«ΠΑΜΒΩΤΙΔΑ: Το στολίδι των Ιωαννίνων»

Παρουσίαση του προγράμματος

ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ

Η ΛΙΜΝΗ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑ

• Το όνομα «Παμβώτις» σημαίνει αυτή που βόσκει τα πάντα, κάτι που υποδεικνύει την διαχρονική αξία της λίμνης σαν πηγή τροφής για την κτηνοτροφία και τα άγρια ζώα.

Η ΛΙΜΝΗ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑ

• Η Παμβώτιδα, είναι η δεύτερη παλαιότερη λίμνη της Ευρώπης μετά τη λίμνη της Οχρίδας. Είναι γνωστή και ως λίμνη των Ιωαννίνων και αποτελεί το καμάρι των Γιαννιωτών. Η πανέμορφη λίμνη βρίσκεται ανάμεσα από τα όρη Μιτσικέλι και Τόμαρος.

Η ΛΙΜΝΗ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑ

• Η λίμνη Παμβώτιδα έχει περίμετρο περίπου 33 χμ, το μήκος της φτάνει σχεδόν τα 8 χμ ενώ στο πιο πλατύ της σημείο φτάνει περίπου τα 5,5 χμ.

• Τα γλυκά νερά της λίμνης των Ιωαννίνων απλώνονται σε μια επιφάνεια 23 τετραγωνικών χιλιομέτρων, ενώ το βάθος τους φτάνει κατά μέσο όρο τα 4-5 μέτρα, ενώ σε κάποια σημεία και τα 13 μέτρα.

Η ΛΙΜΝΗ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑ Δύο στοιχεία

χαρακτηρίζουν τη λίμνη Παμβώτιδα:

• η χερσόνησος, όπου είναι χτισμένο το Κάστρο των Ιωαννίνων,

• και το περίφημο Νησί της, ένα από τα ελάχιστα κατοικημένα νησιά λιμνών, καθώς και το μοναδικό πιθανότατα χωρίς όνομα, προφανώς επειδή δεν το χρειάζεται.

Η ΛΙΜΝΗ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑ• Η Παμβώτιδα χρονολογείται από το 10.000 π.Χ. ενώ

στις πηγές συναντάμε πρώτη φορά το όνομα της το 12ο αιώνα μ.Χ από τον Ευστάθιο, στα σχόλια που έγραψε για την Οδύσσεια.

• Επίσης αναφέρεται ως λίμνη, με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, το Νησί και τη Χερσόνησο, χωρίς ωστόσο να προσδιορίζεται το όνομα της, στα «Κτίσματα», του Προκόπιου, ιστορικού του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, το 527-528 μ.Χ., όπου περιγράφεται η σημαντική στρατηγική θέση του λεκανοπεδίου, που οδήγησε στην ίδρυση του Φρουρίου των Ιωαννίνων αλλά και της ίδιας της πόλης.

Η ΛΙΜΝΗ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑ Ένας θρύλος αναφέρει ως

χαρακτηριστική χρονολογία και το 1434, όταν ο Ντουραχάν πασάς, διέσχισε μαζί με το στρατό του την παγωμένη Παμβώτιδα, που ήταν καλυμμένη με χιόνι, πιστεύοντας ότι προχωρά σε στεριά. Ως δείγμα ευγνωμοσύνης για τη σωτηρία του λέγεται ότι έχτισε τη Μονή της Παναγίας Ντουραχάνη.

Η ΛΙΜΝΗ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑ• Ωστόσο υπάρχουν και άλλες

ιστορίες που συνδέονται με την Παμβώτιδα και πρώτη και πιο πολυθρύλητη αλλά και τραγουδισμένη εκείνη που την ενώνει με τη μοίρα της Κυρά-Φροσύνης, της όμορφης Γιαννιώτισσας αρχόντισσας την οποία έπνιξε στα νερά της λίμνης μαζί με άλλες 16 γυναίκες ο Αλή Πασάς, ένα ακόμα θρυλικό πρόσωπο των Ιωαννίνων.

Η ΛΙΜΝΗ ΠΑΜΒΩΤΙΔΑ

• Παλιότερα η Παμβώτιδα ενωνόταν με τα έλη της Λαψίστας καλύπτοντας ένα μεγάλο μέρος του λεκανοπεδίου των Ιωαννίνων με ένα μοναδικό υγροτοπικό σύστημα, που συγκέντρωνε τεράστιους αριθμούς πουλιών.

• Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η Λαψίστα αποξηράνθηκε και έκτοτε η οικολογική αξία της περιοχής άρχισε να φθίνει δραματικά.

Η λίμνη πριν από 120.000 χρόνια. Πηγή: Φορέας Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας

Η λίμνη πριν από 20.000 χρόνια. Πηγή: Φορέας Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας

Η λίμνη πριν από 1.000 χρόνια. Πηγή: Φορέας Διαχείρισης Λίμνης Παμβώτιδας

ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ

• Η βλάστηση της Παμβώτιδας αποτελείται κυρίως από ελόβια και λιγότερο από υδρόβια είδη. Οι όχθες της λίμνης και οι ακτές του νησιού καλύπτονται από πυκνούς και εκτεταμένους καλαμιώνες, ενώ η παραλίμνια βλάστηση περιλαμβάνει υπολείμματα υδροχαρών δασών ιτιάς, λεύκες, οστρυές, γαύρους, φτελιές, σκλήθρα, σφενδάμια, κλπ.

ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ• Η ορνιθοπανίδα της

περιοχής περιλαμβάνει περισσότερα από 170 είδη.

• Χαρακτηριστικά πουλιά είναι:

• τσιφτάδες,καλαμόκιρκοι, φιδαετοί,πετρίτες, κιρικινέζια, κουκουβάγιες, κορμοράνους, χουλιαρόπαπιες, πρασινοκέφαλες πάπιες, σπάνιες βαλτόπαπιες, κρυπτοτσικνιάδες, σταχτοτσικνιάδες, αλκυόνες, πελαργοί, μπεκατσίνια, τσιχλοποταμίδες, κ.ά.

ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ

• Στη λίμνη ζούνε 9 είδη αμφιβίων και 24 είδη ερπετών. Σημαντικότερα είναι ο τρίτωνας, η σαλαμάνδρα, ο δεντροβάτραχος, το λιμνόφιδο, το νερόφιδο, η βαλτοχελώνα κ.ά.

ΤΟ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ

• Στη λίμνη ζούνε 20 είδη ψαριών από τα οποία τα 13 είναι εισηγμένα. Τα πιο σημαντικά από αυτά είναι ο ενδημικός ποταμοκέφαλος, ο κυπρινος, η τσίμα, το γλήνι, η ντάσκα κ.ά.

ΕΠΙΣΚΕΨΕΙΣ

• Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους έγιναν δυο επισκέψεις:

• Στο Φορέα Διαχείρισης Παμβώτιδας στο νησί της λίμνης.

• Στο ΚΠΕ Ζηρού στη Φιλιππιάδα στη λίμνη Ζηρού.

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣΗ επίσκεψη έγινε στις 10-12-2014.Εκεί οι μαθητές, άντλησαν πολλές χρήσιμες πληροφορίες που

αφορούσαν:• το σχηματισμό και την εικόνα της λίμνης πριν από χιλιάδες

χρόνια, • την πανίδα και τη χλωρίδα, • τις ασχολίες των κατοίκων του νησιού, • τα διάφορα εργαλεία ψαρέματος, • είδαν μακέτες με το γεωμορφολογικό ανάγλυφο της ευρύτερης

περιοχής, • παρατήρησαν με κυάλια την ορνιθοπανίδα της λίμνης κ.ά.Στη συνέχεια περπατώντας, έκαναν το γύρο του νησιού

παρατηρώντας και

εντοπίζοντας στοιχεία από τις πληροφορίες που είχαν πάρει.

ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΚΠΕ ΖΗΡΟΥ

• Το ΚΠΕ Ζηρού το επισκέφθηκαν στις 21-01-2015.

• Εκεί παρατήρησαν από κοντά τα στοιχεία του οικοσυστήματος της λίμνης Ζηρού, τα σύγκριναν με αυτά της λίμνης Παμβώτιδας και έκαναν διάφορες φυσικοχημικές μετρήσεις.

ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ

Στα πλαίσια του περιβαλλοντικού προγράμματος "Παμβώτιδα, το στολίδι των Ιωαννίνων" που υλοποίησε

φέτος από κοινού η Ε΄και η ΣΤ΄ τάξη του Σχολείου μας, τα παιδιά της Ε΄τάξης παρουσίασαν την προτελευταία ημέρα της

σχολικής χρονιάς το θεατρικό έργο "Η λίμνη θύμωσε". Με βιωματικό τρόπο παρουσίασαν τις απειλές και τους

κινδύνους που διατρέχει ένα οικοσύστημα λίμνης, τις λύσεις που προτείνονται και τη στάση που πρέπει να έχουμε ως

ευαισθητοποιημένοι πολίτες.

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ