Бэлтгэсэн: Т. Анударь Бат- Эрдэнэ Энхжин

Номин- Эрдэнэ Ууганбаяр Эрхэмбилэг

Зорилго

Гэр бүл бололцоход юуг анхаарах хэрэгтэй

Монголд ямар уламжлалт ёс байдаг талаар

Удам угсаагаа дээдлэхүй

Монголчууд эртнээс өөрийн өвөг дээдсээ үр удамдаа хэлж цээжлүүлсээр ирсэн. Удам угсаагаа мэдэхгүй, мэддэг ч үл хайрлагч хүнийг хамгийн шившигтэйд тооцдог байсан.

Монголчууд хуримлахдаа удам угсааг нь сайтар судалж гэр бүл бололцдог байсан. Удам угсаагаа мэдэж гэр бүл болсноор уг хүний тухай илүү мэдэж мөн цус ойртохоос хамгаалж өгдөг.

Ураг барилдах нь хосуудын цаашдын амьдралд чухал учир Монголчууд нэн чухалчилан авч үздэг. Жишээ нь: хүргэн, бэрийг шинжих, бэр гуйх, хуримлах зэрэг ёс үйлддэг.

Хүүгийн аав өөрийн бүлд тохирох, ухаалаг, үйлэнд уран, үгэнд цэцэн, унд устай, ажилч, амьдралын ачааг эн тэнцүү үүрэлцэхүйц бүсгүй хүнийг сонгож 6-8 сар орчим бэр болох хүнээ ажиглаж, зэрэгцээ нутаг нугын хүмүүс түүнд ямар байдлаар хандаж байгааг танддаг байна.

Айл гэрийн сүлд, өмөг түшиг болсоор ирсэн эзэн хүний таван шинж байдаг. Алсын хараатай, холч ухаантай, өршөөнгүй сэтгэлтэй, эв найртай, эрхэмсэг ёсыг сахиж чадвал өрх гэрийн эзэн болж чадна гэж үздэг. Хүүхний эцэг эх ивээл жилтэй хүнийг сонгох, сайн морь, сайхан эдлэм, хэт хутга, нум сум, хөөрөг, гаанс гэх зэргээр шинжих ёс байжээ.

Монголчууд бэр гуйх гэсэн нэгэн том ёсыг баримталж ирсэн. Энэ үйлд хөнгөн хуумгай хандаж болохгүй гэдгийг сургадаг байв. Бэр гуйхдаа бэр гуйгч (намба төрх, үг хэллэг, удам угсааг нь харан сонгоно) , бэр гуйхад хэлэх үг, бэр гуйх хүмүүсийн идээ ундаа зэргийг ихээр анхаардаг.

Хуримлах ёслол нь үндсэндээ гэрлэлтийг ардын ёс суртахуун, зан заншил, гоо сайхны сэтгэлгээ, эдийн засаг, хууль эрхийн харилцааны үүднээс хүндэтгэн баталж, амьдралаа холбож буй хос хоёрын ирээдүйн сайн сайхныг бэлгэдэн бат бэх сайхан гэр бүл болохын итгэл найдварыг эцэг эх, ахан дүүс, хамт олных нь зүгээс хүлээлгэн буйн утга учиртай.

Энэ нь 1921 оны хувьсгалын өмнөх үед байсан бөгөөд энэ нь язгууртан эсвэл чинээлэг хүн харц ядуу хүний охиныг хүүдээ авч өгөхийн тулд эцэг эхтэй нь зөвшилцөн багагүй өглөг өгч гэрлэх хэлбэр юм.

Энэ үг нь шууд утгаараа өөрийн гэрийг барьж шинэ өрх бүл бололцох гэсэн утгатай. Гэр хэмээх үгэнд –лэ гэсэн үйл үг бүтээх дагавар залгаснаар гэр барьж амьдран суух гэсэн утга бүхий гэрлэх гэдэг үг бүтжээ.