21
1 - ϢϴΣήϟ ϦϤΣήϟ Ϳ ϢδΑ - ϡΎϋ ˳ ϞϜθΑ ΕΎϴΛΪΣϺϟ Ρήη ϞϤόΑ ϡϮϗ΄γ ˱ ϊϴϤΠϠϟ ΓΩΎϔΘγϹ ˱ ϼϣ ϙΎϨϫ ϥϮϜϳ ϻ ϰΘΣϭ ΪΣ ϰϠϋ βΒϟ ΖΑΎΛ ϰϘΒϳ ΕΎϴΛΪΣϹ ϦϴΑ ϝΎϘΘϧϹΎϓ (invariant ) ϱϭΎδΘϣ ϝϮϘϧ ϻϭ ΔϴΗέΎϜϳΪϟ ΕΎϴΛΪΣϹ (Cartesian coordinate) ϭ ΔϳϭήϜϟ ΕΎϴΛΪΣϹ (spherical coordinate) ϭ ΔϴϧϮτγϹ ΕΎϴΛΪΣϹ (cylindrical coordinate) ΓήϴΜϛ ϯήΧ ΕΎϴΛΪΣ· ϚϟΎϨϫ ΔϣϮϠόϤϠϟϭ , ΎϨϧ ϲϨόΗ ϻ ΕΎϴΛΪΣϹ ϩάϫ ϦϜϟϭ ϧ Ϧϋ ήΒόΗ ϞΑ ΩΎόΑ ΔΛϼΛ Ϧϣ ήΜϛϷ ΐϫά ϔϴϛ Δϴ ύήϔϟΎΑ ΔτϘϧ ϱϷ ΎϧέϮψϨϣ ήψϧ ϮϠϓ Ύϧ ϋ΄δϓ ΐόϜϣ ϱ ϲΗέΎϜϳΩ έϮψϨϣ Ϧϣ ΔτϘϨϟ ΎϬΗΩϮΟϭ ΔϟϻΩ Ϧϋ ήΒ Ώ (x,y,z) ΎϫΩϮΟϭ ΔϟϻΩ Ϧϋ ήΒϋ΄δϓ ϱϭήϛ έϮψϨϣ Ϧϣ ΎϬϟ Ύϧήψϧ Ϯϟϭ Ώ (, , ) r θϕ ΔϟϻΪΑ ΎϬϨϋ ήΒόϨγ ϲϧϮτγ· Ϧϣ ΎϬϴϟ· Ύϧήψϧ Ϯϟϭ (,,) r z ϕ ΔϴϠϤόϟ ϩάϫ ϢϬϔϟ ϙΪϋΎδΘγ ΕΎϣϮγήϟ ϩάϫ ΎϤΑήϟϭ . P x y z DEDODA university.arabsbook.com - ϞϜθϟ 1 -

تحليل المتجهات

  • Upload
    -

  • View
    428

  • Download
    5

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: تحليل المتجهات

1

--

(invariant )

(Cartesian coordinate)

(spherical coordinate)

(cylindrical coordinate)

,

(x,y,z) ( , , )r θ ϕ( , , )r zϕ

.

P

x

y

z DEDODAuniversity.arabsbook.com

-1-

Page 2: تحليل المتجهات

2

P(Cartesian)(x,y,z) ,

(spherical coordinate)( , , )r θ ϕ

-2-θϕ

displacement) (.

( , , )r zϕϕ

Page 3: تحليل المتجهات

3

-3-

.

(component)(Coordinate):-

5 3 4A i j k= + −r

( , , )i j k(unit vector)

:-

. 1 j . j 1 k .k 1

0 j j 0 k k 0

. j 0 .k 0 j . k 0

j k j k = k j

i i

i i

i i

i i i

= = =

× = × = × =

= = =

× = × × =

Page 4: تحليل المتجهات

4

(unit vectors) (Cartesian coordinate)

(in general ):1 2 3( , , )a a a

1 1 2 2 3 3

1 1 2 2 3 3

1 2 1 3 2 3

1 2 3 2 3 1 3 2 1

. 1 . 1 . 10 0 0

. 0 . 0 . 0 =

a a a a a aa a a a a aa a a a a aa a a a a a a a a

= = =

× = × = × =

= = =× = × × =

(orthogonal unit curvilinear).

(Orthogonal curvilinear coordinate)

(Cartesian coordinate).

:-

i +y j +z k ...........1-ax=r

l

i +dy j +dz k ...........(1-b)d dx=r

l

( )dr

l(distance)2 2 2 2 (2)d dx dy dz= + +l

Page 5: تحليل المتجهات

5

xyz

1 1 2 3

2 1 2 3

3 1 2 3

( , , ) (4-a) y= ( , , ) (4-b)z= ( , , ) (4-c)

x F q q qF q q q

F q q q

=

x1 2 3( , , )q q q

y1 2 3( , , )q q q

z1 2 3( , , )q q q

qs(certain value)

(1-a)(1-b)(2)xyz:-

1 2 31 2 3

1 2 31 2 3

1 2 31 2 3

(5-a)

dy = (5-b)

dz = (5-c)

x x xdx dq dq dqq q qy y ydq dq dqq q qz z zdq dq dqq q q

∂ ∂ ∂= + +

∂ ∂ ∂∂ ∂ ∂

+ +∂ ∂ ∂∂ ∂ ∂

+ +∂ ∂ ∂

:-

3

1

3

1

3

1

( 6 - a )

( 6 - b )

( 6 - c )

ii i

ii i

ii i

xd x d qqyd y d qqzd z d q

q

=

=

=

∂=

∂=

∂=

Page 6: تحليل المتجهات

6

32

1

32

1

32

1

dq (7-a)

dq (7-b)

dq (7-c)

i ji i j

i ji i j

i ji i j

x xdx dqq q

y ydy dqq q

z zdz dqq q

=

=

=

∂ ∂=

∂ ∂

∂ ∂=

∂ ∂

∂ ∂=

∂ ∂

(7-a)(7-b)(7-c)(2)(2):-

32

, 1 dq (8)i j

i j i j i j i j

x x y y z zd dqq q q q q q=

∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂= + + ∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂

∑l

iji j i j i j

x x y y z z hq q q q q q

∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂+ + = ∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂

( )ijh(metric coefficients)(8):-

32

, 1 (9)ij i j

i jd h dq dq

=

= ∑l

Kronecker delta

Page 7: تحليل المتجهات

7

2 ,i=jh 0 ,i j

ii iij ij ij

ij

h hh h δ

== = = ≠

(9)

32 2 2 (10)i i

id h dq=∑l

2 2 2 21 2 3d d d d= + +l l l l

(metric coefficients)2 2 2

2 (11)ii i i

x y zhq q q

∂ ∂ ∂ = + + ∂ ∂ ∂

(10)

1 1 1

2 2 2

3 3 3

(12-a) (12-b) (12-c)

d h dqd h dqd h dq

==

=

l

l

l

(Curvilinear coordinate)

1 1 1 2 2 2 3 3 3 a + a a (13)d hdq h dq hdq= +r

l

1 2 31 2 3

(14)d dq dq dqq q q

∂ ∂ ∂= + + ∂ ∂ ∂

r l l ll

Page 8: تحليل المتجهات

8

(13)(14)

11 1

22 2

33 3

1 ( 1 5 -a )

1 ( 1 5 -b )

1 = a ( 1 5 - c )

ah q

ah q

h q

∂= ∂

∂= ∂

∂ ∂

l

l

l

1 (16)ii i

ah q

∂= ∂

l

(metric coefficients)(11)

(spherical coordinate)

s in c o ss i n s i nc o s

( , , )r

x ry rz rq q q qθ ϕ

θ ϕθ ϕθ

====

(11)

Page 9: تحليل المتجهات

9

2 2 22

2 2 2 2

2 2 2 2 2 2

2 2 2 2 2

(sin cos ) (sin sin ) (cos )

sin cos sin sin cos

sin (cos sin ) cos 1

h 1 (17)

r

r

r

r

r

x y zhr r r

hh

h

θ ϕ θ ϕ θ

θ ϕ θ ϕ θ

θ ϕ ϕ θ

∂ ∂ ∂ = + + ∂ ∂ ∂ = + +

= + +

= + + =

∴ =

2 2 22

2 2 2 2 2 2 2 2 2

2 2

cos cos cos sin sin

(18)

x y zh

h r r r

h r h r

θ

θ

θ θ

θ θ θ

θ ϕ θ ϕ θ

∂ ∂ ∂ = + + ∂ ∂ ∂ = + +

= →∴ =

2 2 22

2 2 2 2 2 2 2

2 2 2

sin sin sin cos

sin sin (19)

x y zh

h r r

h r h r

ϕ

ϕ

ϕ ϕ

ϕ ϕ ϕ

θ ϕ θ ϕ

θ θ

∂ ∂ ∂= + + ∂ ∂ ∂ = +

= →∴ =

(cylindrical coordinate)c o ss i n

, ,r z

x ry rz zq q q qϕ

ϕϕ

====

(11)

Page 10: تحليل المتجهات

10

2 2 22

2 2 2c o s s i n 1

h 1 ( 2 0 )

r

r

r

x y zhr r r

h ϕ ϕ

∂ ∂ ∂ = + + ∂ ∂ ∂ = + =

∴ =

2 2 22

2 2 2 2 2

2 2

sin cos

(21)

x y zh

h r r

h r h r

ϕ

ϕ

ϕ ϕ

ϕ ϕ ϕ

ϕ ϕ

∂ ∂ ∂= + + ∂ ∂ ∂ = +

= → ∴ =

2 2 22

2 1 1 (22)

z

z z

x y zhz z z

h h

∂ ∂ ∂ = + + ∂ ∂ ∂

= →∴ =

cylindricalsphericalCartesiancurvilinearrrx1q

ϕθy2qzϕz

3q1111hrr12h1sinr θ13h

0r0ri1aϕθj2a

kϕk3a

Page 11: تحليل المتجهات

11

-1-

GradientDivergenceLaplacianCurl

(Orthogonal curvilinear coordinate)

.

Gradient

1 2 31 2 3

(23)a a aφ φ φφ

∂ ∂ ∂∇ = + +

∂ ∂ ∂

r

l l l

∂ l(12)(23)

1 2 31 1 2 2 3 3

(24)a a ah q h q h q

φ φ φφ

∂ ∂ ∂∇ = + +

∂ ∂ ∂

r

Divergence

Page 12: تحليل المتجهات

12

(Gauss's or Divergence theorem)

. . (25)v

S

F da Fdτ= ∇∫ ∫r r rr

Ñ

. constantF∇ =r r

DEDODAuniversity.arabsbook.com

1a

2a

3a

1 2 3( , , )q q q

Fr

-4-(25)

0

.. lim (26)

d

F daF

dτ τ→∇ =

∫∫∫

r rr r Ñ

4. + (27)R L T Bo F BaF da φ φ φ φ φ φ= + + + +∫

r r

Ñ

:-R: - right: -L: - left: -T:-top: -

Page 13: تحليل المتجهات

13

Bo:-bottom: -F:-front: -Ba:- back: -

2 2 1 2 1 22 1 3 1 3

2 2 2

(28-b)2 2 2L

F dq h dq h dqF h h dq dqq q q

φ ∂ ∂ ∂

= − − − + ∂ ∂ ∂

(28-a)(28-b)

3 1 22 1 2 3 1 3 1 2 3

2 2 2

2 1 31 2 3

2

(28 )( )

R L

R L

h h FF h F h h h dq dq dqq q q

cF h h dq dq dq

q

φ φ

φ φ

∂ ∂ ∂+ = + + ∂ ∂ ∂ −

∂ + = ∂

( )

2 3 1

2 22 3 3 1 1

2

32 2 2 1 22 3 1 1 3

2 2 2

(28 )2

2 2 2

R R R R

R R R

R

F d d

F dqF h dq h dq aq

hF dq dq h dqF h h dq dqq q q

φ

φ

φ

= ∂ = + − ∂ ∂∂ ∂ = + + + ∂ ∂ ∂

l l

Page 14: تحليل المتجهات

14

2 1 21 2 3

3

1 2 31 2 3

1

( ) (28-d)

( ) (28-e)

T Bo

F Ba

F h h dq dq dqq

F h h dq dq dqq

φ φ

φ φ

∂+ = ∂

∂+ = ∂

(28-c)(28-d)(28-e)(27)

2 2 3 2 1 3 3 1 21 2 3

1 2 3

( ) ( ) ( ). da= (29)S

F h h F h h F h hF dq dq dqq q q

∂ ∂ ∂+ + ∂ ∂ ∂

∫r r

Ñ

(29)(26). F∇r r

2 2 3 2 1 3 3 1 21 2 3

1 2 3

0

1 2 3 1 2 3

2 2 3 2 1 3 3 1 21 2 3

1 2 3

1 2 3 1 2 3

1

1 2 3

( ) ( ) ( ) dq. F= lim

h h dq

( ) ( ) ( ) dq . F=

h h dq

(1. F=

d

F h h F h h F h h dq dqq q q

d

but d h dq dq

F h h F h h F h h dq dqq q q

h dq dq

Fhh h h

τ τ

τ

∂ ∂ ∂+ + ∂ ∂ ∂ ∇

=

∂ ∂ ∂+ + ∂ ∂ ∂ ∴ ∇

∂∇

∫∫

r r

r r

r r2 3 2 1 3 3 1 2

1 2 3

) ( ) ( ) (30)h F h h F h hq q q

∂ ∂+ + ∂ ∂ ∂

(30)Divergence(Orthogonal curvilinear coordinate)

Divergence.

LaplacianThe Laplacian in orthogonal curvilinear coordinate)(

Page 15: تحليل المتجهات

15

2. φ φ∇ ∇ =∇r r r

(24)

2 2 3 1 3 1 2

1 2 3 1 1 1 2 2 2 3 3 3

1 (31)h h hh hhhh h q h q q h q q h q

φ φ φφ

∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂∇ = + + ∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂

r

Laplacian

The curl in orthogonal curvilinear coordinate

" Stoke's Theorem"

. da= . dr (32)F F∇×∫ ∫r r rr r

Ñ

constantF∇× =r r

1q

2q

3q

2 2h dq

3 3bh dq3 3h dq

2 2ch dq

a

db

c

DEDODAuniversi ty.arabsbook.com

Page 16: تحليل المتجهات

16

-5-3q2q

curl

1q2q

1q3qcurl5(32).

10

. dr( ) lim (33)

da

FF

da→∇× =

∫∫∫

r rr r Ñ

2 2 2 3 3 3 2 2 2 3 3 3

3 32 2 2 3 2 3 2 3

2 2

2 22 3 2 3 2 3 3 3

3 3

3 3 2 2

2 3

. dr=F

. dr=F dq

- dq

( ) ( ). dr =

b b c cF h dq F h dq F h dq F h dq

F hF h dq F dq h dqq q

F hF dq F dq F h dqq q

F h F hFq q

+ − −

∂ ∂+ + + ∂ ∂

∂ ∂+ + − ∂ ∂

∂ ∂→∴ −

∂ ∂

r r

r r

r r

Ñ

Ñ

2 3 dq (34)dq

∫Ñ

2 3 2 3da h h dq dq=∫ (34)(33)

3 3 2 21

2 3 2 3

( ) ( )1( ) (35-a)Fh FhFhh q q

∂ ∂∇× = − ∂ ∂

r r

1q3q

Page 17: تحليل المتجهات

17

2( )F∇ ×r r

1q2q3( )F∇ ×

r r

3 31 12

1 3 3 1

2 2 1 13

1 2 1 2

( )( )1( ) (35-b)

( ) ( )1( ) (35-c)

FhFhFhh q q

Fh FhFhh q q

∂∂∇× = − ∂ ∂

∂ ∂∇× = − ∂ ∂

r r

r r

(35)

1 1 2 2 3 3

1 2 3 1 2 3

1 1 2 2 3 3

a a1 (36)

h h

a h h h

Fh h h q q q

h F F F

∂ ∂ ∂∇× =

∂ ∂ ∂

r r

Page 18: تحليل المتجهات

18

θϕdisplacement) ( ,

x

y

z

ϕ

sinr θ

sinr dθ ϕ

rdθdr

DEDODAuniversi ty.arabsbook.com

-6-

θϕ

121

Page 19: تحليل المتجهات

19

d θld ϕl

121

sind h dq d rdd h dq d r d

θ θ θ θ

ϕ ϕ ϕ ϕ

θ

θ ϕ

= → =

= → =

l l

l l

GradientDivergenceLaplacianCurl

1(24)(30)(31)(36)

(24)

1 2 31 1 2 2 3 3

a a ah q h q h q

φ φ φφ

∂ ∂ ∂∇ = + +

∂ ∂ ∂

r

1Gradient

( Cartesian coordinate)Gradient

(37)i j kx y zφ φ φ

φ∂ ∂ ∂

∇ = + +∂ ∂ ∂

r

0 (38)sin

rr r rφ φ φ

φ θ ϕθ θ ϕ

∂ ∂ ∂∇ = + +

∂ ∂ ∂

r

Page 20: تحليل المتجهات

20

0 (39)r kr r zφ φ φ

φ ϕϕ

∂ ∂ ∂∇ = + +

∂ ∂ ∂

r

Divergence

1 2 3 2 1 3 3 1 2

1 2 3 1 2 3

( ) ( ) ( )1 . F= Fh h F h h F h hh h h q q q

∂ ∂ ∂∇ + + ∂ ∂ ∂

r r

. F= (40)yx zFF Fx y z

∂ ∂ ∂∇ + + ∂ ∂ ∂

r r

2

2

2

2

( )( sin )( sin )1 . F=sin

( )(sin )( )1 1 1. F= (41)sin sin

r

r

F rF rF rr r

FFr Fr r r r

ϕθ

ϕθ

θθθ θ ϕ

θθ θ θ ϕ

∂ ∂∂∇ + + ∂ ∂ ∂

∂∂∂→ ∇ + +

∂ ∂ ∂

r r

r r

( )( ) ( )1 . F=

( )( ) ( )1 1. F= (42)

r z

r z

FF r F rr r z

FrF Fr r r z

ϕ

ϕ

ϕ

ϕ

∂ ∂ ∂∇ + + ∂ ∂ ∂

∂∂ ∂→ ∇ + +

∂ ∂ ∂

r r

r r

Laplacian

2 2 3 1 3 1 2

1 2 3 1 1 1 2 2 2 3 3 3

1 h h hh hhhh h q h q q h q q h q

φ φ φφ

∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂∇ = + + ∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂

r

Page 21: تحليل المتجهات

21

2 2 22

2 2 2 (43)x y zφ φ φ

φ ∂ ∂ ∂

∇ = + + ∂ ∂ ∂

r

2 22

1 1sin sin (44)sin sin

rr r r

φ φ φφ θ θ

θ θ θ ϕ θ ϕ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∇ = + + ∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂

r

2 1 1 (45)r rr r r r z z

φ φ φφ

ϕ ϕ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∇ = + + ∂ ∂ ∂ ∂ ∂ ∂

r

Curl1.

.