ΝΕΡΟ«Το Α & το Ω της ζωής»

Σχέδιο εργασίας που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της Περιβαλλοντικής Αγωγής για το σχολικό έτος 2013-2014 από τους μαθητές της Δ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου Κουτσελιού.

Οι μαθητές της τάξης να γνωρίσουν βιωματικά και

διαθεματικάένα πολύτιμο στοιχείο, το νερό.

Σκοπός του προγράμματος

Στόχοι του προγράμματος

Σε επίπεδο γνώσεων:

Να γνωρίσουν:α) τις φυσικοχημικές ιδιότητες του νερούβ)Το τρόπο δημιουργίας του νερού στη γηγ)Το κύκλο του νερούδ)Το ρόλο του νερού στις ανθρώπινες κοινωνίες

Στόχοι του προγράμματος

Σε επίπεδο στάσεων και δεξιοτήτων:

Να ερευνήσουν και να κατονομάσουν τις πιο δαπανηρές χρήσεις νερού στο σπίτι και να διατυπώσουν πρακτικές οδηγίες για την εξοικονόμησή του.Να κατανοήσουν την ιδιαίτερη σημασία του νερού για τους ζωικούς και φυτικούς οργανισμούς. Να ερευνήσουν τον ιστορικό χαρακτήρα του νερού (σύνδεση με το τραγούδι, τη ζωγραφική, τη θρησκεία κλπ). Να αναπτύξουν οι μαθητές την ικανότητά τους να εργάζονται ομαδικά, να συνεργάζονται, να συζητούν και να επιχειρηματολογούν. Να αναπτύξουν την παρατηρητικότητα και την κριτική τους σκέψη. Να χρησιμοποιήσουν τις ΤΠΕ στην ερευνητική τους εργασία.

Πορεία του

προγράμματος

Παρουσίαση του θέματος

Ανίχνευση προϋπάρχουσας

γνώσης

Παρουσίαση θεωρητικού μέρους

Έρευνα

Βιωματική προσέγγιση

ΣύνθεσηΠαρουσίασηαξιολόγηση

Πεδίασύνδεσης

ΜΕΛΕΤΗΗ χώρα μαςΥδροβιότοποιΝερό-ΡύπανσηΜείγματαΔιαλύματα

ΓΛΩΣΣΑΠροφορικός

και γραπτόςλόγοςΣλόγγαν

ΠροσκλήσειςΚόμικς

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑΕπίλυση προβλημάτωνΤαξινόμησηΡαβδογράμματα

ΙΣΤΟΡΙΑΜυθολογίαΑποικίεςΑνάπτυξη εμπορίου

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑΤελετέςΜυστήριαΠαραδόσειςΈθιμα

ΜΟΥΣΙΚΗΕκμάθηση τραγουδιών

με θέμα το νερό

ΤΕΧΝΙΚΑΚολλάζΧειροτεχνίεςΑφίσσες

Θεματικοί άξονες

Θεματικοί άξονες

Η προέλευση της λέξης νερό

Οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν το νερό, ύδωρ.

Πώς προέκυψε η λέξη «νερό»;

Προέρχεται από τη φράση «νηρ ν δωρ» ὸ ὕπου σημαίνει φρέσκο νερό και κατέληξε στην πορεία το «νηρόν» να ουσιαστικοποιηθεί και να καταλήξει να έχει την έννοια αυτού που προσδιόριζε.

είναι δηλαδή: < νηρ ν < νεαρ ν < νερ ὸ ὸ ὸ

Ο μπλε πλανήτης Γη

Η Γη είναι ο μόνος πλανήτης του Ηλιακού μας Συστήματος όπου στην επιφάνειά της κυριαρχεί το υγρό στοιχείο. Το νερό καλύπτει το 71% της γήινης επιφάνειας (από το οποίο 97% είναι θαλάσσιο νερό και 3% γλυκό νερό)

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΓΛΥΚΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗ ΓΗ

Το μεγαλύτερο απόθεμα γλυκού νερού στον πλανήτη βρίσκεται στους πάγους των πολικών περιοχών. Από το ποσοστό των 3% του γλυκού νερού, τα 2/3 περίπου βρίσκονται συγκεντρωμένα στους πάγους των

πόλων.

Όταν δύο άτομα υδρογόνου συνδέθηκαν, αμετάκλητα, με ένα άτομο οξυγόνου, σχημάτισαν ένα τριαδικό μόριο με “μαγικές” ιδιότητες, το νερό, που απέβη η ζωτικότερη ίσως ουσία για την εμφάνιση και ανάπτυξη της ζωής.

Η δημιουργία του νερού στη Γη

Όταν το νερό των θαλασσών και των λιμνών θερμαίνεται από τον ήλιο, εξατμίζεται, αποκτά δηλαδή αέρια μορφή.

Όταν πέφτει η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας, οι υδρατμοί συμπυκνώνονται σε πολλές μικροσκοπικές σταγόνες νερού δημιουργώντας τα σύννεφα.

Εξαιτίας του βάρους οι σταγόνες αυτές πέφτουν πάλι στη γη σαν βροχή, σαν χιόνι ή σαν χαλάζι.

Ο κύκλος του νερού

Οι τρεις φυσικές καταστάσεις του νερού: Στερεό, υγρό, αέριο

Η διαστολή του νερού Τα υγρά όταν ψύχονται συστέλλονται και όταν θερμαίνονται διαστέλλονται. Το νερό όταν θερμαίνεται στους 0C μέχρι τους 4C αντί να διαστέλλεται, συστέλλεται δηλ. μικραίνει ο όγκος του. Η σημασία της ανώμαλης διαστολής του νερού είναι πολύ σημαντική για τη διατήρηση της ζωής στις λίμνες, στα ποτάμια και στις θάλασσες.

Που καταναλώνεται το νερό;

70%

23%

7%

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Γεωργία Βιομηχανία Οικιακή χρήση

Γεωργία

Βιομηχανία

Οικιακή χρήση

Η οικιακή κατανάλωση ενός μέσου νοικοκυριού

27%

4%

31%

19% 19%

0

5

10

15

20

25

30

35

κουζίνα πλύσιμο αυτοκινήτων

καζανάκι πλυντήριο ρούχων

πλύσιμο σώματος

Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Χρησιμεύει ως το κύριο συστατικό της ζωής για ανθρώπους φυτά και ζώα.

Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Χρησιμεύει για την παραγωγή ενέργειας στα υδροηλεκτρικά φράγματα ….

Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

….και παλιότερα στους νερόμυλους και τις νεροτριβές.

Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Χρησιμεύει ακόμα στις μεταφορές…..

Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

….. αλλά και στην άθληση και την ψυχαγωγία.

ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

• Οι αρχαίοι άνθρωποι τιμούσαν τα νερά ως θεότητες.• Οι θεοί πολλών αρχαίων πολιτισμώνπαρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά.

Ο Ποςειδώνασ ήταν ςτημυθολογία ένασ από τουσδώδεκα θεούσ τουΟλύμπου, κυρίαρχοσ και παντοδύναμοσ θεόσ τησθάλαςςασ και όλων τωννερών (ποταμών, λιμνών,πηγών).

Από τα αρχαία χρόνια οι άνθρωποι καταλάβαιναν τη σημασία του νερού. Έφτιαχναν μύθους και το παρομοίαζαν με θεότητες. Τέτοιες ήταν:

Ο Ποσειδώνας

Θεός της θάλασσας, αλλά και πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος

Θεότητα της θάλασσας. Ήταν ονομαστός για τη σοφία και τις προφητικές του δυνάμεις. Μία από τις πιο γνωστές κόρες του ήταν η Θέτιδα, η μητέρα του Αχιλλέα.

Ο Νηρέας

Γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας και γι’ αυτό πήρε αυτό το όνομα. Ήταν θεά της ομορφιάς …αλλά και πλανήτης του ηλιακού μας συστήματος.

Η Αφροδίτη

Οι Σειρήνες ήταν θαλάσσιοι δαίμονες κόρες του ποτάμιου θεού Αχελώου και της μούσας Μελπομένης.

Οι Σειρήνες

Τέρας με εννιά κεφάλια. Κατοικούσε στους βάλτους της λίμνης Λέρνης κοντά στο Άργος και σκότωνε ζώα και ανθρώπους. Εχθρός της ήταν ο Ηρακλής που τη σκότωσε με τη βοήθεια του Ιόλαου.

Λερναία Ύδρα

Η Κητώ

Αποκρουστική θεά των κινδύνων και του τρόμου. Από το όνομα της βγήκε η λέξη κήτος που αναφέρεται σε οποιοδήποτε τέρας της θάλασσας.

Ωκεανός Τιτάνας

Ο Ωκεανός ήταν ο ισχυρότερος Τιτάνας και γιος του Ουρανού και της Γαίας. Απόγονοί του ήταν όλες οι θεότητες των ποταμών, της θάλασσας και των πηγών όπως και οι Ωκεανίδες.

Ο Αχελώος ήταν θεός του ομώνυμου ποταμού της Αιτωλίας, γιος του Ωκεανού και της Τηθύος και πρωτότοκος αδελφός τριών χιλιάδων θεών ποταμών.

Ο Αχελώος

ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΙΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ

Στις περισσότερες θρησκείες, το νερό αποτελεί το σύμβολο της ζωής, της καθαρότητας, της ψυχικής υγείας. Το πέρασµα µέσα από αυτό συµβολίζει την αναγέννηση και την κάθαρση της ψυχής.

Στο Χριστιανισμό, οι πιστοί βαπτίζονται για να αποκτήσουν την ευλογία του Αγίου Πνεύματος και δέχονται το Αγίασμα της Εκκλησίας με ευλάβεια, ως κάτι το θαυματουργό για καλή υγεία.

Στη μουσουλμανική, αλλά και στην ιουδαϊκή θρησκεία οι πιστοί θεωρούν το νερό ένα από τα σημαντικότερα αγαθά και γι’ αυτό, προτού εισέλθουν στους χώρους προσευχής τους, πλένονται. Στο Ιερό Κοράνι, το νερό εµφανίζεται ως η πηγή της δηµιουργίας και της ζωής στον κόσµο.

Οι ινδουιστές συνήθιζαν να χτίζουν τους ναούς τους, κοντά σε τόπους όπου επικρατούσε το υγρό στοιχείο. Πίστευαν ότι ο πρώτος άνθρωπος φτιάχτηκε από γη, νερό και αέρα. Συνήθιζαν να χτίζουν τους ναούς τους κοντά στο υγρό στοιχείο και επιβαλλόταν οι πιστοί να πλένονται, προτού εισέλθουν στους χώρους της λατρείας. Σύµφωνα µε τη θρησκεία τους είναι υποχρεωµένοι να πλένονται κάθε πρωί.

Οι Ιάπωνες θεωρούν ότι η Γη δηµιουργήθηκε από µια σταγόνα της υγρής ύλης που έπεσε από το Χάος.

Οι Ασσύριοι δόξαζαν το νερό ως την πηγή δηµιουργίας του Σύµπαντος.

Οι Κινέζοι αντιλαµβάνονταν τον κόσµο σαν µια άµαξα, που γύρω της υπάρχουν 4 θάλασσες.

Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι η Γη βρίσκεται µέσα σε ένα ορθογώνιο κουτί, όπου γύρω της υπάρχει ένας ποταµός. Ο Ήλιος και η Σελήνη ταξιδεύουν µε βάρκες στον ουράνιο ποταµό.

Το πιο γνωστό έθιμο και συγχρόνως σπουδαία θρησκευτική γιορτή είναι τα Θεοφάνεια, ο Αγιασμός των υδάτων.Ο ιερέας ρίχνει στο νερό τον Σταυρό και οι πιστοί βουτούν να τον πιάσουν γιατί θεωρείται ευλογία. Έτσι αγιάζονται τα ύδατα, δηλαδή το νερό.

ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

Στην Ελλάδα, σε αρκετές περιοχές, οι άνθρωποι ακολουθούν έθιμαμε το νερό, τα οποία νιώθουν ότι θα τους εξασφαλίσουν υγεία και ευτυχία.

ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΆλλο έθιμο που γινόταν παλιά

στη Φλώρινα λεγόταν το "σιδερένιο νερό".Αυτό γίνονταν τα χαράματα της Πρωτοχρονιάς. Ο νοικοκύρης του σπιτιού πήγαινε στη βρύση του χωριού. Αφού πλενόταν, έπαιρνε μια πέτρα μικρή και την έπλενε καλά στη βρύση. Στη συνέχεια γύριζε σπίτι και τους έβρεχε με ένα κλωνάρι και την πέτρα λέγοντας: "Όλοι του χρόνου γεροί σαν την πέτρα την μικρή"

ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

Σε νησιά του Αιγαίου την Πρωτομαγιά, τα κορίτσια σηκώνονταν την αυγή και έπαιρναν μαζί τους τα λουλούδια, που είχαν μαζέψει από την παραμονή και πήγαιναν στα πηγάδια να φέρουν το «αμίλητο νερό» (αμίλητο γιατί το κουβαλούσαν χωρίς να μιλούν). Όταν το έφερναν στο σπίτι, πλένονταν όλοι με αυτό.

ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

Το έθιμο της Περπερούνας

ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

Νιγηριανό Παραμύθι: «Ο Ήλιος και το Νερό»

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΜΕ ΝΕΡΟ

Γράφει στο νερό και σπέρνει στη λίμνη. (ακατόρθωτο) Δίχως νερό ο μύλος δεν αλέθει. Είπαμε το νερό νεράκι. (διψάσαμε) Είναι έξω απ’ τα νερά του… (Εκτός περιβάλλοντος) Έκανε (κάναμε) μια τρύπα στο νερό.(Τίποτα - ματαιοπονούμε) Κουβαλάει νερό με το κόσκινο. (αδύνατο) Ο πνιγμένος από τα μαλλιά του πιάνεται. (απελπισία) Όμορφη σαν τα κρύα τα νερά. (Δροσερή, πολύ όμορφη) Όποιος διψάει, πηγάδια βλέπει. (επιθυμίες) Όταν σμίξει σταγόνα με σταγόνα, γίνεται ποτάμι… (ένωση = δύναμη)

ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ

Κρυονέρι, Νερομάνα, Καλό Νερό, Ξινό Νερό,Ξεροπόταμος, Κρυοπηγή, Κρήνη…

Κεφαλόβρυσο,Κανάλι, Πηγαδάκια,Καλή Βρύση,Ξεροπόταμος, Νερόμυλος…

Πως γινόταν παλιά η ύδρευση;

• Πριν από αρκετά χρόνια δεν υπήρχαν βρύσες μέσα στα σπίτια.• Άλλοι έπαιρναν νερό από πηγάδια που είχαν στις αυλές τους και άλλοι από την κεντρική βρύση του χωριού ή από διάφορες πηγές.

Υπήρχε βέβαια και ο νερουλάς,που κουβαλούσε το νερό σε στάμνες με το γάιδαρό του και το έδινε στα σπίτια.

Πως γινόταν παλιά η ύδρευση;

Στα νησιά συγκέντρωναν το βρόχινο νερό στις ταράτσεςτων σπιτιών τους, το οποίο και χρησιμοποιούσαν

Πως γινόταν παλιά η ύδρευση;

Η ρύπανση του νερού

Η ρύπανση του νερού

ΛΕΙΨΥΔΡΙΑ

"Μην σπαταλάς το νερό σήμερα, για να μην το στερηθείς αύριο"

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Στο μπάνιο

• Ελέγχουμε για διαρροή το καζανάκι της τουαλέτας.

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Κλείνουμε τη βρύση όταν δεν χρειαζόμαστε το νερό, όπως για παράδειγμα όταν βουρτσίζουμε τα δόντια μας, όταν λουζόμαστε, όταν ξυριζόμαστε.

Στο μπάνιο

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Κάνουμε σύντομα ντους με μέτρια πίεση.

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Ξεπλένουμε φρούτα και λαχανικά σε μια λεκάνη με νερό, με το οποίο μπορούμε μετά να ποτίσουμε τα λουλούδια μας.

Στην κουζίνα

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Κλείνουμε τη βρύση όση ώρα σαπουνίζουμε τα πιάτα.

Στην κουζίνα

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Γεμίζουμε το πλυντήριο πιάτων πριν να το θέσουμε σε λειτουργία.

Στην κουζίνα

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Ποτίζουμε τα φυτά νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευμα, κυρίως το καλοκαίρι.

Στον κήπο

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Ελέγχουμε τακτικά το σύστημα αυτόματου ποτίσματος για διαρροές.

Στον κήπο

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

Οι βεράντες και άλλοι εξωτερικοί χώροι μπορούν να καθαριστούν με ένα σκούπισμα και σφουγγάρισμα.

ΤΡΟΠΟΙ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

•Να πλένετε το αυτοκίνητό σας σε αραιά χρονικά διαστήματα, χωρίς λάστιχο και με την χρήση κουβά και σφουγγαριού.

ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Μάθαμε για τα σημεία τήξης και πήξης του νερού.

Για το σημείο βρασμού.

Για τις φυσικές ιδιότητες.

Το ειδικό βάρος

Γλυκό νερό Αλμυρό νερό

Το φαινόμενο της άνωσης

Επισκεφθήκαμε το ΚΠΕ Κόνιτσας

Περπατήσαμε στο γεφύρι και στις όχθες του ποταμού Αώου

Παρατηρήσαμε τη χλωρίδα και την πανίδα του παραποτάμιου οικοσυστήματος.

Κάναμε μετρήσεις του νερού

Επισκεφθήκαμε τον υδροηλεκτρικό σταθμό στο Πουρνάρι Άρτας.

….και το ιστορικό γεφύρι της Άρτας

ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΑΜΕ ΤΟΥΣ Η.Υ.ΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΑΣ

Για αναζήτηση πληροφοριών αλλά και κατασκευή διαδραστικών ασκήσεων.

Για αναζήτηση πληροφοριών αλλά και κατασκευή διαδραστικών ασκήσεων.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Στο τέλος παρουσιάσαμε

το πρόγραμμά μας.

Κι΄αν βρω το αθάνατο νερό, δεν πίνω κι΄ας ποθάνω,άμα δε βρεις να πιείς και συ, ήντα να ζω να κάνω.

Νερό, πολύτιμο αγαθόη φύση μας χαρίζεινα το χαρούμε όλοι μαςμε προσοχή ορίζει.