Α ξ ι ο ύ π ο λ ηΑ Τ ε τ ρ ά μ η ν ο

2 0 1 4 - 2 0 1 5

Υπεύθυνη καθηγήτρια:

ΓαΪτανίδου Ευθυμία

Γλαύκη Αγγέλου Νίκος Θεοδωρίδης

Γιάννης Αναστασιάδης Γιώργος Καλογεράκης

Αθανασία Ανδρεάδου Δημήτρης Καμέσης

Σμαρώ Αποστολίδου Μιχάλης Κατούδης

Αναστασία Ασημακίδου Αναστασία Κεχαγιά

Σοφία Γαρδάνη Κολίτσι Άλεξ

Ορφέας Ζιάρας Γιώργος Μαυρόπουλος

Ερευνητική εργασίαΕλληνικά εκθέματα στα μουσεία του κόσμου

ΓΕΛ ΑΞΙΟΥΠΟΛΗΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Εισαγωγή

2. Μουσείο Ερμιτάζ

3. Μουσείο Περγάμου

4. Μουσείο Βατικανού

5. Μητροπολιτικό Μουσείο Νέας Υόρκης

6. Μουσείο Λούβρου

7. Βρετανικό Μουσείο

8. Αρχαιοκαπηλία : κλοπή της αρχαίας ελληνικής ιστορίας

9. Διεθνείς υποστηρικτικές προσπάθειες για την επιστροφή των Ελγινείων μαρμάρων

10 Επίλογος

11 Βιβλιογραφία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Μέσα από αυτήν την έρευνα, διαπιστώσαμε ότι πάρα πολύ μεγάλο μέρος

των έργων πολιτισμού των προγόνων μας, βρίσκονται μακριά από την

γενέθλια γη, «φιλοξενούνται» σε Μουσεία ανά τον κόσμο και καταλήξαμε σε

ορισμένες σκέψεις τις οποίες θα θέλαμε να μοιραστούμε και με τους

υπόλοιπους συμμαθητές μας.

Τα γλυπτά του Παρθενώνα , η Αφροδίτη της Μήλου, η Νίκη της

Σαμοθράκης, ο βωμός της Περγάμου και χιλιάδες άλλα έργα κι αντικείμενα

γλυπτικής και κεραμικής της ελληνικής αρχαιότητας κοσμούν τα μεγαλύτερα

μουσεία του κόσμου. Το Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο, το Λούβρο στο

Παρίσι, το Μουσείο του Βατικανού, το Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη, το

Μητροπολιτικό της Νέας Υόρκης, είναι μόνο μερικά παραδείγματα μουσείων

και ιδρυμάτων ανά τον κόσμο που καρπώνονται τεράστια οικονομικά οφέλη

από την αριστουργηματική δουλειά των προγόνων μας. Το υπουργείο

Πολιτισμού όμως δεν εμφανίζεται πρόθυμο, με εξαίρεση ίσως τα γλυπτά του

Παρθενώνα, να διεκδικήσει δυναμικά την επιστροφή έστω και κάποιων έστω

αρχαιοτήτων στη γενέθλια γη τους.

Απόψεις που τείνουν να κυριαρχήσουν είναι πως τα ελληνικά έργα που

φιλοξενούνται στα μεγαλύτερα μουσεία του κόσμου έχουν αποκτηθεί νομίμως,

ή έστω νομοτύπως, από αυτά. Ακόμα και τα γλυπτά του Παρθενώνα που

«ξηλώθηκαν» βίαια από το ναό από τον Έλγιν και το συνεργείου του με

οθωμανικό φιρμάνι ή η Αφροδίτη της Μήλου και η Νίκη της Σαμοθράκης που

πουλήθηκαν έναντι αμοιβής, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, από αγρότες σε

Γάλλους και τώρα βρίσκονται στο Λούβρο. Παρόμοια ιστορική εξήγηση έχει

και η μεταφορά του βωμού της Περγάμου στο Βερολίνο από τον τόπο

εύρεσης του (Πέργαμο) στην πρωτεύουσα της Γερμανίας. Γι’ αυτό και η χώρα

μας, που άρχισε να διεκδικεί δειλά δειλά τα αριστουργήματά της αφότου

συγκροτήθηκε σε κράτος το 19ο αιώνα, ύστερα από αιώνες οθωμανικής

κατοχής, δεν έχει τη δυνατότητα προσφυγής σε κάποιο διεθνές δικαστήριο,

παρότι τα ξένα μουσεία έχουν γεμάτες ακόμα τις αποθήκες τους με ελληνικές

αρχαιότητες, η απόκτηση των οποίων έγινε κάτω από 3 συνθήκες που μόνο

στα πλαίσια νόμιμων συναλλαγών δεν κινήθηκαν.

Γνώμη μας είναι ότι θα πρέπει εμείς ως η νέα γενιά της πατρίδας μας,

αντιμετωπίζοντας με σεβασμό το παρελθόν και πιστεύοντας ότι το παρόν

θεμελιώνεται στην ιστορική μνήμη, θα πρέπει να ενισχύσουμε όλα τα κινήματα

που ως αίτημα έχουν την επιστροφή όλων των ελληνικών αρχαιοτήτων στην

Ελλάδα. Τα αρχαία ανήκουν στον τόπο από τον οποίο προέρχονται,

αποτελούν εμβληματικά δημιουργήματα του πολιτισμού μας και αποτελούν

μνημεία της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Επιπλέον θα πρέπει να

καταδικάζουμε την αφαίμαξη της χώρας από τις αρχαιότητές της και να

κάνουμε προσπάθειες ώστε να εξαφανιστεί το φαινόμενο της αρχαιοκαπηλίας.

Για να αντιληφθούμε το μέγεθος αυτού του φαινομένου η έρευνα μας

επικεντρώθηκε σε έξι γνωστά μουσεία του κόσμου που αποτελούν

χαρακτηριστικό παράδειγμα της εκμετάλλευσης των ελληνικών αρχαιοτήτων

από ξένες χώρες και την άρνηση της επιστροφής αυτών.

2014

ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ:

Ορφέας Ζιάρας

Κατούδης Μιχάλης

ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΡΜΙΤΑΖ

ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΡΜΙΤΑΖ

Το Ερμιτάζ ιδρύθηκε ουσιαστικά από την Μεγάλη Αικατερίνη στα 1764, επί

σχεδίων του Γάλλου αρχιτέκτονα Βαλλέν ντε λα Μοντ όταν απέκτησε μαζικά

200 έργα ζωγραφικής. Ρώσοι πρέσβεις έλαβαν στη συνέχεια εντολή να

αγοράσουν τις σημαντικότερες συλλογές έργων τέχνης που προσφέρονταν

προς πώληση. Αρχικά, τα έργα αποτελούσαν ιδιωτική συλλογή της

αυτοκράτειρας και διατηρούνταν στα Χειμερινά Ανάκτορα, αρχιτεκτονικό έργο

του Μπαρτολομέο Ραστρέλι, την περίοδο 1754-1762. Το 1783 ξεκίνησε

επίσης η κατασκευή του Θεάτρου Ερμιτάζ, ένα από τα σημερινά κτίρια του

μουσείου, η οποία ολοκληρώθηκε το 1787.

Το Ερμιτάζ (ρωσ.: Эрмитаж) αποτελεί το μεγαλύτερο και ένα από τα

της Αγίας Πετρούπολης. Φιλοξενείται σε ένα συγκρότημα έξι κτιρίων, τα

παλαιά Χειμερινά Ανάκτορα, στις όχθες του ποταμού Νέβα. Ανάμεσα στα

σημαντικά εκθέματα του μουσείου, περιλαμβάνεται η συλλογή έργων

δυτικοευρωπαϊκής τέχνης με έργα των Λεονάρντο ντα Βίντσι, Ωγκύστ

Ροντέν, Πάμπλο Πικάσσο, Ανρί Ματίς, Πωλ Γκωγκέν, Πωλ Σεζάν, Κλωντ

Μονέ, Ρέμπραντ και άλλων. Φιλοξενούνται ακόμα εκθέματα από την αρχαία

Ελλάδα, την Αίγυπτο και τη Ρώμη, καθώς και μεγάλες συλλογές ειδών

κοσμηματοποιίας. Ο συνολικός αριθμός των έργων που ανήκουν στις

συλλογές του Ερμιτάζ ξεπερνούν τα 3.000.000.

Η λέξη ερμιτάζ (hermitage) είναι γαλλική, εκ παραφθοράς της ελληνικής

λέξης ερημητήριο. Με τον όρο αυτό αποκαλούσαν οι Γάλλοι οποιαδήποτε

εξοχική ή απόκεντρη κατοικία κυρίως για μονήρη ανάπαυση ή αναψυχή.

Γνωστότερο τέτοιο ερημητήριο στη Γαλλία ήταν ο παλαιός πύργος που

κτίσθηκε το 1225 από τον ιππότη Γκάσπαρ ντε Σπέριμπεργκ, στην αριστερή

όχθη του Ροδανού, στη πεδιάδα Μονμαρσύ, σε μια γραφική οινοπαραγωγική

περιοχή της οποίας τα κρασιά είναι ονομαστά. Σ΄ αυτό το ερημητήριο διέμεινε

επίσης και ο Ρουσσώ.

Μετά το θάνατο της Αικατερίνης Β' της Ρωσίας, τα χειμερινά ανάκτορα

εγκαταλείφθηκαν ως αυτοκρατορική κατοικία από τον διάδοχο της, Πέτρο Α', ο

οποίος δεν στήριξε την ενίσχυση του μουσείου, εμπλουτίζοντας τη συλλογή

του μόνο με δύο νέους πίνακες. Αντιθέτως, οι διάδοχοί του, έστρεψαν το

ενδιαφέρον τους στο Ερμιτάζ και τα επόμενα χρόνια, επί αυτοκρατορίας

του Αλεξάνδρου Α' και του Νικολάου Α' η συλλογή έργων του εμπλουτίστηκε

σημαντικά με νέα έργα τέχνης, καλύπτοντας ακόμα και περιόδους της

αρχαιότητας. Προκειμένου να στεγαστούν κατάλληλα, ο Νικόλαος Α'

παρήγγειλε στον Γερμανό αρχιτέκτονα Λέο φον Κλέντσε, που είχε χαράξει το

σχέδιο της Αθήνας ως νέας πρωτεύουσας), την κατασκευή ενός νέου κτιρίου

(Νέο Ερμιτάζ), το οποίο εγκαινιάστηκε τελικά στις 5 Φεβρουαρίουτου 1852 και

αποτέλεσε το πρώτο μουσείο της Ρωσίας, ανοιχτό σε επισκέπτες.

Δυστυχώς στη περίοδο της Ρωσικής επανάστασης, το αυτοκρατορικό Ερμιτάζ

υπέστη μεγάλη καταστροφή αν και κηρύχθηκε δημόσιο μουσείο, ενώ μετά το

τέλος της, φιλοξένησε το Μουσείο της Οκτωβριανής Επανάστασης στα

Χειμερινά Ανάκτορα, το οποίο έκλεισε στα μέσα της δεκαετίας του 1930. Την

διετία 1932-1934, έργα από τις συλλογές του Ερμιτάζ πωλήθηκαν, με

πρωτοβουλία της Σοβιετικής κυβέρνησης για την εξεύρεση χρημάτων.

Εκτιμάται ότι 2.880 πίνακες κλάπηκαν και ένα μικρό μέρος εξ αυτών

συμμετείχαν σε δημοπρασίες, μεταξύ αυτών και πίνακες που θεωρούνται

σήμερα κλασικοί . Την ίδια περίοδο, έργα μεταφέρθηκαν από το Ερμιτάζ σε

άλλα ρωσικά μουσεία όπως το Μουσείο Πούσκιν στη Μόσχα. Η απώλεια

έργων συνεχίστηκε σε μικρότερη κλίμακα και τα επόμενα χρόνια, μέχρι τη

λήξη του Β' Παγκοσμίου πολέμου, το 1945. Κατά τη διάρκεια του πολέμου, το

μουσείο αφού πρώτα εκκενώθηκε, υπέστη νέες ζημιές, ενώ σημαντικό μέρος

από τις συλλογές του διασώθηκε και φυλάχτηκε μέχρι την επαναλειτουργία

του.

Τα τελευταία χρόνια, από το 1990 το Ερμιτάζ απέκτησε τη παλιά του αίγλη

ακολουθώντας μια μητροπολιτική πολιτιστική ανάπτυξη υιοθετώντας μία σειρά

από πρωτοβουλίες συνεργασιών και φιλόδοξων πολιτιστικών προγραμμάτων.

Τον Ιούνιο του 2000, υπογράφτηκε συμφωνία μελλοντικής συνεργασίας του

Ερμιτάζ με το Μουσείο Γκούγκενχαϊμ, ενώ στις 25 Νοεμβρίου του 2000,

εγκαινιάστηκε ειδική πτέρυγα στο ανάκτορο Σόμερσετ του Λονδίνου, με

έκθεση έργων που ανήκουν στις συλλογές του Ερμιτάζ. Από τις 24

Φεβρουαρίου του 2004, λειτουργεί επίσης το Ερμιτάζ του Άμστερνταμ, το

οποίο αποτελεί παράρτημα του μουσείου στην ολλανδική πόλη.

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΡΜΙΤΑΖ

Ένα από τα μεγαλύτερα μουσεία στον κόσμο είναι το Ερμιτάζ, στις αχανείς

αίθουσες του οποίου φιλοξενούνται ελληνικοί θησαυροί της ώριμης κλασικής

περιόδου, ρωμαϊκά αριστουργηματικά με ελληνικές επιρροές από τις περιοχές

του Ευξείνου Πόντου, Βυζαντινές αρχαιότητες κ.α

Παρουσιάζονται τέσσερις καθοριστικές ενότητες των ελληνικών θησαυρών,

που φυλάσσονται στο Κρατικό Μουσείο Ερμιτάζ, λαμπρά παραδείγματα της

καρποφόρας συνάντησης και αμοιβαίας επίδρασης πολιτισμών, που άνθησαν

στις πανέμορφες πόλεις του Βοσπόρου, αλλά και του Εύξεινου Πόντου,

ευρύτερα.

Α' Ενότητα: Μνημεία Τέχνης Αρχαίας Ελλάδας : Ιστορία του Μουσείου,

Ελληνικές αρχαιότητες στο Ερμιτάζ: Ιστορία της συλλογής, Ελληνικά αγγεία με

γραπτή διακόσμηση, Πήλινα ειδώλια, Ελληνική χαλκογλυπτική στο Ερμιτάζ,

Σφραγιδόλιθοι, Αρχαιοελληνικά νομίσματα

Β’ Ενότητα: Αρχαιότητες: Έλληνες και Σκύθες στη Βόρεια παρευξείνια

περιοχή, Γλυπτά, Κοσμήματα, Νομίσματα, Τέχνη της Χερσώνας κατά τον

Μεσαίωνα, Νομίσματα της μεσαιωνικής Χερσώνας

Γ' Ενότητα: Τέχνη της Κύπρου : Μνημεία αρχαίας τέχνης της Κύπρου,

Νομίσματα της αρχαίας Κύπρου, Μεσαιωνικά μνημεία της Κύπρου

Δ' Ενότητα: Αριστουργήματα Βυζαντινής Τέχνης Ιστορία διαμόρφωσης της

συλλογής νομισμάτων ,Εφαρμοσμένη τέχνη, Αγιογραφία,

Το πιο εντυπωσιακό ελληνικό έκθεμα είναι:

Η ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΤΗΣ ΤΑΥΡΙΔΑΣ

Το άγαλμα αυτό κατασκευάστηκε τον 3ο ή 2οπ.Χ. αιώνα και είναι αντίγραφο,

αλλά όχι πιστό, ενός από τα πιο περίφημα έργα του 4ου π.Χ αιώνα του

Πραξιτέλη, της Κνιδίας Αφροδίτης. Με το εκφραστικό πρόσωπο και το

καλλίγραμμο κορμί, προκάλεσε θαυμασμό που έφτανε ενίοτε στο πάθος, σε

σημείο, που πολλοί ταξίδευαν στην Κνίδο για να τη δουν. Κατά τους

Ελληνιστικούς και ΡωμαΪκούς χρόνους, αντιγράφηκε περισσότερο από κάθε

άλλο γλυπτό. Η Αφροδίτη του Ερμιτάζ είναι το πρώτο έργο αρχαίας τέχνης

που έφτασε στην Αγία Πετρούπολη, ο Μέγας Πέτρος την απέκτησε ύστερα

από μακρές διαπραγματεύσεις με τον πάπα. Αρχικά, τοποθετήθηκε στους

θερινούς Κήπους του τσάρου, ενώ υπήρχε ένας φύλακας συνεχώς στο πλάι

της για να την προστατεύει από τις επιθέσεις όσων έκριναν τη γύμνια της

απρεπή. Αργότερα, μεταφέρθηκε στο Ανάκτορο της Ταυρίδας και έτσι πήρε το

προσωνύμιο με το οποίο είναι σήμερα γνωστή.

«ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΕΡΓΑΜΟΥ»

Αθανασία Ανδρεάδου

Σοφία Γαρδάνη

Η ιστορία των μουσείων ξεκινά από το 1830, όταν και εγκαινιάστηκε το πρώτο

από τα πέντε μουσεία (γνωστό ως “Παλιό μουσείο”) και συνεχίστηκε για τα

επόμενα 130 χρόνια. 100 χρόνια αργότερα εγκαινιάστηκε το γνωστότερο από

τα πέντε μουσεία, το μουσείο της Περγάμου (1930). Στο μεταξύ τα άλλα τρια

μουσεία που βρίσκονται στο νησί, ολοκληρώθηκαν με την εξής σειρά: το Νέο

μουσείο το 1859, η Εθνική Πινακοθήκη το 1876, το Μουσείο Μπόντε το 1904.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατασκευή του

νησιού ξεκίνησε αρχικά το 1823.

Στο παλιό μουσείο, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει εκθέματα από τον

Ελληνικό και Ρωμαϊκό πολιτισμό όπως αγάλματα και έργα τέχνης από την

αρχαιότητα.

Το μουσείο Μπόντε άνοιξε ξανά τις πόρτες του στο κοινό το 2006, μετά από 6

χρόνια έργων συντήρησης, και είναι γνωστό για τις συλλογές τέχνης που

διαθέτει από τη Βυζαντινή περίοδο.

Τα εκθέματα του Νέου Μουσείου αναφέρονται στην προϊστορική περίοδο, τον

Αιγυπτιακό πολιτισμό και τη νεώτερη ιστορία.

Η Εθνική πινακοθήκη είναι η στέγη έργων τέχνης καλλιτεχνών όπως Adolph

von Menzel, ο Edouard Manet, ο Claude Monet, ο Auguste Renoir και

αποτελεί πόλο έλξης για τους λάτρεις της ζωγραφικής.

Το Μουσείο Περγάμου αποτελεί το πιο δημοφιλείς μουσείο στο νησί με

περισσότερους Από 1 εκατομμύριο επισκέπτες το χρόνο. Στο μουσείο

Περγάμου φυλάσσονται εκτός από τα ελληνιστικά μνημεία με το μοναδικό

βωμό του Δια, η πύλη της θεάς Ισταρ από τη Βαβυλώνα και η πύλη της

αγοράς της Μιλήτου.

«ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΠΕΡΓΑΜΟΥ»

Η Πέργαμος ήταν μια δοξασμένη και πλούσια πόλη της επαρχίας Τευθρανίας

της Μυσίας, στη Μικρά Ασία, και πρωτεύουσα του ομώνυμου Βασιλείου.

Βρισκόταν χτισμένη πάνω σε ένα μικρό λόφο 300 μ. υψόμετρο, (από τον

οποίο πήρε το όνομά της, που σημαίνει φρούριο ή ακρόπολη), μέσα σε μια

εύφορη κοιλάδα που εκτεινόταν προς Δ. μέχρι τις ακτές του κόλπου Ελαίας

(σημ. Τσανταρλή) και του Αδραμμυτίου, έναντι της Λέσβου. Η πόλη βρισκόταν

ανάμεσα των δύο παραποτάμων του Κάικου, του Σελινούντα και του Κητείου

που χάριζαν στη πόλη πλούσια κοιλάδα.

Η ιστορία της πόλης αρχίζει στις αρχές του 4ου αιώνα π.χ. και μέχρι την

εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου δεν ήταν ιδιαίτερα σημαντική. Κατά τη

διάρκεια της εκστρατείας εξελίχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της

Μυσίας. Πρόκειται για μια εκπληκτική τοποθεσία στην καρδιά του Βερολίνου,

όπου και φιλοξενούνται 5 από τα νησί των μουσείων βρίσκεται στον ποταμό

Spree και έχει χαρακτηριστεί ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την

Unesco.

Στα 293 π.Χ. ο βασιλιάς Λυσίμαχος ασφάλισε στο οχυρό του λόφου τους

θησαυρούς του και ανάθεσε στο στρατηγό του Φιλέταιρο να τους φυλάει. Ο

Φιλέταιρος, μετά το θάνατο του Λυσίμαχου και με τα 9.000 τάλαντα των

θησαυρών, ένα ποσό τεράστιο για την εποχή του, ίδρυσε το μικρό κρατίδιο

της Περγάμου, που το κράτησε μέχρι το θάνατό του. Ο Άτταλος Α΄, ο

απόγονός του, χρησιμοποίησε το μεγαλύτερο μέρος του θησαυρού για να

εξωραΐσει την Πέργαμο κι ο Ευμένης Β΄, ο διάδοχός του, έχτισε ένα πλήθος

ναών και δημόσιων κτηρίων και ανάμεσά τους το βωμό της Περγάμου.

Η Πέργαμος καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους και έγινε το μεγαλύτερο

εμπορικό, πολιτικό και στρατιωτικό κέντρο της ρωμαϊκής επαρχίας της Ασίας.

Η βιβλιοθήκη της ήταν από τις μεγαλύτερες του κόσμου, αλλά ο Αντώνιος

χάρισε τα βιβλία της στη βασίλισσα της Αιγύπτου, την Κλεοπάτρα. Στην

Πέργαμο άκμασε και ο διάσημος γιατρός της αρχαιότητας Γαληνός. Μετά την

επανάσταση των Περγαμηνών κατά των Ρωμαίων και την επανάσταση του

Μακρίνου, δολοφόνου του Καρακάλλα,η Πέργαμος απογυμνώθηκε από τα

αξιολογότερα μνημεία τέχνης, τα οποία μεταφέρθηκαν στη Ρώμη. Τον 7ο

αιώνα έγινε βυζαντινή επαρχία και στα 1401 καταστράφηκε εντελώς από τον

Ταμερλάνο και έμεινε για έναν αιώνα έρημη και ακατοίκητη, μέχρι που στα

1450 οι Τούρκοι ξανάχτισαν την πόλη στους πρόποδες του λόφου. Ο

σημερινός οικισμός διατηρεί παραφθαρμένα την αρχαία ονομασία που λέγεται

Bergama και έχει πληθυσμό περίπου 55.000 κατοίκων.

Βωμός του Διός Σωτήρος και της Αθηνάς Νικηφόρου", όπως ονομάζεται στις

επιγραφές, έργο πολλών καλλιτεχνών, ο βωμός της Περγάμου, κτίστηκε από

το βασιλιά της Περγάμου Ευμένη τον β' (197-159 π.Χ.) για να θυμίζει τις νίκες

των Περγαμηνών εναντίον των Γαλατών, οι οποίοι, στις αρχές του 3ου αιώνα

π.Χ., πέρασαν από την Ευρώπη στην Ασία και, με λεηλασίες προκάλεσαν

τεράστιες καταστροφές στις ελληνικές πόλεις, από τον Ελλήσποντο ως την

Έφεσο και τη Μίλητο. Οι νίκες αυτές χάρισαν στο βασίλειο της Περγάμου την

απόλυτη κυριαρχία του στην Ανατολική Μεσόγειο. Δεν είναι γνωστό σε ποιον

οφείλεται το σχέδιο της γλυπτικής σύνθεσης, που φιλοτεχνήθηκε από το 180

έως 150 π.Χ., ούτε ποιος καθόρισε τις κύριες γραμμές της σύνθεσης για την

οποία εργάστηκαν 15 γλύπτες. Αποκαλύφθηκε κατά τις ανασκαφές των

εθνικών μουσείων της Γερμανίας στην Πέργαμο από το 1878 ως το 1886.

Σήμερα βρίσκεται στο μουσείο της Περγάμου, στο Βερολίνο. Ο βωμός

βρισκόταν στη νότια πλευρά της Ακρόπολης της Περγάμου. Αποτελούνταν

από κρηπίδα (36 x 34 μ.) με πέντε σκαλοπάτια, βάθρο και διπλή στοά ιωνικού

ρυθμού (ύψ. 12 μ.), που περιέκλειε τον κεντρικό βωμό, στον οποίον έφτανε

κανείς από μεγαλοπρεπή σκάλα (ύψ. 20 μ.) η οποία και είχε αναστηλωθεί στο

μουσείο της Περγάμου, στο Βερολίνο. Διαμορφωνόταν, έτσι, ο βωμός σε

σχήμα Π, όπως συμβαίνει στους ελληνικούς βωμούς

.

Το Μουσείο Περγάμου στεγάζει τρία επιμέρους μουσεία:

Τη Συλλογή Ελληνικών Αρχαιοτήτων με τον Βωμό του Δία να δεσπόζει

στο κέντρο της μεσαίας πτέρυγας, αρχιτεκτονικά σύνολα από περιοχές

της ελληνικής Μικράς Ασίας, όπως η Πύλη της Αγοράς της Μιλήτου και

το πρόπυλο του ναού της Αθηνάς στην Πέργαμο.

Το Μουσείο της Μέσης Ανατολής, με την Πύλη της Ιστάρ, την Πομπική

Οδό από τη Βαβυλώνα.

Το Μουσείο της Ισλαμικής Τέχνης, με την πρόσοψη του ανακτόρου του

χαλίφη Αλ-Ουαλίντ Β' από τη Ιορδανία.

Εκεί ακόμη ευρίσκεται και η πρόσοψη της βιβλιοθήκης της Μιλήτου (παρόμοια

με αυτήν της Εφέσου), καθώς και ένα τεράστιο Βαβυλωνιακό οικοδόμημα.

Ο πυρήνας της συλλογής των ελληνικών αρχαιοτήτων στο Μουσείο Περγάμου

χρονολογείται στα μέσα του 18ου αιώνα και συνδέεται με τον Φρειδερίκο τον

Μεγάλο. Έκτοτε, τα αντικείμενα της συλλογής εμπλουτίστηκαν με σειρά

αγορών και, κυρίως, με τα ευρήματα των γερμανικών ανασκαφών. Σήμερα, τα

εκθέματα ξεπερνούν τις εκατό χιλιάδες και αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες

συλλογές ελληνικών αρχαιοτήτων στον κόσμο. Η συλλογή περιλαμβάνει

αρχιτεκτονικά σύνολα από περιοχές της Μικράς Ασίας, όπως η Πέργαμος, η

Μίλητος, η Μαγνησία του Μαιάνδρου και η Πριήνη, καθώς και εξαίρετα

δείγματα γλυπτικής, αγγειοπλαστικής, κοροπλαστικής, μεταλλοτεχνίας και

μικροτεχνίας, τα οποία δίνουν πλήρη εικόνα της εξέλιξης της ελληνικής τέχνης

από την Εποχή του Χαλκού έως τα Ρωμαϊκά χρόνια.

«ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΤΩΝ ΑΝΑΣΚΑΦΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΓΑΜΟΥ»

Την πρώτη ακριβή περιγραφή των καταστραμμένων μνημείων της

λαμπρότατης πολιτείας των Ατταλιδών την έδωσε ο Θ. Σμιθ το 1674 σε

λατινική γλώσσα και σε 4 χρόνια αργότερα στα αγγλικά, στο βιβλίο του για τις

«Επτά εκκλησίες της Αποκαλύψεως». Ακολούθησαν κι άλλοι περιηγητές

γυρεύοντας κι αυτοί τα λείψανα της εκκλησίας που ανέφερε ο Άγιος Ιωάννης.

Από τότε κάθε νέος περιηγητής προσθέτει και κάτι περισσότερο στις

περιγραφές αυτές. Το χρονικό των Ανασκαφών της Περγάμου 1871-1886[1]

του E. Schulte (Σούλτε), που βασίζεται πάνω στην αλληλογραφία (444

γράμματα) του Καρλ Χούμαν και διαφόρων προσωπικοτήτων και

επιστημόνων της εποχής έρχεται να συμπληρώσει τον πρώτο τόμο που

κυκλοφόρησε στις 4 Οκτωβρίου 1959, σαν άνοιγε ξανά, για πρώτη φορά μετά

τον πόλεμο, το περίφημο «Μουσείον της Περγάμου» του Βερολίνου, όπου και

βρίσκεται ο μεγάλος περγαμηνός Βωμός.

Ο Καρλ Χούμαν (Karl Humann), νεαρός φοιτητής της Αρχιτεκτονικής της

Ακαδημίας του Βερολίνου με μια φυματίωση που κλονίζει συνεχώς την υγεία

του, αλλά με αχαλίνωτη ρομαντική διάθεση των 22 χρόνων πρωτοέρχεται

στην Πέργαμο –τα Μπέργκαμα όπως λέγονταν τότε – ύστερα από πολλές

περιπέτειες το φθινόπωρο του 1864. Γνωρίζεται με τον Έλληνα γιατρό Ράλλη

και αρχίζει συχνές επισκέψεις μαζί του και μόνος πάνω στο λόφο της

Ακρόπολης με την ελπίδα να σώσει ό,τι μπορεί από την καταστροφή των

αρχαίων μαρμάρων που λίγα–λίγα γίνονται ασβέστης μέσα σ΄ένα γειτονικό

καμίνι. Κατορθώνει να εγκατασταθεί ως μηχανικός – τοπογράφος στην

Πέργαμο το 1868 και εκεί απασχολεί 2.000 εργάτες, 1.000 βόδια, 500

καμήλες, άλογα και υποζύγια για την κατασκευή των δρόμων. Όλοι αγαπούν

τον ψηλό, ξανθό, γλυκομίλητο νεαρό, τον προστατεύουν, τον ακούνε, τον

θεωρούν σαν «πασά» της περιοχής. Από τότε με τη βοήθεια του Ράλλη

αρχίζει να μαζεύει ό,τι μάρμαρα μπορεί να σώσει από το καμίνι, τα ταξινομεί

στο σπίτι του Ράλλη από το 1869 και εκεί τελικά κατορθώνει να φέρει το 1871

τη γερμανική αρχαιολογική αποστολή που απαρτιζόταν από τους Ερνστ

Κούρτιους, Φ Άντλερ και Ε. Γκέλτσερ.

«ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΥ ΒΑΤΙΚΑΝΟΥ»

Μια μεγάλη μπρούτζινη πύλη οδηγεί, ως δια μαγείας, από την Ιταλία στην

μικρότερη χώρα του κόσμου, το Βατικανό. Εδώ βρίσκονται τεράστιες

συλλογές ανεκτίμητων έργων τέχνης που συλλέχθηκαν από τους πάπες κατά

τη διάρκεια των αιώνων, ή συχνά ανατέθηκαν από αυτούς, όπως η Καπέλα

Σιξτίνα ή τα δωμάτια του Ραφαήλ. Αν και το συγκρότημα μοιάζει με ένα

μεγάλο μουσείο, ουσιαστικά έχουμε να κάνουμε με πολλά μουσεία,

αποτέλεσμα της ένωσης των διαφόρων συλλογών. Αρκετές συλλογές συχνά

παίρνουν τo όνομα του πάπα ο οποίος πριν 500 χρόνια έδωσε εντολή να

εκτεθεί σε δημόσια θέα το σύμπλεγμα του Λαοκόοντα και των παιδιών του,

που στραγγαλίζονται από φίδια, δεν μπορούσε να φανταστεί πως έθετε τα

θεμέλια για την δημιουργία ενός από τα μεγαλύτερα μουσεία στον κόσμο. Τα

Μουσεία του Βατικανού περιέχουν μια από τις μεγαλύτερες συλλογές έργων

τέχνης στον κόσμο και είναι το 5ο μουσείο σε επισκεψιμότητα, με περίπου 5

εκατομμύρια επισκέπτες τον χρόνο.

Αρκετές συλλογές συχνά παίρνουν τo όνομα του πάπα που τις άρχισε. Στα

μουσεία του Βατικανού βρίσκονται περισσότερα από 70.000 αντικείμενα

εκτεθειμένα στο κοινό, σε μια έκταση περίπου 42.000τ.μ, ενώ 50.000 άλλα

κομμάτια φυλάσσονται στα υπόγεια.

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΥ ΒΑΤΙΚΑΝΟΥ

Αθηνά και Μαρσύα

Η Αθηνά και ο Μαρσύας ήταν μπρούτζινο σύμπλεγμα αγαλμάτων του

Μύρωνα που ήταν στημένο στην Ακρόπολη.

Απόλλων του Μπελβεντέρε

Ο Απόλλων του Μπελβεντέρε είναι αρχαίο Ρωμαϊκό

αντίγραφο της εποχής του Αδριανού ενός χάλκινου

πρωτοτύπου του 4ου αιώνα π.Χ., πιθανώς του γλύπτη

Λεωχάρη, ο οποίος είναι γνωστός για την εργασία του

στο Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού. Θεωρείται από τα

τελειότερα έργα τέχνης της αρχαιότητας και έχει

επηρεάσει βαθύτατα την ευρωπαϊκή τέχνη.

Προτομή του Βία

Το κεφάλι είχε σπάσει από την βάση και ανασυγκολλήθηκε. Εικονίζει το

κεφάλι ενός μεσήλικου άνδρα με πλατύ γενειοφόρο πρόσωπο και πλούσια

κόμη. Η έκφραση του προσώπου είναι σοβαρή

μέχρι ελαφρά απαισιόδοξη, αλλά ευγενική και

καλόψυχη. Η καλλιτεχνική εργασία είναι

λεπτομερής και με ακρίβεια, ενώ η κόμη

αποδίδεται με αρκετή φυσικότητα.

Δίας του Οτρίκολι

Ο Δίας του Οτρίκολι είναι κολοσσιαία προτομή και

αριστούργημα της γλυπτικής τέχνης της αρχαίας Ελλάδας.

Ονομάζεται έτσι, επειδή το αντίγραφο που διασώζεται

σήμερα, βρέθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα σε ανασκαφές

στον ομώνυμο Ρωμαϊκό αρχαιολογικό χώρο και εκτίθεται

σήμερα στο Μουσείο του Βατικανού.

Λαοκόων

O Λαοκόων ήταν πρόσωπο της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας, ένας από τους

Τρώες ιερείς του Θυμβραίου Απόλλωνα. Ο

Λαοκόων ήταν γιος του Κάπυος ή του

Αντήνορα ή του Πριάμου ή του Ακοίτη,

αδελφός του Αγχίση και σύζυγος της

Αντιόπης.

Ο μικρός του ρόλος στο τέλος του Τρωικού

Πολέμου ήταν ότι προειδοποίησε τους Τρώες

(μάταια) να μη δεχθούν τον Δούρειο Ίππο (= ξύλινο άλογο) ως δώρο από

τους Έλληνες: «Μια θανάσιμη απάτη είναι τούτη», είπε, «σκαρωμένη απ' τους

Αχαιούς αρχηγούς!»

ΔΙΣΚΟΒΟΛΟΣ ΤΟΥ ΜΥΡΩΝΑ

Το άγαλμα τοποθετείται στυλιστικά στο τέλος του

αυστηρού ρυθμού, πριν από την έλευση της όψιμης

κλασσικής τέχνης. Απεικονίζει ένα γυμνόαθλητή της

δισκοβολίας, ο οποίος λυγίζει τα γόνατά του και γέρνει

έντονα προς τα εμπρός,στρέφοντας τον κορμό και το

κεφάλι του προς ταδεξιά. Το δεξιό του πόδι πατάει

σταθερά στο έδαφος, ενώ το αριστερό μόλις που

στηρίζεται στα ακροδάχτυλα, τη στιγμή ακριβώς πριν

συστραφεί γύρω από τον άξονά του για να

εκσφενδονίσει το δίσκο που κρατάει στο χέρι του. Παρά

την ένταση που αποτυπώνεται στο κορμί του, το πρόσωπό του διατηρεί μία

γαλήνια εσωστρέφεια.

Η ΤΙΜΩΡΙΑ ΤΟΥ ΑΤΛΑΝΤΑ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΟΜΗΘΕΑ

Η κύλικα με τον Άτλαντα και τον Προμηθέα θεωρείται ένα από τα καλύτερα

δείγματα της λακωνικής κεραμικής με την

παράσταση προσαρμοσμένη επιτυχώς στο

σχήμα της κύλικας. Εν τούτοις είναι ορατές οι

αδυναμίες της. Απουσιάζει η διάκριση των

επιπέδων που προσδίδει την αίσθηση του

βάθους. Η παράσταση είναι μεν ζωντανή, αλλά

αρκετή απλοϊκή με τον Προμηθέα αδέξια δεμένο

σε μία μικρή κολώνα και το αίμα του να

μαζεύεται στο δάπεδο, ενώ και η απόδοση του σώματος του Άτλαντα δεν είναι

ρεαλιστική.

Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης Νέας Υόρκης

Επιμέλεια εργασίας: Καμέσης Δημήτρης ,Κολίτσι Άλεξ, Νίκος Θεωδορίδης

Το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, ή αλλιώς το Metropolitan Museum of Art

ιδρύθηκε το 1870 στο κέντρο της Νέας Υόρκης.

Εδώ, ανάμεσα στους 80 και 84 δρόμους της 5ης Λεωφόρου, οι Πύλες του

Μουσείου ανοίγουν καθημερινά για το κοινό για να υποδεχθούν περί τα 5,5

εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως. Το επιβλητικό αυτό κτίριο, που ορθώνεται

απέναντι από το Central Park, καταλαμβάνει μια συνολική έκταση δύο

εκατομμυρίων τετραγωνικών μέτρων και απαρτίζεται από αναρίθμητες

συλλογές που καλύπτουν ολόκληρο το φάσμα της ιστορίας της ανθρώπινης

τέχνης. Στην Ευρωπαϊκή πτέρυγα για παράδειγμα, θα συναντήσουμε περί

τους 2.500 πίνακες ζωγραφικής, γλυπτά, μουσικά όργανα, ενδυμασίες και

άλλα έργα από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Αναγέννησης και

του ιμπρεσιονιστικού ρεύματος, ενώ οι αίθουσες με τα εκθέματα της Ισλαμικής

και Αιγυπτιακής τέχνης ξεπερνούν τα 36.000.

Ωστόσο, μια από τις πλέον περίοπτες θέσεις του Μουσείου, φιλοξενεί σήμερα

την πτέρυγα με τα Ελληνορωμαϊκά εκθέματα, η οποία ανακαινίστηκε τον

Ιούνιο του 1996, και από τότε εμπλουτίζεται συνεχώς με νέες προσθήκες από

την Ελλάδα, την Κάτω Ιταλία, αλλά και την Κύπρο. Οι συλλογές της μας

ταξιδεύουν στα χνάρια της ιστορίας από τα βάθη της Νεολιθικής εποχής, τότε

που η ανθρώπινη έκφραση έπαιρνε για πρώτη φορά μορφή μέσα από την

τέχνη της γλυπτικής και της ζωγραφικής, μέχρι τις ένδοξες στιγμές της

Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας αλλά και το μωσαϊκό των πολλών και διαφορετικών

πολιτισμών που κυριαρχούσε στην Κωνσταντινούπολη του 330 μ.Χ. Εδώ θα

γνωρίσουμε άγνωστες λεπτομέρειες για τους πολιτισμούς της Μεσογείου που

εξελληνίστηκαν κατά τους αρχαίους και ρωμαϊκούς χρόνους, και συνάμα θα

αναγνωρίσουμε σημάδια του Ελληνικού Πολιτισμού που αποτυπώνονται

ακόμη και σήμερα στις σύγχρονες ευρωπαϊκές και ασιατικές κοινωνίες γύρω

από τη Μεσόγειο μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα.

Στη Ρωμαϊκή πτέρυγα θα ανακαλύψουμε άγνωστες λεπτομέρειες για

πολεμικές επιχειρήσεις των Ρωμαίων Αυτοκρατόρων, σε συνδυασμό με τις

επιρροές του ελληνικού πολιτισμού στις ρωμαϊκές αποικίες. Η Ελληνική τέχνη

είχε την τιμητική της στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης από την

πρώτη κιόλας εποχή της λειτουργίας του. Το πρώτο έργο που φιλοξενήθηκε

ήταν μια Ρωμαϊκή Σαρκοφάγος από την Ταρσό η οποία παρουσιάστηκε το

1870. Ωστόσο, ο τομέας με τα Ελληνικά και Ρωμαϊκά εκθέματα εγκαινιάστηκε

για πρώτη φορά το 1909 και σήμερα διαθέτει πάνω από 35.000 αντικείμενα.

Ανάμεσά τους θα ξεχωρίσουμε αγαλματίδια μαρμάρινα σε διάφορα μεγέθη,

προτομές, μεταλλικά νομίσματα και άλλα κτερίσματα από διαφορετικές

εποχές, όπως Κυκλαδικά Εδώλια, Μυκηναϊκά αγγεία και βάζα της Αθηναϊκής

εποχής, ενώ περίοπτη θέση κατέχουν τα έργα από τερακότα, χρυσό, ασήμι

και κρύσταλλο, δεμένα με πολύτιμους λίθους. Ομολογουμένως θεωρούνται

ως δείγματα μιας σπανιότατης συλλογής, που όμοιά τους θα συναντήσουμε

μόνον στις προθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου της Αθήνας και άλλων

μεγάλων πόλεων της εποχής εκείνης. Στον Κυπριακό τομέα θα θαυμάσουμε

πήλινα βάζα με περίτεχνες ζωγραφιές, γλυπτά, μαρμάρινα και μπρούτζινα

πορτραίτα. Τέλος, ιδιαίτερη θέση κατέχουν τα Ρωμαϊκά ψηφιδωτά από δύο

επαύλεις που βρέθηκαν στις ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή του

Βεζούβιου, έξω από τη Νάπολη της Ιταλίας.

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ

Η συλλογή των εκθεµάτων της αρχαίας ελληνικής τέχνης την οποία

αναλύουµε περιλαµβάνει τα σηµαντικότερα δείγµατα της Κυκλαδικής,

Μινωικής, Μυκηναϊκής , Γεωµετρικής , Αρχαϊκής και Κλασικής περιόδου και

είναι από τις πλουσιότερες του κόσµου . Όπως θα δούµε και παρακάτω τα

εκθέµατα των παραπάνω εποχών δείχνουν την υψηλή ποιότητα των

καλλιτεχνικών δηµιουργηµάτων των αρχαίων Ελλήνων. Επίσης, όπως είναι

γνωστά από την ιστορία, τα εξαίρετα μελανόμορφα και ερυθρόμορφα αγγεία

πάνω στα οποία απεικονίζονταν σκηνές από την καθηµερινή ζωή και τη

μυθολογία, οι επιτύµβιες στήλες µε παραστάσεις μοναδικής ευαισθησίας και

κοµψότητας, ο μεγαλοπρεπής-επιβλητικός Κούρος, τα πήλινα και ορειχάλκινα

αγαλµατίδια, τα χρυσά κοσµήµατα, οι Ταναγραίες (αρχαία Ελληνικά έργα

πλαστικής τέχνης από τερακότα ύψους 15 ως35 εκατοστά) και τα πλαστικά

αττικά αγγεία μαρτυρούν το επίπεδο του ελληνικού πολιτισµού μέσα από τον

τρόπο σκέψης, τη δηµιουργικότητα, τη λεπτότητα και το βάθος των

συναισθημάτων καθώς και από τις αντιλήψεις εκείνης της εποχής.

Κυκλαδικά ειδώλια

Τα µαρµάρινα ειδώλια αποτελούν το σπουδαιότερο

δηµιούργηµα του Κυκλαδικού πολιτισµού και ανάµεσα

σ’ αυτά εξέχουσα θέση κατέχει το αγαλµατίδιο του

«Αρπιστή». Η χρονολογία κατασκευής του

πιθανολογείται ανάµεσα στο 2800 – 2300 π.χ. Όπως

τα περισσότερα

κυκλαδικά ειδώλια έτσι

και το συγκεκριµένο είναι φιλοτεχνηµένο από

παριανό µάρµαρο, που το χρησιµοποιούσαν

σχεδόν αποκλειστικά οι καλλιτέχνες της

εποχής, γιατί ήταν ολόλευκο, φωτεινό, χωρίς

νερά, σµιλευόταν µε ευκολία και έδινε ωραίο αποτέλεσµα.

ΜΙΝΩΙΚΗ ΤΕΧΝΗ

Στον τομέα των τεχνών ο μινωικός πολιτισμός γνώρισε πολυποίκιλη

ανάπτυξη. Η μεταλλουργία έκανε την εμφάνισή της στο χώρο του Αιγαίου την

Τελική Νεολιθική Εποχή 3500 π.Χ. Η έλλειψη, ωστόσο, μεταλλευμάτων της

κρητικής γης οδήγησε σε αναζήτηση χαλκού, κασσίτερου και χρυσού σε άλλες

χώρες, χάρη στο εμπορικό δαιμόνιο και στην άριστα οργανωμένη ναυτιλία.

Βαρύνουσας σημασίας ήταν ο τομέας της μεταλλουργίας, η χρυσοχοΐα. Ο

χρυσός και το ασήμι χρησιμοποιήθηκαν στην Κρήτη ήδη από την

Προανακτορική εποχή (3500-1900 π.Χ.) κυρίως για την κατασκευή

κοσμημάτων, αλλά και άλλων αντικειμένων όπως τα όπλα και τα τελετουργικά

σκεύη.

ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η μυκηναϊκή τέχνη διαμορφώθηκε υπό την άμεση επίδραση του μινωικού

πολιτισμού. Η μυκηναϊκή τέχνη αναπτύχθηκε στην ύστερη εποχή της

Χαλκοκρατίας (1600-1100 π.Χ.) στα κέντρα της ηπειρωτικής Ελλάδας

(Μυκήνες, Τίρυνθα, Πύλο, Θήβα κ.α.) και μαρτυρεί έντονη μινωική επίδραση.

Μετά την παρακμή της μινωικής Κρήτης (αρχές του 14ου αι. π.Χ.) διαφαίνεται

μια απελευθέρωση της μυκηναϊκής τέχνης που οδεύει προς δικούς της

δρόμους. Tα πολύτιμα μέταλλα, o χρυσός, ο άργυρος και το ήλεκτρο,

χρησιμοποιήθηκαν από τους Μυκηναίους για την κατασκευή πολύτιμων

αντικειμένων, τα οποία βρίσκονται μαζί με κτερίσματα από άλλα υλικά στους

πλουσιότερους τάφους. Η μεταλλουργία είχε μεγάλη ανάπτυξη. Αυτό μας το

δείχνουν τα πολλά κοσμήματα που έχουν βρεθεί, αλλά και η μεγάλη ποικιλία

όπλων.

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΗ

ΕΠΟΧΗ

Η γεωμετρική εποχή

είναι μία περίοδος της

αρχαίας ελληνικής ιστορίας που διαρκεί περίπου από το 1100 π.Χ έως το

800 π.Χ. Η περίοδος, λοιπόν, από τον 12ο ως τον 8ο αιώνα είναι μία

περίοδος μεταβατική, κατά την οποία συνέβησαν εξελίξεις, συντελουμένων

των οποίων βρίσκουμε μία διαμορφωμένη κατάσταση στην έναρξη της

αρχαϊκής εποχής. Η περίοδος αυτή πέρα από ‘σκοτεινοί αιώνες’, είναι γνωστή

και με άλλες ονομασίες, όπως ομηρική εποχή, γεωμετρική εποχή, λόγω των

αλλαγών που σημειώνονται περί το 1050 π.Χ. στην τεχνοτροπία της

κεραμικής, ή εποχή του σιδήρου, καθώς από το 1100 π.Χ και εξής γενικεύεται

η χρήση του υλικού αυτού για την κατασκευή όπλων ή σκευών.

ΑΡΧΑÏΚΗ ΕΠΟΧΗ

Μεγάλη είναι η άνθηση της κεραμικής στους

αρχαϊκούς χρόνους. Η γεωμετρική διακόσμηση δίνει

τώρα τη θέση της στη φυτική, που επηρεάζεται

έντονα από την Ανατολή, και στην εικονιστική –

σκηνές από τον μύθο και την καθημερινή ή

θρησκευτική ζωή. Μεγάλα κέντρα, όπως η Κόρινθος

τον 7ο και η Αθήνα τον 6ο αιώνα π.Χ., εφευρίσκουν

νέες τεχνικές για τη διακόσμηση των αγγείων. Μία

σπουδαία τεχνική, επηρεασμένη από τη διακόσμηση

των χάλκινων αγγείων, είναι η μελανόμορφη, στην

οποία οι μορφές και τα κοσμήματα βάφονται

ολόμαυρα πάνω στην κοκκινωπή επιφάνεια των

αγγείων, ενώ οι λεπτομέρειες δηλώνονται με χάραξη.

Τα τελευταία χρόνια

της αρχαϊκής περιόδου εμφανίζεται και η

ερυθρόμορφη τεχνική που είναι η αντίστροφη

της μελανόμορφης. Τώρα οι μορφές είναι

κόκκινες πάνω στη μαύρη γυαλιστερή επιφάνεια των αγγείων. Πλήθος νέων

διακοσμητικών θεμάτων, σκηνές από την καθημερινή και τη θρησκευτική ζωή,

αλλά κυρίως από τη μυθολογία, διακοσμούν τις επιφάνειες των

ποικιλόμορφων μικρών και μεγάλων αγγείων και στις δύο τεχνικές.

ΚΛΑΣΙΚΗ ΕΠΟΧΗ

Η κλασική εποχή (479 π.Χ.-323 π.Χ.) είναι χρονική περίοδος της αρχαίας

ελληνικής ιστορίας και ονομάστηκε έτσι λόγω των υψηλών επιτευγμάτων που

σημειώθηκαν κατά την περίοδο αυτή στο χώρο του πολιτισμού.

Επιτύμβια στήλη Oι επιτύµβιες στήλες αποτελούν χαρακτηριστικό γνώρισµα

των εθιµοτυπικών της Αρχαίας Ελλάδας και

τοποθετούνταν ως διάκοσµος αλλά και ως σήµα

κατατεθέν των ταφών της Κλασσικής Εποχής στα

ελληνικά κοιµητήρια. Εξέχουσα θέση μεταξύ αυτών

κατέχουν οι περίφηµες «αττικές στήλες»,

ενδεικτικόδείγµα των οποίων αποτελεί και αυτή του

κοριτσιού μετά περιστέρια. Είναι από μάρμαρο της

Πάρου. Το ανάγλυφο είναι υπέροχα σκαλισμένο,

εικονίζοντας μια τρυφερή στιγμή αποχωρισμού ενός

μικρού κοριτσιού από τα περιστεράκια της. Το

κοριτσάκι φοράει πέπλο χωρίς ζώνη που πέφτει μέχρι

τα πόδια. Κρατάει στην αγκαλιά της δύο περιστεράκια,

αγκαλιάζοντας το ένα με το δεξί της χέρι, ενώ το

δεύτερο στέκει στο αριστερό Η εν λόγω μαρµάρινη επιτύµβια στήλη ύψους 80

εκ. χρονολογείται περίπου στα μέσα του 4ου αι. , περί τα450-440π.Χ και

ανήλθε στο φως το 1775 στο πλαίσιο ανασκαφών που συντελέστηκαν στο

νησί της Πάρου.

ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΕΠΟΧΕΣ

Το ορειχάλκινο σύµπλεγµα της

Γεωµετρικής εποχής που

αναπαριστά έναν πολεµιστή να

µάχεται µ’ έναν Κένταυρο, υπολογίζεται πως έχει κατασκευαστεί στα μέσα του

8ου π.Χ. αι.. Οι δύο µορφές είναι γυµνές, όρθιες και φορούν ψηλό κωνικό

κράνος. Η λόγχη στην αριστερή πλευρά του Κένταυρου και η διαφορά ύψους

ανάµεσα στις δύο µορφές (Ύψος πολεµιστή 11,4 εκ./Ύψος Κένταυρου 9,9)

δηλώνουν την έκβαση της µάχης. Πιθανολογείται ότι το αγαλµατίδιο

προέρχεται από την Ολυµπία και ότι πρόκειται για τον Ηρακλή καιτον

κένταυρο Νέσσο.

Η υδρία οφείλει το όνομά της στη λέξη ύδωρ (νερό). Η χρησιμότητα της

έγκειται κυρίως στη μεταφορά νερού αποτελεί δηλ. ένα

αγγείο στο οποίο αποθηκευόταν και μεταφερόταν νερό

κατά την αρχαιότητα. Η υδρία έχει δύο οριζόντιες

λαβές στις πλευρές για την ανύψωση και μια κάθετη

στο πίσω μέρος για τη βύθιση και έκχυση. Υδρίες στην

αρχαία Ελλάδα έχουν φιλοτεχνηθεί τόσο σε πηλό όσο

και σε χαλκό.

Ο μαρμάρινος Κούρος που αναπαριστά η εικόνα είναι έργο της

Αρχαϊκής εποχής, ιδιαίτερα γιατί βρίσκεται στα πολλά σχολικά,

και όχι μόνο, βιβλία. Πιο συγκεκριμένα κατασκευάστηκε τη

χρονική περίοδο 590-580 π.Χ αλλά δεν ξέρουμε από ποιον.

Ανακαλύφθηκε στην Αττική και έχει ύψος 1.95 εκατοστά . Ο

Κούρος αυτός ήταν στημένος στον τάφο κάποιου νεαρού άνδρα

ή ήταν αφιερωμένος σε κάποιο ναό και αποδίδει μια ήρεμη

φιγούρα με ήπια και ευγενή χαρακτηριστικά ενός νεαρού άνδρα

όπως φαίνεται και στην εικόνα. Οι Κούροι τις περισσότερες φορές

αναπαρίσταναν θεούς ή θνητούς ως επιτύμβια αγάλματα και ουσιαστικά

αντιπροσώπευαν τον νέο που ανήκε στην υψηλή κοινωνική τάξη εκείνης της

εποχής.

Τα παραπάνω εκθέματα αποκτήθηκαν με διάφορους τρόπους. Άλλα

αποκτήθηκαν από το ίδρυµα Fletcher ( όπως το ειδώλιο του αρπιστή το 1947,

το σύμπλεγμα πολεµιστή και Κένταυρου το 1917, το άγαλμα του Ηρακλή το

1928, τον κούρο το 1932) και από τον Σερ Ρίτσαρντ Γουόρσλεϋ ο οποίος

πούλησε την επιτύμβια στήλη στο μητροπολιτικό μουσείο

Μουσείο του Λούβρου

Αναστασία Ασημακίδου Γλαύκη Αγγέλου

Το μουσείο του Λούβρου (γαλλικά: Musée du Louvre) είναι ένα από τα

μεγαλύτερα και παλαιότερα μουσεία τέχνης στον κόσμο. Το μουσείο

δημιουργήθηκε μετά την Γαλλική Επανάσταση. Μέχρι τότε ήταν ανάκτορο των

Βασιλέων της Γαλλίας και πιο πριν ως απλό φρούριο Το Λούβρο έχει τρείς

ονομασίες (ή εκδοχές). Πρώτη τοπωνύμιο της περιοχής που λεγόταν

Λουπάρα. Δεύτερη εκδοχή, προέρχεται από την σαξωνική λέξη lower που στα

ελληνικά σημαίνει οχυρωμένο φρούριο. Τρίτη εκδοχή από την φράση L’oeuvre

για το αριστουργηματικό έργο. Ημερομηνία ίδρυσης: 1792

.

Το Λούβρο βρίσκεται στο κέντρο του Παρισιού, στις όχθες του Σηκουάνα,

φιλοξενεί καθημερινά 15.000 επισκέπτες., και εκθέτει 35.000 έργα τέχνης - το

8% των αποκτημάτων του, που υπολογίζονται στα 445.000 κομμάτια. Οι

μόνιμες συλλογές του μουσείου καταλαμβάνουν συνολικά έκταση 60.600

τετραγωνικών μέτρων και ανάμεσα σε αυτές είναι και οι ελληνικές, που

καλύπτουν 25 αίθουσες ή χώρους.

Τα δημοφιλέστερα έργα του Λούβρου είναι τα εξής:

Μόνα Λίζα

Κώδικας του Χαμουραμπί

Έρως και Ψυχή

La Belle Ferronniere

Η Παρθένος και ο μικρός Ιησούς με την Αγία Άννα.

Το μουσείο είναι χωρισμένο σε τμήματα και τα κομμάτια εκτίθενται σε πολλές

αίθουσες αλλά εμείς θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας στο ελληνικό

τμήμα και πρωτίστως στα πιο αναγνωρίσιμα .

Η Νίκη της Σαμοθράκης:

Το άγαλμα έχει ύψος 3,28 μ. (με τα φτερά) και 5,58 μ. με την μαρμάρινη

πλώρη πλοίου πάνω στην οποία είναι τοποθετημένο σήμερα. Φιλοτεχνήθηκε

για να τιμήσει τη θεά Νίκη αλλά και μια ναυμαχία – δεν είναι βέβαιο ποια.

καλοδουλεμένη Μία εκδοχή των αρχαιολόγων για το αφιέρωμα επί πολλά

χρόνια ήταν πως το είχε κάνει ο Δημήτριος ο Πολιορκητής (337-283 π.Χ.)

όταν νίκησε τον στόλο του Πτολεμαίου στα ανοιχτά της Κύπρου γύρω στο 290

π.Χ. Σήμερα όμως πολλοί πιστεύουν ότι το αφιέρωσαν οι Ρόδιοι όταν το 191

π.Χ., συμμαχώντας με την Πέργαμο, νίκησαν τον Αντίοχο Γ΄ της Συρίας σε

ναυμαχία στα ανοιχτά της Σίδης.

Ήταν αφιερωμένο σε ναό της Σαμοθράκης και χρονολογείται μεταξύ και 220

και 190 π.Χ. – οι περισσότερες εκτιμήσεις συγκλίνουν στο 190 π.Χ. Σήμερα

στο Μουσείο του Λούβρου είναι τοποθετημένο σε βάση και αυτή με τη σειρά

της είναι στερεωμένη σε μαρμάρινη πλώρη πλοίου. Στην αρχαιότητα εικάζεται

ότι εκείνος που αφιέρωσε το έργο στο ναό της Σαμοθράκης (τόπο φημισμένο

στην αρχαιότητα για την ιερότητά του) είχε δώσει παραγγελία να σχεδιαστεί

ένα μικρό σύμπλεγμα θεάς και πλοίου.

Η μεν θεά φιλοτεχνήθηκε χωριστά από λευκό παριανό μάρμαρο και ίσως

κρατούσε στεφάνι για το νικητή ή είχε υψωμένο το χέρι της στο στόμα για να

διαλαλήσει τη νίκη χωρίς να κρατά τίποτα ή, τέλος, ίσως χαιρετούσε. Το δεξιό

φτερό βρέθηκε σχεδόν διαλυμένο εκτός από μικρά κομμάτια του και αποτελεί

πρόσθετο έργο ανασύστασης «καθρέφτη» του αριστερού, από

εμπειρογνώμονες του Λούβρου. Το άγαλμα εικάζεται ότι κατακρημνίστηκε και

έσπασε εξαιτίας μεγάλου σεισμού κατά τον 6ο μ.Χ. αιώνα.

Τα κομμάτια του γλυπτού βρέθηκαν τμηματικά και στην αρχή η Νίκη εκτίθετο

στο Λούβρο δίχως τον κορμό και τα φτερά της αλλά και δίχως την πλώρη, τα

κομμάτια της οποίας οι Γάλλοι ειδικοί στην αρχή είχαν εκλάβει ότι ανήκαν

σε τύμβο και τα είχαν αφήσει στη Σαμοθράκη. Συγκεκριμένα, η ανεύρεση

άρχισε το 1863 από μια αρχαιολογική αποστολή στην οποία επικεφαλής ήταν

ο Κάρολος Σαμπουαζό (1830-1909), υποπρόξενος της Γαλλίας

στην Αδριανούπολη (σημερινό Εντιρνέ της Τουρκίας, στη Δυτική Θράκη). Ενώ

έσκαβαν σε μια χαράδρα στις 15 Απριλίου του 1863, στα βόρεια του νησιού,

ένας Έλληνας εργάτης φώναξε στον Σαμπουαζό «Κύριε, εύραμεν μια

γυναίκα!» - ήταν η μισή Νίκη της Σαμοθράκης. Ο Σαμπουαζό ήρθε αμέσως σε

επικοινωνία με τον πρέσβη της πατρίδας του στην Κωνσταντινούπολη και

εκείνος φρόντισε η Υψηλή Πύλη να δώσει τότε έγκριση για να αποπλεύσει

γαλλικό πολεμικό πλοίο και να φορτώσει τη Νίκη της Σαμοθράκης για

τη Γαλλία -η Σαμοθράκη είχε σημαντική αυτονομία, αλλά ανήκε ακόμα

στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το άγαλμα έφτασε στο Λούβρο στις 11 Μαΐου

του 1864 και δύο χρόνια μετά εκτέθηκε για πρώτη φορά μετά τις απαραίτητες

εργασίες – χωρίς όμως ακόμα να μπορεί να εκτεθεί το επάνω μέρος του

κορμού και τα φτερά. Το άγαλμα υπέστη φθορές κατά τη μετακίνησή του από

τη Σαμοθράκη στο Παρίσι, σύμφωνα με πόρισμα της ομάδας των συντηρητών

που ανέλαβε τον καθαρισμό του, τον Σεπτέμβριο του 2013.

Το άγαλμα βρέθηκε σε πολλά κομμάτια γιατί στα ελληνιστικά χρόνια οι

καλλιτέχνες δούλευαν το γλυπτό τους τμηματικά εξαρχής– στην αρχαία

Ελλάδα δούλευαν χωριστά μόνον το κεφάλι και τα άκρα που εξείχαν. Ο

άγνωστος λοιπόν γλύπτης είχε επεξεργαστεί το έργο του κατά τμήματα τα

οποία τελικά είχε ενώσει, οπότε στο σεισμό με την κατακρήμνιση του

γλυπτού, αυτό έσπασε πολύ πιο εύκολα σε πολλά κομμάτια.

Το άγαλμα στο ελληνιστικό σύμπλεγμα ήταν στερεωμένο στην επίσης

μαρμάρινη πλώρη ενός πλοίου και έδινε την αίσθηση ότι μόλις είχε

«προσγειωθεί» σε αυτό και πατούσε φευγαλέα. Το πλοίο ήταν από μάρμαρο

Ρόδου (το γκριζωπό μάρμαρο της Λίνδου και συγκεκριμένα της Λάρδου). Η

πλώρη του πλοίου αποτελείται από 23 κομμάτια μαρμάρο. Σε μια ορθογώνια

βάση από έξι μαρμάρινες πλάκες στερεώνονταν 17 κομμάτια που ενώνονταν

αρχικά με μέταλλο και σχημάτιζαν τρεις οριζόντιες σειρές που κλιμακώνονταν

προς τα εμπρός για το σχηματισμό της πλώρης. Άγαλμα και πλοίο

ισορροπούσαν το ένα το άλλο σαν αντίβαρα και το κέντρο βάρους του

αγάλματος είχε σταθμιστεί έτσι ώστε να πέφτει στο σημείο που

ανασηκωνόταν ζωηρά η πλώρη σαν αληθινού ξύλινου καραβιού –το άγαλμα

δεν μπορούσε δηλαδή να μετακινηθεί χωρίς να διαλυθεί το πλοίο. Το όλο

σύμπλεγμα θεωρείται όχι μόνον αριστουργηματικό από καλλιτεχνική άποψη,

αλλά και ιδιοφυές.

Το 1875 Αυστριακοί αρχαιολόγοι είδαν στον

τόπο της ανασκαφής τα μάρμαρα που ο

Σαμπουαζό νόμισε ότι ανήκαν σε τύμβο και

αναλογιζόμενοι ελληνικά νομίσματα που

απεικόνιζαν τη Νίκη σε πλώρες πλοίων

κατάλαβαν ότι τα μάρμαρα ήταν τμήματα

μαρμάρινης πλώρης. Ο Σαμπουαζό έμαθε για

τα μάρμαρα της πλώρης το 1879 και κατάφερε

να τα πάρει κι αυτά στο Λούβρο. Η

συναρμολόγηση και αποκατάσταση (π.χ. του

αριστερού φτερού που βρέθηκε σε πολλά

κομμάτια και του δεξιού που ουσιαστικά είναι σχεδόν όλο προσθήκη μια που

βρέθηκε ένα πολύ μικρό κομμάτι του) ολοκληρώθηκε το 1884.

Τον Αύγουστο του 1939 η «Νίκη της Σαμοθράκης» μεταφέρθηκε με μεγάλη

δυσκολία με μια ξύλινη ράμπα, ώστε να απομακρυνθεί, όπως και όλα τα

πολύτιμα εκθέματα του Μουσείου, σε ασφαλέστερη τοποθεσία λόγω του

πολέμου -φυλάχτηκε μαζί με την Αφροδίτη της Μήλου και τους «Σκλάβους»

του Μιχαήλ Αγγέλου.

Το 1950 συναρμολογήθηκε και η δεξιά παλάμη της οπότε και εκτέθηκε και

αυτή.

Η Αφροδίτη της Μήλου:

Η Αφροδίτη της Μήλου είναι από Παριανό μάρμαρο και έχει ύψος 2,02 μ.

Χρονολογείται γύρω στο 100 π.Χ. και παριστάνει την Αφροδίτη παρότι αρχικά

κάποιοι θεωρούσαν ότι μπορεί να παριστάνει και την Αμφιτρίτη. Βρέθηκε

ακρωτηριασμένο και εικάζεται πως η θεά στο αριστερό της χέρι κρατούσε

μήλο ή καθρέφτη ή ότι με τα δύο χέρια της κρατούσε την ασπίδα του Άρη.

Άλλοι πάλι θεωρούν ότι δεν έκανε τίποτε από αυτά και ότι ήταν έτοιμη να

λουστεί.

Το έργο έχει δουλευτεί σε χωριστά κομμάτια, τα δύο βασικά από τα οποία στη

συνέχεια ο δημιουργός συνέδεσε στους γλουτούς, εκεί που πέφτουν και οι

πτυχώσεις του ενδύματος. Χωριστά είχε δουλευτεί και το αριστερό χέρι αλλά

και το αριστερό πόδι, όπως και το δεξί. Η θεά στα μαλλιά φέρει κεφαλόδεσμο

(ταινία) από την οποία πίσω ξεφεύγουν βόστρυχοι. Έφερε επίσης κοσμήματα

όπως φαίνεται από τα σημάδια που απέμειναν στα αυτιά (σκουλαρίκια) και

ίσως περιδέραιο και διάδημα -όπως επίσης φανερώνουν κάποια

χαρακτηριστικά σημάδια. Πιθανόν να ήταν και πολύχρωμο έργο, αλλά το

χρώμα από το παριανό μάρμαρο έχει πια χαθεί και δεν μπορούμε να

εικάσουμε με σιγουριά τα χρώματα που ίσως είχαν χρησιμοποιηθεί. Κάτω

από το δεξί μαστό υπάρχει μία τρύπα για τη μεταλλική στήριξη του δεξιού

χεριού που λείπει. Επειδή η δεξιά πλευρά ήταν πιο καλοδουλεμένη και οι

ειδικοί εικάζουν ότι είχε προορισμό να τοποθετηθεί σε σημείο που ο κόσμος

θα έβλεπε τη θεά από τα δεξιά της καθώς οι ειδικοί τώρα πια ξέρουν ότι στα

ελληνιστικά χρόνια όταν ένα έργο προοριζόταν να φαίνεται από τη μία μεριά,

π.χ. τη δεξιά, οι γλύπτες έδιναν βαρύτητα σε αυτή την πλευρά και όχι σε

εκείνη που δεν φαινόταν από το κοινό ή που πιθανά καλυπτόταν με ύφασμα.

Έτσι ερμηνεύεται σήμερα δηλαδή το κάπως "άτεχνο" αριστερό χέρι της

Αφροδίτης που οι Γάλλοι νόμισαν τότε ότι ήταν "άσχετο από το άγαλμα" και το

οποίο αναφέρεται ότι κρατούσε μήλο, παραπέμποντας πιθανά στο μήλο

του Πάρη.

Για τα χέρια της υπάρχει ο μύθος ότι έσπασαν πάνω σε καβγά Γάλλων

αρχαιολόγων και Ελλήνων κατά τη μεταφορά του αγάλματος, αλλά αυτό δεν

ευσταθεί γιατί το έργο είχε βρεθεί εξαρχής δίχως τα χέρια. Εκείνο που πιθανόν

αληθεύει είναι ότι τμήματα των χεριών είχαν βρεθεί σε διάφορα σημεία και ότι

το αριστερό κρατούσε μήλο, αλλά χάθηκε κατά τη μεταφορά ή ότι επάνω στη

συμπλοκή (η οποία όντως συνέβη για την απόκτησή της), κάποια από αυτά τα

κομμάτια που συνόδευαν το γλυπτό (όπως το αριστερό χέρι) έπεσαν στη

θάλασσα από τα βράχια και χάθηκαν για πάντα.

Η Αφροδίτη της Μήλου θεωρείται ένα καταπληκτικό έργο της ελληνιστικής

τέχνης, συνδυάζοντας αρμονικά τη γυναικεία ομορφιά και θηλυκότητα.

Χρονολογείται γύρω στον 1ο αιώνα π.Χ. Άλλοτε θεωρείτο έργο του Πραξιτέλη,

σήμερα όμως είναι σαφές ότι ο δημιουργός της είναι άλλος. Είναι σήμα

κατατεθέν της Μήλου ή προσδιοριστικό στοιχείο του τουρισμού της και

οπωσδήποτε ένα από τα σημαντικότερα αποκτήματα του Λούβρου.

.

Το έργο πλάστηκε στα ταραγμένα ελληνιστικά χρόνια, κατά πάσα πιθανότητα

από τον γλύπτη Αγήσανδρο ή ο Αλέξανδρο, γιο του Μηνίδη από την Αντιόχεια

του Μαιάνδρου. Το μισό όνομά του αναφερόταν στη βάση του γλυπτού όπου

απέμενε χαραγμένη η φράση ...ΝΔΡΟΣ ΜΗΝΙΔΟΥ ΑΝΤΙΟΧΕΥΣ ΑΠΟ

ΜΑΙΑΝΔΡΟΥ ΕΠΟΙΗΣΕ. Αυτή η επιγραφή που φαίνεται σε ένα σχέδιο της

εποχής, χάθηκε γύρω στο 1825 ενώ το απόκτημα βρισκόταν στο Λούβρο και

πολλοί πιστεύουν ότι την εξαφάνισαν οι τότε διευθυντές του για να μπορούν

να υποστηρίξουν ότι ήταν έργο του Πραξιτέλη. Στον Αγήσανδρο αποδίδεται

πάντως ένα άλλο έργο που εκτίθεται στο Λούβρο -μια προτομή του Μεγάλου

Αλεξάνδρου που είχε βρεθεί στη Δήλο.

Οι ίδιοι οι Γάλλοι είχαν υποστηρίξει τότε ότι "η αριστερή γωνία της βάσης του

αγάλματος όπου αναγραφόταν το όνομα του γλύπτη Αλέξανδρου δυστυχώς

χάθηκε στα ασβεστοκονιάματα, αλλά ανήκε σε άλλη εποχή και ήταν άσχετη

προς την Αφροδίτη". Το σχέδιο που παρατίθεται πάντως δείχνει ότι η

αριστερή πλευρά ταίριαζε τέλεια στη βάση του αγάλματος και επιστημονική

εξακρίβωση για τη χρονολόγηση δεν μπορεί να γίνει πια αφού το κομμάτι δεν

βρίσκεται πουθενά από όσο γνωρίζουν οι ειδικοί.

Ειδικά για την Αφροδίτη οι Γάλλοι είχαν τότε και "εθνικούς λόγους" να

προκαλέσουν σύγχυση, γιατί τότε σε όλη τη λόγια Ευρώπη είχε ξεσπάσει

πόλεμος για την απόκτηση αρχαιοτήτων. Επιπλέον ήταν η εποχή που μετά

την ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλό το 1815 πολλοί λαοί ζητούσαν -και

έπαιρναν- πίσω τις αρχαιότητες που είχε αρπάξει με τους πολέμους του ο

Γάλλος στρατηλάτης και οι σχέσεις της Γαλλίας με όλους σχεδόν τους

Ευρωπαίους, ήταν αρκετά τεταμένες.

Πιθανόν στο πλαίσιο αυτού του αρχαιολογικού πολέμου οι Γάλλοι να

θεώρησαν σκόπιμο να εξαφανιστεί ο πραγματικός δημιουργός του έργου,

τόσο για να μην το ζητήσει πίσω η Τουρκία (αφού Ελλάδα ακόμα δεν υπήρχε)

όσο και για να το προβάλλει διεθνώς περισσότερο ως έργο μυστηριώδους

γλύπτη από την κλασική Ελλάδα και να "προσπεράσει" τη Γερμανία στον

"αγώνα δρόμου" αρχαιοτήτων.

Ο αγρότης που βρήκε το άγαλμα στο χωράφι του αναφέρεται με διάφορα

ονόματα: αλλού ως Γεώργιος Κεντρωτάς, αλλού ως Θεόδωρος Κεντρωτάς,

«εκτιμητής αξίας χωραφιών», δηλαδή κάτι σαν μεσίτης της εποχής και αλλού

ως Μποτόνης. Στις 8 Απριλίου του 1820 (και 28 Μαρτίου με το παλιό

ημερολόγιο που ίσχυε τότε στη Μήλο) ο Κεντρωτάς φέρεται να έσκαβε στο

πεζούλι του και έβγαζε πέτρες από αρχαία ερείπια που υπήρχαν εκεί. Λίγο

πιο πέρα Γάλλοι αξιωματικοί έκαναν ανασκαφές για αρχαία. Όταν ο

Κεντρωτάς βρήκε πελεκημένο μάρμαρο έτρεξαν να τον βοηθήσουν δύο

Γάλλοι ναύτες που συμμετείχαν στις γειτονικές ανασκαφές. Ο Κεντρωτάς

προσπάθησε να ξανακαλύψει το άγαλμα γιατί φοβήθηκε ότι οι Γάλλοι θα το

άρπαζαν ή θα απαιτούσαν να το αγοράσουν πιο φτηνά-δεν στάθηκε δηλαδή

τόσο αφελής όσο τον παρουσιάζει ο μύθος. Εντούτοις οι Γάλλοι δεν

«ξεκολλούσαν» με τίποτε από την περιοχή και τον πίεζαν να συνεχίσουν όλοι

μαζί το σκάψιμο, ώσπου βρέθηκε και το δεύτερο τμήμα του αγάλματος, οπότε

πια ο Κεντρωτάς δεν μπορούσε να παριστάνει τον ανήξερο, αλλά ούτε και να

περιφρουρήσει το έργο που είχε βρει στο χωράφι του.

Ο εκπρόσωπος των Γάλλων που βρέθηκε τότε εκεί ήταν ο υποκόμης ντε

Μαρκέλους που έπεισε τους ντόπιους να φορτωθεί τελικά η Αφροδίτη στο

πλοίο των Γάλλων για να πάει στο Λούβρο. Το γλυπτό όντως ταλαιπωρήθηκε

και φορτώθηκε μετ' εμποδίων στο γαλλικό καράβι, γιατί οι κάτοικοι της Μήλου

είχαν διχαστεί (και διαπληκτίζονταν) και τραβολογούσαν τους Γάλλους

μεταφορείς -πολλοί ντόπιοι φοβούνταν ότι αν το γλυπτό έφευγε για τη Γαλλία

θα είχαν συνέπειες από τους Οθωμανούς ενώ άλλοι πίστευαν ότι έπρεπε να

πάει στη Γαλλία αλλά να δοθούν περισσότερα χρήματα

Άλλα ελληνικά εκθέματα που υπάρχουν στο μουσείο του

Λούβρου είναι τα εξής:

Απόλλων της Πάρου

Διαστάσεις ύψος 1,035

Ανάγλυφο της Σαμοθράκης

Έτος κατασκευής 560 π.Χ.

Διαστάσεις 48 x 45,30 x 4,50 εκ

Κεφάλι γυναικείου ειδωλίου από τις Κυκλάδες (2700 - 2300 π.Χ.).

Ο "Ιππέας του Rampin", από την Αθήνα, μάρμαρο, χρονολογημένο

στο 550 π.Χ. Αποκτήθηκε το 1896. Οι Γάλλοι είχαν μόνο το κεφάλι,

αλλά αναπαρέστησαν τον Ιππέα όπως τον έχει το Μουσείο της

Ακρόπολης.

Ανδρικός κορμός από τη Μίλητο, χρονολογημένος στο 475 π. Χ.

ύψους 1,32 μ.

Εν κατακλείδι το μουσείο του Λούβρου περιέχει ποικίλα εκθέματα μέσα στα

οποία είναι και τα ελληνικά. Τα ελληνικά εκθέματα προσφέρουν κάθε χρόνο

αύξηση της επισκεψιμότητα του μουσείου και αποτελούν μοναδική εμπειρία

για τους επισκέπτες

Επιμέλεια μαθητών:

Γιάννης Αναστασιάδης

Γιώργος Καλογεράκης

Γιώργος Μαυρόπουλος

“Ελληνικά εκθέματα στο Βρετανικό Μουσείο

”

Το Βρετανικό Μουσείο είναι ένα μουσείο στο Λονδίνο αφιερωμένο στην

ανθρώπινη ιστορία και τον πολιτισμό. Μόνιμη συλλογή του, η οποία αριθμεί

μερικές από 8 εκατομμύρια έργα, είναι η μεγαλύτερη και πιο ολοκληρωμένη

στην ύπαρξη και προέρχονται από όλες τις ηπείρους, απεικονίζοντας και

καταγράφοντας την ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού από τις απαρχές της

μέχρι σήμερα.

Tο Βρετανικό Μουσείο ιδρύθηκε το 1753 . Το μουσείο άνοιξε για πρώτη φορά

στο κοινό στις 15 Ιανουαρίου 1759 σε ρυθμό Montagu Σπίτι στο Bloomsbury ,

στη θέση του σημερινού κτιρίου-μουσείου.

Αν και σήμερα κυρίως είναι ένα μουσείο των πολιτιστικών αντικειμένων τέχνης

και αρχαιοτήτων , το Βρετανικό Μουσείο ιδρύθηκε ως ένα «παγκόσμιο

μουσείο". Τα θεμέλιά του βρίσκονται στη διαθήκη του γιατρού και

φυσιοδίφη Sir Hans Sloane (1660 - 1753). Κατά τη διάρκεια της ζωής του

Σλόαν συγκέντρωσε μια αξιοζήλευτη συλλογή που δεν επιθυμούσε να τη

δουν τη να χωρίζεται μετά το θάνατο του και γι’ αυτό την κληροδότησε

στο βασιλιά Γεώργιο II , για το αστρονομικό ποσό των £ 20.000. Εκείνη την

εποχή, η συλλογή του Σλόαν αποτελούνταν από περίπου 71.000 αντικείμενα

όλων των ειδών , συμπεριλαμβανομένων περίπου 40.000 έντυπα βιβλία,

7.000 χειρόγραφα , εκτενή δείγματα φυσικής ιστορίας, συμπεριλαμβανομένων

337 τόμους από αποξηραμένα φυτά, εκτυπώσεις και σχέδια,

συμπεριλαμβανομένων εκείνων από Albrecht Dürer και αρχαιότητες από το

Σουδάν , Αίγυπτος , Ελλάδα , Ρώμη , η Αρχαία Εγγύς και Άπω Ανατολή και

οι Αμερική .

Ελληνικά εκθέματα

Το Τμήμα “Ελλάδα” στο Βρετανικό Μουσείο διαθέτει μια από τις πιο

ολοκληρωμένες συλλογές αρχαιοτήτων από την κλασική κόσμο, με

πάνω από 100.000 αντικείμενα. Αυτά κυμαίνονται κυρίως ημερομηνία

από την έναρξη της ελληνικής Εποχής του Χαλκού (περίπου 3200 π.Χ.)

στα χρόνια της βασιλείας του Ρωμαίου αυτοκράτορα Κωνσταντίνο τον

τέταρτο αιώνα μ.Χ. σε, με κάποιες παγανιστικές επιβιώσεις.

Η Κυκλαδική, Μινωική και Μυκηναϊκή κουλτούρες εκπροσωπούνται, και

η ελληνική συλλογή περιλαμβάνει σημαντικά γλυπτά από τον

Παρθενώνα στην Αθήνα, καθώς και τα στοιχεία των δύο από τα Επτά

Θαύματα του Αρχαίου Κόσμου, το Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού και

του ναού της Αρτέμιδος στην Έφεσο.

Στο Βρετανικό μουσείο εκτίθενται διάφορα εκθέματα από όλη την Ελλάδα .

Αιγαίο πέλαγος

Αντικύθηρα

Απολλωνία

Αττική

Ήπειρος

Θεσσαλία

Θράκη

Ιόνιο πέλαγος

Κρήτη

Μακεδονία

Πελοπόννησος

Στερεά Ελλάδα-Εύβοια

Σημαντικότερα Εκθέματα

Αιγαίο Πέλαγος :

Μαρμάρινο άγαλμα της νεολαίας στέκεται στη συμβατική

στάση του κούρου

Ο κούρος προέρχεται από το νησί της Ανάφης στις Κυκλάδες. Κούρος στα

ελληνικά σημαίνει απλά «νεολαία». Είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για

να περιγράψει έναν τύπο άγαλματος μιας ανδρικής μορφής που παράγονται

σε μάρμαρο κατά την Αρχαϊκή περίοδο της ελληνικής τέχνης (περίπου 600-

480 π.Χ.). Τέτοια αγάλματα μπορεί να είναι κολοσσιαία (που είναι μεγαλύτερα

από τη ζωή), ή μικρότερα από το μέγεθος της ζωής. Όλα έχουν μια συμβατική

στάση, όπου το κεφάλι και το σώμα μπορεί να διαιρεθεί εξίσου από μια

κεντρική γραμμή, και τα πόδια χωρίζονται με την βαρύτητα που δίνεται εξίσου

μπροστά και πίσω.

Το στόμα είναι πάντα σταθερό σε ένα χαμόγελο, που είναι πιθανώς μια

συμβολική έκφραση της αρετής («αριστεία») του προσώπου που

αντιπροσωπεύει. Όλοι οι κούροι ήταν προορισμένοι ως απεικονίσεις του θεού

Απόλλωνα. Ωστόσο, αν και μερικοί μπορούν να προσδιοριστούν ως

αναπαραστάσεις των θεών ή ηρώων, πολλοί ήταν απλά επιτύμβια.

Νόμισμα της ελληνικής ποιήτριας Σαπφώ

Το νόμισμα προέρχεται από την Μυτιλήνη κατασκευασμένο από κράμα

χαλκού που απεικονίζει το κεφάλι της Σαπφούς, μιας λυρικής ποιήτριας που

έζησε στο ελληνικό νησί της Λέσβου κατά το δεύτερο μισό του έβδομου αιώνα

π.Χ. Παρά το γεγονός ότι μόνο ένα πλήρες ποίημα και διάφορα τμήματα του

έργου της Σαπφούς επιβίωσε, το θέμα είναι ποικίλες. Περιλαμβάνει ύμνους σε

θεότητες, καθώς και τα προσωπικά προβλήματα, όπως η ασφάλεια του

αδελφού της ή την κόρη της.

Σαπφώ είναι το πιο διάσημο στη σύγχρονη εποχή, ωστόσο, για τις αναφορές

στην ποίησή της για την αγάπη μεταξύ των γυναικών και των κοριτσιών.

τη

Το κέρμα του Καλιγούλα

Το κέρμα του Καλιγούλα, είναι ένα ρωμαϊκό Επαρχιακό νόμισμα, το οποίο

κόπηκε στο νησί της Κρήτης. Δείχνει τον Καλιγούλα με ένα σκήπτρο πάνω

από στον ώμο του έτσι τον παρομοιάζουν με τον «Δικταίο Δία», μια τοπική

εκδοχή του βασιλιά των κλασικών θεών. Η αντίστροφη (πίσω) όψη του

νομίσματος φέρει μια εικόνα του νεκρού και θεοποιημένου προκάτοχου του

Καλιγούλα του Αυγούστου (27 π.Χ. - 14 μ.Χ.). Το κεφάλι του έχει στεφθεί με

ακτίνες που υποδηλώνει τον θεοποιημένο αυτοκράτορα να είχε πάρει τη

θέση του ανάμεσα στα αστέρια στον ουρανό.

Το κρητικό αγριοκάτσικο

Το κρητικό αγριοκάτσικο, με τα διακριτικά κέρατα και την μεγάλη καμπύλη

του, ήταν ένα αγαπημένο θέμα στη μινωική τέχνη. Η κατσίκα εμφανιζόταν σε

μορφολογικά βραχώδεις και ορεινές περιοχές του εδάφους που ήταν το

φυσικό σπίτι του. Σε σκηνές της εποχής του Χαλκού οι κατσίκες

εμφανίζονται επίσης ως θήραμα στο κυνήγι.

Το μενταγιόν είναι κατασκευασμένο από φύλλα χρυσού και είναι

διακοσμημένο με τρεις δίσκους παρόμοιους με εκείνους που διακοσμούν

μερικά από τα κομμάτια του θησαυρού της Αίγινας, όπως ο «Θεός των

Ζώων», μενταγιόν και δύο ζευγάρια σκουλαρίκια.:

Μωσαϊκό γυάλινο μπολ

Περίπου το 80 π.Χ., ένα μικρό σκάφος βυθίστηκε στα ανοικτά της νοτιοδυτικής

ακτής της Ελλάδα κοντά στα Αντικύθηρα. Ήταν πιθανότατα στο δρόμο του από

την ανατολική Μεσόγειο προς την Ιταλία. Παράλληλα με ένα φορτίο μαρμάρινα

και χάλκινα αγάλματα, αμφορείς και άλλα αντικείμενα, μια ομάδα από γυάλινα

αγγεία βρέθηκε. Συμπεριλαμβάνεται ήταν πληρωμένο κύπελλα του ίδιου

ψηφιδωτό γυαλί δικτύου, όπως το εν λόγω σκάφος, με τα καλάμια του δικτύου

τοποθετημένα σε παράλληλες σειρές σπειροειδώς επάνω από το κάτω μέρος.

Εικόνα της Ίριδος από το δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα

Το δυτικό αέτωμα του Παρθενώνα έδειξε μια τοπική αθηναϊκή μυθολογία, η

διαμάχη μεταξύ της Αθηνάς και του Ποσειδώνα, το θεό της θάλασσας, για την

γη της Αττικής (την πόλη της Αθήνας και την εξοχή της). Η Αθηνά και ο

Ποσειδώνας έχουν δείξει σε κολοσσιαία κλίμακα στο κέντρο της τριγωνικής

σύνθεσης, ενώ άλλα αριθμητικά στοιχεία κυμάνθηκε σε κάθε πλευρά. Αυτά

περιλαμβάνονται δύο άρμα ομάδες, μία για κάθε ένα από τους

πρωταγωνιστές.

Εικόνα του Διονύσου από το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα

Το κεντρικό τμήμα του ανατολικού αετώματος του Παρθενώνα απεικόνιζε τη

γέννηση της Αθηνάς. Ο μύθος δεν ήταν συχνά απεικονίζεται στους κλασικούς

χρόνους, παρόλο που ήταν εξαιρετικά δημοφιλές στην Αρχαϊκή περίοδο,

ειδικά σε αγγεία. Αυτό ανακλινόμενα σχήμα αντιπροσωπεύει σχεδόν βέβαιο

ότι ο Διόνυσος, θεός του κρασιού. Κοίταξε έξω από το αέτωμα προς τη γωνία

και το άρμα του Ήλιου, του θεού του ήλιου, αυξάνονται τα ξημερώματα.

Αετώματα είναι οι τριγωνικοί χώροι που σχηματίζονται από την κλίση της

στέγης ενός ελληνικού ναού, ένα σε κάθε άκρο του κτιρίου. Είχαν συχνά

γεμάτη με γλυπτά που αντιπροσωπεύουν μυθολογικά θέματα. Το τριγωνικό

πλαίσιο του αετώματος παρουσίασε μια πρόκληση για τους σχεδιαστές της

γλυπτικής τοποθετείται μέσα. Υπήρχε ο κίνδυνος ότι τα αριθμητικά στοιχεία

στο κέντρο θα εμφανίζεται ως γίγαντες σε σύγκριση με εκείνους που

κατέλαβαν τις γωνίες. Αυτή η διαφορά στην κλίμακα μειώνεται επιτρέποντας

στοιχεία προς τις γωνίες για να καθίσει, και το δικαίωμα στις γωνίες, για να

ξαπλώσει. Αυτό το ανακλινόμενα ανδρικό γυμνό είναι καλά προσαρμοσμένο

στη θέση του.

Χάλκινο εγχειρίδιο με ενσωματωμένη λαβή και η βάση της

λαβής

Μεγάλος αριθμός όπλων, πολλοί από τα σπασμένα ή κατεστραμμένα,

τοποθετήθηκαν σε τάφους των μυκηναϊων πολεμιστών πιθανώς ως ένα

σημάδι της ανδρεία τους στη μάχη. Πολλά από τα παλαιότερα σπαθιά και τα

μαχαίρια βρίσκονταν σε μια εσοχή στην οποία ήταν καρφωμένα: αυτά είχαν

την τάση να σπάνε σε μάχη. Η ενσωματωμένη λαβής και βάσης της λαβής

αυτής θα το έχουν κάνει, σε αντίθεση, ένα πολύ ανθεκτικό όπλο. Το

ασυνήθιστο σχήμα της λαβής και το κάτω γύρισε κέρατα της χειρολαβής κατά

πάσα πιθανότητα προέρχονται από την Εγγύς Ανατολής παραδείγματα.

Αυτό το στιλέτο πιθανώς προήλθε από το νησί της Ιθάκης, το θρυλικό σπίτι

του ήρωα Οδυσσέα, ο οποίος πολέμησε στην Τροία και ο οποίος έδωσε το

όνομά του στο μεγάλο επικό ποίημα του Ομήρου, Οδύσσεια.

:

Νόμισμα με την κεφαλή του Αλεξάνδρου

Στις αρχές του τρίτου αιώνα, ο Λυσίμαχος άρχισε να παράγει εκπληκτικά

ασημένια και χρυσά νομίσματα. Στην εμπρόσθια όψη των κερμάτων είναι το

κεφάλι του Αλεξάνδρου με το κέρατο του κριαριού του αιγυπτιακού θεού

Άμμωνα. Στην πίσω όψη είναι η θεά Αθηνά, όπου κάθεται και αναπαριστά ένα

ελληνικό μύθο, του βασιλιά Λυσιμάχου. Τα νομίσματα αυτά κόπηκαν περίπου

το 305 π.Χ. σε διάφορες πόλεις υπό τον έλεγχο του Λυσιμάχου και αυτό

αποδεικνύεται στην πόλη της Λαμψάκου και της βόρειο-δυτικής Μ. Ασία.:

Ασημένιο κύπελλο με άρματα

Μικρό μπολ, με ένα στρογγυλό κεντρικό χείλος , χρησιμοποιήθηκε για την

κατασκευή σπονδών (υγρές προσφορές) προς τους θεούς. Αυτό το όμορφα

διακοσμημένο παράδειγμα έχει πέντε ανάγλυφα άρματα αλόγων. Το καθένα

οδηγείται από μια φτερωτή Νίκη. Τέσσερα από τα άρματα είναι θεότητες. Τα

σκάφη αυτού του τύπου επηρέασαν σημαντικά τη σύγχρονη κεραμική. δα-

Βέροια:

Μαρμάρινη σαρκοφάγος που δείχνει τους δώδεκα άθλους του

Ηρακλή

Το μπροστινό μέρος, αυτό της σαρκοφάγου, δείχνει τον Ηρακλή και την

εκτέλεση των πέντε από τους δώδεκα άθλους. Από αριστερά προς τα δεξιά

φαίνεται να οδηγεί τον Κέρβερο από τις πύλες του κάτω κόσμου,

λαμβάνοντας ζώνη της Ιππολύτης, το μάδημα τα χρυσά μήλα από τον κήπο

των Εσπερίδων, δαμάζοντας τα άγρια άλογα του Διομήδη και ξεπερνώντας

επιτέλους το λιοντάρι της Νεμέας. Τα πλευρικά πάνελ δείχνουν τον Ηρακλής

να παλεύει με το αρσενικό ελάφι Κερνίναο και την Λερνέα ύδρα. Στο

μπροστινό μέρος του καπακιού ο Ηρακλής εκτελεί τους άλλους άθλους: (από

αριστερά προς τα δεξιά), συλλαμβάνοντας την Ερυμάνθου κάπρου, τον

καθαρισμό των κόπρο του Αυγεία, τα γυρίσματα της Στυμφαλίδες όρνιθες,

συλλαμβάνοντας τον Κρητικό ταύρο και νικώντας Γηρυόνη. Το καδράρισμα

αυτών των σκηνών είναι (αριστερά), ο Ηρακλής ως παιδί στραγγαλίζει τα

φίδια που αποστέλλονται από την Ήρα για να τον σκοτώσει, και (δεξιά) ο

Ηρακλής ως γέρος λαμβάνει αθανασία.:

Κολοσσιαία μαρμάρινη κεφαλή του Ασκληπιού

Αυτό το κεφάλι προέρχεται από ένα κολοσσιαίο άγαλμα του θεού Ασκληπιού,

θεού της ιατρικής και της επούλωσης. Αυτό κατασκευάσθηκε από τρία

ξεχωριστά τεμάχια, εκ των οποίων δύο επιβιώσαν. Η ήρεμη έκφραση του

προσώπου έχει ολοκληρωθεί με μια πλήρη γενειάδα και με το στέμμα της

τρίχας.

Καρυάτιδα από το Ερέχθειο

Καρυάτιδες είναι γυναικείες μορφές που χρησιμεύουν ως στηρίγματα. Η πιο

πιθανή προέλευση του ονόματός τους είναι από τις νεαρές γυναίκες της

Σπάρτης, που χόρευαν κάθε χρόνο προς τιμήν της Αρτέμιδος Καρυάτιδα.

Αυτή είναι μία από τις έξι Καρυάτιδες που πραγματοποιήθηκε μέχρι την

οροφή του ναού στην Ακρόπολη γνωστό ως το Ερέχθειο. Φοράει πέπλο, ένα

απλό χιτώνα καρφώθηκε σε κάθε ώμο. Τα μαλλιά της είναι πλεγμένα και

πέφτει σε ένα χοντρό σχοινί κάτω από την πλάτη της. Μάλλον

πραγματοποιήθηκε μια θυσιαστική σκάφος σε ένα από τα χέρια που λείπουν.

Η εικόνα θυμίζει έντονα τις γυναίκες της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα,

η οποία μόλις είχε ολοκληρωθεί όταν άρχισε τις εργασίες στο Ερέχθειο.

Φέρνει ένα αρχιτεκτονικό κεφάλαιο σαν ένα καλάθι στο κεφάλι της. Από την

πλευρά του, το βάρος της φαίνεται να φέρει τα κάτω πάνω της το βάρος έχει

ληφθεί σχετικά με το δεξί πόδι, εγκιβωτισμένες σε κάθετες πτυχώσεις

τακτοποιούνται όπως αυλακώσεις του άξονα της κολόνας. Το άλλο πόδι

κάμπτεται με την κουρτίνα χυτευμένο σε αυτό ς:

Ελγίνεια Μάρμαρα

Τα Ελγίνεια Μάρμαρα είναι μία συλλογή γλυπτών που προέρχονται από

την Ακρόπολη των Αθηνών ,τα οποία μεταφέρθηκαν στην Βρετανία το 1806

από τον Τόμας Μπρους, πρέσβη  της  Οθωμανικής Αυτοκρατορία.

Εκμεταλλευόμενος την Οθωμανική ηγεμονία στην ελληνική επικράτεια

προχώρησε στην φυγάδευσή τους. Τα γλυπτά αυτά αποθηκεύτηκαν στο

Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου το 1816. Το 1936 τοποθετήθηκαν στην

έκθεση Ντουβιν που δημιουργήθηκε για αυτό το σκοπό.

Από το 1983, με πρωτοβουλία της τότε Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας

Μερκούρη, η Ελλάδα καταβάλει προσπάθειες να φέρει τα Ελγίνεια πίσω στην

Αθήνα. Η προσπάθεια των ελληνικών αρχών για την επιστροφή των γλυπτών

του Παρθενώνα στο τόπο καταγωγής και κατασκευής τους υποστηρίζεται

ενεργά από διεθνή, ομότιτλη επιτροπή. Η αναγκαιότητα της επιστροφής τους

στην Ελλάδα επιβεβαιώνεται και από την επίσημη θέση της εκπροσώπου της

UNESCO.

ΑΡΧΑΙΟΚΑΠΗΛΙΑ: Κλοπή της αρχαίας ελληνικής ιστορίας

Αν και στα λεξικά ο όρος αρχαιοκαπηλία συνήθως ερμηνεύεται ως παράνομο

εμπόριο αρχαιοτήτων στην βιβλιογραφία και στην σύγχρονη αρθρογραφία

περιγράφει τις περισσότερες φορές ένα ευρύ φάσμα παράνομων

δραστηριοτήτων που εκτείνεται από την παράλειψη δήλωσης εύρεσης

αρχαιοτήτων και τη λαθρανασκαφή ως την εμπορία την αποδοχή τους ή

ακόμα και την κλοπή από μουσεία με κοινό σκοπό την παράνομη ιδιοποίηση

τον προσπορισμό χρηματικού κέρδους.

Δεν υπάρχει μεγάλο μουσείο, το Λούβρο, τα Μουσεία του Βατικανού, το

Ερμιτάζ, το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, το Βρετανικό Μουσείο

στο Λονδίνο, που να μη διαθέτει ελληνικές αρχαιότητες. Για την ακρίβεια, δεν

υπάρχει μεγάλο μουσείο του κόσμου που να μην είναι υπερήφανο για τις

ελληνικές του συλλογές, για ένα ή περισσότερα κορυφαία δείγματα ελληνικής

τέχνης που εκτίθεται στις πιο προβεβλημένες αίθουσές του. Ανεκτίμητοι

θησαυροί διάσπαρτοι σε όλες τις ηπείρους συνθέτουν ένα συναρπαστικό

μωσαϊκό που μέχρι σήμερα είχαμε μόνο μια αποσπασματική εικόνα του, με

αιχμή τα πιο διάσημα εκθέματα στο Λονδίνο ή στο Παρίσι.

Τα εκθέματα «ταξίδεψαν» στον κόσμο είτε από εμπορία κατά την αρχαιότητα,

είτε ως ρωμαϊκά αντίγραφα φημισμένων ελληνικών έργων, είτε ως τοπικές

παραγωγές των εκτός Ελλάδας εστιών του αρχαίου Ελληνισμού (Μεγάλη

Ελλάδα, Μικρά Ασία), είτε κατόπιν λεηλασίας των ελληνικών αρχαιολογικών

χώρων, είτε ως προϊόν αρχαιοκαπηλίας ή αγοραπωλησίας κατά τους

νεότερους χρόνους. Όπως σημειώνουν οι καθηγητές Αρχαιολογίας Βασίλης

Λαμπρινουδάκης και Πάνος Βαλαβάνης, από το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα

με τις ανασκαφές της Πομπηίας, η ενασχόληση με τις αρχαιότητες εντάθηκε

και οδήγησε στη δημιουργία των πρώτων μεγάλων συλλογών του είδους, που

ανήκαν κυρίως σε αυλές βασιλέων ή σε οίκους ευγενών. Τα επόμενα χρόνια,

κατά τον 19ο αιώνα, χάρη στις πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές, οι ιδιωτικές

αυτές συλλογές μετατράπηκαν στα πρώτα μεγάλα δημόσια μουσεία στην

Ευρώπη. Η βασιλική συλλογή της Γαλλίας, για παράδειγμα, αποτέλεσε τον

πυρήνα του Μουσείου του Λούβρου, η βασιλική συλλογή της Γερμανίας

υπήρξε η βάση για τη δημιουργία των μουσείων του Μονάχου και του

Βερολίνου, η συλλογή των τσάρων της Ρωσίας για τη δημιουργία του Ερμιτάζ,

αλλά και των παπών της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας για τα περίφημα

μουσεία του Βατικανού.

Τα μουσεία αυτά εμπλουτίζονταν συνεχώς καθ' όλη τη διάρκεια του 19ου και

του 20ού αιώνα με δύο κυρίως τρόπους: πρώτον, με αγορές αρχαιοτήτων

που ανασκάπτονταν και εξάγονταν παράνομα από χώρες με μεγάλο

πολιτιστικό παρελθόν, πράγμα που οδήγησε σε μεγάλη ανάπτυξη της

αρχαιοκαπηλίας. Δεύτερον, με τη χρηματοδότηση ανασκαφικών

προγραμμάτων σε Ελλάδα, Ιταλία, Μικρά Ασία και Βόρεια Αφρική. Οι ξένοι

ανασκαφείς αρχικά είχαν το δικαίωμα να μεταφέρουν στις χώρες τους τα

αρχαία που ανακάλυπταν, εμπλουτίζοντας τα μουσεία που βρίσκονταν σε

αυτές. Έτσι, μεταφέρθηκαν όχι μόνο κινητά ευρήματα, αλλά και ολόκληρα

οικοδομήματα, όπως το Μνημείο των Νηρηίδων στο Βρετανικό Μουσείο, το

πρόπυλο του ιερού της Αθηνάς και ο βωμός της Περγάμου στο Βερολίνο.

Το 1801 ο λόρδος Έλγιν απογύμνωσε την Ακρόπολη των Αθηνών

μεταφέροντας τμήματά της στην Αγγλία, ενώ το 1811 η ζωφόρος του ναού του

Επικουρείου Απόλλωνα στις Βάσσες της Φιγαλείας μεταφέρθηκε στο

Βρετανικό Μουσείο και τα αετώματα του ναού της Αφαίας από την Αίγινα

βρέθηκαν στη Γλυπτοθήκη του Μονάχου. Αντίστοιχες, σχεδόν πειρατικές,

ενέργειες των Γάλλων «οδήγησαν» την Αφροδίτη της Μήλου, το 1822, και τη

Νίκη της Σαμοθράκης, το 1863, στο Λούβρο.

Αμέσως μετά την απελευθέρωση Γάλλοι αρχαιολόγοι της «Επιστημονικής

αποστολής του Μορέως», οι οποίοι συνόδευαν τα στρατεύματα του

στρατηγού Μαιζόν, ανέσκαψαν τον οπισθόδομο του ναού του Δία στην

Ολυμπία, μεταφέροντας τις έξι μετόπες με τους άθλους του Ηρακλή στο

Λούβρο. Η ανασκαφή αυτή διακόπηκε γρήγορα από τον Καποδίστρια για

πολιτικούς λόγους. Η πρακτική της νόμιμης μεταφοράς αρχαίων στο

εξωτερικό σταμάτησε το 1875, χρονολογία ιστορική όχι μόνο για την Ελλάδα

αλλά και για την ιστορία της αρχαιολογίας. Τότε, στη σύμβαση μεταξύ του

ελληνικού κράτους και των Γερμανών αρχαιολόγων, οι οποίοι ανέλαβαν τελικά

τις ανασκαφές στην Ολυμπία, τέθηκε απαράβατος όρος τα αρχαία να

παραμένουν στον τόπο της εύρεσής τους.

Η λεηλασία της Ακρόπολης από τον Έλγιν.

Ο Έλγιν δεν είχε ιδιαίτερες γνώσεις για τα αρχαία της Ακρόπολης, καθώς σαν

μαθητής, δεν έδειχνε ενδιαφέρον για τις κλασικές σπουδές. Όταν όμως ήρθε η

ώρα να διακοσμήσει το σπίτι του, αποφάσισε να χρησιμοποιήσει αρχαία

ελληνικά μάρμαρα. Ο Έλγιν δεν αρκέστηκε σε αντίγραφα. Προτίμησε να

λεηλατήσει την Ακρόπολη και να αρπάξει όσα κομμάτια του άρεσαν. Η

διαδικασία της αφαίρεσης των μαρμάρων έγινε βίαια και με προχειρότητα.

Πολλά από αυτά καταστράφηκαν ή έσπασαν κατά τη μεταφορά. Αν ήταν πιο

προσεκτικός θα είχε προκαλέσει λιγότερες καταστροφές σε ένα μνημείο

παγκόσμιας πολιτιστικής αξίας... 

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΕΛΓΙΝΕΙΩΝ ΜΑΡΜΑΡΩΝ

Κατά καιρούς έχουν γίνει προσπάθειες σε διεθνιστικό επίπεδο για την

επιστροφή των αρχαίων εκθεμάτων.

Τα Μάρμαρα και η UNESCO

Από το 1987, το ζήτημα των Γλυπτών του Παρθενώνα έχει ενταχθεί στην

επίσημη ατζέντα των θεμάτων της UNESCO, συζητείται ανά διετία στις

συνεδριάσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής και κάθε φορά υιοθετείται

σύσταση από τα κράτη-μέλη για την προώθηση του ζητήματος. Το 1999

ανατέθηκε από τη βρετανική κυβέρνηση στην Ειδική Επιτροπή του αγγλικού

Κοινοβουλίου για τον Πολιτισμό, τον Αθλητισμό και τα ΜΜΕ (Select

Committee) η μελέτη όλων των θεμάτων της βρετανικής πολιτιστικής

πολιτικής. Ανάμεσα σε αυτά ήταν και τα ζητήματα επιστροφής πολιτιστικής

κληρονομιάς, με κυριότερο το αίτημα για τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Σε αυτό

το πλαίσιο η Ελλάδα υπέβαλλε Υπόμνημα για τα Γλυπτά του Παρθενώνα.

Εν τω μεταξύ, ολοένα και περισσότεροι σκεπτόμενοι βρετανοί πολίτες

άρχισαν να εκφράζουν την αντίθεσή τους στο να παραμένουν τα Γλυπτά στην

παγερή μοναξιά της αίθουσας Duveen στο Βρετανικό Μουσείο. Ταυτόχρονα,

από την Αυστραλία έως τον Καναδά, άρχισαν να συστήνονται ανά τον κόσμο

διάφορες επιτροπές για την επιστροφή των Μαρμάρων. Το 2002

δεκατέσσερις Άγγλοι βουλευτές, ανάμεσά τους και ο πρώην υπουργός και

πρόεδρος του τμήματος Πολιτισμού της Βουλής των Κοινοτήτων, Τόνι

Μπανκς, ζήτησαν από την αγγλική κυβέρνηση να επιστρέψει τα Μάρμαρα. Η

κίνηση ονομάστηκε «Υποστηρικτές του Παρθενώνα 2004».Η απάντηση δεν

άργησε να έρθει από τον διευθυντή του Βρετανικού Μουσείου, Ρόμπερτ

‘Αντερσον, ο οποίος με άρθρο του στους Times ξεκαθάρισε ότι «Τα Μάρμαρα

δεν φεύγουν από το Μουσείο».Παρ' όλα αυτά, η κίνηση για την επιστροφή

έπαιρνε ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις. Η Βανέσα Ρεντγκρέιβ, η ντέιμ

Τζούντι Ντεντς, η Τζοάνα Λάμλεϊ και ο σερ Σον Κόνερι.

Τελευταίοι στην παρέλαση αυτών των σημαντικών ονομάτων είναι ο Τζορτζ

Κλούνεϊ και ο συμπρωταγωνιστής του στην ταινία «Μνημείων Ανδρες», Μπιλ

Μάρεϊ. Οι δηλώσεις τους ότι πρέπει να υπάρξει «ανοιχτή συζήτηση» για το

θέμα και ότι «… (τα Γλυπτά) είχαν μια πολύ ωραία διαμονή εδώ σίγουρα αλλά

το Λονδίνο ασφυκτιά από κόσμο…» στάθηκαν η αφορμή να ξεκινήσει ένα

γαϊτανάκι δημοσιευμάτων διεθνούς φήμης εντύπων. Η εφημερίδα The

Independent, οι Times του Λονδίνου και άλλα έντυπα σχολίασαν από

ειρωνικά έως αρνητικά τις τοποθετήσεις του Κλούνεϊ. Σήμερα, πάντως, όλο

και περισσότεροι Βρετανοί πολίτες πιέζουν για την απόδοσή τους. Τη νεότερη

γενιά υποστηρικτών της εκστρατείας για επιστροφή των Μαρμάρων στηρίζει η

Marbes Reunited με ηγετική φυσιογνωμία τον βουλευτή Άντριου Τζορτζ.

Όσον αφορά τις ενέργειες της Μελίνας Μερκούρης ,διατυπώνονται από το:

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ ΤΗΣ ΜΕΛΙΝΑΣ ΜΕΡΚΟΥΡΗΣ

ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ UNESCO ΣΤΟ ΜΕΞΙΚΟ ΣΤΙΣ 29/7/1982

Κύριε Γενικέ, Κυρίες και Κύριοι αντιπρόσωποι,

Η Κυβέρνηση της Ελλάδας με επιφόρτισε με την ευθύνη να σας αναγγείλω

εδώ, ότι η Ελλάδα με τη μεσολάβηση της Διακρατικής Επιτροπής για την

προώθηση της επιστροφής πολιτιστικών θησαυρών στις χώρες καταγωγής

τους, σύμφωνα με τις τυπικές διαδικασίες και σύμφωνα με τη νομοθεσία που

ισχύει σήμερα στην Αγγλία, θα ζητήσει επίσημα την επιστροφή των

μαρμάρων της Ακρόπολης. Δεν είμαστε αφελείς. Ίσως να έρθει η μέρα που

αυτός ο κόσμος θα δημιουργήσει άλλα οράματα, άλλες αντιλήψεις για την

ιδιοκτησία, την πολιτιστική κληρονομιά και την ανθρώπινη δημιουργία. Και

καταλαβαίνουμε πολύ καλά ότι τα μουσεία δεν μπορεί ν' αδειάσουν. Αλλά

επιμένω να σας υπενθυμίσω, ότι για την περίπτωση των μαρμάρων της

Ακρόπολης δεν ζητούμε την επιστροφή ενός πίνακα ή ενός αγάλματος.

Ζητάμε την επιστροφή τμήματος ενός μοναδικού μνημείου, ξεχωριστού

συμβόλου ενός πολιτισμού. Βέβαια, ο Παρθενώνας δεν είναι δυστυχώς το

μόνο δείγμα ακρωτηριασμένου μνημείου. Η Ελλάδα απευθύνεται στις χώρες,

που έχουν γνωρίσει ανάλογες εμπειρίες, έχουν υποστεί τις ίδιες καταστροφές

και δηλώνει, ότι υποστηρίζει και θα υποστηρίζει πως τα ακρωτηριασμένα και

σκορπισμένα στον κόσμο τμήματα πρέπει να γυρίσουν στις χώρες στις οποίες

ανήκουν και πρέπει να ενσωματωθούν ξανά στον τόπο και το χώρο όπου

κυοφορήθηκαν και δημιουργήθηκαν γιατί αποτελούν την ιστορική,

θρησκευτική και πολιτιστική κληρονομιά των λαών που τα γέννησαν.

Επιπλέον νεότερη δραστηριότητα για την επιστροφή των μαρμάρων ,αποτελεί

το ακόλουθο συνέδριο:

Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΜΑΡΜΑΡΩΝ» Διεθνές Συνέδριο από

τον Όμιλο Πειραιά UNESCO.

Το Διεθνές συνέδριο με θέμα: «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ – Μοναδικό Μνημείο

Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς – Η Επιστροφή των Μαρμάρων», που

διοργάνωσε ο Όμιλος για την UNESCO Πειραιώς και Νήσων, υπό την αιγίδα

του Ιδρύματος Μελίνα Μερκούρη, της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Ομίλων,

Συλλόγων και Κέντρων UNESCO (WFUCA), της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας

Ομίλων, Συλλόγων και Κέντρων της UNESCO (EFUCA) και του Ελληνικού

Τμήματος του ICOMOS στον Πολιτιστικό Πολυχώρο ΑΘΗΝΑΪΣ στον

Κεραμεικό.

Στόχος του συνεδρίου ήταν η ευρύτερη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της

ελληνικής κοινωνίας σχετικά με τη σημασία της επιστροφής των γλυπτών του

Παρθενώνα και τη συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας.

Έχουν παρατηρηθεί 2 μεγάλες διαδικτυακές ψηφοφορίες

88% θετικό και 12% αρνητικό

85% θετικό και 15% αρνητικό

«Ας κάνουμε μια συμφωνία κυρία Κλούνι».

▪ «Εις το όνομα της αρμονίας στην Ευρώπη ας κάνουμε έναν συμβιβασμό: Θα επιστρέψουμε τα Ελγίνεια Μάρμαρα μόλις η Ελλάδα αποπληρώσει τα 240 δισ. ευρώ δανείων που πήρε από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης». Μια φράση που εγκιβωτίζει όλη την ειρωνεία με την οποία το βρετανικό περιοδικό Spectator σχολίασε το ταξίδι της Αμάλ Αλαμουντίν Κλούνι στην Αθήνα για το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Το θέµα της «παραµονής» και «δανεισµού» των ελληνικών εκθεµάτων σε

ξένα µουσεία εγείρει ερωτήµατα που αφορούν τον τρόπο µε τον οποίο

κατέληξαν τα εκθέµατα σε αυτά τα µουσεία, τις συνθήκες µεταβίβασης τους

και το λόγο της συνέχισης της παραµονής τους σε αυτά. Αυτά τα ερωτήµατα

προσπαθήσαµε νε ερευνήσουµε µέσα από την εργασία µας. Στην εργασία

µας επικεντρωθήκαµε κυρίως στην έρευνα έξι µεγάλων µουσείων διότι

αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγµατα καθώς τα εκθέµατα και η πολιτική

που ακολουθούν αποδεικνύουν το µέγεθος αυτού του φαινοµένου.

Είναι γεγονός πως πολλές µόνιµες συλλογές µουσείων ανά τον κόσµο

απαρτίζονταν από πλήθος εκθεµάτων που προέρχονται από ξένους

πολιτισµούς. Χαρακτηριστικό παράδειγµα αποτελούν τα ελληνικά εκθέµατα

που κοινός παρανοµαστής της εξόδου τους από τη χώρα ήταν ότι

µεταφέρθηκαν κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες ιδίως τον 19ο αιώνα κατά

την περίοδο της τουρκοκρατίας. Η απουσία οργανωµένου ελληνικού κράτους

εκείνη την εποχή αφού βρισκόταν σε κρίση και αποσύνθεση εξαιτίας της

έλλειψης κρατικής αρχής λόγω του µακροχρόνιου τουρκικού ζυγού ήταν

καθοριστικός παράγοντας που ευνοούσε τις αυθαιρεσίες και την απόσπαση

ακόµα και µε τεµαχισµό αρχαιοτήτων από τα µνηµεία ή τον τόπο εύρεσής

τους. Στη µεταφορά αυτή όµως ενεπλάκησαν εκτός από τους ερευνητές και

τους τυχοδιώκτες και άνθρωποι αστοιχείωτοι όσον αφορά την τέχνη, Έλληνες

πολλές φορές που δε δίστασαν να παζαρέψουν µε τους ξένους ένα γλυπτό

έναντι χρηµατικού ποσού όπως πολύ χαρακτηριστικά είδαµε να συµβαίνει µε

την Αφροδίτη της Μήλου.

Συνυπεύθυνα σε αυτή την κατάσταση είναι και τα µουσεία τα οποία

αγοράζουν από ιδιώτες εκθέµατα αµφιβόλου προέλευσης χωρίς να γίνονται

έλεγχοι από κρατικούς φορείς και αφορούν τις συνθήκες και τις διαδικασίες

µεταφοράς. Τα µουσεία δέχονται σφοδρές επικρίσεις όχι µόνο επειδή

οικειοποιούνται και σφετερίζονται έργα τέχνης ξένων πολιτισµών χωρίς να

έχουν ακολουθήσει τις νόµιµες διαδικασίες αλλά κι εξαιτίας της πεισµατικής

άρνησής τους να τα επιστρέψουν. Οι λόγοι για τους οποίους δε δέχονται τον

επαναπατρισµό των εκθεµάτων είναι αρκετοί. Πρώτον τα οικονοµικά οφέλη

που απολαµβάνουν από την εκµετάλλευσή τους είναι πολλά και δύσκολα θα

παραιτούνταν από ένα τέτοιο πλεονέκτηµα. Ύστερα το κύρος και η φήµη των

ιδρυµάτων τέχνης έχει βασιστεί σε ορισµένα διάσηµα εκθέµατα ή συλλογές. Η

αποµάκρυνση τους από αυτά θα µείωνε τν αξία και την επισκεψιµότητα του

µουσείου. Ας µην ξεχνάµε ότι υπάρχουν µουσεία που έχουν στηριχτεί σχεδόν

αποκλειστικά σε έργα τέχνης προερχόµενα από ξένες χώρες. Το

Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης για παράδειγµα

κατασκευάστηκε µε αποκλειστικό σκοπό τη στέγαση εκθεµάτων από ξένους

πολιτισµούς.

Οι πολιτικές σκοπιµότητες που εξυπηρετούν είναι ένας ακόµα λόγος. Οι

σχέσεις µεταξύ των κρατών και οι λεπτές διακρατικές συµφωνίες µπορεί να

διαταραχθούν ανά πάσα στιγµή και µε την παραµικρή αφορµή. Έτσι αν

ξεκινήσει µια εκστρατεία επιστροφής των ελληνικών αρχαιοτήτων στην

Ελλάδα είναι δεδοµένο πως και οι υπόλοιπες χώρες θα ξεσηκωθούν και θα

διεκδικήσουν το ίδιο. Για να στηρίξουν τους λόγους που παραµένουν

παράνοµα τα έργα τέχνης στο εξωτερικό, τα µουσεία προβάλλουν σαθρά

επιχειρήµατα και προφάσεις που δεν στηρίζονται στην πραγµατικότητα όπως

µη έγκυρες αλλά ασαφείς και ανεδαφικές δικαιολογίες. Ενδεικτικό παράδειγµα

η πρόφαση από το Βρετανικό έλλειψης κατάλληλου χώρου και στέγασης των

Ελγινείων µαρµάρων στην Ελλάδα, πράγµα το οποίο πλέον δεν υφίσταται

αφού εδώ και τρία χρόνια έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή του σύγχρονου

Μουσείου της Ακρόπολης που διαθέτει όλα τα µέσα για τη σωστή φύλαξη και

έκθεση των συλλογών.

Κλείνοντας θα θέλαµε να τονίσουµε την ανάγκη κινητοποίησης και δράσης

διακρατικών φορέων διεθνών οργανισµών όπως η Unesco, οι οποίοι θα

πρέπει να απαιτήσουν τον επαναπατρισµό των αρχαιοτήτων. Καταλήγοντας,

συγκινητική είναι πολλές η ανταπόκριση των ξένων απλών ανθρώπων αλλά

και η συµβολή εξεχουσών προσωπικοτήτων οι οποίες κατά καιρούς έχουν

στηρίξει το λογικό επιχείρηµα των Ελλήνων στο επικείµενο θέµα της

επιστροφής των εκθεµάτων από τα µουσεία του εξωτερικού.