկության սենյակում ներկա լինելուիրավունք չունեցող անձանց, ինչպես նաև վերնազգեստի վրաառանց համապատասխան վկայականի անձանցներկայությունն ընտրական հանձնաժողովում (ընտրականտեղամասում):

9. Ընտրական հանձնաժողովի անդամները պարտավոր ենմասնակցել հանձնաժողովի նիստերին:

10. Ընտրական հանձնաժողովներիորոշումների, արձանագրությունների, գրանցամատյանների գրառումներիպատճենները և քաղվածքները(բացառությամբ ընտրողների ստորագրածցուցակներից քաղվածքների) կնքում ևստորագրում են հանձնաժողովի նախագահըև քարտուղարը: Տեղամասային ընտրականհանձնաժողովից ստացված փաստաթղթերըկնքվում են միայն քվեարկության օրը:

Հոդված 45. Կենտրոնական և ընտրատարածքայինընտրական հանձնաժողովում վարչական վարույթիառանձնահատկությունները

1. Ընտրական հանձնաժողովում վարչականվարույթն իրականացվում է «Վարչարարությանհիմունքների և վարչական վարույթի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքինհամապատասխան, սույն օրենսգրքով սահմանվածառանձնահատկություններով և ժամկետներում:

2. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովումդիմումի (բողոքի) քննարկման մասին դիմումատունծանուցվում է դիմումի (բողոքի) քննարկման օրվա ևժամի մասին հանձնաժողովի համացանցային կայքումտեղեկություն տեղադրելու միջոցով: Եթե դիմումում(բողոքում) նշված է էլեկտրոնային կապի որևէ միջոց` հեռախոսահամար, էլեկտրոնային փոստային հասցե(այսուհետ` էլեկտրոնային կապի միջոց), ապադիմումատուն (բողոք ներկայացնողը) տեղեկացվում էնաև այդ միջոցով:

Ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովումդիմումի (բողոքի) քննարկման մասին դիմումատուն(բողոք ներկայացնողը) համարվում է ծանուցվածդիմումի (բողոքի) քննարկման օրվա և ժամի մասինհանձնաժողովում բոլորի համար տեսանելի տեղումտեղեկություն փակցնելու, իսկ եթե դիմումում(բողոքում) նշված է էլեկտրոնային կապի որևէ միջոց, ապա նրան միաժամանակ կապի այդ միջոցովտեղեկացնելու դեպքում:

3. Վարչական վարույթն իրականացնողընտրական հանձնաժողովի կազմին կամհանձնաժողովի անդամին վարույթիմասնակիցները չեն կարող բացարկ հայտնել, իսկ վարչական վարույթն իրականացնողընտրական հանձնաժողովի անդամըինքնաբացարկ հայտնելու իրավունք չունի:

4. Ընտրությունների ժամանակահատվածում, աշխատանքային ծանրաբեռնվածությունիցելնելով, վարչական վարույթի մասնակիցներըվարչական վարույթի նյութերին ծանոթանումեն վարույթն իրականացնող ընտրականհանձնաժողովում` այդ վարույթովհրավիրված նիստից առաջ: Հանձնաժողովինիստը համառոտ արձանագրվում է` անկախվարույթի մասնակիցների ներկայությունից:

4. Ընտրություններիժամանակահատվածում, աշխատանքայինծանրաբեռնվածությունից ելնելով, վարչականվարույթի մասնակիցները վարչականվարույթի նյութերին ծանոթանում ենվարույթն իրականացնող ընտրականհանձնաժողովում` այդ վարույթովհրավիրված նիստից առաջ: Հանձնաժողովինիստը համառոտ արձանագրվում է` անկախվարույթի մասնակիցների ներկայությունից:

6. Ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողովի ընդունած վարչական ակտնուժի մեջ է մտնում նիստում հրապարակելուցհետո` հանձնաժողովում բոլորի համարտեսանելի տեղում ակտի օրինակը փակցնելուպահից: Վարույթի մասնակիցներինուղարկվում է կարճ հաղորդագրությունվարչական ակտի ընդունման մասին, եթեդիմումում (բողոքում) նշված է էլեկտրոնայինկապի որևէ միջոց:

7. Ընտրական հանձնաժողովի վարչականակտն ընդունելուց հետո` եռօրյաժամկետում, ուղարկվում է վարչականվարույթի մասնակիցներին` առաքմանանդորրագիրը կցելով գործին, եթե այդ ակտըվարույթի մասնակիցները հանձնաժողովումչեն ստացել:

8. Ընտրությունների ժամանակահատվածումվարչական վարույթը չի կասեցվում:

Հոդված 46. Ընտրական հանձնաժողովներիորոշումները, գործողությունները և անգործությունըբողոքարկելը, ընտրական տեղամասում քվեարկությանարդյունքները անվավեր ճանաչելու կամընտրությունների արդյունքները անվավեր ճանաչելումասին դիմում ներկայացնելը

1. Ընտրական հանձնաժողովի որոշումները, գործողությունները (անգործությունը) կարող էբողոքարկել`

1) յուրաքանչյուր ոք, եթե գտնում է, որ խախտվել կամկարող է խախտվել իր սուբյեկտիվ ընտրականիրավունքը.

2) վստահված անձը, եթե գտնում է, որ խախտվել ենվստահված անձի կամ իր վստահորդի` սույնօրենսգրքով սահմանված իրավունքները.

3) դիտորդը, եթե գտնում է, որ խախտվել են դիտորդի` սույն օրենսգրքով սահմանված իրավունքները.

4) հանձնաժողովի անդամը, եթե գտնում է, որստորադաս հանձնաժողովը կամհանձնաժողովը, որի անդամն է ինքը, խախտել է իր կամ այլ անձանց` սույնօրենսգրքով սահմանված որևէ իրավունք:

2. Թեկնածուի, կուսակցության(կուսակցությունների դաշինքի) ընտրականցուցակի գրանցումն անվավեր կամ ուժը կորցրածճանաչելու կամ ընտրությունների արդյունքներըբողոքարկելու վերաբերյալ դիմումհամապատասխանաբար կարող են ներկայացնելմիայն թեկնածուն, ընտրական ցուցակներկայացրած կուսակցությունը(կուսակցությունների դաշինքը), իսկկուսակցության ընտրական ցուցակում ընդգրկվածթեկնածուի գրանցումն անվավեր կամ ուժըկորցրած ճանաչելու դեպքում` միայն ընտրականցուցակ ներկայացրած կուսակցությունը(կուսակցությունների դաշինքը):

3. Ընտրական տեղամասում քվեարկությանարդյունքները անվավեր ճանաչելու դիմում կարողեն ներկայացնել`

1) թեկնածուն, համամասնական ընտրակարգովընտրություններին մասնակցող կուսակցությունը(կուսակցությունների դաշինքը).

2) վստահված անձը, եթե ներկա է եղել տվյալընտրական տեղամասում.

3) համապատասխան տեղամասային ընտրականհանձնաժողովի անդամը, եթեարձանագրությունում կատարել է գրառումհատուկ կարծիք ունենալու մասին.

4) կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիանդամը:

Ընտրությունների արդյունքները անվավերճանաչելու մասին դիմում կարող են ներկայացնելթեկնածուն, համամասնական ընտրակարգովընտրություններին մասնակցող կուսակցությունը(կուսակցությունների դաշինքը):

4. Եթե ընտրական հանձնաժողովը գտնում է, որներկայացված բողոքը կամ դիմումը չիհամապատասխանում սույն հոդվածիպահանջներին, ապա մերժում է վարչականվարույթի հարուցումը:

5. Տեղամասային ընտրական հանձնաժողովիորոշումները, գործողությունները(անգործությունը), ընտրական տեղամասումքվեարկության արդյունքները կարող ենբողոքարկվել ընտրատարածքայինընտրական հանձնաժողով:

6. Ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովիորոշումները, գործողությունները (անգործությունը) (բացառությամբ Ազգային ժողովի մեծամասնականընտրակարգով պատգամավորի և համայնքիղեկավարի ու ավագանու անդամներիընտրությունների արդյունքների վերաբերյալորոշումների) կարող են բողոքարկվելկենտրոնական ընտրական հանձնաժողով: Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգովպատգամավորի ընտրությունների արդյունքներիվերաբերյալ որոշումները կարող են բողոքարկվելսահմանադրական դատարան: Համայնքիղեկավարի ու ավագանու անդամներիընտրությունների արդյունքների վերաբերյալընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովիորոշումները կարող են բողոքարկվել վարչականդատարան:

7. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիորոշումները, գործողությունները(անգործությունը) (բացառությամբհամապետական ընտրություններիարդյունքների վերաբերյալ որոշումների) կարող են բողոքարկվել վարչականդատարան: Կենտրոնական ընտրական

հանձնաժողովի` համապետականընտրությունների արդյունքների վերաբերյալորոշումները կարող են բողոքարկվելսահմանադրական դատարան:

8. Ընտրական հանձնաժողովների որոշումները, գործողությունները (անգործությունը) վերադասընտրական հանձնաժողով բողոքարկելու դեպքումբողոք ներկայացնող կողմը կրում է իրներկայացրած փաստական հանգամանքներիապացուցման բեռը, իսկ ընտրականհանձնաժողովը` իր կայացրած որոշման հիմքումընկած փաստական հանգամանքներիապացուցման բեռը: Բողոքը քննող ընտրականհանձնաժողովն ի պաշտոնե կարող է ապացույցներհայթայթել: Սույն մասով սահմանված կանոններըվերաբերում են նաև ընտրական տեղամասումարդյունքները անվավեր ճանաչելու կամընտրությունների արդյունքները անվավերճանաչելու մասին դիմումին:

9. Քվեարկության օրվա ընթացքում տեղամասայինընտրական հանձնաժողովի ընդունած որոշումների, գործողությունների կամ անգործության մասինբողոքները կարող են ներկայացվելհամապատասխան ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողով քվեարկության օրը կամքվեարկության հաջորդ օրը՝ ժամը 12.00-ից մինչևժամը 18.00-ն:

Քվեարկության օրվան նախորդող օրերի ընթացքումտեղամասային ընտրական հանձնաժողովիընդունած որոշումների, գործողությունների կամանգործության մասին բողոքները կարող եններկայացվել ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողով օրացուցային 2 օրվա ընթացքում այնօրվանից, երբ դիմողն իմացել է կամ ողջամտորենպարտավոր էր իմանալ խախտման մասին:

Ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովիընդունած որոշումների, գործողությունների կամանգործության մասին բողոքները կարող եններկայացվել կենտրոնական ընտրականհանձնաժողով օրացուցային 3 օրվա ընթացքում այնօրվանից, երբ դիմողն իմացել է կամ ողջամտորենպարտավոր էր իմանալ խախտման մասին:

Ընտրական տեղամասում քվեարկության արդյունքներըանվավեր ճանաչելու դիմում համապատասխանընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողով կարողէ ներկայացվել միայն քվեարկության հաջորդ օրը՝ժամը 12.00-ից մինչև ժամը 18.00-ն:

Ընտրության արդյունքները անվավեր ճանաչելումասին դիմում համապատասխան ընտրականհանձնաժողով կարող է ներկայացվել ընտրությանարդյունքներն ամփոփելու համար սույն օրենսգրքովսահմանված համապատասխան ժամկետի ավարտիցոչ ուշ, քան 2 օր առաջ` մինչև ժամը 18.00-ն:

10. Եթե բողոքի կամ դիմումի քննարկմանարդյունքով ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողովը հանգում է այն եզրակացության, որքվեարկության ընթացքում տեղի են ունեցել սույնօրենսգրքի պահանջների այնպիսի խախտումներ, որոնք կարող էին էապես ազդել քվեարկությանարդյունքների վրա, և եթե հնարավոր չէ պարզելքվեարկության իրական արդյունքները, իսկխախտումը արտահայտված չէանճշտություններում, ապա այդ ընտրականտեղամասում քվեարկության արդյունքներնընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովըանվավեր է ճանաչում: Այդ դեպքում նյութերըուղարկվում են դատախազություն:

11. Թեկնածուի, կուսակցության (կուսակցություններիդաշինքի) ընտրական ցուցակի, ընտրականցուցակում ընդգրկված թեկնածուի գրանցումն ուժըկորցրած ճանաչելու մասին դիմում կարող էներկայացվել մինչև քվեարկության օրը: Ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովի` թեկնածուի գրանցման վերաբերյալ որոշումը կարող էբողոքարկվել կենտրոնական ընտրականհանձնաժողով 3 օրվա ընթացքում

այն օրվանից, երբ դիմողն իմացել է կամ ողջամտորենպարտավոր էր իմանալ խախտման մասին, սակայն ոչուշ, քան քվեարկության նախորդ օրը:

Այս ժամկետների ավարտից հետո ընտրականհանձնաժողովներում ստացված դիմումների ընթացքըորոշվում է ընտրությունների արդյունքներնամփոփելուց հետո:

12. Ընտրություններ նշանակվելուց հետո՝մինչև ընտրությունների արդյունքներիամփոփումը, ընտրական հանձնաժողովներըսույն հոդվածով նախատեսված բողոքներին ևդիմումներին պատասխանում, իսկ սույնօրենսգրքով սահմանված դեպքերում դրանցվերաբերյալ որոշումներ ընդունում ենհնգօրյա ժամկետում, բայց ոչ ուշ, քանհամապատասխանաբար մինչևքվեարկության նախորդ օրը կամ մինչևընտրությունների արդյունքների ամփոփումը:

Հոդված 47. Դիմումներին և բողոքներիններկայացվող պահանջները: Ընտրականհանձնաժողովներում դրանց քննարկմանկարգը

1. Ընտրական հանձնաժողովներումդիմումները և բողոքները (այսուհետ` դիմում) քննարկվում և պատասխանվում ենՀայաստանի Հանրապետությանօրենսդրությամբ սահմանվածժամկետներում, բացառությամբ սույնօրենսգրքով սահմանված դեպքերի:

2. Դիմումը պետք է ստորագրված լինի դիմողիկամ բողոք բերողի (այսուհետ` դիմողի) կողմից, ներառի նրաանունը, ազգանունը, փոստային հասցեն, տրմանամսաթիվը: Դիմումը կարող է ներառել նաևդիմումատուի էլեկտրոնային կապի որևէ միջոցիտվյալները (հեռախոսահամարը, էլեկտրոնայինհասցեն և այլն: Դիմումատուն պետք է հստակսահմանի իր պահանջը, բերիհիմնավորումներ, իսկ հնարավոր ապացույցներըկցի դիմումին: Դիմումատուի վերաբերյալտվյալներ չներառող կամ կեղծ տվյալներներառող դիմումները չեն քննարկվում:

3. Եթե դիմումում առկա են ձևական սխալներ, որոնք կարող են շտկվել, ապա ընտրականհանձնաժողովը հնարավորություն է ընձեռումշտկելու այդ սխալները, կամ ինքն է շտկումդրանք` նախապես կամ հետագայում դիմողինիրազեկելով այդ մասին: Եթե դիմումին կիցփաստաթղթերի ցանկն ամբողջական չէ, ապա ընտրական հանձնաժողովը դիմողինառաջարկում է սահմանված ժամկետումհամալրել այն:

4. Դիմողը դիմումը հասցեագրում է այն ընտրականհանձնաժողովին, որի իրավասությանսահմաններում է բարձրացված հարցի լուծումը: Եթե դիմում տալու համար սույն օրենսգրքովնախատեսված է վերջնաժամկետ, ապա դիմումըհամարվում է պատշաճ ժամկետում ներկայացրած, եթե այն մինչև վերջնաժամկետը մուտքագրվել էհամապատասխան ընտրական հանձնաժողով: Հանձնաժողովի նախագահը դիմումը հասցեագրումէ հանձնաժողովի անդամին, իսկ դիմումիպատճենը տրամադրվում է հանձնաժողովի մյուսանդամներին: Դիմումում բարձրացված հարցերնուսումնասիրում են հանձնաժողովի անդամները: Հանձնաժողովի յուրաքանչյուր անդամ իրավունքունի դիմումի վերաբերյալ որոշման նախագիծներկայացնելու` հարցը հանձնաժողովի նիստումքննարկելու համար:

Եթե հանձնաժողովի որևէ անդամ վարչականվարույթի հարուցումը մերժելու մասին որոշմաննախագիծ չի ներկայացնում, ապա վարչականվարույթը համարվում է հարուցված: Վարչականվարույթի հարուցումը մերժելու դեպքում դիմումիպատասխանը դիմումատուին ուղարկվում էհանձնաժողովի նախագահի ստորագրությամբ: Դիմումատուն իրավունք ունի մասնակցելուհանձնաժողովի նիստում իր դիմումի քննարկմանը, ներկայացնելու հիմնավորումներ, դիմումիշրջանակներում հարցեր տալու զեկուցողին, ելույթունենալու:

5. Տեղեկատվություն ստանալու մասին դիմումիպատասխանը դիմումատուին ուղարկվում էհանձնաժողովի նախագահի ստորագրությամբ, պատասխանի օրինակը տրամադրվում էհանձնաժողովի անդամներին: Եթե պահանջվողտեղեկատվությունը կամ փաստաթղթի օրինակըներբեռնելու հնարավորությամբ տեղադրված էկենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիհամացանցային կայքում, ապաայդ մասինտեղեկացվում է դիմողին, և նրան դրանցիցպատճեններ կամ քաղվածքներ չեն տրամադրվում:

6. Օպերատիվ լուծում պահանջող հարցերիվերաբերյալ ընտրական հանձնաժողովներըձեռնարկում են համապատասխան միջոցներ:

Հոդված 20.

Նախընտրական քարոզչության ժամանակահատվածում քարոզչականպաստառների և քարոզչական տպագիր նյութերի օգտագործման կարգը

2. Քարոզչական պաստառներ կարող են փակցվել միայնսույն հոդվածով նախատեսված տեղերում:

Արգելվում է քարոզչական պաստառներ փակցնելըպետական կամ տեղական ինքնակառավարմանմարմինների զբաղեցրած շենքերի, հասարակականսննդի, առևտրի օբյեկտների և հասարակականտրանսպորտի վրա կամ ներսում` անկախսեփականության ձևից:

Քարոզչական պաստառներ կարող են փակցվելֆիզիկական կամ իրավաբանական անձանցհամաձայնությամբ` նրանց պատկանող կամ նրանցտիրապետման ներքո գտնվող շենքերի, շինությունների, տրանսպորտային միջոցների վրա կամ դրանց ներսում, եթե այդ տեղերում սույն հոդվածով արգելված չէպաստառներ փակցնելը:

Քարոզչություն իրականացնելու իրավունք ունեցողֆիզիկական անձինք առանց սահմանափակման կարողեն կրել քարոզչական նյութեր:

Քարոզչական պաստառներ կարող են առանցսահմանափակման փակցվել կամ օգտագործվելնախընտրական ժողովներ, ընտրողների հետհանդիպումներ և նախընտրական քարոզչությանհետ կապված այլ միջոցառումներ անցկացնելուժամանակ` այդ միջոցառումների անցկացմանվայրում: Այդ միջոցառումների ժամանակփակցված քարոզչական պաստառներըմիջոցառման ավարտից հետո հանվում ենհամապատասխան թեկնածուի, կուսակցությանկամ կուսակցության դաշինքի կողմից:

3. Ընտրություններ նշանակվելուց հետո` 21-օրյաժամկետում, համայնքի ղեկավարը պարտավոր էընդունել որոշում համայնքի տարածքումքարոզչական պաստառներ փակցնելու համարանվճար տեղեր առանձնացնելու մասին` սահմանելով այնպիսի պայմաններ, որոնքթեկնածուների, համամասնական ընտրակարգովընտրություններին մասնակցողկուսակցությունների, կուսակցություններիդաշինքների համար կապահովեն հավասարհնարավորություններ (հավասար մակերես): Սույնլիազորությունը համայնքի ղեկավարի համարհամարվում է պարտադիր լիազորություն:

Քարոզչական պաստառներ փակցնելու համարանվճար տեղեր առանձնացնելու մասին որոշումը10 000 և ավելի ընտրող ունեցող համայնքի դեպքումհամայնքի

ղեկավարը ներկայացնում է կենտրոնական ընտրականհանձնաժողով որոշումն ընդունելուց հետո` եռօրյաժամկետում:

4. Համայնքի ղեկավարը կարող է թեկնածուների, համամասնական ընտրակարգով ընտրություններինմասնակցող կուսակցությունների, կուսակցություններիդաշինքների պահանջով համապետական և Երևանիավագանու ընտրությունների ժամանակ` մինչև 5 քառակուսի մետր մակերեսով, իսկ մյուսընտրությունների դեպքում` առանց մակերեսիսահմանափակման, քարոզչական պաստառների համարվճարովի հիմունքներով տեղեր առանձնացնել: Քարոզչական պաստառների համար վճարովիհիմունքներով տեղեր առանձնացնելիս համայնքիղեկավարը պարտավոր է բոլոր թեկնածուների, համամասնական ընտրակարգով ընտրություններինմասնակցող կուսակցությունների, կուսակցություններիդաշինքների համար համայնքի տարածքում ապահովելոչ խտրական և ոչ կողմնակալ պայմաններ:

Համայնքի տարածքում հավասարպայմաններ ապահովելու նպատակովպաստառի չափսերը թեկնածուները,

համամասնական ընտրակարգովընտրություններին մասնակցողկուսակցությունները, կուսակցություններիդաշինքները համապատասխանեցնում ենհամայնքի ղեկավարի` պաստառի փակցմանհամար առանձնացված տեղերին:

5. Արտաքին գովազդային վահանակներըտնօրինող կազմակերպություններըքարոզչական պաստառների տեղադրմանդեպքում նախընտրական քարոզչությանժամանակահատվածում թեկնածուների,

համամասնական ընտրակարգովընտրություններին մասնակցողկուսակցությունների, կուսակցություններիդաշինքների համար ապահովում են ոչխտրական և ոչ կողմնակալ պայմաններ:

6. Համապետական և Երևանի ավագանուընտրությունների ժամանակ արտաքին գովազդայինվահանակները տնօրինող կազմակերպություններըկամ մարմինները 5 քառակուսի մետրը գերազանցողմակերեսով վահանակները թեկնածուներին, համամասնական ընտրակարգով ընտրություններինմասնակցող կուսակցություններին, կուսակցությունների դաշինքներին տրամադրելուհամար ընտրությունները նշանակվելուց հետո` 21-օրյա ժամկետում, կենտրոնական ընտրականհանձնաժողով ներկայացնում են տեղեկատվություննախընտրական քարոզչությանժամանակահատվածում թեկնածուներին, համամասնական ընտրակարգով ընտրություններինմասնակցող կուսակցություններին, կուսակցությունների դաշինքներին տրամադրվողվահանակների քանակի, մակերեսների, դրանցգտնվելու վայրերի և վարձավճարների վերաբերյալ:

Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովն այստեղեկությունները տեղադրում է հանձնաժողովիհամացանցային կայքում` ի գիտություն թեկնածուների, կուսակցությունների, կուսակցությունների դաշինքների: Թեկնածուների, կուսակցությունների, կուսակցությունների դաշինքների ընտրական ցուցակներիգրանցման փաստաթղթերը ներկայացնելու համար սույնօրենսգրքով սահմանված ժամկետներում թեկնածուները, համամասնական ընտրակարգով ընտրություններինմասնակցող կուսակցությունները, կուսակցություններիդաշինքները կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովներկայացնում են հայտեր այդ գովազդայինվահանակներում քարոզչական պաստառներ տեղադրելուհամար` կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիսահմանած ձևով:

Այս տեղեկությունների հիման վրա արտաքինգովազդային վահանակներում քարոզչական պաստառներփակցնելու իրավունքը թեկնածուների, համամասնականընտրակարգով ընտրություններին մասնակցողկուսակցությունների, կուսակցությունների դաշինքներիմիջև բաշխվում է կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի որոշմամբ: Կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի որոշման հիման վրաթեկնածուն, կուսակցությունը, կուսակցություններիդաշինքը արտաքին գովազդային վահանակը տնօրինողկազմակերպության հետ կնքում են պայմանագիր` քարոզչական պաստառը փակցնելու համար: Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի որոշումն ուժիմեջ մտնելուց հետո` եռօրյաժամկետում, թեկնածուի, կուսակցության, կուսակցությունների դաշինքի կողմից պայմանագիր չկնքվելու դեպքումգովազդային վահանակը տնօրինողը ազատ է կնքելու այլպայմանագիր:

Սույն մասի առաջին պարբերության դրույթներըչեն վերաբերում ավտոմոբիլայինճանապարհների լայնությամբ փակցվողքարոզչական ձգապաստառներին: Այսպիսիպաստառներ փակցնելու թույլտվությունստանալու մասին բոլոր դիմումները պետք էբավարարվեն դրանք փակցնելու թույլտվությունտվող պաշտոնատար անձանց կողմից: Ձգապաստառները փակցվում են թեկնածուի, կուսակցության, կուսակցությունների դաշինքիմիջոցներով: Այդ ձգապաստառների տեղադրմանհամար գումար չի գանձվում:

7. Արգելվում է պաստառներըպոկելը, պատռելը, դրանց վրա գրառումներկատարելը կամ ցանկացած այլ եղանակովվնասելը:

8. Համայնքի ղեկավարը, արտաքին գովազդայինվահանակները տնօրինողկազմակերպությունների ղեկավարներնապահովում են, որ գրանցումն ուժը կորցրածկամ անվավեր ճանաչվածթեկնածուների, կուսակցությունների, կուսակցությունների դաշինքների քարոզչականպաստառները վերացվեն:

9. Սույն հոդվածի դրույթների խախտմամբփակցված քարոզչական պաստառներըվերացնում է համայնքի ղեկավարը, անհրաժեշտության դեպքում` ոստիկանության աջակցությամբ: Սույնգործառույթը համայնքի ղեկավարի համարպատվիրակված լիազորություն է:

10. Քարոզչական տպագիր նյութերը պետք էտեղեկություններ ներառեն պատվիրատուի, տպագրող կազմակերպության ևտպաքանակի վերաբերյալ:

11. Արգելվում է անանուն քարոզչականտպագիր նյութեր տարածելը: Անանուն կամկեղծ քարոզչական տպագիր նյութերհայտնաբերելու դեպքում իրազեկ ընտրականհանձնաժողովը դիմում է իրավասումարմիններին` ապօրինի գործողություններըդադարեցնելու համար:

Հոդված 21.

Ընտրողների կամքի ազատարտահայտման վրաներգործության արգելումը

1. Վերգետնյա եթերային հեռարձակումիրականացնող ռադիոընկերությունների ևհեռուստաընկերությունների` որպես թեկնածուգրանցված աշխատակիցներին արգելվում էընտրությունների լուսաբանումը, ռադիոհաղորդումների կամհեռուստահաղորդումների վարումը կամ դրանցովհանդես գալը, բացառությամբ սույն օրենսգրքի 19-րդհոդվածով սահմանված դեպքերի:

2. Նախընտրական քարոզչության ընթացքումպետական և համայնքային ծառայողներին, զանգվածային լրատվության միջոցներիաշխատակիցներին արգելվում է իրենցվերապահված լիազորությունները գործադրելթեկնածուների, համամասնական ընտրակարգովընտրություններին մասնակցողկուսակցությունների, կուսակցություններիդաշինքների միջև անհավասար պայմաններստեղծելու, կողմնակալություն ցուցաբերելումիջոցով ընտրողների կամքի ազատարտահայտման վրա ներգործելու նպատակով:

3. Թեկնածուների, համամասնական ընտրակարգովընտրություններին մասնակցող կուսակցությունների, կուսակցությունների դաշինքների վարկանիշներիվերաբերյալ սոցիոլոգիական հարցման արդյունքներհրապարակելիս հարցումն իրականացնողկազմակերպությունը պարտավոր է նշել հարցմանժամկետները, հարցվողների թիվը և ընտրանքի ձևը, հավաքման ձևը և վայրը, հարցի ճշգրիտ ձևակերպումը, հնարավոր սխալի վիճակագրական գնահատականը ևպատվիրատուին:

Արգելվում է քվեարկության օրը` մինչև ժամը 20.00-ն, վերգետնյա եթերային հեռարձակում իրականացնողռադիոընկերություններին կամհեռուստաընկերություններին հրապարակել ընտրողներիհարցման արդյունքներն այն մասին, թե ում օգտին ենքվեարկել:

4. Արգելվում է քվեարկության օրըտեղամասային կենտրոնին հարողտարածքում մինչև 50 մետր շառավղովխմբերով հավաքվելը, տեղամասայինկենտրոնի մուտքին հարող տարածքումմեքենաների կուտակումը: Սույն մասիդրույթների կատարումն ապահովում էՀայաստանի Հանրապետությանոստիկանությունը` անկախ ընտրականհանձնաժողովի պահանջից:

Հոդված 23.

Ընտրությունների կազմակերպման և անցկացմանֆինանսավորումը

1. Ընտրությունների կազմակերպման և անցկացման(ներառյալ` ընտրողների ցուցակները կազմելը, ընտրությունների անցկացման մասնագիտականդասընթացները կազմակերպելը), ինչպես նաևընտրական հանձնաժողովների գործունեությանհամար անհրաժեշտ ծախսերի ֆինանսավորումըկատարվում է պետական բյուջեի միջոցների հաշվին: Այդ ծախսերը նախատեսվում են պետականբյուջեում` առանձին հոդվածով և պետությանկարիքների համար գնումների պլանում ներառվումմեկ տողով:

Ընտրությունների կազմակերպման ևանցկացման համար հատկացված ֆինանսականմիջոցների հաշվին գնումներ կատարելիս գնմանընթացակարգը սահմանում է կենտրոնականընտրական հանձնաժողովը` «Գնումների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքինհամապատասխան:

2. Արտահերթ ընտրությունների անցկացմանդեպքում ընտրությունները ֆինանսավորվում ենպետական բյուջեի պահուստային ֆոնդից, իսկդրա անհնարինության դեպքում` կենտրոնականբանկի պահուստային ֆոնդից:

3. Եթե բյուջետային միջոցները ժամանակին չենտրամադրվում, կամ Հայաստանի Հանրապետությանկենտրոնական բանկի պահուստային ֆոնդումմիջոցներ չկան, կամ տրամադրված միջոցները չենբավարարում ընտրությունները կամընտրությունների երկրորդ փուլը ֆինանսավորելուհամար, ապա կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովն իրավունք ունի մրցութայինհիմունքներով վարկ ստանալու մասնավոր բանկերիցկամ օգտագործելու կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի` ընտրական գրավների հատուկհաշվեհամարում առկա միջոցները: Վարկը կամընտրական գրավների հատուկ հաշվեհամարիցօգտագործված միջոցները կառավարությունըեռամսյա ժամկետում վերականգնում է:

4. Ընտրությունների համար նախատեսվածֆինանսական միջոցները (այդ թվում` հանձնաժողովների պահպանման համարնախատեսված միջոցները) հատկացվում են«Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիաշխատակազմ» պետական կառավարչականհիմնարկին: «Կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի աշխատակազմ» պետականկառավարչական հիմնարկը սույն օրենսգրքով ևՀայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբսահմանված կարգով տնօրինում է ֆինանսականմիջոցները և պատասխանատու է այդ միջոցներըկենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիսահմանած նախահաշիվներին համապատասխանօգտագործելու համար:

5. Ընտրություններից հետո` 20-օրյա ժամկետում, ընտրատարածքային ընտրական հանձնաժողովըֆինանսական միջոցների ծախսման վերաբերյալհաշվետվություն է ներկայացնում կենտրոնականընտրական հանձնաժողով: Կենտրոնականընտրական հանձնաժողովը ՀայաստանիՀանրապետության վերահսկիչ պալատ, իսկկենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիաշխատակազմը կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի վերահսկիչ-վերստուգիչծառայություն ներկայացնում է հաշվետվությունկատարված ծախսերի վերաբերյալ` ՀայաստանիՀանրապետության օրենսդրությամբ սահմանվածկարգով և ժամկետներում:

Հոդված 28.

Վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայությունը

1. Ընտրական հանձնաժողովներին, կենտրոնականընտրական հանձնաժողովի աշխատակազմինտրամադրված միջոցների օգտագործման, նախընտրականհիմնադրամներ կատարվող մուծումների, դրանցհաշվարկման և ծախսերի նկատմամբ վերահսկողությունիրականացնելու նպատակով կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովը ստեղծում է վերահսկիչ-վերստուգիչծառայություն:

2. Վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայություննիրականացնում է նաև կուսակցությունների ընթացիկֆինանսական գործունեության նկատմամբվերահսկողություն:

3. Վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայությանղեկավարի պաշտոնը քաղաքացիական պաշտոնէ, ծառայության մյուս երկու աշխատակիցներըքաղաքացիական ծառայողներ են: Վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայության ղեկավարընշանակվում է կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի որոշմամբ: Վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայության ղեկավարիպաշտոնային դրույքաչափը հավասար էկենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիանդամի համար սահմանված դրույքաչափի 75 տոկոսին: Ծառայության ղեկավարը չի կարողլինել որևէ կուսակցության անդամ:

4. Նախընտրական հիմնադրամներ կատարվողմուծումների, դրանց հաշվարկման և ծախսերի նկատմամբվերահսկողություն իրականացնելու նպատակովհամապետական և Երևանի ավագանու ընտրություններընշանակվելուց հետո` տասնօրյա ժամկետում, Ազգայինժողովի յուրաքանչյուր խմբակցություն վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայությունում նշանակում է ՀայաստանիՀանրապետությունում աուդիտորի որակավորումստացած ընտրական իրավունք ունեցող մեկ աուդիտորի: Ազգային ժողովի խմբակցությունների` ծառայությունումնշանակած աուդիտորները աշխատում ենհասարակական հիմունքներով: Նրանց գործունեություննավարտվում է ընտրությունների արդյունքներիհրապարակումից հետո` 5-րդ օրը:

5. Համապետական, Երևանի ավագանու ևտեղական ինքնակառավարման մարմիններիհերթական ընտրությունների ժամանակվերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայությունումմինչև 1 ամիս ժամկետով պայմանագրայինհիմունքներով կարող է ընդգրկվել մինչև 5

մասնագետ:

6. Վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայությունըթեկնածուների, կուսակցությունների, կուսակցությունների դաշինքների նախընտրականհիմնադրամներում եղած միջոցներիօգտագործման վերաբերյալ հայտարարագրերըստանալուց հետո` 2 օրվաընթացքում, ստուգում, ստուգման արդյունքներովկազմում է տեղեկանք և ներկայացնումկենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիքննարկմանը: Հանձնաժողովի նիստումքննարկելուց հետո տեղեկանքը տեղադրվում էկենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիհամացանցային կայքում:

7. Վերահսկիչ-վերստուգիչ ծառայությանգործունեության կարգը սահմանում էկենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը`

սույն օրենսգրքի և «Կուսակցություններիմասին» Հայաստանի Հանրապետությանօրենքի պահանջներին համապատասխան:

Հոդված 29.

Դիտորդական առաքելության իրավունքը

1. Ընտրությունների ժամանակ դիտորդականառաքելության իրավունք ունեն`

1) միջազգային կազմակերպությունները.

2) Հայաստանի Հանրապետությունումհավատարմագրված դիվանագիտական ևհյուպատոսական ներկայացուցչությունները.

3) Հայաստանի Հանրապետության և օտարերկրյահասարակական այն կազմակերպությունները, որոնց կանոնադրական խնդիրները ներառում ենժողովրդավարության և մարդու իրավունքներիպաշտպանության հարցեր, և որոնք չեն աջակցումթեկնածուներին կամ կուսակցություններին, կուսակցությունների դաշինքներին:

2. Միջազգային կազմակերպությունները, Հայաստանի Հանրապետությունումհավատարմագրված դիվանագիտական ևհյուպատոսական ներկայացուցչությունները ևօտարերկրյա հասարակականկազմակերպությունները դիտորդականառաքելություն կարող են իրականացնելհրավերի առկայության դեպքում: Միջազգայինկազմակերպությունների, օտարերկրյահասարակական կազմակերպություններիդիտորդական առաքելությունների կազմումորպես դիտորդ Հայաստանի Հանրապետությանքաղաքացիներ ընդգրկվել չեն կարող:

Սույն մասում նշված կազմակերպություններին և անձանցդիտորդական առաքելություն իրականացնելու հրավերուղարկելու իրավունք ունեն`

1) Հանրապետության Նախագահը.

2) Ազգային ժողովի նախագահը.

3) վարչապետը.

4) կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը:

3. Միջազգային կազմակերպությունների, օտարերկրյահասարակական կազմակերպությունների դիտորդականառաքելությունների` ընտրությունների վերաբերյալզեկույցները տեղադրվում են կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի համացանցային կայքում:

Հոդված 30.

Դիտորդների հավատարմագրումը

1. Սույն օրենսգրքի 29-րդ հոդվածում նշվածկազմակերպությունների դիտորդներն իրենցառաքելությունն իրականացնում ենկենտրոնական ընտրական հանձնաժողովումհավատարմագրվելուց հետո:

2. Հավատարմագրվելու կամ հավատարմագրվածդիտորդների ցանկում փոփոխություններ(լրացումներ) կատարելու համար դիմումներըկենտրոնական ընտրական հանձնաժողով եններկայացվում ընտրությունները նշանակելուօրվանից հետո, բայց քվեարկության օրվանից ոչուշ, քան 10 օր առաջ:

3. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովըդիտորդներին տրվող վկայականներն այդկազմակերպություններին հանձնում է դիմումնստանալուց ոչ ուշ, քան 7 օր հետո:

Դիտորդների վկայականները ՀայաստանիՀանրապետությունում գրանցված հասարակականկազմակերպությունների դեպքում կարող են կնքվել նաևայդ կազմակերպությունների կնիքով:

4. Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը մերժում էդիտորդների հավատարմագրման մասին դիմումը, եթեկազմակերպության կանոնադրական խնդիրները չենբավարարում սույն օրենսգրքի 29-րդ հոդվածի 1-ին մասի3-րդ կետի պահանջները, կամ ներկայացվածփաստաթղթերը չեն համապատասխանում սույն հոդվածի7-րդ մասով սահմանված` կենտրոնական ընտրականհանձնաժողովի որոշման պահանջներին:

5. Դիտորդի կողմից որևէ թեկնածուի,

համամասնական ընտրակարգովընտրություններին մասնակցողկուսակցության, կուսակցություններիդաշինքի աջակցելու դեպքում կենտրոնականընտրական հանձնաժողովն իրավունք ունիհամապատասխան կազմակերպությանըզրկելու դիտորդական առաքելությունիրականացնելու իրավունքից:

6. Դիտորդների լիազորությունները դադարում ենընտրությունների արդյունքների պաշտոնականհրապարակումից հետո` 8-րդ օրը, եթեընտրության արդյունքները դատարան չենբողոքարկվել: Ընտրությունների արդյունքներըդատարան բողոքարկվելու դեպքում դիտորդներիլիազորություններն ավարտվում են դատականակտի հրապարակման օրվա հաջորդ օրը, եթեվերաքվեարկություն չի նշանակվել: Վերաքվեարկության դեպքում դիտորդներիվերագրանցում չի պահանջվում:

7. Դիտորդների հավատարմագրման կարգը,

դիտորդների հավատարմագրման համարանհրաժեշտ փաստաթղթերի ևտեղեկությունների ցանկը, դիտորդներիվկայականների ձևերը և դրանց լրացմանկարգը սահմանում է կենտրոնականընտրական հանձնաժողովը:

Հոդված 31.

Դիտորդի, զանգվածային լրատվության միջոցիներկայացուցչի իրավունքները, պարտականությունները ևգործունեության երաշխիքները

1. Դիտորդը, զանգվածային լրատվության միջոցիներկայացուցիչն իրավունք ունեն`

1) ներկա լինելու ընտրական հանձնաժողովի նիստերին, իսկ քվեարկության ընթացքում` նաև քվեարկությանսենյակում:

Հայաստանի Հանրապետությունում գրանցվածհասարակական կազմակերպությունների դիտորդներըընտրական հանձնաժողովների նիստերին, իսկքվեարկության ընթացքում նաև քվեարկության սենյակումկարող են ներկա լինել, եթե ունեն ընտրականհանձնաժողովում ընդգրկվելու որակավորման վկայականկամ ստուգարքի արդյունքով ստացել են դիտորդականառաքելություն իրականացնելու վկայական:

Դասընթացները կազմակերպվում են Երևանքաղաքում և մարզերում (մարզերում` ըստընտրատարածքների) տարին առնվազն մեկանգամ` քաղաքացիների դիմումների ևհասարակական կազմակերպություններիներկայացրած ցուցակների հիման վրա:

Որակավորման վկայականները տրվում ենստուգարքի հիման վրա:

Ստուգարքին կարող է մասնակցելյուրաքանչյուր ոք, անկախ դասընթացինմասնակցելուց: Ստուգարքն անցկացվում էհամակարգչային կամ թեստային ստանդարտեղանակով: Դասընթացների, ստուգարքիընթացքին կարող են հետևել զանգվածայինլրատվության միջոցների, հասարակականկազմակերպությունների ներկայացուցիչները.

2) կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիսահմանած կարգով հետևելու քվեաթերթիկներիտպագրման, փոխադրման, պահպանման ևքվեաթերթիկների հաշվարկմանգործընթացներին.

3) անարգել ծանոթանալու քվեաթերթիկներինմուշներին, ընտրական հանձնաժողովինախագահի, նախագահի տեղակալի, քարտուղարի կամ հանձնաժողովի անդամներիցորևէ մեկի ներկայությամբ, ում կհանձնարարիհանձնաժողովի նախագահը, անարգելծանոթանալու տվյալ ընտրական հանձնաժողովիտնօրինության տակ գտնվող ընտրականփաստաթղթերին,

ընտրական հանձնաժողովներիորոշումներին, նիստերիարձանագրություններին, դատարանիհամապատասխան վճիռներին, լիազորմարմնի` ընտրողին տրամադրածհամապատասխան տեղեկանքին, ստանալուդրանց պատճենները կամ դրանցիցքաղվածքներ (բացառությամբ ընտրողներիստորագրած ցուցակների), քվեարկությանարդյունքների վերահաշվարկի ժամանակինքնուրույն կատարելու քաղվածքներընտրողների ստորագրած ցուցակներից.

4) ազատ տեղաշարժվելու քվեարկությանսենյակում՝ քվեաթերթիկների ու քվեատուփիդիտարկման համար.

5) օգտվելու սույն օրենքով նախատեսված այլիրավունքներից:

2. Դիտորդը, զանգվածային լրատվության միջոցիներկայացուցիչը իրավունք չունեն միջամտելուընտրական հանձնաժողովի աշխատանքներին:

3. Դիտորդը քվեարկության օրը հետևում էընտրական հանձնաժողովի աշխատանքներին ևկարող է հանձնաժողովի նախագահիններկայացնել իր դիտարկումներն ուառաջարկությունները:

4. Դիտորդի, զանգվածային լրատվության միջոցիներկայացուցչի` սույն օրենսգրքով սահմանվածիրավունքների որևէ սահմանափակում չիթույլատրվում: Ոչ ոք (այդ թվում` ընտրականհանձնաժողովները) իրավունք չունիդիտորդին, զանգվածային լրատվության միջոցիներկայացուցչին դուրս հանելու քվեարկությանսենյակից կամ ցանկացած այլ կերպ նրանցմեկուսացնելու հանձնաժողովի աշխատանքներիններկա լինելուց, բացառությամբ նրանց ձերբակալելուկամ կալանավորելու դեպքերի:

5. Դիտորդը, զանգվածային լրատվության միջոցիներկայացուցիչը պարտավոր են պահպանել սույնօրենսգրքի պահանջները:

Հոդված 33.

Վստահված անձի իրավունքները, պարտականությունները ևգործունեության երաշխիքները

1. Վստահված անձն իրավունք ունի՝ 1) խորհրդակցական ձայնի իրավունքով մասնակցելու

հանձնաժողովի նիստերին, քվեարկության ընթացքում ներկալինելու քվեարկության սենյակում.

2) անարգել ծանոթանալու քվեաթերթիկների նմուշներին, ընտրական հանձնաժողովի նախագահի, նախագահիտեղակալի, քարտուղարի կամ հանձնաժողովի անդամներիցորևէ մեկի ներկայությամբ, ում կհանձնարարիհանձնաժողովի նախագահը, անարգել ծանոթանալու տվյալընտրական հանձնաժողովի տնօրինության տակ գտնվողընտրական փաստաթղթերին, ընտրական հանձնաժողովներիորոշումներին, նիստերի արձանագրություններին, դատարանի համապատասխան վճիռներին, լիազոր մարմնի` ընտրողին տրամադրած համապատասխան տեղեկանքին, ստանալու դրանց պատճենները կամ դրանցից քաղվածքներ(բացառությամբ ընտրողների ստորագրած ցուցակների),

քվեարկության արդյունքների վերահաշվարկիժամանակ ինքնուրույն կատարելու քաղվածքներընտրողների ստորագրած ցուցակներից.

3) սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով ևդեպքերում բողոքարկելու հանձնաժողովներիորոշումները, գործողությունները, անգործությունը.

4) կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովիսահմանած կարգով հետևելու քվեաթերթիկներիտպագրման, փոխադրման, պահպանման ևքվեաթերթիկների հաշվարկմանգործընթացներին.

5) չմիջամտելով հանձնաժողովի անդամիաշխատանքներին` ֆիզիկապես ներկա լինելուհանձնաժողովի՝ ընտրողների գրանցումիրականացնող, քվեաթերթիկ և քվեարկությանծրար հատկացնող անդամների, քվեարկությանծրարները կնքող և քվեատուփը հսկող անդամիկողքին և հետևելու նրանց աշխատանքներին.

6) քվեարկության օրը հետևելու ընտրականհանձնաժողովի աշխատանքներին և դրանցվերաբերյալ հանձնաժողովի նախագահիններկայացնելու դիտարկումներ ևառաջարկություններ.

7) քվեարկության արդյունքներն ամփոփելիսընտրական հանձնաժողովի նախագահի, նախագահի տեղակալի, քարտուղարի կամհանձնաժողովի անդամներից որևէ մեկիներկայությամբ, ում կհանձնարարիհանձնաժողովի նախագահը, անարգելծանոթանալու քվեարկվածքվեաթերթիկներին և դրանցում կատարվածնշումներին, ներկա լինելու քվեաթերթիկներիհաշվարկմանը և քվեարկությանարդյունքների ամփոփմանը.

8) իրականացնելու սույն օրենսգրքով իրենվերապահված այլ լիազորություններ:

2. Վստահված անձը իր լիազորություններնիրականացնում է սույն օրենսգրքով սահմանվածկարգով:

3. Ընտրական հանձնաժողովի նիստին ևքվեարկության ընթացքում քվեարկությանսենյակում կարող է ներկա լինել յուրաքանչյուրթեկնածուի և համամասնական ընտրակարգովընտրություններին մասնակցող յուրաքանչյուրկուսակցության, կուսակցությունների դաշինքիմեկական վստահված անձ:

4. Վստահված անձի` սույն օրենսգրքովսահմանված իրավունքների որևէսահմանափակում չի թույլատրվումֈ Ոչ ոք (այդթվում` ընտրական հանձնաժողովները) իրավունք չունի վստահված անձանց դուրսհանելու քվեարկության սենյակից կամ այլ կերպնրանց մեկուսացնելու հանձնաժողովիաշխատանքներին ներկալինելուց, բացառությամբ նրանց ձերբակալելուկամ կալանավորելու դեպքերի:

5. Վստահված անձը պարտավոր է պահպանելսույն օրենսգրքի պահանջները:

Հոդված 102.

Ազգային ժողովի կազմը

Ազգային ժողովի պատգամավորներիթիվը սահմանվում է ՀայաստանիՀանրապետությանՍահմանադրությամբ:

Հոդված 122.

Պատգամավորի թեկնածուի, կուսակցությաննախընտրական հիմնադրամը

1. Նախընտրական քարոզչությունիրականացնելու համար պատգամավորիթեկնածուն, համամասնական ընտրակարգովընտրություններին մասնակցողկուսակցությունը, կուսակցությունների դաշինքըբացում է նախընտրական հիմնադրամ, որըհամալրվում է սույն օրենսգրքի 25-րդ հոդվածումնշված կամավոր մուծումներից:

2. Մեծամասնական ընտրակարգովպատգամավորի թեկնածուն իրավունք ունի իրհիմնադրամում մուծում կատարելու նվազագույնաշխատավարձի մինչև 1 000-ապատիկի, իսկթեկնածուին առաջադրած կուսակցությունը` մինչև 2 000-ապատիկի չափով, համամասնականընտրակարգով ընտրություններին մասնակցողկուսակցությունը կամ կուսակցություններիդաշինքում ընդգրկված կուսակցություններըմիասին` համապատասխանաբարկուսակցության կամ կուսակցություններիդաշինքի հիմնադրամում` նվազագույնաշխատավարձի մինչև 15 000-ապատիկի չափովգումար:

3. Յուրաքանչյուր ֆիզիկական անձկարող է պատգամավորիթեկնածուի, կուսակցության,

կուսակցությունների դաշինքինախընտրական հիմնադրամումմուծում կատարել մինչևնվազագույն աշխատավարձի 100-

ապատիկի չափով գումար:

4. Նախընտրական քարոզչության ընթացքումպատգամավորի թեկնածուն զանգվածայինլրատվության միջոցներով նախընտրականքարոզչության իրականացման, դահլիճների, տարածքների վարձակալման, քարոզչականպաստառների պատրաստման (տեղադրման), քարոզչական տպագիր և այլ նյութերի ձեռքբերման, ընտրողներին տրամադրվող քարոզչական բոլորտեսակի նյութերի (ներառյալ` տպագիր նյութերի) պատրաստման ֆինանսավորման համար իրավունքունի ծախսելու նվազագույն աշխատավարձի 10 000-ապատիկը չգերազանցող գումար, իսկկուսակցությունը, կուսակցությունների դաշինքը` նվազագույն աշխատավարձի 100 000-ապատիկըչգերազանցող գումար:

Հոդված 123.

Նախընտրական քարոզչությունը

1. Ազգային ժողովի ընտրությունների ժամանակնախընտրական քարոզչությունն իրականացվումէ սույն օրենսգրքով սահմանված կարգով ևժամկետներում:

2. Ազգային ժողովի ընտրությունների ժամանակհամամասնական ընտրակարգովընտրություններին մասնակցողկուսակցությունները, կուսակցություններիդաշինքներն օգտվում են սույն օրենսգրքի 89-րդհոդվածով սահմանված իրավունքներից:

Հոդված 124.

Քվեաթերթիկները

1. Ազգային ժողովի համամասնական և մեծամասնականընտրակարգերով ընտրություններն անցկացվում են առանձինքվեաթերթիկներով:

2. Ազգային ժողովի համամասնական ընտրակարգովընտրությունների քվեաթերթիկում նշվում ենկուսակցությունների, կուսակցությունների դաշինքներիանվանումները` այբբենական հերթականությամբ, ինչպես նաևընտրական ցուցակի առաջին երեք թեկնածուներիազգանունները, անունները և հայրանունները:

3. Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգովընտրությունների քվեաթերթիկում նշվում են պատգամավորիթեկնածուների ազգանունները, անունները և հայրանունները` ազգանվան այբբենական հերթականությամբ, և առաջադրողկուսակցությունների անվանումները, իսկ ինքնաառաջադրմանդեպքում` ինքնաառաջադրում բառը:

Հոդված 127.

Ազգային ժողովի հերթական ընտրություններնշանակելու, անցկացնելու և պատգամավորիթեկնածուներ առաջադրելու և գրանցելու ժամկետները

1. Ազգային ժողովի հերթական ընտրություննանցկացվում է նրա լիազորությունների ավարտիննախորդող ոչ շուտ, քան 40, և ոչ ուշ, քան 30 օր առաջ:

2. Հերթական ընտրություններ նշանակելու մասինՀանրապետության Նախագահը հրապարակում էհրամանագիր քվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 70 օրառաջ:

3. Ազգային ժողովի համամասնական ընտրակարգովպատգամավորի թեկնածուների գրանցմանփաստաթղթերը կենտրոնական ընտրականհանձնաժողով են ներկայացվում քվեարկությանօրվանից ոչ շուտ, քան 55, և ոչ ուշ, քան 45 օր առաջ` մինչև ժամը 18.00-ն:

4. Կուսակցությունների, կուսակցություններիդաշինքների ընտրական ցուցակների գրանցումըկատարվում է քվեարկության օրվանից ոչ շուտ, քան45, և ոչ ուշ, քան 35 օր առաջ` մինչև 18.00-ն:

5. Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգովպատգամավորի թեկնածուների գրանցմանփաստաթղթերն ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողով են ներկայացվում քվեարկությանօրվանից ոչ շուտ, քան 55, և ոչ ուշ, քան 45 օր առաջ` մինչև ժամը 18.00-ն:

6. Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգովպատգամավորի թեկնածուների գրանցումըկատարվում է քվեարկության օրվանից ոչ շուտ, քան45, և ոչ ուշ, քան 35 օր առաջ` մինչև ժամը 18.00-ն:

Հոդված 128.

Ազգային ժողովի լրացուցիչ ընտրություններ նշանակելը ևանցկացնելը

1. Պատգամավորի լիազորությունների վաղաժամկետդադարեցման հետևանքով Ազգային ժողովի մեծամասնականընտրակարգով մանդատը թափուր մնալու դեպքում այդընտրատարածքում անցկացվում են լրացուցիչ ընտրություններ:

2. Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգով լրացուցիչընտրություններ անցկացվում են հերթական ընտրություններիհամար սահմանված կարգով և այդ մանդատը թափուր մնալուցհետո` 80-օրյա ժամկետում:

3. Ազգային ժողովի լիազորությունների վերջին մեկ տարվաընթացքում մեծամասնական ընտրակարգով լրացուցիչընտրություններ չեն անցկացվում:

Հոդված 129.

Ազգային ժողովի արտահերթ ընտրություններ նշանակելը ևանցկացնելը

1. Ազգային ժողովի արտահերթ ընտրություններն անցկացվում ենԱզգային ժողովն արձակելուց ոչ շուտ, քան 30, և ոչ ուշ, քան 40 օրվաընթացքում:

2. Ազգային ժողովի արտահերթ ընտրություններ նշանակելու մասինՀանրապետության Նախագահը հրամանագիր է հրապարակումԱզգային ժողովն արձակելու մասին հրամանագրի հետ միաժամանակ:

3. Ազգային ժողովի համամասնական ընտրակարգով պատգամավորիթեկնածուների գրանցման համար անհրաժեշտ փաստաթղթերըկենտրոնական ընտրական հանձնաժողով են ներկայացվումքվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 25 օր առաջ` մինչև ժամը 18.00-ն:

4. Կուսակցությունների, կուսակցությունների դաշինքների ընտրականցուցակների գրանցումը կատարվում է քվեարկության օրվանից ոչշուտ, քան 25, և ոչ ուշ, քան 20 օր առաջ` մինչև ժամը 18.00-ն:

5. Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգովպատգամավորի թեկնածուների գրանցման համար անհրաժեշտփաստաթղթերը ընտրատարածքային ընտրականհանձնաժողով են ներկայացվում քվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 25 օր առաջ` մինչև ժամը 18.00-ն:

6. Ազգային ժողովի մեծամասնական ընտրակարգովպատգամավորի թեկնածուների գրանցումը կատարվում էքվեարկության օրվանից ոչ շուտ, քան 25, և ոչ ուշ, քան 20 օրառաջ` մինչև ժամը 18.00-ն:

7. Ընտրական տեղամասերը կազմավորվում, և տեղամասայինկենտրոնները սահմանվում են քվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 25 օր առաջ: Լիազոր մարմինն ընտրողների ցուցակներըքվեարկության օրվանից ոչ ուշ, քան 20 օր առաջ հանձնում էտեղամասային կենտրոնի տարածքը տիրապետողին, որը այնփակցնում է տեղամասային կենտրոնում` բոլորի համարտեսանելի տեղում:

Նյութը պատրաստեց`

ՄոնիկաՄանուկյանը