Олон улсын эрх зүйн анхдагч болон түүнээс үүссэн субъект

ТөгсбилигТэнгис

О.Жавхлантөгс

Олон улсын эрх зүйн харилцаанд оролцож эрх эдлэж үүрэг хүлээж буй этгээдийг олон эрх зүйн субъект гэнэ.Олон улсын эрх зүйн субъектыг:1. Анхдагч субъект2. Үүсмэл субъектгэж ангилна.

1. Анхдагч субъект нь үүсмэл субъектээ бий болгоно. Анхдагч субъектэд бүрэн эрхэт улс, өөртөө засан тогтнох эрхийн төлөө тэмцэж байгаа үндэстэн, ард түмэн орно. Улс бол олон улсын эрх зүйн харилцаанд зонхилох үүрэг гүйцэтгэдэг эрх зүйн үндсэн субъект юм. Улс буюу төрийн бүрэн эрх гэдэг нь өөрийн нутаг дэвсгэр дээр төрийн дээд эрхээ хэрэгжүүлэн гадаад бодлогоо бие даан явуулахыг хэлнэ.2. Үүсмэл субъектэд олон улсын байгууллага, улс хэлбэрийн төдий улс буюу квозе улс, хувь хүн орно.

Олон улсын эрх зүйн анхдагч субъект болох улс гүрэн дараах шинжийг өөртөө агуулнаa) Нутаг дэвсгэртэйb) Хүн амc) Нийтлэг засаглалd) Олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн байхЭдгээр шинжийг агуулсан тохиолдолд олон улсын субъектэд хамаарна.

Үндэстэн, ард түмэн дараах шинжийг агуулнаБие даасан улс байгуулах замыг сонгосон байхЭнэ үйл ажиллагааг нь удирдах үндэстэн ард түмнээ төлөөлөхолон улсын харилцаанд орох улс төрийн байгууллагатай байхУг байгууллага нь үйл ажиллагаагаа бие даан явуулах чадвартай байх. Үүнийг нь олон улсын эрх зүйн бусад субъектүүд хүлээн зөвшөөрсөн байх.Үндэстэн, ард түмний олон улсын эрх зүйн субъект байх эрхийг нийтлэг хүрээнд НҮБ-ийн дүрэм болон Хүний эрхийн тулгуур баримт бичгүүдэд хүлээн зөвшөөрсөн.

Олон улсын байгууллага нь дараах шинжийг агуулнаҮүсгэн байгуулагч нь улс гүрнүүд байхҮүсгэн байгуулсан үндсэн баримт бичигтэй байхҮйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх дотоод бүтцийн байгууллагатай байхҮйл ажиллагааны зорилго чиглэл нь олон улсын эрх зүйн үндсэн Зарчим нийтлэг хэм хэмжээнд нийцсэн байх зэрэг шинжийг агуулна. Засгийн газар хоорондын олон улсын байгууллагыг олон улсын эрх зүйн субъект байх боломжийг олон улсын шүүхийн дүрэмд, НҮБ-д алба хааснаас учирсан хохирлыг нөхөн төлөх тухай хүлээн зөвшөөрчээ.

Улс хэлбэрийн төдий улс буюу квозе улсад Ватикан, Тайвань зэрэг улс орно.Олон улсын эрх зүйн субъект болох хувь хүн нь дараах тохиолдолдОлон улсын гэрээнд заасан механизмд хандах замаарЭрх, эрх чөлөө нь зөрчигдсөн тохиолдолдХариуцлага хүлээхтэй холбогдсон асуудлаар олон улсын эрх зүйн субъект болно. Хувь хүнийг субъект болох боломжийг 1945 оны цэргийн шүүхийн дүрэм, 1948 оны хүний эрхийн түгээмэл тунхаглал, 1948 оны төрлөөр устгах гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, тийм гэмт хэрэг үйлдэгчдийг шийтгэн цээрлүүлэх тухай конвенц болон хүний эрхийн бусад түгээмэл баримт бичгүүдэд энэ эрхийг тусгаж өгсөн.