рекламын төлөвлөгөө

1

Дизайны тэнхим Дижиталвидеоэффект

БагшБ.БАЛЖИН

ТВ РЕКЛАМ БОЛОН ЗАР СУРТАЛЧИЛГАА

Зарсурталчилгаагadvertisementгэхбуюутовчлон“ad”буюу“advert” гэдэг.Японыхувьдэнгийнзарсурталчилгааболонбусад рекламыг нийтэд нь Commercial message-СМ гэжтовчлон нэрлэх бөгөөд дотор нь ангилах үед ТВ реклам,радиорекламгэжхуваанүздэг.ТВбийболсноосхойшчамгүйуртхугацааөнгөрчээ.ӨнөөдөрТВ харж үзээгүй хүн гэж байхгүй биз ээ. ТВ бид бүхнийамьдралдгүнзгийнэвтэрсэнюм.ТВмашолонмэдээллийгбидэндхүргэдэгтунтааламжтайхайрцагюм.Үзэгчдийнхувьдрекламгарахцагнь “амралтынцаг” гэсэнутгыгагуулдаг.Телевизрадиогийнрекламыгтогтооногэдэгбаснэгэнтөрлийнавъяасбайжмэднэ.РекламболТВреклам,зарлал,радиозарсурталчилгаагэхмэттоолжбарамгүйолонтөрөлбайдаг.Энэудаадбихичээлдээр онол суралцахад дөхөм болгож зар сурталчилгаанынэгэн төрөл болох “Сурталчилгааны хуудас”-ын талаарөгүүлье.Японд “Сурталчилгааны хуудас”-ыг голдуу сонины завсархавчуулан айл өрхүүдэд тараадаг. Янз бүрийн өнгөтсурталчилгааныхуудсуудньөнгөцхарахадэрээнмяраангоёцаасмэтболовчягүнэндээболтухайнүйлдвэрийнойрын,алсхэтийнбодлого,төлөвлөлт,нэвтшингэсэнасарнарийнбодожболовсруулсанзүйлбайдаг.“Сурталчилгааныхуудас”-ыг үзэгчийн нүдээр, мөн “хийгч тал”-ын байр сууринаас

2



харахыгоролдволтанднэлээдзүйлийгхэлжөгөхболно.Бүхсурталчилгаа,рекламынголзорилго,зарчимнь“худалданавах,үйлчлүүлэххүслийг”хүмүүсттөрүүлэхявдалюм.Эдийнзасгийнхөгжлийнүешатаасхамаарчрекламсурталчилгаанызорилго өөр өөр байх нь бий. “Хэрэглэгчдийн хэрэгцээгмэдэрсэн”,“Хэрэглэгчийгхаандөргөмжилсөн”сурталчилгааөргөнтүмэндилүүхүрдэг.Өөрөөрхэлбэл,хэрэглэгчтэйижилбайрсууриндбайж“худалданавах”хүслийгөдөөжчадахгүйбол реклам үүргээ биелүүлэхгүй. Товчоор хэлбэл зарсурталчилгааньхэрэглэгчдэдилгээхloveLetterбуюухайрынзахиагэжбодоорой.“Хэрэгцээгмэдрэх”гэдэгньхэрэглэгчдийнхүсчбайгаазүйлюувэгэдгийгурьдчиланмэдрэххэрэгтэйгэсэнүгюм.“Хэрэглэгчийг удирдах” гэдэг нь тухайн сурталчилгааныобъектхэнбэгэдгээсүүднэ.Магадгүйгэрийнэзэгтэйчбайжболно.Үнэхээргэрийнэзэгтэйгголобъектооболгосонрекламолонбайдаг.Сүүлийнүедцагийнажилхийгээдзавгүйбайдагболонгэрийнажилихтэйэзэгтэйнаролонболсонтулоройнхоолныменюгсаналболгохцагчбогиносож,хоолныорцуудчдэлгүүрийнтасагтнэгдортавигдахболсон.Гэрийнэзэгтэйнар,тухайнсурталчилгааныхуудаснаасменюгээсонгонянзбүрийнтасагхэсчцагийгдэмийүрэлгүйбүгдийгнэгдороосцуглуулахболомжтойгэсэнүг.Үүнийглрекламдудирдуулахгэнэ.Иймэрхүүүзэлбодлооррекламүздэгхүнцөөнболовчбидбүхнийамьдралдрекламдудирдуулахтохиолдололонгардагбилээ.Жишээлбэл, аялал зугаалгын улиралд замд хялбарханхийх бэлэн хоол ба хөнген хоолны материал зайлшгүйхэрэгтэй.Тэгвэл“Амралтбаявганаялал”гэсэнтомгарчигтайсурталчилгааныхуудсандянзбүрийнхоолнызурагбайхньэлбэг.Намарөвлийнзориулалтыншинэзагварынхувцсууд

3



гарч эхлэлээ гэсэн зар олширдог. Тэр үед “Нээрээ дулаанхувцас авахгүй бол” гэсэн санаа танд төрдөггүй гэж үү!Санаандгүй ч гэсэн тийм тохиолдол гарсан гэдэгт итгэжбайна.Энэхудалдагчталынаргабөгөөдзарсурталчилгааныбаснэгэннүүрцарайюм.“Хэрэглэгчийн хэрэгцээг мэдэр” гэдгийг “Хэрэглэгчийндотоодсэтгэлийгмэдэр”чгэжбасхэлжболно.Дотоодсэтгэлгэдэгньгэрбүлийндотоодтөсөвгэсэнутгыгдавхарагуулахбөгөөдбусдынтөсөврүүөнгийхньтуйлынамаргүйасуудалюм.Хувийнасуудлыгчхөндөнөгэсэнүг.Чухамягяасанньдээрвэ?Ерньболцалинбуухынөмнөхболондараахиөдөрялгаатай.Цагийнажилхийжцалинавчбайсанхүнболмэднэдээ.Цалинбуухын яг өмнөх өдөрмөнгºгүйдэж, гэрээсээ чгаралгүй гэртээөнжихтохиолдол гардагдаа.Харинцалинбуунгуутдэлгүүрхэсмээр,киноүзмээрсанагддаггүйгэжүү.Иймхүн ганцханбибишбайхаа.Түүнтэйадилаар гэрийнтөсвийг захиран зарцуулдаг гэрийн эзэгтэй цалин буухынөмнөх өдөр аль болохоор хямдавтарбараа, цалинбуусандаруйдарайтансагоройнхоолбэлтгэхгэхмэтсэтгэлзүйнөөрчлөлттэйбайхэнүүхэнд.Иймэрхүүсэтгэлзүйгтооцволреклам хийгчид цалин буухын өмнө хямдавтар бараа,цалингийн дараа арай тансаг бараануудыг сурталчлахыгурьталболгоно.Багачгэсэнэдгээрсэтгэлзүйнөөрчлөлтийгреклам,сурталчилгаатооцожбайвалүрдүндхүрнэ.“Худалданаваххүсэл”-ийгтөрүүлэхтөдийгөөрборлуулалтандүр дүн гарахгүй. Борлуулалтыг нэмэгдүүлэхийн тулдхудалдан авагчдыг урин дуудах хэрэгтэй. Өөрөөр хэлбэл“Дэлгүүр оръё” гэсэн бодол төрүүлээд, биелүүлэх аргазамыгньнээхгүйболболохгүй.Түүнийтулдтатаххүчбүхийбүтээгдэхүүнүүдийг дэлгэн тавьж татах хүч бүхий үнийгсаналболгохньэхнийалхамболно.Хэрхэн өөрийн рекламыг бусдын нүдэнд тусгах, хэрхэн

4



бүтээгдэхүүнээшилдэгболгохвэ?Магадгүйальчдэлгүүр,компанийн толгойны өвчин энэ асуудал болов уу. Юуныөмнөрекламдөнгөт,2үндсэнөнгөтэй,харцагаангэхмэтийнтөрөлбайдаг.Мэдээж,хүнийанхаарлыгилүүтатахньөнгөтрекламюм.Бусадгарбичвэр,компьютороорбичих,зурагтайзураггүйгэхмэтбичээдэхэлвэлдуусахааргүйихтөрөлбайгаабөгөөдсонирхожбуйхүнбайвалөөрсдөөшалгаадүзээрэй.Нүдэндертөхөөрньямархуубайна,анхааралтатахааргүйньямархуубайнатабүхэнанзаарчүзээрэй.Одоогхүртэлонцынанзааргагүйүзэжбайсанрекламуудыгдахинүзэхдээямарзорилгоорхийжвэгэдгийгойлгоосойгэжхүсэжбайна.Реклам буюу зар сурталчилгаа хийх 3 гол арга байна.Нэгдүгээртзурагхэрэглэх.Зургийгньнааснаархэрэглэгчдэдбодит төсөөллийг бий болгох боломжтой болж байна. Уртөгүүлбэрээр тайлбарлахаас илүүтэйгээр оновчтой богинохэллэг илүү хүчтэй сэтгэгдэл төрүүлнэ. Түүнчлэн өнгийгсонгох.Хамгийнбагань2өнгөхэрэглэхболонFullColorбуюуөнгөтрекламхамгийнтохиромжтой.Яагаадгэдэгньмэдээжтодорхой бөгөөд харахад хялбар, нүдэнд огт өөр тусдаг.Сүүлчийн гол арга бол энгийн байх. Энэ ч хэрэгтэй тэр чхэрэгтэйхэмээнмэдээлэлхэтихэдвэлхаринчойлгоходхүндболно. Хямдралтай бараа болон улирал бүрээр нь хөнгөнангилж чадвал хэрэглэгчдийн нүдэнд илүү тогтож чадна.Эдгээрээсгаднаүг,өгүүлбэролонбайхаасааилүүтэйзурагтом байвал харахад тогтоцтой, үсэг хэрэглэх тохиолдолдзурагшигсэтгэгдэлтөрүүлэхээрдизайнтайбайхгэхмэтаргахэрэгсэлийгсэтгэхньчухалюм.Мөнурамшуулалтхудалдааньүйлчлүүлэгчдийгяалтчүгүйтатдаг,Жишээлбэл “Хямдралт худалдаа-5 оноо” гэх мэтийн дэдгарчигтайсурталчилгаандүндсэнүнээрньхудалданавсанчхудалданавалттутамд5онооцугларна.Бараанысонголтсайтай,мэдрэмжтэйгэрийнэзэгтэйнаршуудлонооцуглуулах

5



биз. Мэдээж сурталчилгааны хуудас болон лангуун дээрялгаатайбайдалбайжболохгүйгмашсайнанхаар.Хэрвээ“Монгол төмс-хямдралт худалдаа” гэж сурталчилгааныхуудсандбичсэнхэдийчдэлгүүртхатажхорчийсонхуучинногоо, импортын ногоо байвал энэ нь худалдан авагчдыгшуудлхолдуулна.Нэгхэнхуудасцаасандтөсөөллөөсчилүүсанааагуулагдсанбайдаг.Энэхүртэлбараабадэлгүүрийнуялдаахолбоогтайлбарлажирсэн хэдий ч энэ удаад сурталчилгааны хувиарлантөлөвлөлтийг авч үзэцгээе. Энд мөн адил хүний сэтгэлсанаандтулгуурласантактикхэрэглэдэг.Сурталчилгаа нь бараг 100 хувь хөндлөн бичих аргыгашигладаг.Тэрхүүсурталчилгаагуншихүедхүнийнүдзүүндээрээс “Z” үсгийг бичиж буй мэт хөдөлгөөн хийдэг гэнэ.Тиймээссурталчилгаагхийгчталхямдралтбараагзүүндээдтал дээр байрлуулдаг. Тэгж байрлуулахад хүний нүдэндзаавал тусдаг. Мөн 7 хоногт хэд хэдэн удаа сурталчилгаатараадаг супермаркет гэх мэт нь хувиарлан төлөвлөлтийгхэвшүүлжхямдралтбараануудаасбайгааэсэхийгхудалданавагчдаартогтоолгохгэхмэтаргыгчхэрэглэдэг.Аль ч зар сурталчилгаа нь янз бүрийн санаа агуулсан,төсөөлөхийн ч аргагүй бэрхшээлийг дамжин бүтээгддэг.Тухайн төлөвлөгөөнөºс шалтгаалан үр дүн ямар байх ньшийдэгдэнэ.Хариуцлагатайхэцүүажилбайжмагадгүйхэдийчхийхэдсонирхолтойажилюм.Реклам хийгч талын байр сууринаас хандаж яавал олонхүнийг цуглуулж чадах вэ гэдэг яриагаа өргөтгөн ТВ,Радиогийнрекламямарүйлявцтайгаарбүтдэгталаародооярилцъя.ЮуныөмнөТВ,радиогийнрекламынбүтэхявцыгтанилцуулъя.Үйлчлүүлэгчдийн итгэлийг хүлээсэн рекламын агентлаг,

6



рекламтөлөвлөгчньтанилцуулгадоролцоно.Эндяригдажбайгаа “танилцуулга” гэдэг нь үйлчлүүлэгчийн саналаасүндэслэжбийболсон“асуудал”юм.Өөрөөрхэлбэл,рекламтөлөвлөгчийн хийх реклам гэдэг нь “асуудал”-д хандаххариулт гэж хэлж болно. Ойлгоход бага зэрэг хүндрэлтэйбайжмагадгүй,тайлбархэлье.Нэгэн шинэ бүтээгдэхүүн худалдаанд гарахаар болжээ.Тэгвэл, танилцуулга дээр бүхий л “асуудал”-ууд үүснэ.Жишээлбэл, өрсөлдөгч бараатай харьцуулан юугаарааилүүдавуу?Төсөвньхэдорчимболох?Ямармэдээллийнхэрэгсэл ашиглах вэ? гэх мэтийн асуудлууд урган гарна.Эдгээр “асуудал”-уудыг шууд шийдэж чадах уу, үгүй юугэдэг нь танилцуулгын арга барилаас ихээхэн хамаарна.Зүйрлэвээстанилцуулгаасбүхийлзүйлэхэлнэ.Танилцуулгаас барааны мэдээллийг цуглуулсны дараа“Стратеги төлөвлөгөө”-нд орно. Ямар санааг ямар аргаашиглаж “асуудал”-ыг шийдвэрлэх вэ гэдгийг шийдэх үйлажиллагааюм.Эндолонсанаагаргаххэрэгтэй.“Гаргах”гэдэгүгийг ашиглажбайгаа хэдий ч нэг рекламыгнэг хүн хийнэгэсэнүгбиш.Олонхүноролцдог.Стратегитөлөвлөгөөндянзбүрийнтөлөвлөгчийнсаналбодлыгоролцуулж,чигхандлагыгтогтоодог бөгөөд түүний дараагаар зарчим боловсруулна.Сурталчилгааны зарчим гэдэг нь хамгийн хэлэхийг хүссэнгол зүйлээ цөөн үгэнд багтаан хэлэхийг хэлнэ. Реклам ньцаг хугацаагаар хязгаарлагддаг. Үүнийг ч хэлье, түүнийг чхэльегэсээрэцэстньюугхэлэхгэсэнньойлгомжгүйбайсааррекламынцагдуусчихньбий.Мөнзарчимгэдэгнь“асуудал”шийдэгдсэн үеийн зорилт гэсэн утгыг ч агуулж байдаг.Рекламбэлэнболсныдарааүзээд,дамжуулахгэсэнсанааньзарчимтайгаатаарчбайвалтэррекламамжилтандхүрсэнгэжхэлжболно.Дараагийнудаадхийхзүйлньраскадровка(ТVСМ),зохиол

7



(РадиоСМ)бичихюм.Раскадровкагэдэгүгийгтогтоогоорой.Хөнгөнноороглох,зураглахгэсэнүгюм.Хэрхэнөрнөхвэгэхмэтийгзуржтөлөвлөдөгбөгөөд4кадрзарцуулагдахньолонбайдаг.РадиорекламынзохиолыгScriptгэхбөгөөдзураггүйданзохиолбайна.Эндөөрийнсанаагбусдадойлгогдохоортодорхой гаргах хэрэгтэй. Харахад тансаг гоёмсог гэрхэдийчзурагтөсөлньсайнхийгдээгүйболхазгайбайшинбарьсантайадилюм.Раскадровкабазохиолньзурагтөсөлюм.Эндсайнанхааралтайхандахгүйболрекламхийгдэхгүйгэжхэлэхэдхэтрүүлэгболохгүй.Зурагтөсөлбэлэнболсныдараагаартанилцуулгаявуулна.Танилцуулга гэдэг нь бүхий л талаараа илтгэл юм.Харилцагчид реклам үйлдвэрлэгчийн хийсэн төлөвлөгөөгилтгэнэгэсэнүг.Зөвхөн1-2цагийнтайлбараарлүйлчлүүлэгчзорилго төлөвлөгөөгөөшийдвэрлэнэ.Илтгэжбайгааталч,сонсожбайгааталчмашихтүгшдэг.Анзаарч байгаа хүмүүс байж болох юм. Би энэ хүртэлрекламүйлдвэрлэгчийнбайрсууринаасчухалбайхзүйлсийгярилаа.Анхудаасонсожбайгааюмшиг,яагаадэнэбүгдийгтайлбарлаадбайгааюмболоогэжбодожбайгаахүнчбайжболохюм.Битабүхнийгрекламүйлдвэрлэгчийнтактикийгмэдэрдэг байгаасай гэж хүсэж байгаа учраас энэ бүхнийгхэллээ.ТабүхэнөдөртутамТВүздэг.реклам,ямарнэгэннэвтрүүлгийндундуурцацагддаг.“Рекламдүнэхээрийндургүй”гэжбоддогхүнчбайжмагад.Нададчгэсэндургүйүебайсан.Нэвтрүүлгээхурданүргэлжлүүлжүзмээрбайхаддараадарааланрекламгарч,уурхүрмээршүү.Гэтэл гэнэтлнэгедөррекламүзэхдуртайболчиховоо.Нэгэнрекламынүйлявдал,ВСМ-дшуудл татагдсан.Мөн түүнчлэн сонирхолтой дүр бүхий рекламболонинээдмийнрекламүүдчбайдаг.Хүнийсэтгэлдүлдэхрекламхийнэгэдэгхэцүү.Өмнөөгүүлсэнчлэнрекламүзье

8



гэжүздэгхүнховор,харинчэсэргээррекламгараххооронд00орох,өөражиламжуулчихаадбуцажнэвтрүүлгээүздэг.Мөнүзсэнч гэсэнсонирхолтойбишболсэтгэлдүлдэхгүй.Тиймээсчрекламүйлдвэрлэгчидянзбүрийнсанаа гаргажүзэгчидтэйтэмцэжбайдаг.Зохиолыгамьдруулах,хегжмөөр,дүр-жүжигчдээр үзэгчдийн анхааралыг нь татах, шагналурамшууллаартатахгэхмэтянзбүрийнаргахэрэглэдэг.Танилцуулгаар хүлээн зөвшөөрөгдсөн зураг төсөл, өөрөөрхэлбэлраскадровкабазохиолньрекламүйлдвэрлэгчдийнгараарамталгаахийлгэдэг.Ягламттайхоолхийжбайгаатайадилхан байгаа биз дээ. реклам үйлдвэрлэгчийн хувийнзан байдал тодрон гарсан “idеа буюу санаа бодол” гэсэнамтлагчийг ихээхэн цацна гэсэн үг юм. Харин та нарыгрекламаар санаагаа гарга гэвэл магадгүй өмнө нь үзсэнрекламын дотроос сонирхолтой санагдсан рекламтайадилхан л болчих болов уу. Хувийн онцлогтой, өвөрмөцамтлагчсанаачланхий.Гэсэнчэнэньхийхэдхэцүүажилюмшүү.Хамгийнчухал зүйлнь “Гэнэт сэтгэхба санаа гаргах” бишбөгөөдматериалцуглуулахюм. “Материалцуглуулахаа?”гэжбодожбуйхүнчбайгаабайх.Ðекламүйлдвэрлэгчдэдчухалзүйлбол2төрлийнматериалюм.“Барааныматериал”ба “Нэмүү өртөгтэй материал” юм. “Барааны материал”гэдэг нь сурòàëчилахбарааба үйлдвэр компани, зах зээлбахэрэглэгч гэхмэгийнталаарсудлах,мэдэхёстойбүхийлзүйлорно. “Нэмүүөртөгтэйматериал”гэдэгттуршлагаасүүдэнгарахургууланбодохчадвар.“Барааныматериал”ба“Нэмүүөртөгтэйматериал”нийлжбайжсайнтөлөвлөгөөбийболно.15-30секундынрекламдиймихцагордоггэжтөсөөлжбайсануу?Хамгийнихмэдээсэйгэжхүсэжбайгаазүйлболрекламгэдэгболтухайнбараанызарчимгэдгийгмартажболохгүй.

9



ТЕЛЕВИЗИйН РЕКЛАМыН хэЛБэР БА ЗОРИЛГО

Рекламын янз бүрийн төрлүүд ба илэрхийлэх арга хэлбэр

1.энгийн реклам

Энэ нь рекламын үндсэн хэлбэр гэгддэг бөгөөд, барааныонцлогийгдүрсболондуугаарилэрхийлдэгаргаюм.Рекламбол барааны мэдээлэл гэдэг мөн чанар бүхий асуудалдгаднаталаасньхандсанхандлагабөгөөдDemonstrationtype(баталгаат,бодит)чгэжхэлдэг.Жишээ: “Унасан ч хагардаггүй шаазан аяга”. Хүүхэд хоолидэжбайгаадширээндээрээсаягааунагаахадаягаунасанч хагараагүй байна. Камер, ширээнээс аяга өнхрөөдхагаралгүйгээршаландээгүүрөнхрөххүртэлхийгзасваргүй,монтажлалгүйгээрүзүүлнэ.

2. Дүрст реклам (Image type)

Барааг бодитоор тайлбарлаж үзүүлэлгүйгээр, сэтгэгдэлтөрүүлэхээр дүрс эсвэл хөгжмөөр үзэгчдийн сэтгэлийгтатахрекламаарбодитхэлбэрээрхарьцуулсанаргаюм.Гоосайхныбараагэхмэтийгболбараанытайлбараасилүүгоосайхнымэдрэмжтөрүүлэхээрхүчтэйимижээршуудбусаарбүтээгдэхүүн болон брэндийн нэрийг үзэгчдийн сэтгэлдбуулгахаргаюм.Иймрекламхийхүндэснь“Мэдрэмж”юм.Цаг үедээ нийцсэн торгон мэдрэмж чухал. Дүрс, хөгжим,өнгө,загвар,үг,хэвзаншилбүхталыннарийнмэдрэмжтэй

10



байх хэрэгтэй. Сэтгэлд тод үлдэхээр дүрс, хөгжим, үг, хэвзагвартайрекламбайгаасайгэжхүснэ.

3. Олны танил дүр төрх ашиглах (Таlent type)

Нэртэй уран бүтээлчийгтоглуулан, үзэгчдийн анхаарлыгтатаж, тухайн жүжигчний чадварыг ашиглан бүтээгдэхүүнболон үйлдвэрлэгчийг рекламдах хэлбэр юм. Алдартайдуучин,одуудаас гадна нэртэй зохиолч, тамирчдыгоролцуулжболно.ТВ-ынрекламтөдийгүйзурагтхуудасгэхмэтэдчтухайннүүрцарайхарагдахтулрекламынүрдүнхэддахиннэмэгдэнэ.

4. Баримтат реклам (Documentary type)

Энэ хэлбэрийн рекламын оролцогч нь мэргэжлийн бус,жүжиглэх хов маяг нь төрөлх байгаа байдлаараа, болхибөгөөдбодитбайхтусамнөлөөтэйбайдаг.Мөнэнэхэлбэрнь “Хэрэглэгчийнхэлбэр”(usег tуре) гэжнэрлэгдэхньчбийбөгөөдбарааныхэрэглээнийнөхцөлбайдал,хэрэглэсэнүрдүн,сэтгэгдлийгсурвалжлаххэлбэрийнрекламюм.Гэвчэнэтохиолдолдсурвалжлагаөгөхталямарнэгбайдлааривээнтэтгэх талын үг хэлэх хандлагатай байдаг тул анхаараххэрэгтэй.Үзэгчидмашмэдрэмтгийбайдаг.Зохиомолгэдгийгмэдрэхлюмболдургүйцнэ.Альхүртэлбайгаабайдлаарньхаруулахвэгэдэгньрекламхийгчийнурчадварюм.

5. хошин хэлбэр (Gаd tуре)

Инээдмийншогхошинаястайэлэглэншоолсон,уйтгартай,шоөдсөнхэлбэртэйрекламуудүүндхамаарна.“Инээлгэхньуйлуулахаасчхэцүү”гэдэг.рекламыгтодорхойбусмашолонтооныянзбүрийнхүмүүсүздэгбөгөөдтэдямарзорилгоорүзэжбайнавэ гэдгийгбүрэнмэдэхболомжгүй.Зөвхөн тэрагшиндинээлгүүлэхийнтулдяавалзохистойвэ?гэжөнгөц

11



сэтгэж үзвэл амархан инээлгэж болохоор янз бүрийн шогхошинзүйлүүдтолгойддаруйоржирэхболовчгүнзгийсанаабодолтой,ухаалагхандахгүйбололонхүнинээхгүйчөнгөрчмагадгүй юм. Амархан хийгдэх юм шиг санагдах хэдий чбодитбайдалдээрхийхэдхэцүүрекламюм.

6. Өдөр тутмын амьдралын хэлбэр

“Slice of life” гэдэг үг байдаг даа. Бүтээгдэхүүн болонхэрэглэгчийн харилцан хамаарлыг өдөр тутмын амьдралдундаас гарган ирж, тэр хэсгийг дүрслэн харуулах аргаюм.Рекламгэдэгньүндсэндээнийгмийнамьдралтайнягтхолбоотойбайдагбөгөеднийгэмдтусболохзүйлгэжойлгожболно.Өдөртутмынамьдралдбараабайхлюмболзайлшгүйтэр үзэгдэл нь рекламны сэдвийг бүрдүүлж байдаг. ХаринSliceoflife-ынбодитутгань“Байгаабайдлаараа”гэсэнутгабишюм.Дөнгөжл15секунд,30секундынертөнцюм.Тэрхэнагшинд л хүний өдөр тутмын амьдралын төрх байдлыгилэрхийлэнхаруулахурлагбилээ.Амарханюмшигболовчхаринчилүүнарийнчимхлүүражилюм.Данганцдүрсээрүзэгчдийн сэтгэлд хүрэхгүй. Нийгмийн урсгалыг зөв атгажхүмүүсийнзүрхнийгүндхүрэххэрэгтэй.

7. Тэмдэгт ашигласан хэлбэр (Сhагасtег tуре)

Бүтээгдэхүүн болон үйлдвэрлэгчийг хэрэглэгчдэд танилболгохынтулдолнымэдэхдүртөрхийг(Сharacter)оролцуулахтохиолдол ч байдаг. Сharacter-ын төрөл нь зурагт хуудас,хүүхэлдэй,амьтангэхмэтстереозүйлүүдээсгаднареклам(компьютер график)-ын тэмдэгтүүд (Сharacter) байдаг.Сharacterньрекламтөдийгүйбүхийлхудалдаагамжилттайявуулаххэрэгсэлболно.

12



8. Тусгай эффекттэй хэлбэр (Sреcial effect type)

Дижитал технологи нэвтэрснээр өнгө, будаг, дүрсийг илүүолон янзаар ашиглах боломжтой болсон. Мөн компьютерграфикбакомпьютероосгаргаххөдөлгөөн,хийсвэрбагцыг(Virtual set) ч шинээр хэрэглэж байна. Гэвч тусгай эффектиххэрэглэхтусамхийжбайгаахүнийсонирхол,зугаатөдийболж яг юуг дамжуулмаар байгаа санаа, үндсэн агуулгаалдагдахньолшрохталбий.Дижиталдүрстэйэффектолонбайх тусам сайн байдаггүйг анхаараасай. Харин оновчтойгазарт,донжийгньтаарууланхэрэглэвэлсаяүзэгчдэдхүрэхболно.

9. Дуу бүхий хэлбэр (СМ sоng tyре)

Рекламын дуу хөгжим реклам үүссэн цаг үетэй зэрэгхөгжижирсэн.Иймээсрекламsоngньбүтээгдэхүүнийнэр,үйлдвэрлэгчийннэр,брэндийннэргэхмэтийгдуухөгжмөөрилэрхийлсэн эх аяыгхэлнэ. “СМ sоng tуре”-ыг арай өргөнутгаар авч үзвэл хүн бүхний танил аялгуу, эсвэл тухайнаялгуугдахинзасварлажодоохитболжбайгаадуу,хойшидхит болох ирээдүйтэй дууг хэрэглэх гэх мэт янз бүрийнхэлбэрээрхөгжмийгашигласанрекламыгхэрэглэнэ.

10. харьцуулсан сурталчилгааны хэлбэр

Өрсөлдөгчкомпанийболонбусадижилтөрлийнбараануудтайшууд харьцуулан өөрийн давуу талыг илэрхийлэн гаргахтөрлийн реклам юм. Энэ аргыг Европод өргөн хэрэглэдэгбөгөөднэглбуруумэдээлэлөгөхөдөрсөлдөгчталаагүтгэсэнхэрэг болох тул японд тедийлөн хэрэглэгддэггүй юм. Гэвчирээдүйд ийм хэлбэрийн реклам өсөх хандлагатай байгааюм.

13



11. Олон нийтийн сурталчилгааны хэлбэр

Япондкомпаниудындунд “ЕСОтөсөл”, “Халамж”, “Байгальорчиныхамгаалалт”гэхмэтнийгмийнасуудлыгхөндсөнСМнэмэгдэххандлагатайболжбайна.Иймэрхүүбүтээлүүдньуранбутээлчдийг тухайнасуудалтай холбоотоймэдлэгтэйболгож,асуудалднухацтайхандахболомжийгбийболгодог.Саналын хэлбэр: Олон нийтийн сурталчилгааны үндсэнхэлбэр бөгөөд одоогийн бодит байдлыг тусган харуулж,үзэгчдийнмэдлэгийгнэмэгдүүлэхаргахэрэгсэлюм.Сануулгахэлбэр:Саналынхэлбэрээсарайшуурхай,даруйшийдвэрлэхшаардлагатайасуудлыгүзэгчдэдаюулындохиоойр байгааг хүчтэй сэтгэгдэл төрүүлэх аргаар мэдрүүлэхаргаюм.Ямарнэгэнтөрлийнаюулаассэргийлэхболомжийгуриалсануриалгахэлбэрийн,тээврийнхэрэгслийнаюулгүйбайдлын сэрэмжлүүлэг болон, даатгалын компани энэтерлийгилүүашигладаг..Боловсролын(гэгээрүүлэх)хэлбэр:Нийгэмдтулгамдажбуйасуудлын талаар, асуудлыг шийдвэрлэх янз бүрийн аргахэрэгсэлийг дэвшүүлж, үзэгчдийнмэдлэгийг тэлэхСМюм.Албадахбишухааруулах,ойлгуулахадтүлхэцболохрекламюм.Сануулгынхэлбэртэйхарьцуулахадарайзөөлөнүгяриа,хэллэгашигладаг.

12. хамтарсан хэлбэр (Соllaboraion type буюу Tie up type)

Рекламд эртнээс хамтарсан хэлбэрийг өргөнөөр хэрэглэжирсэн. Хөгжимтэй, бас дүрстэй хамтарсан хэлбэр гэх мэтбайна.Жишээньшинэкинонынээлттэйтаарууланрекламыгцацах (On Air) бөгөөд киноны сурталчилгаатай зэрэгбараагрекламдана.Мөнкиногхийхэдзарсурталчилгааныкомпани, ТВ-үүд оролцож тухайн байгууллагад рекламынхэрэглээгсанал болгоно. Киноны сурталчилгаа болон

14



барааны рекламыг хамт хийнэ. Рекламыг хэрэглэснээртухайн кино сурталчилгаагаа цацдаг бол рекламд нэртэйжүжигчнийгашигланбараагаасурталчилахдавууталуудтай.Тиймээс ч энэ хэлбэр хойшид нэмэгдэх чиг хандлагатайбайна.

13. Вrаnding СМ (реклам)

“Вrаnd” гэдэг үгийг англи толь бичгээс харвал нэр төрөл,тогтсонтөрлийнбараа,мөнчанар,маягхэлбэргэхмэтбичсэнбайдаг. Тэр “Вrand”-ыг “хийх”, хадгалах” үйлийг Вrаndingгэдэг.Вrаndingрекламыгерөнхийднь2томтөрөлдхуваана.“Бүтээгдэхүүний “Вrаnding” ба “Үйлдвэрийн Вrаnding” гэжхуваана.Түргэнхугацаандүрдүнггаргахыгзорьсонбараанысурталчилгааньмаркетингийг төвлөрүүлэнилүүхүчтэйүрдүнгтооцоолжбайдаг.ХаринүйлдвэрийнВrаnding-ынүрдүнньхүчтэйбайхтусмаасайнгэсэнүгбиш.Тухайнүйлдвэрийндүртөрх,хэлбэр,үзэлсанаагэхмэтийгүзэгчдэдулсуурьтайдамжуулаххэрэгтэй.БүтээгдэхүүнийВrаndingчадилюм.Альальньүндсэнчигшугамыгөөрчлөлгүйгээр,үргэлжлүүлэхньчухалюм.Рекламнь“Вrаnding”-дилүүсонирхолоохандуулжбайна уу гэж бодогддог. Үзэгч тухайн бараа, үйлдвэрийгүзэх,сонсохтөдийдлхүсэмжлэхмэдрэмжболонойрдотномэдрэмжийгмэдрүүлэхээр“Брэнд”,түүнийгбүтээх“Вrаndingсурталчилгаа”-гсэтгэжхийгээсэй.

14. хавсралт хэлбэр (Соrроrаtion)

Рекламын хамгийн сүүлд, эсвэл эхэнд богино хугацааныхэдхэнсекундэдлогоэмблеморуулаххэлбэрюм.СүүлийнүедСG-аархийгдсэнлогоэмблемүүдолонболжбайгаа.Дүрстөдийгүй дуутай лого эмблем ч байдаг. 2-3-хан секундынагшин төдийд боловч тухайн үйлдвэрийн янз бүрийнбүтээгдэхүүний рекламд хэрэглэдэг тул хэрэглэгчидэд хэд

15



хэдэнудаадавтанхарагддаг.Мэдээж,үзэгчдийгзалхаахгүйнтулд дүрс, хөгжим нь маш зохицолтой, чанартай байхыгшаарддаг.

16



РЕКЛАМыГ ТӨЛӨВЛӨх Нь

Рекламын зарчим нь дэлхий нийтэд яг адил юм. Өмнөххичээлд үзсэн рекламын хэлбэрүүд ба тэдгээрийнзорилгуудыг санаарай. Харин рекламуу нь тухайн орныонцлогоосхамаарчөөрөөр,ялгаатайбайхньбий.

Т\/СМ бүтээх ерөнхий дараалал(НэвтрүүлэгбаТ\/рекламбүтэхерөнхийдэсдараалал)Ерөнхий төлөвлөгөө-Зардал-зорилго-объект-сэдэв-цагхугацаагэхмэтийгтөлөвлөхСудалгаа-Сэдэвтэй хамааралтай бүхий л мэдээллийгцуглуулах-Өөрийнсанаагаархэрэгтэй,хэрэггүйгэждүгнэлтхийлгүйгээрбүхмэдээллийгцуглуулахНайруулга-Голагуулга-ГолсанааУрьдчилсанүзлэг-Зурагавалтынталбайхайх/Locationhunt-ing/-Зурагавалтынталбайгсонгох,нарнытусгалынбайдал,тухайнгазардахьхүмүүстэйхарилцах...Сценари: 1-р нооргоос эцсийн бичвэр хүртэлх-Тайлбаруншигчийнтекстболондэвсгэраязчүүндхамаарна.Өдрийнтөлөвлөгөө:Зурагавалтболонмонтажийнтөлөвлөгөөзохиох,хөтөлбөргаргах:-Гадаазурагавалтынхөтөлбөрийг“Lосаtionhunting”-dүндэслэннарийндэлгэрэнгүйгаргана.”Зураг авалтын төлөвлөгөө: Сценарийн дагуу зураг авалт.(Баримтатбүтээлийнхшигдараачийнзурагавалтынпланыгуншихболомжгүйнөхцөлдсценаригаргахгүйбайхтохиолдол

17



бий.)Монтаж: Урьдчилсан монтаж, /VHS болон шугаман бус/-туршинүзүүлэх—үндсэнмонтаж—дуунымонтажУрьдчилсан монтаж: -Туршин үзүүлэлт нь зөвшөөрөгдөххүртэлдахиндавтанзасвархийнэ.хийж дуусах: ТВ-дцацаххэлбэр(ВеtаСаm,DigitalВеtаСаmD-2,D-4,)хуулбар: Видеокассет,DVDгэхзэрэгтхуулжзахиалагчидөгнө.

Рекламын төлөвлөгөө зохиох

Танилцуулга (Orientation)

ТөлөвлөгөөнийтүлхүүрүгийгхайхҮйлчлүүлэгч, гүйцэтгэгчид хандан өөрийн хүсэлт, санаагтайлбарлах явцыг Orientation буюу танилцуулга гэнэ.Танилцуулгын үеэр үйлчлүүлэгч буюу захиалагч, тухайнбарааны онцлог, зах зээлийн нөхцөл, сурталчилгаанызорилго, төлөвлөгөө, төслийн талаархи мэдээлэл саналаагүйцэтгэгчид тодорхой хэлнэ. Шалгарсан Orientation буюутайлбар Танилцуулгын явцад шилдэг реклам төрдөг гэжярьдагньрекламынзорилгомашсайнтөлөвлөгдсөн,текстынбичвэрньбичихэдхялбарболсонбайдагтайхолбоотой.Тодорхой ярьж тохирсон хязгаарлагдмал цаг хугацаандтухайн танилцуулгын агуулга төдийгүй түүний гол санаагсонсожчадахтехниктэйбайххэрэгтэй.Түүнчлэнтухайнцагтмэдвэлзохихбүхийлзүйлийгсонсож,асууж, лавласан байх шаардлагатай. Тухайн бараанынийгмийн нөлөө болон байршил, бусад компаниудынөрсөлдөхбараанымэдээлэл зэрэг заавалмэдэхнөхцлүүд

18



бий.Мэдээлэл дэлгэрэнгүй, олон байх тусмаа сайн. Тэдгээрмэдээлэл дотор төлөвлөгөөний түлхүүр гогцоо болохэлементүүдихбайдаг.

Зарчим боловсруулах (СОNCEРТ WORK)

Рекламын илэрхийлэх зарчим

СОNCEРТгэдэгньгүнухааныхэллэгээр“ухагдахуун”гэсэнутгыг агуулна. Рекламдах тухайн бараа, үйлдвэрлэлийнтухай мэдээлэлтэй болсны дараагаар зарчимболовсруулалтанд орно. “Бүтээгдэхүүний зарчим”-ыг сайнсудалж,“Сурталчилгаанызарчим”-ыгхийнэ.Барааны зарчим нь тэр хэвээрээ рекламын зарчим болжчадахгүй.Рекламыгилэрхийлжчадахзарчмыгболовсруулаххэрэгтэй.CONCEPTбуюуЗарчимболовсруулахтүлхүүрүг(SWIH)(What)Юу?“Сурталчилгаанызорилго(Who)Хэн?“Хэндхандажбуй(Тусагдахуун)(Why)Яагаад?“Компанитажиллагаагявуулжбуйшалтгаан(When)Хэзээ?“Цагхугацаа(Where)Хаана?“Байршил,мөнхэвлэлмэдээллийнхэрэгсэл(TV,радио,сонинысэтгүүлийн,зарлалынсамбар)(How)Хэрхэн?“ИлэрхийлэххэлбэрSWIH гэдэг хэллэг нь япончуудын хэрэглэдэг хэрэглээнийхэллэг бөгөөд европод төдийлөн хэрэглэдэггүй. Энэ ньсэтгүүлч эх ноорог бичих үедээ ч хэрэглэдэг үндсэн аргабарилюм.Сайнүрдүнбүхийсурталчилгааихэнхтохиолдолдмашсайн

19



зарчимдтулгуурладаг.Тэмдэглэлийн дэвтэрт санаандгүй тэмдэглэж орхисонжижигсанаачтөлөвлөгөөнийцөмболохтохиолдолбайдаг.Тухайлбал,биэнэудаагийнтөслөөтөлөвлөхдөө“Ухамсрыгдээшлүүлэх”, “Хотыг бүү бохирдуул” гэж гол санаагаатэмдэглэсэн.Сурталчилгаанд catch phrase буюу сурталчилгааны үг тэрчигээрээCONCEPT-Зарчимболохтохиолдолчбайна.APPROACHWORK-СурталчилгаанытөлөвлөлтийнбэлтгэлCONCEPT боловсруулсны дараагаар сурталчилгаанытактикыгтөлөвлөххэрэгтэй.Энэньрекламынбодитсанаагхэрхэн илэрхийлэхээ нарийвчлан төлөвлөх үйл ажиллагааюм. Түүнчлэн, хэрхэн үзэгчдэд хүргэх, хэрхэн тайлбарлах,урагшлах вэ? гэхчлэн тактик боловсруулах нь APPROACHWORK юм. Тухайн бүтээлийг үйлдвэрлэгч тал хичнээнгайхамшигтай санааг бодож олж, хамгийн сүүлийн үеийнтехникхэрэгслийгашигласанбайлаачүзэгчидсонирхохгүйболРекламүүргээбиелүүлжчадахгүй.CONCEPT-Зарчмындагуубөгөөдүзэгчдэдхэрхэнхамгийнхурданхүрахпргыглэрэлхийлэххэрэгтэй.

AIDMA -ын хууль

AIDMA-ынхуулиархэрэглэгчямарнэгэнбараатайтанилцаадХудалдан авах хүртлээ дараах үе шатуудыг дамждаг гэжүздэг байна. 1920 онд АНУ-д хэвлэгдсэн худалдааны зарсуртпчилгааны арга барилынталаархи номыг зохиогчСамуэль Нолпнд Холл, зар сурталчилгаанд хамрагдаххэрэглэгчийнсэтгэлзүйнпроцессынанхзагварчилжээ.А:Attention(Анхааралтатах)I:Interest(Сонирхолтөрүүлэх)D:Desire(Хүсэл,сонирхолбийболгох)

20



M:Memory(Сануулах)A:Action(Худалданаваххүслийгөдөөх)ЭдгээрньAIDMA-гийнхуульболно.Сүүлийн үед Internet худалдаа дэлгэрч байгаатайхолбоотойгоор AIDMA -гийн хуулийг бага зэрэг өөрчилжщинэчилсэнAISEAS-ынхуульгарчирсэн.

AISEAS -ын хууль

А:Attention(Анхааралтатах)I:Interest(Сонирхолтөрүүлэх)S:Search(Internet-ээсхайлтхийх)С:Comparison(Харьцуулах,net-ийнбараагхарьцуулах)А:Action(Худалданаваххүслийгөдөөх)S:Share(“Хуваах”,сэтгэлхангалуунбайсанболонхангалуунбусбайсангэхмэтмэдээллийгВlog-оорсолилцох)

TVCM -ын 3 гол бүрэлдэхүүн

TВрекламнь“дүрс”,“дуухоолой”,“цагхугацаа”гэсэн3голбүрэлдэхүүнээсбүрддэг.Радиорекламнь“дуухоолой”,“цагхугацаа”гэсэн2голбүрэлдэхүүнээсбүрддэг.Эдгээрбүрэлдэхүүнньальальньсайнмууялгаабайхгүй,тус бүрдээ чухал үүрэгтэй. Гайхалтай дүрс болон сэтгэлдхоногшсон дуу хоолой, хэллэг (Реклам сурталчилгааны үгхэллэг)гэхмэтээрээрекламнькинотойадилаартэрчигээрээурлаг гэж хэлж болно. Янз бүрийн бүрэлдэхүүнүүд нийлж,тэдгээрийн цогц нийлэмжийн дүнд нэг бүтээл бий болдог.Дуу,дүрсийгтооцоолон,тэдгээрийгцагтхуваариланоноодог.

1. Дүрс (Video)

Үгээр хичнээн хэллээ ч тайлбар оновчтой хүрэхгүй байгаа

21



үеддүрсээрамарханилэрхийлэхтохиолдолчбайдаг.Орчинүеддүрс,видеомашихболжбайна.Түүнийхэрээрүзэгчдийн мэдрэмж хурц болж, өнгөц үзэмж, алдартайжүжигчин одууд тоглосон төдийгөөр реклам сурталчилгааүр дүнтэй болохгүй. Үзэгчийн нүдэнд өртөхүйц, сэтгэлдхоногшихуйцдүрсийг хийх хэрэгтэй.Рекламын хувьд сайндүрс хийнэ гэдэг нь тухайн бүтээгдэхүүнийг үзэхэд хэрхэнсэтгэлтатамхаруулжчадсанбэ?гэдгээсихшалтгаална.

2. Дуу (Audio)

Дуу нь үг ((Narration=NA=Copy), хөгжим (Music=M=BGM),дуу чимээ (Sound Effect=SE) гэсэн хэсгүүдтэй. Үгнийтухайд хэлэхэд, тухайн барааг тайлбарлахад үг хэрэглэхнь мэдээжийн хэрэг юм. Харин рекламын хувьд 15 сек,30 сек гэсэн хязгаартай цагт бүтээгдэхүүний нэр болонбүтээгдэхүүний тухай гол мэдээллийг илэрхийлэх тулганц хоёр үгээр аль хэр, хэрхэн мэдээллийг дамжуулахвэ? гэдэг нь чухал юм. Зар сурталчилгааны ертөнцөд зарсурталчилгааны мэргэжлийн үг зохиогчид (Copy Writer)дэлхийдэрэлтхэрэгцээгээртэргүүлжбайна.Үзэжбуйхүнийтөсөөлөх чадварыг цочроохоор сэтгэлд үлдэхүйц үг, яриагбүтээгдэхүүнийнэр,байгууллагыннэрэнднийцүүлснээрөөрнэгертөнцийгбийболгодог.Таөөрөөнэгрекламынүгбичээдтүүнийгээчангааруншижүзээрэй.Хэлэхэдхэцүү,ойлгоходхэцүү,сонирхолтойбишбайвал,тэрньбусдаддамжуулахадхэцүү хэллэг болно. Тиймээс рекламын үг, өгүүлбэр болжчадахгүй.Дараагийнсэдэвболхөгжимюм.“Реклам,чихнээсэхэлдэг”гэдэгчилэн ТВ санамсаргүй үзэж буй үзэгчийн анхаарлыгтатаххэрэгсэлболюунтүрүүндхөгжимюм.Түүнчлэнтэрньритм,хэмнэлтэйбайжнэгудаасонсоходлчихэндхоногшинүлддэг,өөрийнэрхгүйамандаялмаартиймдуухөгжимбайх

22



ёстой.Рекламынхөгжимхэдхэдэнтөрөлтэй.“Commercialsong”:Рекламынөгүүлбэрболонбүтээгдэхүүнийнэрийг (байгууллагын нэр) дуугаар илэрхийлэх бөгөөдрекламынхувьдхамгийнойлгоходхялбархэлбэрюм.“Image song”: Дууны үг нь бүтээгдэхүүн болон рекламынөгүүлбэртэйхамааралгүйболовчнэгэнтөрлийнимижбүхийертөнцийгбийболгохзорилготойхөгжимюм.“Back music”: Дуугүй, дан хөгжим бөгөөд narration буюутайлбарын уур амьсгалыг дэгжээхийн тулд хэрэглэдзг.Рекламдзориулсаноргиналаялгуугэжбайхболовчэнгийнаялгуугчсонгожхэрэглэхтохиолдолбайдаг.Рекламдалдартайаялгууболон гадаадынаялгуунуудыгчолноорхэрэглэдэгболовчальалиндньанхаарахчухалзүйлньзохиогчийнэрхийнзөвшөөрөлюм.

Цаг хугацаа (Time)

ТВ,радиогийнрекламынцаасансурталчилгаанаасялгагдахонцлог нь цагаар нарийн зохицуулагдана. ТВ-ын рекламихэнхдээ 15-30 секундын хугацаатай байдаг боловч, 2, 3цагийнтусгайнэвтрүүлгийнхувьд60сек,120секундынуртрекламбайхньчбий.Альньчбайсан тухайнхязгаартайбогино цаг хугацаанд багтааж үйл явдлыг илэрхийлдэг.Ямар ч сонирхолтой үйл явдалтай байсан 15 сек бол 15секунтэд,30секбол30секунтэдбагтаахёстой.15секба30секундынялгаагэжбайдаг.Түүнчлэн60секундынрекламынилэрхийлэх арга барил нь ч өөр болдог. Зарчмаа сайнбаримталжтусбүрийнсекундынстандартыгсэтгэххэрэгтэй.Цаг хугацаагаар илэрхийлэгдсэн кино байдаг. “Тоосгыг нэгнэгээр нь өрж буй адилаар кадрыг нэг нэгээр нь холбожбайдаг эвлүүлгийн онол нь хуучин бөгөөд шинэ дүрсийнонолюм.Киношигурт,рекламшигбогинобайсанчдүрсийн

23



онолын үндэс нь өөрчлөгдөхгүй.Цагийн тэнхлэгийг хэрхэнзохионбайгуулахвэ?гэдэгньчухалюм.Акадр,Бкадр,Вкадрыгдараалалтайгаар,ямарурттайгаархолбохвэ?Ямархөгжим, дуу чимээ оруулах вэ? Эдгээрт цагийг чадварлагзохицууланхэрэглэхньчтөлөвлөгөөнийчухалталюм.ТөлөвлөлтөөсэхлээдраскадровкахийжгүйцэтгэхРаскадровка гэдэг үг нь киноны мэргэжлийн хэллэг болох“cоntinuity”англиүгнээсгаралтайбөгөөдэнэньзурагавалтадзориулж зураглаач ба бусад уран бүтээлчдэд хандан юуг,хэрхэняажавахталаартайлбарласаннайруулагчийнзохиолюм.Зохиолыгдүрсжүүлсэнхэлбэрбөгөөдкадртусбүрийнзургийгзурж,хажуудньнарийнтайлбар,анхаарахзүйлсийгнэмжбичсэнбайдаг.

Тойм төлөвлогөө (Roughconte)

Бодсонтөлөвлөгөөгөөзурагболонүгээрдүрслэнилэрхийлжурьдчиланярилцахынтулдтоймсценаригаргадаг.Кадртусбүрийнзураг,тайлбар,санаандоржирсэнүг,текстгэхмэтуранбүтээлбүтэхявцынтэмдэглэлээсбүрддэгтул“ноорогсценари” гэдэг утгаар тойм сценари гэж нэрлэдэг. Тоймсценари хийхдээ юуг ч бичиж, тэмдэглэж болно. Хамгийнголньямарсанаагилэрхийлмээрбайнагэдгээойлгомжтойбичээрэй.

Сценари:

Зураггүйданүгээррекламынсанаагтайлбарлажболно.Эдгээрээс гадна storyboard (өнгөт раскадровка), видеораскадровкагэхмэтхэлбэрүүдбий.• Рекламынүгбичих(СОРҮ)• CatchCopy(НеаdСору)Воdу Сору буюу рекламын гол өгүүлбэрийг үзэгчдэд

24



хүргэхийн тулд богино, ойлгоход хялбар бөгөөд товчтодорхой,хураангуйүгээрилэрхийлсэнCatchCopyчухал.Жишээлбэл: Сүүг рекламдах тохиолдолд “Нярай хүүхэдболон сүү”, “Сүү хүүхдийнөсөлтийгдэмжинэ”, “Амттай сүүамттайтарагболно”,“Сүүясыгкальциартэтгэнэ”гэхмэтээрюуны өмнө санаанд ямар л үг орж ирнэ бүгдийг нь бичиждасгалхийгээрэй.Энэдасгалньтаныургууланбодохчадварболонмэдрэмжийгхөгжүүлэхэдхэрэгболно.

Воdу Сору

ВоdуСоруньрекламсурталчилгаандCatchCopy-гийндарааорохсурталчилгааныголөгүүлбэрболно.СайнВоdуСорубичихийгхүсэжбайгааболшуудбичихээстатгалзаарай.Юуны өмнөCatch Copy бичихээс эхэлцгээе.Сурталчилах объектын талаар 100 орчимCatchCopy бич.Тэдгээрийндотроосхэдхэдэнсайнболсонүгийгхолбожүз.Дарааллыгзөвнөхцөлдүүлж,уртхэсгийнхэрэггүйгэжүзсэнхэсгүүдийг хасах, богино болсон хэсэгт үг, өгүүлбэр нэмэхгэхмэтээрCatchCopy-гийнхолбоосоорхэдхэдэнөгүүлбэрзохиожүз,ҮүнийүрдүндшуудВоdуСорубичихгэсэнүетэйхарьцуулахад илүү ойлгомжтой хүртээмжтэй болсон байхвий.ЯагаадгэвэлВоdуСоругэдэгньөгүүлбэрийгхүчээрхийхбишобъектийгхэрхэнмэдэрч,ойлгосонбэ?гэсэнмэдлэгээсшалтгааланбичигдэнэ.Заримүед“МинийнайрууланбичлэгмууучраассайнВоdуСору бичиж чадахгүй” гэж хэлдэг хүмүүс байдаг хэдий чихэнх тохиолдолд егүүпбэр бичих чадвар биш, объектийнталаарх мэдээ мэдлэг илүү чухал байдаг. Үг, өгүүлбэрийннайруулгазохиомжхэлниймэдлэгээсилүүтухайнобъектийгсайн мэдэхгүй бвйгаа учраас муу болдог юм. Объектийг

25



сайнмэдэхгүйбайгааучраас,яажюугбичвэлсайнболохвэгэдгийгмэдэхгүй гэсэн үг.Сайн, гоё үгөгүүлбэрбичье гэжбодохоосооөмнө“Юугилэрхийлэхвэ?”гэдгээсайнмэдэрч,ойлгож чадвал жинхэнэ узэгчдэд хүрч чадахаар нөлөөтэйВоdуСорубичижчадна.CatchCopy(НеаdСору)бичихдасгал

ТВ-ийн реклам хийхэд зайлшгүй мэдэх 4 гол санаа

Борлуулагчийнзахидал(SalesLettеr)буюусурталчилгаанытекстбаCatchCopyзохиохүедээзарчимболовсруулах,хэндхандаж байгаа тухайн объектдоо тохиромжтой үг хэллэгашиглах,голтүлхүүрүгээсэтгэх,тэдгээрийндотроосхамгийнхүчтэй үгийг сонгон авч хүний сэтгэл зүрхэнд нөлөөлөхрекламынүгийгзохиодог.Богинорекламынөгүүлбэрбичихэдчтодорхойхэмжээнийхедөлмөр цаг зарцуулдаг. ТВ-ийн реклам ч мөн адилсэтгэмжийгбодит хэлбэрт оруулахын тулдянзбүрийн үйлажиллагааболонхугацаазарцуулдаг.Тиймучраас,юухийхёстойвэ?гэдэгньтодорхойбайвалжижигтөсеөллийгчүрдүнтэйдахиндараалуулахболомжтой.

1. Төсөөллийн өнцгийг сонгох

Янзбүрийнөнцгөөсолонтөсөөлөлургуулансэтгэж,тэдгээртөсөөллийн өнцгүүдээ эгнүүлэн, үндсэн зарчимд хамгийннийцсэнийгсонгоххэрэгтэй.

2. СМ-ын ерөнхий дүр төрхийг дүрслэн бүтээх

Үг, зураг, хөгжим, дуу чимээний хаана нь илүү анхаарах,аль хэсгийг засвал хэлэхийг хүссэн санаагаа хамгийн зөвдамжуулах вэ? гэдгээ тооцоолох. Өөрөөр хэлбэл хамгийнгол дамжуулахыг хүссэн зүйлээ толгойдоо ерөнхийд ньтөсөелөндүртөрхийгньбүтээсэнбайххэрэгтэй.

26



3. Үйл явдлыг сэтгэх

Рекламүзэжбайгаахүнцагхугацаандзахирагддагучраас“богинореклам”чгэсэн “өөрчлөлттэй”байхшаардлагатай.Оноогдсонцагхугацаандүзэгчдийнсонирхлыгтатахөрнөл-энэболүйлявдал,зохиомжюм.Сэтгэлзүйнэлементийгхөндсөн,нөлөөлөххүчинчадалбүхийөнгөний сонголттой, цаг, текст, үг гэх мэтийг зөв сонговолилүүсайнүрдүндхүрнэ.

4. Текст чухал уу, дүрс чухал уу?

Үнэндээбол,рекламынүгзохиогчүг,текстийгчухалчилдагболдизайнердүрсийгилүүанхаардаг.Уулньболжөгвөлальалийгньчухалдүзэхньилүүгайхамшигтайүрдүнтэйболно.Үгдүрсийгамьдруулж,дүрсүгийгнөхдөг.Дүрсбадуухоолойхоорондоо нөхцөлдөж үйл явдлыг өрнүүлснээр мөн шинэсанаагтөрүүлдэг.Хүмүүсзарсурталчилгаагөөрсдөөсонирхожүздэггүй.Харинчэсрэгээрээ,энгийнхүмүүсийнхувьдрекламаастатгалздаг.Киноныягөрнөлттэйгоёхэсэгдээргэнэтрекламоржирнэ.ТиймээсчүрдүнбүхийCatchCopyбуюухүмүүсийнанхаарлыгтатахрекламынүгмашчухал.“Рекламын үг” гэж бодогдохоор үг хүмүүсийн анхаарлыгтатаж чпдахгүй. Түүнчлэн шууд л “Зар сурталчилгаа” гэжхарагдахааррөкламандхүмүүсийннүдтөдийлөнтогтохгүй.Тэгвэл,яажхүмүүсийнсэтгэлзүрхэндүлдэжчадахүгбуюутекстийг зохиох вэ? Өмнө өгүүлсэнчлэн хүмүүс рекламыгсонирхож үздэггүй. Ганц хором л хүмүүсийн нүдэнд өртөхмагадлалтай. Тиймээ, энэ хормыг л ашиглах хэрэгтэй.Рекламын үгийг хэлж үзэхэд “3 сек” орчим зарцуулагдажбайхаартооц.Үүнээсилүүсунгаххэрэггүй.CatchCopyгэдэг3секундэндхэлэхгэсэнбүхсанаагүзэгчойлгохуу?Ойлгохгүй

27



ээ.Эндсэтгэхүйнөөрчлөлтхийе.Ойлгохгүйбайсанчболно.Ойлгохгүйчгэсэнмэдрээдавбалсайн.3 секундын хугацаанд хангалттай мэдрэх боломжтой юм.Catch Copy-ийг логиктойгоор тогтоох албагүй бөгөөд хүнзөн совингоороо мэдрэх зүйл. Мэдрэх гэдэг нь “хүйтэн”,“халуун”,“аймаар”,“чимээтэй”,“гоё”,“сэрүүн”,“хүчирхийлэл”,“бэлгийн хүсэл”, “өөрийгөө өргөмжлөх” гэх мэт хүнтөрөлхтний төрөлхийн мэдрэмжийг хэлнэ. Яагаад ойлгохчухалбишмэдрэхчухалгэжбайнавэ?Яагаадгэхээрхүмүүсрекламыгүзэхтиймчдуртайбиш.Үзэхсонирхолгүй,дургүйхүмүүсийг зориуд анхаарлыг нь татахын тулд, хүн төрөлхзөнсовингоороохариуүйлдэлхийхээрсэтгэлийгньхөндсөнүгийгилгээххэрэгтэй.Үзэхийг хүсэхгүйрекламыгбайсанчүзчихдэг.Толгойньэс зөвшөөрсөнчбиесэтгэлньхүлээжавдаг. Зөнгөөрөө тийм үйлдэл хийх нөхцөл байдлыг бийболгоорой.СайнCatchCopyгэдэгболхүнзөнсовингоороохариу үйлдэл үзүүлэхэд хүргэнэ. Catch Copy writer буюурекламынүгзохиогчийнүүрэгньөгүүлбэрзохиохоосооилүү,хүнийг хэрхэн зөнгөөрөө хариу үйлдэл үзүүлэх вэ? гэдгийгсэтгэжбодногэсэнүг.Тиймхурцмэдрэмжтэйхүнболхамгийнсайнрекламынүгзохиогчбайдаг.Биеэрээ,зөнгөөрөөхариуүйлдэлүзүүлнэгэдэгньюувэ?1. Физиологийншинж:өвчтэй,хүйтэн,халуун,шуугиантай,хэмнэлтэй, сонсголгүй, амттай, ядарсан, согтуу, зүрхнийцохилттүргэсэх2. Инстинкт,зөнсовин:хайр,sех,эсрэгхүйстэн,гэрбүлийнхайр,нөхөрлөл,эхүрийнхайр,эцгийнхайр,айдас,худалхэлэх(өөрийгөө хамгаалах инстинкт), тэмцэл, аминчлах, төрсөннутаг усаа санагалзах, урд өмнө нь үзэж харж байгаагүйзүйлс...

28



3. Сэтгэлхөдлөл:инээдэмтэй,гоё,хөөрхөн,үзэсгэлэнтэй,ууртай, уйтгартай, сандарсан,өрөвдөлтэй, эсэргүүцсэн гэхмэтийнжишээгиштатажболно.Үүний дээр мартаж болохгүй чухал зүйл бий. Энэ нь “Цагүе” юм. Ерөнхийдөө цаг үеэсээ хоцорсон зүйлс бичихгүйбайхыгхичээгээрэй.“Цагүеднийцтэй”үнэнбодитмэдээлэл,жишээлбэлТВ-ээргарсансаналсэтгэгдэл,номондбичээстэйзүйлүүдийг ашиглалгүйгээр өөрийн сэтгэлээрээ мэдэрсэнзүйлээбичихийгчухалчилна.

29



СМ-ыН РАСКАДРОВКА

Раскадровка гэдэг үг нь киноны мэргэжлийн хэллэг болох“continuity”гэсэнанглиүгнээсгаралтайбөгөөдэнэньзурагйвшм.-щ зориулж найруулагч, зураглаач ба бусад уранбүтээлчдэдханданюуг,хэрхэняажавахталаартайлбарласанзохиолюм.Зохиолынүзэгдэлтусбүрийгзургаартайлбарлаж,тухайн кадртай холбоотой дэлгэрэнгүй тайлбар, анхаарахзүйлсийгбичижтэмдэглэнэ.Үүнийг“раскадровка”гэнэ.

Тойм төлөвлөгөө (Rоngh Соntinuity)

Rоngh Соntinuity гэдэг нь толгойд орж ирсэн янз бүрийнзүйлсийгхялбарзураг,текстээрилэрхийлж,гэрээхэлэлцээрхийхэдзориулжхийсэнтоймзохиолыгхэлнэ.Кадртусбүрийгзураг ба текстээр тайлбарлаж, санаанд орсон рекламынүгүүдээ бичиж тэмдэглэдэг болохоор тойм раскадровка(RоnghСоntinuity)чгэдэг.МөнзураггүйданзохиолыгчRоnghСоntinuityгэжнэрлэхньбий.Зурагзуралгүйгээрданбичгээррекламын зохиолыг тайлбарлаж бичдэг.RоnghСоntinuity-дхэдийлхэмжээнийзүйлбичихийгхүснэтөдийчинээбичижболно.Хамгийнголньюузайлшгүйхэрэгтэйвэгэдгийгялгажсалгажчаддаг байвал сайн. Тойм раскадровка буюу зохиол ньнайруулагчболонтөлөвлөгчийнхарилцануялдаанаасүүдэнхэд хэдэн удаа бичигдэх бөгөөд бусад уран бүтээлчдийнхэлэлцээр,саналбуюу“brainstorming”-ийнматериалболохбөгөөдбүхийл1өлөвлөгөөнийүндэсболно.Төлөвлөгөө ерөнхийдөө бэлэн болоход тойм зохиолыг

30



илүү н.чрийвчлан тайлбарласан “раскадровка”-ыг хийнэ.РаскадровкыгЛЗ,В4цаасандээр15секундынхбол4-6кадр,30секундынхбол7-10орчимүзэгдэлийнзурагзуржкадртусбүрийн тайлбар (video). дэвсгэр хөгжим (аudiо) гэх мэтийгбичнэ.Тухайн тоймpохиолыг хувилах, эсвэлихэнхдээ харцагаанаархийж,тэрхэвээрньхэрэглэхньбий.Найруулагч,реклам төлөвлөгч нарын дунд зураг сайн зурдаг хүмүүсих байдаг. Аль болохоор зураг зурж сурах дасгал их хийххэрэгтэй.

Өнгөт раскадровка (Story Board)

Story Board-ыг рекламын агентлаг, захиалагчид рекламынтөслөө танилцуулахын тулд хийдэг.Өрсөлдөгчдөө ялахынтулд, агуулга нь маш тодорхой байх төдийгүй үзэмжтэй,хараадлшуудойлгогдохоорхийхёстой.StoryBoard-ыгхэрхэнхийснээсшалтгаалаадРresentationбуюутанилцуулгынүйлажиллагаанд нөлөөлдөг. Рresentation гэдэг нь рекламынагентлаг рекламын төслөө захиалагчид танилцуулахыгхэлнэ.Ихэвчлэн А2, В2 гэх мэт хэмжээтэй хатуу цаасан дээрөнгөтөөрүзэгдэлтусбүрийнүйлявдлыгдэлгэрэнгүйзурж,зүүнталдтайлбарыгбичиж,баруунталдтекстбуюуNarra-tion,дэвсгэрхөгжимбуюуМusic,дуучимээбуюуSoundEf-fectгэхмэтийгбичнэ.Зургийгмэргэжлийндизайнераарбуюукомпьютерээрзуржболно.Мөнтекстийгчмэргэжлийнхүмүүстусад нь бичиж, төсөв мөнгө ажиллагаа илүү шаардагдахболсон.Сонгоншалгаруулсан Story Board нь захиалагчийн хүлээнзөвшөөрсөнүндсэнраскадровкаболохбөгөөдрекламбэлэнболтол тэр хэвээрээ хадгалагдана.Бүтээл хийх явцад янзбүрийн асуудал үүссэн тохиолдолд Story Board ба тухайнрекламынзарчмыгдахиннягталжасуудлыгшийдвэрлэдэг.

31



Өөрөөр хэлбэл сонгосон Story Board нь тухайн рекламынцөмболжбайдаг.

Видео раскадровка (Video Continuity)

Рекламньдүрс,дуучимээ,цагхугацаагэсэн3цөмөөсбүрдэнэ.Раскадровкаар санаагаа бүрэн илэрхийлэх боломжгүйгэж үзсэн тохиолдолд 15 сек буюу 30 секундын видеораскадровкахийхтохиолдолбайна.Зурагньгараарзурсанзурагбафотобайжболохбөгөөдтөсөөлөхөдхялбарвидеоклипчашиглажбасболно.Мөнхөгжим,текстийгтүрорлуулжхэрэглэж болох бөгөөд раскадровкатай харьцуулахадхарьцангуйойлгомжтой, санаагньилүүойлгохболомжтойдавууталбий.Харинвидеораскадровкынэрсдэлтэйталньүйлявдлыгтүрорлуулжхэрэглэдэгучир“арайчдээ,ингэжтөлөвлөхчгэждээ”гэжүнэлэгдэхдутагдалтайталчүүсдэг.Мөн түр ашигласан хөгжим нь зохиогчийн эрхийн асуудалгэхмэтээсшалтгааланрекламдхэрэглэхболомжгүйнөхцөлбайдалүүсэхньбийбөгөөдэдгээрийганхаараххэрэгтэй.

ОрчуулагчХ.ЖавзандуламОошима Кенжи “Рекламын үндэс” 2009 он

32



Тойм төлөвлөгөө (Rough Continuity)

33



34



35



36



Өнгөт раскадровка (Story Board)

37



38



39



40



41



42



43



44



45



Documents

рекламын төлөвлөгөө