26
ΘΕΜΑ : ΕΦΗΒΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ ΥΠΟΘΕΜΑ : ΕΦΗΒΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΛΥΚΕΙΟ ΑΞΙΟΥΠΟΛΗΣ Α΄ΤΑΞΗ 1 ο ΤΕΡΑΜΗΝΟ 2013-2014

εφηβεία και χρήση

  • Upload
    georbal

  • View
    110

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: εφηβεία και χρήση

ΘΕΜΑ : ΕΦΗΒΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ

ΥΠΟΘΕΜΑ : ΕΦΗΒΕΙΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ

ΛΥΚΕΙΟ ΑΞΙΟΥΠΟΛΗΣ Α΄ΤΑΞΗ 1 ο ΤΕΡΑΜΗΝΟ 2013-2014

Page 2: εφηβεία και χρήση

Ομάδα : Τα έξι καρούλια

Αβραάμ Αποστόλης Αθανάσιος Ευμορφόπουλος Χαρίτων

Ιωαννίδης Εμμανουήλ

Παπαρίδης Καράτερζης Κων/νος

Σαμανίδης Κων/νος

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ

ΣΟΦΙΑ ΛΥΚΙΔΟΥ

Page 3: εφηβεία και χρήση

Περιεχόμενα :

• Πρόλογος

• Εφηβεία.

• Οι λόγοι που οι έφηβοι δοκιμάζουν ουσίες

• Πανελλήνια έρευνα.

• Η δική μας έρευνα

• Δικτυογραφία

• Παράρτημα

Page 4: εφηβεία και χρήση

Πρόλογος:

Το θέμα το οποίο διαλέξαμε για να αναλύσουμε είναι <<έφηβοι μαθητές και χρήση ουσιών και τους λόγους που οι έφηβοι κάνουν δοκιμή και χρήση ουσιών>>. Το θέμα αυτό το διαλέξαμε σαν ομάδα μετά από μια μεγάλη συζήτηση που κάναμε με τα παιδιά και αποφασίσαμε πως θέλαμε να μάθουμε πολλά πράγματα που δεν ξέραμε πάνω στην χρήση ουσιών . Επίσης ,ένας άλλος παράγοντας που μας έκανε να πάρουμε προς ανάλυση αυτό το θέμα ήταν ότι καθημερινά γύρω μας υπάρχουν πολλοί έφηβοι οι οποίοι είναι εθισμένοι είτε από τοξικές ουσίες είτε από τσιγάρο και αλκοόλ και θέλαμε να μάθουμε γιατί οι έφηβοι αυτοί πολλαπλασιάζονται συνεχώς .Τέλος, μέσα από την έρευνα μας θέλαμε να ενημερώσουμε επίσης τα παιδιά του σχολείου μας πάνω στο θέμα αυτό και επίσης να τους αποτρέψουμε από την χρήση και κατανάλωση ουσιών.

Page 5: εφηβεία και χρήση

Ε φηβεία:

Εφηβεία είναι η πνευματική μεταστροφή των νέων και η προετοιμασία τους για την ενηλικίωση. Στην εφηβεία οι νέοι έρχονται αντιμέτωποι με διάφορες καταστάσεις αναστρέψιμες ή μη, πού τους προδιαθέτουν και τους προϊδεάζουν για τις δυσκολίες και τα εμπόδια που θα συναντήσουν στη ζωή τους. Η εφηβεία είναι η περίοδος της μετάβασης από την παιδική στην ώριμη ηλικία κι έχει για κέντρο της την ήβη. Η εφηβεία, είναι σαν μία δεύτερη «γέννηση» που γίνεται όμως προοδευτικά και που το άτομο καλείται να αφήσει σιγά σιγά την οικογενειακή προστασία. Κατά την εφηβεία επιτελείται μια σειρά έντονων και ραγδαίων αλλαγών στο σωματικό, συναισθηματικό, ψυχολογικό και κοινωνικό τομέα που δημιουργούν αισθήματα αναστάτωσης, ρευστότητα, αμφιταλάντευση και ενδυνάμωση των συγκρούσεων σε ενδοπροσωπικό και διαπροσωπικό επίπεδο. Η φύση δουλεύει με το δικό της ρυθμό: το σώμα αλλάζει, δημιουργώντας ορμές και επιθυμίες. Συχνά αυτές τις επιθυμίες ο έφηβος δεν καταφέρνει να τις συνειδητοποιήσει αλλά και να τις ελέγξει, με αποτέλεσμα να του προκαλούν εκρήξεις είτε βίας είτε αδυναμίας μπροστά σε αυτό που θα ήθελε με τη φαντασία του να πραγματοποιήσει αλλά δεν είναι ικανός ακόμα.

Χαρακτηριστικά της εφηβείας:

Χαρακτηριστικά της εφηβείας είναι η εναντιωματική συμπεριφορά προς τους γονείς, η αποστασιοποίηση από το οικογενειακό περιβάλλον και η προσήλωση στην ομάδα

Page 6: εφηβεία και χρήση

συνομηλίκων, η αμφιθυμία, θυμός, απάθεια, ανία, λύπη και μελαγχολία, ενοχή, φόβο-άγχος, αγωνία, υπερβολική χαρά και ενθουσιασμό, εξιδανικευμένη αγάπη για φίλους, ερωτικούς συντρόφους, έντονες συγκινήσεις-πάθη, αίσθηση παντοδυναμίας η ευερεθιστικότητα, τα αισθήματα θλίψης, μοναξιάς, πλήξης, ντροπής, η ταλάντευση μεταξύ υπέρμετρα υψηλής και χαμηλής αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης, ο πειραματισμός. Στην πραγματικότητα η εφηβεία είναι μία ανακατάταξη: οι μεταβολές σε σχέση με το σώμα συμπαρασύρουν και μεταβολές σε σχέση με τους άλλους και τον κόσμο στο σύνολό του, πρωτίστως όμως οδηγούν τον έφηβο στη δημιουργία ταυτότητας για να σταθεί , σύντομα, στον κόσμο των ενηλίκων.

Γι’ αυτό και στην εφηβεία είναι συχνά τα περάσματα στην πράξη: από τις πόρτες που κλείνουν βίαια ως τη χρήση του αλκοόλ και των ναρκωτικών. Οι έφηβοι που πράττουν αντί να σκέφτονται, είτε προσπαθούν να ηρεμήσουν από το υπερβολικό άγχος τους για όλα αυτά που τους συμβαίνουν μέσα τους. Οι έφηβοι δεν μιλάνε, όχι γιατί δεν έχουν τίποτα να πουν, αλλά γιατί όλα μέσα τους είναι συγκεχυμένα και βιώνουν μία αδιόρατη αίσθηση κινδύνου. Έχουν διλήμματα στο ηθικό πεδίο, αμφισβητούν αρχές και αξίες στην προσπάθεια να επαναπροσδιορίσουν τους γονείς τους για να καταφέρουν αργότερα να τους «αποχωριστούν», να μπουν δηλαδή σε μία νέα ενήλικη σχέση μαζί τους. Ζητούν το ενδιαφέρον των ενηλίκων για αυτή την απίστευτη εξέλιξη που συντελείται μέσα τους, όταν όμως το ενδιαφέρον αυτό εκδηλώνεται νιώθουν συχνά ακινητοποιημένοι.

Ο έφηβος προς την ενηλικίωση κατανοεί ότι δεν είναι παιδί αλλά ούτε ενήλικος, γι” αυτό και η συμπεριφορά του χαρακτηρίζεται από συναισθηματικές εξάψεις, από έντονη χαρά, μέχρι έντονη λύπη ή ακόμη και επιθετικότητα. Αυτό που τον νοιάζει κυρίως είναι η γνώμη που έχουν οι άλλοι γι” αυτόν. Όταν νιώσει πως η γνώμη των ανθρώπων που τον περιβάλλουν είναι αρνητική ή επικριτική, ο έφηβος εγκλωβίζεται σε ένα φαύλο κύκλο σκέψεων που εστιάζουν στην «κακή» πλευρά των πραγμάτων και όχι στην «καλή». Έτσι οδηγείται στην κατάθλιψη. Το βασικό χαρακτηριστικό της κατάθλιψης είναι το επίμονο και διαρκές συναίσθημα θλίψης, η ευερεθιστικότητα και η απουσία ενδιαφέροντος ή ικανοποίησης από οποιαδήποτε δραστηριότητα. Τα συμπτώματα αυτά συνοδεύονται από μια σειρά άλλων συμπτωμάτων που επηρεάζουν την όρεξη, τον ύπνο τα επίπεδα δραστηριότητας και συγκέντρωσης, την αυτοπεποίθηση του ατόμου και την εικόνα του για τον εαυτό του. Η κατάθλιψη δεν οφείλεται σε προσωπική αδυναμία του ατόμου ούτε σε χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Πρόκειται για μια ψυχική ασθένεια που επηρεάζει όλο το σώμα και έχει αντίκτυπο στον τρόπο που έναν άτομο αισθάνεται, σκέφτεται και συμπεριφέρεται. Βάση της κατάθλιψης είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση, που βέβαια δεν εμφανίζεται ξαφνικά. Θεμελιώνεται από τα πρώτα χρόνια της ζωής του παιδιού και

Page 7: εφηβεία και χρήση

καθορίζεται από τη σχέση με τους γονείς του. Ο τρόπος που διαχειρίζονται οι γονείς τις αντιδράσεις του παιδιού στα παιδικά του χρόνια επηρεάζει την αυτοεκτίμησή του και τον τρόπο που αντιμετωπίζει τις δυσκολίες που παρουσιάζονται στην ενήλικη ζωή του.

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι έφηβοι:

Οι δυσκολίες της εφηβείας είναι κυρίως:

Α) Συναισθηματικές δυσκολίες.

Β) Νευρικότητα.

Συναισθηματικές Δυσκολίες:

Επειδή τα χαρακτηριστικά της εφηβείας είναι πολλές φορές κοινά με της κατάθλιψης, οι γονείς ξεγελιούνται και δικαιολογούν συμπεριφορές λέγοντας για παράδειγμα πως «το παιδί είναι λίγο κλειστό», «ντροπαλό», «δεν έχει διάθεση να βγει», κ.τ.λ. Στην πραγματικότητα όμως οι συμπεριφορές αυτές μπορεί να είναι και συμπτώματα κατάθλιψης. Υπάρχουν συμπτώματα τα οποία συνοδεύουν την κατάθλιψη στους εφήβους.

Μεταξύ των συμπτωμάτων που συνοδεύουν την κατάθλιψη περιλαμβάνονται:

• θλίψη και απελπισία (τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας και για αρκετές ώρες της ημέρας το παιδί κλαίει και είναι θλιμμένο)• απομάκρυνση από φίλους και από δραστηριότητες από τις οποίες ο έφηβος αντλούσε χαρά και ικανοποίηση στο παρελθόν (ο έφηβος δεν επισκέπτεται πια τους φίλους του, ή δεν κάνει καθόλου φίλους και περνά τον περισσότερο χρόνο του μόνο, ενώ δραστηριότητες που το ευχαριστούν στο παρελθόν δεν έχουν πλέον ενδιαφέρον για το παιδί)• αυξημένος εκνευρισμός και ευερεθιστικότητα (ακόμα και οι πιο μικρές δυσκολίες φέρνουν εκνευρισμό και θυμό που το παιδί δεν μπορεί να διαχειριστεί)

Page 8: εφηβεία και χρήση

• πολλές απουσίες από το σχολείο και σημαντική μείωση στη σχολική επίδοση (το παιδί χάνει πολλά μαθήματα και η επίδοσή του στα μαθήματα μειώνεται σε σημαντικό βαθμό)• αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες (αύξηση ή ελάττωση της όρεξης)• προβλήματα στον ύπνο (το παιδί μπορεί να ξυπνά πολλές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας ή να μην μπορεί να ξυπνήσει το πρωί)• αναποφασιστικότητα, έλλειψη συγκέντρωσης (παιδιά που ήταν καλά οργανωμένα στο παρελθόν φαίνεται να ξεχνούν, να μην μπορούν να οργανώσουν το χρόνο και τις δραστηριότητές τους ή να συγκεντρωθούν σε ό,τι κάνουν)• υπερβολικά συναισθήματα ενοχής και ανικανότητας, απουσία ενθουσιασμού ή κινήτρου και χαμηλή αυτοεκτίμηση (φράσεις όπως « είμαι χαζός», «εγώ φταίω για όλα» είναι συχνές στο καταθλιπτικό έφηβο)• συχνά παράπονα για κεφαλαλγίες και πόνους στο στομάχι (τα συμπτώματα αυτά συνήθως απορρέουν από την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών)• χαμηλή ενεργητικότητα και χρόνια κόπωση• κατάχρηση αλκοόλ και ουσιών• επαναλαμβανόμενες σκέψεις θανάτου και αυτοκτονίας (αρκετές φορές ο έφηβος που είναι θυμωμένος μπορεί να πει τη φράση «μακάρι να πέθαινα»). Όταν μια τέτοια φράση προέρχεται από τα χείλη ενός παιδιού με κατάθλιψη, θα πρέπει πάντα να λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη.

Ορισμένα συμπτώματα της κατάθλιψης συνδέονται άμεσα με τη λειτουργικότητα των εφήβων στο σχολείο. Η δυσκολία στη συγκέντρωση της προσοχής δυσχεραίνει την εκτέλεση πολύπλοκων δραστηριοτήτων, ενώ η έλλειψη κινήτρου και ενδιαφέροντος μειώνει την προσπάθεια που καταβάλλουν οι έφηβοι κατά τη μελέτη. Η κατάθλιψη επηρεάζει επίσης αρνητικά τις γνωστικές λειτουργίες των εφήβων και κυρίως τον τρόπο αντίληψης και επεξεργασίας των ερεθισμάτων που προέρχονται από το κοινωνικό περιβάλλον. Οι έφηβοι με κατάθλιψη πιστεύουν ότι δεν μπορούν να κάνουν τίποτα σωστό και αποδίδουν συνεχώς στον εαυτό τους ευθύνες για οτιδήποτε δεν πηγαίνει καλά. Ο τομέας πάντως στον οποίο οι έφηβοι με κατάθλιψη αντιμετωπίζουν τις περισσότερες δυσκολίες είναι ο κοινωνικός. Τα παιδιά αυτά συχνά παραπονιούνται ότι δεν έχουν φίλους και δεν είναι αγαπητά και αποδεκτά στις παρέες των συνομηλίκων τους. Οι έφηβοι με κατάθλιψη παρουσιάζουν τις περισσότερες πιθανότητες εξωτερίκευσης των συναισθημάτων στεναχώριας και δυσφορίας που βιώνουν. Οι απότομες και ξαφνικές μεταπτώσεις της διάθεσης, η αρνητική και αντιδραστική συμπεριφορά καθώς και η απομάκρυνση από τα σχολικά καθήκοντα αποτελούν ενδείξεις κατάθλιψης στην εφηβεία. Επίσης, οι έφηβοι που έχουν κατάθλιψη παραπονιούνται συχνά για υπερβολική κόπωση και απώλεια της ενέργειάς τους.

Page 9: εφηβεία και χρήση

Συχνά οι έφηβοι βιώνουν δύσκολες στιγμές, νοιώθουν καταβεβλημένοι ψυχολογικά εξαιτίας διαφόρων καταστάσεων. Οι σχολικές υποχρεώσεις, οι προσδοκίες των γονιών τους, οι σχέσεις με τους συνομηλίκους τους , μπορεί να τους δημιουργούν περιστασιακά, ψυχική καταπόνηση. Το γεγονός ότι η σημερινή κοινωνία τους βομβαρδίζει με αντικρουόμενα και ποικιλόμορφα μηνύματα, δεν είναι ότι καλύτερο για τις αποφάσεις και τον προσανατολισμό τους. Η τηλεόραση, το διαδίκτυο, τα ναρκωτικά, το κάπνισμα , οι σεξουαλικές σχέσεις, η επαγγελματική πορεία, προσθέτουν στο σύνολο των προκλήσεων στις οποίες καλούνται να ανταποκριθούν καθημερινά. Για αυτό η διάγνωση της κατάθλιψης που μπορεί να τους προσβάλλει δεν είναι εύκολο να ανιχνευθεί ούτε από τους ίδιους αλλά και ούτε από τους ανθρώπους του περιβάλλοντος τους.

Οι έφηβοι εγκαθιδρύουν τις αντιλήψεις για τον εαυτό τους μέσα από την ανάνηψη ρόλων ( π.χ. είμαι έφηβος, μαθητής, καλή κόρη κλπ.). Οι μελέτες επιβεβαιώνουν πως η κατοχή πολλαπλών ρόλων και ταυτοτήτων στην εφηβεία μειώνει τα συμπτώματα ή την ψυχολογική διαταραχή. Καλό είναι ο έφηβος να ενισχύεται θετικά ώστε να συμμετέχει σε ομάδες ή σε άλλες κοινωνικές δραστηριότητες. Για τους ρόλους αυτούς οι έφηβοι θα πρέπει να λαμβάνουν θετική ενίσχυση και αποδοχή από το περιβάλλον τους. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας ο τομέας της εξωτερικής εμφάνισης, είναι ο πρώτος που θα υποστεί τις πιο πολλές αλλαγές. Ο τρόπος που θα βιώσουν αυτές τις αλλαγές οι έφηβοι, προσδιορίζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα και τον βαθμό της αυτοεκτίμησης τους. Σημαντικό γι’ αυτούς είναι όχι μόνο το πώς βιώνουν οι ίδιο τις αλλαγές του σώματός τους, αλλά κυρίως πως νομίζουν ότι οι «σημαντικοί άλλοι» αποδέχονται τις αλλαγές αυτές. Ο έφηβος μπορεί να χειριστεί καλύτερα τον συναισθηματικό του κόσμο εάν μπορεί να μοιραστεί τα συναισθήματα του με τους άλλους και αν μπορεί να πάρει αποδοχή και κατανόηση από τους γονείς του.

Page 10: εφηβεία και χρήση

Η νευρικότητα:

Ο έφηβος έχει νευρικότητα, ανησυχία και απότομη συμπεριφορά ή δείχνει κακή διάθεση, που δεν συνοδεύεται απαραίτητα από εριστικότατα. Μπορεί να παραπονιέται για ταχυκαρδίες ή να βλέπετε ότι τρώει τα νύχια του, παρουσιάζει αλλαγή στις συνήθειες του ύπνου, αλλαγές στη γενική συμπεριφορά, κάνει συχνά παράπονα για πονοκεφάλους, ζαλάδες, προβλήματα στο στομάχι και άλλες αδιαθεσίες που συχνά είναι ψυχοσωματικές . Κάνει συχνά λάθη, σαν να «λέει» με τον τρόπο του στους άλλους ότι «τα έχει χαμένα» και ότι δεν ξέρει πώς να αντιδράσει, δείχνει πελαγωμένο σε απλές δουλειές, πίνει ή καπνίζει στα κρυφά κλπ.

Το παιδί σας μπορεί και να μην εκδηλώνει έντονα τίποτε από τα παραπάνω. Μερικά παιδιά παριστάνουν θαυμάσια τους «άνετους» ή τις «άνετες» και εμφανίζονται «αναίσθητα» όπως τα κατηγορούν συχνά οι γονείς τους όταν εκνευρίζονται, ενώ κατά βάθος αισθάνονται έντονο στρες. Το κρύβουν όμως και αυτή η «αναισθησία» αποτελεί μία μάσκα άμυνας.

Ειδικά τα συνεσταλμένα και ευαίσθητα παιδιά δεν εκδηλώνουν τα άγχος τους ούτε με νεύρα ούτε με φωνές. Προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα για να ευχαριστήσουν τους γονείς τους, παρότι νιώθουν βουβή απελπισία και τρομερή πίεση. Αυτά τα παιδιά χρειάζονται ακόμα μεγαλύτερη προσοχή.

Page 11: εφηβεία και χρήση

Οι λόγοι που οι έφηβοι δοκιμάζουν ουσίες:

Η χρήση ναρκωτικών ουσιών από εφήβους είναι ένα φαινόμενο που απασχολεί πολλούς γονείς. Όπως προκύπτει μέσα από διάφορες έρευνες, η χρόνια χρήση ναρκωτικών ουσιών μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την νοητική και σωματική υγεία του εφήβου, τις επιδόσεις του στο σχολείο, την εξασφάλιση της αυτονομίας του, αλλά και να δημιουργήσει προβλήματα στη σύναψη διαπροσωπικών σχέσεων.

Η χρήση και κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών από εφήβους είναι πλέον γεγονός που παρατηρείται έντονα και αποτελεί βασικό κοινωνικό πρόβλημα που ολοένα ενισχύεται.

Πολλές έρευνες σε Βρετανία και Αμερική υποστηρίζουν πως μέχρι την ηλικία των 19 χρόνων το 90% των εφήβων έχουν δοκιμάσει αλκοόλ, το 60% έχουν δοκιμάσει το κάπνισμα, το 50% έχουν κάνει χρήση χασίς, ενώ το 20% έχουν κάνει χρήση ναρκωτικών, όπως εισπνεόμενα, διεγερτικά και παραισθησιογόνα.

Η εφηβεία είναι μια δύσκολη περίοδος εσωτερικής σύγκρουσης και απομόνωσης, όπου ο έφηβος βιώνει έντονα συναισθήματα αποτυχίας επειδή δεν κατάφερε να φτάσει τα ιδανικά του, ενώ παράλληλα νιώθει ενοχές γιατί πιστεύει πως δεν είναι σωστό που νιώθει την ανάγκη να επαναστατεί. Οι φιλίες, οι αμφιβολίες για το μέλλον, ο έρωτας και οι ενοχές για τις πράξεις του, χαρακτηρίζουν κάποιες εσωτερικές πιέσεις που δέχεται. Στους περισσότερους εφήβους παρατηρούνται απρόβλεπτες αλλαγές στη διάθεση και στη συμπεριφορά τους, ενώ δεν είναι λίγοι αυτοί που συχνά πειραματίζονται με διάφορες τοξικές ουσίες.

Η επαναστατικότητα, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η κατάθλιψη, η πλήξη, η πίεση από συνομηλίκους, η απελπισία λόγω της ανεργίας είναι ανάμεσα στα χαρακτηριστικά που συνήθως συναντά κανείς στους εφήβους οι οποίοι κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών (Herbert, 1997). Επίσης, υπάρχουν περιπτώσεις εφήβων οι οποίοι κάνουν αυτό ακριβώς που οι γονείς αποδοκιμάζουν ή φοβούνται.

Ο έφηβος τοξικομανής προσπαθεί ναρκώνοντας τις αισθήσεις του να εξαφανίσει τον

Page 12: εφηβεία και χρήση

τεράστιο ψυχικό του πόνο. Βρίσκεται παγιδευμένος στα προσωπικά και κοινωνικά του αδιέξοδα και προσπαθεί να δραπετεύσει από αυτήν την εφιαλτική πραγματικότητα.

Page 13: εφηβεία και χρήση

Μια πανελλήνια έρευνα:

Η τελευταία πανελλήνια έρευνα για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών στον εφηβικό μαθητικό πληθυσμό πραγματοποιήθηκε το 2011. Η έρευνα του 2011 αποτυπώνει την κατάσταση της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών σε επίπεδο εθνικό, περιφερειακό και νομών της χώρας. Αποτελεί την 7η επανάληψη της ίδιας έρευνας από το 1984, δίνοντας τη δυνατότητα διαχρονικής παρακολούθησης της εξέλιξης του φαινομένου στη χώρα μας μέσα στα 25 τελευταία χρόνια.

Η έρευνα του 2011 διεξήχθη από το ΕΠΙΨΥ σε συνεργασία και με την υποστήριξη του ΟΚΑΝΑ και των Κέντρων Πρόληψης ΟΚΑΝΑ/Τοπικής Αυτοδιοίκησης. To δείγμα της έρευνας είναι πανελλήνιο, αντιπροσωπευτικό στο σύνολο της χώρας, στις περιφέρειες και τους νομούς.Συμμετείχαν 683 σχολικές μονάδες δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με ένα σύνολο 37.000 περίπου μαθητών εφηβικής ηλικίας (13-19 ετών).

Οι μαθητές συμπλήρωσαν μέσα στις σχολικές τους τάξεις ανώνυμο ερωτηματολόγιο υπό την εποπτεία ειδικά εκπαιδευμένων ερευνητών. Πέραν των ερωτήσεων για τη

Page 14: εφηβεία και χρήση

χρήση ουσιών το ερωτηματολόγιο περιελάμβανε ερωτήσεις για δημογραφικά και ψυχοκοινωνικά χαρακτηριστικά. Η έρευνα έγινε με την έγκριση του Υπουργείου Παιδείας. Η συμμετοχή των μαθητών ήταν προαιρετική, ενώ ζητήθηκε και η γραπτή συναίνεση των γονέων των μαθητών.

Ακολούθησε η περιγραφική στατιστική ανάλυση των στοιχείων, που αφορούν στην έκταση της χρήσης νόμιμων και παράνομων ουσιών, καθώς και η πολυπαραγοντική στατιστική επεξεργασία για τον εντοπισμό των ψυχοκοινωνικών παραγόντων που συνδέονται με τη χρήση ουσιών.

Σύνοψη αποτελεσμάτων της έρευνας – Η έκταση της χρήσης νόμιμων και παράνομων ουσιών στους μαθητές

Κάπνισμα, Σύνολο μαθητών 13-19 ετών• Ένας στους 5 (20%) έχει καπνίσει μέσα στον τελευταίο μήνα

• Ένας στους 7 (14%) είναι συστηματικός καπνιστής (καπνίζει καθημερινά)

• Καπνίζουν περισσότερα αγόρια από κορίτσια και οι διαφορές αυξάνονται με τη βαρύτητα του καπνίσματος

Συστηματικό κάπνισμα σε σχέση με την ηλικία:• Τα 13-14 έτη αποτελούν την ηλικία έναρξης καπνίσματος για την μειονότητα

(<2%), ενώ ακολουθεί αλματώδης αύξηση έως την ηλικία των 17-18 ετών, όπου καπνίζει ένας στους 4 (24,5%) και στην ηλικία των 19 πάνω από τους μισούς (51%).

Διαχρονικά 1984-2011 (μαθητές 15-19 ετών)• Η μεγάλη αύξηση των καπνιστών μεταξύ του 1984 και 1998

ακολουθήθηκε από προοδευτική καθοδική πορεία από το 2003 έως και το 2011.

Οινοπνευματώδη ποτά, Σύνολο μαθητών 13-19 ετών• Έξι στους 10 (61%) ήπιαν μέσα στον τελευταίο μήνα

• Ένας στους 10 (11%) ήπιε με συχνότητα πάνω από 2 φορές την εβδομάδα.

• Ένας στους 3 (34%) έχει μεθύσει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του

• Το 13% έχουν μεθύσει πάνω από 2 φορές στη ζωή τους.

Αλκοόλ σε σχέση με την ηλικία• Κατανάλωση αλκοόλ και μέθη αυξάνονται πολύ με την ηλικία : πάνω από δυο

φορές την εβδομάδα πίνει σχεδόν ένας στους 5 εφήβους 17-18 ετών (18%), ένας στους μαθητές ηλικίας 19 ετών (26,8%) και έχει μεθύσει πάνω από δύο φορές ένας στους 4 μαθητές 17-18 ετών (22,7%) και ένας στους 3 μαθητές 19 ετών (32,8%)

Page 15: εφηβεία και χρήση

Διαχρονικά 1984-2011 (μαθητές 15-19 ετών)• Τάση μείωσης της ευκαιριακής κατανάλωσης αλκοόλ, εντονότερη στην Αθήνα.

• Αυξητική τάση στη τετραετία 2007-2011 σε Θεσσαλονίκη και άλλα αστικά και ημιαστικά κέντρα.

• Διαφαινόμενη αύξηση κατανάλωσης στα κορίτσια σε σύγκριση με τα αγόρια μέσα στα 4 τελευταία χρόνια.

• Αυξητική τάση στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.

Παράνομες ουσίες («Ναρκωτικά»),Σύνολο μαθητών 15-19 ετών• Ένας στους 7 (15,2%) έχει κάνει χρήση (έστω και μία φορά) κάποιας

παράνομης ουσίας, κυρίως κάνναβης. Η πλειονότητά τους έχει επαναλάβει τη χρήση.

• Έχουν κάνει χρήση περισσότερα αγόρια από κορίτσια (αναλογία ~ 2,5 προς 1)

Χρήση κάνναβης σε σχέση με την ηλικία• Με την ηλικία αυξάνεται σημαντικά ο αριθμός όσων έχουν κάνει χρήση : Στην

ηλικία των 17-18 ετών χρήση κάνναβης τον τελευταίο χρόνο έχει κάνει ένας στους 7 (13,6%) και τον τελευταίο μήνα το 8%.

• Χρήση κάνναβης έστω και μία φορά έχει κάνει στην ηλικία των 13-14 ετών το 2,6% των αγοριών και το 0,9% των κοριτσιών.

Διαχρονικά 1984-2011 (μαθητές 15-19 ετών)Σχεδόν τριπλασιάζεται η χρήση ναρκωτικών μέσα στην εικοσιπενταετία (από 6% το 1984 σε 15,3% το 2011). Αυξάνεται περισσότερο από τη δοκιμή η συστηματικότερη χρήση (χρήση 3+ φορές).

Page 16: εφηβεία και χρήση

Η δική μας έρευνα:

Ίσως κάποια από αυτά τα στοιχεία να σας φάνηκαν ανήκουστα και απίθανα ∙ το ίδιο πιστέψαμε και εμείς και για τον λόγο αυτό κάναμε την δικιά μας έρευνα στο πλαίσιο του σχολείου και τα αποτελέσματα είναι τουλάχιστον σοκαριστικά .

κατανάλωση ποτών ανάμεσα σε αγόρια και κορίτσια στις ηλικίες 15-18

Σύμφωνα με το παραπάνω γράφημα καταλαβαίνουμε ότι τα αγόρια και τα κορίτσια από την ηλικία των 15 έως την ηλικία των 18 καταναλώνουν παρόμοιο

Page 17: εφηβεία και χρήση

αριθμό ποτών . Βέβαια συμπεραίνουμε ότι τα παιδιά στην ηλικίας 15-16 καταναλώνουν τα περισσότερα ποτά.

Είδη ποτών που καταναλώνουν:

Από το παραπάνω γράφημα συμπεραίνουμε ότι η πλειοψηφία των παιδιών στην ηλικία των 15-18 καταναλώνουν βαριά ποτά ενώ η μειοψηφία μέτρια ποτά και τα παιδιά που βρίσκονται στο ενδιάμεσο καταναλώνουν ελαφριά ποτά.

Page 18: εφηβεία και χρήση

Η συχνότητα καπνίσματος στις ηλικίες 15-18 ετών:

Σύμφωνα με το παραπάνω γράφημα διαπιστώνουμε ότι μόλις το 51% των παιδιών 15-18 ετών έχουν καπνίσει για δοκιμή και μόνο. Επίσης ένα μεγάλο ποσοστό 30% καπνίζουν συστηματικά ενώ ένα μικρό ποσοστό των παιδιών καπνίζουν μόνο στις εξόδους τους.

Page 19: εφηβεία και χρήση

Το κάπνισμα στις ηλικίες των 15-18 ετών

Με βάση το παραπάνω γράφημα καταλαβαίνουμε ότι τα κορίτσια και τα αγόρια στην ηλικία των 17-18 ετών καπνίζουν περισσότερο απ’ότι στην ηλικία των 15-16 και 16-17.

Τα αποτελέσματα της έρευνας

Από την έρευνα αυτή προκύπτουν πολλά συμπεράσματα όσο αφορά τις συνήθειες των εφήβων . Αρχικά είναι φανερό ότι τα αποτελέσματα όσο αφορά τη δοκιμή ή χρήση τσιγάρου είναι παρόμοια με αυτά της πανελλήνιας έρευνας . Δηλαδή τόσο τα κορίτσια όσο και τα αγόρια καθώς μεγαλώνουν μεταπηδούν από την κατηγορία αυτών που λένε όχι σε αυτή των καπνιστών. Επιπλέον από όσους έχουν σχέσεις με το τσιγάρο χωρίζονται σε αυτούς που καπνίζουν συστηματικά(30 % ), σε αυτούς που καπνίζουν μόνο κατά τις εξόδους τους(19 %)και σε αυτούς που έχουν μόνο δοκιμάσει(50 %).

Από την άλλη μεριά όσα προέκυψαν από τις συνήθειες των μαθητών με το ποτό είναι αποκαρδιωτικά . Για την ακρίβεια τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια καταναλώνουν οινοπνευματώδη ποτά κατά τις εξόδους τους κατά την συντριπτική πλειοψηφία τους . Μάλιστα στα 43 αγόρια τα 36 πίνουν και στα κορίτσια από τα 47 πίνουν τα 36 . Όσο αφορά τα ποτά που επιλέγουν φαίνονται να δηλώνουν φανατικοί πότες καθώς το 72 %

Page 20: εφηβεία και χρήση

όσων πίνουν επιλέγουν βαριά ποτά όπως η vodka και το whiskey , 7 % κρασί ενώ μόλις 21 % πίνουν ελαφριά ποτά .

Τέλος μονάχα 6 άτομα έχουν δοκιμάσει ναρκωτικές ουσίες αλλά είναι ελπιδοφόρο το γεγονός ότι περιορίστηκαν στην δοκιμή όπως οι ίδιοι μαρτυρούν.

Ένα δεύτερο συμπέρασμα που πρόεκυψε από την έρευνα αυτή είναι οι λόγοι που τους οδήγησαν σε αυτές τις καταχρήσεις . Αναλυτικά από όσους καταναλώνουν αλκοόλ :33 άτομα καταναλώνουν για την παρέα , 34 άτομα γιατί θεωρούν πως δεν νοείται έξοδος δίχως αλκοόλ και μονάχα 3 άτομα επιδιώκουν να φτάσουν σε κατάσταση μέθης .

Επίσης 2 άτομα από όσους καπνίζουν η έχουν δοκίμασε να καπνίσουν άρχισαν λόγο οικογενειακών προβλημάτων , 9 άτομα για συναισθηματικούς λογούς και 24 άτομα από μιμητισμό .

Και τέλος στην ερώτηση «γιατί πιστεύεις ότι οι νέοι δοκιμάζουν ναρκωτικές ουσίες» 48 άτομα απαντούν από περιέργεια 12 άτομα λόγο οικογενειακών προβλημάτων και 25 άτομα από μιμητισμό .

Page 21: εφηβεία και χρήση

Επίλογος

Μέσα από την έρευνά μας πάνω στο θέμα ΄΄ έφηβοι μαθητές και χρήση ουσιών ΄΄ μάθαμε πολλά πράγματα τα οποία ήταν για εμάς άγνωστα . Εντοπίσαμε τους λόγους που τα περισσότερα παιδιά κάνουν χρήση και κατανάλωση ουσιών και επίσης καταλάβαμε μέσα από αυτήν την έρευνα πόσο επικίνδυνη και βλαβερή για τον οργανισμό μας είναι ακόμα και η απλή δοκιμή μιας τοξικής ουσίας. Τέλος, καταλάβαμε τις περιστάσεις οι οποίες μπορεί να σε οδηγήσουν στη χρήση ουσιών, αλλά η χρήση ουσιών δεν είναι η λύση επίλυσης των προβλημάτων μας.

Page 22: εφηβεία και χρήση

Πηγές:

• Wikipedia.com

• drugfreeworld.org

• Κέντρο Ελέγχου & Πρόληψης Νοσημάτων

• http://www.childit.gr/v2/index.php/teenage/556-i-xrisi-narkotikon-ousion-stin-efiviki-ilikia

• http://www.typologos.com

Page 23: εφηβεία και χρήση

Παράρτημα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ για την ερευνητική εργασία "έφηβοι μαθητές και χρήση ουσιών "

Ομάδα Τα Έξι Καρούλια

Φύλο

Ηλικία

15-16 16-17 17-18

1. ΑΛΚΟΟΛa) Συνηθίζεις να πίνεις αλκοόλ στις εξόδους σου ;

ναι όχι

(απαντήστε στις ερωτήσεις από b έως e μόνο εάν απαντήσατε θετικά στην ερώτηση a )b) Σε ποια ηλικία δοκίμασες να πιεις για πρώτη φορά ;

13-14 15-16 17-18

c) Τι ποτά συνηθίζεις να πίνεις στις εξόδους σου ;

ελαφριά ποτά ( ≈5 % αλκοόλ π.χ. μπύρα )

μέτρια ποτά (≈ 15 % αλκοόλ π.χ. κρασί , λικέρ )

βαριά ποτά (≈ 40% αλκοόλ π.χ. vodka, whisky , gin )

d) Πόσα ποτά καταναλώνεις στις εξόδους σου ;

1-2 2-3 4 και άνω

e) Για ποιο λόγο καταναλώνεις αλκοόλ ;

για να κάνω κεφάλι

για την παρέα

γιατί δεν νοείται έξοδος χωρίς ποτό

άλλο …………..

Αγόρι Κορίτσι

Page 24: εφηβεία και χρήση

2. ΤΣΙΓΑΡΟf) Έχεις καπνίσει ποτέ τσιγάρο ;

ποτέ 1-2 φορές τα Σάββατα συστηματικά

(απαντήστε στις ερωτήσεις από g έως j μόνο εάν απαντήσατε θετικά στην ερώτηση f )g) Σε ποια ηλικία κάπνισες για πρώτη φορά ;

13-14 15-16 17-18

h) Πως άρχισες το κάπνισμα ;

Από μόνος μου

Από την παρέα

Από κάποιο μεγαλύτερο εκτός της παρέας

i) Γιατί άρχισες το τσιγάρο ;

Οικογενειακά προβλήματα

Συναισθηματικοί λόγοι

Μιμητισμός

άλλο ……………….

j) Πόσα τσιγάρα κάνεις την ημέρα ;

1-5 5-10 10-15

3. ΑΛΛΕΣ ΟΥΣΙΕΣk) Εσύ θεωρείς τα ναρκωτικά επικίνδυνα;

ναι όχι

l) Γιατί πιστεύεις ότι οι νέοι δοκιμάζουν ναρκωτικές ουσίες ;

περιέργεια

οικ. προβλήματα

μιμητισμός

άλλο

m) Έχεις δοκιμάσει ποτέ χασίς;

ναι όχι

n) Έχεις δοκιμάσει ποτέ άλλες ουσίες;

ναι όχι

(απαντήστε στις ερωτήσεις από o έως s μόνο εάν απαντήσατε θετικά στην ερώτηση n)o) Αν ναι ποιες ;

Page 25: εφηβεία και χρήση

έκσταση κοκαΐνη άλλο:………

p) Και σε ποια ηλικία ;

13-14 15-16 17-18

q) Ποιος σου έδωσε την ναρκωτική ουσία ;

φίλος

ξένος

άλλος : …………………

r) Και εσύ για ποιο λόγο την πήρες;

από περιέργεια

για μαγκιά

μιμητισμός

άλλο

s) Πόσες φορές έχεις κάνει χρήση ; ………………………Τα ερωτηματολόγια είναι ανώνυμα και τα αποτελέσματα θα χρησιμοποιηθούν αποκλειστικά για το σκοπό της έρευνάς μας.

Page 26: εφηβεία και χρήση